\id DAN \h TANIEL \toc1 Taniel \toc2 Taniel \toc3 Tan \mt1 Taniel \ib \is1 Kapas akom \iot I. Iten ei puk: Taniel, pun mine a mak lon, püsin pworausan me künaan. Wewen ei it Taniel: Kot ai soukapwüng. \iot II. Chon makei ei puk: Taniel \iot III. Itelapemongen ei puk: Kot a nemeni fanüfan pwal mine a fis ngeni aramas fansoun meinisin. \iot IV. Kapas aüchean ei puk: Usun än Kot tufich me manaman a pwä lon ekewe mwün fanüfan tori fansoun sopolan. \iot V. Masouen ei puk Taniel: Ei puk a kinikinitiu lon ruu kinikin watte: \io2 1. Pworausen Taniel me chienan kana chon oola mi pwora ngeni chon oputer pokiten ar lükü o aleasochis ngeni Kot. Ekei pworaus ra fis lon fansoun mwün Papilon me Persia. \io2 2. Pworausen künään Taniel lon ekoch sokun lios mi pwärätä fefeitän me turun ekoch mwü watte, poputä seni ewe mwün Papilon. A pwal osuni turun ekewe meilap mi ariaföüü aramas me än nöün Kot kewe aramas win. Seni lon ei puk Taniel a wor ekoch wokisin Jesus a nöünöü lon an afalafal. \iot VI. Tettelin masouen ei puk: \io1 Taniel me chienan kana \ior 1.1–6.28\ior* \io1 Künään Taniel kewe \ior 7.1–8.27\ior* \io2 1. Ekewe föman manmwacho \ior 7.1-28\ior* \io2 2. Ewe ätemwänin sip me ewe ätemwänin kuuch \ior 8.1-27\ior* \io1 Än Taniel iotek \ior 9.1-19\ior* \io1 Kapasen osuni usun ekewe fik wik \ior 9.20-27\ior* \io1 Künään Taniel usun ewe fansoun sopolan \ior 10.1–12.13\ior* \c 1 \s1 Taniel me chienan kana \sr 1.1-21 \p \v 1 Lon aülüngatin ierin mwün Joiakim ewe kingen Juta, Nepukatnesar ewe kingen Papilon a feito Jerusalem o maun ngeni. \x + \xo 1.1 \xt 2.King 24.1; 2.Kron 36.5-7\x* \v 2 Iwe, ewe Samol a asechalong Joiakim ewe kingen Juta lepöün Nepukatnesar. Nepukatnesar a pwal angei ekoch pisek seni Imwenfelin Kot o uweerela lon ewe fanü Papilon lon imwen an we kot, pwe epwe iseis lon an lenien pisek mi aüchea. \v 3 Mürin, ewe king a allük ngeni Aspenas ewe meilapen chon tümwünü imwen ewe king, pwe epwe emwenato ekoch aramasen Israel seni familien ewe king, pwal seni familien aramas mi tekia, \v 4 alüal esap ter inisir, ra äteöch me mirit, ra tipachem o wewekai, ra pwal tufich ngeni ar repwe angang lon imwen king. Iwe, ekewe alüal repwe wisen kaiö maken Papilon me fosun ie. \v 5 Iwe, ewe king a ngeniir wiser mongö seni püsin anan mongö mi anö me ünüman wain iteiten rän. Repwe kaiö lon ükükün ülüngat ier, mürin repwe angang ngeni ewe king. \v 6 Iwe, ekoch me lein ekewe alüal seni ewe ainangen Juta iter Taniel, Hanania, Misael me Asaria. \v 7 Nge ewe meilapen chon tümwünü imwen ewe king a siwili iter: Taniel a aita ngeni Peltesasar, Hanania a aita ngeni Satrak, Misael a aita ngeni Mesak, nge Asaria a aita ngeni Apetneko. \p \v 8 Nge Taniel a amolätä letipan pwe esap alimengaua ren enen ewe king mongö mi anö me ünüman wain. Iei mine a tüngor ngeni Aspenas, epwe mwüt ngeni pwe esap alimengaua ren ekewe mongö. \v 9 Iwe, Kot a angang lon leluken Aspenas pwe a eäni ümöümöch me tong ngeni Taniel. \v 10 Iwe, Aspenas a üreni Taniel, “Üa niueiti ewe king ai we samol, pun a allük usun mine oupwe eni ika ünümi. Are epwe küna pwe oua kichüchü seni pilomi alüal, epwe tongeni nieila.” \v 11 Mürin, Taniel a churi ewe chon souwan, ätewe a fil me ren Aspenas pwe epwe tümwünü Taniel, Hanania, Misael me Asaria. \v 12 Iwe, Taniel a üreni, “Kopwe sotuni noum chon angang lon ükükün engol rän. Kopwe chök amongöökem iäsäi o aünükem koluk. \v 13 Wesin ekewe rän kopwe anönöfengeni inisim me inisin ekewe alüal ra mongö seni enen ewe king mongö mi anö. Mürin, kopwe föri ngenikem ükükün mefiom.” \v 14 Iwe, ewe chon souwan a mwüt ngeniir ar we tüngor o sotuniir lon ükükün engol rän. \v 15 Nge wesin ekewe engol rän a pwä pwe inisir a pöchökül o aümanau seni inisin ekewe alüal mi mongö seni enen ewe king mongö mi anö. \v 16 Iei mine ewe chon souwan esap chüen ngeniir ener mongö mi anö me ünümer wain, nge a chök amongöör iäsäi. \p \v 17 Iwe, Kot a fang ngeni ekewe föman alüal mirit me tipachem me sokun silelap lon pekin puk me weweiti tipachemen aramas. Nge Taniel a wor an tufichin awewei sokun tan me künään aramas. \v 18 Iwe, lupwen a tori fansoun ar repwe feito fän mesen ewe king, usun a fen allük me mwan, Aspenas a emwenato ekewe alüal meinisin mwen Nepukatnesar. \v 19 Iwe, ewe king a kapas ngeniir, nge esap küna eman leir a wewe ngeni Taniel, Hanania, Misael me Asaria. Iei mine ra fil pwe repwe angang ngeni ewe king. \v 20 Lon sokopaten tipachem me silelap meinisin ewe king a ais ngeniir won, a küna pwe ekewe föman alüal ra silelap fän engol lap seni ekewe soutipachem me ekewe sourong mi angang lon unusen mwün. \v 21 Nge Taniel a nonom lon imwen ewe king tori aeuin ierin mwün Sirus ewe kingen Persia. \c 2 \s1 Taniel a awewei än Nepukatnesar tan \sr 2.1-49 \p \v 1 Lon aruuen ierin mwün Nepukatnesar, Nepukatnesar a eäni ekoch tan. Iwe, letipan esap kinamwe ren, esap pwal tongeni maür. \v 2 Iei mine ewe king a titi ekewe soutipachem me sourong, pwal ekewe soupwe me souürür, pwe repwe feito o awewe ngeni an kewe tan. Iwe, ra tolong o ütä fän mesen ewe king. \v 3 Iwe, a üreniir, “Üa eäni eu tan, nge letipei esap kinamwe ren ai mochen silei wewen.” \v 4 Mürin, ekewe souürür ra üreni ewe king lon fosun Aramaik, “Amwo ewe king epwe manau tori feilfeilachök. Kose mochen kopwe apworausa ngenikem om we tan, nge äm aipwe awewe ngonuk wewen.” \v 5 Iwe, ewe king a pälüeni ekewe souürür, “Iei chök ekiekin letipei, nge üsap fokun siwili, pwe oupwe pwäri ngeniei ai we tan o awewe ngeniei wewen. Nge are ousap tongeni, üpwe üttawu pöümi me pechemi seni inisimi o ataela imwemi. \v 6 Nge are oua pwäri ngeniei ai we tan o awewe ngeniei wewen, üpwe ngenikemi chomong lifang mi aüchea o aitöchükemi. Iei mine oupwe pwäri ngeniei ai we tan o awewe ngeniei wewen.” \v 7 Iwe, ekewe souürür ra üreni fän aruuan, “Äm king, kopwe apworausa ngenikem om we tan, nge äm aipwe awewe ngonuk wewen.” \v 8 Nge ewe king a pälüeniir, “Üa fokun mefi pwe oua chök mochen atümwününgauaei, pokiten oua silei pwe üsap fokun siwili ekiekin letipei. \v 9 Are ousap pwäri ngeniei ai we tan, epwe chök fis ngenikemi mine üa apasa. Iwe, oua pwüngüpwüngfengen me mwan pwe oupwe atupuei ren ämi kapas chofana ngeniei, pun oua apilükülükü pwe epwe siwil masouen fansoun. Iei mine oupwe pwäri ngeniei ai we tan, mürin üpwe silei pwe oua tongeni awewe ngeniei wewen.” \v 10 Nge ekewe souürür ra üreni ewe king, “Esap fokun wor eman aramas won fanüfan a tongeni föri mine en king ka mochen, esap pwal wor eman king mi lap ika sounemenem a achimwa eman soutipachem ika sourong ika souürür, pwe epwe pwäri ngeni usun och mi wewe ngeni ei. \v 11 A men weires mine en king ka mochen, pun esap wor eman epwe tongeni pwäri ngonuk, chilon chök ekewe kot, nge ir resap nonom lein aramas.” \p \v 12 Iei popun ewe king a fokun song o lingeringer, a pwal allük pwe ekewe soutipachem meinisin lon Papilon repwe ninnila. \v 13 Iwe, lupwen a pwüngüla ewe allük pwe ekewe soutipachem repwe ninnila, ra pwal kütta Taniel me chienan kana pwe repwe ninnila. \v 14 Nge lupwen Ariok ewe samolun sounfiu mi wisen tümwünü ewe king a feila pwe epwe niela ekewe soutipachemen Papilon, Taniel a kapas ngeni fän mirit me lukpwetete. \v 15 Iwe, a aisini Ariok, “Pwota a kon pöchökül än ewe king allük?” Nge Ariok a awewefichi ngeni Taniel usun popun me wewen. \v 16 Iwe, Taniel a tolong ren ewe king o tüngor ngeni, pwe epwe mwüt ngeni eu fansoun an epwe witiwit fän iten an epwe awewe ngeni ewe king wewen an we tan. \p \v 17 Mürin, Taniel a feila lon imwan o apworausa ngeni Hanania, Misael me Asaria chienan kewe ei pworaus. \v 18 A pwal pese ngeniir pwe repwe tüngor ngeni ewe Koten läng an ümöümöch, pwe epwe pwäri ngeniir ewe monomon o amanaueer, pwe resap ninnila fiti ekewe soutipachemen Papilon. \v 19 Iwe, lon ewe chök pwinin, ewe monomon a pwä ngeni Taniel lon künaan. Mürin, Taniel a mwareiti ewe Koten läng. \q1 \v 20 Iwe, a apasa, “Üpwe mwareiti Kot tori feilfeilachök, \q1 pun i a eäni tipachem me manaman. \q1 \v 21 A siwili fansoun me kinikinin, \q1 a asapwilätiu king kana o seikiretä lon wiser, \q1 a pwal fang ngeni chon tipachem ar tipachem o ngeni chon silelap ar silelap. \q1 \v 22 Iwe, a pwäri mine a alolol o monomon, \q1 a silei mine a op lon rochopwak, \q1 pun saram a nom ren. \q1 \v 23 Üa kilisou ngonuk, en ewe Kot än ai kewe lewo, \q1 üa pwal ingemwareituk ren om fang ngeniei tipachem me tufich. \q1 Ka pälüeni äm iotek \q1 o pwäri ngenikem monomonen än ewe king we tan.” \p \v 24 Iei mine Taniel a feila ren Ariok, ätewe ewe king a awisa pwe epwe niela ekewe soutipachemen Papilon. Iwe, a üreni, “Kosap niela ekewe soutipachemen Papilon. Kopwe emwenieila fän mesen ewe king pwe üpwe awewe ngeni wewen an we tan.” \v 25 Mürin, Ariok a müttir emwenala Taniel fän mesen ewe king o üreni, “Üa küna eman mwän lein ekewe chon oola seni Juta, epwe tongeni awewe ngonuk, en king, wewen om we tan.” \v 26 Iwe, ewe king a aisini Taniel mi pwal iteni Peltesasar, “Ifa usun, ka tongeni pwäri ngeniei ai we tan o awewe ngeniei wewen?” \v 27 Nge Taniel a pälüeni ewe king, “Esap wor eman soutipachem me sourong ika soupwe me souürür epwe tongeni pwäri ngonuk en king ewe monomon ka mochen silei. \v 28 Nge mi wor eman Kot won läng a pwäri mine a monomon, a pwal pwäri ngonuk, en king Nepukatnesar, mine epwe fis me mürin. Iei usun om we tan me künaom, lupwen ka annut. \v 29 Ai king, lupwen ka kon won om peet, ka kon ekimongei lon letipom usun mine epwe fis me mürin. Nge ewe mi pwäri monomon a pwäri ngonuk mine epwe fis. \v 30 Nge ngang üsap silei usun ei monomon pokiten ai tipachem, pun ai tipachem esap lap seni än aramas tipachem. A chök pwä ngeniei fän iten ai üpwe awewe ngonuk en king wewen, pwe kopwe silei usun ekiekin letipom. \p \v 31 Ai king, ka küna eu uluulun aramas mi fokun watte o tekia, a ütä mwom, a fokun meriweriw o wesewesen eniweniw. \v 32 Iwe, möküren ei uluulun aramas a för seni kolt mi mürina, leaüngan me pöün ra för seni silifer, nge upwan me aföön ra för seni piras. \v 33 Iwe, pechen ra för seni mächä, nge eu kinikinin pachapachan a för seni mächä, pwal eu a för seni pwül. \v 34 Nge lupwen ka nenengeni, eföü fau watte a turuwu seni lenian, nge esap wor eman aramas a pünüüw. Iwe, ewe fau a tori ewe uluulun aramas o küw pachapachan mi för seni mächä me pwül pwe ra mökküla. \v 35 Mürin, ewe mächä, ewe pwül, ewe piras, ewe silifer me ewe kolt ra mökküla meinisin, pwe ra wewe ngeni pön wiich lon lenien wichiwich umwun wiich lupwen fansoun leres. Iwe, asepwäl a ässirela pwe resap chüen nom. Nge ewe fau mi amökkü ewe uluulun aramas a wiliti eu chukutekia o amasoua unusen fanüfan. \p \v 36 Iei om we tan, nge iei üpwele awewe ngonuk en king wewen. \v 37 Ai king, en ewe king mi lap seni king meinisin, pun ewe Koten läng a ngonuk mwum, nemenem, manaman me ling. \v 38 Kot a pwal fangolong lepoum aramas, mönün lemäl me machangen faileng seni ekis meinisin, pwe kopwe nemeniir meinisin. Iei mine en ewe mökür a för seni kolt. \v 39 Iwe, mürum epwe feito eu mwü mi kisitiu fän mwum. Nge mürin epwe pwal wor aülüngatin mwü a wewe ngeni ewe piras, epwe nemeni unusen fanüfan. \v 40 Iwe, epwe pwal feito arüanün mwü a pöchökül usun mächä. Pun usun mächä a amökkü o atatakisi mettoch meinisin, iei usun ei mwü epwe atai ekewe mwü mi akom mwan. \v 41 Iwe, usun ka küna pachapachen ewe uluulun aramas me aütün pechen, pwe eu kinikin a för seni pwül, nge eu kinikin a för seni mächä, iei usun ewe mwü epwe kinikinfesen. Nge ekis seni pöchökülen ewe mächä epwe chüen nom lon ewe mwü, usun ka küna pwe ewe mächä a nofitfengen me ewe pwül. \v 42 Pwal usun eu kinikinin aütün pechen a för seni mächä, nge eu a för seni pwül, iei usun eu kinikinin ewe mwü epwe pöchökül, nge eu epwe apwangapwang. \v 43 Iwe, usun ka küna ewe mächä mi nofitfengen me ewe pwül, iei usun ekewe chon nemeni ewe mwü repwe ririfengen le pwüpwülü, nge resap tongeni pachefengen, usun chök mächä esap pachefengen me pwül. \v 44 Iwe, lon fansoun mwün ekewe king, ewe Koten läng epwe aüetä eu mwü esap tongeni tala, esap pwal wor eu mwü epwe tongeni akufu. Iwe, ei mwü epwe ataela o arosala ekewe lusun mwü, nge epwe püsin nom tori feilfeilachök. \v 45 Iei wewen ewe fau ka küna pwe a turuwu seni lenian, nge esap wor eman a pünüüw ewe fau, a amökkü ewe mächä, ewe piras, ewe pwül, ewe silifer me ewe kolt. Iwe, ewe Kot mi lapalap a aiti ngonuk en king mine epwe fis me mürin. Masouen ewe tan a let, nge wewen a pwüng.” \p \v 46 Mürin, ewe king Nepukatnesar a chapetiu lepwül o asamolu Taniel. A pwal apasa pwe repwe asor ngeni mongö me apach mi pwokus. \v 47 Iwe, ewe king a üreni Taniel, “Ellet, om we Kot a fokun tekia seni ekewe kot meinisin, a pwal lap seni ekewe king meinisin, a tufichin pwäri mine a monomon, pun en ka tufichin pwäri ei monomon.” \v 48 Mürin, ewe king a alapätä Taniel, a pwal lifang ngeni chomong pisek mi aüchea. Iwe, a seikätä Taniel pwe epwe wisen nemenem lon unusen ewe sop itan Papilon, epwe pwal sounemenemen soutipachemen Papilon meinisin. \v 49 Iwe, pokiten Taniel a tüngor, ewe king a seikätä Satrak, Mesak me Apetneko pwe repwe kisin fän Taniel le nemenem lon ewe sop itan Papilon. Nge Taniel a chök nom lon imwen ewe king. \c 3 \s1 Chienen Taniel resap kar me lon ewe ekkei \sr 3.1-30 \p \v 1 Iwe, ewe king Nepukatnesar a föri eu uluulun aramas seni kolt, tekian ükükün tiwe fiit, nge öün tiwu fiit. Iwe, a anomu lon ewe maasiesin Tura lon ewe sop itan Papilon. \v 2 Mürin, ewe king a körifengeni ekewe kepina me sounemenem, ekewe nöüwis tekia me souemwen, ekewe chon tümwünü moni me souapwüng, ekewe samol me nöüwisen ekewe sop meinisin. Iwe, a titiir pwe repwe eti mwichen afinünen ewe uluulun aramas i ewe king Nepukatnesar a aüetä. \v 3 Iwe, ekei nöüwis meinisin ra chufengen fän iten efinünen ewe uluulun aramas ewe king Nepukatnesar a föri. Iwe, ra ütä me mwan. \v 4 Iwe, ewe chon arong a kökkö fän leüömong, “Ämi aramasen fanü me mwü meinisin, pwal aramas mi eäni sokopaten fos, iei än ewe king allük ngenikemi. \v 5 Lupwen oupwe rong tikin rappwa, aangün, kitar, keseng, faiolin me sokun pisekin ettik, oupwe chapetiu o fel ngeni ewe uluulun aramas mi för seni kolt ewe king Nepukatnesar a aüetä. \v 6 Nge iö esap chapetiu o fel ngeni, epwe koturulong lon ewe lenien ekkei mi fokun sarara lon ewe chök otun.” \v 7 Iwe, lupwen ekewe aramasen fanü me mwü pwal aramas mi eäni sokopaten fos ra rong tikin ekewe sokopaten pisekin ettik, ra chapetiu o fel ngeni ewe uluulun aramas mi för seni kolt, ewe king Nepukatnesar a aüetä. \p \v 8 Iwe, lon ewe fansoun ekoch chon Papilon ra etto o aturu ekewe chon Juta. \v 9 Ra üreni ewe king Nepukatnesar, “Amwo ewe king epwe manau tori feilfeilachök. \v 10 Äm king, ka föri ewe allük pwe aramas meinisin mi rong tikin ekewe sokopaten pisekin ettik repwe chapetiu o fel ngeni ewe uluulun aramas mi för seni kolt. \v 11 Ka pwal allük pwe iö esap chapetiu o fel ngeni, epwe koturulong lon ewe lenien ekkei mi fokun sarara. \v 12 Iwe, mi wor ekoch chon Juta iter Satrak, Mesak me Apetneko, ka seikiretä pwe repwe nöüwisen ewe sop itan Papilon. Ätekei ra aleasolapa alom pwe resap angang ngeni om kewe kot, resap pwal fel ngeni om we uluulun aramas ka aüetä.” \p \v 13 Mürin, Nepukatnesar a fokun lingeringer o allük pwe repwe emwenato Satrak, Mesak me Apetneko. Iwe, ra emwenireto fän mesen ewe king. \v 14 Nge Nepukatnesar a kapas ngeniir, “Ifa usumi Satrak, Mesak me Apetneko, a pwüng pwe ousap mochen fel ngeni ai kewe kot ika chapetiu ngeni ai we uluulun aramas mi för seni kolt üa aüetä. \v 15 Iwe, are oupwe rong tikin rappwa, aangün, kitar, keseng, faiolin me sokun pisekin ettik o chapetiu pwe oupwe fel ngeni ai we uluulun aramas mi för seni kolt, meinisin epwe mürina ngenikemi. Nge are ousap fel ngeni, oupwe koturulong lon ewe lenien ekkei mi fokun sarara lon ewe chök otun. Ifa usun, epwe wor eman kot mi tongeni amanauakemi seni lepei?” \p \v 16 Iwe, Satrak, Mesak me Apetneko ra üreni ewe king, “Äm king Nepukatnesar, esap wor och mine aipwe pälüeni ngonuk pwe epwe penikem won ei mettoch. \v 17 Nge are epwe fis ngenikem pwe aipwe koturulong lon ewe lenien ekkei mi fokun sarara, äm we Kot aia angang ngeni epwe tongeni amanauakem seni. Ewer, i epwe angasakem seni lepoum en äm king. \v 18 Nge are esap amanauakem, en äm king kopwe silei pwe äm aisap fel ngeni om kewe kot, aisap pwal chapetiu ngeni om we uluulun aramas mi för seni kolt ka aüetä.” \p \v 19 Mürin, Nepukatnesar a fokun lingeringeriti Satrak, Mesak me Apetneko, pwe a wowongau ngeniir. Iwe, a allük pwe repwe sonisefäli ewe ekkei, pwe pwichikaran epwe tori fän fisu seni me mwan. \v 20 Iwe, a körato ekoch sounfiu mi pöchökül seni an mwichen sounfiu pwe repwe föti Satrak, Mesak me Apetneko o atururolong lon ewe lenien ekkei mi fokun sarara. \v 21 Iwe, ra föti ätekei fän üfer owokot me imwer akau pwal sokun üf ra üföüf, o atururolong lon ewe lenien ekkei mi fokun sarara. \v 22 Iwe, ewe lenien ekkei a fokun sarara pokiten ar achocho le apwönüetä än ewe king allük mi fokun pöchökül. Iei mine pulopulen ewe ekkei a ngetewu o niela ätekewe mi aturalong Satrak, Mesak me Apetneko. \v 23 Iwe, ekei ülüman mwän Satrak, Mesak me Apetneko ra turulong lukalapen ewe lenien ekkei fän fööföör. \v 24 Nge lupwen ewe king Nepukatnesar a nenela lon ewe ekkei, a weitifengeni o müttir ütä. Iwe, a aisini nöün kewe souemwen, “Ifa usun, sisap föti ülüman mwän o atururolong lon ei ekkei?” Nge ra pälüeni, “Ewer, äm king.” \v 25 Iwe, ewe king a apasa, “Nge pwota üa küna föman mwän resap fööfö, ra fetal lukalapen ewe ekkei, nge resap feiengau. Iwe, lapalapen ewe afömanün a usun chök eman nöün ekewe kot?” \p \v 26 Mürin, Nepukatnesar a feila ren asamen ewe lenien ekkei mi fokun sarara o kökkö, “Satrak, Mesak me Apetneko, ämi chon angang ngeni ewe Kot mi Fokun Tekia, oupwe towu o feito rei.” Iwe, ra towu seni lon ewe ekkei. \v 27 Iwe, ekewe kepina me sounemenem, ekewe nöüwis tekia me nöün ewe king souemwen ra mwicheto ren ekewe ülüman mwän o küna pwe inisir esap kar ren ewe ekkei, meten mökürer esap pwoiwi, üfer owokot resap kar, nge esap pwal wor pwoaraarütten ekkei wor. \v 28 Iwe, Nepukatnesar a apasa, “Üpwe mwareiti än Satrak, Mesak me Apetneko we Kot. A tinato nöün chon läng pwe epwe angasa nöün chon angang mi lükü i. Iwe, ra purätiu ai kewe allük o fangela inisir, pun resap mochen chapetiu o fel ngeni eman kot lükün ar we Kot. \v 29 Iei mine ngang üa föri eu allük, pwe ika eman aramasen eu fanü me mwü, ika eman aramas mi eäni sokopaten fos epwe eäni kapasen turunufas ngeni än Satrak, Mesak me Apetneko we Kot, pöün me pechen repwe üttüwu seni inisin, nge imwan epwe tala. Pun esap wor eman kot a tongeni amanaua aramas usun ar we Kot.” \v 30 Mürin, ewe king a seikätä Satrak Mesak me Apetneko o awiseer ngeni wis tekia lon ewe sop itan Papilon. \c 4 \s1 Nepukatnesar a umwesila \sr 4.1-37 \p \v 1 Iei ewe pworaus king Nepukatnesar a asile ngeni aramasen fanü me mwü meinisin, pwal ngeni aramas mi eäni sokopaten fos me won unusen fanüfan: Kinamwe mi somwola epwe torikemi meinisin. \v 2 Seni pwapwan letipei üpwe asile ngenikemi usun ekewe asisil me ekewe manaman ewe Kot mi Unusen Tekia a föri ngeniei. \v 3 Ekewe asisil Kot a föri ra fokun amwarar, an kewe manaman ra fokun ling. Mwün epwe nom tori feilfeilachök, nge an nemenem epwe fis seni eu täppin aramas tori pwal eu täppin. \p \v 4 Ngang Nepukatnesar üa nom lon imwei imwen king fän kinamwe o nonomöch. \v 5 Nge üa eäni eu tan mi fokun aniuokusuei. Lupwen üa annut, a wor künaei mi fokun amwökütükütü letipei. \v 6 Iei mine üa körato soutipachemen Papilon meinisin, pwe repwe feito rei o awewe ngeniei wewen ai we tan. \v 7 Iwe, ekewe soutipachem me sourong, ekewe souürür me soupwe ra feito. Iwe, üa apworausa ngeniir ai we tan, nge resap tongeni awewe ngeniei wewen. \v 8 Mürin, Taniel a feito rei, ätewe mi pwal iteni iten ai we kot Peltesasar, Ngünün ewe Kot mi Pin a nom won. Iwe, üa apworausa ngeni ai we tan, \v 9 “Peltesasar, samolun ekewe soutipachem, üa silei pwe Ngünün ewe Kot mi Pin a nom womw, kosap pwal weires le pwäri mine a monomon. Iei ai we tan. Kose mochen kopwe awewe ngeniei wewen. \v 10 Lupwen üa annut won ai peet, üa küna efoch irä mi fokun tekia lukalapen fanüfan. \v 11 Iwe, ewe irä a mämäritä o pöchökülela tori ülülan a tori läng, nge aramasen fanüfan meinisin ra tongeni küna. \v 12 Iwe, chön ra mürina, a pwal fokun uamong, pwe a ku ngeni aramas meinisin pwe repwe mongö. Iwe, mönün lemäl ra nom fän nürün, ekewe machang ra fas won palan kewe, nge mönümanau meinisin ra mongö seni. \p \v 13 Lupwen üa ekieki usun masouen ai we tan, üa pwal tan pwe eman chon künö mi pin a feitiu seni läng. \v 14 Iwe, a kökkö fän leüömong, ‘Oupwe ukufi ewe irä o pöküela palan, oupwe pwal amätärala chön o atoropasafeili uan. Iwe, ekewe mönün lemäl repwe sü seni fan, ekewe machang repwe pwal ässila seni won palan kewe. \v 15 Nge oupwe likitala popun me waran lon pwül, oupwe pwal föti ren selimächä me piras lein ekewe fetilin lemäl. Iwe, ei mwän epwe chöchön ren amurenipwin o eti mönün lemäl le mongö fetil. \v 16 Iwe, tipan epwe soko seni tipen aramas, pwe epwe tipeni tipen man. Ina usun epwe fis ngeni lon ükükün fisu ier. \v 17 Ei allük a pwüngüla me ren ekewe chon künö mi pin, a pwal rongofeil me rer, pwe aramas repwe silei pwe Ewe mi Fokun Tekia a nemeni mwün aramas, repwe pwal silei pwe a fangala nemenem ngeni iö a mochen fang ngeni o seikätä chon tekison pwe repwe nemenem.’ \v 18 Iei usun ewe tan ngang king Nepukatnesar üa eäni. Nge en Peltesasar kopwe awewe ngeniei wewen, pun ekewe soutipachem meinisin mi nom lon mwüi resap tongeni. Iwe, nge en ka tongeni, pun Ngünün ewe Kot mi Pin a nom womw.” \v 19 Mürin än Taniel mi pwal iteni Peltesasar rongorong ei pworaus, a fanfanala fän mairü, pun letipan a fokun mwökütüküt ren wewen ewe tan. Nge ewe king a apasa, “Peltesasar, kosap niuokus le awewe ngeniei wewen ai we tan.” Iwe, Peltesasar a üreni, “Ai samol, amwo pekingauen wewen om we tan epwe fän iten chon oputok me chon pälüenuk. \v 20 Ka küna efoch irä mi mämäritä o pöchökülela tori ülülan a tori läng, nge aramasen fanüfan meinisin ra tongeni küna. \v 21 Iwe, chön ra mürina, a pwal fokun uamong, pwe a ku ngeni aramas meinisin pwe repwe mongö. Iwe, mönün lemäl ra nom fän nürün, machang ra pwal fas won palan kewe. \v 22 Ai king, en ka wewe ngeni ewe irä, pun ka mämäritä o pöchökülela. Om iteüöch a fefeitä pwe a tori läng, nge om nemenem a tori unusen fanüfan meinisin. \v 23 Iwe, en king ka küna eman chon künö mi pin a feitiu me läng o apasa, ‘Oupwe ukufi ewe irä o ataela, nge oupwe likitala popun me waran lon pwül, oupwe pwal föti ren selimächä me piras lein ekewe fetilin lemäl. Iwe, ei mwän epwe chöchön ren amurenipwin o eti mönün lemäl le mongö fetil lon ükükün fisu ier.’ \v 24 Iei usun wewen om we tan, ai king, pwal iei pwüngün mine Ewe mi Fokun Tekia a apwüngala pwe epwe fis ngonuk ai king. \v 25 Iwe, aramas repwe asuukela seni me leir, pwe kopwe nonom lein ekewe mönün lemäl. Lon ükükün fisu ier kopwe mongö fetil usun chök kow, kopwe pwal chöchön ren amurenipwin. Mürin kopwe mefi pwe Ewe mi Fokun Tekia a nemeni mwün aramas, nge a fangala nemenem ngeni iö a mochen fang ngeni. \v 26 Iwe, a pwal wor wewen alon ewe chon künö pwe popun me waren ewe irä repwe nonom. Kopwe nemenisefäli mwum, lupwen kopwe mefi pwe Kot a nemeni unusen fanüfan. \v 27 Iei mine ai king, kose mochen kopwe tipeeu ngeni ai kapas. Kopwe aier seni om tipis o eäni föförün pwüng, kopwe pwal ekieksefäl seni om föföringau o eäni tong ngeni chon riaföü. Ren ei, om nonomöch epwe soposopola.” \p \v 28 Ekana mettoch meinisin ra fis ngeni ewe king Nepukatnesar. \v 29 Iwe, engol me ruu maram mürin, ewe king a fetal won imwan lon Papilon \v 30 o apasa, “Sap iei Papilon ewe telinimw mi lapalap üa aüetä fän ai tufich me pöchökül pwe ai lenien king, epwe pwal alinga lingen ai nemenem?” \v 31 Iwe, lupwen a chüen kapas, mwelien eman a feitiu seni läng o apasa, “Asile ngonuk king Nepukatnesar, pwe iei kosap chüen nemeni mwum. \v 32 Aramas repwe asuukela seni me leir pwe kopwe nonom lein ekewe mönün lemäl. Kopwe mongö fetil usun chök kow lon ükükün fisu ier, tori kopwe mefi pwe Ewe mi Fokun Tekia a nemeni mwün aramas, nge a ngeni iö a mochen fang ngeni.” \v 33 Lon ewe chök otun pwüngün ewe kapas a fis ngeni Nepukatnesar. Aramas ra asüela seni me leir, a pwal mongö fetil usun kow, nge inisin a chöchön ren amurenipwin. Iwe, feilfeil möküran a langatam usun chök ülöülen ikel, nge kün ra usun chök kün machang. \p \v 34 Iwe, ewe king a üra, “Wesin ekewe fisu ier, ngang Nepukatnesar üa netä läng o miritsefäl. Iwe, üa mwareiti Ewe mi Fokun Tekia o manau tori feilfeilachök, üa pwal alinga o asamolu i. \q1 Pun an nemenem esap müchüla, \q1 nge mwün a nonom seni eu täppin aramas tori pwal eu täppin. \q1 \v 35 Iwe, esap wor aüchean chon fanüfan meinisin me ren Kot. \q1 A föri mochenin letipan ngeni mwicheichen chon läng, \q1 pwal ngeni chon fanüfan meinisin. \q1 Iwe, esap wor eman a tongeni pinei mine a föri \q1 ika aisini, ‘Met ka föri?’ \v 36 Lon ewe otun lupwen üa miritsefäl, a pwal torisefäliei iteüöchi me itetekiai me lingen mwüi. Iwe, nei kewe souemwen me samol ra tipenisefäliei, üa pwal tosefälilong lon wisei wisen king, nge ai nemenem a chök lapala. \v 37 Iei mine ngang Nepukatnesar üpwe mwareiti o asamolu ewe Kingen Läng, üpwe pwal alinga i. An föför ra let o pwüng, nge a atekisona chokewe mi eäni lamalamtekia.” \c 5 \s1 Ewe mak won ewe etip \sr 5.1-31 \p \v 1 Lon eu pwin ewe king Pelsasar a föri eu kametip mi lapalap fän iten nöün kewe engeröü samol. Iwe ra fokun ünüfengen wain. \v 2 Nge lupwen Pelsasar a ekis puch ren ünüman wain, a apasa pwe repwe uwato ekewe kap kolt me silifer Nepukatnesar saman we a angei seni ewe Imwenfel lon Jerusalem. Pun Pelsasar a mochen pwe i me nöün kewe samol, pwal pwülüan me ülüpwülüan kana repwe aea le ün. \v 3 Iwe, ra uwato ekewe kap kolt me silifer mi nom lon ewe Imwenfelin Kot lon Jerusalem me lom, nge ewe king me nöün kewe samol, pwal pwülüan me ülüpwülüan kana ra ün wain lor. \v 4 Ra pwal mwareiti ar kewe uluulun kot ra för seni kolt, silifer, piras, mächä, irä me fau. \p \v 5 Lon ewe chök otun a pwä aütün pöün eman aramas a makei won ewe etip mi pwech lon imwen ewe king awenewenen ewe lenien atittin. Iwe, lupwen ewe pau a makei ewe mak, ewe king a küna. \v 6 Mürin, won mesen ewe king a wopwechepwechela, nge pwäsukun ra nechefengen, pun a fokun niuokus. \v 7 Iwe, ewe king a kökkö fän leüömong pwe repwe emwenato ekewe sourong, ekewe souürür me ekewe soupwe. Nge lupwen ra feito, ewe king a üreniir, “Iö leimi epwe tongeni aleani ei mak o awewe ngeniei wewen, üpwe fang ngeni üfen king mi parochol, epwe pwal mwärini epa mwärämwär seni kolt fän üan. Iwe, epwe nampa ülüngat le nemenem lon mwüi.” \v 8 Mürin, nöün ewe king soutipachem meinisin ra kanoto ren, nge esap wor eman a tongeni aleani ewe mak ika awewe ngeni ewe king wewen. \v 9 Ren ei a lapala än ewe king Pelsasar niuokus, nge wowon a siwil, pwal nöün kewe samol ra rükö. \p \v 10 Iwe, lupwen ewe kiwin inen ewe king a rongorong mwökütükütün ewe king me nöün kewe samol, a tolong lon ewe lenien kametip o apasa, “Amwo ewe king epwe manau tori feilfeilachök. Esap wor popun pwe kopwe niuokus ika epwe siwil wowomw. \v 11 Pun mi wor eman mwän lon mwum, ngünün ekewe kot mi pin ra nom won. Iwe, lon mwün semom a fen pwä pwe an ekiek a saram, a pwal tipachem o silelap usun chök ekewe kot. King Nepukatnesar semom we a seikätä pwe epwe samolun ekewe soutipachem me sourong, souürür me soupwe. \v 12 Pun a pwä pwe a eäni tipachem me silelap mi fokun amwarar, a tufich le awewei tan, a pwal asilla wewen asisil o pwäri mine a monomon. Iei mine kopwe körato Taniel mi pwal iteni Peltesasar me ren ewe king, pwe epwe awewe ngonuk wewen ei mak.” \v 13 Mürin, ra emwenato Taniel fän mesen ewe king. Nge ewe king a kapas ngeni, “Ifa usun, en Taniel eman lein ekewe chon Juta mi oola, semei we ewe king a emwenato seni Juta? \v 14 Iwe, üa rongorong pwe ngünün ekewe kot mi pin ra nonom womw, om ekiek a saram, om tipachem me silelap a pwal fokun alolol. \v 15 Iwe, ekewe soutipachem me sourong ra feito rei pwe repwe aleani ei mak o awewe ngeniei wewen, nge resap tongeni. \v 16 Nge üa rong pwe en ka tongeni awewei mettoch o pwäri mine a monomon. Iwe, are kopwe tongeni aleani ei mak o awewe ngeniei wewen, üpwe fang ngonuk üfen king mi parochol o amwärämwäralong fän uom epa mwärämwär seni kolt, üpwe pwal seikuketä pwe kopwe nampa ülüngat le nemenem lon mwüi.” \p \v 17 Mürin, Taniel a üreni ewe king, “Kose mochen kopwe püsin eäni om kewe lifang, nge liwini we kopwe ngeni eman. Nge inamwo, üpwe chök aleani ngonuk en king ei mak o awewe ngonuk wewen. \v 18 Ai king, ewe Kot mi Fokun Tekia a ngeni Nepukatnesar semom we mwün me nemenem, pwal iteüöch me ling. \v 19 Iwe, aramasen mwü me fanü meinisin, pwal aramas mi eäni sokopaten fos ra niuokusiti Nepukatnesar o chechech fän mesan pokiten ewe nemenem mi watte Kot a ngeni. Iwe, a niela iö a mochen niela, a pwal amanaua iö a mochen amanaua. A seikätä iö a mochen seikätä, nge a asapwilätiu iö a mochen asapwilätiu. \v 20 Nge lupwen a lamalamtekia o ülöförea, ewe king a tur seni wisan wisen king, nge lingan a pöüt seni. \v 21 Iwe, aramas ra asüela seni me leir, nge tipan a wiliti tipen man, pwe a chök nonom lein ekewe aas mi mwacho. Iwe, a mongö fetil usun chök kow, nge inisin a chöchön ren amurenipwin tori a mefi pwe ewe Kot mi Fokun Tekia a nemeni mwün aramas, nge a ngeni iö a mochen fang ngeni. \v 22 Iwe, en Pelsasar nöün Nepukatnesar we ka fen silei ekei mettoch meinisin, nge kosap atekisonok. \v 23 Ka ü ngeni ewe Samolun läng ren om apasa pwe repwe uwato reöm ekewe kapen lon an Imwenfel. Iwe, en me noum kewe samol, pwülüom me ülüpwülüom kana oua pwal aea le ün wain. Iwe, ka mwareiti ekewe uluulun kot mi för seni silifer me kolt, pwal seni piras, mächä, irä me fau, ekewe uluulun kot resap tongeni küna och ika rongorong ika memef. Nge kosap asamolu ewe Kot mi amwöchü manauom o silei om föför meinisin. \p \v 24 Iei popun Kot a tinato ewe pau pwe epwe makei ei mak. \v 25 Iwe iei kapasen ei mak: Mene, Mene, Tekel, Parsin. \v 26 Nge iei wewen eu me eu ekei kapas: Mene wewen Kot a aleani ränin om nemenem o aükätiu. \v 27 Tekel wewen Kot a kilonuk, nge a pwä pwe ka fokun päl. \v 28 Peres wewen mwum epwe kinikinfesen, nge chon Metia me chon Persia repwe mwüni.” \p \v 29 Mürin, Pelsasar a apasa pwe repwe aüföüfa ngeni Taniel echö üfen king mi parochol o amwärämwäralong fän üan epa mwärämwär seni kolt. Iwe, pworausen Taniel a rongofeil pwe epwe nampa ülüngat le nemenem lon mwün Pelsasar. \v 30 Nge lon ewe chök pwinin, Pelsasar ewe kingen Papilon a ninnila. \v 31 Iwe, Tarius ewe re Metia a popuetä le nemeni ewe mwü, lupwen a ierini wone me ruu. \c 6 \s1 Taniel a nom lon pwangen laion \sr 6.1-28 \p \v 1 Iwe, Tarius a ekieki pwe epwe öch an epwe awisa ipükü rüe kepina, pwe repwe nemenem lon unusen mwün. \v 2 Iwe, a pwal awisa ülüman nöüwis tekia pwe repwe nom asen ekewe kepina meinisin, nge Taniel eman lein ekewe ülüman. Iwe, ekewe kepina ra wisen repoot ngeni ekewe ülüman, pwe resap tongeni aosupwanga ewe king ren ar tümwününgauei ar angang. \v 3 Iwe, a pwä pwe Taniel a angangöch seni ekewe nöüwis tekia me ekewe kepina meinisin, pun a fokun tipesaram, a pwal tipachem me silelap. Iei mine ewe king a ekiekin seikätä, pwe epwe nemenem lon unusen mwün. \v 4 Mürin, ekewe nöüwis tekia me ekewe kepina ra kütta och mwälin lon än Taniel angang pwe repwe tongeni tip ngeni, nge resap tongeni küna och popun, pun Taniel a allükülük, nge esap wor mwälin ika tümwününgauan. \v 5 Iwe, ekewe mwän ra kapasfengen lefiler, “Sisap tongeni küna och mwälin lon än ei mwän Taniel angang. Eli sipwe chök küna och lon an aleasochisi än an we Kot allük.” \v 6 Iei mine ekewe nöüwis tekia me ekewe kepina ra kiito ren ewe king o üreni, “Amwo äm king Tarius epwe manau tori feilfeilachök. \v 7 Äm meinisin mi angang lon mwum, äm ekewe nöüwis tekia me sounemenem, pwal ekewe kepina me souemwen aia tipeeufengen pwe en king kopwe föri eu allük o apwüngala, pwe esap wor eman epwe tüngor och seni eman kot ika aramas lon ükükün ilik rän, pwe repwe chök tüngor senuk en king. Nge iö esap aleasochis ngeni, epwe koturulong lon pwangen laion. \v 8 Iei mine äm king, kopwe föri eu allük o saini itom won, pwe esap tongeni siwil usun chök allükün Metia me Persia resap siwil.” \v 9 Iei mine ewe king Tarius a saini itan won ewe allük o apwüngala. \p \v 10 Iwe, lupwen Taniel a silei pwe ei allük a sain, a feila lon imwan o tötä lon eu rumwen asan, ia a wor ie eu asammwacho mi sap ngeni Jerusalem. Ikenan Taniel a fotopwäsuk, a iotek o kilisou ngeni an we Kot fän ülüngat lon ewe rän, usun mine a piin föföri me mwan. \v 11 Iwe, lupwen ekewe mwän ra kiito ren imwen Taniel we, ra küna pwe a iotekin tüngor ngeni an we Kot. \v 12 Mürin ra feila ren ewe king o kapas ngeni usun an we allük. Iwe, ra ais, “Äm king, ifa usun, kosap saini ewe allük, pwe esap wor eman epwe tüngor och seni eman kot ika aramas lon ükükün ilik rän, pwe repwe chök tüngor senuk äm king? Sap iei usun, pwe iö epwe aleasolap ngeni, epwe koturulong lon pwangen laion?” Iwe, ewe king a pälüeni, “Ewer, ei allük a pwüngüla, pwe a usun chök allükün Metia me Persia resap tongeni siwil.” \v 13 Mürin, ekewe mwän ra pwal kapas ngeni ewe king, “Ewe mwän Taniel, eman lein ekewe chon Juta mi oola, esap aleasochis ngonuk äm king, pwal ngeni ewe allük ka saini, pwe a chüen iotekin tüngor fän ülüngat lon eu rän.” \p \v 14 Iwe, lupwen ewe king a rong ekei kapas, a fokun lolilen o ekiekin amanaua Taniel. Iwe, seni ei otun tori lekuniol a achocho le kütta met epwe tongeni amanaua Taniel ren. \v 15 Mürin, ekewe mwän ra pwal kiito ren ewe king o üreni, “Äm king, ka silei pwe ei allük, ka apwüngala, eu allükün Metia me Persia esap fokun tongeni siwil.” \p \v 16 Iwe, ewe king a apasa pwe repwe emwenato Taniel o aturalong lon ewe pwangen laion. Nge ewe king a üreni Taniel, “Amwo om we Kot ka likitü le angang ngeni epwe amanauok.” \v 17 Mürin ra uwato eföü fau o pine ngeni ewe pwangen laion, nge ewe king a impwangei ren nöün ringen impwang pwal ren än nöün kewe samollap ringen impwang, pwe esap wor och mine a pwüngüla usun Taniel epwe siwil. \v 18 Mürin, ewe king a liwinla lon imwan, nge esap mongö och lon ewe pwin, esap wor och pwapwa a fis lon imwan, esap pwal sile maür. \p \v 19 Iwe, lesosorusich ewe king a pwätä o müttirila ren ewe pwangen laion. \v 20 Nge lupwen a tori ewe pwang, a kökkö fän lolilen o apasa, “Taniel, chon angang ngeni ewe Kot mi Manau. Ifa usun, om we Kot ka likitü le angang ngeni a tongeni amanauok seni ekana laion?” \v 21 Nge Taniel a pälüeni, “Amwo ewe king epwe manau tori feilfeilachök. \v 22 Ai Kot a tinato eman chon läng pwe epwe pinei awen ekei laion. Iwe, resap tongeni afeiengauaei, pokiten esap wor ai tipis ngeni Kot pwal ngonuk ai king.” \v 23 Iwe, ewe king a fokun pwapwa o apasa pwe repwe angeawu Taniel seni lon ewe pwangen laion. Nge lupwen Taniel a towu, resap küna och kinas won inisin, pun a lükü an Kot. \v 24 Mürin, ewe king a pwal apasa pwe repwe emwenato ekewe mwän mi aturu Taniel o atururolong lon ewe pwangen laion, pwal nöür me pwülüer. Iwe, lupwen resamwo tori epin ewe pwang, ekewe laion ra fen turufiir o ocheer meinisin. \p \v 25 Mürin, king Tarius a mak ngeni aramasen fanü me mwü meinisin, pwal ngeni aramas mi eäni sokopaten fos won unusen fanüfan, “Kinamwe mi somwola epwe torikemi. \v 26 Üa apwüngala eu allük, pwe aramas meinisin mi nom fän nemeniei repwe niueiti o meniniti än Taniel we Kot. Pun i ewe Kot mi Manau a nom tori feilfeilachök, mwün esap tala, an nemenem esap pwal müchüla. \v 27 I chök a tufichin angasa o amanaua aramas, a pwal föri asisil me manaman won läng pwal won fanüfan. I a amanaua Taniel seni ekewe laion.” \v 28 Iwe, Taniel a iteföüla lon mwün Tarius tori lon mwün Sirus ewe re Persia. \c 7 \s1 Taniel a tan usun föman mönümanau \sr 7.1-28 \p \v 1 Lon aeuin ierin mwün Pelsasar ewe kingen Papilon, ngang Taniel a wor künaei lon ai tan, lupwen üa annut won ai peet. Nge wesin ai tan üa makeetiu masouan. Iei pworausen \v 2 mine üa küna lon ewe pwinin. Üa küna pwe rüanü mölümöl ra mölümöliti ewe matau watte. \v 3 Iwe, föman mönümanau mi watte ra feitä me lon ewe matau, nge eman me eman leir a sokola. \x + \xo 7.3 \xt Pwär 13.1; 17.8\x* \v 4 Ewe aemanün a wewe ngeni eman laion, nge pöükässin ra usun chök pöükässin eman ikel. Iwe, lupwen üa nenengeni, pöükässin ra üttüwu seni, nge eman a aütäi seni won fanü, pwe a üwenewenetä won ruofoch pechen usun eman aramas. Iwe, eman a siwili tipan ngeni tipen aramas. \v 5 Iwe, ewe aruomanün mönümanau a usun chök eman pear, nge epekin inisin chök a ütä. Iwe, ülüfoch chürärä ra nom lon awan lefilen ngiin, nge eman a üreni, “Kopwe ütä o ochei chomong fituk.” \v 6 Mürin üa küna pwal eman mönümanau a usun chök eman lepart, a wor fofoch pöükässin won sökürün usun pöükässin machang, a pwal wor rüanü möküran, nge eman a ngeni an nemenem. \x + \xo 7.6 \xt Pwär 13.2\x* \v 7 Mürin, üa küna ewe afömanün mönümanau, a fokun eniweniw o eniuokus, a pwal fokun pöchökül. Ngiin mi langatam ra usun chök mächä, a ochei o atatakisi liapan, a pwal purätiu meinisin mine a lusun. Iwe, sokun ei mönümanau a sokola seni ekewe mi akom mwan, a pwal wor engol mächän. \x + \xo 7.7 \xt Pwär 12.3; 13.1\x* \v 8 Lupwen üa nenengenifichi mächän kewe, üa küna pwal efoch mächän mi kükün a pwükütä me leir. Nge lupwen ewe efoch a pwükütä, ülüfoch seni ekewe engol ra üttütä me lepopur. Nge nengeni, ei mächä a wor mesan usun chök mesen eman aramas, a pwal wor awan mi eäni kapas tunomong. \x + \xo 7.8 \xt Pwär 13.5-6\x* \v 9 Iwe, üa nengeni o küna pwe ra amolätä lenien motun king, nge Kot ewe mi nom seni me lomlom a mottiu won eu. Iwe, üfan a pwechepwech usun snow, möküran a üwan usun chök ülen sip mi pwechepwech, nge an lenien mot me willan kewe ra usun chök pulopulen ekkei. \x + \xo 7.9 \xt Pwär 20.4; 1.14\x* \v 10 Iwe, eu ekkei mi watte a ngetewu seni, ngeröün chon angang ra angang ngeni, nge eu mwichen millionun aramas ra ütä mwan. Iwe, ekewe souapwüng ra mottiu o suki puk kana pwe repwe eäni kapwüng. \x + \xo 7.10 \xt Pwär 5.11; 20.12\x* \v 11 Iwe, üa sopwela le kakatol pokiten än ewe mächä eäni kapas tunomong. Nge lupwen üa nenengeni, üa küna pwe ewe afömanün mönümanau a ninnila, a pwal tatakis inisin o koturulong lon ekkei pwe epwe karala. \v 12 Esap chüen wor än ekewe lusun mönümanau nemenem. Ra chüen manau, nge manauer a chök aükük. \v 13 Mürin üa küna me lon künaei lepwin eman a feito me lon kuchun läng, a usun chök lapalapen eman nöün aramas. Iwe, ra emwenato ren Kot ewe mi nom seni me lomlom, pwe epwe nom fän mesan. \x + \xo 7.13 \xt Mat 24.30; 26.64; Mark 13.26; 14.62; Luk 21.27; Pwär 1.7,13; 14.14\x* \v 14 Iwe, a angei an nemenem me lingan me mwün, pwe aramasen fanü me mwü, pwal aramas mi eäni sokopaten fos repwe angang ngeni. An nemenem epwe nom tori feilfeilachök, esap tongeni wesila, nge mwün esap tongeni tala. \x + \xo 7.14 \xt Pwär 11.15\x* \p \v 15 Ngang Taniel üa lolilen lon letipei, pun künaei lepwin a eniuokusuei. \v 16 Iei popun üa churi eman lein chokewe mi ütä arun ewe lenien motun king o aisini usun pwüngün ekewe mettoch meinisin. Iwe, a awewe ngeniei wewen, \v 17 “Ekewe föman mönümanau mi watte ra wewe ngeni föman king repwe ütä o nemenem won fanüfan. \v 18 Nge chon pin kana nöün Ewe mi Fokun Tekia repwe angei ewe mwü o mwüni tori feilfeilachök.” \x + \xo 7.18 \xt Pwär 22.5\x* \p \v 19 Mürin üa mochen silei usun pwüngün me wewen ewe afömanün mönümanau a sokola seni ekewe lusun. A fokun eniweniw, ngiin ra usun chök mächä, ükkün ra usun piras, a ochei o atatakisi liapan, a pwal purätiu meinisin mine a lusun. \v 20 Üa pwal mochen silei usun pwüngün me wewen mächän kewe engol won möküran, pwal usun ewe efoch mi pwükütä me leir, nge ülüfoch seni ekewe engol ra üttütä. Üa pwal mochen silei pwota a wor mesen ewe mächä me awan mi eäni kapas tunomong, pwal popun an pöchökül lap seni ekewe lusun. \v 21 Iwe, lupwen üa nenengeni, üa küna pwe ei mächä a maun ngeni ekewe chon pin o akufuur, \x + \xo 7.21 \xt Pwär 13.7\x* \v 22 tori Kot ewe mi nom seni me lomlom a war o peni ekewe chon pin nöün Ewe mi Fokun Tekia lon kapwüng. A war ewe fansoun pwe ekewe chon pin ra angei mwür. \x + \xo 7.22 \xt Pwär 20.4\x* \p \v 23 Iwe, iei ewe kapasen awewe a aiti ngeniei, “Wewen ewe afömanün mönümanau, epwe wor arüanün mwü won fanüfan mi sokola seni ekewe mwü meinisin. Ei mwü epwe oromala unusen fanüfan, epwe pwal purätiu o atatakisi. \v 24 Nge wewen ekewe engol mächä, engol king repwe ütä seni lon ei mwü. Mürin, eman epwe ütä mürir, nge epwe sokola seni ekewe mi akom o asapwilätiu ülüman king. \x + \xo 7.24 \xt Pwär 17.12\x* \v 25 Iwe, epwe eäni kapasen üpälü ngeni Ewe mi Fokun Tekia, epwe pwal ariaföüü ekewe chon pin nöün Ewe mi Fokun Tekia o ekiekin siwili fansoun me allük. Iwe, ekewe chon pin repwe tolong fän nemenian lon ükükün ülüngat esop ier. \x + \xo 7.25 \xt Pwär 12.14; 13.5-6\x* \v 26 Mürin, ekewe soukapwüng repwe mot lon kapwüng, repwe angei seni ätewe an nemenem pwe esap chüen fis tori feilfeilachök. \v 27 Nge ewe mwichen chon pin nöün Ewe mi Fokun Tekia repwe angei nemenem me ling, pwe repwe nemeni mwü kana meinisin mi nom won fanüfan. \x + \xo 7.27 \xt Pwär 20.4; 22.5\x* \p Iwe, mwür epwe nonom tori feilfeilachök, nge sounemenem meinisin repwe angang ngeniir o aleasochisiir.” \p \v 28 Iei ükükün ai pworaus. Nge ngang Taniel üa fokun niuokus ren ai kewe ekiek, pwe wowoi a siwil. Nge üa iseis ei pworaus lon letipei. \c 8 \s1 Künään Taniel usun ewe ätemwänin sip me ewe ätemwänin kuuch \sr 8.1-27 \p \v 1 Lon aülüngatin ierin mwün ewe king Pelsasar, ngang Taniel üa pwal küna och mürin künaei we me mwan. \v 2 Iwe, lon künaei we a fis pwe itä üa nom lon Susa samolun ewe telinimwen ewe sop Elam ünükün ewe chanpupu Ulai. \v 3 Nge lupwen üa nenetä, üa küna pwe eman ätemwänin sip a ütä ünükün ewe chanpupu. Iwe, a wor ruofoch mächän mi langatam, efoch a langatam seni efoch, nge ewe efoch mi langatam a pwükütä me mürin. \v 4 Iwe, üa küna pwe ewe ätemwänin sip a opwuropwur ngeni lotou me efeng, pwal ngeni ör. Nge esap wor eman man a tongeni apälüa, esap pwal wor eman a tongeni sü seni fän an nemenem. Iwe, a chök föri mochenin letipan o püsin atekiatäi. \p \v 5 Iwe, lupwen üa chüen ekieki usun ewe ätemwänin sip, eman ätemwänin kuuch a feito seni lotoun fanüfan, nge pokiten müttirin an sä pechen resap tori pwül. Iwe, ei kuuch a wor efoch mächän mi fokun langatam lefilen mesan. \v 6 Iwe, ewe ätemwänin kuuch a feila ngeni ewe ätemwänin sip mi wor ruofoch mächän üa küna me ünükün ewe chanpupu, a sä ngeni fän an song mi fokun watte. \v 7 Üa pwal küna pwe ewe kuuch a fiu ngeni ewe sip. A opwura o kupi mächän kewe ruofoch fän an song, nge esap wor pöchökülen ewe sip pwe epwe tongeni apälüa. Iwe, ewe kuuch a aturala ewe sip lepwül o ipweri, nge esap wor eman a tongeni amanaua. \v 8 Mürin, ewe ätemwänin kuuch a püsin fokun atekiatäi. Nge lupwen an nemenem a senüküla, mächän mi langatam a kup. Iwe, lerasen ewe efoch ra pwükütä fofoch mächän mi langatam, nge iteiten efoch me efoch a iti ngeni lepelien läng me rüanü. \p \v 9 Nge a pwal pwükütä efoch mächä mi kükün me won efoch lein ekewe fofoch, a fokun mämäritä pwe an nemenem a achöüala ngeni ör me ötiu, pwal ngeni ewe fanü mi mürina seni meinisin. \v 10 Iwe, ewe mächä a fokun pöchökülela pwe a fiu ngeni ewe mwich seni läng. A aturätiu won fanüfan ekoch me leir, pwal ekoch fü, o ipweriretiu. \x + \xo 8.10 \xt Pwär 12.4\x* \v 11 Iwe, a püsin atekiai pwe epwe wewe ngeni Samolun ewe mwich, a aükätiu ewe asoren kek mi fis iteiten rän fän iten ewe Samol, a pwal atai imwan mi pin. \v 12 Iwe, ewe mwich a tolong fän nemenien ewe mächä, nge ewe mächä a puri pinin ewe asoren kek mi fis iteiten rän, a pwal turunufasei ewe lamalam mi let. Iwe, meinisin mine a föri a chök fisitä. \v 13 Mürin üa rongorong pwe eman chon pin a aisini pwal eman chon pin, “Ifa ükükün fansoun än ekewe mettoch mi pwä repwe fis? Ifa ükükün fansoun an epwe ouwongaua pinin ewe asoren kek mi fis iteiten rän? Nge ifa ükükün fansoun än ewe mächä purätiu ewe imw mi pin me ewe mwich?” \v 14 Iwe, a pälüeni, “Epwe ükükün engeröü ipükü lime rän pwe esap fis asor lekuniol me lesosor. Mürin, ewe imw mi pin epwe kaüsefäl o pinsefäl.” \p \v 15 Iwe, lupwen ngang Taniel üa sotuni ai üpwe weweiti wewen künaei we, nengeni, eman mi lapalapeni lapalapen mwän a ütä mwei. \x + \xo 8.15 \xt Luk 1.19,26\x* \v 16 Iwe, üa rong mwelien eman aramas a kö seni epekin ewe chanpupu Ulai o apasa, “Kapriel, kopwe awewe ngeni ätei wewen künan we.” \v 17 Mürin Kapriel a feito o ütä ünüki. Nge ngang üa fokun niuokus pwe üa chapetiu lepwül. Iwe, a üreniei, “Nöün aramas, kopwe weweiti pwe künaom we a pwärätä usun mine epwe fis lesopolan.” \p \v 18 Lupwen a kapas ngeniei, och masaroch a toriei, pwe üa chapala lepwül. Nge ewe mwän a amwöchüei o aütäei. \v 19 Iwe, a üreniei, “Üpwe asile ngonuk mine epwe fis lesopolan fansoun än Kot song, pun künaom a pwärätä usun fansoun sopolan. \v 20 Wewen ewe ätemwänin sip ka küna fän ruofoch mächän ekewe kingen mwün Metia me Persia. \v 21 Iwe, wewen ewe ätemwänin kuuch mwün Kriis, nge wewen mächän we mi langatam lefilen mesan aemanün kingen ewe mwü. \v 22 Ekewe fofoch mächä mi pwükütä lerasen ewe efoch mi kup wewen rüanü mwü repwe ütä seni ewe mwü, nge pöchöküler esap wewe ngeni pöchökülen ewe aeuin mwü. \v 23 Iwe, sopolan ar nemenem, lupwen ar tipis a fokun watte pwe repwe küna apwüng, eman king epwe seikitä, epwe fokun pwora o sile raaw. \v 24 An nemenem epwe fokun wattela, nge sap seni püsin an tufich. Ataian me afeiengauean epwe fokun amairü, nge meinisin mine epwe föri epwe chök fisitä. Epwe afeiengaua ekewe chon nemenem me ewe mwichen chon pin. \v 25 Pokiten an tipachemsolä an angangen atuputup epwe fisiöch, epwe pwal lamalamtekia lon lelukan. Iwe, epwe arosala chomong aramas mwen resamwo mefi, epwe pwal fiu ngeni ewe Samol mi lap seni samol meinisin. Mürin epwe ninnila, nge sap ren pöün eman aramas. \v 26 Iwe, künaom we usun ekewe asor mi fis lekuniol me lesosor, eman a fen awewe ngonuk, epwe fokun fisitä. Nge kopwe amonomonala künaom ei, pun pworausen eu fansoun epwe feito.” \p \v 27 Iwe, ngang Taniel üa apwangapwangala o samau lon ekoch rän. Mürin üa pwätä o föri ai angang ngeni ewe king. Nge üa chök rükö ren künaei we, pun üsap wewe ren. \c 9 \s1 Taniel a iotek fän iten aramasan \sr 9.1-19 \p \v 1 Iwe, Tarius nöün Asuworos ewe re Metia a kingen mwün Papilon. \v 2 Lon aeuin ierin mwün ngang Taniel üa aleani me lon puk usun mine ewe Samol mi Lapalap a aiti ngeni ewe soufos Jeremaia, pwe Jerusalem epwe tala lon ükükün fik ier. \x + \xo 9.2 \xt Jer 25.11; 29.10\x* \p \v 3 Iwe, üa sachetä ngeni Kot ewe Samol lon ai iotek o tüngormau fän ai echikefel, üa pwal üföüf üf seni tuk o mot lon falangen ekkei. \v 4 Mürin üa iotekin amusamus ngeni ewe Samol mi Lapalap ai we Kot, “Ai Samol me ai Kot, en eman Kot mi tekia me eniuokus, ka tümwünüöchü om pwon, ka pwal tongei chokewe mi echenuk o föri pwüngün om kewe allük. \v 5 Äm aia tipis, äm aia föri mine a mwäl o ngau fän mesom, äm aia pwal ü ngonuk o lükümmach ngeni om kewe allük. \v 6 Äm aisap aüselinga alon ekewe soufos noum kewe chon angang, ra kapas fän itom ngeni äm kewe king me samol, pwal ngeni äm kewe lewo me aramasen ewe fanü meinisin. \v 7 En chök äm Samol ka unusen pwüng, nge äm aia chök atoto wom säw usun a pwä ikenai, äm me chon Juta, chon Jerusalem me chon Israel meinisin mi nom toau me arap, ia ka atoropasafeilikem ie pokiten tipisin äm likitukela. \v 8 Ewer, äm Samol, äm me äm kewe king, äm samol me äm kewe lewo äm aia föri föförün äsäw o tipis ngonuk. \v 9 En chök äm Samol me äm Kot ka eäni tong, ka pwal amusala tipis. Nge äm aia ü ngonuk, \v 10 äm aisap aleasochisi alom, pun aisap föri pwüngün om kewe allük ka ngenikem ren ekewe soufos noum chon angang. \v 11 Chon Israel meinisin ra puri om allük o kul senuk, pun resap aleasochisi alom. Äm aia tipis ngonuk, iei mine ka atoto wom ekewe anümamau mi fis fän akapel, ekewe mi mak lon ewe puken allük än Moses noum we chon angang. \v 12 Ka apwönüetä om kapasen pälüenikem me äm kewe sounemenem ren om awarato wom feiengau watte. Iwe, ükükün ewe feiengau mi tori Jerusalem esamwo fis me mwan won unusen fanüfan. \v 13 Ei feiengau a torikem a mak lon ewe puken allük än Moses. Nge äm aisap föri och mine en Kot äm Samol mi Lapalap kopwe chä ngenikem ren, pun aisap kul seni äm tipis, aisap pwal föri mine a let. \v 14 Iei mine en Kot äm Samol mi Lapalap ka amolätä ei feiengau o awarato wom. Pun ka eäni pwüng lon om föför meinisin, nge äm aisap aleasochisi alom. \v 15 Äm Samol me äm Kot, ka emwenawu noum aramas seni lon ewe fanü Isip ren om manaman, ka pwal iteföüla ren tori ikenai. Iei äm aia pwärätä pwe aia tipis ngonuk o föri mine a ngau. \v 16 Äm Samol, pokiten om föförün pwüng me om ümöümöch kose mochen kopwe siwili om ekiekin song me lingeringeriti om we telinimw Jerusalem me chukum we mi pin. Pun Jerusalem me noum aramas meinisin ra küna itengau me ren chokewe mi nom ünüküm pokiten äm tipis me tipisin äm kewe lewo. \v 17 Nge iei ai Kot, kose mochen kopwe aüselinga ai iotekin tüngor, ngang noum chon angang, nge pokiten itom kopwe pwal wopwapwasefäl ngeni imwom Imwenfel mi tala ikenai. \v 18 Äm Kot, kose mochen kopwe aüselingakem, kopwe anelai mesom o nenengeni leniem mi tatakis me ewe telinimw a iteni itom. Pun äm aisap eäni äm iotekin tüngor pokiten äm pwüng, nge pokiten watten om ümöümöch me om tong ngenikem. \v 19 Äm Samol, kose mochen kopwe aüselingakem o amusala äm tipis. Äm Samol, kose mochen kopwe aüselinga kem o amüttirato om alilis ngenikem pokiten itom, pwe aramas meinisin repwe silei pwe en Kot. Pun ei telinimw om, nge ekei aramas noum.” \s1 Kapasen osuni usun ekewe fik wik \sr 9.20-27 \p \v 20 Iwe, üa chök sopwela le iotek o pwärätä ai tipis me tipisin aramasei chon Israel, üa pwal tüngormau ngeni ai Kot ewe Samol mi Lapalap fän iten imwan mi pin epwe kaüsefäl. \v 21 Iwe, lupwen üa chüen iotek, ewe mwän Kapriel, üa fen küna lon künaei me mwan, a müttir ässito rei lupwen fansoun a fis asoren lekuniol. \x + \xo 9.21 \xt Luk 1.19,26\x* \v 22 A üreniei, “Taniel, iei üa feito, pun üpwe alisuk pwe kopwe weweiti ekei mettoch. \v 23 Lupwen ka popuetä le iotekin tüngor, Kot a pälüeni om iotek. Iei üa feito pwe üpwe asile ngonuk pälüan, pun ka fokun chen me ren. Iei mine kopwe ekieki ekewe kapas pwe kopwe weweiti künaom we. \p \v 24 Iwe, a pwüngüla pwe ükükün fisu fän fik ier a kaüküla fän iten aramasom me om we telinimw mi pin. Mürin, pupungau epwe ükütiu, tipis epwe müchüla, epwe fis amusamusen tipis, nge pwüng esemüch epwe pwönüetä pwe alon soufos me künaer epwe fisitä, epwe pwal fis apinipinin ewe Leni mi Unusen Pin. \v 25 Kopwe silei o weweiti ei: Seni fansoun ewe kapas a towu pwe Jerusalem epwe kaüsefäl tori waren ewe sounemenem, ätewe mi kepit, ükükün fisu fän fisu ier repwe la. Iwe, Jerusalem epwe kaüsefäl, epwe pwal wor alan me an lenien chulap. Epwe nom lon ükükün fisu fän wone me ruu ier, nge epwe eu fansoun osupwang. \v 26 Iwe, mürin ekewe fisu fän wone me ruu ier ewe mi kepit epwe ninnila, nge esap wor popun. Iwe, nöün eman samol sounfiu repwe war o ataela ewe telinimw me ewe Leni mi Pin. Nge sopolan ewe telinimw epwe war usun chök eu noter, epwe pwal fis maun me tatakis tori lesopolan, usun Kot a fen apwüngala. \v 27 Lon ükükün fisu ier ewe samol epwe föri eu pwon mi nüküchar ngeni chomong aramas, nge lukalapen ekewe fisu ier epwe aükätiu ewe asoren kek me ewe asoren mongö. Iwe, ewe mi afisätä tatakis epwe anomu eu mettoch mi fokun anioput lon ewe Leni mi Fokun Tekia lon ewe Imwenfel, tori Kot epwe atolonga ätewe lon ewe feiengau a fen apwüngala won.” \x + \xo 9.27 \xt Tan 11.31; 12.11; Mat 24.15; Mark 13.14\x* \c 10 \s1 Künään Taniel me ünükün ewe chanpupu Tikris \sr 10.1–11.1 \p \v 1 Lon aülüngatin ierin mwün Sirus ewe kingen Persia, eu kapas a pwä ngeni Taniel mi pwal iteni Peltesasar. Ei kapas a let, a pwal pwärätä usun eu fansoun riaföü watte. Iwe, an weweiti ewe kapas a tori me lon künan. \p \v 2 Lon ewe fansoun, ngang Taniel üa letipeta lon ükükün ülüngat wik. \v 3 Üsap mongö mongö mi anö, üsap fokun ochoch fituk ika ün wain, üsap pwal epitiei tori wesin ekewe ülüngat wik. \v 4 Iwe, lon rüe me rüanün ränin ewe aeuin maram lon ewe chök ier, üa ütä ünükün ewe chanpupu watte itan Tikris. \v 5 Nge lupwen üa nenela, üa küna eman mwän a üföüf üf mi pwechepwech, nge ririn lukalapan a för seni kolt mi mürina. \v 6 Inisin a usun chök ewe fau aüchea itan kirisolait, won mesan a usun chök fifi, lon mesan a usun chök pulopulen töl, pöün me pechen ra usun chök piras mi meriweriw, nge mwelian a usun chök leüömongun eu mwicheichen aramas. \x + \xo 10.6 \xt Pwär 1.13-15; 2.18; 19.12\x* \v 7 Iwe, ngang chök üa küna künaei we, nge ekewe mwän mi etiei resap küna. A toriir eu niuokus watte, pwe ra süla o op. \v 8 Iwe, ngang chök üa nom o küna künaei we mi lapalap. Esap chüen wor pöchökülei, won mesei a fokun wopwechepwechela pwe esap wor eman a sileniei, üa pwal fokun apwangapwangala. \v 9 Nge lupwen üa rongorong an kapas, och masaroch a toriei, pwe üa chapala lepwül. \p \v 10 Mürin, pöün eman a atapaei o alisiei pwe üa tongeni aitenges o aüpwäsuk, nge üa fokun chechech. \v 11 Iwe, ewe chon läng a üreniei, “Taniel, en eman mwän mi watte chenum me ren Kot. Kopwe ütä o aüselingöchü mine üpwe ürenuk, pun iei Kot a tinieito reöm.” Nge lupwen a kapas ngeniei, üa ütä fän chechech. \v 12 Iwe, a pwal üreniei, “Taniel, kosap niuokus, pun Kot a aüselinga om tüngor seni lon ewe aeuin rän lupwen ka atekisonok fän mesen om we Kot, pun ka fokun mochen weweiti künaom we. Iei üa feito pwe pälüen om iotek. \v 13 Iwe, ewe anüsorun ewe mwün Persia a apetiei lon ükükün rüe me eu rän. Nge Mikael, eman lein ekewe samolun chon läng, a feito o alisiei, pun üa aleeman ikenan ren ewe anüsorun mwün Persia. \x + \xo 10.13 \xt Pwär 12.7\x* \v 14 Iei üa feito pwe üpwe aiti ngonuk mine epwe fis ngeni aramasom lon kan fansoun repwe feito, pun künaom a pwärätä usun.” \p \v 15 Iwe, lupwen a üreni ei, üa nenetiu lepwül o fanafanala. \v 16 Mürin, ewe chon läng mi lapalapeni lapalapen eman aramas a atapa tinawei pwe üa tufichin fos. Iwe, üa üreni ätewe mi ütä mwei, “Ai samol, künaei we a fokun ariaföüüei, üa pwal fokun apwangapwang ren. \v 17 Ifa usun, ngang noum ei chon angang üpwe tongeni kapas ngonuk ai samol? Pun esap chüen wor pöchökülei, a pwal weires ai ngasangas.” \p \v 18 Mürin, ewe chon läng a atapasefäliei, iwe, üa pöchökülsefäl. \v 19 Iwe, a apasa, “En eman mwän mi watte chenum me ren Kot. Kosap niuokus. Kinamwe epwe toruk. Kopwe apöchökülok o apworai letipom.” Nge lupwen a kapas ngeniei, üa pöchökülsefäl o apasa, “Ai samol, kose mochen kopwe kapas ngeniei, pun ka apöchökülaei.” \v 20 Mürin a üreniei, “Ifa usun, ka silei popun ai feito reöm? Üa feito pwe üpwe aiti ngonuk mine a mak lon ewe puken let. Nge üpwe pwal müttir liwinla pwe üpwe fiu ngeni ewe anüsorun Persia. Iwe, lupwen üpwe wes me fiu ngeni, ewe anüsorun Kris epwe feito. \v 21 Esap wor eman epwe alisiei le fiu ngeniir pwe Mikael chök, ewe samolun chon läng mi wisen tümwünü chon Israel. \c 11 \p \v 1 Iwe, lon aeuin ierin mwün Tarius ewe re Metia, ngang üa pwal nom ren Mikael pwe üpwe alisi o apöchöküla.” \s1 Ewe kingen mwün efeng me ewe kingen mwün ör \sr 11.2-45 \p \v 2 Iwe, ewe chon läng a üra, “Iei üpwe aiti ngonuk mine a let. Nengeni, pwal ülüman king repwe nemenem lon Persia. Nge ewe afömanün epwe fokun pisekisek seniir meinisin. Iwe, lupwen epwe watte an pöchökül ren an pisekisek, epwe amwökütü mwü meinisin, pwe repwe maun ngeni ewe mwün Kris. \v 3 Mürin, eman king mi fokun pwora epwe ütä o nemeni eu mwü mi fokun watte, epwe pwal föri mochenin letipan. \v 4 Nge lupwen a tori watten an nemenem, mwün epwe tala o kinikinfesen lon rüanü kinikin. Iwe, sap mwirimwirin repwe nemeni ewe mwü, pwe ekoch repwe nemeni, nge pöchökülen ekewe chon nemeni esap pwal wewe ngeni pöchökülen ewe mi nemeni me lom. \p \v 5 Mürin, ewe kingen Isip epwe pöchökül. Nge eman me lein nöün kewe samolun sounfiu epwe pöchökül seni, pwe ewe mwü a nemeni epwe fokun watte. \v 6 Iwe, mürin ekoch ier ewe kingen Isip epwe eäni eu pwonen atipeeu ngeni ewe kingen Siria o apwüpwülüa nöün fefin ngeni, pwe epwe fis kinamwe. Nge ewe pwonen atipeeu esap nonomotam. Iwe, ewe fefin me nöün chon angang mi eti pwal nöün we repwe mälapök me ätewe a pwülüeni. \p \v 7 Lon ewe fansoun eman seni familien ewe fefin epwe king. Iwe, i epwe feito o maun ngeni ewe mwichen sounfiu nöün ewe kingen Siria, epwe tolong lon an we leni mi pöchökül o akufuur. \v 8 Iwe, epwe uweela Isip ar kewe uluulun anümwäl mi för seni mächä, pwal ar pisek mi aüchea ra för seni silifer me kolt. Iwe, mürin esap chüen maunsefäl ngeni ewe kingen Siria lon ükükün ekoch ier. \v 9 Mürin, ewe kingen Siria epwe feila o maun ngeni ewe kingen Isip, nge epwe süsefäl ngeni poputän fanüan. \v 10 Iwe, nöün ewe kingen Siria kewe mwän repwe amol ngeni maun o achufengeni eu mwicheichen sounfiu mi fokun watte. Eman me leir epwe feila me nöün sounfiu o pwölüela ewe fanü usun eu chanpupu a puwu seni lon lenian. Iwe, lupwen ar maun, repwe fokun tori ewe leni mi tit än ewe kingen Isip. \v 11 Mürin, ewe kingen Isip epwe song, epwe feila o fiu ngeni ewe kingen Siria. Nge ewe mwicheichen sounfiun Siria epwe oolong lepöün ewe kingen Isip. \v 12 Iwe, ewe kingen Isip epwe lamalamtekia, pun a niela chomong ngeröün aramas, nge epwe chök win lon fansoun mochomoch. \v 13 Mürin ewe kingen Siria epwe liwiniti fanüan o amwichafengenisefäli eu mwicheichen sounfiu mi chowatte seni me mwan. Iwe, epwe liwinsefäl mürin ekoch ier fän an mwicheichen sounfiu mi chowatte, pwal fän pisekin maun mi chomong. \p \v 14 Lon ewe fansoun chomong aramas repwe ütä o ü ngeni ewe kingen Isip. Epwe pwal wor chon mwänewüs lein aramasom en Taniel, repwe ü ngeni, pwe repwe apwönüetä eu kapasen osuni, nge repwe chök feiengau. \v 15 Mürin, ewe kingen Siria epwe feito, epwe pwelifeili eu telinimw mi fokun pöchökül tittin fän pisekin maun o winneni. Nge ekewe sounfiun Isip resap tongeni pworaiti, ir mwo ekewe mi fokun sipeöch le maun, nge resap tongeni ü ngeni. \v 16 Iwe, ewe kingen Siria epwe föri ngeniir mine a mochen, nge esap wor eman epwe tongeni pälüeni. Epwe nonom lon ewe fanüen pwon o nemeni meinisin. \v 17 Epwe fokun ekiekin feito fän an mwichen sounfiu meinisin, epwe pwal afisätä eu pwonen kinamwe ngeni ewe kingen Isip o apwüpwülüa ngeni nöün fefin, pun a ekiekin ataela mwün. Nge an akot esap fis. \v 18 Mürin epwe maun ngeni ekewe fanüen aroset o liapeni chomong. Nge eman samolun sounfiu epwe akufu o aükätiu an lamalamtekia, epwe pwal liwini ngeni liwinin an föför. \v 19 Ewe kingen Siria epwe liwinsefäl ngeni ekewe leni mi tit lon püsin fanüan, epwe turulong lon feiengau, iwe, iei sopolan manauan. \p \v 20 Iwe, ewe king mi siwili epwe tinala eman chon ioni takises lon ewe fanü, pwe epwe ioni takises fän pöchökül o awattela wöün mwün. Nge mürin ekoch chök ier ei king epwe pwal ninnila, nge esap fis fän song ika lon maun. \v 21 Mürin, eman aramas mi fokun ngau epwe siwili lon wisan, nge sap wenewenan pwe epwe wiseni. Epwe war, nge esap wor eman epwe mefi me mwan, epwe pwal nemenem ren an tipachemsolä me kapas amichimich. \v 22 Epwe ärala mwicheichen sounfiu mi ü ngeni, epwe mwo nge pwal awesi eman mi lap me lein ekewe souasoren ewe pwon lon Israel. \v 23 Epwe eäni eu pwonen atipeeu ngeni ekoch mwü, nge epwe chök atupuur. Iwe, epwe fefeitä o pöchökülela, inamwo ika mwün a chök kükün. \v 24 Epwe war o maun ngeni ekewe kinikinin ewe fanü mi fokun pisekisek, nge esap wor eman epwe silei me mwan. Epwe pwal föri mine an kewe lewo resap fokun mwo föri. Iwe, epwe ineti ngeni chiechian wöün a liapeni lon maun, epwe pwal ekiekin maun ngeni leni mi tit o pöchökül, nge lon fansoun mochomoch chök. \v 25 Iwe, epwe emwenala eu mwicheichen sounfiu pwe epwe maun ngeni ewe kingen Isip fän pöchökül me pwora. Iwe, ewe kingen Isip epwe pwal maun ngeni fän mwichemongun nöün sounfiu mi fokun pöchökül, nge esap tongeni ü ngeni, pun aramas repwe chüangauei. \v 26 Fokun pwal chokewe mi eti le mongö anan mi anö repwe afisätä an feiengau. Iwe, nöün sounfiu repwe süla, nge chomong repwe ninnila. \v 27 Mürin, ekewe ruoman king repwe chök ekiekietä sokun föför mi ngau. Repwe mot ngeni chepel o kapas chofanafengen. Nge ar ekiek esap fis, pun esamwo tori ewe fansoun Kot a filätä. \v 28 Iwe, ewe kingen Siria epwe liwinsefäliti poputän fanüan fän wöün mi chomong, nge lon lelukan epwe chök ekiekin atai ewe lamalam än nöün Kot aramas. Iwe, epwe chök föri mine a mochen o liwinsefäliti poputän fanüan. \p \v 29 Lon eu fansoun Kot a fen filätä, ewe kingen Siria epwe feila o maunsefäl ngeni Isip, nge esap fisiöch usun me mwan. \v 30 Pun sein Saipiros repwe war o maun ngeni, iei mine epwe feila seniir fän niuokus. Iwe, epwe liwinla fän song o atai ewe lamalam än nöün Kot aramas, epwe pwal eäni kirikiröch ngeni chokewe ra pöütala ewe lamalam. \v 31 Iwe, nöün sounfiu repwe war o alimengaua ewe Imwenfel, repwe pwal aükätiu ewe asoren kek mi fis iteiten rän. Iwe, repwe anomu lon eu mettoch mi fokun anioput epwe afisätä feiengau. \x + \xo 11.31 \xt Tan 9.27; 12.11; Mat 24.15; Mark 13.14\x* \v 32 Ewe king epwe michi chokewe mi pöütala ar lamalam pwe repwe eti, nge chokewe mi silei ar Kot repwe tipepos o ü ngeni. \v 33 Mürin, chokewe mi tipachem lein ekewe aramas repwe öüröüra chomong. Nge epwe fis lon eu fansoun pwe repwe mäla lon maun ika kekila, repwe pwal oola o mwelele. \v 34 Lupwen a fis ewe ninni, nöün Kot kewe aramas repwe angei ekis alilisir. Iwe, chomong repwe chiechi ngeniir, nge sap seni wenecharen letiper. \v 35 Iwe, ekoch lein ekewe chon mirit repwe feiengau pwe epwe fis än ekewe aramas sosot, ar limelim me ar ling tori ewe fansoun sopolan a pwüngüla me ren Kot, nge esamwo tori. \p \v 36 Iwe, ewe kingen Siria epwe föri mine a mochen, epwe püsin seikätä o alinga pokiten a ekieki pwe a tekia seni ekewe kot meinisin, epwe pwal eäni kapasen turunufas ngeni ewe Kot mi tekia seni ekewe kot meinisin. Iwe, epwe fefeitä tori än Kot song epwe fis ngeni. Pun mine Kot a apwüngala epwe fis. \x + \xo 11.36 \xt 2.Tes 2.3-4; Pwär 13.5-6\x* \v 37 Iwe, ewe king esap aleasochis ngeni än an kewe lewo kewe kot ika meniniti ewe kot fefin ra asamolu. Esap fokun aleasochis ngeni eman lein ekewe kot, pun epwe chök ekieki pwe a tekia mwer meinisin. \v 38 Nge epwe asamolu ewe kot mi tümwünü imwen maun, eman kot an kewe lewo resap silei. Iwe, epwe asamolu o asor ngeni kolt me silifer, fau aüchea me pisek mi aüchea. \v 39 Iwe, epwe anomu chon ekis pwe repwe mamasa ekewe leni mi tit o pöchökül, aramas mi asamolu eman koten ekis. Iwe, ewe king epwe fokun aiteüöchü chokewe mi aleasochis ngeni, epwe seikiretä pwe repwe nemeni chomong aramas o ineti ngeniir fanü pwe liwinir. \p \v 40 Lon ewe fansoun sopolan ewe kingen Isip epwe maun ngeni ewe kingen Siria. Nge ewe kingen Siria epwe müttirito usun eu mölümöl fän wan woken me chon wawa oris, pwal fän wan sip mi chomong. Epwe tolong lon ekewe fanüen ör o pwölürela usun eu chanpupu mi säsewu seni lon lenian. \v 41 Iwe, epwe pwal tolong lon ewe fanüen pwon o niela chomong ngeröün aramas. Nge chon Etom me Moap, pwal chokewe mi chüen manau lein chon Amon repwe sü seni ewe feiengau. \v 42 Epwe maun ngeni ekewe fanü, epwe pwal liapeni Isip. \v 43 Iwe, epwe nemeni ekewe lenien iseis kolt me silifer, pwal ekewe pisek aüchea lon Isip. Ekewe chon Lipia me chon Itiopia repwe nom fän nemenian. \v 44 Mürin, pworaus seni fanüen ötiu me efeng epwe amairüw. Iwe, epwe feila fän an lingeringer mi watte, pwe epwe niela o arosala chomong aramas. \v 45 Iwe, epwe aüetä imwan imw mangaku mi fokun lingöch lefilen ewe matau me ewe chuk ia ewe Imwenfel a nom ie. Mürin epwe tori sopolan, nge esap wor eman epwe alisi.” \c 12 \s1 Ewe fansoun sopolan \sr 12.1-13 \p \v 1 Iwe, ewe chon läng a pwal üra, “Lon ewe fansoun Mikael ewe samolun chon läng kana, ewe chon peni aramasom, epwe war. Epwe wor eu fansoun riaföü esamwo fis seni me lom, lupwen mwü rekärän poputä tori ei fansoun. Nge lupwen epwe tori ei fansoun, aramasom meinisin mi mak iter lon nöün Kot we puk repwe küna manau. \x + \xo 12.1 \xt Mat 24.21; Mark 13.19; Pwär 7.14; 12.7\x* \v 2 Iwe, chomong lein chokewe mi mäla repwe manausefäl. Ekoch repwe eäni manau esemüch, nge ekoch repwe eäni itengau me säw esemüch. \x + \xo 12.2 \xt Ais 26.19; Mat 25.46; Joh 5.29\x* \v 3 Iwe, ekewe chon mirit repwe meriweriw usun meriweriwen läng, nge chokewe mi aiti ngeni chomong aramas usun ar repwe föri mine a pwüng repwe titin usun fü kana tori feilfeilachök. \v 4 Nge en Taniel, kopwe tukumala ekei kapas, kopwe numala ewe puk o fötala tori fansoun sopolan fanüfan. Iwe, chomong aramas repwe sotun kütta wewen, nge ar weweiti epwe lapala.” \x + \xo 12.4 \xt Pwär 22.10\x* \p \v 5 Mürin, ngang Taniel üa küna pwal ruoman chon läng, eman a ütä epek ewe chanpupu, nge eman epek. \v 6 Iwe, eman leir a aisini ewe mwän mi üföüf üf mi pwechepwech o ütä asen ewe chanpupu, “Ifa ükükün fansoun tori ekei mettoch mi amwarar repwe wes.” \v 7 Iwe, ewe mwän mi üföüf üf mi pwechepwech o ütä asen ewe chanpupu a aitietä läng pöüifichin me pöüimöngün. Üa rong pwe a akapelü Ewe mi Manau tori feilfeilachök o apasa, “Epwe la ülüngat esop ier, nge lupwen manamanen ewe mi ariaföüü ekewe aramas mi pin epwe wes, ekei mettoch meinisin repwap pwönüetä.” \x + \xo 12.7 \xt Pwär 10.5; 12.14\x* \v 8 Iwe, üa rong mine a apasa, nge üsap weweiti. Mürin üa ais, “Ai samol, epwe met sopolan ekei mettoch?” \v 9 Nge ewe mwän a pälüeni, “Taniel, kopwe feila, pun wewen ekei kapas epwe monomon o kaopola tori fansoun sopolan. \v 10 Chomong aramas repwe limelim pwe repwe unusen limöch o mürina. Nge ekewe chon föföringau repwe föri mine a ngau. Esap wor eman leir epwe wewe, pwe chokewe chök mi mirit. \x + \xo 12.10 \xt Pwär 22.11\x* \v 11 Nge seni ewe fansoun ewe asor mi fis iteiten rän epwe ükütiu, pwal ewe mettoch mi anioput a afeiengau epwe nom ükükün engeröü rüöpükü tiwe rän repwe la. \x + \xo 12.11 \xt Tan 9.27; 11.31; Mat 24.15; Mark 13.14\x* \v 12 Feiöchün ewe aramas epwe witiwit o awesi ükükün engeröü ülüpükü ilik me limu rän. \v 13 Nge en Taniel kopwe likitü tori sopolan. Mürin kopwe mäla o manausefälitä, pwe kopwe angei wisom lesopolan fansoun.”