\id 1SA \h 1.SAMUEL \toc1 1. Samuel \toc2 1. Samuel \toc3 1.Sam \mt1 1.Samuel \ib \is1 Kapas akom \iot I. Iten ei puk: Aeuin Samuel. Ei puk a angei itan seni iten ewe aramas mi aüchea a mak pworausan lon. Wewen ei it Samuel: Kot a aüseling. \iot II. Chon makei ei puk: Esap fat iö a makei. \iot III. Itelapemongen ei puk: Ach aleasochis ngeni Kot a mürina seni ach asor (15.22). \iot IV. Kapas aüchean ei puk: Än eman aleasochis ngeni Kot a atoto feiöch ngeni, nge än eman aleasolap ngeni Kot a atoto feiengau ngeni. Ei fos a wesewesen fat lon än ewe Samol mi Lapalap kapas ngeni ewe souasor Eli lon sopun 2.30: “Chokewe mi asamoluei üpwe asamoluur, nge chokewe mi turunufaseei repwe küna turunufas.” \iot V. Masouen ei puk Aeuin Samuel: Lon ei puk a mak usun än ewe mwün Israel siwil seni mwün soukapwüng ngeni mwün king. Ei siwil lon Israel a fis, lupwen fansoun manauen Samuel, Saul me Tafit. Samuel ewe amwüchülan soukapwüng mi iteföüla, Saul ewe aemanün king lon Israel, nge Tafit ätewe manauan a riri ngeni manauen Samuel me Saul lupwen fansoun an alüal mwen an tolong lon wisan wisen king. Ei puk a apworausa pwe püsin ewe Samol mi Lapalap i wesewesen ewe kingen Israel. Nge pokiten ekewe aramas ra tüngor eman nöür king, ewe Samol mi Lapalap a filätä eman nöür king. Nge mine a kon aüchea, pwe ewe king me ekewe aramasen Israel ra nom fän nemenien Kot me an apwüng (2.7-10). Än ekewe chon pisekisek me än ekewe chon wöüngau pwüng repwe pwönüetä, nge fän än Kot kewe allük. \iot VI. Tettelin masouen ei puk: \io1 Samuel a soukapwüng lon Israel \ior 1.1–7.17\ior*. \io1 Saul a tolong lon wisan wisen king \ior 8.1–10.27\ior* \io1 Ekewe ier lepoputän än Saul nemenem \ior 11.1–15.35\ior* \io1 Pworausen Tafit me Saul \ior 16.1–30.31\ior* \io1 Saul me nöün kewe mwän ra mäla \ior 31.1-13\ior* \c 1 \s1 Samuel a uputiu \sr 1.1-28 \p \v 1 Mi wor eman mwän lon Ramataim-sofim seni chukuchukutän ewe fanü Efraim itan Elkana nöün Jeroham we mwän, Jeroham nöün Elihu, Elihu nöün Tohu, nge Tohu nöün Suf seni ewe ainangen Efraim. \v 2 Iwe, a wor ruoman pwülüen Elkana, iten eman Hana, pwal iten eman Penina. Iwe, a wor nöün Penina kana, nge Hana esap wor nöün. \p \v 3 Iwe, iteiten ier Elkana e sou feitä seni an telinimw pwe epwe fel o asor ngeni ewe Samol mi Unusen Manaman me lon Silo. Ikenan nöün Eli kewe ruoman mwän iter Hofni me Pineas ra wisen souasorun ewe Samol mi Lapalap. \v 4 Iwe, iteiten fansoun, lupwen Elkana a asor, a ngeni Penina pwülüan we pwal nöün ät me nengin en me an kinikin seni ewe asor. \v 5 Elkana a mwo tongei Hana, nge a chök ngeni eu kinikin, pun ewe Samol mi Lapalap esap awora nöün. \v 6 Nge Penina a akuf ngeni Hana, a fokun sou asonga o ämängaua, pun ewe Samol mi Lapalap esap awora nöün. \v 7 Iei usun a fis iteiten ier. Iteiten fansoun, lupwen Hana a feitä ren imwen ewe Samol mi Lapalap, Penina a asonga. Iei mine Hana a kechü, nge esap mochen mongö. \v 8 Iwe, Elkana pwülüan we a aisini, “Hana, pwota ka kechü? Pwota kosap mochen mongö? Nge pwota ka letipeta? Üsap aüchea me reöm lap seni engol noum mwän?” \p \v 9 Lon ewe rän, lupwen ra wes me mongö o ün me lon Silo, Hana a ütä o feila fän mesen Kot. Lon ei otun ewe souasor Eli a mot won eu lenien mot ünükün üren asamalapen imwen ewe Samol mi Lapalap. \v 10 Iwe, a fokun weires lon letipen Hana, a fokun iotek nge kechü ngeni ewe Samol mi Lapalap. \v 11 A eäni eu pwon o apasa, “Ai Samol mi Unusen Manaman, kose mochen kopwe nenengeniei. Kopwe küna ai riaföü o chechemeniei, kosap manlükieila ngang noum chon angang fefin. Are ka mochen ngeniei eman ät, ngang üa pwon pwe üpwe ngonuk ewe ät lon ükükün ränin manauan meinisin, esap pwal fich möküran.” \x + \xo 1.11 \xt Num 6.5\x* \p \v 12 Iwe, lupwen Hana a sopwela le iotek, Eli a nenengeni awan. \v 13 Pun Hana a iotek nge möngününgün, tinawan chök ra mwökütüküt, nge esap wor mwelielian. Iei mine Eli a ekieki pwe i eman fefin mi pulas. \v 14 Iwe, Eli a üreni Hana, “Ifa ükükün fansoun om kopwe pulas? Kopwe ükütiu le ün wain.” \v 15 Nge Hana a üreni, “Apwi, ai samol, ngang üsap ün wain ika sakau mi pwichikar, ngang eman fefin mi fokun riaföü. Iei üa pwärawu mine a nom lon lelukei fän mesen ewe Samol mi Lapalap. \v 16 Kosap ekieki pwe ngang noum chon angang fefin eman mi manauangau, pun lon unusen ei fansoun üa iotek lon ai weires me riaföü mi lapalap.” \v 17 Mürin, Eli a üreni, “Kopwe feila fän kinamwe, ewe Koten Israel epwe ngonuk pälüen om tüngor.” \v 18 Iwe, Hana a üra, “Amwo ngang noum chon angang fefin üpwe küna ümöümöch me reöm.” Mürin a feila o mongö, nge won mesan esap chüen wololilen. \p \v 19 Iwe, sorotän ewe rän Elkana me an famili ra pwätä lesosorusich o fel ngeni ewe Samol mi Lapalap. Mürin ra liwiniti lenier lon Rama. Iwe, Elkana a kon ren Hana pwülüan we, nge ewe Samol mi Lapalap a chechemeni än neminewe tüngor. \v 20 Nge lupwen a tori fansoun, Hana a pwopwo o nöüni eman ät. Iwe, a aita ngeni Samuel, pun a apasa, “Üa tüngor ätei seni ewe Samol mi Lapalap.” \p \v 21 Iwe, lupwen a tori fansoun ar we asor, Elkana me chon leimwan meinisin ra feitä Silo pwe repwe eäni ewe asor mi fis iteiten ier ngeni ewe Samol mi Lapalap, epwe pwal apwönüetä an pwon. \v 22 Nge Hana esap etiir le feitä. A üreni pwülüan we, “Lon ewe otun ewe semirit epwe mwü seni oupw, üpwe uweela lon imwen ewe Samol mi Lapalap, pwe epwe nonom ikenan fansoun meinisin.” \v 23 Iwe, Elkana pwülüan we a üreni, “Kopwe föri mine a mürina me reöm. Kopwe chök nonom tori ka mwüti ewe semirit seni oupw. Amwo ewe Samol mi Lapalap epwe apwönüetä an kapas.” Iei mine Hana a chök nonom lon imwan o tümwünü nöün we ät. \v 24 Nge mürin än Hana mwüti seni oupw, a uwala Silo fiti eman ätemwänin kow ülüngat ierin, ilik paun pilawa mi amas me eu rumen wain. Iwe, a uwala ewe semirit lon imwen ewe Samol mi Lapalap lon Silo, nge a chüen kükün. \v 25 Mürin ar niela ewe ätemwänin kow, ra uwala ewe semirit ren Eli. \v 26 Iwe, Hana a üreni, “Ai samol, ka chüen chechemeniei? Ngang ewe fefin mi ütä ikei, ka künaei, lupwen üa iotek ngeni ewe Samol mi Lapalap. \v 27 Üa tüngor ei semirit. Iwe, ewe Samol mi Lapalap a ngeniei pälüen ai tüngor. \v 28 Iei mine üa fang ngeni ewe Samol mi Lapalap ei ät. Lon unusen manauan i epwe nöün ewe Samol mi Lapalap.” Mürin ra fel ngeni ewe Samol mi Lapalap ikenan. \c 2 \s1 Än Hana iotek \sr 2.1-11 \q1 \v 1 Iwe, Hana a pwal iotek o apasa, \q1 “Üa pwapwa lon lelukei ren ewe Samol mi Lapalap, \q1 üa chimwetä ren ewe Samol mi Lapalap. \q1 Üa ämängaua chon oputaei, \q1 pun üa pwapwa ren an angasaei. \b \q1 \v 2 Esap wor eman mi pin usun ewe Samol mi Lapalap, \q1 esap wor eman lükün i, \q1 esap pwal wor eu achau usun ach we Kot. \q1 \v 3 Ousap chüen fos lamalamtekia, \q1 kapasen tunesikesik esap chüen towu seni lon awemi. \q1 Pun ewe Samol mi Lapalap eman Kot mi silei mettoch meinisin, \q1 i a apwüngü än aramas meinisin föför. \q1 \v 4 Nöün ekewe sounfiu mi pwora föün esefich ra kup, \q1 nge chokewe mi mwatötö repwe pöchökülela. \q1 \v 5 Iwe, ekewe mi pisekisek me mwan \q1 ra chon angang fän iten ener mongö, \q1 nge ekewe mi echik me mwan resap chüen echik. \q1 Neminewe mi rit a nöüni füman, \q1 nge neminewe mi wor chomong nöün a aleman. \q1 \v 6 Ewe Samol mi Lapalap a niela aramas, a pwal amanaueer, \q1 a atolonga aramas lon lenien sotup, \q1 a pwal amanaueretä. \q1 \v 7 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a föri pwe aramas repwe wöüngau, a \q1 pwal föri pwe repwe pisekisek, \q1 a atekisona aramas, a pwal atekiaretä. \q1 \v 8 A aütai ekewe chon wöüngau seni lon pwül, \q1 a ekiewu chon mwelele seni lon ewe ioien falang, \q1 a amoteer ren ekewe samol \q1 o alenier won än chon iteföüla lenien mot. \q1 Pun ekewe longolongun fanüfan än ewe Samol mi Lapalap. \q1 I a aüetä fanüfan wor. \b \q1 \v 9 Iwe, a tümwünü manauen nöün kewe mi allükülük, \q1 nge ekewe chon föföringau repwe mäla lon rochopwak. \q1 Pun eman aramas esap win ren püsin an pwora. \q1 \v 10 Ekewe chon ü ngeni ewe Samol mi Lapalap repwe rosola. \q1 Kot epwe apüngätiu chopulap wor seni lon läng. \q1 Ewe Samol mi Lapalap epwe apwüngü unusen fanüfan, \q1 epwe ngeni nöün king pöchökül \q1 o awinna nöün we mi kepit.” \x + \xo 2.10 \xt Luk 1.46-55\x* \p \v 11 Mürin, Elkana a liwiniti lenian lon Rama. Nge ewe ät a nonom lon Silo o angang ngeni ewe Samol mi Lapalap fän emwenien ewe souasor Eli. \s1 Kapasen osuni usun feiengauen chon leimwen Eli \sr 2.12-36 \p \v 12 Nge nöün Eli kewe mwän ra aramasangau. Resap meniniti ewe Samol mi Lapalap, \v 13 resap pwal föri pwüngün wisen ekewe souasor me ren ekewe aramas. Are eman mwän a eäni asor eman mönün asor, nöün ewe souasor chon angang epwe feito fän efoch fok mi ülükeang, lupwen ewe fituk a chüen kuk, \v 14 o chüralong ewe fok lon ewe pan ika pakku ika kama ika nape. Nge meinisin mine a pachetä won ewe fok, ewe souasor epwe angei pwe ochan. Iei usun ra föri ngeni ekewe chon Israel meinisin mi feito Silo. \v 15 Nge nöün ewe souasor chon angang epwe pwal feito me mwen kirisin ewe mönün asor epwe kek o üreni ätewe mi eäni ewe asor, “Kopwe ngeniei fituk fän iten ewe souasor pwe epwe furainei. Pun esap mochen ochoch senuk fituk mi kuk, pwe fituk mi amas.” \v 16 Nge are ewe mwän epwe üreni, “Witi mwo ekis, pun ewe kiris epwe akom le kek, mürin kopwe angei ükükün om mochen,” ewe chon angang epwe apasa, “Apwi, kopwe chök ngeniei iei, nge are kosap mochen, üpwe chök angei fän pöchökül.” \v 17 Iei usun än ekewe alüal tipis a fokun wattela me fän mesen ewe Samol mi Lapalap, pun ra turunufasei ewe asor ngeni ewe Samol mi Lapalap. \p \v 18 Nge ewe ät Samuel a angang fän mesen ewe Samol mi Lapalap. A üföüf echö üf itan efot seni mangaku mi pwechepwech. \v 19 Iwe, inan a tei fän itan echö kükün owokot o uweetä ren iteiten ier, lupwen a eti pwülüan we le feitä pwe epwe eäni ewe asor mi fis iteiten ier. \v 20 Eli a afeiöchü Elkana me pwülüan we o apasa, “Ewe Samol mi Lapalap epwe fang ngonuk noum me won ewe fefin fän iten ätewe a fangala ngeni ewe Samol mi Lapalap.” Mürin ra liwiniti lenier. \p \v 21 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a afeiöchü Hana, iei mine a pwal wor ülüman nöün ät me ruoman nengin. Nge ewe ät Samuel a mämäritä o föri an angang ngeni ewe Samol mi Lapalap. \p \v 22 Iwe, Eli a fokun chinlap. A rong meinisin usun mine nöün kewe mwän ra föri ngeni chon Israel meinisin, pwal usun ar kon ren ekewe fefin mi angang leasamalapen ewe imwenfel seni mangaku. \v 23 Iei mine a üreniir, “Pwota oua föri ekei sokun föför? Pun üa rong seni ekewe aramas meinisin usun ämi föför mi ngau. \v 24 Nei mwän, oupwe ükütiu le föri ei sokun föför. Pun mine üa rongorong seni nöün ewe Samol mi Lapalap kewe aramas ra apworausafetalei, esap eu pworaus mi öch. \v 25 Are eman aramas a tipis ngeni eman aramas, Kot epwe aför lefiler. Nge are eman aramas a tipis ngeni ewe Samol mi Lapalap, iö epwe tüngor fän itan?” Nge ekewe alüal resap aüselinga alon semer we, pun a fen letipen ewe Samol mi Lapalap pwe epwe nirela. \p \v 26 Nge ewe ät Samuel a mämäritä lon löllön o küna ümöümöch me ren ewe Samol mi Lapalap pwal me ren aramas. \x + \xo 2.26 \xt Luk 2.52\x* \p \v 27 Iwe, eman aramasen Kot a feito ren Eli o üreni, “Iei alon ewe Samol mi Lapalap, ‘Üa püsin pwäriei ngeni om we lewo Aaron, lupwen i me chon leimwan ra nom Isip fän nemenemen Farao. \v 28 Üa fili i seni ekewe ainangen Israel meinisin pwe epwe nei souasor, epwe angang ngeni ai rongen asor, epwe pwal keni apach mi pwokus o üföüf ewe üf itan efot me fän mesei. Üa ngeni chon leimwen Aaron ai asor won ekkei meinisin seni ekewe aramasen Israel. \x + \xo 2.28 \xt Eks 28.1-4; Lif 7.35-36\x* \v 29 Pwota chök oua turunufasei ai kewe mönün asor me ai kewe asor üa allük ngenikemi? Ka asamolu noum kewe mwän lap seniei ren om mwütätä pwe repwe ekitinupuur ren ekewe kinikinin asor mi fokun mürina seni än nei kewe aramasen Israel asor meinisin ra eäni ngeniei.’ \v 30 Iei mine ewe Samol mi Lapalap ewe Koten Israel a apasa, ‘Üa pwon me lom pwe om kewe lewo me mwirimwirir repwe wiseni ewe wis tori feilfeilachök. Nge iei üa apasa pwe esap chüen ina usun. Pun chokewe mi asamoluei üpwe asamoluur, nge chokewe mi turunufaseei repwe küna turunufas. \v 31 Epwe war ewe fansoun, lupwen üpwe niela ekewe alüal lon om famili me om cho pwe esap wor eman mwän lon om famili epwe tori chinlap, \v 32 kopwe pwal nenengeni ewe osukosuk mi fis ngeni imwei. Inamwo ika üa afeiöchü chon Israel, nge esap wor eman me lon om famili epwe tori chinlap tori feilfeilachök. \v 33 Nge iö me leimi ngang üsap aräla seni an angang ngeni ai we rongen asor epwe chök kekechü o letipeta. Nge mwirimwirum kana repwe mäla, lupwen ra mwän. \v 34 Iwe, mine epwe fis ngeni noum kewe ruoman mwän Hofni me Pineas epwe eu asisil ngonuk: Ir me ruoman repwe mäla lon eu chök rän. \x + \xo 2.34 \xt 1.Sam 4.11\x* \v 35 Nge ngang üpwe awora fän itei eman souasor mi allükülük, ätewe epwe föri letipei o apwönüetä ai ekiek. Iwe, ngang üpwe awora mwirimwirin, nge i epwe angang fansoun meinisin me fän mesen nei we mi kepit. \v 36 Iwe iteiten eman me eman mi chüen manau lein mwirimwirum kana epwe feito ren ei souasor o chapetiu me fän mesan o tüngor eföü moni silifer ika anan mongö, epwe pwal tüngor ngeni pwe epwe atolonga lon lenien eman ekewe souasor, pwe epwe wor ekis anan mongö.’” \c 3 \s1 Kot a köri Samuel \sr 3.1-21 \p \v 1 Iwe, ewe ät Samuel a angang ngeni ewe Samol mi Lapalap fän emwenien Eli. Lon ena fansoun än ewe Samol mi Lapalap kapas esap kon nien chööw, esap pwal wor künaen aramas fän chomong. \p \v 2 Lon eu pwin Eli a kon lon lenian, nge mesan a toputopula pwe esap chüen tongeni küna mwan. \v 3 Nge Samuel a annut lon imwenfelin ewe Samol mi Lapalap, ia än Kot we pworofel a nom ie. Iwe, wünümweerän, lupwen ewe lenien atittin esamwo kunula, \v 4 ewe Samol mi Lapalap a kökkö, “Samuel, Samuel!” Nge Samuel a üra, “Ngang iei.” \v 5 A säla ren Eli o apasa, “Ngang iei, en ka kökköriei.” Nge Eli a üreni, “Ngang üsap köruk, kopwe liwinla o konsefälila.” Iei mine Samuel a feila o konola. \v 6 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a kökkösefäl, “Samuel!” Samuel a pwätä, a feila ren Eli o üreni, “Ngang iei, en ka kökköriei.” Nge Eli a üreni, “Üsap kökköruk nei, kopwe liwinla o konsefälila.” \v 7 Lon ei fansoun Samuel esamwo silei ewe Samol mi Lapalap, pun ewe Samol mi Lapalap esamwo kapas ngeni fän eu. \v 8 Lupwen ewe Samol mi Lapalap a körisefäli Samuel fän aülüngatin, Samuel a pwätä, a feila ren Eli o üreni, “Ngang iei, en ka kökköriei.” Mürin, Eli a mefi pwe ewe Samol mi Lapalap a köri ewe ät. \v 9 Iei mine Eli a üreni Samuel, “Kopwe feila o kon. Nge are Kot epwe köruk, kopwe apasa, ‘Kopwe kapas ai Samol mi Lapalap, pun ngang noum chon angang üa aüseling.’” Iei mine Samuel a feila o kon lon lenian. \p \v 10 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a feito, a ütä o kökkö usun me mwan, “Samuel, Samuel!” Samuel a üreni, “Kopwe kapas, ngang noum chon angang üa aüseling.” \v 11 Mürin, ewe Samol mi Lapalap a üreni Samuel, “Nengeni, ngang üpwe föri och lon Israel, nge iteiten eman me eman mi rongorong usun epwe mäirü ren. \v 12 Lon ewe rän üpwe apwönüetä ngeni Eli meinisin mine üa kapas usun chon leimwan seni lepoputan tori lesopolan. \v 13 Pun üa fen üreni pwe iei üpwe apwüngü chon leimwan tori feilfeilachök, pokiten a silei ewe föföringau nöün kewe mwän ra turunufaseei ren, nge esap apwüngüür. \v 14 Iei mine üa pwon fän akapel ngeni chon leimwen Eli, pwe ar föföringau esap tongeni musala ren sokopaten asor tori feilfeilachök.” \p \v 15 Iwe, Samuel a konola tori lesosor. Mürin a pwätä o suki asamalapen imwen ewe Samol mi Lapalap. Nge Samuel a niuokus le apworausa ngeni Eli künan. \v 16 Mürin, Eli a köri Samuel o üreni, “Samuel, nei ät.” Nge Samuel a apasa, “Ngang iei.” \v 17 Iwe, Eli a üreni, “Met ewe, Kot a ürenuk? Kosap tukumala och seniei. Kot epwe apwünguk, are kosap üreniei meinisin mine a ürenuk.” \v 18 Iei mine Samuel a apworausa ngeni meinisin, nge esap tukumala och seni. Nge Eli a apasa, “Nemen chök ewe Samol mi Lapalap. Epwe föri mine a öch me ren.” \p \v 19 Iwe, Samuel a mämäritä. Nge ewe Samol mi Lapalap a eti. Esap wor eu an kapas esap pwönüetä. \v 20 Iei mine chon Israel meinisin seni Tan tori Peersepa ra silei pwe Samuel wesewesen eman nöün ewe Samol mi Lapalap soufos. \v 21 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a pwäsefäl me lon Silo. Ikenan a püsin pwä ngeni Samuel o kapas ngeni. Iwe, chon Israel meinisin ra aüselinga än Samuel kapas. \c 4 \s1 Ekewe chon Filistia ra liapeni ewe pworofel \sr 4.1-22 \p \v 1 Lon ena fansoun chon Israel ra feila pwe repwe maun ngeni chon Filistia. Iwe, ra nonom lon Epineser, nge ekewe chon Filistia ra nonom Afek. \v 2 Iwe, ekewe chon Filistia ra tettel o maun ngeni chon Israel. Nge lupwen ewe maun a wattela, chon Israel ra kuf ren chon Filistia mi niela ina epwe ükükün rüanüngeröü mwän lon ewe lenien maun. \v 3 Nge lupwen ekewe sounfiu ra liwiniti lenier we, ekewe souakomwen Israel ra üra, “Pwota ewe Samol mi Lapalap a mwüt ngeni chon Filistia pwe repwe akufukich ikenai? Ousipwe angei än ewe Samol mi Lapalap we pworofel seni Silo o ekieto ikei pwe Kot epwe nom lefilach o amanauakich seni chon oputakich.” \v 4 Iei mine ekewe aramas ra tinala ekoch Silo, pwe repwe uwato seni ikenan ewe pworofel än ewe Samol mi Unusen Manaman mi mot asen ekewe kerop. Iwe, nöün Eli kewe ruoman mwän Hofni me Pineas ra etala än Kot we pworofel. \x + \xo 4.4 \xt Eks 25.22\x* \p \v 5 Iwe, lupwen än ewe Samol mi Lapalap we pworofel a tori lenier we, chon Israel meinisin ra mweireir fän leüömong, pwe ewe fanü a chechech ren. \v 6 Nge lupwen ekewe chon Filistia ra rongorong akürangen ewe mweireir, ra ais, “Met wewen ei watten mweireir a fis lon lenien chon Ipru?” Iwe, lupwen ra silei pwe än ewe Samol mi Lapalap we pworofel a nom lon ewe leni, \v 7 ra niuokus o apasa, “Eman kot a feito lon ewe leni. Sipwe feiengau! Pun ei sokun lapalap esamwo fis me mwan. \v 8 Sipwe feiengau. Iö a tongeni angasakich seni manamanen ekei kot mi pöchökül? Ikkei ir ekewe kot mi afeiengaua ekewe chon Isip ren sokopaten feiengau me lon ewe fanüapö. \v 9 Oupwe tipepwora o atipemwänikemi, ämi chon Filistia, pwe ekewe chon Ipru resap nöünikemi amanau, usun ämi oua nöüniir amanau. Oupwe atipemwänikemi le fiu.” \p \v 10 Iei mine ekewe chon Filistia ra maun, nge chon Israel ra kuf. Ra süla iteiten eman me eman ngeni lenian. Iwe, a fis eu ninni mi fokun lapalap, pun ra mäla ükükün ilik ngeröü sounfiun Israel mi fetal. \v 11 Iwe, än Kot we pworofel a oola, nge nöün Eli kewe ruoman mwän Hofni me Pineas ra mäla. \p \v 12 Lon ewe chök ränin eman re Peniamin a sä seni ewe lenien maun o tori Silo fän üfan mi kamwakam, a pwal wor pwül won möküran. \v 13 Lupwen ätewe a tori Silo, Eli a mot won an lenien mot o nennela won ewe al, pun a aüreki än Kot we pworofel. Iwe, lupwen ewe mwän a tolong lon ewe telinimw o apworausa ewe pworaus, chon ewe telinimw meinisin ra kechü fän leüomong. \v 14 Nge lupwen Eli a rong puchörün ar kechü, a ais, “Met ei ra puchör ren?” Mürin, ewe mwän a müttir feila ren Eli pwe epwe apworausa ngeni ewe pworaus. \v 15 Lon ei fansoun Eli a tiue me walu ierin, nge mesan a chunela pwe esap chüen küna mwan. \v 16 Iwe, ewe mwän a üreni Eli, “Ngang üa sü seni ewe maun o feito ikei ikenai.” Mürin Eli a ais, “Met pworausom, nei?” \v 17 Ewe mwän a üreni, “Chon Israel ra sü me mwen ekewe chon Filistia. A pwal fis eu ninni mi lapalap ngeni ekewe aramas. Noum kewe ruoman mwän Hofni me Pineas ra pwal mäla, nge än Kot we pworofel a oola.” \v 18 Nge lupwen a föüni än Kot we pworofel, Eli a selengetä o tur seni an lenien mot lükün ewe asamalap, a kup popun üan o mäla, pun a chinlap o kitinup. Eli a soukapwüng lon Israel lon ükükün faik ier. \p \v 19 Iwe, lon ewe fansoun pwülüen nöün Eli we mwän itan Pineas mi pwopwo a arapakan ngeni an epwe nöünöü. Nge lupwen a rong ewe pworaus pwe än Kot we pworofel a oola, pwal semen pwülüan me pwülüan ra mäla, a cheri an cheuchen nöünöü o nöünöüla. \v 20 Lupwen neminewe a kon o arap ngeni an epwe mäla, ekewe fefin mi tümwünü ra apasa ngeni, “Kosap niuokus, pun ka nöüni eman ät.” Nge neminewe esap pälüeni och ika aüselinga. \v 21 Iwe, a aita ngeni ewe ät Ikapot, pun a apasa, “Ewe ling a feil seni Israel,” pokiten än Kot we pworofel a oola, pwal pokiten semen pwülüan me pwülüan we ra mäla. \v 22 Iwe, a apasa, “Ewe ling a feil seni Israel, pun än Kot we pworofel a oola.” \c 5 \s1 Ewe pworofel a nom lon fanüen chon Filistia \sr 5.1-12 \p \v 1 Iwe, lupwen ekewe chon Filistia ra liapeni än Kot we pworofel, ra uwala seni Epineser tori Astot. \v 2 Mürin, ekewe chon Filistia ra angei än Kot we pworofel, ra uwalong lon imwen ar we uluulun anü Takon o iseis ünükün. \v 3 Iwe, lupwen ekewe aramasen Astot ra pwätä lesosorusichin sorotän ewe rän, ra küna pwe ar we uluulun anü Takon a chapala lepwül mwen än ewe Samol mi Lapalap we pworofel. Iwe, ra angei Takon o aüsefälietä won lenian. \v 4 Nge lupwen ra pwal pwätä lesosorusichin sorotän ewe rän, ra küna pwe ar we uluulun anü Takon a chapala lepwül mwen än ewe Samol mi Lapalap we pworofel. Iwe, möküran me pöün me ruofoch ra pöküla o nom won amwüchün fän ewe asamalap, inisin chök a nom. \v 5 Iei mine nöün Takon kewe souasor, pwal meinisin mi tolong lon imwen Takon lon Astot resap ipwetä won amwüchün fän asamalapen imwan tori ei fansoun. \v 6 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a afeiengaua ekewe chon Astot me chon wisoposopun kewe. A ataela fanüer o ariaföüür ren pwo. \v 7 Nge lupwen ekewe aramasen Astot ra küna mine a fis, ra apasa, “Äm aisap mochen pwe än ewe Koten Israel we pworofel epwe nom rem, pun ar we Kot a afeiengauakem, pwal äm we kot Takon.” \v 8 Iei mine ra titi ekewe samolun chon Filistia meinisin o amwichafengeniir. Iwe, ra ais, “Met sipwe föri ngeni än ewe Koten Israel we pworofel?” Nge ir ra pälüeni, “Oupwe uwala än ewe Koten Israel we pworofel lon Kat.” Iei mine ra uwala lon Kat. \v 9 Nge mürin ar uwala ikenan, ewe Samol mi Lapalap a afeiengaua chon ewe telinimw o awarato wor niuokus watte. A ariaföüü aramasen ewe telinimw seni semirit tori chinlap, pwe pwo ra pwüküwu me wor. \v 10 Iei mine ra tinala Ekron än Kot we pworofel. Nge lupwen än Kot we pworofel a tori Ekron, ekewe aramasen Ekron ra puchöretä, “Ra uwato rech än ewe Koten Israel we pworofel, pwe epwe nikich meinisin.” \v 11 Iei mine ra titi ekewe samolun chon Filistia meinisin o amwichafengeniir. Iwe, ra üreniir, “Oupwe asü senikem än ewe Koten Israel ei pworofel pwe epwe liwiniti püsin lenian, nge esap nikem me nöüm aramas.” A wor mäla ren niuokus watte lemenen unusen ewe telinimw, pun Kot a fokun afeiengaueer. \v 12 Iwe, ekewe aramas resap mäla a üriir pwo, nge än chon ewe telinimw puchör a tori läng. \c 6 \s1 Ekewe chon Filistia ra aliwini ewe pworofel \sr 6.1–7.1 \p \v 1 Iwe, än ewe Samol mi Lapalap we pworofel a nom lon fanüen chon Filistia lon ükükün fisu maram. \v 2 Mürin, ekewe chon Filistia ra titi ekewe souasor me ekewe soupwe o aisiniir, “Met aipwe föri ngeni än ewe Samol mi Lapalap ei pworofel? Oupwe ürenikem met epwe fiti, lupwen aipwe aliwini ngeni lenian.” \v 3 Nge ra üreniir, “Are oupwe tinala än ewe Koten Israel ei pworofel, ousap tinala fän pön, nge oupwe aliwinala ren fiti eu asoren tipis. Mürin oupwe pöchökülsefäl, oupwe pwal silei pwota esap ükütiu le afeiengauakemi.” \v 4 Mürin, ra aisiniir, “Met sokun ewe asoren tipis aipwe tinala ren?” Ra pälüeni, “Oupwe tinala limeföü uluulun pwoo seni kolt, pwal limman uluulun nakich seni kolt ükükün iteiten samolun chon Filistia. Pun eu chök mätter a ürikemi meinisin, pwal nöümi kewe samol. \v 5 Oupwe föri uluulun pwoomi me uluulun ekewe nakich mi ataela ewe fanü. Iwe, oupwe meniniti ewe Koten Israel, eli epwe ükütiu le afeiengauakemi, pwal ämi kewe kot me fanüemi. \v 6 Pwota oupwe aföreai letipemi usun chon Isip me Farao ra aföreai letiper? Ifa usun, mürin än Kot awarato feiengau wor, resap mwüt ngeni ekewe aramas pwe repwe feila? \v 7 Iei oupwe amolätä efoch woken minefö me ruoman kow mi nöünöü, esamwo wor efoch waas a nom won üer. Oupwe ämwäralong won üer efoch waas o fötiir ngeni ewe woken. Nge apanen ekewe kow oupwe angei seniir o aliwinirela ngeni lenier. \v 8 Iwe, oupwe angei än ewe Samol mi Lapalap we pworofel o uwätä won ewe woken. Oupwe pwal iseis lon eu pwor ekewe uluulun pwo me nakich seni kolt o anomu ünükün pwe oupwe tinala ren, pwe ämi asoren tipis. Mürin oupwe tinala ewe woken, pwe epwe püsin feila lon alan. \v 9 Oupwe mamasa. Are epwe feitä ngeni püsin fanüan won ewe al ngeni Pet-semes, mürin sipwe silei pwe ewe Koten Israel a awarato ngenikich ei feiengau mi lapalap. Nge are esap feitä, sipwe pwal silei pwe esap afeiengauakich, pwe a chök püsin fis ngenikich.” \p \v 10 Iwe, ekewe mwän ra föri iei usun. Ra angei ruoman kow mi nöünöü, ra ämwäralong won üer efoch waas o fötiir ngeni ewe woken, nge apaner kewe ra likitiir lon lenier. \v 11 Mürin ra iseis än ewe Samol mi Lapalap we pworofel won ewe woken, pwal ewe pwor, ekewe uluulun nakich me uluulun pwo seni kolt ra nom lon. \v 12 Iwe, ekewe kow ra fetal wenewen ngeni Pet-semes won ewe alelap. Ra fetal nge puchör, nge resap rik ngeni pelifich ika ngeni pelimöng. Ekewe samolun chon Filistia ra tapwela mürin tori kiännin Pet-semes. \v 13 Lon ewe otun ekewe aramasen Pet-semes ra kini fotar wiich lon ewe mälämäl. Iwe, lupwen ra netä o küna ewe pworofel, ra fokun pwapwa. \v 14 Ewe woken a tori tanipin Josua seni Pet-semes o kaüla ikenan, ia a nom ie eföü fau mi föümong. Iwe, ekewe aramas ra ässätta mwüchün ewe woken o eäni asoren kek ekewe ruoman kow ngeni ewe Samol mi Lapalap. \v 15 Iwe, ekewe mwän seni ewe ainangen Lefi ra uwätiu än ewe Samol mi Lapalap we pworofel, pwal ewe pwor mi nom ünükün, ia ekewe uluulun nakich me pwo seni kolt ra nom ie, o iseniir won ewe fau mi föümong. Lon ewe ränin ekewe re Pet-semes ra eäni asoren kek me sokun asor ngeni ewe Samol mi Lapalap. \v 16 Iwe, ekewe limman samolun chon Filistia ra nengeni mine ekewe aramas ra föri, mürin ra liwinla Ekron lon ewe chök ränin. \p \v 17 Iwe, ekewe uluulun pwo seni kolt ekewe chon Filistia ra tinala pwe ar asoren tipis ngeni ewe Samol mi Lapalap: eföü fän iten Astot, eföü fän iten Kasa, eföü fän iten Askelon, eföü fän iten Kat, me eföü fän iten Ekron. \v 18 Mi pwal wor uluulun nakich seni kolt ükükün iteiten ekewe telinimwen chon Filistia meinisin mi nom fän nemenien ekewe limman samol, ekewe telinimw mi tit me ekewe sop resap tit. Iwe, tori ikenai ewe fau mi föümong, ewe ia ra isetä ie än ewe Samol mi Lapalap we pworofel, a eföü föün pwärätä mi nom lon tanipin Josua seni Pet-semes. \p \v 19 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a niela ükükün fik mwän me lein ekewe re Pet-semes, pun ra nennelong lon ewe pworofel. Iwe, ekewe aramas ra letipeta, pun ewe Samol mi Lapalap a niela chomong me leir. \v 20 Mürin, ekewe re Pet-semes ra üra, “Iö a tongeni ütä fän mesen ewe Samol mi Lapalap, ewe Kot mi pin? Iö sipwe tinala ren ei pworofel, pwe Kot epwe toau senikich?” \v 21 Iei mine ra tinala chon künö ren ekewe chon Kiriat-jearim pwe repwe üreniir, “Ekewe chon Filistia ra aliwini än ewe Samol mi Lapalap we pworofel. Oupwe feito o angei ngenikemi.” \c 7 \p \v 1 Mürin, ekewe re Kiriat-jearim ra feito, ra angei än ewe Samol mi Lapalap we pworofel o uweela ngeni imwen Apinatap mi nom won eu chuk. Iwe, ra apini nöün we mwän Eleasar pwe epwe tümwünü än ewe Samol mi Lapalap we pworofel. \x + \xo 7.1 \xt 2.Sam 6.2-4; 1.Kron 13.5-7\x* \s1 Samuel a soukapwüng lon Israel \sr 7.2-17 \p \v 2 Iwe, a la ekoch fansoun seni ewe rän ewe pworofel a nom lon Kiriat-jearim, ina epwe ükükün rüe ier. Mürin, chon Israel meinisin ra siö ngeni ewe Samol mi Lapalap pwe epwe alisiir. \v 3 Iwe, Samuel a üreni chon Israel meinisin, “Are oua kul ngeni ewe Samol mi Lapalap ren unusen lelukemi, oupwe pöütala ekewe koten ekis me ekewe uluulun ewe anüfefin Astarot mi nom remi o atolongakemi fän nemenien ewe Samol mi Lapalap, pwe oupwe angang ngeni i chök. Mürin epwe angasakemi seni fän nemenien ekewe chon Filistia.” \v 4 Iei mine chon Israel ra pöütala ekewe uluulun Paal me Astarot o angang ngeni ewe Samol mi Lapalap chök. \p \v 5 Mürin, Samuel a üreni ekewe chon Israel meinisin, “Oupwe mwicheto lon Mispa, nge ngang üpwe iotek ngeni ewe Samol mi Lapalap fän itemi.” \v 6 Iei mine ra mwichfengen lon Mispa. Iwe, ra üfi koluk o ninätiu me mwen ewe Samol mi Lapalap, ra pwal echikefel lon ewe ränin o pwärätä, “Äm aia tipis ngeni ewe Samol mi Lapalap.” Iwe, Samuel a soukapwüngün Israel lon Mispa. \v 7 Nge lupwen ekewe chon Filistia ra rongorong pwe ekewe aramasen Israel ra mwichefengen lon Mispa, ekewe samolun chon Filistia fiti nöür sounfiu ra feito pwe repwe maun ngeni chon Israel. Lupwen ekewe aramasen Israel ra rongorong usun, ra niuokusiti ekewe chon Filistia. \v 8 Iwe, ra üreni Samuel, “Kosap ükütiu le siö ngeni ewe Samol mi Lapalap ach we Kot fän item, pwe i epwe amanauakem seni fän nemenien ekewe chon Filistia.” \v 9 Mürin, Samuel a angei eman lam mi chüen ün oupw o eäni asoren kek mi unus ngeni ewe Samol mi Lapalap. Iwe, Samuel a siö ngeni ewe Samol mi Lapalap fän iten chon Israel, nge ewe Samol mi Lapalap a aüselinga. \v 10 Lupwen Samuel a eäni ewe asoren kek, ekewe chon Filistia ra kaneto pwe repwe maun ngeni chon Israel. Nge ewe Samol mi Lapalap a apüngü chopulap mi leüömong ngeni ekewe chon Filistia lon ewe ränin, pwe ra rukorukfengen o kuf me mwen ekewe chon Israel. \v 11 Nge ekewe chon Israel ra towu seni Mispa, ra tapweri ekewe chon Filistia o nirela lepekin al tori fän Pet-kar. \p \v 12 Mürin, Samuel a eki eföü fau o aüetä lefilen Mispa me Jesana. Iwe, a aita ngeni Epineser \f + \fr 7.12 \ft wewen Epineser föün alilis\f*, pun a apasa, “Tori iei ewe Samol mi Lapalap a alisikich.” \v 13 Iei usun ekewe chon Filistia ra kuf, nge resap chüen tolong lon fanüen chon Israel. Iwe, ewe Samol mi Lapalap a ü ngeni ekewe chon Filistia lon unusen ränin manauen Samuel. \v 14 Iwe, ekewe chon Filistia ra aliwini ngeni chon Israel ekewe telinimw ra liapeni seniir lefilen Ekron me Kat. Iei usun ekewe chon Israel ra angeesefäli fanüer mi nom fän nemenien ekewe chon Filistia. A pwal wor kinamwe lefilen chon Israel me chon Amor. \p \v 15 Iwe, Samuel a soukapwüng lon Israel lon ükükün ränin manauan meinisin. \v 16 Iteiten ier a feila Petel, Kilkal me Mispa o eäni kapwüng ngeni chon Israel lon ekei leni meinisin. \v 17 Mürin, Samuel a liwiniti imwan lon Rama. Ikenan a pwal eäni kapwüng ngeni chon Israel. Iwe, a senätä eu rongen asor ngeni ewe Samol mi Lapalap lon Rama. \c 8 \s1 Chon Israel ra tüngor ar king \sr 8.1-22 \p \v 1 Iwe, lupwen Samuel a chinlapala, a awisa nöün kewe mwän pwe repwe soukapwüng lon Israel. \v 2 Iten nöün we mwänichi Joel, nge iten ewe kükün Apia. Iwe, ra soukapwüng lon Persepa. \v 3 Nge nöün kewe mwän resap manaueni manauen semer, pwe ra chök kütta ar win, ra pwal angei lifangen amichimich o sorei pwüngün kapwüng. \p \v 4 Mürin, ekewe souakomwen chon Israel meinisin ra chufengen o feito ren Samuel lon Rama. \v 5 Iwe, ra üreni, “Nengeni, en ka chinlap, nge noum kewe mwän resap manaueni manauom. Iei mine kopwe filätä eman ach king epwe nemenikich, usun chök ekewe mwü meinisin. \x + \xo 8.5 \xt Tut 17.14\x* \v 6 Nge Samuel esap pwapwa ngeni ei tüngor, pwe i epwe filätä eman ar king pwe epwe nemeniir. Iwe, Samuel a iotek ngeni ewe Samol mi Lapalap. \v 7 Nge ewe Samol mi Lapalap a üreni Samuel, “Kopwe aüselinga alon ekewe aramas lon meinisin mine ra ürenuk. Pun resap pöütukela, nge ra pöütieila pwe üsap nöür king. \v 8 Usun ekewe föför meinisin ra föri ngeniei seni ewe rän üa emwenirewu seni Isip tori ikenai, pwe ra likitieila o angang ngeni pwal ekoch kot, iei usun ra pwal föri ngonuk. \v 9 Iei mine kopwe aüselinga alor. Nge eu chök, kopwe fokun fönöör o aiti ngeniir usun pwüngün wisen ewe king epwe nemeniir.” \p \v 10 Iei mine Samuel a apworausa än ewe Samol mi Lapalap kewe kapas meinisin ngeni ekewe aramas mi tüngor seni eman king. \v 11 Iwe, Samuel a apasa, “Iei usun pwüngün wisen ewe king epwe nemenikemi: Epwe angei nöümi kewe mwän o awiseer pwe repwe uwei wan kewe woken, repwe pwal nöün chon wawa oris o sä me mwen wan woken. \v 12 Epwe filätä ekoch pwe repwe meilapen sounfiu won ngeröü, pwal ekoch won lime. Ekoch repwe wisen tuw pwülün fanüan o kini uän an räs, nge ekoch repwe wisen föri an pisekin maun me pisekin wan woken. \v 13 Epwe angei nöümi kewe fefin pwe repwe chon för lö, chon kuk me chon um pilawa. \v 14 Epwe angei senikemi öchün ämi kewe tanipi, ämi tanipin wain me tanipin olif, o ngeni nöün kewe nöüwis. \v 15 Epwe pwal angei eu leengolun föün fotämi wiich me wain o ngeni nöün kewe meilap me nöün kewe nöüwis. \v 16 Epwe angei nöümi chon angang mwän me chon angang fefin, pwal öchün lein nöümi kow me aas, pwe repwe angang ngeni. \v 17 Epwe angei eu leengol seni nöümi pwiin sip, epwe pwal nöünikemi amanau. \v 18 Lon ena fansoun oupwe fokun siö pokiten ämi king, oua püsin filätä fän itemi, nge ewe Samol mi Lapalap esap aüselingakemi.” \p \v 19 Iwe, ekewe aramas resap fokun mochen aüselinga alon Samuel. Ra apasa, “Apwi, äm aia mochen pwe epwe wor eman äm king. \v 20 Mürin aipwe usun chök ekewe mwü meinisin. Epwe wor äm king epwe nemenikem, epwe akom mwem o eäni äm maun.” \v 21 Iwe, Samuel a rongorong än ekewe aramas kapas meinisin, mürin a asilesefäli ngeni ewe Samol mi Lapalap. \v 22 Nge ewe Samol mi Lapalap a üreni Samuel, “Kopwe aüselinga alor o filätä eman ar king.” Mürin Samuel a üreni ekewe re Israel pwe repwe liwinla lon en me an telinimw. \c 9 \s1 Saul a kefilitä pwe epwe king \sr 9.1–10.27 \p \v 1 Mi wor eman mwän mi pisekisek lon ewe fanü Peniamin itan Kis, i nöün Apiel we mwän, nge Apiel nöün Seror, Seror nöün Pekorat, nge Pekorat nöün Afia seni ewe ainangen Peniamin. \v 2 Iwe, a wor eman mwän itan Saul, i eman alüal mi äteöch. Esap wor eman mwän me lein ekewe aramasen Israel mi äteöch seni, a pwal langatam seni aramas meinisin seni afaran tori ulungen möküran. \p \v 3 Iwe, a fis pwe ekoch nöün Kis kewe aas ra mwälechela. Iei mine Kis a üreni Saul nöün we, “Kopwe angei eman lein ekewe chon angang pwe epwe etuk le feila kütta ekewe aas.” \v 4 Iei mine ra feila lemenen chukuchukutän ewe fanü Efraim, pwal lemenen ewe fanü Salisa, nge resap küneer. Ra pwal feila lemenen ewe fanü Saalim, nge resap pwal nom ikenan. Mürin, ra feila lemenen ewe fanü Peniamin, nge resap küneer. \p \v 5 Iwe, lupwen ra tori ewe fanü Suf, Saul a üreni nöün we chon angang, “Sipwe le liwinla, pun semei epwe ükütiu le ekieki ekewe aas, nge ina epwe le aürekikich.” \v 6 Nge ewe chon angang a üreni Saul, “Nengeni, mi wor eman soufos lon ei telinimw, i eman mwän mi iteföüla. Meinisin mine a apasa a fisitä. Sipwe le feila ren. Eli a tongeni pwäri ngenikich ia sipwe tongeni küna ekewe aas me ie. \v 7 Mürin, Saul a üreni nöün we chon angang, “Nge are sipwe feila, met sipwe uwala ren ewe mwän? Pun anach mongö lon ach tuk a it, nge esap wor eu lifang sipwe uwala ren ewe soufos. Iwe, met echök sipwe ngeni?” \v 8 Nge ewe chon angang a üreni Saul, “Iei mi wor rei eföü kükün föün moni silifer. Üpwe ngeni ewe soufos pwe epwe pwäri ngenikich ia sipwe küt ie.” \v 9 Lon Israel me lom, lupwen eman aramas a feila pwe epwe aisini Kot och kapas ais, epwe apasa, “Ousipwe feila ren ewe souwo.” Pun ätewe mi iteni soufos ikenai a iteni souwo me lom. \v 10 Iwe, Saul a üreni nöün we chon angang, “A öch mine ka apasa. Sipwe feila ren.” Iei mine ra feila lon ewe telinimw ia ewe soufos a nom ie. \p \v 11 Iwe, lupwen ra feitä won ewe chukutekison o feila ngeni ewe telinimw, ra churi ekoch föpwül mi towu seni ewe telinimw pwe repwe üfüf koluk. Ra aisiniir, “Ifa usun, a nom ewe soufos lon enan telinimw?” \v 12 Nge ra pälüeni, “Ewer, a nom. A chök akomwola mwemi. Oupwe müttirila mürin. Iei ekärän chök tolong lon ewe telinimw, pun ekewe aramas repwe eäni ar asor ikenai won ewe lenien fel won ewe chuk. \v 13 Lon ewe otun oupwe tolong lon ewe telinimw, oupwe küna mwen än epwe feitä ren ewe lenien fel pwe epwe mongö. Pun ekewe aramas resap mongö tori epwe war, pokiten i epwe afeiöchü ewe asor. Mürin, chokewe mi kökköto repwe mongö. Oupwe müttir feitä, pun oupwe churi iei chök.” \v 14 Iei mine ra feitä ren ewe telinimw. Nge lupwen ra tolong lon, ra küna Samuel won ewe al pwe epwe towu o feitä ren ewe lenien fel won ewe leni tekia. \p \v 15 Iwe, ewe rän me mwen än Saul feito, ewe Samol mi Lapalap a fen pwäri ngeni Samuel, \v 16 “Lesor lon ei chök otun üpwe tinala reöm eman mwän seni ewe fanü Peniamin, ätewe kopwe epiti pwe epwe samol won nei kewe aramasen Israel. Epwe amanaua nei aramas seni ekewe chon Filistia. Pun üa küna ar riaföü, nge ar siö a toriei.” \v 17 Nge lupwen Samuel a küna Saul, ewe Samol mi Lapalap a üreni, “Ina i ewe mwän üa kapas ngonuk usun. Iei i ätewe epwe nemenem won nei aramas.” \v 18 Mürin, Saul a kan ngeni Samuel lon asamalapen ewe telinimw o üreni, “Kose mochen aiti ngeniei ia imwen ewe soufos a nom ie.” \v 19 Nge Samuel a üreni Saul, “Ngang ewe soufos. Kopwe akomwotä mwei ren ewe lenien fel, pun ikenai kopwe etiei le mongö. Nge lesosorun lesor üpwe pwäri ngonuk mine a nom lon lelukom o afeilook. \v 20 Nge noum kewe aas mi mwälechela ülüngat rän a la kosap chüen ekieki usur, pun ra pwä. Ifa usun, än chon Israel mochen a weneiti iö? Sap ämi me chon leimwen semom meinisin?” \v 21 Iwe, Saul a aisini, “Ifa usun, sap ngang eman chon Peniamin seni ewe ainang mi chokükün me lein ekewe ainangen Israel? Ifa usun, ai famili sap eu famili mi tekison seni ekewe familien ainangen Peniamin? Pwota ka fos iei usun ngeniei?” \p \v 22 Mürin, Samuel a emwenala Saul me nöün we chon angang lon ewe lenien mwich o amoteer me mwen chokewe mi kö ina epwe ükükün ilik aramas. \v 23 Iwe, Samuel a üreni ewe chon kuk, “Kopwe uwato ewe kinikinin fituk üa ngonuk me mwan o ürenuk pwe kopwe aimwüela.” \v 24 Iei mine ewe chon kuk a angei pechen ewe mönün asor me mine a pach ngeni o iseni mwen Saul. Nge Samuel a üreni, “Nengeni, iei ewe kinikin a imwüla fän itom. Kopwe mongö, pun a imwüla fän itom tori ei fansoun mi kefilitä pwe kopwe eti ekewe chon kö le mongö.” Iei mine Saul a eti Samuel le mongö lon ewe ränin. \p \v 25 Iwe, lupwen ra feitiu seni ewe lenien fel o tolong lon ewe telinimw, eu peet a molotä won eu imw fän iten Saul, Iwe, a konola o annut. \v 26 Nge ünümweerän Samuel a kökkötä ren Saul won ewe imw, “Kopwe pwätä pwe üpwe tinukela won om al.” Iwe, Saul a pwätä, nge i me Samuel ra feila won ewe al. \p \v 27 Iwe, lupwen ra tori lesopolan ewe telinimw, Samuel a üreni Saul, “Kopwe üreni ewe chon angang pwe epwe akomwola mwach. Nge lupwen a feila, en kopwe üla ekis fansoun pwe üpwe asile ngonuk än Kot kapas.” \c 10 \p \v 1 Mürin, Samuel a angei eu rumen lö o ninätiu won möküren Saul, a mitiri o üreni, “Ewe Samol mi Lapalap a epituk pwe kopwe samolun nöün aramasen Israel. Kopwe nemenem won nöün ewe Samol mi Lapalap aramas o angaseer seni chon oputeer mi nom ünükür. Nge ei epwe eu asisil ngonuk, pwe ewe Samol mi Lapalap a epituk pwe kopwe samolun nöün aramas: \v 2 Lupwen kopwe feil seniei ikenai, kopwe churi ruoman mwän ünükün peiasen Rahel me lon Selsa lon kinikinin ewe fanü Peniamin. Iwe, repwe ürenuk pwe ekewe aas ka feila o kütteer ra pwä. Iei semom a ükütiu le ekieki ekewe aas, nge a aürekikemi o apasa, ‘Met üpwe för ngeni nei we mwän?’ \v 3 Mürin kopwe feila seni ikenan o tori ewe ook lon Tapor. Ikenan kopwe churi ülüman mwän mi feitä Petel pwe repwe asor ngeni Kot. Eman ina epwe nuki ülüman apanen kuuch, eman epwe uwei ülüfoch pilawa, nge eman epwe uwei eu rumen wain seni silin man. \v 4 Iwe, repwe kapong ngonuk o fang ngonuk ruofoch pilawa, nge kopwe angei seniir. \v 5 Mürin kopwe feila Kipiat-elohim \f + \fr 10.5 \ft wewen Kipiat-elohim chukun Kot\f* ia a wor ie eu mwichen sounfiun Filistia. Lupwen kopwe tori ewe telinimw, kopwe churi eu mwichen soufos ra feitiu seni ewe lenien fel won ewe chuk, nge chon ettik kitar me pisekin kaktai, aangün me ükülele ra akom mwer. Iwe, ekewe soufos repwe osuni. \v 6 Mürin, Ngünün ewe Samol mi Lapalap epwe fokun feitiu womw. Iwe, kopwe etiir le osuni, nge manauom epwe siwil. \v 7 Lupwen ekei asisil repwe toruk, kopwe föri meinisin mine ka wisen föri, pun Kot epwe etuk. \v 8 Iwe, kopwe akomwetiu me mwei Kilkal. Ngang üpwe feila reöm pwe üpwe eäni asoren kek me asoren kinamwe. Kopwe witiwitiei lon ükükün fisu rän, tori üpwe feito reöm o ürenuk mine kopwe föri.” \p \v 9 Nge lupwen Saul a kul seni Samuel pwe epwe feila, Kot a fang ngeni eu leluk mi fö. Iwe, ekewe asisil meinisin ra fisitä lon ewe ränin. \v 10 Lupwen Saul me nöün we chon angang ra tori Kipea, a churi eu mwichen soufos. Lon ei otun Ngünün Kot a feitiu won Saul pwe a osuni me leir. \v 11 Iwe, lupwen ekewe aramas mi silei Saul me lom ra küna pwe a eti ekewe soufos le osuni, ra kapasfengen lefiler, “Met a fis ngeni nöün Kis ei mwän? Ifa usun, Saul a pwal eman lein ekewe soufos?” \v 12 Nge eman mwän me lon ewe leni a apasa, “Ifa iten semer?” Iei mine a fis ei mwiitun, “Ifa usun, Saul a pwal eman lein ekewe soufos?” \x + \xo 10.12 \xt 1.Sam 19.23-24\x* \v 13 Nge lupwen Saul a wes me osuni, a feila ngeni ewe lenien fel won ewe chuk. \p \v 14 Iwe, pwin semen Saul a churi Saul me nöün we chon angang o aisiniir, “Ia oua feila ie? Saul a üreni, “Aia kütta ekewe aas. Nge lupwen aisap küneer, aia feila ren Samuel.” \v 15 Mürin, pwin semen Saul a üreni, “Kose mochen pwäri ngeniei mine Samuel a ürenikemi.” \v 16 Nge Saul a üreni pwin seman, “A afata ngenikem pwe ekewe aas ra pwä.” Nge esap pwäri ngeni pwin saman we mine Samuel a kapas ngeni usun an epwe king. \p \v 17 Iwe, Samuel a amwichafengeni ekewe aramasen Israel fän mesen ewe Samol mi Lapalap me lon Mispa \v 18 o üreniir, “Iei alon ewe Samol mi Lapalap ewe Koten Israel, ‘Üa emwenikemiwu seni Isip o amanauakemi seni ekewe chon Isip, pwal seni chon ekewe mwü mi ariaföüükemi.’ \v 19 Nge ikenai oua pöütala ämi we Kot mi amanauakemi seni ämi feiengau me riaföü meinisin. Ämi oua apasa, ‘Kopwe seikätä eman nöüm king.’ Iei mine iei oupwe feito fän mesen ewe Samol mi Lapalap lon en me an ainang, pwal lon en me an eterekes.” \p \v 20 Mürin, Samuel a emwenato ekewe ainangen Israel meinisin pwe epwe fis üttüt wor. Iwe, ewe ainangen Peniamin a är. \v 21 Mürin a emwenato ewe ainangen Peniamin lon en me an famili. Iwe, ewe familien Matri a är. Lesopolan a emwenato eman me eman mwän seni ewe familien Matri. Iwe, Saul nöün Kis we mwän a är. Nge lupwen ra kütta Saul, resap tongeni küna. \v 22 Iei mine ra aissefäl ngeni ewe Samol mi Lapalap, “Ifa usun, ewe mwän a feito ikei?” Nge ewe Samol mi Lapalap a pälüeni, “Ina i, a op lein ekana pisek.” \v 23 Mürin ra sä o nukieto seni ikenan. Nge lupwen a ü lein ekewe aramas, a langatam seniir meinisin seni afaran tori ulungen möküran. \v 24 Iwe, Samuel a üreni ekewe aramas meinisin, “Iei i ewe mwän ewe Samol mi Lapalap a filätä. Esap fokun wor eman mi wewe ngeni lein ekewe aramas meinisin.” Iwe, ekewe aramas meinisin ra kökkö fän leüömong, “Ewe king epwe manauatam.” \p \v 25 Mürin, Samuel a aiti ngeni ekewe aramas pwüngün wisen eman king me an angang. Iwe, a makerelong lon eu puk o iseis lon eu leni mi pin. Mürin Samuel a tinsefälirela eman me eman ngeni lenian. \v 26 Iwe, pwal Saul a liwiniti lenian lon Kipea, nge mwän mi pöchökül o pwora ra eti, pun Kot a angang lon leluker. \v 27 Nge mi wor ekoch mwän mi aramasangau ra üra, “Ren met ei mwän a tongeni amanauakich?” Iwe, ra aücheangaua, nge resap uwato ar lifang ren. Nge Saul a chök asorongorongola. \c 11 \s1 Saul a akufu chon Amon \sr 11.1-15 \p \v 1 Mürin eu fansoun Nahas ewe kingen Amon fiti nöün sounfiu ra feitä o pwelifeili Japes-kiliat, pwe repwe maun ngeni. Iwe, ekewe re Japes meinisin ra üreni Nahas, “Kopwe mwüt ngenikem pwe sipwe föri eu pwonen atipeeufengen, nge en kopwe nemenikem.” \v 2 Nge Nahas a üreniir, “Üpwe föri ewe pwonen atipeeu ngenikemi won eu chök lapalap, pwe üpwe olusawu pelifichin föün mesemi, pwe üpwe awarato itengau won chon Israel meinisin.” \v 3 Iwe, ekewe souakomwen Japes ra üreni, “Kopwe mwüt ngenikem ükükün fisu rän pwe aipwe tinala chon künö lemenen fanüen chon Israel meinisin. Nge are esap wor eman epwe alisikem, mürin aipwe fangatä ngonuk.” \v 4 Lupwen ekewe chon künö ra tori Kipea än Saul telinimw, ra apworausa ei pworaus ngeni ekewe aramas. Mürin, ekewe aramas meinisin ra kechü fän leüömong. \p \v 5 Lon ewe otun Saul a liwinto seni lemäl o tapweto mürin nöün kewe ätemwänin kow. Iwe, a ais, “Met a fis ngeni ekewe aramas? Pwota ra kechü?” Mürin ra apworausa ngeni pworausen ekewe re Japes. \v 6 Nge lupwen Saul a rongorong ekei kapas, Ngünün Kot a fokun feitiu won. Iwe, a fokun song. \v 7 Mürin a angei ruoman ätemwänin kow, a pökükisiretiu o tinifetaleer ngeni chon künö lemenen unusen ewe fanü Israel, pwe repwe asilefeili, “Iö esap tapwela mürin Saul me Samuel le feila maun, iei usun mine epwe fis ngeni nöün ätemwänin kow.” Mürin, eu niuokus me ren ewe Samol mi Lapalap a tori ekewe aramas, pwe ra feito fän tipeeu pwe repwe maun. \v 8 Iwe, lupwen Saul a achufengeniir o aleaniir me lon Pesek, iteiten ekewe re Israel ülüpükü ngeröü, nge iteiten ekewe re Juta ilik ngeröü. \v 9 Mürin ra üreni ekewe chon künö mi feito seni Japes-kiliat, “Iei usun oupwe üreni aramasemi kewe: Lesor, lupwen akkar a tinekeniken, epwe fis ämi ngasala.” Iwe, lupwen ekewe chon künö ra liwin o üreni ekewe re Japes ekei kapas, ra pwapwa. \v 10 Iei mine ekewe re Japes ra üreni Nahas, “Lesor äm aipwe fangatä ngonuk pwe kopwe föri ngenikem ükükün mine ka mochen.” \v 11 Nge sorotän ewe rän Saul a ineti ekewe aramas lon ülüngat mwich. Iwe, lupwen a tori wilingäch, ra sälong lukalapen lenien ekewe sounfiun Amon o nirela tori fansoun akkar a tinekeniken. Nge chokewe mi chüen manau ra toropasfeil pwe esap wor ruoman ra nonomfengen. \p \v 12 Mürin, ekewe aramas ra üreni Samuel, “Iö a apasa pwe Saul esap nemenikich? Oupwe emwenato ekewe mwän pwe sipwe nirela.” \v 13 Nge Saul a üra, “Esap fokun wor eman mwän epwe ninnila ikenai, pun ewe Samol mi Lapalap a angasa chon Israel ikenai.” \v 14 Mürin, Samuel a üreni ekewe aramas, “Ousipwe feila Kilkal o anükücharasefäli mwüüch we me ikenan.” \v 15 Iei mine ekewe aramas meinisin ra feila Kilkal. Ikenan ra seikätä Saul me fän mesen ewe Samol mi Lapalap, pwe epwe king. Ra pwal eäni asoren kinamwe ngeni ewe Samol mi Lapalap ikenan. Nge Saul me ekewe chon Israel meinisin ra fokun pwapwa. \c 12 \s1 Än Samuel amwirimwir ngeni ekewe aramas \sr 12.1-25 \p \v 1 Iwe, Samuel a kapas ngeni chon Israel meinisin, “Nengeni, üa aüselinga alomi lon meinisin mine oua üreniei o seikätä eman nöümi king. \v 2 Iei a wor ämi we king epwe emwenikemi. Ngang üa chinlap, a pwal pwech mökürei, nge nei kewe mwän ra nom remi. Üa emwenikemi seni lealüali tori ikenai. \v 3 Ngang üa nom iei. Oupwe pwärätä ngauei fän mesen ewe Samol mi Lapalap, pwal fän mesen nöün we mi kepit. Iö üa angei nöün ätemwänin kow ika nöün aas? Iö üa atupu ika ariaföüü. Seni iö üa angei och lifangen amichimich pwe üpwe achuna mesei ren? Oupwe pwärätä ngauei, nge ngang üpwe aliwini ngenikemi mine üa angei.” \v 4 Iwe, ekewe aramas ra üreni Samuel, “Kosap atupukem ika ariaföüükem, kosap pwal angei och seni eman aramas.” \v 5 Nge Samuel a üreniir, “Ewe Samol mi Lapalap a küna, pwal nöün we mi kepit a küna ikenai pwe ousap oori ngeniei och.” Iwe, ra üreni, “Ewer, Kot a küna.” \p \v 6 Iwe, Samuel a üreni ekewe aramas, “Ewe Samol mi Lapalap i ewe mi filätä Moses me Aaron o emwenawu ämi kewe lewo seni ewe fanü Isip. \x + \xo 12.6 \xt Eks 6.26\x* \v 7 Iei oupwe ütä lon en me lenian, nge ngang üpwe aturukemi fän mesen ewe Samol mi Lapalap ren an kewe föför meinisin a föri ngenikemi, lupwen a amanauakemi me ämi kewe lewo. \v 8 Lupwen Jakop me an famili ra feila Isip, nge chon Isip ra ariaföüür, ämi kewe lewo ra siö ngeni ewe Samol mi Lapalap. Iwe, ewe Samol mi Lapalap a tinato Moses me Aaron pwe repwe emwenawu ämi kewe lewo seni Isip o afanüa ngeniir ei fanü. \x + \xo 12.8 \xt Eks 2.23\x* \v 9 Nge ra manlükala ewe Samol mi Lapalap ar we Kot. Iei mine a mwüt ngeni Sisera ewe samolun mwichen sounfiu seni Hasor, pwal ekewe chon Filistia me ewe kingen Moap pwe repwe maun ngeni ämi kewe lewo o akufuur. \x + \xo 12.9 \xt Souk 4.2; Souk 13.1; Souk 3.12\x* \v 10 Mürin ra siö ngeni ewe Samol mi Lapalap o apasa, ‘Äm aia tipis, pun aia likitukela en äm Samol mi Lapalap o angang ngeni ekewe uluulun Paal me Astarot. Nge iei kopwe angasakem seni chon oputakem. Iwe, äm aipwe angang ngonuk.’ \x + \xo 12.10 \xt Souk 10.10-15\x* \v 11 Mürin, ewe Samol mi Lapalap a tinato Kition me Parak, Jefta me ngang. Aia angasakemi seni chon oputakemi mi nom ünükümi, pwe oua nom fän kinamwe. \x + \xo 12.11 \xt Souk 7.1; Souk 4.6; Souk 11.29; 1.Sam 3.20\x* \v 12 Nge lupwen oua küna, pwe Nahas ewe kingen chon Amon a feito pwe epwe maun ngenikemi, oua pöütala ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot i fen ämi king o üreniei, ‘Äm aia mochen eman king epwe nemenikem.’ \x + \xo 12.12 \xt 1.Sam 8.19\x* \v 13 Iei i ewe king oua tüngor, oua pwal filätä. Nengeni, ewe Samol mi Lapalap a seikätä eman nöümi king. \v 14 Are oua meniniti ewe Samol mi Lapalap o angang ngeni, are oua pwal aüselinga alon, nge ousap ü ngeni an kewe allük, are ämi me nöümi king mi nemenikemi oupwe tapwela mürin ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot, oupwe feiöch. \v 15 Nge are ousap aüselinga alon ewe Samol mi Lapalap, nge oua ü ngeni an allük, mürin ewe Samol mi Lapalap epwe ü ngenikemi me ämi king. \v 16 Iei mine oupwe ütä o nengeni ei manaman mi lapalap ewe Samol mi Lapalap epwe le föri me mwemi. \v 17 Ifa usun, sap iei fansoun esap püng üt? Nge iei ngang üpwe tüngor ngeni ewe Samol mi Lapalap pwe epwe tinato chopulap me üt. Mürin ämi oupwe silei o küna pwe iei eu föför mi fokun ngau oua föri me fän mesen ewe Samol mi Lapalap, pun oua tüngor eman king fän itemi.” \v 18 Iei mine Samuel a tüngor ngeni ewe Samol mi Lapalap, nge i a tinato chopulap me üt lon ewe ränin. Iwe, ekewe aramas meinisin ra fokun niuokusiti ewe Samol mi Lapalap me Samuel. \p \v 19 Mürin, ekewe aramas meinisin ra üreni Samuel, “Kopwe iotek ngeni ewe Samol mi Lapalap om we Kot fän iten noum kei chon angang pwe aisap mäla. Pun aia apacha ngeni äm kewe tipis meinisin ei föför mi ngau, pwe äm aia tüngor eman king fän item.” \v 20 Iwe, Samuel a üreni ekewe aramas, “Ousap niuokus. Ewer, oua föri ei föför mi ngau, nge ousap chök kul seni ewe Samol mi Lapalap, nge oupwe angang ngeni ren unusen lelukemi. \v 21 Ousap angang ngeni ekewe anümwäl mi lomotongau, resap tongeni afeiöchükemi ika amanauakemi, pun ra lomotongau. \v 22 Ewe Samol mi Lapalap esap pöütikemiila pokiten itan mi tekia, pun a efich pwe ämi oupwe nöün aramas. \v 23 Nge ngang won inisi, esap fokun tufich ngeniei pwe üpwe tipis ngeni ewe Samol mi Lapalap ren ai üpwe ükütiu le iotek fän itemi. Ngang üpwe aiti ngenikemi mine a öch o pwüng. \v 24 Nge eu chök, oupwe meniniti ewe Samol mi Lapalap o angang ngeni ren unusen lelukemi fän allükülük. Pun oupwe ekieki usun ekewe mettoch mi amwarar Kot a föri fän itemi. \v 25 Nge are ämi oua chök sopwela le föri föför mi ngau, oupwe feiengau, ämi me nöümi we king.” \c 13 \s1 Ewe maun ngeni chon Filistia \sr 13.1–14.52 \p \v 1 Iwe, Saul a ierini faik \f + \fr 13.1 \ft ese fat ekewe ier lon Paipelin Ipru\f*, lupwen a tolong lon wisan wisen king. Nge lupwen a nemenem lon Israel lon ükükün ruu ier, \v 2 Saul a filätä ülüngeröü mwän seni Israel. Iwe, rüengeröü ra nom ren Saul lon Mikmas pwal lon chukuchukutän ewe fanü Petel, nge engeröü ra nom ren Jonatan lon Kipea lon ewe fanü Peniamin. Nge ekewe lusun aramas a tinirela lon en me lenian. \v 3 Iwe, Jonatan a niela ewe mwichen sounfiun Filistia mi nom lon Kepa. Nge ekewe chon Filistia ra rong usun. Mürin Saul a tinala chon künö lemenen unusen ewe fanü, pwe repwe ettiki rappwa o asilefeili pwe ekewe chon Ipru repwe feito ngeni maun. \v 4 Iwe, chon Israel meinisin ra rong pwe Saul a niela eu mwichen sounfiun Filistia, ra pwal rong pwe chon Filistia ra oputeer. Iei mine ekewe aramas ra kökköto pwe repwe eti Saul le maun lon Kilkal. \p \v 5 Iwe, ekewe chon Filistia ra amwichafengeniir pwe repwe maun ngeni chon Israel ükükür ilik ngeröü woken me wonongeröü chon wawa oris, nge ükükün ekewe sounfiu usun föün pien aroset ren chomongur. Ra feitä Mikmas ötiuen Pet-awen o nonom ikenan. \v 6 Nge lupwen ekewe sounfiun Israel ra küna pwe ra oleelim, pun ra fokun nom lechach, ra op lon föimw, lon pwang, fän achau, lon ekewe nas pwal lon ekewe chönüttu. \v 7 Ekoch me leir ra feila won ekewe petepeeten ewe chanpupu Jortan tori ewe fanü Kat me ewe fanü Kiliat. Iwe, Saul a chüen nom lon Kilkal, nge ekewe aramas meinisin mi nom ren ra chechech fän ar niuokus. \v 8 Saul a witiwiti Samuel lon ükükün fisu rän, ewe fansoun mi fil me ren Samuel. Nge Samuel esap feito Kilkal. Iei mine ekewe aramas ra toropasfeil seni Saul. \x + \xo 13.8 \xt 1.Sam 10.8\x* \p \v 9 Mürin, Saul a apasa, “Oupwe uwato rei ewe asoren kek, pwal ewe asoren kinamwe.” Iwe, Saul a eäni ewe asoren kek. \v 10 Nge lon ewe otun a wes me eäni ewe asoren kek, Samuel a war. Iwe, Saul a feila pwe epwe churi o kapong ngeni. \v 11 Samuel a ais, “Met ka föri?” Saul a pälüeni, “Lupwen üa küna pwe ekewe aramas ra toropasfeil seniei, en kosap pwal war lon ewe fansoun ka pwonei, nge ekewe chon Filistia ra pwal mwichefengen lon Mikmas, \v 12 üa ekieki, ‘Iei ekewe chon Filistia repwe le feito o maun ngeniei me lon Kilkal, nge üsamwo tüngor ngeni ewe Samol mi Lapalap pwe epwe ümöümöch ngeniei.’ Iei mine üa ököpöchöü o eäni ewe asoren kek.” \v 13 Iwe, Samuel a üreni Saul, “Ka föri mine a umwes. Kosap aleasochisi än ewe Samol mi Lapalap om we Kot allük a allük ngonuk. Pun ika ka aleasochis, ewe Samol mi Lapalap epwe apöchöküla mwum lon Israel tori feilfeilachök. \v 14 Nge iei mwum esap chüen soposopola. Ewe Samol mi Lapalap a kütta eman mwän mi lelukeni lelukan o seikätä pwe epwe samol won nöün aramas, pun kosap aleasochis ngeni mine a allük ngonuk.” \x + \xo 13.14 \xt Föf 13.22\x* \v 15 Mürin, Samuel a feila seni Kilkal o feila Kipea lon ewe fanü Peniamin. Nge Saul a aleani iteiten ekewe aramas mi nom ren ina epwe ükükün wonopükü mwän. \p \v 16 Iwe, Saul me Jonatan nöün we mwän, pwal ekewe aramas mi nom rer ra nom Kepa lon ewe fanü Peniamin. Nge ekewe chon Filistia ra nom lon Mikmas. \v 17 Iwe, ekewe sounfiun Filistia mi kütta liaper ra towu seni lenier lon ülüngat mwich. Eu mwich a feila ngeni Ofra lon ewe fanü Sual, \v 18 eu mwich a feila ngeni Pet-horon, nge pwal eu mwich a feila ngeni ewe kiä mi sapetiu ngeni ewe lemolun Sepoim akawenewenen ewe fanüapö. \p \v 19 Lon ena fansoun esap wor eman chon angang ngeni mächä a nom lemenen unusen ewe fanü Israel, pun ekewe chon Filistia resap fokun mwüt ngeni ekewe chon Ipru pwe repwe föri ketilas me siles. \v 20 Nge eman me eman ekewe chon Israel a feitiu ren ekewe chon Filistia pwe epwe seimi an pisekin tuw pwül, an küwa, nöün kouk ika nöün kama. \v 21 Nge liwinin än eman seimi eu pisekin tuw pwül me efoch küwa ruoföü föün moni silifer, nge liwinin än eman seimi efoch kouk me efoch wichiwichin kow eföü kükün föün moni silifer. \v 22 Iei mine lon ewe ränin, lupwen ewe maun a poputä, esap wor efoch ketilas ika siles lepöün ekewe sounfiu meinisin mi eti Saul me Jonatan, chilon chök Saul me Jonatan nöün we mwän. \v 23 Iwe, eu mwichen sounfiun Filistia a feila pwe epwe somwei ewe al mi chökis ngeni Mikmas. \c 14 \p \v 1 Lon eu rän Jonatan a üreni ewe alüal mi uwei an pisekin maun, “Etto, sipwe feila ren ewe mwichen sounfiun Filistia mi nom pekila.” Nge Jonatan esap üreni saman usun. \v 2 Saul a nom leamwüchülan ewe telinimw Kipea fän efoch apel lon Mikron. Nge ekewe sounfiu mi eti ina epwe ükükün wonopükü mwän. \v 3 Pwal Ahia nöün Ahitup we a nom ren, a üföüf echö üf itan efot. Ahia pwin Ikapot nöün Pineas we, nge Pineas nöün Eli, nöün ewe Samol mi Lapalap we souasor lon Silo. Iwe, ekewe aramas resap silei pwe Jonatan a la. \v 4 Nge lon ewe al mi chökis, ewe ia Jonatan a ekiekin feila ie ren ewe mwichen sounfiun Filistia, a wor ruu achau mi uluulukenitä me lepekin ewe al me ruepek. Iwe, iten ewe eu Poses, nge iten pwal ewe eu Sene. \v 5 Iwe, ewe eu achau mi uluulukenitä a nom efeng sap ngeni Mikmas, nge pwal ewe eu a nom ör sap ngeni Kepa. \p \v 6 Iwe, Jonatan a üreni ewe alüal mi uwei an pisekin maun, “Etto, sipwe feila pekila ren ewe mwichen sounfiu resap sirkomsais. Eli ewe Samol mi Lapalap epwe alisikich. Pun esap wor och a tongeni pinei än ewe Samol mi Lapalap alilis ren chomong ika chokükün.” \v 7 Iwe, nöün chon uwei pisekin maun a üreni, “Kopwe föri meinisin mine ka ekiekin föri. Ngang üpwe etuk, mine ka ekieki, pwal ina ai ekiek.” \v 8 Mürin, Jonatan a üreni, “Ina, sipwe feila pekila ren ekewe mwän o pwärikichela ngeniir. \v 9 Are repwe ürenikich pwe sipwe witiwit tori repwe feito rech, mürin sipwe chök üla lon leniach, nge sisap feitä rer. \v 10 Nge are repwe üra pwe sipwe feitä rer, mürin sipwe feitä, pun ewe Samol mi Lapalap a awinnakich pwe sipwe akufuur. Ei epwe eu asisil ngenikich.” \v 11 Iei mine ir me ruoman ra pwärirela ngeni ekewe sounfiun Filistia. Nge ekewe sounfiun Filistia ra apasa, “Nengeni, ekewe re Ipru ra towu seni ekewe pwang ia ra op ie.” \v 12 Mürin ra kökköla ren Jonatan me nöün we chon uwei pisekin maun o apasa, “Oupwe feito rem, äm aipwe apii ngenikemi och.” Nge Jonatan a üreni nöün we chon uwei pisekin maun, “Kopwe tapweto müri. Ewe Samol mi Lapalap a awinna chon Israel pwe repwe akufuur.” \v 13 Mürin, Jonatan a tötä won ewe chuk, nge nöün we chon uwei pisekin maun a tapwetä mürin. Iwe, Jonatan a akufu ekewe sounfiun Filistia, nge nöün chon uwei pisekin maun a nirela me mürin. \v 14 Lon ewe aeuin ninni Jonatan me nöün we chon uwei pisekin maun ra niela ina epwe ükükün rüe mwän me won eu leni ükükün esopun lainen eu eikerin fanü. \v 15 Mürin eu niuokus watte a tori ewe mwichen sounfiu, pwal tori ekewe aramas mi nom lemäl. Ewe mwichen sounfiu pwal ekewe aramas mi kütta liaper ra chechech fän ar niuokus. Iwe, ewe fanü a pwal chechech. Kot a tinato niuokus watte. \p \v 16 Iwe, nöün Saul chon mas mi nom Kipea lon ewe fanü Peniamin ra küna pwe chomong aramasen Filistia ra säfetal fän ar osukchöü. \v 17 Mürin, Saul a üreni ekewe aramas mi nom ren, “Oupwe aleani iteitemi o pii iö a towu senikich.” Iwe, lupwen ra aleani iteiter, a pwä pwe Jonatan me nöün chon uwou pisekin maun resap nom. \v 18 Iwe, Saul a üreni Ahia, “Kopwe uwato än Kot we pworofel ikei.” Pun lon ewe fansoun än Kot we pworofel a nom ren ekewe aramasen Israel. \v 19 Nge lupwen Saul a chüen kapas ngeni ewe souasor, ewe akürang lon ewe lenien sounfiun Filistia a lapala. Iwe, Saul a üreni ewe souasor, “Ina chök, esap wor fansoun ach sipwe angei öüröürach me ren Kot.” \v 20 Mürin, Saul me nöün kewe sounfiu meinisin ra chufengen o feila maun. Iwe, ra küna pwe iteiten eman me eman re Filistia a niela püsin chienan ren ketilas, nge ar fitikoko a fokun watte. \v 21 Ekoch re Ipru mi nom ren ekewe re Filistia me mwan o etiretä lon ewe lenien sounfiu ra kul o eti ekewe re Israel mi nom ren Saul me Jonatan. \v 22 Nge lupwen ekewe re Israel meinisin mi op won chukuchukutän ewe fanü Efraim ra rong pwe ekewe chon Filistia ra sü, pwal ir ra feito o choni chiener kewe le maun. Iwe, ewe maun a chöüla pekilan Pet-awen. \v 23 Iei usun ewe Samol mi Lapalap a angasa chon Israel lon ewe ränin. \p \v 24 Iwe, ekewe re Israel ra weires lon ewe ränin, pun Saul a eäni eu pwon fän akapel ngeni ekewe aramas o apasa, “Epwe anümamau ewe mwän mi mongö och me mwen lekuniol tori üpwe ngeni ekewe chon oputaei chappen ar föför.” Iei mine ekewe sounfiu resap neni och mongö. \v 25 Iwe, ekewe sounfiu meinisin ra tolong lon eu wöllap, nge a wor chönün chunen won ewe pwül. \v 26 Lupwen ra tolong lon ewe wöllap, ra küna pwe ewe chönün chunen a sup, nge esap wor eman a uwalong ekis lon awan, pun ra niuokusiti ewe pwon fän akapel. \v 27 Nge Jonatan esap rong mine saman we a allük fän akapel ngeni ekewe aramas. Iei mine a aitiela wokun mi nom lepöün, a chüralong ülülan lon ewe fasen chunen o ünümi chönün. Iwe, a mefi pöchökül ren. \v 28 Mürin, eman lein ekewe sounfiu a üreni, “Semom a fokun allük fän akapel ngenikem pwe eman mi mongö och ikenai epwe anümamau. Ina popun äm aia aiengauen echik.” \v 29 Mürin, Jonatan a üra, “Semei a aweiresi chon ei fanü. Nengeni, üa mefi pöchökül, pun üa neni ekis seni ei chönün chunen. \v 30 Epwe fen mürina, are ekewe aramas repwe mongö seni liaper mine ra angei seni chon oputer ikenai. Mürin epwe wor chomong chon Filistia mi ninnila.” \p \v 31 Lon ewe ränin ekewe re Israel ra akufu ekewe re Filistia seni Mikmas tori Aialon. Nge ekewe aramas ra fokun aiengauen echik. \v 32 Iei mine ra ürüng won liaper, ra angei sip me ätemwänin kow me nienifön kow o nirela lepwül. Mürin ra ochei ewe fituk fiti chan. \v 33 Iwe, mürin ra apworausa ngeni Saul, “Nengeni, ekewe aramas ra tipis ngeni ewe Samol mi Lapalap ren ar ochei fituk fiti cha.” Nge Saul a üra, “Ämi oua kirikiringau. Oupwe pünüoto rei eföü fau mi watte.” \x + \xo 14.33 \xt Ken 9.4; Lif 7.26-27; 17.10-14; 19.26; Tut 12.16,23; 15.23\x* \v 34 Saul a pwal üra, “Oupwe fetalfeil lein ekewe aramas o üreniir, ‘Iteiten eman me eman mwän epwe uwato nöün ätemwänin kow ika nöün sip, epwe niela ikei o ochei. Ousap tipis ngeni ewe Samol mi Lapalap ren ämi ochei fituk fiti cha.’” Iei mine eman me eman lein ekewe aramas a uwato nöün ätemwänin kow lon ewe pwinin o niela ikenan. \v 35 Iwe, Saul a senätä eu rongen asor ngeni ewe Samol mi Lapalap. Iei aeuin rongen asor a senätä. \p \v 36 Mürin, Saul a apasa, “Ousipwe feitiu o tapweri ekewe chon Filistia lepwinei, sipwe liapeni seniir pisekir tori epwe ränila, nge sisap amanaua eman leir.” Iwe, ekewe aramas ra üra, “Kopwe föri mine a mürina me reöm.” Nge ewe souasor a apasa, “Ousipwe akom le mwir me won Kot.” \v 37 Iei mine Saul a aisini Kot, “Ifa usun, üpwe feitiu o maun ngeni ekewe chon Filistia? Ifa usun, kopwe awinna chon Israel?” Nge Kot esap pälüeni lon ewe ränin. \v 38 Mürin, Saul a üreni souemwenin ekewe aramas, “Oupwe etto ikei, ousipwe kütta iö a tipis ikenai. \v 39 Pun mwo manauen ewe Samol mi Lapalap mi amanaua Israel, are ewe mi tipis epwe fen Jonatan nei we mwän, epwe fokun mäla.” Nge esap wor eman lein ekewe mwän a pälüeni och. \v 40 Mürin, Saul a üreni ekewe chon Israel meinisin, “Ämi oupwe nom won epek, nge äm me Jonatan nei we mwän aipwe nom won epek.” Iwe, ekewe aramas ra üreni Saul, “Kopwe föri mine a mürina me reöm.” \v 41 Iei mine Saul a iotek ngeni ewe Samol mi Lapalap ewe Koten Israel, “Ai Samol mi Lapalap, pwota kosap pälüeniei ngang noum chon angang ikenai? Are ei tipis a nom woi ika won Jonatan nei we mwän, kopwe asisila ren ewe Urim. Nge are ei tipis a nom won noum aramasen Israel, kopwe asisila ren ewe Tumim.” Iwe, Jonatan me Saul ra sil, nge ekewe aramas ra ngasala. \x + \xo 14.41 \xt Num 27.21; 1.Sam 28.6\x* \v 42 Mürin, Saul a üra, “Oupwe asisila lefilem me Jonatan nei we mwän.” Nge Jonatan a sil. \p \v 43 Mürin, Saul a üreni Jonatan, “Kopwe üreniei mine ka föri.” Iwe, Jonatan a üreni, “Üa neni ekis chönün chunen won ülülen ewe wok mi nom lepei. Ngang iei, üa molotä ngeni ai üpwe mäla.” \v 44 Nge Saul a apasa, “Kot epwe nieila, are en Jonatan kosap fokun ninnila.” \v 45 Mürin, ekewe aramas ra üreni Saul, “Ifa usun, Jonatan epwe mäla, ätewe mi awinna Israel ngeni eu win mi lapalap? Ese fokun tufich. Mwo manauen ewe Samol mi Lapalap, esap fokun morotiu emet meten möküran lepwül. Pun mine a föri ikenai, a föri ren än Kot alisi ngeni.” Iei usun ekewe aramas ra angasa Jonatan pwe esap mäla. \v 46 Mürin, Saul a ükütiu le maun ngeni ekewe chon Filistia. Nge ekewe chon Filistia ra liwiniti püsin lenier. \p \v 47 Iwe, mürin än Saul tolong lon wisan wisen king lon Israel, a maun ngeni chon oputan meinisin mi nom ünükün. A maun ngeni chon Moap, chon Amon me chon Etom, ngeni ekewe kingen Sopa pwal ngeni ekewe chon Filistia. Ekis meinisin ia a maun ie a win. \v 48 A fiu fän pwora o akufu chon Amalek. A angasa chon Israel seni ekewe sounfiu mi angei pisekir fän pöchökül. \p \v 49 Iwe, ikkei iten nöün Saul kewe mwän: Jonatan, Iswi me Malkisua. Nge nöün kewe ruoman fefin, iten ewe finichi Merap, nge iten ewe setiputur Mikal. \v 50 Iwe, iten pwülüen Saul Ahinoam nöün Ahimas we fefin. Nge ewe mi nemeni nöün mwichen sounfiu itan Apner nöün Ner we mwän, nge Ner pwin semen Saul. \v 51 Iwe, Kis semen Saul, nge Ner semen Apner. Nge Kis me Ner nöün Apiel. \p \v 52 Lon unusen ränin manauen Saul i a chök maun ngeni ekewe chon Filistia fän pöchökül. Iei mine, lupwen Saul a küna eman mwän mi waasöch ika eman mi pwora, a angei ngeni o atolonga lon an mwichen sounfiu. \c 15 \s1 Kot a pöütala Saul pokiten an lükümach \sr 15.1-35 \p \v 1 Iwe, Samuel a üreni Saul, “Ewe Samol mi Lapalap a tinieito, pwe üpwe epituk pwe kopwe king won nöün aramasen Israel. Iei mine kopwe aüselinga alon ewe Samol mi Lapalap. \x + \xo 15.1 \xt 1.Sam 10.1\x* \v 2 Iei alon ewe Samol mi Unusen Manaman, ‘Üpwe apwüngü ekewe chon Amalek pokiten ar kewe lewo ra ü ngeni chon Israel, lupwen ra towu seni Isip. \x + \xo 15.2 \xt Eks 17.8; Tut 25.17-19\x* \v 3 Iei kopwe feila, kopwe maun ngeni chon Amalek o wesewesen ataela meinisin mine ar. Kosap achikeer, nge kopwe niela mwän me fefin, semirit me ekewe mi chüen oupw, pwal nöür ätemwänin kow me sip, nöür kamel me aas.’” \p \v 4 Iei mine Saul a amwichafengeni ekewe sounfiu o aleani iteiter me lon Telaim. Iwe, iteiter ükükün rüepükü ngeröü sounfiun Israel mi fetal me engol ngeröü re Juta. \v 5 Iwe, lupwen Saul me nöün mwichen sounfiu ra tori ewe telinimwen chon Amalek, ra op o witiwit lon ewe lemol. \v 6 Nge Saul a üreni ekewe chon Ken, “Oupwe feila o towu seni lein ekewe chon Amalek, pwe üsap arosakemiila fitiir. Pun oua kirikiröch ngeni ekewe aramasen Israel meinisin, lupwen ra towu seni Isip.” Iei mine ekewe chon Ken ra towu seni lein ekewe chon Amalek. \v 7 Iwe, Saul a maun ngeni ekewe chon Amalek o akufuur seni Hawila tori Sur mi nom ötiuen Isip. \v 8 Iwe, a liapeni Akak ewe kingen chon Amalek, nge a chüen manau, a pwal fokun arosala ekewe aramas meinisin ren ketilas. \p \v 9 Nge Saul me ekewe aramas ra achika Akak, resap pwal niela ekewe sip me ätemwänin kow mi fokun öch, ekewe man mi öümanau me ekewe nienifön sip me meinisin mine a mürina. Nge meinisin mine esap nien mürina pwal meinisin mine a lomotongau ra fokun arosala. \p \v 10 Mürin, ewe Samol mi Lapalap a üreni Samuel, \v 11 “Üa lamalamala ren ai seikätä Saul pwe epwe king, pun a kul seniei o aleasolap ngeni ai kewe allük.” Iwe, Samuel a riaföü o siö ngeni ewe Samol mi Lapalap lon unusen ewe pwin. \v 12 Nge lesosorusich Samuel a pwätä pwe epwe churi Saul lon ewe soran. Iwe, Samuel a rong pwe Saul a feila Karmel o aüetä eföü föün achem fän itan pokiten an win. Mürin a feila Kilkal. \v 13 Iwe, Samuel a feila ren Saul, nge Saul a üreni, “Kopwe feiöch me ren ewe Samol mi Lapalap. Üa aleasochis ngeni än ewe Samol mi Lapalap allük.” \v 14 Nge Samuel a ais, “Pwota chök üa rongorong tikin sip me wörüwörün ätemwänin kow?” \v 15 Saul a üra, “Ekewe sounfiu ra uweereto seni ekewe chon Amalek. Pun ra achika ekewe sip me ätemwänin kow mi fokun öch, pwe repwe eäniir asor ngeni ewe Samol mi Lapalap om we Kot. Nge ekewe lusun äm aia fokun aroserela.” \v 16 Mürin, Samuel a üreni Saul, “Kopwe ükütiu le kapas! Ngang üpwe ürenuk mine ewe Samol mi Lapalap a eäni kapas ngeniei lepwinewe.” Saul a üreni, “Kopwe kapas.” \p \v 17 Iwe, Samuel a üra, “Lupwen ka ekieki usum pwe ka tekison, Kot a seikukutä won ekewe ainangen Israel. Ewe Samol mi Lapalap a epituk pwe kopwe king lon Israel. \v 18 A tinukela pwe kopwe fokun arosala ekewe chon Amalek mi tipis. A urenuk pwe kopwe maun ngeniir tori ka nirela meinisin. \v 19 Pwota kosap aleasochisi alon ewe Samol mi Lapalap? Pwota ka ürüng won mine ka liapeni o föri mine a ngau me fän mesen ewe Samol mi Lapalap?” \v 20 Nge Saul a üreni Samuel, “Ngang üa aleasochisi alon ewe Samol mi Lapalap. Üa feila ia a akünöüeila ie. Üa fokun arosala ekewe chon Amalek o emwenato Akak ar we king. \v 21 Nge ekewe sounfiu ra angei sip me ätemwänin kow mi fokun mürina seni mine ra liapeni, ekei man repwe ninnila, pun ra pin fän iten Kot. Ra uweereto pwe repwe eäniir asor ngeni ewe Samol mi Lapalap om we Kot me lon Kilkal.” \v 22 Mürin, Samuel a apasa, “Ifa usun, ewe Samol mi Lapalap epwe efich asoren kek me sokun asor usun an efich aleasochisi alon? Nengeni, aleasochis a mürina seni asor, nge aüseling a mürina seni ach eäni asor iwien ätemwänin sip. \v 23 Pun lükümach a wewe ngeni tipisin pwee, nge ülöförea a wewe ngeni föföringau me angangen anümwäl. Pokiten ka pöütala alon ewe Samol mi Lapalap, i a pwal pöütukela pwe kosap chüen king.” \p \v 24 Mürin, Saul a üreni Samuel, “Üa tipis ren ai purätiu än ewe Samol mi Lapalap allük pwal om kapas, pun üa niuokusiti ekewe aramas o aleasochisi alor. \v 25 Iei mine üa tüngor ngonuk, kopwe amusala ai tipis o etiei le liwinla Kilkal pwe üpwe fel ngeni ewe Samol mi Lapalap.” \v 26 Nge Samuel a üreni Saul, “Ngang üsap etuk le liwinla. Pun ka pöütala alon ewe Samol mi Lapalap, nge i a pöütukela pwe kosap chüen king lon Israel.” \v 27 Mürin, Samuel a kul pwe epwe feila, nge Saul a amwöchü lepwülün üfan owokot pwe a kam. \v 28 Iwe, Samuel a üreni, “Ewe Samol mi Lapalap a kamwei senuk mwün Israel ikenai o ngeni eman chon arum mi mürina senuk. \x + \xo 15.28 \xt 1.Sam 28.17; 1.King 11.30-31\x* \v 29 Ewe mi Allükülük lon Israel esap chofana ika ekieksefäl, pun i esap eman aramas pwe epwe ekieksefäl.” \v 30 Mürin, Saul a apasa, “Üa tipis, nge kopwe chök pwäri om meninitiei iei me fän mesen ekewe souakomwen nei aramas me chon Israel meinisin. Kopwe etiei le liwinla pwe üpwe fel ngeni ewe Samol mi Lapalap om we Kot.” \v 31 Iei mine Samuel a eti Saul le liwinla Kilkal, nge Saul a fel ngeni ewe Samol mi Lapalap. \p \v 32 Mürin, Samuel a apasa, “Oupwe emwenato rei Akak ewe kingen chon Amalek.” Nge Akak a feito ren fän pwapwa, pun a ekieki, “Ellet, ewe weiresin mäla a wes.” \v 33 Nge Samuel a apasa, “Usun noum ketilas a niela nöün chomong inelap pwe esap chüen wor nöür, iei usun epwe pwal fis ngeni inom, pwe esap chüen wor nöün.” Iwe, Samuel a pökükisietiu Akak fän mesen ewe Samol mi Lapalap me lon Kilkal. \p \v 34 Mürin, Samuel a feila Rama. Nge Saul a feitä ngeni imwan mi nom lon Kipea, iei fanüan. \v 35 Samuel esap chüen künasefäli Saul tori ränin an mäla. Nge Samuel a letipeta usun Saul. Iwe, ewe Samol mi Lapalap a lamalamala ren an seikätä Saul pwe epwe king lon Israel. \c 16 \s1 Tafit a kepit pwe epwe king \sr 16.1-13 \p \v 1 Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üreni Samuel, “Ifa ükükün fansoun om kopwe letipeta usun Saul, pun üa aturätiu seni wisan wisen king lon Israel? Kopwe alölöü om rume ngeni lö o feila Petleem ren eman mwän itan Jesi, pun üa filätä fän itei eman me lein nöün kewe mwän pwe epwe king.” \v 2 Nge Samuel a üreni, “Ifa usun ai üpwe tongeni feila? Are Saul a rong usun, epwe nieila.” Iwe, ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Kopwe uwei eman nienifön kow o üreniir pwe ka feito pwe kopwe eäni eu asor ngeni ewe Samol mi Lapalap. \v 3 Kopwe köri Jesi pwe epwe eti ewe asor, nge ngang üpwe aiti ngonuk mine kopwe föri. Kopwe epiti fän itei ätewe üpwe aiti ngonuk.” \v 4 Iwe, Samuel a föri usun mine ewe Samol mi Lapalap a allük ngeni o feila Petleem. Nge ekewe souakomwen ewe telinimw ra feito fän chechech pwe repwe churi. Iwe, ra aisini, “Ka feito fän kinamwe?” \v 5 Nge Samuel a pälüeniir, “Ewer, üa feito fän kinamwe. Üa feito pwe üpwe eäni eu asor ngeni ewe Samol mi Lapalap. Oupwe apinikemi o etiei le asor.” Iwe, Samuel a apini Jesi me nöün kewe mwän o köriir pwe repwe eti ewe asor. \p \v 6 Iwe, lupwen ra feito, Samuel a nenengeni Eliap o ekieki, “Ellet, iei i ätewe ewe Samol mi Lapalap a epiti, iei a ütä me fän mesan.” \v 7 Nge ewe Samol mi Lapalap a üreni Samuel, “Kosap nengeni an lapalapöch ika an mwänetam, pun üa pöütala. Pun ngang üsap nenengeni usun aramas ra nenengeni. Aramas ra nenengeni lapalapen mesen eman, nge ngang üa nenengeni leluken aramas.” \v 8 Mürin, Jesi a köri Apinatap pwe epwe pwerela mwen Samuel. Nge Samuel a üra, “Ewe Samol mi Lapalap esap pwal filätä ätei.” \v 9 Mürin, Jesi a emwenato Sama mwen Samuel, nge Samuel a üra, “Ewe Samol mi Lapalap esap pwal filätä ätei.” \v 10 Iwe, Jesi a emwenato füman nöün kewe mwän mwen Samuel. Nge Samuel a üreni Jesi, “Ewe Samol mi Lapalap esap fokun filätä eman lein ätekei.” \v 11 Mürin, Samuel a aisini Jesi, “Ifa usun, ikkei ir chök noum kewe mwän meinisin?” Nge Jesi a pälüeni, “Mi chüen wor eman setiputur, nge a tümwünü ekewe sip.” Iwe, Samuel a üreni Jesi, “Kopwe tinala eman pwe epwe emwenato, pun kich sisap mot ngeni mongö tori epwe war.” \v 12 Iei mine Jesi a tinala eman pwe epwe emwenato. Iwe, Tafit a woparapar, a mesesaramaram o äteöch. Ewe Samol mi Lapalap a üreni Samuel, “Iei i ätewe üa filätä. Kopwe epiti.” \v 13 Iwe, Samuel a angei ewe rumen lö o epiti Tafit me fän mesen pwin kewe. Iwe, Ngünün ewe Samol mi Lapalap a fokun feitiu won Tafit seni lon ewe rän tori feilfeila. Mürin, Samuel a ütä o liwiniti Rama. \s1 Tafit a ettiki kitar ngeni Saul \sr 16.14-23 \p \v 14 Iwe, Ngünün ewe Samol mi Lapalap a feil seni Saul, nge eman ngün mi afeiengau seni ewe Samol mi Lapalap a ariaföüü. \v 15 Iwe, nöün Saul kewe chon angang ra üreni, “Nengeni, eman ngün mi afeiengau seni Kot a ariaföüuk. \v 16 Äm samol, kopwe allük ngenikem pwe aipwe kütta eman mwän mi silelap le ettik kitar. Iwe, lupwen ewe ngün mi afeiengau seni Kot epwe feitiu womw, i epwe ettiki ewe kitar pwe kopwe chikarsefäl.” \v 17 Iei mine Saul a üreni nöün kewe chon angang, “Oupwe kütta fän itei eman mwän mi silelap le ettik kitar o emwenato rei. \v 18 Iwe, eman lein ekewe chon angang a üra, “Üa küna eman mwän nöün Jesi ewe re Petleem, a silelap le ettik. I eman mwän mi pwora, eman soumaun, a pwal silelap le fos o äteöch, nge ewe Samol mi Lapalap a eti.” \v 19 Mürin, Saul a tinala chon künö ren Jesi pwe repwe üreni, “Kopwe tinato rei Tafit noum we mwän mi nom ren ekewe sip.” \v 20 Iei mine Jesi a tinala Tafit ren Saul fiti eman nienifön kuuch, eman aas mi uwou pilawa me eu rumen wain. \v 21 Iwe, Tafit a feito ren Saul o tolong lon an angang ngeni. Nge Saul a fokun tongei Tafit, iei mine a filätä i pwe epwe uwei an pisekin maun. \v 22 Mürin, Saul a tinala pworaus ren Jesi o apasa, “Kopwe mwüt ngeni Tafit pwe epwe angang ngeniei, pun üa fokun echeni.” \v 23 Iwe, iteiten fansoun, lupwen ewe ngün mi afeiengau seni Kot a feitiu won Saul, Tafit a angei ewe kitar o ettiki. Mürin, Saul a kinamwela o chikarsefäl, nge ewe ngün mi afeiengau a sü seni. \c 17 \s1 Tafit a niela Koliat \sr 17.1-58 \p \v 1 Iwe, ekewe chon Filistia ra amwichafengeni ar mwichen sounfiu pwe repwe maun. Ra achufengeniir lon Soko, eu telinimwen Juta, o nonom lon Efes-tamim lefilen Soko me Aseka. \v 2 Nge Saul me ekewe re Israel ra pwal mwichefengen o nom lon ewe lemolun Ela. Ikenan ra atettel lon tettelir pwe repwe maun ngeni ekewe re Filistia. \v 3 Ekewe re Filistia ra nom won eu chuk me epek, nge ekewe re Israel ra nom won eu chuk me pwal epek, nge eu lemol a nom lefiler. \v 4 Iwe, a towu eman mwän mi pwora seni lenien sounfiun Filistia itan Koliat seni Kat, ükükün langataman tiu fiit. \v 5 A imweimw eu akau seni piras, a pwal üföüf echö sekit, choun ina epwe ükükün ipükü rüe me limu paun piras. \v 6 A wor chechen pechen seni piras, nge efoch kükün siles seni piras a nom won sökürün. \v 7 Amwüchün wokun siles a oumong usun chök öün efoch öüün waaseres, nge choun ewe mas mi nom mesen wokun siles ina epwe ükükün engol me limu paun mächä. Iwe, nöün chon uwei an tittin maun a akom mwan. \v 8 Koliat a ütä o puchörüla ren ekewe re Israel o apasa, “Pwota oua feito o atettelikemi pwe oupwe maun? Ifa usun, sap ngang eman re Filistia, nge ämi nöün Saul amanau? Oupwe filätä eman mwän fän itemi, epwe feito rei o fiu ngeniei. \v 9 Are a akufuei o nieila, äm aipwe nöümi amanau. Nge are ngang üa akufu o niela, ämi oupwe nöüm amanau.” \v 10 Mürin, ewe re Filistia a üra, “Üpwe apälüa ekewe re Israel ikenai, oupwe tinato rei eman mwän pwe aipwe fiu.” \v 11 Lupwen Saul me ekewe re Israel meinisin ra rongorong än ewe re Filistia kei kapas, ra rükö o fokun niuokus. \p \v 12 Iwe, Tafit nöün Jesi eman re Efrat seni Petleem lon Juta. Jesi a wor waluman nöün mwän. Lon fansoun mwün Saul, ewe mwän a fen chinlap o ieritam. \v 13 Iwe, nöün Jesi kewe ülüman mwän mi watte ra eti Saul le maun. Ewe mwänichi itan Eliap tapweto Apinatap, nge ewe aülümanün Sama. \v 14 Nge Tafit ewe setiputur. Iwe, lupwen ekewe ülüman mi watte ra eti Saul, \v 15 Tafit a akaliwin lefilen ewe leni ia Saul a nom ie me Petleem, pwe epwe tümwünü nöün saman sip. \v 16 Iwe, lon ükükün faik rän ewe re Filistia a pwäto, a ütä iteiten lesosor me lekuniol o witi iö epwe fiu ngeni. \p \v 17 Lon eu rän Jesi a üreni Tafit nöün we mwän, “Kopwe angei ilik paun föün wiich mi tün me ekei engol fochun pilawa fän iten pwiüm kewe o müttir uweerela ngeni ewe ia ra nom ie. \v 18 Kopwe pwal angei ekei engol chiis o uweerela ren ewe meilapen sounfiu. Kopwe pii usun pwiüm kewe o uwato och pisekin pwärätä seniir.” \p \v 19 Lon ei fansoun ewe king Saul me pwin Tafit kewe, pwal ekewe re Israel ra nom lon ewe lemolun Ela pwe repwe maun ngeni ekewe re Filistia. \v 20 Iwe, Tafit a pwätä lesosorusich o likitala ekewe sip ren eman chon tümwün, a angei ekewe mongö o feila, usun Jesi a allük ngeni. A tori ewe lenien sounfiu, lupwen ekewe sounfiun Israel ra towu lon ewe wirasen maun fän ar akarükaken maun. \v 21 Iwe, ekewe re Israel me ekewe re Filistia ra tötöfengen pwe repwe maun, eu mwichen sounfiu me pwal eu ra awesewesfengen. \v 22 Nge Tafit a likiti ekewe mongö ngeni ewe chon tümwünü pisek, a säla ren ewe mwichen sounfiu o kapong ngeni pwin kewe. \v 23 Lupwen a chüen kapas ngeniir, Koliat ewe mwän mi pwora eman re Filistia seni Kat a towu seni ewe mwichen sounfiun Filistia o üra ekewe kapas usun chök me mwan. Iwe, Tafit a rongorong an kewe kapas. \p \v 24 Nge lupwen ekewe re Israel ra küna ewe mwän, meinisin ra sü seni, pun ra fokun niuokus. \v 25 Iwe, ekewe re Israel ra kapasfengen lefiler, “Oua küna ei mwän mi feito? Ellet a feito pwe epwe apälüa Israel. Iö mi niela ätei, ewe king epwe lifang ngeni pisek mi chomong, epwe pwal apwüpwülüa ngeni nöün fefin o angasala chon leimwen saman seni takises me lon Israel.” \v 26 Tafit a aisini ekewe mwän mi nom ünükün, “Met epwe fis ngeni ewe mwän mi niela ei re Filistia o uwei seni Israel ewe itengau? Pun iö ei re Filistia esap sirkomsais, pwe epwe apälüa ewe mwichen sounfiu nöün ewe Kot mi manau?” \v 27 Iwe, ekewe aramas ra pälüeni lon ewe chök pälüen, “Iei usun epwe fis ngeni ewe mwän mi niela ätenan.” \p \v 28 Nge Eliap pwin Tafit watte a rong mine Tafit a eäni kapas ngeni ekewe mwän. Iwe, Eliap a fokun song ngeni Tafit o üreni, “Pwota ka feito ikei? Iö ka likiti ngeni ekewe ekoch sip lon ewe fanüapö? Üa silei om lamalamtekia me ekiekingauen lelukom. Pun ka chök feito pwe kopwe katol ewe maun.” \v 29 Iwe, Tafit a ais, “Meta üa föri iei? Üsap mwo nge ais och?” \v 30 Mürin, a kul seni pwin we o kul ngeni pwal eman. Iwe, a pwal fos ngeni lon ewe chök ititin, nge ekewe aramas ra pälüeni usun chök mesemwan. \p \v 31 Iwe, ekoch ekewe re Israel ra rongorong mine Tafit a apasa o apworausa ngeni Saul. Mürin, Saul a titi Tafit. \v 32 Tafit a üreni Saul, “Ai king, esap wor eman epwe niueiti ei re Filistia. Pun ngang noum ei chon angang üpwe feila o fiu ngeni.” \v 33 Nge Saul a üreni Tafit, “En kosap pwäk le feila fiu ngeni ewe re Filistia, pun en eman chök alüalät, nge i eman soumaun seni lealüalün.” \v 34 Tafit a üreni Saul, “Ngang noum ei chon angang üa wisen tümwünü sip fän iten semei. Iwe, lupwen a feito eman laion ika eman pear o turufi eman nienifön sip seni ewe pwiin sip, \v 35 üa tapweri, üa fiu ngeni o amanaua ewe man seni leawan. Nge lupwen ewe manmwacho a ü ngeniei, üa turufi ölüsan, üa fiu ngeni o niela. \v 36 Ngang noum ei chon angang üa fen kakawet laion me pear. Iwe, ei re Filistia esap sirkomsais epwe usun chök ekewe manmwacho, pun a apälüa ewe mwichen sounfiu nöün ewe Kot mi manau. \v 37 Ewe Samol mi Lapalap mi amanauaei seni ewe laion me ewe pear epwe pwal amanauaei seni ei re Filistia.” Saul a üreni Tafit, “Kole feila, ewe Samol mi Lapalap epwe etuk.” \v 38 Mürin, Saul a aüföüfa Tafit ngeni üfan üföüfen maun. A eimweimwa ngeni eu akau mi för seni piras o aüföüfa ngeni echö sekit mächä. \v 39 Iwe, Tafit a pwal rietä nöün Saul ketilas won üfan o sotuni le fetal, nge esap tongeni, pun esap örüniir. Mürin, Tafit a üreni Saul, “Üsap tongeni fetal fän ekei pisek.” Iei mine Tafit a pwilitätiu ekei üf. \v 40 Mürin a angei wokun, a fili limeföü fau mi motoutou seni ewe öüwö o isenirelong lon an pwotou. Iwe, a feila o kan ngeni ewe re Filistia fän nöün öülül. \p \v 41 Iwe, ewe re Filistia a pwal feito o kan ngeni Tafit, nge nöün chon uwei an tittin maun a akom mwan. \v 42 Nge lupwen a nenengeni Tafit, a küna pwe Tafit a chüen eman alüalät, a woparapar o äteöch. \v 43 Iwe, a turunufasei. A üreni Tafit, “Ifa usun, ngang eman kolak pwe ka feito rei fän wok?” Iwe, a otteki ngeni Tafit iten an kewe kot. \v 44 A üreni Tafit, “Kopwe feito rei, ngang üpwe aochocha ngeni ekewe machang me ekewe manmwacho fitukom.” \v 45 Mürin, Tafit a üreni ewe re Filistia, “En ka feito rei fän efoch ketilas, efoch fisika me efoch siles. Nge ngang üa feila reöm fän iten ewe Samol mi Unusen Manaman, ewe Kot än ewe mwichen sounfiun Israel en ka apälüa. \v 46 Ikenai ewe Samol mi Lapalap epwe atolongok lepei, nge ngang üpwe niikela o pöküela üom. Üpwe pwal ngeni ekewe machang me ekewe manmwacho somän ekewe sounfiun Filisita. Mürin, aramasen fanüfan meinisin repwe silei pwe mi wor eman Kot lon Israel. \v 47 Nge chokei meinisin mi nom ikei repwe silei pwe ewe Samol mi Lapalap a amanaua nöün aramas sap ren ketilas me siles. Pun ewe maun än ewe Samol mi Lapalap, nge i epwe atolongakemi meinisin fän nemeniem.” \p \v 48 Iwe, lupwen ewe re Filistia a kaneto pwe epwe fiu ngeni Tafit, Tafit a müttir sä ngeni ewe wirasen maun pwe epwe fiu ngeni. \v 49 Iwe, Tafit a rölong lon an we pwotou, a angei eföü fau o anomu lon an we öülül. Mürin a nouti ewe fau o küw won eten mesen Koliat. Iwe, ewe fau a kokolong lon eten mesan pwe a turula o chapala won pwül. \p \v 50 Iei usun Tafit a akufu o niela Koliat ren eu öülün me eföü fau, nge sap ren ketilas. \x + \xo 17.50 \xt 2.Sam 21.19\x* \v 51 Mürin, Tafit a säla o ütä won Koliat. A üttawu nöün Koliat we ketilas me lon sittan o pöküela üan. Iwe, lupwen ekewe re Filistia ra küna pwe nöür soumaun a mäla, ra sü. \x + \xo 17.51 \xt 1.Sam 21.9\x* \v 52 Nge ekewe re Israel me re Juta ra ütä fän arükak o tapweri ekewe re Filistia tori Kat pwal tori asamalapen ewe telinimw Ekron. Iwe, ekewe re Filistia mi kinas ra turula o mäla won ewe al ngeni Sa-araim, pwal ngeni Kat me Ekron. \v 53 Lupwen ekewe re Israel ra liwinto seni ar tapweri ekewe re Filistia, ra angei ekewe pisek mi nom lon ewe lenien sounfiun Filistia. \v 54 Nge Tafit a angei möküren Koliat o uwala Jerusalem, nge än Koliat kewe pisekin maun a uwala lon imwan. \p \v 55 Iwe, lupwen Saul a küna pwe Tafit a feila pwe epwe fiu ngeni ewe re Filistia, a aisini Apner ewe chon nemeni ewe mwichen sounfiu, “Apner, nöün iö ewe alüalät?” Nge Apner a pälüeni, “Mwo manauom ai king, üsap silei.” \v 56 Ewe king a apasa, “Kopwe aisfetal ika nöün iö ewe alüal.” \v 57 Lupwen Tafit a liwinto seni an niela Koliat, Apner a emwenala ren Saul, nge möküren Koliat a chüen nom lepöün. \v 58 Iwe, Saul a aisini, “En nöün iö?” Nge Tafit a pälüeni, “Ngang nöün noum chon angang Jesi ewe re Petleem.” \c 18 \s1 Jonatan a pwon ngeni Tafit \sr 18.1-5 \p \v 1 Iwe, lupwen Tafit a wes me kapas ngeni Saul, Jonatan nöün Saul we a pwipwi ngeni Tafit seni lon letipan o echeni usun an püsin echeni. \v 2 Lon ewe ränin Saul a angei Tafit pwe epwe nom ren, nge esap chüen mochen mwüt ngeni pwe epwe liwiniti imwen saman. \v 3 Mürin, Jonatan a eäni eu pwon ngeni Tafit pwe repwe pwipwifengen tori feilfeilachök, pun a echeni usun an echeni püsin manauan. \v 4 Jonatan a pwilitawu üfan a üföüf o ngeni Tafit, a pwal ngeni üfan üfen maun, pwal mwo nge nöün ketilas, nöün likapich me an pelit. \v 5 Iwe, a fisiöch än Tafit angang ekis meinisin ia Saul a tinala ie. Iei mine Saul a seikätä pwe epwe eman chon nemeni sounfiu. Ei akot ekewe aramas me nöün Saul kewe meilapen sounfiu ra fokun tipeeu ngeni. \s1 Saul a lolowo ngeni Tafit \sr 18.6-30 \p \v 6 Lupwen ekewe sounfiu ra liwiniti lenier mürin än Tafit niela Koliat, ekewe fefin ra towu seni ekewe telinimwen Israel meinisin pwe repwe churi ewe king Saul. Ra köl fän pwapwa o pworuk fän pisekin kaktai me pisekin ettik. \v 7 Iwe, lupwen ekewe fefin ra pworuk, ra eäni lon ar köl, “Saul a niela ngeröü, nge Tafit a niela lap seni engol ngeröü.” \x + \xo 18.7 \xt 1.Sam 21.11; 29.5\x* \v 8 Mürin, Saul a fokun song, pun a oput ekei kapas. Iwe, a apasa, “Ra ngeni Tafit lap seni engol ngeröü, nge ngang ra ngeniei ngeröü. Met chüen mangen an epwe nemeni ewe mwü?” \v 9 Iwe, Saul a meselolowo ngeni Tafit seni lon ewe ränin feila. \p \v 10 Nge sorotän ewe rän, eman ngün mi afeiengau seni Kot a feitiu won Saul pwe a arochorochfeil lon imwan. Lon ei otun Tafit a ettiki ewe kitar, usun a föri iteiten rän, nge Saul a amwöchü efoch siles lepöün. \v 11 Iwe, Saul a posu ngeni Tafit ewe siles, pun a ekiekin apwera ngeni ewe tit. Nge Tafit a mär seni fän ruu. \p \v 12 Iwe, Saul a niuokusiti Tafit, pun ewe Samol mi Lapalap a eti Tafit, nge a likitala i. \v 13 Iei mine Saul a tinala Tafit seni fän mesan o seikätä pwe epwe meilapen engeröü sounfiu. Iwe, Tafit a emweni ekewe mwän le maun. \v 14 Iwe, a fisiöch än Tafit angang meinisin, pun ewe Samol mi Lapalap a eti. \v 15 Nge lupwen Saul a küna pwe än Tafit angang a fisiöch, a lapala an niuokusiti. \v 16 Nge ekewe chon Israel me chon Juta meinisin ra tongei Tafit, pun i a fokun emwenöchüür le maun. \p \v 17 Mürin, Saul a üreni Tafit, “Iei i nei finichi Merap, üpwe ngonuk pwe pwülüom. Nge kopwe chök angang ngeniei fän pwora o eäni än ewe Samol mi Lapalap maun.” Pun Saul a ekieki, “Ekewe chon Filistia repwe niela Tafit, nge sap ngang.” \v 18 Nge Tafit a üreni Saul, “Ngang iö, nge iön aramasei me familien semei me lon Israel pwe üpwe pwülüeni nöün king?” \v 19 Nge lupwen a tori fansoun pwe Merap nöün Saul we föpwül epwe le itä pwülüeni Tafit, Saul a apwüpwülüa ngeni Atriel ewe re Mehola. \p \v 20 Iwe, Mikal nöün Saul we föpwül a efich Tafit. Iwe, lupwen ra asile ngeni Saul ei pworaus, a fokun sani. \v 21 Pun Saul a ekieki, “Üpwe apwüpwülüa Mikal ngeni Tafit, pwe epwe eu lenien likatup ngeni, nge ekewe chon Filistia repwe niela.” Iei mine Saul a üreni Tafit fän aruuan, “Iei üpwe apwüpwülüa ngonuk nei.” \v 22 Mürin, Saul a allük ngeni nöün kewe chon angang, pwe repwe kapas ngeni Tafit le monomon o üra, “Ewe king a fokun sanuk, pwal nöün kewe nöüwis meinisin ra echenuk. Iei a tori otun om kopwe pwülüeni nöün ewe king.” \v 23 Iwe, nöün Saul kewe chon angang ra apworausa ekei kapas ngeni Tafit. Nge Tafit a üra, “Ifa usun, oua ekieki pwe a mecheres ngeniei ai üpwe pwülüeni nöün ewe king? Ngang eman aramas mi wöüngau, esap pwal wor itei.” \v 24 Iwe, nöün Saul kewe chon angang ra asile ngeni Saul mine Tafit a apasa. \v 25 Mürin, Saul a üreniir pwe repwe asile ngeni Tafit, “Ewe king esap mochen och kiis, chilon chök ipükü ünüchen ewe kükün inis seni ekewe chon Filistia, pwe epwe ngeni chon oputan chappen ar föför.” Iei usun Saul a ekieki pwe ekewe chon Filistia repwe niela Tafit. \v 26 Nge lupwen nöün Saul kewe chon angang ra üreni Tafit ekei kapas, Tafit a pwapwaiti pwe epwe pwülüeni nöün ewe king föpwül. Iwe, mwen an epwe müch ewe fansoun mi kaüküla, \v 27 Tafit me nöün sounfiu ra feila o niela rüepükü re Filistia. Iwe, a uwato ünüchen kükün inisir o aleaniretiu ngeni ewe king, pwe epwe tongeni pwülüeni nöün. Mürin Saul a ngeni Tafit nöün föpwül Mikal pwe pwülüan. \v 28 Lupwen Saul a küna o mefi pwe ewe Samol mi Lapalap a eti Tafit, nge Mikal nöün föpwül a pwal tongei, \v 29 a lapala an niuokusiti Tafit. Iei mine Saul a oput Tafit lon ränin manauan meinisin. \p \v 30 Iwe, iteiten fansoun, lupwen ekewe samolun Filistia ra feito pwe repwe maun, Tafit a angangöch le maun lap seni nöün Saul kewe meilapen sounfiu. Iei mine Tafit a fokun iteföüla. \c 19 \s1 Saul a anenna Tafit pwe epwe niela \sr 19.1-24 \p \v 1 Iwe, Saul a kapas ngeni Jonatan nöün we mwän, pwal ngeni nöün kewe chon angang meinisin, pwe repwe niela Tafit. Nge Jonatan nöün we mwän a fokun tongei Tafit. \v 2 Iei mine a üreni Tafit, “Saul semei we a anennok pwe epwe niik. Kopwe afäluk lesosorun lesor, kopwe nom lon eu leni mi monomon o op. \v 3 Nge ngang üpwe feila o ütä ünükün semei lon ewe mälämäl, ia en ka op ie. Üpwe kapas ngeni semei usum, nge are üa silei och, üpwe asile ngonuk.” \v 4 Iwe, Jonatan a kapasöch usun Tafit ngeni Saul saman we o üreni, “Ai king, kosap tipis ngeni noum chon angang Tafit, pun i esap tipis ngonuk, nge an föför a fen öch ngonuk. \v 5 Pun a fangala manauan, lupwen a niela Koliat, nge ewe Samol mi Lapalap a afisi eu win mi lapalap fän iten chon Israel meinisin. En ka küna o fokun pwapwa ren. Pwota ka mochen tipis ngeni Tafit, eman mwän esap wor an tipis, ren om ekiekin niela, nge esap wor popun?” \v 6 Iwe, Saul a aüselinga alon Jonatan o pwon fän akapel, “Mwo manauen ewe Samol mi Lapalap, Tafit esap ninnila.” \v 7 Iei mine Jonatan a kökköri Tafit o pwäri ngeni ekei pworaus meinisin. Mürin, a emwenala Tafit ren Saul pwe a angang ngeni usun me mwan. \p \v 8 Iwe, a pwal fisisefäl maun. Nge Tafit a feila maun ngeni ekewe chon Filistia o fokun akufuur, pwe ra sü me mwan. \v 9 Lon eu rän eman ngün mi afeiengau seni ewe Samol mi Lapalap a feitiu won Saul, lupwen a mot lon imwan o amwöchü wokun siles lepöün. Nge Tafit a ettiki ewe kitar. \v 10 Iwe, Saul a angei wokun siles o ekiekin apwera Tafit ngeni ewe etiip. Nge Tafit a müttir olu wokun Saul we, pwe a chök küw ewe etiip. Iwe, Tafit a süla seni Saul. \p \v 11 Lon ewe pwinin Saul a tinala chon künö ren imwen Tafit pwe repwe aköürü Tafit, pun a ekiekin niela Tafit lon ewe sorotän. Nge Mikal pwülüen Tafit a üreni, “Are kosap kütta manauom lon ei pwinin, lesor kopwe ninnila.” \x + \xo 19.11 \xt Kölf 59\x* \v 12 Iei mine Mikal a aürätiu Tafit me lon eu asamwacho. Iwe, Tafit a süla. \v 13 Mürin, Mikal a angei eu uluulun anün leimw o akonala won ewe peet, a anomu eu mangaku seni ülöülen kuuch won möküran o pwölüela fän echö chenikam. \v 14 Lupwen Saul a tinala ekewe chon künö pwe repwe angei Tafit, Mikal a apasa, “Tafit a samau.” \v 15 Nge Saul a tinsefälila ekewe chon künö pwe repwe püsin nenengeni Tafit o üreniir, “Oupwe ekieto rei Tafit won an peet pwe üpwe niela.” \v 16 Nge lupwen ekewe chon künö ra tolong lon ewe imw, ra küna pwe eu uluulun anün leimw a nom won ewe peet, nge eu mangaku seni ülöülen kuuch a nom won möküran. \v 17 Saul a aisini Mikal, “Pwota ka atupuei o mwüt ngeni ewe chon oputaei pwe a sü seniei?” Nge Mikal a pälüeni, “A üreniei pwe epwe nieila, are üsap mwüt ngeni pwe epwe sü.” \p \v 18 Iwe, Tafit a süla o sü ngeni Samuel lon Rama. A apworausa ngeni meinisin mine Saul a föri ngeni. Mürin, ir me Samuel ra feila o nom lon Naiot. \v 19 Iwe, a wor eman a asile ngeni Saul pwe Tafit a nom Naiot lon Rama. \v 20 Mürin, Saul a tinala chon künö pwe repwe turufi Tafit. Iwe, lupwen ra küna ewe mwichen soufos pwe ra osuni, nge Samuel a akom mwer, Ngünün Kot a feitiu won nöün Saul kewe chon künö pwe ra pwal osuni. \v 21 Lupwen ei pworaus a tori Saul, a pwal tinala eu mwichen chon künö, nge ir ra pwal osuni. Mürin, Saul a tinala chon künö fän aülüngatin, nge ir ra pwal osuni. \v 22 Mürin, püsin i a feila Rama o tori ewe chönüttu mi watte lon Seku. Iwe, a ais, “Ia Samuel me Tafit ra nom ie?” Eman a üra pwe ra nom Naiot lon Rama. \v 23 Iei mine Saul a feila ngeni Naiot lon Rama. Nge Ngünün Kot a pwal feitiu won Saul, pwe lupwen an fetal a osuni tori a tori Naiot. \p \v 24 Iwe, Saul a pwal pwilitala üfan, a pwal osuni me fän mesen Samuel o kon fän üfan üföüfen lon lon unusen ewe rän me lon unusen ewe pwin. Iei mine a fis ewe kapas, “Ifa usun, Saul a pwal eman lein ekewe soufos?” \x + \xo 19.24 \xt 1.Sam 10.11-12\x* \c 20 \s1 Tafit me Jonatan ra anükü ar pwipwifengen \sr 20.1-42 \p \v 1 Mürin, Tafit a sü seni Naiot lon Rama, a feila ren Jonatan o aisini, “Met ü föri? Met ai pupungau? Nge met ai tipis ngeni semom we, pwe a küttaei pwe epwe nieila?” \v 2 Nge Jonatan a üreni Tafit, “Kosap ekieki ena sokun. Kosap fokun mäla. Nengeni, semei esap föri och mettoch mi watte ika kükün, are esap akomwen pwäri ngeniei. Pwota semei epwe aopala ei föför seniei? Esap ina usun.” \v 3 Nge Tafit a pälüeni, “Semom we a fokun silei pwe en ka fokun echeniei. Ina popun a ekieki pwe esap öch om kopwe silei an we föför, pwe kete letipeta ren. Nge ellet, mwo manauen ewe Samol mi Lapalap me manauom, a chök wor eu ipw lefilei me mäla.” \v 4 Mürin, Jonatan a üreni Tafit, “Meinisin mine ka apasa üpwe föri fän itom.” \v 5 Nge Tafit a üreni Jonatan, “Lesor pwinin elingeling. Ngang üpwe wisen eti ewe king le mongö. Kopwe mwüt ngeniei pwe üpwe feila o op lemäl tori lekuniolun ewe aülüngatin rän. \x + \xo 20.5 \xt Num 28.11\x* \v 6 Are semom we a mefi pwe üsap nom, mürin kopwe üra, ‘Tafit a fokun tüngoreei pwe üpwe mwüt ngeni an epwe feila Petleem an we telinimw. Pun ei otun unusen an we famili a kan afisi an asor iteiten ier me ikenan.’ \v 7 Iwe, are semom we epwe apasa, ‘A mürina,’ mürin ngang üa tongeni kinamwe. Nge are epwe song ren, kopwe silei pwe a ekiekin afeiengauaei. \v 8 Iei mine kopwe kirikiröch ngeniei ngang noum chon angang, pun ka fen eäni eu pwon mi pin ngeniei. Nge are a wor ai pupungau, kopwe püsin nieila, pun pwota kopwe emwenieila ren semom pwe i epwe nieila?” \v 9 Iwe, Jonatan a üra, “Kosap fokun ekieki ena sokun. Are üpwe silei pwe semei we a ekiekin afeiengauok, ifa usun, üsap pwäri ngonuk?” \v 10 Mürin, Tafit a aisini Jonatan, “Iö epwe asile ngeniei are semom epwe pälüenuk fän song?” \v 11 Iwe, Jonatan a üreni Tafit, “Etto, sipwe feila lemäl.” Iei mine ra feilapök lemäl. \p \v 12 Mürin, Jonatan a üreni Tafit, “Ewe Samol mi Lapalap, ewe Koten Israel, epwe ach chon pwärätä. Ei otun lesor ika lon aülüngatin rän üpwe engingi semei. Are epwe ekiöch ngonuk, üpwe tinala pworaus o pwäri ngonuk. \v 13 Nge are semei a ekiekin afeiengauok, ewe Samol mi Lapalap epwe nieila, are üsap pwäri ngonuk o tinukela pwe kopwe feila fän kinamwe. Ewe Samol mi Lapalap epwe etuk usun a eti semei. \v 14 Are ngang üpwe chüen manau, kopwe eäni ngeniei än ewe Samol mi Lapalap kirikiröch. Nge are üpwe mäla, \v 15 kosap aükätiu om kirikiröch seni chon leimwei tori feilfeilachök, pwal lupwen ewe Samol mi Lapalap epwe ärawu seni won fanüfan chon oputom meinisin.” \x + \xo 20.15 \xt 2.Sam 9.1\x* \v 16 Iei usun Jonatan a eäni eu pwon ngeni ewe familien Tafit o üra, “Ewe Samol mi Lapalap epwe ngeni chon oputen Tafit chappen ar föför.” \v 17 Iwe, Jonatan a föri pwe Tafit a pwonsefäl won an tong ngeni, pun Jonatan a echeni Tafit usun an echeni püsin manauan. \p \v 18 Mürin Jonatan a üreni Tafit, “Lesor pwinin elingeling. Repwe mefi pwe kosap nom, pun leniom epwe pön. \v 19 Nge lon ewe aülüngatin rän repwe fokun mefi pwe kosap nom. Mürin kopwe feila ren ewe leni ia ka op ie me mwan. Kopwe op ikenan ünükün ewe ioien fau. \v 20 Iwe, üpwe likapichi ngeni lepekin ewe ioien fau ülüföü föün esefich, usun üpwe likapichi ngeni eu lenien ännen. \v 21 Mürin üpwe tinala eman ät o üreni pwe epwe kütta ekewe föün esefich. Are üpwe üreni ewe ät, ‘Nengeni, ekewe esefich ra nom pekitoom, kopwe angeer,’ mürin ka tongeni feito. Pun mwo manauen ewe Samol mi Lapalap, kopwe manau, nge kosap feiengau. \v 22 Nge are üpwe apasa ngeni ewe ät, ‘Nengeni, ekewe föün esefich ra nom pekiloom,’ mürin kopwe feila, pun ewe Samol mi Lapalap a tinukela. \v 23 Nge mine en me ngang sa kapasfengen usun, ewe Samol mi Lapalap epwe chon pwärätä lefilach tori feilfeilachök.” \p \v 24 Iei mine Tafit a op lemäl. Nge lupwen a tori pwinin elingeling, ewe king a mot ngeni chepel pwe epwe mongö. \v 25 Iwe, ewe king a mot won lenian kükü ngeni ewe etiip usun me mwan, Jonatan a mot sasape ngeni, Apner a mot ünükün, nge lenien Tafit a pön. \p \v 26 Iwe, Saul esap apasa och lon ewe ränin, pun a ekieki, “Eli a fis och ngeni pwe a nom lon tettelin chon limengau.” \v 27 Nge lon ewe aruuen rän lesosorun mürin ewe pwinin elingeling lenien Tafit a chüen pön. Iwe, Saul a aisini Jonatan, “Pwota Tafit esap etto nänew ika ikenai pwe epwe eti ei mongö?” \v 28 Nge Jonatan a pälüeni Saul, “Tafit a fokun tüngorei pwe üpwe mwüt ngeni an epwe feila Petleem. \v 29 Iwe, a üra, ‘Kose mochen mwüt ngeniei pwe üpwe feila, pun ai famili a eäni och asor lon ewe telinimw, nge pwi a allük ngeniei pwe üpwe nom ikenan. Iei mine, are üa küna ümöümöch me reöm, kopwe mwüt ngeniei pwe üpwe feila o churi pwii kana.’ Iei popun pwe esap nom lon lenian ren om we chepel.” \p \v 30 Mürin, Saul a song ngeni Jonatan o üreni, “En nöün eman fefin mi lükümach o tipeförea. Üa silei pwe ka peni Tafit, ka püsin asäwok ren pwal inelapom. \v 31 Pun lon ükükün tamen manauen Tafit won fanüfan wisom wisen king me mwum esap fisitä. Iei mine kopwe müttir titi Tafit o emwenato rei, pun epwe fokun ninnila.” \v 32 Mürin, Jonatan a aisini Saul, “Pwota epwe ninnila? Meta a föri?” \v 33 Nge Saul a posu ngeni Jonatan wokun siles pwe epwe niela. Mürin, Jonatan a silei pwe saman a fokun ekiekin niela Tafit. \v 34 Iwe, Jonatan a ütä seni ewe chepel fän an lingeringerin song, nge esap mongö lon ewe aruuen ränin ewe maram, pun a lolilenäsini Tafit, pokiten saman a aitengaua. \p \v 35 Lesosorun sorotän ewe rän Jonatan a feila lemäl pwe epwe churi Tafit usun a pwon ngeni, nge eman kükün ät a eti. \v 36 Iwe, Jonatan a üreni ewe ät, “Kopwe säla o kütta ekewe föün esefich üpwe likapichirela.” Nge lupwen ewe ät a säla, Jonatan a likapichiela eföü föün esefich pekilan ewe ät. \v 37 Lupwen ewe ät a tori ewe leni, ia Jonatan a likapichiela ewe föün esefich ie, Jonatan a kökköla mürin, “Ifa usun, ewe föün esefich esap nom pekiloom? \v 38 Kopwe müttir, kosap mang, kosap chök ütä.” Iwe, ewe ät a angei ewe föün esefich o feito ren an samol, \v 39 nge esap silei wewen. Jonatan chök me Tafit ra silei wewen ei lapalap. \v 40 Iwe, Jonatan a ngeni ewe ät an pisekin maun o üreni, “Kopwe feila o uweerela lon ewe telinimw.” \v 41 Mürin än ewe ät feila, Tafit a ütä me ünükün ewe ioien fau, a chapetiu lepwül o tütiu fän ülüngat. Iwe, ra mitirifengeniir o kechüfengen, tori Tafit a kon leüömong le kechü. \v 42 Iwe, Jonatan a üreni Tafit, “Kopwe feila fän kinamwe. Sa eäni ewe pwonen pwipwifengen fän akapel iten ewe Samol mi Lapalap, pwe i epwe chon pwärätä lefilach pwal lefilen mwirimwiri me mwirimwirum tori feilfeilachök.” Mürin, Tafit a feila, nge Jonatan a liwiniti ewe telinimw. \c 21 \s1 Tafit a sü seni Saul \sr 21.1–22.5 \p \v 1 Iwe, Tafit a feila Nop ren ewe souasor Ahimelek. Nge Ahimelek a feito fän chechech pwe epwe churi Tafit o aisini, “Pwota ka akaleman chök, nge esap wor eman a etuk?” \v 2 Iwe, Tafit a üreni Ahimelek, “Ewe king a awisa ngeniei och angang o üreniei pwe üsap asile ngeni eman usun ewe angang i a tini ngeniei ika ewe wis a awisa ngeniei. Iei mine üa pwon ngeni ekewe mwän repwe etiei pwe üpwe churiir lon eu leni. \v 3 Ifa usun, met a wor reöm? Ika mi wor reöm limefoch pilawa ika met echök a wor ikei, kopwe ngeniei.” \v 4 Nge ewe souasor a üreni Tafit, “Esap wor rei och sokun pilawa, nge pilawa mi pin chök. Ifa usun ekewe mwän, ra tümwünü inisir seni fefin?” \v 5 Iwe, Tafit a pälüeni ewe souasor, “Ellet, fefin resap kan ngenikem iteiten fansoun, lupwen aia feila ngeni äm sai. Pisekin ekewe mwän ra pin pwal mwo nge lupwen iteiten äm sai. Ifa usun, esap fen lapala pinin pisekir ikenai?” \v 6 Iei mine ewe souasor a ngeni Tafit ewe pilawa mi pin. Pun esap wor pilawa ikenan, nge ewe pilawa mi pin chök, a kärän chök angei seni fän mesen ewe Samol mi Lapalap pwe epwe akasiwil ngeni pilawa mi umufö lon ewe ränin. \x + \xo 21.6 \xt Mat 12.3-4; Mark 2.25-26; Luk 6.3\x* \p \v 7 Iwe, lon ewe ränin a wor eman mwän me lein nöün Saul chon angang a nom ikenan, pun a nomotiu lon ewe imw mi pin fän mesen ewe Samol mi Lapalap. Iten ei mwän Toek eman re Etom, i meilapen nöün Saul chon tümwünü man. \p \v 8 Iwe, Tafit a üreni Ahimelek, “Ifa usun, mi wor reöm efoch siles ika efoch ketilas ka tongeni ngeniei? Pun ngang üsap uwei efoch nei ketilas ika ai pisekin maun, pokiten än ewe king angang a fokun tawat.” \v 9 Nge ewe souasor a üra, “A nom ewe ketilas nöün Koliat ewe re Filistia en ka niela me lon ewe lemolun Ela. A tükütük lon echö mangaku o nom lükün ewe üf itan efot. Are ka mochen angei, kopwe angei, pun esap wor efoch lükün ena mi nom ikei.” Nge Tafit a üra, “Esap wor efoch ketilas mi mürina lükün na, kose mochen kopwe ngeniei.” \x + \xo 21.9 \xt 1.Sam 17.51\x* \p \v 10 Lon ewe ränin Tafit a süla seni Saul o feila ren Akis ewe kingen Kat. \v 11 Nge nöün Akis chon angang ra aisini Akis, “Ifa usun, esap iei i Tafit kingen ewe fanü Israel? Sap i ewe mwän ekewe fefin ra kölüfengeni usun lon ar pworuk: Saul a niela ngeröü, nge Tafit a niela lap seni engol ngeröü?” \x + \xo 21.11 \xt 1.Sam 18.7; 29.5\x* \v 12 Iwe, Tafit a ekieki ekei kapas lon lelukan o fokun niuokusiti Akis ewe kingen Kat. \x + \xo 21.12 \xt Kölf 56\x* \v 13 Iei mine Tafit a siwili sokun me fän meser, a pwomweni pwomwen eman mi umwes o kitipöppö, lupwen ra amwöchü. A pwal sukusukuw asamalapen tittin ar telinimw o asürätiu atufan won ölüsan. \x + \xo 21.13 \xt Kölf 34\x* \v 14 Mürin, Akis a üreni nöün kewe chon angang, “Nengeni, ewe mwän a umwes. Pwota oua fen emwenato rei? \v 15 Ifa usun, esap wor rei mwän mi umwes, pwe oua pwal emwenato rei ei mwän pwe epwe aweiresiei ren an sokuni sokun chon umwes me fän mesei? Ifa usun, ei mwän epwe nom lon imwei?” \c 22 \p \v 1 Iwe, Tafit a feila seni Kat o süla lon ewe föimw mi nom asen ewe telinimw Atulam. Nge lupwen pwin kewe me chon leimwen saman meinisin ra rong usun, ra feila ren ikenan. \x + \xo 22.1 \xt Kölf 57; 142\x* \v 2 Pwal chokewe meinisin mi nom lon riaföü, meinisin mi wor ar liwinimang me meinisin mi kinamwengau ra chufengen ren, nge Tafit a nöür souemwen. Iwe, iteiten chokewe mi nom ren ina epwe ükükün föpükü mwän. \p \v 3 Seni ikenan Tafit a feila Mispa lon Moap o üreni ewe kingen Moap, “Kose mochen kopwe mwüt ngeni semei me inei pwe repwe nom reöm, tori üpwe silei mine Kot epwe föri fän itei.” \v 4 Iwe, a likitiir ren ewe kingen Moap, nge ir ra nom ren lon unusen ewe fansoun Tafit a nom lon ewe lenien op mi pöchökül. \v 5 Mürin, ewe soufos itan Kat a feito ren Tafit o üreni, “Kosap chök nom lon ewe lenien op mi pöchökül. Kopwe feila lon ewe fanü Juta.” Iei mine Tafit a feil seni ikenan o feila lon ewe wöllapen Heret. \s1 Saul a niela ekewe souasor lon Nop \sr 22.6-23 \p \v 6 Iwe, Saul a rong pwe Tafit me ekewe mwän mi eti ra pwä. Saul a nom Kipea o mot fän efoch irä itan tamarisk won ewe pal, a kamwöch wokun siles, nge nöün kewe meilap meinisin ra ütä ünükün. \v 7 Iwe, Saul a üreni nöün kewe meilap mi ütä ünükün, “Oupwe rongorong, ämi re Peniamin. Ifa usun, Tafit epwe ngeni eman me eman leimi fanü me tanipin wain? Ifa usun, epwe atolongakemi lon wisen meilapen sounfiu won ngeröü me pükü? \v 8 Iei popun pwe ämi meinisin oua rawangauaei? Esap wor eman me leimi a pwäri ngeniei pwe nei mwän a föri eu pwonen atipeeu ngeni Tafit. Esap wor eman me leimi a chüngüei ika pwäri ngeniei pwe nei mwän a etipetipa Tafit nei we chon angang, pwe epwe ü ngeniei o opooperiei, usun a fis ikenai.” \v 9 Mürin, Toek ewe re Etom mi ütä lein nöün Saul kewe meilap a pälüeni, “Üa küna Tafit, lupwen a feito Nop ren Ahimelek nöün Ahitup we mwän. \v 10 Iwe, Ahimelek a angei öüröür seni ewe Samol mi Lapalap fän iten Tafit, a ngeni amötün, a pwal ngeni ewe ketilas nöün Koliat ewe re Filistia.” \x + \xo 22.10 \xt 1.Sam 21.7-9; Kölf 52\x* \p \v 11 Mürin, ewe king a titi ewe souasor Ahimelek me chon leimwen saman meinisin, ir ekewe souasor mi nom Nop. Ir meinisin ra feila ren ewe king. \v 12 Iwe, Saul a üra, “Kopwe aüseling, Ahimelek.” Nge Ahimelek a apasa, “Ewer, ai samol.” \v 13 Iwe, Saul a üreni, “Pwota oua rawangauaei, en me Tafit? Pwota ka mwüt ngeni pilawa me efoch ketilas, ka pwal angei öüröür seni Kot fän itan? Iei mine a ü ngeniei o opooperiei usun a fis ikenai.” \v 14 Mürin, Ahimelek a pälüeni ewe king, “Ai king, iö me lein noum chon angang a allükülük usun Tafit? A pwülüeni noum we föpwül, a pwal meilapen ewe mwichen sounfiu mi tümwünuk o iteüöch me lein chon leimwom. \v 15 Ifa usun, epwe kärän ikenai ai üpwe angei öüröür seni Kot fän itan? Apwi! Üa tüngor pwe en ai king kosap tip ngeniei ngang noum chon angang och ika ngeni chon leimwen semei meinisin. Pun ngang noum chon angang üsap fokun silei och usun ei pworaus.” \v 16 Nge ewe king a üra, “Ahimelek, ämi me chon leimwen semom meinisin oupwe fokun mäla.” \v 17 Mürin, ewe king a üreni ekewe sounfiu chon mas mi ütä ünükün, “Oupwe kul o niela nöün ewe Samol mi Lapalap kewe souasor, pun ra peni Tafit. Ra silei pwe Tafit a sü, nge resap pwäri ngeniei.” Nge nöün ewe king kewe nöüwis resap mochen angatä won nöün ewe Samol mi Lapalap kewe souasor, pwe repwe nirela. \v 18 Mürin, ewe king a üreni Toek, “En kopwe kul o niela ekewe souasor.” Iei mine Toek a kul o nirela. Lon ena rän a niela ükükün walik me limman souasor mi üföüf ewe üf itan efot. \v 19 Iwe, Saul a pwal niela meinisin mine a nom lon Nop ewe telinimwen souasor. A niela mwän me fefin, semirit me ekewe mönükol pwal kow, aas me sip. \p \v 20 Nge eman lein nöün Ahimelek kewe mwän itan Apiatar a süla o feila ren Tafit. \v 21 Apiatar a apworausa ngeni Tafit pwe Saul a niela nöün ewe Samol mi Lapalap kewe souasor. \v 22 Iwe, Tafit a üreni Apiatar, “Lupwen Toek ewe re Etom a nom ikenan lon ewe ränin, üa silei pwe epwe asile ngeni Saul pwe üa nom Nop. Ngang popun pwe aramasen chon leimwen semom meinisin ra mäla. \v 23 Kopwe nom rei, nge kosap niuokus. Pun ätewe mi mochen niikela a pwal mochen nieila. Kopwe chök nom rei pwe kopwe manau.” \c 23 \s1 Tafit a nom lon Keila pwal lon ewe fanüapö \sr 23.1-29 \p \v 1 Iwe, ra apworausa ngeni Tafit pwe ekewe chon Filistia ra maun ngeni chon Keila o soläni masouen ekewe lenien wichiwich umwun wiich. \v 2 Iei mine Tafit a aisini ewe Samol mi Lapalap, “Ifa usun, üpwe feila o maun ngeni ekewe chon Filistia?” Nge ewe Samol mi Lapalap a üreni Tafit, “Kopwe feila, kopwe maun ngeni ekewe chon Filistia o amanaua chon Keila.” \v 3 Nge nöün Tafit kewe aramas ra üreni, “Äm aia fen niuokus ikei lon Juta. Nge epwe fen ifa are aipwe feila Keila o maun ngeni ekewe mwichen sounfiun Filistia?” \v 4 Mürin, Tafit a aisinisefäli ewe Samol mi Lapalap. Nge ewe Samol mi Lapalap a pälüeni, “Kopwe feila Keila, pun ngang üpwe awinnok pwe kopwe akufu ekewe chon Filistia.” \v 5 Iei mine Tafit me nöün kewe aramas ra feila Keila o maun ngeni ekewe chon Filistia. Ra niela chomong me leir o uweela nöür man. Iei usun Tafit a amanaua ekewe aramasen Keila. \p \v 6 Iwe, lupwen Apiatar nöün Ahimelek we mwän a süla Keila ren Tafit, a uweela echö efot. \v 7 Mürin, eman a asile ngeni Saul pwe Tafit a nom Keila. Iwe, Saul a üra, “Kot a atolonga Tafit lepei. Pun a püsin fötekinalong ren an tolong lon eu telinimw mi wor asamalapan me lokun.” \v 8 Iwe, Saul a titi nöün kewe sounfiu pwe repwe feila Keila o pwelifeili Tafit me nöün kewe aramas fän pisekin maun. \v 9 Nge lupwen Tafit a rongorong pwe Saul a ekiekin maun ngeni, a üreni ewe souasor Apiatar pwe epwe uwato ren ewe efot. \v 10 Mürin, Tafit a iotek, “Ai Samol mi Lapalap, Koten Israel, ngang noum chon angang üa rongorong pwe Saul a ekiekin feito Keila o ataela ewe telinimw pokitei. \v 11 Ifa usun, ekewe re Keila repwe fangatä ngang ngeni Saul? Ifa usun, Saul epwe feito usun ngang noum chon angang üa rongorong? Ai Samol mi Lapalap, Koten Israel, üa fokun tüngor ngonuk pwe kopwe asile ngeniei pälüen ai kei kapas ais ngonuk.” Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üra, “Saul epwe feito.” \v 12 Mürin, Tafit a aisini, “Ifa usun, ekewe re Keila repwe fangatä äm me nei aramas ngeni Saul?” Nge ewe Samol mi Lapalap a pälüeni, “Ewer, repwe fangatä ämi.” \v 13 Mürin, Tafit me nöün aramas ina epwe ükükün wonopükü mwän ra ütä o feil seni Keila. Iwe, ra feila ekis meinisin ia ra tongeni feila ie. Nge lupwen Saul a rongorong pwe Tafit a süla seni Keila, esap chüen feila. \v 14 Iwe, Tafit a nonom lon ekewe lenien op mi pöchökül lon ewe fanüapö, pwal won chukuchukutän ewe fanüapön Sif. Iwe, Saul a kütta Tafit iteiten rän, nge Kot esap atolonga lepöün. \p \v 15 Iwe, Tafit a silei pwe Saul a feito pwe epwe niela. Lon ena fansoun, lupwen Tafit a nom lon Hores me lon ewe fanüapön Sif, \v 16 Jonatan nöün Saul we a feila ren Tafit lon Hores o apöchöküla lelukan lon an lükü Kot. \v 17 Iwe, a üreni, “Kosap niuokus. Pun Saul semei we esap tongeni afeiengauok. En kopwe kingen chon Israel, nge ngang üpwe kis fomw. Semei we mwo nge a pwal silei usun ei.” \v 18 Iwe, ekewe ruoman ra föri eu pwon fän mesen ewe Samol mi Lapalap. Mürin, Jonatan a liwiniti lenian, nge Tafit a nonomola lon Hores. \x + \xo 23.18 \xt 1.Sam 18.3\x* \p \v 19 Mürin, ekewe chon Sif ra feila ren Saul mi nom lon Kipea o üreni, “Tafit a op leim lon ekewe lenien op mi pöchökül lon Hores won ewe chukutekisonun Hakila mi nom peliörün Jesimon. \x + \xo 23.19 \xt Kölf 54\x* \v 20 Kopwe feito iei, äm king, inet echök ka mochen feito, nge wisem pwe aipwe fangatä Tafit ngonuk.” \v 21 Nge Saul a üra, “Ewe Samol mi Lapalap epwe afeiöchükemi, pun oua tongeei. \v 22 Oupwe feila o aletöchü pwe oupwe silei o küna ewe leni ia Tafit a op ie, pwal iö a küna ikenan. Pun ra apworausa ngeniei pwe a fokun tipachemsolä. \v 23 Iei mine oupwe küttaöchü ekewe lenien op ia a op ie o liwinsefälito rei fän pworaus mi pwüng. Mürin, ngang üpwe etikemi. Nge are epwe nom lon ewe fanü, üpwe kütta o elliapa lein ekewe eterekesin chon Juta meinisin.” \p \v 24 Iei mine ra feila o akomwola Sif mwen Saul. Iwe, Tafit me nöün kewe aramas ra nom lon ewe fanüapön Maon lon ewe fanü Arapa örün Jesimon. \v 25 Nge Saul me nöün kewe aramas ra feila pwe repwe kütta. Iwe, eman a asile ngeni Tafit ei pworaus, iei mine a feitiu ren ewe achau o nom lon ewe fanüapön Maon. Nge lupwen Saul a rong usun, a feila lon ewe fanüapön Maon pwe epwe tapweri Tafit. \v 26 Iwe, Saul me nöün kewe aramas ra pwer epek ewe chuk, nge Tafit me nöün kewe aramas ra pwer pwal ewe epek. Mürin, Tafit me nöün kewe aramas ra amüttirir pwe repwe sü seni Saul, pun Saul me nöün kewe aramas ra pachetä müriir pwe repwe liapeniir. \v 27 Lon ewe chök otun eman chon künö a feito ren Saul o üreni, “Kopwe müttir liwinsefäl, pun ekewe chon Filistia ra tolong lon ewe fanü.” \v 28 Iei mine Saul a ükütiu le tapweri Tafit o liwinla pwe epwe maun ngeni ekewe chon Filistia. Iei popun pwe ewe leni a iteni Achauen Süla. \v 29 Nge Tafit a feila seni ikenan o nonom lon ekewe lenien op mi pöchökül lon Engeti. \c 24 \s1 Tafit a achika manauen Saul me lon Engeti \sr 24.1-22 \p \v 1 Iwe, lupwen Saul a liwinto seni an tapweri ekewe chon Filistia, eman a üreni, “Tafit a nom lon ewe fanüapön Engeti.” \v 2 Mürin, Saul a angei ülüngeröü mwän mi sipeöch le maun seni lon unusen Israel o feila pwe epwe kütta Tafit me nöün kewe aramas arap ngeni ekewe Achauen Kuuch mi mwacho. \v 3 Iwe, a tori ekewe lenien sip mi nom lepekin al, ia a wor ie eu föimw. Saul a tolong lon ewe föimw pwe epwe ngasala, nge Tafit me nöün kewe mwän ra mot epichikin ewe föimw. \x + \xo 24.3 \xt Kölf 57; 142\x* \v 4 Iwe, nöün Tafit kewe aramas ra üreni, “Iei ewe rän ewe Samol mi Lapalap a kapas ngonuk usun, pwe epwe atolonga chon oputom fän nemenemom, nge en kopwe föri ngeni mine a öch me reöm.” Mürin, Tafit a anifa Saul o pökü lepwülün üfan owokot, nge Saul esap mefi. \v 5 Nge mürin, Tafit a mengiringir lon lelukan, pokiten a pökü lepwülün üfen Saul. \v 6 Iwe, a üreni nöün kewe aramas, “Ewe Samol mi Lapalap epwe epeti ai üpwe afeiengaua ai samol pwe üpwe angetä won, pun i ewe mi kepit me ren ewe Samol mi Lapalap.” \x + \xo 24.6 \xt 1.Sam 26.11\x* \v 7 Iei usun Tafit a fönöü nöün kewe aramas ren ekei kapas, nge esap mwüt ngeniir pwe repwe niela Saul. Iwe, Saul a ütä, a towu seni ewe föimw o feila won alan. \p \v 8 Mürin, Tafit a pwal ütä, a towu seni ewe föimw o kökköla mürin Saul, “Ai samol me ai king.” Nge lupwen Saul a nennesökür, Tafit a chapetiu lepwül o asamolu. \v 9 Iwe, Tafit a üreni Saul, “Pwota ka aüselinga alon ekewe aramas mi apasa pwe Tafit a ekiekin afeiengauok? \v 10 Ikenai ka püsin küna pwe ewe Samol mi Lapalap a atolongok fän nemeniei me lon ewe föimw. Ekoch nei kewe aramas ra peseei pwe üpwe niikela, nge ngang üa achikok. Üa üreniir pwe üsap angetä womw, en ai samol, pun en ewe mi kepit me ren ewe Samol mi Lapalap.’ \v 11 Nengeni, semei, ka küna lepwülün üfom owokot me lepei. Üa pökü lepwülün üfom owokot, nge üsap niikela. Iei kopwe mefi o silei pwe esap wor och ai ekiek mi ngau ika rawangau ngonuk. Ngang üsap tipis ngonuk, nge en ka fen elliapaei pwe kopwe nieila. \v 12 Amwo ewe Samol mi Lapalap epwe atowu iö a pwüng leich, i epwe pwal ngonuk chappen om föför ngeniei, nge ngang üsap angetä womw. \v 13 Usun mwiitunen ekewe re lom a apasa, ‘Eman aramas mi ngau chök a föri föför mi ngau.’ Nge ngang üsap fokun angetä womw. \v 14 Ifa usun, iö en ewe kingen Israel ka ekiekin niela? Iö ka tapweri? Ka tapweri eman kolak mi mäla ika eman kütoulom? \x + \xo 24.14 \xt 1.Sam 26.20\x* \v 15 Iei mine ewe Samol mi Lapalap epwe soukapwüng o atowu iö a pwüng leich. I epwe nenengeni ei lapalap o peniei, epwe pwal angasaei seni lepoum.” \p \v 16 Iwe, lupwen Tafit a wes le kapas ngeni Saul, Saul a üra, “Ifa usun, iei wesewesen mweliom nei mwän Tafit?” Mürin, Saul a kechü fän leüömong. \v 17 A üreni Tafit, “En ka pwüng lap seniei. Ka liwini ngeniei mine a mürina, nge ngang üa liwini ngonuk mine a ngau. \v 18 Ikenai ka pwärätä usun om kirikiröch ngeniei. Ewe Samol mi Lapalap a atolongaei fän nemeniom, nge en kosap nieila. \v 19 Ifa usun, ika eman mwän epwe seretä won chon oputan, epwe tongeni amanaua? Amwo ewe Samol mi Lapalap epwe liwini ngonuk mine a mürina ren mine ka föri ngeniei ikenai. \v 20 Iei üa silei pwe en kopwe wesewesen king, nge ewe mwün Israel epwe fisitä reöm. \v 21 Iei mine kopwe pwon ngeniei fän akapel fän iten ewe Samol mi Lapalap pwe kosap ärala mwirimwiri, kosap pwal amoela itei me iten chon leimwen semei.” \v 22 Iwe, Tafit a eäni ei pwon fän akapel ngeni Saul. Mürin, Saul a liwiniti lenian, nge Tafit me nöün kewe aramas ra feitä ren ewe lenien op mi pöchökül. \c 25 \s1 Tafit me Apikael \sr 25.1-44 \p \v 1 Iwe, Samuel a mäla, nge chon Israel meinisin ra mwichefengen pwe repwe kechüeiti. Iwe, ra peiaseni lon lenian lon Rama. Mürin, Tafit a feitiu lon ewe fanüapön Paran. \p \v 2 A wor eman mwän lon Maon mi wor fanüan lon Karmel. Ei mwän a fokun pisekisek. A wor ülüngeröü nöün sip me engeröü nöün kuuch. Iwe, a fichi ülöülen nöün sip lon Karmel. \v 3 Iten ewe mwän Napal, eman seni ewe eterekesin Kalep, nge iten pwülüan Apikael. Iwe, ewe fefin a miritöch o liöch, nge ewe mwän a aramasangau o miritingau. \v 4 Iwe, Tafit a rong me lon ewe fanüapö pwe Napal a fichi ülöülen nöün sip. \v 5 Iei mine Tafit a tinala engol alüal Karmel pwe repwe churi Napal o uwei an kapong ngeni. \v 6 Iwe, a aiti ngeniir usun mine repwe üreni Napal, “Üa kapong ngonuk. Kinamwe epwe toruk me chon leimwom meinisin, epwe pwal tori meinisin mine ka nöüni. \v 7 Üa rongorong pwe mi wor noum chon fichi ülöülen sip. Iwe, noum chon masen sip ra nom rem, nge äm aisap aweiresiir, esap pwal pöütüla och seniir lon ükükün ewe fansoun ra nom lon Karmel. \v 8 Kopwe püsin aisini noum kewe chon angang, pun ir repwe apworausa ngonuk. Iei mine kopwe eäni ümöümöch ngeni nei kana alüal, pun äm aia feito lon ränin kametip. Kose mochen kopwe fang ngeni noum kewe chon angang, pwal ngeniei ngang noum mwän Tafit mine a nom reöm.” \p \v 9 Iwe, lupwen nöün Tafit kewe alüal ra feito ren Napal, ra üreni ekewe kapas meinisin fän iten Tafit. Mürin ra witiwit. \v 10 Nge Napal a pälüeni nöün Tafit kewe alüal, “Iö na Tafit? Iö nöün Jesi na mwän? Lon ei fansoun a wor chomong chon angang mi süla seni ar samol. \v 11 Ifa usun, üpwe angei enei pilawa, ünümei koluk me ochäi fituk, üa amolätä fän iten nei chon fichi ülöülen sip, o ngeni ekewe mwän üsap silei ia ra feito me ie?” \v 12 Iei mine nöün Tafit kewe alüal ra kul, ra liwinla o apworausa ngeni Tafit ekei kapas. \v 13 Iwe, Tafit a üreni nöün kewe aramas, “Ämi meinisin oupwe rietä nöümi ketilas.” Mürin, iteiten eman me eman mwän a rietä nöün ketilas, pwal Tafit mwo nge a rietä nöün. Iwe, ina epwe ükükün föpükü mwän ra feila mürin Tafit, nge rüöpükü ra nom ngeni ekewe pisek. \p \v 14 Nge eman me lein nöün Napal kewe chon angang a üreni Apikael pwülüen Napal, “Tafit a tinato chon künö seni lon ewe fanüapö pwe repwe kapong ngeni äm samol, nge i a rochongau ngeniir. \v 15 Nge ekewe mwän ra fokun öch ngenikem. Resap aweiresikem, esap pwal pöütüla och senikem lon ükükün tamen ewe fansoun aia etiir le nom lon ekewe mälämäl. \v 16 Ir ra usun chök tittim lepwin me lerän lon unusen ewe fansoun aia nom rer le tütümwünü ekewe sip. \v 17 Iei mine kopwe ekieköchü o pii mine kopwe föri, pun feiengau epwe tori äm samol me chon leimwan meinisin. Nge äm samol a fokun aramasangau, pwe esap wor eman a tongeni kapas ngeni.” \p \v 18 Mürin, Apikael a müttir angei rüöpükü fochun pilawa, ruu rumen wain, limman sip mi fen wes le kuk, ina epwe ükükün wone paun wiich mi tün, ipükü umwun föün wain mi apwas me rüöpükü nokop seni fik mi apwas. Iwe, a anomuur won ekoch aas. \v 19 Mürin, a üreni nöün kewe chon angang mwän, “Oupwe akomwola mwei, ngang üpwe tapwela mürimi.” Nge i esap asilei och ngeni Napal pwülüan we. \v 20 Lupwen Apikael a sätiu won nöün aas lon eu pwokur me epek, Tafit me nöün kewe aramas ra pwal pweretiu me ewe epek. Iwe, neminewe a churiir. \v 21 Nge Tafit a apasa me mwan, “Ellet, a fokun solap ai tümwünü mine än ewe mwän lon ewe fanüapö pwe esap pöütüla och mine an. Nge i a liwini ai öch ngeni ngau. \v 22 Kot epwe nieila, are üsap niela nöün Napal kewe mwän meinisin me mwen lesosor.” \p \v 23 Iwe, lupwen Apikael a küna Tafit, a müttir tötiu seni waan aas, a chapetiu lepwül o tütiu me mwen Tafit. \v 24 A chapetiu arun pechen Tafit o apasa, “Ai samol, ewe tipis epwe chök nonom woi. Üa tüngor ngonuk pwe kopwe mwüt ngeniei ngang noum chon angang fefin pwe üpwe kapas ngonuk. Kose mochen kopwe rongorong aloi ngang noum chon angang fefin. \v 25 Amwo ai samol esap nenengeni ei mwän Napal mi aramasangau. Pun wewen itan iei usun pwal manauan. Itan ei Napal wewen umwes, iei popun i a pwal umwes. Nge ngang noum chon angang fefin üsap küna noum kewe alüal ka tinireto. \v 26 Iwe, ai samol, ewe Samol mi Lapalap a pinei om kopwe niela chon oputom, pwal om kopwe ngeniir chappen ar föför. Mwo manauen ewe Samol mi Lapalap pwal mwo manauom, chon oputom me chokewe mi mochen afeiengauok repwe küna apwüng usun chök Napal. \v 27 Iei ewe lifang ngang noum chon angang üa uwato ngonuk en ai samol. Kopwe ngeni ekewe aramas mi etuk. \v 28 Üa tüngor ngonuk pwe kopwe amusala ai pupungau. Ewe Samol mi Lapalap epwe ngenikemi me mwirimwirum kana ewe wisen king, pun ka eäni än ewe Samol mi Lapalap maun, nge kosap föri och mi ngau lon ränin manauom meinisin. \v 29 Are eman epwe tapweruk o ekiekin niikela, ewe Samol mi Lapalap om we Kot epwe tümwünuk usun eman aramas a tümwünü an pisek mi fokun aüchea ngeni. Nge epwe moneela manauen chon oputom, usun eman a monei eföü fau ren eu öülül. \v 30 Nge lupwen ewe Samol mi Lapalap epwe apwönüetä ekewe pwon mi mürina meinisin a pwon fän itom, lupwen epwe pwal seikuketä king won Israel, \v 31 esap wor popun pwe kopwe lolilen ika mengiringir pokiten om kosap nimanauei chokewe resap tipis, ika pokiten om kosap ngeniir chappen ar föför. Nge lupwen ewe Samol mi Lapalap epwe afeiöchuk en ai samol, kopwe chechemeniei ngang noum chon angang fefin.” \p \v 32 Iwe, Tafit a üreni Apikael, “Üa mwareiti ewe Samol mi Lapalap ewe Koten Israel mi tinuketo ikenai pwe kopwe churiei. \v 33 Kopwe feiöch, pun ka mirit, ka epetiei seni tipisin nimanauei aramas, pwal seni ai üpwe ngeni aramas chappen ar föför. \v 34 Ewe Samol mi Lapalap a pineei seni ai mochen afeiengauok. Mwo manuen ewe Koten Israel, are kosap müttir feito o churiei, ellet esap fokun wor eman nöün Napal mwän epwe chüen manau lesosorun lesor. \v 35 Mürin, Tafit a angei ekewe mongö neminewe a uwato ren. Iwe, a üreni, “Kopwe feila lon imwom fän kinamwe. Üa aüselinga alom o mwütätä om tüngor.” \p \v 36 Iwe, Apikael a liwinto ren Napal. Nge Napal a föri eu kametip lon imwan usun än eman king kametip. Iwe, a pwapwa lon lelukan, pun a fokun pulas. Iei mine neminewe esap fokun apworausa ngeni och tori a ränila. \v 37 Nge lon ewe sosoran, lupwen a wes än Napal pulas, pwülüan we a apworausa ngeni ekei mettoch meinisin. Iwe, Napal a cheri och metekin föün ngasangasan pwe inisin a usun chök nge a mä. \v 38 Nge ina epwe ükükün engol rän mürin, ewe Samol mi Lapalap a nii Napal pwe a mäla. \p \v 39 Iwe, lupwen Tafit a rongorong pwe Napal a mäla, a üra, “Üa mwareiti ewe Samol mi Lapalap mi ngeni Napal chappen an turunufaseei, a pwal epetiei ngang nöün chon angang seni föför mi ngau. Ewe Samol mi Lapalap a liwini ngeni Napal liwinin an föföringau.” Mürin, Tafit a tinala pworaus ren Apikael o tüngorei pwe epwe pwülüeni. \v 40 Iwe, lupwen nöün Tafit kewe chon angang ra feito ren Apikael lon Karmel, ra üreni, “Tafit a tinikeemito reöm, pwe aipwe angeuk, pun a mochen pwülüenuk.” \v 41 Iwe, Apikael a chapetiu lepwül o apasa, “Ngang nöün chon angang fefin üa molotä pwe üpwe angang ngeni o talü pechen nöün ai samol kewe chon angang.” \v 42 Mürin, Apikael a müttir ütä o tötä won wan aas, nge nöün kewe limman chon angang fefin ra eti. Iwe, Apikael a tapwela mürin nöün Tafit kewe chon künö, nge Tafit a pwülüeni. \p \v 43 Lon ei fansoun Tafit a fen pwülüeni Ahinoam seni Jesreel, nge iei a pwal pwülüeni Apikael. \v 44 Nge Saul a angei Mikal nöün we fefin pwülüen Tafit o apwüpwülüa ngeni Palti nöün Lais we seni Kalim. \x + \xo 25.44 \xt 2.Sam 3.14-16\x* \c 26 \s1 Tafit a achika manauen Saul me lon Sif \sr 26.1-25 \p \v 1 Iwe, ekewe chon Sif ra feito ren Saul me lon Kipea o apasa, “Tafit a op won ewe chukun Hakila mi nom akawenewenen Jesimon.” \x + \xo 26.1 \xt Kölf 54\x* \v 2 Iei mine Saul a feila ren ewe fanüapön Sif fiti ülüngeröü re Israel mi sipeöch le maun, pwe epwe kütta Tafit ikenan. \v 3 Iwe, Saul a nom ünükün ewe al won ewe chukun Hakila akawenewenen Jesimon. Nge Tafit a chök nonom lon ewe fanüapö. Lupwen Tafit a rongorong pwe Saul a tapweralong lon ewe fanüapö, \v 4 a tinala chon operiir. Iwe, a silei me rer pwe Saul a wesewesen feito. \v 5 Mürin, Tafit a feila ren ewe leni ia Saul a nom ie. Iwe, a küna ewe ia Saul a möür ie me Apner nöün Ner we mwän, ewe meilapen nöün mwichen sounfiu. Saul a kon lukalapen ewe ia ra nom ie, nge ewe mwichen sounfiu ra kon pwelin ünükün. \p \v 6 Mürin, Tafit a aisini Ahimelek ewe re Hit me Apisai pwin Joap nöün Seruia we mwän, “Iö epwe etiei le feitiu ren Saul lon ewe leni ia a nom ie?” Iwe, Apisai a pälüeni, “Ngang üpwe etuk le feitiu.” \v 7 Iei mine Tafit me Apisai ra feitiu ren ewe mwichen sounfiu lepwin o küna Saul pwe a möür lukalapen ewe leni. Wokun siles a fotetiu lepwül asen möküran, nge Apner me ewe mwichen sounfiu ra möür pwelin ünükün. \v 8 Mürin, Apisai a üreni Tafit, “Ikenai Kot a atolonga ätei mi oput en fän nemeniom. Iei mine kopwe mwüt ngeniei pwe üpwe apwera Saul ngeni ewe pwül ren ai posu ngeni woki ei siles fän eu chök, nge üsap posu fän ruu.” \v 9 Nge Tafit a üreni Apisai, “Kosap niela ätewe. Pun iö a tongeni angeetä won nöün ewe Samol mi Lapalap mi kepit, nge esap tipis?” \v 10 Iwe, Tafit a pwal üra, “Mwo manauen ewe Samol mi Lapalap, üa silei pwe Kot epwe püsin niela, ika epwe tori an mäla, ika epwe mäla lon maun. \v 11 Ewe Samol mi Lapalap epwe epeti ai üpwe angeetä won nöün we mi kepit. Nge iei sipwe angei wokun siles mi nom asen möküran me an rumen koluk pwe sipwe feila.” \x + \xo 26.11 \xt 1.Sam 24.6\x* \v 12 Iwe, Tafit a angei ewe siles me ewe rumen koluk seni asen möküren Saul, mürin ra feila. Esap wor eman a küna ika silei mine ra föri, esap pwal wor eman mi nennela. Pun ir meinisin ra möür, pokiten ewe Samol mi Lapalap a awarato eu möürüchou wor. \p \v 13 Mürin, Tafit a feila pekilan ewe lemol me epek o ütä won ungen ewe chuk, nge toauen lefiler a men toau. \v 14 Iwe, Tafit a kökkö ngeni ewe mwichen sounfiu pwal ngeni Apner o aisini, “Apner, ifa usun, ka tongeni rongorong mweliei?” Mürin, Apner a pälüeni, “En iö ka köri ewe king?” \v 15 Tafit a üreni Apner, “Ifa usun, sap en eman mwän? Iö a wewe ngonuk me lon Israel? Pwota kosap mamasaöchü om samol me om king? Pun eman me lein ekewe aramas a tolong pwe epwe niela ewe king om we samol. \v 16 En kosap föri wisom, Apner. Mwo manauen ewe Samol mi Lapalap, ämi meinisin oupwe mäla, pun ousap mamasaöchü ämi samol nöün ewe Samol mi Lapalap mi kepit. Oupwe nennefetal. Ia a nom ie wokun ewe king siles me an rumen koluk mi nom asen möküran?” \p \v 17 Iwe, Saul a silleni ngingin Tafit o ais, “Ifa usun, sap iei mweliom nei mwän Tafit?” Nge Tafit a pälüeni, “Ewer, ai samol me ai king.” \v 18 A pwal üra, “Pwota en ai samol ka chök tatapweriei ngang noum chon angang? Met üa föri? Met sokun föför üa tipis ngonuk won? \v 19 Iei mine ai samol me ai king kopwe rongorong aloi ngang noum chon angang. Are ewe Samol mi Lapalap a amwökütükütuk pwe kopwe ü ngeniei, amwo epwe etiwa eu asor o siwili an ekiek. Nge are aramas ra amwökütükütuk, amwo repwe anümamau me fän mesen ewe Samol mi Lapalap. Pun ra asüeila seni fanüei, me ren ewe Samol mi Lapalap pwe üpwe süla ngeni eu fanü ia üa chök tongeni angang ngeni ekewe koten ekis ie. \v 20 Kosap mwütätä pwe üpwe ninnila lon fanüen chon ekis toau seni fän mesen ewe Samol mi Lapalap. Pun ewe kingen Israel a towu pwe epwe nieila usun eman kutoulom, usun eman mi kütta ewe machang itan patrich me won ekewe chuk pwe epwe liapeni.” \p \v 21 Mürin, Saul a apasa, “Ngang üa föri mine a mwäl. Kopwe liwinto, nei mwän Tafit, pun ngang üsap chüen afeiengauok pokiten manauei a aüchea me reöm ikenai. Ellet, ngang üa föri föförün eman mi umwes, üa pwal fokun mwäl.” \v 22 Nge Tafit a apasa, “Iei wokum we siles, ai king. Eman lein ekewe alüal epwe feito o angei. \v 23 Ewe Samol mi Lapalap a liwiniöchü iteiten aramas fän iten an föförün pwüng me an allükülük. Ikenai ewe Samol mi Lapalap a atolongok fän nemeniei, nge ngang üsap angeetä wom en nöün ewe Samol mi Lapalap we mi kepit. \v 24 Nengeni, usun manauom a aüchea me rei, iei usun manauei epwe aüchea me ren ewe Samol mi Lapalap, epwe pwal angasaei seni ekewe riaföü meinisin.” \v 25 Mürin, Saul a üreni Tafit, “Kot epwe afeiöchuk nei mwän Tafit. Kopwe föri föför mi lapalap o asopöchüür.” Iwe, Tafit a feila lon alan, nge Saul a liwiniti lenian. \c 27 \s1 Tafit a nom lein ekewe chon Filistia \sr 27.1–28.2 \p \v 1 Iwe, Tafit a ekieki lon lelukan, “Lon eu kei rän Saul epwe nieila. Esap wor och mi mürina seni ai üpwe süla lon fanüen chon Filistia. Mürin, Saul epwe ükütiu le küttaei ekis meinisin lon ewe fanü Israel, üpwe pwal sechiwu seni lepöün.” \v 2 Iei mine Tafit me nöün kewe wonopükü aramas ra towu seni fanüer o feila ren Akis nöün Maok we mwän, ewe kingen Kat. \v 3 Iwe, Tafit me nöün kewe aramas fiti en me chon leimwan ra nom ren Akis lon Kat, pwal pwülüen Tafit kewe ruoman Ahinoam seni Jesreel me Apikael seni Karmel piin pwülüen mä we Napal. \v 4 Nge lupwen Saul a rongorong pwe Tafit a süla Kat, esap chüen kütta. \p \v 5 Iwe, Tafit a üreni Akis, “Are ngang üa küna ümöümöch me reöm, kopwe mwüt ngeniei eu leni me lon eu lein ekewe telinimwen ei fanü, pwe üpwe imweimw ie. Pun pwota ngang noum chon angang üpwe nom reöm lon ewe telinimwen king?” \v 6 Iei mine Akis a ngeni Tafit ewe telinimw Siklak lon ewe ränin. Iei popun Siklak a eu telinimwen ekewe kingen Juta tori ikenai. \v 7 Tafit a nonom lon fanüen chon Filistia ükükün eu ier me rüanü maram. \p \v 8 Iwe, Tafit me nöün kewe aramas ra feila o tolong lon fanüen chon Kesur, chon Kirsi me chon Amalek. Pun seni me lom ir ra nonom lon ewe fanü tori Sur, pwal tori ewe fanü Isip. \v 9 Lupwen Tafit a maun ngeni ewe fanü, a niela ekewe mwän me fefin meinisin, a pwal angei ekewe sip me kow, ekewe aas me kamel, pwal ekewe üf, o liwiniti Akis. \v 10 Nge lupwen Akis a ais, “Ia ka angei me ie liapom ikenai?”, Tafit a pälüeni, “Üa angei seni ewe fanü Nekep lon Juta,” ika “seni ewe Nekep fanüen ewe eterekesin Jeramel,” ika “seni ewe Nekep fanüen chon Ken.” \v 11 Iwe, Tafit a niela mwän me fefin meinisin, pwe resap tongeni liwinla Kat o apworausa usun mine Tafit me nöün kewe aramas ra wesewesen föri. Iei usun mine Tafit a föri lon ükükün ewe fansoun a nonom lon fanüen chon Filistia. \v 12 Nge Akis a lükü Tafit, pun a ekieki, “Tafit a püsin föri mine epwe uren koput me ren nöün aramasen Israel, iei mine epwe nei chon angang fansoun meinisin.” \c 28 \p \v 1 Iwe, lon ekana rän ekewe chon Filistia ra achufengeni nöür mwichen sounfiu, pwe repwe maun ngeni chon Israel. Nge Akis a üreni Tafit, “Kopwe silei pwe ämi me noum kewe aramas oupwe etiei le feila maun.” \v 2 Iwe, Tafit a üreni Akis, “A men fokun öch, ngang noum chon angang, kopwe püsin küna mine üa tongeni föri.” Nge Akis a üreni Tafit, “Men fokun öch. Üpwe awisok pwe kopwe nei chon tümwünüei lon unusen manauom.” \s1 Saul a churi eman watawa fefin \sr 28.3-25 \p \v 3 Lon ewe fansoun Samuel a mäla, chon Israel meinisin ra kechüeiti o peiaseni lon Rama püsin telinimwan. Iwe, Saul a asüela ekewe watawa me sourong seni ewe fanü. \x + \xo 28.3 \xt 1.Sam 25.1; Lif 20.27; Tut 18.10-11\x* \v 4 Iwe, ekewe sounfiun Filistia ra mwichefengen, ra feila o nom lon Sunem. Nge Saul a achufengeni sounfiun Israel meinisin o nom won ewe chuk Kilpoa. \v 5 Lupwen Saul a küna ewe mwichen sounfiun Filistia, a niuokus o fokun chechech fän mwärin. \v 6 Iei mine Saul a aisini ewe Samol mi Lapalap mine epwe föri, nge ewe Samol mi Lapalap esap pälüeni ren tan ika ren Urim \f + \fr 28.6 \ft Wewen Urim eu minen asisil ra aea le asisilla letipen Kot.\f* ika ren soufos. \x + \xo 28.6 \xt Num 27.21\x* \v 7 Mürin, Saul a üreni nöün kewe chon angang, “Oupwe kütta fän itei eman watawa fefin pwe üpwe feila ren o aisini.” Nge nöün chon angang ra üreni, “Mi wor eman watawa fefin lon Entor.” \p \v 8 Iwe, Saul a asokala lapalapan o siwili üfan. A feila ren ewe fefin lepwin, nge ruoman mwän ra eti. Saul a üreni ewe fefin, “Kopwe angei öüröürei seni eman ngün. Kopwe fokun awarato fän itei ewe ngün üpwe föüni ngonuk itan.” \v 9 Iwe, ewe fefin a üreni, “Ka fokun silei mine Saul a föri, pwe a ärawu seni ewe fanü ekewe watawa me sourong. Pwota ka anomu och lenien likatup fän iten manauei, pwe kopwe awarato ai mäla?” \v 10 Nge Saul a pwon fän akapel iten ewe Samol mi Lapalap ngeni ewe fefin, “Mwo manauen ewe Samol mi Lapalap, esap wor feiengau epwe toruk ren ei föför.” \v 11 Mürin, ewe fefin a aisini, “Ngünün iö üpwe awarato fän itom?” Saul a pälüeni, “Kopwe awarato ngünün Samuel.” \v 12 Lupwen ewe fefin a küna ngünün Samuel, a leüömong le puchör o üreni Saul, “Pwota ka atupuei? En king Saul.” \v 13 Nge ewe king a üreni neminewe, “Kosap niuokus. Met ka küna?” Ewe fefin a üreni Saul, “Üa küna lapalapen eman ngün a tötä seni fän pwül.” \v 14 Iwe, Saul a aisini, “Ifa usun lapalapan?” Nge neminewe a pälüeni, “Ngünün eman chinlap mwän a feitä, nge a üföüf echö owokot.” Mürin, Saul a mefi pwe iei i ngünün Samuel, a chapetiu lepwül o asamolu. \p \v 15 Mürin, Samuel a aisini Saul, “Pwota ka aosukosukaei ren om awaraeito?” Nge Saul a üra, “Ngang üa nom lon riaföü watte. Pun ekewe chon Filistia ra maun ngeniei, nge Kot a kul seniei, esap pwal chüen pälüeniei ren ekewe soufos ika ren tan. Iei mine üa köruketo pwe kopwe üreniei mine üpwe föri.” \v 16 Iwe, Samuel a üra, “Pwota ka aisiniei, nge ewe Samol mi Lapalap a kul senuk o wiliti chon oputom? \v 17 Ewe Samol mi Lapalap a föri ngonuk usun mine a fen kapas me rei. Pun a angei senuk ewe mwü o ngeni chon arum Tafit. \x + \xo 28.17 \xt 1.Sam 15.28\x* \v 18 Pokiten kosap aleasochisi alon ewe Samol mi Lapalap, kosap pwal fokun arosala ekewe chon Amalek, iei mine ewe Samol mi Lapalap a föri ei föför ngonuk ikenai. \x + \xo 28.18 \xt 1.Sam 15.3-9\x* \v 19 Pwal ei epwe fis. Ewe Samol mi Lapalap epwe atolongok me ekewe chon Israel fän nemenien ekewe chon Filistia. Iwe, lesor ämi me noum kewe mwän oupwe nom rei. Nge ewe Samol mi Lapalap epwe pwal atolonga ewe mwichen sounfiun Israel fän nemenien ekewe chon Filistia.” \p \v 20 Lon ewe chök otun Saul a turuwenewenela lepwül o fokun niuokus ren mine Samuel a apasa. Esap wor an pöchökül, pun esap mongö lon unusen ewe rän me ewe pwin. \v 21 Iwe, lupwen ewe fefin a feito ren Saul, a küna pwe a fokun niuokus. A üreni, “Ngang noum chon angang fefin üa aleasochis ngonuk. Üa püsin fang manauei o aüselinga mine ka üreniei. \v 22 Kose mochen kopwe aüselinga aloi ngang noum chon angang fefin. Üpwe uwato reöm ekis mongö. Kopwe mongö pwe kopwe pöchökül, lupwen kopwe liwinla ngeni leniom.” \v 23 Iwe, Saul a apasa, “Üsap fokun mochen mongö.” Nge ekewe mwän mi eti me ewe fefin ra pesei pwe epwe mongö. Iwe, a aüselinga alor, a ütä me lepwül o mot won ewe peet. \v 24 Nge a wor ren ewe fefin eman nienifön kow mi aümanau. Iwe, a müttir niela, a pwal angei pilawa mi amas, a öüwa o umuni pilawa esap wor iis lon. \v 25 Mürin a iseis ewe mongö fän mesen Saul me ekewe mwän mi eti. Iwe, ra mongö. Mürin, ra ütä o feila lon ewe pwinin. \c 29 \s1 Ekewe chon Filistia resap lükü Tafit \sr 29.1-11 \p \v 1 Iwe, ekewe chon Filistia ra achufengeni ar mwichen sounfiu meinisin lon Afek. Nge ekewe chon Israel ra nom ren ewe puächen koluk mi nom lon Jesreel. \v 2 Iwe, lupwen ekewe samolun chon Filistia ra pwerela fiti ar mwichen sounfiu lon iteiter pükü me ngeröü, Tafit me nöün aramas ra pwerela mürir fiti ewe king Akis. \v 3 Nge ekewe meilapen sounfiun Filistia ra aisini, “Met ekei re Ipru ra föri ikei?” Iwe, Akis a pälüeniir, “Iei i Tafit, nöün Saul ewe kingen Israel meilapen sounfiu, a fen nonom rei fansoun langatam. Seni ewe fansoun a süto rei, üsap küna och mi ngau ren tori ikenai.” \v 4 Nge ekewe meilapen sounfiun Filistia ra song ngeni Akis o üreni, “Kopwe aliwinala ewe mwän pwe epwe liwiniti ewe leni ka afanüa ngeni. Esap fokun etikich le feila maun, pun epwe tongeni ü ngenikich lupwen fansoun maun. Ifa usun, ren met ewe mwän epwe tongeni chä ngeni an samol? Esap chä ngeni ren an niela ekei mwän? \v 5 Ifa usun, sap iei i Tafit, ätewe ekewe fefin ra kölüfengeni, lupwen ra pworuk, ‘Saul a niela ngeröü, nge Tafit a niela lap seni engol ngeröü?’” \x + \xo 29.5 \xt 1.Sam 18.7; 21.11\x* \p \v 6 Mürin, Akis a kökköri Tafit o üreni, “Mwo manauen ewe Samol mi Lapalap, en ka wenechar. Me rei üa tipeeu ngeni om kopwe etiei le feila maun. Pun ngang üsap küna och mi mwäl reöm seni ewe rän ka feito rei tori ikenai. Nge ekewe samol resap tipeeu ngonuk. \v 7 Iei mine kopwe liwinla iei fän kinamwe. Nge kosap föri och mine ekewe samolun sounfiun Filistia ra oput.” \v 8 Tafit a aisini Akis, “Ifa usun, met echök üa föri? Met ka küna ngeniei ngang noum chon angang seni ewe fansoun üa popuetä angang ngonuk tori ikenai? Pwota üsap tongeni etuk, ai samol me ai king, le feila maun ngeni chon oputom?” \v 9 Nge Akis a pälüeni Tafit, “Üa silei pwe esap wor om mwäl me rei, usun eman nöün Kot chon läng esap wor an mwäl. Nge ekewe meilapen sounfiun Filistia ra üra pwe kosap etikem le feila maun. \v 10 Iei mine ämi me nöün om we samol Saul kewe chon angang mi etuk oupwe fokun pwätä lesosorusichin lesor o feila, lupwen epwe ränila.” \v 11 Iei mine Tafit me nöün kewe aramas ra feila lesosorusich pwe repwe liwiniti ewe fanüen chon Filistia. Nge ekewe chon Filistia ra feila Jesreel. \c 30 \s1 Tafit a akufu chon Amalek \sr 30.1-31 \r (1.Kron 10.1-12) \p \v 1 Iwe, lupwen Tafit me nöün kewe aramas ra tori Siklak lon ewe aülüngatin rän, ekewe chon Amalek ra akomwen feito won ewe fanü Nekep pwal lon Siklak, pwe repwe küt liaper. Ra pwal liapeni Siklak o kenala. \v 2 Ra uwala ekewe fefin me meinisin mi nom lon, ekewe mi kükün me ekewe mi watte. Iwe, resap niela eman, nge ra chök uweerela o feila won aler. \v 3 Iwe, lupwen Tafit me nöün kewe aramas ra feito ren ewe telinimw, ra küna pwe a kar, nge pwülüer pwal nöür mwän me fefin ra oola. \v 4 Mürin, Tafit me chokewe mi nom ren ra kechü, tori resap chüen pöchökül le kechü. \v 5 Iwe, pwülüen Tafit kewe ruoman ra pwal oola, iter Ahinoam seni Jesreel me Apikael piin pwülüen mä we Napal seni Karmel. \x + \xo 30.5 \xt 1.Sam 25.42-43\x* \v 6 Iwe, Tafit a fokun riaföü, pun ekewe aramas ra ekiekin monei ngeni fau, pokiten ir meinisin ra letipengau ren nöür kewe mwän me fefin mi oola. Nge leluken Tafit a pöchökülsefäl ren ewe Samol mi Lapalap an we Kot. \p \v 7 Iwe, Tafit a üreni ewe souasor Apiatar nöün Ahimelek we mwän, “Kopwe uwato rei ewe efot.” Iei mine Apiatar a uwato ren Tafit ewe efot. \x + \xo 30.7 \xt 1.Sam 22.20-23\x* \v 8 Iwe, Tafit a aisini ewe Samol mi Lapalap, “Ifa usun, üpwe tapweri ei mwichen sounfiu? Ifa usun, üpwe tongeni liapeniir?” Nge Kot a pälüeni, “Kopwe tapweriir, pun kopwe fokun liapeniir o amanaua ekewe mi oola.” \v 9 Iei mine Tafit a feila fiti ekewe wonopükü mwän mi nom ren. Iwe, ra tori ewe öüwö Pesor, ia ekoch me leir ra nomotiu ie. \v 10 Tafit echök a sopwela an tapweriir fiti föpükü mwän. Iwe, rüöpükü mwän ra nomotiu, pun ra men fokun malülü pwe resap chüen tongeni pwerela pekilan ewe öüwö Pesor. \p \v 11 Iwe, ra küna eman re Isip me lon ewe fanü mi amassawa o emwenato ren Tafit. Ra amongöni pilawa o aünü koluk, \v 12 ra pwal ngeni eu kinikinin echö nokop seni fik me ruoumw föün wain mi pwas. Nge lupwen a wes me mongö, a aiepöchökül, pun esap mongö o ün lon ükükün ülüngat rän me ülüngat pwin. \v 13 Iwe, Tafit a aisini, “En nöün iö? Ia ka feito me ie?” Nge ätewe a pälüeni, “Ngang eman alüal seni Isip, nöün eman re Amalek amanau. Ai samol a likitieila, pun a toriei och samau ülüngat rän a la. \v 14 Äm aia küt liapem lon ewe fanü Nekep fanüen chon Cheret, lon fanüen chon Juta, pwal lon ewe fanü Nekep fanüen Kalep, äm aia pwal kenala Siklak.” \v 15 Tafit a aisini, “Ifa usun, ka tongeni emwenieila ren ewe mwichen chon küt liaper?” Nge i a pälüeni, “Kopwe pwon fän akapel ngeniei iten Kot, pwe kosap nieila ika atolongaei lepöün ai samol, mürin üpwe emwenukela ren ewe mwichen chon küt liaper?” \p \v 16 Iwe, lupwen a emwenala Tafit ren ewe leni, ra küna ekewe chon Amalek pwe ra toropasfeil won unusen ewe fanü, ra momongö o ükün, ra pwal pworuk pokiten liaper mi chomong ra angei seni fanüen chon Filistia me fanüen chon Juta. \v 17 Sorotän ewe rän, Tafit a maun ngeni ekewe chon Amalek seni lesosorusich tori lekuniol. Esap wor eman me leir a tongeni süla, chilon chök föpükü alüal mi süla won war kamel. \v 18 Iwe, Tafit a aliwinala meinisin mine ekewe chon Amalek ra angei. A pwal amanaua ekewe aramas meinisin pwal pwülüan kewe ruoman. \v 19 Esap wor eman a pöüt seniir, ese lifilifil ika ekewe mi kükün ika ekewe mi watte, nöür ät ika nöür nengin, pwal meinisin mine ekewe chon Amalek ra liapeni ika mine ra chök angei, Tafit a aliwininala meinisin. \v 20 Iwe, Tafit a pwal angesefäli ekewe pwiin sip me kow. Iwe, nöün kewe aramas ra emwenala ekei man me mwen pwal ekewe ekoch pwin man o apasa, “Ikkei ir ekewe man Tafit a liapeni.” \p \v 21 Mürin, Tafit a feito ren ekewe rüöpükü mwän, chokewe ra nonometiu ren ewe öüwö Pesor, pun resap tongeni tapwela mürin Tafit pokiten ra fokun malülü. Iwe, ra feila pwe repwe churi Tafit me ekewe aramas ra eti. Lupwen Tafit a kan ngeni ekewe aramas, a kapong ngeniir. \v 22 Iwe, ekoch mwän mi ngau me manauangau me lein ekewe mwän mi eti Tafit ra üra, “Pokiten ätekewe resap etikem, äm aisap ngeniir och seni mine aia liapeni o aliwinato, chilon chök pwe eman me eman epwe angei pwülüan me nöün kana o feila.” \v 23 Mürin, Tafit a üreniir, “Pwi kana, ousap fokun föri iei usun ren mine ewe Samol mi Lapalap a fang ngenikich. I a tümwünükich seni feiengau o awinnakich pwe sa akufu ewe mwichen chon küt liaper mi fiu ngenikich. \v 24 Esap wor eman a tipeeu ngenikemi won ei ekiek. Pun ükükün inetin ätewe mi feila maun epwe chök ükükün inetin ätewe mi nonometiu ren ekewe pisek, repwe chök nönnöpök.” \v 25 Iwe, Tafit a föri pwe ei lapalap epwe eu allük me pwüng fän iten chon Israel seni ewe ränin tori ikenai. \p \v 26 Iwe, lupwen Tafit a tori Siklak, a tinala ekoch kinikinin liapan ren chiechian ekewe souakomwen chon Juta o üreniir, “Iei eu lifang fän itemi seni mine üa liapeni me ren chon oputen ewe Samol mi Lapalap.” \v 27 Iwe, a tinala ekewe lifang ren ekewe aramas mi nom lon Petel me Ramot mi nom lon ewe fanü Nekep, pwal ren chokewe mi nom lon Jatir, \v 28 lon Aroer, Sifmot me Estemoa, \v 29 lon Rakal, lon ekewe telinimwen chon Jeramel me chon Ken, \v 30 lon Horma, Porasan me Atak, \v 31 lon Hepron pwal lon ekewe leni meinisin ia Tafit me nöün aramas ra nonomfeil ie. \c 31 \s1 Saul me nöün kewe mwän ra mäla \sr 31.1-13 \p \v 1 Iwe, ekewe chon Filistia ra maun ngeni ekewe chon Israel. Nge ekewe chon Israel ra süla me mwen ekewe chon Filistia o chomong ra mätiu won ewe chuk Kilpoa. \v 2 Iwe, ekewe chon Filistia ra cherikaei Saul me nöün kewe mwän. Ra niela Jonatan, Apinatap me Malkisua nöün Saul kewe mwän. \v 3 Iwe, ewe maun a fokun pöchökülela ngeni Saul. Nge lupwen ekewe chon likapich ra rangeiti Saul, ra fokun akinasa. \v 4 Mürin, Saul a üreni nöün chon uwei an pisekin maun, “Kopwe üttawu noum ketilas o posu ngeniei, pwe ekei aramas resap sirkomsais resap feito pwe repwe posuei o urumotitiei.” Nge nöün chon uwei an pisekin maun esap mochen, pun a fokun niuokus. Iei mine Saul a angei nöün ketilas o püsin posu ngeni. \v 5 Iwe, lupwen nöün Saul chon uwei an pisekin maun a küna pwe Saul a mäla, a pwal posu ngeni nöün ketilas o eti Saul le mäla. \v 6 Iei usun Saul me nöün kewe ülüman mwän, pwal nöün chon uwei an pisekin maun me nöün kewe aramas meinisin ra mälapök lon eu chök rän. \p \v 7 Nge lupwen ekewe chon Israel mi nom won pwal epekin ewe lemol me chokewe mi nom ötiuen ewe chanpupu Jortan ra küna pwe ekewe sounfiun Israel ra sü, nge Saul me nöün kewe mwän ra mäla, ra likitala ar kewe telinimw o süla. Mürin, ekewe chon Filistia ra feito o imweimw lor. \p \v 8 Nge sorotän ewe rän, lupwen ekewe chon Filistia ra feito pwe repwe angei pisekin ekewe somä, ra küna Saul me nöün kewe ülüman mwän ra mätiu won ewe chuk Kilpoa. \v 9 Iwe, ra pökü üen Saul o pwilitawu üfan üföüfen maun. Ra pwal tinala chon künö lemenen fanüen chon Filistia, pwe repwe asilefeili ewe pworaus mi mürina ngeni ar kewe uluulun anümwäl me ekewe aramas. \v 10 Iwe, ra iseis üfen Saul üföüfen maun lon ewe imwenfelin ewe anüfefin Astarot, nge inisin ra emeitiua won tittin ewe telinimw Petsan. \v 11 Nge lupwen ekewe chon Japes-kiliat ra rongorong mine ekewe chon Filistia ra föri ngeni Saul, \v 12 ekewe mwän meinisin mi pwora o pöchökül ra ütä o fetal lon unusen ewe pwin tori Petsan. Iwe, ra angei inisin Saul me nöün kewe mwän me won tittin ewe telinimw Petsan, ra liwiniti Japes o keniir ikenan. \v 13 Mürin ra angei chüür o peiaseniir fän efoch irä itan tamarisk, me lon ewe telinimw Japes, ra pwal öchüün lon ükükün fisu rän.