\id 2KI \h 2.KING \toc1 2. King \toc2 2. King \toc3 2.King \mt1 2.King \ib \is1 Kapas akom \iot I. Iten ei puk: Aruuen King, soposopun ekewe pworaus mi mak lon Aeuin King. Lon ewe Paipelin Ipru ekei ruu puk Aeuin me Aruuen King ra chök eu. \iot II. Chon makei ei puk: Esap fat, nge lon pworausen uruwo Jeremaia. \iot III. Itelapemongen ei puk: Eu mwü mi iteföüla a tolong lon itengau o oola pokiten a lükümach ngeni Kot. \iot IV. Kapas aüchean ei puk: Feiengau a tori ekewe aramasen Israel me Juta pokiten ar likitala Kot. \iot V. Masouen ei puk Aruuen King: Lon ei puk a soposopola pworausen uruwon ewe mwün Juta me ewe mwün Israel. Ei puk a kinikinitiu lon 2 kinikin: \io2 1. Pworausen ekewe ruu mwü seni ewe ier 834 mwen Kraist (B.C.) tori talan Samaria me mwüchülan ewe mwün Israel lon ewe ier 721 mwen Kraist. \io2 2. Pworausen ewe mwün Juta seni talan ewe mwün Israel tori ewe otun king Nepukatnesar a liapeni o ataela Jerusalem lon ewe ier 586 mwen Kraist. Ewe puk a ükütiu won pworausen ewe kepinan Juta itan Ketalia mi nom fän nemenien chon Papilon, pwal won pworausen än ewe kingen Juta itan Jehoiachin musowu seni an fötek lon Papilon. Ewe soufos mi iteföüla me lon 2.King itan Elisa, ätewe mi siwili Elias. \iot VI. Tettelin masouen ei puk: \io1 Ekewe ruu mwü \ior 1.1–17.41\ior* \io2 1. Ewe soufos Elisa \ior 1.1–8.15\ior* \io2 2. Pworausen ekewe kingen Juta me Israel \ior 8.16–16.20\ior* \io2 3. Ewe telinimw Samaria a tala, chon Israel ra oola \ior 17.1-41\ior* \io1 Ewe mwün Juta \ior 18.1–24.20\ior* \io2 1. Pworausen Hiskia tori Josia \ior 18.1–21.26\ior* \io2 2. Än Josia nemenem \ior 22.1–23.30\ior* \io2 3. Ekewe amwüchülan kingen Juta \ior 23.31–24.20\ior* \io1 Jerusalem a tala \ior 25.1-30\ior* \c 1 \s1 Ahasia a mäla \sr 1.1-18 \p \v 1 Iwe, mürin än Ahap ewe kingen Israel mäla, chon Moap ra ü ngeni Israel. \p \v 2 Ahasia ewe kingen Israel a turuwu seni arongorongun won imwan me lon Samaria o fokun feiengau. Iei mine a tinala chon künö, pwe repwe feila ren Paalsepup ewe koten Ekron o aisini ika epwe chikarsefäl seni an feiengau. \v 3 Nge nöün ewe Samol mi Lapalap chon läng a üreni Elias ewe soufos seni Tispe, pwe epwe feila o churi ekewe chon künö seni ewe kingen Samaria o üreniir, “Ifa usun, esap wor eman Kot lon Israel, ina oupwe feila o aisini Paalsepup ewe koten Ekron? \v 4 Iei alon ewe Samol mi Lapalap ren ewe king, ‘Esap pwätä seni an kiekien samau, nge epwe fokun mäla.’” Iwe, Elias a feila o föri usun mine ewe Samol mi Lapalap a üreni. \p \v 5 Mürin, ekewe chon künö ra liwiniti ewe king, nge ätewe a aisiniir, “Pwota oua liwinsefäl?” \v 6 Nge ir ra pälüeni ewe king, “Mi wor eman mwän a churikem o ürenikem pwe aipwe liwinto reöm, en äm king, o ürenuk alon ewe Samol mi Lapalap, ‘Ifa usun, esap wor eman Kot lon Israel, ina kopwe titila o aisini Paalsepup ewe koten Ekron? Iei mine kosap pwätä seni om kiekien samau, nge kopwe fokun mäla.’” \v 7 Iwe, ewe king a aisiniir, “Ifa lapalapen ewe mwän mi churikemi o ürenikemi ekei kapas?” \v 8 Nge ir ra pälüeni, “Ewe mwän a üföüf echö üf seni ülen man o ri ngeni lukalapan efoch riri seni silin man.” Iwe, ewe king a üra, “I Elias seni Tispe.” \x + \xo 1.8 \xt Mat 3.4; Mark 1.6\x* \p \v 9 Mürin, ewe king a tinala eman meilapen sounfiu fiti lime nöün sounfiu, pwe repwe uwato Elias. Iwe, ewe meilap a feito ren Elias mi mot won ungen eu chuk o üreni, “En aramasen Kot, ewe king a allük ngonuk pwe kopwe feitiu.” \v 10 Nge Elias a üreni, “Are ngang eman aramasen Kot, ekkei epwe feitiu seni läng o kenikemiila me noum kewe lime sounfiu.” Mürin, ekkei a feitiu seni läng o kenala ewe meilap me nöün kewe lime sounfiu. \x + \xo 1.10 \xt Luk 9.54\x* \p \v 11 Iwe, ewe king a tinala ren Elias pwal eman meilapen sounfiu fiti lime nöün sounfiu. Ätewe a feila o üreni Elias, “En aramasen Kot, iei än ewe king allük ngonuk pwe kopwe feitiu iei chök.” \v 12 Nge Elias a üra, “Are ngang eman aramasen Kot, ekkei epwe feitiu seni läng o kenikemiila me noum kewe lime sounfiu.” Mürin, ekkei a feitiu seni läng o kenala ewe meilap me nöün kewe lime sounfiu. \x + \xo 1.12 \xt Luk 9.54\x* \p \v 13 Mürin, ewe king a tinala ewe aülümanün meilapen sounfiu fiti lime nöün sounfiu. Nge lupwen ewe aülümanün meilap a tori won ungen ewe chuk, a fotopwäsukitiu mwen Elias o tüngorei, “En aramasen Kot, üa tüngor ngonuk, kose mochen kopwe chüngüw manauei me manauen noum kei lime chon angang. \v 14 Nengeni, ekkei a feitiu seni läng o kenala ekewe ruoman meilapen sounfiu mi akom mwei fiti nöür kewe akalime sounfiu. Nge iei kose mochen kopwe chüngüw manauei.” \v 15 Mürin, nöün ewe Samol mi Lapalap we chon läng a kapas ngeni Elias, “Kopwe fitätiu ewe meilap, nge kosap niuokusiti.” Iei mine Elias a ütä o fitätiu ewe meilap ren ewe king. \v 16 Iwe, Elias a üreni ewe king, “Iei alon ewe Samol mi Lapalap, ‘Pokiten ka tinala chon künö pwe repwe aisini Paalsepup ewe koten Ekron, usun chök nge itä esap wor eman Kot lon Israel pwe kopwe tongeni aisini, iei mine kosap pwätä seni om kiekien samau, nge kopwe fokun mäla.’” \p \v 17 Iwe, Ahasia a mäla, usun Elias a apasa fän alon ewe Samol mi Lapalap. Nge Joram pwin we a siwili lon wisan wisen king, pun esap wor nöün Ahasia mwän. Iwe, Joram a popuetä le nemenem lon aruuen ierin mwün Jehoram nöün Jehosafat we mwän ewe kingen Juta. \v 18 Nge lusun pworausen än Ahasia föför meinisin a mak lon puken uruwon ekewe kingen Israel. \c 2 \s1 Elias a feitä läng \sr 2.1-12 \p \v 1 Lupwen a tori fansoun pwe ewe Samol mi Lapalap epwe le angeatä Elias läng lon eu ewiniär, Elias me Elisa ra feila seni Kilkal. \v 2 Iwe, Elias a üreni Elisa, “Üa tüngor ngonuk pwe kopwe le nonom ikei, pun ewe Samol mi Lapalap a tinieila Petel.” Nge Elisa a üra, “Mwo manauen ewe Samol mi Lapalap, pwal mwo manauom, üsap likituk.” Iei mine ra mwinela Petel. \v 3 Iwe, eu mwichen soufos mi nom Petel ra feila ren Elisa o üreni, “Ka silei pwe ewe Samol mi Lapalap epwe angei senuk om samol ikenai?” Nge Elisa a üra, “Ewer, üa silei. Nge ousap kapas usun.” \p \v 4 Mürin, Elias a üreni Elisa, “Üa tüngor ngonuk pwe kopwe le nonom ikei, pun ewe Samol mi Lapalap a tinieila Jeriko.” Nge Elisa a üra, “Mwo manauen ewe Samol mi Lapalap, pwal mwo manauom, üsap likituk.” Iei mine ra mwinela Jeriko. \v 5 Iwe, eu mwichen soufos mi nom Jeriko ra kaneto ren Elisa o üreni, “Ka silei pwe ewe Samol mi Lapalap epwe angei senuk om samol ikenai?” Nge Elisa a üra, “Ewer, üa silei. Nge ousap kapas usun.” \p \v 6 Mürin, Elias a üreni Elisa, “Üa tüngor ngonuk pwe kopwe le nonom ikei, pun ewe Samol mi Lapalap a tiniela ren ewe chanpupu Jortan.” Nge Elisa a üra, “Mwo manauen ewe Samol mi Lapalap, pwal mwo manauom, üsap likituk.” Iei mine ekewe ruoman ra mwinela. \v 7 Iwe, lime mwän seni ewe mwichen soufos ra pwal feila o ütä ekis toau seni Elias me Elisa, lupwen ekewe ruoman ra ü ünükün ewe chanpupu Jortan. \v 8 Mürin, Elias a angei üfan owokot, a numifengeni o opuli ewe koluk lon ewe chanpupu, pwe ewe koluk a kinikinfesen lon ruu pekin. Iwe, ekewe ruoman ra pwerela won pwasapwas tori epek. \p \v 9 Mürin ar tori ewe epek, Elias a üreni Elisa, “Kopwe tüngor mine üpwe föri fän itom me mwen än Kot epwe angeei senuk.” Nge Elias a üra, “Üa tüngor senuk kopwe mwüt ngeniei pwe üpwe angei ruu inet seni ngünum.” \x + \xo 2.9 \xt Tut 21.17\x* \v 10 Iwe, Elias a üra, “Om tüngor a weires. Nge are ka künaei, lupwen Kot epwe angeei senuk, epwe fis ngonuk om tüngor. Nge are kosap künaei, esap fis ngonuk.” \v 11 Lupwen ra chüen mwinela o kapasfengen, nengeni, efoch woken mi pulopulen ekkei me oris mi pulopulen ekkei ra aimwüfeseni ekewe ruoman, nge Elias a feitä läng lon eu ewiniär. \v 12 Iwe, Elisa a küna ei lapalap o kökkö, “Semei, semei! Ewe chon peni Israel mi manaman. Iei ka feil senikem.” Iwe, esap chüen küna Elias. Mürin, Elisa a kamwöch püsin üfan o kamweetiu lon ruu kinikin fän an letipeta. \x + \xo 2.12 \xt 2.King 13.14\x* \s1 Elisa a siwili Elias \sr 2.13-25 \p \v 13 Iwe, Elisa a angeetiuei üfen Elias we owokot mi tur seni, a liwinla o ütä aropen ewe chanpupu Jortan. \v 14 Mürin, a angei ewe üf, a opuli ewe koluk o üra, “Ifa i ewe Samol mi Lapalap än Elias we Kot?” Iwe, lupwen a opuli ewe koluk, ewe koluk a kinikinfesen lon ruu pekin, nge Elisa a pwerela epek. \v 15 Iwe, lupwen ewe mwichen soufos seni Jeriko ra küna mine Elisa a föri, ra üra, “Ngünün Elias a nom won Elisa.” Ra feito pwe repwe churi, iwe, ra chapetiu lepwül me mwan \v 16 o üreni, “Mi wor ükükün lime mwän mi pöchökül me leim äm noum chon angang. Aia tüngor, kopwe mwüt ngeniir pwe repwe feila o kütta om we samol. A tongeni fis pwe Ngünün ewe Samol mi Lapalap a uwei o likitala won eu lein ekewe chuk ika lon eu lein ekewe lemol.” Nge Elisa a üra, “Ousap tinirela.” \v 17 Nge lupwen ra ariani tori a säw, a üra, “Oupwe tinirela.” Iei mine ra tinala lime mwän. Lon ükükün ülüngat rän ra kütta Elias, nge resap küna. \v 18 Iwe, ra liwinto ren Elisa, lupwen a chüen nonom Jeriko, nge Elisa a üreniir, “Ifa usun, üsap ürenikemi pwe ousap feila?” \p \v 19 Iwe, ekewe re Jeriko ra feila ren Elisa o üreni, “Äm samol, nengeni, lenien ei telinimw a mürina, usun ka püsin küna. Nge ewe koluk a ngau, iei mine ewe fanü esap up.” \v 20 Iwe, Elisa a üra, “Oupwe uwato rei eu sepi mi fö o uwalong salt lon.” Iei mine ra uwato ren ewe sepi me ewe salt. \v 21 Mürin, Elisa a feila ren puächen ewe koluk, a aturalong ewe salt lon o üra, “Iei alon ewe Samol mi Lapalap, ‘Üa alimöchü ewe koluk. Seni ikenai esap chüen fis mäla ika mwetelan mönükol ren ewe koluk.’” \v 22 Iei mine ewe koluk a limöch tori ikenai, usun Elisa a apasa. \p \v 23 Mürin, Elisa a feila seni Jeriko tori Petel. Nge lupwen a fetal won al, ekoch kükün ät ra towu seni ewe telinimw, ra ngäri o kökkö, “Kopwe süla, en möküröpan, kopwe süla, en möküröpan.” \v 24 Elisa a kul, nge lupwen a küneer, a anümamaueer fän iten ewe Samol mi Lapalap. Mürin, ruoman liafefinin pear ra towu seni ewe wöllap o atatakisi inisin faik me ruoman me lein ekewe ät, pwe ra mäla. \v 25 Iwe, seni ikenan Elisa a feila ren ewe chuk Karmel, mürin a liwiniti Samaria. \c 3 \s1 Usun än Joram nemenem lon Israel \sr 3.1-3 \p \v 1 Iwe, lon engol me waluen ierin mwün Jehosafat ewe kingen Juta, Joram nöün Ahap we mwän a tolong lon wisan wisen king o nemeni Israel. A nom lon Samaria o nemenem lon ükükün engol me ruu ier. \v 2 Joram a föri mine a ngau me fän mesen ewe Samol mi Lapalap, nge esap chök usun mine saman me inan ra föri. A ataela ewe fau mi pin fän iten ewe anü Paal saman we a falei. \v 3 Nge a chök kamwöch won ekewe tipis Jeropoam nöün Nepat we mwän a föri, lupwen a emweni Israel ngeni tipis. Iwe, esap likitala ekewe tipis. \s1 Elisa a osuni pwe Israel epwe akufu Moap \sr 3.4-27 \p \v 4 Iwe, Mesa ewe kingen Moap a foleni sip. Iteiten ier a wisen ngeni ewe kingen Israel ükükün ipükü ngeröü nienifön sip me ülöülen ipükü ngeröü ätemwänin sip. \v 5 Nge lupwen Ahap ewe kingen Israel a mäla, ewe kingen Moap a ü ngeni Israel. \v 6 Iei mine ewe king Joram a feila seni Samaria o achufengeni chon Israel meinisin lon ewe chök otun, pwe repwe maun. \v 7 Mürin, a tinala pworaus ngeni Jehosafat ewe kingen Juta o üra, “Ewe kingen Moap a ü ngeniei. Ifa usun, kopwe etiei le maun ngeni Moap?” Nge Jehosafat a üra, “Üpwe etuk. Üa molotä usun en, pwal nei kewe sounfiu me nei kewe oris ra molotä usun noum kewe.” \v 8 Jehosafat a pwal aisini, “Meni al sipwe feila won?” Nge Joram a pälüeni, “Sipwe feila won ewe aletam mi alelong lon ewe fanüapön Etom.” \p \v 9 Iei usun ewe kingen Israel a feila, nge ewe kingen Juta me ewe kingen Etom ra eti. Nge mürin ar fetal lon ükükün fisu rän, esap chüen wor ünümen ekewe sounfiu ika ünümen nöür kewe man koluk. \v 10 Mürin, ewe kingen Israel a üra, “Feiengauach, ewe Samol mi Lapalap a körifengenikich kei ülüman king, pwe epwe atolongakich fän nemenien chon Moap.” \v 11 Nge king Jehosafat a ais, “Ifa usun, esap wor ikei eman nöün ewe Samol mi Lapalap soufos, pwe i epwe tongeni angei öüröürach me ren ewe Samol mi Lapalap?” Mürin, eman nöün ewe kingen Israel meilap a pälüeni, “A nom ikei Elisa nöün Sofat we mwän mi piin angang ngeni Elias.” \v 12 King Jehosafat a üra, “Än ewe Samol mi Lapalap kapas a nom ren.” Iei mine ewe kingen Israel, ewe kingen Juta me ewe kingen Etom ra feila ren Elisa. \p \v 13 Iwe, Elisa a üreni ewe kingen Israel, “Pwota ka feito rei pwe üpwe alisuk? Kopwe feila ren ekewe soufos semom me inom ra angei öüröürer seniir.” Nge ewe kingen Israel a üreni Elisa, “Apwi, ewe Samol mi Lapalap, i a körifengenikem kei ülüman king, pwe epwe atolongakem fän nemenien chon Moap.” \v 14 Nge Elisa a üra, “Mwo manauen ewe Samol mi Unusen Manaman, ewe üa angang ngeni. Are üsap aücheani Jehosafat ewe kingen Juta, üsap nenengenuk ika afäluk. \v 15 Nge iei oupwe emwenato rei eman mi sile ettik kitar.” Iwe, lupwen ätewe a ettiki ewe kitar, manamanen ewe Samol mi Lapalap a feito won Elisa. \v 16 Iwe, Elisa a üra, “Iei alon ewe Samol mi Lapalap, ‘Oupwe tuw chomong warawar lon ei lemol mi pwasapwas. \v 17 Inamwo ika ousap küna üt, esap pwal enien asepäl, nge ei lemol epwe uren koluk, pwe ämi me nöümi mwichen sounfiu pwal nöümi man oupwe tongeni ün.’ \v 18 Nge ei och mettoch mi mecheres ngeni ewe Samol mi Lapalap. I epwe pwal ewinnakemi pwe oupwe akufu ekewe chon Moap. \v 19 Oupwe liapeni ekewe telinimw meinisin mi pöchökül tittir, pwal ekewe telinimw mi fokun mürina. Oupwe pöküela iteiten irä mi mürina o pineela ekewe puächen koluk meinisin, oupwe pwal aingauala ekewe tanipi mi mürina ren fau.” \v 20 Iwe, lesosorun ewe rän mürin, lupwen fansoun asor, koluk a puto seni akawenewenen Etom, tori ewe fanü a ur ren koluk. \p \v 21 Iwe, lupwen ekewe chon Moap meinisin ra rong pwe ekewe ülüman king ra feito pwe repwe maun ngeniir, ra körifengeni chokewe meinisin mi tongeni uwou pisekin maun, seni alüalät tori chinlap. Iwe, ra tettel won kiännin fanüer. \v 22 Lupwen ekewe chon Moap ra pwätä lesosorusich, ewe akkar a tineiti ewe koluk, nge itä me rer ewe koluk mi nom akawenewener a paraparen cha. \v 23 Iwe, ra üra, “Elleti cha. Eli ekewe ülüman king ra fiufengen o nifengeniir. Iei mine ousipwe feila o angei liapach.” \v 24 Nge lupwen ra tori ewe lenien chon Israel, ekewe chon Israel ra ütä o maun ngeni chon Moap, tori ra sü me mwer. Iwe, ekewe chon Israel ra tapweri ekewe chon Moap o nirela. \v 25 Ra ataela ekewe telinimw o monelong fau lon iteiten tanipi mi mürina tori ra pwölüla. Ra pwal pineela ekewe puächen koluk meinisin o pöküela ekewe irä mi mürina meinisin. Ewe telinimw Kir-hareset chök a chüen nom. Nge ekewe chon öülün ra pwelifeili ewe telinimw o maun ngeni. \v 26 Lupwen ewe kingen Moap a küna pwe epwe kuf lon ewe maun, a angei füpükü mwän mi wor nöür ketilas, pwe epwe süwu me akawenewenen ewe ia ewe kingen Etom a nom ie, nge ese tongeni. \v 27 Mürin, ewe kingen Moap a angei nöün mwänichi, ätewe itä epwe siwili lon wisan wisen king, o eäni asoren kek ngeni an we kot me won tittin ewe telinimw. Ren ei ekewe chon Israel ra fokun niuokus, iei mine ra kul seni ewe kingen Moap o liwiniti fanüer. \c 4 \s1 Än ewe fefin mi mä pwülüan apüra \sr 4.1-7 \p \v 1 Iwe, eman fefin mi mä pwülüan, ätewe eman me lein ewe mwichen soufos, a siö ngeni Elisa o üreni, “Pwülüei we noum chon angang a mäla. En ka silei pwe i eman mi meniniti ewe Samol mi Lapalap. Nge iei ätewe pwülüei a liwinimang ngeni a feito, pwe epwe angei seniei nei kewe ruoman ät o nöüniir amanau pokiten ewe liwinimang.” \v 2 Elisa a aisini neminewe, “Met üpwe tongeni föri fän itom? Kopwe üreniei met a nom lon imwom.” Neminewe a üra, “Esap wor och mine a nom lon imwei, chilon chök eu kükün rume mi wor apüra lon.” \v 3 Mürin, Elisa a üra, “Kopwe feila ren chon arum o tüngor chomong rume mi pön seniir. \v 4 Mürin kopwe tolong lon imwom, ämi me noum kewe ät, o apüngala asaman. Kopwe angei ewe eu rume mi wor apüra lon o ninalong lölön lon ekewe rume meinisin. Nge lupwen eu me eu a ur, kopwe aimwüela.” \v 5 Iwe, neminewe a feila seni Elisa, a tolong lon imwan o apüngürelong me nöün kewe ät lon. Lupwen nöün kewe ät ra uwato ekewe rume ren, a niiniilong apüra lor. \v 6 Nge lupwen ekewe rume meinisin ra ur, a üreni eman lein nöün kewe ät, “Kopwe uwato pwal eu.” Iwe, nöün we a üreni, “Esap chüen wor.” Mürin a ükütiu pupun ewe apüra. \v 7 Iwe, neminewe a feila ren ewe soufos Elisa o apworausa ngeni mine a fis. Nge ätei a üreni, “Kopwe feila, kopwe amömöla ewe apüra o amusa om kewe liwinimang. Nge lusun ewe moni ämi me noum kewe ät oupwe manau seni.” \s1 Elisa me ewe fin Shunem \sr 4.8-37 \p \v 8 Iwe, lon eu rän Elisa a feila Shunem, ia eman fefin mi pisekisek a nom ie. Neminewe a pesei Elisa pwe epwe momongö ren. Iei mine iteiten fansoun, lupwen Elisa a feito Shunem, a feila ngeni imwen neminewe o mongö ren. \v 9 Iwe, ewe fefin a üreni pwülüan we, “Üa mefi pwe ätei a sou pwepwereto ikei eman aramasen Kot mi pin. \v 10 Sipwe föri eu kükün rum won imwach o atolonga fän itan eu peet, eu chepel, eu lenien mot me eu lamp, pwe iteiten fansoun an feito rech epwe nom lon.” \p \v 11 Lon eu rän, lupwen Elisa a feito Shunem, a feitä lon an rum o asösö lon. \v 12 Iwe, a üreni nöün we chon angang Kehasi, “Kopwe kökkörato ewe fin Shunem.” Nge lupwen a köri, neminewe a feito. \v 13 Iwe, Elisa a kapas ngeni Kehasi pwe epwe üreni neminewe, “Ka fokun aweiresuk fän item. Met ngang üpwe tongeni föri fän itom? Ka mochen üpwe awenuk ren ewe king ika ren ewe meilapen ewe mwichen sounfiu?” Nge lupwen Kehasi a asile ngeni neminewe ekei kapas, a pälüeni, “Esap wor ai osupwang, pun üa nom lein aramasei.” \v 14 Mürin, Elisa a aisini Kehasi, “Nge met echök üpwe tongeni föri fän itan?” Kehasi a pälüeni, “Esap wor nöün, nge iei pwülüan a chinlap.” \v 15 Iwe, Elisa a üra, “Kopwe köri neminewe.” Nge lupwen Kehasi a körato neminewe, ewe fefin a ütä leasamen ewe rum. \v 16 Elisa a üreni, “Lon ei otun mürin eu ier kopwe afiti eman ät.” Nge neminewe a üra, “Apwi, ai samol en aramasen Kot, kosap chofana ngeniei ngang noum chon angang fefin.” \x + \xo 4.16 \xt Ken 18.4\x* \v 17 Nge ewe fefin a pwopwo o nöüni eman ät lon ewe fansoun mürin eu ier, usun Elisa a kapas ngeni. \p \v 18 Iwe, lupwen ewe ät a mämäritä, lon eu rän a feila ren saman we mi nom ren ekewe chon pöküpök wiich. \v 19 Ekis chök mürin, ewe ät a kechü ngeni saman we o üreni, “A metek mökürei, a metek mökürei.” Nge saman we a üreni nöün chon angang, “Kopwe ekiela ewe ät ren inan we.” \v 20 Mürin, ewe chon angang a eki ewe ät o uweela ren inan we. Neminewe a anomu nöün won pechen tori leoloas, mürin a mäla. \v 21 Iwe, ewe fefin a uweätä ewe ät lon rumwen Elisa we o akonala won an peet, a apüngala ewe asam o feila. \v 22 Mürin a köri pwülüan we o üreni, “Kopwe tinato rei eman lein ekewe chon angang, pwal eman aas, pwe üpwe müttir feila ren ewe soufos Elisa o liwinikaito.” \v 23 Iwe, pwülüan we a aisini, “Pwota ka mochen feila ren ikenai? Pun ikenai esap pwinin alingeling ika ränin sapat.” Nge neminewe a üra, “Men öch.” \v 24 Mürin, neminewe a rietä ewe lenien mot won ewe aas o üreni nöün chon angang, “Kopwe amüttiri ewe aas, nge kosap amanga tori üpwe ürenuk.” \p \v 25 Iei usun ewe fefin a säla o tori Elisa mi nom won ewe chuk Karmel. Iwe, lupwen Elisa a küna pwe neminewe a feito, a üreni Kehasi nöün we chon angang, “Nengeni, ewe fin Shunem a feito. \v 26 Kopwe müttirila ren pwe kopwe churi o aisini, ika a pöchökül me pwülüan me nöün we ät.” Iwe, neminewe a üreni Kehasi, “A mürina meinisin.” \v 27 Nge lupwen a tori ewe chuk ren Elisa, a chapetiu mwan o kamwöch pechen. Iwe, Kehasi a feito pwe epwe asüela, nge Elisa a üreni, “Kopwe likiti neminei. Kosap küna pwe a nom lon riaföü mi lapalap? Nge ewe Samol mi Lapalap esap pwäri ngeniei och usun.” \v 28 Mürin, neminewe a üra, “Ai samol, ifa usun, üa tüngor senuk eman ät? Üsap ürenuk pwe kosap atupuei?” \v 29 Iwe, Elisa a üreni Kehasi, “Kopwe anükünükuk, kopwe angei woki o säla. Are kopwe churi eman, kosap kapong ngeni, nge are eman epwe kapong ngonuk, kosap pälüeni. Iwe, kopwe tolong lon ewe imw o anomu woki won mesen ewe ät.” \v 30 Mürin, inen ewe ät a üra, “Mwo manauen ewe Samol mi Lapalap, pwal mwo manauom, üsap likituk.” Iei mine Elisa a ütä o tapwela mürin neminewe. \v 31 Kehasi a akomwola o anomu ewe wok won mesen ewe ät. Nge esap wor och möngüngü ika asisilen manau. Iei mine Kehasi a liwinila pwe epwe churi Elisa o üreni, “Ewe ät esap nennela.” \p \v 32 Lupwen Elisa a tolong lon ewe imw, a küna pwe ewe ät a konola won an peet, nge a mäla. \v 33 Elisa a tolong lon ewe rum o apüngürelong me ewe ät lon. Iwe, a iotek ngeni ewe Samol mi Lapalap. \v 34 Mürin, a tötä won ewe peet o chapala won ewe ät, awan a nom won awen ewe ät, mesan ra nom won mesen ewe ät, nge pöün ra nom won pöün ewe ät. Nge lupwen a chapala won, inisin ewe ät a ekis pwichikar. \v 35 Mürin, Elisa a pwätä o fetal lon ewe rum, a pwal tösefälitä won ewe peet o chapala won ewe ät. Iwe, ewe ät a mwesi fän fisu o nennela. \x + \xo 4.35 \xt 1.King 17.21\x* \v 36 Mürin, Elisa a körato Kehasi o üreni, “Kopwe körato ewe fin Shunem.” Iwe, Kehasi a körato neminewe. Nge lupwen a feito, Elisa a üreni, “Kopwe eki noum we ät.” \v 37 Iwe, neminewe a feito, a tütiu arun pechen Elisa o chapetiu lepwül. Mürin, a eki nöün we ät o feila. \s1 Elisa a föri manaman ngeni ekewe soufos \sr 4.38-44 \p \v 38 Iwe, Elisa a liwinsefäliti Kilkal lupwen fansoun lengita lon ewe fanü. Nge lupwen ekewe soufos ra mwicheto ren, Elisa a üreni nöün we chon angang, “Kopwe isetä ewe nape mi watte won ewe ekkei o kuk suup fän iten ewe mwichen soufos.” \v 39 Nge eman me leir a feila lemäl pwe epwe kinikin iasai. Iwe, a küna efoch irä mi tö o fichielong chomong föün lepwülün üfan. Mürin, a liwinto o reikisirelong lon ewe suup, nge esap silei met sokun ekei föün irä. \v 40 Iwe, ra üfi ewe suup, pwe ekewe soufos repwe ün. Nge lupwen ra popuetä le ün, ra köpökütä, “Aramasen Kot, mi wor poison lon ewe suup.” Iwe, resap tongeni ün. \v 41 Nge Elisa a üra, “Oupwe uwato pilawa mi amas.” Iwe, lupwen ra uwato ren ewe pilawa a moneelong lon ewe nape o apasa, “Oupwe üfi ewe suup, pwe ekewe mwän repwe ün.” Iwe, esap chüen wor poison lon ewe suup. \p \v 42 Lon eu rän, eman mwän a feito seni Pal-salisa o uwato ren Elisa an mwen ua, rüe fochun pilawa seni föün parli, pwal ekoch umwun wiich mi kinikinifö. Iwe, Elisa a üreni nöün we chon angang, “Kopwe ngeni ekewe mwän ewe mongö pwe repwe mongö.” \v 43 Nge ewe chon angang a aisini, “Ifa usun, epwe naf ai üpwe amongöü ngeni ekei ipükü mwän ei mongö?” Nge Elisa a apasasefäli, “Kopwe ngeni ekewe mwän ewe mongö pwe repwe mongö. Pun iei alon ewe Samol mi Lapalap: Repwe mongö, nge epwe pwal wor lusur.” \v 44 Iei mine ewe chon angang a ngeniir ewe mongö. Iwe, ra mongö, nge a pwal wor lusur, usun ewe Samol mi Lapalap a fen apasa. \c 5 \s1 Naeman a chikar seni an rupun pwötür \sr 5.1-27 \p \v 1 Iwe, Naeman ewe meilapen mwichen sounfiu nöün ewe kingen Siria i eman mwän mi itetekia me iteföüla me ren an samol, pun ewe Samol mi Lapalap a ewinna ekewe chon Siria ren Naeman. Ätei eman sounfiu mi fokun pwora, nge a rupun pwötür. \v 2 Nge a fis, pwe lupwen ekewe chon Siria ra kütta liaper lon Israel, ra uweela eman kükün nengin seni ei fanü. Ei nengin a angang ngeni pwülüen Naeman. \v 3 Iwe, ei nengin a kapas ngeni an samol fefin, “Amwo ai samol epwe feila ren ewe soufos mi nom lon Samaria. I epwe amoela an rupun pwötür.” \v 4 Lupwen Naeman a rong ei pworaus, a feila ren an samol ewe king o üreni, “Iön me iön usun alon ewe nengin seni ewe fanü Israel.” \v 5 Iwe, ewe kingen Siria a üreni Naeman, “Kopwe feila, nge ngang üpwe ngonuk echö toropwe kopwe uwala ren ewe kingen Israel.” Iei mine Naeman a feila, nge a pwal uwala ilik ngeröü föün moni silifer, wonongeröü föün moni kolt me engol üf mi mürina. \v 6 A pwal uwala ewe toropwe ren ewe kingen Israel. Iei masouen ewe toropwe, “Lupwen ei toropwe a toruk, kopwe silei pwe ngang üa tinala reöm nei na chon angang Naeman, pwe kopwe amoela an rupun pwötür.” \v 7 Nge lupwen ewe kingen Israel a aleani ewe toropwe, a kamwei üfan lon an rükö o üra, “Ifa usun, ngang Kot pwe üpwe tongeni niela eman o amanaua? Pwota a tinato rei ei mwän pwe üpwe amoela an rupun pwötür? A fat pwe a kütta eu popun pwe epwe fitikoko ngeniei.” \p \v 8 Nge lupwen ewe soufos Elisa a rong pwe ewe kingen Israel a kamwei üfan, a tinala pworaus ren o üreni, “Pwota ka kamwei üfom fän om rükö? Kopwe tinato rei ewe mwän, pwe epwe mefi pwe mi wor eman soufos lon Israel.” \v 9 Iei mine Naeman a feila fän waan oris me woken o üla ünükün asamalapen imwen Elisa. \v 10 Nge Elisa a tinala eman chon künö ren pwe epwe üreni, “Kopwe feila o tütü fän fisu lon ewe chanpupu Jortan. Iwe, inisum epwe kiliöch o limöch.” \v 11 Nge Naeman a feila fän an song o üra, “Üa fokun ekieki pwe ewe soufos epwe towu rei, epwe ütä o köri iten ewe Samol mi Lapalap an we Kot, epwe amwökütükütü pöün won ewe ia a rupun pwötür ie, pwe epwe mola. \v 12 Ifa usun, ekewe chanpupu Apana me Farpar mi nom lon Tamaskus resap mürina seni ekewe chanpupun Israel meinisin? Ifa usun, üsap tongeni tütü lor o limöch?” Iei mine Naeman a kul o feila fän an lingeringer. \v 13 Nge nöün kewe chon angang ra kaneto ren o üreni, “Semem, are ewe soufos epwe ürenuk pwe kopwe föri och mi weires, ifa usun, kosap föri? Nge pwota kosap mochen apwönüetä alon, lupwen a apasa, pwe kopwe chök tütü pwe kopwe limöch?” \v 14 Iei mine Naeman a feila ren ewe chanpupu Jortan o tütiu lon fän fisu, usun mine Elisa a kapas ngeni. Iwe, inisin Naeman a kiliöch o limöch usun chök inisin eman mönükol. \x + \xo 5.14 \xt Luk 4.27\x* \p \v 15 Mürin, Naeman me nöün kewe chon angang ra liwiniti Elisa. Iwe, a ütä fän mesan o üra, “Iei ükärän silei pwe esap wor eman Kot won unusen fanüfan lükün ewe Koten Israel. Kose mochen kopwe angei eu lifang seniei ngang noum chon angang.” \v 16 Nge Elisa a üra, “Mwo manauen ewe Samol mi Lapalap, ewe üa angang ngeni, üsap angei och senuk.” Iwe, Naeman a pesei ngeni pwe epwe angei, nge Elisa esap mochen. \v 17 Mürin, Naeman a üra, “Are kosap mochen angei eu lifang, üa tüngor ngonuk, pwe kopwe mwüt ngeniei pwe üpwe uwei och pwül ükükün uwosen ruoman aas. Pun seni ikenai ngang noum chon angang üsap chüen mochen eäni asoren kek ika och sokun asor ngeni eman kot lükün ewe Samol mi Lapalap. \v 18 Eu chök üa äleäl, pwe ewe Samol mi Lapalap epwe amusaeila, are üpwe eti ai samol le feila lon imwen ewe anü Rimon pwe epwe fel ikenan. Are üa amwöchätä pöün o eti le chapetiu me lon imwen ewe anü Rimon, ewe Samol mi Lapalap epwe amusala ei föför üa föri.” \v 19 Iwe, Elisa a üreni Naeman, “Kopwe feila fän kinamwe.” Mürin Naeman a feila. Nge lupwen a ekis chök toauala seni Elisa, \v 20 Kehasi nöün Elisa we chon angang a üra, “Ai samol a mwüt ngeni Naeman ewe re Siria pwe epwe feila, nge esap angei och seni mine a uwato. Mwo manauen ewe Samol mi Lapalap, üpwe säla mürin o angei och seni.” \v 21 Iei mine Kehasi a tapwela mürin Naeman. Nge lupwen Naeman a küna pwe eman a säto mürin, a tötiu seni waan woken pwe epwe churi. Iwe, a aisini, “Ifa usun, a öch pworausom?” \v 22 Kehasi a üreni, “Ewer, a öch pworausei. Ai samol a tiniei pwe üpwe ürenuk: Iei chök ruoman alüal seni ewe mwichen soufos ra feito rei seni chukuchukutän ewe fanü Efraim. Üa tüngor ngonuk, pwe kopwe ngeniir ülüngat ngeröü föün moni silifer me ruachö üf mi mürina.” \v 23 Nge Naeman a üreni, “Kose mochen kopwe angei wonongeröü föün moni silifer.” Iwe, Naeman a pesei Kehasi o uwalong wonongeröü föün moni silifer lon ruu tuk, a pwal angei ruachö üf mi mürina o iseniretä won ruoman nöün kewe chon angang. Iwe, ra akomwola fän ekewe pisek me mwen Kehasi. \v 24 Lupwen ra tori ewe chuk ia imwen Elisa a nom ie, Kehasi a angei seniir ekewe pisek o iseniir lon ewe imw. Mürin a tinala ekewe ruoman mwän, iwe, ra feila. \v 25 Nge Kehasi a tolong lon ewe imw o ütä fän mesen an samol. Iwe, Elisa a aisini, “Kehasi, ia ka feito me ie?” Kehasi a pälüeni, “Ngang noum chon angang üsap feila ekis.” \v 26 Nge Elisa a üreni, “Ifa usun, ngüni esap nom reöm, lupwen ewe mwän a tötiu seni waan woken pwe epwe sounuk? Ifa usun, iei fansoun pwe kopwe angei moni me üf, tanipin olif me wain, sip me kow, chon angang mwän me chon angang fefin? \v 27 Iei mine ewe rupun pwötür mi nom won Naeman epwe tökuk me mwirimwirum kana tori feilfeilachök.” Iwe, lupwen Kehasi a towu seni fän mesen Elisa, a rupun pwötür, pwe ünüchan a pwechepwech usun snow. \c 6 \s1 Mächän ewe kouk a pias \sr 6.1-7 \p \v 1 Iwe, lon eu rän ewe mwichen soufos mi nom fän nemenien Elisa ra üreni, “Ewe leni ia aia imweimw ie a kon kükün ngenikem. \v 2 Kopwe mwüt ngenikem pwe aipwe feila ren ewe chanpupu Jortan o pöküpök irä, pwe aipwe aüetä eu imw o nonom lon.” Iwe, Elisa a üreniir, “Oupwe feila.” \v 3 Mürin, eman me leir a üra, “Kose mochen kopwe etikem.” Elisa a üra, “Ewer, üpwe etikemi.” \v 4 Iei mine a etiir. Iwe, lupwen ra tori ewe chanpupu Jortan, ra pöküpök irä. \v 5 Nge lupwen eman a pökü efoch irä, mächän nöün kouk a turulong lon ewe koluk. Iwe, a puchör, “Osupwangei, ai samol, ewe kouk üa chök tüngor seni eman.” \v 6 Mürin, Elisa a aisini, “Ia a turutiu ie?” Nge lupwen a aiti ngeni ewe ia a turutiu ie, Elisa a pökü efoch amwüch o moneelong lon awenewenen ewe ia a turutiu ie, pwe mächän ewe kouk a piasetä. \v 7 Iwe, Elisa a üra, “Kopwe angei.” Iei mine a aitiewu pöün o angei mächän nöün we kouk. \s1 Elisa me ekewe chon Siria \sr 6.8-23 \p \v 8 Lon eu rän, lupwen ewe kingen Siria a maun ngeni Israel, a pwüngüpwüngfengen me ren nöün kewe meilap o üra, “Lon enan me enan leni üpwe nom ie me ai we mwichen sounfiu.” \v 9 Nge Elisa a tinala pworaus ren ewe kingen Israel, “Kopwe afäluk pwe kosap feila lon enan leni, pun ekewe chon Siria ra feitiu o op ikenan.” \v 10 Iei mine ewe kingen Israel a tinala pworaus ren ekewe aramas mi nom lon ewe leni ia Elisa a kapas ngeni usun, pwe repwe afäliir. Fän chomong Elisa a titi pworaus ngeni ewe king, pwe a tongeni afäli me lon ewe leni, pwe esap feiengau. \p \v 11 Iwe, ewe kingen Siria a fokun riaföü pokiten ei lapalap. A körifengeni nöün kewe meilap o üreniir, “Oupwe pwäri ngeniei iö me leimi pelien ewe kingen Israel.” \v 12 Nge eman me leir a üreni, “Esap wor eman me leim, ai samol me ai king. Nge ewe soufos Elisa mi nom lon Israel a pwäri ngeni ewe kingen Israel om kewe kapas, ka apasa me lon om rumwen annut.” \v 13 Iwe, ewe kingen Siria a üra, “Oupwe feila o kütta ia Elisa a nom ie, pwe üpwe tinala ekoch pwe repwe turufi.” Iwe, eman a asile ngeni pwe Elisa a nom lon Totan. \v 14 Iei mine ewe king a tinala eu mwichemongen sounfiu fiti oris me woken. Iwe, ra feila lepwin o pwelifeili ewe telinimw. \p \v 15 Lupwen nöün Elisa we chon angang a pwätä lesosorusich o towu lükün, a küna eu mwichen sounfiu mi wawa oris me woken, ra pwelifeili ewe telinimw. Iwe, ewe chon angang a üreni Elisa, “Sipwe feiengau, ai samol. Met sipwe föri?” \v 16 Nge Elisa a üreni, “Kosap niuokus, pun chokewe mi nom rech ra kon chomong seni chokewe mi nom rer.” \v 17 Mürin, Elisa a iotek, “Ai Samol mi Lapalap, üa tüngor ngonuk, kopwe aneneloi mesen nei ei chon angang pwe epwe küna.” Iei mine ewe Samol mi Lapalap a aneneloi mesen ewe alüal. Iwe, a küna pwe ewe chuk a kula ren oris me woken mi pulopulen ekkei, ra nom pwelin ünükün Elisa. \v 18 Iwe, lupwen ekewe chon Siria ra feitiu pwe repwe maun, Elisa a iotek, “Ai Samol mi Lapalap, üa tüngor ngonuk pwe kopwe achuna ekei aramas.” Iei mine ewe Samol mi Lapalap a achuneer, usun Elisa a tüngor lon an iotek. \v 19 Mürin, Elisa a feila ren ekewe sounfiun Siria o üreniir, “Esap iei ewe al, esap pwal iei ewe telinimw. Oupwe tapweto müri, pwe üpwe emwenikemiila ren ewe mwän oua kütta.” Iwe, Elisa a emwenirela Samaria. \p \v 20 Lon ewe chök otun, lupwen ra tolong lon ewe telinimw Samaria, Elisa a iotek, “Ai Samol mi Lapalap, kopwe aneneloi mesen ekei aramas.” Iei mine ewe Samol mi Lapalap a aneneloi meser, iwe ra küna pwe ra nom lukalapen ewe telinimw Samaria. \v 21 Lupwen ewe kingen Israel a küna ekewe sounfiun Siria, a aisini Elisa, “Semei, ifa usun, üpwe nirela?” \v 22 Nge Elisa a pälüeni, “Kosap nirela, pun kosap fen niela chokewe ka liapeniir lon maun. Kopwe amongöniir pilawa o aünüür koluk, pwe repwe mongö o ün, mürin repwe liwiniti ar samol.” \v 23 Iei mine ewe kingen Israel a amolätä eu kametip mi watte fän iter. Nge lupwen ra wes me mongö o ün, a tinirela. Iwe, ra liwiniti ar samol. Seni ei fansoun, ekewe chon Siria resap chüen tolong lon fanüen chon Israel pwe repwe küt liaper. \s1 Sounfiun Siria ra pwelifeili Samaria lupwen fansoun Elisa \sr 6.24–7.20 \p \v 24 Iwe, ekoch fansoun mürin, Penhatat ewe kingen Siria a amwichafengeni nöün kewe sounfiu meinisin. Ra feila o pwelifeili Samaria fän pisekin maun. \v 25 Pokiten ra pwelifeili ewe telinimw Samaria fansoun langatam, a fis eu lengita mi watte me lon, pwe liwinin möküren eman aas a ükükün walik föün moni silifer, nge liwinin esop paun omun lisom \f + \fr 6.25 \ft omun lisom eli iten och sokun föün irä\f* a ükükün limu föün moni silifer. \v 26 Nge lupwen ewe kingen Israel a pwerela won tittin ewe telinimw, eman fefin a siö ngeni o üreni, “Kopwe alisiei, ai samol me ai king.” \v 27 Ewe king a üreni, “Are ewe Samol mi Lapalap esap alisuk, met sokun alilis üpwe alisi ngonuk? Üsap tongeni alisuk seni ewe lenien wichiwich umwun wiich ika seni ewe lenien üchüch wain.” \v 28 Mürin, ewe king a aisini ewe fefin, “Met om riaföü?” Nge neminewe a pälüeni, “Ekoch rän a la ei fefin a üreniei pwe üpwe mwütätä nei ät pwe aipwe ochei, nge sorotan aipwap ochei nöün. \v 29 Iei mine aia kuku nei ät o ochei. Nge sorotän ewe rän üa üreni neminewe pwe epwe mwütätä nöün ät pwe aipwe ochei, nge a aopala nöün we ät.” \x + \xo 6.29 \xt Tut 28.57; Kölk 4.10\x* \v 30 Lupwen ewe king a rong än neminewe kewe kapas, a kamwei üfan fän an letipeta. Iwe, a chök pwerela won tittin ewe telinimw, nge ekewe aramas ra küna pwe a üföüf echö üf seni tuk fän üfan. \v 31 Iwe, ewe king a üra, “Amwo Kot epwe nieila, are üen Elisa nöün Safat we mwän esap pöküpök ikenai.” \p \v 32 Mürin, ewe king a tinala eman mwän pwe epwe angei Elisa. Lon ei otun, Elisa a mot lon imwan, nge ekewe souakom ra pwal mot ren. Nge me mwen än ewe chon künö war, Elisa a üreni ekewe souakom, “Ifa usun, oua küna ewe chon niela aramas, a fen tinato eman chon künö pwe epwe pökü üei? Oupwe pii pwe lupwen epwe war, oupwe apüngala ewe asam o achacha ngeni. Iei püsin ewe king a tapweto mürin.” \v 33 Nge lupwen Elisa a chüen fos ngeni ekewe souakom, ewe king a war o üra, “Ei riaföü a feito seni ewe Samol mi Lapalap. Pwota üpwe chüen witiwit ngeni ewe Samol mi Lapalap, pwe epwe alisikem?” \c 7 \p \v 1 Elisa a pälüeni, “Oupwe aüselinga alon ewe Samol mi Lapalap. Lesor lon ei chök otun oua tongeni kamö lon ei telinimw Samaria engol paun pilawa mi amas o mürina, ika rüe paun föün parli won ükükün eföü föün moni silifer.” \v 2 Mürin, ewe meilap, ätewe mi wisen tümwünü ewe king, a üreni Elisa, “Inamwo are ewe Samol mi Lapalap epwe püsin suki asammwachon läng o tinato mongö, ei mettoch esap tongeni fis.” Nge Elisa a üreni, “Kopwe püsin küna ren mesom, nge kosap mongö seni.” \p \v 3 Iwe, a wor föman mwän mi rupun pwötür, ra nom lükün asamalapen ewe tittin Samaria. Ra kapasfengen lefiler, “Pwota sipwe chök momot ikei tori sipwe mäla? \v 4 Are sa filätä pwe sipwe tolong lon ewe telinimw, kich sipwe mäla ikenan, pun a wor lengita lon. Nge ika sipwe nom ikei, sipwe pwal mäla. Iei mine sipwe feila lon lenien sounfiun Siria. Are repwe amanauakich, sipwe manau, nge are repwe nikich, sipwe chök mäla.” \v 5 Iei mine ra ütä lekuniolupwin o feila lon lenien ekewe sounfiun Siria. Nge lupwen ra tori lesopun lenier we, esap fokun wor eman a nom ikenan. \v 6 Pun ewe Samol a föri pwe ekewe sounfiun Siria ra rongorong chopuchopun woken me oris, pwal akürangen eu mwichen sounfiu mi watte. Iei mine ra kapasfengen lefiler, “Ewe kingen Israel a möni ekewe kingen chon Hit me ekewe kingen Isip fiti nöür sounfiu, pwe repwe feito o maun ngenikich.” \v 7 Iei mine ra süla lekuniolupwin o likitala imwer imw mangaku, nöür oris me nöür aas. Ra chök likitala lenier o kütta manauer. \v 8 Nge lupwen ekewe mi rupun pwötür ra tori lesopun lenien ekewe sounfiu, ra tolong lon eu imw mangaku. Ra mongö o ün, ra pwal angei silifer me kolt me üf, ra feila o aopeer. Mürin, ra liwinto o tolong lon pwal eu imw mangaku, ra angei ekewe pisek lon, ra feila o aopeer. \p \v 9 Mürin, ekewe mi rupun pwötür ra kapasfengen lefiler, “Esap pwüng mine sa föri. Ei rän eu ränin pworaus mi mürina. Are sa ekieki ngenikich echök o witiwit tori lesosor, feiengau epwe torikich. Iei mine sipwe feila iei chök o apworausa ei pworaus ngeni nöün ewe king kewe meilapen sounfiu.” \v 10 Iei mine ra feito ren tittin ewe telinimw o kökkötä ren ekewe chon masen ewe asamalap, “Äm aia tori lenien ekewe sounfiun Siria, nge aisap küna eman ika rongorong mwelien eman. A chök wor oris me aas mi föfö, pwal ekewe imw mangaku.” \v 11 Mürin, ekewe chon mas ra kökkölong lon ewe telinimw o apworausa ei pworaus, ra pwal aronga ngeni chon leimwen ewe king. \v 12 Iwe, ewe king a pwätä lon ewe chök pwin o üreni nöün kewe nöüwis, “Üpwe ürenikemi mine ekewe chon Siria ra ekiekin föri ngenikich. Ra silei pwe kich sa echik. Iei mine ra likitala lenier, ra feila o op lon ewe fanü mi amassawa. Pun ra ekieki, pwe lupwen sipwe towu seni ewe telinimw o küt mongö, repwe turumanaueekich o tolong lon ewe telinimw.” \v 13 Nge eman me lein ekewe nöüwis a üra, “Sipwe tinala ekoch mwän, repwe angei limman oris seni ekewe mi chüen manau, pwe repwe feila o pii mine a fis. Pun ekewe aramas mi chüen manau ikei, repwe pwal feiengau usun chök chokewe mi fen mäla.” \v 14 Iei mine ra filätä ekoch mwän, nge ewe king a tinirela won ruofoch woken fiti oris, pwe repwe atapwa ekewe sounfiun Siria o pii mine a fis. \v 15 Iei mine ra atapwa ekewe sounfiun Siria tori ewe chanpupu Jortan. Nge won ewe al ra küna üf me pisek ekewe sounfiun Siria ra aturätiu, lupwen ra müttir le sü. Iwe, ekewe chon künö ra liwinto o apworausa ngeni ewe king mine ra küna. \p \v 16 Mürin, ekewe aramas ra towu seni ewe telinimw o cheri ewe lenien sounfiun Siria, pwe repwe angang pisek. Iwe, liwinin engol paun pilawa mi amas o mürina, ika rüe paun föün parli ükükün eföü föün moni silifer, usun ewe Samol mi Lapalap a fen apasa. \v 17 Nge ewe king a awisa ewe meilap, ätewe mi wisen tümwünü ewe king, pwe epwe tümwünü asamalapen tittin ewe telinimw. Iwe, ekewe aramas ra ipwetä won me lon ewe asamalap pwe a mäla, usun ewe soufos Elisa a fen apasa, lupwen ewe king a feito ren. \v 18 Pun lupwen Elisa a üreni ewe king, pwe lesor lon ei chök otun liwinin engol paun pilawa mi amas o mürina, ika rüe paun föün parli epwe ükükün eföü föün moni silifer me lon ei telinimw Samaria, \v 19 ewe meilap a pälüeni Elisa, “Inamwo are ewe Samol mi Lapalap epwe püsin suki asammwachon läng o tinato mongö, ei mettoch esap tongeni fis.” Nge Elisa a üreni, “Kopwe püsin küna ren mesom, nge kosap mongö seni.” \v 20 Iwe, iei usun a chök fis ngeni ewe meilap, pun ekewe aramas ra ipwetä won me leasamalapen tittin ewe telinimw pwe a mäla. \c 8 \s1 Ewe fin Shunem a angeesefäli fanüan \sr 8.1-6 \p \v 1 Iwe, me lom Elisa a üreni ewe fin Shunem, mine nöün ewe ät i a amanaua, “Kopwe feila ämi me chon leimwom, kopwe siamü ia ka tongeni nom ie. Pun ewe Samol mi Lapalap epwe awarato eu lengita won ei fanü lon ükükün fisu ier.” \x + \xo 8.1 \xt 2.King 4.8-37\x* \v 2 Iei mine ewe fefin a föri usun mine Elisa a üreni. Ra feila me chon leimwan o siamü lon fanüen chon Filistia lon ükükün fisu ier. \v 3 Nge wesin ekewe fisu ier, lupwen ewe fefin a liwinto seni fanüen chon Filistia, a feila ren ewe king o tüngorei pwe epwe angeesefäli imwan me fanüan. \v 4 Lon ei otun ewe king a kakapas ngeni Kehasi nöün Elisa we chon angang o üreni, “Kopwe apworausa ngeniei ekewe manaman meinisin mi amwarar Elisa a föri.” \v 5 Nge lupwen Kehasi a apworausa ngeni ewe king usun än Elisa amanaua ewe ät, lon ei chök otun ewe fefin, mine nöün ewe ät Elisa a amanaua, a feito ren ewe king pwe epwe tüngorei an epwe angeesefäli imwan me fanüan. Iwe, Kehasi a üra, “Ai samol me ai king, iei i ewe fefin, pwal iei nöün we ät Elisa a amanaua.” \v 6 Iwe, lupwen ewe king a aisini ewe fefin are mi let ei pworaus, neminewe a alleta. Iei mine ewe king a filätä eman nöüwis fän iten neminewe o üreni pwe epwe aliwinisefäli meinisin mine än ewe fefin fiti liwinin uän fanüan seni ewe fansoun a feila seni ewe fanü tori ei fansoun. \s1 Hasael a tolong lon wisen king \sr 8.7-15 \p \v 7 Iwe, Elisa a feila Tamaskus. Lon ei otun Penhatat ewe kingen Siria a samau. Iwe, lupwen ra üreni ewe king pwe Elisa a feito, \v 8 ewe king a üreni eman lein nöün kewe nöüwis itan Hasael, “Kopwe angei eu lifang o feila churi Elisa, kopwe tüngor ngeni pwe epwe aisini ewe Samol mi Lapalap ika üpwe pöchökül seni ai samau.” \v 9 Iei mine Hasael a feila pwe epwe churi Elisa o uwala eu lifang ren, sokopaten pisek seni Tamaskus, ükükün uwosen faik kamel. Nge lupwen a feito ren Elisa, a üreni, “Noum mwän Penhatat ewe kingen Siria a tinieito reöm, pwe üpwe aisinuk ika epwe pöchökül seni an samau.” \v 10 Elisa a üreni, “Kopwe feila o üreni pwe epwe pöchökül. Nge ewe Samol mi Lapalap a pwäri ngeniei pwe epwe mäla.” \v 11 Iwe, Elisa a siwil wowon o newenewen ngeni Hasael tori Hasael a säw. Mürin Elisa a kechü. \v 12 Nge Hasael a ais, “Ai samol, pwota ka kechü?” Elisa a pälüeni, “Pokiten üa silei ekewe föför mi ngau kopwe föri ngeni ekewe aramasen Israel. Kopwe kenala ar kewe leni mi pöchökül o niela nöür kewe alüal ren ketilas, kopwe pwal apunätiu nöür kewe semirit, pwe repwe tatakis, o tineni luken ekewe fefin mi pwopwo.” \v 13 Iwe, Hasael a ais, “Met aücheai ngang noum chon angang mi usun chök eman kolak, pwe üpwe föri ekei sokun föför mi amwarar?” Nge Elisa a pälüeni, “Ewe Samol mi Lapalap a pwäri ngeniei pwe kopwe kingen Siria.” \x + \xo 8.13 \xt 1.King 19.15\x* \v 14 Mürin, Hasael a feil seni Elisa o liwiniti Penhatat. Iwe, Penhatat a aisini, “Met Elisa a ürenuk?” Hasael a pälüeni, “A üreniei pwe kopwe pöchökülsefäl.” \v 15 Nge sorotän ewe rän Hasael a angei echö pilangket, a achöchönü o emeresala won mesen ewe king pwe a mäla. Iwe, Hasael a siwili Penhatat lon wisan wisen king. \s1 Usun än Jehoram nemenem lon Juta \sr 8.16-24 \r (2.Kron 21.1-20) \p \v 16 Iwe, lon alimuen ierin mwün Joram nöün Ahap we mwän ewe kingen Israel, Jehoram nöün Jehosafat we mwän a tolong lon wisan wisen king o nemeni Juta, \v 17 lupwen a ierini ilik me ruu. A nom lon Jerusalem o nemenem lon ükükün walu ier. \v 18 Iwe, a tipis usun ekewe kingen Israel o föföringau usun chon leimwen Ahap, pun a pwülüeni nöün Ahap we fefin. Iwe, a föri mine a ngau me fän mesen ewe Samol mi Lapalap. \v 19 Nge ewe Samol mi Lapalap esap mochen ataela Juta fän iten nöün we chon angang Tafit, pun a pwon ngeni pwe epwe wor eman mwirimwirin epwe nemenem fansoun meinisin. \x + \xo 8.19 \xt 1.King 11.36\x* \p \v 20 Iwe, lupwen fansoun mwün Jehoram, ekewe chon Etom ra ü ngeni Juta o seikätä püsin eman ar king. \x + \xo 8.20 \xt Ken 27.40\x* \v 21 Mürin, Jehoram fiti waan kewe woken meinisin ra feila tori Sair. Ikenan ekewe sounfiun Etom ra pwelifeiliir. Nge Jehoram me nöün kewe meilapen waan kewe woken ra sü seniir lepwin, pwal nöün kewe sounfiu ra süla ngeni lenier. \v 22 Iei usun chon Etom ra ütä, nge resap chüen nom fän nemenien Juta tori ikenai. Lon ewe chök fansoun Lipna a pwal ütä won mwün. \v 23 Nge lusun pworausen än Jehoram föför meinisin a mak lon puken uruwon ekewe kingen Juta. \v 24 Iwe, Jehoram a mäla, nge ra peiaseni ren an kewe lewo lon ewe telinimwen Tafit. Nge Ahasia nöün we mwän a siwili lon wisan wisen king. \s1 Usun än Ahasia nemenem lon Juta \sr 8.25-29 \r (2.Kron 22.1-6) \p \v 25 Iwe, lon engol me ruuen ierin mwün Joram nöün Ahap we mwän ewe kingen Israel, Ahasia nöün Jehoram we a tolong lon wisan wisen king o nemeni Juta, \v 26 lupwen a ierini rüe me ruu. A nom lon Jerusalem o nemenem lon ükükün eu ier. Iten inan we Atalia, neminewe i nöün nöün Omri fefin, nge Omri i ewe kingen Israel. \v 27 Ahasia a tipis usun chon leimwen Ahap o föri mine a ngau me fän mesen ewe Samol mi Lapalap. Ahasia a chök föri usun mine ir ra föri, pun a pwülüeni eman fefin seni chon leimwen Ahap. \p \v 28 Iwe, ewe king Ahasia a eti ewe king Joram nöün Ahap we mwän le maun ngeni Hasael ewe kingen Siria me lon Ramot-kiliat. Ikenan ekewe sounfiun Siria ra akinasa Joram. \v 29 Iwe, ewe king Joram a liwinsefäl ngeni Jesrel, pwe epwe onoson o pöchökülsefäl seni kinasan kewe me ren chon Siria. Nge Ahasia ewe kingen Juta a feila Jesrel, pwe epwe churi Joram, pun a samau. \c 9 \s1 Jehu a kepit pwe epwe kingen Israel \sr 9.1-13 \p \v 1 Iwe, ewe soufos Elisa a köri eman lein ekewe soufos o üreni, “Kopwe anükünükuk, kopwe angei ei rumeen lö o feila Ramot-kiliat. \v 2 Nge lupwen ka tori, kopwe kütta Jehu nöün Jehosafat we mwän, nge Jehosafat nöün Nimsi. Kopwe tolong ren o tüngor ngeni pwe epwe ütä seni lein chienan. Mürin, kopwe emwenalong lon eu rumwen lon. \v 3 Iwe, kopwe angei ei rumeen lö o ninätiu won möküran o apasa, ‘Iei alon ewe Samol mi Lapalap: Üa epituk pwe kopwe king lon Israel.’ Mürin, kopwe suki asamen ewe rum o süla, nge kosap mang.” \p \v 4 Iei mine ewe soufos alüal a feila Ramot-kiliat. \v 5 Nge lupwen a tori, a küna pwe ekewe meilapen sounfiu ra mwichefengen. Iwe, ewe soufos a üra, “Mi wor eu pworaus ngonuk, en meilap.” Nge Jehu a ais, “Ngeni iö me leim?” Ätewe a üra, “Ngeni en, meilap.” \v 6 Mürin, Jehu a ütä o tolong lon ewe imw. Nge ewe soufos alüal a ninätiu ewe lö won möküran o üreni, “Iei alon ewe Samol mi Lapalap ewe Koten Israel: Üa epituk pwe kopwe kingen nei kewe aramas o nemeni Israel. \x + \xo 9.6 \xt 1.King 19.16\x* \v 7 Kopwe niela chon leimwen Ahap om we samol, pwe ngang üpwe ngeni Isipel chappen an niela nei kewe soufos, pwal chappen an niela nei kewe chon angang meinisin. \v 8 Pun unusen chon leimwen Ahap repwe rosola, nge üpwe ärala nöün mwän meinisin seni kükün tori watte me lon Israel. \v 9 Iwe, üpwe föri ngeni chon leimwen Ahap usun mine üa föri ngeni chon leimwen Jeropoam nöün Nepat we mwän, pwal ngeni chon leimwen Paasa nöün Ahia we mwän. \v 10 Kolak repwe ochei Isipel me lon kinikinin fanüen Jesrel, nge esap wor eman epwe peiaseni.” Mürin än ewe soufos alüal apasa ekei kapas, a suki asamen ewe rum o süla. \x + \xo 9.10 \xt 1.King 21.23\x* \p \v 11 Iwe, lupwen Jehu a towu ren chienan kewe meilap, eman me leir a aisini, “A öch pworausom? Pwota ei alüal mi umwes a feito reöm?” Nge Jehu a pälüeniir, “Ämi oua silei ewe alüal me mine a apasa.” \v 12 Nge ir ra üra, “Apwi, äm aisap silei. Kopwe ürenikem iei.” Iwe, Jehu a üreniir, “Iei usun mine a eäni kapas ngeniei, ‘Iei alon ewe Samol mi Lapalap: Üpwe epituk pwe kopwe kingen Israel.’” \v 13 Mürin, ekewe meilap ra müttir angei üfer owokot o emeresirela won aeuin foson ewe latö pwe epwe ütä lon, ra pwal ettiki rappwa o kökkö, “Jehu a king.” \s1 Jehu a niela Joram \sr 9.14-26 \p \v 14 Mürin, Jehu nöün Jehosafat we mwän, nge Jehosafat nöün Nimsi mwän, a rawangauei Joram. Lon ei fansoun Joram me ekewe aramasen Israel meinisin ra peni Ramot-kiliat, pun Hasael ewe kingen Siria a maun ngeni. \v 15 Nge ewe king Joram a fen liwinsefäl ngeni Jesrel, pwe epwe onoson o pöchökülsefäl seni kinasan kewe me ren chon Siria, lupwen an maun ngeni Hasael ewe kingen Siria. Iwe, Jehu a üra, “Are oua tipeeu ngeni pwe üpwe king, oupwe pii pwe esap wor eman epwe sü seni ei telinimw o feila apworausa ei pworaus me lon Jesrel.” \v 16 Mürin, Jehu a tötä won waan woken o feila Jesrel, pun Joram a nom ikenan. Nge Ahasia ewe kingen Juta a pwal feito Jesrel pwe epwe churi Joram. \p \v 17 Iwe, ewe chon mas a ütä won ewe imw tekia lon Jesrel o küna Jehu me an mwich pwe ra feito. A üra, “Üa küna eu mwich a feito.” Joram a üreni, “Oupwe tinala eman chon wawa oris, pwe epwe churiir o aisiniir, ika ra feito fän kinamwe?” \v 18 Iei mine eman chon wawa oris a feila pwe epwe churiir o apasa, “Ewe king a mochen silei, ika oua feito fän kinamwe.” Nge Jehu a üreni, “Met wisom pwe kopwe ais usun kinamwe? Kopwe kul o tapweto müri.” Iwe, ewe chon mas a apworausa, “Ewe chon künö a toriir, nge esap liwinsefälito.” \v 19 Mürin, ewe king a tinala aruomanün chon wawa oris. Ätewe a tori ewe mwich o üra, “Ewe king a mochen silei, ika oua feito fän kinamwe.” Nge Jehu a pälüeni, “Met wisom pwe kopwe ais usun kinamwe? Kopwe kul o tapweto müri.” \v 20 Iwe, ewe chon mas a apworausa, “Ätewe a toriir, nge esap pwal liwinsefälito. Iwe, lapalapen chon uwei ei sai a usun chök lapalapen Jehu nöün Nimsi we mwän, pun an sai a eniweniw.” \p \v 21 Iwe, Joram a üra, “Oupwe amolätä wai woken.” Ra amolätä waan woken. Mürin, Joram ewe kingen Israel me Ahasia ewe kingen Juta ra sai won en me waan woken, pwe repwe churi Jehu. Iwe, ra churi Jehu won fanüen Napot ewe re Jesrel. \v 22 Nge lupwen Joram a küna Jehu, a aisini, “Ifa usun, Jehu, ka feito fän kinamwe?” Jehu a pälüeni, “Ifa usun, a tongeni fis kinamwe, are Isipel inom we a chök föföri ekewe angangen anümwäl me angangen roong?” \v 23 Mürin, Joram a akulu waan woken o sü, nge a kökkö ngeni Ahasia, “A fis rawangau, Ahasia.” \v 24 Nge Jehu a emeia an esefich fän pöchökül o peki lefilen pöüköröön Joram, pwe ewe föün esefich a küw föün ngasangasan. Iwe, a turula won waan woken o mäla. \v 25 Mürin, Jehu a üreni Pitkar nöün chon alilis, “Kopwe angei inisin Joram o moneela won fanüen Napot ewe re Jesrel. Kopwe chechemeni ewe fansoun en me ngang sa saipök me mürin Ahap saman we, lupwen ewe Samol mi Lapalap a eäni ei kapasen afeiengau usun, \v 26 ‘Nänew üa fokun küna chan Napot me nöün kewe mwän mi niiniila. Üpwe ngeni Ahap chappen an föför me won ei chök fanü.’ Iei mine kopwe angei inisin Joram o moneela won ei fanü, pwe epwe pwönüetä mine ewe Samol mi Lapalap a fen eäni pwon.” \x + \xo 9.26 \xt 1.King 21.19\x* \s1 Jehu a niela Ahasia \sr 9.27-29 \p \v 27 Lupwen Ahasia ewe kingen Juta a küna mine a fis, a süla ngeni ewe telinimw Pet-hakan. Nge Jehu a tapweri o kökkö, “Oupwe pwal niela ätena.” Iwe, ra peki me lon waan woken, lupwen a sä won ewe al mi feitä Kur arap ngeni ewe telinimw Ipleam. Nge Ahasia a süla Mekito o mäla ikenan. \v 28 Iwe, nöün chon angang ra uwala Ahasia won efoch woken Jerusalem o peiaseni lon peiasan ren an kewe lewo lon ewe telinimwen Tafit. \p \v 29 Iwe, Ahasia a tolong lon wisan wisen king lon Juta lon engol me euin ierin mwün Joram nöün Ahap we mwän ewe kingen Israel. \s1 Isipel a mäla \sr 9.30-37 \p \v 30 Mürin, Jehu a feila Jesrel. Lupwen Isipel a rongorong usun, a achola ünükün föün mesan, a foutei won möküran o nenewu seni eu asammwachon imwan. \v 31 Iwe, lupwen Jehu a tolong lon ewe asamalap, Isipel a kötiu, “Ifa usun, ka feito fän kinamwe, en Simri, en mi niela om samol?” \v 32 Nge Jehu a netä ren ewe asammwacho o kökkötä, “Iö a nom won peki, iö a nom won peki?” Iwe, ruoman ika ülüman chon angang lon imwen king ra nenetiu ren. \v 33 Jehu a üreniir, “Oupwe aturätiu nemina.” Iei mine ra aturätiu Isipel, nge ekis chan a sükütä won ewe tit pwal won ekewe oris, lupwen ra ipweri inisin. \v 34 Iwe, Jehu a tolong lon imwen ewe king, a mongö o ün. Mürin a üra, “Oupwe pii ewe fefin mi anümamau o peiaseni, pun i nöün eman king.” \v 35 Nge lupwen ra feila pwe repwe peiaseni, ra chök küna pösökün möküran, chün pechen me chün pöün. \v 36 Iwe, lupwen ra liwinto ren Jehu o üreni mine a fis, a üra, “Iei usun mine ewe Samol mi Lapalap a fen apasa ngeni nöün we chon angang Elias seni Tispe, pwe kolak repwe ochei fituken Isipel me lon kinikinin fanüen Jesrel. \x + \xo 9.36 \xt 1.King 21.23\x* \v 37 Nge somän Isipel epwe toropas usun koiasi won kinikinin fanüen Jesrel, pwe esor eman epwe tongeni apasa: Iei i Isipel.” \c 10 \s1 Jehu a arosala chon leimwen Ahap \sr 10.1-17 \p \v 1 Iwe, a wor ükükün fik nöün Ahap mwän me lon Samaria. Jehu a makela toropwe ren ekewe sounemenemen ewe telinimw Samaria, ren ekewe souakom, pwal ren ekewe mi foleni nöün Ahap kewe mwän. Iei usun mine Jehu a makei lon ekewe toropwe, \v 2 “Ra nom remi, nöün ämi we king kewe mwän, a pwal wor remi woken me oris, pwal telinimw mi pöchökül tittir me pisekin maun. Lon ewe otun, lupwen ei toropwe a torikemi, \v 3 oupwe filätä eman me lein nöün ämi we king kewe mwän, ätewe mi mürina o pwora seniir meinisin, oupwe seikätä lon wisen king o maun fän itan.” \v 4 Nge ekewe sounemenem ra fokun niuokus o üra, “Nengeni, ekewe ruoman king resap tongeni fiu ngeni Jehu. Epwe ifa usun ach sipwe tongeni fiu ngeni?” \v 5 Iei mine ätewe mi wisen nemeni imwen ewe king me ätewe mi wisen nemeni ewe telinimw, pwal ekewe souakom me ekewe mi foleni nöün Ahap kewe mwän ra titila ren Jehu o üra, “Äm aia noum chon angang, aipwe föri meinisin mine kopwe ürenikem. Äm aisap seikätä eman pwe epwe king. Kopwe chök föri mine a mürina me reöm.” \v 6 Mürin, Jehu a makela rer aruachön toropwe. Iei usun mine a makei lon, “Are oua nom won peki o molotä ämi oupwe aleasochisiei, oupwe pökü üen nöün ämi we king kewe mwän o uwato rei me lon Jesrel lesor lon ei chök otun.” Iwe, nöün ewe king kewe mwän ükükün fik ra nom ren mwän mi iteföüla me lon ewe telinimw, pun ra foleniir. \v 7 Iwe, lupwen ewe toropwe a toriir, ra angei nöün ewe king kewe fik mwän o nirela, nge ra anomu mökürer lon chüük o tinirela Jesrel ren Jehu. \v 8 Nge lupwen ewe chon künö a feito ren Jehu o üreni pwe ra uwato möküren nöün ewe king kewe mwän, Jehu a üra, “Oupwe iseniir lon ruu ioi leasamalapen tittin ewe telinimw tori lesosor.” \v 9 Iwe, lon ewe sosoran, Jehu a feila ren ewe asamalap o üreni ekewe aramas meinisin, “Ämi ousap tipis. Ngang ätewe mi rawangauei king Joram o niela. Nge iö a niela ätekei meinisin? \v 10 Iei oupwe mefi pwe än ewe Samol mi Lapalap kapas meinisin usun chon leimwen Ahap ra pwönüetä. Pun ewe Samol mi Lapalap a föri usun mine nöün we chon angang Elias a apasa fän alon.” \v 11 Mürin, Jehu a niela chokewe meinisin mi chüen manau seni chon leimwen Ahap me lon Jesrel, pwal nöün kewe meilap mi iteföüla, chiechian kewe me nöün kewe souasor, tori esap chüen wor eman mi manau me leir. \x + \xo 10.11 \xt Os 1.4\x* \p \v 12 Mürin, Jehu a towu seni Jesrel o feila Samaria. Nge lupwen a nom won ewe al o kan ngeni Pet-eket ewe lenien chon fofol sip, \v 13 Jehu a churi märärin Ahasia ewe kingen Juta o aisiniir, “Ämi märärin iö?” Nge ir ra pälüeni, “Äm märärin Ahasia. Äm aia feito, pwe aipwe churi än ewe king famili me än kiwin Isipel famili.” \v 14 Nge Jehu a üreni ekewe mwän mi eti, “Oupwe turumanaueer.” Iwe, ra turumanaueer o nirela ükükün faik me ruoman mwän ünükün ewe chönüttu lon Pet-eket. Jehu esap amanaua eman me leir. \p \v 15 Iwe, lupwen Jehu a feila seni ikenan, a churi Jonatap nöün Rekap we mwän, pun a feito pwe epwe churi. Jehu a kapong ngeni o aisini, “Ifa usun, lelukom a wenechar ngeniei usun lelukei ngonuk?” Jonatap a pälüeni, “Ewer.” Mürin, Jehu a üreni, “Ika a iei usun, sipwe kamwöchüpöüfengen.” Iei mine ra kamwöchüpöüfengen, nge Jehu a amwöchätä, pwe epwe mot ren won waan woken. \v 16 Iwe, Jehu a üreni, “Kopwe etiei pwe kopwe küna ai tiliken fän iten ewe Samol mi Lapalap.” Iwe, a eti Jehu le sai won waan woken. \v 17 Nge lupwen ra tori Samaria, Jehu a niela meinisin mi chüen manau seni chon leimwen Ahap, tori a aroserela usun Elias a apasa fän alon ewe Samol mi Lapalap. \s1 Jehu a aükätiu fel ngeni Paal \sr 10.18-36 \p \v 18 Mürin, Jehu a achufengeni ekewe aramasen Samaria meinisin o üreniir, “E fen kükün än king Ahap angang ngeni ewe anü Paal. Nge ngang epwe kon watte ai angang ngeni. \v 19 Iei mine oupwe körato rei nöün Paal kewe soufos meinisin, ekewe chon fel ngeni, pwal nöün kewe souasor meinisin. Esap tiwela mwo eman, pun a wor eu asor mi watte üpwe eäni ngeni ewe anü Paal. Iteiten eman me eman mi tiwela epwe mäla.” Nge Jehu a föri ei fän rawangau, pwe epwe arosala chokewe meinisin mi fel ngeni ewe anü Paal. \v 20 Mürin, Jehu a allük, “Oupwe asilefeili eu mwich mi pin fän iten Paal.” Iwe, ra asilefeili ei pworaus. \v 21 Jehu a pwal tinala chon künö lemenen Israel meinisin, pwe repwe körato ekewe chon fel ngeni ewe anü Paal meinisin. Iwe, ra feito meinisin, pwe esap wor eman a tiwela. Ra tolong lon ewe imwen Paal, pwe ewe imw a urela seni esop tori esop. \v 22 Iwe, Jehu a üreni ätewe mi wisen tümwünü ekewe üf, “Kopwe uwawu ekewe üf mi pin fän iten chokewe meinisin mi fel ngeni Paal.” Iei mine a uwawu ekewe üf mi pin fän iter. \v 23 Mürin, Jehu me Jonatap nöün Rekap we mwän ra tolong lon ewe imwen Paal. Iwe, Jehu a üreni ekewe mi fel ngeni Paal, “Oupwe pii pwe esap wor eman nöün ewe Samol mi Lapalap chon angang epwe nom leimi, pwe ämi chök chon fel ngeni Paal.” \p \v 24 Iwe, Jehu a tolong, pwe epwe eäni asor ekewe mönün asor me asoren kek ngeni Paal. Nge Jehu a anomu walik mwän lükün ewe imwen Paal o üreniir, “Oupwe niela ekei aramas meinisin. Ika eman me leimi a mwütätä pwe eman me leir epwe süla, ätewe epwe mäla.” \v 25 Lon ewe otun, lupwen Jehu a wes le eäni ewe asoren kek, a üreni ekewe chon mas me ekewe meilap, “Oupwe tolong o nirela, nge ousap mwüt ngeni eman epwe süla.” Iwe, ra tolong o nirela ren ketilas o atururowu lükün. Mürin ra tolong lon ewe rumwen lon ewe imwen Paal, \v 26 ra uwawu ewe ür mi pin mi nom lon o kenala. \v 27 Iei usun ra atai ewe ür mi pin me ewe imwen Paal. Nge aramas ra eäni ewe imw lenien ngasala tori ikenai. \p \v 28 Iei usun Jehu a aükätiu än aramas fel ngeni ewe anü Paal me lon Israel. \v 29 Nge Jehu esap kul seni ekewe tipis Jeropoam nöün Nepat we mwän a föri, lupwen a emweni chon Israel ngeni tipis. Pun a sopwela le fel ngeni ekewe uluulun kow seni kolt mi nom lon Petel me Tan. \x + \xo 10.29 \xt 1.King 12.28-30\x* \v 30 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üreni Jehu, “Pokiten ka angangöch le föri mine a pwüng fän mesei, ka pwal föri ngeni chon leimwen Ahap meinisin mine üa ürenuk, mwirimwirum kewe repwe wiseni ewe wisen king me lon Israel seni ei tettel tori arüanün.” \v 31 Nge Jehu esap aleasochis ngeni än ewe Samol mi Lapalap ewe Koten Israel allük ren unusen lelukan. Esap kul seni ekewe tipis Jeropoam a föri, lupwen a emweni Israel ngeni tipis. \p \v 32 Lon ekana rän ewe Samol mi Lapalap a popuetä le akükünüla ewe fanü Israel. Iwe, Hasael ewe kingen Siria a liapeni ekei kinikinin fanü me lon Israel: \v 33 Ewe fanü peliötiuen ewe chanpupu Jortan, unusen ewe fanü Kiliat, iei kinikinin chon ekewe ainangen Kat, Rupen me Manasa, seni Aroer mi nom lon ewe lemolun ewe chanpupu Arnon, tori Kiliat me Pasan. \v 34 Nge lusun pworausen än Jehu föför meinisin me an pwora a mak lon puken uruwon ekewe kingen Israel. \v 35 Iwe, Jehu a mäla, nge ra peiaseni lon Samaria. Nge Jehoahas nöün we mwän a siwili lon wisan wisen king. \v 36 Jehu a nom lon Samaria o nemeni Israel lon ükükün rüe me walu ier. \c 11 \s1 Atalia a töpöchökülelong lon lenien nemenem \sr 11.1-21 \r (2.Kron 22.10–23.15) \p \v 1 Iwe, lupwen Atalia inen Ahasia a silei pwe nöün we a ninnila, a allük pwe chon familien ewe king meinisin repwe ninnila. \v 2 Nge Jehosepa nöün ewe king Jehoram fefin, fefinen Ahasia, a angei Joas nöün Ahasia we ät lemonomon seni lein nöün ewe king kewe mwän repwe ninnila. Iwe, a aopalong ewe ät me nöün chon tümwün lon eu lenien iseis peet. Iei usun Jehosepa a aopala Joas seni Atalia, pwe esap ninnila. \v 3 Iwe, Joas a nom ren Jehosepa lon ükükün wonu ier, nge a op lon imwen ewe Samol mi Lapalap, lupwen Atalia a nemeni ewe fanü. \p \v 4 Nge lon ewe afisuen ier, ewe souasor Jehoiata a titi ekewe meilapen chon tümwünü ewe imwen king, pwe repwe feito ren lon imwen ewe Samol mi Lapalap. Iwe, a pesei ngeniir pwe repwe tipeeu ngeni an ekiek o pwon fän akapel me lon imwen ewe Samol mi Lapalap. Mürin a pwäri ngeniir nöün ewe king Ahasia we ät. \v 5 Iwe, a allük ngeniir, “Iei usun mine oupwe föri: Eu leülüngat me leimi mi popuetä ar angang lon ewe ränin sapat repwe mamasa imwen ewe king, \v 6 eu leülüngat repwe mamas lon ewe asamalap Sur, nge eu leülüngat repwe mamas lon ewe asamalap lükisökürün ekewe chon mas. \v 7 Nge ekewe ruu mwich me leimi mi wes le angang lon ewe ränin sapat repwe mamasa imwen ewe Samol mi Lapalap o tümwünü ewe king. \v 8 Iwe, oupwe ütä pwelin ünükün ewe king, eman me eman fän an pisekin maun. Nge iön a mochen atalong ämi tettel epwe ninnila. Oupwe eti ewe king ekis meinisin ia epwe feila ie.” \p \v 9 Iwe, ekewe meilap ra föri mine ewe souasor Jehoiata a allük ngeniir. Ra emwenato ren Jehoiata nöür kewe aramas, chokewe mi wes le angang lon ewe ränin sapat, pwal chokewe mi popuetä ar angang. \v 10 Nge ewe souasor Jehoiata a atowu ngeni ekewe meilap ekewe siles me tittin maun än ewe king Tafit mi nom lon imwen ewe Samol mi Lapalap. \v 11 Iwe, ekewe chon mas ra ütä pwelin ünükün ewe king fän ar pisekin maun, ra tettel arun ewe rongen asor me ewe imwenfel seni peliörün ewe imwenfel tori peliefengin. \v 12 Mürin, Jehoiata a emwenawu Joas nöün ewe king we ät, a isetä epa mwärämwär won möküran o ngeni ewe puken allük. Iwe, ra awisa ngeni ewe wisen king o epiti. Nge ekewe aramas ra alopolop o kökkö, “Ewe king epwe manauatam.” \p \v 13 Iwe, lupwen Atalia a rongorong akürangen ekewe chon mas me ekewe aramas, a feila lon imwen ewe Samol mi Lapalap ren ekewe aramas. \v 14 Lupwen a nenefetal, a küna ewe king a ütä ren ewe ür usun pwüngün örünier, nge ekewe meilap me ekewe chon ettik rappwa ra nom unükün. Iwe, aramasen ewe fanü meinisin ra mweireir o ettiki rappwa. Nge Atalia a kamwei üfan o puchör, “A fis rawangau, a fis rawangau!” \x + \xo 11.14 \xt 2.King 23.3\x* \v 15 Mürin, ewe souasor Jehoiata a allük ngeni ekewe meilap mi nemeni ewe mwichen sounfiu, “Oupwe emwenawu neminewe lefilen ekewe chon mas mi tettel, nge are eman a tapwela mürin, oupwe niela ren ketilas.” Pun ewe souasor a üra, “Neminewe esap ninnila lon lenien ewe Samol mi Lapalap.” \v 16 Iei mine ra turufi neminewe, ra emwenalong lon asamalapen imwen ewe king, ia ekewe oris ra tolong me ie, o pwerela ngeni ewe imwen king. Ikenan ra niela ie. \p \v 17 Iwe, ewe souasor Jehoiata a föri eu pwon lefilen ewe Samol mi Lapalap me ewe king pwal ekewe aramas, pwe repwe nöün ewe Samol mi Lapalap aramas. A pwal föri eu pwon lefilen ewe king me ekewe aramas. \v 18 Mürin, aramasen ewe fanü meinisin ra tolong lon imwen ewe anü Paal o ataetiu. Ra atatakisi ekewe rongen asor me ekewe uluulun anü, ra pwal niela Matan nöün Paal we souasor me mwen ekewe rongen asor. Iwe, ewe souasor Jehoiata a anomu chon mas, pwe repwe mamasa imwen ewe Samol mi Lapalap. \v 19 Mürin, Jehoiata me ekewe meilapen sounfiu, ekewe chon tümwünü ewe king me ekewe chon tümwünü ewe imwen king pwal aramasen ewe fanü meinisin ra etala ewe king seni imwen ewe Samol mi Lapalap, ra pwerelong lon asamalapen ekewe chon mas tori imwen ewe king. Nge Joas a mottiu won ewe lenien motun king. \v 20 Iwe, aramasen ewe fanü meinisin ra meseik. Nge ewe telinimw a kinamwe mürin än Atalia ninnila ren ketilas me arun ewe imwen king. \p \v 21 Iwe, Joas a ierini fisu, lupwen a tolong lon wisan wisen king lon Juta. \c 12 \s1 Usun än Joas nemenem lon Juta \sr 12.1-21 \r (2.Kron 24.1-16) \p \v 1 Iwe, lon afisuen ierin mwün Jehu ewe kingen Israel, Joas a tolong lon wisan wisen king o nemeni Juta. A nom lon Jerusalem o nemenem lon ükükün faik ier. Iten inan Sipia seni Persepa. \v 2 Joas a föri mine a pwüng me fän mesen ewe Samol mi Lapalap lon ränin manauan meinisin, pun ewe souasor Jehoiata a öüröüra. \v 3 Nge ekewe lenien fel won ekewe leni tekia resap katala. Ekewe aramas ra chök sopwela le äkeäni ar asor o kekkeni apach mi pwokus wor. \p \v 4 Iwe, Joas a üreni ekewe souasor, pwe repwe ionifengeni ewe moni meinisin aramas ra uwato lon imwen ewe Samol mi Lapalap pwe ar asor mi pin, ewe moni eman me eman mwän a wisen püngütiu, pwal ewe moni eman a uwato fän püsin letipan. \x + \xo 12.4 \xt Eks 30.11-16\x* \v 5 Ekewe souasor repwe angei ewe moni seni aramaser, pwe repwe nöünöü le försefäli mine a ta me won ewe imwenfel. \v 6 Nge seni ewe fansoun tori rüe me ülüngatin ierin mwün ewe king Joas, ekewe souasor resamwo försefäli och mine a tala me won ewe imwenfel. \v 7 Iei mine ewe king Joas a körifengeni ewe souasor Jehoiata me ekewe lusun souasor o üreniir, “Pwota ousap försefäli ewe imwenfel? Iei ousap chüen angei moni seni aramasemi fän itemi, pun ewe moni epwe fän iten försefälin mine a ta me won ewe imwenfel.” \v 8 Iwe, ekewe souasor ra tipeeu ngeni pwe resap chüen angei moni seni aramaser, resap pwal chüen wisen försefäli mine a ta me won ewe imwenfel. \p \v 9 Mürin, ewe souasor Jehoiata a angei eu pwor, a föri eu pwang won öppüngün o iseni ünükün ewe rongen asor me pelifichin ewe asamen tolong lon imwen ewe Samol mi Lapalap. Iwe, ekewe souasor mi mamasa ewe lenien tolong ra atolonga lon ewe pwor ewe moni meinisin aramas ra uwato lon imwen ewe Samol mi Lapalap. \v 10 Nge lupwen ra küna pwe a wor chomong moni lon ewe pwor, nöün ewe king seketeri me ewe souasor mi lap ra feito, ra aleani ewe moni o tukeni. \v 11 Mürin ra ngeni ekewe souemwenin angangen imwen ewe Samol mi Lapalap ewe moni. Nge ewe moni ekewe souemwen ra möni ngeni ekewe taikü me ekewe chon kaü mi angang won imwen ewe Samol mi Lapalap, \v 12 ra pwal möni ngeni ekewe chon ses me ekewe chon falafal fau. Iwe, ra kamö won ei moni irä me fau mi fal fän iten försefälin mine a ta me won imwen ewe Samol mi Lapalap, pwal mettoch meinisin ra aea fän iten ei angang. \v 13 Nge seni ewe moni aramas ra uwato lon imwen ewe Samol mi Lapalap resap föri sepi seni silifer, fichin wikken ekewe lamp, sepi mi kükün, rappwa ika sokopaten sepi seni kolt ika silifer fän iten imwen ewe Samol mi Lapalap. \v 14 Pun unusen ewe moni ra ngeni ekewe chon angang mi försefäli mine a ta me won imwen ewe Samol mi Lapalap. \v 15 Nge resap ais repootun ewe moni seni ekewe mwän mi angei ewe moni pwe repwe möni ngeni ekewe chon angang, pun ekewe mwän ra fokun wenechar. \x + \xo 12.15 \xt 2.King 22.7\x* \v 16 Nge ewe moni seni ekewe asoren pupungau me asoren tipis resap uwalong lon ewe pwor, pun nöün ekewe souasor. \x + \xo 12.16 \xt Lif 7.7\x* \p \v 17 Iwe, lon ewe fansoun Hasael ewe kingen Siria a feito, a maun ngeni ewe telinimw Kat o liapeni. Mürin, Hasael a sap pwe epwe feitä Jerusalem o maun ngeni. \v 18 Nge Joas ewe kingen Juta a angei ekewe lifang mi pin meinisin Jehosafat, Joram me Ahasia semelapan kewe ekewe kingen Juta ra apini fän iten ewe Samol mi Lapalap. A pwal angei püsin an kewe lifang mi pin, ewe kolt meinisin mi nom lon lenien iseis pisek mi aüchea me lon imwen ewe Samol mi Lapalap, pwal me lon püsin imwan o tinirela ren Hasael ewe kingen Siria. Mürin, Hasael a feila seni Jerusalem. \p \v 19 Nge lusun pworausen än Joas föför meinisin a mak lon puken uruwon ekewe kingen Juta. \v 20 Iwe, nöün Joas kewe nöüwis ra rawangauei o niela me lon Pet-milo won ewe al mi pweretiu ngeni Silla. \v 21 Ikei ir ekewe nöüwis mi niela Joas: Josakar nöün Simeat we mwän me Jehosapat nöün Somer we mwän. Iwe, ra peiaseni Joas ren an kewe lewo lon ewe telinimwen Tafit, nge Amasia nöün we mwän a siwili lon wisan wisen king. \c 13 \s1 Usun än Jehoahas nemenem \sr 13.1-9 \p \v 1 Iwe, lon rüe me ülüngatin ierin mwün Joas nöün Ahasia we ewe kingen Juta, Jehoahas nöün Jehu we a tolong lon wisan wisen king o nemeni Israel. A nom lon Samaria o nemenem lon ükükün engol me fisu ier. \v 2 Jehoahas a föri mine a ngau me fän mesen ewe Samol mi Lapalap o föri ekewe tipis ewe king Jeropoam a föri, lupwen a emweni chon Israel ngeni tipis. Iwe, esap fokun likitala ekewe tipis. \v 3 Iei mine ewe Samol mi Lapalap a song ngeni chon Israel, pwe fansoun langatam a atolongeer fän nemenien Hasael ewe kingen Siria, pwal fän nemenien Penhatat nöün Hasael we mwän. \v 4 Mürin, Jehoahas a iotek ngeni ewe Samol mi Lapalap, nge ewe Samol mi Lapalap a aüselinga i, pun a küna usun än ewe kingen Siria ariaföüü chon Israel. \v 5 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a fang ngeni chon Israel eman chon amanau mi angaserela seni ekewe chon Siria. Iei mine ekewe aramasen Israel ra nonom lon lenier fän kinamwe usun me lom. \v 6 Nge resap chök likitala ekewe tipis Jeropoam a föri, lupwen a emweniir ngeni tipis, pun ra chök sopwela le föriir. Iwe, uluulun ewe anüfefin Asera a pwal nonomotiu lon Samaria. \v 7 Iwe, esap chüen wor nöün Jehoahas mwichen sounfiu, chilon chök lime chon wawa oris, engol waan woken me engol ngeröü sounfiu mi fetal. Pun ewe kingen Siria a niela ekewe lusun o ipweriir pwe ra usun chök pwül moromor. \v 8 Nge lusun pworausen än Jehoahas föför meinisin, pwal an pwora, a mak lon puken uruwon ekewe kingen Israel. \v 9 Jehoahas a mäla, nge ra peiaseni lon Samaria. Iwe, Jehoas nöün we mwän a siwili lon wisan wisen king. \s1 Usun än Jehoas nemenem lon Israel \sr 13.10-13 \p \v 10 Iwe, lon ilik me fisuen ierin mwün Joas ewe kingen Juta, Jehoas nöün Jehoahas we mwän a tolong lon wisan wisen king o nemeni Israel. A nom lon Samaria o nemenem lon ükükün engol me wonu ier. \v 11 Nge Jehoas a pwal föri mine a ngau me fän mesen ewe Samol mi Lapalap. Esap likitala ekewe tipis meinisin ewe king Jeropoam a föri, lupwen a emweni chon Israel ngeni tipis, pwe a chök sopwela le föriir. \v 12 Nge lusun pworausen än Jehoas föför meinisin, pwal an pwora le maun ngeni Amasia ewe kingen Juta, a mak lon puken uruwon ekewe kingen Israel. \v 13 Iwe, Jehoas a mäla, nge ra peiaseni lon Samaria ren ekewe kingen Israel, nge Jeropoam nöün we mwän a siwili lon wisan wisen king. \s1 Amüchülan än Elisa osuni me an mäla \sr 13.14-25 \p \v 14 Iwe, lupwen a tori Elisa ewe samau epwe mäla ren, Jehoas ewe kingen Israel a feila ren, a kechü ngeni o üra, “Semei, semei! En ewe chon peni Israel mi manaman.” \x + \xo 13.14 \xt 2.King 2.12\x* \v 15 Nge Elisa a üreni, “Kopwe angei efoch esefich me ekoch föün.” Iei mine Jehoas a angei efoch esefich me ekoch föün. \v 16 Mürin, Elisa a üreni ewe kingen Israel, “Kopwe emeia ewe esefich.” Iwe, a emeia. Nge Elisa a anomu pöün won pöün ewe king \v 17 o üreni pwe epwe suki ewe asammwacho mi sap ngeni Siria. Iwe, a suki. Mürin, Elisa a üreni, “Kopwe pekiela ewe föün esefich.” Iwe, a pekiela. Nge Elisa a üra, “Enan wok wokun ewe Samol mi Lapalap föün esefich mi win, ewe föün esefich mi akufu Siria. Pun en kopwe maun ngeni ekewe chon Siria me lon Afek tori kopwe aroserela.” \v 18 Mürin, Elisa a üreni ewe kingen Israel, “Kopwe angei ekewe lusun föün esefich o wichi ewe pwül ngeniir.” Iwe, ewe king a angeer o wichi ewe pwül ngeniir fän ülüngat, mürin a ükütiu. \v 19 Ren ei Elisa a song ngeni ewe king o üreni, “Are kopwe wichi ewe pwül fän limu ika fän wonu, mürin kopwe akufu chon Siria tori repwe rosola. Nge iei kopwe chök akufu chon Siria fän ülüngat.” \p \v 20 Iwe, Elisa a mäla, nge ra peiaseni. Iteiten ier ekoch mwichen sounfiu seni Moap mi küt liaper ra sou tolong lon ewe fanü Israel. \v 21 Nge a fis, pwe lupwen ekoch aramas ra feila pwe repwe peiaseni eman mwän, ra küna ena sokun mwich. Iwe, ekewe aramas ra aturalong ewe somä lon peiasen Elisa o süla. Nge lon ewe otun ewe somä a torii chün Elisa, a manausefäl o ütä. \p \v 22 Iwe, Hasael ewe kingen Siria a ariaföüü chon Israel lon ükükün fansoun än Jehoahas nemenem. \v 23 Nge ewe Samol mi Lapalap a ümöümöch ngeni chon Israel, a tongeer o echeniir, pokiten an pwon ngeni Apraham, Isaak me Jakop. Iwe, esap mochen aroserela, esap pwal atoauerela seni fän mesan tori ikenai. \p \v 24 Iwe, lupwen Hasael ewe kingen Siria a mäla, Penhatat nöün we mwän a siwili lon wisan wisen king. \v 25 Mürin, Jehoas ewe kingen Israel a angeesefäli seni Penhatat nöün Hasael we mwän ekewe telinimw, ätewe a angei seni Jehoahas saman we lon maun. Fän ülüngat Jehoas a akufu Penhatat o angeesefäli ekewe telinimwen Israel. \c 14 \s1 Usun än Amasia nemenem \sr 14.1-22 \r (2.Kron 25.1-28) \p \v 1 Iwe, lon aruuen ierin mwün Jehoas nöün Jehoahas we ewe kingen Israel, Amasia nöün Joas we a tolong lon wisan wisen king o nemeni Juta, \v 2 lupwen a ierini rüe me limu. A nom lon Jerusalem o nemenem lon ükükün rüe me tiu ier. Iten inan Jehoatin seni Jerusalem. \v 3 Iwe, Amasia a föri mine a pwüng me fän mesen ewe Samol mi Lapalap, nge esap usun chök Tafit an we lewo. A chök apirü meinisin mine Joas saman we a föri. \v 4 Nge ekewe lenien fel won ekewe leni tekia resap katala. Iwe, ekewe aramas ra chök sopwela le eäni ar asor o keni apach mi pwokus wor. \v 5 Iwe, lon ewe otun, lupwen Amasia a kamwöchüla won unusen nemenemen mwün, a niela ekewe nöüwis mi niela saman we ewe king. \v 6 Nge esap niela nöür kewe, pwe a föri mine ewe Samol mi Lapalap a allük, usun a mak lon ewe puken allük än Moses, “Sam resap ninnila pokiten än nöür tipis, nge nau resap ninnila pokiten än semer tipis. Nge eman me eman epwe mäla pokiten püsin an tipis.” \x + \xo 14.6 \xt Tut 24.16\x* \p \v 7 Iwe, Amasia a niela engol ngeröü chon Etom me lon ewe Lemolun Salt o liapeni ewe telinimw Sela. Iwe, a aita ngeni ewe telinimw Jokteel, nge a chüen iteni ei it tori ikenai. \p \v 8 Mürin, Amasia a tinala chon künö ren Jehoas ewe kingen Israel pwe repwe üreni, “Kopwe feito pwe sipwe künafengenikich.” \v 9 Nge Jehoas ewe kingen Israel a tinala ei pworaus ren Amasia ewe kingen Juta, “Efoch iräfölüföl mi nom won Lepanon a tiitiila ren efoch setar won Lepanon o apasa, ‘Kopwe mwütätä noum föpwül pwe nei alüal epwe pwülüeni.’ Nge eman manmwacho a pwerela ren o purätiu ewe iräfölüföl. \v 10 Ka fokun akufu chon Etom, nge iei ka sikesik. Kopwe menemenöch ren om iteföüla o nomotiu lon leniom. Pwota kopwe awarato womw riaföü, pwe ämi me chon Juta oupwe feiengau?” \p \v 11 Nge Amasia esap mochen rongorong. Iei mine Jehoas ewe kingen Israel a feila pwe epwe maun ngeni Amasia ewe kingen Juta. Iwe, ra künafengeniir me lon Pet-semes lon ewe fanü Juta. \v 12 Iwe, chon Juta ra kuf ren chon Israel, pwe eman me eman a süla ngeni lenian. \v 13 Jehoas ewe kingen Israel a liapeni Amasia ewe kingen Juta arun Pet-semes. Mürin, Jehoas a feila Jerusalem o ataetiu tittin ewe telinimw seni ewe Asamalapen Efraim tori ewe Asamalapen Lepwokuku ükükün wonopükü fiit. \v 14 Iwe, Jehoas a angei ewe kolt me silifer meinisin, pwal ekewe sepi meinisin mi nom lon imwen ewe Samol mi Lapalap, a pwal angei ekewe pisek aüchea me lon imwen ewe king. A pwal uwala aramas o liwiniti Samaria. \p \v 15 Nge lusun pworausen än Jehoas kewe föför meinisin, an pwora me an maun ngeni Amasia ewe kingen Juta a mak lon puken uruwon ekewe kingen Israel. \v 16 Jehoas a mäla, nge ra peiaseni lon Samaria ren ekewe kingen Israel. Nge Jeropoam nöün we mwän a siwili lon wisan wisen king. \p \v 17 Iwe, Amasia ewe kingen Juta a manau lon ükükün engol me limu ier mürin än Jehoas ewe kingen Israel mäla. \v 18 Nge lusun pworausen än Amasia kewe föför meinisin a mak lon puken uruwon ekewe kingen Juta. \v 19 Iwe, ekewe chon oputa Amasia ra rawangauei me lon Jerusalem, nge Amasia a süla Lakis. Nge ra attapwa tori Lakis o niela me ikenan. \v 20 Mürin ra uwala inisin won oris lon Jerusalem o peiaseni ren an kewe lewo lon ewe telinimwen Tafit. \v 21 Iwe, ekewe aramasen Juta meinisin ra seikätä Ussia, pwe epwe siwili Amasia saman we lon wisan wisen king. Ussia a ierini engol me wonu, lupwen a seikitä. \v 22 Mürin än saman mäla, Ussia a liapenisefäli ewe telinimw Elat o aüsefälietä. \s1 Usun än Jeropoam nemenem \sr 14.23-29 \p \v 23 Iwe, lon engol me limuen ierin mwün Amasia nöün Joas we ewe kingen Juta, Jeropoam nöün Jehoas we a tolong lon wisan wisen king o nemeni Israel. A nom lon Samaria o nemenem lon ükükün faik me eu ier. \v 24 Jeropoam a föri mine a ngau me fän mesen ewe Samol mi Lapalap. Esap likitala ekewe tipis meinisin ewe king Jeropoam nöün Nepat we a föri, lupwen a emweni chon Israel ngeni tipis. \v 25 Jeropoam a angeesefäli ekewe kinikinin fanü chon Israel ra fanüeni me lom seni ewe al mi ale ngeni Hamat a nom efeng tori ewe Setin Mäla a nom ör, usun ewe Samol mi Lapalap ewe Koten Israel a kapas ngeni nöün we chon angang Sona nöün Amitai we mwän, ewe soufos seni Kat-hefer. \x + \xo 14.25 \xt Sona 1.1\x* \v 26 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a küna pwe chon Israel meinisin seni ekewe amanau tori ekewe chon ngas ra nom lon riaföü watte, esap wor eman mi alisiir. \v 27 Nge sap tipen ewe Samol mi Lapalap pwe epwe arosala chon Israel seni won fanüfan. Iei mine a amanaueer ren Jeropoam nöün Jehoas we mwän. \p \v 28 Nge lusun pworausen än Jeropoam föför meinisin, an pwora me an maun, pwal usun an aliwinisefäli Tamaskus me Hamat ngeni Israel, a mak lon puken uruwon ekewe kingen Israel. \v 29 Iwe, Jeropoam a mäla, nge ra peiaseni ren ekewe kingen Israel, nge Sekaria nöün we mwän a siwili lon wisan wisen king. \c 15 \s1 Usun än Ussia nemenem \sr 15.1-7 \r (2.Kron 26.1-23) \p \v 1 Iwe, lon rüe me fisuen ierin mwün Jeropoam ewe kingen Israel, Ussia nöün Amasia we mwän a tolong lon wisan wisen king o nemeni Juta, \v 2 lupwen a ierini engol me wonu. A nom Jerusalem o nemenem lon ükükün lime me ruu ier. Iten inan Jekolia seni Jerusalem. \v 3 Iwe, Ussia a föri mine a pwüng me fän mesen ewe Samol mi Lapalap, usun chök Amasia saman we. \v 4 Nge ekewe lenien fel won ekewe leni tekia resap katala. Iwe, ekewe aramas ra chök sopwela le asor o keni ar apach mi pwokus wor. \v 5 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a afeiengaua ewe king, pwe a üri rupun pwötür tori an mäla. A imwüla o nonom lon eu imw. Nge Jotam nöün ewe king we mwän a samolun chon leimwen ewe king o nemeni aramasen ewe fanü. \v 6 Nge lusun pworausen än Ussia föför meinisin a mak lon puken uruwon ekewe kingen Juta. \v 7 Iwe, Ussia a mäla, nge ra peiaseni ren an kewe lewo lon ewe telinimwen Tafit. Nge Jotam nöün we mwän a siwili lon wisan wisen king. \x + \xo 15.7 \xt Ais 6.1\x* \s1 Usun än Sekaria nemenem \sr 15.8-12 \p \v 8 Iwe, lon ilik me waluen ierin mwün Ussia ewe kingen Juta, Sekaria nöün Jeropoam we mwän a tolong lon wisan wisen king o nemeni Israel. A nom lon Samaria o nemenem lon ükükün wonu maram. \v 9 Nge Sekaria a föri mine a ngau me fän mesen ewe Samol mi Lapalap, usun semelapan kewe ra föri. Esap likitala ekewe tipis ewe king Jeropoam nöün Nepat we a föri, lupwen a emweni chon Israel ngeni tipis. \v 10 Iwe, Salum nöün Japes we mwän a rawangauei ewe king Sekaria o niela me lon Ipleam. Mürin a siwili lon wisan wisen king. \v 11 Nge lusun pworausen än Sekaria föför meinisin a mak lon puken uruwon ekewe kingen Israel. \v 12 Iei usun ewe pwon ewe Samol mi Lapalap a eäni ngeni Jehu a pwönüetä, “Mwirimwirum kana repwe nom lon ewe wisen king lon Israel tori arüanün tettelin aramas.” \x + \xo 15.12 \xt 2.King 10.30\x* \s1 Usun än Salum nemenem \sr 15.13-16 \p \v 13 Iwe, lon ilik me tiuen ierin mwün Ussia ewe kingen Juta, Salum nöün Japes we mwän a tolong lon wisan wisen king o nemeni Israel. A nom lon Samaria o nemenem lon ükükün eu maram. \v 14 Mürin, Menahem nöün Kati we mwän a feila seni Tirsa o feila Samaria. Iwe, a niela Salum nöün Japes we mwän me lon Samaria o siwili lon wisan wisen king. \v 15 Nge lusun pworausen än Salum föför meinisin, ewe rawangau a föri, a mak lon puken uruwon ekewe kingen Israel. \v 16 Lon ena fansoun, lupwen Menahem a feila seni Tirsa, a ataela ewe telinimw Tapua me ekewe fanü ünükün. A pwal niela meinisin mi nom lon, pun resap fangatä ngeni an epwe tolong lon ar telinimw. Iei mine a ataela ewe telinimw, a pwal mwo nge esetina luken ekewe fefin mi pwopwo meinisin. \s1 Usun än Menahem nemenem \sr 15.17-22 \p \v 17 Iwe, lon ilik me tiuen ierin mwün Ussia ewe kingen Juta, Menahem nöün Kati we mwän a tolong lon wisan wisen king o nemeni Israel. A nom lon Samaria o nemenem lon ükükün engol ier. \v 18 Nge Menahem a föri mine a ngau me fän mesen ewe Samol mi Lapalap. Lon unusen ränin manauan esap likitala ekewe tipis Jeropoam nöün Nepat we mwän a föri, lupwen a emweni Israel ngeni tipis. \v 19 Iwe, Tiklat-pileser ewe kingen Asiria a tolong lon ewe fanü pwe epwe maun ngeni. Nge Menahem a ngeni Tiklat-pileser ilik me walu ton silifer pwe epwe alisi le anüküchara an nemenem. \v 20 Iwe, Menahem a angei ewe moni seni ekewe mwän mi pisekisek me lon Israel. A ariani seni iteiten eman me eman leir ükükün lime föün moni silifer, pwe epwe ngeni ewe kingen Asiria. Iei mine ewe kingen Asiria a liwinsefäl, nge esap nonomotiu lon ewe fanü. \v 21 Nge lusun pworausen än Menahem föför meinisin a mak lon puken uruwon ekewe kingen Israel. \v 22 Iwe, Menahem a mäla, nge ra peiaseni ren semelapan kewe, nge Pekahia nöün we mwän a siwili lon wisan wisen king. \s1 Usun än Pekahia nemenem \sr 15.23-26 \p \v 23 Iwe, lon alimen ierin mwün Ussia ewe kingen Juta, Pekahia nöün Menahem we mwän a tolong lon wisan wisen king o nemeni Israel. A nom lon Samaria o nemenem lon ükükün ruu ier. \v 24 Nge Pekahia a föri mine a ngau fän mesen ewe Samol mi Lapalap. Esap likitala ekewe tipis Jeropoam nöün Nepat we mwän a föri, lupwen a emweni Israel ngeni tipis. \v 25 Iwe, eman nöün Pekahia meilapen sounfiu itan Peka nöün Remalia we mwän a rawangauei Pekahia. Lime re Kiliat ra eti, lupwen a niela Pekahia me lon Samaria lon ewe leni mi pöchökül me lon imwen ewe king. Mürin a siwili lon wisan wisen king. \v 26 Nge lusun pworausen än Pekahia föför meinisin a mak lon puken uruwon ekewe kingen Israel. \s1 Usun än Peka nemenem \sr 15.27-31 \p \v 27 Iwe, lon lime me ruuen ierin mwün Ussia ewe kingen Juta, Peka nöün Remalia we mwän a tolong lon wisan wisen king o nemeni Israel. A nom lon Samaria o nemenem lon ükükün rüe ier. \v 28 Nge Peka a föri mine a ngau fän mesen ewe Samol mi Lapalap. Esap likitala ekewe tipis Jeropoam nöün Nepat we mwän a föri, lupwen a emweni chon Israel ngeni tipis. \p \v 29 Iwe, lupwen Peka a kingen Israel, Tiklat-pileser ewe kingen Asiria a feito o liapeni ekewe telinimw Ion, Apel-petmaka, Janoa, Ketes, Hasor, pwal ekewe fanü Kiliat, Kaliläa me Naftali. A pwal uweela ekewe aramas chon oola ngeni Asiria. \v 30 Mürin, Hosea nöün Ela we mwän a rawangauei ewe king Peka, a niela o siwili lon wisan wisen king. Ei a fis lon arüen ierin mwün Jotam nöün Ussia we mwän ewe kingen Juta. \v 31 Nge lusun pworausen än Peka föför meinisin a mak lon puken uruwon ekewe kingen Israel. \s1 Usun än Jotam nemenem \sr 15.32-38 \r (2.Kron 27.1-9) \p \v 32 Iwe, lon aruuen ierin mwün Peka nöün Remalia we mwän ewe kingen Israel, Jotam nöün Ussia we mwän a tolong lon wisan wisen king o nemeni Juta, \v 33 lupwen a ierini rüe me limu. A nom lon Jerusalem o nemenem lon ükükün engol me wonu ier. Iten inan Jerusa nöün Satok we fefin. \v 34 Iwe, Jotam a föri mine a pwüng me fän mesen ewe Samol mi Lapalap, usun chök Ussia saman we. \v 35 Nge ekewe lenien fel won ekewe leni tekia resap katala. Ekewe aramas ra chök sopwela le asor o keni apach mi pwokus wor. Iwe, Jotam a förätä ewe asamalapen imwen ewe Samol mi Lapalap me efeng. \v 36 Nge lusun pworausen än Jotam föför meinisin a mak lon puken uruwon ekewe kingen Juta. \v 37 Lon ekana rän ewe Samol mi Lapalap a popuetä le tinala Resin ewe kingen Siria me Peka ewe kingen Israel, pwe repwe maun ngeni Juta. \v 38 Iwe, Jotam a mäla, nge ra peiaseni ren an kewe lewo lon ewe telinimwen Tafit. Nge Ahas nöün we mwän a siwili lon wisan wisen king. \c 16 \s1 Usun än Ahas nemenem \sr 16.1-20 \r (2.Kron 28.1-27) \p \v 1 Iwe, lon engol me fisuen ierin mwün Peka nöün Remalia we ewe kingen Israel, Ahas nöün Jotam we mwän a tolong lon wisan wisen king o nemeni Juta, \v 2 lupwen a ierini rüe. A nom lon Jerusalem o nemenem lon ükükün engol me wonu ier. Nge Ahas esap föri mine a pwüng me fän mesen ewe Samol mi Lapalap an we Kot, usun Tafit an we lewo a föri, \v 3 pwe a apirü än ekewe kingen Israel föför. A fen mwo nge keni püsin nöün ät pwe an asor ngeni ekewe uluulun anümwäl, usun än chon ekewe mwü föför mi anioput, ekewe mwü ewe Samol mi Lapalap a asürela me mwen ekewe aramasen Israel. \x + \xo 16.3 \xt Tut 12.31\x* \v 4 Iwe, Ahas a asor o keni apach mi pwokus lon ekewe lenien fel won ekewe leni tekia, won ekewe chuk, pwal fän iteiten irä mi muresires. \p \v 5 Mürin, Resin ewe kingen Siria me Peka ewe kingen Israel ra feito pwe repwe maun ngeni Jerusalem. Iwe, ra pwelifeili ewe telinimw fän pisekin maun, nge resap tongeni liapeni. \x + \xo 16.5 \xt Ais 7.1\x* \v 6 Lon ewe fansoun, ewe kingen Etom a angeesefäli ewe telinimw Elat o asüela ekewe chon Juta seni. Iwe, ekewe chon Etom ra feila Elat o nonom ikenan tori ikenai. \v 7 Iwe, Ahas a tinala chon künö ren Tiklat-pileser ewe kingen Asiria o üra, “Ngang noum chon angang mi nom fän nemenemom. Kopwe feito o amanauaei seni ewe kingen Siria, pwal seni ewe kingen Israel mi maun ngeniei.” \v 8 Ahas a pwal angei ewe silifer me kolt mi nom lon imwen ewe Samol mi Lapalap, pwal lon ewe lenien iseis pisek mi aüchea me lon imwen ewe king o tinala, pwe eu lifang ngeni ewe kingen Asiria. \v 9 Iwe, ewe kingen Asiria a aüselinga än Ahas tüngor. A feila pwe epwe maun ngeni Tamaskus, a liapeni ewe telinimw o uweela aramasan ngeni Kir, a pwal niela ewe king Resin. \p \v 10 Mürin, ewe king Ahas a feila Tamaskus, pwe epwe churi Tiklat-pileser ewe kingen Asiria. A küna eu rongen asor me lon Tamaskus o tinala ren ewe souasor Uria uluulun ewe rongen asor me tichikin kaükün. \v 11 Iei mine ewe souasor Uria a förätä eu rongen asor won aükükün mine ewe king Ahas a tinala ren, o awesala me mwen an epwe feito. \v 12 Lupwen ewe king a liwinto seni Tamaskus, a katol ewe rongen asor. Mürin, a kan ngeni o keni an asor won. \v 13 A kenala an asoren kek me asoren mongö o ninätiu an asoren ün won, a pwal äsupu chan an mönün asoren kinamwe won. \v 14 Nge ewe rongen asor seni piras än ewe Samol mi Lapalap mi nom lefilen än Ahas we rongen asor me ewe imwenfel Ahas a amwökütü seni lenian o anomu peliefengin an we rongen asor mi fö. \x + \xo 16.14 \xt Eks 27.1-2; 2.Kron 4.1\x* \v 15 Mürin, ewe king Ahas a allük ngeni ewe souasor Uria, “Won ei rongen asor mi lap kopwe keni ewe asoren kek mi fis iteiten lesosor me ewe asoren mongö mi fis iteiten lekuniol, än ewe king asoren kek me asoren mongö, pwal än aramasen ei fanü meinisin asoren kek me ar asoren mongö me asoren ün. Kopwe pwal äsupu won chan ekewe mönün asoren kek me chan ekewe sokopaten mönün asor. Nge ewe rongen asor seni piras epwe fän itei, pwe üpwe eäni pwee won.” \v 16 Iwe, ewe souasor Uria a föri meinisin mine ewe king Ahas a allük ngeni. \p \v 17 Iwe, ewe king Ahas a etti lepekin ekewe kuruma o angei ekewe sepi me wor. A pwal angei ewe sepien koluk mi fokun watte mi nom won ekewe engol me ruoman ätemwänin kow seni piras, o anomu won eu longolong seni fau. \x + \xo 16.17 \xt 1.King 7.23-39; 2.Kron 4.2-6\x* \v 18 Ahas a pwal atomala ewe leni mi ekis tekia a nom ünükün imwen ewe Samol mi Lapalap, ewe ia ewe king a mot ie lon ränin sapat, pwal än ewe king alen tolong lon, pokiten a chächäri ewe kingen Asiria. \v 19 Nge lusun pworausen än Ahas föför meinisin a mak lon puken uruwon ekewe kingen Juta. \v 20 Iwe, Ahas a mäla, nge ra peiaseni ren an kewe lewo lon ewe telinimwen Tafit. Iwe, Hiskia nöün we mwän a siwili lon wisan wisen king. \x + \xo 16.20 \xt Ais 14.28\x* \c 17 \s1 Ewe telinimw Samaria a tala, chon Israel ra oola \sr 17.1-23 \p \v 1 Iwe, lon engol me ruuen ierin mwün Ahas ewe kingen Juta, Hosea nöün Ela we mwän a tolong lon wisan wisen king o nemeni Israel. A nom lon Samaria o nemenem lon ükükün tiu ier. \v 2 Hosea a föri mine a ngau me fän mesen ewe Samol mi Lapalap, nge esap kon usun ekewe kingen Israel mi akom mwan. \v 3 Iwe, Salmaneser ewe kingen Asiria a maun ngeni Hosea. Nge Hosea a fangatä o takises ngeni. \v 4 Nge lon eu rän Hosea a tinala chon künö ren So ewe kingen Isip o tüngorei pwe epwe alisi, esap pwal chüen takises ngeni ewe kingen Asiria, usun a piin föri iteiten ier. Iwe, lupwen ewe kingen Asiria a silei pwe Hosea a rawangauei, a turufi o aturalong lon imwen fötek. \v 5 Mürin, ewe kingen Asiria a tolong lon unusen ewe fanü o tori Samaria. Iwe, a pwelifeili ewe telinimw fän pisekin maun lon ükükün ülüngat ier. \v 6 Nge lon atiuen ierin mwün Hosea, ewe kingen Asiria a liapeni Samaria. A uweela ekewe chon Israel ngeni Asiria o anomu ekoch lon ewe telinimw Hala, ekoch lon Kosan arun ewe chanpupu Hapor, pwal ekoch lon ekewe telinimwen chon Metia. \p \v 7 Iwe, ei a fis pokiten ekewe aramasen Israel ra tipis ngeni ewe Samol mi Lapalap ar we Kot mi emwenirewu seni ewe fanü Isip, seni fän nemenemen Farao ewe kingen Isip. Iwe, ra fel ngeni pwal ekoch kot \v 8 o eäni örünien chon ekewe mwü ewe Samol mi Lapalap a fen asürela me mwen ekewe aramasen Israel, ra pwal eäni ekewe örüni ekewe kingen Israel ra atolonga. \v 9 Iwe, ekewe aramasen Israel ra föri sokun föför mi ngau ngeni ewe Samol mi Lapalap ar we Kot lemonomon. Ra aüetä fän iter ekewe lenien fel won ekewe leni tekia lon ar kewe telinimw meinisin, lon ekewe sop mi fokun kükün, pwal lon ekewe telinimw mi watte o pöchökül tittir. \v 10 Iwe, ra aüetä ür me uluulun ewe anüfefin Asera won iteiten chuk me fän iteiten irä mi muresires. \x + \xo 17.10 \xt 1.King 14.23\x* \v 11 Ikenan won ekewe leni tekia meinisin ra keni apach mi pwokus, usun chon ekewe mwü ra föri, ekewe mwü ewe Samol mi Lapalap a fen asürela me mwer. Ra asonga ewe Samol mi Lapalap ren ar föföringau, \v 12 ra pwal fel ngeni uluulun anümwäl. Ikkei ekewe föför ewe Samol mi Lapalap a üreni pwe resap föri. \v 13 Nge ewe Samol mi Lapalap a tinala nöün kewe soukünö me soufos ren ekewe chon Israel me chon Juta, pwe repwe üreniir, “Oupwe likitala ämi föför mi ngau o aleasochisi ai kewe allük me pwüüng, ekewe allük meinisin üa allük ngeni ämi kewe lewo, üa pwal tinala remi nei kewe chon angang ekewe soufos, pwe repwe asile ngenikemi.” \v 14 Nge ekewe chon Israel resap aleasochis, pwe ra tipeförea, usun ar kewe lewo, ir chokewe resap lükü ewe Samol mi Lapalap ar we Kot. \v 15 Iwe, ra pöütala an kewe allük o atai ewe pwon a eäni ngeni ar kewe lewo, ra pwal aleasolap ngeni an kewe kapasen fön ngeniir. Ra fel ngeni ekewe uluulun anümwäl mi lomotongau o wiliti aramas mi lomotongau, ra pwal apirü föförün chon ekewe mwü mi nom pwelin ünükür, chokewe ewe Samol mi Lapalap a allük ngeniir pwe resap föri usun mine ir ra föri. \v 16 Ra aleasolap ngeni ekewe allük meinisin än ewe Samol mi Lapalap ar we Kot o föri ruu uluulun kow seni piras, ra pwal föri uluulun ewe anüfefin Asera pwe repwe fel ngeniir, ra pwal fel ngeni ekewe fün läng o angang ngeni ewe anü Paal. \x + \xo 17.16 \xt 1.King 12.28\x* \v 17 Iwe, ra kenala nöür ät me nöür nengin pwe ar asor ngeni ekewe koten ekis, ra pwal föri pwee me roong o püsin fangala inisir, pwe repwe föri mine a ngau me fän mesen ewe Samol mi Lapalap o asonga. \x + \xo 17.17 \xt Tut 18.10\x* \v 18 Iei mine ewe Samol mi Lapalap a fokun song ren chon Israel o asürela seni fän mesan. Esap wor eu ainang a chüen nom, chilon chök ewe ainangen Juta. \p \v 19 Pwal mwo nge ekewe chon Juta resap aleasochis ngeni ekewe allük än ewe Samol mi Lapalap ar we Kot. Ra eäni ekewe örüni ekewe chon Israel ra atolonga. \v 20 Iei mine ewe Samol mi Lapalap a pöütala ekewe chon Israel meinisin, a ariaföüür o asechirelong lepöün chon solä, tori a asürela seni fän mesan. \p \v 21 Mürin än ewe Samol mi Lapalap aimwüela chon Israel seni chon Juta, chon Israel ra seikätä Jeropoam nöün Nepat we mwän pwe epwe ar king. Nge Jeropoam a atupu chon Israel, pwe repwe likitala ewe Samol mi Lapalap o emweniir ngeni ewe tipis mi lap. \v 22 Iwe, ekewe aramasen Israel ra chök föri ekewe tipis meinisin Jeropoam a föri, nge resap kul seniir, \v 23 tori ewe Samol mi Lapalap a asürela seni fän mesan, usun nöün kewe chon angang meinisin ekewe soufos ra fen apasa fän alon. Iei usun chon Israel ra oola seni fanüer o nom lon Asiria tori ikenai. \s1 Samaria a chosefäl \sr 17.24-41 \p \v 24 Iwe, ewe kingen Asiria a emwenato aramas seni Papilon, Kuta, Awa, Hata me Sefarwaim o anomuur lon ekewe telinimwen Samaria siwilin ekewe aramasen Israel mi oola. Ekei aramas ra fanüeni Samaria o imweimw lon ekewe telinimw. \v 25 Lepoputän ar nonom ikenan resap fel ngeni ewe Samol mi Lapalap. Iei mine ewe Samol mi Lapalap a tinala laion leir mi niela ekoch me leir. \v 26 Iwe, ra asile ngeni ewe kingen Asiria, “Ekewe aramas ka uweerela o anomuur lon ekewe telinimwen Samaria resap silei än ewe koten ewe fanü allük, iei mine ewe kot a tinala laion leir mi niela ekewe aramas.” \v 27 Mürin, ewe kingen Asiria a allük, “Oupwe tinala eman lein ekewe souasor oua uweato ikei. Ätewe epwe liwinla, epwe nonom ikenan o aiti ngeni ekewe aramas än ewe koten ewe fanü allük.” \v 28 Iei mine eman lein ekewe souasor ra uwereto seni Samaria a liwinla o imweimw lon Petel. Iwe, a aiti ngeni ekewe aramas usun ar repwe fel ngeni ewe Samol mi Lapalap. \p \v 29 Nge iteiten eu me eu mwichen aramas a chök sopwela le föri en me an uluulun anü o iseniir lon ekewe lenien fel won ekewe leni tekia ekewe chon Samaria ra fen aüetä. Iwe, ekewe mwichen aramas ra föri ei lon en me an telinimw ia ra imweimw ie. \v 30 Ekewe aramasen Papilon ra föri uluulun ewe anü Sukot-penot, ekewe aramasen Kut ra föri uluulun ewe anü Nerkal, ekewe aramasen Hata ra föri uluulun ewe anü Asima, \v 31 ekewe aramasen Awa ra föri uluulun ekewe anü Nipas me Tartak, nge ekewe chon Sefarwaim ra keni nöür semirit ngeni ar kewe anü Atramelek me Anamelek. \v 32 Ekei aramas ra fel ngeni ewe Samol mi Lapalap, nge ra pwal filätä me leir sokopaten aramas, pwe repwe föri angangen souasor lon ekewe lenien fel won ekewe leni tekia, repwe pwal asor fän iter ikenan. \v 33 Iei usun ra fel ngeni ewe Samol mi Lapalap, nge ra pwal fel ngeni püsin ar kewe kot lon örünien ekewe mwü, ewe ia ra feito me ie. \p \v 34 Iwe, tori ikenai ra chüen föri usun örünier me lom. Resap fel ngeni ewe Samol mi Lapalap, resap pwal aleasochis ngeni ekewe pwüüng me ekewe allük ewe Samol mi Lapalap a allük ngeni ekewe mwirimwirin Jakop, ätewe Kot a aita ngeni Israel. \x + \xo 17.34 \xt Ken 32.28; 35.10\x* \v 35 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a föri eu pwon ngeniir o allük ngeniir, “Ousap fel ngeni pwal ekoch kot ika chapetiu ngeniir, ousap angang ngeniir ika eäni asor ngeniir. \x + \xo 17.35 \xt Eks 20.5; Tut 5.9\x* \v 36 Nge oupwe chök fel ngeniei ngang ewe Samol mi Lapalap mi emwenikemiiwu seni ewe fanü Isip fän manaman mi lapalap, pwal fän pöchökül. Oupwe chapetiu ngeniei o eäni asor ngeniei. \x + \xo 17.36 \xt Tut 6.13\x* \v 37 Oupwe pwal aleasochisi ekewe pwüüng me allük kana üa makei fän itemi. Ousap fel ngeni pwal ekoch kot. \v 38 Ousap fokun manlükala ewe pwon üa föri ngenikemi. Ousap fel ngeni pwal ekoch kot, \v 39 nge oupwe chök fel ngeniei ngang ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot. Iwe, ngang üpwe angasakemi seni chon oputakemi meinisin.” \v 40 Nge ekewe aramas resap aüseling, pwe ra chök föri usun örünier me lom. \p \v 41 Iei usun ekewe mwichen aramas ra fel ngeni ewe Samol mi Lapalap, nge ra pwal fel ngeni ar kewe uluulun anümwäl mi fal. Iwe, tori ikenai mwirimwirir kewe ra chök föri usun mine ar kewe lewo ra föri. \c 18 \s1 Usun än Hiskia nemenem \sr 18.1-8 \r (2.Kron 29.1-2; 31.1) \p \v 1 Iwe, lon aülüngatin ierin mwün Hosea nöün Ela we mwän ewe kingen Israel, Hiskia nöün Ahas we mwän a tolong lon wisan wisen king o nemeni Juta, \v 2 lupwen a ierini rüe me limu. A nom lon Jerusalem o nemenem lon ükükün rüe me tiu ier. Iten inan Api nöün Sekaria we fefin. \v 3 Hiskia a föri mine a pwüng me fän mesen ewe Samol mi Lapalap usun meinisin mine Tafit an we lewo a föri. \v 4 A ataela ekewe lenien fel won ekewe leni tekia, a kupi ekewe ür o pöküetiu uluulun ewe anüfefin Asera. A pwal atatakisi ewe uluulun serepenit seni piras Moses a föri, pun tori ekei rän ekewe aramasen Israel ra keni apach mi pwokus ngeni. Ei uluulun serepenit a iteni Nehustan. \x + \xo 18.4 \xt Num 21.9\x* \v 5 Iwe, Hiskia a lükü ewe Samol mi Lapalap ewe Koten Israel. Esap wor eman king usun i me lein ekewe kingen Juta ra akom mwan ika tapweto mürin. \v 6 Pun Hiskia a kamwöchünük won ewe Samol mi Lapalap, esap fokun aleasolap ngeni, nge a apwönüetä ekewe allük meinisin ewe Samol mi Lapalap a allük ngeni Moses. \v 7 Iei mine ewe Samol mi Lapalap a eti Hiskia, nge meinisin mine Hiskia a föri a fisiöch. Iwe, a ü ngeni ewe kingen Asiria, esap pwal angang ngeni. \v 8 A akufu ekewe chon Filistia o atai fanüer seni ekewe sop mi fokun kükün tori ekewe telinimw mi watte o pöchökül tittir, pwal tori Kasa me ekewe fanü ünükün. \s1 Ewe telinimw Samaria a tala \sr 18.9-12 \p \v 9 Iwe, lon arüanün ierin mwün Hiskia, iei afisuen ierin mwün Hosea nöün Ela ewe kingen Israel, Salmaneser ewe kingen Asiria a feito pwe epwe maun ngeni Samaria o pwelifeili ewe telinimw fän pisekin maun. \v 10 Mürin ülüngat ier Salmaneser a liapeni ewe telinimw. Iwe, Samaria a oola lon awonuen ierin mwün Hiskia, iei atiuen ierin mwün Hosea ewe kingen Israel. \v 11 Ewe kingen Asiria a uweela ekewe chon Israel ngeni Asiria o anomu ekoch lon ewe telinimw Hala, ekoch lon Kosan arun ewe chapupu Hapor, pwal ekoch lon ekewe telinimwen chon Metia. \v 12 Ei a fis pokiten ekewe chon Israel resap aleasochis ngeni alon ewe Samol mi Lapalap ar we Kot, nge ra atai an pwon o purätiu ekewe allük meinisin Moses nöün ewe Samol mi Lapalap we chon angang a allük ngeniir. Iwe, resap aüseling, resap pwal aleasochis. \s1 Sanherip a tööki Juta \sr 18.13-37 \r (2.Kron 32.1-19; Ais 36.1-22) \p \v 13 Iwe, lon engol me rüanün ierin mwün ewe king Hiskia, Sanherip ewe kingen Asiria a feito, a maun ngeni ekewe telinimwen Juta mi pöchökül tittir o liapeniir. \v 14 Iei mine Hiskia ewe kingen Juta a titila ren ewe kingen Asiria mi nom Lakis o üreni, “Üa föri och föför mi mwäl. Kose mochen kopwe kaüla le maun ngeniei. Mine ka ariani seniei, üpwe ngonuk.” Iwe, ewe kingen Asiria a ariani seni Hiskia ükükün engol ton silifer me eu ton kolt. \v 15 Iwe, Hiskia a ngeni Sanherip ewe silifer meinisin mi nom lon imwen ewe Samol mi Lapalap, pwal lon lenien iseis pisek mi aüchea me lon imwen ewe king. \v 16 Lon ewe fansoun Hiskia a ettätiu ewe kolt seni ekewe asamalap, pwal seni ekewe üren penkasamen imwenfelin ewe Samol mi Lapalap, i a püsin apachatä me mwan, o ngeni ewe kingen Asiria. \v 17 Iwe, ewe kingen Asiria a tinala ülüman meilap seni Lakis, ewe meilapen nöüwis, ewe meilapen chon tümwünü imwen king me ewe meilapen sounfiu, pwe repwe feila Jerusalem ren ewe king Hiskia fiti eu mwichen sounfiu mi chomong. Nge lupwen ra tori Jerusalem, ra ütä arun ewe lenien puun koluk mi feitu me lon ewe nomun koluk asan ünükün ewe alelap a ale ngeni ewe leni, ia aramas ra apwecha mangaku ie. \v 18 Iwe, lupwen ra titi ewe king, Eliakim nöün Hilkia we mwän, ewe meilapen chon tümwünü imwen ewe king, Sepna ewe seketeri, pwal Joa nöün Asaf we mwän ewe soumak ra towu rer. \p \v 19 Iwe, ewe meilapen sounfiu a üreniir, “Oupwe asile ngeni Hiskia pwe iei alon ewe king mi lapalap, ewe kingen Asiria: Met ka anomu om apilükülük won? \v 20 Ka apasa pwe mi wor om silelap me pwora lon maun, nge om kapas ra pöön chök. Iö om apilükülük pwe ka ü ngeniei? \v 21 Ewer, ka apilükülükü Isip ewe liwo mi kupukai, epwe pwangeni pöün eman a itetä won. Iei usun lapalapen Farao ewe kingen Isip ngeni chokewe mi anomu ar apilükülük won. \v 22 Nge are oupwe apasa ngeniei, ‘Aia anomu äm apilükülük won äm Kot ewe Samol mi Lapalap,’ ifa usun, Hiskia esap ataela än Kot kewe lenien fel won ekewe leni tekia me an kewe rongen asor o apasa ngeni chon Juta me chon Jerusalem, ‘Oupwe chök fel ngeni Kot mwen ei rongen asor lon Jerusalem?’ \v 23 Iwe, iei kopwe akuf ngeni ai samol ewe kingen Asiria. Ngang üpwe ngonuk ruongeröü oris, nge sipwe pii are epwe wor reöm ruongeröü sounfiu repwe wawa ekewe oris. \v 24 Ren met sokun lapalap ka tongeni pälüeni eman chök me lein ekewe samolun sounfiu mi kis nöün ai king, inamwo ika ka apilükülük won Isip fän iten woken me chon wawa oris. \v 25 Nge ifa usun, ka ekieki pwe ngang üa feito, pwe üpwe maun ngeni ei fanü o ataela lükün tipen ewe Samol mi Lapalap? Apwi, ewe Samol mi Lapalap a fen tinieito ikei pwe üpwe ataela ei fanü.” \p \v 26 Mürin, Eliakim me Sepna me Joa ra üreni ewe meilapen sounfiu, “Kose mochen kopwe kapas ngenikem äm noum kei chon angang lon fosun Aramaik, pun aia wewe ren, nge kosap kapas ngenikem lon fosun Juta mwen selingen ekewe aramas mi nom won tittin ewe telinimw.” \v 27 Nge ewe meilapen sounfiu a pälüeniir, “Ifa usun, ai samol a tinieito pwe üpwe eäni ei kapas ngeni ämi we king, pwal ngenikemi chök? Apwi, a pwal tinieito ren ekewe aramas mi mot won tittin ei telinimw, repwe püsin mongö ar kiten mongö me ünümi püsin chuchur usun chök ämi.” \v 28 Mürin, ewe meilapen sounfiu a kaneto o kökkö fän leüömong lon fosun Juta, “Oupwe aüselinga alon ewe king mi lapalap, ewe kingen Asiria. \v 29 Ousap mwüt ngeni Hiskia pwe epwe atupukemi, pun esap tongeni amanauakemi. \v 30 Ousap pwal tup ren än Hiskia michikemi ren an apasa, ‘Oupwe anomu ämi apilükülüköch won ewe Samol mi Lapalap, pun i epwe amanauakich, nge ei telinimw esap tolong lepöün ewe kingen Asiria.’ \v 31 Iwe, ousap aüselinga alon Hiskia, pun ewe kingen Asiria a apasa pwe oupwe afisätä kinamwe ngeni o fangatä. Mürin, ämi meinisin oupwe ochoch seni püsin ämi irän wain me ämi irä fiik, oupwe pwal ünümi koluk seni püsin ämi chönüttu, \v 32 tori epwe feito o uweekemiila lon eu fanü usun chök fanüemi, eu fanü ia a wor ie wiich pwe epwe wor enemi, pwal tanipin wain pwe epwe wor ünümemi wain, eu fanüen irä olif me chönün chunen. Oupwe filätä manau, nge sap mäla. Iwe, ousap aüselinga alon Hiskia, lupwen a emweningauakemi ren an apasa pwe ewe Samol mi Lapalap epwe amanauakemi. \v 33 Ifa usun, mi wor eman lein koten ekewe mwü, a tufichin angasa fanüan seni ewe kingen Asiria? \v 34 Ikafa ir ekewe koten Hamat me Arpat? Ikafa ir ekewe koten Sefarwaim, Hena me Iwa? Ifa usun, ra angasa Samaria seni lepöün? \v 35 Iö me lein koten ekei fanü a tufichin angasa fanüan seni äm king? Ifa usun, oua chüen ekieki pwe ewe Samol mi Lapalap epwe tufichin angasa Jerusalem seni lepöün?” \p \v 36 Iwe, ekewe aramas ra chök fanafanala. Resap pälüeni eu an kewe kapas, pun ewe king a allük ngeniir pwe resap pälüeni och. \v 37 Mürin, Eliakim nöün Hilkia we mwän, ewe meilapen chon tümünü imwen ewe king, me Sepna ewe seketeri, pwal Joa nöün Asaf we mwän ewe soumak ra kamwi üfer fän ar letipeta, ra feila ren Hiskia o apworausa ngeni alon ewe meilapen sounfiun Asiria. \c 19 \s1 Kot a amanaua chon Juta seni Sanherip \sr 19.1-37 \r (Ais 37.1-38) \p \v 1 Iwe, lupwen ewe king Hiskia a rong ei pworaus, a pwal kamwei üfan fän an letipeta o üföüfolong üf seni tuk. Mürin a feila lon imwen ewe Samol mi Lapalap. \v 2 Nge a tinala Eliakim ewe meilapen chon tümwünü imwen ewe king, Sepna ewe seketeri, pwal ekewe souakom lein ekewe souasor, pwe repwe churi ewe soufos Aisea nöün Amos we mwän, nge ra üföüf üf seni tuk. \v 3 Iwe, ra üreni, “Iei alon Hiskia: Ei rän eu ränin riaföü me apwüng me itengau. Iwe, aia usun chök eman fefin a tori fansoun an epwe nöünöü, nge esap wor an pöchökül an epwe nöünätiu nöün. \v 4 Eli ewe Samol mi Lapalap om we Kot a rong alon ewe meilapen sounfiu, ätewe an samol ewe kingen Asiria a tinato pwe epwe turunufasei ewe Kot mi manau. Ewe Samol mi Lapalap om we Kot epwe apwüngü ren an kewe kapas a apasa. Iei mine kopwe iotek fän iten chokewe mi chüen manau.” \v 5 Iwe, lupwen nöün ewe king Hiskia kewe nöüwis ra feito ren Aisea, \v 6 Aisea a üreniir, “Oupwe asile ngeni ämi samol, pwe iei alon ewe Samol mi Lapalap, ‘Kosap niuokus ren ekewe kapas ka rongorong me ren nöün ewe kingen Asiria chon angang, ra eäni le turunufaseei. \v 7 Üpwe föri pwe ewe king epwe rongorong och pworaus o liwiniti poputän fanüan. Iwe, üpwe afeiengaua ren ketilas, pwe epwe mäla lon püsin fanüan.’” \p \v 8 Iwe, ewe meilapen sounfiun Asiria a rongorong pwe ewe kingen Asiria a feil seni Lakis o feila Lipna, pwe epwe maun ngeni. Iei mine a feila ikenan pwe epwe churi. \v 9 Iwe, eu pworaus a tori ewe kingen Asiria, pwe Tiraka, eman re Itiopia, ewe kingen Isip, a amolätä an epwe maun ngeni. Nge lupwen a rong ei pworaus, a tinala chon künö ren Hiskia fän echö toropwe. \v 10 Iei masouan, “Kopwe afäluk pwe om we Kot, ewe ka anomu om apilükülük won, esap atupuk ren an pwon ngonuk pwe Jerusalem esap olong lepei. \v 11 Ka rong mine ekewe kingen Asiria ra föri ngeni ekewe mwü meinisin, pwe ra fokun aroserela. Ifa usun, ka ekieki pwe en kopwe sü seni ewe feiengau? \v 12 Ai kewe lewo ra ataela ekewe telinimw Kosan, Haran, Resef, o niela ekewe aramasen Eten mi nom Telasar. Iwe, esap wor eman lein ar kewe kot a tongeni amanaueer. \v 13 Ia a nom ie kingen ekewe telinimw Hamat, Arpat, Sefarwaim, Hena me Iwa?” \p \v 14 Iwe, Hiskia a angei ewe toropwe seni lepöün ekewe chon künö o aleani. Mürin, a feila lon ewe imwenfel o oletala fän mesen ewe Samol mi Lapalap. \v 15 Hiskia a iotek ngeni ewe Samol mi Lapalap o üra, “Ai Samol mi Lapalap ewe Koten Israel, ka mot won ewe lenien motun king asen ekewe kerop. En chök ewe Koten ekewe mwü meinisin won fanüfan, ka pwal föri läng me fanüfan. \x + \xo 19.15 \xt Eks 25.22\x* \v 16 Ai Samol mi Lapalap, kopwe neto o nenengeni mine a fis ngenikem. Kopwe rongorong ekewe kapas meinisin Sanherip a tinato, pwe epwe turunufaseek ren, en ewe Kot mi manau. \v 17 Ai Samol mi Lapalap, a pwüng pwe ekewe kingen Asiria ra akufu chomong mwü o ataela fanüer, \v 18 ra pwal aturalong nöür kewe kot lon ekkei. Pun nöür kewe kot mi för seni mwüch me fau sap ir wesewesen Kot, nge förien aramas chök. Iei mine ra tala. \v 19 Nge iei, ai Kot Samol mi Lapalap, üa tüngor ngonuk, kopwe amanauakem seni Sanherip, pwe chon ekewe mwün fanüfan meinisin repwe silei pwe en chök Kot ewe Samol mi Lapalap.” \p \v 20 Mürin, Aisea nöün Amos we mwän a tinala ei pworaus ren Hiskia, “Iei alon ewe Samol mi Lapalap ewe Koten Israel, ‘Üa rongorong om iotek ngeniei usun Sanherip ewe kingen Asiria. \v 21 Ikei ekewe kapas ngang ewe Samol mi Lapalap üa aloni usun Sanherip: Ekewe chon Jerusalem ra takiriik o turunufaseek. \p \v 22 Iö ka urumwotei o turunufasei? Iö ka eäni kapas osomong ngeni? Nge iö ka newenewen ngeni fän lamalamtekia? Ka chök föri ei ngeniei ngang Ewe mi Pin lon Israel. \v 23 Ren noum chon künö ka turunufaseei ngang ewe Samol, ka pwal apasa fän om aingaing, “Won wäi woken mi chomong üa feitä won ungen ekewe chuk tori wochikin Lepanon. Üa pöküela setaren won mi fokun langatam, pwal saipiresin won mi fokun mürina. Üa tori wochikin o tolong lein wöllapan mi fokun pachefengen. \v 24 Üa pwal tuw chönüttu lon fanüen chon ekis o ünümi kolukun. Ren fän pechei üa amorätä ekewe chanpupun Isip meinisin.” \p \v 25 Ifa usun, kosamwo rongorong pwe üa ekiekietä ei me lomlom, üa pwal akota lon fansoun lom? Nge iei üa apwönüetä. Üa atufichuk pwe kopwe ataela telinimw mi pöchökül tittir, pwe repwe wewe ngeni ioien mettoch mi ta. \v 26 Iei mine esap chüen wor pöchökülen chon ekewe telinimw, nge ra niuokus o rükö. Iwe, ra wewe ngeni fetilin lemäl pwal fetil mi pwüküfö, ra pwal wewe ngeni fetilin won osun imw, a pwasala mwen an epwe märitä. \p \v 27 Nge ngang üa silei ia ka nom ie, om feila me om feito. Üa pwal silei om ü ngeniei fän om song mi watte. \v 28 Iwe, pokiten om ü ngeniei fän om song, pwal pokiten om sikesik a tori selingei, üpwe uwalong efoch ring lon pwötum, pwal efoch mächä lon awom, nge üpwe aliwinukela won ewe al ka feito won.’” \p \v 29 Mürin, Aisea a üreni ewe king Hiskia, “Ei epwe eu asisil ngonuk: Lon ei ier oupwe mongö mine a püsin mär, lon aruuen ier oupwe mongö mine a pwük seni waran, nge lon aülüngatin ier oupwe püsin fofot o kinikin, oupwe pwal tanipini irän wain o mongö seni uan. \v 30 Nge chokewe mi chüen manau lon Juta repwe märitä usun irä mi wor warer mi tötiu fän pwül, epwe pwal wor uar. \v 31 Pun lon Jerusalem, pwal won ewe chuk Sion repwe nom chokewe mi chüen manau. Iwe, ewe Samol mi Unusen Manaman epwe apwönüetä ei lon an tiliken.” \p \v 32 Iei mine ewe Samol mi Lapalap a apasa usun ewe kingen Asiria, “Esap tolong lon ei telinimw ika likapichielong eföü föün esefich lon, esap pwal kan ngeni ren eu tittin maun ika senätä eu ororen maun ünükün. \v 33 Iwe, epwe liwinla won ewe chök al a feito won, nge esap fokun tolong lon ei telinimw. Ngang ewe Samol mi Lapalap üa kapas. \v 34 Üpwe epeti ei telinimw seni feiengau, üpwe amanaua fän püsin itei, pwal pokiten ewe pwon üa eäni ngeni nei we chon angang Tafit.” \p \v 35 Iwe, lon ewe chök pwinin eman nöün ewe Samol mi Lapalap chon läng a feila o niela ipükü walik me limungeröü mwän lon ewe lenien sounfiun Asiria. Nge lupwen ekewe lusun ra pwätä lesosorusich, a chök wor somä ekis meinisin. \v 36 Mürin, Sanherip ewe kingen Asiria a sü, a liwiniti fanüan o imweimw lon Ninifa. \v 37 Lon eu rän, lupwen a fel lon imwen an we kot Nisrok, Atramelek me Sareser nöün kewe mwän ra niela ren ketilas o süla lon ewe fanü Ararat. Iwe, Esar-haton pwal eman nöün mwän a siwili lon wisan wisen king. \c 20 \s1 Hiskia a samau \sr 20.1-11 \r (Ais 38.1-8; 2.Kron 32.24-26) \p \v 1 Iwe, lon ewe fansoun Hiskia a samau o arap ngeni an epwe mäla. Ewe soufos Aisea nöün Amos we mwän a feito ren o üreni, “Iei alon ewe Samol mi Lapalap, ‘Kopwe amola om amürinimä, pun kopwe mäla, nge kosap pöchökülsefäl.’” \v 2 Mürin, Hiskia a kul ngeni etippen rumwan, a iotek ngeni ewe Samol mi Lapalap o üra, \v 3 “Ai Samol mi Lapalap, üa tüngor ngonuk, kose mochen kopwe chechemeni pwe seni unusen letipei üa angang ngonuk fän allükülük, üa pwal föri mine a pwüng me reöm.” Iwe, Hiskia a fokun kechüangau. \v 4 Nge mwen än Aisea feila seni ewe leni lukalap mwen ewe imwen king, ewe Samol mi Lapalap a kapas ngeni, \v 5 “Kopwe liwiniti Hiskia ewe samolun nei aramas o üreni pwe iei aloi ngang ewe Samol mi Lapalap, än an we lewo Tafit we Kot, ‘Üa rong om iotek, üa pwal küna om kechü. Üpwe apöchökülok, nge mürin ülüngat rän kopwe feila lon ewe imwenfel. \v 6 Üpwe apacha ngeni ränin manauom pwal engol me limu ier. Üpwe angasakemi me chon ei telinimw seni ewe kingen Asiria. Üpwe peni ei telinimw fän püsin itei, pwal pokiten ewe pwon üa eäni ngeni nei we chon angang Tafit.’” \v 7 Mürin, Aisea a apasa, “Oupwe uwato eu tukutukun säfei seni uän ewe irä fiik o isetä won mmachen Hiskia.” Iwe, ra föri mine Aisea a apasa, nge Hiskia a pöchökülsefäl. \p \v 8 Iwe, Hiskia a aisini Aisea, “Ifan ewe asisil, pwe ewe Samol mi Lapalap epwe apöchökülaei, nge üpwe tufichin feila lon imwen ewe Samol mi Lapalap mürin ülüngat rän?” \v 9 Nge Aisea a pälüeni, “Iei ewe asisil seni ewe Samol mi Lapalap pwe epwe apwönüetä mine a eäni pwon ngonuk. Ifa usun, nürün ewe wok epwe feila won engol kinikin, ika epwe liwinsefälila won engol kinikin?” \v 10 Hiskia a pälüeni, “Epwe fen mecheres pwe nürün ewe wok epwe feila won engol kinikin. Üa filätä pwe epwe liwinsefälila won engol kinikin.” \v 11 Iwe, ewe soufos Aisea a siö ngeni ewe Samol mi Lapalap, nge ewe Samol mi Lapalap a aliwinisefäli nürün ewe wok won engol kinikin me won än Ahas we lenien aükük fansoun. \s1 Hiskia a etiwa chon künö seni Papilon \sr 20.12-19 \r (Ais 39.1-8) \p \v 12 Lon ena fansoun ewe kingen Papilon itan Merotak-palatan nöün Palatan we mwän a rong pwe Hiskia a samau o pöchökülsefäl. Iwe, a tinala chon künö, pwe repwe uwala ren nöün toropwe me an lifang. \v 13 Iwe, Hiskia a etiweer fän pwapwa o aküna ngeniir an imwen iseis wöün, an silifer me kolt, an nofitin mongö me epit mi aüchea. Iwe, a pwal aküna ngeniir unusen an imwen pisekin maun me meinisin mine a nom lon an kewe imwen iseis. Esap fokun wor och mettoch lon imwan ika lon mwün esap aküna ngeniir. \v 14 Mürin, ewe soufos Aisea a feito ren ewe king Hiskia o aisini, “Met ekewe mwän ra apasa? Ia ra feito me ie?” Nge Hiskia a pälüeni, “Ra feito seni Papilon, ewe fanü mi toau.” \v 15 Iwe, Aisea a pwal aisini, “Meta ra küna me lon imwom?” Hiskia a pälüeni, “Ra küna meinisin mine a nom lon imwei. Esap fokun wor och lon ai kewe imwen iseis üsap aküna ngeniir.” \p \v 16 Mürin, Aisea a üreni Hiskia, “Kopwe rongorong alon ewe Samol mi Lapalap: \v 17 Lon kan fansoun repwe feito epwe fis pwe aramas repwe uwala lon ewe fanü Papilon meinisin mine a nom lon imwom, pwal meinisin mine om kewe lewo ra ionifengeni tori ikenai. Resap fokun likiti och. \x + \xo 20.17 \xt 2.King 24.13; 2.Kron 36.10\x* \v 18 Repwe pwal uwala ekoch lein noum kewe mwän mi upu ngonuk, pwe repwe chon angang lon imwen ewe kingen Papilon.” \v 19 Mürin, Hiskia a üreni Aisea, “A öch alon ewe Samol mi Lapalap ka üreniei.” Pun Hiskia a ekieki pwe epwe chök wor kinamwe me mwüöch lon ränin manauan. \s1 Hiskia a mäla \sr 20.20-21 \r (2.Kron 32.32-33) \p \v 20 Nge lusun pworausen än Hiskia föför me an pwora, pwal usun an föri ewe nomun koluk me ewe lenien puun koluk mi uwato koluk lon ewe telinimw, a mak lon puken uruwon ekewe kingen Juta. \v 21 Iwe, Hiskia a mäla, nge Manasa nöün we mwän a siwili lon wisan wisen king. \c 21 \s1 Usun än Manasa nemenem \sr 21.1-18 \r (2.Kron 33.1-20) \p \v 1 Iwe, Manasa a ierini engol me ruu, lupwen a tolong lon wisan wisen king. A nom lon Jerusalem o nemeni Juta lon ükükün lime me limu ier. \v 2 Manasa a föri mine a ngau me fän mesen ewe Samol mi Lapalap ren an föri ekewe föför mi anioput chon ekewe mwü ra föri, ir chokewe ewe Samol mi Lapalap a asürela me mwen ekewe aramasen Israel. \x + \xo 21.2 \xt Jer 15.4\x* \v 3 Pun a aüsefälietä ekewe lenien fel won ekewe leni tekia Hiskia saman we a atarela. A senätä rongen asor fän iten ewe anü Paal o föri uluulun ewe anüfefin Asera, usun Ahap ewe kingen Israel a föri, a pwal fel ngeni ekewe fün läng meinisin. \v 4 Iwe, Manasa a senätä sokopaten rongen asor lon ewe imwenfel, iei ewe leni ewe Samol mi Lapalap a fen kapas usun pwe aramas repwe fel ngeni ie. \x + \xo 21.4 \xt 2.Sam 7.13\x* \v 5 Manasa a pwal senätä rongen asor fän iten ekewe fün läng meinisin me lon ekewe ruu lenien mwich mwen ewe imwenfel. \v 6 Iwe, a kenala nöün ät pwe eu asor, a pwal föri angangen souasisil me souwo o churi watawa me sourong. Manasa a föri chomong sokun föför mi ngau me fän mesen ewe Samol mi Lapalap o asonga i. \v 7 Manasa a anomu uluulun ewe anüfefin Asera a föri lon ewe imwenfel, iei ewe leni, ewe Samol mi Lapalap a kapas usun ngeni Tafit, pwal ngeni Salomon nöün we mwän, “Ei imwenfel me lon Jerusalem iei ewe leni üa filätä seni lenien ekewe ainangen Israel meinisin, pwe aramas repwe fel ngeniei ie tori feilfeilachök. \x + \xo 21.7 \xt 1.King 9.3-5; 2.Kron 7.12-18\x* \v 8 Üsap chüen mwüt ngeni aramas pwe repwe asüela chon Israel seni ewe fanü üa ngeni ar kewe lewo, are repwe chök tümwünüöchü meinisin mine üa allük ngeniir o aleasochisi ekewe allük meinisin nei we chon angang Moses a allük ngeniir.” \v 9 Nge ekewe chon Juta resap aleasochis ngeni ewe Samol mi Lapalap. Iwe, Manasa a atokerela pwe ra föri mine a ngau lap seni chon ekewe mwü ra föri, ir chokewe ewe Samol mi Lapalap a aroserela me mwen ekewe aramasen Israel. \p \v 10 Iei usun mine ekewe soufos nöün ewe Samol mi Lapalap kewe chon angang ra apasa fän alon, \v 11 “Manasa ewe kingen Juta a föri ekei föför mi fokun anioput. A föri sokun föför mi ngau lap seni mine ekewe chon Amor ra föri me mwan, o emweni chon Juta ngeni tipis ren an kewe uluulun anümwäl. \v 12 Iei mine ewe Samol mi Lapalap ewe Koten Israel a apasa, ‘Üpwe awarato won Jerusalem me Juta feiengau mi lapalap, pwe meinisin mi rongorong usun repwe mäirü ren. \v 13 Üpwe eäni ewe aükükün feiengau ngeni Jerusalem, usun üa eäni ngeni Samaria, o arosala chon, usun üa arosala chon leimwen Ahap. Üpwe alimelimala chon Jerusalem usun eman a alimelima eu sepi o achapätiu. \v 14 Üpwe pöütala chokewe mi chüen manau seni lein nei armas o asechirelong lepöün chon oputer. Iwe, repwe wiliti liapen me choon wokun chon oputer meinisin, \v 15 pun ra föri mine a ngau me fän mesei o asongaei seni ewe fansoun ar kewe lewo ra towu seni Isip tori ikenai.’” \p \v 16 Manasa a pwal niela chomong aramas esap wor ar tipis, pwe ekewe alen Jerusalem ra kula ren cha. Ei a föri lükün ewe tipis, pwe a emweni chon Juta ngeni ar repwe föri mine a ngau me fän mesen ewe Samol mi Lapalap. \p \v 17 Nge lusun pworausen än Manasa föför meinisin me ekewe tipis a föri a mak lon puken uruwon ekewe kingen Juta. \v 18 Iwe, Manasa a mäla, nge ra peiaseni lon ewe tanipi lükün imwan, ewe tanipin Usa. Iwe, Amon nöün we mwän a siwili lon wisan wisen king. \s1 Usun än Amon nemenem \sr 21.19-26 \r (2.Kron 33.21-25) \p \v 19 Iwe, Amon a ierini rüe me ruu, lupwen a tolong lon wisan wisen king. A nom lon Jerusalem o nemeni Juta lon ükükün ruu ier. Iten inan Mesulemet nöün Harus we fefin seni Jotpa. \v 20 Amon a föri mine a ngau me fän mesen ewe Samol mi Lapalap, usun Manasa saman we a föri. \v 21 A apirü föförün saman we o fel ngeni ekewe uluulun anümwäl, saman we a pwal fel ngeni. \v 22 Amon a likitala ewe Samol mi Lapalap än an kewe lewo we Kot o aleasolap ngeni an kewe allük. \v 23 Iwe, nöün Amon kewe nöüwis ra rawangauei o niela me lon imwan. \v 24 Nge ekewe aramasen Juta ra niela chokewe meinisin mi rawangauei ewe king Amon o seikätä Josia nöün we mwän, pwe epwe siwili lon wisan wisen king. \v 25 Nge lusun pworausen än Amon föför a mak lon puken uruwon ekewe kingen Juta. \v 26 Iwe, ra peiaseni Amon lon püsin peiasan me lon tanipin Usa, nge Josia nöün we mwän a siwili lon wisan wisen king. \c 22 \s1 Usun än Josia nemenem \sr 22.1-2 \r (2.Kron 34.1-2) \p \v 1 Iwe, Josia a ierini walu, lupwen a tolong lon wisan wisen king. A nom lon Jerusalem o nemeni Juta lon ükükün ilik me eu ier. Iten inan Jetita nöün Ataia we fefin seni Poskat. \x + \xo 22.1 \xt Jer 3.6\x* \v 2 Josia a föri mine a pwüng me fän mesen ewe Samol mi Lapalap o föri mine Tafit an we lewo a föri, esap fokun aleasolap ngeni än Kot kewe allük. \s1 Ewe puken allük a pwä \sr 22.3-20 \r (2.Kron 34.8-28) \p \v 3 Lon engol me waluen ierin mwün ewe king Josia, Josia a tinala ewe seketeri Safan ren imwen ewe Samol mi Lapalap. Iwe, Safan nöün Asalia we mwän, nge Asalia nöün Mesulam mwän. Ewe king a üreni, \v 4 “Kopwe feila ren ewe souasor mi lap Hilkia o üreni, pwe epwe pii ükükün ewe moni mi nom lon imwen ewe Samol mi Lapalap, ekewe mi mamasa ekewe asamalap ra ioni seni ekewe aramas. \v 5 Iwe, repwe ngeni ekewe souemwenin angangen ewe imwenfel ewe moni. Nge ir repwe möni ngeni ekewe chon angang mi försefäli mine a ta me won ewe imwenfel. \v 6 Repwe möni ngeni ekewe taikü, ekewe chon kaü imw me ekewe chon ses fau. Repwe pwal kamö won ei moni irä me fau mi fal, pwe repwe försefäli mine a ta me won ewe imwenfel. \v 7 Nge resap ais repootun ewe moni mi katolong lepöür, pun ekewe souemwenin angang ra wenechar.” \x + \xo 22.7 \xt 2.King 12.15\x* \p \v 8 Iwe, ewe souasor mi lap Hilkia a üreni ewe seketeri Safan, “Üa küna ewe puken allük me lon imwen ewe Samol mi Lapalap.” Iwe, Hilkia a ngeni Safan ewe puk, nge Safan a aleani. \v 9 Mürin, ewe seketeri Safan a feito ren ewe king o apworausa ngeni, “Noum kewe chon angang ra angei ewe moni mi nom lon ewe imwenfel o ngeni ekewe souemwenin angangen ewe imwenfel.” \v 10 Safan a pwal üreni ewe king, “Ewe souasor Hilkia a ngeniei ei puk.” Iwe, Safan a aleani ewe puk ngeni ewe king. \p \v 11 Nge lupwen ewe king a rongorong kapasen ewe puken allük, a kamwei üfan fän an letipeta. \v 12 Mürin, ewe king a allük ngeni ewe souasor Hilkia me Ahikam nöün Safan we mwän, ngeni Akpor nöün Mikaia we mwän me ewe seketeri Safan, pwal ngeni Asaia nöün ewe king chon angang, \v 13 “Oupwe feila o aisini ewe Samol mi Lapalap fän itei, pwal fän iten ekewe chon Juta meinisin, usun ekewe kapas mi mak lon ei puk ra küna. Iwe, än ewe Samol mi Lapalap song a fokun watte ngenikich, pun ach kewe lewo resap aleasochis ngeni kapasen ei puk, resap pwal föri usun meinisin mine a mak lon.” \p \v 14 Iei mine ewe souasor Hilkia me Ahikam, Akpor, Safan, pwal Asaia ra feila ren ewe soufos fefin Hulta mi nom lon ewe aruuen kinikinin ewe telinimw Jerusalem, pwülüen neminei Salum nöün Tikwa we mwän, nge Tikwa nöün Haras. Salum a wisen tütümwünü üföüfen lon ewe imwenfel. Iwe, ra apworausa ngeni neminewe mine a fis. \v 15 Nge Hulta a üreniir, “Oupwe liwinla o üreni ewe mwän a tinikemiito rei, \v 16 pwe iei alon ewe Samol mi Lapalap ewe Koten Israel, ‘Üpwe awarato feiengau won ei leni, pwal won aramasan, usun meinisin mine a mak lon ewe puk ewe kingen Juta a aleani. \v 17 Pokiten ra likitieila o kenala apach mi pwokus ngeni pwal ekoch kot, pwe repwe asongaei ren ar kewe uluulun anümwäl ra püsin föri. Iei mine ai song epwe watte ngeni ei leni, nge esap wesila.’ \v 18 Nge iei usun mine oupwe üreni ewe kingen Juta mi tinikemiito pwe oupwe aisini ewe Samol mi Lapalap ewe Koten Israel, pwe iei alon, ‘Ka aüselinga ai kewe kapas mi mak lon ewe puk, \v 19 ka pwal apwetetei lelukom o atekisonok me fän mesei, lupwen ka rongorong mine üa apasa usun feiengauen ei leni, pwal usun feiengauen aramasan, pwe repwe wiliti och minen eniwokus me anümamau. Iwe, ka kamwei üfom o kechü fän mesei, iei popun ngang üa pwal aüselinga om iotek. \v 20 Iei mine lupwen kopwe mäla, kopwe mäla fän kinamwe o peias ren om kewe lewo, nge kosap küna ewe feiengau üpwe awarato won ei leni.’” Iwe, ekewe mwän ra liwinla o uwala ekei kapas ren ewe king. \c 23 \s1 Än Josia siwili akoten mwün \sr 23.1-20 \r (2.Kron 34.3-7,29-33) \p \v 1 Mürin, ewe king Josia a titi ekewe souakomwen Juta me Jerusalem, nge ir meinisin ra mwicheto ren. \v 2 Iwe, ewe king a feila ren imwen ewe Samol mi Lapalap, nge ekewe souakomwen Juta me ekewe chon Jerusalem meinisin, pwal ekewe souasor me soufos, ekewe aramas kis me aramas lap meinisin ra eti. Ewe king a aleani ngeniir kapasen lon ewe puken pwon ra küna me lon imwen ewe Samol mi Lapalap. \v 3 Nge ewe king a ütä lon lenian ren ewe ür o eäni eu pwon me fän mesen ewe Samol mi Lapalap, pwe epwe aleasochis ngeni ewe Samol mi Lapalap o apwönüetä an kewe allük me pwüüng ren unusen lelukan me unusen ngünün. Epwe pwal föri pwüngün kapasen ewe pwon mi mak lon ei puk. Iwe, ekewe aramas meinisin ra tipeeu pwe repwe eti le apwönüetä ewe pwon. \p \v 4 Mürin, ewe king a allük ngeni ewe souasor mi lap Hilkia me ekewe souasor ir kisin fan, pwal ngeni ekewe chon mamasa asamalapen ewe imwenfel, pwe repwe atowu seni ewe imwenfel ekewe pisek meinisin aramas ra aea fän iten ar fel ngeni ewe anü Paal me ewe anüfefin Asera, pwal ngeni ekewe fün läng meinisin. Iwe, ewe king a kenirela lükün Jerusalem arap ngeni ewe lemolun Kitron o uweela falanger ngeni Petel. \v 5 A pwal asüela ekewe souasor mi angang ngeni anümwäl, chokewe ekewe kingen Juta ra filiretä pwe repwe keni apach mi pwokus lon ekewe lenien fel won ekewe leni tekia, lon ekewe telinimwen Juta, pwal pwelin ünükün Jerusalem. Ewe king a asüela chokewe meinisin mi keni apach mi pwokus ngeni ewe anü Paal, ngeni akkar me maram, ngeni ekewe muchiechien fü me ekewe fün läng meinisin. \v 6 Iwe, a uwawu uluulun ewe anüfefin Asera seni imwen ewe Samol mi Lapalap o uwala lükün Jerusalem lon ewe lemolun Kitron. Ikenan a kenala, a üsi molian tori a wiliti falang o moneela won lenien peiasen ekewe aramas. \x + \xo 23.6 \xt 2.King 21.3; 2.Kron 33.3\x* \v 7 Ewe king a pwal atai ekewe imw mi nom ren imwen ewe Samol mi Lapalap, imwen ekewe mwän mi fangala inisir fän iten lisowu fän iten ekewe anü. Ikenan ekewe fefin ra pwal türüni mangaku fän iten ewe anüfefin Asera. \v 8 Iwe, ewe king a titi ekewe souasor meinisin seni ekewe telinimwen Juta o atai pinin ekewe lenien fel won ekewe leni tekia seni Kepa tori Persepa, ia ekewe souasor ra keni apach mi pwokus ie. A pwal ataela ekewe rongen asor ngeni anü mi nom arun ewe asamalapen Josua kepinan ewe telinimw pelimöngün ewe asamalapen tolong lon ewe telinimw. \v 9 Nge ekewe souasorun ekewe lenien fel won ekewe leni tekia resap tongeni föri angangen asor won än ewe Samol mi Lapalap rongen asor lon Jerusalem. Nge ra tongeni mongö pilawa esap wor iis lon usun chök chiechier kewe souasor. \v 10 Iwe, ewe king Josia a pwal atai pinin Tofet ewe lenien fel ngeni anü mi nom lon ewe lemolun Pen-hinom, pwe esap chüen wor eman epwe tongeni kenala nöün ät ika nöün nengin pwe eu asor ngeni Molok. \x + \xo 23.10 \xt Jer 7.31; 32.35; Lif 18.21\x* \v 11 A atowu ekewe oris ekewe kingen Juta ra apiniir fän iten ar fel ngeni akkar, ra piin nom ren ewe lenien tolong ngeni imwen ewe Samol mi Lapalap arun rumwen Natan-melek, eman nöüwis tekia. A pwal kenala ekewe woken ra wawa lon ar fel ngeni akkar. \v 12 Iwe, ewe king Josia a ataela ekewe rongen asor ekewe kingen Juta ra senätä won ewe rumwen Ahas mi nom asan. A pwal ataela ekewe rongen asor Manasa a senätä lon ekewe ruu leni mi nom mwen imwen ewe Samol mi Lapalap. A atatakisiir o moneela pipir lon ewe lemolun Kitron. \x + \xo 23.12 \xt 2.King 21.5; 2.Kron 33.5\x* \v 13 Iwe, ewe king Josia a atai pinin ekewe lenien fel won ekewe leni tekia mi nom peliötiuen Jerusalem me peliörün ewe Chukun Olif. Ekei lenien fel Salomon ewe kingen Israel a aüetä fän iten Astarot än chon Siton we anüfefin mi anioput, fän iten Kemos än chon Moap we kot mi anioput, pwal fän iten Molok än chon Amon we kot mi anioput. \x + \xo 23.13 \xt 1.King 11.7\x* \v 14 Ewe king Josia a atatakisi ekewe ür mi pin o pöküetiu ekewe uluulun ewe anüfefin Asera, a pwal amasoua lenier kewe ren chün aramas. \p \v 15 Iwe, ewe king a pwal ataela ewe rongen asor mi nom Petel, ewe lenien fel won ewe leni tekia Jeropoam nöün Nepat we mwän a aüetä, ätewe a emweni chon Israel ngeni tipis. A atatakisi föün ei rongen asor tori a wiliti pipisüsü, a pwal kenala uluulun ewe anüfefin Asera. \x + \xo 23.15 \xt 1.King 12.33\x* \v 16 Mürin, Josia a nenefeil, nge lupwen a küna ekoch peias mi nom won ewe chuk, a tinala aramas pwe repwe uwato chün ekewe somä seni lon ekewe peias. Iwe, a kenala ekewe chü won ewe rongen asor. Iei usun a atai pinin ewe rongen asor, usun ewe soufos a fen apasa, lupwen a osuni ekewe mettoch fän alon ewe Samol mi Lapalap. \x + \xo 23.16 \xt 1.King 13.2\x* \v 17 Mürin, ewe king a ais, “Peiasen iö ewe üa küna ewe föün achem won?” Nge ekewe mwänin ewe telinimw Petel ra üreni, “Iei peiasen ewe soufos mi feito seni Juta o osuni ekei mettoch en ka föri ngeni ei rongen asor.” \x + \xo 23.17 \xt 1.King 13.30-32\x* \v 18 Iwe, ewe king a üra, “Oupwe chök likiti. Esap wor eman epwe amwökütü chün.” Iei mine ra likiti chün, pwal chün ewe soufos seni Samaria. \v 19 Josia a pwal ataela ekewe lenien fel meinisin won ekewe leni tekia mi nom lon ekewe telinimwen Samaria, ekewe kingen Israel ra aüretä o asonga ewe Samol mi Lapalap rer. A föri ngeniir ükükün meinisin mine a föri me lon Petel. \v 20 Iwe, a niela me won ekewe rongen asor ekewe souasor meinisin mi angang lon ekewe lenien fel won ekewe leni tekia, a pwal kenala chün aramas wor. Mürin a liwiniti Jerusalem. \s1 Chon Israel ra föri ewe Pasofer \sr 23.21-23 \r (2.Kron 35.1-19) \p \v 21 Iwe, ewe king Josia a allük ngeni ekewe aramas meinisin, “Oupwe föri ewe Pasofer ngeni ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot, usun a mak lon ei puken pwon.” \v 22 Esap wor eu Pasofer mi wewe ngeni ei seni ewe fansoun ekewe soukapwüng ra nemeni Israel, ika lupwen fansoun ekewe kingen Israel, ika ekewe kingen Juta. \v 23 Lon engol me waluen ierin mwün ewe king Josia ekewe aramas ra föri ei Pasofer ngeni ewe Samol mi Lapalap me lon Jerusalem. \s1 Kot a sopwela le song ngeni Juta \sr 23.24-27 \p \v 24 Iwe, ewe king Josia a pwal asüela ekewe watawa me sourong o pöütala ekewe anün leimw, ekewe uluulun anümwäl me ekewe mettoch meinisin mi anioput a küna me lon ewe fanü Juta pwal lon Jerusalem. Ei a föri pwe epwe anüküchara kapasen ewe allük mi mak lon ewe puk, ewe souasor Hilkia a küna me lon imwen ewe Samol mi Lapalap. \v 25 Esap wor eman king mi manau me mwen Josia ika me mürin, a wewe ngeni lon an angang ngeni ewe Samol mi Lapalap ren unusen lelukan, ren unusen ngünün pwal ren unusen an pöchökül, pun a aleasochisi än Moses kewe allük meinisin. \p \v 26 Nge ewe Samol mi Lapalap esap ükütiu seni an lingeringer mi fokun watte, pun a chüen song ngeni chon Juta, pokiten ekewe föför meinisin Manasa a föri. \v 27 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üra, “Üpwe atowu chon Juta seni fän mesei, usun üa atowu chon Israel. Üpwe pöütala ei telinimw Jerusalem üa filätä, pwal ewe imwenfel üa apasa usun pwe aramas repwe fel ngeniei ie.” \s1 Josia a mäla \sr 23.28-30 \r (2.Kron 35.20–36.1) \p \v 28 Nge lusun pworausen än ewe king Josia föför meinisin a mak lon puken uruwon ekewe kingen Juta. \v 29 Lupwen fansoun än Josia nemenem, Farao Neko ewe kingen Isip a feila ngeni ewe chanpupu Oifrat, pwe epwe alisi ewe kingen Asiria. Iwe, ewe king Josia a feila pwe epwe maun ngeni. Nge lupwen ra maunfengen, Farao Neko a niela Josia me lon Mekito. \v 30 Iwe, nöün chon angang ra uwala inisin won efoch woken seni Mekito tori Jerusalem o peiaseni lon püsin peiasan. Iwe, aramasen ewe fanü ra filätä Joahas nöün Josia we mwän, ra epiti o seikätä, pwe epwe siwili saman we lon wisan wisen king. \s1 Usun än Joahas nemenem me an pöütitiu \sr 23.31-35 \r (2.Kron 36.2-4) \p \v 31 Iwe, Joahas a ierini rüe me ülüngat, lupwen a tolong lon wisan wisen king. A nom lon Jerusalem o nemeni Juta lon ükükün ülüngat maram. Iten inan Hamutal nöün Jeremaia fefin seni Lipna. \v 32 Joahas a föri mine a ngau me fän mesen ewe Samol mi Lapalap, usun chök mine an kewe lewo ra föri. \v 33 Iwe, Farao Neko a fötekini Joahas me lon Ripla lon ewe fanü Hamat, pwe esap chüen tongeni nemeni Juta. A pwal angei takises seni chon Juta ükükün fisu ngeröü limepükü paun silifer me fik me limu paun kolt. \v 34 Farao Neko a seikätä Eliakim nöün Josia we mwän, pwe epwe siwili saman we lon wisan wisen king. Iwe, a siwili itan ngeni Jehoiakim. Nge Farao Neko a uwala Joahas Isip. Iwe Joahas a mäla ikenan. \x + \xo 23.34 \xt Jer 22.11-12\x* \v 35 Iwe, Jehoiakim a ngeni Farao ewe silifer me ewe kolt won ükükün an mochen. A angei takisesin ewe fanü o angei silifer me kolt seni iteiten eman me eman chon ewe fanü won aükükün an tufich, pwe epwe wor mine epwe ngeni Farao Neko. \s1 Usun än Jehoiakim nemenem \sr 23.36–24.7 \r (2.Kron 36.5-8) \p \v 36 Iwe, Jehoiakim a ierini rüe me limu, lupwen a tolong lon wisan wisen king. A nom lon Jerusalem o nemeni Juta lon ükükün engol me eu ier. Iten inan Sepita nöün Petaia fefin seni Ruma. \x + \xo 23.36 \xt Jer 22.18-19; 26.1-6; 35.1-19\x* \v 37 Nge Jehoiakim a föri mine a ngau me fän mesen ewe Samol mi Lapalap, usun chök mine an kewe lewo ra föri. \c 24 \p \v 1 Iwe, lon fansoun än Jehoiakim nemenem, Nepukatnesar ewe kingen Papilon a tolong lon Juta. Jehoiakim a fangatä o nom fän nemeneman lon ükükün ülüngat ier. Mürin, Jehoiakim a ü ngeni Nepukatnesar. \x + \xo 24.1 \xt Jer 25.1-38; Tan 1.1-2\x* \v 2 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a tinala mwichen sounfiu seni Papilon, Siria, Moap me Amon, pwe repwe maun ngeni Jehoiakim o ataela ewe fanü Juta, usun nöün kewe chon angang ekewe soufos ra fen apasa fän alon. \v 3 Ellet, ei feiengau a fis ngeni chon Juta fän än ewe Samol mi Lapalap allük, pwe epwe atorowu seni fän mesan pokiten ekewe tipis meinisin ewe king Manasa a föri, \v 4 pwal pokiten än Manasa niela chomong aramas esap wor ar tipis, pwe Jerusalem a kula ren char. Iwe, ewe Samol mi Lapalap esap amusala an tipis. \v 5 Nge lusun pworausen än Jehoiakim föför meinisin a mak lon puken uruwon ekewe kingen Juta. \v 6 Iwe Jehoiakim a mäla, nge Jehoiachin nöün we mwän a siwili lon wisan wisen king. \v 7 Nge ewe kingen Isip esap tösefäliwu seni fanüan, pun ewe kingen Papilon a liapeni meinisin mine a nom fän nemenien ewe kingen Isip me mwan seni ewe öüwön Isip tori ewe chanpupu Oifrat. \s1 Jehoiachin me ekewe samol ra oola Papilon \sr 24.8-17 \r (2.Kron 36.9-10) \p \v 8 Iwe, Jehoiachin a ierini engol me walu, lupwen a tolong lon wisan wisen king. A nom lon Jerusalem o nemeni Juta lon ükükün ülüngat maram. Iten inan Nehusta nöün Elnatan we fefin seni Jerusalem. \v 9 Nge Jehoiachin a föri mine a ngau me fän mesen ewe Samol mi Lapalap, usun chök mine saman we a föri. \p \v 10 Lon ena fansoun nöün Nepukatnesar ewe kingen Papilon kewe meilap fiti nöür sounfiu ra feito Jerusalem o pwelifeili fän pisekin maun. \v 11 Nepukatnesar ewe kingen Papilon a pwal feito Jerusalem, lupwen nöün kewe sounfiu ra pwelifeili ei telinimw fän pisekin maun. \v 12 Iwe, Jehoiachin ewe kingen Juta a fangatä ren ewe kingen Papilon, i me inan, nöün chon angang me ekewe aramas tekia, pwal nöün kewe nöüwis meinisin. Lon awaluen ierin mwün, Nepukatnesar a fötekini Jehoiachin, \x + \xo 24.12 \xt Jer 22.24-30; 24.1-10; 29.1-2\x* \v 13 o uwala ekewe pisek aüchea meinisin seni lon imwen ewe Samol mi Lapalap, pwal seni lon imwen ewe king. A ettätiu ekewe kolt meinisin seni pisekin lon imwen ewe Samol mi Lapalap, Salomon ewe kingen Israel a föriir, pun iei usun ewe Samol mi Lapalap a fen apasa. \v 14 Iwe, ewe kingen Papilon a uwala ekewe chon oola meinisin seni Jerusalem, ekewe meilap me ekewe sounfiu mi pöchökül o pwora, irfengen meinisin engol ngeröü. A pwal uwala ekewe souangang me ekewe chon üsümächä. Esap chüen wor eman a nonom, chilon chök aramasen ewe fanü mi fokun mwelele. \v 15 Nepukatnesar a uwala Jehoiachin seni Jerusalem tori Papilon, fiti inen ewe king me pwülüan kewe, nöün kewe nöüwis me ekewe souakomwen ewe fanü. \x + \xo 24.15 \xt Is 17.12\x* \v 16 A pwal uwala Papilon ükükün fisu ngeröü mwän mi pöchökül o pwora, pwal engeröü souangang me chon üsümächä, ir meinisin ra pöchökül o tufich ngeni maun. \v 17 Iwe, Nepukatnesar a seikätä Matania pwin semen Jehoiachin, pwe epwe siwili Jehoiachin lon wisan wisen king, nge a siwili itan ngeni Setekia. \x + \xo 24.17 \xt Jer 37.1; Is 17.13\x* \s1 Usun än Setekia nemenem \sr 24.18-20 \r (2.Kron 36.11-12; Jer 52.1-3) \p \v 18 Iwe, Setekia a ierini rüe me eu, lupwen a tolong lon wisan wisen king. A nom lon Jerusalem o nemeni Juta lon ükükün engol me eu ier. Iten inan Hamutal nöün Jeremaia we fefin seni Lipna. \x + \xo 24.18 \xt Jer 27.1-22; 28.1-17\x* \v 19 Nge Setekia a föri mine a ngau me fän mesen ewe Samol mi Lapalap usun chök mine Jehoiakim a föri. \v 20 Iwe, pokiten ewe Samol mi Lapalap a song ngeni ekewe chon Jerusalem me chon Juta, a asürela seni fän mesan. Nge Setekia a ü ngeni ewe kingen Papilon. \x + \xo 24.20 \xt Is 17.15\x* \c 25 \s1 Jerusalem a tala \sr 25.1-7 \r (2.Kron 36.13-21; Jer 52.3-11) \p \v 1 Iwe, lon atiuen ierin mwün Setekia, lon aengolun ränin ewe aengolun maram, Nepukatnesar ewe kingen Papilon a feito me an mwichen sounfiu meinisin, pwe epwe maun ngeni Jerusalem. Iwe, ra pwelifeili ewe telinimw fän pisekin maun o senätä eu ororen maun ngeni pwelin ünükün. \x + \xo 25.1 \xt Jer 21.1-10; 34.1-5; Is 24.2\x* \v 2 Iei usun ra pwelifeili ewe telinimw fän pisekin maun tori ewe engol me euin ierin mwün ewe king Setekia. \v 3 Nge lon atiuen ränin ewe arüanün maram ewe lengita lon ewe telinimw a fokun watte, pwe esap chüen wor mongö fän iten ekewe aramas. \v 4 Mürin, ekewe sounfiu ra pwangenalong tittin ewe telinimw. Iwe, mwo än ekewe sounfiun Papilon nom pwelin ünükün ewe telinimw, ewe king me ekewe sounfiu meinisin ra süla lepwin won ewe al ngeni ewe asamalap lefilen ekewe ruu tit ren tanipin ewe king. Iwe, ra süla ngeni akawenewenen ewe lemolun Jortan. \x + \xo 25.4 \xt Is 33.21\x* \v 5 Nge ekewe sounfiun Papilon ra tapweri ewe king Setekia o tori me lon ewe maasiesin Jeriko. Iwe, nöün kewe sounfiu meinisin ra sü seni. \v 6 Mürin ra liapeni ewe king o emwenala ren ewe kingen Papilon mi nom Ripla. Ikenan ewe kingen Papilon a apwüngala mine epwe fis ngeni. \v 7 Iwe, ra niela nöün Setekia kewe mwän me fän mesan. Mürin ra alusawu föün mesan, ra föti ngeni sein seni piras o uwala Papilon. \x + \xo 25.7 \xt Is 12.13\x* \s1 Chon Juta ra oola \sr 25.8-21 \r (Jer 52.12-27) \p \v 8 Iwe, lon afisuen ränin ewe alimuen maram, iei ewe engol me tiuen ierin mwün ewe king Nepukatnesar seni Papilon, Napusaratan ewe meilapen sounfiu mi wisen tümwünü ewe king, i eman nöün ewe kingen Papilon nöüwis, a tolong Jerusalem. \v 9 A kenala imwen ewe Samol mi Lapalap me imwen ewe king, pwal ekewe imw meinisin lon Jerusalem. Iteiten imw mi aüchea a kenala. \x + \xo 25.9 \xt 1.King 9.8\x* \v 10 Nge nöün kewe sounfiu ra pwal ataela ewe tit mi pwelifeili Jerusalem. \v 11 Mürin, Nepusaratan ewe meilapen sounfiu mi wisen tümwünü ewe king a uwala Papilon chokewe mi chüen manau me lon ewe telinimw me chokewe mi süla ren ewe kingen Papilon me mwan, pwal ekewe lusun aramas mi sipeöch le angang. \v 12 Nge a likiti lon Juta ekoch aramas mi mwelele, pwe repwe chon angang lon tanipin wain me chon tuw pwül. \p \v 13 Iwe, ekewe sounfiun Papilon ra pwal atatakisi ekewe ür seni piras, ekewe kuruma me ewe sepien koluk mi watte seni piras mi nom lon imwen ewe Samol mi Lapalap. Ra uwala ekewe piras meinisin Papilon. \x + \xo 25.13 \xt 1.King 7.15-26; 2.Kron 3.15-17; 1.King 7.23-26; 2.Kron 4.2-5\x* \v 14 Ra angeala ekewe nape, söföl, fich, sepi fän iten apach mi pwokus me sokopaten sepi seni piras, ekewe souasor ra aea le angang lon ewe imwenfel. \x + \xo 25.14 \xt 1.King 7.45; 2.Kron 4.16\x* \v 15 Iwe, ewe meilapen sounfiu mi wisen tümwünü ewe king a pwal angei ekewe sepi fän iten moli, me ekewe kükün sepi ra aea fän iten äsupu cha. Meinisin mine a för seni kolt me silifer a uwala. \v 16 Nge pirasen ekewe ruofoch ür, ewe sepien koluk mi watte me ekewe kuruma Salomon a föriir fän iten imwen ewe Samol mi Lapalap, a kon senukula chour. \v 17 Iwe, ekewe ruofoch ür ra nönnöfengen tekian efoch me efoch ükükün rüe me fisu fiit, mi pwal wor letoner seni piras ükükün tekiar rüanü esop fiit. A pwal wor sein mi nut me uluulun apel won pwelin ünükün ekewe leton, nge meinisin a för seni piras. \p \v 18 Nepusaratan ewe meilapen sounfiu mi wisen tümwünü ewe king a angei ewe souasor mi lap Seraia me Sefania ewe aruomanün souasor, pwal ekewe ülüman chon mamasa asamalapen ewe imwenfel. \v 19 A pwal angei seni lein chokewe mi chüen nom lon ewe telinimw ewe meilap mi nemeni ekewe sounfiu, limman nöün ewe king chon öüröür, ewe seketerin ewe meilapen sounfiu mi wisen makei iteiten ekewe aramas, me wone mwän mi iteföüla me lon ewe telinimw. \v 20 Iwe, Nepusaratan a angeer o uweerela ren ewe kingen Papilon mi nom Ripla. \v 21 Nge ewe kingen Papilon a awateer o nirela me lon Ripla lon ewe fanü Hamat. Iei usun chon Juta ra oola seni fanüer. \s1 Ekewe mi chüen manau ra süla Isip \sr 25.22-26 \r (Jer 40.7-9; 41.1-3) \p \v 22 Iwe, Nepukatnesar ewe kingen Papilon a seikätä Ketalia nöün Ahikam we mwän, nge Ahikam nöün Safan, pwe epwe kepinan ekewe aramas mi chüen nom lon ewe fanü Juta, chokewe ewe king a likitirela. \v 23 Nge lupwen ekewe meilap me nöür kewe sounfiun Juta mi op lemäl ra rong, pwe ewe kingen Papilon a seikätä Ketalia pwe epwe kepina, ra feito meinisin ren Ketalia lon Mispa. Ikkei iten ekewe meilap: Ismael nöün Netania, Johanan nöün Karea, Seraia nöün Tanumet seni Netofat, me Jasania seni Maka. \v 24 Iwe, Ketalia a anükünükü an kapas fän akapel ngeniir me nöür kewe sounfiu o üreniir, “Ousap niuokusiti ekewe meilapen chon Papilon. Oupwe nomotiu lon ewe fanü o angang ngeni ewe kingen Papilon. Mürin meinisin epwe öch fän itemi.” \x + \xo 25.24 \xt Jer 40.7-9\x* \v 25 Nge lon ewe afisuen maram lon ei chök ier Ismael nöün Netania we mwän, nge Netania nöün Elisama seni familien ewe king, a feito Mispa fiti engol mwän o niela Ketalia. A pwal niela ekewe chon Juta me ekewe chon Papilon mi nom ren. \x + \xo 25.25 \xt Jer 41.1-3\x* \v 26 Mürin, ekewe aramas meinisin, ekewe mi kis me ekewe mi lap, pwal ekewe meilapen sounfiu ra ütä o süla Isip, pun ra fokun niuokusiti ekewe chon Papilon. \x + \xo 25.26 \xt Jer 43.5-7\x* \s1 Jehoiachin a ngasala seni an fötek o iteföüla me lon Papilon \sr 25.27-30 \r (Jer 52.31-34) \p \v 27 Iwe, lon ewe ier, lupwen Ewil-merotak a tolong lon wisan wisen king o nemeni Papilon, a eäni ümöümöch ngeni Jehoiachin ewe kingen Juta o atowu seni imwen fötek. Ei a fis lon rüe me fisuen ränin ewe engol me ruuen maram lon ilik me fisuen ierin än Jehoiachin oola. \v 28 Ewil-merotak a kirikiröch ngeni o seikätä asen ekewe king mi pwal oola o nom ren lon Papilon. \v 29 Iei mine Jehoiachin a pwilitawu üfan üföüfen fötek o üföüf och sokun üf. Iwe, lon ränin manauan meinisin a mongö seni än ewe king chepel. \v 30 Jehoiachin a pwal angei alilisin seni ewe king pwe atufichin an osupwang iteiten rän lon unusen ränin manauan.