\id HOS \h OSEA \toc1 Osea \toc2 Osea \toc3 Os \mt1 Osea \ib \is1 Kapas akom \iot I. Iten ei puk: Osea, pun mine a mak lon, püsin pworausan me an kapasen osuni. Wewen ei it Osea: Ewe Samol mi Lapalap i ai Chon Amanau, ika Kot ai Chon Alilis. \iot II. Chon makei ei puk: Osea \iot III. Itelapemongen ei puk: Kot a pwäri an tong ngeni chokewe mi kul seni. \iot IV. Kapas aüchean ei puk Osea: Mi wor ülüngat kapas aüchea: \io2 1. Esap wor lomoten än eman pwomweni chök pwomwen souläng. \io2 2. Aramas ra fokun ngau, esap wor och mi mürina lon manauer. \io2 3. Än Kot tong esap müchüla. \iot V. Masouen ei puk Osea: Ewe soufos Osea a afalafala ekewe aramasen Israel lon ewe mwün Efeng, lupwen fansoun a wor osukosuk me weires, mwen Samaria a tala lon ewe ier 721 mwen Kraist (B.C.) Osea a föri an angang mürin ewe soufos Amos. A fokun ekieki usun än ekewe aramas angang ngeni uluulun anümwäl me ar resap allükülük ngeni Kot. Osea a aliosunätä ar kirikiringau won püsin an pwüpwülü ngeni eman fefin mi kirikiringau. Usun chök än pwülüan we itan Komer kirikiringau ngeni, iei usun nöün Kot kewe aramas ra likitala ewe Samol mi Lapalap. Kot epwe apwüngüür fän iten met ra föri. Nge lesopolan epwe chök wor än Kot tongei nöün aramas. Kot epwe aliwinisefäli ekewe chon Israel ngeni püsin i o aöchüsefäli lefiler. An tong a pwä lon ekei ititin kapas: “Ifa usun ai üpwe tongeni fangatä en Israel? Ifa usun ai üpwe tongeni likitukela? ... Letipei a siwil, ai tong a pwichikar o nüküchar” (11.8). \iot VI. Tettelin masouen ei puk: \io1 Än Osea pwüpwülü a aliosunätä lefilen Kot me chon Israel \ior 1.1–3.5\ior* \io1 Kapasen osuni usun feiengauen Israel \ior 4.1–13.16\ior* \io1 Eu afalafal usun ekieksefäl me än Kot pwon \ior 14.1-9\ior* \c 1 \s1 Pwülüen Osea we mi kirikiringau me nöün kana \sr 1.1-11 \p \v 1 Iei ewe pworaus ewe Samol mi Lapalap a asile ngeni Osea nöün Peri we mwän lon mwün ekewe kingen Juta iter Usia, Jotam, Ahas me Hiskia, pwal lon mwün Jeropoam nöün Joas we mwän ewe kingen Israel. \x + \xo 1.1 \xt 2.King 15.1-7; 2.Kron 26.1-23; 2.King 15.32-38; 2.Kron 27.1-8; 2.King 16.1-20; 2.Kron 28.1-27; 2.King 18.1–20.21; 14.23-29\x* \p \v 2 Iwe, lupwen ewe Samol mi Lapalap a popuetä le fos ngeni Osea fän iten chon Israel, a üreni, “Kopwe feila o angei eman fin lisowu pwe pwülüom, epwe pwal nöünöü me womw, nge nöün kana repwe kirikiringau usun chök i. Pun iei usun aramasen ei fanü ra föri angangen lisowu ren ar likitieila ngang ewe Samol mi Lapalap.” \v 3 Iei mine Osea a feila o angei Komer nöün Tiplaim we föpwül, pwe pwülüan. Nge neminewe a pwopwo me won o nöüni eman ät. \p \v 4 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üreni Osea, “Kopwe aita ngeni ewe ät ‘Jesrel’, pun ekis chök fansoun mürin üpwe apwüngü chon leimwen Jehu fän iten än Jehu ni ekewe aramas me lon Jesrel, üpwe pwal awesi ewe mwün Israel. \x + \xo 1.4 \xt 2.King 10.11\x* \v 5 Lon ena fansoun üpwe akufu än Israel mwichen sounfiu me lon ewe lemolun Jesrel.” \p \v 6 Iwe, Komer a pwopwosefäl o nöüni eman nengin. Mürin, ewe Samol mi Lapalap a üreni Osea, “Kopwe aita ngeni ewe nengin ‘Esechen’. Pun ngang üsap chüen echeni ekewe chon Israel ika amusala ar kewe tipis. \v 7 Nge üpwe echeni ekewe chon Juta. Ngang ewe Samol mi Lapalap ar we Kot üpwe amanaueer, nge sap ren pisekin maun, ren föün esefich ika ketilas, ren oris ika chon wawa oris.” \p \v 8 Iwe, lupwen ewe nengin itan Esechen a mwü seni oup, Komer a pwal pwopwo o nöüni eman ät. \v 9 Mürin, ewe Samol mi Lapalap a üreni Osea, “Kopwe aita ngeni ewe ät ‘Sap Nei Aramas’. Pun ämi chon Israel ousap nei aramas, nge ngang üsap ämi Kot.” \p \v 10 Nge iteiten ekewe chon Israel repwe wewe ngeni ekewe föün pien aroset esap tongeni aükük ika lea. Iwe, iei Kot a üreniir, “Ämi ousap nei aramas.” Nge epwe war ewe fansoun epwe üreniir, “Ämi nöün Kot ewe mi Manau.” \x + \xo 1.10 \xt Rom 9.26\x* \v 11 Nge ekewe aramasen Juta me ekewe aramasen Israel repwe chufengensefäl o filätä fän iter eman chök chon emweniir. Repwe fefeitä me lon ewe fanü, pun ewe ränin Jesrel epwe eu rän mi fokun aüchea. \c 2 \s1 Än Kot tong ngeni nöün aramas mi kirikiringau \sr 2.1-23 \p \v 1 Iwe, ämi aramas, oupwe aita ngeni pwimi kewe, “Ämi nöün Kot aramas,” nge oupwe aita ngeni fefinemi kewe, “Ämi oua küna chenimi me ren Kot.” \p \v 2 Nei, oupwe tüngormau ngeni inemi, inamwo ika i esap chüen pwülüeniei, nge ngang üsap chüen pwülüan. Oupwe tüngormau ngeni, pwe epwe ükütiu le föri föförün eman fin lisowu o emwen seni an kirikiringau. \v 3 Nge ika esap ükütiu, üpwe aseleloi o föri pwe epwe usun chök an selela lon ränin an uputiu. Üpwe föri pwe neminewe epwe wewe ngeni eu fanüapö me eu fanü mi pwas, iwe, epwe mäla ren an kaka. \v 4 Üsap pwal tongei nöün kana, pun ir nöün eman fin lisowu. \v 5 Iner we a kirikiringau, a nöüniir fän an föri föför mi ässäw, pun a apasa, “Üpwe tapwela mürin nei kewe kamwet mi ngeniei enei mongö me ünümei koluk, ai ülen man me mangaku mi pwechepwech, ai apüra seni föün olif me wain.” \v 6 Iei mine üpwe pineela alan ren iräfölüföl, üpwe epeti ngeni eu tit pwe esap tongeni küna alan. \v 7 Epwe tapwela mürin nöün kewe kamwet, nge esap toriir. Epwe kütteer, nge esap küneer. Mürin epwe apasa, “Üpwe liwiniti pwülüei akom, pun üa feiöch me mwan lap seni iei.” \v 8 Iwe, esap mochen mefi pwe ngang ätewe mi ngeni ewe wiich, ewe wain me ewe apüra seni föün olif, üa pwal ngeni chomong silifer me kolt. Nge i a aea ekei mettoch le fel ngeni ewe anü Paal. \v 9 Iei mine üpwe angeesefäli ai föün wiich me ai wain lupwen fansoun kinikin, üpwe pwal angei seni neminewe ai ülen man me mangaku mi pwechepwech üa fen ngeni pwe epwe pwölü ngeni an selela. \v 10 Iei üpwe aseleloi me fän mesen nöün kewe kamwet, nge esap wor eman me leir epwe tongeni amanaua seni lepei. \v 11 Üpwe aükätiu an kewe fansoun pwapwa meinisin, an kewe chulap mi watte me an kewe chulapen popun maram, an kewe ränin sapat me an kewe chulap meinisin mi kefilitä. \v 12 Üpwe ataela än neminewe kewe irän wain me an kewe irä fiik, a apasa usun pwe liwinin me ren nöün kewe kamwet. Üpwe awili an kewe tanipi ngeni eu wöllap, nge ekewe manmwacho repwe atarala. \v 13 Üpwe apwüngü neminewe fän iten ekewe rän a keni apach mi pwokus lon ngeni ekewe anü Paal, pwal fän iten an foutei ngeni ring me sokopaten fout o tapwela mürin nöün kewe kamwet, nge a manlükieila. Ngang ewe Samol mi Lapalap üa kapas. \p \v 14 Iei mine üpwe panala neminewe, üpwe emwenala lon ewe fanüapö o kapas pwetete ngeni. \v 15 Me ikenan üpwe aliwinisefäli ngeni an kewe tanipin wain o föri pwe ewe lemolun Akor \f + \fr 2.15 \ft wewen Akor feiengau\f* epwe wiliti eu asamen Apilüköch. Ikenan epwe kul letipan ngeniei usun chök leföpwülün, usun chök lon ewe fansoun lupwen a towu seni ewe fanü Isip. \x + \xo 2.15 \xt Jos 7.24-26\x* \v 16 Lon ena rän epwe aita ngeniei pwe ngang pwülüan, nge esap chüen aita ngeniei pwe ngang an anü Paal. Ngang ewe Samol mi Lapalap üa kapas. \v 17 Üpwe aükätiu me lon awan iten ekewe anü Paal, pwe esap chüen föüni iter. \v 18 Lon ena fansoun üpwe eäni eu pwon ngeni ekewe manmwachon lemäl, ekewe machang me ekewe mantötö, pwe resap afeiengaua nei aramas. Üpwe kupi ewe esefich me ewe ketilas o aükätiu maun me lon ewe fanü. Üpwe föri pwe nei aramas repwe nom fän kinamwe. \q1 \v 19 Israel, üpwe angeek pwe pwülüei tori feilfeilachök. \q1 Üpwe pwülüenuk lon pwüng me let, \q1 lon tong ellet me ümöümöch. \q1 \v 20 Üpwe pwülüenuk fän allükülük, \q1 nge en kopwe silei pwe ngang ewe Samol mi Lapalap.” \q1 \v 21 Iei alon ewe Samol mi Lapalap, \q1 “Lon ena fansoun üpwe pälüeni än nei aramasen Jesrel \f + \fr 2.21 \ft chon Jesrel wewen chon Israel\f* iotek. \q1 Seni läng üpwe apüngätiu üt won fanüfan. \q1 \v 22 Ewe fanü epwe awora wiich me wain me apüra seni föün olif, \q1 pwe pälüen än chon Jesrel iotek. \q1 \v 23 Üpwe fotukätiu nei aramas lon ewe fanü o efefeitäär. \q1 Üpwe pwäri ai chen ngeni chokewe mi iteni ‘Esechen’ \q1 o üreni chokewe mi iteni ‘Sap nei aramas’ \q1 pwe ir ‘Nei aramas’, \q1 nge ir repwe üra, ‘En äm we Kot!’” \x + \xo 2.23 \xt Rom 9.25; 1.Pet 2.10\x* \c 3 \s1 Osea me ewe fin lisowu \sr 3.1-5 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üreniei, “Kopwe feila o tongesefäli pwülüom we, inamwo ika a lisowu ngeni eman nöün kamwet. Kopwe tongei usun chök ngang üa tongei ekewe aramasen Israel, inamwo ika ir ra kul ngeni pwal ekoch kot o efich ar eäni asor ngeniir föün wain mi apwas.” \v 2 Iei mine üa möni neminewe won engol me limeföü föün moni silifer me ina epwe ükükün ülüpükü ilik paun parli. \v 3 Iwe, üa üreni neminewe, “Kopwe fokun nom rei fansoun langatam. Kosap eäni föförün lisowu, kosap pwülüeni eman mwän, nge ngang üsap pwal kon reöm.” \v 4 Iei usun chon Israel repwe nonom fansoun langatam, nge esap wor ar king ika nöür samol, resap asor, esap pwal wor ar ür mi pin, ar uluulun anümwäl me ar uluulun anün leimw. \v 5 Mürin, ekewe chon Israel repwe kul o kütta ewe Samol mi Lapalap ar we Kot, pwal eman mwirimwirin Tafit ar we king. Repwe feito ren ewe Samol mi Lapalap fän chechech o angei an feiöch lon fansoun epwe feito. \c 4 \s1 Kot a atipisi chon Israel \sr 4.1-19 \p \v 1 Ämi chon Israel, oupwe rongorong än ewe Samol mi Lapalap kapas. Pun iei an kapasen atipisi chon ewe fanü: Esap wor allükülük ika tong me lon ewe fanü, esap pwal wor ar silei pwe ngang ar Kot. \v 2 Ra chök ottek, chofana, ninni, solä o föri angangen lisowu. Angangen mwänewüs a wattela, nimanawei aramas a chök likatatap mürin eu. \v 3 Iei mine ewe fanü a pwasapwas, nge meinisin mi nonom won ra mäla fiti ekewe mönün lemäl me ekewe machang. Pwal ekewe ikenen leset ra mäla. \p \v 4 Esap wor eman epwe chüen anini ngeni eman ika apwüngü eman. Pun ren ämi föri ekei föför oua usun chök chokewe mi anini ngeni eman souasor. \v 5 Iwe, ämi me ekewe soufos oua chepetek lerän me lepwin. Iei mine üpwe niela inemi we, wewen üpwe ataela mwümi mwün Israel. \v 6 Nei aramas ra feiengau, pun resap wesewesen sileei. Pokiten oua oput ämi oupwe sileei, ngang üpwe pwal oput ämi oupwe nei souasor. Pokiten oua manlükala ewe allük än ämi we Kot, ngang üpwe pwal manlükala nöümi kewe. \p \v 7 Lupwen ekewe souasor ra chomongola, ar tipis ngeniei a pwal chomongola. Ngang üpwe awili ar iteüöch ngeni itengau. \v 8 Ra pisekisekila ren ekewe tipis nei aramas ra föri, iei mine ra mochen pwe repwe alapala ar föföringau. \v 9 Iwe, mine epwe fis ngeni ekewe aramas epwe pwal fis ngeni ekewe souasor. Üpwe apwüngüpöküür o ngenipöküür liwinin ar föför mi ngau. \v 10 Repwe mongö, nge resap möt. Repwe föri angangen lisowu, nge resap chomongola, pokiten ra likitieila ngang ewe Samol mi Lapalap, pwe repwe fangala inisir ngeni angangen lisowu. \p \v 11 Wainin lom me wain mi fö ra angeala mirit. \v 12 Nei aramas ra angei öüröürer seni esop mwüch, nge wokur a üreniir mine ra mochen silei. Ra likitieila, pun ra fangala inisir ngeni pwal ekoch kot, usun eman fefin a fangala inisin fän iten lisowu. \v 13 Ra asor won ungen ekewe chuk o keni apach mi pwokus won ekewe chukutekison, pwal fän ekewe irä mi tekia o mwuresires, pun nürür a mürina. Iei mine nöümi kewe föpwül ra fangala inisir fän iten lisowu, nge pwülüen nöümi kewe mwän ra lisowu. \v 14 Nge ngang üsap apwüngü nöümi kewe föpwül ika pwülüen nöümi kewe mwän, lupwen ra föri ekei föför. Pun püsin ämi mwän oua rik ngeni ekewe fin lisowu o asorpök me chokewe mi fangala inisir fän iten lisowu lon imwenfel. Iwe, ekewe aramas esap wor ar mirit repwe feiengau. \p \v 15 Inamwo are ämi chon Israel oua föri angangen lisowu, nge amwo chon Juta resap pwal föri ei sokun tipis. Ousap feila pwe oupwe fel lon Kilkal ika lon Pet-awen \f + \fr 4.15 \ft Pet-awen a iteni Petel me lom\f*, ousap pwal eäni ei akapel, “Mwo manauen ewe Samol mi Lapalap.” \v 16 Chon Israel ra ülöförea usun eman nienifön kow mi ülöförea. Ifa usun, ngang ewe Samol mi Lapalap üpwe tongeni amongöör usun ai amongöü apanen sip lon eu maasies? \v 17 Chon Israel ra oo ren ekewe uluulun anümwäl. Oupwe chök likitirela. \v 18 Ir eu mwichen chon pulas, ra fangala inisir fän iten lisowu, ra efich itengau lap seni iteüöch. \v 19 Eu ewiniär epwe ässirela, nge repwe säw pokiten ar asor ngeni ekewe uluulun anümwäl. \c 5 \s1 Kot a apwüngü chon Israel pokiten ar rikila seni \sr 5.1-15 \p \v 1 “Ämi souasor, oupwe aüseling, ämi chon Israel, oupwe aü selingemi, nge ämi chon leimwen king, oupwe rongorong. Pun ewe apwüng epwe weneitikemi pokiten oua wewe ngeni eu likatup lon Mispa me eu cheew mi meresila won ewe chuk Tapor, \v 2 pwal eu pwang mi alolol lon Sitim. Nge ngang üpwe apwüngükemi meinisin. \v 3 Üa silei usun Israel, an föför esap monola seniei. Israel a kirikiringau ngeniei, chon ra püsin alimengaueer.” \v 4 Ar kewe föför mi ngau a epeti ar repwe liwiniti ar we Kot. Pun ekiekin angangen fel ngeni anümwäl a nom lor, nge resap silei ewe Samol mi Lapalap. \p \v 5 Än Israel lamalamtekia a püsin sapeiti. Chon Israel repwe chepetek ren ar tipis, pwal chon Juta repwe etiir le chepetek. \v 6 Ra uwato nöür sip me kow pwe ar asor ngeni ewe Samol mi Lapalap, nge resap feiöch ren. Ra kütta i, nge resap küna, pun a feil seniir. \v 7 Iwe, ra kirikiringau ngeni ewe Samol mi Lapalap, a wor nöür, nge sap nöün Kot ir. Iei eman chon kata epwe afeiengaueer o ataela fanüer. \p \v 8 Ewe Samol mi Lapalap a üra, “Oupwe apu ewe säwi me lon Kipea o ettiki ewe rappwa me lon Rama. Oupwe arükak me lon Pet-awen. Ämi chon Peniamin, oupwe feila maun. \v 9 Lon ewe ränin apwüng Israel epwe tala. Üa asilefeili lein ekewe ainangen Israel usun ewe feiengau epwe fokun fis ngeniir. \v 10 Ekewe souemwenin Juta ra usun chök ekewe aramas mi amwökütü kiän fanü. Iei mine ngang üpwe ninätiu wor ai lingeringer usun chök koluk. \v 11 Israel a riaföü o tatakis lon apwüng, pun a fokun pöchökül le ekiekin angang ngeni uluulun anümwäl. \v 12 Iei mine ngang üa usun pwötür ngeni Israel, üa pwal usun ech ngeni chon Juta. \p \v 13 Iwe, lupwen Israel a küna an samau o Juta a küna kinasan, mürin Israel a feila Asiria o tüngor än ewe king mi lap alilis. Nge i esap tongeni alisiir ika amoela kinaser. \v 14 Pun ngang üpwe usun eman laion ngeni chon Israel, pwal usun eman nienifön laion ngeni chon Juta. Ngang, fokun ngang üpwe atatakisiir o likitirela. Nge lupwen üpwe etekinirela, esap wor eman epwe tongeni amanaueer. \v 15 Mürin üpwe feila seniir o likitirela tori repwe mefi ar tipis o küttaei. Lon ar riaföü repwe fokun küttaei.” \c 6 \s1 Än chon Israel ekieksefäl esap seni wesewesen leluker \sr 6.1-11 \p \v 1 Iwe, ekewe aramas ra apasa, “Ou etto, ousipwe liwiniti ewe Samol mi Lapalap. I a atatakisikich, epwe pwal apöchökülakich. I a akinasakich, epwe pwal filiti kinasach. \v 2 Mürin ruu ika ülüngat rän epwe amanauakich o aliwinisefälikich pwe sipwe nom fän mesan. \v 3 Ousipwe achocho ngeni ach sipwe silei ewe Samol mi Lapalap. Usun mal a tö iteiten lesosor, iei usun epwe fokun waroto. Epwe wareitikich usun püngün üt, usun ekewe ütten leres mi achöchönü fanüfan.” \p \v 4 Nge ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Met üpwe föri ngenikemi, Israel me Juta? Ämi tong a usun chök eu kuchun lesosor, usun chök ewe amurenipwin a müttir morola lesosorusich. \v 5 Iei mine üa atatakisikemi o niikemi ren ai kewe kapas üa tini ngeni ekewe soufos, ai apwüng a fiitikemi usun inefi. \v 6 Pun üa mochen ämi oupwe eäni tong ellet, nge sap ämi mönün asor. Üa mochen ämi nei aramas oupwe sileei, nge sap ämi asoren kek. \x + \xo 6.6 \xt Mat 9.13; 12.7\x* \p \v 7 Lon ewe otun, lupwen ra tolong lon ewe fanü me lon ewe telinimw Atam, ra atai ai we pwon ngeniir. \x + \xo 6.7 \xt Luk 21.22\x* \v 8 Kiliat eu telinimwen aramas mi föföringau, ra pwal ni aramas. \v 9 Ekewe souasor ra usun chök eu mwichen chon solä mi operi eman aramas. Won mwo ewe al mi ale ngeni ewe leni mi pin lon Sikem, nge ra ni aramas, ewer, ra chök föri föförün mwänewüs. \v 10 Üa küna eu mettoch mi anioput me lon Israel. Nei aramasen Israel ra püsin alimengaueer ren ar fel ngeni uluulun anümwäl. \v 11 Nge ämi chon Juta, üa pwal filätä eu fansoun apwüng fän itemi pokiten ämi kewe föför.” \c 7 \s1 Än chon Israel tipis me ü ngeni Kot \sr 7.1-16 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Iteiten fansoun, lupwen üa mochen apöchöküla nei kewe aramasen Israel o afefeitäsefäliir, üa chök küna ar föföringau me tipis. Pun ra föri föförün atuputup lefileer, ra ataelong imw o solä, ra pwal angei pisekin aramas fän pöchökül me won ekewe al. \v 2 Nge resap ekieki pwe üa chechemeni ar kewe föföringau meinisin. Iei ar kewe tipis ra pweli ünükür, ra nom fän mesei iteiten fansoun. \v 3 Ra apwapwai ewe king ren ar föför mi ngau, ra pwal apwapwai ekewe samol ren ar kapas chofana. \v 4 Ir meinisin ra kirikiringau ngeniei usun eman mwän a kirikiringau ngeni pwülüan. Ra pwichikar lon ar mocheisou usun pwichin eu um ewe chon um esap chüen soni seni ewe fansoun a aüwa ewe pilawa tori a pwotä. \v 5 Lon ränin än ewe king kametip ekewe samol ra puchula ren pwichin ewe wain. Iwe, ewe king a tipeeu ngeni ekewe chon turunufas. \v 6 Leluker a pwichikar usun eu um, lupwen ra ekiekietä ar rawangau. Ar song ra chök poureilong lepwin, nge lesosor a ngetewu usun ngeten eu ekkei. \v 7 Fän pwichikaren ar song ra niela ar kewe sounemenem. Ar kewe king meinisin ra ninni, nge esap wor eman me leir a köriei pwe üpwe alisiir. \p \v 8 Chon Israel ra nofit lein chon ekewe mwü. Ra wewe ngeni echö nokop esap wilik. \v 9 Chon ekis ra angei seniir ar pöchökül, nge resap mefi. A arap ränin ar repwe mäla, nge resap silei. \v 10 Än chon Israel lamalamtekia a püsin sape ngeniir. Iei mwo pwe a fis ngeniir ekei mettoch, nge resap liwinitiei ika küttaei ngang ewe Samol mi Lapalap ar we Kot. \p \v 11 Chon Israel ra wewe ngeni eman lisom, ra tupukai, esap pwal wor ar mirit. Ra siö ngeni Isip, mürin ra pwal feila Asiria. \v 12 Nge lupwen ra feila, üpwe ameresala ai cheew wor o likapichiir usun eman a likapichi machang. Üpwe apwüngüür pokiten ar föför mi ngau. \v 13 Feiengauer, pun ra rik seniei. Repwe mäfeiengau, pun ra ü ngeniei. Üa mochen angaserela, nge ra chök eäni kapas chofana usi. \p \v 14 Iwe, resap siö ngeniei seni lon leluker, nge ra chök ngüngüres won kier. Lupwen ra iotek pwe epwe wor ar föün wiich me wain, ra akinaseer usun chon lükün. Ir ra chök ü ngeniei. \v 15 Üa alisiir o apöchöküleer, nge ir ra chök rawangawaei. \v 16 Ra kul ngeni ewe anü Paal. Ra wewe ngeni efoch esefich mi pwach selin. Nöür souemwen repwe mäla ren ketilas pokiten ar kapasen lamalamtekia. Ren ei repwe küna turunufas me lon ewe fanü Isip.” \c 8 \s1 Kot a apwüngü chon Israel pokiten ar angang ngeni anümwäl \sr 8.1-14 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üra, “Kopwe ettiki ewe rappwa. Ekewe chon oputen Israel repwe feito usun eman ikel o maun ngeni nei aramas, pun nei aramas ra atai ai we pwon ngeniir o purätiu ai we allük. \v 2 Mürin chon Israel repwe siö ngeniei, “En äm we Kot, äm noum aia sileek.” \v 3 Nge chon Israel ra pöütala mine a mürina. Iei mine ekewe chon oputeer repwe tapweriir. \p \v 4 Ra seikätä ar kewe king, nge esap tipei, ra filätä nöür kewe samol, nge esap pwüng seniei. Ra föri uluulun anümwäl seni ar silifer me kolt. Ren ei ra püsin afeiengaueer. \v 5 Üa oput ewe uluulun nienifön kow ekewe chon Samaria ra fel ngeni. Ai song a pulopul ngeniir. Inet repwe ükütiu le fel ngeni ekewe uluulun anümwäl? \v 6 Ewe uluulun anümwäl, eman souangang re Israel a föri, esap fokun i Kot. Ewe uluulun nienifön kow lon Samaria epwe tatakis. \p \v 7 Iwe, ra amorafeili asepwäl, nge repwe kini eu ewiniär. Esap wor föün ekewe irä wiich, iei mine esap wor pilawa mi amas. Nge are epwe fen wor, chon ekis repwe eni. \v 8 Ewe mwün Israel a morola. Iei chon ra nom lein chon ekewe mwü usun eu pör mi mök esap wor lomotan. \v 9 Chon Israel ra ülöförea usun eman aas mi mwacho. Ra feila Asiria pwe repwe kütta alilisiir, ra möni pwal ekoch mwü pwe repwe tümwünüür. \v 10 Nge iei ngang üpwe achufengeniir pwe üpwe apwüngüür. Iwe, repwe popuetä le chokükünüla pokiten ewe kingen Asiria a ariaföüür. \p \v 11 Chon Israel ra senätä chomong rongen asor pwe repwe eäni asoren tipis wor, nge ekei rongen asor ra wiliti lenien tipis ngeniir. \v 12 Iwe, üa makei ngeniir chomong pwüngün ai allük, nge ir ra oputeer usun och mettoch resamwo küküna ika sisilei. \v 13 Ra uwato ar asor ngeniei o ochoch fituken ewe mönün asor. Nge ngang ewe Samol mi Lapalap üsap pwapwaitiir. Iei üpwe chechemeni ar kewe föföringau o apwüngüür fän iten ar tipis. Repwe liwinsefäliti Isip. \v 14 Chon Israel ra aüetä imwen king, nge ra manlükala Ewe mi Föriir. Ekewe chon Juta ra achomonga ar kewe telinimw mi pöchökül tittir. Nge ngang üpwe tinala ekkei wor, epwe kenala ar kewe imwen king me ar kewe telinimw.” \c 9 \s1 Kot a apwüngü chon Israel pokiten ar kirikiringau fochofoch ngeni \sr 9.1–10.15 \p \v 1 Ämi chon Israel, ousap meseik, ousap ingemwar usun chon ekewe mwü. Pun oua kirikiringau ngeni ämi we Kot o kul seni. Won unusen ewe fanü oua amömöla inisimi ngeni ewe anü Paal usun mine eman fin lisowu a föri, oua efich ewe wiich oua ekieki pwe ewe anü a liwini ngenikemi. \v 2 Nge epwe müttir war ewe fansoun pwe esap chüen naf ämi wiich me ämi apüra seni föün olif, esap pwal wor ünümemi wain. \v 3 Iwe, chon Israel resap nonometiu lon fanüen ewe Samol mi Lapalap, nge repwe liwiniti Isip, repwe pwal eni mongö mi limengau ngeniir lon Asiria. \v 4 Ikenan resap tongeni ninätiu wain pwe ar asoren ün ngeni ewe Samol mi Lapalap, resap pwal tongeni apwapwai i ren ar kewe asor. Ener mongö epwe usun chök enen chon letipeta. Meinisin mi mongö seni repwe limengau. Pun ener mongö fän iten chök ar echik, resap uwala och pwe ar asor lon imwen ewe Samol mi Lapalap. \v 5 Met repwe föri lon ekewe ränin chulap mi kefilitä, lon än ewe Samol mi Lapalap kewe ränin chulap? \v 6 Inamwo are ra fen sü seni feiengau, chon Isip repwe achufengeniir, nge repwe peias lon Memfis. Pötöwölingau epwe mär lon ar kewe lenien iseis pisek aüchea seni silifer, nge iräfölüföl epwe mär lon imwer. \p \v 7 Ekewe ränin apwüng ra war, ekewe ränin angei liwinin föför ra war. Lupwen epwe fis ei, chon Israel repwe silei. Pokiten watten ämi tipis me watten ämi oput oua ekieki pwe ewe soufos a tiparoch, nge ewe mi mwökütüküt ren Ngünün Kot a fokun umwesila. \x + \xo 9.7 \xt Luk 21.22\x* \v 8 Ewe soufos i ewe mi mamasa chon Israel, ekewe aramasen ai we Kot. Nge eseichin machang ra nom won an kewe al meinisin, a pwal küna koput me lon imwen an we Kot. \v 9 Än ekewe aramas föför ra fokun ngauala usun chök ngauen ewe föför a fis me lon Kipea. Kot epwe chechemeni ar föföringau o ngeniir liwinin ar tipis. \x + \xo 9.9 \xt Souk 19.1-30\x* \p \v 10 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üra, “Lupwen üa küna Israel me lom, a usun chök ai küna föün irän wain lon fanüapö. Lupwen üa küna ämi kewe lewo, a usun chök ai küna mwen uän ewe irä fik. Nge lupwen ra tori Paal-peor, ra popuetä le fel ngeni ewe anü Paal o wiliti och minen anioput usun chök ekewe anümwäl ra echeni. \x + \xo 9.10 \xt Num 25.1-5\x* \v 11 Än Israel iteüöch epwe ässila usun eman machang a ässila. Esap chüen wor eman semirit epwe uputiu, esap wor eman fefin epwe pwopwo ika kolu. \v 12 Nge are epwe fen wor nöür semirit, üpwe angei seniir, tori esap chüen wor eman lusun. Feiengau watte epwe toriir, lupwen üpwe likitirela.” \p \v 13 Üa küna pwe chon Israel ra fot lon eu mälämäl mi mürina usun Tirus, nge repwe fokun emwenawu nöür kana pwe repwe ninnila. \v 14 Ai Samol mi Lapalap, kopwe föri ngeniir och. Nge met kopwe föri ngeniir? Kopwe föri ngeni ekewe fefin mine repwe rit ren o apwasa oupwur. \p \v 15 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üra, “Pokiten ar föföringau meinisin mi fis me lon Kilkal, üa popuetä le oput ir me ikenan. Üpwe asürela me lon fanüei pokiten ar kei föför mi ngau. Üsap chüen tongeer. Nöür kewe souemwen meinisin ra ü ngeniei. \v 16 Chon Israel ra wewe ngeni efoch irä waran a pwasala, esap fokun ua. Esap wor nöür. Inamwo ika ra nöünöü, nge üpwe chök niela nöür kewe ra echeniir.” \p \v 17 Ai Kot, ewe üa angang ngeni, epwe pöütirela, pokiten resap aleasochis ngeni, repwe choisäfeil lemenen ekewe mwü. \c 10 \p \v 1 Chon Israel ra wewe ngeni efoch irän wain mi mwuresires o ua. Lupwen a chomongola uar, ra pwal senätä chomong rongen asor. Lupwen fanüer a öchüla, ra pwal aöchüla ar kewe ür mi pin ra fel ngeni. \v 2 Leluker a atuputup. Iei repwe angei liwinin ar tipis. Ewe Samol mi Lapalap epwe ataetiu ar kewe rongen asor o ataela ar kewe ür mi pin. \p \v 3 Mürin ekewe aramas repwe apasa, “Esap wor ach king, pun sisap niuokusiti ewe Samol mi Lapalap. Nge met eman king epwe tongeni föri fän itach?” \v 4 Ra chök fos pön o föri pwonen atipeeu fän akapelmwäl. Iei mine pwüng a wiliti pwüngingau, a märitä usun fetil mi poison lon eu mälämäl mi tu. \v 5 Ekewe chon Samaria repwe niuokus fän äsengesin ewe uluulun nienifön kow mi nom Pet-awen. Repwe letipeta pokitan, nge ekewe souasor mi angang ngeni ewe uluulun anümwäl repwe kechüeiti lingan, pun a oola seniir. \v 6 Ewer, repwe uweela ewe uluulun anümwäl ngeni Asiria pwe eu lifang ngeni ewe king mi lap. Chon Israel repwe itengau me säw ren ar we uluulun anümwäl. \v 7 Ewe kingen Samaria epwe maanüla usun taronumo a maanüla won matau. \v 8 Ekewe lenien fel won ekewe leni tekia mi nom Awen, ewe ia chon Israel ra tipis me ie, repwe tala. Iräfölüföl me pötöwölingau repwe märitä won ar kewe rongen asor. Mürin ekewe aramas repwe üreni ekewe chukutekia, “Oupwe pwölükeemila,” repwe pwal üreni ekewe chukutekison, “Oupwe turutiu wom.” \x + \xo 10.8 \xt Luk 23.30; Pwär 6.16\x* \p \v 9 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Chon Israel ra chök sopwela le tipis ngeniei seni ewe fansoun ra tipis me lon Kipea. Iei mine maun epwe tori ekewe chon föföringau me lon Kipea. \x + \xo 10.9 \xt Souk 19.1-30\x* \v 10 Lupwen üa mochen apwüngüür, üpwe chök apwüngüür. Chon ekewe mwü repwe chufengen o maun ngeniir, pwe repwe apwüngüür fän iten ar tipis mi chomong. \p \v 11 Israel a wewe ngeni eman nienifön kow mi sile angang, a fokun efich ewe angangen wichiwich umwun wiich. Nge iei üpwe uwätä efoch waas won üan mi mürina pwe epwe molotä ngeni angang weires. Juta epwe tuw pwül, nge Israel epwe asosonöchü ewe pwül. \v 12 Oupwe tuw ämi pwül esamwo tu me mwan. Oupwe amora pwüng fän itemi pwe oupwe kini ewe ua tong ellet. Pun a tori fansoun ämi oupwe kütta ewe Samol mi Lapalap tori epwe war o awarato manau womi. \x + \xo 10.12 \xt Jer 4.3\x* \p \v 13 Nge ämi oua fotuki föföringau o kini föföringau. Oua mongö uän ämi chofana. Pokiten oua eäni apilükülük wämi woken me chomongun nöümi sounfiu, \v 14 iei mine maun epwe tori nöümi aramas, nge ämi kewe imwen maun mi pöchökül meinisin repwe tala. Epwe usun ewe fansoun Salman a ataela Pet-arpel, lupwen a maun ngeni o atatakisi ekewe inelap fengen me nöür. \v 15 Iei usun epwe fis ngenikemi, ämi chon Petel, pokiten ämi föföringau mi fokun watte. Lupwen ewe maun epwe popuetä, ewe kingen Israel epwe mäla.” \c 11 \s1 Kot a positi nöün aramas mi tokola \sr 11.1-11 \p \v 1 Ewe Samol mi Lapalap a apasa, \q1 “Lupwen Israel a eman semirit, ngang üa tongei. \q1 I nei mwän üa körawu seni Isip. \x + \xo 11.1 \xt Eks 4.22; Mat 2.15\x* \q1 \v 2 Nge lupwen üa alapala ai kökköriir, \q1 ir ra chök alapala ar feila seniei. \q1 Nei aramas ra asor ngeni ekewe anü Paal \q1 o keni apach mi pwokus ngeni ekewe uluulun anümwäl. \q1 \v 3 Nge ngang ätewe mi aiti chon Israel fetal. \q1 Üa ekiir o amwöchüür lepei. \q1 Nge ir resap mefi pwe ngang üa tümwünüür. \q1 \v 4 Üa emweniir fän kirikiröch me tong. \q1 Üa usun chök eman mi ekiretä o efitiir, \q1 üa rotiu o amongöör. \p \v 5 Iwe, resap fokun mochen liwinitiei, iei mine repwe liwiniti ewe fanü Isip, nge Asiria epwe nemeniir. \v 6 Maun epwe tori ar kewe telinimw o ataela amwöchün asamalapen tittir kewe, epwe pwal niela ekewe aramas, pun ra chök föri mine ra püsin ekiekietä. \v 7 Nei aramas ra oucho le kul seniei. Inamwo ika ra siö ngeniei, üsap fokun angaseer. \q1 \v 8 Ifa usun ai üpwe tongeni fangatä, en Israel? \q1 Ifa usun ai üpwe tongeni likitukela? \q1 Ifa usun ai üpwe ataakela usun ai ataela Atma? \q1 Ifa usun ai üpwe tongeni föri ngonuk usun mine üa föri ngeni Sepoim? \q1 Letipei a siwil, ai tong a pwichikar o nüküchar. \x + \xo 11.8 \xt Tut 29.23\x* \q1 \v 9 Üsap apwüngükemi ren ai song mi fokun watte, \q1 üsap ataasefäli Israel. \q1 Pun ngang Kot, nge sap eman aramas. \q1 Ngang Ewe mi Pin mi nom leimi. \q1 Üsap feito pwe üpwe kata. \p \v 10 Iwe, nei aramas repwe tapweto müri, lupwen üpwe wörüwör ngeni chon oputeer usun eman laion. Iwe, repwe müttir feito rei seni lotou. \v 11 Repwe müttir feito seni Isip usun machang, pwal seni ewe fanü Asiria usun chök lisom, nge ngang üpwe aliwinireto ngeni lenier. Ngang ewe Samol mi Lapalap üa kapas.” \s1 Kot a apwüngü chon Israel pokiten ar chofana o ariaföüü aramas \sr 11.12–12.14 \p \v 12 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Chon Israel ra pwelifeiliei fän chofana me atuputup, nge chon Juta ra ü ngeniei, ngang ewe Kot mi Pin o allükülük. \c 12 \p \v 1 Chon Israel ra chök föri mine a lomotongau o afeiengau iteiten rän. Ra achomonga ar chofana me ar angangen mwänewüs. Ra föri eu pwonen atipeeu ngeni Asiria o tinala apüra seni föün olif ngeni Isip. \p \v 2 A wor än ewe Samol mi Lapalap kapasen atipisi chon Juta, epwe pwal apwüngü chon Israel pokiten lapalaper o ngeniir liwinin ar kewe föför. \v 3 Lupwen Jakop ar we lewo a nonom lon letipen inan, a amwöchü apilipilin pechen pwin we, nge lupwen a mwän, a aülap ngeni Kot. \x + \xo 12.3 \xt Ken 25.26\x* \v 4 A aülap ngeni ewe chon läng o akufu, a kechü o tüngor ngeni pwe epwe afeiöchü. Kot a churi Jakop me lon Petel o kapas ngeni me ikenan, \x + \xo 12.4 \xt Ken 32.24-26; 28.10-22\x* \v 5 i ewe Kot, ewe Samol mi Unusen Manaman itan ewe Samol mi Lapalap. \v 6 Iei mine ämi mwirimwirin Jakop oupwe liwiniti ämi we Kot, oupwe eäni tong me wenechar o anomu ämi apilükülük won Kot iteiten fansoun. \p \v 7 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üra, “Ekewe chon amömö ra nöünöü kilo mi mwäl, ra chök efich ar repwe atupu aramas. \v 8 Iwe, ra apasa, ‘Sa fokun wöü, sa pisekisekila. Nge esap wor eman a tongeni atipisikich pwe sa pisekisekila fän atuputup.’ \v 9 Ngang ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot mi emwenikemiiwu seni ewe fanü Isip. Üpwe föri pwe oupwe nonomsefäl lon imw mangaku, usun chök oua föri lon ekewe ränin chulapen likachoch. \x + \xo 12.9 \xt Lif 23.42-43\x* \p \v 10 Üa kapas ngeni ekewe soufos o awora ngeniir chomong künaer, üa pwäri me rer ekewe kapas monomon. \v 11 Nge ekewe aramas ra fel ngeni uluulun anümwäl me lon Kiliat, iei mine repwe fokun mäla. Ra eäni asor ätemwänin kow lon Kilkal, iei mine ar kewe rongen asor repwe wiliti ioien fau lon eu mälämäl mi tu.” \v 12 Jakop ach we lewo a süla ngeni ewe fanü Aram, ikenan a angang fän iten eman fefin o tümwünü sip pwe mön pwülüan. \x + \xo 12.12 \xt Ken 29.1-20\x* \v 13 Ewe Samol mi Lapalap a tinala eman soufos pwe epwe emwenawu chon Israel seni Isip, epwe pwal tümwünüür lon ar sai. \x + \xo 12.13 \xt Eks 12.50-51\x* \v 14 Nge chon Israel ra fokun asongongauei ar we Samol mi Lapalap. Iei mine epwe ukun ngeniir liwinin ar nimanau o aliwini ngeniir ar aitengaua. \c 13 \s1 Kapasen osuni usun än Israel unusen tala \sr 13.1-16 \p \v 1 Me lom, lupwen chon ewe ainangen Efraim ra kapas, chon ekewe lusun ainang ra niuokus, pun chon ewe ainangen Efraim ra fokun tekia me lon Israel. Nge ra tipis ren ar fel ngeni ewe anü Paal, iei mine repwe mäla. \v 2 Iwe, iei ra chök alapala ar tipis o föri fän iter uluulun anümwäl seni mächä, uluulun anümwäl seni ar silifer, meinisin förien ekewe souangang mi sipeöch. Mürin ra apasa, “Oupwe asor ngeni ekei uluulun anümwäl.” Pwota aramas ra tongeni mitiri ekewe uluulun nienifön kow? \v 3 Iei mine repwe müttir morola usun toputopun lesosor ika amurenipwin. Repwe pwal wewe ngeni pön wiich asepwäl a ässala seni ewe lenien wichiwich umwun wiich, ika usun ötüöt mi ötüwu seni eu asammwacho. \p \v 4 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Ngang ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot mi emwenikemiiwu seni ewe fanü Isip. Ousap silei eman Kot lüki, ngang echök ämi Chon Amanau. \v 5 Ngang ewe mi tümwünükemi lon ewe fanüapö, lon ewe fanü mi pwasapwas. \v 6 Nge lupwen oua tolong lon ewe fanü mi mürina, oua momongö o mötüla. Nge lupwen oua mötüla, oua lamalamtekia o manlükieila. \x + \xo 13.6 \xt Tut 8.11-17\x* \v 7 Iei mine üpwe mweterikemi usun eman laion, üpwe operikemi ünükün alemi kewe usun ewe man itan lepart. \v 8 Üpwe fiu ngenikemi o atatakisikemi usun mine eman pear a föri, lupwen aramas ra angei seni apanan kana. Ikenan üpwe oromikemiila usun eman laion a oromala liapan, üpwe atatakisikemi usun eman manmwacho a atatakisi liapan. \p \v 9 Üpwe afeiengauakemi, ämi chon Israel, pun oua ü ngeniei ngang ewe chon alisikemi. \v 10 Ifa i ämi we king epwe amanauakemi? Ikafa ir nöümi kewe souemwen lon ämi kewe telinimw, chokewe oua tüngor pwe repwe nöümi king me samol? \x + \xo 13.10 \xt 1.Sam 8.5-6\x* \v 11 Ngang üa ngenikemi eman king fän ai song, nge üa angeesefäli fän ai lingeringer. \x + \xo 13.11 \xt 1.Sam 10.17-24; 15.26\x* \p \v 12 Än Israel föföringau me tipis a makeetiu lon toropwe o iseisela. \v 13 Israel a tongeni manau, nge a fokun tiparoch, pun esap mochen angei ewe manau. A wewe ngeni eman mönükol mi tori fansoun an epwe towu seni letipen inan, nge esap mochen. \v 14 Üpwe fokun amanaueer seni ewe lenien sotup. Üpwe angaseer seni ewe manamanen mäla. En mäla, ifa om kewe mätter? En lenien sotup, ifa om afeiengau? \p Usap chüen tongei ekei aramas. \x + \xo 13.14 \xt 1.Kor 15.55\x* \v 15 Inamwo ika Israel epwe mämäritä usun ekewe wowo, üpwe tinato eu asepwälin ötiu, epwe enito seni ewe fanüapö. Epwe amorätä an kewe puächen koluk me an kewe chönüttu. Aramas repwe angei fän pöchökül an kewe pisek aüchea meinisin seni an we lenien iseis. \v 16 Ekewe aramasen Samaria repwe angei liwinin ar kewe tipis, pun ra ü ngeniei. Repwe mäla lon maun, nöür kewe semirit repwe tatakis, nge ekewe fefin mi pwopwo epwe tiletil luker.” \c 14 \s1 Eu tüngor ngeni chon Israel pwe repwe liwiniti Kot \sr 14.1-9 \p \v 1 Ämi chon Israel, oupwe liwiniti ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot. Oua chepetek o turula pokiten ämi kewe tipis. \v 2 Oupwe liwiniti ewe Samol mi Lapalap o eäni ei iotek ngeni, “Kopwe amusala äm kewe tipis meinisin o etiwakem fän om ümöümöch, pwe aipwe mwareituk usun äm aia fen pwon. \v 3 Asiria esap tongeni amanauakem, ekewe orisin maun resap tongeni alisikem. Aisap chüen apasa ngeni äm kewe uluulun anümwäl pwe ir äm Kot. Ekewe mi mäsen ra küna ümöümöch me reöm.” \p \v 4 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üra, \q1 “Üpwe aliwinato nei aramas \q1 o tongeer seni unusen letipei, \q1 pun üsap chüen song ngeniir. \q1 \v 5 Üpwe usun chök amurenipwin ngeni chon Israel. \q1 Repwe sonula usun pön kiop, \q1 repwe fokun warar usun ekewe irän Lepanon. \q1 \v 6 Fasarer repwe mämäritä, \q1 repwe ling usun ekewe irä olif, \q1 repwe pwoöch usun ekewe setaren Lepanon. \q1 \v 7 Repwe liwinsefäl o nom fän ai tümwün. \q1 Repwe mämäritä usun wiich \q1 o ua usun ekewe irän wain. \q1 Repwe iteföüla usun ewe wainin Lepanon. \q1 \v 8 Ekewe chon Israel resap chüen fel ngeni ekewe uluulun anümwäl. \q1 Ngang ewe mi pälüeni ar iotek o tümwünüür. \q1 Ngang üa wewe ngeni ewe irä saipires mi arauarau fochofoch, \q1 ar feiöch a feito seniei.” \p \v 9 Iö mi tipachem epwe weweiti mine a mak ikei, iö mi mirit epwe ekieki usun lon lelukan. Pun än ewe Samol mi Lapalap kewe al ra wenechar, ekewe chon pwüng ra fetal wor, nge ekewe chon tipis ra chepetek wor o turula.