\id ISA \h AISEA \toc1 Aisea \toc2 Aisea \toc3 Ais \mt1 Aisea \ib \is1 Kapas akom \iot I. Iten ei puk: Aisea, pun mine a mak lon, an kewe kapasen osuni. Wewen ei it Aisea: Ewe Samol mi Lapalap a awarato manau. \iot II. Chon makei ei puk: Ewe soufos Aisea mi imweimw lon Jerusalem seni ewe ier 740 tori 690 mwen Kraist (B.C.) \iot III. Itelapemongen ei puk: Kot a pwüng o eäni ümöümöch. \iot IV. Kapas aüchean ei puk: Kot epwe awarato feiengau me apwüng won chon Israel me chon Juta ren chon ekewe mwü. Nge lon eu rän epwe pwal awarato feiöch me manau won chon ekewe mwü ren chon Israel me chon Juta. \iot V. Masouen ei puk Aisea: Ei puk a kinikinitiu lon 3 kinikin: \io2 1. Sopun 1 tori 39 a pworaus usun ewe fansoun, lupwen ewe mwün Asiria mi pöchökül a feito o ekiekin afeiengaua chon Juta. Nge Aisea a mefi pwe ei feiengau, epwe tori chon Juta, esap seni chon Asiria, pwe a pop seni püsin ar tipis me aleasolap ngeni Kot, pwal seni ar lükülükümang. Lon kapas mi fat fiti föför ewe soufos a afalafala ekewe aramas me nöür souemwen, pwe repwe manaueni eu manau mi pwüng. A pwal fönöör pwe are resap aüselinga än Kot kapas, repwe tolong lon feiengau. Aisea a pwal osuni usun ewe fansoun kinamwe epwe fis won unusen fanüfan me waren ewe eman i mwirimwirin Tafit epwe ar king. \io2 2. Sopun 40 tori 55 a pworaus usun ewe fansoun, lupwen chomong chon Juta ra oola lon Papilon, ra lolilen o apilükingau. Ewe soufos a apworausa pwe Kot epwe angasa nöün aramas o aliwinisefäliir ngeni Jerusalem, pwe repwe popuetä eu manau mi fö. Ekewe kapas aüchea lon ekei sopun ra pwärätä pwe Kot ewe mi nemeni fansoun, nge an akot fän iten nöün aramas pwe repwe eu wään feiöch ngeni chon ekewe mwü meinisin. Lon ekei sopun a wor wokisin mi fokun aüchea usun “nöün ewe Samol mi Lapalap chon angang”, iei i Jesus Kristus, aramas ra kon silei lap seni ekewe wokisin lon Testin Lom. \io2 3. Sopun 56 tori 66 a mak lon pworausen ekewe aramas mi liwinsefäliti Jerusalem. Ekei kapas repwe apöchöküla leluken ekewe aramas ar repwe lükü, pwe Kot epwe apwönüetä an kewe pwon ngeni Israel. A pwal wor kapasen fön lon usun ar repwe eäni pwüng, usun ar repwe asor me iotek. Ekewe wokisin mi fokun aüchea Jesus a nöünöü, lupwen a popuetä an angang, a mak lon sopun \ior 61.1-2\ior*. \iot VI. Tettelin masouen ei puk: \io1 Kapasen fön me pwon \ior 1.1–12.6\ior* \io1 Kapasen osuni usun feiengauen ekewe mwü \ior 13.1–23.18\ior* \io1 Än Kot apwüngü fanüfan \ior 24.1–27.13\ior* \io1 Pwal ekoch kapasen fön me pwon \ior 28.1–35.10\ior* \io1 Pworausen Hiskia ewe kingen Juta me ekewe chon Asiria \ior 36.1–39.8\ior* \io1 Afalafal usun än Kot pwon me än aramas apilükülüköch \ior 40.1–55.13\ior* \io1 Kapasen fön me pwon \ior 56.1–66.24\ior* \c 1 \s1 Eu täppin aramas mi tipis \sr 1.1-9 \p \v 1 Iei künään Aisea nöün Am we mwän usun Juta me Jerusalem, a küna lon mwün ekewe king iter Ussia, Jotam, Ahas me Hiskia. \x + \xo 1.1 \xt 2.King 15.1-7; 2.Kron 26.1-23; 2.King 15.32-38; 2.Kron 27.1-9; 2.King 16.1-20; 2.Kron 28.1-27; 2.King 18.1–20.21; 2.Kron 29.1–32.33\x* \p \v 2 Iei alon ewe Samol mi Lapalap, “Oupwe rongorong, läng me fanüfan, mine üa apasa: Üa foleni nau kana, nge ra ü ngeniei. \v 3 Eman kow a silei an samol, nge eman aas a silei ewe sepi an samol a amongöü lon. Nge ar sile a kon lap seni än chon Israel sile, nei aramas kana esap wor ar wewe.” \p \v 4 Ämi eu täppin aramas mi tipis, oua fokun föföringau, nau mi lükümach chök. Oua pöütala ewe Samol mi Lapalap, oua turunufasei Ewe mi Pin lon Israel o kul seni. \v 5 Pwota oua chök sopwela le ü ngeni Kot? Ifa usun, oua mochen pwe epwe sopwela le apwüngükemi? Unusen möküremi a fen kinas, nge unusen lelukemi a apwangapwang. \v 6 Seni fän pechemi tori möküremi esap wor pöchökül, nge inisimi a kula ren mwochol me ninipüüng me kinas mi cha. Nge kinasemi esap tüng, esap pwal finifin ika pwetete ren lö. \p \v 7 Fanüemi a tala, nge ämi telinimw ra karala. Chon ekis ra mongö uän fanüemi fän mesemi. Iwe, fanüemi a ta usun chök eu fanü chon ekis ra ataela. \v 8 Iwe, Jerusalem chök a chüen nonom usun chök eu telinimw sounfiu ra pwelifeili ren pisekin maun. A apwangapwang usun chök apwangapwangen eu likachoch lon tanipin wain ika eu likachoch won tö. \p \v 9 Are ewe Samol mi Unusen Manaman esap amanaua ekoch leich, sipwe usun chök chon Sotom me chon Komora. \x + \xo 1.9 \xt Ken 19.24; Rom 9.29\x* \s1 Kö ngeni aier ellet \sr 1.10-20 \p \v 10 Jerusalem, om kewe samol me aramasom kewe ra usun chök chon Sotom me chon Komora. Oupwe rongorong alon ewe Samol mi Lapalap. Oupwe aüselinga mine ach we Kot a mochen aiti ngenikemi. \v 11 Ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Met lomoten ämi achomonga asoren man ngeniei? Üa ku ren ämi asor ngeniei ätemwänin sip me kirisin man mi öümanau. Üsap pwapwa ngeni chan ätemwänin kow me sip me ätemwänin kuuch. \v 12 Iö a pesei ngenikemi pwe oupwe uwato ekei asor, lupwen oua feito pwe oupwe fel ngeniei? Iö a pesei ngenikemi pwe oupwe pusüngüsüng lon imwei imwenfel? \v 13 A lomotongau ämi uwato rei ämi kewe asor. Ämi apach mi pwokus a fokun anioput me rei, nge ämi chulapen popun maram me ränin sapat me chulap mi pin üsap efich, pun meinisin ra ingau ren ämi tipis. \v 14 Üa oput ämi chulapen popun maram me ämi chulap mi kefilitä ren unusen letipei. Ra aweiresiei, üsap chüen mochen ar repwe fis. \x + \xo 1.14 \xt Am 5.21-22\x* \v 15 Lupwen ämi oua aitietä pöümi le iotek, üsap nenengenikemi. Nge lupwen oua fen kapaspat lon ämi iotek, üsap fokun aüseling, pun oua lepöücha ren ämi niela aramas. \v 16 Oupwe limetikemi pwe oupwe limöch, oupwe pöütala ämi föföringau seni fän mesei o ükütiu le föri mine a ngau. \v 17 Iwe, oupwe kaiö föföröch o kütta pwüngüöch, nge oupwe epeti angangen chon mwänewüs. Oupwe peni chokewe mi mäsen, oupwe pwal alisi ekewe fefin mi mä pwülüer.” \p \v 18 Iei alon ewe Samol mi Lapalap, “Ou etto, ousipwe pwüngüpwüngfengen. Oua limengau ren tipis usun eman a limengau ren cha. Nge ngang üpwe limetikemi pwe oupwe limöch usun pwechepwechen sno. Inamwo are oua limengau usun mangaku mi fötöpwül, oupwe fokun limöch. \v 19 Are oupwe achocho le aleasochisiei, oupwe mongö seni öchün uän ewe fanü. \v 20 Nge are oua lükümach o ü ngeniei, oupwe mäla lon maun. Ngang ewe Samol mi Lapalap üa kapas.” \s1 Sion a küna apwüng o manau \sr 1.21-31 \p \v 21 Ewe telinimw mi pwüng me lom a usun chök eman fefin mi föri föförün lisowu. Me lom aramas mi pwüng ra imweimw lon, nge ikenai chon niela aramas ra choni. \v 22 Jerusalem, me lom ka wewe ngeni silifer, nge iei ka ngününgauan chök. Ka wewe ngeni wain mi mürina, nge iei ka koluk echök. \v 23 Om kewe souemwen ra wiliti chon pälüeni mwü, ra pwal chiechi ngeni chon solä. Ir meinisin ra sani lifangen amichimich, ra pwal tipemong won lifang. Resap peni chokewe mi mäsen lon kapwüng, resap pwal alisi ekewe fefin mi mä pwülüer. \p \v 24 Iei oupwe rongorong mine ewe Samol mi Unusen Manaman, ewe Koten Israel a apasa, “Ngang üpwe atoto ai song womi, ämi chon pälüeniei, üpwe pwal ngenikemi chappen ämi föför, ämi chon oputaei. \v 25 Ngang üpwe apwüngükemi, üpwe limetikemi usun mächä a limelim ren ekkei, pwe meinisin mine a ngau lomi epwe imwüla senikemi, üpwe pwal angei senikemi ämi limengau. \v 26 Iwe, üpwe atosefälielong ämi souapwüng me souemwen lon wiser usun chök ätekewe me lom. Mürin, Jerusalem epwe iteni eu telinimw mi pwüngüöch me allükülük.” \p \v 27 Jerusalem epwe ngasala ren apwüng o aramasan mi ekieksefäl repwe ngasala ren pwüng. \v 28 Nge ekewe chon ü ngeni Kot me chon tipis repwe rosola meinisin, chokewe mi likitala ewe Samol mi Lapalap repwe mola. \v 29 Oupwe säw pokiten ekewe irä ook mi pin oua pwapwaiti le fel ngeni, oupwe pwal mitingau ren ekewe tanipi oua filätä pwe oupwe fel ngeni ämi uluulun anü lon. \v 30 Iwe, oupwe wewe ngeni efoch irä ook mi pwas chön, oupwe pwal wewe ngeni eu tanipi esap wor eman a achöchönü ren koluk. \p \v 31 Usun pan nü mi pwas a karala ren ngetengeten ekkei, iei usun chokewe mi pöchökül repwe feiengau ren püsin ar föför mi ngau, nge esap wor eman epwe tongeni aükätiu. \c 2 \s1 Kot a nemeni läng me fanüfan fän kinamwe \sr 2.1-4 \p \v 1 Iei ewe kapasen pwärätä Kot a asile ngeni Aisea nöün Amos we mwän usun Juta me Jerusalem: \q1 \v 2 Iwe, lon fansoun sopolan, \q1 ewe chuk ia a nom ie imwenfelin ewe Samol mi Lapalap \q1 epwe fefeitä o nükünük, \q1 epwe pwal tekia seni chuk meinisin. \q1 Chon ekewe mwü won fanüfan repwe mwicheto ren. \q1 \v 3 Iwe, chomong aramas repwe feito o apasa, \q1 “Ousipwe feitä won chukun ewe Samol mi Lapalap \q1 ren imwenfelin än Israel we Kot. \q1 I epwe aiti ngenikich mine a mochen sipwe föri, \q1 pwe sipwe tongeni apwönüetä an kewe kapas.” \q1 Pun seni won Sion epwe towu ewe allük, \q1 nge seni lon Jerusalem än ewe Samol mi Lapalap kapas. \q1 \v 4 Ewe Samol mi Lapalap epwe souapwüng lefilen ekewe mwü, epwe pwal aükätiu änini lefilen aramas. \q1 Iwe, repwe amani nöür ketilas o awili ngeni pisekin tuw pwül, \q1 nge wokur siles repwe awili ngeni naifen otot. \q1 Ekewe mwü resap chüen maunfengen, \q1 resap pwal chüen kaiö maun. \x + \xo 2.4 \xt Sow 3.10\x* \s1 Kot a apwüngü chon lamalamtekia \sr 2.5-22 \p \v 5 Ou etto, ämi mwirimwirin Jakop, ousipwe fetal lon ewe saram ewe Samol mi Lapalap a ngenikich. \v 6 Ai Kot, ka pöütala noum aramas, ekewe mwirimwirin Jakop. Pun ra chök föri angangen pwee, örunien ekewe fanüen ötiu, ra pwal föri angangen souasisil usun ekewe chon Filistia o chiechi ngeni ekewe chon lükün. \v 7 Fanüer a ur ren silifer me kolt, nge wöür kana resap tongeni it. Iwe, fanüer a masou ren oris kana, nge war woken ra fokun chomong. \v 8 Fanüer a pwal masou ren uluulun anümwäl kana, nge chon ewe fanü ra asamolu mine ra püsin föri ren pöür. \v 9 Iei mine aramas meinisin ra küna itengau me tekison. Kosap amusala ar tipis. \v 10 Oupwe sülong lon pwangen achau, oupwe aopakemi fän pwül me mwen än ewe Samol mi Lapalap song me lingen an manaman. \x + \xo 2.10 \xt Pwär 6.15; 2.Tes 1.9\x* \v 11 Lon ena rän chon tipetekia repwe küna tekison, än aramas lamalamtekia epwe kisikisitiu, nge ewe Samol mi Lapalap chök epwe tekia. \p \v 12 Pun ewe Samol mi Unusen Manaman epwe awara eu ränin an epwe apwüngü aramas meinisin mi lamalamtekia o tunosikesik, nge meinisin mi tekia repwe küna tekison. \v 13 Epwe ataela ekewe irä setar mi üwenewenetä won Lepanon, pwal ekewe irä ook meinisin lon Pasan. \v 14 Epwe asönü ekewe chukutekia me ekewe chukutekison meinisin, \v 15 epwe ataetiu ekewe imw tekia pwal ekewe tit mi pöchökül, \v 16 epwe ataela ekewe sipwen Tarsis meinisin, me ekewe wa mi lingöch. \p \v 17 Lon ena rän chon tipetekia repwe küna tekison, än aramas lamalamtekia epwe kisikisitiu, nge ewe Samol mi Lapalap chök epwe tekia. \v 18 Iwe, ekewe uluulun anümwäl repwe wesewesen morola. \v 19 Ekewe aramas repwe sülong lon pwangen achau pwal lon pwangen fän pwül me mwen än ewe Samol mi Lapalap song me lingen an manaman, lupwen a feito pwe epwe achecha fanüfan. \p \v 20 Lon ena rän aramas repwe pöütala ngeni nakich me pöüte ar kewe uluulun anümwäl ra föri seni silifer me kolt fän iten ar repwe fel ngeniir. \v 21 Lupwen ewe Samol mi Lapalap epwe feito pwe epwe achecha fanüfan, aramas repwe sülong lon pwangen achau pwal fän säpereperen achau me mwen än ewe Samol mi Lapalap song me lingen an manaman. \v 22 Oupwe ükütiu le apilükülükü aramas, pun a chök mochomoch fansoun manauer. Met aüchear? \c 3 \s1 Kot a apwüngü chon Juta me chon Jerusalem \sr 3.1-15 \p \v 1 Nengeni, ewe Samol, ewe Samol mi Unusen Manaman epwe angei seni Jerusalem me Juta aramas me mettoch meinisin ra eäniir longolong. Epwe angei seniir ener mongö me ünümer koluk. \v 2 Epwe angei seniir ekewe ätepwora me sounfiu, ekewe souapwüng me soufos, ekewe soupwe me souakom, \v 3 ekewe samolun sounfiu me souemwen mi iteüöch, ekewe souekiek pwal ekewe sourong me souawarawar. \v 4 Iwe, ewe Samol mi Lapalap epwe awisa ät pwe repwe ar samol, nge semirit repwe nemeniir. \v 5 Iwe, aramas repwe kirikiringaufengen lefiler eman ngeni eman. Säräfö resap suföliti chinlap, nge chokewe esap wor iter repwe pälüeni ekewe mi iteföüla. \p \v 6 Epwe war eu fansoun, lupwen chon eu eterekes repwe üreni eman me leir, “Kopwe ach samol, pun a chüen wor üfom owokot. Kopwe nemeni mwüch mi fitikoko.” \v 7 Mürin epwe pälüeni, “Üsap tongeni alisikemi, pun ese wor enei me üfei lon imwei. Ousap seikieitä pwe üpwe samolun aramas.” \v 8 Iwe, Jerusalem a fetal ngeni an epwe feiengau, nge Juta epwe turula, pun chor ra pälüeni ewe Samol mi Lapalap ren ar kapas me ar föför, ra pwal ü ngeni ewe Kot mi ling. \v 9 Wowon won meser a pwärätä ar lapalapangau, ra tipis usun chon Sotom, nge resap aopala. Feiengauer! Pun ra püsin atoto feiengau wor. \v 10 Oupwe asile ngeni chon pwüng pwe repwe feiöch, pun repwe feiöchüni feiöchün ar föför. \v 11 Feiengauen ekewe chon föföringau! Repwe püsin küna feiengauer, pun mine ra föri epwe püsin sapeitiir. \v 12 Ät ra ariaföüü nei aramas, nge fefin ra nemeniir. Ämi nei aramas, nöümi souemwen ra emweningauekemi o atokakemiila seni ämi al. \p \v 13 Ewe Samol mi Lapalap a mot won an lenien apwüng pwe epwe atipisi nöün kewe aramas, a ütä pwe epwe apwüngüür. \v 14 Ewe Samol mi Lapalap epwe apwüngü ekewe souakom me souemwenin nöün aramas. A atipisiir o apasa, “Ämi chokewe oua arosala ewe tanipin wain, imwemi ra ur ren pisek oua angei seni ekewe chon wöüngau. \v 15 Pwota chök oua puri nei aramas o angei ämi feiöch seni ekewe chon wöüngau? Ngang Kot ewe Samol mi Unusen Manaman üa kapas.” \s1 Ekewe fin Jerusalem ra küna apwüng \sr 3.16–4.1 \p \v 16 Ewe Samol mi Lapalap a pwal apasa, “Ekewe fin Jerusalem ra lamalamtekia, ra sikesik le fetal, ra nerikirik ren ar mochenia, ra pwal lüölü lupwen ar fetal, pwe fouten pecher repwe tikitik. \v 17 Iei mine üpwe orupu mökürer pwe meten mökürer repwe mworola, pwe repwe mongopan.” \p \v 18 Lon ena fansoun ewe Samol epwe angei seni ekewe fin Jerusalem ar kewe fouten peche pwal fouten mökür me fän ü. \v 19 Epwe angei seniir niouter me ar lälä pwal pwölüpwölün won meser, \v 20 mwärämwärin won mökürer me lälän pecher, pwal chomong sokun rumen epit me omunger, \v 21 nöür kewe ringen won pau pwal ringen lon pwöt, \v 22 chomong sokun üfer üföüfen mwichelap pwal ar pwotou, \v 23 nöür kilasen ori me üfer simis mi menenen o lingöch, pwal imwer akkaw me ar nikotupwöl meinisin. \v 24 Iwe, epwe fis pwe ar pwokus ren lö epwe siwil ngeni pwongau, nge siwilin ar pelit repwe aea säl. Iwe, mökürer mi langatam epwe mwor pwe repwe mongopan, resap üföüf üf mi lingöch, nge repwe üföüf üf seni tuk, nge chokewe mi liöch repwe liengau. \v 25 Ekewe mwän seni ewe telinimw, pwal fokun ekewe chon pwora repwe mäla lon maun. \v 26 Iwe, epwe wor kechü me ngüngüres lon ekewe asamalapen Jerusalem, pun ewe telinimw a fokun tala, nge aramasen lon resap chüen nom. \c 4 \p \v 1 Lon ena fansoun füman fefin repwe amwöchü eman chök mwän o apasa, “Äm aipwe püsin tümwünükem ren mongö me pisek. Aipwe chök pwüpwülü ngonuk pwe äm säw epwe wes.” \s1 Ewe ling Jerusalem epwe lingeni lon kan fansoun repwe feito \sr 4.2-6 \p \v 2 Lon ena fansoun, ewe irä ewe Samol mi Lapalap a ämärätä epwe fokun öch me ling, nge uän ewe fanü epwe fokun mürina me ling ngeni chokewe mi chüen manau mürin än Israel feiengau. \v 3 Iwe, ekewe aramas mi chüen manau lon Sion pwal lon Jerusalem repwe iteni chon pin, ir meinisin mi mak iter lon ewe puk pwe ra manau lon Jerusalem. \v 4 Ewe Samol epwe apwüngü o alimöchü chon ewe mwü ren an manaman, epwe talü än chon Jerusalem tipis me ewe cha mi ninitiu lon. \v 5 Mürin, ewe Samol mi Lapalap epwe awara eu kuchun ötüöt lerän won unusen ewe chuk Sion pwal won chokewe mi mwichefengen ikenan, nge lepwin epwe awara eu kuchun ekkei mi fokun saramaram. Iwe, an ling epwe pwölüela unusen ewe leni. \x + \xo 4.5 \xt Eks 13.21; 24.16\x* \v 6 An ei ling epwe pwölüela chon ewe telinimw seni pwichikaren lerän, epwe pwal aopeer seni mölümöl me räningau. \c 5 \s1 Pworausen awewe usun ewe tanipin wain \sr 5.1-7 \q1 \v 1 Üa mochen eäni echö köl \q1 ngeni chienei mi achengicheng usun an tanipin wain. \q1 Chienei mi achengicheng a eäni eu tanipin wain \q1 won eu chuk mi pwülöch. \q1 \v 2 Iwe, a tuw ewe pwül o ionawu ekewe fau me lon, \q1 a pwal fotuki irän wain mi fokun mürina won. \q1 Nge lukalapan a aüetä eu imwen mamas \q1 o föri eu lenien puri föün wain lon. \q1 Iwe, a witiwiti an epwe afisätä ua mi öch, \q1 nge ewe tanipi a chök afisätä ua mi ngau. \x + \xo 5.2 \xt Mat 21.33; Mark 12.1; Luk 20.9\x* \p \v 3 Iei mine chienei a apasa: Ämi chon Jerusalem me chon Juta, üa tüngor ngenikemi pwe oupwe filätä iö leim a mwäl, ngang ika ai tanipi. \v 4 Ifa usun, a chüen wor och angang üsamwo föri fän iten ai tanipin wain? Pwota a chök afisätä ua mi ngau, lupwen üa witiwiti an epwe afisätä ua mi öch? \p \v 5 Iwe, iei üpwe asile ngenikemi mine üpwe föri ngeni ai tanipi. Üpwe ütti ekewe irä mi tii ünükün ewe tanipi o ataela ewe tit pwe ekewe manmwacho repwe tolong. Repwe eni ekewe irän wain o puriretiu. \v 6 Iwe, üpwe föri mine ewe tanipi epwe pön ren. Esap wor eman epwe fichitolei irän ika tuw pwülün lon, nge pötöwölingau me iräfölüföl repwe märitä lon. Iwe, üpwe allük ngeni ekewe kuchun üt pwe resap püngütiu won. \q1 \v 7 Iwe, än ewe Samol mi Unusen Manaman tanipin wain ekewe chon Israel, \q1 nge fotukian irä mi mürina ekewe chon Juta. \q1 A awiti pwe aramas repwe föri mine a mürina, \q1 nge ra chök nimanau. \q1 A awiti pwe repwe föri mine a pwüng, \q1 nge a chök rong kechüen riaföü pokiten pwüngingau. \s1 Ewe feiengau epwe tori chon föföringau \sr 5.8-30 \p \v 8 Feiengauemi, ämi mi achomonga imwemi me fanüemi tori esap chüen wor lenien ekewe lusun aramas. Mürin, ämi chök oupwe nonom lon ewe fanü. \v 9 Iwe, üa rongorong än ewe Samol mi Unusen Manaman kapasen akapel, “Ellet, ekei imw watte pwal imweöch repwe tala, nge esap chüen wor aramas lor. \v 10 Eu tanipin wain ükükün langataman me chölapan walik ngaf epwe chök awora limu kalon wain. Nge ren engol tuk föün wiich ra fotuki, repwe chök kini ükükün eu tuk.” \p \v 11 Feiengauemi, ämi mi pwätä lesosorusich pwe oupwe popuetä le ün sakau, ämi mi motmwäl tori lepwin pwe oupwe puch ren wain. \v 12 A wor nöümi kitar me rappwa, ämi pisekin kaktai me nöümi aangün pwal ünümemi wain, lupwen oua mongöfengen. Nge ousap ekieki usun mine ewe Samol mi Lapalap a föri, ousap pwal ingeiti angangen pöün. \p \v 13 Iei mine oupwe oola won fanü toau mwen ämi oupwe mefi. Iwe, chokewe mi iteüöch me leimi repwe mäla ren ar echik, nge ekewe aramas repwe mäla ren ar kaka. \v 14 Iei mine ewe lenien sotup a fokun sukula pwe epwe oromala meinisin. Iwe, ekewe aramas tekia me lon Jerusalem me ewe mwicheichen aramas mi pwapwa o mwänek repwe turulong lon. \v 15 Lon ena fansoun aramas meinisin repwe küna tekison, nge ekewe chon lamalamtekia repwe tur, \v 16 nge ewe Samol mi Unusen Manaman epwe tekiatä ren an eäni apwüng, ewe Kot mi pin a püsin pwärätä an pin ren an föri mine a pwüng. \v 17 Iwe, nienifön sip repwe mongöfetal lein ekewe telinimw mi tala, nge kuuch me kow repwe kütta ener fetil ikenan. \p \v 18 Feiengauemi, ämi mi förätä pwüngingau ren mochenin letipemi, oua pwal föri fän pöchökül mine oupwe tipis ren, \v 19 ämi mi apasa, “Kot epwe müttir apwönüetä an angangen apwüng pwe sipwe küna. Ewe mi Pin lon Israel epwe awara mine a ekiekin föri pwe sipwe wesewesen silei.” \v 20 Feiengauemi, ämi mi aita ngeni mürina mine a ngau, nge ngeni ngau mine a mürina. Oua awili rochopwak ngeni saram, nge saram ngeni rochopwak, oua pwal awili ngeni arar mine a maras, nge ngeni maras mine a arar. \v 21 Feiengauemi, ämi mi lükü püsin ämi mirit, oua pwal ekieki pwe ämi chon tipachem. \p \v 22 Feiengauemi, ämi mi iteföüla le apuchakemi ren wain, oua pwal silelap le nofitifengeni ünümemi sakau mi pwichikar. \v 23 Oua amusa ekewe mi tipis fän iten lifangen amichimich, nge oua atipisimwäli chokewe esap wor ar tipis. \p \v 24 Iei mine warer repwe pwasala, nge sotur repwe mworotiu usun pipi. Iwe, repwe müükala usun chök pötöwöl mi pwas lon ngetengeten ekkei, pwal usun chök fetilipwas lon characharen um. Pun ra pöütala än ewe Samol mi Unusen Manaman allük o turunufasei än Ewe mi Pin lon Israel kapas. \v 25 Iei mine ewe Samol mi Lapalap a fokun song ngeni nöün aramas o aitiela pöün pwe epwe apwüngüür. Iwe, ekewe chuk repwe chechech, nge ekewe somä repwe nonom won ekewe al usun chök pipi. Iei mwo nge än Kot song esamwo kul seniir, pöün a chüen afeiengaueer. \p \v 26 Iwe, Kot epwe aürätä eu filaik, pwe chon eu mwü mi toau repwe küna, epwe okowäriir pwe repwe feito seni lesopun fanüfan meinisin. Nge nengeni, ra müttir etto. \v 27 Esap wor eman leir a malülü ika chepetek, esap pwal wor eman a aiesum ika möür. Iwe, ar pelit ra nükünük, nge ririn ipwer sus resap mwü. \v 28 Ar kewe likapich ra mei, nge wokur föün esefich ra ken. Iwe, kün nöür oris ra usun chök fau, nge willen war woken ra märäkul usun eu ewiniär. \v 29 Iwe, ra wörüwör usun chök laion ika usun apanen laion. Ra ngüngü, lupwen ra turufi liaper o uwala ekis, nge esap wor eman a tongeni amanaua liaper kewe. \v 30 Lon ewe rän repwe ngüngü won Israel usun ngüngün noon lematau. Nge are eman epwe nenengeni ewe fanü, epwe chök küna rochopwak me riaföü. Iwe, saram epwe rochola ren kuchu. \c 6 \s1 Künään Aisea me an kö me ren Kot \sr 6.1-13 \p \v 1 Lon ewe ier, lupwen ewe king Ussia a mäla, üa küna ewe Samol, a mot won eu lenien motun king mi fokun tekia, nge lepwülün üfan a aurala lon ewe imwenfel. \x + \xo 6.1 \xt 2.King 15.7; 2.Kron 26.23\x* \v 2 Serafim ra ütä pwelin ünükün, nge eman me eman leir a wor wonofoch pöükässin. Ruofoch ra pwölü ngeni won meser, ruofoch ngeni pecher, nge ruofoch ra äs won. \v 3 Iwe, ra kökköfengen lefiler, \q1 “A pin, a pin, \q1 a pin ewe Samol mi Unusen Manaman. \q1 Unusen fanüfan a ur ren lingan.” \x + \xo 6.3 \xt Pwär 4.8\x* \p \v 4 Iwe, longolongun asamalapen ewe imwenfel a chechech ren osen ar kökkö, nge lon ewe imwenfel a ur ren ötüöt. \v 5 Iwe, üa apasa, “Feiengauei, üpwe mäla, pun ngang eman mwän mi tipis ren ekewe kapas üa apasa ren tinawei, üa pwal imweimw lein aramas mi tipis ren ar kewe kapas ra apasa ren tinawer. Nge mesei a küna ewe King, ewe Samol mi Unusen Manaman.” \p \v 6 Mürin, eman lein ekewe Serafim a ässito rei, nge a amwöchü lepöün eföü molien ekkei a angei won efoch achip seni won ewe rongen asor. \v 7 Iwe, a chüri ngeni awei o apasa, “Nengeni, ei moli a tori tinawom, iei om pupungau a la, nge om tipis ra musala.” \v 8 Mürin, üa rong mwelien ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Iö üpwe tini, nge iö epwe ach chon künö? Nge üa pälüeni, “Ngang üa mochen, kopwe tiniei.” \v 9 Iwe, Kot a üreniei, “Kopwe feila o aronga ngeni ekei aramas, ‘Oupwe aü selingemi o rongorong, nge ousap wewe ren. Oupwe nenengeni, nge ousap küna och.’ \v 10 Kopwe aföüala letipen ekei aramas, kopwe apüngala selinger o achunala meser, pwe resap tongeni künakün ren meser ika rongorong ren selinger ika wewe ren letiper, pwe resap kul o küna manau.” \x + \xo 6.10 \xt Mat 13.14-15; Mark 4.12; Luk 8.10; Joh 12.40; Föf 28.26-27\x* \v 11 Mürin üa aisini, “Ai Samol, ifa ükükün fansoun an epwe fis ei?” Iwe, Kot a pälüeni, “Tori ekewe telinimw repwe tala o pön, pwal tori esap chüen wor aramas lon ekewe imw, nge ewe fanü epwe unusen pön. \v 12 Ngang üpwe tinala ekewe aramas toau seni fanüer o föri pwe unusen ewe fanü epwe pön. \v 13 Iwe, are eu leengol seni ekewe aramas repwe nomotiu, pwal ir repwe küna feiengau. Chon Israel repwe usun chök efoch irä ook a pöküpök, nge popun chök a nom. Iwe, ekewe mwirimwirin chon Israel mi pin, ir ewe popun. \c 7 \s1 Aisea a eäni kapasen fön ngeni Ahas \sr 7.1-9 \p \v 1 Lupwen Ahas nöün Jotam we mwän, nge Jotam nöün Ussia we, a kingen Juta, a fis pwe Resin ewe kingen Siria me Peka nöün Remalia we, ewe kingen Israel, ra feila Jerusalem o maun ngeni, nge resap tongeni liapeni. \x + \xo 7.1 \xt 2.King 16.5; 2.Kron 28.5-6\x* \v 2 Iwe, lupwen ewe pworaus a tori Ahas ewe kingen Juta pwe Siria a aileni Israel, i me nöün aramas ra fokun niuokus pwe ra chechech usun irä, lupwen asepwäl a pöniir. \p \v 3 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üreni Aisea, “Oupwe feila en me Sear-Jasup noum we, pwe oupwe churi ewe king Ahas mi nom lesopun ewe lenien koluk a feitiu seni lon ewe nomun koluk asan, ünükün ewe alalap mi ale ngeni ewe leni ia ra apwecha mangaku ie. \v 4 Iwe, kopwe apasa ngeni, ‘Kopwe afäluk o mosonoson, kosap niuokus are öürek lon letipom pokiten ekana ruoman king ra wewe ngeni ruofoch amüch resap mwaiken. Kosap niueiti än Resin me än ekewe chon Siria song mi fokun watte, pwal än nöün Remalia we song. \v 5 Iwe, Siria fiti Israel me nöün Remalia we ra amolätä ar repwe rawangaueek. Ra apasa, \v 6 “Ousipwe tolong lon Juta o eniwokusu ekewe aramas mi nom lon. Sipwe liapeni fän itach o seikätä nöün Tapeel we pwe epwe king lon.” \v 7 Nge ngang Kot ewe Samol mi Lapalap üa apasa pwe ei ekiek esap fokun fis. \v 8 Pun Tamaskus epwe chök samolun telinimwen Siria, Resin epwe chök samolun Tamaskus, nge Israel epwe tatakis mürin wone me limu ier, pwe esap chüen eu mwü. \v 9 Iwe, Samaria epwe chök samolun telinimwen Israel, nge nöün Remalia we epwe chök samolun Samaria. Are ousap nüküchar lon ämi lükülük, ousap tongeni nonom.’” \s1 Aisea a osuni usun Emanuel \sr 7.10-25 \p \v 10 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a tinisefäliela pworaus ngeni Ahas, \v 11 “Kopwe tüngor eu asisil seni ewe Samol mi Lapalap om we Kot, esap lifilifil ika eu asisil seni lon lenien sotup ika seni lon läng.” \v 12 Nge Ahas a üreni, “Üsap fokun tüngor eu asisil, üsap pwal sotuni ewe Samol mi Lapalap.” \v 13 Mürin, Aisea a apasa, “Oupwe rongorong, ämi mwirimwirin Tafit. Ifa usun, esap naf ngenikemi pwe oua epwisi aramas, nge oua pwal mochen epwisi ai we Kot? \v 14 Iei mine ewe Samol mi Lapalap epwe püsin ngenikemi eu asisil. Nengeni, eman föpwül epwe pwopwo o nöüni eman ät, nge epwe aita ngeni Emanuel \f + \fr 7.14 \ft Emanuel wewen Kot ailach\f*. \x + \xo 7.14 \xt Mat 1.23\x* \v 15 Iwe, epwe ünümi milik me chönün chunen, lupwen a mämäritä o silei pälüeni mine a ngau o filätä mine a öch. \v 16 Nge mwen ewe ät epwe sile pälüeni mine a ngau o filätä mine a öch, fanüen ekewe ruoman king en ka niueitiir epwe tala. \v 17 Ewe Samol mi Lapalap epwe atoto womw pwal won noum aramas me chon leimwen semom eu fansoun riaföü ousamwo küna seni ewe fansoun Israel a imwü seni Juta, pun epwe awarato ewe kingen Asiria. \p \v 18 Lon ena fansoun ewe Samol mi Lapalap epwe okowäri chon Isip pwe repwe feito usun nikken seni lesopolan ewe chanpupu Nil. Epwe pwal okowäri ekewe chon Asiria pwe repwe feito usun achi. \v 19 Iwe, ir meinisin repwe feito o sotiu lon ekewe pwokur, lon pwangen achau, won ekewe iräfölüföl meinisin pwal won ekewe lenien fetil. \v 20 Lon ena fansoun ewe Samol mi Lapalap epwe satani eman chon räisö seni pekilan ewe chanpupu Oifrat, pwe epwe räisöw möküremi me pechemi pwal alusemi. Iwe, ewe räisö fokun ewe kingen Asiria. \v 21 Lon ena fansoun epwe fis pwe ika eman chon foleni man epwe nöüni eman chök apanen kow me ruoman kuuch, \v 22 iei mwo nge epwe chök naf ngeni ünüman milik, pun chönün oupun ekewe man ra fokun lölö. Iwe, chokewe mi chüen nonom lon ewe fanü repwe chök ünümi milik me chönün chunen. \p \v 23 Lon ena fansoun epwe fis pwe iteiten leni ia engeröü irän wain ra mär ie me lom, nge liwinir engeröü föün moni silifer, repwe mär pötöwölingau me iräfölüföl lor. \v 24 Aramas repwe feila ikenan fän ar kewe likapich chök, pun unusen ewe fanü epwe ur ren pötöwölingau me iräfölüföl. \v 25 Me lom aramas ra angang ngeni ekewe tanipi won ekewe chuk, nge iei resap chüen feila won pokiten ekewe pötöwölingau me ekewe iräfölüföl. Iwe, kow me sip kana repwe chök ipweipweri ekewe tanipi.” \c 8 \s1 Nöün Aisea we mwän eu asisil ngeni ekewe aramas \sr 8.1-10 \p \v 1 Mürin, ewe Samol mi Lapalap a üreniei, “Kopwe angei epek fau mi chöpöp o makei won ren itechik aramas ra tongeni aleani ‘Maher-salal-haspas.’ \f + \fr 8.1 \ft wewen Maher-salal-haspas chon ewe fanü ra müttir solä, ra müttir liap.\f* \v 2 Kopwe pwal körato ruoman mwän mi allükülük, ewe souasor Uria pwal Sakaria nöün Jeperekia we mwän, pwe repwe chon pwärätä.” \v 3 Mürin üa kon ren pwülüei we, nge a pwopwo o nöüni eman ät. Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üreniei, “Kopwe aita ngeni ewe ät Maher-salal-haspas. \v 4 Pun mwen än ewe semirit epwe tongeni apasa ‘semei’ ika ‘inei’, ewe kingen Asiria epwe akom le uwala wöün Tamaskus me pisekin Samaria.” \p \v 5 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a kapassefäl ngeniei, \v 6 “Ekei aramas ra aücheangaua ekewe kolukun Siloa mi pupuöch, nge ra pwapwa ren ar pwonen atipeeu ngeni Resin ewe kingen Siria me ewe king Peka nöün Remalia we. \v 7 Iei mine ngang ewe Samol üpwe awarato ewe kingen Asiria me nöün sounfiu meinisin pwe repwe maun ngeni Juta. Repwe feito usun pumongun ewe chanpupu Oifrat, lupwen a säsewu seni lenian o pwölüela ünükün. \v 8 Repwe tolong lon Juta usun eu noter a tolong lon ewe fanü o pwölüela. Nge lölön epwe feitä tori üen aramas. O Emanuel \f + \fr 8.8 \ft wewen Emanuel Kot ailach\f*, ekewe chon Asiria repwe chonifetalei unusen fanüom.” \p \v 9 Oupwe achufengenikemi, ämi chon ekewe mwü, nge oupwe niuokus. Oupwe aüseling, ämi chon ekewe fanü mi toau. Oupwe amolakemiitä ngeni maun, nge oupwe niuokus. Ewer oupwe amolakemiitä, nge oupwe niuokus. \v 10 Oupwe pwüngüpwüngfengen, nge ousap fokun pwäk ngeni och. Oupwe pwal apwüngala och, nge esap fokun fis, pun Kot ailem. \s1 Aramas repwe niueiti ewe Samol mi Lapalap \sr 8.11-22 \p \v 11 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a kapas ngeniei fän an manaman mi lapalap. A fönöüei pwe üsap föri föförün ekei aramas. Iwe, a üreniei, \v 12 “Ousap aita ngeni rawangau mine ekei aramas ra aita ngeni rawangau, ousap pwal niueiti mine ir ra niueiti. \v 13 Oupwe chechemeni pwe ngang ewe Samol mi Unusen Manaman üa pin, ngang chök ewe eman oupwe meniniti o niuelapeiti. \x + \xo 8.13 \xt 1.Pet 3.14-15\x* \v 14 Iwe, üpwe wiliti eu leni mi pin fän iten chokewe ra niueitiei o lüküei. Nge üpwe wewe ngeni eföü föün chepetek me eu achauen opup fän iten ekewe mwün Israel me Juta, pwal eu sär chon Jerusalem repwe tup lon. \v 15 Iwe, chomong aramas repwe chepetek ren, repwe turula o tatakis, repwe pwal tup o fif lon.” \x + \xo 8.15 \xt 1.Pet 2.8\x* \p \v 16 Kopwe rifengeni ei kapasen pwärätä o anükü ekei allük lon leluken nei chon kaiö. \v 17 Ewe Samol mi Lapalap a amonala mesan seni ekewe mwirimwirin Jakop, nge ngang üpwe chök lükü i o apilükülükü. \x + \xo 8.17 \xt Ipr 2.13\x* \v 18 Ngang üa nom ikei me nei kana ewe Samol mi Lapalap a ngeniei. Äm aia eu asisilen mine epwe fis fän iten chon Israel me ren ewe Samol mi Unusen Manaman, ewe mi imweimw won ewe chuk Sion. \x + \xo 8.18 \xt Ipr 2.13\x* \v 19 Iwe, aramas repwe ürenikemi pwe oupwe aisini ekewe watawa me ekewe sourong mi ngorongor me ngüngü. Nge ämi oupwe chök aisini ämi Kot. Pun pwota oupwe aisini ngünün ämi kewe somä fän iten chokewe mi manau? \v 20 Apwi, oupwe chök rongorong än Kot kewe allük me pwärian. Nge are ousap apwönüetä ekei kapas, esap wor remi saram. \v 21 Aramas repwe chök siamüfetal won ewe fanü fän riaföü me echik. Nge lupwen ar echik, repwe songeiti o otteki ar king me ar Kot. Iwe, repwe netä läng, \v 22 repwe pwal netiu lepwül, nge repwe chök küna riaföü me rochopwak me watten niuokus. Iwe, repwe kasülong lon rochopwak mi lapalap. \c 9 \s1 Eman Samolun kinamwe epwe uputiu o nemenem \sr 9.1-7 \p \v 1 Nge ekewe aramas mi nom lon riaföü resap nonomfochofoch lon rochopwak. Me lom Kot a atekisonätiu ewe fanü Sepulon me Naftali, nge lon fansoun mwach epwe alinga ei fanü seni ewe al mi ale ngeni ewe matau watte tori ewe fanü pekilan ewe chanpupu Jortan, pwal tori ewe fanü Kaliläa, ia ekewe chon lükün Israel ra nom ie. \x + \xo 9.1 \xt Mat 4.15\x* \q1 \v 2 Iwe, ekewe aramas mi fetal lon rochopwak \q1 ra küna eu saram mi watte, \q1 nge eu saram a pwä ngeni chokewe \q1 mi nom lon fanüen rochopwak. \x + \xo 9.2 \xt Mat 4.16; Luk 1.79\x* \q1 \v 3 En ka achomonga pwapwan ekewe aramas \q1 o alapala ar mwänek. \q1 Ra pwapwa fän mesom \q1 usun chök ar pwapwa lupwen fansoun räs, \q1 pwal usun mwän ra pwapwa, lupwen ra ineti liaper lon maun. \q1 \v 4 Pun ka kupi ewe waas mi chou won afarer \q1 me ewe wok ra fokun weires ren, \q1 ka akufu chon ekewe mwü mi ariaföüür \q1 usun ka akufu ekewe sounfiun Mitian me lom. \q1 \v 5 Iwe, iteiten ipwen sounfiu sus \q1 pwal üfer mi cha lon maun \q1 repwe karala ren ekkei. \q1 \v 6 Pun eman mönükol a uputiu rech. \q1 Kot a lifang ngenikich eman ät, \q1 i epwe ach sounemenem. \q1 Iwe, epwe iteni “Souekiek mi amwarar, \q1 Kot mi manaman, Samach mi nom tori feilfeilachök, \q1 pwal Samolun kinamwe.” \q1 \v 7 Iwe, nemeneman epwe chök wattela, \q1 nge mwün epwe chök kinamwe fansoun meinisin. \q1 Epwe siwili Tafit lon wisan wisen king o nemeni mwün. \q1 Epwe aüetä o apöchöküla mwün ren apwüng me pwüngüöch \q1 seni ikenai tori feilfeilachök. \q1 Iwe, ewe Samol mi Unusen Manaman epwe tiliken le apwönüetä ei. \x + \xo 9.7 \xt Luk 1.32-33\x* \s1 Kot a song ngeni chon Israel \sr 9.8–10.4 \p \v 8 Iwe, ewe Samol a tinala kapasen apwüng ngeni ewe mwün Israel, ir ekewe mwirimwirin Jakop. \v 9 Iwe, ekewe aramasen Israel me chon Samaria meinisin repwe mefi pwe Kot a föri ei. Iei ra apasa fän ar sikesik me lamalamtekian letiper, \v 10 “Ekewe imwepwül ra turula, nge sipwe chök aüetä imwesimen. Ekewe irä sikamor ra tala, nge sipwe chök siwili ngeni irä setar.” \v 11 Nge ewe Samol mi Lapalap a amwökütü chon oputeer pwe repwe maun ngeni Israel. \v 12 Ekewe chon Siria mi nom ötiu me ekewe chon Filistia mi nom lotou ra amasala awer o oromala Israel. Iwe, lon ekei feiengau än Kot song esap kisikisila, nge pöün a chüen afeiengaueer. \p \v 13 Nge ekewe chon Israel resap ekieksefäl. Inamwo ika ewe Samol mi Unusen Manaman a feiengaueer, nge resap kul ngeni. \v 14 Iei mine ewe Samol mi Lapalap epwe apwüngü ekewe souemwenin Israel me aramasen lon, epwe pöküela möküran me wükün lon eu chök rän. \v 15 Iwe, ekewe souakom me ekewe aramas tekia ra wewe ngeni möküren Israel, nge ekewe soufos chofana ra wewe ngeni wükün. \v 16 Pun chokewe ra emweni ekei aramas ra atokerela, nge chokewe mi tapwela mürir repwe feiengau. \v 17 Iei popun ewe Samol esap echika nöür alüal, esap pwal tongei chokewe mi mäsen me ekewe fefin mi mä pwülüer. Pun ir meinisin resap niueiti Kot, ra pwal föföringau, nge kapasen awer a ngau. Iwe, lon ekei feiengau än Kot song esap kisikisila, nge pöün a chüen afeiengaueer. \p \v 18 Ellet, än ekewe aramas föföringau a ngetenget usun ekkei, a ngeteri pötöwölingau me iräfölüföl, a kenala ewe wöllap pwe eu kuchun ötüöt a ötütä seni. \v 19 Pokiten än ewe Samol mi Unusen Manaman song ewe fanü a karala, nge ekewe aramas ra usun chök amüch lon ekkei. Esap wor eman a tongei pwiin. \v 20 Ra anenefetal ener mongö ekis meinisin, nge ra chüen echik. Ra mongö ekewe äkäekis mongö ra küna, nge resap mötüla ren. Ra mwo nge ochei en me püsin nöün. \v 21 Ekewe aramasen Manasa me ekewe aramasen Efraim ra püsin nifengeniir. Nge ir meinisin ra ni ekewe aramasen Juta. Iwe, lon ekei feiengau än Kot song esap kisikisila, nge pöün a chüen afeiengaueer. \c 10 \q1 \v 1 Feiengauemi ämi mi förätä allük mi pwüngingau, pwal ämi mi apwüngala mine aramas repwe riaföü ren. \v 2 Feiengauemi ämi mi epeti pwüng seni chon riaföü, mi ataela pwüngün chon wöüngau pwe oupwe angemwäli pisekin ekewe fefin mi mä pwülüer me wöün chon mäsen. \v 3 Iwe, met oupwe föri lon ränin apwüng, lupwen feiengau epwe torikemi seni toau? Iö oupwe süla ren pwe epwe alisikemi, nge ia oupwe aopa wöümi ie? \v 4 Esap wor och mine oupwe tongeni föri lükün chök ämi oupwe nom lein chon oola ika lein chokewe mi mäla lon maun. Iwe, lon ekei feiengau än Kot song esap kisikisila, nge pöün a chüen afeiengaueer. \s1 Än Kot apwüng ngeni Asiria \sr 10.5-19 \p \v 5 Ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Feiengauen Asiria, ewe mwü üa aea usun efoch wok, pwe üpwe apwüngü chokewe üa songeitiir. \x + \xo 10.5 \xt Ais 14.24-27; Nah 1.1–3.19; Sef 2.13-15\x* \v 6 Üa tinala chon Asiria ren chon eu mwü resap niueitiei, nge üa allük ngeniir pwe repwe maun ngeni ekewe aramas üa songeitiir. Repwe angei seniir wöür o soläni pisekir, repwe pwal puriir usun chök pwakaken won al. \v 7 Iwe, ewe kingen Asiria esap ekieki ina usun, esap pwal tipeni. Nge, a chök ekiekin ataela o arosala chomong mwü. \v 8 Pun a apasa lon an sikesik, “Ifa usun nei samolun sounfiu, ir resap king meinisin? \v 9 Ifa usun, üsap liapeni Kalno me Karkemis, Hamat me Arpat, pwal Samaria me Tamaskus? \v 10 Iwe, ai nemenem a tori ekana mwü mi angang ngeni anümwäl, nge ar uluulun anümwäl ra kon chomong seni ekewe uluulun anümwäl lon Jerusalem me Samaria. \v 11 Ifa usun, üsap tongeni ataela Jerusalem me an kewe uluulun anümwäl usun chök üa ataela Samaria me an kewe uluulun anümwäl?” \p \v 12 Nge ewe Samol a apasa, “Lupwen üa awesala ai angangen apwüng meinisin won ewe chuk Sion pwal won Jerusalem, üpwe pwal apwüngü ewe kingen Asiria pokiten an sikesik me lamalamtekia.” \v 13 Pun ewe kingen Asiria a apasa lon an sikesik, “Ngang üa föri ekei mettoch meinisin ren ai pöchökül me ai tipachem, pun mi wor ai silelap. Üa ataela kiännin mwü kana o uweela wöür. Ren ai pöchökül mi usun chök pöchökülen eman karopwow mi mwacho üa aturätiu chokewe ra mot won lenien motun king. \v 14 Iwe, üa angei ekewe mwü meinisin usun eman a angelong lon fasen machang, üa pwal ionifengeni wöür usun eman a ionifengeni sokul esap wor machang wor. Nge esap wor eman a amwökütü pöükässin ika amasala awan pwe epwe tikitik.” \p \v 15 Nge ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Ifa usun, efoch kouk epwe aingaing ngeni ewe chon falafal, ika efoch ngerenger epwe püsin atekiatä won ewe chon ngerenger? Pun esap tufich pwe efoch wok epwe pöüätä ewe mi amwöchü, esap pwal tufich pwe efoch amwüch epwe äteri eman aramas.” \v 16 Iei mine ewe Samol, ewe Samol mi Unusen Manaman, epwe tinato samau mi afeiengau ren nöün ewe kingen Asiria sounfiu mi pöchökül, epwe pwal fisala lingan pwe epwe karala. \v 17 Iwe, Kot ewe saramen Israel epwe wiliti ekkei, Ewe mi Pin lon Israel epwe usun chök ngetenget. Epwe kenala o arosala pwal mwo nge pötöwölingauen Asiria me an iräfölüföl lon eu chök rän. \v 18 Ewe Samol mi Lapalap epwe wesewesen ataela än Asiria wöllap mi ling me an kewe tanipi mi mürina, usun chök ika eu samau mi afeiengau a niela eman aramas. \v 19 Nge ekewe irä mi chüen nom repwe fokun chokisikis, pwe eman semirit epwe tongeni aleaniir. \s1 Ekewe lusun chon Israel mi chüen manau \sr 10.20-27 \p \v 20 Iwe, epwe fis lon ewe rän, pwe ekewe lusun chon Israel, chokewe mi chüen manau seni mwirimwirin Jakop, resap chüen anomu ar apilükülük won ewe mwü mi afeiengaueer, nge repwe anomu ar apilükülük won ewe Samol mi Lapalap, Ewe mi Pin lon Israel. \v 21 Iwe, ekoch chon Israel mi chüen manau repwe liwinsefäliti ar we Kot mi manaman. \v 22 Pun inamwo ika ekewe chon Israel ra chomong usun chök pien aroset, ekoch chök leir repwe liwinsefäl. Iwe, Kot a apwüngala fän pwüng an epwe afeiengaua chon Israel. \v 23 Ewer, ewe Samol, ewe Samol mi Unusen Manaman, epwe apwönüetä an apwüng won unusen ewe fanü, pun ina mine a apwüngala. \x + \xo 10.23 \xt Rom 9.27\x* \v 24 Iwe, ewe Samol mi Lapalap, ewe Samol mi Unusen Manaman, a apasa, “Nei aramas kana mi imweimw lon Sion, ousap niuokusiti ekewe chon Asiria. Inamwo ika ra ariaföüükemi usun chök mine ekewe chon Isip ra föri me lom. \v 25 Pun mürin fansoun mochomoch chök ai song ngenikemi epwe wes, nge mürin üpwe song ngeni ekewe chon Asiria pwe repwe feiengau. \v 26 Iwe, ngang ewe Samol mi Unusen Manaman üpwe wichiir ren efoch säl usun üa wichi chon Mitian arun ewe achau Orep. Üpwe pwal aitetä woki wor usun üa aitiela woki won ewe matau, lupwen üa afeiengaua chon Isip. \v 27 Iwe, epwe fis lon ewe rän, pwe üpwe angei seni won afaremi ewe wosochou me ren chon Asiria, nge ar we waas esap chüen nom lükün üemi.” \s1 Sounfiun Asiria ra fetalelong lon Juta \sr 10.28-34 \p \v 28 Iwe, ekewe sounfiun Asiria ra arapoto seni Rimmon, ra tori Aiat, ra lu seni Mikron, nge ra iseni ar pisek lon Mikmas. \v 29 Ra feila pekilan ewe chuk, nge lon ewe pwinin ra annut Kepa. Iwe, chon Rama ra chechech fän niuokus, nge chon Kipea, ewe telinimwen ewe king Saul, ra süla. \v 30 Oupwe pupuchör, ämi chon Kallim! Oupwe rongorong ar puchör, ämi chon Laisa, oupwe palüeniir, ämi chon Anatot! \v 31 Iwe, chon Matmena ra sü, nge ekewe chon Kepim ra kütta ar lenien op. \v 32 Ikenai ekewe sounfiun Asiria repwe asösö lon Nop, ikenan repwe pwal aköü pöür ngeni ewe chuk Sion, ngeni ewe telinimw Jerusalem. \p \v 33 Nengeni, ewe Samol, ewe Samol mi Unusen Manaman, epwe atururetiu o pöküretiu usun eman a pökü palen irä ren an pöchökül mi fokun eniwokus. Iwe, ekewe mi tekia repwe pöküpök, nge ekewe mi lamalamtekia repwe küna tekison. \v 34 Iwe, ewe Samol mi Lapalap epwe ukufirela usun eman a ukufala irän lein wöllap ren efoch kouk, usun eman a pöküela ekewe irän won Lepanon mi fokun lingöch. \c 11 \s1 Eman mwirimwirin Tafit epwe nemenem fän pwüng \sr 11.1-10 \p \v 1 Iwe, ekewe mwirimwirin Tafit ra usun efoch irä mi pöküpökütiu. Nge usun ekoch fasar ra pwükütä seni ewe popun, iei usun eman king mi fö epwe ütä seni me lein ekewe mwirimwirin Tafit. \x + \xo 11.1 \xt Pwär 5.5; 22.16\x* \q1 \v 2 Iwe, Ngünün ewe Samol mi Lapalap epwe nonom won, \q1 ewe Ngün epwe ngeni tipachem me mirit, ekieköch me tufich. \q1 Epwe pwal silei letipen ewe Samol mi Lapalap o niueiti i. \q1 \v 3 Iwe, epwe pwapwa ngeni an epwe aleasochisi ewe Samol mi Lapalap fän niuokus. \q1 Iwe, esap eäni apwüng ren künan mesan, esap pwal apwüngala och ren rongeen selingan. \q1 \v 4 Nge epwe apwüngü chon wöüngau fän pwüng, \q1 epwe pwal peni chon tipetekison won fanüfan, nge esap lifilifil. \q1 Iwe, epwe afeiengaua fanüfan ren an kapas \q1 usun sa afeiengaua eman ren efoch wok, \q1 epwe pwal niela chon föföringau ren enienin ngasangasan. \x + \xo 11.4 \xt 2.Tes 2.8\x* \q1 \v 5 Epwe nemeni nöün aramas fän pwüng me allükülük. \x + \xo 11.5 \xt Ef 6.14\x* \q1 \v 6 Eman wolif me eman apanen sip repwe chiechifengen, \q1 eman man itan lepart me eman apanen kuuch repwe nonomfengen, \q1 eman apanen kow me eman laion me eman man mi öümanau repwe kinamwefengen, \q1 nge eman semirit epwe emweniir. \q1 \v 7 Iwe, eman kow me eman pear repwe mongöfengen, \q1 apaner repwe nonomfengen, \q1 nge eman laion epwe mongö fetilipwas usun eman kow. \q1 \v 8 Eman mönükol epwe urumwot arun pwangen serepenit mi poison, \q1 nge eman semirit epwe sökalong pöün lon pwangen noput, \q1 nge resap feiengau rer. \q1 \v 9 Esap wor eman epwe afeiengaua eman ika ataela och \q1 won chukun Kot mi pin, \q1 pun än chon fanüfan silei ewe Samol mi Lapalap \q1 epwe alolol usun chök alololun matau. \x + \xo 11.9 \xt Ais 65.25; Ap 2.14\x* \p \v 10 Lon ena fansoun epwe fis pwe ewe king mi fö seni mwirimwirin Tafit epwe ütä usun chök efoch asisil fän iten chon ekewe mwü meinisin. Iwe, repwe chufengen lon telinimwan mi ling o asamolu. \x + \xo 11.10 \xt Rom 15.12\x* \s1 Chon Israel repwe liwiniti fanüer fän pwapwa \sr 11.11-16 \p \v 11 Lon ena fansoun ewe Samol epwe aitiela pöün fän aruuan pwe epwe aliwinato nöün aramas mi chüen manau seni Asiria, Isip, Patros, Itiopia, Elam, Papilon me Hamat, pwal seni lon ekewe fanü mi nom aroset me ekewe fanü mi nom lematau, pwe repwe liwiniti lenier. \v 12 Iwe, epwe aüetä efoch asisil ngeni chon ekewe mwü o pwäri ngeniir pwe a achufengenisefäli ekewe chon Israel me chon Juta mi toropasfeil o aliwinisefäliir seni lepwokukun fanüfan me rüanü. \v 13 Iwe, än chon Israel lolowo epwe wesila, nge ir mi ariaföüü chon Juta repwe kärila. Esap chüen wor än chon Israel lolowo ngeni chon Juta, nge chon Juta resap chüen oput chon Israel. \v 14 Repwe chufengen le maun ngeni chon Filistia mi nom lotou, o angei fän pöchökül pisekin ekewe aramas mi nom ötiu. Repwe liapeni ekewe chon Etom me chon Moap, nge chon Amon repwe aleasochis ngeniir. \v 15 Iwe, ewe Samol mi Lapalap epwe apwasatä ewe Setin Isip ren enienin asepwäl mi pwichikar, epwe pwal aitiela pöün won ewe chanpupu Oifrat o kinifeseni lon fisu kinikin, pwe aramas repwe tongeni feila epek, nge pecher resap chöchön. \x + \xo 11.15 \xt Pwär 16.12\x* \v 16 Iwe, epwe wor efoch alalap seni Asiria fän iten nöün Kot kewe aramas mi chüen manau, usun a wor efoch al me lom fän iten chon Israel, lupwen ra towu seni Isip. \c 12 \s1 Echö kölün kilisou \sr 12.1-6 \p \v 1 Lon ena rän eman me eman epwe apasa, \q1 “Üa kilisou ngonuk, ai Samol mi Lapalap. \q1 Ewer, ka song ngeniei, nge om song a kul seniei, \q1 ka pwal achipaei. \b \q1 \v 2 Ellet, Kot ai Chon Amanau. \q1 Üa lükü, nge üsap niuokus. \q1 Kot ewe Samol mi Lapalap a ngeniei pöchökül me manaman. \q1 Ewer, i ai Chon Amanau.” \x + \xo 12.2 \xt Eks 15.2; Kölf 118.14\x* \q1 \v 3 Iwe, oupwe üfi koluk fän pwapwa \q1 seni ewe chönüttun kolukun manau. \q1 \v 4 Lon ena rän oupwe apasa, \q1 “Ousipwe kilisou ngeni ewe Samol mi Lapalap o köri pwe epwe alisikich. \q1 Ousipwe asilefeili lein chon ekewe mwü meinisin mine a föri \q1 o aronga ngeniir pwe itan a tekia. \b \q1 \v 5 Ousipwe kölün mwareiti ewe Samol mi Lapalap, pun a föri föför mi amwarar, \q1 nge chon fanüfan meinisin repwe silei usun. \q1 \v 6 Oupwe akapwas o köl fän pwapwa, ämi chon Sion, \q1 pun Ewe mi Pin lon Israel a tekia me lefilemi.” \c 13 \s1 Kapasen osuni usun Papilon \sr 13.1-22 \p \v 1 Iei ewe kapasen osuni usun Papilon, Kot a pwäri ngeni Aisea nöün Am we mwän lon künan: \x + \xo 13.1 \xt Ais 47.1-15; Jer 50.1–51.64\x* \v 2 Oupwe aürätä efoch filaik won eu chuk mi amassawa, oupwe kökköri ekewe sounfiu fän akapwas o äkänipöör pwe repwe tolong lon asamen telinimwen ekewe chon tekia. \v 3 Ewe Samol mi Lapalap a püsin akünöü nöün chon pin o körato nöün sounfiu mi pwora o mwänek, pwe repwe apwüngü chokewe a songeitiir. \p \v 4 Oupwe aüseling, a wor akürangen eu mwichen aramas mi chomong won ekewe chuk. Oupwe aüseling, a wor mwökütükütün chomong mwü ra chufengen. Ewe Samol mi Unusen Manaman a amolätä eu mwichen sounfiu fän iten maun. \v 5 Ra feito seni fanü toau, pwal seni apilen. Ewer, ewe Samol mi Lapalap a feito fän an song pwe epwe ataala unusen ewe fanü. \v 6 Oupwe pupuchör, pun a arap ränin ewe Samol mi Lapalap, ewe rän mi awarato feiengau me ren ewe Kot mi Unusen Manaman. \x + \xo 13.6 \xt Sow 1.15\x* \v 7 Iei mine pöün ekewe aramas repwe chök ititiu, letiper epwe kisikisila, \v 8 repwe pwal fokun apilükülükingau. Iwe, weires me metek epwe toriir, repwe cheuch usun eman fefin a tori an cheuchen fam. Repwe nenefengen lefiler fän niuokus, nge won meser epwe woparapar. \p \v 9 Iwe, ränin ewe Samol mi Lapalap a arapoto. Epwe eu rän mi fokun ngau pokiten an lingeringer me song mi fokun watte. Iwe, fanüfan epwe pö ren, nge chon tipis repwe rosola me won. \v 10 Iwe, fün läng me mwicheicher meinisin resap chüen tin, akkar epwe rochola lupwen a tötä, nge maram esap chüen saramaram. \x + \xo 13.10 \xt Is 32.7; Mat 24.29; Mark 13.24-25; Luk 21.25; Pwär 6.12-13; 8.12\x* \v 11 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Üpwe apwüngü chon fanüfan pokiten ar föföringau, pwal ekewe aramasangau pokiten ar tipis. Üpwe aükätiu lamalamtekian ekewe chon tipetekia o atekisonätiu lamalamtekian chon kirikiringau. \v 12 Iwe, üpwe achokükünüela aramas pwe repwe chokisikis seni kolt mi mürina, pwal seni kolt seni Ofaia. \v 13 Iei mine üpwe achecha läng, nge fanüfan epwe mwöküt seni lenian lon ewe rän, lupwen ngang ewe Samol mi Unusen Manaman üpwe pwärawu ai song mi fokun watte. \v 14 Ekewe chon ekis mi nom Papilon repwe en me liwiniti aramasan o sü ngeni en me poputän fanüan, usun chök eman chia a sü seni ewe chon tapweri, ika usun chök sip esap wor eman chon foleniir. \v 15 Iwe, sounfiu repwe posu iö repwe küna o niela ren ketilas chokewe meinisin ra turufiir. \v 16 Repwe atatakisi nöür semirit me fän meser, repwe angei fän pöchökül pisekin lon imwer o achomanauei pwülüer. \p \v 17 Nengeni, üpwe apwökü ekewe chon Metia pwe repwe maun ngeni Papilon, ir chokewe resap aücheani silifer ika tup ren än eman michi ngeniir kolt. \v 18 Repwe niela ekewe alüal ren ar likapich, resap tongei ekewe mönükol, resap pwal kirikiröch ngeni semirit. \v 19 Iwe, Papilon ewe mwü mi ling lein ekewe mwü o aüchea me ren chon Papilon epwe usun chök Sotom me Komora, lupwen üa atarela. \v 20 Esap wor aramas repwe chüen nom lon ewe fanü Papilon seni eu täppin aramas tori eu täppin. Iwe, esap wor eman chon Arapia epwe aüetä imwan imw mangaku ikenan, esap pwal wor eman chon fofol man epwe tümwünü nöün pwiin man won. \v 21 Iwe, manmwacho seni fanüapö repwe chök nonom ikenan. Ekewe imw mi tala repwe masou ren man mi wörüwör, fukuro repwe fas me lor, nge kuuch mi mwacho repwe ipweipweriir. \x + \xo 13.21 \xt Ais 34.14; Sef 2.14; Pwär 18.2\x* \v 22 Iwe, kolak mi mwacho repwe wörüwör me won ekewe imw tekia, nge wolif repwe nonom lon ekewe imwen king. Iwe, a arapoto än Papilon fansoun, nge ränin an feiengau esap mang le waroto.” \c 14 \s1 Kölün takir usun turun ewe kingen Papilon \sr 14.1-23 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap epwe ümöümöch ngeni ekewe mwirimwirin Jakop, epwe filisefäli chon Israel o alenier lon poputän fanüer. Chon ekis repwe chiechi ngeniir o pach ngeniir. \v 2 Iwe, aramasen chomong mwü repwe aliwinala chon Israel ngeni poputän fanüer. Nge chon Israel repwe nöüniir chon angang mwän me chon angang fefin lon ewe fanü ewe Samol mi Lapalap a ngeniir. Repwe liapenala chokewe ra liapeniir me mwan, nge repwe nemeni chokewe ra nemeniir me lom fän pöchökül. \p \v 3 Lupwen ewe Samol mi Lapalap epwe angasakemi seni ämi riaföü me fitikoko me angang weires ra achouu ngenikemi, \v 4 ämi oupwe eäni ei kölün takir usun turun ewe kingen Papilon, “A mosonosonola ewe chon ariaföüükich, a pwal wesila an song mi fokun watte. \v 5 Ewe Samol mi Lapalap a aükätiu pöchökülen ekewe sounemenem mi ngau, \v 6 mi ariaföüü ekewe aramas fän ar song, nge resap ükütiu le afeiengaua chon ekewe mwü ra liapeni. \v 7 Iei unusen fanüfan a kinamwela, nge chon ra chietä köl fän pwapwa. \v 8 Ekewe irä saipires me setar won Lepanon ra pwapwa reöm, en kingen Papilon. Ra apasa, ‘Seni ewe fansoun, lupwen ka küna tekison, esap wor eman a feito o pökükich.’ \v 9 Lenien sotup a mwökütüküt pwe epwe etiwok lupwen kopwe war, ngünün ekewe mi samol won fanüfan repwe pwätä pwe repwe kapong ngonuk, nge chokewe mi king repwe ütä seni ar lenien motun king. \v 10 Ir meinisin repwe apasa ngonuk, ‘En ka pwal apwangapwangala usun chök äm. Iei ka wewe ngenikem.’ \v 11 Lingom a turutiu lon lenien sotup, nge tikitikin noum kitar a wes. Iwe, kiom epwe ur ren möttö, nge moso repwe pwölukala. \p \v 12 Ka fokun turutiu seni läng, en Fü Rän, Nöün Mallen Rän! Ka turutiu won fanüfan o tatakis lepwül, en ewe mi atekisonätiu mwü me lom. \x + \xo 14.12 \xt Pwär 8.10; 9.1\x* \v 13 Ka ekieki lon letipom, ‘Üpwe feitä läng o anomu ai lenien motun king asen ekewe fün Kot. Üpwe mottiu won ewe chukun mwich mi fokun toau, a nom peliefeng. \v 14 Iwe, üpwe feitä, feitä asen ekewe kuchu, pwe üpwe wewe ngeni Ewe mi Fokun Tekia.’ \v 15 Nge iei ka chök turufochofochetiu epin lenien sotup. \x + \xo 14.15 \xt Mat 11.23; Luk 10.15\x* \v 16 Chokewe mi künok repwe nefochofoch ngonuk o mairü reöm. Iwe, repwe aisfengen lefiler, ‘Ifa usun, iei i ewe mwän a amwöükü fanüfan o föri pwe chon ekewe mwü ra chechech? \v 17 Iei i ätewe mi atai telinimw kana o awili fanüfan ngeni fanüapö, nge esap mwüt ngeni nöün chon fötek pwe repwe liwiniti lenier?’ \v 18 Ekewe king meinisin ra peias fän ling lon en me püsin peiasan. \v 19 Nge en esap wor püsin peiasom. Ka pöütüla lükün usun chök efoch palen irä eman a moneela. Ka pwölüla ren somä, ren chokewe mi mäla lon maun, chokewe mi katurutiu lon ewe pwang mi wor fau lon. Iwe, ka usun chök eman somä aramas ra puri. \v 20 Kosap chufengen me rer le peias, pun ka ataela fanüom o niela aramasom. Esap wor eman mwirimwirin ewe chon föföringau epwe chüen manau. \v 21 Oupwe amolätä pisekin ninni fän iten nöün kewe mwän pokiten än ar kewe lewo tipis. Resap chüen ütä o nemeni fanüfan, resap pwal aüetä telinimw won.” \p \v 22 Ewe Samol mi Unusen Manaman a apasa, “Üpwe ütä o pälüeni Papilon, üpwe arosala seni lon chokewe mi chüen manau, nöür me mwirimwirir kana. Ngang ewe Samol mi Lapalap üa kapas. \v 23 Iwe, üpwe awili Papilon ngeni eu lenien pwakak fukuro ra chök lenieni, üpwe pwal pirumwei ren efoch pirum mi afeiengau. Ngang ewe Samol mi Unusen Manaman üa kapas.” \s1 Kapasen osuni usun Asiria \sr 14.24-27 \p \v 24 Iwe, ewe Samol mi Unusen Manaman a akapel, “Ellet, mine üa akota epwe fis, nge mine üa filätä epwe pwönüetä. \v 25 Üpwe arosala chon Asiria me lon fanüei, üpwe puriir fän pechei won chuki kana. Üpwe angei seni nei aramasen Israel ewe waas chon Asiria ra anomu wor, pwal woser mi chou.” \x + \xo 14.25 \xt Ais 10.5-34; Nah 1.1–3.19; Sef 2.13-15\x* \v 26 Iei ewe akot Kot a apwüngala pwe epwe fis won unusen fanüfan, epwe apwönüetä ren pöün mi itila won ekewe mwü meinisin, pwe epwe afeiengaueer. \v 27 Lupwen ewe Samol mi Unusen Manaman a amolätä och pwe epwe föri, iö epwe tongeni pinei? Nge lupwen a aitiela pöün, iö epwe tongeni numalong? \s1 Kapasen osuni usun Filistia \sr 14.28-32 \p \v 28 Lon ewe ier ewe king Ahas a mäla, ei kapasen osuni a feito seni Kot, \x + \xo 14.28 \xt 2.King 16.20; 2.Kron 28.27\x* \v 29 “Ousap pwapwa, ämi chon Filistia meinisin, pwe wokun ewe mi wichikemi a kup. Pun eman serepenit mi afeiengau epwe pop seni ewe aemanün serepenit, nge atelian epwe eman trakon mi äkäs. \x + \xo 14.29 \xt Jer 47.1-7; Is 25.15-17; Sow 3.4-8; Am 1.6-8; Sef 2.4-7; Sek 9.5-7\x* \v 30 Iwe, nei aramas mi fokun wöüngau repwe mongö, pwal ir mi osupwang repwe asösö fän kinamwe. Nge ämi chon Filistia, üpwe niela mwirimwirimi ren lengita o arosala chokewe mi chüen manau me leimi. \v 31 Ämi chon Filistia meinisin, oupwe kechü lon asamalapen tittin ämi telinimw, oupwe pupuchör lon telinimwemi fän niuokus. Pun eu mwichen sounfiu a feito seni efeng, nge esap wor eman me leir epwe nisin.” \p \v 32 Meni sokun pworaus sipwe apworausa ngeni ekewe chon künö seni Filistia? Sipwe apworausa ngeniir pwe ewe Samol mi Lapalap a anüküchara Sion, nge nöün aramas mi nom lon riaföü repwe op lon. \c 15 \s1 Kapasen osuni usun Moap \sr 15.1–16.14 \p \v 1 Iei än Kot kapas usun Moap: Lupwen ekewe telinimw Ar me Kir ra tatakis lon eu chök pwin, pwal unusen ewe fanü Moap a tala. \x + \xo 15.1 \xt Ais 25.10-12; Jer 48.1-47; Is 25.8-11; Am 2.1-3; Sef 2.8-11\x* \v 2 Ekewe aramasen Tipon ra feitä won ekewe lenien fel mi nom won ekewe chuk pwe repwe kechü. Chon Moap ra ngüngüres fän iten ar kewe telinimw Nepo me Metepa. Ra räisöüla mökürer me aluser pokiten ar letipeta. \v 3 Ra fetal won ekewe al fän üfer seni tuk. Won imw pwal lon lenien chulap aramas meinisin ra ngüngüres o kekechü. \v 4 Chon Hespon me chon Eleale ra pupuchör pwe chon Jahas ra tongeni rongorong. Iei mine ekewe sounfiun Moap ra puchör, ese chüen wor ar pwora. \v 5 Üa kechüeiti Moap. Chon ra sülong Soar me Eklat Selisia. Ra feitä nge kechü won ewe al mi pal a ale ngeni Lukit, nge won ewe al mi ale ngeni Horonaim ra leüömong le kökkö usun ewe feiengau. \v 6 Iwe, ekewe kolukun Nimrim ra pwasala, ewe fetil ünükür a ol, esap fokun chüen wor fetil mi pwüküfö. \v 7 Iei popun chon Moap ra uweela ar kewe pisek meinisin mi chüen nom rer pekilan ewe öüwö ia a mär ie ewe irä itan willow. \v 8 Ar puchör a tori kiännin ewe fanü Moap, ar kechü me ngüngüres a tori Eklaim me Peer Elim. \v 9 Iwe, ekewe kolukun Tipon ra cha. Nge ngang üpwe chök pwal awarato won Tipon och feiengau mi watte seni. Eman laion epwe niela chokewe mi süla seni Moap, pwal chokewe mi chüen manau lon ewe fanü. \c 16 \p \v 1 Chon Moap ra tinala nöür nienifön sip seni Sela lon ewe fanüapö, pwe repwe fang ngeni ewe king won ewe chuk Sion. \v 2 Ekewe chon Moap mi nom lepetepeetin ewe chanpupu Arnon ra usun chök machang mi äsfeil, pwal usun chök apanen machang ra turuwu seni lon faser. \v 3 Ra üra, “Kopwe aiti ngenikem mine aipwe föri. Leoloken kopwe föri pwe ngünüom epwe usun chök kirochen pwin, epwe achunoikem chon süsüfeil, kosap afangamäkem. \v 4 Kopwe mwüt ngenikem chon Moap mi süsüfeil pwe aipwe wasöla reöm, kopwe pwal aopakem seni ewe chon afeiengau.” Iwe, lupwen ewe chon ariaföü esap chüen nom, ewe feiengau epwe ükütiu. Lupwen ewe mi atai ewe fanü esap pwal chüen nom, \v 5 mürin eman seni mwirimwirin Tafit epwe king. I epwe nemeni ekewe aramas fän allükülük me tong, epwe eäni pwüng fän pwüng o müttir ngeni föförün pwüng. \p \v 6 Chon Juta ra apasa, “Sa rong usun lamalamtekian ekewe chon Moap, usun ar sikesik me ar aingaing. Ar kapasen tunomong a chök mwakel.” \v 7 Iei mine chon Moap repwe kechü, nge aramas meinisin repwe kechüeiti Moap. Iwe, repwe lameni ekewe mongö mi anö seni Kir Heres. \p \v 8 Iwe, ekewe tanipin Hespon ra tala, pwal ekewe irän wain lon Sipma. Iwe, samolun ekewe mwü ra pökü palan kewe mi tori Jaser me lom o märelong lon ewe fanüapö, nge fasaran kewe ra chöüla tori ewe matau. \v 9 Iei mine üa kechüeiti ekewe irän wain lon Jaser usun üa kechüeiti Sipma. A watte chönün mesei a suputiu fän iten chon Hespon me Eleale, pun esap wor irä mi nup lon fansoun räs mi apwapwai ekewe aramas. \v 10 Iwe, esap chüen wor pwapwa me mwänek won ekewe fanü mi pwülüöch, esap pwal chüen wor kölün mweir lon ekewe tanipin wain. Esap wor eman a föri angangen üchüch föün wain, nge kökkön resin wain a kaüla. \v 11 Üa ngüngü ren ai lolilen fän iten Moap, üa fokun letipeta fän iten Kir Heres. \v 12 Iwe, lupwen chon Moap ra feitä won ekewe lenien fel mi nom won ekewe chuk, ra chök püsin aweiresiir. Ra feila pwe repwe iotek lon ar imwenfel, nge esap wor lomotan. \v 13 Iei ewe pworaus ewe Samol mi Lapalap a fos usun fän iten chon Moap me lom. \v 14 Nge ikenai ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Mürin ülüngat ier, iei ükükün fansoun än eman chon angang pwon, lingen Moap me aramasen lon meinisin repwe küna turunufas. Iwe, chokewe mi chüen manau repwe chokükün me apwangapwang.” \c 17 \s1 Kapasen osuni usun Tamaskus \sr 17.1-3 \p \v 1 Iei än Kot kapas usun Tamaskus: Tamaskus esap chüen eu telinimw, nge epwe wiliti eu ioien mettoch mi tala. \x + \xo 17.1 \xt Jer 49.23-27; Am 1.3-5; Sek 9.1\x* \v 2 Aramas repwe likitala ekewe telinimwen Siria tori feilfeilachök, pwiin man chök repwe nonom lor fän kinamwe, nge esap wor eman epwe eniwokusuur. \v 3 Än Israel telinimw mi pöchökül tittin epwe tala, nge än Tamaskus nemenem epwe wesila. Iwe, chokewe mi chüen manau lon Siria repwe itengau usun chök chon Israel. Ngang ewe Samol mi Unusen Manaman üa kapas. \s1 Ewe apwüng ngeni Israel \sr 17.4-14 \p \v 4 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Epwe war eu fansoun pwe lingen Israel epwe ükütiu, nge an wöü epwe wili ngeni wöüngau. \v 5 Israel epwe usun chök eu tanipi eman chon kinikin a pilüküfengeni irän wiich won o pökü umwun, pwal usun chök eu tanipi lon lemolun Refaim, eman a fen rusala umwun wiich won. \v 6 Nge ekoch chök aramas repwe chüen manau. Iwe, Israel epwe usun chök efoch irä olif eman a fen wichiki. Ruoföü ika ülüföü chök repwe nonom leulun, are föföü ika limeföü chök won palan. Ngang ewe Samol mi Lapalap, ewe Koten Israel, üa kapas.” \p \v 7 Lon ena fansoun aramas repwe chechemeni Kot ewe a föriir, repwe kütta ar alilis seni Ewe mi Pin lon Israel. \v 8 Resap chüen aücheani ekewe rongen asor ra föri ren püsin pöür, resap pwal anomu ar apilükülük won ekewe uluulun ewe anüfefin Astarot ra föri me ekewe rongen asoren ötüöt ra senätä. \v 9 Lon ena fansoun ar kewe telinimw mi pöchökül tittir repwe pönüla o tala usun chök ekewe telinimwen chon Hiw me chon Amor, ra likitala lupwen ra sü seni ekewe chon Israel. \p \v 10 Israel, ka manlükala Kot om Chon Amanau, kosap chechemeni ewe Achau om lenien op. Nge ka fotuki eu tanipi pwe kopwe fel ngeni eman koten ekis lon. \v 11 Inamwo are kopwe apwükü ekewe irä lon ewe chök rän, are kopwe pwal ämäriretä pwe ra sot lesosorun ewe rän ka fotukiir, esap fokun wor mine kopwe kini seniir. Epwe chök wor samau me metek esap ükütiu. \p \v 12 A wor akürangen chomong mwichen aramas, ra akürang usun püngüpüngün no. A wor wörüwörün chomong mwü, ra wörüwör usun üngüngün chomong koluk. \v 13 Chon ekewe mwü ra wörüwör usun üngüngün chomong koluk, nge Kot a apwüngüür pwe ra süla toau. Ra usun chök pön wiich won ekewe chuk asepwäl a ässirela, pwal usun chök pipi ra ässitä ren mölümöl. \v 14 Lekuniol ra afisätä niuokus watte, nge mwen epwe ränila resap chüen nom. Iei usun epwe fis ngeni chokewe ra angei pisekich fän pöchökül o soläni mine ach. \c 18 \s1 Kapasen osuni usun Itiopia \sr 18.1-7 \p \v 1 A wor eu fanü ia a fis ie mwaataaten chomong pöükäs, a nom pekilan ekewe chanpupun Itiopia. \x + \xo 18.1 \xt Sef 2.12\x* \v 2 Iwe, ewe fanü a tinala chon künö won ewe chanpupu Nil, ra wawa ekewe waseres mi för seni ekewe irä papirus. Oupwe liwinla, ämi chon künö mi müttir, oupwe liwinla ngeni eu mwichen aramas mi watte o inisöch chon fanüfan ra niueitiir. Oupwe liwinla ngeni ewe mwü mi pöchökül o pwora, fanüan a kinikinfesen ren chanpupu. \p \v 3 Ämi aramas meinisin mi nonom won fanüfan, lupwen echö filäik epwe urutä won ekewe chuk, oupwe nengeni. Lupwen eu säwi epwe pu, oupwe rongorong. \v 4 Pun ewe Samol mi Lapalap a üreniei, “Fän mosonoson üpwe nenetiu seni won leniei, usun chök akkar a tinetiu won fanüfan lupwen a ränöch, pwal usun chök amurenipwin lupwen fansoun räs.” \v 5 Pun Kot epwe fichi ekewe fasaren irän wain ren efoch fich, epwe pwal pökü paler mi langatam mwen fansoun kinikin, lupwen ra wes me sot, nge sotur ra wiliti ua. \v 6 Iwe, somän ekewe sounfiu repwe nom won ekewe chuk fän iten machang mi mwacho, pwal fän iten ekewe manmwacho won fanüfan. Iwe, lupwen fansoun pwichikar ekewe machang mi mwacho repwe ocheer, nge lupwen fansoun patapat ekewe manmwacho repwe pwal ocheer. \p \v 7 Lon ena fansoun eu mwichen aramas mi watte o inisöch seni ewe fanü mi kinikinfesen ren chanpupu repwe uwato ar lifang ngeni ewe Samol mi Unusen Manaman. Ir aramasen ewe mwü mi pöchökül o pwora, chon fanüfan meinisin ra niueitiir. Repwe feito ren ewe chuk Sion, ia aramas ra fel ngeni ewe Samol mi Unusen Manaman ie. \c 19 \s1 Kapasen osuni usun Isip \sr 19.1-25 \p \v 1 Iei än Kot kapas usun Isip: Ewe Samol mi Lapalap a wawa eu kuchu mi müttir le äs, pwe epwe tori Isip. Iwe, ekewe anümwälin Isip repwe chechech me mwan, nge letipen chon Isip epwe kisikisila. \x + \xo 19.1 \xt Jer 46.2-26; Is 29.1–32.32\x* \v 2 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üra, “Üpwe afiu chon Isip pwe eman epwe fiufengen me pwin, iteiten eman me eman epwe fiu ngeni chon arun. Eu telinimw epwe ü ngeni pwal eu telinimw, nge eman mi mochen king epwe ü ngeni ewe king. \v 3 Iwe, esap chüen wor än chon Isip pwora, nge ngang üpwe ataela mine ra ekiekin föri. Repwe tüngor ar alilis seni ar kewe uluulun anümwäl o angei öüröürer seni ar kewe sourong me souawarawar me soupwe. \v 4 Nge ngang üpwe atolonga ekewe chon Isip fän nemenien eman samol mi nemepöchökül, eman king mi rochongau epwe nemeniir. Ngang ewe Samol mi Unusen Manaman üa kapas. \p \v 5 Iwe, kolukun ewe chanpupu Nil epwe morotä, pwe lon epwe pwasapwas. \v 6 Warawaren ewe chanpupu repwe pwongauala, ekewe öüwön Isip repwe pwasatä, nge ekewe liwo mi mär lon repwe pwasala. \v 7 Iwe, ekewe lenien fetil ünükün ewe chanpupu Nil, pwal meinisin mine a fotetiu lon ekewe tanipi ünükün repwe pwas. Asepwäl epwe pönirela pwe resap chüen nom. \v 8 Ekewe chon attau repwe lolilen, chon efief repwe kechü, nge chon kotur epilo repwe letipeta. \v 9 Iwe, chon angang ngeni silifö pwal chon angangen türüni mangaku mi pwechepwech repwe fokun osupwang. \v 10 Ekewe chon tür repwe letipeta, nge chokewe mi angangen moni repwe riaföü. \p \v 11 Iwe, ekewe samolun Soan ra fokun umwesila, nöün Farao kewe chon öüröür mi tipachem ra eäni kapasen chon tiparoch. Fän meni sokun pwüng oua tongeni üreni Farao, pwe ämi nöün ekewe chon tipachem pwal mwirimwirin ekewe kingen lom? \v 12 En kingen Isip, ikafa ir noum kewe chon tipachem? Repwe aiti ngonuk o asile ngonuk mine ewe Samol mi Unusen Manaman a akota pwe epwe föri ngeni Isip. \v 13 Iwe, ekewe samolun Soan ra wiliti chon umwes, ekewe samolun Memfis ra ruongau, ekewe samolun Isip ra emweningaua chon Isip. \v 14 Ewe Samol mi Lapalap a föri mine ar öüröür ngeni aramas epwe fitikoko ren. Iwe, ra aruka chon Isip, pwe ra chepetek lon ar föför meinisin usun eman chon sakau a mit lon musan. \v 15 Esap wor eman lon Isip a tongeni alisiir, esap lifilifil ika eman chon wöümong, ika eman chon wöüngau, ika eman mi wor itan, ika eman esor itan. \p \v 16 Lon ena fansoun chon Isip repwe wewe ngeni fefin, repwe chechech fän niuokus, lupwen repwe küna pwe ewe Samol mi Unusen Manaman a ü ngeniir. \v 17 Ewe fanü Juta epwe eu pisekin eniweniw ngeni chon Isip. Meinisin mi rong usun chon Juta repwe fokun niuokus ren mine ewe Samol mi Unusen Manaman a akota pwe epwe föri ngeniir. \p \v 18 Lon ena fansoun epwe wor limu telinimw lon Isip aramasen lon repwe eäni fosun Ipru, repwe pwal pwon fän akapel pwe repwe lükü ewe Samol mi Unusen Manaman. Iwe, eu lein ekewe telinimw epwe iteni ‘Telinimwen Akkar’. \p \v 19 Lon ena fansoun epwe wor eu rongen asor fän iten ewe Samol mi Lapalap lukalapen ewe fanü Isip, epwe pwal wor eföü föün achem fän itan lekiännin. \v 20 Ei epwe eu asisil, pwal eu pisekin pwärätä, pwe ewe Samol mi Unusen Manaman a nom lon ewe fanü Isip. Nge lupwen ekewe aramas repwe siö ngeni ewe Samol mi Lapalap lon ar riaföü, epwe tinala rer eman chon amanau pwe epwe peniir o angaseer. \v 21 Iwe, ewe Samol mi Lapalap epwe püsin pwäri i ngeni chon Isip. Lon ena fansoun chon Isip repwe pwärätä pwe ewe Samol mi Lapalap ar Kot. Repwe fel ngeni ren asoren mongö me asoren kek, repwe pwon ngeni o apwönüetä mine ra pwon. \v 22 Iwe, ewe Samol mi Lapalap epwe fokun afeiengaua chon Isip ren eu mätter, nge mürin epwe pwal apöchöküeler. Repwe liwiniti ewe Samol mi Lapalap, nge i epwe aüselinga ar kewe tüngor o apöchöküleer. \p \v 23 Lon ena fansoun epwe wor efoch alalap seni Isip tori Asiria. Iwe, ekewe chon Asiria repwe feito Isip, chon Isip repwe feila Asiria, nge chon Isip me chon Asiria repwe chufengen le fel ngeni ewe Samol mi Lapalap. \p \v 24 Lon ena fansoun Israel epwe chiechi ngeni Isip me Asiria, nge fanüfan epwe feiöch ren ekei ülüngat mwü. \v 25 Iwe, ewe Samol mi Unusen Manaman epwe afeiöchüür o apasa, “Üpwe afeiöchuk Isip, en nei aramas, pwal en Asiria förien pei. Üpwe pwal afeiöchuk Israel, en ewe mwichen aramas üa nöüni.” \c 20 \s1 Asiria epwe liapeni Isip me Itiopia \sr 20.1-6 \p \v 1 Iwe, Sarkon ewe kingen Asiria a tinala nöün meilapen sounfiu pwe epwe maun ngeni Astot. Iwe a liapeni. \v 2 Lon ena fansoun ewe Samol mi Lapalap a üreni Aisea nöün Amos we, “Kopwe pwilitawu ufom a för seni tuk, pwal ipwom sus.” Iwe, Aisea a föri mine Kot a üreni, a fetal lein aramas fän an selela pwe esap üföüf owokot, esap pwal ipweip sus. \v 3 Mürin, ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Nei chon angang Aisea a fetal lein aramas fän an selela lon ükükün ülüngat ier, pwe eu asisil fän iten mine epwe fis ngeni Isip me Itiopia. \v 4 Ina usun ewe kingen Asiria epwe emwenala ekewe chon oola seni Isip me Itiopia lon eu fanü mi toau, seni semirit tori chinlap. Iwe, esap wor ipwer sus, repwe feila fän selela, pwe esap pwölüla kuwokuwer. Ei lapalap epwe atoto säw won chon Isip. \v 5 Iwe, chokewe mi anomu ar apilükülük won Itiopia o aingaing won Isip repwe lichipüng o apilükingau. \v 6 Lon ena fansoun chokewe mi nonom arosetin ewe fanü Filistia repwe apasa, ‘Nengeni mine a fis ngeni chokewe sa anomu ach apilükülük wor, sa pwal süla rer pwe repwe alisikich o angasakich seni ewe kingen Asiria. Ifa usun ach sipwe tongeni sü seni ei feiengau?’” \c 21 \s1 Kapasen osuni usun Papilon \sr 21.1-10 \p \v 1 Iei än Kot kapas usun Papilon: Usun eu ewiniär a äs seni ewe fanü Nekep, iei usun feiengau epwe feito seni ewe fanüapö, eu fanü mi eniwokus. \v 2 A wor künaei mi fokun amairü. Ewe chon solä a solä, nge ewe chon kata a atai. Ämi sounfiun Elam, oupwe maun, ämi sounfiun Metia, oupwe pwelifeili ekewe telinimw fän pisekin maun. Pun Kot epwe aükätiu ekewe riaföü meinisin ra pop seni Papilon. \v 3 Ren ei inisi a fokun metek, och cheuch a cheriei usun cheuchen fam a cheri eman fefin. Üa fokun niuokus ren mine üa rongorong, üa rükö ren mine üa küna. \v 4 A püngüpüng fän mwäri, inisi a chechech ren watten ai niuokus. Üa ösüküsükü lekuniol, nge lupwen üa tori, üa chök niuokus. \v 5 Iwe, lon künaei we üa küna pwe eu chepel a molotä, ekewe kieki ra meresila pwe aramas repwe mot won. Ra mongö o ün. Ämi meilapen sounfiu, oupwe ütä o amisi ämi tittin maun. \p \v 6 Mürin, ewe Samol a üreniei, “Kopwe feila o awisa eman chon mas, pwe epwe mamasa ewe leni o asile ngonuk mine a küna. \v 7 Iwe, lupwen epwe küna ruu telin chon wawa oris ika chon wawa aas me kamel, epwe fokun nenengenifichi.” \v 8 Iwe, ewe chon mas a leüömong le kökkö, “Ai samol, üa chök ükütä won ai lenien mamas lerän me lepwin.” \v 9 Mürin chök ekewe chon wawa oris ra war. Iwe, ewe chon mas a apasa, “A tur, a tur Papilon, ar kewe uluulun anümwäl ra mökküla o parasala le pwül.” \x + \xo 21.9 \xt Pwär 14.8; 18.2\x* \v 10 Ämi nei aramasen Israel, chon oputakemi ra purikemi usun wiich. Iei üa asile ngenikemi mine üa rongorong seni ewe Samol mi Unusen Manaman, ewe Koten Israel. \s1 Kapasen osuni usun Etom \sr 21.11-12 \p \v 11 Iei än Kot kapas usun Etom: Eman a kökkö ngeniei seni Etom, “Chon mas, ifa usun, a tori wilingäch? Ifa usun, esamwo ränila?” \v 12 Iwe, üa pälüeni, “A fen tori wilingäch, nge epwe pwal pwinsefäl. Are oua mochen ais, oupwe chök liwinsefäl o ais.” \s1 Kapasen osuni usun Arapia \sr 21.13-17 \p \v 13 Iei än Kot kapas usun Arapia: Ämi chon Tetan mi wawa kamel le sai o möür lein pötöwölün Arapia, \v 14 oupwe aünü ekewe chon kaka koluk. Ämi chon Tema, oupwe amongöü ekewe choisä. \v 15 Pun ir ra sü seni ekewe ketilas mi molotä ngeni ar repwe niela aramas, ra sü seni ekewe likapich mi mei, pwal seni feiengauen maun. \v 16 Iwe, ewe Samol a kapas ngeniei, “Mürin eu ier, iei ükükün fansoun än eman chon angang pwon, lingen chon ekewe ainangen Ketar meinisin epwe wesila. \v 17 Nge ekewe chon Ketar mi chüen manau, ir chon likapich me chon pwora, repwe chokükün. Ngang ewe Samol mi Lapalap, ewe Koten Israel, üa kapas.” \c 22 \s1 Kapasen osuni usun Jerusalem \sr 22.1-14 \p \v 1 Iei än Kot kapas usun ewe lemolun pwärätä: Met popun ämi meinisin oua tötä won imwemi? \v 2 Pwota ämi chon ei telinimw oua uren akürang me mwökütüküt me mwänek? Ämi somä resap mäla ren ketilas ika lon maun. \v 3 Ämi samol meinisin ra sülappök, ra oola mwen resamwo nöünöü nöür likapich. Iwe, chon oputakemi ra liapenala meinisin, inamwo ika ra süla toau. \v 4 Iei mine üa apasa, “Ousap nenengeniei, nge oupwe chök mwüt ngeniei pwe üpwe kekechü. Ousap pwal sotuni le achipaei, pun üa kechüeiti nei aramas kana mi küna feiengau.” \p \v 5 Iwe, Kot ewe Samol mi Unusen Manaman a awarato eu ränin fitikoko me kuf me niuokus watte won ewe lemolun pwärätä. Lon ewe rän tittin ewe telinimw ra turutiu, nge aramas ra pupuchör ngeni ekewe chuk. \v 6 Iwe, ekewe sounfiu seni Elam ra feito won war oris fän nöür likapich me föün esefich, nge ekewe sounfiu seni Kir ra amolätä ar kewe tittin maun. \v 7 Ekewe lemol mi pwülüöch ra ur ren woken, nge chon wawa oris ra ütä ren ekewe asamalapen Jerusalem. \v 8 Än Juta kewe epetin maun ra mökküla. Lupwen a fis ei, ämi oua atowu ekewe pisekin maun mi nom lon ewe imwen wöllap. \v 9 Oua küna ekewe chomong pwang lon tittin ewe telinimw Jerusalem, oua pwal achufengeni ekewe koluk lon ewe lenien koluk fan. \v 10 Oua aleani ekewe imw lon Jerusalem o ataela ekoch pwe oupwe eäniir le apinasa o apöchöküla tittin ewe telinimw. \v 11 Oua pwal föri eu wän koluk lefilen ekewe ruu tit fän iten an epwe amwocho ewe koluk seni ewe lenien kolukun lom. Nge ousap ekieki usun Kot ewe mi afisätä ekei mettoch meinisin, ousap afäli ewe a fen amolätä ei seni me lom. \p \v 12 Lon ewe fansoun Kot ewe Samol mi Unusen Manaman a ürenikemi pwe oupwe kechü o ngüngüres, oupwe pwal fichi möküremi o üföüf üf seni tuk. \v 13 Nge oua chök pwapwa o mweireir, oua niela kow me sip kana pwe oupwe ochoch fituk o ünümi wain. Pun oua apasa, “Ousipwe momongö o ükün, pun lesor sipwe mäla.” \x + \xo 22.13 \xt 1.Kor 15.32\x* \v 14 Iwe, ewe Samol mi Unusen Manaman a pwäri ngeniei lon an kapas, “Ellet, ei tipis esap musala senikemi tori oupwe mäla. Ngang Kot ewe Samol mi Unusen Manaman üa kapas.” \s1 Eliakim epwe siwili Sepna \sr 22.15-25 \p \v 15 Iwe, Kot ewe Samol mi Unusen Manaman a üreniei, pwe üpwe feila ren ewe nöüwis Sepna, ewe meilapen chon tümwünü ewe imwen king, o üreni, \v 16 “Met ka föri ikei? Fän meni pwüng ka tuw peiasom lon ei leni? Ka tuw eu peias lon achau won ewe leni mi tekia, pwe kopwe nom lon mürin om mäla. \v 17 Nengeni, ewe Samol mi Lapalap epwe turufuk fän pöchökül o moneekela, inamwo ika en eman mwän mi wor manom. \v 18 Epwe amorokuluk o moneekela lon eu fanü mi watte usun eföü pwoor. Ikenan kopwe mäla lükün waom kewe woken mi ling, pun en eman mi aitengaua imwen om we king. \v 19 Ewe Samol mi Lapalap epwe asapwiluketiu seni wisom, pwe kopwe towu seni om angang.” \v 20 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üreni Sepna, “Lon ena rän üpwe köri nei chon angang Eliakim nöün Hilkia we mwän. \v 21 Üpwe aüföüfa ngeni üfom, üpwe pwal aea ngeni om pelit o seikätä i lon wisom. Iwe, i epwe usun eman sam ngeni chon Jerusalem, pwal ngeni chon Juta. \v 22 Üpwe ngeni an nemenem fän ewe king, ewe mwirimwirin Tafit. Üpwe ngeni ewe ki. Met epwe suki, esap wor eman epwe tongeni apüngala, met epwe apüngala, esap wor eman epwe tongeni suki. \x + \xo 22.22 \xt Pwär 3.7\x* \v 23 Üpwe pwal fotukätiu i lon eu leni mi nükünük usun efoch chüfölün imw mangaku, nge epwe wiliti eu lenien iteüöch fän iten chon leimwen saman. \v 24 Iwe, repwe uwätä won weiresin tümwünün imwen saman. Aramasan seni watte tori kükün repwe itiwetä won usun chök kükün sepi, kap me rume ra itiwetä won efoch chüföl. \v 25 Lon ena rän epwe fis pwe ewe chüföl mi fotetiu lon eu leni mi nükünük epwe masassan, epwe üttütä o turula. Nge meinisin mine a nom won epwe mökküla. Ngang ewe Samol mi Unusen Manaman üa kapas.” \c 23 \s1 Kapasen osuni usun Tirus me Siton \sr 23.1-18 \p \v 1 Iei än Kot kapas usun Tirus: Oupwe kekechü, ämi säla won ekewe sein amömö, pun Tirus a tala. Iwe, esap chüen wor imw won, esap pwal chüen wor lenien ilen sip. Ei pworaus a torikemi, lupwen oua sai seni ewe fanü Saipiros. \x + \xo 23.1 \xt Is 26.1–28.19; Sow 3.4-8; Am 1.9-10; Sek 9.1-4; Mat 11.21-22; Luk 10.13-14\x* \v 2 Oupwe ngüngüres, ämi chon amömö mi nom aroset. Nöümi chon angang ra sai won matau mi watte, \v 3 ra uwato remi wiich seni Sihor me resin ewe chanpupu Nil. Leniemi a eu lenien amömö fän iten chon fanüfan meinisin. \v 4 Kopwe itengau, Siton en telinimwen lematau mi pöchökül, pun ewe matau a apasa, “Üsap cheuchen fam, üsap pwal nöünöü. Üsap foleni alüal, üsap pwal foleni föpwül.” \v 5 Ekewe chon Isip mwo nge repwe fokun riaföü, lupwen repwe rongorong pworausen talan Tirus. \v 6 Oupwe saila Tarsis, oupwe kekechü ämi mi nonom aroset. \v 7 Ifa usun, iei ämi telinimw mi uren pwapwa, a nom seni ekewe fansoun lom? Iei ewe telinimw aramasan ra sai toau pwe repwe nonom ekis meinisin? \v 8 Iö a ekiekietä ei feiengau won Tirus, ewe telinimw mi ineti mwärin king? An chon amömö ra samol pwal aramas mi iteüöch me won unusen fanüfan. \v 9 Iwe, ewe Samol mi Unusen Manaman a ekiekietä ewe feiengau, pwe epwe awesi ar lamalamtekia ren mine ra föri, epwe pwal atekisona chokewe mi iteüöch won fanüfan. \v 10 Oupwe föri tanipi won fanüemi, ämi chon Tarsis, pun esap chüen wor lenien ilen sip. \v 11 Iwe, Kot a aitiela pöün won matau o achecha ekewe mwü. Ewe Samol mi Lapalap a allük pwe ekewe imw mi pöchökül lon Kanaan repwe tala. \v 12 Iwe, a apasa, “Esap chüen wor ämi mwänek, ämi chon Siton mi nom lon riaföü. Ikamwo oupwe sai won sip o saila Saipiros, ousap pwal tongeni kinamwe me ie.” \p \v 13 Nengeni ewe fanü Papilon. Sap chon Asiria, nge chon Papilon ra föri pwe Tirus epwe eu lenien manmwacho. Ra aüetä ar imwen maun mi tekia, ra ataela ekewe imwen maun mi pöchökül a atatakisi unusen ewe telinimw. \v 14 Oupwe kekechü, ämi säla won ekewe sein amömö, pun ämi telinimw mi pöchökül a tala. \v 15 Lon ena fansoun aramas repwe manlükala Tirus lon fik ier, iei ükükün ierin manauen eman king. Nge lesopolan ekewe fik ier epwe fis ngeni Tirus usun mine a mak lon ewe köl usun eman fefin mi amömö inisin fän iten lisowu, \q1 \v 16 “Kopwe angei noum kitar o fetalfeil lon ewe telinimw, \q1 en fefin mi amömö inisum fän iten lisowu, aramas ra malükükala. \q1 Kopwe ngiöch le köl o eäni chomong köl, \q1 pwe ekewe mwän repwe chechemenuk.” \p \v 17 Iwe, mürin ekewe fik ier ewe Samol mi Lapalap epwe föri pwe Tirus epwe kaüsefäl. Epwe liwinsefäliti an angangen amömö ngeni ekewe mwü won unusen fanüfan. \v 18 Iwe, chon ewe telinimw repwe eäni asor ngeni ewe Samol mi Lapalap winnen ar amömö, nge resap ionifengeni o iseis chök. Iwe, ren winner kewe repwe atufichi chokewe mi angang ngeni ewe Samol mi Lapalap, pwe repwe kamö ener mongö mi chomong me üfer mi ling. \c 24 \s1 Kot epwe apwüngü fanüfan \sr 24.1-23 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap epwe atatakisi fanüfan o apööla. Epwe ataela won o atoropasa chon. \v 2 Iwe, lon ewe feiengau epwe fis pwe aramas repwe wewefengen. Souasor repwe usun chök aramas kis, samol repwe usun chök nöür chon angang mwän me chon angang fefin, chon amömö repwe usun chök chon kamö, nge chon mwütawu repwe usun chök chon tüngor me chon liwinimang. \v 3 Iwe, fanüfan epwe wesewesen tatakis me pön, pun ewe Samol mi Lapalap a apasa. \p \v 4 Iwe, fanüfan a aiolol o pwasala, unusen fanüfan a apwangapwangala. Läng a eti fanüfan le kirou. \v 5 Fanüfan a limengau ren chon, pun ra puri än Kot kewe allük o aücheangaua an kewe pwüüng, ra pwal ataela an we pwon mi nom tori feilfeilachök. \v 6 Iei popun fanüfan a fokun anümamau, nge chon ra angei liwinin ar tipis. Pwal iei popun chon fanüfan ra chokisikisila, ekoch chök leir ra chüen manau. \v 7 Ewe irän wain a pwasala, ewe wain a rosola, nge chon letipepwapwa ra ngüngü. \v 8 Iwe, tikitikin pisekin ettik a köüla, pwal mweireiren chon mweireir, nge tikitikin kitar a ükütiu. \v 9 Aramas resap chüen köl lupwen ar ünümi wain, sakau a maras ngeni chon ün. \v 10 Iwe, lon ewe telinimw a chök fis fitikoko, iteiten imw ra kapüngüla pwe esap wor eman a tongeni tolong. \v 11 Aramas ra akürang won ekewe al, pun esap chüen wor ünümer wain. Iwe, pwapwa a wesila, esap chüen fis mwänek won ewe fanü. \v 12 Ewe telinimw a wesewesen tatakis, nge asamalapan ra tala. \v 13 Iei usun mine epwe fis won unusen fanüfan, pwal ngeni aramas meinisin. Epwe usun chök lesopolan fansoun kinikin, lupwen eman a fen wes le wichiki ekewe irän olif, pwal lupwen eman a fen kiniela uän ekewe irän wain. \p \v 14 Nge ir mi chüen manau repwe leüömong le köl fän pwapwa. Chokewe mi nom lotou repwe ingemwareiti lingen ewe Samol mi Lapalap, \v 15 nge chokewe mi nom ötiu repwe mwareiti i. Ekewe aramas mi nom aroset repwe mwareiti ewe Samol mi Lapalap, ewe Koten Israel. \v 16 Seni lesopun fanüfan sa rongorong ei köl, “Ewe mi Pwüng epwe ling.” \p Nge ngang üa apasa, “Feiengauei! Üa apwangapwangala, üa apwangapwangala. Ekewe chon afangamä ra afangamä fän ar rawangau, ra chök akafangamä.” \v 17 Niuokus watte, pwang mi alolol me sär repwe sounikemi, ämi chon fanüfan. \v 18 Iwe, chokewe mi sü seni ewe niuokus watte repwe turulong lon ewe pwang mi alolol, nge chokewe mi tötä seni ewe pwang repwe tup lon ewe sär. Pun üt epwe fokun püngümongetiu, nge longolongun fanüfan epwe chechech. \v 19 Iwe, fanüfan epwe fokun mökküla, epwe fokun chechech o sangfesen. \v 20 Iwe, fanüfan epwe tokorikirik usun eman chon sakau, epwe mwaroro usun eu likachoch, lupwen asepwäl a eniti. Fanüfan a choutiu ren an tipis, epwe turula, nge esap chüen üsefälitä. \p \v 21 Lon ena fansoun ewe Samol mi Lapalap epwe apwüngü ekewe mwichen chon läng, epwe pwal apwüngü ekewe king mi nom won fanüfan. \v 22 Iwe, epwe achufengeni ekewe king lon eu pwang usun chon fötek, epwe pwal lokerelong lon imwen fötek. Nge mürin chomong rän repwe küna apwüng. \v 23 Mürin, maram me akkar repwe tinengauala ren ar säw, pun ewe Samol mi Unusen Manaman epwe nemenem won ewe chuk Sion, pwal lon Jerusalem. Iwe, ekewe souakomwen lon ewe telinimw repwe küna an ling. \c 25 \s1 Kölün mwareiti än Kot ümöümöch \sr 25.1-12 \q1 \v 1 Ai Samol mi Lapalap, en ai Kot. \q1 Üpwe ingeituk, üpwe pwal mwareiti itom, \q1 pun ka föri mettoch mi amwarar. \q1 Ka apwönüetä mine ka akota me lomlom \q1 fän allükülük me wenechar. \q1 \v 2 Ka föri pwe ewe telinimw a wiliti eu ioien mettoch mi tatakis, \q1 ewe telinimw mi pöchökül tittin a tala. \q1 Ekewe imwen kingen chon ekis ra tala, \q1 esap wor eman epwe aüsefäliretä. \q1 \v 3 Iei mine aramasen ekewe mwü mi pöchökül repwe alingok, \q1 aramasen ekewe telinimw mi mwänewüs repwe niuokusituk. \q1 \v 4 Pun en eu lenien pöchökül fän iten chon osupwang \q1 me chon mwelele lon ar riaföü. \q1 En eu lenien op lupwen fansoun mölümöl, \q1 pwal eu lenien nür lupwen fansoun pwichikar. \q1 Iwe, än ekewe aramas mi mwänewüs angangen afeiengau a usun eu mölümöl a mölümöliti eu tit, \q1 \v 5 pwal usun chök pwichikaren akkar won eu leni mi pwasapwas. \q1 Ka aükätiu akürangen chon ekis, \q1 nge än ekewe aramas mi mwänewüs kölün win a ükütiu, \q1 usun nürün eu kuchu a epeti pwichikaren akkar. \p \v 6 Won ewe chuk Sion ewe Samol mi Unusen Manaman epwe amolätä eu kametip fän iten aramas meinisin won fanüfan, eu kametip ia epwe wor ie sokopaten mongö mi anö, pwal wain mi mürina. \v 7 Iwe, won ei chuk epwe angei seni aramas meinisin pwölüpwölün won meser, epwe angei seni chon ekewe mwü meinisin ewe pwölüpwölün letipeta a nonom wor. \v 8 Iwe, Kot ewe Samol mi Lapalap epwe aükätiu mäla, pwe esap chüen wor tori feilfeilachök. Epwe talü chönün mas seni won mesen aramas meinisin o angei seni nöün aramas kana ar itengau ekis meinisin won fanüfan. Iei alon ewe Samol mi Lapalap. \x + \xo 25.8 \xt 1.Kor 15.54; Pwär 7.17; 21.4\x* \v 9 Iwe, lon ena rän aramas repwe apasa, “Ellet, iei i ach Kot sa anomu ach lükülük won pwe epwe amanauakich, iei i ewe Samol mi Lapalap sa anomu ach apilükülük won. Ousipwe pwapwa o mwänek ren an amanauakich.” \p \v 10 Iwe, pöün ewe Samol mi Lapalap epwe pwölü ei chuk Sion, nge epwe puri Moap usun eman a puri fetilipwas lon eu pwangen pi. \x + \xo 25.10 \xt Ais 15.1–16.14; Jer 48.1-47; Is 25.8-11; Am 2.1-3; Sef 2.8-11\x* \v 11 Iwe, Moap epwe aitiela pöün me lon ewe pwang, usun eman aramas a aitiela pöün lupwen a ä. Nge Kot epwe atekisonätiu än Moap lamalamtekia me tufichin angangen pöün. \v 12 Iwe, epwe ataela an kewe imwen maun me tittir mi tekia, epwe fokun atururela lepwül. \c 26 \s1 Kölün lükü usun än Kot tümwün \sr 26.1-21 \p \v 1 Lon ena fansoun aramas repwe chietä ei köl lon ewe fanü Juta: \q1 A wor rech eu telinimw mi pöchökül, \q1 nge ren tittin mi nükünük sa küna manau. \q1 \v 2 Oupwe suki asamalapen ewe telinimw, \q1 pwe ewe mwichen aramas mi pwüng \q1 o allükülük epwe tongeni tolong lon. \q1 \v 3 Ka ngeni chokewe mi kamwöchünük womw kinamwe, \q1 pun ra anomu ar apilükülük womw. \q1 \v 4 Iwe, oupwe lükü ewe Samol mi Lapalap fansoun meinisin, \q1 pun Kot ewe Samol mi Lapalap eu achau tori feilfeilachök. \q1 \v 5 A atekisonätiu chokewe mi lamalamtekia. \q1 A ataetiu ewe telinimw mi pöchökül ra imweimw lon, \q1 o aturätiu tittin lepwül. \q1 \v 6 Iwe, chokewe mi nom lon riaföü me wöüngau \q1 ra puri ewe telinimw. \b \q1 \v 7 Äm Samol mi Lapalap, ka asonosonöchü ewe al ekewe chon pwüng repwe fetal won, \q1 ka pwal awenöchü ar kewe al. \q1 \v 8 Äm aia apwönüetä om kewe allük o anomu äm apilükülük womw. \q1 Letipem a chök mochen chechemeni itom. \q1 \v 9 Iwe, üa posituk lepwin, üa küttok ren unusen letipei. \q1 Lupwen ka apwüngü fanüfan, \q1 chon fanüfan ra kaiö mine a pwüng. \q1 \v 10 Iei mwo nge ka eäni ümöümöch ngeni ekewe chon föföringau, \q1 nge resap kaiö föförün pwüng. \q1 Iwe, lon fanüen chon wenechar \q1 ra chök föri mine a ngau, \q1 resap ekieki om tekia me om ling, en äm Samol mi Lapalap. \q1 \v 11 Äm Samol mi Lapalap, ka aitietä poum pwe kopwe apwüngüür, nge resap mefi. \q1 Kopwe aiti ngeniir usun om echeni noum aramas pwe repwe säw ren. \q1 Nge ewe ekkei ka amolätä fän iten chon oputok epwe kenirela. \x + \xo 26.11 \xt Ipr 10.27\x* \q1 \v 12 Äm Samol mi Lapalap, kopwe ngenikem kinamwe, \q1 pun äm angang meinisin aia föri \q1 en ka afisätä. \q1 \v 13 Äm Kot Samol mi Lapalap, chomong samol lukum ra nemenikem, \q1 nge äm aia chök asomoluk. \q1 \v 14 Iei ra mäla, nge resap chüen manausefäl. \q1 Ra wiliti sotup, nge resap chüen pwätäsefäl. \q1 Ka apwüngüür o afeiengaueer, \q1 ka föri pwe esap wor eman a chüen chechemeniir. \q1 \v 15 Nge en, äm Samol mi Lapalap, ka fokun achomongala aramasen ei mwü. \q1 Ka pwal awattela kiännin fanüem. \q1 Ren ei ka iteüöch. \b \q1 \v 16 Äm Samol mi Lapalap, aia küttok lon äm riaföü, \q1 aia pwal iotek ngonuk, lupwen ka apwüngükem. \q1 \v 17 Usun eman fefin mi pwopwo a tori an cheuchen fam o kechü, \q1 iei usun aia kechü fän mesom, äm Samol mi Lapalap. \q1 \v 18 Iwe, äm aia pwopwo, aia pwal cheuchen fam, \q1 nge mine aia nöüni esap wor, pwe asepwäl chök. \q1 Aisap atoto manau fän iten ewe fanü, \q1 nge esap wor chon fanüfan mi up senikem. \b \q1 \v 19 Nge ir mi mäla senikem repwe manau, \q1 inisir epwe manausefäl. \q1 Ämi sotup mi möür fän pwül, \q1 oupwe nela, oupwe köl fän pwapwa. \q1 Usun amurenipwin a amanaua irän fanüfan, \q1 iei usun ewe Samol mi Lapalap epwe amanaua \q1 chokewe mi mäla me lomlom. \p \v 20 Oupwe tolong lon imwemi, ämi nei aramas, o apüngala asamemi. Iwe, oupwe aopakemi eu fansoun mochomoch tori än Kot song epwe wesila. \v 21 Iwe, ewe Samol mi Lapalap epwe towu seni lon lenian, pwe epwe apwüngü chon fanüfan pokiten ar tipis. Ewe angangen nimanau mi fis won fanüfan le monomon epwe pwäpwäla, nge ewe pwül esap chüen aopala chokewe mi ninnila. \c 27 \s1 Chon Israel ra ngasala o chufengensefäl \sr 27.1-13 \p \v 1 Lon ena fansoun ewe Samol mi Lapalap epwe apwüngü Lefiatan ewe serepenit mi süla, epwe apwüngü Lefiatan ewe serepenit mi tö rikirik ren nöün ketilas mi ken me pöchökül me manaman. Iwe, epwe pwal niela ewe trakon a nom leset. \x + \xo 27.1 \xt Hiop 41.1; Kölf 74.14; 104.26\x* \p \v 2 Lon ena fansoun Kot epwe apasa, “Oupwe kölü ewe tanipin wain mi mürina. \v 3 Ngang ewe Samol mi Lapalap üa tümwünü, üa pwal achöchönü iteiten fansoun. Iwe, üa mamasa lepwin me lerän, pwe esap wor eman epwe atai. \v 4 Üsap chüen song ngeni ewe tanipin wain. Are iräfölüföl me pötöwölingau repwe mär, üpwe äteriir o kenirela meinisin. \v 5 Nge are chon oputa nei aramas ra mochen eäniei lenien op, repwe akomwen afisätä kinamwe ngeniei. Ewer, repwe fokun afisätä kinamwe ngeniei. \p \v 6 Lon fansoun epwe feito, ekewe chon Israel, ir ekewe mwirimwirin Jakop, repwe apwükü warer usun efoch irä, repwe fasar me sot, repwe pwal amasoua unusen fanüfan ren uar. \p \v 7 Ifa usun, ewe Samol mi Lapalap a afeiengaua chon Israel usun an afeiengaua chokewe mi afeiengaueer? Ika ifa usun, a niela chon Israel usun an niela chokewe mi nirela? \v 8 Ewe Samol mi Lapalap a apwüngü nöün aramas ren an mwüt ngeniir pwe repwe oola. A asürela ren an asepwäl mi pöchökül a enito seni ötiu. \v 9 Nge än chon Israel tipis epwe chök musala, are ra atai ekewe rongen uluulun anümwäl, pwe föür repwe wiliti pwül moromor, are ra pwal ataela ekewe uluulun ewe anüfefin Astarot, pwal ekewe rongen asoren ötüöt, pwe resap chüen nom. \v 10 Iwe, ewe telinimw mi pöchökül tittin a tala, a eu leni esap chüen so usun chök fanüapö. Ikenan kow ra kütta ener, ra kon o mongö fetilin ewe leni. \v 11 Ekewe aramas ra wewe ngeni palen ekewe irä mi pwas, ra kuputiu. Iwe, fefin repwe feito o rusifengeniir pwe repwe eäniir amüch. Pun ir eu mwichen aramas resap mirit. Iei mine Kot ewe mi föriir esap tongeäsiniir, esap pwal ümöümöch ngeniir. \v 12 Lon ena fansoun ewe Samol mi Lapalap epwe achufengeni nöün aramas eman ngeni eman seni ewe chanpupu Oifrat tori ewe öüwön Isip, usun eman a achufengeni föün wiich mürin an aimwüfeseni seni pön. \v 13 Iwe, lon ena fansoun efoch rappwa epwe pu pwe epwe köri chokewe mi oola lon ewe fanü Asiria me ewe fanü Isip, pwe repwe liwinsefäl. Repwe feito o fel ngeni ewe Samol mi Lapalap won ewe chuk mi pin lon Jerusalem. \c 28 \s1 Kapasen fön ngeni Israel \sr 28.1-6 \p \v 1 Feiengauen Samaria, mwärin chokewe mi sikesik won o ünüpuch lon Israel. Lingan mi watte a chök wewe ngeni epö pön irä mi aiolol. Feiengauen ewe telinimw a nom lon ewe lemol mi fokun wöü, ia ra nom ie chokewe mi puch ren wain. \v 2 Nengeni, a fen wor eman mi manaman o pöchökül, ewe Samol epwe tinala, a usun chök eu ütten fau mi afeiengau me eu mölümöl, pwal usun chök üt mi püngümong me eu noter. Iwe, i epwe aturala Samaria won pwül fän pöchökül. \v 3 Epwe puri fän pechen ewe telinimw, mwärin chokewe mi sikesik won o ünüpuch lon Israel. \v 4 Lingan mi watte a wewe ngeni epö pön irä mi aiolol, ewe telinimw a nom won ewe lemol mi fokun wöü, epwe usun chök eföü mwen uän fiik. Are eman epwe küna, epwe ochei lon ewe chök otun a nom lepöün. \p \v 5 Lon ena fansoun ewe Samol mi Unusen Manaman epwe usun chök epa mwärämwärin fau aüchea mi fokun ling fän iten nöün aramas mi chüen manau. \v 6 Epwe afisätä ekiekin pwüngüöch ngeni ätewe mi wiseni ewe wisen soukapwüng, epwe pwal apworai chokewe mi wisen asüela chon maun lükün asamalapen tittin ewe telinimw. \s1 Kapasen fön me pwon ngeni Jerusalem \sr 28.7-29 \p \v 7 Iwe, pwal ekewe souasor me soufos ra kukuul ren wain, ra mwaroro ren sakau. Ra ünümong wain me sakau pwe ra mwaroro o umwesila. Iwe, ekewe soufos ra mwäl lon künaer, ekewe souasor ra pwal mwäl lon ar apwüng. \v 8 Ar kewe chepel ra kula ren mus, nge esap chüen wor eu leni mi limöch me won. \v 9 Iwe, ra apasa usi, “Iö ätei a ekiekin aiti ngeni ei pworaus? Iö ätei a mochen afalafala? Ifa usun, a ekieki pwe kich sa wewe ngeni semirit mi mwü seni oup? \v 10 Pun a chök eliwini ngenikich eu itechikin kapas pwal eu itechikin kapas, eu ititin fos pwal eu ititin fos, eu lesen pwal eu lesen.” \p \v 11 Ewer, ewe Samol mi Lapalap epwe fos ngeni nöün aramas lon kapasen ekis mi küküngau. \v 12 Iwe, a apasa ngeniir me lom, “Iei ewe lenien kinamwe chon weiresikis repwe asösö lon. Ewer, iei ewe lenien asösö.” Nge resap mochen rongorong. \x + \xo 28.12 \xt 1.Kor 14.21\x* \v 13 Iei mine ewe Samol mi Lapalap epwe aiti ngeniir eu itechikin kapas pwal eu itechikin kapas, eu ititin fos pwal eu ititin fos, eu lesen pwal eu lesen. Mürin repwe chepetek won ekewe al ra fetal won, repwe seletä o kinas, repwe oo o fötek. \p \v 14 Iei mine oupwe rongorong alon ewe Samol mi Lapalap, ämi chon turunufas, ämi mi nemeni ekei aramasen Jerusalem. \v 15 Iwe, oua tunosikesik o apasa, “Sa pwonfengen me mäla, sa pwal tipeeufengen me ewe lenien sotup. Lupwen ewe feiengau epwe war usun eu noter, esap tongeni torikich, pun sa aopakich ren kapas chofana, sa pwal eäni lenien op kapas atuputup.” \v 16 Iei mine Kot ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Nengeni, üa anomu lon Sion eföü föün longolong mi nüküchar, eföü föün lepwokuku mi aüchea o pos. Iö a lükü i esap lichipüng. \x + \xo 28.16 \xt Kölf 118.22-23; Rom 9.33; 10.11; 1.Pet 2.6\x* \v 17 Iwe, üpwe eäni apwüng usun eu selipich, nge pwüng usun selin awenewen.” Iwe, ütten fau epwe pwölüela ewe lenien op itan kapas chofana, nge koluk mi pumong epwe purala. \v 18 Mürin, ämi pwonfengen me mäla epwe wesila, nge ämi tipeeufengen me ewe lenien sotup esap fis. Iwe, lupwen ewe feiengau epwe war usun eu noter, epwe uweekemiila. \v 19 Epwe afeiengauakemi iteiten fansoun a torikemi. Iteiten lesosor epwe torikemi, epwe pwal torikemi lerän me lepwin. Nge ir mi wewe ren ei pworaus repwe chök fokun niuokus. \v 20 Ämi oupwe wewe ngeni eman mwän lon eu mwiitun, a mochen annut won echö kieki mi mochomoch, nge esap kuch lon. A pwal mochen pwölüela ren echö chenikam, nge a chökisikis. \v 21 Iwe, ewe Samol mi Lapalap epwe ütä usun a ütä won ewe chukun Perasim, epwe pwal song usun a song me lon ewe lemolun Kipeon. Epwe föri sokun föför esap wor eman a küküna me mwan, epwe afisi an angang, sokun angang aramas resap wewe ren. \x + \xo 28.21 \xt 2.Sam 5.20; 1.Kron 14.11; Jos 10.10-12\x* \v 22 Iei mine ousap eäni kapasen turunufas pwe fööföömi resap mwäinüküla. Pun üa rongorong me ren Kot ewe Samol mi Unusen Manaman, pwe a amolätä eu feiengau epwe tori unusen ei fanü. \p \v 23 Oupwe aüseling o rongorong mweliei, oupwe aüseling o rongorong ai kapas. \v 24 Ifa usun, eman chon tanipi a chök tuttuw pwül, lupwen a mochen fofot? Ifa usun, a chök akapwetetei ewe pwül? \v 25 Ifa usun, mürin an asosonöchü ewe pwül, esap amorafeili chomong sokun föün nofitin mongö, esap pwal fotuki telin föün wiich ika sokun föün irä lon en me lenian? \v 26 Iwe, ewe chon tanipi a sileöchü mine epwe föri, pun an Kot a aiti ngeni. \p \v 27 Ekewe sokun angangen wichiwich umwun irä resap wewefengen. Ewe chon tanipi esap wichi uän nofitin mongö ren efoch wok mi öümong ika ren pisekin wichiwich mi chou, nge a wichi uän nofitin mongö ren efoch wok mi pwas. \v 28 Ifa usun, eman a wichi umwun wiich tori föün ra tala? Apwi, esap fokun wichifochei. Nge lupwen a wichi ren pisekin wichiwich, a silei inet epwe ükütiu, pwe ekewe föün resap tala. \v 29 Ei sokun tipachem a feito seni ewe Samol mi Unusen Manaman. I eman souekiek mi amwarar, a fokun tufich lon an silelap. \c 29 \s1 Jerusalem me chokewe mi oputa \sr 29.1-8 \p \v 1 Feiengauen Jerusalem, än Kot rongen asoren kek. Jerusalem, ewe telinimw ia Tafit a imweimw ie, epwe feiengau. Epwe wes eu ier pwal eu ier fengen me ekewe chulap mi fis lor. \v 2 Mürin ngang üpwe afeiengaua ewe telinimw mi wewe ngeni eu rongen asoren kek me rei. Epwe wor ngüngüres me kechü lon. \v 3 Iwe, üpwe pwelifeiliik, Jerusalem, üpwe aüetä imwen maun mi tekia ünükum o amolätä ai pisekin maun pwe üpwe maun ngonuk. \v 4 Lupwen ka turutiu fan, kopwe fos seni won pwül. Om kapas epwe fatangau seni fan. Iwe, mweliom epwe ngüngü seni fän pwül usun chök ngüngün eman anü, nge om kapas epwe osongin lein pwül moromor. \p \v 5 Nge ekewe mwichen chon oputok repwe wiliti pwül moromor, ekewe mwicheichen sounfiu mi eniwokus repwe wewe ngeni pön wiich mi ässila. Iwe, epwe müttir fis, \v 6 pwe ewe Samol mi Unusen Manaman epwe feito o afeiengaueer ren chopulap me chechechin fanü me akürang watte, ren ewiniär me mölümöl, pwal ren ekkei mi ngetenget. \v 7 Mürin, sounfiun ekewe mwü meinisin mi maun ngeni Jerusalem än Kot rongen asoren kek, pwal ir mi maun ngeni an kewe imwen maun o ariaföüü, repwe morukola usun chök eu tan, pwal usun chök künan eman lepwin. \v 8 Iwe, chon ekewe mwü meinisin mi maun ngeni Jerusalem repwe usun chök eman chon echik a tan pwe a mongö, nge lupwen a nela, a chüen echik. Repwe pwal usun chök eman chon kaka a tan pwe a ün, nge lupwen an nela, a fokun apwangapwang ren an kaka, pun esap wes. \s1 Israel a chun me tupula \sr 29.9-16 \p \v 9 Oupwe weitifengenikemi o nonom lon niuokus. Oupwe püsin achunakemi pwe oupwe chun. Oupwe puchala, nge sap ren wain, oupwe mwaroro, nge sap ren sakau. \v 10 Pun ewe Samol mi Lapalap a apüngätiu womi eu möürüchou. Iwe, a apüngala mesen ekewe chon mesenikemi, nöümi kewe soufos, a pwal pwölüela möküren ekewe chon mökürenikemi, nöümi kewe souürür. \x + \xo 29.10 \xt Rom 11.8\x* \p \v 11 Iwe, ekei kapasen osuni meinisin ra usun chök kapas monomon ngenikemi mi mak lon eu puk mi pwau. Lupwen ra ngeni eman mi sile alea o üreni pwe epwe aleani, epwe apasa, “Üsap tongeni, pun ei puk a pwau.” \v 12 Iwe, lupwen ra ngeni eman esap sile alea, pwe epwe aleani, epwe apasa, “Üsap sile alea.” \v 13 Iwe, ewe Samol a apasa, “Ekei aramas ra kan ngeniei ren kapasen awer chök, ra pwal asamoluei ren tinawer chök, nge leluker a fokun toau seniei. Ar fel ngeniei a chök fis ren allük me örünien aramas. \x + \xo 29.13 \xt Mat 15.8-9; Mark 7.6-7\x* \v 14 Iei mine üpwe förisefäli mettoch mi amwarar o amairü lein ekei aramas. Iwe, nöür kewe soutipachem repwe umwesila, nge ekiekin nöür kewe souekiek epwe lomotongau.” \x + \xo 29.14 \xt 1.Kor 1.19\x* \p \v 15 Feiengauen chokewe ra aopala ar ekiek seni ewe Samol mi Lapalap. Ra föri ar föför lemonomon, ra pwal ais, “Iö a künakich? Iö a silei mine sia föri?” \v 16 Ra sorongauei mettoch. Ifa usun, ewe chon föri sepi esap aüchea seni ewe pwül a angang ngeni? Ifa usun, och mettoch a tongeni apasa usun ewe chon föri, “I esap föriei,” ika eu sepi epwe tongeni apasa, usun ewe chon föri, “Esap wor an sile?” \x + \xo 29.16 \xt Ais 45.9\x* \s1 Israel a küna ngas \sr 29.17-24 \p \v 17 Ifa usun, esap fansoun mochomoch chök pwe ewe chuk Lepanon epwe wiliti eu tanipi mi pwülüöch, nge ewe tanipi mi pwülüöch epwe usun chök eu lenien wöllap? \v 18 Lon ena fansoun chon selingapwas repwe rongorong kapasen eu puk, nge chon mesechun mi nom lon toputop me rochokich repwe küna mwer. \v 19 Ekewe chon tipetekison repwe eäni pwapwa me ren ewe Samol mi Lapalap, nge chon wöüngau repwe mwänek ren Ewe mi Pin lon Israel. \v 20 Iwe, chon mwänewüs repwe mola, chon turunufas repwe mochola, nge chon ekiekin föri mine a ngau repwe rosola. \v 21 Kot epwe arosala chokewe mi atipisi aramas, chokewe mi sorei pwüngün kapwüng fän iten chon föföringau, pwal chokewe mi apasätä kapas chofana pwe repwe pinei än ekewe chon wenechar pwüng. \p \v 22 Iei mine ewe Samol mi Lapalap, ewe Koten Israel, ewe mi amanaua Apraham seni an weires, a apasa, “Nei aramas, ousap chüen itengau, ousap pwal chüen wowon säw. \v 23 Pun lupwen oupwe küna nöümi kewe üpwe ngenikemi, oupwe silei pwe ngang ewe Kot mi pin lon Israel. Ämi oupwe asamoluei o meninitiei. \v 24 Iwe, chokewe esap wor ar mirit repwe kaiö mirit, nge chon lalapat repwe aleasochisi kapasen fön.” \c 30 \s1 Feiengauen chon eäni apilükülük Isip \sr 30.1-17 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Feiengauen nei kana ra chök pälüeniei. Ra föri mochenin letiper, nge resap föri letipei. Ra pwal pwonfengen me chon ekis, nge resap mwir me woi. Ren ei ra chök alapala ar tipis. \v 2 Iwe, ra feila Isip, pwe repwe nom fän tümwünüen Farao o op fän nürün Isip, nge resap angei öüröürer me rei. \v 3 Iei mine repwe säw ren än Farao tümwün, repwe pwal küna itengau ren ar opolong fän nürün Isip. \v 4 Inamwo ika nöün chon Juta nöüwis ra nom Soan, nge nöür chon künö ra tori Hanes, \v 5 ir meinisin repwe säw ren Isip, pun i eu mwü mi lomotongau ngeniir, esap tongeni alisiir, pwe a chök äsäweer o aitengaueer.” \p \v 6 Iei kapasen osuni usun ekewe mönün ewe fanü Nekep: Ekewe chon künö ra pwerela lon eu fanüen osupwang me riaföü, eu lenien laion me serepenit mi afeiengau, pwal lenien ewe trakon mi äs. Ra uwei ar pisek mi aüchea won nöür kewe aas me kamel, pwe ar lifang ngeni ewe mwü mi lomotongau ngeniir. \v 7 Pun än chon Isip alilis a aücheangau o lomotongau. Iei mine üa aita ngeni Isip “Tunomong me chipwang.” \p \v 8 Iwe, Kot a üreniei, “Iei kopwe makeetiu lon eu puk ei pworaus usur, pwe epwe eu puken pwärätä lon kan fansoun repwe feito. \v 9 Pun ir eu täppin aramas mi ü ngeniei, nei kana mi chofana, resap mochen aüselinga kapasen amirit me rei ngang ewe Samol mi Lapalap. \v 10 Ra üreni ekewe souürür, ‘Ousap asile ngenikem künaemi,’ nge ngeni ekewe soufos ra apasa, ‘Ousap osuni ngenikem mine a pwüng, nge oupwe kapas motoutou ngenikem. Iwe, oupwe chök osuni mine a mwakel. \v 11 Iwe, oupwe märisi ewe al, ousap epetikem. Äm aisap mochen rongorong usun Ewe mi Pin lon Israel.’” \v 12 Iei mine Ewe mi Pin lon Israel a apasa, “Oua aücheangaua ai kapas, nge oua anomu ämi apilükülük won föförün kirikiringau me atuputup. \v 13 Iei mine ei tipis epwe usun chök chüngün eu tit mi tekia ngenikemi, a kopäi o arapakan ngeni an epwe turula. Nge an tur epwe usun chök müttirin morupun mas. \v 14 Iwe, epwe möküla usun chök eu sepi seni pwül, eman a amökkü fän pöchökül, pwe esap wor emök mökkün eman a tongeni aea le tukei molien ekkei seni eu lenien um, ika aea le üfi koluk seni lon eu chönüttu.” \p \v 15 Iei alon Kot ewe Samol mi Lapalap, Ewe mi Pin lon Israel, “Oupwe küna manau ren ämi liwinsefäl ngeniei me ämi asösö rei, oupwe pwal küna pöchökül ren ämi mosonotam me ämi lükülük. Nge ämi ousap mochen. \v 16 Oua apasa, ‘Apwi, äm aia mochen sü won oris.’ Iei mine oupwe süla. Oua pwal apasa, ‘Äm aipwe sü won oris mi fokun müttir.’ Iei mine chon tapwerikemi repwe pwal fokun müttir. \v 17 Iwe, engeröü leimi repwe sü ren eman chök mi eniwokusukemi, nge ämi meinisin oupwe sü ren liman chon eniwokusukemi tori oupwe usun chök efoch achen filäik won ungen chuk, pwal usun chök efoch filäik won chukuchukutä.” \s1 Kot a pwon pwe epwe ümöümöch ngeni nöün aramas \sr 30.18-26 \p \v 18 Nge ewe Samol mi Lapalap a witiwiti chök an epwe kirikiröch ngenikemi, a pwal molotä pwe epwe ümöümöch ngenikemi. Pun ewe Samol mi Lapalap eman Kot mi unusen pwüng. Feiöchün chokewe meinisin ra anomu ar apilükülük won. \p \v 19 Ewer, ämi aramasen Sion mi imweimw lon Jerusalem, ousap chüen kechü. Kot epwe fokun ümöümöch ngenikemi, lupwen a rong ämi siö. Iwe, lupwen a rongorong, epwe pälüenikemi. \v 20 Inamwo are ewe Samol a fen ngenikemi ewe mongön riaföü me ewe kolukun letipeta, nge i ämi Soukait esap chüen op senikemi, pwe mesemi repwe küna. \v 21 Iwe, lupwen oua kul ngeni peliifich ika peliimöng, selingemi repwe rongorong me lükün sökürümi, “Iei ewe al oupwe aleni.” \v 22 Lon ena fansoun oupwe aücheangaua ämi uluulun anümwäl mi fal o pwölüpwöl ren silifer, pwal ämi uluulun anümwäl mi för seni mächä o pwölüpwöl ren kolt. Iwe, oupwe pöütirela usun chök mettoch mi limengau o apasa, “Aisap chüen mochen künakemi.” \p \v 23 Iwe, Kot epwe ngenikemi üt fän iten ekewe pwükil oua amorafeili won pwül, pwe repwe mär, epwe pwal ngenikemi föün wiich mi somola lon fansoun kinikin. Lon ena fansoun nöümi pwiin man repwe mongö lon lenien fetil mi watte. \v 24 Iwe, nöümi kewe kow me aas mi tuw ewe pwül repwe mongö fetil me föün irä mi neken aramas ra limetifichi ren söföl me fook mi watte. \v 25 Lon ena rän, lupwen ekewe imwen maun mi pöchökül repwe tala, nge ekewe chon oputakemi repwe ninnila, chanpupu repwe putiu seni ekewe chukutekia me chukutekison. \v 26 Iwe, tinen maram epwe wattela usun chök tinen akkar, nge tinen akkar epwe wattela fän fisu usun chök saramen fisu rän, lupwen ewe Samol mi Lapalap epwe filiti kinasen nöün aramas o amoola metekir a püsin ngeniir. \s1 Kot epwe apwüngü Asiria \sr 30.27-33 \p \v 27 Nengeni, ewe Samol mi Lapalap a feito me toau fän an song mi fokun watte, pwal fän eu kuchun ötüöt mi ötümong. Iwe, awan a pwärätä an lingeringer, nge kapasen awan a usun chök ngetengeten ekkei. \v 28 Iwe, enienin ngasangasan a usun chök eu chanpupu a pupuwu lükün pwe a tori üen aramas. Iwe, Kot epwe achecha chon ekewe mwü ren feiengau, epwe pwal atokala ekewe mwichen aramas usun eman a atokala oris ren mächän lon awer. \p \v 29 Nge ämi nöün Kot aramas oupwe köl usun oua köl lon ewe pwin, lupwen a fis chulap mi pin, oupwe pwal pwapwa lon lelukemi usun oua pwapwa lon fansoun ämi sai ngeni chukun ewe Samol mi Lapalap, ewe Achauen Israel, fän tikitikin pisekin ettik. \v 30 Nge ewe Samol mi Lapalap epwe föri pwe aramas repwe rongorong mwelian mi osomong, epwe pwal aküna ngeniir pöün mi feitiu wor fän an song mi watte. Epwe wor ekkei mi ngetenget, pwal üttomong me mölümöl me ütten fau. \v 31 Iwe, ekewe chon Asiria repwe fokun niuokus ren mwelien ewe Samol mi Lapalap, lupwen a apwüngüür fän pöchökül. \v 32 Iteiten fansoun, lupwen ewe Samol mi Lapalap epwe apwüngü chon Asiria, nöün aramas repwe pwal ettiki pisekin ettik. Iwe, Kot epwe püsin maun ngeni chon Asiria. \v 33 Pun eu lenien ekkei a amol seni me lomlom. Ewer, a amol fän iten ewe kingen Asiria. Iwe, pwangen ewe lenien ekkei a alolol pwal chölap, a pwal ur ren chomong amüch me ekkei. Enienin ngasangasen ewe Samol mi Lapalap mi usun chök ütten primston epwe fisi. \c 31 \s1 Chon Isip aramas chök, nge sap Kot \sr 31.1-9 \p \v 1 Feiengauen chokewe ra kütta alilisir seni Isip. Ra lükülük won oris me woken pokiten chomongur, ra pwal lükülük won chon wawa oris pokiten ra fokun pöchökül, nge resap kütta alilisir me ren ewe Samol mi Lapalap, Ewe mi Pin lon Israel, resap pwal anomu ar apilükülük won. \v 2 Nge Kot a tipachem. Epwe awarato feiengau, nge esap siwili an kapas. I epwe ü ngeni chon föföringau, pwal ngeni chokewe mi alisi chon pwüngingau. \v 3 Iwe, chon Isip aramas chök, nge sap Kot. Nöür kewe oris fituk chök, nge sap ngün. Lupwen ewe Samol mi Lapalap epwe apwüngüür, ewe mwü mi pöchökül epwe tala, nge ewe mwü a angei alilisin seni epwe turula. Iwe, ir meinisin repwe feiengauöppök. \p \v 4 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a kapas ngeniei, “Usun eman laion ika eman nienifön laion a ngüngü won liapan, nge esap niuokus ren mwelien eu mwichen chon mas ra feila ren, esap pwal süla ren aküranger, iei usun ngang ewe Samol mi Unusen Manaman üpwe feitiu pwe üpwe tümwünü ewe chuk Sion seni feiengau, nge esap wor eman epwe pineei. \v 5 Iwe, ngang ewe Samol mi Unusen Manaman üpwe tümwünü Jerusalem usun eman machang a chang won fasan, üpwe tümwünü o angasa, üpwe aopa o amanaua.” \p \v 6 Iei alon ewe Samol mi Lapalap, “Ämi aramasen Israel, oupwe kul ngeniei ngang ewe Kot oua fokun ü ngeni. \v 7 Iwe, lon ena fansoun ämi meinisin oupwe pöütala ämi kewe uluulun anümwäl mi för seni silifer me kolt oua püsin föriir, nge oua tipis ren. \v 8 Iwe, chon Asiria repwe mäla lon maun, nge sap ren pöchökülen aramas, ewe ketilas a nirela sap nöün aramas. Iwe, repwe sü seni ewe maun, nge nöür alüal aramas repwe nöüniir amanau. \v 9 Iwe, ar king epwe süla fän mösök, nge nöün kewe meilapen sounfiu repwe likitala ar filäik fän niuokus watte.” Iei alon ewe Samol mi Lapalap, ewe Kot a wor an lenien ekkei lon Sion, pwal an lenien um lon Jerusalem. \c 32 \s1 Ewe king mi pwüng \sr 32.1-8 \p \v 1 Nengeni, eman king epwe nemenem fän pwüng, nge ekewe samol repwe nemenem fän pwüngüöch. \v 2 Iwe, iteiten eman me eman leir epwe usun chök eu lenien chuno seni asepwäl, pwal usun chök eu lenien op lupwen fansoun mölümöl. Repwe usun chök chanpupu lon eu leni mi pwasapwas, pwal usun chök nürün eu achau mi watte lon fanüapö. \v 3 Mürin, chokewe mi küna resap chüen amöürala meser, nge selingen chokewe mi rongorong repwe aüseling. \v 4 Iwe, chokewe mi müttir le kapas o müttir le föri och, repwe mirit o weweöch, nge än chokewe mi awemwöch kapas epwe fateöch. \v 5 Iwe, chon miritimang resap chüen iteni aramas tekia, nge chon atuputup resap chüen iteüöch. \v 6 Pun eman chon miritimang a eäni kapasen umwes, letipan a chök ekiekin föföringau. Iwe, a föri föför esepwüng, a eäni kapas mi mwäl usun ewe Samol mi Lapalap, a pwal amwöchü seni chon echik mine repwe möt ren, nge esap ngeni chon kaka ünümer. \v 7 Iwe, föförün eman chon atuputup a ngau, a chök ekiekietä mine a pwüngingau, pwe epwe afeiengaua chon wöüngau ren kapas chofana, inamwo ika a pwä än ewe chon osupwang pwüng. \v 8 Nge eman aramas tekia a ekiekietä mine a let o sopwela le föri mine a pwüng. \s1 Kapasen fön ngeni ekewe fin Jerusalem \sr 32.9-20 \p \v 9 Ou etto, ämi fefin mi kinamwe fän chipwang, oupwe rongorong ai kapas. Ämi föpwül mi ekieki pwe oua nonomöch, oupwe aüselinga ai afalafal. \v 10 Mürin eu fansoun mochomoch, ekis lap seni eu ier chök, oupwe chechech, ämi fefin mi ekieki pwe oua nonomöch, pun resin wain esap fis, esap pwal wor ua. \v 11 Oupwe chechech fän niuokus, ämi fefin mi kinamwe fän chipwang, oupwe chechech, ämi mi ekieki pwe oua nonomöch. Iwe, oupwe pwilitawu üfemi o aea uros mangaku seni tuk. \v 12 Oupwe fichi möküremi pwe asisilen ämi letipeta, pun ekewe tanipi mi mürina me ekewe irän wain mi uaöch ra tala, \v 13 nge iräfölüföl me pötöwölingau ra mär won fanüen nei aramas. Ewer, oupwe kechüeiti ekewe imwen apwapwa meinisin lon ewe telinimw mi pwapwa. \v 14 Pwal ewe imwen king esap chüen so, nge ewe telinimw mi chocho epwe pöla. Iwe, ewe chuk me ewe imwen mamas repwe wiliti eu leni mi tatakis feilfeilachök. Aas mi mwacho repwe pwapwa le nonom ie, nge ekewe pwiin sip repwe mongö fetil ie. \v 15 Iwe, ei epwe fis tori Kot epwe tinato Ngünün woch. Mürin, ewe fanüapö epwe wiliti eu tanipi mi pwülüöch, nge ewe tanipi mi pwülüöch epwe usun chök eu lenien wöllap. \v 16 Iwe, pwüngüöch me pwüng epwe fisitä lon unusen ewe fanü. \v 17 Iwe, uän pwüng kinamwe, nge esenipaen pwüng nonomöch me lükülük tori feilfeilachök. \v 18 Nei aramas repwe manau fän kinamwe, repwe pwal asösö lon imwer, nge esap wor och mine repwe weires ren. \v 19 Inamwo ika ütten fau epwe püngütiu won ewe wöllap, nge ewe telinimw epwe unusen tala, \v 20 ämi mi fofot ünükün ekewe koluk meinisin, oupwe feiöch, pwal ämi mi apichala kow me aas pwe repwe mongöfeil. \c 33 \s1 Kot ewe Chon Amanau \sr 33.1-24 \p \v 1 Feiengauom, en chon kata, en kosamwo püsin tala. Feiengauom, chon atuputup mi afeiengau, nge esamwo wor eman a atupuk. Wesin om kata kopwe püsin tala, nge wesin om angangen atuputup mi afeiengau kopwe püsin tup o feiengau. \p \v 2 Ai Samol mi Lapalap, kopwe ümöümöch ngenikem, äm aia anomu äm apilükülük womw. Kopwe tümwünükem iteiten rän, kopwe pwal amanauakem lon fansoun riaföü. \v 3 Ewe mwichen aramas ra süla ren mweliom mi wewe ngeni chopulap, nge lupwen ka maun fän item, chon ekewe mwü ra toropasfeil. \v 4 Iwe, aramas repwe ürüng won mine ekewe chon maun ra likitala pwe choon wokur, usun chök lifichimas ra ässiti mettoch, repwe pwal mweteri liaper usun chök lifichimas. \p \v 5 Ewe Samol mi Lapalap a tekia, pun a nonom won läng. Iwe, epwe afisätä apwüng me pwüng lon Jerusalem \v 6 o anüküchara ewe mwü. Iwe, i epwe amanaua nöün aramas o ngeniir tipachem me silelap mi somwola, nge ar niuokusiti ewe Samol mi Lapalap iei wöür. \v 7 Nengeni, ekewe chon pwora ra siö won ekewe al, nge ekewe chon künö mi mochen afisätä kinamwe ra kechüangau. \v 8 Esap wor eman a fetal won ekewe alalap, esap pwal chüen wor chon saifeil. Ekewe pwonen atipeeufengen ra tala, ekewe chon pwärätä ra küna turunufas, nge aramas ra aücheangau. \v 9 Ewe fanü a aiolol o pwasapwas, ewe wöllapen Lepanon a pwasala. Ewe lemolun Saron mi pwülüöch a usun chök eu fanüapö, nge ekewe irä won Pasan me Karmel ra amworala chör. \p \v 10 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Iei üpwe ütä, üpwe fefeitä, iei üpwe pwal atekiaeitä. \v 11 Mine oua ekiekietä esap wor aüchean, nge meinisin mine oua föri esap wor lomotan. Iwe, enienin ngasangasemi eu ekkei mi püsin kenikemiila. \v 12 Ämi aramas oupwe usun pweech mi um, oupwe pwal usun chök iräfölüföl mi pöküpök ra kek lon ekkei.” \p \v 13 Oupwe rongorong mine üa föri, ämi mi toau, nge ämi mi arap, oupwe mefi ai manaman. \v 14 Ekewe chon tipis lon Sion ra niuokus, nge chokewe resap lükü Kot ra chechech. Ra ais, “Iö leich epwe tongeni manau ren än Kot apwüng mi wewe ngeni eu ekkei mi sarara tori feilfeilachök?” \v 15 Eman mi föri mine a pwüng o eäni kapas wenechar, i epwe manau, pwal eman mi oput an epwe angei winnan fän pöchökül, esap mochen angei lifangen amichimich, nge a pinei selingan pwe esap rongorong pworausen nimanau, a pwal apüngala mesan pwe esap küna mine a ngau. \v 16 Ei sokun aramas epwe nonom won ekewe lenien tekia, epwe nonom fän kinamwe usun eman mi nom lon imwen maun mi pöchökül. Epwe fokun wor anan mongö me ünüman koluk. \p \v 17 Iwe, mesom epwe küna lingöchün ewe king, epwe pwal nenengeni eu fanü mi fokun watte. \v 18 Kopwe ekieki lon lelukom usun ewe eniwokus mi fis me lom o ais, “Ia a nom ie ewe meilapen nöüwis? Ia a nom ie ewe chon angei takises? Nge ia a nom ie ewe chon aleani ekewe imw tekia?” \v 19 Iwe, kosap chüen küna ekana aramas mi lamalamtekia, ekana aramas mi eäni fosun ekis mi monomon, esap wor eman a tongeni wewe ren. \v 20 Kopwe awena mesom ngeni Sion, ewe telinimwen ach kewe chulap mi pin. Iwe, mesom epwe nenengeni Jerusalem, ewe lenien kinamwe. Epwe wewe ngeni eu imw mangaku mi nükünük, chüfölün resap üttütä, nge selin resap mwü. \v 21 Ikenan ewe Samol mi Lapalap epwe pwäri ngenikich an ling. Ewe telinimw epwe usun chök eu lenien chanpupu mi chölap fän itach, nge esap wor wän chon oputach wa fatül are sip watte, repwe tongeni sai won. \v 22 Iwe, ewe Samol mi Lapalap ach souapwüng, ewe Samol mi Lapalap ach sounemenem, ewe Samol mi Lapalap ach king, i epwe amanauakich. \v 23 Iwe, selin war resap mei, resap tongeni anüküöchü ewe öü lon lenian, resap pwal tongeni aürätä ewe amara. Äm aipwe ineti liapem mi chomong seni maun, pwal mwo nge chon pechemä repwe uweela liaper. \v 24 Iwe, esap wor eman chon ewe fanü epwe apasa pwe a samau. Nge än ekewe aramas tipis epwe musala. \c 34 \s1 Kot epwe apwüngü chon ekewe mwün fanüfan me chon Etom \sr 34.1-17 \p \v 1 Oupwe arapoto, ämi chon ekewe mwün fanüfan, pwe oupwe rongorong. Oupwe aüseling, ämi mwichen aramas. Fanüfan epwe aüseling, pwal aramasen won meinisin. \v 2 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a song ngeni chon ekewe mwün fanüfan, a pwal lingeringeriti nöür kewe mwichen sounfiu meinisin. Iwe, a apwüngala pwe repwe ninnila. \v 3 Ar kewe somä resap peias, inisir epwe ponfeil, nge ekewe chuk repwe parapar ren char. \v 4 Iwe, akkar me maram me fü kana repwe telila, läng epwe numufengen usun echö toropwe, nge minen läng meinisin repwe turutiu usun chön irän wain ika chön irä fiik ra mworotiu. \x + \xo 34.4 \xt Mat 24.29; Mark 13.25; Luk 21.26; Pwär 6.13-14\x* \p \v 5 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a amolätä nöün ketilas lon läng. Nengeni, iei epwe feitiu won Etom pwe epwe apwüngü ekewe aramas, a fen apwüngala pwe epwe afeiengaueer. \x + \xo 34.5 \xt Ais 63.1-6; Jer 49.7-22; Is 25.12-14; 35.1-15; Am 1.11-12; Op 1-14; Mal 1.2-5\x* \v 6 Iwe, nöün ketilas a kuula ren cha me kiris, ren chan ekewe nienifön sip me kuuch, pwal ren kirisin föün lon ekewe ätemwänin sip. Pun ewe Samol mi Lapalap a eäni eu asor lon ewe telinimw Posra, a afisätä eu nimanau mi watte lon ewe fanü Etom. \v 7 Ekewe kow mi mwacho repwe etiir le turutiu, pwal ekewe nienifön kow me ekewe ätemwänin kow mi pöchökül repwe ninnippöküla. Iwe, fanüer epwe kuula ren cha, nge ewe pwül epwe mürina ren kiris. \p \v 8 Pun iei fansoun än ewe Samol mi Lapalap epwe amanaua Sion o ngeni chon oputan chappen ar föför. \v 9 Iwe, ekewe chanpupun Etom repwe wiliti asaruto, pwülün mi moromor epwe wiliti primston, nge unusen ewe fanü epwe wiliti asaruto mi kar. \v 10 Iwe, ewe ekkei esap kunula lepwin me lerän, nge ötüötün epwe ötütä feilfeilachök. Ewe fanü Etom epwe tala seni eu täppin aramas tori eu täppin, nge esap wor eman epwe saifetal won. \x + \xo 34.10 \xt Pwär 14.11; 19.3\x* \v 11 Iwe, fukuro me ängä repwe nonom lon ewe fanü. Iwe, Kot epwe föri pwe ewe fanü Etom epwe fokun pönüla, pwe epwe usun chök mwen än Kot föri fanüfan. \v 12 Ekewe aramas tekia seni Etom esap wor och rer pwe repwe eu mwü. Iwe, an kewe samol meinisin resap chüen nom. \p \v 13 Iwe, iräfölüföl repwe mämäritä won ekewe imwen king, pwal pötöwölingau lon ekewe imwen maun. Iwe, ewe fanü epwe wiliti eu lenien foks me fukuro. \v 14 Sokun mönün lon fanüapö repwe chufengen me wolif, nge anüngau repwe ngüngü ngeni chiener. Ewer, ekewe anün rochopwak repwe so o asösö won. \p \v 15 Iwe, fukuro repwe fas ikenan, repwe pwal amökkü sokuler o achufengeni apaner kana fän pöükässir. Ewer, ikenan ekewe machang iter wolcher repwe chufengen me chiener. \v 16 Oupwe küttafichi o aleani seni än ewe Samol mi Lapalap we puk: Meinisin ekei man repwe nom, iteiten eman me eman epwe wor pwülüan. Pun ewe Samol mi Lapalap a allük pwe epwe iei usun, püsin i epwe achufengeniir. \v 17 Iwe, epwe ineti ewe fanü o ngeni eman me eman kinikinin. Repwe lenieni ekewe leni tori feilfeilachök o nonom lon seni eu täppin aramas tori eu täppin. \c 35 \s1 Kot a amanaua nöün aramas \sr 35.1-10 \q1 \v 1 Iwe, ewe fanüapö me ewe fanüpwas repwe pwapwa, \q1 ewe fanüapö epwe mwänek o afisätä pön irä usun chök ekewe rous. \q1 \v 2 Epwe fokun ämärätä irä, epwe mwänek fän pwapwa me köl. \q1 Iwe, epwe lingeni lingen Lepanon, \q1 epwe pwal pwülüöch usun pwülüöchün ekewe tanipi lon Karmel me Saron. \q1 Iwe, aramasan meinisin repwe küna lingen ewe Samol mi Lapalap, \q1 repwe pwal mefi tekian ach we Kot. \q1 \v 3 Oupwe apöchöküla pau kana mi apwangapwang \q1 o anüküchara pwäsuk kana mi chechech. \x + \xo 35.3 \xt Ipr 12.12\x* \q1 \v 4 Oupwe apasa ngeni chokewe mi niuokus lon letiper, \q1 “Oupwe pworacho, nge ousap niuokus. \q1 Ämi Kot epwe feito pwe epwe apwüngü chon oputakemi. \q1 Epwe feito pwe epwe amanauakemi.” \b \q1 \v 5 Mürin, mesen chon mesechun repwe nela, \q1 nge selingen chon selingepüng repwe sukula, \q1 \v 6 chon pechemä repwe mwetemwet usun eman chia, \q1 nge ekewe chon awemwöch repwe köl fän mweireir. \q1 Pun lenien koluk repwe mökküla lon fanüpwas, \q1 nge chanpupu repwe pupu lon fanüapö. \x + \xo 35.6 \xt Mat 11.5; Luk 7.22\x* \q1 \v 7 Iwe, pi mi pwichikar ren akkar epwe wiliti eu nomun koluk, \q1 nge lon ewe fanü mi pwasapwas epwe wor chönüttu. \q1 Iwe, ekewe lenien wolif repwe wiliti eu leni mi pwülüöch, \q1 ia fetil me irä ra mär ie. \b \q1 \v 8 Iwe, ikenan epwe wor efoch alalap \q1 epwe iteni Al mi Pin. \q1 Ekewe chon tipis resap fetal won, \q1 nge ekewe chon silemang resap tongeni tok seni. \q1 \v 9 Iwe, esap wor laion won ewe al, \q1 esap pwal wor manmwacho repwe tolong lon. \q1 Nge chokewe chök mi küna manau \q1 repwe fetal won. \q1 \v 10 Iwe, chokewe ewe Samol mi Lapalap a angaseer repwe liwinsefäl o feiliti Jerusalem fän mweireir me köl. \q1 Pwapwa esemüch epwe nonom rer. \q1 Pwapwa me mwänek epwe toriir, \q1 nge lolilen me ngüngü epwe sü seniir. \c 36 \s1 Sanherip a tööki Juta \sr 36.1-22 \r (2.King 18.13-37; 2.Kron 32.1-19) \p \v 1 Iwe, lon engol me rüanün ierin mwün Hiskia ewe kingen Juta, Sanherip ewe kingen Asiria a feito, a maun ngeni ekewe telinimwen Juta mi pöchökül tittir o liapeniir. \v 2 Mürin, ewe kingen Asiria a tinala nöün meilapen sounfiu seni Lakis me eu mwichen sounfiu mi chomong, pwe repwe feila Jerusalem ren ewe king Hiskia. Iwe, ewe meilapen sounfiu a üla arun ewe lenien puun koluk mi feitiu me lon ewe nomun koluk asan, ünükün ewe alalap a ale ngeni ewe leni, ia aramas ra apwecha mangaku ie. \v 3 Iwe, ülüman nöün ewe king nöüwis ra feila ren: Eliakim nöün Hilkia ewe meilapen chon tümwünü imwen ewe king, Sepna ewe seketeri, pwal Joa nöün Asaf we, ewe soumak. \p \v 4 Iwe, ewe meilapen sounfiun Asiria a üreniir, “Oupwe asile ngeni Hiskia pwe iei alon ewe king mi lapalap, ewe kingen Asiria, ‘Met ka anomu om apilükülük won? \v 5 Ka apasa pwe mi wor om silelap me pwora lon maun, nge om kapas ra pöön chök. Iö om apilükülük pwe ka ü ngeniei? \v 6 Ewer, ka apilükülükü Isip ewe liwo mi kupukai, epwe pwangeni pöün eman a itetä won. Iei usun lapalapen Farao ewe kingen Isip ngeni chokewe mi anomu ar apilükülük won.’ \x + \xo 36.6 \xt Is 29.6-7\x* \v 7 Nge are oupwe apasa ngeniei, ‘Aia anomu äm apilükülük won äm Kot ewe Samol mi Lapalap,’ ifa usun, Hiskia esap ataela än Kot kewe lenien fel won ekewe leni mi tekia me an kewe rongen asor o apasa ngeni chon Juta me chon Jerusalem, ‘Oupwe fel ngeni Kot mwen ei chök rongen asor?’ \v 8 Iwe, iei kopwe akuf ngeni ai samol ewe kingen Asiria. Ngang üpwe ngonuk ruongeröü oris, nge sipwe pi are epwe wor reöm ruongeröü sounfiu repwe wawa ekewe oris. \v 9 Ren met sokun lapalap ka tongeni pälüeni eman chök me lein ekewe samolun sounfiu mi kis nöün ai king, inamwo ika ka apilükülük won Isip fän iten woken me chon wawa oris? \v 10 Nge ifa usun, ka ekieki pwe ngang üa feito pwe üpwe maun ngeni ei fanü o ataala lükün tipen ewe Samol mi Lapalap? Apwi! Ewe Samol mi lapalap a fen tinieito ikei pwe üpwe ataela ei fanü.” \p \v 11 Mürin, Eliakim me Sepna me Joa ra üreni ewe meilapen sounfiu, “Kose mochen kopwe kapas ngenikem äm noum kei chon angang lon fosun Aramaik, pun aia wewe ren, nge kosap kapas ngenikem lon fosun Juta mwen selingen ekewe aramas mi nom won tittin ewe telinimw.” \v 12 Nge ewe meilapen sounfiu a pälüeniir, “Ifa usun, ai samol a tinieito pwe üpwe eäni ei kapas ngeni ämi we samol pwal ngenikemi chök? Apwi, a pwal tinieito ren ekewe aramas mi mot won tittin ei telinimw, repwe püsin mongö ar kiten mongö o ünümi püsin chuchur usun chök ämi.” \p \v 13 Mürin, ewe meilapen sounfiu a kanoto o kökkö fän leüömong lon fosun Juta, “Oupwe aüselinga alon ewe king mi lapalap, ewe kingen Asiria. \v 14 Ousap mwüt ngeni Hiskia pwe epwe atupukemi, pun esap tongeni amanauakemi. \v 15 Ousap tup ren än Hiskia michikemi ren an apasa, ‘Oupwe anomu ämi apilükülüköch won ewe Samol mi Lapalap, pun i epwe amanauakich, nge ei telinimw esap tolong lepöün ewe kingen Asiria.’ \v 16 Iwe, ousap aüselinga alon Hiskia. Pun ewe kingen Asiria a apasa pwe oupwe afisätä kinamwe ngeni o fangatä. Mürin, ämi meinisin oupwe ochoch seni püsin ämi irän wain me ämi irä fiik, oupwe pwal ünümi koluk seni püsin ämi chönüttu, \v 17 tori epwe feito o uweekemiila lon eu fanü usun chök fanüemi, eu fanü ia a wor ie wiich pwe epwe wor enemi, pwal tanipin wain pwe epwe wor ünümemi wain. \v 18 Iwe, oupwe afälikemi pwe Hiskia esap emweningauekemi ren an apasa pwe ewe Samol mi Lapalap epwe amanauakemi. Ifa usun, mi wor eman lein koten ekewe mwü a tufichin angasa fanüan seni ewe kingen Asiria? \v 19 Ikafair ekewe koten Hamat me Arpat? Ikafair ekewe koten Sefarwaim? Ifa usun, ra angasa Samaria seni lepöün? \v 20 Iö lein koten ekei fanü a tufichin angasa fanüan seni äm king? Ifa usun, oua chüen ekieki pwe ewe Samol mi Lapalap epwe tufichin angasa Jerusalem seni lepöün?” \p \v 21 Iwe, ekewe aramas ra chök fanafanala. Resap pälüeni eu an kewe kapas, pun ewe king a allük ngeniir pwe resap pälüeni och. \v 22 Mürin, Eliakim nöün Hilkia ewe meilapen chon tümwünü imwen ewe king, Sepna ewe seketeri, pwal Joa nöün Asaf, ewe soumak, ra kamwei üfer fän ar letipeta, ra feila ren Hiskia o apworausa ngeni alon ewe meilapen sounfiun Asiria. \c 37 \s1 Kot a amanaua chon Juta seni Sanherip \sr 37.1-38 \r (2.King 19.1-37; 2.Kron 32.20-23) \p \v 1 Iwe, lupwen ewe king Hiskia a rong ei pworaus, a pwal kamwei üfan fän an letipeta o üföüfolong üf seni tuk. Mürin a feila lon imwen ewe Samol mi Lapalap. \v 2 A tinala Eliakim ewe meilapen chon tümwünü imwen ewe king, Sepna ewe seketeri, pwal ekewe souakom lein ekewe souasor, pwe repwe churi ewe soufos Aisea nöün Amos we, nge ra üföüf üf seni tuk. \v 3 Iwe, ra üreni, “Iei alon Hiskia: Ei rän eu ränin riaföü me apwüng me itengau. Iwe, aia usun chök eman fefin a tori fansoun an epwe nöünöü, nge esap wor an pöchökül an epwe nöünätiu nöün. \v 4 Eli ewe Samol mi Lapalap om we Kot a rong alon ewe meilapen sounfiu, ätewe an samol ewe kingen Asiria a tinato pwe epwe turunufasei ewe Kot mi manau. Iwe, ewe Samol mi Lapalap om we Kot epwe apwüngü ätewe ren an kewe kapas a apasa. Iei mine kopwe iotek fän iten chokewe ra chüen manau.” \p \v 5 Iwe, lupwen nöün ewe king Hiskia kewe nöüwis ra feito ren Aisea, \v 6 Aisea a üreniir, “Oupwe asile ngeni ämi samol pwe iei alon ewe Samol mi Lapalap, ‘Kosap niuokus ren ekewe kapas ka rongorong me ren nöün ewe kingen Asiria chon angang ra eäni le turunufaseei. \v 7 Üpwe föri pwe ewe king epwe rongorong och pworaus o liwiniti poputän fanüan. Iwe, üpwe afeiengaua ren ketilas pwe epwe mäla lon püsin fanüan.’” \p \v 8 Iwe, ewe meilapen sounfiu a rongorong pwe ewe kingen Asiria a feil seni Lakis o feila Lipna pwe epwe maun ngeni. Iei mine a feila ikenan pwe epwe churi. \v 9 Iwe, eu pworaus a tori ewe kingen Asiria, pwe Tirhaka eman re Itiopia ewe kingen Isip a amolätä an epwe maun ngeni. Nge lupwen a rong ei pworaus, a tinala chon künö ren Hiskia fän echö toropwe. \v 10 Iei masouan, “Kopwe afäluk pwe om we Kot, ewe ka anomu om apilükülük won, esap atupuk ren an pwon ngonuk pwe Jerusalem esap oolong lepei. \v 11 Ka rong mine ekewe kingen Asiria ra föri ngeni ekewe mwü meinisin, pwe ra fokun aroserela. Ifa usun, ka ekieki pwe en kopwe sü seni ewe feiengau? \v 12 Ai kewe lewo ra ataala ekewe telinimw Kosan, Haran, Resef o niela ekewe aramasen Eten mi nom Telassar. Iwe, esap wor eman lein ar kewe kot a tongeni amanaueer. \v 13 Ia ra nom ie kingen ekewe telinimw Hamat, Arpat, Sefarwaim, Hena me Iwa?” \p \v 14 Iwe, Hiskia a angei ewe toropwe seni lepöün ekewe chon künö o aleani. Mürin, a feila lon ewe imwenfel o oletala fän mesen ewe Samol mi Lapalap. \v 15 Hiskia a iotek ngeni ewe Samol mi Lapalap o üra, \v 16 “Ai Samol mi Unusen Manaman, en ewe Koten Israel, ka mot won eu lenien motun king asen ekewe Kerop. En chök Koten ekewe mwü meinisin won fanüfan, ka pwal föri läng me fanüfan. \x + \xo 37.16 \xt Eks 25.22\x* \v 17 Ai Samol mi Lapalap, kopwe aü selingom o rongorong, kopwe neto o nengeni mine a fis ngenikem. Iwe, kopwe rongorong ekewe kapas meinisin Sanherip a tinato pwe epwe turunufaseek ren, en ewe Kot mi manau. \v 18 Ai Samol mi Lapalap, a pwüng pwe ekewe kingen Asiria ra akufu chomong mwü o ataala fanüer, \v 19 ra pwal aturalong nöür kewe kot lon ekkei. Pun nöür kewe kot mi för seni müch me fau, sap ir wesewesen Kot, nge förien aramas chök. Iei mine ra tala. \v 20 Nge iei, ai Kot, Samol mi Lapalap, kopwe amanauakem seni Sanherip, pwe chon ekewe mwün fanüfan meinisin repwe silei pwe en chök Kot ewe Samol mi Lapalap.” \p \v 21 Mürin, Aisea nöün Amos we a tinala ei pworaus ren Hiskia, “Iei alon ewe Samol mi Lapalap ewe Koten Israel, ‘Pokiten om iotek ngeniei usun Sanherip ewe kingen Asiria, \v 22 ngang ewe Samol mi Lapalap üa aloni ekei kapas usun Sanherip: Ekewe chon Jerusalem ra takiriik o turunufaseek. \v 23 Iö ka urumwotei o turunufasei? Iö ka eäni kapas osomong ngeni? Nge iö ka newenewen ngeni fän lamalamtekia? Ka chök föri ei ngeniei ngang Ewe mi Pin lon Israel. \v 24 Ren noum kewe chon angang ka turunufaseei ngang ewe Samol mi Lapalap, ka pwal apasa fän om aingaing, “Üa feitä won ungen ekewe chuk tori wochikin ewe chuk Lepanon won wai woken mi chomong. Üa pöküela setaren won mi fokun langatam, pwal saipiresin won mi fokun mürina. Üa tori wochikin o tolong lein wöllapan mi fokun pachefengen. \v 25 Üa pwal tuw chönüttu lon fanüen chon ekis o ünümi kolukun. Ren fän pechei üa amorätä ekewe chanpupun Isip meinisin.” \p \v 26 Ifa usun, kosamwo rongorong pwe ngang üa ekiekietä ei me lomlom, üa pwal akota lon fansoun lom? Nge iei üa apwönüetä. Üa atufichuk pwe kopwe ataela telinimw mi pöchökül tittir, pwe repwe wewe ngeni ioien mettoch mi ta. \v 27 Iei mine esap chüen wor pöchökülen chon ekewe telinimw, ra niuokus me rükö. Iwe, ra wewe ngeni fetilin lemäl pwal fetil mi pwüküfö, ra pwal wewe ngeni fetilin won osun imw a pwasala mwen an epwe märitä. \p \v 28 Nge ngang üa silei ia ka nom ie, om feila me feito. Üa pwal silei om ü ngeniei fän om song mi watte. \v 29 Iwe, pokiten om ü ngeniei fän om song, pwal pokiten om sikesik a tori selingei, üpwe uwalong efoch ring lon pwötum pwal efoch mächä lon awom, nge üpwe aliwinukela won ewe al ka feito won.’” \p \v 30 Mürin, Aisea a üreni ewe king Hiskia, “Ei epwe eu asisil ngonuk. Lon ei ier oupwe mongö mine a püsin mär, lon aruuen ier oupwe mongö mine a pwük seni waran, nge lon aülüngatin ier oupwe püsin fofot o kinikin, oupwe pwal tanipini irän wain o mongö seni uan. \v 31 Nge chokewe mi chüen manau lon Juta repwe mämäritä usun irä mi wor warer mi tötiu fän pwül, epwe pwal wor uar. \v 32 Pun lon Jerusalem pwal won ewe chuk Sion repwe nom chokewe mi chüen manau. Iwe, ewe Samol mi Unusen Manaman epwe apwönüetä ei lon an tiliken. \p \v 33 Iei mine ewe Samol mi Lapalap a apasa usun ewe kingen Asiria, ‘Esap tolong lon ei telinimw, esap likapichielong eföü föün esefich lon ika kan ngeni ren eu tittin maun, esap pwal senätä ororen maun ünükün. \v 34 Iwe, epwe liwinla won ewe chök al a feito won, nge esap fokun tolong lon ei telinimw. Ngang ewe Samol mi Lapalap üa kapas. \v 35 Üpwe epeti ei telinimw seni feiengau, üpwe amanaua fän püsin itei, pwal pokiten ewe pwon üa eäni ngeni nei we chon angang Tafit.’” \p \v 36 Iwe, lon ewe chök pwinin, eman nöün ewe Samol mi Lapalap chon läng a feila o niela ipükü walik me limungeröü mwän lon ewe lenien sounfiun Asiria. Nge lupwen ekewe lusun ra pwätä lesosorusich, a chök wor somä ekis meinisin. \v 37 Mürin, Sanherip ewe kingen Asiria a sü, a liwiniti fanüan o imweimw lon Ninifa. \v 38 Lon eu rän, lupwen a fel lon imwen an we kot Nisrok, Atrammelek me Sareser nöün kewe mwän ra niela ren ketilas o süla lon ewe fanü Ararat. Iwe, Esarhatton pwal eman nöün mwän a siwili lon wisan wisen king. \c 38 \s1 Hiskia a samau \sr 38.1-22 \r (2.King 20.1-11; 2.Kron 32.24-26) \p \v 1 Iwe, lon ewe fansoun Hiskia a samau o arap ngeni an epwe mäla. Ewe soufos Aisea nöün Amos we a feito ren o üreni, “Iei alon ewe Samol mi Lapalap, ‘Kopwe amola om amürinimä, pun kopwe mäla, nge kosap pöchökülsefäl.’” \v 2 Mürin, Hiskia a kul ngeni etipen rumwan o iotek ngeni ewe Samol mi Lapalap. \v 3 Iwe, a apasa, “Ai Samol mi Lapalap, üa tüngor ngonuk, kose mochen kopwe chechemeni pwe seni unusen letipei üa angang ngonuk fän allükülük, üa pwal föri mine a pwüng me reöm.” Iwe, Hiskia a fokun kechüangau. \v 4 Mürin, ewe Samol mi Lapalap a allük ngeni Aisea, \v 5 “Kopwe liwiniti Hiskia nei aramas o üreni pwe iei aloi ngang ewe Samol mi Lapalap än an we lewo Tafit we Kot: Üa rong om iotek, üa pwal küna om kechü. Iei üpwe apacha ngeni ränin manauom pwal engol me limu ier. \v 6 Iwe, üpwe angasok seni ewe kingen Asiria, üpwe pwal angasa ei telinimw o tümwünü.” \p \v 7 Iwe, Aisea a üreni, “Ewe Samol mi Lapalap epwe ngonuk eu asisil, pwe epwe apwönüetä mine a eäni pwon ngonuk. \v 8 Epwe aliwinisefäliela nürün ewe wok ngeni engol kinikin me won än Ahas we lenien aükük fansoun.” Iei mine akkar a liwinsefäl ngeni ekewe engol kinikin a fen palala me won ewe lenien aükük fansoun. \p \v 9 Iwe, mürin än Hiskia pöchökülsefäl seni an samau, a föri echö köl o maketiu: \q1 \v 10 Üa ekieki pwe leoloasen ränin manauei üpwe mäla, \q1 üpwe fokun tolong lon asamen lenien sotup, \q1 pwe ränin manauei esap chüen wor. \q1 \v 11 Iwe, üa apasa, lupwen üa samau, \q1 üsap chüen küna ewe Samol mi Lapalap lon fanüen chokewe mi manau, \q1 üsap pwal chüen küna eman aramas me lein chokewe mi nom won fanüfan. \q1 \v 12 Manauei a feil seniei usun eu imw mangaku a tomola. \q1 Ewer, a müchüla usun eman chon tür a awesala türünian. \q1 Kot a fichiela manauei usun eman a fichiela mätättärin ewe tür. \q1 Iwe, mwen an epwe pwinila a awesi manauei. \q1 \v 13 Üa siö tori a ränila pwe eman epwe alisiei. \q1 Kot a asüngürü chüi meinisin usun eman laion. \q1 Nge mwen an epwe pwinila a awesi manauei. \b \q1 \v 14 Iwe, üa tikitik usun eman ekiek ika eman kawakaw, \q1 üa pwal ngüngü usun eman lisom. \q1 Mesei a ächikichik ren ai netä läng. \q1 Ai Samol, üa nom lon riaföü, kose mochen kopwe alisiei. \q1 \v 15 Nge met ngang üpwe apasa? Kot a kapas ngeniei, nge i a pwal püsin föri ei. \q1 Üsap chüen tongeni möür kinamwe pokiten weiresin letipei. \b \q1 \v 16 Ai Samol, ngang üpwe manau reöm, kopwe akinamwei letipei. \q1 Kose mochen kopwe apöchökülasefäliei o amanauaei. \q1 \v 17 Ellet, ren watten ai riaföü üa küna feiöch, \q1 pun lon om chen ka efieitä seni lon ewe pwangen feiengau. \q1 Nge ai kewe tipis meinisin ka pöütala lükisökurum. \q1 \v 18 Iwe, lenien sotup esap tongeni kilisou ngonuk, nge mäla esap \q1 tongeni mwareituk. Chokewe mi nom lon peias resap tongeni \q1 apilükülük ngeni om allükülük. \q1 \v 19 Nge chokewe chök mi manau ra kilisou ngonuk \q1 usun ngang üa kilisou ngonuk ikenai. \q1 Ekewe sam ra aiti ngeni nöür usun om allükülük. \b \q1 \v 20 Ewe Samol mi Lapalap a amanauaei. \q1 Iwe, ousipwe kölün mwareiti Kot o ettiki kitar \q1 lon ränin manauach meinisin lon imwen ewe Samol mi Lapalap. \p \v 21 Iwe, Aisea a apasa, “Oupwe uwato eu tükütükün safei seni uän ewe irä fiik o isetä won machen Hiskia pwe epwe pöchökülsefäl.” \v 22 Mürin, Hiskia a ais, “Ifan ewe asisil pwe üpwe tufichin feila lon imwen ewe Samol mi Lapalap?” \c 39 \s1 Hiskia a etiwa ekewe chon künö seni Papilon \sr 39.1-8 \r (2.King 20.12-19; 2.Kron 32.27-31) \p \v 1 Lon ena fansoun ewe kingen Papilon itan Merotak Palatan nöün Palatan we a rong pwe Hiskia a samau o pöchökülsefäl. Iwe, a tinala chon künö, pwe repwe uwala ren nöün toropwe me an lifang. \v 2 Iwe, Hiskia a etiweer fän pwapwa o aküna ngeniir an imwen iseis wöün, an silifer me kolt, an nofitin mongö me epit mi aüchea. A pwal aküna ngeniir unusen an imwen pisekin maun me meinisin mine a nom lon an kewe imwen iseis. Esap fokun wor och mettoch lon imwan ika lon mwün esap aküna ngeniir. \v 3 Mürin, ewe soufos Aisea a feito ren ewe king Hiskia o aisini, “Met ekewe mwän ra apasa? Ia ra feito me ie?” Nge Hiskia a pälüeni, “Ra feito seni Papilon ewe fanü mi toau.” \v 4 Iwe, Aisea a pwal aisini, “Met ra küna me lon imwom?” Hiskia a pälüeni, “Ra küna meinisin mine a nom lon imwei. Esap fokun wor och mettoch lon ai kewe imwen iseis üsap aküna ngeniir.” \p \v 5 Mürin, Aisea a üreni Hiskia, “Kopwe rongorong alon ewe Samol mi Unusen Manaman: \v 6 Lon kan fansoun repwe feito epwe fis pwe aramas repwe uwala lon ewe fanü Papilon meinisin mine a nom lon imwom, pwal mine om kewe lewo ra ionifengeni tori ikenai. Resap fokun likiti och. \v 7 Repwe pwal uwala ekoch lein noum kewe mwän mi upu ngonuk pwe repwe chon angang lon imwen ewe kingen Papilon.” \x + \xo 39.7 \xt Tan 1.1-7; 2.King 24.10-16; 2.Kron 36.10\x* \v 8 Iwe, Hiskia a üreni Aisea, “A öch alon ewe Samol mi Lapalap ka üreniei.” Pun Hesekia a ekieki pwe epwe chök wor kinamwe me mwüöch lon ränin manauan. \c 40 \s1 Kot a achipa Sion \sr 40.1-11 \q1 \v 1 “Oupwe achipa, oupwe achipa nei aramas kana,” ämi Kot a apasa. \q1 \v 2 Oupwe fos pwetete ngeni Jerusalem \q1 o asile ngeni pwe an angangochou a wesila, \q1 nge an tipis a musala. \q1 Pun fän ruu a angei liwinin an tipis seni lepöün ewe Samol mi Lapalap. \b \q1 \v 3 A wor eu möngüngü mi leüömong, \q1 “Oupwe amolätä alen ewe Samol mi Lapalap lon fanüapö, \q1 oupwe awenala efoch alalap lon fanüpwas fän iten ach we Kot. \x + \xo 40.3 \xt Mat 3.3; Mark 1.3; Joh 1.23\x* \q1 \v 4 Lemolun chuk meinisin repwe irela, \q1 nge ekewe chuk meinisin repwe tekisonola. \q1 Iwe, mine a sonongau epwe sonosonöch, \q1 nge ekewe leni mi pukopuk repwe wiliti eu maasies. \q1 \v 5 Mürin, lingen ewe Samol mi Lapalap epwe pwäpwäla, \q1 nge aramas meinisin repwe küna, \q1 pun iei alon ewe Samol mi Lapalap.” \x + \xo 40.5 \xt Luk 3.4-6\x* \q1 \v 6 A wor eu möngüngü a apasa, “Kopwe kökkö!” \q1 Nge üa ais, “Met üpwe üra le kökkö?” \q1 Kopwe kökkö pwe aramas meinisin ra wewe ngeni fetil, \q1 nge linger meinisin a wewe ngeni pön irän lemäl. \q1 \v 7 Lupwen enienin ngasangasen ewe Samol mi Lapalap a enitiir, \q1 ewe fetil a pwasala, ewe pön irä a morotiu. \q1 Ellet, aramas meinisin ra chök wewe ngeni fetil. \q1 \v 8 Iwe, ewe fetil a pwasala, ewe pön irä a morotiu, \q1 nge alon ach we Kot epwe nonom tori feilfeilachök. \x + \xo 40.8 \xt Jas 1.10-11; 1.Pet 1.24-25\x* \q1 \v 9 Kopwe feitä won eu chuk mi tekia, \q1 en mi uwato pworaus mürina ngeni Sion. \q1 Kopwe leüömong le kökkö, \q1 en mi uwato pworaus mürina ngeni Jerusalem. \q1 Kopwe leüömong le kökkö, nge kosap niuokus, \q1 kopwe aronga ngeni ekewe telinimwen Juta, \q1 “Ämi we Kot a war.” \q1 \v 10 Kot ewe Samol mi Lapalap a feito pwe epwe nemenem fän pöchökül. \q1 Nengeni, a uwato an liwin fän iten nöün aramas, nge liwiningau fän iten chon oputan. \x + \xo 40.10 \xt Ais 62.11; Pwär 22.12\x* \q1 \v 11 Iwe, epwe tümwünü nöün mwichen sip usun eman chon mas, \q1 epwe pwal achufengeni ekewe apanen sip o ekiretä fän mwärin, \q1 nge ekewe inelapen sip epwe emwenirela fän kinamwe. \x + \xo 40.11 \xt Is 34.15; Joh 10.11\x* \s1 Ewe Koten Israel a tufich ngeni mettoch meinisin \sr 40.12-31 \q1 \v 12 Iö a tongeni aükü lölön lematau lon pöün, \q1 ika aükü kiännin läng ren eangen pöün? \q1 Iö a tongeni achufengeni pwülün won fanüfan lon eu sepi \q1 ika kiloni ekewe chukutekia me ekewe chukutekison won eu kilo? \q1 \v 13 Iö a emweni Ngünün ewe Samol mi Lapalap, \q1 nge iö souöüröür a aiti ngeni mine epwe föri? \x + \xo 40.13 \xt Rom 11.34; 1.Kor 2.16\x* \q1 \v 14 Iö Kot a kütta an öüröür seni pwe epwe saram letipan, \q1 iö a pwal aiti ngeni mine a pwüng? \q1 Nge iö a atipachema pwe epwe wor an silelap me weweöch? \q1 \v 15 Ellet, ekewe mwü ra usun chök eu chiin koluk lon eu pwekit, \q1 ra pwal wewe ngeni pwül moromor won eu kilo. \q1 Ekewe fanüen lematau ra pwas usun chök pipisüsü me ren ewe Samol mi Lapalap. \q1 \v 16 Irän won Lepanon resap naf ngeni amwüchün asor, \q1 nge ekewe mönün won resap pwal naf \q1 ngeni asoren kek ngeni Kot. \q1 \v 17 Iwe, ekewe mwü meinisin esap wor aüchear fän mesan, pwe ra lomotongau usun mettoch mi pön. \q1 \v 18 Met om ekiek usun lapalapen Kot, \q1 ika iö kopwe awewe ngeni? \q1 \v 19 Esap wewe ngeni eu uluulun anümwäl, eman chon ketel mächä a föri, \q1 nge eman chon angang ngeni kolt a pwölüela ren kolt, \q1 a pwal foutei ngeni sein seni silifer. \x + \xo 40.19 \xt Föf 17.29\x* \q1 \v 20 Nge eman chon wöüngau esap tongeni eäni ei sokun asor, \q1 a chök filätä irä esap kiroula. \q1 Iwe, a kütta eman mi silelap le falafal, \q1 pwe epwe falei uluulun eman anümwäl esap mwökütüküt. \b \q1 \v 21 Ifa usun, ousap silei, ousap pwal rongorong? \q1 Ifa usun, esap wor eman a asile ngenikemi seni me lomlom? \q1 Are ifa usun, ousap weweiti usun än fanüfan fisitä? \q1 \v 22 Kot ewe mi mot won an lenien motun king asen fanüfan a föri, \q1 nge chon fanüfan ra fokun kükün, usun chök lifichimas. \q1 I ewe a emeresala läng usun echö chenikam, \q1 a pwal oletala usun eu imw mangaku pwe lenien nonom. \q1 \v 23 I a arosala ekewe samol \q1 o awesi chon nemenem won fanüfan. \q1 \v 24 Ra usun chök irä mi pwukufö \q1 ra kärän fotetiu, esamwo tö warer. \q1 Nge lupwen Kot a tinato eu mölümöl, \q1 ra pwasala o ässila usun chöpwasapwas. \b \q1 \v 25 Iwe, Ewe mi Pin a ais, “Iö oupwe awewe ngeniei, \q1 nge iö a tongeni wewe ngeniei?” \q1 \v 26 Oupwe netä läng. \q1 Iö a förätä masouan meinisin? \q1 Iwe, Kot a emwenawu mwicheicher meinisin, \q1 a pwal aita ngeniir iter. \q1 Meinisin ra nom pokiten watten an tufich, \q1 pwal ren pöchökülen an manaman. \b \q1 \v 27 Pwota ämi chon Israel oua apasa, \q1 “Ewe Samol mi Lapalap esap silei äm riaföü, \q1 äm Kot esap ekieki äm pwüng?” \q1 \v 28 Ousap silei usun? Are ousap rong usun? \q1 Ewe Samol mi Lapalap eman Kot mi nonom tori feilfeilachök, \q1 a föri unusen fanüfan. \q1 Iwe, esap malülü, esap pwal achanü, \q1 nge an tipachem esap wor aükükün. \q1 \v 29 A ngeni ekewe chon malülü pöchökül, \q1 nge ekewe chon lipwäkingau a ngeniir tufich mi somwola. \q1 \v 30 Iwe, pwal mwo nge ekewe alüal ra malülü o achanü, \q1 pwal ekewe alümau ra chepetek o turula. \q1 \v 31 Nge chokewe mi anomu ar apilükülük won ewe Samol mi Lapalap repwe angei pöchökül mi fö. \q1 Repwe ässitä ren pöükässir usun chök ekewe asaf. \q1 Repwe fefeil, nge resap achanü. \q1 Repwe fetal, nge resap malülü. \c 41 \s1 Kot a anükünükü an we pwon ngeni Israel \sr 41.1-20 \q1 \v 1 Kot a apasa, \q1 “Oupwe aüselingaei fän mosonoson, ämi fanü mi nom lematau. \q1 Chon ekewe mwü repwe angei ar pöchökül mi fö. \q1 Repwe kaneto pwe repwe fos. \q1 Ousipwe chufengen pwe sipwe kapwüngfengen. \q1 \v 2 Iö a apwökü ewe aramas seni ötiu, \q1 ätewe mi win ekis meinisin? \q1 Iö a mwütätä pwe epwe akufu ekewe mwü o puri ekewe king fän pechen. \q1 Iwe, nöün ketilas epwe atatakisiir pwe repwe usun chök pwül moromor, \q1 nge an likapich epwe ässirela usun asepwäl a ässala chöpwasapwas. \q1 \v 3 Iwe, a tapweriir o fetal won ekewe al esamwo fetal won me mwan, \q1 nge esap wor eman a epeti. \q1 \v 4 Iö a föri ei föför? \q1 Iö a köri ekewe pilon aramas seni lepopun? \q1 Ngang, ewe Samol mi Lapalap, üa nom me lepoputan, \q1 üpwe pwal nom ren ekewe pilon lesopolan, ngang chök. \b \q1 \v 5 Iwe, chon ekewe fanü mi nom aroset ra küna mine üa föri \q1 o niuokus ren, nge chokewe mi nom lesopun fanüfan ra chechech. \q1 Ir meinisin ra feito o chufengen. \q1 \v 6 Iteiten eman me eman a alisi chon arun o üreni pwin, ‘Kopwe apöchökulok!’ \q1 \v 7 Iwe, ewe chon falafal a pesei ngeni ewe mi angang ngeni kolt pwe epwe chök sopwela an angang, \q1 ätewe mi achöpöpü mächä a pesei ätewe mi amaani o apasa usun an angang, ‘A mürina.’ \q1 Iwe, a anüküchara förier uluulun anümwäl ren chüföl pwe esap mwökütüküt. \b \q1 \v 8 Nge en Israel nei chon angang, \q1 en mwirimwirin Apraham, \q1 chiechiei we üa filuketä, \x + \xo 41.8 \xt 2.Kron 20.7; Jas 2.23\x* \q1 \v 9 üa uweeketo seni leamüchün fanüfan, \q1 üa pwal köruk seni lesopun fanüfan o ürenuk, \q1 ‘En nei chon angang, üa filuketä, \q1 nge üsap pöütukela.’ \q1 \v 10 Iwe, kosap niuokus, pun ngang üa etuk, \q1 kosap pwal apilüküngau, pun ngang om Kot. \q1 Üpwe apöchökülok, üpwe pwal alisuk. \q1 Üpwe fokun tümwünuk o amanauok. \b \q1 \v 11 Chokewe ra songeituk \q1 repwe itengau me säw, \q1 nge chokewe mi fiu ngonuk repwe mäfeiengau o rosola. \q1 \v 12 Iwe, kopwe kütta chokewe mi oputok, nge kosap chüen küneer, \q1 pwal chokewe mi maun ngonuk repwe moela. \q1 \v 13 Pun ngang om Kot ewe Samol mi Lapalap üa amwöchü pöüifichum, \q1 pwal ngang ätewe mi ürenuk, \q1 ‘Kosap niuokus, ngang üpwe alisuk.’” \p \v 14 Ewe Samol mi Lapalap a apasa, \q1 “Kosap niuokus, en Israel mi \q1 kükün o apwangapwang usun chök eman moso, \q1 pun ngang üpwe alisuk. \q1 Ngang Ewe mi Pin lon Israel om Chon Amanau. \q1 \v 15 Nengeni, üpwe föri senuk eu pisekin wichiwich umwun wiich, \q1 epwe minefö o ken, epwe pwal wor fölün. \q1 Kopwe wichi ekewe chukutekia o atatakisiir, \q1 kopwe pwal awili ekewe chukutekison ngeni pön wiich. \q1 \v 16 Iwe, kopwe söfölüretä pwe asepwäl epwe ässirela, \q1 nge mölümöl epwe atoropaseer. \q1 Nge en kopwe pwapwa rei, pun ngang om Samol mi Lapalap, \q1 kopwe pwal mwareitiei ngang Ewe mi Pin lon Israel. \b \q1 \v 17 Iwe, lupwen chon wöüngau me osupwang ra kütta koluk, nge resap küna, \q1 lupwen ra kaka pwe chönawer a pwasapwas, \q1 ngang ewe Samol mi Lapalap üpwe pälüeni ar iotek o alisiir. \q1 Ngang ewe Koten Israel üsap likitirela. \q1 \v 18 Iwe, üpwe apupuetä chanpupu won ekewe chuk mi amassawa \q1 o emichätä puächen koluk lon ekewe lemol. \q1 Üpwe awili fanüapö ngeni nomun koluk, \q1 nge fanüpwas ngeni puächen koluk. \q1 \v 19 Üpwe ämärätä lon fanüapö ekewe irä setar me akasia, \q1 pwal ekewe mwoosor me irä olif. \q1 Üpwe pwal fotukätiu lon fanüpwas \q1 ekewe irä saipires me akürang me irä pain. \q1 \v 20 Iwe, aramas repwe küna ei \q1 o silei pwe ngang ewe Samol mi Lapalap üa föri ekei föför, \q1 repwe pwal ekieki usun o weweiti \q1 pwe ngang Ewe mi Pin lon Israel üa afisätä ei.” \s1 Än Kot kapas ngeni ekewe anümwäl \sr 41.21-29 \q1 \v 21 Ewe Samol mi Lapalap ewe kingen Israel a apasa, \q1 “Ämi koten ekewe mwü, oupwe feito o fos, \q1 oupwe uwato ämi pisekin pwärätä. \q1 \v 22 Oupwe uwato meinisin, \q1 oupwe pwal pwärätä mine epwe fis lon kan fansoun mwach. \q1 Oupwe aiti ngenikem lapalapen ekewe mettochun lom, \q1 pwe aipwe ekieki usur o silei sopolar. \q1 \v 23 Iwe, oupwe pwäri ngenikem mine epwe fis lon kan fansoun repwe feito, \q1 pwe aipwe silei pwe ämi oua kot. \q1 Oupwe föri sokun föför mi öch ika mi ngau, \q1 pwe aipwe mairü o weitifengenikem. \q1 \v 24 Nge esap fokun wor aücheami, \q1 oua wesewesen lipwäkingau lon ämi angang. \q1 Chokewe meinisin mi fel ngenikemi ra anioput. \b \q1 \v 25 Üa amwökütü eman seni efeng, iwe, a feito. \q1 Üa kökköri seni ötiu, iwe, epwe köri itei. \q1 Epwe puri fän pechen ekewe samol usun eman a puri pwül, \q1 ika usun eman chon föri sepi a puri ewe pwül epwe föri sepi seni. \q1 \v 26 Iö leimi a pwärätä ei me lepopun pwe aipwe silei, \q1 nge iö a osuni usun me mwan, pwe aipwe tongeni apasa pwe a pwüng an kapas? \q1 Iwe, esap wor eman a pwärätä, esap wor eman a apworausa, \q1 esap pwal wor eman a rongorong och kapas senikemi. \q1 \v 27 Iwe, ngang aemanün mi asile ngeni Sion ewe pworaus mi mürina. \q1 Üa tinala ren Jerusalem eman chon künö mi üra, \q1 ‘Nengeni, noum aramas ra liwinsefäliti fanüer.’ \q1 \v 28 Nge lupwen üa nenengeni koten ekewe mwü, \q1 üsap küna eman mi tongeni apasa och, \q1 esap pwal wor eman leir a tongeni pälüeni ai kapas ais. \q1 \v 29 Nengeni, ir meinisin anümwäl chök, \q1 esap wor och mine ra tongeni föri. \q1 Ekei uluulun anümwäl ra asepwäl chök.” \c 42 \s1 Nöün Kot we chon angang \sr 42.1-9 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, \q1 “Iei i nei we chon angang üa apöchöküla, \q1 nei üa afili, üa unusen pwapwa ren. \q1 Üa anomu Ngüni won, \q1 nge i epwe awarato pwüng ngeni mwün fanüfan meinisin. \x + \xo 42.1 \xt Mat 3.17; 17.5; Mark 1.11; Luk 3.22; 9.35\x* \q1 \v 2 Iwe, esap osomong le fos ika alapatä mwelian, \q1 esap pwal leüömong le kapas won ekewe al. \q1 \v 3 Esap kupiela efoch äsät mi puopu, \q1 esap pwal kunuela efoch wiik mi kümochoch. \q1 Iwe, epwe awora pwüng fän allükülük. \q1 \v 4 Esap achanü are mwörürütiu \q1 tori epwe wes me anüküchara pwüng won fanüfan. \q1 Iwe, chon ekewe fanüen lematau ra witiwiti an kewe allük.” \x + \xo 42.4 \xt Mat 12.18-21\x* \q1 \v 5 Iwe, Kot a föri läng o ameresala, \q1 a alapala fanüfan me meinisin mine a mär won, \q1 a pwal ngeni chon fanüfan ar ngasangas me manau. \q1 Iwe, Kot ewe Samol mi Lapalap a üreni nöün chon angang, \x + \xo 42.5 \xt Föf 17.24-25\x* \q1 \v 6 “Ngang ewe Samol mi Lapalap, üa filukutä fän wenechar, \q1 üa pwal amwöchü poum o tümwünuk. \q1 Iwe, üpwe föri reöm eu pwon ngeni aramasen fanüfan meinisin, \q1 kopwe pwal uwato saram ngeni chon ekewe mwü won fanüfan. \x + \xo 42.6 \xt Ais 49.6; Luk 2.32; Föf 13.47; 26.23\x* \q1 \v 7 Iwe, kopwe anelai mesen chon chun, \q1 kopwe angasa chon fötek seni lon imwen fötek, \q1 kopwe pwal apichala chokewe mi nom lon rochopwak. \q1 \v 8 Ngang ewe Samol mi Lapalap, iei chök itei. \q1 Iwe, üsap ngeni eman kot ai ling, \q1 üsap pwal ngeni ekewe uluulun anümwäl ai iteüöch. \q1 \v 9 Nengeni, ra fen pwönüetä ai kewe kapasen osuni seni me lom, \q1 nge iei üpwe pwärätä mettoch mi fö \q1 mwen ar repwe fis.” \s1 Kölün mwareiti Kot ren an angasa nöün aramas \sr 42.10-17 \q1 \v 10 Oupwe eäni echö köl mi fö ngeni ewe Samol mi Lapalap, \q1 oupwe mwareiti me lesopun fanüfan. \q1 Oupwe mwareiti i, ämi meinisin mi sai lematau, \q1 pwal mönün lon meinisin. \q1 Iwe, ekewe fanüen lematau me chokewe mi nonom wor repwe kölün mwareiti Kot. \q1 \v 11 Ewe fanüapö me telinimwen lon repwe chietä kölün mwareiti Kot, \q1 pwal ekewe sop ia chon ewe ainangen Ketar ra nonom ie. \q1 Chon Sela repwe mweireir fän pwapwa \q1 me won ungen ekewe chuk. \q1 \v 12 Iwe, repwe alinga ewe Samol mi Lapalap \q1 o arongafeili iteüöchün lon ekewe fanüen lematau. \q1 \v 13 Ewe Samol mi Lapalap a feito usun eman chon pwora, \q1 a fokun tiliken le ekiekin maun usun eman sounfiu. \q1 Iwe, a eäni ewe arukaken maun \q1 o pwärawu an pwora ngeni ekewe chon oputan. \p \v 14 Iwe, Kot a apasa, \q1 “Fansoun langatam üa mosonoson, üa fanafanala o engila. \q1 Nge iei üpwe puchör usun eman fefin mi cheuchen fam, \q1 üpwe ngasalap me mwiengas. \q1 \v 15 Üpwe ataela ekewe chuk meinisin \q1 o apwasa fetilin wor. \q1 Üpwe awili chanpupu ngeni fanüpwas \q1 o amorätä ekewe nomun koluk. \q1 \v 16 Iwe, üpwe emweni chon mesechun won efoch al resap silei, \q1 üpwe afetaleer won ekewe al resamwo fetal won. \q1 Üpwe awili ewe rochopwak mi nom mwer ngeni saram, \q1 nge ekewe leni mi pwüküpwük üpwe awili ngeni leni mi sosonöch. \q1 Ekei mettoch üpwe apwonüetä, \q1 nge üsap likiti och. \q1 \v 17 Nge chokewe mi lükü uluulun anümwäl mi fal, \q1 pwal chokewe mi apasa usun ekewe uluulun anümwäl seni mächä \q1 pwe ir ar kot repwe itengau o fokun säw.” \s1 Chon Israel resap alomota än Kot apwüng \sr 42.18-25 \p \v 18 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, \q1 “Oupwe aüseling, ämi chon selingepüng, \q1 oupwe nenengeni, ämi chon mesechun, pwe oupwe küna. \q1 \v 19 Iö a mesechun usun nei we chon angang, \q1 ika iö a selingepüng usun nei we chon künö ngang üa tini? \q1 Iö a mesechun usun ätewe mi fangala manauan ngeniei, \q1 ika usun nei we chon angang? \q1 \v 20 Israel, ka küna chomong mettoch, \q1 nge kosap tümwünü. \q1 Ka aü selingom, nge kosap rongorong.” \q1 \v 21 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a pwapwa le atekiai an allük \q1 o alinga pokiten an pwüng. \q1 \v 22 Nge ekei aramas ra chök mwelele, \q1 pun aramas ra angei pisekir fän pöchökül. \q1 Ir meinisin ra mwöchülong lon pwang \q1 o monolong lon imwen fötek. \q1 Aramas ra liapeniir, nge esap wor eman a amanaueer. \q1 Iwe, chon solä ra uweerela, nge esap wor eman a apasa, \q1 “Oupwe aliwinirela.” \b \q1 \v 23 Iö leimi epwe aüseling ngeni ekei kapas, \q1 nge iö epwe aüselingafichi lon kan fansoun repwe feito? \q1 \v 24 Iö a asechala Israel lepöün chon solä? \q1 Ifa usun, sap ewe Samol mi Lapalap? \q1 I ewe Kot ra tipis ngeni, resap mochen föri letipan \q1 o aleasochisi an kewe allük! \q1 \v 25 Iei mine Kot a awarato an song won chon Israel \q1 o afeiengaueer lon maun. \q1 Iwe, an song mi usun ekkei a küriir, \q1 nge resap mirit ren, \q1 a keniir, nge resap ekieki usun. \c 43 \s1 Kot chök ewe Chon Amanau \sr 43.1-28 \p \v 1 Iei alon ewe Samol mi Lapalap mi föruk, Israel, \q1 “Kosap niuokus, pun ngang üa angasok. \q1 Üa köri ngonuk itom, en nei. \q1 \v 2 Are kopwe fetal lon koluk, üpwe etuk. \q1 Are kopwe fetal lon chanpupu, öütan esap amolumuk. \q1 Nge are kopwe fetal lon ekkei, kosap kar, \q1 nge pulopulan esap kuruk. \q1 \v 3 Pun ngang ewe Samol mi Lapalap om Kot, \q1 ngang Ewe mi Pin lon Israel om Chon Amanau. \q1 Iwe, üpwe eäni Isip penmanau fän itom, \q1 üpwe pwal fangala Itiopia me Sepa pwe siwilum, \q1 nge en kopwe ngas. \q1 \v 4 Pokiten om aüchea me om itetekia me rei, \q1 pwal pokiten ai echenuk, \q1 üpwe fangala aramas pwe siwilum, \q1 pwal ekewe mwü pwe akasiwilin manauaom. \q1 \v 5 Kosap niuokus, pun ngang üpwe etuk. \q1 Üpwe aliwinato mwirimwirum kewe seni ötiu me lotou \q1 o achufengenikemi. \q1 \v 6 Iwe, üpwe apasa ngeni efeng, ‘Kopwe aliwinireto,’ \q1 üpwe pwal apasa ngeni ör, ‘Kosap amwöchüür.’ \q1 Oupwe aliwinato nei kewe alüal seni ekewe fanü mi toau, \q1 pwal nei kewe föpwül seni lesopun fanüfan. \q1 \v 7 Oupwe aliwinireto meinisin mi iteni itei, \q1 chokewe üa föriir pwe repwe alingaei, \q1 chokewe üa alapalapeer o afisiir.” \b \q1 \v 8 Iwe, Kot a apasa, \q1 “Oupwe emwenawu ekewe aramas a wor meser, nge ra mesechun, \q1 a pwal wor selinger, nge ra selingepüng. \q1 \v 9 Iwe, chon ekewe mwü meinisin repwe mwichefengen. \q1 Iö lein ar kewe kot a tongeni osuni mine epwe fis? \q1 Iö leir a pwärätä ekei mettoch ra fis ikenai? \q1 Repwe uwato nöür kewe chon pwärätä, \q1 pwe epwe pwä pwe ra pwüng, \q1 epwe pwal pwä leten ar kapas.” \q1 \v 10 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, \q1 “Ämi chon Israel, ämi nei chon pwärätä \q1 pwal nei chon angang. \q1 Üa afilikemi pwe oupwe sileei o lüküei, \q1 oupwe pwal weweiti pwe ngang chök Kot. \q1 Esap wor eman Kot mi fis mwei, \q1 esap pwal wor eman epwe fis me müri. \q1 \v 11 Ngang, ngang chök ewe Samol mi Lapalap, \q1 nge lüki esap wor eman chon amanau. \q1 \v 12 Iwe, üa osuni mine epwe fis, \q1 üa pwal amanauakemi o pwärätä ngenikemi pwe ngang Kot, \q1 nge sap eman koten ekis leimi. \q1 Iei mine ämi oua nei chon pwärätä. \q1 Ngang ewe Samol mi Lapalap üa kapas. \q1 \v 13 Ngang chök Kot tori feilfeilachök. \q1 Esap wor eman a tongeni amanaua eman seni lepei. \q1 Üa akangang, nge iö epwe pineei?” \b \q1 \v 14 Iei alon ewe Samol mi Lapalap ämi Chon Amanau, Ewe mi Pin lon Israel, \q1 “Üpwe tinala eu mwichen sounfiu Papilon fän itemi, \q1 üpwe atekisonätiu ekewe chon Papilon o asüsüfeiliir, \q1 pwe ar mweireir epwe wiliti ngüngüres. \q1 \v 15 Ngang ewe Samol mi Lapalap, Ewe mi Pin leimi, \q1 pwal ewe Chon Afisi ämi chon Israel, ngang ämi we king.” \q1 \v 16 Me lom ewe Samol mi Lapalap a föri efoch al lematau, \q1 efoch al lukalapen nonoon lematau. \q1 \v 17 A pwal emwenala woken me oris \q1 me mwicheichen sounfiu mi pwora ngeni feiengau. \q1 Iwe, ra turula, nge resap tongeni pwätäsefäl. \q1 Ra muuk o kunula usun efoch wik. \p \v 18 Nge ewe Samol mi Lapalap a apasa, \q1 “Ousap chüen achemato ekewe mettoch mi fis me lomlom. \q1 Ousap pwal ekieki usun mine a fis lon ekewe fansoun ra la. \q1 \v 19 Nengeni, üpwe förätä eu mettoch mi fö. \q1 Iei a fisitä. Ifa usun, ousap küna? \q1 Üpwe föri efoch al lon fanüapö, \q1 üpwe pwal föri chanpupu lon fanüpwas. \q1 \v 20 Iwe, ekewe manmwacho repwe asamoluei, \q1 ekewe wolif me kawakaw repwe mwareitiei, \q1 lupwen üa apupuolong koluk lon fanüapö, \q1 pwal chanpupu lon fanüpwas, \q1 pwe nei kewe aramas üa filiir repwe ün. \q1 \v 21 Ir ekewe aramas üa afisiir fän itei, \q1 pwe repwe pwärätä ai ling. \p \v 22 Nge en Israel kosap köriei, \q1 kosap pwal aweiresuk lon om angang ngeniei. \q1 \v 23 Kosap eäni asoren kek noum sip ngeniei, \q1 kosap pwal asamoluei ren om asor. \q1 Üsap aweiresuk ren ai tütüngor asor senuk \q1 ika arianuk pwe kopwe uwato rei apach mi pwokus. \q1 \v 24 Iwe, kosap kamö lö mi pwokus fän itei, \q1 kosap pwal amötüeila ren iwien om mönün asor. \q1 Nge ka achouuei ren om tipis, \q1 ka pwal aweiresiei ren om föföringau kana. \q1 \v 25 Ngang, ngang chök ewe Kot mi amoela om pupungau \q1 fän püsin itei, \q1 nge üsap chüen chechemeni om tipis kana. \q1 \v 26 Kopwe achema ngeniei om kewe föför mi öch. Sipwe kapwüngfengen. \q1 Kopwe feito o fos pwe epwe pwä om pwüng. \q1 \v 27 Iwe, aemanün om lewo a tipis, \q1 pwal om kewe souakom ra eäni pupungau ngeniei. \q1 \v 28 Iei mine üpwe föri met ekewe meilapen ämi imwenfel repwe küna turunufas ren, \q1 üpwe pwal föri met Israel epwe fokun tala ren \q1 o atolonga nei aramas lon itengau.” \c 44 \s1 Kot chök ewe Samol mi Lapalap \sr 44.1-8 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, \q1 “Iei kopwe aüseling, Israel nei chon angang, \q1 en nei üa afiluk. \q1 \v 2 Ngang ewe Samol mi Lapalap üa föruk \q1 o afisuk me lon letipen inom, üa pwal alisuk. \q1 Kosap niuokus, Israel nei chon angang, \q1 Jesurun \f + \fr 44.2 \ft wewen Jesurun Israel mi achengicheng\f* nei we üa filätä. \v 3 Üpwe ninätiu koluk won fanüen chon kaka, \q1 üpwe pwal apupu chanpupu lon leni mi pwasapwas. \q1 Iwe, üpwe anomu Ngüni won mwirimwirum kana, \q1 pwal ai feiöch won noum kana. \q1 \v 4 Repwe märitä usun chök fetil lon leni mi nüküchöchön, \q1 pwal usun chök wowo ünükün chanpupu. \q1 \v 5 Iwe, eman epwe apasa, ‘Ngang nöün ewe Samol mi Lapalap,’ \q1 eman epwe püsin aita ngeni pwe i mwirimwirin Jakop, \q1 nge pwal eman epwe makei won pöün ‘Ngang nöün ewe Samol mi Lapalap’ \q1 o püsin achuolong lon ewe mwichen chon Israel.” \b \q1 \v 6 Iei alon ewe Samol mi Lapalap, ewe Kingen Israel \q1 me an Chon Amanau, ewe Samol mi Unusen Manaman, \q1 “Ngang chök Kot ewe Aemanün me Amüchülan, \q1 esap wor eman Kot lüki. \x + \xo 44.6 \xt Ais 48.12; Pwär 1.17; 22.13\x* \q1 \v 7 Iö a wewe ngeniei? Epwe ütä o pwärätä fän mesei. \q1 Iö a apworausa me lom ekewe mettoch repwe fis me mürin? \q1 Epwe pwärätä ngenikich mine epwe fis. \q1 \v 8 Nei aramas, ousap fokun niuokus. \q1 Ifa usun, üsap aiti ngenikemi seni me lomlom tori ikenai \q1 o pwärätä ngenikemi meinisin mine epwe fis? \q1 Ämi nei chon pwärätä. \q1 Ifa usun, a wor eman Kot lüki? \q1 Apwi, esap fokun wor eu Achau lüki. Üsap silei eu. \s1 Umwesin chon angang ngeni uluulun anümwäl \sr 44.9-20 \p \v 9 Iwe, ir meinisin mi föri uluulun anümwäl esap wor aüchear, esap pwal wor lomoten ekewe mettoch ra aücheani. Iwe, chon fel ngeni ekewe uluulun anümwäl ra chun o wewengau. Iei mine repwe lichipüng o säw. \v 10 Eman mi falei eu uluulun kot ika föri eu uluulun anümwäl seni mächä pwe epwe fel ngeni, esap fokun wor lomotan. \v 11 Iwe, i me chiechian kewe meinisin repwe lichipüng o säw. Ekewe soufalafal ra aramas chök. Repwe mwichefengen meinisin o ütä lon kapwüng. Nge repwe fokun niuokus, repwe pwal lichipüng o säw. \v 12 Iwe, eman chon wüsi mächä a apwichi ewe mächä won ekkei o amaani. A angang won ren pöchökülen pöün pwe epwe fis eu uluulun anümwäl mi lapalapöch. Ren an achocho a echik o apwangapwangala, a pwal malülü ren an esap ün koluk. \v 13 Nge eman soufalafal a aükü ewe irä ren an selin aükük o akiänni ren efoch piin, a pwal siseli ren nöün sisel. Iwe, a alapalapa ewe irä ngeni uluulun eman aramas mi fokun äteöch o aütai lon eu imw. \v 14 Iwe, a pöküela irä setar ika afili efoch irä saipires ika ook ika efoch lein ekewe irän wöllap. A pwal fotuki efoch irä setar o witiwiti püngün üt pwe epwe märitä. \v 15 Mürin, eman aramas a eäni och amwüch seni ewe irä. Iwe, a angei och pwe epwe aküw o arara ngeni, a pwal eäni amwüch pwe epwe umuni pilawa. Nge och a angei pwe epwe falei eu uluulun anümwäl seni o fel ngeni. \v 16 Iwe, a keni eu kinikinin ewe irä, a amwota ochan fituk won, a ochoch o möt ren. A pwal püsin rar ren o apasa, “Oo, üa mefi kinamwe ren pwichikaren ei ekkei.” \v 17 Nge seni lusun ewe irä a falei eu uluulun anümwäl fän äsengesin, a chapetiu mwan o fel ngeni, a pwal iotek ngeni o apasa, “Kopwe amanauaei, pun en ai kot.” \p \v 18 Iwe, ekei aramas resap silei och, resap pwal wewe ren, pun Kot a achuna meser pwe resap tongeni küna, a pwal apüngü letiper pwe resap tongeni wewe. \v 19 Iwe, esap wor eman a ekieki usun, esap pwal wor än eman sile me mirit pwe epwe apasa, “Eu kinikinin ewe irä üa keni lon ekkei, üa umuni pilawa won, üa pwal amwota ochäi fituk won o ochei. Ifa usun, üpwe föri seni ewe lusun irä eu uluulun anümwäl mi fokun anioput? Ifa usun, üpwe chapetiu mwen esop sopun amwüch?” \v 20 Ei sokun aramas a wewe ngeni eman mi mongö falangen ekkei pwe epwe manau ren. Iwe, ren ekiekin letipan mi rikirik a tokola pwe esap tongeni püsin angasa, esap pwal aisini, “Ifa usun, esap och minen atuputup mine üa amwöchü lepei?” \s1 Kot än Israel Chon Amanau \sr 44.21-28 \p \v 21 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, \q1 “Israel, kopwe chechemeni ekei mettoch, \q1 kopwe chechemeni pwe en nei chon angang. \q1 Ngang üa afisuk pwe kopwe nei chon angang, \q1 ngang üsap manlükukala. \q1 \v 22 Üa amorala om tokotokongau usun eu kuchu, \q1 pwal om tipis kana usun och ötüöt. \q1 Kopwe liwinitiei, pun ngang üa angasok.” \b \q1 \v 23 Oupwe köl fän pwapwa, ämi läng, \q1 pun ewe Samol mi Lapalap a föri ei. \q1 Oupwe leüömong le köl, ämi alololun fanüfan. \q1 Oupwe chietä köl, ämi chuk kana, pwal ämi kewe irä meinisin mi mär lein wöllap. \q1 Pun ewe Samol mi Lapalap a pwärätä an ling \q1 ren an angasa nöün aramasen Israel. \q1 \v 24 Iei alon ewe Samol mi Lapalap om Chon Amanau a föruk, \q1 “Ngang ewe Samol mi Lapalap, üa föri mettoch meinisin. \q1 Ngang chök üa ameresala läng, \q1 üa pwal oletala fanüfan, nge esap wor eman a alisiei. \q1 \v 25 Ngang ätewe mi apatala manen ekewe soufos chofana \q1 o aitengaua ekewe soupwe, \q1 üa pwal esita ekewe chon tipachem \q1 o siwili ar tipachem ngeni umwes. \x + \xo 44.25 \xt 1.Kor 1.20\x* \q1 \v 26 Nge lupwen nei chon angang a osuni och, \q1 lupwen üa tinala nei chon künö pwe epwe pwärätä mine üa akota, \q1 üpwe pwal fokun apwönüetä mine üa eäni kapas. \q1 Üa apasa usun Jerusalem pwe epwe sosefäl, \q1 pwal usun ekewe telinimwen Juta pwe repwe kaüsefäl, \q1 nge mine a ta me wor üpwe aüsefälietä. \q1 \v 27 Iwe, üa üreni alololun matau, \q1 ‘Kopwe pwas, üpwe pwal amorätä om kewe chanpupu.’ \q1 \v 28 Ngang üa apasa usun Sirus, \q1 ‘Ätei nei chon mas epwe apwönüetä unusen mochenin letipei.’ \q1 Iwe, epwe apasa pwe Jerusalem epwe kaüsefälitä, \q1 epwe pwal fis longolongun ewe imwenfel.” \x + \xo 44.28 \xt 2.Kron 36.23; Esr 1.2\x* \c 45 \s1 Kot a akünöü Sirus \sr 45.1-7 \q1 \v 1 Iei alon ewe Samol mi Lapalap ngeni Sirus nöün we mi kepit, \q1 a pwal awisa pwe epwe akufu ekewe mwü mi nonom mwan \q1 o akisikisätiu nemenemen ekewe king, \q1 epwe pwal suki asamen ekewe telinimw mi nom mwan pwe resap chüen kapüngüla, \q1 \v 2 “Üpwe akom mwom o atekisonätiu chuk kana. \q1 Üpwe ataetiu ekewe asam piras \q1 o atatakisi lokkur. \q1 \v 3 Üpwe fang ngonuk wöü mi iseis lon rochopwak, \q1 pwal pisek mi aüchea mi nom lon leni mi monomon, \q1 pwe kopwe silei pwe ngang ewe Samol mi Lapalap ewe Koten Israel, \q1 ewe a köri ngonuk itom. \q1 \v 4 Fän iten nei chon angang Israel, \q1 nei we üa afili, \q1 üa köri ngonuk itom, \q1 üa pwal aita ngonuk eu it mi iteüöch, \q1 inamwo are kosap sileei. \q1 \v 5 Ngang ewe Samol mi Lapalap, esap wor eman lüki, \q1 esap pwal wor eman Kot lüki. \q1 Üpwe atufichuk, inamwo are kosap sileei. \q1 \v 6 Üa föri ei \q1 pwe aramas seni ötiu tori lotou repwe mefi \q1 o silei pwe esap fokun wor eman Kot lüki. \q1 Ngang ewe Samol mi Lapalap, esap wor eman lüki. \q1 \v 7 Ngang üa förätä saram, üa pwal förätä rochopwak. \q1 Ngang üa awarato feiöch me feiengau. \q1 Ngang ewe Samol mi Lapalap, üa föri ekei mettoch meinisin.” \s1 Kot ewe mi föri mettoch meinisin \sr 45.8-19 \q1 \v 8 “Ämi läng me ämi kuchu kana, oupwe apüngätiu pwüng, \q1 nge fanüfan epwe sukula, \q1 pwe manau me pwüng repwe pwükütä o märfengen. \q1 Ngang ewe Samol mi Lapalap üa föri ei. \b \q1 \v 9 Feiengauen eman a anini ngeni ewe chon föri. \q1 Ifa usun, eu sepi seni pwül epwe anini ngeni ewe mi föri? \q1 Ifa usun, ewe pwül epwe aisini ewe mi angang won, ‘Met ka föri?’ \q1 Ifa usun, epwe apasa, ‘Föriom sepi esap lapalapöch?’ \x + \xo 45.9 \xt Rom 9.20\x* \q1 \v 10 Feiengauen eman a aisini saman me inan, \q1 ‘Pwota oua afisiei lon ei sokun lapalap?’” \q1 \v 11 Iei alon ewe Samol mi Lapalap, Ewe mi Pin lon Israel, \q1 pwal ewe mi föri Israel, \q1 “Ifa usun, oua esitaei won mine epwe fis \q1 ngeni nei kewe lon kan fansoun repwe feito, \q1 ika oua allük ngeniei usun mine üpwe föri? \q1 \v 12 Ngang üa föri fanüfan, \q1 üa pwal föri aramasen won. \q1 Iwe, ren ai manaman üa ameresala läng, \q1 üa pwal nemeni akkar, maram me fü kana. \q1 \v 13 Ngang üa köri Sirus fän pwüng, \q1 üpwe pwal awenechara an al kana meinisin. \q1 Iwe, epwe aüetä ai telinimw Jerusalem \q1 o angasa nei chon oola, \q1 nge üsap ngeni och liwinin ika lifangen amichimich.” \q1 Iei alon ewe Samol mi Unusen Manaman. \p \v 14 Iei alon ewe Samol mi Lapalap ngeni Israel, \q1 “Wöün Isip me pisekin Itiopia repwe om, \q1 nge ekewe chon Sepa mi mwänöch repwe feito reöm pwe kopwe nöüniir amanau. \q1 Iwe, repwe tapwela murum fän fööföör selimächä o chapetiu mwom. \q1 Repwe tütüngor ngonuk o apasa, \q1 ‘Ellet Kot a etuk, esap fokun wor eman Kot lükün.’” \q1 \v 15 Ellet, en eman Kot mi monomon, \q1 en Koten Israel, ewe Chon Amanau. \q1 \v 16 Ir meinisin mi ü ngonuk repwe küna säw o itengau, \q1 nge chokewe mi falei uluulun anümwäl repwe lichipüng. \q1 \v 17 Nge chon Israel ra küna manau esemüch ren ewe Samol mi Lapalap. \q1 Resap küna säw are itengau tori feilfeilachök. \b \q1 \v 18 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a föri läng, \q1 i ewe Kot a pwal föri fanüfan \q1 o anüküchara. \q1 Esap föri pwe epwe kotongau, \q1 nge a föri pwe lenien aramas. \q1 Iwe, a apasa, “Ngang ewe Samol mi Lapalap, \q1 esap wor eman Kot lüki. \q1 \v 19 Üsap fos lemonomon \q1 are lon eu leni mi rochopwak. \q1 Üsap apasa ngeni ekewe mwirimwirin Jakop \q1 pwe repwe resin küttaei, nge resap künaei. \q1 Ngang ewe Samol mi Lapalap, üa apasa mine a let, \q1 üa pwärätä mine a pwüng.” \s1 Kot a tekia seni än chon Papilon kewe uluulun anümwäl \sr 45.20–46.13 \p \v 20 Ewe Samol mi Lapalap a apasa, \q1 “Oupwe feito o mwichefengen, oupwe arapeto, \q1 ämi mi chüen manau me lein chon ekewe mwü. \q1 Esap wor miritin chokewe ra feilfetal \q1 fän ar uluulun anümwäl mi fal \q1 o ikiotek ngeni eman kot esap tongeni amanaueer. \q1 \v 21 Oupwe feito o fos. \q1 Aramas repwe pwüngüpwüng lefiler. \q1 Iö a apworausa ei lon ewe fansoun a la? Iö a pwärätä ei me lomlom? \q1 Ifa usun, sap ngang, ewe Samol mi Lapalap? \q1 Esap wor eman Kot lüki, \q1 esap wor eman Kot mi pwüng are eman Chon Amanau, \q1 esap fokun wor eman lüki. \b \q1 \v 22 Oupwe kulitiei, ämi aramasen fanüfan meinisin, \q1 pwe oupwe küna manau. \q1 Pun ngang Kot, esap pwal wor eman lüki. \q1 \v 23 Iwe, üa püsin akapelüei, nge kapasen awei a let, esap pwal siwil, \q1 ‘Aramas meinisin repwe feito o fotopwäsuk ngeniei, \q1 nge ir meinisin repwe pwon fän akapel, \q1 pwe repwe allükülük ngeniei.’ \x + \xo 45.23 \xt Rom 14.11; Filip 2.10-11\x* \q1 \v 24 Iwe, repwe apasa usi, ‘Ren ewe Samol mi Lapalap chök \q1 a wor pwüng me pöchökül.’ \q1 Iwe, chokewe meinisin mi pälüeni Kot fän song repwe feito ren o küna säw. \q1 \v 25 Nge ren ewe Samol mi Lapalap ekewe mwirimwirin Israel meinisin repwe küna pwüng, \q1 repwe pwal mwänek.” \c 46 \q1 \v 1 Ekewe koten Papilon, \q1 Pel me Nepo ra turula. \q1 Uluulur kewe oua uweefetalei me lom ra nom won ekewe mönün uwochou, \q1 ra fokun chou ngeni ekewe man mi aiengau. \q1 \v 2 Iwe, ra turuppöküla, \q1 resap tongeni amanaua uluulur kewe, \q1 nge ra chök püsin oola. \b \q1 \v 3 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, \q1 “Oupwe rongorong, ämi mwirimwirin Jakop, \q1 ämi chon Israel meinisin mi chüen manau. \q1 Üa amwöchükemi o tümwünükemi seni ämi uputiu. \q1 \v 4 Ngang ämi Kot, üpwe tümwünükemi tori fansoun ämi chinlap, \q1 lupwen meten möküremi a pwechela. \q1 Iwe, üa förikemi o tümwünükemi, \q1 üpwe pwal alisikemi o amanauakemi. \b \q1 \v 5 Iö oupwe awewe ngeniei pwe üpwe wewe ngeni, \q1 nge iö a tongeni wewe ngeniei? \q1 \v 6 Chokewe mi atowu kolt seni ar lenien iseis \q1 o kiloni silifer won eu kilo, \q1 ra möni eman chon angang ngeni kolt, pwe epwe föri uluulun eman kot ren. \q1 Mürin ra chapetiu mwan o fel ngeni. \q1 \v 7 Ra mwärei, ra uweela \q1 o anomu won lenian. Ikenan a ütä, \q1 nge esap tongeni mwökütüküt seni lenian. \q1 Iwe, are eman a siö ngeni, esap tongeni pälüeni, \q1 esap pwal tongeni amanaua seni an riaföü. \b \q1 \v 8 Oupwe chechemeni mine üa föri \q1 o ekieki usun lon lelukemi, ämi chon tipis. \q1 \v 9 Oupwe chechemeni ekewe mettoch mi fis me lomlom. \q1 Ngang Kot, esap wor eman lüki. \q1 Ngang chök Kot, esap wor eman a wewe ngeniei. \q1 \v 10 Üa osuni me lepopun mine epwe fis le sopolan, \q1 üa pwal pwärätä seni ekewe fansoun lom mettoch resamwo fis. \q1 Iwe, üa apasa pwe epwe fis mine üa ekiekietä, \q1 üpwe pwal apwönüetä letipei. \q1 \v 11 Üa kökköri eman mwän seni ewe fanü ötiu, \q1 epwe feito usun eman machang mi mwacho \q1 o apwönüetä ai ekiek. \q1 Ngang üa apasätä, üpwe pwal afisätä. \q1 Üa ekiekietä, üpwe pwal apwönüetä. \b \q1 \v 12 Oupwe aüselingaei, ämi chon tipeförea, \q1 ämi mi ekieki pwe ämi küna ngasala a toau. \q1 \v 13 Ngang üpwe akanato ewe ränin ai üpwe angasakemi, \q1 esap chüen toau, \q1 nge üsap fokun mang le amanauakemi. \q1 Iwe, üpwe amanaua Sion \q1 o pwärätä ngeni Israel ai ling.” \c 47 \s1 Kot a apwüngü Papilon \sr 47.1-15 \p \v 1 Ewe Samol mi Lapalap a apasa, \q1 “Kopwe tötiu o mot won pwül, en Papilon. \q1 Kopwe mot won pwül, nge kosap chüen mot won lenien motun king. \q1 Me lom ka eu telinimw esap wor eman a tongeni liapenuk, \q1 ka usun chök eman föpwül esamwo tori mwän. \q1 Nge iei aramas resap chüen üra usum, \q1 pwe en eman mi sengesengöch o kitinup. \x + \xo 47.1 \xt Ais 13.1–14.23; Jer 50.1–51.64\x* \q1 \v 2 Kopwe angei ekewe fau o pwoni föün wiich. \q1 Iwe, kopwe angei ewe pwölüpwöl seni won mesom, \q1 kopwe pwal kümeetä ufom pwe epwe pwäla lewon pecheöm. \q1 Kopwe fetal lon chanpupu, \q1 \v 3 pwe aramas repwe küna om selela, \q1 nge kopwe fokun säw ren. \q1 Ngang üpwe ngonuk chappen om föföringau, nge esap wor eman a tongeni pineiei.” \q1 \v 4 Iwe, ach Chon Amanau itan Samol mi Unusen Manaman, \q1 i Ewe mi Pin lon Israel. \p \v 5 Ewe Samol mi Lapalap a apasa, \q1 “Kopwe mottiu o fanafanala, \q1 kopwe pwal feila lon rochopwak, en telinimw Papilon. \q1 Pun kosap chüen iteni samol fefin seni ekewe mwü. \q1 \v 6 Iwe, üa songeiti nei aramas \q1 o atolongeer lon itengau, \q1 üa pwal asechirelong lepoum, \q1 nge en kosap tongeer. \q1 Ka fen uwätä efoch waas mi fokun chou won afaren ekewe chinlap. \q1 \v 7 Iwe, ka apasa, ‘Ngang üpwe samol fefin tori feilfeilachök,’ \q1 nge kosap el ren ekei mettoch, \q1 kosap pwal ekieki usun sopolar. \q1 \v 8 Iei mine kopwe aüselinga ei kapas, en fefin mi efich pwapwamong, \q1 ka nom lon leni mi kinamwe o ekieki lon letipom, \q1 ‘Ngang chök, nge esap wor eman lüki. \q1 Üsap fokun wiliti eman fefin mi mä pwülüan, \q1 esap pwal wor eman nei epwe mäla.’ \q1 \v 9 Nge ekei ruu mettoch repwe müttir toruk lon eu chök rän: \q1 Noum kewe repwe fokun mäla, nge en kopwe wiliti eman fefin mi mä pwülüan. \q1 Iwe, ei feiengau epwe toruk, inamwo are a chomong om kewe roong ika watte manamanen om kewe pöüt. \x + \xo 47.9 \xt Pwär 18.7-8\x* \q1 \v 10 Iwe, ka lükülükü om föföringau o apasa, \q1 ‘Esap wor eman a künaei.’ \q1 Om tipachem me silelap ra atokokola \q1 pwe ka ekieki lon letipom, \q1 ‘Ngang chök, esap wor eman lüki.’ \q1 \v 11 Iei mine feiengau watte epwe toruk, \q1 nge kosap tongeni epeti senuk ren om kewe roong. \q1 Iwe, mäfeiengau epwe toruk, nge kosap tongeni amoela ren om asor. \q1 Fanüom epwe müttir tala, nge kosap mefi me mwan. \b \q1 \v 12 Kopwe chök likitü le föri om pöüt, \q1 kopwe pwal föri chomong om kewe roong \q1 ka achocho ngeni fän weires seni lekukunum. \q1 Eli kopwe angei alilisum me rer, \q1 eli kopwe pwal eniwokusu eman rer. \q1 \v 13 Iwe, ka weires ren noum kewe souöüröür mi chomong. \q1 Repwe feito o amanauok, \q1 ir mi asisil won minen läng, \q1 ekewe soufü mi osuni iteiten maram \q1 mine epwe fis ngonuk. \b \q1 \v 14 Ellet, ir ra usun chök fetilipwas \q1 ekkei a kenirela. \q1 Resap tongeni püsin amanaueer \q1 seni ngetengeten me pwichikaren ewe ekkei. \q1 Iwe, ren ei ekkei resap tongeni arareer, \q1 resap pwal tongeni mot arun, pun a afeiengau. \q1 \v 15 Ina usun epwe fis ngonuk me ren chokewe \q1 oua angangfengen fän weires seni lekukunum. \q1 Ir meinisin repwe likituk o feila lon en me alan, \q1 nge esap wor eman leir epwe amanauok.” \c 48 \s1 Kapasen osuni usun mettoch mi fö \sr 48.1-11 \q1 \v 1 Oupwe aüselinga ei kapas, ämi chon Israel, \q1 ämi mwirimwirin Juta. \q1 Oupwe aüseling, ämi mi akapelü iten ewe Samol mi Lapalap \q1 o köri iten ewe Koten Israel, \q1 nge sap fän let me pwüng. \q1 \v 2 Iwe, oua püsin aita ngenikemi chon ewe telinimw mi pin \q1 o apilükülükü ewe Koten Israel, \q1 itan ewe Samol mi Unusen Manaman. \p \v 3 Ewe Samol mi Lapalap a üreni Israel, \q1 “Me lomlom üa pwärätä ekewe mettoch repwe fis. \q1 Üa pwäriretä ren awei o arongafeiliir. \q1 Mürin üa müttir föriretä pwe ra fis. \q1 \v 4 Pokiten üa silei pwe en ka tipeförea, \q1 pwe lükün üom a pöchökül usun mächä, \q1 nge chamwom a usun chök piras, \q1 \v 5 üa pwärätä ngonuk ekei mettoch me lomlom. \q1 Iwe, mwen ar fisitä üa apworausa ngonuk \q1 pwe kosap tongeni apasa, ‘Ai anü a föriir, \q1 nge ai uluulun anümwäl mi fal \q1 pwal ai uluulun anümwäl mi för seni mächä ra afisiretä.’ \b \q1 \v 6 Iwe, en ka fen rongorong usun ekei mettoch, nge iei ka küneer. \q1 Ifa usun, kosap mochen aleta pwe ra pwüng? \q1 Seni ikenai üpwe asile ngonuk mettoch mi fö, \q1 pwal mettoch mi monomon kosamwo sisilei. \q1 \v 7 Iwe, ra fisitä iei chök, sap me lom. \q1 Nge mwen ei fansoun ikenai kosamwo rongorong usur, \q1 pwe kosap tongeni apasa pwe ka fen sileer. \q1 \v 8 Iwe, kosamwo rongorong ika weweiti ei, \q1 seni me lomlom selingom esap sukula. \q1 Pun üa fokun silei pwe kosap allükülük ngeniei, \q1 ka pwal iteni chon ü ngeniei seni leuputiuom. \b \q1 \v 9 Iwe, fän püsin itei üa engila lon ai song, \q1 fän iten ai iteüöch üa amwöchü senuk ai song, \q1 pwe üsap afeiengauok. \q1 \v 10 Nengeni, üa limetuk, nge esap usun än eman limeti silifer won ekkei. \q1 Üa sotunuk ren riaföü mi watte, \q1 a wewe ngeni eu um mi fokun pwichikar. \q1 \v 11 Fän itei, fän püsin itei chök üa föri ei. \q1 Ifa usun, itei epwe küna turunufas? \q1 Üsap ngeni eman ai ling.” \s1 Kot epwe amanaua Israel \sr 48.12-22 \p \v 12 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, \q1 “Oupwe aüselingaei, ämi chon Israel, ämi ewe mwichen aramas üa körikemi. \q1 Ngang chök Kot, ngang Aemanün me Amüchülan. \x + \xo 48.12 \xt Ais 44.6; Pwär 1.17; 22.13\x* \q1 \v 13 Iwe, pei a förätä longolongun fanüfan, \q1 nge pöüifichi a ameresala läng. \q1 Lupwen üa köriir, ra feito o nom mwei. \q1 \v 14 Oupwe chufengen o rongorong ämi meinisin. \q1 Iö lein ekewe kot a tongeni osuni usun ekei mettoch? \q1 Ätewe a fil me rei ngang ewe Samol mi Lapalap, \q1 epwe apwönüetä letipei ngeni chon Papilon, \q1 nge pöün epwe fiu ngeniir. \q1 \v 15 Ngang, ngang chök üa pwärätä usun o köri, \q1 üa pwal emwenato o atufichi pwe epwe lipwäköch lon an angang meinisin. \q1 \v 16 Oupwe kaneto rei o aüselingaei. \q1 Seni me lepopun üsap fos lemonomon. \q1 Iwe, seni ewe fansoun ekei mettoch ra fis üa fen nom.” \q1 Nge iei Kot ewe Samol mi Lapalap a tinieito me Ngünün. \b \q1 \v 17 Iei alon ewe Samol mi Lapalap om Chon Amanau, \q1 Ewe mi Pin lon Israel, \q1 “Ngang ewe Samol mi Lapalap om we Kot. \q1 Üa aiti ngonuk mine kopwe feiöch ren, \q1 üa pwal emweni ngonuk ewe al kopwe fetal won. \q1 \v 18 Amwo kopwe aüselinga ai kewe allük! \q1 Mürin om kinamwe epwe wewe ngeni eu chanpupu, \q1 nge om pwüng epwe wewe ngeni nomongun lematau. \q1 \v 19 Iwe, noum kewe repwe wewe ngeni pien aroset, \q1 nge mwirimwirum kana repwe chomong usun chomongun föün pi. \q1 Iwe, iter esap fokun mola ika talüla seni fän mesei.” \b \q1 \v 20 Oupwe towu seni Papilon o sü seni aramasen lon. \q1 Oupwe asilefeili ei pworaus fän mweireiren pwapwa, \q1 oupwe pwal arongafeili tori lesopun fanüfan o apasa, \q1 “Ewe Samol mi Lapalap a amanaua nöün chon angang Israel.” \x + \xo 48.20 \xt Pwär 18.4\x* \q1 \v 21 Lupwen a emwenala nöün aramas lon fanüapö, \q1 resap kaka, \q1 a apupuala koluk fän iter seni ewe achau. \q1 A amökkü ewe achau pwe ewe koluk a puwu seni. \q1 \v 22 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, \q1 “Chon föföringau kana esap wor rer kinamwe.” \x + \xo 48.22 \xt Ais 57.21\x* \c 49 \s1 Nöün Kot chon angang epwe eu saram ngeni chon ekewe mwü \sr 49.1-7 \q1 \v 1 Oupwe aüselingaei, ämi kewe fanüen lematau, \q1 oupwe rongorong, ämi chon ekewe mwü mi nom toau. \q1 Ewe Samol mi Lapalap a filiei seni lon letipen inei o ngeniei itei, \q1 lupwen üa uputiu. \x + \xo 49.1 \xt Jer 1.5\x* \q1 \v 2 Iwe, Kot a akeni kapasen awei pwe ra ken usun efoch ketilas \q1 o aopaei fän nürün pöün. \q1 A amisiei usun efoch föün likapich, \q1 a iseniei o aopaei lon an lenien föün likapich. \x + \xo 49.2 \xt Ipr 4.12; Pwär 1.16\x* \q1 \v 3 Iwe, a üreniei, “Israel en nei chon angang, \q1 en ätewe üpwe küna ling ren.” \q1 \v 4 Nge ngang üa apasa, “Üa resin angang, nge üsap küna lomotan. \q1 Üa fangala ai pöchökül, nge a lusmwälila. \q1 Ellet, ai pwüng a nom ren ewe Samol mi Lapalap, \q1 nge liwini a nom ren ai we Kot.” \b \q1 \v 5 Iei alon ewe Samol mi Lapalap, a afisiei lon letipen inei \q1 pwe üpwe nöün chon angang, \q1 a awisaei pwe üpwe aliwinato nöün aramasen Israel \q1 o achufengeniir ren, \q1 pun üa iteüöch fän mesen ewe Samol mi Lapalap, \q1 nge ai Kot i popun ai pöchökül. \q1 \v 6 Iwe, a apasa, \q1 “Kosap nei chök chon angang mi wisen achufengeni chon ekewe ainangen Israel \q1 o aliwinato chokewe mi chüen manau me leir. \q1 Nge üpwe pwal föri pwe kopwe eu saram fän iten chon ekewe mwü, \q1 pwe chon fanüfan meinisin repwe küna manau.” \x + \xo 49.6 \xt Ais 42.6; Luk 2.32; Föf 26.23; Föf 13.47\x* \q1 \v 7 Iwe, ewe Samol mi Lapalap ewe Chon Amanau, Ewe mi Pin lon Israel, \q1 a üreni ätewe a fokun küna itengau o koput me ren chon ekewe mwün fanüfan, \q1 ätewe mi angang ngeni ekewe chon nemenem, \q1 “King kana repwe ütä o asamoluk, lupwen repwe künok, \q1 nge samol kana repwe chapetiu mwom.” \q1 Ei epwe fis pokiten ewe Samol mi Lapalap a afili nöün chon angang. \q1 Ewe mi Pin lon Israel a apwönüetä an kewe pwon. \s1 Kot a pwon pwe chon Israel repwe liwinsefäliti fanüer \sr 49.8–50.3 \p \v 8 Iei alon ewe Samol mi Lapalap ngeni nöün kewe aramas, \q1 “Lon fansoun öch üa aüselinga ämi siö, \q1 lon ränin küna manau üa pwal alisikemi. \q1 Üpwe tümwünükemi \q1 o föri remi eu pwon ngeni aramasen fanüfan meinisin. \q1 Ei üpwe föri pwe oupwe tongeni fanüenisefäli fanüemi mi tala iei. \x + \xo 49.8 \xt 2.Kor 6.2\x* \q1 \v 9 Üpwe pwal üreni ekewe chon fötek, ‘Oupwe ngasala,’ \q1 nge ekewe mi nom lon rochopwak üpwe üreniir, \q1 ‘Oupwe tolong lon saram.’ \q1 Iwe, repwe mongö ünükün ekewe al usun sip, \q1 repwe pwal küna ener mongö me won ekewe chuk mi amassawa. \q1 \v 10 Resap echik are kaka, \q1 nge pwichikaren lon fanüapö me akkar resap pwichitiir, \q1 pun ätewe mi tongeer epwe emwenirela ngeni puächen koluk. \x + \xo 49.10 \xt Pwär 7.16-17\x* \q1 \v 11 Iwe, üpwe föri efoch alalap won chuki kewe meinisin \q1 o amolätä efoch al fän iten nei aramas pwe repwe fetal won. \q1 \v 12 Nengeni, nei aramas repwe feito seni toau, \q1 ekoch seni efeng me lotou, \q1 nge ekoch seni ewe telinimw Aswan mi nom ör.” \b \q1 \v 13 Oupwe köl fän pwapwa, ämi läng, kopwe mwänek, en fanüfan, \q1 oupwe chietä köl, ämi chuk kana. \q1 Pun ewe Samol mi Lapalap epwe echipa nöün aramas \q1 o tongei nöün kewe mi riaföü. \p \v 14 Iwe, Sion a apasa, \q1 “Ewe Samol mi Lapalap a likitieila, \q1 ai Samol a manlükieila.” \q1 \v 15 Nge ewe Samol mi Lapalap a üreni, \q1 “Ifa usun, eman fefin epwe tongeni manlükala nöün mönükol, \q1 pwe esap tongeäsini nöün won inisin? \q1 Nge are epwe fen manlükala, \q1 ngang üsap manlukuk. \q1 \v 16 Nengeni, üa makei itom lon pei me ruofoch. \q1 Om kewe tit, Sion, ra nonom fochofoch fän mesei. \q1 \v 17 Ekewe chon aüsefäliik ra müttir le angang seni chokewe mi ataokola, \q1 nge ir mi atatakisiik ra feila senuk. \q1 \v 18 Kopwe nenefeil o küna mine a fis. \q1 Noum kewe aramas meinisin ra chufengen o feito reöm. \q1 Mwo manauei, ngang ewe Samol mi Lapalap üa kapas, \q1 ir afoutom, kopwe pwal ling rer \q1 usun eman fin apwüpwülü söfö a ling ren foutan. \b \q1 \v 19 Iwe, fanüom we mi tala o pön \q1 iei esap chüen naf ngeni ekewe aramas repwe choni. \q1 Nge chokewe mi atai fanüom \q1 repwe toau senuk. \q1 \v 20 Iwe, noum kewe mi uputiu lupwen fansoun om oola \q1 repwe kapas ngonuk, \q1 ‘Ei leni esap naf ngenikem. \q1 Kopwe awora leniem pwe aipwe nonom won.’ \q1 \v 21 Mürin kopwe ekieki lon letipom, \q1 ‘Iö a oupwätiu chokana ngeniei? \q1 Üa mwelele o rit, üa pwal oola o pöütüla. \q1 Iö a foleniir? \q1 Nengeni, ngang chök üa lusun! \q1 Nge ia chokei ra feito me ie?’” \p \v 22 Iei alon Kot ewe Samol mi Lapalap, \q1 “Nengeni, üpwe äkänipöü chon ekewe mwün lükün Israel, \q1 üpwe pwal aüetä ai asisil fän iten ekewe aramasen fanüfan. \q1 Iwe, repwe ekieto noum mwän lemolur, pwal noum fefin won afarer. \q1 \v 23 King kana repwe tümwünuk usun eman sam, \q1 nge kiwiin repwe oupwu noum usun eman in. \q1 Repwe chapetiu fän mesom o chönmongöni pwülün pecheöm. Mürin kopwe silei pwe ngang ewe Samol mi Lapalap. Iwe, chokewe mi apilükülüküei resap lichipüng. \b \q1 \v 24 Ifa usun, eman a tongeni angei seni eman sounfiu mi pwora liapan, \q1 ika angasa chon fötek seni lepöün eman chon mwänewüs? \v 25 Nge iei mine ewe Samol mi Lapalap a apasa, \q1 “Ewer, ekewe chon fötek repwe ngasala seni lepöün eman sounfiu mi pwora, \q1 nge eman a tongeni angei seni eman chon mwänewüs mine a liapeni. \q1 Pun ngang üpwe fiu ngeni chokewe ra fiu ngonuk, \q1 üpwe pwal amanaua noum kana. \q1 \v 26 Üpwe föri pwe ekewe chon ariaföüuk repwe ochefengeni fituker, \q1 repwe pwal puch ren püsin char usun ar puch ren wain. \q1 Mürin aramas meinisin repwe silei pwe ngang ewe Samol mi Lapalap \q1 om Chon Amanau pwal om Chon Angasa. \q1 Ngang än chon Israel we Kot mi manaman.” \c 50 \p \v 1 Iei alon ewe Samol mi Lapalap, \q1 “Ifan ewe toropwen mwüfesen üa pöütala inemi ren? \q1 Üa amömökemiila ngeni iö pokiten ai liwinimang ngeni? \q1 Nengeni, oua püsin amömökemiila pokiten ämi kewe tipis, \q1 nge pokiten ämi kewe pupungau inemi a mwü. \q1 \v 2 Pwota esap wor eman a nom, lupwen üa feito? \q1 Pwota esap wor eman a päpälü, lupwen üa kökkö? \q1 Ifa usun, pei a mochomoch pwe üsap tongeni amanauakemi? \q1 Ifa usun, esap wor ai tufich pwe üpwe tongeni angasakemi? \q1 Üa apwasatä matau ren ai kapasen fön, \q1 üa pwal awili chanpupu ngeni fanüapö, \q1 pwe ikenen lon ra mäla o pwongau pokiten esap wor koluk. \q1 \v 3 Ngang üa achunoi läng ren rochopwak \q1 pwe a usun chök pwölüla ren mangaku seni tuk, \q1 iei asisilen an letipeta.” \s1 Nöün Kot chon angang a aleasochis \sr 50.4-11 \q1 \v 4 Iwe, Kot ewe Samol mi Lapalap a atufichiei le kapas \q1 pwe üpwe silei met sokun kapas üpwe achipa ngeni chon riaföü. \q1 Iteiten lesosor a föngüniei, \q1 a suki selingei pwe üpwe tufichin aüseling \q1 usun eman chon kaiö a aüseling. \q1 \v 5 Iwe, Kot ewe Samol mi Lapalap a suki selingei, \q1 nge üsap lükümach ngeni, üsap pwal sap seni. \q1 \v 6 Üa mwüt ngeni chokewe mi mochen awataei pwe repwe wichi söküri, \q1 üa pwal asele ngeni sapei chokewe mi pösapeei. Üsap aopa won \q1 mesei seni chokewe mi turunufaseei o atufaei. \x + \xo 50.6 \xt Mat 26.67; Mark 14.65\x* \q1 \v 7 Iwe, Kot ewe Samol mi Lapalap a alisiei, iei mine üsap itengau. \q1 Üa awowopöchökülei won mesei usun eföü fau, pun üa silei pwe üsap säw. \q1 \v 8 Iwe, Kot a arap ngeniei o peniei. Iö epwe anini ngeniei? \q1 Aipwe chök üpälüfengen. Iö a mochen kapwüng ngeniei? Epwe chök feito rei. \q1 \v 9 Nengeni, Kot ewe Samol mi Lapalap a alisiei. Iö epwe tongeni atipisiei? Iwe, ekewe chon atipisiei meinisin repwe rosola usun echö katup pwötür ra eni. \x + \xo 50.9 \xt Rom 8.33-34\x* \q1 \v 10 Iö leimi a niueiti ewe Samol mi Lapalap \q1 o aleasochisi alon nöün we chon angang? \q1 Ätewe mi fetal lon rochopwak, nge esap küna och saram, \q1 epwe chök lükü ewe Samol mi Unusen Manaman o apilükülükü an we Kot. \q1 \v 11 Nge ämi mi rawangauei chon arumi pwe repwe feiengau, \q1 oupwe püsin feiengau ren ämi rawangau. \q1 Iei usun mine ewe Samol mi Lapalap epwe föri ngenikemi. \q1 Epwe atolongakemi lon riaföü. \c 51 \s1 Kapasen achipachip ngeni Jerusalem \sr 51.1-23 \p \v 1 Ewe Samol mi Lapalap a apasa, \q1 “Oupwe aüselingaei, ämi mi mochen küna manau, \q1 ämi mi feito rei pwe üpwe alisikemi. \q1 Oupwe nenengeni ewe achau oua fal seni, \q1 pwal ewe lenien föüföü oua tu seni. \q1 \v 2 Oupwe nenengeni ämi we lewo Apraham, \q1 pwal Sara inelapemi we. \q1 Lupwen üa köri Apraham, esap wor nöün. \q1 Nge ngang üa afeiöchü pwe a wor nöün, \q1 üa pwal achomonga mwirimwirin kana. \q1 \v 3 Ngang ewe Samol mi Lapalap üpwe achipa Jerusalem \q1 o eäni tong ngeni meinisin mi imweimw lon ekewe imw mi tala. \q1 Üpwe föri pwe fanüan mi pön epwe wewe ngeni Eten, \q1 nge fanüan mi pwas epwe wewe ngeni ai tanipi. \q1 Pwapwa me mwänek epwe fis lon, \q1 pwal kilisou me kölün mwareitiei. \b \q1 \v 4 Oupwe aüselingaei, ämi nei aramas, \q1 oupwe rongorong ai kapas, ämi nei chon Israel. \q1 Eu allük epwe towu seniei, \q1 nge ai pwüng epwe eu saram ngeni chon ekewe mwü won fanüfan. \q1 \v 5 Iwe, ai pwüng epwe müttir kaneto, \q1 fansoun ai amanaueer a fefeito. \q1 Püsin ngang üpwe nemeni chon ekewe mwü won fanüfan. \q1 Iwe, ekewe fanüen lematau ra witiwitiei, \q1 ra apilükülükü ai üpwe amanaueer. \q1 \v 6 Oupwe netä läng, oupwe pwal nenela won fanüfan. \q1 Iwe, läng epwe morola usun ötüöt, \q1 fanüfan epwe mesingauala usun echö katup, \q1 nge chokewe mi manau won repwe mäla usun chök nikken. \q1 Nge ai angangen amanaua aramas epwe nonom fochofoch, \q1 ai pwüng esap fokun müchüla. \b \q1 \v 7 Oupwe aüselingaei, ämi mi silei mine a pwüng, \q1 ämi aramas mi amwöchü ai allük lon lelukemi. \q1 Ousap niueiti kapasen esit me ren aramas, \q1 ousap pwal apilükingau ren ar aitengauakemi. \q1 \v 8 Pun repwe rosola usun echö katup pwötür ra eni, \q1 repwe pwal wewe ngeni mangaku seni ülen man mi eniman. \q1 Nge ai pwüng epwe nonom fochofoch, \q1 ai manau epwe tori ekewe täppin aramas meinisin.” \b \q1 \v 9 Kopwe pwätä, kopwe pwätä, äm Samol mi Lapalap, \q1 kopwe aea om pöchökül o amanauakem. \q1 Kopwe pwätä o alisikem usun chök me lom lon ekewe fansoun ra la. \q1 Ifa usun, sap en ätewe a posu o atatakisi Rahap \f + \fr 51.9 \ft Rahap a aliosunätä Isip\f* ewe trakon? \q1 \v 10 Ifa usun, sap en ka apwasa ewe matau mi alolol o föri efoch al \q1 epin, pwe chokewe ka angaseer repwe fetal won? \q1 \v 11 Iwe, chokewe mi manau me reöm repwe liwinsefäl ngeni Jerusalem fän köl. \q1 Pwapwa esemüch epwe nonom rer, \q1 chengel me mwänek repwe etiir, \q1 nge letipeta me ngüngüres repwe sü seniir. \b \q1 \v 12 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, \q1 “Ngang ewe üa achipok. \q1 Pwota ka niueiti aramas mi mäkai, \q1 ir upun won aramas mi wewe ngeni fetil? \q1 \v 13 Pwota ka manlükala ewe Samol mi Lapalap ewe Chon Föruk, \q1 ewe a ameresala läng o föri longolongun fanüfan? \q1 Pwota ka niuokus fochofoch ren än ewe chon ariaföüuk song, \q1 lupwen a amolätä an epwe ataok? \q1 Ia a nom ie än ewe chon ariaföüuk song? \q1 \v 14 Iwe, ekewe chon fötek repwe müttir ngasala, \q1 resap mäla o feitiu lon lenien sotup, \q1 resap pwal osupwang ren mongö. \q1 \v 15 Pun ngang ewe Samol mi Lapalap om Kot, \q1 itei Samol mi Unusen Manaman. \q1 Üa amwökütü nonoon lematau \q1 pwe repwe ngüngü. \q1 \v 16 Ngang ewe üa ameresala läng \q1 o föri longolongun fanüfan, \q1 üa üreni ekewe aramasen Jerusalem, \q1 ‘Ämi nei aramas kana. \q1 Üa ngenikemi ai kapas o aopakemi fän nürün pei.’” \b \q1 \v 17 Kopwe nela o pwätä, en Jerusalem, \q1 en mi ün seni än ewe Samol mi Lapalap kapen apwüng, \q1 a aünü ngonuk fän an song. \q1 Ka pwal apöla lölön ewe kap, iwe, ka mwäliel ren. \x + \xo 51.17 \xt Pwär 14.10; 16.19\x* \q1 \v 18 Esap wor eman lein noum kewe mwän a emwenuk, \q1 esap pwal wor eman lein noum kewe ka foleni \q1 a amwöchü poum. \q1 \v 19 Ekei ruu feiengau ra feitiu womw: \q1 Fanüom a tatakis o pöla ren maun, \q1 a pwal toruk lengita. \q1 Iö epwe tongeek o achipok? \q1 \v 20 Noum kewe mwän ra aiemämä, \q1 ra konola lepwokukun ekewe al meinisin \q1 usun eman chia mi tup lon eu sär. \q1 Iwe, a fokun toriir pöchökülen än ewe Samol mi Lapalap song, \q1 pwal än om we Kot apwüng. \b \q1 \v 21 Iei mine kopwe rongorong ei kapas, en mi riaföü, \q1 ka puchala, nge sap ren wain. \q1 \v 22 Iei alon ewe Samol mi Lapalap om Kot, ewe mi peni nöün aramas, \q1 “Nengeni, üa angei seni lepoum ewe kap ka mwäliel ren. \q1 Kosap chüen ünümi seni ewe kapen ai song. \q1 \v 23 Üpwe isenalong ewe kap lepöün chon ariaföüuk, \q1 lepöün chokewe mi ürenuk, ‘Kopwe chapala pwe aipwe fetal womw.’ \q1 Ina usun ka awenala sökürum won pwül, \q1 pwe epwe usun chök efoch al ra tongeni fetal won.” \c 52 \s1 Kot epwe angasa Jerusalem seni an oola \sr 52.1-12 \q1 \v 1 Kopwe pwätä, kopwe pwätä, Jerusalem, kopwe angei pöchökül pwe kopwe pöchökülsefäl. \q1 Kopwe pwilitalong womw ufom mi ling, en Jerusalem ewe telinimw mi pin. \q1 Iwe, chokewe resap sirkomsais pwal chokewe mi limengau resap chüen tolong lomw. \x + \xo 52.1 \xt Pwär 21.2,27\x* \q1 \v 2 Kopwe wichikala senuk om pwül moromor, en Jerusalem. \q1 Kopwe ütä seni won pwül o mot won om lenien motun king. \q1 Oupwe apichala föfömi, ämi aramasen Sion mi oola. \p \v 3 Iei alon ewe Samol mi Lapalap ngeni nöün aramas, “Lupwen aramas ra nöünikemi amanau, resap püngütiu liwinimi, ina usun chök esap wor eman epwe püngütiu liwinimi, lupwen oupwe ngasala.” \v 4 Pun iei alon Kot ewe Samol mi Lapalap, “Me lom nei aramas ra püsin feila Isip pwe repwe wasöla lon. Mürin chon Asiria ra ariaföüür, nge esap wor popun. \v 5 Nge met üa küna iei? Nei aramas ra oola, nge esap wor liwinir. Chokewe mi nemeniir ra sikesik o aitengauaei fansoun meinisin. \x + \xo 52.5 \xt Rom 2.24\x* \v 6 Iei mine nei aramas repwe silei itei. Lon kan fansoun repwe feito, repwe pwal silei pwe ngang ewe mi fos ngeniir. Ellet, ngang üa kapas ngeniir.” \q1 \v 7 A mürina ewe chon künö mi fetal won ekewe chuk \q1 o uwato pworaus allim, \q1 ewe a arongafeili kinamwe o uwato kapasen feiöch. \q1 A asilefeili pwe aramas ra tongeni küna manau o üreni Sion, \q1 “Om Kot a nemenem.” \x + \xo 52.7 \xt Nah 1.15; Rom 10.15; Ef 6.15\x* \q1 \v 8 Kopwe rongorong. Noum kewe chon mas ra alapatä mwelier \q1 o kölfengen fän pwapwa, \q1 pun ra küna ren meser \q1 pwe ewe Samol mi Lapalap a liwinsefäliti Sion. \q1 \v 9 Oupwe leüömong le kölfengen, \q1 ämi leni mi tala lon Jerusalem, \q1 pun ewe Samol mi Lapalap a achipa nöün aramas, \q1 a pwal angasa chon Jerusalem. \q1 \v 10 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a pwärawu an manaman mi pin ngeni chon ekewe mwü won fanüfan, \q1 nge lesopun fanüfan meinisin repwe küna \q1 pwe ach we Kot a amanaua nöün aramas. \b \q1 \v 11 Oupwe towu, oupwe towu seni lon Papilon, \q1 nge ousap atapa och mettoch mi limengau. \q1 Oupwe towu seni o alimöchükemi, \q1 ämi mi mwärei pisekin imwen ewe Samol mi Lapalap. \x + \xo 52.11 \xt 2.Kor 6.17\x* \q1 \v 12 Nge ousap towu fän atapwalapwal, \q1 ousap pwal sü. \q1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap epwe akom mwemi, \q1 ewe Koten Israel epwe kükümwir o tümwünükemi. \s1 Riaföün Nöün Kot chon angang \sr 52.13–53.12 \p \v 13 Ewe Samol mi Lapalap a apasa, \q1 “Nengeni, nei chon angang epwe lipwäköch, \q1 epwe seikitä o ling, epwe pwal fokun tekiatä. \q1 \v 14 Iwe, chomong aramas ra mairü ren, \q1 lupwen ra küna pwe esap wewe ngeni aramas, \q1 esap pwal chüen lapalapeni lapalapen nöün aramas. \q1 \v 15 Ina usun chomong mwü won fanüfan repwe pwal mairü ren, \q1 nge king kana repwe fanafanala fän mesan. \q1 Pun repwe küna mine eman esap asile ngeniir, \q1 nge mine resamwo rongorong repwe ekieki usun o wewe ren.” \x + \xo 52.15 \xt Rom 15.21\x* \c 53 \p \v 1 Nge iö a lükü ewe pworaus sa aronga? \q1 Iö a tongeni küna angangen pöün ewe Samol mi Lapalap? \x + \xo 53.1 \xt Rom 10.16; Joh 12.38\x* \q1 \v 2 Pun a mämäritä fän mesen ewe Samol mi Lapalap \q1 usun efoch irä mi pwüküfö a pwük seni waran mi nom lon pwül mi pwas. \q1 Esap wor lapalapöchün, esap pwal wor lingöchün pwe sipwe pwapwa le katol, \q1 esap pwal wor meseöchün pwe sipwe tongeni efich. \q1 \v 3 A küna turunufas me koput me ren aramas kana, \q1 eman mwän mi örüni an nom lon cheuch me riaföü. \q1 A wewe ngeni eman chon anioput sa aopa mesach seni. \q1 A unusen itengau, pwe sa ekieki esap wor aüchean. \b \q1 \v 4 Ellet, a uwei ach samau o mwärei ach cheuch. \q1 Nge kich sa ekieki pwe Kot a ariaföüü o apwüngü. \x + \xo 53.4 \xt Mat 8.17\x* \q1 \v 5 Nge a kinas pokiten ach pupungau, \q1 a tatakis pokiten ach föföringau. \q1 Liwinin ach tipis a nonom won pwe sipwe küna kinamwe, \q1 nge ren an kinas kana a mola ach samau. \x + \xo 53.5 \xt 1.Pet 2.24\x* \q1 \v 6 Kich meinisin sa mwalechfeil usun chök sip kana. \q1 Sa püsin fili en me alan, \q1 nge ach pwüngingau meinisin ewe Samol mi Lapalap a anomu won. \x + \xo 53.6 \xt 1.Pet 2.25\x* \q1 \v 7 Iwe, a küna riaföü o weires, nge a chök fanafanala. \q1 Esap fokun fos, \q1 usun eman nienifön sip aramas ra emwenala pwe epwe ninnila, \q1 pwal usun eman sip a fanafanala \q1 fän mesen chokewe mi fichi ünan. \x + \xo 53.7 \xt Pwär 5.6\x* \q1 \v 8 Ra fötekini o apwüngü, mürin ra emwenala pwe epwe mäla. \q1 Nge iö lein pilon kana a ekieki pwe manauan a üküpöküla me won fanüfan, \q1 a pwal mäla pokiten pupungauen nei aramas? \x + \xo 53.8 \xt Föf 8.32-33\x* \q1 \v 9 Ra amolätä peiasan lein chon föföringau \q1 o peiaseni lon peiasen eman chon pisekisek. \q1 Nge esap wor an föföringau, \q1 esap pwal atuputup kapasen awan. \x + \xo 53.9 \xt 1.Pet 2.22\x* \p \v 10 Iwe, iei letipen ewe Samol mi Lapalap, pwe a kinas o cheuch. \q1 Are a fangala manauan pwe eu asor fän iten tipis, \q1 epwe wor mwirimwirin, \q1 epwe pwal alangatama ränin manauan. \q1 Iwe, letipen ewe Samol mi Lapalap epwe fisitä ren. \q1 \v 11 Iwe, wesin an riaföü lon manauan epwe eäni ewe saramen manau o pwapwa ren. \q1 Nge ren an silei Kot nei chon angang mi pwüng \q1 epwe afisätä än chomong aramas pwüng, \q1 epwe pwal uwei ar tipis. \q1 \v 12 Iei mine üpwe ngeni wisan me lein chokewe mi iteüöch, \q1 nge epwe ineti ngeni ekewe chon pwora liapan. \q1 Pun a fangala manauan o mäla, \q1 a pwal alealong lein chon pupungau. \q1 Iwe, a uwei tipisin chomong aramas \q1 o iotek fän iten chon pupungau. \x + \xo 53.12 \xt Mark 15.28; Luk 22.37\x* \c 54 \s1 Än Kot tong esemüch ngeni Israel \sr 54.1-10 \q1 \v 1 Iei alon ewe Samol mi Lapalap, \q1 “Kopwe köl, Jerusalem en mi wewe ngeni eman fefin mi rit. \q1 Kopwe chietä kölün pwapwa o leüömong le kökkö, \q1 en esap toruk cheuchen fam. \q1 Pun en ewe mi aleman epwe chomong noum \q1 lap seni nöün ewe mi pwüpwülü. \x + \xo 54.1 \xt Kal 4.27\x* \q1 \v 2 Kopwe awattelai imwomw imw mangaku, \q1 kopwe pwal ameresala chechen lon rumwom, pwe kopwe awattelai. \q1 Iwe, kopwe alangatama selin imwom o anüküchara chüfölün. \q1 \v 3 Pun kopwe awattelai kiännin leniom me lepekin meinisin, \q1 nge mwirimwirum kana repwe fanüeni fanüen chon ekewe mwü, \q1 repwe pwal chonisefäli ekewe telinimw mi pöla. \b \q1 \v 4 Kosap niuokus, pun kosap säw. \q1 Kosap niueiti itengau, pun kosap küna turunufas. \q1 Iwe, kopwe manlükala om säw ka eäni lupwen fansoun om föpwül, \q1 nge kosap chüen chechemeni om itengau lupwen fansoun om lipichsefäl. \q1 \v 5 Pun Ewe mi Föruk epwe usun chök pwülüom reöm, \q1 itan Samol mi Unusen Manaman. \q1 Ewe mi Pin lon Israel om Chon Amanau, \q1 i ewe Kot mi nemeni unusen fanüfan. \q1 \v 6 Israel, ka wewe ngeni eman föpwül mi riaföü lon letipan, \q1 pun pwülüan a likitala. \q1 Nge ewe Samol mi Lapalap a körisefäliik, a etiwasefäliik o urenuk, \q1 \v 7 ‘Lon ekis chök fansoun üa lükisökuruk, \q1 nge ren tong mi lapalap üpwe etiwasefäliik. \q1 \v 8 Lon watten ai song üa aopa senuk won mesei fansoun mochomoch, \q1 nge ren ümöümöch esemüch üpwe tongeäsinuk.’ \q1 Iei alon ewe Samol mi Lapalap om Chon Amanau. \b \q1 \v 9 Ei fansoun a usun chök ewe fansoun Noa me rei: \q1 Usun üa pwon fän akapel ngeni Noa pwe ewe noter esap chüen pwölüela fanüfan, \q1 ina usun üa pwal pwon fän akapel ngonuk pwe üsap chüen songeituk, \q1 üsap pwal chüen apwünguk. \x + \xo 54.9 \xt Ken 9.8-17\x* \q1 \v 10 Pun chukutekia kana repwe märela, \q1 chukutekison kana repwe chechech, nge ai ümöümöch ngonuk esap mär senuk, \q1 ai pwonen kinamwe esap mänükünük. \q1 Iei alon ewe Samol mi Lapalap, ewe a tongeek.” \s1 Ewe Jerusalem mi fö \sr 54.11-17 \q1 \v 11 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, \q1 “En telinimw mi riaföü, asepwäl mi watte a mölümölituk, \q1 nge esap wor eman a achipok. \q1 Üpwe senuketä ren fau mi molupolup, \q1 üpwe pwal föri longolongum ren ewe fau safaia. \q1 \v 12 Üpwe pwal föri ungom kewe seni ewe fau akit \f + \fr 54.12 \ft safaia me akit iten ekoch fau aüchea\f*, \q1 asamalapom kewe seni fau mi meriweriw, \q1 nge tittum meinisin seni fau aüchea. \x + \xo 54.12 \xt Pwär 21.18-21\x* \q1 \v 13 Iwe, noum kewe mwän meinisin repwe kaiö seniei, \q1 üpwe awöüür o fang ngeniir kinamwe. \x + \xo 54.13 \xt Joh 6.45\x* \q1 \v 14 Pwüng epwe anükücharok, \q1 chon ariaföüuk repwe toau senuk pwe kosap chüen niueitiir, \q1 nge niuokus mi afeiengau esap arap ngonuk. \q1 \v 15 Are eman epwe fiu ngonuk, \q1 kopwe silei pwe esap pop seniei. \q1 Nge iö a fiu ngonuk, epwe kuf reöm. \q1 \v 16 Nengeni, üa förätä ewe chon angang ngeni mächä, \q1 a säipöü ewe ekkei o wusi ewe mächä \q1 pwe epwe föri eu pisekin maun mi afeiengau. \q1 Ngang üa pwal förätä ewe chon kata pwe epwe atai. \q1 \v 17 Nge esap wor och pisekin maun epwe tongeni afeiengauok. \q1 Iwe, kopwe tongeni pälüeni chokewe meinisin mi atipisuk lon kapwüng. \q1 Iei feiöchün nei kewe chon angang me rei, \q1 iei usun üa awineer.” \q1 Ewe Samol mi Lapalap a kapas. \c 55 \s1 Än Kot ümöümöch ngeni aramas meinisin \sr 55.1-13 \p \v 1 Ewe Samol mi Lapalap a apasa, \q1 “Ou etto, ämi meinisin mi kaka, \q1 oupwe feito o ün seni ewe koluk. \q1 Ämi mi wöüngauen moni, \q1 oupwe feito o angei enemi. \q1 Oupwe feito o angei ünümemi wain me milik, \q1 nge ousap möni. \x + \xo 55.1 \xt Pwär 21.6; 22.17\x* \q1 \v 2 Pwota oua mochen püngütiu moni fän iten mettoch ousap tongeni mongö? \q1 Pwota oua angang weires fän iten mine ousap möt ren? \q1 Oupwe fokun aüselingaei o föri mine üa ürenikemi. \q1 Iwe, epwe wor enemi mongö mi annö, \q1 oupwe pwal pwapwaiti uän ewe fanü mi fokun chomong. \q1 \v 3 Oupwe aü selingemi o feito rei. \q1 Oupwe rongorong pwe ngünümi epwe manau. \q1 Iwe, ngang üpwe föri eu pwon esemüch ngenikemi \q1 o apwönüetä ai ümöümöch me tong usun üa fen pwon ngeni Tafit. \x + \xo 55.3 \xt Föf 13.34\x* \q1 \v 4 Nengeni, üa awisa pwe epwe souemwen me samolun mwü kana, \q1 epwe pwärätä ngeni aramasen fanüfan ai manaman. \q1 \v 5 Iwe, kopwe köri chon ekewe mwü kosamwo sileer me mwan, \q1 nge chon ekewe mwü resamwo sileek repwe müttir feito reöm \q1 pokiten ngang ewe Samol mi Lapalap om we Kot, \q1 Ewe mi Pin lon Israel, \q1 pun ngang üa alingok.” \b \q1 \v 6 Oupwe kütta ewe Samol mi Lapalap lupwen fansoun oua tongeni küna, \q1 oupwe köri, lupwen a arap. \q1 \v 7 Chon föföringau repwe likitala ar föför, \q1 nge chon pwüngingau kana repwe siwili ar ekiek. \q1 Repwe liwiniti ewe Samol mi Lapalap pwe epwe tongeäsiniir. \q1 Repwe kuliti ach Kot, pun a müttir le amusala tipis. \q1 \v 8 Iwe, iei alon ewe Samol mi Lapalap, \q1 “Ai ekiek resap wewe ngeni ämi ekiek kana, \q1 nge ämi al resap wewe ngeni ai al kana. \q1 \v 9 Pun usun läng a tekia seni fanüfan, \q1 iei usun ai al ra tekia seni ämi al kana, \q1 nge ai ekiek seni ämi ekiek kana. \b \q1 \v 10 Iwe, usun rän me snow ra püngütiu me läng, \q1 nge resap liwintä, pwe repwe mwo achönü pwül \q1 o aräsi fanü o apwükü irä, \q1 epwe pwal wor fotän chon fofot me enen chon mongö, \x + \xo 55.10 \xt 2.Kor 9.10\x* \q1 \v 11 iei usun ai kapas esap liwinto rei fän pön, \q1 pwe epwe afisätä mine üa tipeni \q1 o apwönüetä mine üa akünöü ngeni. \b \q1 \v 12 Iwe, oupwe towu seni Papilon fän pwapwa \q1 o feila fän kinamwe. \q1 Chukutekia me chukutekison repwe chietä köl me mwemi, \q1 nge irän lemäl meinisin repwe alopolop. \q1 \v 13 Iwe, irä saipires repwe märitä lon lenien iräfölüföl, \q1 nge mwoosor repwe mär lon lenien lantana. \q1 Ei epwe eu asisil esap mola tori feilfeilachök, \q1 nge ngang ewe Samol mi Lapalap üpwe iteföüla ren.” \c 56 \s1 Chon tümwünü än Kot pwon ra feiöch \sr 56.1-8 \p \v 1 Iei alon ewe Samol mi Lapalap, “Oupwe eäni pwüng o föri mine a let, pun üpwe müttir amanauakemi, nge ai angasakemi epwe pwä. \v 2 Üpwe afeiöchü ewe aramas a pinini ewe ränin sapat pwe esap angang lon, üpwe pwal afeiöchü ätewe esap föri mine a ngau.” \p \v 3 Iwe, eman chon ekis mi chiechi ngeni nöün ewe Samol mi Lapalap aramas esap apasa, “Ewe Samol mi Lapalap esap mwüt ngeniei ai üpwe choni nöün kewe aramas.” Nge eman mwän esap tongeni nöünöü esap pwal apasa, “Ngang üa chök wewe ngeni efoch irä pwas.” \v 4 Pun iei alon ewe Samol mi Lapalap, “Ekewe mwän resap tongeni nöünöü, nge ra pinini ai kewe ränin sapat, ra pwal föri mine üa efich o tümwünü ai we pwon, \v 5 ngang üpwe ngeniir eu lenien achem me eu it me lon imwei, pwal me lon telinimwei. Nge ewe it repwe iteni epwe mürina seni ewe it nei mwän me nei fefin ra iteni. Iwe, üpwe ngeniir eu it esap mola tori feilfeilachök.” \p \v 6 Nge iei alon ewe Samol mi Lapalap usun ekewe chon ekis mi chiechi ngeni nöün aramas, pwe repwe angang ngeni o acheni itan o fel ngeni, ir meinisin mi pinini ewe ränin sapat, pwe resap angang lon, ra pwal tümwünü an we pwon, \v 7 “Üpwe emwenireto ren chuki mi pin o apwapwaar lon imwei imwen iotek. Iwe, üpwe etiwa ar asoren kek me sokun asor ra uwato won ai rongen asor, pun imwei epwe iteni imwen iotek fän iten aramasen fanüfan meinisin.” \x + \xo 56.7 \xt Mat 21.13; Mark 11.17; Luk 19.46\x* \v 8 Iei alon Kot ewe Samol mi Lapalap, a achufengeni ekewe aramasen Israel mi oola, “Üpwe achu ngeni chon Israel pwal ekoch lükün chokewe ra fen chu ngeni.” \s1 Kot a apwüngü chon Israel pokiten ar angang ngeni anümwäl \sr 56.9–57.13 \p \v 9 Ämi mönün lemäl pwal ämi mönün lein wöllap, oupwe feito o mongö. \v 10 Nöün Israel kewe chon mas ra chun, esap wor eman leir a mefi och. Ir meinisin ra usun chök kolak resap tongeni wörüwör, ra chök kon, ra tan o sani annut chök. \v 11 Iwe, ra usun chök kolak ra mochen mongömong, nge resap fokun möt. Ekei chon mas resap weweiti och, ra chök en me püsin föri letipan o kütta en me winnan. \v 12 Iwe, ra apasa, “Ou etto, sipwe kütta ünümach wain me sakau pwe sipwe puchula ren. Mine sa föri ikenai, sipwe pwal alapala le föri lesor.” \c 57 \p \v 1 Iwe, ekewe chon pwüng ra mäfeiengau, nge esap wor eman a ekieki usur. Ekewe chon lükü Kot ra mäla, nge esap wor eman a silei popun. Iwe, ekewe chon pwüng ra mäla mwen ewe ränin feiengau a war, \v 2 pwe repwe tolong lon kinamwe, nge chokewe mi fetal fän pwüng ra kon o asösö lon peiaser. \p \v 3 Oupwe etto, ämi nöün eman sourong fefin, ämi nöün ekewe mwän mi lisowu me ekewe fefin mi amömö insir fän iten angangen lisowu. \v 4 Iö oua takiri? Iö oua ämängaua o achönaw ngeni? Ifa usun, sap ämi nöün chon tipis pwal mwirimwirin chon chofana? \v 5 Ämi oua mocheisoufengen lefilemi, lupwen oua fel ngeni ekewe uluulun anümwäl fän ekewe irä ook, pwal fän sokun irä mi mwuresires, oua pwal eäni asor nöümi semirit lon ekewe lemol, pwal fän ekewe säpereperen achau. \v 6 Oua angei fau mi motoutou seni lon öüwö o fel ngeniir pwe ämi Kot. Oua ninätiu wor asoren ün o uwato wor asoren mongö. Ifa usun, ngang üpwe pwapwaiti ei sokun föför? \v 7 Oupwe feitä won ekewe chuk mi tekia, pwe oupwe lisowu o föri ämi asor. \v 8 Iwe, aropen ämi kewe asamalap me lon oua iseni ämi uluulun anümwäl. Lupwen oua pöütieila, oua ameresala kiemi o konola won, oua tipeeufengen me nöümi kewe kamwet won liwinin ar repwe kon remi, oua pwal sani ar föför ngenikemi o nenengeni ar selela. \v 9 Iwe, oua sai pwe oupwe uwala noppuk ren Molok, oua pwal achomonga epitemi lö mi pwokus, oua tinala toau nöümi chon künö tori mwo nge lon lenien sotup, pwe repwe kütta ämi kot oupwe tongeni fel ngeniir. \v 10 Oua malülü pokiten ämi saitam, nge ousap apasa, “Esap wor lomotan.” Ousap achanü, pun oua pöchökülsefäl iteiten fansoun. \p \v 11 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Iö oua niueiti pwe oua chofana ngeniei, ousap pwal chechemeniei ika ekieki usi? Ifa usun, sap ren ai fanafanala ngenikemi fansoun langatam, iei popun ousap niueitiei? \v 12 Ämi oua ekieki pwe mine oua föri a pwüng, nge ngang üpwe pwärawu ämi föför, nge ämi uluulun anümwäl resap tongeni alisikemi. \v 13 Ifa usun, ämi kewe uluulun anümwäl repwe angasakemi, lupwen oua siö ngeniir fän leüömong? Iwe, asepwäl epwe ässirela, nge enienin ngasangas epwe pönirela. Nge chokewe mi eäniei lenien op repwe fanüeni ewe fanü, repwe pwal chukuni chuki mi pin.” \s1 Kot a alisi o amanaua nöün aramas \sr 57.14-21 \p \v 14 Iwe, Kot epwe apasa, “Oupwe föri, oupwe föri efoch al o amolla. Oupwe angei föün lon pwe resap epeti ewe al nei aramas repwe fetal lon.” \v 15 Pun iei alon Ewe mi Unusen Tekia, ewe mi manau tori feilfeilachök, itan Ewe mi Pin, “Ngang üa imweimw lon eu leni mi pin o tekia, pwal ren eman mi luketatakis o tipetekison, pwe üpwe amanaua ngüngün chon tipetekison o apöchöküla leluken chon liamam. \v 16 Iwe, üsap pälüeniir feilfeilachök, üsap pwal songeitiir fansoun meinisin. Pun are üpwe föri iei usun, ekewe aramas üa föriir repwe mäla, enienin ngasangaser üa awora epwe müchüla. \v 17 Iwe, üa song ngeni nei aramas pokiten ar tipisin mochenia, iei mine üa apwüngüür o amona mesei seniir. Nge ir ra chök sopwela le föri letiper. \v 18 Iwe, üa küna föförür meinisin, nge üpwe chök amanaueer. Üpwe emweniir o fokun achipeer. Üpwe pwal aururu ir mi letipeta o föri pwe repwe mwareitiei. \v 19 Iwe, üpwe awora kinamwe, kinamwe ngeni chokewe mi toau pwal ngeni chokewe mi arap, üpwe fokun amanaueer,” iei alon ewe Samol mi Lapalap. \x + \xo 57.19 \xt Ef 2.17\x* \v 20 “Nge ekewe chon föföringau ra usun chök nonoon lematau esap tongeni pos, pwe a chök kuar ren nonoon lon, a kümetätä pwakak me limengau. \v 21 Iwe, ekewe chon föföringau esap wor ar kinamwe,” iei alon ai Kot. \x + \xo 57.21 \xt Ais 48.22\x* \c 58 \s1 Pwüngün echikefel \sr 58.1-12 \p \v 1 Ewe Samol mi Laplap a apasa, “Kopwe kökkö fän leüömong, nge kosap säw. Kopwe alapätä mweliom usun eu rappwa o pwärätä än nei aramas ekewe mwirimwirin Jakop pupungau me tipis. \v 2 Ewer, ra küttaei iteiten rän o mochen silei letipei. Nge ra usun chök eu täppin aramas mi pwomweni pwomwen chon pwüng resap pöütala än ar we Kot allük. Iwe, ra tüngor ngeniei pwe üpwe eäni pwüng lon ai apwüng, ra pwal tüngormau ngeniei pwe üpwe kanoto rer.” \v 3 Iwe, ekewe aramas ra ais, “Pwota aipwe echikefel are kosap nenengenikem? Pwota aipwe püsin ariaföüükem are kosap memef ren?” Ewe Samol mi Lapalap a pälüeniir, “Lon ränin ämi echikefel oua chök püsin kütta winnemi o ariaföüü nöümi chon angang. \v 4 Oua echikefel, nge mürin oua anini o fiufengen me köfölfengen. Ifa usun, oua ekieki pwe ei sokun echikefel oua eäni lon ei fansoun epwe alisi ämi iotek pwe üpwe aüselinga? \v 5 Ifa usun, üpwe tipeni ei sokun echikefel, eu rän aramas ra püsin ariaföüüür lon? Ifa usun, repwe amwarorou mökürer usun efoch wowo o kon won mangaku seni tuk me falangen ekkei? Are ifa usun, oua aita ngeni echikefel ei sokun, ika oua ekieki pwe üa efich ei sokun lapalap? \p \v 6 Nge iei ei sokun echikefel üa tipeni: Kopwe apichala ririn chokewe mi fötek fän pwüngingau. Kopwe angasa chon riaföü me ren aramas o kupi iteiten waas mi chou won afarer. \v 7 Kopwe ineti ngeni chon echik anom mongö, nge chon mwelele kopwe panalong lon imwom. Are kopwe küna eman mi selela, kopwe aüföüfa, nge kosap kul seni püsin aramasom. \x + \xo 58.7 \xt Mat 25.34\x* \v 8 Mürin, ai tong epwe tinetiu womw usun chök mallen rän, kopwe müttir chikar seni om samau. Om pwüng epwe akomwola mwom, nge ai ling epwe tapwela mürum o tümwünuk. \v 9 Iwe, lupwen kopwe iotek, üpwe aüselingok, nge lupwen kopwe kökköriei, üpwe apasa, ‘Ngang iei.’ Are kopwe ükütiu le ariaföüü aramas are kopwe ükütiu le tipitipmwäl ngeniir ika ükütiu le kapasingau, \v 10 are kopwe pwal amongöü chon echik o alisi chon riaföü, mürin ewe rochopwak mi nom ünükum epwe wiliti saram, nge mine a toputop ngonuk epwe saram usun chök leoloas. \v 11 Iwe, ngang ewe Samol mi Lapalap üpwe emwenuk fansoun meinisin, üpwe pwal ngonuk amötum lon fanüpwas o apöchöküla inisum. Iwe, kopwe usun chök eu tanipi mi nüküchöchön, pwal usun eu puächen koluk esap mor. \v 12 Iwe, noum aramas repwe aüsefälietä om kewe telinimw mi tala me lomlom, repwe seniretä won ekewe longolong om kewe lewo ra föri. Iwe, oupwe iteni chon apinasa pwangen tit pwal chon aüsefälietä telinimw.” \s1 Pwüngün ewe ränin sapat \sr 58.13-14 \p \v 13 “Are kopwe tümwünuk pwe kosap apiningaua ewe ränin sapat, kosap pwal föri om angang lon ai rän mi pin, are kopwe aita ngeni ewe ränin sapat ränin pwapwa me pin o tümwünüöchü, pwe kosap kukuloufetal o föri püsin om angang lon, kosap pwal eäni kapas mi lomotongau, \v 14 mürin kopwe küna om pwapwa rei. Iwe, üpwe atekiokotä won ekewe leni mi tekia won fanüfan, pwe kopwe feiöchüni feiöchün ewe fanü üa ngeni Jakop om we lewo. Ngang ewe Samol mi Lapalap üa kapas.” \c 59 \s1 Kapasen pwärätä usun än chon Israel tipis \sr 59.1-21 \p \v 1 Nengeni, pöün ewe Samol mi Lapalap esap mochomoch, a tongeni amanauakemi, selingan esap pinela, a tongeni rongorong ämi siö. \v 2 Nge ämi föföringau a aimwükemi seni ämi Kot, nge ämi tipis a pwölüela won mesan, iei popun esap rongorong. \v 3 Pun pöümi a limengau ren ämi niela aramas me ämi föföringau, awemi a chofana o kapasingau. \v 4 Esap wor eman a kapwüng ngeni aramas fän pwüng me wenechar. Iwe, ra lükülük won kapas mi lomotongau, ra chofana, ra pwal ekiekin fitikoko o föföringau. \v 5 Ar rawangau a afeiengau usun chök än eman alopa sokulen serepenit mi poison. Eman mi ochei ekewe sokul epwe mäla, nge seni eföü sokul mi mök eman serepenit mi poison epwe towu. Ra pwal türüni türün ninnä. \v 6 Iwe, türünier tür resap lomot ngeni üf, aramas resap tongeni üföüf. Ar angang angangen föföringau chök, nge pöür ra chök föri föförün chon mwänewüs. \v 7 Iwe, pecher ra fetalekai ngeni mine a ngau, ra müttir ngeni ni aramas esap wor ar tipis, ra chök ekiekingau lon letiper, nge ia ra feila ie a chök fis feiengau. \v 8 Iwe, resap silei ewe alen kinamwe. Meinisin mine ra föri esap pwüng. Ra püsin föri aler mi pwor, nge ir mi fetal won resap sile kinamwe. \x + \xo 59.8 \xt Rom 3.15-17\x* \p \v 9 Iwe, ekewe aramas ra apasa, “Pwüng a toau senikich, ach ngasala esap fokun torikich. Sa kütta saram, nge meinisin a kiroch, sa witiwiti mallen rän, nge sa chök fetal lon rochopwak. \v 10 Iwe, sa atapfetal won tit usun chök chon chun ika usun chokewe esap wor meser. Sa chepetek leoloas usun chök lefäf, sa pwal wewe ngeni somä lein chon pöchökül. \v 11 Kich meinisin sa wörüwör usun ekewe pear, sa pwal ngüngü usun ekewe lisom. Iwe, sa kütta pwüng, nge esap wor, sa pwal witiwiti ach sipwe ngasala, nge a toau senikich. \p \v 12 Äm Samol mi Lapalap, a kon watte äm pupungau fän mesom, nge äm tipis kana ra aturukem. Ewer, aia mefi äm pupungau o silei pwe aia föföringau. \v 13 Äm aia ü ngonuk o pöütukala, en äm Samol mi Lapalap, aia pwal kul senuk, en äm Kot. Iwe, aia ariaföüü aramas o pälüenuk, aia pwal ekieki mine a ngau o apasätä kapas chofana. \v 14 Iwe, pwüng a sü senikem o toauala, let esap fis lon lenien chulap, nge wenechar esap tongeni tolong lon. \v 15 Ewer, let esap chüen nom, nge eman mi ükütiu le föföringau epwe riaföü me ren chon föföringau.” \p Iwe, ewe Samol mi Lapalap a küna ei, nge a oput pwe esap wor pwüng. \v 16 A küna pwe esap wor eman mi alisi chokewe mi riaföü, a pwal weitifengeni pwe esap wor eman mi peniir. Iei mine a püsin aea an manaman pwe epwe angaseer, nge püsin an pwüng a atufichi. \x + \xo 59.16 \xt Ais 63.5\x* \v 17 A pwilitalong pwüng won pwe ina an sekit seni mächä, nge an amanaua aramas ina imwan akkaw. A pwilitalong won apwüng pwe ina üfan, pwal song pwe ina üfan owokot. \x + \xo 59.17 \xt Ef 6.14; 1.Tes 5.8\x* \v 18 Iwe, epwe ngeni chon oputan liwinin ar föför, epwe song ngeni chon pälüeni, epwe pwal apwüngü chokewe mi nom won ekewe fanüen lematau. \v 19 Mürin, aramas meinisin seni lotou tori ötiu repwe niueiti ewe Samol mi Lapalap o meniniti an ling. Pun ewe Samol mi Lapalap epwe feito usun eu chanpupu mi pumong, pwal usun eu mölümöl. \v 20 Iwe, epwe feito ngeni Jerusalem pwe epwe amanaua chokewe lon Israel mi kul seni ar tipis. Iei usun mine ewe Samol mi Lapalap a apasa. \x + \xo 59.20 \xt Rom 11.26\x* \p \v 21 Iwe, iei alon ewe Samol mi Lapalap, “Iei ai pwon ngenikemi: Ngüni a nonom womi, üa pwal ngenikemi ai kapas pwe epwe nonom remi, epwe pwal nom ren nöümi me mwirimwirir kana seni ikenai tori feilfeilachök.” \c 60 \s1 Ewe ling epwe tori Jerusalem \sr 60.1-22 \q1 \v 1 Oupwe ütä, ämi aramasen Jerusalem, o saramala, \q1 pun ämi saram a war, nge lingen ewe Samol mi Lapalap a tineitikemi. \q1 \v 2 Pun nengeni, rochopwak epwe pwölüela fanüfan, \q1 nge kiroch epwe tori chon ekewe mwü. \q1 Nge ewe Samol mi Lapalap me lingan epwe pwäla \q1 o tittin womw, en telinimw Jerusalem. \q1 \v 3 Iwe, chon ekewe mwü repwe feito ren saramom, \q1 nge ekewe king repwe feito ren saramen tinom we mi usun saramen mallen rän. \b \q1 \v 4 Kopwe nenefeil o küna mine a fis: \q1 Noum aramas ra chufengen pwe repwe feito reöm. \q1 Noum mwän repwe feito seni toau, \q1 nge aramas repwe ekieto noum fefin. \q1 \v 5 Iwe, lupwen kopwe küna ei, kopwe wosaramaram, \q1 lelukom epwe pwapwa o mwänek. \q1 Pun feiöchün lematau epwe toruk, \q1 kopwe pwal wöüni wöün ekewe mwü. \q1 \v 6 Iwe, chomong pwiin kamel repwe nom won fanüom, apanen kamel seni Mitian me Efa. \q1 Chon Sepa meinisin repwe feito, repwe uwato kolt me apach mi pwokus \q1 o arongafeili iteüöchün ewe Samol mi Lapalap. \q1 \v 7 Aramas repwe emwenato reöm ekewe pwiin sip seni Ketar, \q1 pwal ekewe ätemwänin sip seni Napaiot fän iten asor. \q1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap epwe etiwa ewe asor ra keni won an rongen asor. \q1 Epwe pwal alingöchü imwan mi ling. \b \q1 \v 8 Meni kana sip ra äs usun kuchu, \q1 pwal usun lisom mi liwin ngeni faser? \q1 \v 9 Iwe, ekewe fanüen lematau ra witiwitiei. \q1 Ekewe sip watte ra akom o uwato noum mwän seni toau, \q1 pwal ar silifer me kolt \q1 fän iten ewe Samol mi Lapalap om we Kot, \q1 Ewe mi Pin lon Israel, \q1 pun a alingok. \b \q1 \v 10 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üreni Jerusalem, \q1 “Chon ekis repwe aüetä tittin telinimwom, \q1 nge ar kewe king repwe angang ngonuk. \q1 Pun lon ai song üa afeiengauok, \q1 nge lon ai ümöümöch üa tongeek. \q1 \v 11 Iwe, asamalapom kewe repwe suk fochofoch, \q1 resap fokun kapüngüla lerän me lepwin, \q1 pwe aramas repwe uwato reöm wöün ekewe mwü, \q1 nge ekewe king repwe akom mwer. \x + \xo 60.11 \xt Pwär 21.25-26\x* \q1 \v 12 Nge chon ekewe mwü resap mochen angang ngonuk repwe rosola, \q1 fanüer epwe fokun tala. \q1 \v 13 Iwe, repwe uwato ekewe irä saipires me asas me pain, \q1 ekewe irä mi mürina seni wöllapen Lepanon, \q1 pwe repwe eäniir le aüsefäliiketä, en Jerusalem. \q1 Repwe eäniir le alinga imwei mi pin, pwal ai telinimw. \q1 \v 14 Iwe, nöün chokewe mi ariaföüuk repwe feito o pworotiu mwom, \q1 nge meinisin mi turunufaseek repwe chapetiu arun pecheöm. \q1 Repwe aita ngonuk telinimwen ewe Samol mi Lapalap, \q1 pwal Sion telinimwen Ewe mi Pin lon Israel. \x + \xo 60.14 \xt Pwär 3.9\x* \q1 \v 15 Iwe, kosap chüen pöütüla o küna koput, \q1 esap pwal chüen fis pwe kopwe sochowun me ren aramas. \q1 Pwe üpwe fokun atekiokotä feilfeilachök, \q1 kopwe pwal eu lenien apwapwa seni eu täppin aramas tori eu täppin. \q1 \v 16 Kopwe wöüni wöün ekewe mwü, \q1 nge ekewe king repwe amongök usun eman fefin a aoupu nöün. \q1 Mürin kopwe silei pwe ngang ewe Samol mi Lapalap om Chon Amanau pwal om Chon Angasa, \q1 Ewe mi Manaman lon Israel. \q1 \v 17 Iwe, ämi piras üpwe siwili ngeni kolt, \q1 nge ämi mächä ngeni silifer. \q1 Ämi mwüch üpwe siwili ngeni piras, \q1 nge ämi fau ngeni mächä. \q1 Üpwe seikätä kinamwe pwe epwe samolunikemi, \q1 nge pwüng epwe nemenikemi. \q1 \v 18 Esap chüen wor pworausen chon mwänewüs lon fanüom, \q1 esap pwal chüen fis maun me feiengau me lon kiännin fanüom. \q1 Iwe, tittin telinimwom kopwe aita ngeni “Manau”, \q1 nge asamalapan kopwe aita ngeni “Ingemwar”. \b \q1 \v 19 Iwe, kosap chüen eäni saramen akkar lerän \q1 ika tinen maram lepwin pwe repwe asaramok, \q1 pun ngang ewe Samol mi Lapalap üpwe om saram tori feilfeilachök. \q1 Ngang om Kot üpwe om ling. \x + \xo 60.19 \xt Pwär 21.23; 22.5\x* \q1 \v 20 Om akkar esap chüen tuputiu, nge om maram esap kirochola. \q1 Pun ngang ewe Samol mi Lapalap üpwe om saram tori feilfeilachök, \q1 nge ränin om letipeta repwe müchüla. \q1 \v 21 Mürin, noum aramas meinisin repwe föri mine a pwüng. \q1 Repwe fanüeni ewe fanü tori feilfeilachök, \q1 pun üpwe fotukiir ikenan ren püsin pei, \q1 pwe üpwe küna ling rer. \q1 \v 22 Ewe mi tekison leimi epwe wiliti eu cho, \q1 nge ewe mi kis epwe wiliti eu mwü mi pöchökül. \q1 Ngang ewe Samol mi Lapalap, \q1 üpwe müttir apwönüetä ai pwon lon fansoun üa filätä.” \c 61 \s1 Pworausen manau fän iten Jerusalem \sr 61.1–62.12 \q1 \v 1 Iwe, Ngünün Kot ewe Samol mi Lapalap a nonom woi, \q1 pun a awisaei pwe üpwe aronga ngeni chon mwelele pworausen manau. \q1 A tinieito pwe üpwe achipa chon luketatakis, \q1 üpwe asile ngeni chon oola ar repwe ngasala, \q1 pwal ngeni chon fötek pwe epwe suk lenien ar fötek. \x + \xo 61.1 \xt Mat 11.5; Luk 7.22\x* \q1 \v 2 A tinieito, pwe üpwe aronga ngeni nöün aramas \q1 pwe ewe ierin än ewe Samol mi Lapalap chen a war, \q1 pwal ewe ränin än Kot apwüngü chon oputer. \q1 Iwe üpwe achipa meinisin mi letipeta lon Sion. \x + \xo 61.2 \xt Luk 4.18-19; Mat 5.4\x* \q1 \v 3 Üpwe ngeni chokewe mi letipeta lon Sion \q1 epa mwärämwär siwilin falangen won mökürer, \q1 pwapwa siwilin kechü, pwal kölün mwareiti siwilin letipeta. \q1 Iwe, repwe wewe ngeni irä ewe Samol mi Lapalap a püsin fotuki, \q1 repwe föri mine a pwüng pwe Kot epwe küna ling ren. \q1 \v 4 Iwe, repwe aüsefälietä ekewe tit mi tala me lomlom, \q1 repwe försefäli ekewe leni mi tatakis fansoun langatam, \q1 pwal telinimwen ekewe täppin aramasen lom. \b \q1 \v 5 Iwe, chon ekis repwe foleni nöümi pwiin man, \q1 wasöla repwe pwal nöümi chon tuw pwül \q1 me chon angang ngeni ämi tanipin wain. \q1 \v 6 Nge ämi oupwe iteni nöün ewe Samol mi Lapalap souasor, \q1 pwal nöün ach we Kot chon angang. \q1 Iwe, oupwe manau seni wöün mwü kana, \q1 oupwe pwal pisekini pisekir o küna ling ren. \q1 \v 7 Pokiten ämi oua küna turunufas me itengau fän ruu, \q1 iei mine oupwe pwal angei fän ruu wisemi me lon püsin fanüemi, \q1 nge pwapwa esemüch epwe nom remi. \p \v 8 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, \q1 “Ngang üa efich pwüng, nge üa oput solä me föföringau. \q1 Üpwe ngeni nei aramas liwinir fän allükülük, \q1 üpwe pwal föri ngeniir eu pwon esemüch. \q1 \v 9 Iwe, mwirimwirir repwe sil me lein chon ekewe mwü, \q1 nge nöür repwe iteüöch me lein ekewe ainang won fanüfan. \q1 Chokewe meinisin mi küneer repwe silei \q1 pwe ir eu mwichen aramas ngang üa afeiöchüür.” \b \q1 \v 10 Üpwe fokun pwapwa ren ewe Samol mi Lapalap, ngüni epwe mwänek ren ai Kot. \q1 Pun a aüföüfa ngeniei manau, a pwal pwilitalong woi pwüng pwe ina üfei. \q1 Üa wewe ngeni eman mwän apwüpwülü söfö, a foutei ngeni foutan, \q1 üa pwal wewe ngeni eman fin apwüpwülü söfö, a mwärämwär mwärin fau aüchea. \x + \xo 61.10 \xt Pwär 21.2\x* \q1 \v 11 Pun usun irä ra pwükütä won fanüfan, \q1 pwal usun irä mi fot lon tanipi ra märitä, \q1 iei usun Kot ewe Samol mi Lapalap epwe apwükü pwüng \q1 me kapasen ingemwar fän mesen chon ekewe mwü meinisin. \c 62 \q1 \v 1 Iwe, üsap tongeni fanafanala fän iten Sion, \q1 üsap pwal tongeni mosonoson fän iten Jerusalem \q1 tori an pwüng epwe tittin usun akkar, \q1 nge an küna manau epwe tin usun efoch töl mi pulopul. \q1 \v 2 Chon ekewe mwü repwe küna om pwüng, \q1 nge ekewe king meinisin repwe nenengeni lingom. \q1 Iwe, repwe aita ngonuk eu it mi fö, \q1 ewe Samol mi Lapalap a aita ngonuk. \q1 \v 3 Kopwe wewe ngeni epa mwärämwär mi ling lepöün ewe Samol mi Lapalap, \q1 kopwe pwal wewe ngeni epa mwärin king lepöün om we Kot. \q1 \v 4 Iwe, kosap chüen iteni “Pöütüla”, \q1 fanüom esap pwal chüen iteni “Fanüapö”. \q1 Nge kopwe iteni “Hefsipa” \f + \fr 62.4 \ft Hefsipa wewen üa pwapwaiti\f*, \q1 fanüom epwe iteni “Piula” \f + \fr 62.4 \ft Piula wewen ewe mi pwüpwülü\f*, \q1 pun ewe Samol mi Lapalap a pwapwaituk, \q1 epwe usun chök ngei pwülüen fanüom. \q1 \v 5 Iwe, usun eman alüal a pwülüeni eman föpwül, \q1 iei usun noum mwän repwe usun chök nge pwülüom, en Jerusalem. \q1 Nge usun eman mwän apwüpwülü söfö a pwapwa ngeni ewe fin apwüpwülü söfö, \q1 iei usun om Kot epwe pwapwaituk. \b \q1 \v 6 Iwe, ngang üa anomu chon mas won tittum, Jerusalem, \q1 resap fanafanala lerän me lepwin. \q1 Ämi mi achema ngeni ewe Samol mi Lapalap an kewe pwon, \q1 ousap asösö. \q1 \v 7 Ousap pwal mwüt ngeni Kot pwe epwe asösö, tori an epwe aüsefälietä Jerusalem \q1 o föri pwe chon fanüfan meinisin repwe mwareiti. \q1 \v 8 Ewe Samol mi Lapalap a pwon fän akapel, \q1 nge epwe apwönüetä ren an manaman, \q1 “Üsap chüen ngeni chon oputemi enemi mongö, \q1 nge chon ekis resap chüen ünümi ünümemi wain oua angang weires ngeni. \q1 \v 9 Nge chokewe chök mi fofot o kinikin repwe mongö üan ekewe irä \q1 o mwareiti ewe Samol mi Lapalap, \q1 pwal chokewe chök mi angang ngeni ekewe irän wain o ionifengeni uar \q1 repwe ün seni ewe wain me lon ekewe leni lükün imwei mi pin.” \b \q1 \v 10 Ämi chon Jerusalem, oupwe towu me lon ekewe asamalap, \q1 oupwe amolätä efoch al fän iten ekewe aramas mi liwinsefäl. \q1 Oupwe föri efoch alalap, oupwe pwal aturawu föün lon. \q1 Iwe, oupwe aürätä efoch asisil fän iten chon ekewe mwü. \q1 \v 11 Ewe Samol mi Lapalap a aronga ngeni aramas won unusen fanüfan, \q1 “Oupwe üreni ekewe aramasen Jerusalem: \q1 Nengeni, ämi Chon Amanau a war, \q1 a uwato an liwin fän iten nöün aramas, \q1 nge liwiningau fän iten chon oputan.” \x + \xo 62.11 \xt Ais 40.10; Pwär 22.12\x* \q1 \v 12 Iwe, repwe iteni aramas mi pin, \q1 pwal chokewe ewe Samol mi Lapalap a amanaueer. \q1 Nge Jerusalem epwe eu leni aramas ra kütta pwe repwe nom ie, \q1 eu telinimw esap pönüla. \c 63 \s1 Ewe rän Kot epwe ngeni aramas chappen ar föför \sr 63.1-6 \p \v 1 “Iö ätewe a feito me Etom seni ewe telinimw Posra fän üfan mi tiketikepar? Iö ätewe a fokun lingöch fän üfan o fetal lon an pwora me pöchökül mi lapalap?” \x + \xo 63.1 \xt Ais 34.5-17; Jer 49.7-22; Is 25.12-14; 35.1-15; Am 1.11-12; Op 1-14; Mal 1.2-5\x* \p “Ngang ewe Samol mi Lapalap üa kapas fän pwüng, üa tufichin amanaua aramas.” \v 2 “Pwota ufom ra parapar usun chök üfen eman mi puri föün irän wain?” \p \v 3 “Ngang chök üa puri chon ekewe mwü usun föün irän wain, nge esap wor eman a etiei. Üa puriretiu fän ai chou me song. Iwe, üfei meinisin ra tärässük ren char, pwe ra fokun limengau. \x + \xo 63.3 \xt Pwär 14.20; 19.15; 19.13\x* \v 4 Pun üa ekieki lon letipei pwe ewe fansoun ai üpwe amanaua nei aramas a war, pwal ewe fansoun ai üpwe ngeni chon oputer chappen ar föför. \v 5 Iwe, üa nenefeil, nge esap wor eman a alisiei, üa pwal weitifengeniei pwe esap wor eman a atufichiei. Iei mine püsin pei a awinnaei, nge ai song a atufichiei. \x + \xo 63.5 \xt Ais 59.16\x* \v 6 Üa purätiu chon ekewe mwü fän ai song, üa pwal apucheer ren ai lingeringer o föri pwe char a suputiu lepwül.” \s1 Kot a kirikiröch ngeni Israel \sr 63.7-14 \q1 \v 7 Iwe, üpwe apworausa usun än ewe Samol mi Lapalap tong me ümöümöch, \q1 üpwe mwareiti an föför ngenikich, \q1 üpwe pwal pworaus usun an kirikiröch mi lapalap a eäni ngeni chon Israel \q1 lon an tong me ümöümöch mi somwola. \p \v 8 Ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Ellet ir wesewesen nei aramas, resap eäni föförün atuputup ngeniei.” Iwe, Kot a amanaueer seni ar riaföü meinisin. \v 9 Püsin i a amanaueer, sap eman chon läng. Ren an chen me tong ngeniir a angaseer, a ekiretä o mwäreer lon ekewe fansoun lom. \p \v 10 Nge ir ra chök ü ngeni Kot o achouala Ngünün mi pin. Iei mine a wiliti eman chon oputer, a pwal püsin fiu ngeniir. \v 11 Mürin nöün aramas ra chechemeni ewe fansoun lom, ekewe ränin manauen Moses nöün Kot we chon angang. Iwe, ra ais, “Ia a nom ie ewe Samol mi Lapalap, a emwenawu ekewe chon masen nöün mwichen aramas me lon ewe matau? Ia a nom ie ewe Kot a tinato Ngünün mi pin pwe epwe nonom lein nöün aramas, \v 12 ewe Kot mi atufichi Moses ren an manaman mi amwarar o kinifeseni ewe matau me mwer, pwe itan epwe ling ren tori feilfeilachök, \x + \xo 63.12 \xt Eks 14.21\x* \v 13 a pwal emwenirewu, lupwen ra fetal epin ewe matau? Resap chepetek usun eman oris esap chepetek lon fanüapö. \v 14 Iwe, Ngünün ewe Samol mi Lapalap a asösöör, usun eu pwiin kow a feitiu lon eu lemol pwe epwe asösö. Iei usun a emweni nöün aramas pwe itan epwe ling ren.” \s1 Iotekin tüngor ümöümöch me alilis \sr 63.15–64.12 \p \v 15 Äm Samol mi Lapalap, kopwe netiu me läng seni leniom mi pin o ling. Ia a nom ie om tiliken me om manaman? Tipepweteten letipom me om tong resap chüen torikem. \v 16 Nge en Semelapem, inamwo are Apraham esap silekem, ika Jakop esap ekieki usum. Äm Samol mi Lapalap, en semelapem, en äm Chon Amanau, iei itom seni chök lomlom. \v 17 Äm Samol mi Lapalap, pwota ka mwüt ngenikem pwe aia tok seni om al kana, pwota ka atipeföreakem pwe aisap chüen niueituk? Kopwe liwinto fän iten noum kewe chon angang, ekewe ainang ka ainangeniir. \v 18 Äm noum aramas mi pin aia imweni imwom mi pin fansoun mochomoch chök, nge iei ekewe chon oputakem ra purätiu imwom. \v 19 Aia wiliti eu mwichen aramas ra usun chök chokana kosamwo nemeniir seni me lom, ika usun chök chokana resap iteni noum. \c 64 \q1 \v 1 Amwo kopwe kamwefeseni läng o feitiu rem. Ekewe chuk repwe chechech me mwom, \v 2 usun chök koluk mi pur lon nape, lupwen a nom won ekkei. Kopwe feitiu o alinga itom ngeni ekewe chon oputok, nge chon ekewe mwü repwe chechech fän mesom. \v 3 Lupwen ka feitiu o föri mettoch mi eniwokus, aisap ekieki usun me mwan pwe kopwe föri, ekewe chuk ra chechech me mwom. \v 4 Seni me lomlom esap wor eman a rongorong ika küna eman Kot usun en mi föri sokun föför ngeni ir mi anomu ar apilükülük womw. \x + \xo 64.4 \xt 1.Kor 2.9\x* \v 5 En ka etiwa chokana mi pwapwa le föri mine a pwüng, chokana mi chechemeni mine ka mochen pwe repwe föri. En ka songeitikem, nge aia chök sopwela le föri tipis. Iwe, fansoun langatam aia nonom lon tipis. Ifa usun, äm aipwe tongeni küna manau? \p \v 6 Äm meinisin aia usun chök eman aramas mi limengau, äm föförün pwüng meinisin ra usun chök mekipwülün sof mi fokun limengau. Äm meinisin aia aiolol usun chön irä, nge äm tipis a ässikeemila usun asepwäl a ässala mettoch. \v 7 Esap wor eman a köri itom, esap pwal wor eman a achocho le kammwöch womw. Iwe, ka aopa mesom senikem, ka pwal asechikeemila lon feiengau pokiten äm föföringau. \p \v 8 Äm Samol mi Lapalap, en Semelapem. Äm ai usun chök pwül, nge en ka usun chök ewe chon föri sepi. Äm meinisin förien poum. \v 9 Kosap fokun songomong ngenikem. Äm Samol mi Lapalap, kosap pwal chechemeni äm tipis tori feilfeilachök. Kose mochen kopwe nenengenikem, pun äm meinisin noum aramas. \v 10 Om kewe telinimw mi pin ra wiliti eu fanüapö. Iwe, Jerusalem a wiliti eu lenien tatakis o pön. \v 11 Iwe, äm imwenfel ewe leni mi pin o fokun ling, ia äm kewe lewo ra mwareituk ie, a kar ren ekkei. Leniem meinisin mi mürina ra tala. \v 12 Ifa usun, kopwe chüen sap senikem, lupwen ka küna äm kewe feiengau? Äm Samol mi Lapalap, ifa usun, kopwe chök sopwela le fanafanala o akafeiengauakem ren ei feiengau ese wor aükükün? \c 65 \s1 Chon ü ngeni Kot repwe küna liwiningau \sr 65.1-16 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Üa pwäriei ngeni chokewe resap ais usi, nge chokewe resap küttaei ra künaei. Üa apasa ngeni chon eu mwü resap köri itei, ‘Ngang iei, ngang iei.’ \x + \xo 65.1 \xt Rom 10.20\x* \v 2 Iteiten rän üa aitiela pei pwe üpwe etiwa eu mwichen aramas mi lükümach o ü ngeniei, nge ra chök föri mine a ngau o chei mochenin letiper. \x + \xo 65.2 \xt Rom 10.21\x* \v 3 Ir eu mwichen aramas ra afifi lemesei iteiten fansoun, ra föri ar asor ngeni ekewe anümwäl lon ekewe tanipi o keni apach mi pwokus won ekewe rongen asor seni fau mi fal. \v 4 Lepwin ra mot lein peias o feila ngeni leni mi monomon pwe repwe ais ngeni ngünün ekewe somä, ra pwal ochei fituken pik o ünümi setin man mi anioput me rei. \v 5 Iwe, ra apasa ngeni chon aruur, ‘Ousap kanoto rem o atapakem, pun aia kon pin senikemi.’ Ekei aramas ra usun chök eu ekkei mi ötüpwaro, a ötütä lon pwöti iteiten rän. \v 6 Ar föför meinisin a mak o nom fän mesei. Üsap fanafanala, nge üpwe liwini ngeniir. Ewer, üpwe liwini ngeni püsin inisir \v 7 ar föföringau, pwal än ar kewe lewo föföringau. Iwe, pokiten ar keni apach mi pwokus won ekewe chukutekia o turunufaseei won ekewe chukutekison, üpwe liwini ngeni püsin inisir ükükün ar föförün lom.” Iei alon ewe Samol mi Lapalap. \p \v 8 Iei alon ewe Samol mi Lapalap, “Usun a chüen wor chönün wain lon ekoch kewe föün lon ewe umwun wain mi mürina, nge aramas ra apasa, ‘Kosap pöütirela meinisin, pun a chüen wor feiöch lor’, iei usun üsap pwal arosala nei aramas meinisin pokiten nei kewe chon angang. \v 9 Iwe, üpwe awora mwirimwirin Jakop, nge mwirimwirin Juta repwe chukuni chuki kana. Iwe, nei aramas üa afiliir repwe fanüeni ewe fanü, nge nei chon angang repwe nonom won. \v 10 Saron epwe wiliti eu lenien fetil fän iten pwiin sip, nge ewe lemolun Akor epwe wiliti eu lenien asösö fän iten pwiin kow nöün nei aramas mi küttaei. \x + \xo 65.10 \xt Jos 7.24-26\x* \p \v 11 Nge ämi oua pöütieila, ousap pwal chüen ekieki chuki mi pin. Iei oua soun asor mongö ngeni ewe kot a iteni ‘Feiöch’, oua pwal alolöü ngeni wain ewe kapen asor än ewe kot itan ‘Akota mine epwap fis me mürin.’ \v 12 Iei üpwe akota ngenikemi pwe oupwe mäla ren ketilas, nge ämi meinisin oupwe pworotiu pwe oupwe ninnila. Pun lupwen üa kökkö, ousap pälüeniei, nge lupwen üa kapas, ousap aüselingaei. Pwe oua chök föri mine a ngau fän mesei o filätä mine üsap efich.” \p \v 13 Iei mine ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Nei chon angang repwe mongö o ün, nge ämi oupwe echik o kaka. Nei chon angang repwe pwapwa, nge ämi oupwe säw. \v 14 Nei chon angang repwe köl fän pwapwan letiper, nge ämi oupwe kechü fän weires o ngüngüres fän riaföün lelukemi. \v 15 Iwe, nei kewe aramas üa filiretä repwe föüni itemi lon ar kapasen ottek, nge ngang Kot ewe Samol mi Lapalap üpwe nikemiila. Iwe, üpwe aita ngeni nei kewe chon angang eu it mi fö. \v 16 Iö a mochen tüngor an feiöch me lon ewe fanü, epwe tüngor an feiöch me ren ewe Kot mi let, nge iö a pwon fän akapel me lon ewe fanü, epwe apelü ewe Kot mi let. Pun ekewe riaföün fansoun lom ra manlüküla, ra monola seniei.” \s1 Ewe läng mi fö me ewe fanüfan mi fö \sr 65.17-25 \p \v 17 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Nengeni, üpwe föri eu läng mi fö me eu fanüfan mi fö. Iwe, esap chüen wor eman epwe chechemeni ekewe mettochun lom o ekieki usun. \x + \xo 65.17 \xt Ais 66.22; 2.Pet 3.13; Pwär 21.1\x* \v 18 Nge oupwe chök pwapwa o mwänek fochofoch ren mine üpwe föri. Pun, üpwe föri Jerusalem pwe epwe eu leni mi apwapwa, nge aramasen lon repwe meseik. \v 19 Iwe, ngang üpwe pwapwaiti Jerusalem o mwänek ren nei aramas. Esap chüen wor eman epwe rongorong kechü me siön riaföü lon. \x + \xo 65.19 \xt Pwär 21.4\x* \v 20 Iwe, esap chüen wor eman semirit lon ei fanü epwe manau ekoch chök rän, ika eman chinlap esap aunusa ierin manauan. Pun eman mi mäla, lupwen a ierini ipükü, epwe chüen iteni alüal, nge eman mi mäla mwen an ierini ipükü epwe alea lein chon tipis mi anümamau. \v 21 Iwe, repwe aüetä imwer o nonom lon, repwe pwal fotuki irän wain o ochei uan. \v 22 Esap fis pwe repwe aüetä imwer, nge eman lükür epwe nom lon. Esap pwal fis pwe repwe fotuki irä, nge eman lükür epwe mongö seni. Pun ierin manauen nei aramas epwe usun chök ierin manauen efoch irä, nge nei chon fil repwe pwapwaiti feiöchün angangen pöür fansoun langatam. \v 23 Esap chüen fis pwe ra resin angang weires o foleni nöür pwe repwe mäkai. Pun ngang ewe Samol mi Lapalap üpwe afeichüür me mwirimwirir kana. \v 24 Iwe, üpwe apwönüetä ar iotek mwen resamwo tüngor, nge lupwen ra chüen fos, üpwe aüselingeer. \v 25 Eman wolif me eman apanen sip repwe mongöfengen, eman laion epwe mongö fetilipwas usun eman kow, nge eman serepenit epwe mongö pwül moromor. Iwe, resap chüen afeiengaua eman ika atala och me won unusen chuki mi pin.” Iei alon ewe Samol mi Lapalap. \x + \xo 65.25 \xt Ais 11.6-9\x* \c 66 \s1 Än Kot apwüng me än Sion epwe feiöch \sr 66.1-24 \p \v 1 Pwal iei alon ewe Samol mi Lapalap, “Läng ai lenien mot, nge fanüfan lenien puun pechei. Met sokun imw oupwe aüetä fän itei are ifa lenien ai asösö? \x + \xo 66.1 \xt Mat 5.34; 23.22; Mat 5.35; Föf 7.49-50\x* \v 2 Pun pei a föri ekei mettoch meinisin, iei mine ir meinisin nemeniei.” Pwal iei alon ewe Samol mi Lapalap, “Ngang üpwe chök aücheani eman aramas mi tipetekison o luketatakis, pwal eman mi niuokusiti ai kapas o aleasochis ngeni. \p \v 3 Nge eman mi niela eman kow fän iten asor, nge esap föri letipei, a usun chök eman mi niela eman aramas. Eman mi eäni asor eman sip a usun chök eman mi niela eman kolak. Iwe, eman mi uwato asoren mongö a usun chök eman mi eäni asor chan pik, nge eman mi keni apach mi pwokus a usun chök eman mi fel ngeni uluulun anümwäl. Iwe, ekana sokun aramas ra chök püsin filätä letiper, nge leluker a pwapwaiti ar föför mi anioput. \v 4 Iei mine ngang üa pwal filätä ai üpwe ariaföüür o atoto wor mine ra niuokusiti. Pun esap wor eman a pälüeniei, lupwen üa kökkö, esap pwal wor eman a aüselingaei, lupwen üa kapas. Nge ra chök föri mine a ngau fän mesei o filätä mine üsap pwapwaiti.” \v 5 Oupwe rongorong alon ewe Samol mi Lapalap, ämi mi niuokusiti o aleasochisi an kapas, “Pokiten ämi allükülük ngeniei, ekoch lein pwimi ra oputakemi o asükemiila. Ra esitakemi o apasa, ‘Ewe Samol mi Lapalap epwe fokun pwärawu an ling o amanauakemi pwe aipwe küna ämi pwapwa.’ Nge fokun ir repwe küna säw.” \p \v 6 Oupwe aüseling! Mi wor akürang me lon ewe telinimw, pwal miiniinin mwelien eman seni lon ewe imwenfel. Iei mwelien ewe Samol mi lapalap a ngeni chon oputa liwinin ar föföringau. \v 7 “Sion a wewe ngeni eman fefin a nöünöüla, nge esamwo tori an cheuchen fam. A nöüni eman ät mwen esamwo tori an metekin nöünöü. \x + \xo 66.7 \xt Pwär 12.5\x* \v 8 Iö a rongorong ei sokun pworaus? Iö a küna ekei sokun mettoch? Ifa usun, eu fanü a tongeni masou ren aramas lon eu chök rän? Ika ifa usun, eu mwü epwe tongeni fis lon fansoun mochomoch? Pun lupwen a tori Sion an cheuchen fam, a fen nöüni nöün kana. \v 9 Ifa usun, üpwe föri pwe epwe tori fansoun än nei aramas repwe uputiu, nge üsap mwüt ngeniir ar repwe uputiu? Ifa usun, ngang ewe chon aupup üpwe pinei pwe esap fis nöünöü? Iei alon ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot. \q1 \v 10 Oupwe eti Jerusalem le pwapwa o mwänek usun, \q1 ämi meinisin mi tongei ei telinimw. \q1 Oupwe eti le meseik, ämi meinisin mi letipeta usun. \q1 \v 11 Pun oupwe chip ren, usun eman semirit a chip ren oupun inan, \q1 oupwe pwal pwapwa o möt ren wöün mi ling o somwola.” \p \v 12 Iei alon ewe Samol mi Lapalap, “Üpwe apupuolong kinamwe lon Jerusalem usun chök eu chanpupu, pwal wöün ekewe mwün fanüfan usun chök öütöüten lon öüwö. Iwe, Jerusalem epwe aoupukemi, epwe ämmwakemi o apwapwakemi won afön. \v 13 Usun eman inelap a achipa nöün, iei usun ngang üpwe achipakemi. Iwe, oupwe küna chip lon Jerusalem. \v 14 Lupwen oupwe küna mine a fis lon Jerusalem, letipemi epwe meseik, nge inisimi epwe öümanau usun fetil mi pwüküfö. Mürin, epwe pwä pwe ngang ewe Samol mi Lapalap üa alisi nei chon angang, nge üa song ngeni chon oputaei.” \p \v 15 Nengeni, ewe Samol mi Lapalap epwe feito lon ekkei won wan woken mi usun chök mölümöl. Epwe apwönüetä an song mi fokun pöchökül me an apwüng mi usun chök pulopulen ekkei. \v 16 Iwe, ewe Samol mi Lapalap epwe apwüngü aramas meinisin ren nöün ketilas me ekkei, nge chokewe mi küna ninnila me ren repwe chomong. \p \v 17 Iwe, iei alon ewe Samol mi Lapalap, “Chokana mi apiniir o limetiir pwe repwe fel ngeni anümwäl lon ekewe tanipi o tapwela mürin ewe souasor mi angang ngeniir, pwal chokana mi ochei fituken pik me lakich me sokun man mi anioput repwe mäfeiengau ir meinisin. \p \v 18 Iwe, pokiten üa silei ar föför me ar ekiek, üpwe feito o achufengeni chon ekewe mwü meinisin. Repwe feito o nenengeni ai ling. \v 19 Iwe, üpwe aürätä eu asisil lefiler. Üpwe tinala ekoch mi chüen manau me leir ngeni ekewe mwün fanüfan, ngeni Tarsis me chon Lipia me chon Litia, ir ätekewe mi föükus le likapich, ngeni Tupal me Kriis, pwal ngeni ekewe fanüen lematau resamwo rongorong iteüöchi ika küna lingei. Iwe, repwe pwärätä ai ling lein chon ekewe mwün fanüfan. \v 20 Iwe, repwe uwato pwimi kewe seni mwün fanüfan meinisin, pwe eu lifang ngeniei. Repwe uweereto won chuki mi pin lon Jerusalem won oris me woken, won lenien keki, pwal won aas me kamel, usun chon Israel ra uwato ar asoren mongö lon sepi mi limöch lon imwei mi pin. \v 21 Nge üpwe filätä ekoch me leir, pwe repwe souasor me aramasen Lefi,” iei alon ewe Samol mi Lapalap. \p \v 22 “Pun usun föriei we läng mi fö me ewe fanüfan mi fö repwe nonom fochofoch fän mesei, iei usun mwirimwirimi kana me itemi repwe nonom fochofoch. \x + \xo 66.22 \xt Ais 65.17; 2.Pet 3.13; Pwär 21.1\x* \v 23 Iwe, iteiten popun maram me iteiten ränin sapat aramasen fanüfan meinisin repwe feito fän mesei o fel ngeniei lon Jerusalem,” iei alon ewe Samol mi Lapalap. \v 24 “Iwe, lupwen repwe towu, repwe nengeni somän ekewe aramas mi ü ngeniei. Ekewe möttö mi eniir resap mäla, nge ewe ekkei mi keniir esap kunula. Iwe, aramas meinisin repwe nioputäsiniir.” \x + \xo 66.24 \xt Mark 9.48\x*