\id LEV \h LIFITIKOS \toc1 Lifitikos \toc2 Lifitikos \toc3 Lif \mt1 Lifitikos \ib \is1 Kapas akom \iot I. Iten ei puk: Lifitikos. Ei kapas a pop seni iten chon ewe ainangen Lefi. \iot II. Chon makei ei puk: Chomong sousilelap lon Paipel ra tipeeu ngeni pwe Moses a makei. \iot III. Itelapemongen ei puk: Ämi oupwe pin, pun ngang ewe Samol mi Lapalap ämi Kot üa pin. \iot IV. Kapas aüchean ei puk: Usun än chon tipis tufichin feito fän mesen ewe Kot mi pin, pwal usun ar repwe manaueni eu manau esap atai lefiler me Kot. Ewe kapas “pin” a mak fän chomong lon ei puk. \iot V. Masouen ei puk Lifitikos: Lon ei puk a mak allük fän iten chon Israel me lom, usun ar fel ngeni Kot me pwüngün ar lamalam, pwal allük fän iten souasor mi wisen anganga ekei allük. \iot Ewe wokisin aramas ra kon silei me lon ei puk a mak lon sopun 19.18. Ikkei ekewe kapas Jesus a aita ngeni aruuen allük mi lap: “Kopwe echeni chon arum usun püsin om echenuk.” \iot VI. Tettelin masouen ei puk: \io1 Ekewe allük fän iten sokopaten asor \ior 1.1–7.38\ior* \io1 Apinipinin Aaron me nöün kewe mwän ngeni ewe wisen souasor \ior 8.1–10.20\ior* \io1 Ekewe allük mi afata mine a limöch me mine a limengau \ior 11.1–15.33\ior* \io1 Ewe ränin amusamusen tipis \ior 16.1-34\ior* \io1 Ekewe allük usun manau mi pin me fel ngeni Kot \ior 17.1–27.34\ior* \c 1 \s1 Usun ekewe asoren kek \sr 1.1-17 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a kökköri Moses seni lon ewe imw mangaku ia aramas ra churi Kot ie o ngeni ekei allük \v 2 fän iten ekewe aramasen Israel, pwe repwe apwönüetä, lupwen ra asor: Are eman aramas leimi epwe uwato an asor ngeni ewe Samol mi Lapalap, epwe uwato eman mönün asor seni lein nöün kow are sip are kuuch. \p \v 3 Are an asor epwe eu asoren kek seni nöün pwiin kow, epwe uwato eman ätemwänin kow esap wor terin ren asamalapen ewe imwenfel seni mangaku, pwe ewe Samol mi Lapalap epwe etiwa. \v 4 Iwe, epwe anomu pöün won möküren ewe mönün asoren kek, nge Kot epwe etiwa an asoren amusamusen an tipis. \v 5 Mürin, epwe niela ewe ätemwänin kow fän mesen ewe Samol mi Lapalap, nge ekewe sousor nöün Aaron kewe mwän repwe uwato ewe cha o uti ngeni pwelin ünükün ewe rongen asor mi nom leasamalapen ewe imwenfel seni mangaku. \v 6 Epwe etika silin ewe mönün asor o pökükisietiu fitukan. \v 7 Nge nöün ewe souasor Aaron kewe mwän repwe aküüw ekkei won ewe rongen asor o sonätä mwüch won. \v 8 Iwe, ekewe souasor repwe isenöchüätä kinikinin ewe mönün asor pwal möküran me kirisin won mwüchün ewe ekkei mi nom won ewe rongen asor. \v 9 Nge ewe aramas epwe talü ngeni koluk pisekin lon inisin ewe mönün asor me pechen. Mürin, ewe souasor epwe kenala meinisin me won ewe rongen asor pwe eu asoren kek ewe Samol mi Lapalap a efich pwoon. \p \v 10 Iwe, are an asor epwe eu asoren kek seni nöün sip are kuuch, epwe uwato eman ätemwän esap wor terin. \v 11 Epwe niela ewe mönün asor peliefengin ewe rongen asor fän mesen ewe Samol mi Lapalap, nge ekewe souasor nöün Aaron kewe mwän repwe uti chan ngeni pwelin ünükün ewe rongen asor. \v 12 Iwe, epwe pökükisietiu fitukan, nge ewe souasor epwe isenöchü won mwüchün ewe ekkei mi nom won ewe rongen asor fiti möküran me kirisin. \v 13 Nge ewe aramas epwe talü ngeni koluk pisekin lon inisin me pechen. Iwe, ewe souasor epwe uwato unusan meinisin o kenala me won ewe rongen asor. Pun iei eu asoren kek ewe Samol mi Lapalap a efich pwoon. \p \v 14 Nge are an asor ngeni ewe Samol mi Lapalap epwe eu asoren kek seni machang, epwe uwato eman lisom ika eman apansüsün lisom. \v 15 Iwe, ewe souasor epwe uwato ewe machang ren ewe rongen asor, epwe ämäräkulu möküran pwe epwe tü o keni me won ewe rongen asor. Nge chan ewe machang epwe asürätiu lepekin ewe rongen asor. \v 16 Mürin, epwe angei chükünükanan me masouan o moneretiu lon ewe lenien falang peliötiuen ewe rongen asor. \v 17 Epwe pwal amwöchü pöükässin o ekis pwiliela, nge esap wesewesen pwilifeseni. Iwe, ewe souasor epwe kenala me won mwüchün ekkein ewe rongen asor. Pun ei eu asoren kek ewe Samol mi Lapalap a efich pwoon. \c 2 \s1 Usun ekewe asoren mongö \sr 2.1-16 \p \v 1 Iwe, are eman epwe uwato eu asoren mongö fän iten an asor ngeni ewe Samol mi Lapalap, epwe eäni asor pilawa mi amas o mürina, epwe pwal ninätiu won apüra seni föün olif me apach mi pwokus. \v 2 Iwe, epwe uwato ren ekewe souasor nöün Aaron kewe mwän. Nge ewe souasor epwe tukei ekumwuch seni ewe pilawa mi amas o mürina fiti ewe apüra me unusen ewe apach mi pwokus o kenala me won ewe rongen asor, iei asisilan pwe a asor meinisin. Pun ei eu asor ewe Samol mi Lapalap a efich pwoon. \v 3 Nge lusun ewe asoren mongö epwe fän iten Aaron me nöün kewe mwän. Ei kinikinin asor a unusen pin, pun och kinikin seni ewe asoren mongö ngeni ewe Samol mi Lapalap. \p \v 4 Iwe, are kopwe uwato eu asoren mongö mi um pwe kopwe eäni asor, epwe chök pilawa mi mürina esap wor iis lon mi nofit ngeni apüra, ika sokun pilawa usun nokop esap wor iis lon mi toto ngeni apüra. \v 5 Nge are om asor epwe eu asoren mongö mi furain lon eu furaipan, epwe chök seni pilawa mi mürina esap wor iis lon, epwe pwal nofit ngeni apüra. \v 6 Iwe, kopwe kinikisietiu o ninätiu apüra won, pun eu asoren mongö. \v 7 Nge are om asor eu asoren mongö mi kuk lon eu nape, epwe seni pilawa mi mürina o nofit ngeni apüra. \v 8 Iwe, kopwe uwato ren ewe Samol mi Lapalap ewe asoren mongö mi för seni ekei mettoch o ngeni ewe souasor, nge i epwe uwato ren ewe rongen asor. \v 9 Iwe, ewe souasor epwe angei eu kinikin seni ewe asoren mongö, iei asisilan pwe a asor meinisin, o keni me won ewe rongen asor, pun ei eu asor ewe Samol mi Lapalap a efich pwoon. \v 10 Nge lusun ewe asoren mongö epwe fän iten Aaron me nöün kewe mwän. Ei kinikinin asor a unusen pin, pun och kinikin seni ewe asoren mongö ngeni ewe Samol mi Lapalap. \p \v 11 Iwe, kosap uwato ren ewe Samol mi Lapalap asoren mongö mi wor iis lon. Pun kosap kenala pilawa fiti iis me chönün chunen pwe om asor ngeni ewe Samol mi Lapalap. \v 12 Ka tongeni uwato ekei sokun asor ren ewe Samol mi Lapalap pwe om asoren mwen ua, nge kosap keniir won ewe rongen asor, pun resap eu asor mi pwoöch. \v 13 Iwe, om kewe asoren mongö meinisin kopwe saltei, pun salt asisilen ewe pwon lefilom me Kot. Kopwe achu salt ngeni om kewe asor meinisin. \v 14 Lupwen kopwe eäni asoren mongö ngeni ewe Samol mi Lapalap seni mwen uän fotom irä, kopwe eäni asor föün wiich mi fö, repwe pwal üsüs o tüün. \v 15 Iwe, kopwe ninätä apüra won o iseis apach mi pwokus won, pun eu asoren mongö. \v 16 Iwe, ewe souasor epwe keni eu kinikin seni ekewe föün wiich mi üsüs pwal seni ewe apüra, iei asisilan pwe a asor meinisin, epwe pwal keni unusen ewe apach mi pwokus. Pun ei eu asor ngeni ewe Samol mi Lapalap. \c 3 \s1 Usun ekewe asoren kinamwe \sr 3.1-17 \p \v 1 Iwe, are eman aramas epwe eäni eu asoren kinamwe, epwe eäni asor eman ätemwän ika eman liafefin seni nöün kow, nge epwe chök eäni asor ngeni ewe Samol mi Lapalap eman man esap wor terin. \v 2 Iwe, epwe anomu pöün won möküren an we mönün asor o niela leasamalapen ewe imw mangaku ia aramas ra churi Kot ie. Nge ekewe souasor nöün Aaron kewe mwän repwe uti chan ngeni pwelin ünükün ewe rongen asor. \v 3 Nge seni ewe mönün asoren kinamwe epwe eäni asor won ekkei ngeni ewe Samol mi Lapalap ewe kiris mi pwölüela pisekin lon inisin meinisin, \v 4 ekewe ruoföü föün lon fiti kirisin wor mi kükü ngeni fitukesaran wänüükün pwal mwärekeon ammünün. \v 5 Mürin, nöün Aaron kewe mwän repwe keni me won ewe rongen asor asen ewe asoren kek mi nom won mwüchün ewe ekkei. Ei eu asor ewe Samol mi Lapalap a efich pwoon. \p \v 6 Iwe, are eman aramas epwe eäni eu asoren kinamwe ngeni ewe Samol mi Lapalap seni nöün sip eman ätemwän ika eman liafefin, epwe chök eäni asor eman man esap wor terin. \v 7 Are epwe eäni asor eman sip, epwe uwato fän mesen ewe Samol mi Lapalap, \v 8 epwe anomu pöün won möküren an we mönün asor o niela mwen ewe imwenfel seni mangaku. Nge nöün Aaron kewe mwän repwe uti chan ngeni pwelin ünükün ewe rongen asor. \v 9 Iwe, seni ewe mönün asoren kinamwe epwe eäni asor won ekkei ngeni ewe Samol mi Lapalap ekei kinikin: kirisin, unusen kirisin mechan, epwe rei kükü ngeni chülapan, ewe kiris mi pwölüela pisekin lon inisin meinisin, \v 10 ekewe ruoföü föün lon fiti kirisin wor mi kükü ngeni fitukesaran wänüükün pwal mwärekeon ammünün. \v 11 Iwe, ewe souasor epwe keni ekei kinikin me won ewe rongen asor, pwe eu asoren mongö ngeni ewe Samol mi Lapalap. \p \v 12 Nge are epwe eäni asor eman kuuch, epwe uwato fän mesen ewe Samol mi Lapalap, \v 13 epwe anomu pöün won möküran o niela mwen ewe imwenfel seni mangaku. Nge nöün Aaron kewe mwän repwe uti chan ngeni pwelin ünükün ewe rongen asor. \v 14 Mürin, epwe eäni asor ngeni ewe Samol mi Lapalap seni ewe mönün asor ewe kiris mi pwölüela pisekin lon inisin meinisin, \v 15 ekewe ruoföü föün lon fiti kirisin wor mi kükü ngeni fitukesaran wänüükün pwal mwärekeon ammünün. \v 16 Iwe, ewe souasor epwe keniir won ewe rongen asor pwe eu asoren mongö mi pwoöch. Kirisin ekewe mönün asor meinisin än ewe Samol mi Lapalap. \v 17 Ousap ochoch kiris ika ün cha. Ei epwe eu allük ngenikemi tori feilfeilachök seni eu täppin aramas tori eu täppin ekis meinisin ia oua nom ie. \c 4 \s1 Usun ekewe asoren tipis \sr 4.1–5.13 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a kapas ngeni Moses, \v 2 pwe epwe üreni ekewe aramasen Israel: Are eman a tipisin chechengau le föri mine ewe Samol mi Lapalap a allük pwe esap föri, iei usun mine epwe föri: \v 3 Are ewe souasor mi lap a tipis o ren an tipis a atoto tipis won ekewe aramas, epwe uwato ngeni ewe Samol mi Lapalap eman nienifön ätemwänin kow esap wor terin, pwe epwe eäni asor fän iten an tipis. \v 4 Iwe, epwe uwato ewe ätemwänin kow leasamalapen ewe imwenfel seni mangaku, epwe anomu pöün won möküran o niela me fän mesen ewe Samol mi Lapalap. \v 5 Mürin, ewe souasor mi lap epwe angei ekis chan ewe ätemwänin kow o uwato lon ewe imwenfel seni mangaku. \v 6 Epwe atukalong aütün lon ewe cha o äsupu fän fisu ekis seni ewe cha mwen chechen lon ewe leni mi pin fän mesen ewe Samol mi Lapalap. \v 7 Ewe souasor epwe pwal tofätä ekis seni ewe cha won mächän ewe rongen asoren ötüöt mi nom lon ewe imwenfel seni mangaku fän mesen ewe Samol mi Lapalap. Nge lusun chan ewe ätemwänin kow epwe ninätiu lepopun ewe rongen asoren kek mi nom leasamalapen ewe imwenfel seni mangaku. \v 8 Iwe, seni ei asoren tipis epwe angei kirisin ewe ätemwänin kow meinisin, ewe kiris mi pwölüela pisekin lon inisin meinisin, \v 9 ekewe ruoföü föün lon fiti kirisin wor mi kükü ngeni fitukesaran wänüükün pwal mwärekeon ammünün. \v 10 Iwe, ewe souasor epwe keniir won ewe rongen asoren kek, usun chök mine a föri ngeni ewe mönün asoren kinamwe. \v 11 Nge silin ewe ätemwänin kow me fitukan meinisin, pwal möküran me pechen, pisekin lon inisin fiti taran, \v 12 unusen ewe ätemwänin kow epwe uwawu lon eu leni mi limöch lükün ewe ia ra nonom ie. Iwe, epwe keni won ekkei seni mwüch, ia ra ninala ie ewe falang. \p \v 13 Iwe, are unusen ewe mwichen aramasen Israel epwe tipisin chechengau, nge resap mefi pwe ra föri mine ewe Samol mi Lapalap a allük ngeniir pwe resap föri, ra atoto tipis wor. \v 14 Nge are ra mefi pwe ra tipis, ewe mwichen aramas epwe emwenato mwen ewe imwenfel seni mangaku eman nienifön ätemwänin kow fän iten asoren tipis. \v 15 Iwe, ekewe souakomwen ewe mwich repwe anomu pöür won möküren ewe ätemwänin kow o niela me fän mesen ewe Samol mi Lapalap. \v 16 Mürin, ewe souasor mi lap epwe uwato ekis seni chan ewe ätemwänin kow lon ewe imwenfel seni mangaku. \v 17 Epwe atukalong aütün lon ewe cha o äsupu fän fisu mwen chechen lon ewe leni mi pin fän mesen ewe Samol mi Lapalap. \v 18 Iwe, ewe souasor epwe pwal tofätä ekis seni ewe cha won mächän ewe rongen asoren ötüöt mi nom fän mesen ewe Samol mi Lapalap lon ewe imwenfel seni mangaku. Nge lusun ewe cha epwe ninätiu lepopun ewe rongen asoren kek mi nom leasamalapen ewe imwenfel seni mangaku. \v 19 Mürin epwe angei kirisin ewe mönün asor meinisin o kenala me won ewe rongen asor. \v 20 Usun mine a föri ngeni ewe mönün asoren tipis, iei usun epwe pwal föri ngeni ei ätemwänin kow. Ren ei ewe souasor epwe föri asoren amusamusen tipis fän iten ekewe aramas, pwe ar tipis epwe musala. \v 21 Mürin epwe uwala ewe ätemwänin kow lükün ewe ia ra nonom ie o kenala, usun a kenala ewe ätemwänin kow fän iten an tipis. Iei eu asoren tipis fän iten ewe mwichen aramas. \p \v 22 Iwe, are eman samol a tipisin chechengau le föri mine an we Kot ewe Samol mi Lapalap a allük ngeni pwe esap föri, a atoto tipis won. \v 23 Iwe, are a mefi pwe a tipis, epwe uwato eman ätemwänin kuuch esap wor terin fän iten an asor. \v 24 Epwe anomu pöün won möküren ewe kuuch o niela me lon ewe leni ia ra ni ie ekewe mönün asoren kek fän mesen ewe Samol mi Lapalap. Iei eu asoren tipis. \v 25 Mürin, ewe souasor epwe angei ekis chan ewe mönün asoren tipis o tofätä won mächän ewe rongen asoren kek, nge lusun ewe cha epwe ninätiu lepopun ewe rongen asoren kek. \v 26 Nge kirisin meinisin epwe kenala me won ewe rongen asor, usun a kenala kirisin ewe mönün asoren kinamwe. Iei usun ewe souasor epwe föri asoren amusamusen tipis fän iten ewe samol, pwe an tipis epwe musala. \p \v 27 Iwe, are eman me lein ekewe aramas a tipisin chechengau le föri mine ewe Samol mi Lapalap a allük ngeni pwe esap föri, a atoto tipis won. \v 28 Nge are a mefi pwe a tipis, epwe uwato eman liafefinin kuuch esap wor terin, pwe an asor fän iten an tipis. \v 29 Epwe anomu pöün won möküren ewe mönün asoren tipis o niela me lon ewe leni ia ra niela ie ekewe mönün asoren kek. \v 30 Mürin, ewe souasor epwe angei ekis chan ewe mönün asoren tipis o tofätä won mächän ewe rongen asoren kek, nge lusun ewe cha epwe ninätiu lepopun ewe rongen asor. \v 31 Mürin, epwe aserala kirisin meinisin, usun a aserala kirisin ekewe mönün asoren kinamwe. Iwe, ewe souasor epwe keni me won ewe rongen asor, pwe ewe Samol mi Lapalap epwe efich pwoon. Iei usun ewe souasor epwe föri asoren amusamusen tipis fän iten ewe aramas, pwe an tipis epwe musala. \x + \xo 4.31 \xt Num 15.27-28\x* \p \v 32 Iwe, are eman aramas a uwato eman sip pwe an asoren tipis, epwe uwato eman liafefin esap wor terin. \v 33 Epwe anomu pöün won möküren ewe mönün asor o niela me lon ewe leni ia ra niela ie ekewe mönün asoren kek, pwe eu asoren tipis. \v 34 Mürin, ewe souasor epwe angei ekis chan ewe mönün asor o tofätä won mächän ewe rongen asoren kek, nge lusun ewe cha epwe ninätiu lepopun ewe rongen asor. \v 35 Iwe, epwe aserala kirisin meinisin, usun a aserala kirisin ewe sip a ninnila fän iten asoren kinamwe. Mürin, ewe souasor epwe kenala ewe kiris won ewe rongen asor asen ewe asoren kek ngeni ewe Samol mi Lapalap. Ren ei ewe souasor epwe föri asoren amusamusen tipis fän iten ewe aramas, pwe an tipis epwe musala. \c 5 \p \v 1 Are eman a kökkö me ren ewe soukapwüng pwe epwe pwärätä lon kapwüng mine a küna ika rongorong, nge esap mochen pwärätä, ätewe a tipis. \v 2 Nge are eman a atapa och mettoch mi limengau, ese lifilifil ika inisin eman manmwacho mi limengau men mä ika inisin eman manfesir mi limengau men mä ika inisin eman mantötö mi limengau men mä, inamwo ika esap mefi, a chök limengau o tipis ren. \v 3 Iwe, are eman a atapa limengauen eman aramas, nge esap mefi, ese lifilifil met sokun limengau a atapa o limengau ren, are epwe mefi, lon ewe otun epwe tipis. \v 4 Nge are eman a chiekai le akapel, nge esap ekieki usun, ese lifilifil met sokun akapel eman aramas epwe chiekai won mine a ngau ika öch, are epwe mefi, lon ewe otun epwe tipis. \v 5 Iwe, are eman aramas a tipis ren och lein ekei föför, epwe pwärätä an tipis \v 6 o uwato ren ewe Samol mi Lapalap fän iten an tipis eman liafefinin sip ika kuuch seni nöün man pwe an asoren tipis. Nge ewe souasor epwe föri asoren amusamusen tipis fän iten ewe aramas. \p \v 7 Nge are ewe aramas esap tufich ngeni an epwe uwato eman sip, epwe chök uwato ren ewe Samol mi Lapalap fän iten an asoren tipis ruoman lisom ika ruoman apansüsün lisom. Eman lisom epwe fän iten asoren tipis, nge eman fän iten asoren kek. \v 8 Iwe, epwe uweereto ren ewe souasor, nge ätewe epwe akomwen eäni asor ewe eman fän iten asoren tipis. Epwe ämäräkulu möküran, nge esap wesewesen tünüöla. \v 9 Mürin epwe äsupu ekis chan ewe mönün asoren tipis ngeni lepekin ewe rongen asor, nge lusun ewe cha epwe asupwätiu lepopun ewe rongen asor. Iei eu asoren tipis. \v 10 Mürin epwe eäni asor ewe aruomanün fän iten asoren kek lon pwüngün asoren kek. Iei usun ewe souasor epwe föri asoren amusamusen tipis fän iten ewe aramas. Iwe, an tipis epwe musala. \p \v 11 Nge are ewe aramas esap tufich ngeni an epwe uwato ruoman lisom ika ruoman apansüsün lisom, epwe chök uwato ruu paun pilawa mi amas o mürina fän iten asoren an tipis. Iwe, esap nofiti ngeni apüra seni föün olif, esap pwal ninätä apach mi pwokus won, pun eu asoren tipis. \v 12 Iwe, epwe uwato ren ewe souasor, nge ewe souasor epwe tukei ekumwuch seni, iei asisilan pwe a asor meinisin, o kenala me won ewe rongen asor asen ewe asoren kek ngeni ewe Samol mi Lapalap. Iei eu asoren amusamusen tipis. \v 13 Iei usun ewe souasor epwe föri asoren amusamusen tipis fän iten än ewe aramas tipis ren eu me eu lein ekewe föför, pwe epwe musala. Nge lusun ewe asor epwe än ewe souasor, usun a fis ren ewe asoren mongö. \s1 Usun ekewe asoren pupungau \sr 5.14–6.7 \p \v 14 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a ngeni Moses ekei allük: \v 15 Are eman aramas esap allükülük o tipisin chechengau ren an tümwününgau ngeni mettoch mi pin me ren ewe Samol mi Lapalap, epwe uwato eman ätemwänin sip esap wor terin, pwe an asoren pupungau ngeni ewe Samol mi Lapalap. Nge ükükün liwininin ewe mönün asor kopwe aükük won aüchean föün silifer mi alongolong won ewe kilo ra aea lon ewe imw mi pin. Iei eu asoren pupungau. \v 16 Iwe, epwe liwinietiu ekewe mettoch mi pin a tümwününgau ngeni, nge epwe pwal apacha ngeni eu lelimu o ngeni ewe souasor. Ewe souasor epwe föri asoren pupungau ren ewe ätemwänin sip pwe amusamusen än ewe aramas tipis, pwe epwe musala. \p \v 17 Iwe, are eman a tipis ren an föri mine ewe Samol mi Lapalap a allük ngeni pwe esap föri, inamwo ika esap mefi, a chök tipis, nge an föför esepwüng a nonom won. \v 18 Iwe, epwe uwato ren ewe souasor eman ätemwänin sip esap wor terin. Nge liwinin ewe mönün asor me reöm epwe usun chök liwinin ewe mönün asoren pupungau. Iwe, ewe souasor epwe föri asoren amusamusen tipis fän iten än ewe aramas föför a chechengau ren, pwe epwe musala. \v 19 Iei eu asoren pupungau, pun ewe aramas a tipis ngeni ewe Samol mi Lapalap. \c 6 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a ngeni Moses ekei allük: \v 2 Are eman a tipis ngeni ewe Samol mi Lapalap ren an atupu chon arun, pun esap mochen aliwini mine a wisen tütümwünü are amwöchü, ika ren an soläni och, ika ren an ariaföüü chon arun, \v 3 are a küna och mine a pöütüla, nge a chofana won, are a akapelmwäl won och ika a föri sokopaten tipis aramas ra föri, iei usun mine epwe föri: \v 4 Are eman a tipis, epwe aliwini mine a soläni, are mine a angei seni aramas fän pöchökül, epwe pwal aliwini mine eman a awisa pwe epwe tütümwünü, are mine a pöütüla, nge a küna, \v 5 pwal ekewe mettoch meinisin a akapelmwäl won. Iwe, epwe aliwini unusan, nge epwe pwal apacha ngeni eu lelimu o ngeni mine än ewe mettoch lon ewe ränin a eäni an asoren pupungau. \v 6 Iwe, epwe uwato ren ewe souasor eman ätemwänin sip esap wor terin, pwe an asoren pupungau ngeni ewe Samol mi Lapalap. Nge liwinin ewe mönün asor me reöm epwe usun chök liwinin ewe mönün asoren pupungau. \v 7 Iwe, ewe souasor epwe föri asoren amusamusen tipis fän mesen ewe Samol mi Lapalap fän iten ewe aramas. Iwe, an kewe tipis meinisin a föri repwe musala. \x + \xo 6.7 \xt Num 5.5-8\x* \s1 Pwal ekoch allük usun asor \sr 6.8–7.38 \p \v 8 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üreni Moses, \v 9 pwe epwe ngeni Aaron me nöün kewe mwän ekei allükün asoren kek: Ewe asoren kek epwe nom won ewe rongen asor unusen pwin tori lesosor, nge ekkeiin won epwe chök kükü. \v 10 Iwe, ewe souasor epwe üföüfolong üfan mi pwechepwech o aealong an raueses mi pwechepwech. Mürin epwe tukei falangen ekkeiin ewe asoren kek mi nom won ewe rongen asor o iseis ünükün. \v 11 Mürin epwe siwili üfan kewe o uwawu ewe falang lon eu leni mi limöch lükün ewe ia ra nonom ie. \v 12 Iwe, ewe ekkei won ewe rongen asor epwe chök kükü, nge esap fokun kunula. Iteiten lesosor ewe souasor epwe sosoni ewe ekkei, epwe pwal atettelöchü ewe mönün asoren kek o kenala kirisin ekewe mönün asoren kinamwe won. \v 13 Iwe, ekkei epwe chök kükü fochofoch won ewe rongen asor, esap fokun tongeni kunula. \p \v 14 Nge iei allükün ewe asoren mongö: Nöün Aaron kewe mwän repwe uwato ewe asoren mongö ngeni ewe Samol mi Lapalap mwen ewe rongen asor. \v 15 Iwe, eman leir epwe angei ekumwuch pilawa mi amas o mürina seni ewe asoren mongö me ewe apüra seni föün olif, pwal unusen ewe apach mi pwokus mi nom won, o kenala me won ewe rongen asor, iei asisilan pwe a asor meinisin. Iei eu asor ewe Samol mi Lapalap a efich pwoon. \v 16 Nge lusun ewe asoren mongö Aaron me nöün kewe mwän repwe mongö. Iwe, repwe mongö ewe asoren mongö esap wor iis lon me lon eu leni mi pin lon ewe leni lükün ewe imw mangaku ia aramas ra churi Kot ie. \v 17 Iwe, resap tongeni umuni ewe pilawa fiti iis. Ewe Samol mi Lapalap a ngeniir pwe inetir seni ewe asoren mongö. Iei eu asor mi unusen pin usun chök ewe asoren tipis me ewe asoren pupungau. \v 18 Iteiten mwän me lein ekewe mwirimwirin Aaron repwe mongö seni. Iei inetir seni ewe asor ngeni ewe Samol mi Lapalap, seni eu täppin aramas tori eu täppin. Esap fokun wor eman lükür epwe atapa ekewe asor, pun iö a atapa epwe feiengau ren pinin. \p \v 19 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a ngeni Moses ekei allük \v 20 fän iten afeiöchün eman souasor i mwirimwirin Aaron: Lon ewe rän, lupwen eman leir a kepit, epwe eäni asor ngeni ewe Samol mi Lapalap ruu paun pilawa mi amas o mürina usun chök ükükün ewe asoren mongö ra eäni iteiten rän. Esop seni ewe asor epwe eäni asor lesosor, nge esop lekuniol. \v 21 Iwe, epwe nokopuni fiti apüra lon eu furaipan, epwe aipwötü o kinikisietiu usun eu asoren mongö. Mürin epwe eäni asor pwe epwe eu asor ewe Samol mi Lapalap a efich pwoon. \v 22 Ewe souasor mi kepit me lein nöün Aaron kewe mwän pwe epwe siwili Aaron, epwe eäni ei asor ngeni ewe Samol mi Lapalap fansoun meinisin. Iwe, unusen ei asor epwe kek. \v 23 Iteiten än eman souasor asoren mongö epwe kek meinisin. Esap wor eman epwe tongeni mongö seni. \p \v 24 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a pwal kapas ngeni Moses, \v 25 pwe epwe ngeni Aaron me nöün kewe mwän ekei allükün asoren tipis: Lon ewe leni ia ra niela ie ewe mönün asoren kek repwe pwal niela ie ewe mönün asoren tipis fän mesen ewe Samol mi Lapalap. Ei asor a unusen pin. \v 26 Ewe souasor mi föri ei angangen asoren tipis epwe pwal mongö seni ewe asor lon ewe leni mi pin lükün ewe imw mangaku ia aramas ra churi Kot ie. \v 27 Iwe, iö a atapa fituken ewe mönün asor epwe feiengau ren pinin. Nge lupwen chan ewe mönün asor a sükiti echö üf, kopwe limeti me lon eu leni mi pin. \v 28 Are fituken ewe mönün asor a kuk lon eu sepi mi för seni pwül, ewe sepi epwe ömmök. Nge are a kuk lon eu sepi mi för seni piras, ewe sepi epwe töttölöch o chichi lon koluk. \v 29 Iteiten mwän mi wiseni ewe wisen souasor ra tongeni mongö seni ewe asor. Ei asor a unusen pin. \v 30 Nge resap tongeni mongö seni ewe sokun asoren tipis ra uwala chan lon ewe imwenfel seni mangaku, pwe repwe föri asoren amusamusen tipis lon ewe leni mi pin. Ei asor epwe kekila. \c 7 \p \v 1 Iwe, iei allükün ewe asoren pupungau mi unusen pin: \v 2 Lon ewe leni ia ra niela ie ewe mönün asoren kek, repwe pwal niela ie ewe mönün asoren pupungau, nge chan ewe mönün asor epwe utut ngeni pwelin ünükün ewe rongen asor. \v 3 Ewe souasor epwe eäni asor kirisin ewe mönün asor meinisin: Kirisin mechan pwal ewe kiris mi pwölüela pisekin lon inisin, \v 4 ekewe ruoföü föün lon fiti kirisin wor mi kükü ngeni fitukesaran wänüükün, pwal mwärekeon ammünün. \v 5 Iwe, ewe souasor epwe kenirela won ewe rongen asor, pwe eu asor ngeni ewe Samol mi Lapalap. Iei eu asoren pupungau. \v 6 Iteiten ekewe mwän mi wiseni ewe wisen souasor ra tongeni mongö seni ewe asor. Nge repwe chök mongö lon eu leni mi pin, pun eu asor mi unusen pin. \v 7 Mi wor eu chök allükün asoren pupungau me asoren tipis: Ewe souasor mi föri ewe asoren amusamusen tipis epwe eäni fituken ewe mönün asor. \v 8 Iwe, ewe souasor mi föri än ekewe aramas asoren kek epwe eäni silin ewe mönün asoren kek. \v 9 Iteiten asoren mongö mi um pwal meinisin mine a kuk lon nape ika furain lon furaipan epwe fän iten ewe souasor mi föri ewe angangen asor. \v 10 Nge ekewe asoren mongö resap mwot, ese lifilifil ika mi nofit ngeni apüra ika resap nofit, repwe fän iten nöün Aaron kewe mwän meinisin, epwe inetöchfengen lefiler. \p \v 11 Iwe, iei allükün ekewe asoren kinamwe aramas ra eäni ngeni ewe Samol mi Lapalap: \v 12 Are eman a eäni ewe asoren kinamwe pwe asoren kilisou, epwe uwato an mönün asor o achu ngeni pilawa esap wor iis lon mi nofit ngeni apüra, pwal sokun pilawa usun nokop esap wor iis lon mi toto ngeni apüra, pwal pilawa mi mürina o nofitöch ngeni apüra. \v 13 Nge lupwen a eäni an asoren kinamwe fän iten kilisou, epwe pwal uwato pilawa mi wor iis lon. \v 14 Iwe, epwe angei eföü pilawa seni iteiten ewe sokun asoren mongö o eäni asor ngeni ewe Samol mi Lapalap. Iei än ewe souasor mi uti chan ewe mönün asoren kinamwe ngeni ewe rongen asor. \v 15 Nge ewe aramas epwe ocheela fituken an mönün asoren kinamwe fän iten kilisou lon ewe chök ränin a asor. Esap tongeni likiti och tori lesosor. \v 16 Iwe, are ewe aramas a eäni an asor fän iten pwon ika seni püsin letipan, epwe ochei fituken ewe mönün asor lon ewe rän a asor, nge lusun a pwal tongeni ochei sorotan. \v 17 Nge lusun fituken ewe mönün asor mi chüen nom tori aülüngatin rän epwe kek. \v 18 Iwe, are eman a ochei fituken ewe mönün asoren kinamwe lon aülüngatin rän, ewe asor esap tiw me ren Kot, esap pwal wor lomotan ngeni ätewe mi eäni, pun a limengau. Nge ätewe mi ochei ewe fituk epwe mwärei an tipis. \p \v 19 Esap wor eman epwe ochoch fituk mi torii och mettoch mi limengau, epwe chök kek. Chokewe meinisin mi limöch \f + \fr 7.19 \ft wewen ei limöch och sokun limöch lon pwüngün allükün lamalam\f* ra tongeni ochei fituken ewe mönün asoren kinamwe. \v 20 Nge are eman aramas mi nom lon och limengau a ochei fituken ewe mönün asoren kinamwe än ewe Samol mi Lapalap, ewe aramas epwe käriwu seni aramasan. \v 21 Iwe, are eman a atapa och mettoch mi limengau, ese lifilifil ika eman aramas mi limengau ika eman man mi limengau ika och sokun mettoch mi anioput, nge mürin a ochei fituken ewe mönün asoren kinamwe än ewe Samol mi Lapalap, ätewe epwe käriwu seni aramasan. \p \v 22 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a ngeni Moses ekei allük \v 23 fän iten ekewe aramasen Israel: Ousap ochoch kirisin kow ika sip ika kuuch. \v 24 Iwe, kirisin eman man mi püsin mäla ika kirisin eman mi tatakis ren manmwacho oua tongeni aea fän iten och, nge ousap fokun tongeni ochei. \v 25 Iteiten eman me eman aramas mi ochei kirisin ekewe man ra eäni asor won ekkei ngeni ewe Samol mi Lapalap epwe käriwu seni aramasan. \v 26 Ekis meinisin ia oua nonom ie ousap fokun ün cha, ese lifilifil ika chan mansüsü ika chan man. \v 27 Iteiten eman me eman aramas mi ün cha epwe käriwu seni aramasan. \x + \xo 7.27 \xt Ken 9.4; Lif 17.10-14; 19.26; Tut 12.16,23; 15.23\x* \p \v 28 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a pwal ngeni Moses ekei allük \v 29 fän iten ekewe aramasen Israel: Eman mi eäni an asoren kinamwe ngeni ewe Samol mi Lapalap epwe uwato eu kinikin pwe an asor ngeni ewe Samol mi Lapalap. \v 30 Epwe püsin uwato ekewe asor ngeni ewe Samol mi Lapalap. Iwe, epwe uwato kirisin ewe mönün asor pwal leupwan, pwe ewe leupw epwe assaw fän mesen ewe Samol mi Lapalap. \v 31 Iwe, ewe souasor epwe kenala ewe kiris won ewe rongen asor, nge leupwen ewe mönün asor epwe fän iten Aaron me nöün kewe mwän. \v 32 Oupwe ngeni ewe souasor pelifichin pechen ämi mönün asoren kinamwe. \v 33 Iö me lein nöün Aaron kewe mwän a eäni asor chan ewe mönün asoren kinamwe pwal kirisin, i epwe eäni pelifichin pechen ewe mönün asor pwe ina inetin. \v 34 Pun üa angei seni än ekewe aramasen Israel mönün asoren kinamwe leupwan mi assaw pwal pechen o ngeni ewe souasor Aaron me nöün kewe mwän. Iei ekewe kinikin ekewe aramasen Israel repwe ngeni ekewe souasor fansoun meinisin. \v 35 Iei inetin Aaron me nöün kewe mwän seni ekewe asor ngeni ewe Samol mi Lapalap, mi apinipin fän iter lon ewe ränin ar tolong lon wisen souasor. \v 36 Ewe Samol mi Lapalap a allük pwe ekewe aramasen Israel repwe ngeniir inetir kei lon ewe ränin ra kepit, pwe wiser fansoun meinisin seni eu täppin aramas tori eu täppin. \p \v 37 Iwe, iei allükün ewe asoren kek, ewe asoren mongö, ewe asoren tipis, ewe asoren pupungau, ewe asoren apinipin me ewe asoren kinamwe. \v 38 Ikei ekewe allük ewe Samol mi Lapalap a ngeni Moses me won ewe chuk Sinai lon ewe ränin a allük ngeni ekewe aramasen Israel pwe repwe uwato ar asor ngeni lon ewe fanüapön Sinai. \c 8 \s1 Apinipinin Aaron me nöün kewe mwän \sr 8.1-36 \r (Eks 29.1-37) \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üreni Moses, \v 2 “Kopwe emwenato Aaron me nöün kewe mwän leasamalapen ewe imw mangaku ia aramas ra churiei ie, kopwe pwal uwei ekewe üf, ewe löön epit, ewe nienifön ätemwänin kow fän iten asoren tipis me ekewe ruoman ätemwänin sip, pwal ewe chükün pilawa esap wor iis lon. \v 3 Mürin kopwe pwal amwichafengeni ekewe aramas meinisin ikenan.” \v 4 Iwe, Moses a föri usun mine ewe Samol mi Lapalap a allük ngeni o amwichafengeni ekewe aramas meinisin. \p \v 5 Iwe, Moses a üreni ekewe aramas, “Iei usun mine ewe Samol mi Lapalap a allük ngeniei pwe üpwe föri.” \v 6 Mürin, Moses a emwenato Aaron me nöün kewe mwän o atütüür. \v 7 A aüföüfa ngeni Aaron ewe söch o peliti ngeni ewe pelit, a pwal aüföüfa ngeni ewe owokot me ewe üf itan efot o ri ngeni ririn ewe efot mi türmürina. \v 8 Iwe, a pachetä won ewe chechen leupw o uwalong ewe Urim me ewe Tumim lon \f + \fr 8.8 \ft Urim me Tumim ruu minen asisil ra aea le asisila letipen Kot\f*. \v 9 A pwal aimweimwa ngeni Aaron ewe akkaw o rietä won eten mesan ewe kolt mi chöpöp, ewe mwärämwär mi pin, usun ewe Samol mi Lapalap a allük ngeni. \p \v 10 Mürin, Moses a angei ewe löön epit o epiti ngeni ewe imw mangaku ia aramas ra churi Kot ie, me meinisin mine a nom lon, a pwal apiniir. \v 11 Iwe, a angei ekis seni ewe löön epit o äsupu fän fisu ngeni ewe rongen asor, a epiti ewe rongen asor me pisekin meinisin pwal ewe lenien töttöl me motongan, pwe repwe pin. \v 12 A pwal ninätiu ekis seni ewe löön epit won möküren Aaron o epiti pwe epwe pin. \v 13 Mürin, Moses a emwenato nöün Aaron kewe mwän, a aüföüfa ngeniir ekewe söch o peliti ngeniir ekewe pelit, a pwal aimweimwa ngeniir ekewe akkaw, usun ewe Samol mi Lapalap a allük ngeni. \p \v 14 Mürin, Moses a emwenato ewe ätemwänin kow fän iten asoren tipis, nge Aaron me nöün kewe mwän ra isetä pöür won möküran. \v 15 Iwe, Moses a niela ewe mönün asor, a angei ekis chan o aea pöün le tofi ewe cha ngeni mächän ewe rongen asor me fofoch, pwe epwe alimöchü ewe rongen asor. Nge lusun ewe cha a ninätiu lepopun ewe rongen asor o apini, pwe epwe föri asoren amusamusen limengauen ewe rongen asor. \v 16 Mürin, Moses a angei kirisin pisekin lon inisin ewe mönün asor me mwärekeon ammünün, pwal ekewe ruoföü föün lon fiti kirisir, o kenirela won ewe rongen asor. \v 17 Nge silin ewe ätemwänin kow me fitukan pwal taran a kenirela lükün ewe ia ra nonom ie, usun ewe Samol mi Lapalap a allük ngeni. \p \v 18 Mürin, Moses a emwenato ewe ätemwänin sip fän iten asoren kek. Nge Aaron me nöün kewe mwän ra isetä pöür won möküran. \v 19 Iwe, Moses a niela ewe ätemwänin sip o uti chan ngeni pwelin ünükün ewe rongen asor. \v 20 Mürin a kinikisietiu fituken ewe ätemwänin sip o kenala möküran me ekewe kinikin pwal kirisin. \v 21 Iwe, a talü ekewe pisekin lon inisin me pechen ngeni koluk o kenala unusen ewe ätemwänin sip won ewe rongen asor pwe eu asoren kek ngeni ewe Samol mi Lapalap a efich pwoon. Iei usun ewe Samol mi Lapalap a allük ngeni Moses. \p \v 22 Mürin, Moses a pwal emwenato ewe aruomanün ätemwänin sip fän iten afeiöchün ekewe souasor. Nge Aaron me nöün kewe mwän ra isetä pöür won möküran. \v 23 Iwe, Moses a niela ewe ätemwänin sip, a angei ekis chan o tofi ngeni emin fän pelifichin selingen Aaron, pwal ngeni aütülapen pelifichin pöün me pechen. \v 24 Mürin, Moses a pwal emwenato nöün Aaron kewe mwän. Iwe, a tofi ekis ewe cha ngeni emin fän pelifichin selinger pwal ngeni aütülapen pelifichin pöür me pecher. Nge lusun ewe cha a uti ngeni pwelin ünükün ewe rongen asor. \v 25 Iwe, a angei kirisin ewe mönün asor, kirisin mechan me kirisin won pisekin lon inisin meinisin, mwärekeon ammünün pwal ekewe ruoföü föün lon fiti kirisir me pelifichin pechen. \v 26 A pwal angei eföü pilawa seni lon chükün ewe pilawa esap wor iis lon mi nom fän mesen ewe Samol mi Lapalap, pwal eföü pilawa mi nofitfengen me apüra, me echö nokop, o iseniir won kirisin ewe mönün asor pwal won pelifichin pechen. \v 27 Iwe, ekei mettoch meinisin Moses a isenalong lepöün Aaron me nöün kewe mwän, nge ir ra assawerela fän mesen ewe Samol mi Lapalap pwe eu asoren assaw. \v 28 Mürin, Moses a angei ekei mettoch seni lepöür o kenirela won ewe rongen asor fiti ewe asoren kek pwe eu asoren afeiöch ewe Samol mi Lapalap a efich pwoon. \v 29 Iwe, Moses a pwal angei leupwen ewe mönün asor o assawa pwe eu asoren assaw fän mesen ewe Samol mi Lapalap. Iei inetin Moses me won ewe ätemwänin sip, ewe asoren afeiöch. Moses a föri meinisin mine ewe Samol mi Lapalap a allük ngeni. \p \v 30 Mürin, Moses a angei ekis seni ewe löön epit me ekis ewe cha mi nom won ewe rongen asor o äsupu ngeni Aaron me üfan, pwal ngeni nöün kewe mwän me üfer. Iei usun a apini Aaron me nöün kewe mwän me üfer. \p \v 31 Iwe, Moses a üreni Aaron me nöün kewe mwän, “Oupwe kuku ewe fituk leasamalapen ewe imw mangaku ia aramas ra churi Kot ie. Ikenan oupwe pwal ochei ewe fituk o mongö ewe pilawa mi nom lon ewe chükün asoren afeiöch. Pun iei usun Kot a allük ngeniei pwe oupwe föri. \v 32 Nge lusun ewe fituk me ewe pilawa oupwe kenala. \v 33 Iwe, ousap towu lükün asamalapen ewe imwenfel seni mangaku ükükün fisu rän, tori repwe wesöchüla ränin afeiöchümi. Pun angangen afeiöchümi epwe fis lon ükükün fisu rän. \v 34 Ewe Samol mi Lapalap a allük pwe epwe fis asoren amusamusen tipis fän itemi, usun a fen fis ikenai. \v 35 Iwe, oupwe nonom leasamalapen ewe imwenfel seni mangaku lerän me lepwin lon ükükün fisu rän, pwe oupwe föri mine ewe Samol mi Lapalap a awisa ngenikemi pwe ousap mäla. Pun iei usun Kot a allük ngeniei.” \v 36 Iwe, Aaron me nöün kewe mwän ra föri ekewe mettoch meinisin usun mine ewe Samol mi Lapalap a allük ngeni Moses. \c 9 \s1 Aaron a föri angangen asor \sr 9.1-24 \p \v 1 Iwe, wesin ekewe ränin afeiöch, Moses a köri Aaron me nöün kewe mwän pwal ekewe souakomwen Israel. \v 2 Iwe, a üreni Aaron, “Kopwe angei eman nienifön ätemwänin kow fän iten asoren tipis, pwal eman ätemwänin sip fän iten asoren kek, nge esap wor terir. Iwe, kopwe eäniir asor fän mesen ewe Samol mi Lapalap. \v 3 Mürin kopwe üreni ekewe aramasen Israel: Oupwe angei eman ätemwänin kuuch fän iten asoren tipis, pwal eman nienifön kow me eman lam fan iten asoren kek, nge ir me ruoman eu ierir, esap pwal wor terir. \v 4 Oupwe pwal angei eman ätemwänin kow me eman ätemwänin sip fän iten asoren kinamwe o eäniir asor fän mesen ewe Samol mi Lapalap fiti eu asoren mongö mi nofit ngeni apüra, pun ikenai ewe Samol mi Lapalap epwe pwä ngenikemi.” \v 5 Iwe, ra uwato mwen ewe imwenfel seni mangaku meinisin mine Moses a allük ngeniir. Nge ekewe aramas meinisin ra kaneto o ütä fän mesen ewe Samol mi Lapalap. \v 6 Iwe, Moses a apasa, “Iei usun mine ewe Samol mi Lapalap a allük pwe oupwe föri, pwe lingen ewe Samol mi Lapalap epwe pwä ngenikemi.” \v 7 Mürin, Moses a üreni Aaron, “Kopwe kan ngeni ewe rongen asor o eäni om asoren tipis me om asoren kek, pwe kopwe föri asoren amusamusen tipis fän itom me ekewe aramas. Kopwe pwal eäni ewe asor fän iten ekewe aramas o föri asoren amusamusen ar tipis, usun ewe Samol mi Lapalap a fen allük.” \x + \xo 9.7 \xt Ipr 7.27\x* \p \v 8 Iwe, Aaron a kan ngeni ewe rongen asor o niela ewe nienifön ätemwänin kow, pwe epwe eäni asoren tipis fän püsin itan. \v 9 Nge nöün Aaron kewe mwän ra uwato chan ewe mönün asor ren. Iwe, Aaron a otukalong aütün lon ewe cha o tofi ngeni mächän ewe rongen asor, nge lusun a ninätiu lepopun ewe rongen asor. \v 10 Iwe, kirisin ewe mönün asoren tipis me ekewe föün lon pwal mwärekeon ammünün a kenirela won ewe rongen asor, usun ewe Samol mi Lapalap a fen allük ngeni Moses. \v 11 Nge fituken ewe mönün asor me silin a kenirela lükün ewe ia aramas ra nonom ie. \p \v 12 Mürin, Aaron a niela an we mönün asoren kek. Iwe, nöün Aaron kewe mwän ra uwato chan ewe mönün asor ren, nge Aaron a uti ngeni pwelin ünükün ewe rongen asor. \v 13 Ra pwal ngeni eu me eu kinikinin ewe mönün asoren kek pwal möküran, nge Aaron a kenirela won ewe rongen asor. \v 14 Iwe, a talü pisekin lon inisin me pechen o kenirela fiti ewe asoren kek won ewe rongen asor. \p \v 15 Mürin, Aaron a uwato än ekewe aramas asor. Iwe, a angei ewe ätemwänin kuuch pwe asoren tipis fän iten ekewe aramas, o niela. Iwe, a föri angangen asoren tipis, usun chök ewe aeuin asoren tipis a föri fän püsin itan. \v 16 A pwal uwato ewe mönün asoren kek o eäni asor lon pwüngün angangen allükün. \v 17 Iwe, a pwal uwato ewe asoren mongö, a angei ekumwuch seni o keni me won ewe rongen asor pach ngeni ewe asoren kek mi fis iteiten rän. \p \v 18 Mürin, Aaron a pwal niela ewe ätemwänin kow me ewe ätemwänin sip pwe asoren kinamwe fän iten ekewe aramas. Iwe, nöün Aaron kewe mwän ra uwato chan ekewe mönün asor ren, nge Aaron a uti ngeni pwelin ünükün ewe rongen asor. \x + \xo 9.18 \xt Lif 3.1-11\x* \v 19 Iwe, ra angei kirisin ewe ätemwänin kow me kirisin ewe ätemwänin sip, iei ewe mechan mi kiris echök, ewe kiris mi pwölüela pisekin lon inisir, ekewe föün lor me mwärekeon ammünür, \v 20 o iseis meinisin won leupwen ekewe mönün asor. Mürin Aaron a angei ewe kiris o kenala won ewe rongen asor. \v 21 Nge ekewe leupwan me pelifichin pechen, Aaron a assawa pwe eu asoren assaw fän mesen ewe Samol mi Lapalap, pun iei usun Moses a fen allük. \p \v 22 Iwe, wesin än Aaron eäni ekewe asoren tipis me asoren kek pwal asoren kinamwe, a aitiela pöün won ekewe aramas o afeiöchüür. Mürin a feitiu seni ewe rongen asor. \x + \xo 9.22 \xt Num 6.22-26\x* \v 23 Mürin, Moses me Aaron ra tolong lon ewe imw mangaku ia aramas ra churi Kot ie. Nge lupwen ra towu, ra afeiöchü ekewe aramas. Iwe, lingen ewe Samol mi Lapalap a pwä ngeni ekewe aramas meinisin. \v 24 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a tinato ekkei o kenala ewe asoren kek me ewe kiris mi nom won ewe rongen asor. Nge lupwen ekewe aramas meinisin ra küna, ra mweireir ren ar pwapwa o chapetiu lepwül. \c 10 \s1 Natap me Apihu ra tipis \sr 10.1-7 \p \v 1 Iwe, nöün Aaron kewe mwän iter Natap me Apihu ra angei en me an sepien asoren ötüöt, ra uwalong ekkei lon o iseis apach mi pwokus won. Nge ei asor esap pin fän mesen ewe Samol mi Lapalap, pun eu sokun asor Kot esap allük ngeniir. \v 2 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a tinato ekkei o kenirela pwe ra mäla fän mesan. \v 3 Mürin, Moses a üreni Aaron, “Iei usun wewen mine ewe Samol mi Lapalap a apasa: Üpwe pwärätä pwe ngang üa pin me lein chokewe ra kan ngeniei, nge üpwe pwal alinga ai ling fän mesen aramas meinisin.” Iwe, Aaron a chök fanafanala. \p \v 4 Mürin, Moses a körato Misael me Elsafan nöün Ussiel mwän, nge Ussiel pwin semen Aaron. Iwe, a üreniir, “Oupwe kaneto o ekiela pwimi seni lon ewe imwenfel seni mangaku, pwe oupwe ekirewu lükün ewe ia aramas ra nonom ie.” \v 5 Iwe, ra feito o ekirewu lükün ewe ia aramas ra nonom ie, usun Moses a apasa, nge ekewe somä ra chüen üföüf üfer üfen souasor. \v 6 Mürin, Moses a üreni Aaron me nöün kewe mwän iter Eleasar me Itamar, “Ousap atorongauei möküremi, ousap pwal kamwei üfemi pwe asisilen ämi letipeta, pwe ousap mäla, nge ewe Samol mi Lapalap esap pwal song ngeni unusen ewe mwichen aramas. Nge pwimi ekewe chon Israel meinisin repwe kechüeiti afeiengauen ewe kar, ewe Samol mi Lapalap a afisätä. \v 7 Ousap towu seni leasamalapen ewe imwenfel seni mangaku, pwe ousap mäla. Pun än ewe Samol mi Lapalap löön epit a nonom womi.” Iwe, ra föri usun mine Moses a kapas ngeniir. \s1 Allükün me pwüngün ewe wisen souasor \sr 10.8-20 \p \v 8 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a kapas ngeni Aaron, \v 9 “En me noum kana mwän ousap ünümi wain are sakau mi pwichikar, lupwen oupwe tolong lon ewe imw mangaku ia aramas ra churiei ie, pwe ousap mäla. Iei eu allük esemwüch ngenikemi me mwirimwirimi kana, seni eu täppin aramas tori eu täppin. \v 10 Oupwe alefila lefilen mettoch mi pin me mettoch resap pin, pwal lefilen mettoch mi limengau me mettoch mi limöch. \v 11 Oupwe pwal aiöü ngeni ekewe aramasen Israel ekewe allük meinisin ngang ewe Samol mi Lapalap üa ngeni Moses pwe epwe aiti ngeniir.” \p \v 12 Iwe, Moses a üreni Aaron me nöün kewe mwän mi chüen manau iter Eleasar me Itamar, “Oupwe angei ewe asoren mongö lusun ewe asor won ekkei ngeni ewe Samol mi Lapalap, pwe oupwe mongö ewe pilawa esap wor iis lon lükün ewe rongen asor. Pun ei asor a unusen pin. \v 13 Oupwe mongö ei asor lon eu leni mi pin, pun iei inetum me inetin noum kewe mwän seni ewe asor ngeni ewe Samol mi Lapalap. Pun iei usun Kot a allük ngeniei. \x + \xo 10.13 \xt Lif 6.14-18\x* \v 14 Nge en me noum kewe mwän me fefin oupwe ochoch leupwen ewe mönün asor mi assaw pwal pechen lon sokun leni mi limöch. Pun iei inetum me inetin noum kewe mwän seni än ekewe aramasen Israel asoren kinamwe. \v 15 Iwe, pechen ewe mönün asor pwal leupwan mi assaw repwe uweefengenireto me kirisin ekewe asor, pwe repwe assawa fän mesen ewe Samol mi Lapalap, pun eu asoren assaw. Iwe, ei epwe inetum me inetin noum kewe pwe wisemi fansoun meinisin, usun ewe Samol mi Lapalap a fen allük.” \x + \xo 10.15 \xt Lif 7.30-34\x* \p \v 16 Iwe, Moses a ais tichik usun mine ra föri ngeni ewe ätemwänin kuuch, ewe mönün asoren tipis. Nge a pwä pwe a kekila. Iwe, Moses a song ngeni Eleasar me Itamar, nöün Aaron kewe mwän mi chüen manau, a pwal üreniir, \v 17 “Pwota ousap ochoch fituken ewe mönün asoren tipis lon ewe leni mi pin? Pun ei mettoch a unusen pin, a ainet ngenikemi pwe oupwe uwei föföringauen ewe mwichen aramas ren ämi föri asoren amusamusen tipis fän iter fän mesen ewe Samol mi Lapalap. \x + \xo 10.17 \xt Lif 6.24-26\x* \v 18 Nengeni, ousap fen uwalong chan ewe mönün asor lon ewe leni mi pin. Pwüngün itä oupwe ochei fituken ewe mönün asor lon ewe leni mi pin usun üa allük ngenikemi.” \v 19 Iwe, Aaron a üreni Moses, “Nengeni, ikenai ekewe aramas ra eäni ar asoren tipis me asoren kek fän mesen ewe Samol mi Lapalap, nge ekei sokun feiengau ra toriei. Ifa usun, epwe pwüng fän mesen ewe Samol mi Lapalap ai üpwe ochei fituken ewe mönün asoren tipis?” \v 20 Nge lupwen Moses a rongorong ekei kapas, a menemen ren. \c 11 \s1 Man mi limöch me limengau \sr 11.1-47 \r (Tut 14.3-21) \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a kapas ngeni Moses me Aaron, \v 2 “Oupwe üreni ekewe aramasen Israel, ‘Ikkei ir ekewe mönümanau oua tongeni ochoch me lein man meinisin won fanüfan: \v 3 Oua tongeni ochoch ekewe man meinisin mi keang kün pachapacher o lülüsefäli ener. \v 4 Nge ousap ochoch ekewe man mi chök lülüsefäli ener ika keang chök kün pachapacher: Ewe kamel epwe limengau ngenikemi, pun a lülüsefäli anan, nge esap keang kün pachapachan. \v 5 Pwal ewe man itan pächer mi nom won achau epwe limengau ngenikemi, pun a lülüsefäli anan, nge esap keang kün pachapachan. \v 6 Iwe, ewe üsangi epwe limengau ngenikemi, pun a lülüsefäli anan, nge esap keang kün pachapachan. \v 7 Nge pik epwe pwal limengau ngenikemi, pun a keang kün pachapachan, nge esap lülüsefäli anan. \v 8 Ousap fokun ochoch fituken ekei man, ousap pwal fokun atapa ekei man men mä, pun repwe limengau ngenikemi. \p \v 9 Iwe, oua tongeni mongö ekewe ik meinisin mi nom lon koluk ika leset a wor ililir me töröüner. \v 10 Nge ekewe mönümanau mi nom leset ika lon koluk esap wor ililir me töröüner, ese lifilifil ika ra kükün ika ra watte, repwe anioput ngenikemi. \v 11 Iwe, repwe chök anioput ngenikemi. Ousap mongö fituker, nge are ra mäla, repwe pwal anioput ngenikemi. \v 12 Mönümanau meinisin mi nom lon koluk ika leset esap wor ililir me töröüner repwe chök anioput ngenikemi. \p \v 13 Iwe, ikkei iten ekewe machang ousap ochoch fituker, pun repwe anioput ngenikemi: Ikel me sokopaten ikel iter wolcher me osprei, \v 14 ekewe machang iter kait me sokopaten machang iter falkon, \v 15 iteiten sokopaten ängä, \v 16 ewe machang itan ostrich, kawakawen lepwin, nipöüwanei, sokopaten kawakaw, \v 17 fukuro, niwanök me ewe machang itan ipis, \v 18 niaupinik, ekewe machang iter pelikan me karion wolcher, \v 19 öröpwech pwal iteiten sokopaten örö, ewe machang itan hupo me pöüte. \p \v 20 Iwe, ekewe kükün man meinisin mi äkkäs, nge ra pwal tö won fofoch aütür, repwe anioput ngenikemi. \v 21 Nge me lein ekewe kükün man mi äkkäs o tö won fofoch aütür oua tongeni mongö ekewe mi wor aför, pwe ra tongeni mwetemwet won pwül. \v 22 Ikkei ir ekewe kükün man oua tongeni mongö: sokopaten lifichimas, sokopaten lifichimas mi äkkäsfetal, sokopaten korongi, pwal sokun lifichimas mi nom won fetil. \v 23 Nge ekewe lusun kükün man mi äkkäs, a pwal wor fofoch aütür, repwe anioput ngenikemi. \p \v 24 Are ämi oua atapa ekei man, oupwe limengau. Iwe, eman mi atapa ekei man men mä, epwe limengau tori lekuniol. \v 25 Nge eman mi uwei eman lein ekei man men mä epwe sopuni üfan o limengau tori lekuniol. \v 26 Iteiten man mi kinikin kün pachapacher, nge resap keang ika resap pwal lülüsefäli ener, repwe limengau ngenikemi. Eman mi atapa ekei man men mä epwe pwal limengau. \v 27 Iwe, ekewe man mi fetal won pöür me pecher, nge a chök wor kün aütür, repwe limengau ngenikemi. Eman mi atapa ekei man men mä epwe limengau. \v 28 Nge eman mi uwei ekei man men mä epwe sopuni üfan o limengau tori lekuniol. Ekei man repwe limengau ngenikemi. \p \v 29 Iwe, ikkei ir ekewe mantötö mi tö won pwül repwe limengau ngenikemi: eman man itan wisel, nakich, sokopaten koluf, \v 30 litopach, niparoch, kuel, sokun kuel mi nom leppi me niküch. \v 31 Ekei man me lein ekewe mantötö repwe limengau ngenikemi. Eman mi atapa inisir men mä epwe limengau tori lekuniol. \v 32 Nge ika eman lein ekei man a mäla o turutiu won och mettoch, ewe mettoch epwe limengau, ese lifilifil ika a för seni mwüch, ika echö üf, ika silin man, ika eu tuk, ika sokopaten sepi aramas ra aea. Iwe, ewe mettoch epwe soso lon koluk, epwe pwal limengau tori lekuniol, nge mürin epwe limöch. \v 33 Iwe, are eman me lein ekewe man men mä epwe turulong lon eu sepi mi för seni pwül, meinisin mine a nom lon epwe limengau, kopwe pwal amökkü ewe sepi. \v 34 Nge are chichin ewe sokun sepi mi limengau a niti och mongö, ewe mongö epwe limengau, pwal kolukun ün mi nom lon epwe limengau. \v 35 Iwe, are eman lein ekewe kükün man men mä a torii och mettoch, epwe limengau, ese lifilifil ika eu lenien um ika eu sitof, repwe chök katala. Iwe, ekei mettoch ra limengau, repwe pwal limengau ngenikemi. \v 36 Nge ika ewe man epwe turulong lon kolukun eu miich ika eu chönüttu, epwe chök limöch. Iwe, nge mine a torii ekewe kükün man men mä epwe limengau. \v 37 Are eman lein ekewe kükün man men mä a turutiu won föün irä fän iten fofot, ekewe föün irä repwe chök limöch. \v 38 Iwe, are ekewe föün irä ra nom lon chöchön, nge eman lein ekewe man men mä a turutiu won, ekewe föün irä repwe limengau ngenikemi. \p \v 39 Iwe, are eman lein ekewe man ämi mi tongeni ochoch a püsin mäla, nge eman a atapa, ätewe epwe limengau tori lekuniol. \v 40 Nge eman mi ochoch ewe man men mä epwe sopuni üfan, i epwe pwal nom lon tettelin chon limengau tori lekuniol. Iwe, eman mi eki ewe man mi mä epwe sopuni üfan, epwe pwal nom lon tettelin chon limengau tori lekuniol. \p \v 41 Iteiten mantötö mi tö won pwül repwe anioput ngenikemi. Ousap fokun ocheer. \v 42 Man meinisin mi tö won upwer lepwül, pwal meinisin mi tö won fofoch pecher ika lap seni, ousap ocheer, pun ra anioput. \v 43 Ousap alimengauakemi ren ekewe mantötö, pwe ousap nom lon tettelin chon limengau. \v 44 Pun ngang ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot. Iei mine oupwe püsin apinikemi pwe oupwe pin, pun ngang üa pin. Ousap püsin alimengauakemi ren ekewe mantötö mi tö won pwül. \x + \xo 11.44 \xt Lif 19.2; 1.Pet 1.16\x* \v 45 Ngang ewe Samol mi Lapalap üa emwenikemiiwu seni ewe fanü Isip pwe üpwe ämi Kot. Iei mine oupwe pin, pun ngang üa pin.’” \p \v 46 Iei ewe allük fänäsengesin ekewe man me machang, fänäsengesin mönümanau meinisin mi nom leset me lekoluk, pwal fänäsengesin ekewe mantötö meinisin mi tö won pwül. \v 47 Ei allük a alefila lefilen mine a limengau ika limöch, pwal lefilen ekewe mönümanau aramas ra tongeni ochoch me ekewe resap tongeni ochoch. \c 12 \s1 Angangen limelim fän iten fefin mürin ar nöünöü \sr 12.1-8 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a ngeni Moses ekei allük \v 2 fän iten ekewe aramasen Israel: Are eman fefin a pwopwo o nöüni eman ät, neminewe epwe nom lon tettelin chon limengau lon ükükün fisu rän, usun chök an limengau lon fansoun an samaun fefin. \v 3 Nge lon awaluen rän ewe kükün ät epwe sirkomsais. \v 4 Mürin, ewe fefin epwe pwal witiwit lon ükükün ilik me ülüngat rän tori epwe limöch seni chan. Esap tongeni atapa och mettoch mi pin, esap pwal tongeni feila ren ewe imwenfel seni mangaku tori a unus ränin an limelim. \x + \xo 12.4 \xt Ken 17.12; Luk 2.21\x* \v 5 Nge are ewe fefin a nöüni eman nengin, neminewe epwe limengau lon ükükün ruu wik, usun chök an limengau lon fansoun an samaun fefin. Mürin epwe pwal witiwit lon ükükün wone me wonu rän tori epwe limöch seni chan. \p \v 6 Iwe, lupwen ra wesöchüla ränin an limelim, ese lifilifil ika an limelim fän iten eman ät ika eman nengin, epwe uwato eman lam eu ierin leasamalapen ewe imw mangaku ia aramas ra churi Kot ie ren ewe souasor, pwe an asoren kek, epwe pwal uwato eman apansüsün lisom ika eman lisom pwe an asoren tipis. \v 7 Iwe, ewe souasor epwe eäniir asor fän mesen ewe Samol mi Lapalap o föri asoren amusamusen tipis fän iten ewe fefin. Mürin epwe limöch seni chan. Iei ewe allük fän iten ekewe fefin mi nöünöü, ese lifilifil ika ra nöüni ät ika nengin. \v 8 Nge are ewe fefin esap tufich ngeni an epwe uwato eman lam, epwe chök uwato ruoman lisom ika ruoman apansüsün lisom, eman fän iten asoren kek, nge pwal eman fän iten asoren tipis. Iwe, ewe souasor epwe föri asoren amusamusen tipis fän iten ewe fefin pwe epwe limöch. \x + \xo 12.8 \xt Luk 2.24\x* \c 13 \s1 Allük fän iten sokopaten kilingau, niwangir me nuumw \sr 13.1–14.57 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üreni Moses me Aaron, \v 2 “Are eman aramas a wor och pwo won inisin, ika och tir ika och tikepwechepwech, a tongeni wiliti eu kilingau mi afeiengau \f + \fr 13.2 \ft Ewe kilingau mi afeiengau a pachelong sokopaten samaun ünüchen aramas, pwal kainapan me rupun pwötür.\f* won inisin, repwe emwenala ren ewe souasor Aaron ika ren eman lein mwirimwirin kewe. \v 3 Iwe, ewe souasor epwe nenengenöchü ewe kilingau won inisin ewe aramas. Nge are a pwechepwechela ülöülen ewe ia a kilingau ie, are a pwal pwä pwe ewe kilingau a enalong silin, ewe aramas a eäni eu kilingau mi afeiengau. Iwe, wesin än ewe souasor nenengenöchü ewe aramas, epwe anomu lon tettelin chon limengau. \v 4 Nge are ewe kilingau a pwechepwech won, nge esap enalong silin, are ülöülan resap pwal pwechela, ewe souasor epwe aimwüela ewe aramas lon ükükün fisu rän. \v 5 Iwe, lon ewe afisuen rän ewe souasor epwe nenengenöchüsefäli ewe aramas. Nge are a küna pwe ewe kil esap lapala, esap pwal töfetal won silin, ewe souasor epwe aimwüela ewe aramas pwal lon ükükün fisu rän. \v 6 Iwe, lon afisuen rän ewe souasor epwe nenengenöchüsefäli ewe aramas. Nge are ewe kil a aromomo, esap pwal töfetal won silin, ewe souasor epwe anomu lon tettelin chon limöch. Ewe kil och tir echök. Ewe aramas epwe sopuni üfan, mürin epwe limöch. \v 7 Nge are ewe tir a töfetal won silin ewe aramas mürin an pwäri ngeni ewe souasor inisin o nom lon tettelin chon limöch, ewe aramas epwe liwinsefälila ren ewe souasor. \v 8 Iwe, ewe souasor epwe nenengenöchüsefäli ewe aramas. Nge are ewe tir a töfetal won silin, ewe souasor epwe anomu ewe aramas lon tettelin chon limengau, pun a eäni och kilingau mi afeiengau. \p \v 9 Iwe, are eman aramas a eäni och kilingau mi afeiengau, repwe emwenala ewe aramas ren ewe souasor, \v 10 pwe epwe nenengenöchü. Nge are a wor eu pwo mi pwechepwech o ülöülen ewe ia a pwo ie ra pwechela, are a pwal parapar fituken lon ewe pwo, \v 11 iei eu kilingau mi afeiengau won inisin ewe aramas mi nom seni chök me lom. Iwe, ewe souasor epwe anomu i lon tettelin chon limengau. Esap chüen aimwüela ewe aramas ren an epwe nenengenisefäli, pun a fen limengau. \v 12 Nge are ewe souasor a küna pwe ewe kilingau a rangewu won inisin ewe aramas o chöüla won inisin seni won möküran tori pechen, \v 13 ewe souasor epwe nenengenöchü ewe aramas. Are ewe kilingau mi afeiengau a pwölüela unusen inisin, ewe souasor epwe anomu ewe aramas lon tettelin chon limöch. Iwe, pokiten unusen inisin a pwechela, a limöch. \v 14 Nge are a pwä fituk mi parapar won inisin ewe aramas, epwe limengau. \v 15 Iwe, ewe souasor epwe nenengenöchü ewe fituk mi parapar o anomu ewe aramas lon tettelin chon limengau. Fituk mi parapar a limengau, pun iei eu kilingau mi afeiengau. \v 16 Nge are ewe fituk mi parapar won ewe aramas a siwil ngeni fituk mi pwechepwech, epwe feito ren ewe souasor. \v 17 Iwe, ewe souasor epwe nenengenöchü ewe aramas. Nge are ewe kil a pwechela, ewe souasor epwe anomu ewe chon samau lon tettelin chon limöch, pun a limöch. \p \v 18 Are a wor eu mach mi fen mo won inisin eman aramas, \v 19 nge mürin a pwüküwu eu pwo mi pwech lerasen ewe mach ika eu pwo mi tikeparepwech, ewe aramas epwe aküna ngeni ewe souasor inisin. \v 20 Iwe, ewe souasor epwe nenengenöchü machen ewe aramas. Pun ika a pwä pwe ewe kil lon ewe mach a enalong silin o ülöülan ra pwechela, ewe souasor epwe anomu ewe aramas lon tettelin chon limengau. Iei eu kilingau mi afeiengau a pwüküwu me lon ewe mach. \v 21 Are ewe souasor a nenengenöchü ewe mach o küna pwe ülöülen won resap pwechela, are ewe kil lon esap pwal enalong silin pwe a aromomo, mürin ewe souasor epwe aimwüela ewe aramas lon ükükün fisu rän. \v 22 Nge are ewe kil a töfetal won inisin ewe aramas, ewe souasor epwe anomu lon tettelin chon limengau, pun iei eu kilingau mi afeiengau. \v 23 Nge ika ewe kil esap lapala, esap pwal töfetal, a chök eu lemomon mach. Iwe, ewe souasor epwe anomu ewe aramas lon tettelin chon limöch. \p \v 24 Are eman a kar, nge mürin ewe kar a wiliti eu kil mi tikeparepwech ika pwech, \v 25 ewe souasor epwe nenengenöchü ewe kar. Nge are ülöülen ewe ia a kar ie a pwechela, are ewe kil a pwal enalong silin, iei eu kilingau mi afeiengau. Iwe, ewe souasor epwe anomu ewe aramas lon tettelin chon limengau, pun a samaun rupun pwötür. \v 26 Are ewe souasor a nenengenöchü ewe kar o küna pwe ülöülen won resap pwechela, are ewe kil esap pwal enalong silin pwe a aromomo, mürin ewe souasor epwe aimwüela ewe aramas lon ükükün fisu rän. \v 27 Iwe, lon afisuen rän ewe souasor epwe nenengenisefäli ewe aramas. Nge are ewe kil a töfetal won inisin, ewe souasor epwe anomu ewe aramas lon tettelin chon limengau, pun iei eu kilingau mi afeiengau. \v 28 Nge are ewe kil esap lapala, esap pwal töfetal won silin pwe a aromomo, a chök eu pwo seni ewe kar. Iwe, ewe souasor epwe anomu ewe aramas lon tettelin chon limöch, pun iei eu lemomon kar. \p \v 29 Are eman mwän ika eman fefin a kilingau won möküran ika won ngächin, \v 30 ewe souasor epwe nenengenöchü ewe kilingau. Nge are ewe kilingau a enalong silin, are ülöülen won ra pwal oleol o ülöngau, ewe souasor epwe anomu ewe aramas lon tettelin chon limengau. Iei eu kil mi pwerik, eu kilingau mi afeiengau won möküran ika won ngächin. \v 31 Nge are ewe souasor a nenengenöchü ewe kilingau mi pwerik o küna pwe esap enalong silin, esap pwal wor ülöülan mi chol won, ewe souasor epwe aimwüela ewe aramas mi üri kilingau mi pwerik lon ükükün fisu rän. \v 32 Iwe, lon afisuen rän ewe souasor epwe nenengenöchüsefäli kilingauen ewe aramas. Nge are ewe kil mi pwerik esap lapala, are esap wor ülöülen won mi oleol, esap pwal enalong silin, \v 33 ewe aramas epwe räisöü, nge esap räisöü won ewe kil mi pwerik. Mürin, ewe souasor epwe aimwüela ewe aramas pwal lon ükükün fisu rän. \v 34 Iwe, lon afisuen rän ewe souasor epwe nenengenöchüsefäli kilingauen ewe aramas. Nge are ewe kil mi pwerik esap lapala, esap pwal enalong silin, ewe souasor epwe anomu ewe aramas lon tettelin chon limöch. Iwe, epwe sopuni üfan, mürin epwe limöch. \v 35 Nge are ewe kil mi pwerik a töfetal won inisin mürin an nom lon tettelin chon limöch, \v 36 ewe souasor epwe nenengenöchüsefäli ewe aramas. Pun ika ewe kil mi pwerik a töfetal won inisin, ewe souasor esap chüen ekiekin kütta ewe ülöül mi oleol, pun ewe aramas a limengau. \v 37 Nge are ewe souasor a küna pwe ewe kil mi pwerik esap lapala, pwe ra pwükütä ülöülan mi chol won o ewe kil mi pwerik a mo, ewe aramas a limöch. Iwe, ewe souasor epwe anomu i lon tettelin chon limöch. \p \v 38 Are a wor tikepwechepwech won inisin eman mwän ika eman fefin, \v 39 ewe souasor epwe nenengenöchü ewe aramas. Nge are ewe tikepwechepwech won inisin esap nien lingewu, a chök üri eu kil. Iwe, ewe aramas a limöch. \p \v 40 Are eman mwän a mworola meten möküran, ewe aramas a mongopal, nge a chök nom lon tettelin chon limöch. \v 41 Iwe, are eman mwän a mworola meten möküren eten mesan me meten esen mongön, a chök pal eten mesan, nge a nom lon tettelin chon limöch. \v 42 Nge are a wor eu kil mi parepwech won pallen möküran ika won eten mesen ewe mwän, iei eu kilingau mi afeiengau a üri won möküran ika won eten mesan. \v 43 Mürin, ewe souasor epwe nenengenöchü ewe mwän. Nge are ewe pwo won pallen möküran ika won eten mesan a tikeparepwech usun chök eu kilingau mi afeiengau won inis, \v 44 ewe aramas a limengau. Iwe, ewe souasor epwe anomu ewe aramas lon tettelin chon limengau, pun a eäni eu kilingau mi afeiengau won möküran. \p \v 45 Iwe, eman mi eäni eu kilingau mi afeiengau epwe üföüf üf mi kam o atorongaua möküran, epwe pwal pwölüela awan o kökkö, “Üa limengau, üa limengau.” \v 46 Epwe chök nonom lon tettelin chon limengau lon ükükün langatamen fansoun an eäni ewe samau. Iwe, epwe imwüla lon lenian lükün ewe ia aramas ra nonom ie. \p \v 47 Iwe, are a wor niwangir won echö üf, ese lifilifil ika ewe üf a för seni ülen man ika seni sokun silin irä, \v 48 are a nom won echö mangaku mi för seni sokun silin irä ika seni ülen man, are a pwal nom won silin man ika won och pisek mi för seni silin man, \v 49 are ei niwangir a anüefetil ika anüepar, iei eu niwangir mi chöfetal. Iwe, repwe aküna ngeni ewe souasor. \v 50 Ewe souasor epwe nenengenöchü ewe niwangir o aimwüela ewe pisek lon ükükün fisu rän. \v 51 Nge lon afisuen rän epwe nenengenöchüsefäli ewe niwangir. Iwe, are ewe niwangir a lapala won ewe üf ika won ewe mangaku ika won ewe silin man, ese lifilifil met sokun aean ewe silin man, ewe niwangir a fokun ngau, ewe pisek a limengau. \v 52 Iwe, ewe souasor epwe kenala ewe pisek. Pokiten ewe niwangir a fokun ngau, epwe chök kekila. \p \v 53 Nge are ewe souasor a nenengenöchüsefäli o küna pwe ewe niwangir esap lapala won ewe üf ika won ewe mangaku ika won och seni silin man, \v 54 ewe souasor epwe allük pwe repwe sopuni ewe pisek mi niwangir. Mürin epwe aimwüela pwal lon ükükün fisu rän. \v 55 Mürin, ewe souasor epwe nenengenöchüsefäli ewe pisek mi niwangir mürin an sop. Nge are ewe niwangir esap siwil anüanün, inamwo are esap pwal lapala, ewe pisek a chök limengau. Kopwe chök kenala ewe pisek, ese lifilifil ika ewe niwangir mi ngau a nom lon ika lükün. \p \v 56 Nge are ewe souasor a nenengenöchüsefäli o küna pwe ewe niwangir a aromomo mürin an sop, epwe kamwewu ewe ia a niwangir ie me won ewe üf ika ewe silin man ika ewe mangaku. \v 57 Iwe, are ewe niwangir a pwäsefäl me mürin won ewe üf ika won ewe mangaku ika won och pisek seni silin man, ewe niwangir a chöfetal. Kopwe chök kenala ewe pisek mi ngau niwangirin. \v 58 Nge are niwangirin ewe üf ika ewe mangaku ika och pisek mi för seni silin man a mola mürin om sopuni, kopwe chök sopuni fän aruuan. Mürin epwe limöch.” \p \v 59 Iei ewe allük fän iten ewe niwangir mi fokun ngau won üf mi för seni ülen man ika seni sokun silin irä ika won mangaku are pwal och pisek mi för seni silin man, pwe epwe fat ika och pisek a limöch ika a limengau. \c 14 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a ngeni Moses \v 2 ekei allük fän iten eman mi eäni eu kilingau mi afeiengau lon ränin an limelim: Repwe emwenato ewe aramas ren ewe souasor, \x + \xo 14.2 \xt Mat 8.4; Mark 1.44; Luk 5.14; 17.14\x* \v 3 nge ewe souasor epwe feila lükün ewe leni ia aramas ra nonom ie. Iwe, ewe souasor epwe nenengenöchü ewe chon samau. Nge are ewe kilingau mi afeiengau a mola seni, \v 4 ewe souasor epwe allük pwe repwe uwato fän iten ewe epwe limelim ruoman machang mi manau o limöch, mwüch seni ewe irä itan setar, ekam mangaku mi par pwal ülün ewe irä itan isop. \v 5 Iwe, ewe souasor epwe allük pwe repwe niela eman me lein ekewe machang asen eu sepi mi för seni pwül, nge lon ewe sepi epwe wor koluk mi mürina. \v 6 Mürin epwe angei ewe machang mi chüen manau fiti ewe mwüch seni ewe irä setar, ewe ekam mangaku mi par me ülün ewe irä isop, o atukurelong lon chan ewe machang a fen ninnila asen ewe koluk mi mürina. \v 7 Iwe, epwe äsupu ewe cha fän fisu won ewe aramas, pwe epwe limöch seni an kilingau mi afeiengau. Mürin, ewe souasor epwe anomu ewe aramas lon tettelin chon limöch, epwe pwal ässala ewe machang mi chüen manau lemäl. \v 8 Nge ewe aramas mi mochen limöch epwe sopuni üfan o räisöü ülöülan meinisin, epwe pwal tütü pwe epwe limöch. Mürin a tongeni tolong lon ewe leni ia aramas ra nonom ie, nge epwe chök nom lükün imwan lon ükükün fisu rän. \v 9 Iwe, lon afisuen rän epwe räisöüla möküran meinisin pwal alüsan me fötün, epwe pwal räisöü ülöülan meinisin. Mürin epwe sopuni üfan o tütü. Iwe, epwe limöch. \p \v 10 Nge lon awaluen rän epwe uwato ruoman ätemwänin lam me eman liefefinin lam eu ierir esap wor terir. Epwe pwal uwato limu paun pilawa mi amas o mürina a nofitfengen me apüra, pwal ina epwe ükükün esop kuoch noppuk. \v 11 Iwe, ewe souasor mi föri ewe angangen limelim epwe emwenato ewe aramas mi mochen limelim fiti an kewe asor mwen ewe Samol mi Lapalap leasamalapen ewe imw mangaku ia aramas ra churi Kot ie. \v 12 Mürin, ewe souasor epwe angei eman me lein ekewe ätemwänin lam o eäni asor fän iten asoren pupungau fitifengen me ewe esop kuoch noppuk. Iwe, epwe assaweer fän mesen ewe Samol mi Lapalap pwe eu asoren assaw. \v 13 Mürin epwe niela ewe lam lon ewe leni mi pin, ewe ia ra niela ie ewe mönün asoren tipis me ewe mönün asoren kek. Pun ewe asoren pupungau inetin ewe souasor usun chök ewe asoren tipis, a pwal unusen pin. \v 14 Iwe, ewe souasor epwe angei ekis chan ewe mönün asoren pupungau o tofi ngeni emin fän pelifichin selingen ätewe mi mochen limöch, pwal ngeni aütülapen pelifichin pöün me pechen. \v 15 Mürin, ewe souasor epwe angei ekis seni ewe esop kuoch noppuk o ninalong lon pelimöngün püsin pöün. \v 16 Iwe, epwe atukalong aütün pelifichin pöün lon ewe noppuk o äsupu fän fisu ekis seni ewe noppuk fän mesen ewe Samol mi Lapalap. \v 17 Nge ekis seni ewe noppuk mi chüen nom lepöün epwe tofi ngeni emin fän pelifichin selingen ätewe mi mochen limöch, pwal ngeni aütün pelifichin pöün me pechen. Nge epwe chök tofätä ewe noppuk won ewe ia a fen tofätä ie chan ewe mönün asoren pupungau. \v 18 Iwe, lusun ewe noppuk mi chüen nom lepöün epwe epiti ngeni möküren ätewe mi mochen limöch. Ren ei ewe souasor epwe föri asoren amusamusen tipis fän iten ewe aramas fän mesen ewe Samol mi Lapalap. \v 19 Mürin, ewe souasor epwe eäni ewe asoren tipis, pwe epwe föri asoren amusamusen tipis fän iten ätewe mi mochen limöch seni an limengau. Nge mürin epwe niela ewe mönün asoren kek. \v 20 Iwe, ewe souasor epwe keni ewe asoren kek me ewe asoren mongö won ewe rongen asor. Iei usun ewe souasor epwe föri asoren amusamusen tipis fän iten ewe aramas. Iwe, epwe limöch. \p \v 21 Nge are ewe aramas a wöüngau pwe esap tufich ngeni an epwe uwato ei ükükün, epwe chök uwato eman ätemwänin lam fän iten asoren pupungau epwe assaw, pwe epwe fis asoren amusamusen tipis fän itan. Epwe pwal uwato ruu paun pilawa mi amas o mürina nofitfengen me apüra fän iten asoren mongö, pwal ina epwe ükükün esop kuoch noppuk. \v 22 Iwe, epwe pwal uwato ruoman lisom ika ruoman apansüsün lisom ükükün chök an tongeni, eman epwe fän iten asoren tipis, nge ewe eman epwe fän iten asoren kek. \v 23 Iwe, lon awaluen rän epwe uwato ekei mönün asor fän iten an limelim ren ewe souasor leasamalapen ewe imwenfel seni mangaku mwen ewe Samol mi Lapalap. \v 24 Mürin, ewe souasor epwe angei ewe lam me ewe esop kuoch noppuk fän iten asoren pupungau o assaweer fän mesen ewe Samol mi Lapalap, pwe eu asoren assaw. \v 25 Iwe, ewe souasor epwe niela ewe lam fän iten asoren pupungau. Mürin epwe angei ekis chan o tofi ngeni emin fän pelifichin selingen ätewe mi mochen limöch, pwal ngeni aütülapen pelifichin pöün me pechen. \v 26 Epwe pwal ninalong ekis ewe noppuk lon pelimöngün püsin pöün \v 27 o äsupu fän fisu ekis seni ewe noppuk ren aütün pelifichin pöün fän mesen ewe Samol mi Lapalap. \v 28 Mürin, ewe souasor epwe tofi ekis seni ewe noppuk mi chüen nom lepöün ngeni emin fän pelifichin selingen ätewe mi mochen limöch, pwal ngeni aütülapen pelifichin pöün me pechen. Nge epwe chök tofätä ewe noppuk won ewe ia a fen tofätä ie chan ewe mönün asoren pupungau. \v 29 Iwe, lusun ewe noppuk mi chüen nom lepöün ewe souasor epwe epiti ngeni möküren ätewe mi mochen limöch, pwe epwe föri asoren amusamusen tipis fän itan fän mesen ewe Samol mi Lapalap. \v 30 Mürin, epwe eäni asor ekewe ruoman lisom ika ekewe ruoman apansüsün lisom ükükün än ewe aramas tongeni. \v 31 Epwe eäni asor eman fän iten asoren tipis, nge ewe eman fän iten asoren kek fitifengen me ewe asoren mongö. Iei usun ewe souasor epwe föri asoren amusamusen tipis fän mesen ewe Samol mi Lapalap fän iten ewe aramas mi mochen limöch. \v 32 Iei ewe allük fän iten ewe aramas mi eäni ewe kilingau mi afeiengau esap tufich ngeni an epwe uwato ekewe sokun asor fän iten an limelim.” \p \v 33 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üreni Moses me Aaron, \v 34 “Lupwen oupwe tolong lon ewe fanü Kanaan üpwe ngenikemi pwe fanüemi, nge üpwe awora eu nuumw mi chöfetal lon eu imw won fanüemi, \v 35 ätewe imwan ewe epwe feito o asile ngeni ewe souasor, ‘Üa küna och me lon imwei mi usun chök nuumw.’ \v 36 Mürin, ewe souasor epwe allük pwe chon ewe imw repwe towu seni fiti pisekir me mwen an epwe tolong pwe epwe nenengenöchü ewe nuumw, pwe esap wor och mettoch mi nom lon ewe imw epwe tolong lon tettelin limengau. Mürin, ewe souasor epwe tolong lon ewe imw \v 37 o nenengenöchü ewe nuumw. Nge are anüen ewe nuumw mi nom won etippen ewe imw a aroanüen fetil ika aroanüepar, are ewe nuumw a pwal ekis pwangenalong ewe etip, \v 38 ewe souasor epwe towu me lon asamalapen ewe imw o lokkenala lon ükükün fisu rän. \v 39 Nge lon afisuen rän ewe souasor epwe liwinsefäliti ewe imw o nenengeni. Iwe, are ewe nuumw a lapala won etippen ewe imw, \v 40 ewe souasor epwe allük pwe repwe ämwetawu ekewe fau mi nuumw o atururela lon eu leni mi limengau lükün ewe telinimw. \v 41 Iwe, epwe pwal allük pwe repwe örööti omwotowun etippen pwelin lon ewe imw. Nge mine ra örööti repwe aturalong lon eu leni mi limengau lükün ewe telinimw. \v 42 Mürin repwe angei ekoch fau o siwilirelong lerasen ekewe fau ra kämwetewu, repwe pwal omwotowusefäli ewe imw. \p \v 43 Nge are ewe nuumw a pwüküsefälitä lon ewe imw mürin ar ämwetawu ekewe fau me ar örööti omwotowun ewe imw, pwal lupwen ar omwotowusefäli, \v 44 ewe souasor epwe feila o nengeni. Iwe, are ewe nuumw a lapala lon ewe imw, ewe nuumw a fokun ngau. Ewe imw a limengau. \v 45 Iwe, ewe imw epwe kata, nge föün, irän me omwotowun meinisin repwe uweerewu seni lon ewe telinimw o atururela lon eu leni mi limengau. \v 46 Nge iö mi tolong lon ewe imw, lupwen a kesipela, epwe limengau tori lekuniol. \v 47 Iö kana ra konola lon ewe imw ika mongö lon repwe sopuni üfer. \p \v 48 Are ewe souasor epwe feito o nenengenöchü ewe imw, nge ewe nuumw esap pwüküsefäl mürin ar omwotowu ewe imw, ewe souasor epwe anomu ewe imw lon tettelin limöch, pun ewe nuumw a mola. \v 49 Iwe, ren angangen limelimen ewe imw, ewe souasor epwe angei ruoman kükün machang pwal mwüch seni ewe irä setar, ekam mangaku mi par me ülün ewe irä isop. \v 50 Epwe niela eman lein ekewe machang asen eu sepi mi för seni pwül, nge lon ewe sepi epwe wor koluk mi mürina. \v 51 Mürin epwe angei ewe mwüch seni ewe irä setar, ülün ewe irä isop me ewe ekam mangaku mi par fiti ewe machang mi chüen manau, o atukurelong lon chan ewe machang a fen ninnila asen ewe koluk mi mürina. Iwe, epwe äsupu ewe cha fän fisu ngeni ewe imw. \v 52 Iei usun ewe souasor epwe limeti ewe imw ren chan ewe machang me ewe koluk mi mürina, ren ewe machang mi chüen manau me ewe mwüch seni ewe irä setar, pwal ren ülün ewe irä isop me ewe ekam mangaku mi par. \v 53 Mürin epwe ässala ewe machang mi chüen manau seni lon ewe telinimw, pwe epwe ässila lemäl. Iei usun ewe souasor epwe föri asoren limelim fän iten ewe imw, iwe, epwe limöch.” \p \v 54 Ikkei ekewe allük fän iten sokopaten kilingau mi afeiengau: fän iten kilingau mi pwerik, \v 55 fän iten niwangirin üf ika nuumw lon imw, \v 56 fän iten pwoon won inis ika tir ika och tikepwechepwech. \v 57 Ren ekei allük epwe pwä inet eman aramas ika och mettoch a limengau ika limöch. Ikkei ekewe allük fän iten kilingau mi afeiengau, fän iten niwangir me nuumw. \c 15 \s1 Allük usun chönü mi limengau a towu seni inisin aramas \sr 15.1-33 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a ngeni Moses me Aaron ekei allük \v 2 fän iten ekewe aramasen Israel: Are och chönü a towu seni ewe kükün inis seni eman mwän, ewe chönü a limengau, \v 3 ese lifilifil ika ewe chönü a chüen pu seni ika a ükütiu, a chök limengau. \v 4 Iteiten kieki ätewe mi pu seni och chönü a kon lon epwe limengau. Pwal mettoch meinisin mine ätewe a mot won repwe limengau. \v 5 Iwe, eman mi atapa kien ätewe epwe sopuni üfan o tütü, nge epwe limengau tori lekuniol. \v 6 Nge iö a mot won och mettoch ätewe mi pu seni och chönü a fen mot won, epwe sopuni üfan o tütü, nge epwe limengau tori lekuniol. \v 7 Nge iö a atapa inisin ätewe mi pu seni och chönü epwe sopuni üfan o tütü, nge epwe limengau tori lekuniol. \v 8 Iwe, are ätewe mi pu seni och chönü a atufätä won eman mi limöch, ätewe mi limöch epwe sopuni üfan o tütü, nge epwe limengau tori lekuniol. \v 9 Nge iteiten sokun lenien mot aramas ra aea le mot won man epwe limengau, are ätewe mi pu seni och chönü a mot won. \v 10 Iö a atapa och mettoch ätewe mi pu seni och chönü a chouni, epwe limengau tori lekuniol. Nge iö a eki ei sokun mettoch epwe sopuni üfan o tütü, nge epwe limengau tori lekuniol. \v 11 Iwe, are ätewe mi pu seni och chönü epwe atapa eman, nge esap mwo rupuri pöün lon koluk, ätewe a atapa epwe sopuni üfan o tütü, nge epwe limengau tori lekuniol. \v 12 Nge are ätewe mi pu seni och chönü epwe atapa eu sepi mi för seni pwül, ewe sepi epwe ömmök. Nge ika ewe sepi a för seni mwüch, epwe chök töttöl lon koluk. \p \v 13 Lupwen ewe chönü a ükütiu le pu, ewe mwän epwe püsin aawit lon ükükün fisu rän fän iten an limelim. Mürin epwe sopuni üfan o tütü lon koluk mi mürina pwe epwe limöch. \v 14 Iwe, lon awaluen rän epwe angei ruoman lisom ika ruoman apansüsün lisom, epwe feito fän mesen ewe Samol mi Lapalap leasamalapen ewe imw mangaku ia aramas ra churi Kot ie, o ngeni ewe souasor ekewe lisom. \v 15 Nge ewe souasor epwe eäniir asor, eman fän iten asoren tipis, nge ewe eman fän iten asoren kek. Ren ei ewe souasor epwe föri asoren amusamusen tipis fän mesen ewe Samol mi Lapalap fän iten ätewe mi pu seni och chönü. \p \v 16 Iwe, are ewe chan mwän a towu seni eman mwän, epwe atütü unusen inisin, nge epwe limengau tori lekuniol. \v 17 Nge iteiten üf me iteiten mettoch mi för seni silin man a tup lon ewe chan mwän, repwe sop, repwe pwal limengau tori lekuniol. \v 18 Are eman mwän a kon ren eman fefin o ewe chan mwän a towu, ir me ruoman repwe tütü, nge repwe limengau tori lekuniol. \p \v 19 Iwe, are eman fefin a samaun fefin, neminewe epwe nom lon an limengau lon ükükün fisu rän. Nge iö a atapa ewe fefin epwe limengau tori lekuniol. \v 20 Mettoch meinisin neminewe a kon lon ika mot won lupwen an samaun fefin repwe limengau. \v 21 Iö a atapa kien neminewe epwe sopuni üfan o tütü, nge epwe limengau tori lekuniol. \v 22 Nge iö a atapa och mettoch neminewe a mot won, epwe sopuni üfan o tütü, epwe pwal limengau tori lekuniol. \v 23 Ese lifilifil are neminewe a mot lon kieki ika och mettoch, lupwen eman a atapa, epwe chök limengau tori lekuniol. \v 24 Are eman mwän a kon ren eman fefin mi samaun fefin, limengauan a nom won ewe mwän. Iwe, ewe mwän epwe limengau lon ükükün fisu rän, nge iteiten kieki ätewe a kon lon epwe pwal limengau. \p \v 25 Are eman fefin a pu seni cha lon chomong rän, nge sap lon fansoun an samaun fefin, ika lupwen a lula fansoun an samaun fefin, epwe chök limengau lon ükükün fansoun an pu seni cha. Epwe limengau usun chök limengauan lon ränin an samaun fefin. \v 26 Iwe, kieki meinisin neminewe a kon lon lupwen ränin an pu seni cha repwe limengau, usun limengauen ekewe kieki a kon lon lupwen an samaun fefin. Nge mettoch meinisin neminewe a mot won repwe pwal limengau, usun limengauen mine a mot won lupwen an samaun fefin. \v 27 Iö a atapa ekewe mettoch epwe pwal limengau. Iwe, epwe sopuni üfan o tütü, nge epwe limengau tori lekuniol. \v 28 Nge lupwen a ükütiu le pu seni neminewe chan, epwe püsin aawit lon ükükün fisu rän, mürin epwe limöch. \v 29 Iwe, lon awaluen rän epwe angei ruoman lisom are ruoman apansüsün lisom o uweerela ren ewe souasor leasamalapen ewe imw mangaku ia aramas ra churi Kot ie. \v 30 Mürin, ewe souasor epwe eäniir asor eman fän iten asoren tipis, nge ewe eman fän iten asoren kek. Iei usun, ewe souasor epwe föri asoren amusamusen tipis fän mesen ewe Samol mi Lapalap fän iten limengauen neminewe mi pu seni cha. \p \v 31 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üreni Moses pwe epwe aiti ngeni ekewe aramasen Israel usun ar repwe aimwürela seni ekewe mettoch mi alimengaueer, pwe resap mäla lon ar limengau ren ar apiningaua ewe imwenfel seni mangaku mi nom lefiler. \p \v 32 Ikkei ekewe allük fän iten eman mwän mi pu seni och chönü ika mi towu seni ewe chan mwän, \v 33 pwal fän iten eman fefin mi samaun fefin, fän iten eman mwän ika eman fefin mi pu seni och, pwal fän iten eman mwän a kon ren eman fefin mi limengau. \c 16 \s1 Ewe ränin amusamusen tipis \sr 16.1-34 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a kapas ngeni Moses mürin mälan nöün Aaron kewe ruoman mwän, ra mäla lupwen ar eäni asor mine esap pin fän mesen ewe Samol mi Lapalap. \v 2 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üreni Moses, “Kopwe asile ngeni Aaron pwiüm we, pwe esap tolong inet chök a mochen lon ewe leni mi unusen pin pekilan ewe cheech mwen ewe öppüng mi nom won ewe pworofel, pwe esap mäla. Pun üpwe pwä lon ewe kuchu asen ewe öppüng. \x + \xo 16.2 \xt Ipr 6.19\x* \v 3 Iei usun pwüngün än Aaron epwe tolong lon ewe leni mi unusen pin: Epwe uwato eman nienifön ätemwänin kow fän iten asoren tipis, pwal eman ätemwänin sip fän iten asoren kek. \x + \xo 16.3 \xt Ipr 9.7\x* \v 4 Iwe, epwe üföüf ewe üf mi pin o pwechepwech, pwal ewe rauesesin lon mi pwechepwech, epwe peliti ngeni ewe pelit mi pwechepwech o imweimw ewe akkau mi pwechepwech. Ikkei ekewe üf mi pin. Iwe, epwe tütü, mürin epwe üföüfolong ekewe üf mi pin. \v 5 Aaron epwe pwal angei seni ekewe aramasen Israel ruoman ätemwänin kuuch fän iten asoren tipis me eman ätemwänin sip fän iten asoren kek. \p \v 6 Iwe, Aaron epwe eäni asor ewe ätemwänin kow pwe asoren tipis fän püsin itan, o föri asoren amusamusen an tipis me än an famili tipis. \v 7 Mürin, epwe angei ekewe ruoman kuuch o anomuur fän mesen ewe Samol mi Lapalap leasamalapen ewe imw mangaku ia aramas ra churi Kot ie. \v 8 Ikenan Aaron epwe asisil won ekewe ruoman kuuch, eman fän iten ewe Samol mi Lapalap, nge ewe eman fän iten Asasel \f + \fr 16.8 \ft Asasel eli iten eman anün fanüapö, nge wewen ewe it asüela\f*. \v 9 Iwe, Aaron epwe uwato ewe kuuch mi kuw ewe asisil fän iten ewe Samol mi Lapalap o eäni asoren tipis. \v 10 Nge ewe kuuch a kuw ewe asisil fän iten Asasel Aaron epwe pwal uwato fän mesen ewe Samol mi Lapalap, nge men manau. Mürin epwe tinala ewe kuuch lon fanüapö ren Asasel, pwe epwe uweala än ekewe aramas tipis. \p \v 11 Iwe, Aaron epwe uwato ewe ätemwänin kow pwe asoren tipis fän püsin itan, o föri asoren amusamusen an tipis me än an famili tipis. Epwe niela ewe ätemwänin kow pwe asoren tipis fän püsin itan. \v 12 Mürin epwe angei eu sepien asoren ötüöt mi masou ren molien ekkei seni ewe rongen asor mi nom fän mesen ewe Samol mi Lapalap. Epwe pwal angei ruukumuch apach mi pwokus o kinikisitiu. Iwe, epwe uwala ekei mettoch pekilan ewe cheech lon ewe leni mi unusen pin \v 13 o isetä ewe apach mi pwokus won ewe ekkei mi nom fän mesen ewe Samol mi Lapalap, pwe ötüötün ewe apach mi pwokus epwe pwölüela ewe öppüng mi nom won ewe pworofel, pwe esap mäla. \v 14 Iwe, epwe angei ekis chan ewe ätemwänin kow o äsupu ren aütün ngeni lepekin me fän mesen ewe öppüng, epwe pwal äsupu fän fisu ngeni mwen ewe pworofel. \p \v 15 Mürin, epwe niela ewe kuuch pwe asoren tipis fän iten ekewe aramas o uwalong chan lon ewe leni mi unusen pin. Iwe, epwe föri ngeni chan ewe kuuch usun mine a föri ngeni chan ewe ätemwänin kow. Epwe äsupu ewe cha ngeni won ewe öppüng pwal ngeni mwen ewe pworofel. \x + \xo 16.15 \xt Ipr 9.12\x* \v 16 Iei usun Aaron epwe föri asoren limelim fän iten ewe leni mi unusen pin pokiten limengauen ekewe aramasen Israel, pwal pokiten ar pupungau me ar tipis meinisin. Iei usun epwe pwal föri fän iten ewe imwenfel seni mangaku mi nom rer lon lenier mi limengau. \v 17 Iwe, esap wor eman epwe nom lon ewe imwenfel seni mangaku, lupwen Aaron a tolong lon ewe leni mi unusen pin pwe epwe föri asoren amusamusen tipis, tori an epwe towu wesin an föri asoren amusamusen tipis fän püsin itan, fän iten an famili, pwal fän iten ekewe chon Israel meinisin. \v 18 Mürin epwe towu ren ewe rongen asoren kek mi nom fän mesen ewe Samol mi Lapalap, pwe epwe föri asoren limelim fän iten ewe rong. Iwe, epwe angei ekis chan ewe ätemwänin kow, pwal ekis chan ewe kuuch, o tofätä won mächän ewe rong. \v 19 Iwe, epwe pwal äsupu ren aütün ekis chan ekewe mönün asor fän fisu won ewe rong, pwe epwe alimöchü seni limengauen ekewe aramasen Israel o apini. \p \v 20 Are Aaron a wes me föri ewe asoren limelim fän iten ewe leni mi unusen pin, ewe imw mangaku ia aramas ra churi Kot ie, me ewe rongen asor, epwe uwato ewe kuuch mi manau. \v 21 Mürin, Aaron epwe anomu pöün me ruofoch won möküren ewe kuuch mi manau o pwärätä won än chon Israel föföringau meinisin, ar pupungau me ar tipis meinisin. Iwe, epwe anomu ekewe tipis won möküren ewe kuuch o tinala lon fanüapö ren eman mwän mi fil fän iten ewe angang. \v 22 Iwe, ewe kuuch epwe uweela ar föföringau meinisin ngeni eu leniapö. Nge ätewe mi emwenala ewe kuuch epwe chök likitala lon leniapö. \p \v 23 Mürin, Aaron epwe tolong lon ewe imwenfel seni mangaku o pwilitawu ekewe üf mi pwech a üföüf lupwen an tolong lon ewe leni mi unusen pin. Iwe, epwe likitiir ikenan. \x + \xo 16.23 \xt Is 44.19\x* \v 24 Epwe tütü lon eu leni mi pin o üföüfolong üfan kewe. Mürin, epwe towu o eäni an asoren kek me än ekewe aramas asoren kek, pwe epwe föri asoren amusamusen tipis fän itan pwal fän iten ekewe aramas. \v 25 Iwe, kirisin ewe mönün asoren tipis epwe keni me won ewe rongen asor. \v 26 Nge ätewe mi afeilai ewe kuuch ren Asasel epwe sopuni üfan o tütü. Mürin epwe tongeni tolong lon ewe leni ia ra nonom ie. \v 27 Iwe, repwe uwala lükün ewe ia ra nonom ie ekewe mönün asoren tipis, iei ewe ätemwänin kow me ewe kuuch, mine char ewe Aaron a fen uwala lon ewe leni mi unusen pin pwe asoren amusamusen tipis. Iwe, silir me fituker pwal tarer repwe kek. \x + \xo 16.27 \xt Ipr 13.11\x* \v 28 Nge ätewe mi wisen keniir epwe sopuni üfan o tütü, mürin epwe tongeni tolong lon ewe leni ia ra nonom ie. \p \v 29 Iwe, ei epwe eu allük ngenikemi oupwe apwönüetä fansoun meinisin. Lon aengolun ränin ewe afisuen maram oupwe echikefel, ousap pwal föri och angang, sap ämi are ekewe chon ekis mi nom remi. \v 30 Pun lon ewe rän epwe fis asoren amusamusen tipis fän itemi pwe oupwe limöch. Mürin oupwe limöch fän mesen ewe Samol mi Lapalap seni ämi tipis meinisin. \v 31 Iwe, ei ränin sapat epwe eu ränin asösö remi, nge ämi oupwe echikefel. Iei eu allük oupwe apwönüetä fansoun meinisin. \v 32 Nge ewe souasor mi kepit o apinipin ngeni wisen souasor lon lenien saman epwe föri asoren amusamusen tipis, nge epwe üföüf ekewe üf mi pwechewech o pin. \v 33 Iwe, epwe föri asoren limelim fän iten ewe leni mi unusen pin, fän iten ewe imw mangaku ia aramas ra churi Kot ie, pwal fän iten ewe rongen asor. Epwe pwal föri asoren amusamusen tipis fän iten ekewe souasor me ekewe aramas meinisin. \v 34 Ei epwe eu allük oupwe apwönüetä fansoun meinisin, pwe epwe fis asoren amusamusen tipis fän eu lon eu ier fän äsengesin aramasen Israel pokiten ar tipis kana.” Iwe, Moses a föri usun mine ewe Samol mi Lapalap a allük ngeni. \x + \xo 16.34 \xt Lif 23.26-32; Num 29.7-11\x* \c 17 \s1 Eu chök lenien asor \sr 17.1-9 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a kapas ngeni Moses, \v 2 pwe epwe ngeni Aaron me nöün kewe mwän pwal ekewe aramasen Israel meinisin ekei allük: \v 3 Are eman chon Israel a niela eman kow ika eman sip ika eman kuuch pwe an asor lon ewe leni ia ra nonom ie ika lükün, \v 4 nge esap uwato ewe man leasamalapen ewe imw mangaku ia aramas ra churi Kot ie, pwe epwe fang ngeni ewe Samol mi Lapalap mwen an imwenfel, ewe mwän epwe nom lon tipisin nimanau. Iwe, pokiten a föri ei, iei mine epwe käriwu seni aramasan. \v 5 Popun ei allük pwe ekewe aramasen Israel repwe uwato ar kewe mönün asor ren ewe Samol mi Lapalap, nge resap chüen nirela lon ekewe maasies. Repwe uweereto ren ewe souasor leasamalapen ewe imwenfel seni mangaku o nirela, pwe ar asoren kinamwe. \v 6 Iwe, ewe souasor epwe äsupu chan ewe mönün asor ngeni ewe rongen asor än ewe Samol mi Lapalap leasamalapen ewe imwenfel seni mangaku, epwe pwal keni kirisin pwe ewe Samol mi Lapalap epwe efich pwoon. \v 7 Iwe, repwe ükütiu le kirikiringau ngeni ewe Samol mi Lapalap ren ar niela ar kewe mönün asor ngeni ekewe anün rochopwak. Ei epwe eu allük fän iter pwe repwe apwönüetä fansoun meinisin seni eu täppin aramas tori eu täppin. \p \v 8 Kopwe pwal üreniir: Iteiten eman me eman me lein chon Israel ika me lein ekewe chon ekis mi nom rer a eäni eu asoren kek ika och sokun asor, \v 9 nge esap uwato leasamalapen ewe imwenfel seni mangaku pwe epwe eäni asor ngeni ewe Samol mi Lapalap, ätewe epwe käriwu seni lein aramasan. \s1 A pin ün cha \sr 17.10-16 \p \v 10 “Iwe, are eman aramas me lein chon Israel ika eman chon ekis mi nom rer a ün cha, ngang üpwe ü ngeni ewe aramas o ärawu me lein aramasan. \x + \xo 17.10 \xt Ken 9.4; Lif 7.26-27; 19.26; Tut 12.16,23; 15.23\x* \v 11 Pun manauen mönümanau meinisin a nom lon cha. Üa ngenikemi ei cha pwe oupwe föri asoren amusamusen tipis fän iten manauemi won ewe rongen asor. Iwe ren cha chök a fis amusamusen tipis, pun manau a nom lon. \x + \xo 17.11 \xt Ipr 9.22\x* \v 12 Iei mine üa üreni ekewe aramasen Israel: Esap wor eman leimi ika eman chon ekis mi nom remi epwe ün cha. \v 13 Iwe, are eman leimi ika eman chon ekis mi nom remi epwe liapeni man ika machang mi öchün ochoch, epwe asürala chan o pwölü ewe cha ngeni pwül. \p \v 14 Pun chan iteiten mönümanau ina manauan. Iei mine üa ürenikemi ämi aramasen Israel: Ousap ünümi chan eman mönümanau, pun chan iteiten mönümanau ina manauan. Iö a ün cha epwe käriwu me lein aramasan. \v 15 Nge iteiten aramas, ese lifilifil ika eman chon Israel ika eman chon ekis, mi ochoch fituken eman man mi püsin mäla ika mi mäla ren manmwacho, epwe sopuni üfan o tütü, nge epwe limengau tori lekuniol. Mürin epwe limöch. \v 16 Nge ika esap sopuni üfan o tütü, an pwüngingau epwe chök nonom won.” \c 18 \s1 A pin sokun föförün lisowu \sr 18.1-30 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a kapas ngeni Moses, \v 2 “Kopwe üreni ekewe aramasen Israel: Ngang ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot. \v 3 Ousap föri sokun föför ekewe chon Isip ra föri lon ewe leni ia oua piin nonom ie me mwan. Ousap pwal föri sokun föför ekewe aramas ra föri lon ewe fanü Kanaan ewe ia üpwe emwenikemiila ie. Ousap apirü ar föför. \v 4 Oupwe aleasochis ngeni ai kewe allük o apwönüetä ai kewe pwüüng. Ngang ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot. \v 5 Iei mine oupwe fokun apwönüetä ai kewe allük me pwüüng, pun are eman aramas epwe aleasochisiir, epwe manau. Ngang ewe Samol mi Lapalap. \x + \xo 18.5 \xt Ne 9.29; Is 18.9; 20.11-13; Luk 10.28; Rom 10.5; Kal 3.12\x* \p \v 6 Iwe, esap wor eman me leimi epwe oror ngeni püsin aramasan ren an epwe lisowu ngeni. Ngang ewe Samol mi Lapalap. \v 7 Kosap turunufasei semom ren om lisowu ngeni inom. Pokiten neminewe inelapom, kosap fokun lisowu ngeni. \v 8 Kosap lisowu ngeni pwülüen semom, pun ka turunufasei semom ren. \x + \xo 18.8 \xt Lif 20.11; Tut 22.30; 27.20\x* \v 9 Kosap lisowu ngeni fefinom, ese lifilifil ika neminewe nöün semom ika nöün inom mi uputiu lon leniom ika ekis. \x + \xo 18.9 \xt Lif 20.17; Tut 27.22\x* \v 10 Kosap lisowu ngeni nöün noum mwän föpwül ika nöün noum fefin föpwül, pun ka püsin turunufaseek ren. \v 11 Kosap pwal lisowu ngeni nöün pwülüen semom föpwül, pun nöün semom, nge pwal i fefinom. \v 12 Kosap lisowu ngeni fefinen semom, pun i fituken semom. \v 13 Kosap lisowu ngeni pwin inom, pun i fituken inom, \v 14 kosap pwal turunufasei pwin semom ren om oror ngeni pwülüan pwe kopwe lisowu ngeni, pokiten neminewe pwal i inom. \x + \xo 18.14 \xt Lif 20.19-20\x* \v 15 Kosap fokun lisowu ngeni pwülüen noum mwän. \x + \xo 18.15 \xt Lif 20.12\x* \v 16 Kosap lisowu ngeni pwülüen pwiüm, pun ka turunufasei pwiüm ren. \x + \xo 18.16 \xt Lif 20.21\x* \v 17 Iwe, kosap pwülüenifengeni eman fefin me nöün föpwül, kosap pwal lisowu ngeni nöün nöün neminewe mwän föpwül ika nöün nöün fefin föpwül, pun ir fitukfengen. Ei sokun föför a fokun ngau. \x + \xo 18.17 \xt Lif 20.14; Tut 27.23\x* \v 18 Kosap pwal angei pwin pwülüom pwe kopwe eäni aruu, lupwen pwülüom a chüen manau. \p \v 19 Iwe, kosap oror ngeni eman fefin pwe kopwe lisowu ngeni, lupwen neminewe a limengau ren an samaun fefin. \x + \xo 18.19 \xt Lif 20.18\x* \v 20 Kosap pwal lisowu ngeni pwülüen chon arum, pun ei sokun föför kopwe püsin limengau ren. \x + \xo 18.20 \xt Lif 20.10\x* \v 21 Iwe, kosap eäni asor eman noum ngeni ewe kot itan Molok. Ren ei ka turunufasei itei, pun ngang ewe Samol mi Lapalap om we Kot. \x + \xo 18.21 \xt Lif 20.1-5\x* \v 22 Kosap lisowu ngeni eman mwän usun om lisowu ngeni eman fefin, pun ei sokun föför a anioput. \x + \xo 18.22 \xt Lif 20.13\x* \v 23 Kosap pwal lisowu ngeni eman man, pun ei sokun föför kopwe püsin limengau ren. Iwe, eman fefin esap pwal mwüt ngeni inisin eman man pwe epwe lisowu ngeni, pun ei sokun föför a fokun ngau o ässäw. \x + \xo 18.23 \xt Eks 22.19; Lif 20.15-16; Tut 27.21\x* \p \v 24 Iwe, ousap püsin alimengauakemi ren ekei sokun föför. Pun aramasen ekewe mwü üpwe asürela me mwemi ra alimengaueer ren ekei föför. \v 25 Pwal ewe fanü a limengau ren. Iei mine üpwe apwüngü ewe fanü, pwe epwe musäsinawu ekewe aramas mi nonom won. \v 26 Nge ämi oupwe apwönüetä ai kewe allük me pwüüng, pwe ousap föri och seni ekei föför mi anioput, sap eman leimi ika eman chon ekis mi nom remi. \v 27 Pun ekewe aramas mi nom mwemi lon ewe fanü ra föri ekei sokun föför mi anioput meinisin. Iei mine ewe fanü a limengau ren. \v 28 Iwe, are oua alimengaua ewe fanü, epwe pwal musäsinikemiiwu, usun a musäsinawu aramasen ekewe mwü mi akomw le nom lon ewe fanü. \v 29 Pun iö a föri eu me lein ekewe föför mi anioput, ewe aramas epwe käriwu me lein aramasan. \v 30 Iei mine oupwe apwönüetä ai allük ngenikemi, pwe ousap föri eu me lein ekewe föför mi anioput aramas ra piin föri mwen ämi tolong lon ei fanü. Ousap pwal fokun alimengauakemi ren ekei föför, pun ngang ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot.” \c 19 \s1 Allük usun pin me pwüngüöch \sr 19.1-37 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a kapas ngeni Moses, \v 2 pwe epwe üreni ekewe chon Israel meinisin, “Ämi oupwe pin, pun ngang ewe Samol mi Lapalap ämi Kot üa pin. \x + \xo 19.2 \xt Lif 11.44-45; 1.Pet 1.16\x* \v 3 Iteiten eman me eman epwe meniniti inan me seman. Oupwe pinini ai kewe ränin sapat, pun ngang ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot. \x + \xo 19.3 \xt Eks 20.12; Tut 5.16; Eks 20.8; Tut 5.12\x* \v 4 Ousap kul seniei o fel ngeni uluulun anümwäl, ousap pwal föri fän itemi uluulun kot seni mächä, pun ngang ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot. \x + \xo 19.4 \xt Lif 26.1; Eks 20.23; 34.17; Tut 27.15\x* \p \v 5 Lupwen oupwe eäni asoren kinamwe ngeniei ngang ewe Samol mi Lapalap, oupwe föri pwüngün ewe asor, pwe ngang üpwe etiwa. \v 6 Oupwe ochoch ewe mönün asor oua eäni lon ewe chök rän ika sorotän ewe rän. Nge mine a lusun tori aülüngatin rän oupwe kenala. \v 7 Iwe, are oupwe ochoch och seni ewe mönün asor lon aülüngatin rän, epwe eu föför mi anioput, ngang üsap etiwa ewe asor. \v 8 Iteiten eman mi ochoch ei sokun asor epwe püsin angei chappen an föför pokiten an apiningaua eu mettoch mi pin me ren ewe Samol mi Lapalap. Iwe, ewe aramas epwe käriwu me lein aramasan. \p \v 9 Iwe, lupwen oupwe kini resin fanüemi, ousap kiniela uän tanipimi tori kiännin, ousap pwal rusifengeni mine a turutiu seni kiniemi wiich. \v 10 Ousap kiniela uän fotämi irän wain meinisin, ousap pwal rusi ekewe uän irän wain mi morotiu lon tanipimi. Oupwe likitirela fän iten ekewe chon wöüngau me ekewe chon ekis, pun ngang ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot. \x + \xo 19.10 \xt Lif 23.22; Tut 24.19-22\x* \p \v 11 Ousap solä, ousap pwal atuputup ika chofana ngeni chon arumi. \x + \xo 19.11 \xt Eks 20.15; Tut 5.19; Eks 20.16; Tut 5.20\x* \v 12 Ousap akapelmwäli itei, pwe ousap apiningaua itei ren. Ngang ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot. \x + \xo 19.12 \xt Eks 20.7; Tut 5.11; Mat 5.33\x* \p \v 13 Ousap ariaföüü chon arumi, ousap pwal angei och seni fän pöchökül. Ousap mwo nge amwöchü liwinin eman chon angang lon unusen eu pwin tori lesosor. \x + \xo 19.13 \xt Tut 24.14-15\x* \v 14 Ousap turunufasei eman mi selingepüng, ousap pwal likatupu eman mi mesechun. Nge oupwe meninitiei, pun ngang ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot. \x + \xo 19.14 \xt Tut 27.18\x* \p \v 15 Ousap sorei mine a pwüng lon ämi kapwüng. Ousap peni eman mi wöüngau ika awina eman mi lap, nge oupwe eäni kapwüng ngeni chon arumi fän pwüng. \x + \xo 19.15 \xt Eks 23.6-8; Tut 16.19\x* \v 16 Ousap fetalfeil lein aramasemi o luapas, ousap pwal föri och mi afeiengau ngeni manauen chon arumi, pun ngang ewe Samol mi Lapalap. \p \v 17 Kosap oput pwiüm lon lelukom, nge kopwe fönöü chon arum, pwe kosap tolong lon tipis pokitan. \x + \xo 19.17 \xt Mat 18.15\x* \v 18 Kosap püsin ngeni ätewe mi tipis ngonuk chappen an föför, kosap pwal chou ngeni eman lein aramasom. Nge kopwe echeni chon arum usun püsin om echenuk, pun ngang ewe Samol mi Lapalap. \x + \xo 19.18 \xt Mat 5.43; 19.19; 22.39; Mark 12.31; Luk 10.27; Rom 13.9; Kal 5.14; Jas 2.8\x* \p \v 19 Iwe, kopwe aleasochisi ai kewe allük: Kosap apwüpwülüafengeni sokopaten man, kosap amora ruu sokun föün irä lon eu chök tanipi, kosap pwal üföüf echö üf seni ruu sokun kireen mangaku. \x + \xo 19.19 \xt Tut 22.9-11\x* \p \v 20 Iwe, are eman mwän a lisowu ngeni eman amanau fefin mi fen kofot ngeni eman, nge neminewe esap mwo kamö, esap pwal mwo ngasala, epwe fokun fis kapwüng ngeniir, nge resap ninnila, pun neminewe esap mwo ngas. \v 21 Ewe mwän epwe uwato eman ätemwänin sip leasamalapen ewe imw mangaku ia aramas ra churiei ie, pwe an asoren pupungau ngeniei ngang ewe Samol mi Lapalap. \v 22 Ren ei ätemwänin sip ewe souasor epwe föri asoren amusamusen tipis fän mesei ngang ewe Samol mi Lapalap fän iten än ewe mwän tipis. Iwe, ewe tipis ätewe a föri epwe mus seni. \p \v 23 Lupwen oupwe tolong lon ewe fanü Kanaan o fotuki sokopaten irän mongö, ousap eni uar lon ükükün ülüngat ier, pun ra pin ngenikemi. \v 24 Iwe, lon ewe arüanün ier uar meinisin repwe eu asoren kilisou mi pin fän itei ngang ewe Samol mi Lapalap. \v 25 Nge lon ewe alimuen ier oua tongeni eni uar. Ren ei uän fotämi irä repwe chomongola. Ngang ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot. \p \v 26 Ousap ochoch och fituk a chüen wor cha lon. Ousap föri angangen pwee ika pöüt. \x + \xo 19.26 \xt Ken 9.4; Lif 7.26-27; 17.10-14; Tut 12.16,23; 15.23; Tut 18.10\x* \v 27 Ousap pwal fichi meten möküren asen selingemi ika amocha alüsemi. \v 28 Ousap nekelekei inisimi fän iten mönümä, ousap ichi sokopaten lios womi. Ngang ewe Samol mi Lapalap. x Lif 21.5; Tut 14.1 \p \v 29 Kosap turunufasei noum fefin ren om mwüt ngeni pwe epwe amömö inisin fän iten lisowu, pwe ewe fanü esap wiliti fanüen chon lisowu, esap pwal uren föföringau. \x + \xo 19.29 \xt Tut 23.17\x* \v 30 Kopwe pinini ai ränin sapat o meniniti imwei mi pin. Ngang ewe Samol mi Lapalap. \x + \xo 19.30 \xt Lif 26.2\x* \p \v 31 Kosap feila ren watawa ika ren sourong, kosap angei ar öüröür, pwe kosap limengau rer. Ngang ewe Samol mi Lapalap om we Kot. \x + \xo 19.31 \xt Tut 18.11; 1.Sam 28.3; 2.King 23.4; Ais 8.19\x* \p \v 32 Kopwe ütä me mwen eman mi pwech möküran o asamolu ekewe chinlap, kopwe meninitiei ngang ewe Samol mi Lapalap om we Kot. \v 33 Iwe, lupwen eman chon ekis a wasöla lon fanüemi, ousap kirikiringau ngeni. \v 34 Ewe chon ekis mi nom remi epwe usun chök eman re wilipos leimi. Kopwe echeni i usun püsin om echenuk, pun ämi oua fen piin wasöla lon ewe fanü Isip. Ngang ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot. \x + \xo 19.34 \xt Eks 22.21; Tut 24.17-18; 27.19\x* \p \v 35 Iwe, ousap eäni sokun aükük mi solä, lupwen oua aükük langatam, chou ika iteit. \v 36 Oupwe nöünöü kilo me föün kilo mi pwüngüöch, pwal eu aükük mi pwüngüöch. Ngang ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot mi emwenikemiiwu seni ewe fanü Isip. \x + \xo 19.36 \xt Tut 25.13-16; SalF 20.10; Is 45.10\x* \v 37 Iwe, oupwe aleasochisi ai kewe allük me pwüüng meinisin o apwönüretä: Ngang ewe Samol mi Lapalap.” \c 20 \s1 Liwiningauen lükümach ngeni ekewe allük \sr 20.1-27 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a kapas ngeni Moses, \v 2 pwe epwe üreni ekewe aramasen Israel, “Are eman me lein ekewe aramasen Israel ika eman me lein ekewe chon ekis mi nom lon Israel epwe eäni asor eman nöün ngeni Molok, epwe fokun ninnila. Iwe, aramasen ewe fanü repwe monei ngeni fau. \v 3 Püsin ngang üpwe ü ngeni ewe aramas o ärawu me lein aramasan, pun a eäni asor ngeni Molok eman nöün. Ren ei a pwal apiningaua imwei mi pin o turunufasei itei mi pin. \v 4 Nge are aramasen ewe fanü ra ömönüngau seni föförün ätewe mi eäni asor nöün ngeni Molok pwe resap niela, \v 5 püsin ngang üpwe ü ngeni ewe aramas me an famili o ärirewu me lein aramaser. Iwe, üpwe ärawu ätewe me chokewe meinisin mi eti le fel ngeni Molok. \p \v 6 Iwe, are eman aramas a feila ren watawa me sourong pwe epwe angei an öüröür seniir, ngang üpwe ü ngeni ewe aramas o ärawu me lein aramasan. \v 7 Iei mine oupwe püsin apinikemi pwe oupwe pin, pun ngang ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot. \v 8 Oupwe aleasochisi ai kewe allük o apwönüretä. Ngang ewe Samol mi Lapalap üa apinikemi. \v 9 Iteiten eman me eman mi otteki saman ika inan epwe fokun ninnila. Pokiten an otteki saman ika inan chan epwe ukan chök. \x + \xo 20.9 \xt Eks 21.17; Mat 15.4; Mark 7.10\x* \p \v 10 Iwe, are eman mwän a lisowu ngeni pwülüen chon arun, ir me ruoman, ewe mwän me ewe fefin, repwe ninnila. \x + \xo 20.10 \xt Eks 20.14; Lif 18.20; Tut 5.18\x* \v 11 Eman mwän mi lisowu ngeni pwülüen saman a turunufasei saman. Ir me ruoman repwe ninnila, nge char epwe uker chök. \x + \xo 20.11 \xt Lif 18.8; Tut 22.30; 27.20\x* \v 12 Are eman a lisowu ngeni pwülüen nöün mwän, ir me ruoman repwe ninnila. Ra föri tipisin lisowu lefilen märär, char epwe uker chök. \x + \xo 20.12 \xt Lif 18.15\x* \v 13 Nge are eman mwän a lisowu ngeni eman mwän usun chök an lisowu ngeni eman fefin, ir me ruoman ra föri och föför mi anioput. Iwe, repwe ninnila, nge char epwe uker chök. \x + \xo 20.13 \xt Lif 18.22\x* \v 14 Are eman mwän a pwülüenifengeni eman fefin me inan, ei föför a fokun ngau. Iwe, ewe mwän me ekewe ruoman fefin repwe kek, pwe esap wor föföringau leimi. \x + \xo 20.14 \xt Lif 18.17; Tut 27.23\x* \v 15 Nge are eman mwän a kon ren eman man, ewe mwän epwe ninnila. Oupwe pwal niela ewe man. \v 16 Are eman fefin a oror ngeni eman man pwe epwe lisowu ngeni, ewe fefin me ewe man repwe ninnila, nge char epwe uker chök. \x + \xo 20.16 \xt Eks 22.19; Lif 18.23; Tut 27.21\x* \p \v 17 Iwe, are eman mwän a pwülüeni fefinan, ese lifilifil ika nöün saman ika nöün inan, nge ra künafengeni selelar, ei eu föför repwe säw ren fän mesen aramas. Iwe, repwe käriwu seni aramaser. Ewe mwän a lisowu ngeni fefinan, iei mine epwe angei chappen an föföringau. \x + \xo 20.17 \xt Lif 18.9; Tut 27.22\x* \v 18 Nge are eman mwän a kon ren eman fefin lupwen an samaun fefin o lisowu ngeni, ätewe a pwärala lenien samaun neminewe, nge neminewe a apwälai lenien an samau. Iei mine ir me ruoman repwe käriwu me lein aramaser. \x + \xo 20.18 \xt Lif 18.19\x* \v 19 Iwe, kosap lisowu ngeni pwin inom ika fefinen semom, pun ren ei föför ka aseleloi fitukom. Ir me ruoman repwe angei chappen ar föföringau. \v 20 Are eman mwän a kon ren pwülüen pwin saman ika pwülüen mwänin inan, a turunufasei pwin saman ika mwänin inan. Iwe, ir me ruoman repwe angei chappen ar föför, pun repwe mäla, nge esap wor nöür. \x + \xo 20.20 \xt Lif 18.12-14\x* \v 21 Nge are eman mwän a pwülüeni pwülüen pwin, ei föför a fokun ngau. Ätewe a turunufasei pwin, iei popun esap wor nöür. \x + \xo 20.21 \xt Lif 18.16\x* \p \v 22 Iei mine oupwe aleasochisi ai kewe allük me pwüüng meinisin pwe oupwe föriir. Are oua föri iei usun, ewe fanü Kanaan ia üpwe emwenikemiilong ie esap musäsinikemiiwu. \v 23 Ousap angei örünien chon ekewe mwü üpwe asürela me mwemi. Pun ir ra föri ekei mettoch meinisin, iei mine ngang üa fokun oputeer. \v 24 Nge üa pwon ngenikemi pwe üpwe ngenikemi fanüer pwe oupwe fanüeni, ewe fanü mi pwülüöch o fanüeräs. Ngang ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot üa aimwükemiila seni chon ekewe mwü. \v 25 Iei mine oupwe fokun alefila lefilen man mi limöch me man mi limengau, pwal lefilen machang mi limengau me machang mi limöch. Ousap alimengauakemi ren ämi ochoch man ika machang ika sokopaten man mi tö won pwül, pun üa aimwürela pwe repwe limengau me remi. \v 26 Ämi oupwe pin fän itei, pun ngang ewe Samol mi Lapalap üa pin. Üa aimwükemiila seni chon ekewe mwü pwe oupwe nei. \p \v 27 Iwe, eman mwän ika eman fefin i watawa ika sourong epwe ninnila. Oupwe monei ngeni fau, nge chan epwe ukun chök.” \c 21 \s1 Ekewe souasor ra pin \sr 21.1-24 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a kapas ngeni Moses, “Kopwe üreni ekewe souasor nöün Aaron kewe mwän, pwe esap wor eman me leir epwe püsin alimengaua ren somän märärin, \v 2 chilon chök ren somän fitukan: inan, saman, nöün mwän, nöün fefin, pwin \v 3 ika ren fefinan esamwo wor pwülüan mi nom lon imwan. \v 4 Esap fokun püsin alimengaua ren somän aramasen pwülüan, pwe esap apiningaua wisan. \v 5 Iwe, ekewe souasor resap tongeni reipöpöla ulungen mökürer ika amwocha alüser, resap pwal tongeni nekelekei inisir, lupwen ra letipeta. \x + \xo 21.5 \xt Lif 19.27-28; Tut 14.1\x* \v 6 Iwe, repwe pin fän itei, nge resap aitengaua itei. Pun ir ra eäni ewe asoren mongö ngeniei ngang ewe Samol mi Lapalap. Iei mine ekewe souasor repwe pin. \v 7 Resap pwüpwülü ngeni fin lisowu ika fefin ra piin tori mwän, resap pwal pwüpwülü ngeni fefin mi mwü seni pwülüer. Pun ekewe souasor ra pin fän itei. \v 8 Iei mine ekewe aramas repwe föri met ewe souasor epwe pin me rer, pun a eäni ewe asoren mongö ngeniei. Ngang ewe Samol mi Lapalap üa pin, üa pwal apinikemi. \v 9 Iwe, are eman fefin nöün eman souasor a püsin alimengaua ren an amömö inisin fän iten lisowu, a aitengaua saman. Iwe, neminewe epwe kek. \p \v 10 Iwe, ewe souasor mi lap me lein pwin kana, a kepit möküran ren lö o apinipin pwe epwe üföüf ekewe üf mi pin, esap atorongaua möküran ika kamwei üfan, lupwen a letipeta. \v 11 Ewe souasor mi lap esap fokun kaneto ren eman somä, sap mwo nge ren somän saman ika inan, pwe esap limengau ren. \v 12 Esap fokun towu seni ewe imw mi pin, esap pwal apiningaua imwei mi pin, pun a apinipin ren ai we löön epit: Ngang ewe Samol mi Lapalap. \v 13 Iwe, epwe chök pwüpwülü ngeni eman fefin esamwo tori mwän. \v 14 Esap pwüpwülü ngeni eman fefin mi mä pwülüan ika eman mi mwü seni pwülüan, esap pwal pwüpwülü ngeni eman fefin a piin tori mwän ika eman fefin mi amömö inisin fän iten lisowu. Nge epwe chök angei eman pwülüan, eman fefin esap mwo tori mwän seni me lein aramasan, \v 15 pwe esap atolonga nöün kewe lon tettelin chon limengau me lein aramasan. Pun ngang ewe Samol mi Lapalap üa apini pwe epwe souasor mi lap.” \p \v 16 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a pwal kapas ngeni Moses, \v 17 “Kopwe üreni Aaron: Esap wor eman me lein mwirimwirum kana mi wor terin epwe kaneto pwe epwe eäni asoren mongö ngeniei. Ei epwe fis seni eu täppin aramas tori eu täppin. \v 18 Pun esap wor eman mi mesechun ika mwen, are eman a ter won mesan ika a timwo, epwe föri ewe angangen asor, \v 19 sap pwal eman a ter efoch pechen ika efoch pöün, \v 20 are a chuk sökürün ika ningenge, are a ülen ik lon mesan ika kilingau mi pwerik ika fas, are fokun. \v 21 Esap fokun wor eman mwirimwirin ewe souasor Aaron epwe eäni ekewe asor ngeniei, are a wor terin. Pokiten a wor terin, esap tongeni eäni asoren mongö ngeniei. \v 22 A tongeni mongö seni ewe asoren mongö aramas ra uwato fän itei, ewe asoren mongö mi unusen pin pwal ewe mi pin. \v 23 Nge esap tongeni kan ngeni ewe chechen lefil ika ewe rongen asor, pokiten a wor terin, pwe esap apiningaua imwei mi pin. Pun ngang ewe Samol mi Lapalap üa apini ekewe mettoch.” \v 24 Mürin, Moses a asile ngeni Aaron me nöün kewe mwän pwal ngeni aramasen Israel meinisin ekei kapas meinisin. \c 22 \s1 Pinin ekewe asor \sr 22.1-33 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a kapas ngeni Moses, \v 2 “Kopwe üreni Aaron me nöün kewe mwän pwe repwe tümwünüöchüür ren ekewe asor mi pin ekewe chon Israel ra apini fän itei, pwe resap aitengaua itei mi pin: Ngang ewe Samol mi Lapalap. \v 3 Iwe, kopwe üreniir, ‘Are eman me lein mwirimwirimi a kan ngeni ekewe asor mi pin ekewe aramasen Israel ra apini fän itei, lupwen a wor an limengau, ewe aramas esap chüen tongeni föri ewe angangen souasor. Ei epwe fis seni eu täppin aramas tori eu täppin. Ngang ewe Samol mi Lapalap. \v 4 Iwe, are eman mwirimwirin Aaron a üri kilingau mi afeiengau ika a pu seni och chönü, esap tongeni mongö seni ekewe asor mi pin tori a limöchsefäl. Eman souasor mi atapa och mettoch mi limengau, pun a torii somä, ika a atapa eman mwän mi towu seni ewe chan mwän, i epwe limengau. \v 5 Nge are eman souasor a atapa sokun mantötö mi limengau, ika a atapa eman aramas mi limengau, ese lifilifil met sokun an limengau, \v 6 ätewe mi atapa ei sokun limengau epwe limengau tori lekuniol. Iwe, esap tongeni mongö seni ekewe asor mi pin, are esap akomw le tütü. \v 7 Nge lupwen akkar a tuputiu, epwe limöch. Mürin a tongeni mongö seni ekewe asor mi pin, pun ekei asor anan. \v 8 Iwe, esap ochoch eman man mi püsin mäla ika eman mi mäla ren manmwacho, pun epwe limengau ren: Ngang ewe Samol mi Lapalap. \v 9 Ekewe souasor meinisin repwe apwönüetä ai kewe allük, pwe resap atoto tipis wor o mäla pokiten ar lükümach ngeni ai kewe allük. Ngang ewe Samol mi Lapalap üa apiniir. \p \v 10 Iwe, esap wor eman me lükün familien ewe souasor a tongeni mongö seni ewe asor mi pin, sap mwo nge eman wasölan ewe souasor ika eman nöün chon angang mi mö a tongeni mongö seni. \v 11 Nge are eman souasor a möni ren moni eman amanau pwe nöün, ika eman amanau a uputiu lon imwan, ätewe epwe tongeni mongö seni enen ewe souasor. \v 12 Iwe, are nöün eman souasor fefin a pwüpwülüwu lükün an ainang, neminewe esap tongeni mongö seni ekewe asor mi pin. \v 13 Nge are eman fefin nöün eman souasor a mä pwülüan ika mwü seni pwülüan, esap pwal wor nöün, are a liwiniti imwen saman pwe a usun chök lekükünün, neminewe a tongeni mongö seni enen saman. Nge eman me lükün familien ewe souasor esap tongeni mongö seni. \v 14 Iwe, are eman aramas lükün familien souasor a mongö och seni ewe asor mi pin fän chechengau, ätewe epwe uwato siwilin ren ewe souasor, nge epwe pacheetä eu lelimu ngeni mine a angei. \v 15 Iwe, ekewe souasor resap fokun apiningaua än ekewe aramasen Israel asor mi pin ra eäni asor ngeniei \v 16 ren ar mwüt ngeni ekewe aramas pwe repwe mongö seni ekewe asor mi pin. Ren ei repwe atoto tipis me pupungau wor. Pun ngang ewe Samol mi Lapalap üa apini ekewe asor.’” \p \v 17 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a pwal kapas ngeni Moses, \v 18 pwe epwe ngeni Aaron me nöün kewe mwän pwal ekewe aramasen Israel meinisin ekei allük: Are eman me lein chon Israel ika eman me lein ekewe chon ekis mi wasöla lon Israel a uwato an asor ngeni ewe Samol mi Lapalap, ese lifilifil ika mön eu pwon ika eu asor seni püsin letipan pwe eu asoren kek, \v 19 epwe chök uwato eman ätemwänin kow ika sip ika kuuch esap wor terin, pwe Kot epwe etiwa. \v 20 Iwe, ousap eäni asor eman man a wor terin, pun Kot esap etiwa ei sokun asor senikemi. \x + \xo 22.20 \xt Tut 17.1\x* \v 21 Nge are eman a eäni asor eu asoren kinamwe ngeni ewe Samol mi Lapalap, pwe epwe apwönüetä an pwon ika epwe chök asor seni püsin letipan, epwe uwato seni lein nöün kow ika sip eman man mi mürina, esap fokun wor terin, pwe Kot epwe etiwa. \v 22 Iwe, ousap eäni asor ngeni ewe Samol mi Lapalap eman man mi chun ika ter ika pök, ousap pwal uwato eman mi pu seni och chönü ika kilingau ika fas. Ousap eäniir le asor won ewe rongen asor ngeni ewe Samol mi Lapalap. \v 23 Iwe, eman kow ika eman sip mi wor efoch pechen a kon langatam ika mochomoch oua tongeni uwato fän iten asor seni püsin letipemi. Nge ei sokun man esap tufich ngeni asoren pwon. \v 24 Ousap eäni asor ngeni ewe Samol mi Lapalap eman man mi mwochol föün ochoun ika pachach ika pök ika kinas. Ousap fokun föri ei sokun lapalap lon fanüemi. \v 25 Ousap pwal eäni asor ei sokun man oua angei me ren eman chon ekis pwe asoren mongö ngeni ämi Kot. Iwe, a wor terir, iei mine Kot esap etiwa ewe asor senikemi. \p \v 26 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a ngeni Moses ekei allük: \v 27 Are a uputiu eman apanen kow ika sip ika kuuch, ewe apanan epwe nom ren inelapan lon ükükün fisu rän. Nge seni ewe awaluen rän oua tufichin eäni asor ngeni ewe Samol mi Lapalap. \v 28 Iwe, ese lifilifil ika ewe inelap eman kow ika eman sip, ousap nipökü ewe inelap me apanan lon eu chök rän. \v 29 Are oua eäni asor eu asoren kilisou ngeni ewe Samol mi Lapalap, oupwe asor lon pwüngüöchün ewe angang, pwe Kot epwe etiwakemi. \v 30 Oupwe ochoch ewe mönün asor lon ewe chök rän oua eäni asor, nge ousap likiti och tori lesosor. \p \v 31 Iei alon ewe Samol mi Lapalap, “Oupwe aleasochisi ai kewe allük o föriir. Ngang ewe Samol mi Lapalap. \v 32 Ousap aitengaua itei mi pin, pun ngang üpwe pin me ren ekewe aramasen Israel. Ngang ewe Samol mi Lapalap mi apinikemi. \v 33 Üa emwenikemiiwu seni ewe fanü Isip pwe üpwe ämi Kot: Ngang ewe Samol mi Lapalap.” \c 23 \s1 Ekewe chulap mi kefilitä me ren Kot \sr 23.1-44 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a ngeni Moses \v 2 ekei allük fän iten ekewe chulap mi kefilitä, lupwen ekewe aramasen Israel repwe mwichefengen o fel ngeni: \v 3 Lon ükükün wonu rän oupwe angang, nge ewe afisuen rän eu ränin sapat ränin asösö mi pin, eu fansoun mwich mi pin. Ousap föri och angang lon, pun eu ränin sapat fän iten ewe Samol mi Lapalap lon leniemi meinisin. \x + \xo 23.3 \xt Eks 20.8-10; 23.12; 31.15; 34.21; 35.2; Tut 5.12-14\x* \p \v 4 Ikkei ekewe chulap mi kefilitä me ren ewe Samol mi Lapalap, ekewe fansoun mwich mi pin, oupwe asilefeili lon ekewe fansoun ra kefilitä. \v 5 Iwe, lekuniolun ewe engol me rüanün ränin ewe aeuin maram epwe fis än ewe Samol mi Lapalap Pasofer. \x + \xo 23.5 \xt Eks 12.1-13; Tut 16.1-2\x* \v 6 Nge lon engol me limuen ränin ewe chök maram epwe fis än ewe Samol mi Lapalap we chulapen mongö pilawa esap wor iis lon. Lon ükükün fisu rän oupwe mongö pilawa esap wor iis lon. \v 7 Iwe, lon aeuin rän oupwe afisi eu mwich mi pin. Ousap föri och angang lon. \v 8 Lon iteiten ekewe fisu rän oupwe eäni eu asor ngeni ewe Samol mi Lapalap. Nge lon ewe afisuen rän oupwe pwal afisi eu mwich mi pin. Ousap föri och angang lon. \x + \xo 23.8 \xt Eks 12.14-20; 23.15; 34.18; Tut 16.3-8\x* \p \v 9 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a kapas ngeni Moses, \v 10 pwe epwe üreni ekewe aramasen Israel: Lupwen oupwe tolong lon ewe fanü, ewe Samol mi Lapalap epwe ngenikemi, o kini uan, oupwe uwato epilük mwen kiniemi uän wiich ren ewe souasor. \v 11 Iwe, ewe souasor epwe assawa ewe pilük fän mesen ewe Samol mi Lapalap sorotän ewe ränin sapat, pwe Kot epwe etiwakemi. \v 12 Lon ewe ränin ämi oupwe assawa ewe pilük, oupwe pwal eäni asor eman ätemwänin lam eu ierin esap wor terin, pwe eu asoren kek ngeni ewe Samol mi Lapalap. \v 13 Iwe, oupwe afiti ngeni rüanü paun pilawa mi amas o mürina pwe asoren mongö, epwe pwal nofitfengen me apüra. Ei epwe eu asor ewe Samol mi Lapalap a efich pwoon. Nge oupwe pwal afiti ngeni eu kuoch wain pwe asoren ün. \v 14 Ousap fokun mongö pilawa ika föün irän wiich mi tüün ika föün mi fö tori ewe chök rän oua uwato ei asor ngeni Kot. Ei epwe eu allük oupwe apwönüetä ämi me mwirimwirimi kana seni eu täppin aramas tori eu täppin lon leniemi meinisin. \p \v 15 Iwe, oupwe aleani ükükün fisu wik seni sorotän ewe ränin sapat, ewe rän oua uwato ewe pilük fän iten asoren assaw. \v 16 Lon alimeen rän, sorotän ewe afisuen sapat, oupwe uwato ren ewe Samol mi Lapalap pwal eu asoren mongö seni ekewe föün irän wiich mi fö. \v 17 Oupwe uwato seni lon en me imwan ruofoch pilawa pwe repwe assaw. Ekewe pilawa repwe för seni rüanü paun pilawa mi amas o mürina, repwe um fiti iis, pwe ämi mwen ua ngeni ewe Samol mi Lapalap. \v 18 Oupwe pwal afiti ngeni ewe pilawa füman lam eu ierir esap wor terir, pwal eman nienifön ätemwänin kow me ruoman ätemwänin sip. Ekei man repwe eu asoren kek ngeni ewe Samol mi Lapalap fiti ämi asoren mongö me asoren ün. Ei epwe eu asor ewe Samol mi Lapalap a efich pwoon. \v 19 Oupwe pwal eäni asor eman ätemwänin kuuch fän iten asoren tipis, me ruoman ätemwänin lam eu ierir pwe asoren kinamwe. \v 20 Iwe, ewe souasor epwe assawa ekewe ruoman lam fitifengen me ewe pilawan mwen ua, pwe eu asoren assaw fän mesen ewe Samol mi Lapalap. Ekei asor repwe pin me ren ewe Samol mi Lapalap fän iten ewe souasor. \v 21 Iwe, lon ewe chök ränin oupwe asilefeili pwe epwe fis eu mwich mi pin. Ousap föri och angang lon. Iei eu allük mwirimwirimi kana repwe apwönüetä seni eu täppin aramas tori eu täppin lon leniemi meinisin. \x + \xo 23.21 \xt Eks 23.16; 34.22; Tut 16.9-12\x* \p \v 22 Iwe, lupwen oupwe kini resin fanüemi, ousap kiniela uän tanipimi tori kiännin, ousap pwal rusifengeni mine a turutiu seni kiniemi wiich. Iwe, oupwe likitirela fän iten chon wöüngau me chon ekis. I ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot. \x + \xo 23.22 \xt Lif 19.9-10; Tut 24.19-22\x* \p \v 23 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a kapas ngeni Moses, \v 24 pwe epwe üreni ekewe aramasen Israel: Lon aeuin ränin ewe afisuen maram oupwe afisi eu ränin asösö mi pin, eu ränin achem fiti tikin rappwa, eu fansoun mwich mi pin. \v 25 Ousap föri och angang lon, nge oupwe eäni eu asor ngeni ewe Samol mi Lapalap. \p \v 26 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a ngeni Moses ekei allük: \v 27 Lon aengolun ränin ei afisuen maram epwe fis ewe ränin ächächä. Iwe, epwe eu fansoun mwich mi pin fän itemi, nge oupwe echikefel o eäni asor ngeni ewe Samol mi Lapalap. \v 28 Ousap föri och angang lon ewe rän, pun eu ränin ächächä, pwe epwe fis asoren amusamusen tipis fän itemi fän mesen ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot. \v 29 Nge iö esap echikefel epwe käriwu seni lein aramasan. \v 30 Are eman epwe föri och angang lon ewe chök rän, ewe Samol mi Lapalap epwe afeiengaua ewe aramas me lein aramasan. \v 31 Ousap fokun föri och angang. Iei eu allük oupwe apwönüetä, ämi me mwirimwirimi kana, seni eu täppin aramas tori eu täppin lon leniemi meinisin. \v 32 Ei rän epwe eu ränin asösön sapat mi pin, ämi oupwe echikefel lon. Seni lekuniolun ewe atiuen ränin ewe maram tori lekuniolun sorotan oupwe apwönüetä ämi asösön sapat. \x + \xo 23.32 \xt Lif 16.29-34\x* \v 33 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a ngeni Moses ekei allük \v 34 fän iten ekewe aramasen Israel: Lon engol me limuen ränin ewe afisuen maram epwe fis ewe chulapen likachoch ngeni ewe Samol mi Lapalap lon ükükün fisu rän. \v 35 Lon aeuin rän epwe fis eu mwich mi pin. Ousap föri och angang lon. \v 36 Iwe, lon ükükün fisu rän oupwe eäni asor ngeni ewe Samol mi Lapalap. Nge lon awaluen rän oupwe föri eu mwich mi pin o eäni asor ngeni ewe Samol mi Lapalap. Ei mwich a fokun aüchea. Ousap föri och angang lon ewe rän. \x + \xo 23.36 \xt Tut 16.13-15\x* \p \v 37 Ikkei ekewe chulap mi kefilitä me ren ewe Samol mi Lapalap. Oupwe asilefeiliir pwe fansoun mwich mi pin fän iten eäni asor ngeni ewe Samol mi Lapalap, ekewe asoren kek me asoren mongö, sokun asor me asoren ün lon akoten pwüngün fän iten eu me eu rän. \v 38 Ekei chulap me ekei asor repwe fis lükün än ewe Samol mi Lapalap kewe ränin sapat, pwal lükün ämi lifang, ämi asoren pwon me ämi asor meinisin seni püsin letipemi, oua fang ngeni ewe Samol mi Lapalap. \p \v 39 Nge lon engol me limuen ränin ewe afisuen maram, lupwen oua wes me ionifengeni uän fanüemi, oupwe pwal föri eu chulap ngeni ewe Samol mi Lapalap lon ükükün fisu rän. Iwe, ewe aeuin rän epwe eu ränin asösö mi pin, nge ewe awaluen rän epwe pwal eu ränin asösö mi pin. \v 40 Lon aeuin rän oupwe angei uän irä mi mürina, pan irä palm, pan irä mi muresires, pwal palen ewe irä itan willow mi mär lükün chanpupu. Iwe, oupwe fokun pwapwa fän mesen ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot lon ükükün fisu rän. \v 41 Iteiten ier oupwe föri ei chulap ngeni ewe Samol mi Lapalap lon ükükün fisu rän. Iei eu allük fän itemi me mwirimwirimi seni eu täppin aramas tori eu täppin. Iwe, oupwe föri ewe chulap lon ewe afisuen maram. \v 42 Iwe, chon wiliposun Israel meinisin repwe imweimw likachoch lon ükükün fisu rän. \v 43 pwe mwirimwirimi repwe silei pwe ewe Samol mi Lapalap a üreni ekewe aramasen Israel pwe repwe imweimw likachoch, lupwen a emwenirewu seni ewe fanü Isip. I ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot. \v 44 Iei usun Moses a asile ngeni ekewe aramasen Israel ekewe allük usun än ewe Samol mi Lapalap kewe chulap mi kefilitä, pwe repwe apwönüretä. \c 24 \s1 Usun tütümwünün ekewe lamp \sr 24.1-4 \r (Eks 27.20-21) \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üreni Moses, \v 2 pwe epwe allük ngeni ekewe aramasen Israel, pwe repwe uwato noppuk mi mürina seni föün olif mi üsüs fän iten ekewe lamp lon ewe imwenfel seni mangaku, pwe repwe tittin fochofoch. \v 3 Iwe, Aaron epwe tümwünüfochei ekewe lamp fän mesen ewe Samol mi Lapalap, pwe repwe tin seni lekuniol tori lesosor lükün ewe cheech mi refiela ewe pworofel lon ewe leni mi unusen pin. Ei epwe eu allük fän itan me mwirimwirin kana seni eu täppin aramas tori eu täppin. \v 4 Aaron epwe tümwünüfochei ekewe lamp mi nom won ewe lenien atittin a för seni kolt mi mürina pwe repwe tin fochofoch me fän mesen ewe Samol mi Lapalap. \s1 Ewe pilawa mi pin \sr 24.5-9 \p \v 5 “Iwe, kopwe angei rüe me rüanü paun pilawa mi amas o mürina pwe kopwe umuni engol me ruoföü pilawa seni. \v 6 Kopwe atetteliir lon ruu tettel won ewe chepel mi för seni kolt mi mürina a nom fän mesen ewe Samol mi Lapalap, akawonoföü repwe nom won eu tettel. \x + \xo 24.6 \xt Eks 25.30\x* \v 7 Kopwe pwal iseis ren eu me eu tettel apach mi pwokus o mürina, pwe eu kinikinin ewe asoren mongö akasiwilin ewe pilawa, pwe epwe eu asor epwe kek ngeni ewe Samol mi Lapalap. \v 8 Iteiten ränin sapat Aaron epwe atettelöchü ewe pilawa fän mesen ewe Samol mi Lapalap. Ekei pilawa ekewe aramasen Israel repwe wisen awora iteiten fansoun. \v 9 Iwe, ekewe pilawa enen Aaron me nöün kewe mwän, repwe mongö lon eu leni mi pin. Pun ewe pilawa eu kinikin mi unusen pin seni ekewe asor ngeni ewe Samol mi Lapalap fän iten ekewe souasor.” \x + \xo 24.9 \xt Mat 12.4; Mark 2.26; Luk 6.4\x* \s1 Liwinin kapasen turunufas me sokun tipis \sr 24.10-23 \p \v 10 Iwe, a wor eman mwän nöün eman fin Israel, nge saman eman re Isip. Ätei a feila lein chon Israel o anini ngeni eman wesewesen re Israel me lon ewe leni ia ra nonom ie. \v 11 Nge lon ar anini nöün ewe fin Israel we mwän a turunufasei iten ewe Samol mi Lapalap le ottek. Iei mine ra emwenato ren Moses. (Iwe, iten inan we Selomit nöün Tepri fefin seni ewe ainangen Tan.) \v 12 Iwe, ra kalapusei tori repwe silei letipen ewe Samol mi Lapalap fän itan. \p \v 13 Mürin, ewe Samol mi Lapalap a üreni Moses, \v 14 “Kopwe emwenawu ätewe mi ottek lükün ewe leni ia oua nonom ie. Nge meinisin mi rong an fos repwe iseis pöür won möküran, pwe asisilen ar atipisi. Mürin ekewe chon Israel meinisin repwe monei ngeni fau. \v 15 Kopwe üreni ekewe aramasen Israel: Iö a otteki Kot epwe angei liwinin an tipis. \v 16 Nge iö a turunufasei iten ewe Samol mi Lapalap epwe ninnila. Ekewe chon Israel meinisin repwe monei ngeni fau. Eman mi turunufasei ewe it mi pin epwe ninnila, ese lifilifil ika i eman chon ekis mi nom leimi ika eman chon wilipos. \v 17 Iwe, eman mi niela eman aramas epwe ninnila. \x + \xo 24.17 \xt Eks 21.12\x* \v 18 Nge eman mi niela nöün eman man, epwe akasiwili ewe man, pun manau akasiwilin manau. \v 19 Iwe, are eman aramas a afeiengaua chon arun pwe a ter, epwe pwal fis ngeni usun mine a föri. \v 20 Are eman a kupi chün eman, epwe pwal kupukup chün, are eman a afeiengaua mesen eman, mesan epwe pwal feiengau, nge are eman a tülü ngiin eman, ngiin epwe pwal tütül. Usun eman a afeiengaua eman aramas pwe a ter, iei usun epwe pwal fis ngeni. \x + \xo 24.20 \xt Eks 21.23-25; Tut 19.21; Mat 5.38\x* \v 21 Eman mi niela nöün eman man epwe akasiwili ewe man, nge eman mi niela eman aramas epwe ninnila. \v 22 Iwe, epwe wor eu chök allük fän iten chon ekis mi nom leimi me chon wilipos, pun ngang ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot.” \x + \xo 24.22 \xt Num 15.16\x* \v 23 Mürin än Moses üra ekei kapas ngeni ekewe aramasen Israel, ra emwenawu ätewe mi ottek lükün ewe ia ra nonom ie o monei ngeni fau tori a mäla. Iei usun ekewe aramasen Israel ra föri usun mine ewe Samol mi Lapalap a allük ngeni Moses. \c 25 \s1 Ekewe ierin sapat me ewe ierin supili \sr 25.1-55 \r (Tut 15.1-11) \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a kapas ngeni Moses me won ewe chuk Sinai o üreni, \v 2 pwe epwe ngeni ekewe aramasen Israel ekei allük: Lupwen oupwe tolong lon ewe fanü ewe Samol mi Lapalap epwe ngenikemi, epwe fis eu ierin sapat ngeni ewe Samol mi Lapalap won ewe fanü. \v 3 Lon ükükün wonu ier oupwe fotuki fanüemi. Oupwe pwal pökütolei ämi tanipin wain o kini uan lon ükükün wonu ier. \v 4 Nge lon ewe afisuen ier epwe fis eu ierin asösö won ewe fanü, eu ierin sapat ngeni ewe Samol mi Lapalap. Ousap fotuki fanüemi ika pökütolei ämi tanipin wain. \v 5 Ousap kini mine a püsin pwükütä, ousap pwal ionifengeni uän ekewe irän wain resap pökütol. Iwe, epwe fis eu ierin asösö won ewe fanü. \v 6 Iwe, ewe fanü a fis ewe ierin sapat won epwe awora enemi mongö fän itemi me fän iten nöümi amanau mwän me fefin, fän iten nöümi chon angang mi mö pwal fän iten ekewe chon ekis mi nom remi. \v 7 Epwe awora enen nöümi pwiin manfesir pwal enen ekewe manmwacho mi nom lon fanüemi, pun meinisin mine a püsin ua epwe fän iten mongö. \x + \xo 25.7 \xt Eks 23.10-11\x* \p \v 8 Iwe, kopwe aleani fisu ierin sapat ika fisu alea ngeni fisu ier, pwe ükükün ekewe fisu ierin sapat repwe faik me tiu ier. \v 9 Mürin, lon aengolun ränin ewe afisuen maram, lon ewe ränin ächächä, oupwe ettikifeili ewe rappwa mi tikimong lemenen unusen fanüemi. \v 10 Oupwe apini ewe alimeen ier o asilefeili lemenen unusen fanüemi, pwe aramasan meinisin ra ngasala. Ei ier epwe eu ierin supili fän itemi, lupwen eman me eman leimi epwe angeisefäli püsin fanüan a amömö me lom, nge eman me eman amanau epwe liwiniti en me an famili. \v 11 Iwe, ewe alimeen ier epwe eu ierin supili fän itemi. Ousap fofot, ousap pwal ionifengeni mine a püsin pwükütä, ousap pwal ionifengeni uän ekewe irän wain resap pökütol. \v 12 Pun iei eu ierin supili epwe pin me remi. Oupwe chök mongö seni mine a püsin pwükütä me won ewe fanü. \p \v 13 Iwe, lon ewe ierin supili eman me eman leimi epwe angeisefäli fanüan. \v 14 Nge are ka amömöla ngeni chon arum eu fanü ika möni seni chon arum eu fanü, ousap kirikiringaufengen lefilemi. \v 15 Are kopwe möni seni chon arum eu fanü, kopwe liwini ngeni ükükün fitu ier mürin ewe supili, nge i epwe amömö ngonuk ükükün fitu ier ka tongeni kini uän irän ewe fanü. \v 16 Iwe, are ekewe ier ra chomong, liwinin ewe fanü epwe pwal watte. Nge are ekewe ier ra chokükün, liwinin epwe pwal kükün, pun chon arum epwe amömö ngonuk ükükün fitu ier ka tongeni kini uän irän ewe fanü. \v 17 Ousap kirikiringaufengen lefilemi, nge oupwe meniniti ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot. \p \v 18 Iei mine oupwe aleasochisi än ewe Samol mi Lapalap allük o apwönüetä an kewe pwüüng, pwe oupwe nonom lon ewe fanü fän kinamwe. \v 19 Iwe, ewe fanü epwe efisätä ua, pwe ämi oupwe mongö o möt, oupwe pwal nonom lon ewe fanü fän kinamwe. \v 20 Nge are oupwe ais, ‘Meta aipwe eni lon ewe afisuen ier, are aisap tongeni fofot ika ionifengeni uän ekewe irä?’ \v 21 Ewe Samol mi Lapalap epwe tinato an feiöch womi lon ewe awonuen ier, pwe ewe fanü epwe efisätä ua fän iten ükükün ülüngat ier. \v 22 Nge are oupwe fofot lon ewe awaluen ier, oupwe chök chüen mongö ekewe uän lom oua kini lon ewe awonuen ier. Tori lon ewe atiuen ier, lupwen oupwe kini ekewe ua mi fö, oupwe chüen mongö ekewe uän lom. \v 23 Iei mine ousap amömö ewe fanü tori feilfeilachök. Pun ei fanü fanüen Kot, nge ämi oua usun chök chon ekis me chon siamü won. \v 24 Ei allük a fän iten unusen ewe fanü oua fanüeni, pwe oupwe mwütätä ngeni ätewe a amömöla fanü pwe epwe fanüenisefäli. \p \v 25 Iwe, are eman chon Israel a wöüngauala o amömöla eu kinikinin fanüan, eman fitukan epwe feito o mönisefäli mine pwin a amömöla. \v 26 Nge are esap wor eman fitukan epwe tongeni möni, püsin i a tongeni mönisefäli, lupwen a wor an tufich. \v 27 Iwe, epwe aleani ekewe ier seni ewe fansoun a amömöla ewe fanü o liwini ngeni ätewe a möni ewe fanü me mwan ükükün liwinin ekewe lusun ier tori ewe ierin supili. Mürin a tongeni fanüenisefäli fanüan. \v 28 Nge are esap naf liwinin pwe epwe mönisefäli fanüan, ätewe mi möni epwe chök fanüeni tori ewe ierin supili. Iwe, lon ewe ierin supili ätewe mi amömöla ewe fanü me mwan epwe fanüenisefäli fanüan. \p \v 29 Are eman aramas a amömöla imwan mi nom lon eu telinimw mi tit, a tongeni mönisefäli lon ünükün unusen eu ier mürin an amömöla. \v 30 Nge ika esap mönisefäli lon ükükün unusen eu ier, ätewe mi möni ewe imw mi nom lon ewe telinimw mi tit epwe imweni, i me mwirimwirin kana seni eu täppin aramas tori eu täppin. Iwe, lon ewe ierin supili ewe imw esap liwiniti mine kaimwan. \v 31 Nge ekewe imw mi nom lon sop resap tit repwe usun chök fanü. Iwe, aramas ra tongeni mönisefäliir, nge lon ewe ierin supili repwe liwiniti mine kaimwer. \v 32 Nge chon ewe ainangen Lefi ra tongeni mönisefäli imwer mi nom lon ar kewe telinimw fansoun meinisin. \v 33 Iwe, are eman chon ewe ainangen Lefi esap mönisefäli imwan, ewe imw a amömöla lon ar ewe telinimw epwe liwinsefäl ngeni lon ewe ierin supili. Pun ekewe imw mi nom lon ekewe telinimwen chon ewe ainangen Lefi wesewesen imwer lein ekewe aramasen Israel. \v 34 Nge ekewe fanü mi nom pwelin ünükün ar kewe telinimw resap fokun tongeni amömöla, pun ekei fanü fanüer tori feilfeilachök. \p \v 35 Are eman pwiüm chon Israel a wöüngauala pwe esap chüen wor püsin an tufich, en kopwe atufichi, usun ka atufichi eman chon ekis ika eman wasöla, pwe epwe tongeni nomomola reöm won ewe fanü. \x + \xo 25.35 \xt Tut 15.7-8\x* \v 36 Iwe, kosap angei manauen an liwinimang ngonuk. Nge kopwe niueiti om we Kot o mwüt ngeni pwiüm we chon Israel an epwe nonomola reöm won ewe fanü. \v 37 Kosap ngeni pwiüm we chon Israel noum moni pwe kopwe angei seni manauan, kosap pwal amömö ngeni anom mongö pwe kopwe angei winom ren. \v 38 Ei allük än ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot mi emwenikemiiwu seni ewe fanü Isip, pwe epwe ngenikemi ewe fanü Kanaan, epwe pwal ämi Kot. \x + \xo 25.38 \xt Eks 22.25; Tut 23.19-20\x* \p \v 39 Are eman pwiüm chon Israel mi nom reöm a wöüngauala pwe a amömöla püsin inisin ngonuk, kosap anganga usun eman noum amanau. \v 40 Epwe nom reöm usun eman chon angang mi mö ika usun eman wasöla. Epwe angang ngonuk tori ewe ierin supili. \v 41 Mürin epwe feila senuk fiti nöün kana. Epwe liwiniti püsin an famili o liwinsefäliti fanüen saman. \v 42 Pun ekewe chon Israel nöün ewe Samol mi Lapalap chon angang i a emwenirewu seni ewe fanü Isip. Kosap amömömörela pwe aramas repwe nöüniir amanau. \v 43 Kosap nemeni pwiüm we chon Israel fän pöchökül, nge kopwe niueiti om we Kot. \v 44 Nge are oua mochen kamö mwän me fefin pwe oupwe nöüniir amanau, oua tongeni möniir seni ekewe mwü mi nom ünükümi. \v 45 Oua pwal tongeni kamö nöümi chon angang me lein ekewe chon ekis mi wasöla remi, chokewe mi uputiu lon fanüemi. Ikkei ir oua tongeni nöüniir amanau. \v 46 Iwe, oua tongeni eäniir amwirinimä ngeni nöümi kewe mwän pwe repwe nöüniir amanau tori ar mäla. Ikkei ir oua tongeni nöüniir amanau, nge pwimi kewe chon Israel ousap nemeniir fän pöchökül. \x + \xo 25.46 \xt Eks 21.2-6; Tut 15.12-18\x* \p \v 47 Are eman chon ekis ika eman wasöla mi nom reöm a pisekisekila, nge pwiüm we chon Israel a wöüngauala pwe a amömöla püsin inisin ngeni ewe chon ekis ika ngeni eman eterekesin ewe chon ekis, \v 48 eman epwe tongeni mönisefäli mürin an amömöla püsin inisin. Iwe, eman me lein pwin kana a tongeni mönisefäli. \v 49 Pwal pwin saman ika nöün pwin saman ika eman märärin seni an famili a tongeni mönisefäli. Nge are a pisekiseksefälila, a pwal tongeni püsin mönisefäli inisin. \v 50 Iwe, repwe pwüngüpwüngfengen i me ätewe mi möni o alea seni ewe ier a amömöla püsin inisin ngeni tori ewe ierin supili. Iwe, liwinin an epwe ngasala epwe aükük ngeni iteiten ekewe ier. Nge ränin an nonom ren ätewe mi nöüni amanau repwe usun chök ränin eman chon angang mi mö. \v 51 Are mi chüen wor chomong ier tori ewe ierin supili, ewe mi ngasala epwe mönätiu och kinikin mi watte me lon ewe moni, ewe eman mi nöüni amanau a püngütiu fän itan. \v 52 Nge are ra chokükün ekewe ier tori ewe ierin supili, repwe pwüngüpwüngfengen me ätewe mi möni. Pun ükükün ekewe ier a angang ngeni epwe pwal kisikisila ewe moni epwe mönätiu fän iten an epwe ngasala. \v 53 Iwe, epwe usun chök eman chon angang mi mö lon eu me eu ier. Ätewe mi nöüni amanau esap tongeni nemeni fän pöchökül. \v 54 Nge are esap mö lon ekei sokun lapalap, i me nöün kewe repwe ngasala lon ewe ierin supili. \v 55 Pun ekewe aramasen Israel ir nöün ewe Samol mi Lapalap chon angang. Ir nöün chon angang a emwenirewu seni ewe fanü Isip: I ewe Samol mi Lapalap ar Kot. \c 26 \s1 Feiöchün aleasochis \sr 26.1-13 \r (Tut 7.12-24; 28.1-14) \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Ousap föri fän itemi uluulun anü, ousap aüetä uluulun anü ika ür, ousap pwal aüetä eföü fau mi auluul ngeni anü lon fanüemi pwe oupwe fel ngeni. Pun ngang ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot. \x + \xo 26.1 \xt Lif 19.4; Eks 20.4; Tut 5.8; 16.21-22; 27.1\x* \v 2 Oupwe apiniöchü ai kewe ränin sapat o meniniti imwei mi pin. Ngang ewe Samol mi Lapalap. \p \v 3 Iwe, are oupwe apwönüetä ai kewe pwüüng o aleasochisi ai kewe allük, \v 4 ngang üpwe ngenikemi üt lon fansoun öch, pwe irän ewe fanü repwe märitä o ua. \v 5 Iwe, fansoun ämi wichi umwun wiich epwe soposopola tori fansoun ämi kini föün irän wain, nge fansoun ämi kini föün irän wain epwe soposopola tori fansoun ämi fofot. Iwe, epwe wor chomong enemi mongö, oupwe pwal nom lon fanüemi fän kinamwe. \x + \xo 26.5 \xt Tut 11.13-15; 28.1-14\x* \v 6 Üpwe fang ngenikemi kinamwe lon ewe fanü, oupwe konola o annut, nge esap wor eman epwe eniwokusukemi. Üpwe atoaua seni ewe fanü manmwacho, esap pwal chüen fis maun lon fanüemi. \v 7 Oupwe tapweri chon oputakemi ren ketilas, nge ir repwe kuf remi. \v 8 Iwe, limman senikemi repwe akufu ipükü, nge ipükü repwe akufu engol ngeröü. Iei usun chon oputakemi repwe kuf remi lon maun. \v 9 Üpwe ümöümöch ngenikemi, üpwe aupukemi o achomongakemi, üpwe pwal apwönüetä ai pwon ngenikemi. \v 10 Räsin fanüemi epwe fokun chomong, pwe oupwe chüen mongö mongön ewe ier a la tori oupwe aturala ewe mongö minen lom seni ämi lenien iseis, pwe epwe wor lenien ewe mongö mi fö. \v 11 Iwe, üpwe imweimw lefilemi lon imwei mi pin, nge üsap oputakemi. \v 12 Üpwe nonom remi pwe üpwe ämi Kot, nge ämi oupwe nei aramas. \x + \xo 26.12 \xt 2.Kor 6.16\x* \v 13 Ngang ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot, üa emwenikemiiwu seni ewe fanü Isip, pwe resap chüen nöünikemi amanau. Iwe, üa kupi ewe waas mi nom won afaremi, pwe oupwe wenetä le fetal.” \s1 Feiengauen aleasolap \sr 26.14-46 \r (Tut 28.15-68) \p \v 14 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Are ousap mochen aleasochisi aloi, ousap pwal apwönüetä ai kewe allük meinisin, ngang üpwe apwüngükemi. \v 15 Are oua oput ai kewe pwüüng o purätiu ai kewe allük, are ousap apwönüetä ai kewe allük meinisin, pwe oua atai ai pwon ngenikemi, \v 16 iei usun mine üpwe föri ngenikemi: Üpwe awarakaieto womi niuokus watte, fius me pwichikar mi atopwala mesemi o akisikisala pöchökülen inisimi. Iwe, epwe solap ämi fofot, pun chon oputakemi repwe eni uän fotämi. \v 17 Üpwe ü ngenikemi, nge oupwe kuf ren chon oputakemi. Chokewe mi oputakemi repwe nemenikemi. Iwe, ämi oupwe sü, ngei esap wor eman a tapwerikemi. \v 18 Lupwen ekei feiengau ra torikemi, nge ousap mochen aleasochisi aloi, üpwe awatteloi ai apwüngükemi fän fisu pokiten ämi tipis. \v 19 Iwe, üpwe aükätiu ämi lamalamtekia me ülöförea. Üpwe föri pwe üt esap püngütiu won fanüemi, nge ewe fanü epwe pwasapwas o pöchökül usun mächä. \v 20 Epwe solapmwälila ämi pöchökül le angang ngeni ewe pwül, pun irän fanüemi resap mämäritä, resap pwal ua. \p \v 21 Mürin, are oua chüen lükümach ngeniei pwe ousap mochen aleasochisi aloi, üpwe awatteloi ämi riaföü, pwe epwe fän fisu lap seni me mwan pokiten ämi tipis. \v 22 Iwe, üpwe tinala ekewe manmwacho pwe repwe afeiengauakemi. Repwe niela nöümi semirit o ochei nöümi man, repwe pwal achokisikisikemiila pwe alen fanüemi repwe pönüla. \p \v 23 Are üpwe apwüngükemi iei usun, nge ousap kul ngeniei, pwe oua chüen ü ngeniei, \v 24 mürin ngang üpwe pwal ü ngenikemi o afeiengauakemi fän fisu lap seni me mwan pokiten ämi tipis. \v 25 Üpwe awarato maun womi, pwe iei chappen ämi atai ewe pwon. Nge are oua sülong lon ämi kewe telinimw, üpwe tinala mätter leimi. Oupwe tolong fän nemenien chon oputakemi. \v 26 Lupwen üpwe akisikisala enemi mongö, epwe fis pwe engol fefin repwe umuni ener pilawa lon eu chök um. Mürin repwe paunei ewe pilawa o ineti. Iwe, oupwe mongö, nge ousap möt ren. \p \v 27 Are iei mwo ai ariaföüükemi, nge ousap mochen aleasochisiei pwe oua chök sopwela le ü ngeniei, \v 28 mürin üpwe pwal ü ngenikemi lon ai song o püsin emiritikemi fän fisu lap seni me mwan pokiten ämi tipis. \v 29 Iwe, pokiten watten ämi echik oupwe ochei fituken püsin nöümi ät me nengin. \v 30 Üpwe atai ämi kewe lenien fel won ekewe leni tekia o pökükisietiu ämi kewe rongen asoren ötüöt. Üpwe pwal moneetä inisin ämi kewe somä won ämi kewe uluulun anümwäl mi tatakis. Iwe, üpwe fokun oputakemi. \v 31 Üpwe atai ämi kewe telinimw o apönü ämi kewe leni mi pin. Üsap fokun etiwa ämi kewe asor oua keni. \v 32 Ewer, üpwe fokun ataela fanüemi, pwe chon oputakemi mi lefanüla lon repwe mairü ren. \v 33 Iwe, üpwe awarato maun womi o atoropasafeilikemi lein ekewe mwü. Fanüemi epwe tala, nge ämi kewe telinimw repwe tatakis. \x + \xo 26.33 \xt Tut 28.15-68\x* \p \v 34 Mürin, ewe fanü epwe pwapwaiti an kewe ierin asösö lon ükükün fansoun a tala. Lupwen oua oola lon fanüen chon oputakemi, ewe fanü epwe asösö o pwapwaiti an kewe ierin sapat. \v 35 Iwe, ükükün fansoun ewe fanü a tala lon, ina pwal ükükün fansoun an epwe asösö, pun esap asösö lon ämi kewe ierin sapat, lupwen oua nonom won. \v 36 Nge üpwe awora niuokus lon leluken chokewe me leimi mi chüen manau lon fanüen chon oputer, pwe repwe sü ren mwataten echö chön irä mi äs ren asepwäl, usun chök eman aramas a sü lupwen maun. Iwe, repwe turula, nge esap wor eman a tapweriir. \v 37 Eman epwe tumula won eman, usun chök aramas ra tumula ren ar sü lupwen maun, nge esap wor eman a tapweriir. Epwe wor ämi pireir, pwe ousap tongeni ü ngeni chon oputakemi. \v 38 Iwe, oupwe mäla lein chon ekewe mwü, nge fanüen chon oputakemi epwe oromikemiila. \v 39 Nge chokewe me leimi mi chüen manau lon fanüen chon oputer, epwe üttüla inisir pokiten ar föföringau, pwal pokiten an semer föföringau. \p \v 40 Mürin epwe fis pwe repwe pwärätä ar föföringau, pwal än semer kewe föföringau ra föri ngeniei lon ar ekisolä me ü ngeniei, \v 41 iei popun ngang üa pwal ü ngeniir o tinirela lon fanüen chon oputer. Iwe, lupwen leluker mi ülöförea epwe tekison pwe ra angei chappen ar tipis, \v 42 ngang üpwe chechemeni ai pwon ngeni Jakop, ai pwon ngeni Isaak me ai pwon ngeni Apraham, üpwe pwal chechemeni ewe fanü. \x + \xo 26.42 \xt Ken 28.13-14; Ken 26.3-4; Ken 17.7-8\x* \v 43 Nge akom ekewe aramas repwe likitala ewe fanü, pwe ewe fanü epwe pwapwaiti an kewe ierin asösö, lupwen a tala. Iwe, repwe angei chappen ar tipis, pun ra purätiu ai kewe allük o oput ai kewe pwüüng. \v 44 Nge inamwo are ra nom lon fanüen chon oputer, üsap likitirela, üsap pwal oputeer. Iei mine üsap fokun aroserela o atai ai pwon ngeniir. Pun ngang ewe Samol mi Lapalap ar we Kot. \v 45 Pun fän äsengesiir üpwe chechemeni ai pwon ngeni ar kewe lewo, chokewe üa emwenirewu seni ewe fanü Isip fän mesen ekewe mwü, pwe üpwe ar Kot. Ngang ewe Samol mi Lapalap.” \p \v 46 Iwe, ikkei ekewe allük me pwüüng ewe Samol mi Lapalap a ngeni Moses me won ewe chuk Sinai fän iten ekewe aramasen Israel. \c 27 \s1 Allük usun sokun pwon \sr 27.1-34 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a ngeni Moses \v 2 ekei allük fän iten ekewe aramasen Israel: Are eman aramas a eäni pwon ngeni ewe Samol mi Lapalap eman aramas, ewe aramas epwe tongeni kepichila seni ewe pwon, are ewe mi eäni ewe pwon epwe mönätiu ükükün liwinin aüchean. \v 3 Iwe, ükükün liwinin aüchean eman mwän seni ier rüe tori wone epwe lime föün moni silifer, nge epwe för won ewe kilo ra aea le aükük lon ewe imw mi pin. \v 4 Nge are ewe aramas eman fefin, ükükün liwinin aüchean epwe ilik föün moni silifer. \v 5 Iwe, are ewe aramas a lefilen ier limu tori rüe, ükükün liwinin aüchean epwe rüe föün moni silifer fän iten eman ät, nge engol föün moni silifer fän iten eman nengin. \v 6 Nge are ewe aramas a lefilen eu maram tori limu ier, ükükün liwinin aüchean epwe limeföü föün moni silifer fän iten eman ät, nge ülüföü föün moni silifer fän iten eman nengin. \v 7 Iwe, are ewe aramas a ierini wone feitä, ükükün liwinin aüchean epwe engol me limeföü föün moni silifer fän iten eman mwän, nge engol föün moni silifer fän iten eman fefin. \v 8 Nge are eman aramas a wöüngau pwe esap tongeni mönätiu ükükün liwinin aüchean ewe aramas a eäni pwon won, epwe emwenato ewe aramas fän mesen ewe souasor. Iwe, ewe souasor epwe aüküsefäli liwinin aüchean, nge epwe alongolong won ükükün tufichin ätewe a eäni ewe pwon. \p \v 9 Are eman a eäni pwon eman man me lein ekewe sokun man aramas ra eäni asor ngeni ewe Samol mi Lapalap, ekei man meinisin aramas ra fangala ngeni ewe Samol mi Lapalap ra pin. \v 10 Iwe, ätewe esap tongeni akasiwili ewe man ngeni pwal eman, esap pwal tongeni akasiwili eman mi öch ngeni eman mi ngau ika eman mi ngau ngeni eman mi öch. Nge are a akasiwili eman man ngeni eman, ewe man a angei akom me akasiwilin we repwe pin me ruoman. \v 11 Nge are a eäni pwon eman man mi limengau esap tufich an epwe eäni asor ngeni ewe Samol mi Lapalap, ewe aramas epwe uwato ewe man fän mesen ewe souasor. \v 12 Iwe, ewe souasor epwe filätä ika men lapalapöch ika men lapalapangau. Nge ükükün aüchean mine ewe souasor epwe aükü ngeni epwe chök ina. \v 13 Nge are ewe aramas a mochen mönisefäli ewe man, epwe pacheetä eu lelimu ngeni ükükün liwinin aüchean ren moni. \p \v 14 Iwe, are eman aramas a fangala imwan pwe epwe pin fän iten ewe Samol mi Lapalap, ewe souasor epwe aükü ükükün liwinin aüchean ewe imw o filätä ika men öch ika men ngau. Nge ükükün mine ewe souasor epwe aükü ngeni epwe chök ina. \v 15 Nge are ätewe mi fangala imwan ngeni Kot a mochen mönisefäli, epwe pacheetä eu lelimu ngeni ükükün liwinin aüchean ewe imw ren moni. Mürin epwe pwal imwenisefäli. \p \v 16 Iwe, are eman aramas a fangala eu kinikin seni fanüan me won saman ngeni ewe Samol mi Lapalap, ükükün liwinin aüchean epwe alongolong won ükükün mine a tongeni fotutiu won. Iwe, ükükün liwinin iteiten wone paun föün parli a tongeni fot won epwe engol föün moni silifer. \v 17 Are ewe aramas a fangala fanüan ngeni Kot lon ewe ierin supili, ükükün liwinin aüchean epwe unus. \v 18 Nge are a fangala fanüan mürin ewe ierin supili, ewe souasor epwe aükü ükükün liwinin aüchean, nge epwe alongolong won ükükün fitu ier mi chüen nom tori ewe ierin supili me mürin. Iwe, ükükün liwinin aüchean epwe kotur won ükükün ekewe ier ra fen wes. \v 19 Iwe, are ätwe mi fangala ewe fanü ngeni Kot a mochen mönisefäli, epwe pacheetä eu lelimu ngeni ükükün liwinin aüchean ewe fanü ren moni. Mürin epwe pwal fanüenisefäli. \v 20 Nge are esap mochen mönisefäli ewe fanü, ika a amömöla ngeni eman, esap chüen wor an pwüng won me mürin. \v 21 Are ewe fanü a pichila lon ewe ierin supili, ei fanü epwe pin fansoun meinisin usun chök eu fanü a fen pin fän iten ewe Samol mi Lapalap. Iwe, ewe souasor epwe fanüeni. \v 22 Nge are eman a fangala ngeni ewe Samol mi Lapalap eu fanü sap fanüan me won saman pwe a möni, \v 23 ewe souasor epwe aükü liwinin aüchean seni fansoun än ewe aramas fangala tori ewe ierin supili. Iwe, ewe aramas epwe mönätiu ükükün liwinin aüchean mi kaük lon ewe chök rän. Ei moni a fän iten ewe Samol mi Lapalap. \v 24 Nge lon ewe ierin supili ewe fanü epwe liwiniti ätewe mi amömöla, pun fanüan me won saman. \v 25 Iwe, iteiten aükükün liwinin epwe för won ewe kilo ra aea le aükük lon ewe imw mi pin. \p \v 26 Iwe, esap wor eman a tongeni fangala ngeni Kot eman mweinöün nöün man pwe an asor seni püsin letipan, pun a fen nöün ewe Samol mi Lapalap. Ese lifilifil ika ätemwänin kow ika sip, ir nöün ewe Samol mi Lapalap. \v 27 Nge are ewe man eman mweinöü me lein ekewe man mi limengau, ätewe nöün ewe man a tongeni mönisefäli won ükükün liwinin aüchean a fen kaük ngeni, nge epwe pacheetä eu lelimu ngeni. Nge are esap mönisefäli, repwe amömöla ewe man won ükükün liwinin aüchean a fen kaük ngeni. \p \v 28 Nge are eman aramas a apini och mettoch seni mine an fän iten ewe Samol mi Lapalap pwe epwe katala, ese lifilifil ika eman aramas ika nöün man ika fanüan me won saman, esap tufich an epwe amömöla are mönisefäli. Iteiten mettoch mi pin pwe repwe katala ra unusen pin fän iten ewe Samol mi Lapalap. \x + \xo 27.28 \xt Num 18.14\x* \v 29 Eman aramas mi apinipin pwe epwe kärila esap tufich pwe epwe mösefäl, nge epwe ninnila. \p \v 30 Iwe, ämi leengol meinisin seni ewe fanü, ese lifilifil ika föün irän wiich mi mär won pwül ika uän sokopaten irä, än ewe Samol mi Lapalap. Ekewe leengol meinisin ra pin fän iten ewe Samol mi Lapalap. \v 31 Nge are eman aramas a mochen mönisefäli eu kinikin seni an leengol, epwe mönätiu ükükün liwinin, nge epwe pwal pacheetä eu lelimu ngeni. \v 32 Iwe, eu leengol seni ekewe kow me sip meinisin, iteiten engolun man meinisin mi alea repwe pin fän iten ewe Samol mi Lapalap. \v 33 Esap wor eman epwe eiipöni ika ewe man a mürina ika a ngau, esap pwal akasiwili ngeni eman. Nge are a akasiwili ewe man ngeni eman, ewe man a fen nom me akasiwilin we repwe pin me ruoman, nge esap wor eman a tongeni mönisefäliir. \x + \xo 27.33 \xt Num 18.21; Tut 14.22-29\x* \p \v 34 Iwe, ikkei ekewe allük ewe Samol mi Lapalap a ngeni Moses fän iten ekewe aramasen Israel me won ewe chuk Sinai.