\id EST \h ESTER \toc1 Ester \toc2 Ester \toc3 Est \mt1 Ester \ib \is1 Kapas akom \iot I. Iten ei puk: Ester. Ei puk a angei itan seni iten ewe aramas mi aüchea, a mak pworausan lon. Wewen ei it Ester: Fü. \iot II. Chon makei ei puk: Ese nien fat, nge eli eman lein ekewe chon Juta mi nom lon Persia lon ewe otun a fis ei pworaus. \iot III. Itelapemongen ei puk: Kot a nöünöü Ester pwe epwe angasa nöün aramas. \iot IV. Kapas aüchean ei puk: Kot a fokun tümwünü nöün aramas pwal lupwen ar toropasfeil. \iot V. Masouen ei puk Ester: Lon ei puk a mak pworausen mine a fis me lon imwen ewe kingen Persia, pwal pworausen eman fin Juta mi fokun pwora itan Ester. Neminei a amanaua aramasan seni ar repwe rosola ren chon oputer. Ei puk a awewei usun poputan me wewen än chon Juta we chulap itan Purim. \iot VI. Tettelin masouen ei puk: \io1 Fasti a tur seni wisan wisen kiwiin, Ester a tolong lon lenian \ior 1.1–2.23\ior* \io1 Än Haman rawangau ngeni chon Juta meinisin \ior 3.1–5.14\ior* \io1 Haman a ninnila \ior 6.1–7.10\ior* \io1 Ekewe chon Juta ra akufu chon oputer \ior 8.1–9.19\ior* \io1 Ekewe chon Juta ra föri ewe ränin achem itan Purim \ior 9.20–10.3\ior* \c 1 \s1 Kiwiin Fasti a pälüeni ewe king Asuworos \sr 1.1-22 \p \v 1 Ei pworaus a fis lon ränin manauen Asuworos, i ewe Asuworos mi nemeni ipükü rüe me fisu sop seni Intia tori Itiopia. \x + \xo 1.1 \xt Esr 4.6\x* \v 2 Lon ena fansoun ewe king Asuworos a mot won an lenien motun king lon Susa, samolun telinimwen ewe fanü. \v 3 Iwe, lon aülüngatin ierin an nemenem a föri eu kametip fän iten nöün kewe samol me nöün kewe nöüwis meinisin. Iwe, ekewe samolun sounfiun Persia me Metia, pwal ekewe aramas tekia me kepinan ekewe sop ra nom ren. \v 4 Lon ükükün ipükü walik rän king Asuworos a aiti ngeniir wöün mwün mi watte, pwal chomong sokun pisekin king mi amwarar o ling. \v 5 Iwe, wesin ekewe rän, ewe king a föri eu kametip ngeni aramas meinisin mi nom lon Susa samolun telinimwen ewe fanü, ngeni aramas tekia me aramas tekison. Ewe kametip a fis lon ükükün fisu rän lon eu leni mi amassawa lükün ewe imwen king. \v 6 Ewe leni a chech ngeni cheech mi pwech me arauarau, ra föfö ngeni säl mi fokun pwech pwal parachol lon ring seni silifer o riri ngeni üren lon ewe leni ra för seni ewe fau itan marpel. Mi pwal wor peet mi för seni kolt me silifer, nge won ewe lenien fetal a för seni ewe fau mi sokopat anüan seni marpel mi par me pwech me arauarau fetil. \v 7 Ra ün wain lon chomong sokopaten kap seni kolt, nge ünümer wain me ren ewe king a fokun somwola. \v 8 Iwe, a wor eu allük me ren ewe king ngeni nöün kewe chon angang, pwe resap echimwa eman lupwen ar repwe ngeni ünüman, nge repwe chök ngeni eman me eman ükükün an mochen ün. \v 9 Lon ena chök fansoun kiwiin Fasti a pwal föri eu kametip fän iten ekewe fefin mi nom lon imwen ewe king Asuworos. \p \v 10 Iwe, lon afisuen ränin ewe kametip, lupwen ewe king a pwapwa ren an ünümi wain, a allük ngeni Mehuman, Pista, Harpona, Pikta, Apakta, Setar me Karkas, ir nöün ewe king kewe füman chon angang mi angang ngeni, \v 11 pwe repwe emwenato ren kiwiin Fasti fän mwärin mwärin kiwiin, pun a mochen einga ngeni ekewe aramas me ekewe nöüwis liöchün ewe kiwiin, pokiten a fokun liöch. \v 12 Nge lupwen ekewe chon angang ra asile ngeni kiwiin Fasti än ewe king we allük, neminei esap mochen. Ren ei ewe king a wesewesen lingeringer o fokun song. \p \v 13 Iei örünien ewe king pwe epwe angei öüröüran seni ekewe mi silelap allük me pwüng. Iei mine a körato ekewe sousile allük o aisiniir mine epwe föri. \v 14 Ikkei ir ekewe mwän mi nom ren ewe king: Karsina, Setar, Atmata, Tarsis, Meres, Marsena me Memukan. Ir ekewe füman nöüwisen Persia me Metia mi tongeni churi ewe king iteiten fansoun o wiseni wis tekia lon mwün. \v 15 Iwe, a aisiniir, “Met pwüngün ewe allük usun mine epwe fis ngeni kiwiin Fasti? Ngang king Asuworos üa tinala nei chon angang ren pwe repwe asile ngeni ai we allük, nge i esap fokun aleasochis ngeni.” \v 16 Mürin, Memukan a pälüeni ei kapas ais me fän mesen ewe king me ekewe nöüwis, “Kiwiin Fasti esap chök tipis ngonuk en king, nge a pwal tipis ngeni ekewe nöüwis meinisin, pwal ngeni aramasen ekewe sop meinisin mi nom fän nemeniom, en äm king Asuworos. \v 17 Iwe, ei föför ewe kiwiin a föri epwe chöfetal ngeni fefin meinisin. Mürin ir repwe lükümach ngeni pwülüer, pun repwe apasa, ‘King Asuworos a allük ngeni kiwiin Fasti pwe epwe feito ren, nge Fasti esap feito.’ \v 18 Seni ei fansoun, lupwen pwülüen ekewe nöüwisen Persia me Metia repwe rongorong usun föförün ewe kiwiin, repwe pwal tipepöchökül ngeni pwülüen nöün ewe king kewe nöüwis meinisin. Iwe, epwe chök lapala lükümach me osukosuk. \v 19 Are en äm king ka tipeeu ngeni, kopwe föri eu allük pwe Fasti esap chüen feito fän mesen ewe king. Ei allük epwe pach ngeni allükün Persia me Metia, pwe esap wor eman a tongeni siwili. Mürin en äm king kopwe angei seni wisan wisen kiwiin o ngeni eman mi mürina seni. \v 20 Iwe, are om ei allük epwe chöfetal lon unusen mumw mi fokun watte, ekewe fefin mi tekia me tekison meinisin repwe meniniti pwülüer.” \v 21 Ei ekiek ewe king me ekewe nöüwis ra tipeeu ngeni. Iei mine ewe king a föri usun mine Memukan a apasa. \v 22 A tinala toropwe ngeni ekewe sop meinisin mi nom fän nemenian, nge ekewe toropwe ra mak lon en me maken fanüan me fosun fanüan, pwe iteiten mwän epwe samolun an famili o nemeni aramasan. \c 2 \s1 Ester a tolong lon wisen kiwiin \sr 2.1-18 \p \v 1 Ekoch fansoun mürin, lupwen än ewe king Asuworos song a kisikisila, a chechemeni Fasti me mine a föri ngeni, a pwal chechemeni ewe allük a fis fän itan. \v 2 Mürin, nöün ewe king kewe nöüwis mi nom ren ra apasa ngeni, “Epwe öch ach sipwe kütta föpwül mi fokun liöch resamwo pwüpwülü fän itom, en äm king. \v 3 Kopwe pwal afili nöüwis me lon ekewe sop meinisin mi nom fän nemeniom, pwe repwe achufengeni föpwül meinisin mi fokun liöch resamwo pwüpwülü lon ewe imwen fefin mi nom lon Susa samolun telinimwen ewe fanü. Iwe, repwe nonom fän tümwünüen Hekai nöün ewe king we chon angang mi wisen tümwünü pwülüen ewe king. Iwe, repwe föri ewe angangen epit ngeniir. \v 4 Nge ewe föpwül, en äm king ka efich, epwe siwili Fasti lon wisan wisen kiwiin.” Iwe, ewe king a pwapwaiti ei ekiek, pwe a föri usun mine ra apasa. \p \v 5 Iwe, lon Susa samolun telinimwen ewe fanü a wor eman re Juta seni ewe ainangen Peniamin itan Mortokai nöün Sair, eman mwirimwirin Simei me Kis. \v 6 Mortokai eman lein ekewe chon oola seni Jerusalem lon fansoun Jekonia ewe kingen Juta a oola ren Nepukatnesar ewe kingen Papilon. \x + \xo 2.6 \xt 2.King 24.10-16; 2.Kron 36.10\x* \v 7 Iwe, a wor eman nöün pwin semen Mortokai itan Hatasa, a pwal iteni Ester, Mortokai a angei o tümwünü, lupwen saman me inan ra mäla, pwe a usun chök eman nöün föpwül. Ei föpwül a fokun liöch o sengesengöch. \v 8 Lupwen än ewe king allük a rongofeil, chomong föpwül ra chufengen lon Susa samolun telinimwen ewe fanü. Ra pwal angei Ester fiti ekewe föpwül o anomuur lon imwen ewe king fän tümwünüen Hekai, ätewe mi wisen tümwünü pwülüen ewe king. \v 9 Iwe, Hekai a tongei Ester o kirikiröch ngeni. A amüttiri pwe repwe föri ewe angangen epit ngeni, a pwal ngeni wisan mongö. Iwe, a awisa füman föpwül seni chon angangen ewe imwen king, pwe repwe angang ngeni o alenieer lon eu leni mi mürina lon ewe imwen fefin. \v 10 Nge Ester esap pwärätä pwe i eman lein ekewe chon Juta, pun Mortokai a allük ngeni pwe esap pwärätä. \v 11 Iteiten rän Mortokai a fetalfeil lükün ewe imwen fefin, pwe epwe rong usun Ester me mine a fis ngeni. \p \v 12 Iwe, ükükün fansoun än ekewe föpwül amol me mwen ar repwe tolong ren ewe king Asuworos engol me ruu maram. Wonu maram ekewe chon angang ngeniir ra eptiir lö mi pwokus me säfei mi aüchea itan mör, nge wonu maram ra epitiir lökasup me lömis. \v 13 Lupwen a wes ei fansoun angangen epit ngeniir, eman me eman ekewe föpwül epwe tolong ren ewe king, nge epwe mwümwü ngeni mettoch meinisin mine a mochen uwei seni ewe imwen fefin tori ewe imwen king. \v 14 Iwe, lekuniol a tolong ren ewe king, nge lesosor a towu o liwinla lon pwal eu imwen fefin, a nom fän tümwünüen Saskas nöün ewe king chon angang mi wisen tümwünü ülüpwülüen ewe king. Iwe, ewe föpwül esap tolongsefäl ren ewe king tori ewe king epwe sani o köri itan. \p \v 15 Nge lupwen a tori fansoun pwe Ester epwe tolong ren ewe king, esap tüngor och mettoch lükün mine Hekai nöün ewe king chon angang a öüra ngeni, ewe mi wisen tümwünü ekewe fefin. Iwe, Ester a küna chenin me ren chokewe meinisin mi küna. Ester nöün Apihail föpwül, fefinen Mortokai, ätewe a angei pwe a usun chök eman nöün. \v 16 Iwe, ra emwenala Ester lon imwen ewe king Asuworos lon ewe aengolun maram itan Tepet, lon afisuen ierin an nemenem. \v 17 Ewe king a sani Ester lap seni ekewe föpwül meinisin, Ester a pwal küna chen me kirikiröch me ren lap seni ekewe föpwül meinisin. Iwe, ewe king a isetä ewe mwärin kiwiin won möküran o seikätä lon wisan wisen kiwiin, pwe epwe siwili Fasti. \v 18 Mürin, ewe king a föri eu kametip mi watte ngeni ekewe samol me nöün kewe nöüwis fän iten Ester. Iwe, ewe king a pwal asilefeili eu ränin asösö lon ekewe fanü meinisin o fangala chomong lifang, usun a fichiti eman king. \s1 Mortokai a pwäri eu rawangau ngeni ewe king \sr 2.19-23 \p \v 19 Iwe, lupwen ekewe föpwül ra chufengen fän aruuan, Mortokai a fil me ren ewe king pwe epwe eman nöün nöüwis. \v 20 Nge Ester esap pwärätä pwe i eman lein ekewe chon Juta, usun mine Mortokai a allük ngeni. Pun Ester a aleasochisi Mortokai usun chök a aleasochisi, lupwen a chüen nom ren. \p \v 21 Lon ewe fansoun, lupwen Mortokai a föri an angang leasamalapen imwen ewe king, Piktan me Teres, ir nöün ewe king chon angang mi wisen mamasa ewe lenien tolong ngeni imwen ewe king, ra song ngeni ewe king Asuworos o ekiekin niela. \v 22 Iwe, Mortokai a silei ar ei ekiek o asile ngeni kiwiin Ester, nge Ester a asile ngeni ewe king fän iten Mortokai. \v 23 Iwe, lupwen ra kütta pwüngün ei pworaus, a pwä pwe a let. Iei mine ra forusi ekewe ruoman mwän won irä. Mürin ra makeelong ei pworaus lon puken uruwon ewe fanü fän mesen ewe king. \c 3 \s1 Haman a rawangauei chon Juta meinisin \sr 3.1-15 \p \v 1 Ekoch fansoun mürin, king Asuworos a seikätä Haman nöün Hametata, eman mwirimwirin Akak, pwe epwe lap seni chienan nöüwis meinisin lon wisan. \v 2 Iwe, ewe king a allük pwe nöün kewe nöüwis meinisin repwe fotopwäsuk mwen Haman o asamolu. Iwe, ekewe nöüwis meinisin ra föri iei usun, nge Mortokai esap fotopwäsuk mwan, esap pwal asamolu. \v 3 Mürin, nöün ewe king kewe nöüwis mi angang ngeni ra aisini Mortokai, “Pwota ka puri än ewe king we allük?” \v 4 Iteiten rän ra kapas ngeni, nge Mortokai esap mochen aüselingeer. Iwe, a üreniir, “Ngang eman chon Juta, üsap tongeni fotopwäsuk mwen Haman.” Mürin ra apworausa ngeni Haman usun, pun ra mochen küna ika Mortokai epwe tongeni sopwela an föför. \v 5 Lupwen Haman a küna pwe Mortokai esap fotopwäsuk mwan, esap pwal asamolu, a fokun lingeringer. \v 6 Nge lupwen Haman a silei pwe Mortokai eman chon Juta, esap chök ekiekin niela Mortokai, nge a pwal ekiekin arosala chon Juta meinisin mi nom fän nemenien Asuworos. \p \v 7 Iwe, lon engol me ruuen ierin än ewe king Asuworos nemenem, lon ewe aeuin maram itan Nisan, Haman a allük pwe repwe pweei meni rän ika meni maram epwe öch fän iten an we ekiek. Iwe, a pwä pwe ewe engol me ülüngatin rän lon engol me ruuen maram itan Atar a öch. Iten ei sokun pwee Pur. \v 8 Mürin, Haman a üreni ewe king Asuroworos, “A wor eu mwichen aramas mi toropasfeil lein ekewe aramas lon ekewe sop meinisin mi nom fän nemeniom. Ar allük kana ra sokofesen seni än ekewe lusun aramas allük, resap pwal aleasochis ngeni om kewe allük. Iei mine esap lomot ngonuk en ai king ar repwe manau. \v 9 Nge ika en ai king kopwe tipeeu ngeni om kopwe föri eu allük pwe ekei aramas repwe mäla, mürin ngang üpwe atolonga ina epwe ükükün ülüpükü fik me limu ton silifer lepöün chokewe mi tümwünü noum moni, pwe repwe uwalong lon om lenien iseis.” \v 10 Iwe, ewe king a üttawu nöün ringen impwang seni won pöün o ngeni Haman nöün Hametata ewe mwirimwirin Akak, ewe mi oput ekewe chon Juta. \v 11 Iwe, ewe king a üreni Haman, “Kopwe amwöchü ewe moni, nge ekewe aramas üpwe müti ngonuk pwe kopwe föri mochenum ngeniir.” \p \v 12 Mürin, Haman a körifengeni nöün ewe king soumak meinisin lon engol me ülüngatin ränin ewe aeuin maram, pwe repwe makei mine i a allük ngeniir. Iwe, ra makeela ren nöün ewe king kewe nöüwis mi tekia, ren kepinan ekewe sop pwal ren samolun aramas meinisin, nge ra makei lon en me maken fanüan me fosun fanüan. Iwe, ekewe toropwe ra sain iten ewe king Asuworos o impwang ren nöün we ringen impwang. \v 13 Iwe, ekewe chon künö ra uweela ekewe toropwe ngeni ekewe sop meinisin mi nom fän nemenien ewe king. Nge masouen lon ekewe toropwe, pwe aramas repwe niela o arosala chon Juta meinisin lon eu chök rän, seni alüal tori chinlap, pwal fefin me semirit. Ei epwe fis lon engol me ülüngatin ränin ewe engol me ruuen maram a iteni Atar. Repwe pwal angei pisekir fän pöchökül. \v 14 Iwe, masouen ekewe toropwe a wiliti allük, nge kapiin a tori ekewe sop meinisin. Ewe allük a rongofeil ngeni sokopaten aramas meinisin pwe repwe amol ngeni ewe rän. \v 15 Fän än ewe king allük ekewe chon künö ra müttir uwala ewe allük ngeni ekewe sop, ra pwal arongafeili ewe allük lon Susa samolun telinimwen ewe fanü. Iwe, ewe king me Haman ra mottiu pwe repwe ün, nge chon ewe telinimw Susa ra fokun rükö. \c 4 \s1 Ester a pwon pwe epwe tüngor manauen aramasan \sr 4.1-17 \p \v 1 Iwe, lupwen Mortokai a rong meinisin mine a fis, a kamwei üfan fän an letipeta, a üföüf üf seni tuk o uwätä falangen ekkei won möküran. A pwal feila lukalapen ewe telinimw o kechü me puchör fän leüömong. \v 2 Mürin a feila ren asamalapen imwen ewe king, nge esap tolong lon, pun esap wor eman a tongeni tolong lon asamalapen imwen ewe king fän üfan seni tuk. \v 3 Iwe, lon iteiten sop meinisin ia än ewe king allük a tori ie, a fis letipeta lein ekewe chon Juta. Ra echikefel, ra kechü o ngüngüres, nge chomong leir ra üföüf üf seni tuk o mot lon falangen ekkei. \p \v 4 Iwe, lupwen nöün Ester chon angang fefin me ekewe chon angang mwän ra feito ren o apworausa usun mine Mortokai a föri, kiwiin Ester a fokun weitifengeni. Iwe, a tinala üf ren Mortokai pwe epwe pwilitawu üfan seni tuk o üföüfolong. Nge Mortokai esap mochen angei. \v 5 Mürin, Ester a körato Hatak, eman nöün ewe king kewe chon angang mi wisen tümwünü Ester. A tinala ren Mortokai pwe epwe aisini met popun a föri ei. \v 6 Iwe, Hatak a feila ren Mortokai lon ewe lenien chulap lon ewe telinimw, a nom mwen asamalapen imwen ewe king. \v 7 Nge Mortokai a apworausa ngeni Hatak meinisin mine a fis ngeni, pwal usun ükükün ewe moni Haman a pwon pwe epwe iseis lon än ewe king lenien iseis fän iten mälan chon Juta meinisin. \v 8 Mortokai a pwal ngeni echö kapiin ewe allük a pwüngüla lon Susa usun ar repwe mäla. Epwe ngeni Ester o awewe ngeni masouan, epwe pwal pesei pwe epwe feila ren ewe king o tüngor an epwe ümöümöch ngeni, epwe pwal tüngor fän iten manauen aramasan. \v 9 Iwe, Hatak a liwinla ren Ester o apworausa ngeni mine Mortokai a üreni. \v 10 Mürin, Ester a kapas ngeni Hatak pwe epwe uwala ei pworaus ngeni Mortokai, \v 11 “Nöün ewe king chon angang meinisin, pwal aramas meinisin mi nom fän nemenien ewe king ra silei pwe ika eman mwän ika eman fefin epwe tolong fän mesen ewe king, nge esap mwo köri, ewe aramas epwe chök mäla, pun epwe küüw pwüngün ewe allük. Nge are ewe king epwe eiti ngeni eman wokun wokun nemenem mi för seni kolt, ewe aramas epwe manau. Iwe, ewe king esap chüen köriei pwe üpwe feila ren lon ükükün ilik rän.” \p \v 12 Iwe, Hatak a apworausa ngeni Mortokai usun mine Ester a apasa. \v 13 Mürin, Mortokai a tinala ren Ester mine a eäni pälüen, “Kosap ekieki pwe kopwe towu seni ewe feiengau epwe tori chon Juta meinisin, pokiten ka nonom lon imwen king. \v 14 Pun are ka fanafanala lon ei fansoun, alilisin me ngasalan chon Juta epwap fis seni pwal eu leni. Nge en me aramasom oupwe mäla. Eli fen iei popun ka wiseni ewe wisen kiwiin fän äsengesin ei sokun lapalap mi fis lon ei fansoun?” \v 15 Mürin, Ester a tinala pälüan ngeni Mortokai, \v 16 “Kopwe feila o achufengeni ekewe chon Juta mi nom lon Susa o echikefel fän itei. Ousap mongö ika ün lerän me lepwin lon ükükün ülüngat rän. Nge ngang me nei chon angang fefin aipwe pwal echikefel usun ämi. Mürin üpwe feila ren ewe king, inamwo ika üpwe purätiu ewe allük. Iwe, ika üpwe mäla, üpwe chök mäla.” \v 17 Mürin, Mortokai a feila o föri meinisin mine Ester a üreni. \c 5 \s1 Ester a tüngor pwe ewe king me Haman repwe mongö ren \sr 5.1-8 \p \v 1 Iwe, lon aülüngatin ränin än Ester echikefel a üföüfolong üfan üfen kiwiin, a tolong lon imwen ewe king o üla awenewenen rumwan. Iwe, ewe king a mot won an lenien motun king lon imwan awenewenen ewe asamen tolong. \v 2 Nge lupwen ewe king a küna kiwiin Ester pwe a ütä awenewenen rumwan, a eiti ngeni wokun wokun nemenem mi för seni kolt a nom lepöün, pun Ester a küna ümöümöch me ren. Iwe, Ester a kaneto o atapa ülülen ewe wok. \v 3 Mürin, ewe king a aisini, “Met om mochen, kiwiin Ester? Meinisin mine kopwe tüngor seniei epwe toruk, inamwo ika esopun mwüi.” \v 4 Iwe, Ester a pälüeni, “Are a öch me reöm, en ai king kose mochen en me Haman oupwe feito ikenai ren ewe kametip üa amolätä fän itom.” \v 5 Iwe, ewe king a apasa, “Oupwe müttir körato Haman pwe aipwe föri usun mine Ester a mochen.” Iei usun ewe king me Haman ra feito ren ewe kametip Ester a amolätä. \v 6 Nge lupwen ra ünümi wain, ewe king a aisini Ester, “Met ka wesewesen mochen? Epwe chök mwümwü ngonuk. Ika met om tüngor? Epwe toruk, inamwo ika esopun mwüi.” \v 7 Iwe, Ester a pälüeni, “Iei ai tüngor me ai mochen. \v 8 Are üpwe küna ümöümöch me reöm, en ai king, nge are kopwe mwüt ngeniei ai tüngor o apwönüötä ei mochen, en ai king me Haman oupwe feito lesor ren ewe kametip üpwe amolätä fän itemi. Iwe, lesor üpwe pälüeni mine ka ais ngeniei.” \s1 Haman a amolätä an epwe niela Mortokai \sr 5.9-14 \p \v 9 Iwe, lupwen Haman a feil seni ewe kametip, a fokun pwapwa lelukan. Nge mürin a küna Mortokai lon asamalapen imwen ewe king pwe esap ütä me mwan ika chapetiu ngeni, Haman a fokun lingeringeriti. \v 10 Nge Haman a engila o feila lon imwan. Mürin, a amwichafengeni chiechian kewe me Seres pwülüan we. \v 11 Iwe, Haman a einga ngeniir lingen wöün me chomongun nöün mwän, pwal meinisin mine ewe king a seikätä won, pwe a lap seni ekewe samol me nöün ewe king kewe nöüwis. \v 12 Iwe, Haman a pwal apasa, “Nge pwal och. Ewe kiwiin Ester esap mwüt ngeni eman pwe epwe fiti ewe king le feila ngeni ewe kametip a amolätä, pwe ngang chök. A pwal tüngor pwe lesor üpwe eti ewe king le feila ren. \v 13 Nge ekei mettoch meinisin üsap menemenöch ren, are üa küna Mortokai ewe re Juta, pwe a mot lon asamalapen imwen ewe king.” \v 14 Iwe, Seres pwülüan we me chiechian kewe meinisin ra üreni, “Kopwe amolätä efoch irä mi tam, ükükün langataman fik me limu fiit. Nge lesosorun lesor kopwe tüngorei ewe king pwe repwe forusi Mortokai won. Mürin kopwe pwapwa le fiti ewe king lon ewe kametip.” Ei pworaus Haman a sani. Iwe, a apasa pwe repwe aüetä ewe irä mi tam. \c 6 \s1 Haman a wisen asamolu Mortokai \sr 6.1-14 \p \v 1 Lon ei pwin ewe king esap tongeni möür. Iwe, a apasa pwe repwe uwato ewe puken uruwon mwün o aleani me fän mesan. \v 2 Iwe, ra küna pwe a mak usun Mortokai a pwärätä pwe Piktan me Teres ra ekiekin niela king Asuworos. Ir me ruoman nöün ewe king chon angang ra wisen mamasa ewe lenien tolong ngeni imwen ewe king. \x + \xo 6.2 \xt Est 2.21-22\x* \v 3 Iwe, ewe king a ais, “Met sokun liwin Mortokai a angei fän iten ei föför?” Nge nöün ewe king kewe chon angang ra pälüeni, “Esap fokun wor och mine a angei.” \v 4 Mürin, ewe king a ais, “Iö a nom lükün?” Lon ewe otun Haman a tolong lon ewe leni lükün imwen ewe king, pwe epwe churi ewe king o tüngor an epwe forusi Mortokai won ewe irä a amolätä fän itan. \v 5 Nge nöün ewe king chon angang ra üreni, “Haman a ütä lükün.” Iwe, ewe king a apasa, “Epwe tolong.” \v 6 Iwe, lupwen Haman a tolong, ewe king a aisini, “Met sipwe föri ngeni eman mwän ngang ewe king üa pwapwa le aitöchü?” Nge Haman a ekieki lon lulukan, “Iön ewe king a ekiekin aitöchü lap seniei?” \v 7 Iei mine Haman a üreni ewe king, “Ren ewe mwän en ai king ka mochen aitöchü, \v 8 repwe uwato sokun üf en ai king ka püsin üföüf, repwe emwenato eman noum oris ka püsin wawa, repwe pwal afouta ngeni möküren ewe oris sokun fout mi ling. \v 9 Mürin, eman seni noum kewe samol mi tekia seni ekewe samol meinisin epwe feito o aüföüfa ngeni ewe mwän ekewe üf. Iwe, ewe mwän epwe wawa ewe oris, nge ewe samol epwe emwenala lon lenien chulap lon ewe telinimw o kökkö me mwan, ‘Iei usun mine a fis ngeni ewe mwän ewe king a pwapwa le aitöchü.’” \v 10 Mürin, ewe king a üreni Haman, “Kopwe müttir angei ekewe üf me ewe oris o föri usun mine ka fen apasa, nge kopwe föri ngeni Mortokai ewe re Juta, ätewe mi mot lon asamalapen imwei. Kosap likiti och, pwe kopwe föri meinisin mine ka fen apasa.” \v 11 Iwe, Haman a angei ekewe üf o aüföüfa ngeni Mortokai, a pwal amota won ewe oris. Mürin a emwenala lon ewe lenien chulap me lon ewe telinimw o kökkö, “Iei usun mine a fis ngeni eman mwän ewe king a pwapwa le aitöchü.” \p \v 12 Mürin Mortokai a liwiniti asamalapen imwen ewe king. Nge Haman a müttir liwiniti imwan o pwölüela möküran fän an letipeta. \v 13 Iwe, Haman a apworausa ngeni pwülüan Seres me chiechian kana meinisin mine a fis ngeni. Mürin, nöün souöüröür me pwülüan Seres ra üreni, “Iei ka popuetä le kuf ren Mortokai. I eman chon Juta, kosap fokun tongeni ü ngeni, pwe kopwe chök fokun kuf ren.” \p \v 14 Iwe, lupwen ra chüen fos ngeni Haman, nöün ewe king kewe chon angang ra war o müttir emwenala Haman ren ewe kametip Ester a amolätä. \c 7 \s1 Ekiekin Haman ngeni chon Juta a mola. Haman a for \sr 7.1-10 \p \v 1 Iwe, ewe king me Haman ra feila ngeni ewe kametip kiwiin Ester a föri. \v 2 Nge lon ewe aruuen rän, lupwen ra ünümi wain, ewe king a aisinisefäli Ester, “Met ka wesewesen mochen, kiwiin Ester? Epwe chök mwümwü ngonuk. Ika met om tüngor? Epwe toruk, inamwo ika esopun mwüi.” \v 3 Mürin, kiwiin Ester a pälüeni, “Are üa küna ümöümöch me reöm en ai king, are en ai king kopwe mwütätä ai tüngor, kose mochen kopwe amanauaei me aramasei meinisin. \v 4 Pun äm me aramasei aia möla pwe aipwe mäla o rosola. Are aipwe chök möla usun amanau mwän me fefin, üpwe fanafanala. Pun are epwe ina usun, äm feiengau esap aweiresuk en ai king, pwe kopwe lus ren.” \v 5 Iwe, ewe king Asuworos a aisini kiwiin Ester, “Iö ätewe a ekiekin föri ena sokun, ia a nom ie?” \v 6 Nge Ester a apasa, “Iei i Haman ewe mwän mi ngau, i ätewe mi ü ngenikem o oputakem.” Mürin, Haman a chechech ren an niuokusiti ewe king me ewe kiwiin. \v 7 Iwe, ewe king a ütä me lon ewe kametip fän an lingeringer o towu lükün lon ewe lenien irä mi amassawa. Nge Haman a nometiu pwe epwe tüngor manauan seni kiwiin Ester, pun a mefi pwe feiengau epwe tori me ren ewe king. \v 8 Nge lupwen ewe king a liwin seni ewe lenien irä o tolong lon ewe rumw ia ra kametip ie me mwan, Haman a chapetiu won ewe lenien kon ia Ester a kon ie. Lupwen ewe king a küna ei, a leüömong le apasa, “Ifa usun, ätewe epwe achomanauei ewe kiwiin fän mesei lon püsin imwei?” Nge lupwen ewe king a eäni ekei kapas, nöün kewe chon angang ra pwölüela mesen Haman. \v 9 Mürin, eman leir itan Arpona a üreni ewe king, “Mi wor efoch irä lükün imwen Haman ükükün langataman fik me limu fiit. Haman a amolätä ewe irä fän iten Mortokai, ätewe a fen tümwünü manauom en äm king.” \v 10 Iwe, ewe king a apasa, “Oupwe forusi Haman won.” Iei mine ra forusi Haman won ewe irä i a fen amolätä fän iten Mortokai. Mürin, än ewe king song a kisikisitiu. \c 8 \s1 Chon Juta ra tongeni pälüeni chon oputeer \sr 8.1-17 \p \v 1 Lon ewe chök rän king Asuworos a ngeni kiwiin Ester meinisin mine Haman ewe mi oputa chon Juta a eäni. Nge Mortokai a tolong fän mesen ewe king, pun Ester a pwäri lefiler me Mortokai. \v 2 Iwe, ewe king a üttawu nöün ringen impwang, a fen angei seni Haman, o ngeni Mortokai. Nge Ester a anomu fän nemenien Mortokai meinisin mine Haman a eäni. \p \v 3 Mürin, Ester a kapassefäl ngeni ewe king. A chapetiu arun pechen o tüngor fän kechü pwe epwe amoela ewe allük mi ngau, Haman ewe mwirimwirin Akak a apwüngala, pwe chon Juta meinisin repwe mäla. \v 4 Iwe, ewe king a eiti ngeni Ester wokun wokun nemenem mi för seni kolt. Iei mine Ester a ütä o ü fän mesen ewe king. \v 5 Iwe, a apasa, “Are en ai king ka mochen, ika üa küna ümöümöch me reöm, are ei mettoch epwe pwüng me reöm en ai king, ika ka tongeei, kopwe makei eu allük mi siwili pwüngün ewe allük Haman nöün Hametata ewe mwirimwirin Akak a apwüngala, pwe epwe arosala ekewe chon Juta mi nom lon ekewe sop meinisin ra nom fän nemeniom. \v 6 Pun ifa usun, epwe tufich ngeniei pwe üpwe nengeni ewe feiengau epwe tori aramasei? Are ifa usun, üpwe tongeni nengeni mälan ai famili?” \v 7 Mürin, ewe king Asuworos a üreni kiwiin Ester me Mortokai ewe re Juta, “Nengeni, üa ngeni Ester meinisin mine Haman a eäni, ra pwal forusi won ewe irä pokiten a ekiekin niela ekewe chon Juta. \v 8 Nge eu allük mi sain iten ewe king won o impwang ren nöün ringen impwang esap tongeni siwil. Iei usun mine oupwe tongeni föri: Oupwe makei mine oua mochen pwe epwe öchiti ekewe chon Juta. Oupwe mak fän itei o impwangei ngeni nei we ringen impwang.” \p \v 9 Iwe, lon rüe me ülüngatin ränin ewe aülüngatin maram a iteni Siwan ra körifengeni nöün ewe king soumak, pwe repwe makei meinisin mine Mortokai epwe allük ngeniir usun mine epwe öchiti ekewe chon Juta. Iwe, ra makei ewe allük ngeni ekewe nöüwis mi tekia me ekewe kepina, pwal samolun ekewe ipükü rüe me fisu sop seni Intia tori Itiopia. Ra makei lon en me maken fanüan me fosun fanüan, ra pwal mak ngeni ekewe chon Juta lon maken fanüer me fosun fanüer. \v 10 Iwe, Mortokai a makei ekewe toropwe fän iten ewe king Asuworos o impwangei ren nöün ringen impwang. Nge ekewe chon künö mi uweela ekewe toropwe ra wawa oris mi fokun müttir seni än ewe king lenien oris. \v 11 Iwe, ren masouen lon ekewe toropwe ewe king a mwüt ngeni ekewe chon Juta mi nom lon ekewe telinimw meinisin, pwe repwe tongeni chufengen o fiu ngeni chon oputeer pwe resap mäla. A mwüt ngeniir pwe repwe niela o arosala iteiten mwicheichen aramas lon ekewe sop mi fiu ngeniir, repwe pwal niela nöür me pwülüer o angei pisekir fän pöchökül. \v 12 Ei repwe tongeni föri lon ekewe sop meinisin mi nom fän nemenien ewe king Asuworos lon engol me ülüngatin ränin ewe engol me ruuen maram a iteni Atar. \v 13 Iwe, masouen ekewe toropwe epwe wiliti allük, nge kapiin epwe tori ekewe sop meinisin, pwe ewe allük epwe rongofeil ngeni aramas meinisin. Iwe, ekewe chon Juta repwe tongeni amol ngeni ewe rän, pwe repwe fiu ngeni chon oputeer. \v 14 Iei mine ekewe chon künö ra tötä won nöün ewe king kewe oris mi fokun müttir o fokun müttirila fän än ewe king allük. Iwe, ewe allük a pwal rongofeil lon Susa samolun telinimwen ewe fanü. \p \v 15 Iwe, Mortokai a towu seni fän mesen ewe king fän üfen king mi arauarau me pwech, a pwal üföüf echö owokot mi parachol o mwärini epa mwärämwär seni kolt. Iwe, chon ewe telinimw Susa ra mweireir fän pwapwa. \v 16 Pun iei a fis ngeni ekewe chon Juta eu fansoun apilükülüköch me pwapwa, pwal mwänek me iteüöch. \v 17 Iwe, lon iteiten sop me telinimw ia än ewe king allük a tori ie, ekewe chon Juta ra pwapwa o mwänek, ra pwal eäni ränin asösö o mongöfengen. Iwe, chomong aramas seni ewe fanü ra eti lamalamen chon Juta, pun ra niuokusiti ekewe chon Juta. \c 9 \s1 Ekewe chon Juta ra niela chon oputeer \sr 9.1-15 \p \v 1 Iwe, lon engol me ülüngatin ränin ewe engol me ruuen maram mi iteni Atar a tori fansoun pwe än ewe king allük epwe pwönüetä. Lon ewe rän ekewe chon oputen chon Juta ra ekiekin akufuur, nge ewe rän a wili ngeni eu rän chon Juta ra tongeni akufu chon oputeer. \v 2 Iwe, lon ena rän ekewe chon Juta ra chufengen lon ar kewe telinimw lon ekewe sop meinisin mi nom fän nemenien ewe king Asuworos, pwe repwe niela chokewe mi ekiekin nirela. Nge esap wor eman a tongeni akufuur, pun aramas meinisin ra niuokusiti ekewe chon Juta. \v 3 Iwe, samolun ekewe sop meinisin me nöün ewe king kewe nöüwis mi tekia, ekewe kepina pwal ekewe aramas mi angang ngeni ewe king ra alisi ekewe chon Juta, pun ra niuokusiti Mortokai. \v 4 Pun Mortokai a tekia lon imwen ewe king, nge iteüöchün a chöfetal lon ekewe sop meinisin. Iwe, än Mortokai nemenem a chök fefeitä. \v 5 Iei mine ekewe chon Juta ra niela chon oputeer meinisin ren ketilas, ra aroserela o föri ngeniir mine ra mochen. \v 6 Iwe, lon Susa samolun telinimwen ewe fanü chon Juta ra niela limepükü mwän. \v 7 Ra pwal niela Parsantata, Talfon me Aspatata, \v 8 Porata, Atalia me Aritata, \v 9 Parmasta, Arisai, Aritai me Faisata. \v 10 Ekei engol mwän nöün Haman, nge Haman nöün Hametata ewe chon oputa chon Juta. Nge resap angei och seni pisekir. \p \v 11 Lon ewe chök ränin ra asile ngeni ewe king iteiten aramas mi ninnila lon Susa. \v 12 Iwe, ewe king a kapas ngeni kiwiin Ester, “Ekewe chon Juta ra niela limepükü mwän me nöün Haman kewe engol mwän lon Susa. Met ra pwal föri lon ekewe lusun sop mi nom fän nemeniei? Iwe, met ka chüen mochen? Epwe chök mwümwü ngonuk. Ika met om tüngor? Epwe chök pwönüetä.” \v 13 Iwe, Ester a pälüeni, “Are a öch me reöm en ai king, kopwe mwüt ngeni ekewe chon Juta mi nom lon Susa, pwe repwe föri lesor usun mine ra piin föri ikenai. Kopwe pwal mwütätä pwe ekewe engol mwän nöün Haman repwe for won irä.” \v 14 Iei mine ewe king a allük pwe repwe föri ina usun. Iwe, ewe allük a rongofeil lon Susa, nge ekewe engol mwän nöün Haman ra for won irä. \v 15 Iwe, lon engol me rüanün ränin ewe maram Atar, ekewe chon Juta mi nom lon Susa ra chufengensefäl pwe repwe pwal niela ülüpükü mwän lon Susa. Nge resap angei och seni pisekir. \s1 Ekewe ränin Purim \sr 9.16-32 \p \v 16 Iwe, ekewe chon Juta, ra nom lon ekewe sop mi nom fän nemenien ewe king, ra pwal chufengen pwe repwe fiu ngeni chon oputeer, pwe repwe ngasala seniir, nge resap mäla. Ra niela fik me limu ngeröü mwän, nge resap angei och seni pisekir. \v 17 Ei a fis lon engol me ülüngatin ränin ewe maram Atar, nge lon engol me rüanün rän ra asösö o eäni chulapen mongö fän pwapwa. \v 18 Iwe, nge ekewe chon Juta mi nom lon Susa ra niela chon oputeer lon engol me ülüngatin me engol me rüanün rän, nge lon engol me limuen rän ra asösö o eäni chulapen mongö fän pwapwa. \v 19 Iei mine ekewe chon Juta mi imweimw lon ekewe kükün telinimw ra achechema ewe engol me rüanün ränin ewe maram Atar, pwe eu ränin pwapwafengen me mongöfengen me asösö, pwal eu ränin lifangfengen mongö mi annö. \p \v 20 Iwe, Mortokai a makeetiu ekei mettoch, a pwal tinala toropwe ngeni chon Juta meinisin ra nom lon ekewe sop mi nom fän nemenien king Asuworos, ngeni chokewe mi arap pwal ngeni chokewe mi toau. \v 21 A allük ngeniir pwe repwe apini ewe engol me rüanün me ewe engol me limuen ränin ewe maram Atar o pinini iteiten ier, \v 22 pun lon ekei rän chon Juta ra küna ngas seni chon oputeer. Lon ei maram ar riaföü a wili ngeni pwapwa, nge ar letipeta a wili ngeni mwänek. Iwe, Mortokai a pwal allük ngeniir pwe ekewe rän repwe ränin mongöfengen me pwapwafengen, pwal ränin lifangfengen mongö mi annö me lifang ngeni chon wöüngau. \p \v 23 Iei usun chon Juta ra sopwela le föri ar ränin chulap usun mine ra fen popuetä, usun Mortokai a mak ngeniir. \v 24 Pun Haman nöün Hametata ewe mwirimwirin Akak, ewe mi oputa chon Juta meinisin, a ekiekietä usun an epwe arosala chon Juta. Iwe, a föri Pur, wewen a asisil pwe epwe silei lon meni rän epwe nirela o aroserela. \x + \xo 9.24 \xt Est 3.7\x* \v 25 Nge lupwen Ester a uwato ewe pworaus fän mesen ewe king, ewe king a makei eu allük pwe än Haman ekiekingau ngeni chon Juta epwe tori püsin inisin, pun i me nöün mwän repwe for won irä. \v 26 Iei mine ra aita ngeni Purim ekewe rän pokiten ewe it Pur. Iwe, pokiten meinisin mine Mortokai a makeetiu lon ei toropwe, pwal pokiten meinisin mine a fis ngeniir pwal mine ra küna, \v 27 ekewe chon Juta ra pwon pwe ir me mwirimwirir kana pwal meinisin mi chu ngeniir repwe pinini ekewe ruu rän iteiten ier usun a fen mak, nge resap tümwününgau ngeni. \v 28 Iwe, repwe chechemeni ekei rän seni eu täppin aramas tori eu täppin lon iteiten famili, pwal lon iteiten sop me telinimw. Iwe, ekei ränin Purim repwe pin me ren chon Juta meinisin, nge mwirimwirir resap ükütiu le chechemeniir. \p \v 29 Mürin, kiwiin Ester nöün Apihail me Mortokai ewe re Juta ra makei eu allük lon aruachön toropwe usun ekewe ränin Purim o apwüngala fän pöchökül. \v 30 Iwe, ra tinala ekewe toropwe ren ekewe chon Juta meinisin ra nom lon ekewe ipükü rüe me fisu sop mi nom fän nemenien Asuworos. Nge lon ekewe toropwe a mak kapasen kinamwe me allükülük. \v 31 A pwal mak pwe repwe föri pwüngün ekei ränin Purim a afat me lon ar kewe räninipin, usun Mortokai ewe re Juta me kiwiin Ester ra allük ngeniir, pwal usun chon Juta ra püsin eäni allük fän iter me mwirimwirir. Repwe föri pwüngün ekei rän, usun ra föri pwüngün ekewe ränin echikefel me ngüngüres. \v 32 Ina usun än kiwiin Ester allük a apöchöküla pinin ekewe ränin Purim, nge ewe allük a pwal mak lon puk. \c 10 \s1 Mortokai a iteüöch \sr 10.1-3 \p \v 1 Iwe, king Asuworos a allük pwe aramasen lon unusen mwün pwal chon ekewe fanüen lematau repwe takises ngeni. \v 2 Iwe, pworausen meinisin mine ewe king a föri fän an nemenem me an tufich, pwal pworausen än ewe king aitöchü Mortokai ra mak lon puken uruwon ekewe kingen Metia me Persia. \v 3 Iwe, Mortokai ewe re Juta a kisin fän ewe king Asuworos, a pwal itetekia lein ekewe chon Juta o sil me rer, pun a kütta feiöchün nöün aramas, a pwal kütta kinamwen chon Juta meinisin.