\id 1CO \h 1 CORINTIOS \toc1 PRIMERA CARTA DEL APÓSTOL SAN PABLO A LOS CORINTIOS \toc2 1 CORINTIOS \toc3 1 Co. \mt2 PRIMERA CARTA DEL APÓSTOL SAN PABLO A LOS \mt1 CORINTIOS \c 1 \s1 Pablo escribe a la iglesia de Corinto \p \v 1 No'on aj Pablojon. Dios u yacon tuba xicon de ajc'äncan tuba aj Jesucristo uc'a che' chich u yoli u chen t'oc no'on. Nämte' t'oc quermanola aj Sóstenes \v 2 cä täscäbenetla ni junda anela que a woylan abala tama ni caj tä Corinto tuba a ch'u'ul c'ajti'inla Dios. Äc'bintetla ch'u'ul ajniquetla uc'a tomp'e ayanetla t'oc aj Jesucristo y yaquintetla tuba ajniquetla seq'uen ta Dios. Yäcä ayanetla y ch'u'ul ayanetla ca' chich ayanob täcä upete machcatac u ch'u'ul c'ajti'ben u c'aba' Cajnojala aj Jesucristo cachichcada tä cabil cab. Aj Jesucristo u Yajnojajob unejob y Cajnojala no'onla täcä. \v 3 Co que cä Papla Dios y Cajnojala aj Jesucristo ajnic utz u c'ajalinob t'oc anela y u yäc'benet a wutzila. \s1 Bendiciones por medio de Cristo \p \v 4 Ya' chich anetla täj c'ajalin jinq'uin cä c'änti'in Dios. Cä paq'uin älben que uc'adios u chi, uc'a uneba utz chich u c'ajalin t'oc anela uc'a tubaletla aj Cristo Jesús. \v 5 Cälben que uc'adios u chi uc'a u c'ac'a' äc'betla upete cua' chichca jini que c'änä ac'ala tuba a tz'aycunla u t'an tz'äcä tz'äcä, y tuba ajnic ta' c'ajalinla upete lo que c'änä a wina'tanla. Dios u yäc'betla ni jini uc'a tubaletla aj Cristo. \v 6 Ca' jini äc'bintetla a c'alin wina'tanla cache' toj chich cua'tac u chi aj Cristo, jini cä tz'aycäbetlaba. \v 7 Jin uc'a mach uxin u chenet faltala niump'e matän u yäq'ue' Dios mientras que mu'to a c'alin pitänla jinq'uin cä xe cä chänenla Cajnojala aj Jesucristo tu xe tä jule. \v 8 Uneba u xe u yäc'benetla a c'alin tz'onänla ta tu xupiba q'uin, uc'a mach ajnic niump'e a tanäla que u ch'e' subcaquetla t'oc jinq'uin u xe tä te Cajnojala aj Jesucristo. \v 9 Dios u paq'uin chen ca' chich u yäle', y une ni u yaquetla tuba ajnic tomp'e a c'ajalinla t'oc u Yajlo', ni Cajnojala aj Jesucristoba. \s1 Divisiones en la iglesia \p \v 10 Anela hermanos, cä bon älbenetla, ca' a wälä Cajnojala aj Jesucristo ni u yälbenetlaba, que apetela a wäle'la tomp'e cua' chichca jini, que mach ajnic chap'e uxp'e a c'ajalinla. Totoj ajniquetla t'oc ump'emp'e a c'ajalinla y ump'emp'e a pixanla t'oc a lotla. \v 11 Cälbenetla ca' jini, hermanos, uc'a machcatac ayan tan yotot ix Cloé u yälbonob que ayan buya entre anela. \v 12 Jinda ni älbintonba, que apetela yänäjtac a wäle'la. Tulaj ayanob machcatac u yäle'ob ca'da: “No'on t'oc aj Pablo ayanon”; y otrosjob u yäle'ob: “No'onba t'oc aj Apolos ayanon”; y otrosjob u yäle'ob: “No'onba t'oc aj Pedro ayanon”; y otrosjobba u yäle'ob: “No'onba t'oc aj Cristo ayanon”. \v 13 ¿Ayan quira cha'tu uxtu aj Cristo? Mach une. Seq'uen untuntu chich. No'on aj Pablojon, mach uc'a no'on ni chämon tä cruz por anelaba. ¿C'ablesquintetla quira t'oc cä c'aba' no'onba? Mach une. \v 14-15 Ch'a'a cäjin que Dios mach u yäc'bon cä c'ablesan niuntu de anela, uc'a mach xic u yäle' niuntu cache' c'abli t'oc cä c'aba' no'onba. Seq'uen aj Crispo y aj Gayo cä c'ablesijob. \v 16 Cä c'ablesi me' quira täcä aj Estéfanasjob, pero mach ni' c'aja cäc'a si cä c'ablesi otrosjob. \v 17 Uc'a aj Cristo mach u täscon tuba cä chen c'ablesia. U täscon tuba cä tz'aycun ni t'an utz tubaba, mach t'oc pitzil t'an ca' u chenob ni machcatac q'uen u c'ajalinobba. Si cä chenica ca' jiniba, ca' a wälä mach u che vale bajca chämi tä cruz aj Cristo. \s1 Cristo, poder y sabiduría de Dios \p \v 18 Machcatac sätä an u pixanob u yäle'ob que mach jin cua' une ni t'an, jini que u tz'ayquinte cache' chämi aj Cristo tä cruz. No'onlaba que jäpä an cä pixanla, jinq'uin cubin u tz'ayquinte jini t'an cache' chämi aj Cristo tä cruz, cuwila chich cache' Dios u ye'i u poder ya'i. \v 19 Tz'ibi ayan tan u jun Dios ca'da: \q1 No'on cä xe cä pa'säben u c'ajalin jini machcatac tä' q'uen u c'ajalinob, \q1 y jini machcatac tä' yuwi cua' chichca, cä xe cä sätben cua'tac yuwi. \p \v 20 ¿Cua' wäreca u chi pasajob jini tä' q'uen u c'ajalinob? ¿Cua' wäreca u chi pasajob jini machcatac mäx yuwi jun? ¿Cua' wäreca u chi pasajob jini machcatac cuxujtac pancab badaba que tä' yuwi t'anob? Dios u yäq'ui tä säto ni c'ajalin que u cänäntan winicob pancabba. \v 21 Dios yuwi chich cua' u chen. Une u tusi que machcatac cuxujob pancab, t'oc ni c'ajalin que u cänäntanobba, mach uxin u chen trebejob u chen conocejob Dios. Jin uc'a yäli utz tu c'ajalin Dios u japän t'oc u tanäjob machcatac u tz'omben jini t'an que u tz'ayquinte cache' aj Cristo chämi tä cruz, jini t'an que u yälcan que mach u che vale cua'ba. \p \v 22 Aj judíosob u c'atän ye'binticob lo que u ch'e' u chen Dios que mach bay chäninti, uc'a ca' jini u ch'e' yuwina'tanob ni tojba. Aj griegojob u sacänob cache'da u ch'e' q'ue'nac u c'ajalinob, uc'a ca' jini yuwina'tanob ni u tojaba. \v 23 Pero no'onlaba cä tz'aycunla cache' aj Cristo tzämsinti tä cruz. Aj judíosob u cäräx'anob jinq'uin u yubinob ni t'an jini. Ni gente que mach jin aj judíosobba u yäle'ob que es cua' chichca päpä' t'an jini que u yälcan cache' tzämsinti tä cruz aj Cristo. \v 24 Pero no'onlaba u yaconla Dios, mach u che si aj judíosonla o aj griegojonla. No'onla une äc'bintonla aj Cristo tuba u ye'benonla cache' an u poder Dios y cache' mäx q'uen u c'ajalin Dios täcä. \v 25 Ni gente u yäle'ob que mach u che vale cua' jini t'an u tz'ayquinte cache' chämi aj Cristo tä cruz, pero jinchichba t'an jini u yäc'benonla cuwina'tanla que Dios más yuwi que ni gente. U yäle' ni gente täcä que Dios mach'an u poder uc'a u yäcti tä chämo aj Cristo, pero jin uc'a cuwila chich que Dios u cänäntan más poder que ni gente. \v 26 Anela hermanos que u yaquetla Dios, tic ta' c'ajalin, jiq'uin, caxcajetla. Mach jäytuletla que q'uen a c'ajalinla ca' chich ni c'ajalin que ayan pancabba. Mach jäytuletla que an a poderla. Mach jäytuletla que u ch'oquetla ch'uniquilba. \v 27 Dios u yaqui gente pancab que mach tä' q'uen u c'ajalin tuba u quisnäjesan jini machcatac q'uen u c'ajalinba. U yaqui Dios machcatac pancab que mach'an u poder tuba u quisnäjesan jini machcatac q'uen u poderjob. \v 28 U yaqui Dios jini machcatac mach jin u ch'ocob ch'uniquilbaba y jini machcatac mach olo tä chänintejob, jini machcatac que mach jinob cua'ba. Jin jinijob u yaqui tuba u sätben u fama nuc ch'uniquilba. \v 29 Dios u chi ca' jini uc'a mach ajnic niuntu que u yäle' tu pänte' une que más q'uen u c'ajalin une que u lot. \v 30 Dios u yäc'bonla ajniconla tomp'e t'oc aj Jesucristo. Jin uc'a u yäq'ui ajnic cä c'ajalinla ca' chich an tuba une. U yäc'bonla ajniconla tu toja ca' chich an une, u yäc'bonla ch'u'ul ajniconla seq'uen tuba y u yäc'bonla ajniconla jäpä t'oc cä tanäla. \v 31 Jin uc'a c'änä cä tz'onänla ca' chich tz'ibi ayan tan u jun Dios, ni u yäle' ca'daba: “Machca u tz'aycun cua' chichca jini tuba u ch'a'alesan ujin, utzica u tz'aycun cua'tac u chi Cajnojala por une. Ca' jini u ch'e' u ch'a'alesan ujin”. \c 2 \s1 El mensaje de Cristo crucificado \p \v 1 No'onba, hermanos, jinq'uin c'oton bajca anetla cä tz'aycäbetla u t'an Dios. Mach cä tz'aycäbetla t'oc pitzil t'an, y mach cä chi t'an täcä ca' u chenob machcatac q'uen u c'ajalinba. \v 2 Uc'a mach ajni täj c'ajalin niump'e cua' cä tz'aycäbenetla, seq'uen aj Jesucristo y cua' uc'a chämi tuyac'o cruz. \v 3 Jinq'uin ajnon bajca anetla cä na'ti cache' mach'an cä muc'. Bäc'ton y ixta cä chen chicchicne; \v 4 y jinq'uin cä tz'aycäbetla u t'an Dios mach cä chi t'oc noj pitzil t'an tuba u ye'e' cache' mäx q'uen cä c'ajalin. Ni Ch'u'ul Pixan u yäc'bon täj c'ajalin cua' cä xe cäle', y ca' jini checti cache' ayan u poder. \v 5 Coli que a tz'onänla uc'a Dios t'oc u poder u yäc'bet a tz'onänla, y mach por lo que u yäle' machcatac q'uen u c'ajalinob. \s1 Dios se da a conocer por medio de su Espíritu \p \v 6 Ni c'ajalin cäq'ue' no'onba mach jin ca' u yäq'ue' machcatac cuxujob pancab, y mach jin ca' u yäq'ue' nuc ajmandajob pancab que u chämojob. Ni c'ajalin cä'benob machcatac u c'alin tz'ombenob u t'an Dios, más utz une, uc'a Dios chich u yäq'ue' ni c'ajalin jini. \v 7 No'on cäle' t'ocob jini totoj c'ajalin utz ta Diosba, jini que mucu ajni, ni mach yuwina'ti niuntuba. Jinq'uin mach to an u pancab Dios u worin tusi cua' u xe u chen tuba u ch'e' bixiconla tä cielo. \v 8 Niuntu nuc ajmandajob pancab mach yuwina'tijob ni totoj c'ajalin utz jiniba. Si fuera yuwina'tanob icaba, mach ica u tzämsijob tä cruz ni Cajnojala que an u pitzilan Dios t'ocba. \v 9 Uc'a tz'ibi ayan tama u jun Dios ca'da: \q1 Jini mach bay u chäni niuntu t'oc u jut, \q1 jini mach bay u yubi niuntu t'oc u chiquin, \q1 jini mach bay ti tu c'ajalin niuntu winic, \q1 upete ni jiniba Dios u tusi tuba u yäc'benob machcatac u yajna'tan. \m Ca' jini u yäle' ni tz'ibi tä junba. \v 10 Pero Dios u chectesbonla por ni Ch'u'ul Pixan cua'tac u tusi tuba u yäc'benonla, uc'a ni Ch'u'ul Pixan yuwi upete. Upete lo que an tu c'ajalin Dios, une yuwi. \p \v 11 Niuntu mach yuwi cua' an tu c'ajalin otro winic. Une namás yuwi cua' an tu c'ajalin. Ca' jini täcä, mach yuwi niuntu winic cua' an tu c'ajalin Dios. Ni Ch'u'ul Pixan namás yuwi cua' an tu c'ajalin Dios. \v 12 No'onla mach äc'bintonla ni c'ajalin ca' chich u cänäntanob machcatac tuba u pancab. No'onla äc'bintonla ni Ch'u'ul Pixan ta Diosba uc'a u ch'e' cuwina'tanla cua' jini ni matän que Dios u yäc'bonla. \v 13 Jini matän que u yäc'bonla Diosba, jin une cä tz'aycäbenetla. Cä tz'aycäbenetla ca' chich u yäc'benon cäle' ni Ch'u'ul Pixanba, y mach t'oc pitzil t'an ca' chich u chenob machcatac tä' q'uen u c'ajalinob. Ca' jini, ni Ch'u'ul Pixan ta Dios u chectesbenob u t'an Dios jini que ya' chich an ni Ch'u'ul Pixan tuyac'ojobba. \p \v 14 Machca mach u cänänta ni Ch'u'ul Pixan tuyac'o mach yo u yubin cua'tac u ye'e' ni Ch'u'ul Pixan. Une u yäle' cache' cua' chichca päpä' t'an. Mach u ch'ä u chen entende, uc'a tuba u wina'tan cua'tac u ye'e' ni Ch'u'ul Pixanba, c'änä ajnic ni Ch'u'ul Pixan tuyac'o. \v 15 Jini machca ayan t'oc Ch'u'ul Pixan u ch'e' u jiran upete cua' chichca si utz o mach utz, pero machca mach'an t'ocba mach u ch'ä u wina'tan cua' an tu c'ajalin machca ayan t'oc Ch'u'ul Pixanba. \v 16 Tz'ibi ayan tan u jun Dios ca'da: “Niuntu mach'an machca yuwi cua' an tu c'ajalin Cajnojala Dios. Mach'an täcä machca u chen trebe u yäc'ben c'ajalin Dios”. Pero no'onlaba, ca' chich ayan tu c'ajalin aj Cristo, che' chich ayan täj c'ajalinla täcä. \c 3 \s1 Compañeros de trabajo sirviendo a Dios \p \v 1 No'on, hermanos, mach cä chi trebe cä ye'benetla u t'an Dios ca' chich cä ye'benob machcatac mäx ayan t'oc ni Ch'u'ul Pixan, uc'a si cä ye'benetla ca' jini, mach uxet a chen entendela. Cä ye'betla u t'an Dios ca' chich cä ye'benob machcatac u tä' c'upän u chen lo que u te tu c'ajalinob. Cä ye'betla ca' cä ye'benob jini machcatac mu'to u totaj tz'omben u t'an aj Cristoba, ca' a wälä untu ch'ocba. \v 2 Ca' a wälä cä'betla a pa' leche a wuch'enla. Mach cä'betla we'e a c'uxe'la. Ca' untu ch'oc mach u ch'ä u jach'än we'e, ca' chich jini anela mach a chi trebela a chen entendela cua' chichca jini mäx cach tuba utic entendeba. Ixta bada che' chich to anetla. \v 3 Anela ya'to anetla ca' machcacatac u c'upän u chenob cua' chichca u te tu c'ajalinob. Anela a c'upänla cua' chichca u cänäntan a lot, y a maläc japäjtanla cua' chichca jini. ¿Mach quira jinq'uin a chenla ca' jiniba ya'to anetla ca' machcatac u c'upän u chenob cua' chichca u te tu c'ajalinobba? ¿Mach quira a chenla ca' chich u chenob winicob pancab que mach u tz'onäjobba? Che' chich a chenla une. \v 4 Untu u yäle' ca'da: “No'on t'oc aj Pablo ayanon”. Otro untu u yäle': “No'onba t'oc aj Apolos ayanon”. Jinq'uin a wäle'la ca' jini, ¿mach quira a chenla ca' u chenob winicob pancab que mach u tz'onäjobba? \p \v 5 No'on aj Pablojon, ¿y cuaxca poder cä cänäntan no'on? ¿Cuaxca poder u cänäntan aj Apolos? No'on t'ocob ajpatanon t'ocob ta Dios. Cä tz'aycäbetla u t'an Dios. Jin uc'a a tz'onila. Cajnojala u yäc'bon t'ocob ni patan que une yo u yäc'ben cada juntu de no'on t'ocobba. \v 6 No'on cä tz'aycäbetla u t'an Dios najtäcä, ca' a wälä untu ajpäc'äbon cä päc'ben u jut ni päc'äbi. Ji'pat aj Apolos u tz'aycäbetla u t'an Dios, ca' a wälä machca u yäc'ben ja' ni päc'äbi. Pero Dios u yäc'bet a tz'onänla, ca' chich une täcä u yäc'ben ch'ijic ni päc'äbi. \v 7 Jin uc'a, mach jin cua' une machca u päq'ue', ni machca u yäc'ben ja' täcä. Sec' Dios une ni an u poderba, uc'a une chich u yäc'ben ch'ijic ni päc'äbi. \v 8 U cha'tumajob, machca u päq'ue' y machca u yäc'ben ja' igual chich ni patan u chen, pero cada juntu u xe tä äc'binte u tojquiba u patan según ca' u chi ni patan. \v 9 No'on t'ocob nämte' cä cherben t'ocob u patan Dios. Anela ca' a wälä ni päc'äbiletla tama ni cab ta Dios. \p Anela ca' a wälä ump'e otot täcä que mu' u tz'osen Dios. \v 10 Dios u yäc'bon poder tuba ajnicon ca' a wälä untu ajcheraj otot que tä' yuwi ni patan jini. No'on cä tusben u chumliba ni otot. Otro untu u tz'osen ni otot tu pam u chumliba. Cada juntu c'änä u jiran si utz ni patan u chen bajca u tz'osen ni otot tu pam u chumliba. \v 11 Tusu ayan bada u chumliba ni otot. U chumliba ni otot jiniba aj Jesucristo une. Jin uc'a niuntu mach u ch'ä u tuse' otro u chumliba ni otot. \v 12 Cua' chichca jini u ch'e' c'äncan tuba utic t'oc ni otot tu pam u chumliba. Tulaj ayan machcatac u c'äne'ob cua' chichca que u paq'uin jäläcnan ca' a wälä oro o plata o ji'tun mäx choj u valor tuba u tz'osen t'oc ni otot. Tulaj ayan täcä machcatac u c'äne'ob cua' chichca que mach ujäläcna ca' a wälä te' o xan o bänäla. \v 13 U xe tä c'ote q'uin que cada juntu u xe tä chämbinte u patan cache'da an. Jimba q'uin jini u xe tä chectan, uc'a ca' a wälä u xe tä tz'äbo noj c'ac' tu c'ote jimba q'uin jini, y ni c'ac' u xe u ye'e' u patanob cada juntu si utz u chi o si mach utz. \v 14 Machca u tz'osen ump'e otot que mach upulba, Dios u xe u yäc'ben ump'e u matän. \v 15 Machca u tz'osen ump'e otot que u puleba u pase u säte' upete jini patan que u chi uneba. Une u xe u japän uba, ca' a wälä machca u japinte tama c'ac'ba. \p \v 16 ¿Mach quira a wila que anela ch'u'ul ototetla tuba Dios y que ni Ch'u'ul Pixan ta Dios ya' cuxu ta'wac'ola? \v 17 Machca chichca u yäc'ben sätic ni ch'u'ul otot ta Diosba, Dios u xe u yäq'ue' tä nonoj säto ni winic jini, uc'a ni ch'u'ul otot ta Diosba ch'u'ul ayan une. Ni ch'u'ul otot jiniba es anela chich une. \p \v 18 Mach co que niuntu u sucpecän uba. Machca chichca de anela que u yäle' que tä' yuwi q'uen cua' chichca tuba u pancab, c'änä u chen uba ca' machca que mach yuwi niump'e cua', uc'a ca' jini totoj ajnic q'uen u c'ajalin, jini u yäq'ue' Diosba. \v 19 Tu jut Dios ni c'ajalin que u cänäntanob machcatac tuba u pancabba mach jin niump'e cua' une. Uc'a tz'ibi ayan tuyac'o u jun Dios ca'da: “Machcatac q'uen u c'ajalin, Dios u q'ueche'ob t'oc u jop'ojti'”. \v 20 Che' chich täcä tz'ibi ayan ca'da: “Ajnoja yuwi que mach jin cua' une ni c'ajalin que u cänäntanob jini que tä' yuwijob q'uen cua' chichca pancabba”. \v 21 Jin uc'a, mach a päpä' chen famala niuntu winic uc'a a wäle' que pitzi lo que u ye'e', uc'a Dios u yäc'betla upete lo que c'änä ac'ala tuba ajniquetla utz tu jut. \v 22 Dios u yäc'on no'on aj Pablojon y che' chich täcä aj Apolos y aj Pedro tuba cä ye'benetla u t'an. U yäc'betla u pancab y upete cua' an tuyac'o. U yäc'benetla a wutzi tuba cuxlequetla, y jinchichba Dios u chen manda ni chämoba. U chen manda täcä upete cua' an badaba y upete cua'tac u xe tä ajtä. Dios u yäq'ui chich upete ni jini tuba u täclenetla a c'alin tz'onänla. \v 23 Y anelaba tu c'äb aj Cristo ayanetla, y aj Cristoba tu c'äb Dios ayan. \c 4 \s1 El trabajo de los apóstoles \p \v 1 Mäx c'änä tic ta' c'ajalinla cache' no'on t'ocobba ajpatanon t'ocob namás tuba aj Cristo, y äc'binton t'ocob cä'ben u wina'tanob upetejob cua' chichca jini tuba Dios que mach wina'tinti oniba. \v 2 Ca' untu ajnoja ta patan c'änä u paq'uin chen ca' chich yo u yajnoja uneba utic, ca' jini täcä no'on t'ocob c'änä cä paq'uin chen t'ocob lo que Dios yo utic. \v 3 Mach u che niump'e cua' t'oc no'on si anela a wäle'la si acä chi utz cä patan o mach. Mach u che niump'e cua' t'oc no'on täcä si ajnic machca chichca juez que u yäle' si acä chi utz o mach. Ni no'on täcä mach cälä cä juntuma si acä chi utz cä patan o mach utz. \v 4 Täj c'ajalin cäle' cache' utz chich cä chi ni patan u yäc'bon cä chen Cajnojala. Pero lo que cäle' täj c'ajalinba mach u ch'ä u yäc'benon ajnicon tu toja. Cajnoja une u xe u yäle' si cä chi utz ni patan o mach. \v 5 Jin uc'a, mach a se'en äle'la si ayan tu toja untu o mach. Pitänla ixta que mach julic Cajnojala. Une u xe u chectesan cua'tac mucujtac ayan tama it'obniba, y u xe u laj äle' cua'tac an tu pixan upetejob. De ya'i, cada juntu Dios u xe u yäq'ue' tä wina'tinte cua'tac u chijob utz. \p \v 6 Anela, hermanos, ni acä totaj älbetla de no'on y de aj Apolosba, por anela chich une cälbetla. Ca' jini, co a cäne'la por lo que cä chen t'ocob, cache' mach u ch'ä a chenla lo que u yäle' tan u jun Dios que mach uticba. Mach u ch'ä a ch'a'alesan ajinla t'oc untu uc'a tä' a wo a wiranla, y otro untuba mach a wo a wiranla. \v 7 ¿Caxca wäreca une u yäc'bet ajniquetla más mejor que otrosjob? Mach'an machca. Mach a cänäntala niump'e cua' que Dios mach u yäc'betla. Si äc'bintetlaba, mach'an cua' uc'a a chen abala como si fuera mach matän a chila lo que a cänäntanla. \p \v 8 Anela u päpä' te ta' c'ajalinla cache' a c'alin cänila upete u t'an Dios. U päpä' te ta' c'ajalinla cache' a cänäntanla bada upete matän que Dios u yäq'ue'. Ca' a wälä ajmandaletla y mach ni' c'änä ac'alon t'ocob. Utzica si totoj ajmandaletla uc'a xicon t'ocob cä chen manda t'ocob t'oc anela täcä nämte'. \v 9 Pero no'onba cäle' cache' Dios u yäq'ui ajnic ni ajc'äncanob tubaba ca' winicob que mach jin cua'. Une u yäq'ui que ajnicon t'ocob ca' a wälä untu ajmalujle que u xe tä äc'binte chämic, y ca' a wälä cä täsinte t'ocob tu pänte' upete a'ajtäjob pancab y tu pänte' ángelojob täcä tuba u chänenon t'ocob. \v 10 U yälcan cache' mach'an cä c'ajalin t'ocob uc'a cä chen t'ocob seq'uen lo que yo aj Cristo. Anelaba a chen abala ca' a wälä mäx q'uen a c'ajalinla uc'a ya'anetla t'oc aj Cristo. No'on t'ocob mach jin cua'on t'ocob. Anela ca' ch'uniquetla. Anela ololetla tä chäninte. No'on t'ocobba cä tze'tinte t'ocob. \v 11 Ixta bada cä cänäntan t'ocob jitz'o y tiquin ti'a. Mach utz cä buc t'ocob. Cä jätz'can t'ocob y mach'an cotot t'ocob. \v 12 Mäx u bo'an cäjin tä patan t'oc cä c'äb t'ocob. Jinq'uin cä cäräx älbinte t'ocob, cälbenob que Dios u ch'u'ul chenob machca u cäräx älbenon t'ocob. Jinq'uin cä tz'ibajtescan t'ocob acä c'älen chich t'ocob. \v 13 Jinq'uin cä patil älbinte t'ocob, cä ch'oc pecänob machca u patil älbenon t'ocob. Ixta bada cä cherbinte t'ocob ca' a wälä p'oson t'ocob tä cabba, ca' a wälä caben ja'on t'ocob que u chojcanba, uc'a niuntu mach yo t'oc no'on t'ocob. \p \v 14 Upete jinda que cä tz'ibbetla mach tuba cä quisnäjesanetla. Uc'a ca' a wälä mero cä bijch'oquetla que mäx yaj acubinba, y cä'benetla ump'e c'ajalin utzba. \v 15 U ch'e' ajnic diez mil machcatac u ye'benetla u biji aj Cristo, pero mach u ch'ä ajnic q'uen jini machcatac ca' a wälä a paplaba. No'on ca' a wälä a paponla uc'a a tz'ombila aj Cristo Jesús jinq'uin cä tz'aycäbetla jini t'an utz tubaba. \v 16 Cä ch'oc chen cäba t'oc anela, jiq'uin, cälbenetla que a chenla ca' chich acä chen no'onba. \p \v 17 Jin uc'a cä täsqui ca'anetla aj Timoteo. Une ca' a wälä mero cä yajben ajlo', uc'a u tz'oni jinq'uin cä tz'aycäbi u t'an Cajnojala. Une u paq'uin chen ca' chich u yäle' u t'an Diosba. Une u xe u c'ajti'benetla ni bij cä bisan t'oc aj Cristo, ca' chich cä ye'benob machcatac u woylan ubajob tama upete ch'uj cachichcada. \v 18 Yebe de anela a wäle'la que mach uni' xon tä sujtä bajca anetla, y jin uc'a a päpä' chen abala cache' más ajnojalet que no'on. \v 19 Cä xe chich tä sujtä seb bajca anetla si Ajnoja yoba. De ya'i, jini machcatac u chen ubajob cache' más ajnojajob que no'onba, cä xe quiran t'oc unejob si u totoj ch'e' u chen cua' chichca jini t'oc poder, y mach por lo que u yäle'ob que u ch'e' u chenob. \v 20 Uc'a mach jin por lo que u yäle' untu que u chäninte que ya'an tu manda Dios. U chäninte que ayan tu manda uneba si u ch'e' u chen cua' chichca jini t'oc poder. \v 21 ¿Caxcamba a yacänla, jiq'uin? ¿Xicon ca'anetla ca' a wälä t'oc te' tuba cä'benetla t'oc? ¿O xicon cä yajna'tanetla y t'oc ump'e cä c'ajalin sisba t'oc anela? \c 5 \s1 Se juzga un caso de inmoralidad \p \v 1 Upetejob u tz'aycunob que ayan ni cherajtz'ijte' entre anela. U totoj tz'aycunob cache' ayan machca u ch'i u majan na' u chen vida t'oc. Ixta jini machcatac mach u tz'ombe u t'an Dios mach u chejob ca' jini. \v 2 Y anelaba a chen aba famala cache' utz mu' a chenla tu jut Dios. Lo que u yoli a chenlaba, a ch'ocomesan a pixanla y a pa'senla ni winic que u chi ni tanä jiniba. \v 3 Es toj chich que mach'anon ya' jini, pero cä pixanba ca' a wälä ya'an ya' jini. Como si fuera ya' chich anon ya'i, san chich acä ch'i cä c'ajalin cua' une c'änä cherbintic ni winic que u chi ni tanä jini. \v 4 A xe a woylan abala tu c'aba' Cajnojala aj Jesucristo. Cä pixan täcä t'oc u poder Cajnojala aj Jesús u xe tä ajtä ya' jini t'oc anela nämte'. \v 5 De ya'i ni winic jini c'änä äc'bintic tu poder ni tzuc pixan tuba u tz'ibajtesan uc'a u nonoj äctan u chen ni mach utzba. Ca' jini, si u q'uexe' u biji, u xe tä japinte u pixan jinq'uin u xe tä c'ote u q'uini sutwänic Cajnojala aj Jesús. \p \v 6 Mach utz a chen aba famala ca' jini, a wäle'la cache' tu toja mu' a chenla. ¿Mach quira a wila cache' u yälcan que tz'ita' ni paj buc'a que ajnic xäbä t'oc ni wolo' buc'a u xe u laj pa'esan upete? Ca' jini täcä, mach utz ajnic ni winic jini bajca anetla, uc'a ixta anela u yäc'benet a säte'la. \v 7 Ca' chich cajcäbnajob tä Israel u laj choque'ob jini u pa'esan ni wajba y u chenob ni tzijib waj que mach u cänänta ni pajba, ca' jini täcä, äctan a chen a tanäla, y äc'ä tä chänintela que totoj tzijib chich a c'ajalinla bada. C'änä a chenla ca' jini uc'a aj Cristo chämi tuba u japänonla t'oc cä tanäla. Ca' a wälä une ni Ch'oc Oveja que u tzämsenob aj Israelob ta noj paxcu' tuba u subbenob Dios. \v 8 Unejob jinq'uin u cänäntijob ni q'uin ch'uj jini u laj äctijob u c'uxe'ob ni waj que uti t'oc jini u jusesanba, y u c'uxijob ni waj que mach äc'binti jini que u jusesanba. Ca' jini no'onla bada c'änä cä laj äctanla ni cräxle y upete malujle que u c'ote t'oc ca' a wälä jini que u jusesan ni wajba, y c'änä chich cäle'la seq'uen ni tojba y cä chenla tu toja. \p \v 9 Tama ni otro jun cä täscäbetla, cälbetla que mach a yole' abala t'oc ajcherajtz'ijte'job. \v 10 Mach coli cälbenetla que a nonoj tz'eje' abala t'oc jini ajcherajtz'ijte'job que mach u tz'onäjobba, ni t'oc machcatac mäx u c'upänob taq'uin, ni t'oc ajxuch'ob, ni t'oc jini machcatac u c'ajti'inob cua' chichca päpä' santu pancabba. Uc'a si a nonoj tz'eje' abala bajca an upete ni jinijob, c'änä pasiquetla tu pancab. \v 11 Jini lo que coli cälbenetla tama ni jun es que si ajnic untu winic que u yäle' que es untu hermanoba, y si une es untu ajcherajtz'ijte', o si u c'upän taq'uin, o si u c'ajti'in cua' chichca santu pancab, o si u chen cräxt'an, o si es untu ajchiba o ajxuch', tz'eje abala t'oc, ixta mach u ch'ä c'uxnaquetla t'oc nämte'. \v 12-13 Uc'a mach'an cua' uc'a cä sacben u tanäjob machcatac mach u tz'onäjob. Unejob Dios u xe u yäc'ben u toje' u tanäjob. Pero machcatac u yajnejob tan ch'uj tuba u ch'u'ul c'ajti'inob Diosba, anela chich c'änä a sacben u tanäjob si u säte'ob, y a wäc'benla u toje'. Pa'senla, jiq'uin, bajca anetla jini winic que u chi ni tanä jiniba. \c 6 \s1 Pleitos delante de jueces que no son creyentes \p \v 1 Jinq'uin untu de anela a cänäntanla buya t'oc otro untu a wermanola, mach'an cua' uc'a xiquet a joq'ue' tu pänte' ni juezob que mach u tz'onäjobba. C'änä a joq'ue' tu pänte' machcatac ta Diosba tuba u jiranob t'oc. \v 2 ¿Mach quira a wila que jini machcatac ta Dios u xe u sacben u tanäjob machcatac cuxujob pancab? Si anela a xe a sacbenla u tanäjob machcatac cuxujob pancabba, ¿cua' uc'a mach u ch'ä a wiranla caxcamba u toja ump'e bit buya? \v 3 No'onla chich cä xe cä sacbenla u tanäjob ángelojob que ajnijob t'oc Dios y ji'pat pasi u säte'ob. Si ca' jini cä xe cä chenlaba, más u ch'e' a sacbenla u toja cua' chichca u yute pancabba. \v 4 Si ajnic machca de anela u cänäntan ump'e buya t'oc u lot, mach'an cua' uc'a u päye' tu pänte' untu juez que mach jin untu de anela que a woylan abala tuba a c'ajti'inla Dios. \v 5 Cälbenetla ca'da tuba quisnäjaquetla. ¿Mach quira ayan niuntu de anela que ayan u c'ajalin tuba u jiran camba u toja cua' chichca buya que a cänäntanla? \v 6 Pero anelaba a chenla buya t'oc otro hermano tu pänte' juez que mach u tz'ombe u t'an Dios. \p \v 7 Ca' jiniba es a tanäla chich ajnic buya entre de anela. ¿Cua' uc'a mach a c'älela lo que a cherbintela que mach jin u tojaba? ¿Cua' uc'a mach a c'älela jajbintiquetla cua' chichca? \v 8 Pero anela chich a cherben a wermanola cua' chichca que mach jin u toja y a jajbenla lo que es tuba. \p \v 9 ¿Mach quira a wila que ajcherajtanäjob mach uxin tä äc'binte ochic bajca u chen manda Dios? Mach a sucpecän abala. Mach chich uxin tä äc'binte ochicob bajca u chen manda Dios jini machca u chen vida t'oc ixic sin que lotojac t'ocba, ni jini machca u ch'u'ul c'ajti'in cua' chichca santu pancab, ni machca u chen ni cherajtz'ijte', ni jini machca u yäq'ue' uba tä cherbinte ca' u cherbinte ixic, ni jini machca u chen u lot winic ca' ixic, \v 10 ni jini machca u chen xuch', ni jini machca u c'upän taq'uin, ni jini machca u chibälnan, ni ajcräxt'anob, ni jini machca u cocoj ch'ämben taq'uin u lot. \v 11 Yebe de anela ca' chich jini a chila ajni, pero badaba alaj uti perdona a tanäla. Dios u yäc'betla ajniquetla seq'uen tuba une, y u yäc'betla ajniquetla tu toja tu jut uc'a a tz'ombila u c'aba' Cajnojala aj Jesucristo, y uc'a ni u Ch'u'ul Pixan cä Diosla u jäbtesbet a c'ajalinla. \s1 La santidad del cuerpo \p \v 12 Toj chich ca' u yälcan que u ch'e' cä chenla upete cua' chichca jini, pero mach upete utz cä chenla. U ch'e' chich cä chenla upete cua' chichca jini, pero mach cäcta cäba u chenon domina niump'e cua'. \v 13 Es toj cua' u yäle'ob que cua' cä c'uxe'la es tuba cä näc'la, y cä näc'la es tuba cua' cä c'uxe'la; pero u chap'elma, cä näc'la y cua' cä c'uxe'la Dios u xe u yäq'ue' tä xupo. U cuerpo untu mach jin tuba ni cherajtz'ijte'. Es tuba Cajnojala, y Cajnojalaba une ni u chen manda ni cä cuerpola. \v 14 Dios u cuxpesi Cajnojala tan ajchämejob, y no'onla täcä u xe u cuxpesanonla t'oc u poder Une. \p \v 15 A wila chich que u cuerpo de cada juntu de no'onla es ump'e parte de u cuerpo aj Cristo. ¿A wäle'la quira, jiq'uin, que u ch'e' cä ch'e' jini parte de u cuerpo aj Cristo tuba wäyicon t'oc untu ixic que u chone' uba? Mach une. Si cä chenica ca' jini, ca' a wälä cä pa'säben ump'e parte de u cuerpo aj Cristo y cä'ben tu c'äb untu ixic que u chone' uba. \v 16 ¿Mach quira a wila que machca u yole' uba t'oc untu ixic que u chone' uba u sujtä ca' a wälä tontu t'oc une? Uc'a tz'ibi ayan tan u jun Dios ca'da: “Machca u ch'e' untu ixic u xe tä sujtäjob ca' a wälä tontujob”. \v 17 Pero machca u yäq'ue' uba tu manda Cajnojalaba tomp'e ayan t'oc une y tomp'e u pixanob. \p \v 18 Tz'eje abala, jiq'uin, t'oc ni cherajtz'ijte'. Machca ayan u tz'ijte' u c'äne' u cuerpo tuba u chen ump'e u tanä que u c'ac'a' äc'ben u säte' u cuerpo. Cua' chichca otro tanä que u chen untu mach u c'änä u cuerpo tuba u cherben cua' chichca mach utz u lot. \v 19 ¿Mach quira a wila que jini a cuerpola ca' a wälä ump'e ch'uj tuba Ch'u'ul Pixan, y uneba ya'an ta'wac'ola? Dios u yäc'betla chich ni Ch'u'ul Pixan, y jin uc'a mach u ch'ä a chen aba mandala. \v 20 Mäx choj u toji Dios tuba u mäne'onla. Jin uc'a, chenla t'oc a cuerpola seq'uen lo que yo Dios utic, uc'a ajnic cache' ch'u'ul c'ajti'cac u c'aba' Dios. Che' chich täcä c'änä a wäq'ue' ta' pixanla seq'uen lo que yo Dios ajnicba, uc'a ni cä cuerpola y cä pixanlaba ta Dios une. \c 7 \s1 Consejos sobre el matrimonio \p \v 1 Bada cä xe cälbenetla jini a woli a ubinlaba, jini a täscäbonla tä c'atbinte tä junba. Utz chich si untu winic mach lotojac, \v 2 pero uc'a mach me'ixto a jup'e' abala t'oc ni cherajtz'ijte'ba, utzica si cada winic ajnic jit'oc, y cada ixicba ajnic jit'oc. \v 3 Ni winic lotoba c'änä ajnic t'oc jit'oc, y che' chich täcä ni lotob ixic c'änä ajnic t'oc jit'oc, uc'a c'änä chich u maläc ch'a'alesan ujinob. \v 4 Ni ixic mach u ch'ä u chen manda u cuerpo, es tuba jit'oc. Che' chich täcä ni winic mach u ch'ä u chen manda u cuerpo uneba, es tuba jit'oc. \v 5 Mach u ch'ä a maläc chen nega a cuerpola t'oc a wit'oc. Si a wolaba u ch'e' a tuslanla cache'da u ch'e' sec' a ch'u'ul c'ajti'inla Dios t'oc c'änti'ya, y ji'pat u ch'e' sujlequetla cha'num ca' chich najtäcä, uc'a mach xic u yäc'benet a sacän a tz'ijte' aj Satanás jinq'uin mach a ni' c'älela ajniquet a juntumala. \p \v 6 Upete ni jini cä totaj älbetlaba, mach cälbetla cache' c'änä chich lotojaquetla. Pero u ch'e' chich lotojac machca yo lotojan. \v 7 Utzica si upete ajnic u juntumajob ca' chich anon no'onba. Pero Dios u yäc'ben cada juntu yänäjtac cua' u ch'e' u chen. Untu u yäc'binte u chen ump'e cosa, y otro yänä u yäc'binte u chen. \p \v 8 Cälbenetla, jiq'uin, anela que mach lotoletla que utzica colaquetla a juntumala ca' chich anon no'onba. Che' chich acälben jini neba'täc ixictac täcä. \v 9 Pero si mach u ch'ä a c'älen ajniquet a juntumala, u ch'e' lotojaquetla. Mejor lotojaquetla que colaquetla t'oc ump'e c'upom ta'wac'ola. \p \v 10 Pero anela machcatac lotoletlaba cälbenetla que ni ixic mach u ch'ä u tz'eje' uba t'oc jit'oc, \v 11 y si u tz'eje' uba t'ocba mach u ni' ch'ä lotojac, pero u ch'e' sutwänic u ch'e' jit'oc cha'num. Ni winic mach u ch'ä u waläctan jit'oc. Jini cälbenetlaba, mach uc'a no'on cälbenetla; Ajnoja ni u yälbenetlaba. \p \v 12 Los demás de anela cä xe cälbenetla lo que u te täj c'ajalin no'on, uc'a Cajnojala mach u yälbon cache'da u xe tä ute. Acäle' que si untu hermano u cänäntan jit'oc y jini ixic mach u tz'ombe u t'an Dios, pero si une yo ajnic t'oc ni winic, ni winicba mach u ch'ä u waläctan. \v 13 Si untu ixic u cänäntan jit'oc que mach u tz'ombe u t'an Diosba, pero si jini winic yo ajnic t'oc ni ixic, ni ixicba mach u ch'ä u yäctan. \v 14 Uc'a jini winic que mach u tz'ombe u t'an Dios, Dios chich u xe u ch'u'ul chen, uc'a loto ayan t'oc ni ixic que u tz'onänba. Untu ixic que mach u tz'ombe u t'an Dios, Dios täcä u xe u ch'u'ul chen, uc'a loto ayan t'oc untu winic que u tz'onän. Si mach ica ca' jiniba, u bijch'ocob u colan ica ca' u bijch'oc machcatac mach u tz'onäjob. Pero Dios u ch'u'ul chenob chich. \v 15 Si jini machca mach u tz'ombe u t'an Dios yo u tz'eje' uba t'oc jit'oc, tax u tz'eje' uba. Si u tz'eje' uba t'oc, ni winic o ni ixic que u tz'omben u t'an Dios mach'an cua' uc'a colac nämte' t'oc jini que mach u tz'ombe u t'an Diosba. Dios u yaquetla tuba ajnic ch'ijcab a c'ajalinla t'oc a wit'ocla. \v 16 Uc'a ¿cache'da a wi aneba, ixic, si a wit'oc u xe chich ti u japän uba por ane? o ¿cache'da a wi aneba, winic, si u xe chich ti u japän uba por ane a wit'oc? \p \v 17 Si u japän uba o mach, ane mach a wi. Pero cada juntu de anela yo que a chenla ca' chich yo Dios a chenla. Ca' chich anetla jinq'uin Dios u yäc'bet a japän abala, c'änä colobaquetla ca' jini. Jin chich ni cälben que u chenob machcatac u woylan ubajob tama ch'uj cachichcada. \v 18 Jinq'uin Dios u yäc'bet a japän aba, si circuncisa'o ayanet ca' a'uti u chenob aj judíosob, colen chich ca' jini. Si mach circuncisa'o ayanet jinq'uin Dios u yäc'bet a japän aba, mach a wäq'ue' aba tä ute circuncisa. \v 19 Si seq'ue u pächi untu bajca circuncisa'o, mach jin cua' une. Si mach seq'ue u pächi untuba, mach jin cua' täcä. Jini lo que u chen valeba, cä chenla ca' chich u yäle' u t'an Dios utic. \v 20 Cada juntu, ca' chich ajni jinq'uin Dios u yäc'bi u japän uba, ca' chich jini paq'uin ajnic. \v 21 Jinq'uin Dios u yäc'bet a japän aba, si ya' chich paq'uin ayanet tä patan t'oc a yum, mach jaq'uic ajin. Pero si a wäc'binte pasiquet tuyac'o ni patan jini t'oc a yumba, c'änä chich seb pasiquet. \v 22 Uc'a jini machca paq'uin ya'an tä patan t'oc u yum jinq'uin Cajnojala u yäc'bi u japän uba, ca' a wälä aj Cristo u pa'si tu manda u yum tuba ajnic sec' tuba une. Che' chich täcä jini machca u chen uba manda u juntuma jinq'uin Cajnojala u yäc'bi u japän uba, u colan u paq'uin cherben u patan aj Cristo, ca' a wälä untu winic t'oc u yum. \v 23 Mäx choj mänquetla. Jin uc'a, mach a wäq'ue' abala tu c'äb winicob ca' a wälä a yumla tuba a chenla cua' chichca que yo unejob. \v 24 Anela hermanos, cada juntu de anela c'änä a paq'uin chen seguila t'oc Dios a chenla ca' chich a'utet a chenla jinq'uin Dios u yäc'bet a japän abala t'oc a tanäla. \p \v 25 Jini que a c'atbon cache' a chenla t'oc ni telomilba, co cälbenetla. Mach u yälbon Cajnojala lo que c'änä a chenla. Cä xe cälbenetla cua' acäle' no'on, uc'a no'onba u ch'ämbon yajin Cajnojala tuba u yäc'benon cä c'alin äle' u toja. \v 26 Uc'a por upete ni bac'ätib que mu' u chenon pasala bada, cäle' que utz chich colac untu ca' chich ayan. \v 27 Jin uc'a, si lotolet, mach a tz'eje' aba t'oc a wit'oc. Si a juntuma ayanet, mach lotojaquet. \v 28 Pero si a lotojanba, mach jin tanä une. Si untu telom lotojac, mach jin tanä. Pero jini machcatac u lotojanobba u xe chich u numsen cua' chichca tz'ibajtesia ca' ayan pancab badaba. Jin uc'a, utzica si mach lotojaquetla, uc'a mach co que a tan chen sufrila. \p \v 29 Cälbenetla hermanos, mu' u natz'äjbälan q'uin bada tuba tz'ibajtescaconla. Jin uc'a, machcatac lotojtac c'änä ajnic ca' a wälä que mach loto tuba u cherben u patan Dios. \v 30 Jini machcatac u chen uq'ue c'änä ajnicob ca' machcatac que mach'an niump'e cua' u yäc'ben u chen uq'ueba tuba u cherben u patan Dios. Jini machcatac ch'a'a ujinob c'änä ajnicob ca' machcatac que mach ch'a'a ujinob. Jini machcatac q'uen cua' chichca u mäne'ob mach yo u ch'a'alesan ujin t'oc lo que u cänäntanob, pero c'änä u chenob ca' a wälä que mach jin tuba, lo que u mäne'ob. \v 31 Jini machcatac q'uen cua' chichca u chenob pancab, mach u ch'ä u tä' ch'a'alesan ujin t'oc ni jiniba, uc'a cua' chichca que u chäninte pancabba u xe tä laj nume. \p \v 32 Tä' coba que mach ajnic niump'e cua' que u jaq'uesbenet ajinla. Jini winic mach lotoba tä' yo u jiran cua' chichca jini tuba Cajnojala. U sacän cache'da u ch'a'alesben ujin Cajnojala. \v 33 Pero ni winic lotoba u yäq'ue' u c'ajalin t'oc lo que u yute tu pancab. U sacän cache'da u ch'a'alesben ujin jit'oc. \v 34 Che' chich täcä, mach igual ni lotob ixic y ni ixic mach lotoba. Jini ixic mach lotoba tä' yo u jiran cua' chichca tuba Cajnojala, cache' ch'u'ul ajnic tu cuerpo y tu pixan. Jini lotob ixicba u yäq'ue' u c'ajalin t'oc lo que u yute pancab. U sacän cache'da u ch'a'alesben ujin jit'oc. \p \v 35 Jinda ni cälbenetla bada, cälbenetla tuba u täclenet a chenla lo que Dios yo a chenla. Mach cälbetla tuba cä cocoj äc'benetla mach lotojaquetla. Co que a chenla cua' chichca tuba ajniquetla utz y a cherben u patan Cajnojala sin que ajnic xäc'ä a c'ajalinla t'oc cua' chichca. \p \v 36 Si ajnic untu winic t'oc jixic ch'oc mach lotoba y mu' u ch'upim'an, u ch'e' u yäq'ue' tä lotojan si u te tu c'ajalin que mach utz u colesan u juntuma. Si jixic ch'oc yo lotojan, tax u yäq'ue' tä lotojan, jiq'uin. Mach jin tanä une. \v 37 Pero jini machca u c'alin ch'i u c'ajalin que mach uxin u yäq'ue' tä lotojan jixic ch'ocba si mach'an cua' uc'a lotojac, utz chich cua' u chen. Si jini winic u chen trebe u colesan jixic ch'oc sin que lotojac, y si u ch'i u c'ajalin que mach u yäc'ä tä lotojanba, utz chich an. \v 38 Jin uc'a, machca u yäq'ue' tä lotojan jixic ch'oc, utz chich u chen, y jini machca mach u yäc'ä tä lotojanba más utz u chen. \p \v 39 Untu ixic mach u ch'ä u yäctan jit'oc si cuxu to jit'oc. Si chämic jit'ocba u ch'e' lotojac tä cha'num t'oc machca chichca que u yolin, pero seq'uen t'oc machca u tz'omben u t'an Cajnojalaba. \v 40 Pero acäle' no'on cache' más ch'a'aljin u xe u cänäntan si colac u juntuma. Cäle' täcä cache' Ch'u'ul Pixan u yäc'bon cäle' ca' jini. \c 8 \s1 Los alimentos consagrados a los ídolos \p \v 1 Bada cä xe cälbenetla jini a c'atbonla si u ch'e' c'uxcac jini cua' tä c'uxcan que u yute tuba cherajbuc'a. Cäpetela cuwila chich cua' jini ni cherajbuc'a. Si cäle'la cache' mäx q'uen cä c'ajalinlaba, no'on chich cä chen cäba famala, pero si cä yajna'tan cä lotlaba cä xe cä täclen tuba u c'alin tz'omben Dios. \v 2 Si ajnic machca u chen pensa que c'alin yuwi cua' chichca jini, uneba mach to yuwi niump'e cua' ca' chich c'änä yuwina'tanba. \v 3 Pero si ajnic machca u yajna'tan Dios, Dios chich u c'alin chen conoce ni winic jini. \p \v 4 Jini cua' tä c'uxcan que u subbinte ni santu, mach u che cua' si c'uxcac, uc'a cuwila chich que untu santu pancab mach jin cua' une. Cuwila chich täcä que seq'uen untuntu Dios ayan. \v 5 Q'uen cua' chichca ayan tä cielo y tu pancab que winicob u yäle'ob cache' Dios, y toj chich ayan q'uen cua' chichca ca' a wälä Dios que u ch'u'ul c'ajti'in untu ca' u yajnoja. \v 6 Pero no'onlaba untuntu Dios ayan täc'ala, jini cä noj Paplaba. Une u chi upete cua' chichca ayan, y no'onla tubalonla chich. Ya'an untuntu Cajnojala aj Jesucristo. Uc'a por uneba ya' chich an upete cua' chichca jini, y no'onla cuxulonla por une. \p \v 7 Mach upete machcatac u sapi u t'an Dios yuwi cache' ni santu mach jin niump'e cua'. Ixta bada bäc'tajob to t'oc, uc'a nämäjob ajni u ch'u'ul c'ajti'in. Y jinq'uin u c'uxe'ob ni cua' tä c'uxcan u subbinte ni santuba, u sujtä u ch'e' u c'ajalinob bay u jup'i u tanä, uc'a mach to yuwi cua'tac jini utz y cua'tac jini mach utz ta utic. \v 8 Dios mach u saponla por uc'a cua' cä c'uxe'la. Jin uc'a, si cä c'uxe'la ni cua' tä c'uxcan u yä'can pan santuba, mach uc'a ca' jini más u sapänonla Dios. Si mach cä c'uxula, mach uc'a ca' jini täcä Dios mach uxin u sapänonla. \v 9 Si a wola u ch'e' a c'uxe'la chich ni cua' tä c'uxcan jini, pero iranla que mach me'ixto a wäc'ben u säte' u biji machcatac que mach u mäx tz'onäba uc'a por lo que a c'uxe'la. \v 10 Anela a wila cache' mach jin cua' ni santu, pero si ajnic machca mach tä' yuwi cua'tac utz y cua'tac jini mach utz ta uticba, y si u chänenet tä c'uxnan bajca an ni santu, u xe chich ti u c'uxe' jini cua' tä c'uxcan u yä'can pan santu täcä, y jinq'uin u c'uxe'ba u xe tä te tu c'ajalin cache' ni santu an u poder, y ca' jini u jup'e' u tanä. \v 11 A wi chich que mach jin cua' ni santuba, y por lo que a chenba a xe a wäc'ben ni winic jini que mach u mäx tz'onäba que u c'ac'a' säte', y aj Cristo chämi tuba u japän ni hermano jini täcä. \v 12 Jinq'uin a wäc'ben u säte' a wermano por lo que a chen aneba, jini a wermano que mach tä' yuwi cua'tac utz y cua'tac mach utz ta uticba, t'oc aj Cristo chich a säte'. \v 13 Jin uc'a si cä c'uxe' jini cua' tä c'uxcan que u yä'can tu pan santuba, y ca' jini cä'ben u säte' u biji quermano, mejor mach cä ni' c'uxu, uc'a mach xicon cä'ben u säte' u biji quermano. \c 9 \s1 Los derechos de un apóstol \p \v 1 A wila chich que no'on ajc'äncanon tuba aj Jesucristo. A wila que u ch'e' cä chen lo que co cä chen no'on. A wila que no'on cä chäni Cajnojala aj Jesucristo. ¿Mach quira anela a tz'ombila u t'an Cajnojala jinq'uin cä tz'aycäbetla u t'an bajca anetla? \v 2 Ayan otrosjob u yäle' que mach jinon u yajc'äncanon aj Cristo, pero anelaba a wila que jinon chich, uc'a por anela que a tz'omben Cajnojala, cheque chich que a'binton ni patan jini de u yajc'äncanon aj Jesucristo. \p \v 3 Jini machcatac u yäle' que mach jin u yajc'äncanon aj Jesucristoba, cälbenob ca'da tuba cä japän cäba t'oc: \v 4 Si colin icaba u ch'e' chich cä'benetla a wäc'benon cua' cä c'uxe' y cua' cuch'en. \v 5 Si ajnic ica quit'oc, y si une u tz'onänba, u ch'e' cä bisan täc pat ca' u chenob täcä otros ajc'äncanob tuba aj Jesucristo y ca' u chenob u jitz'inob Cajnojala y ca' chich u chen aj Pedro. \v 6 ¿A wäle'la quira cache' seq'uen no'on y aj Bernabé mach u ch'ä cäctan cä chen cä patan y äc'binticon t'ocob cua' cä c'uxe'? U ch'e' chich cä chen t'ocob ca' jini. \v 7 ¿Ayan quira untu ajjo'yan que u chen uba mantené u juntuma? Mach ayan une. ¿Ayan quira machca u päq'ue' ni te' uva y mach u c'uxbe u jut? Mach ayan une. ¿Ayan quira machca u tz'isen beq'uet y mach u yuch'be u lech? Mach ayan täcä. \v 8 Mach xiquet a wäle'la que mu' cälbenetla seq'uen lo que u yäle' winicob, uc'a ni cälbenetlaba che' chich u yäle' täcä tama ni jun que u tz'ibi aj Moisés. \v 9 Uc'a tama ni ley u tz'ibi aj Moisés u yäle' ca'daba: “Mach u ch'ä a cächben u ni' ni beq'uet que ya'an tä patan u xac'äjteq'ue' ni trigo tuba u t'oxben u pat ni trigo. Tax u ximaj c'uxe'”. Mach seq'uen uc'a Dios yaj u yubin ni beq'uet u yäc'bi aj Moisés u tz'ibän ca' jini. \v 10 U yäc'bi u tz'ibän ca' jini uc'a tic ta' c'ajalinla cache' c'änä a täclenla ni ajc'äncanob ta Dios täcä. Machca täcä u cholän ump'e cab tuba u päq'ue' ni trigo, y machca u t'oxben u pat ni trigo, u cha'tumajob chich ayan tu c'ajalinob que u xe tä äc'bintejob tz'ita' u jut ni trigo tuba u patan. \v 11 No'on cä ye'bet t'ocob cua' chichca tuba u yutzi a pixanla. Jin uc'a, jiq'uin, tä' c'änä a wäc'benon lo que c'änä cäc'a tuba cä cuerpo t'ocob. \v 12 Si anela c'änä a wäc'ben otros ajye't'an ta Dios lo que c'änä uc'ajob, ¿mach quira más u yoli a wäc'benon t'ocob lo que c'änä cäc'a t'ocob? \p Pero mach cä c'ati que a wäc'benon t'ocob. Cä c'älen t'ocob upete cua' chichca jini que u te täjcac'o, uc'a mach me'ixto mach xic tä tz'ombinte u t'an aj Cristo uc'a lo que cä chen t'ocob. \v 13 ¿Mach quira a wila que machcatac u chen patan tama ni noj ch'u'ul otot tuba aj judíosob, tama chich ni ch'u'ul otot u yäc'binte cua' u c'uxe'ob? ¿Y que ni palejob que u chen patanob bajca an ni alta u pucbintejob tz'ita' u bec'ta ni animajob que u tzämsinte ta Dios tu pan altaba? \v 14 Ca' chich jini täcä, Cajnojala u yäq'ui tä ute que machcatac u tz'aycun u t'an aj Cristo c'änä chich äc'bintic cua' u c'uxe'ob. Machcatac u tz'omben u t'an aj Cristoba, unejob une c'änä u yäc'ben cua' u c'uxe'ob ni ajye't'anob jini. \v 15 U ch'e' chich cä c'atbenetla que a wäc'benon t'ocob cä buc y cua' cä c'uxe' t'ocob, pero no'on mach bay cä c'ati äc'binticon. Y ni junda mach mu' cä tz'ibän tuba cä c'atän äc'binticon t'ocob. Mejor chämicon de jitz'o, y mach cä c'atä que tojcacon bajca cä tz'aycun u t'an Dios, uc'a jin chich cä ch'a'aljin mach tojcacon. \p \v 16 Si no'on cä tz'aycun u t'an aj Cristo mach'an cua' uc'a cä chen cäba fama. Ca' a wälä cocoj äc'binton cä tz'aycun u t'an. Es ump'e jaq'uinle täc'a si mach cä tz'aycun ni t'an tuba aj Cristoba. \v 17 Si cä chen ni patan jini uc'a tä' coba cä chen, Dios u xe u yäc'benon u tojquiba ni cä patan. Pero mach cä yaqui cä chen no'onba. Dios ni u yacon tuba cä chen ni patan jini. \v 18 ¿Cua' une, jiq'uin, ni u tojquiba cä patan? Jin une, ni ch'a'aljin que u yäc'benon jinq'uin cä tz'aycun u t'an aj Cristo sin que u toje'on niuntu, y mach cä c'atä täcä tojcacon, ca' u ch'e' cä chen si colinicaba. \p \v 19 Mach'an niuntu cä yum pancab que u cocoj äc'benon cua' cä chen, pero no'on cä juntuma ca' a wälä cäq'ui cäba tu c'äb upetejob tuba xicon de ajpatan tubajob. Cä chi ca' jini tuba cosen más cä lotob tuba aj Cristo. \v 20 Jinq'uin ya'anon t'oc aj judíos cä chen ca' chich u chen unejob tuba cä chen gana aj judíos tuba aj Cristo. Jinq'uin ya'anon t'oc jini machcatac ya'an t'oc ni ley u tz'ibi aj Moisésba, cä chen ca' chich u chen unejob tuba cä chen gana tuba aj Cristo machcatac ya'an tu manda ni ley jini, pero no'onba mach'anon tu manda ni ley jini. \v 21 Jinq'uin ya'anon t'oc machcatac mach'an t'oc ni ley u tz'ibi aj Moisésba, cä chen cäba ca' a wälä que mach'anon tu manda ni ley jini, mach uc'a mach'anon tu manda ni ley ta Dios, uc'a ya' chich anon tu manda ni ley taj Cristo. Cä chen ca' jini tuba cä chen gana tuba aj Cristo jini machcatac mach'an t'oc ni ley u tz'ibi aj Moisés. \v 22 Jinq'uin ya'anon t'oc jini machcatac mäx tz'ita' u tz'onänba, mach cä che niump'e cua' que unejob u yäle' que mach utz ta uticba. Cä chen ca' jini tuba cä chen ganajob tuba aj Cristo. Upete cua' chichca jini cä chen bay toca ca' jini u tulaj japän ubajob. \v 23 Cä chen upete ca' jini uc'a más tz'ombintic u t'an aj Cristo, y tuba äc'binticon täcä lo que u yäc'bintejob machcatac u tz'omben ni t'an jini taj Cristoba. \p \v 24 A wila chich que bajca u yute ni ancäre, es toj chich que upete u chen ancäre, pero untu namás u xe u chen gana ni matän que u yä'canba. Jin uc'a, ch'o'olesan abala tuba a mätanla ni matän que Dios u yäq'ue' ta' xela tä c'ote ca'an. Ca' a wälä a chenla ca' u chenob machcatac u chen ni ancäre tuba u chen gana u matän. \v 25 Upete machcatac u chenob cua' chichca alas u xe u yäctan u chenob cua' chichca jini que u yäc'ben pasic u säte' ni alas. Unejob u chenob ca' jini tuba u chen ganajob ump'e u matän que u xupoba. No'onlaba cäctan cä chenla upete ni mach utzba uc'a Dios u xe u yäc'benonla ump'e matän que mach uxupba. \v 26 Jin uc'a, mach jinon ca' machca u päpä' chen ancäre y mach yuwi ca jun tzäcä u xe tä c'ote. Mach jinon täcä ca' untu ajcunom que u päpä' jule' u c'äb tuyac'o ic', pero mach u tzäctäbe u c'äb tuba u cune' u lot. No'onba tä' ch'o'olon tuba cä chen upete lo que Dios u yäc'benon cä chen uc'a äc'binticon cä matän. \v 27 Unejob u chenob cua' chichca jini tuba ajnic más q'uen u muc' u cuerpo, uc'a mach yojob pasic u säte' ni alas. Che' chich täcä no'on, cä cocoj äc'ben cä cuerpo que u chen tu toja, uc'a bäc'ton mach me'ixto cä tz'aycäben otrosjob u t'an Dios, y ji'pat pasicon cä säte' no'on. \c 10 \s1 Consejos contra la idolatría \p \v 1 Anela hermanos, co que a wina'tanla cua' u chi pasajob upete cä noxi'paplajob oni jinq'uin pasijob tä Egipto. Upetejob ajnijob tama u bo'oy ni bucla y upetejob c'axijob tu yoc tunxe ni noj nab u c'aba' Chächäc Nabba. \v 2 U yoli ubajob t'oc aj Moisés tomp'e jinq'uin ajnijob tama u bo'oy ni bucla y jinq'uin c'axijob tu yoc tunxe ni noj nab jini. \v 3 Y upetejob täcä u c'uxijob jinchichba cua' tä c'uxcan que Dios u yäc'bi u c'uxe'obba. \v 4 Upetejob u yuch'ijob jinchichba ja' que Dios u yäq'ui pasic tuyac'o ni ji'tun. Ni ji'tun jiniba ca' a wälä aj Cristo une, uc'a aj Cristoba ya' chich an nämte' t'oc unejob cachichcada u numejob tuba u täclenob. \v 5 Q'uen de unejob mach u chijob ca' chich u yoli Dios que u chenob. Jin uc'a chämijob cachichcada ya'i bajca mach cuxu niuntu. \p \v 6 Upete ni jini u chi pasajob tuba cuwina'tanla que mach yo Dios cä c'upänla cua' chichca mach utz ca' chich unejob u c'upijob. \v 7 Mach a ch'u'ul c'ajti'inla cua' chichca jini pancab ca' a wälä a Diosla, ca' chich u tulaj chijob. Tz'ibi chich ayan tuyac'o u jun Dios ca'da: “Ni gente u chijob ni cherajbuc'a. Chunwänijob tä c'uxnan y tä buc'a, y de ya'i ch'oyijob tä ac'ot”. \v 8 Mach utz cä chen cä tanäla de cherajtz'ijte' ca' chich u tulaj chijob. Jin uc'a chämijob ump'e q'uin veintitrés miljob. \v 9 No'onla mach utz cä chenla cua' chichca tuba quiranla cada jun tzäcä u jaq'ue ujin Cajnojala t'oc no'onla. Unejob u tulaj chijob ca' jini. Jin uc'a Dios u täsqui noj q'uenel chan tuba u c'uxe'ob uc'a chämicob. \v 10 Mach ajniquet jac' ajin t'oc Dios ca' chich tulaj ajnijob unejob, y jin uc'a Dios u täsqui untu u yajc'äncan tuba u tzämsenob. \p \v 11 Upete ni jini que ajniba u chi pasajob tuba cuwina'tanla cua' u cherbintejob machcatac u jup'e' u tanä ca' chich u chijob. Y tz'ibi ayan tä jun tuba cuwina'tanla cache' c'änä cä chenla jimba q'uinobda badaba, uc'a u chen tä c'ote u xupiba q'uinob. \v 12 Jin uc'a, machca ya'an tu c'ajalin que mach uxin u säte'ba, c'änä chich u jiran que mach me'ixto u jup'e' u tanä. \v 13 Upete cua' chichca mach utz que tic ta' c'ajalinla que a c'upän a chenla, ca' chich jini täcä u te tu c'ajalinob upete a'ajtäjob pancab. Pero Dios u xe u chen ca' chich u yäle'ba. Une mach uxin u yäctan tic ta'wac'ola cua' chichca c'upom jini que mach a che trebe a c'älenla. Jinq'uin ya'an ta' c'ajalin cua' chichca mach utz que a c'upän a chenlaba, Dios u xe u yäc'benetla täcä cache'da a japän abala t'oc, uc'a ca' jini u ch'e' a c'älenla tuba mach a säte'la. \p \v 14 Jin uc'a cä yajben lot, mach a ni' ch'u'ul c'ajti'inla cua' chichca pancab ca' a wälä a Diosla. \v 15 Cälbenetla ca' jini uc'a anela an chich a c'ajalinla. Iranla anela si mach toj lo que cäle' no'onba. \v 16 Jinq'uin cä woylan cäbala ca' chich aj Jesucristo u yäc'bon cä chenla, cä c'ajti'inla u c'aba' Dios bajca cä xe cuch'enla ni c'äb uva. Y che' chich täcä, cä lip'ijtanla ni waj y cä c'uxe'la. Ca' jini, jinq'uin cä mul uch'enla ni c'äb uva y cä mul c'uxe'la ni waj cä ye'e'la cache' tomp'e ayanonla t'oc aj Jesucristo, uc'a une u yäq'ui uba tä chämo y laj pasi u ch'ich'e uc'a no'onla. \v 17 Ayan ump'emp'e ni waj, y no'onlaba q'uenonla, pero jinq'uin cä mul c'uxe'la ni waj jini, u ye'e' cache' ca' a wälä tontulonla. \p \v 18 Äc'ä ta' c'ajalinla cache'da an ni gente tama ni noj cab tä Israel. Jini machcatac u c'uxe'ob ni we'e que u subbinte Dios tu pan ni altaba, ¿mach quira tomp'e an u c'ajalinob t'oc jini Dios que u ch'u'ul c'ajti'inob jinq'uin u chenob ca' jini bajca an ni alta? \v 19 Jini lo que co cäle'ba es que mach jin cua' une ni santu, y mach jin cua' une jini cua' tä c'uxcan u yä'can pan santuba. \v 20 Jini cäle' no'onba es que jini cherajbuc'a que u chenob ni gente tuba u yäq'ue' pan santuba, mach jin tuba Dios u chenob ni cherajbuc'a jini, es tuba ni tzuc pixanob. Mach co que a mul c'uxe'la lo que u subbinte ni tzuc pixanob. \v 21 Anela que a wuch'enla ni c'äb uva y a c'uxe'la ni waj ca' chich u yäq'ui Cajnojala aj Jesucristo uticba, mach u ch'ä a wuch'enla y a c'uxe'la täcä jini que u yute tuba ni tzuc pixanobba. \v 22 Mach utz si a tz'ombenla Cajnojala aj Jesucristo y a ch'u'ul c'ajti'inla ni santujob täcä, uc'a si chap'e a tz'onänlaba Dios u xe tä cäräx'an t'oc anela. Si Une yoba u ch'e' u chenon castigala, uc'a más q'uen u muc' une que no'onla. \s1 La libertad y el amor cristiano \p \v 23 Es toj ca' chich u yälcan que no'onla u ch'e' cä chenla upete cua' chichca, pero no'on cälbenetla que mach'an cua' uc'a cä chenla upete. Toj chich, no'onla u ch'e' cä chenla upete cua' chichca, pero no'on cälbenetla que mach upete cua' chichca cä chenla u xe u täclenon cä tz'onänla más. \v 24 Mach utz cä sacänla seq'uen jini u ch'a'alesan cäjinla no'onlaba, c'änä cä täclen cä lotla täcä. \p \v 25 Upete ni we'e que u choncan bajca u tzämsinte beq'uet u ch'e' a mäne'la tuba a c'uxe'. Mach c'änä a c'atänla si ni we'e jini anumi pan santu, uc'a mach tic ta' c'ajalinla bay mach utz a c'uxe'la, \v 26 uc'a u pancab y upete cua' chichca ayan tuyac'o es tuba Cajnojala une. \p \v 27 Si untu machca mach u tz'ombe u t'an Dios u joq'ue'et tä c'uxnanla y a wo xiquetla, c'uxula upete lo que u yäc'benetlaba. Mach c'änä a c'atänla si jini cua' tä c'uxcan anumi pan santu, uc'a mach tic ta' c'ajalinla bay mach utz a c'uxe'la. \v 28 Si ajnic machca u yälbenet que jini cua' tä c'uxcan jiniba anumi tu pan santu, mach a ni' c'uxe'. Uc'a si a c'uxe'ba a xe chich ti a wäc'ben u chen u tanä machca u yälbenet ca' jini, uc'a une u yäle' bay mach utz c'uxcac. Uc'a tuba chich Cajnojala une u pancab y upete cua' chichca que ayan tuyac'o. \v 29 Mach a c'uxe'la, mach uc'a mach utz c'uxcac, uc'a anela a wila que u ch'e' a c'uxe'la. Pero mach a c'uxe'la uc'a ni otro u te tu c'ajalin bay mach utz c'uxcac jini cua' tä c'uxcan que u nume tu pan santuba. \p A xe chich ti a wäle' ca'da: “No'on u ch'e' cä c'uxe' upete cua' chichca jini que co cä c'uxe'ba, mach u che si ajnic otro machca u yäle' que mach utz c'uxcac. \v 30 Si cä c'uxnan y cä'ben u c'aba' Dios por lo que u yäc'bon, ¿cua' uc'a cä xe tä älbinte cache' acä säti si acä'ben u c'aba' Dios por lo que u yäc'bon cä c'uxe'?” \v 31 Jin uc'a, jinq'uin a chenla upete cua' chichca jini, ixta jinq'uin a c'uxnanla y a buc'ala, c'änä a chenla tuba ajnic cache' ch'u'ul c'ajti'cac Dios. \v 32 Mach a chenla niump'e cua' que u yäc'ben u säte' u biji niuntu, mach u che si aj judíosob o jini machcatac que mach jin aj judíosobba o jini machcatac ayan t'oc Dios uc'a u tz'omben aj Jesucristoba. \v 33 Chenla ca' chich cä chen no'on upete cua' chichca jini que u ch'a'alesben ujin upetejob. Mach cä sacä seq'uen cä ch'a'aljin no'on, cä sacän täcä cache' ajnic u ch'a'aljin cä lotob, uc'a bay ca' jini u japän ubajob t'oc u tanäjob. \c 11 \p \v 1 Chenla ca' chich cä chen no'on, uc'a no'onba cä chen ca' chich u chi aj Cristo. \s1 Las mujeres en el culto \p \v 2 Anela hermanos, cälbenetla que utz a chila uc'a a paq'uin c'ajti'inonla y mach a wäcti a chenla cua' chichca que a'uti u chenob machcatac u tz'onänob, ca' chich cälbetla que c'änä a chenlaba. \v 3 Co que a wina'tanla que aj Cristo es u Yajnoja upete winicob, y untu winic es u yajnoja jit'oc, y Dios es u Yajnoja aj Cristo. \v 4 Untu winic que u chen c'änti'ya o u tz'aycun u t'an Dios bajca woyo ayanob machcatac u tz'onänba, mach u ch'ä u t'une' u pam. Si u t'une' u pamba es ump'e quisin tuba. \v 5 Untu ixicba que u chen c'änti'ya o u tz'aycun u t'an Dios bajca woyo ayanob machcatac u tz'onänba c'änä ajnic t'unu u pam. Si mach ajnic t'unu u pamba es ump'e quisin tuba. Ca' a wälä jocho u pam. \v 6 Uc'a untu ixic, si mach u t'une' u pamba, tan u suscan tä' com u tzuc, jiq'uin. Si u yälcan que es ump'e quisinle tuba untu ixic que suscac o jochbintic u pamba, tax u t'une' u pam. \v 7 Untu winic mach yo u t'une' u pam, uc'a Dios u chi ni winic ca' chich ayan uneba, y tuba u ye'e' ni winic cache' Dios u Yajnoja une. Pero ni ixicba, Dios u chi tuba u ye'e' cache' jit'oc u yajnoja une. \v 8 Ni winic mach uti t'oc u bäque ixic; ni ixicba uti t'oc u bäque winic. \v 9 Che' chich täcä ni winic mach uti tuba u täclen ni ixic; ni ixicba uti tuba u täclen ni winic. \v 10 Jin uc'a, ni ixic c'änä u t'une' u pam tuba u ye'ben ni ángelojob que une u tz'omben u t'an jit'oc. \v 11 Winic tä' c'änä uc'a ni ixic y ni ixicba tä' c'änä uc'a ni winic, pero igual chich ayanob tu jut Cajnojala. \v 12 Uc'a ca' chich ni ixic uti t'oc u bäque winic, che' chich täcä bada ni winic u päncäban de untu ixic, pero Dios u chi upete lo que ayan. \p \v 13 Ch'ä a c'ajalinla anela. ¿Utz quira u c'änti'in Dios untu ixic si mach u t'une' u pam? Mach utz. \v 14 ¿Mach quira u ch'e' a wäc'ben aba cuentala que es ump'e quisin ajnic u noj tamäl tzuc untu winic? \v 15 Pero untu ixicba, si tam u tzuc u pitzilesan une. Une äc'binti u tzuc tuba u t'unquiba u pam. \v 16 Si ajnic machcatac u cäräx'an u yäle' que mach toj jini cälbetla, toc'a cälbenob que no'on t'ocob cä chen t'ocob seq'uen jini cälbetlaba. Seq'uen jin chich täcä u chenob machcatac a'uti u woylan ubajob u c'ajti'in Dios. \s1 Abusos en la Cena del Señor \p \v 17 Jini cä xe cälbenetla bada, mach u ch'ä cäle' cache' utz cua' a chenla; uc'a jinq'uin a woylan abala mach jin tuba a chenla ni utzba, es tuba a chenla ni mach utzba. \v 18 Najtäcä cubi cache' jinq'uin a woylan abala tä ch'uj a jec'lan abala tuba ajniquetla sec' t'oc ni machca a bisanla bij t'ocba, y cä p'elaj tz'onän que toj jini acubiba. \v 19 C'änä chich tulaj ajnic tama anela machcatac yänäjtac u yäle'ob cua' chichca, uc'a ca' jini wina'tintic machcatac u totoj tz'omben Dios. \v 20 Jin uc'a, jinq'uin a tomlaj woylan abala mach jin tuba a mul c'uxe'la ni waj y a mul uch'enla ni c'äb uva ca' chich u yäq'ui Cajnojala aj Jesucristo uticba. \v 21 Uc'a cada juntu seb u c'uxe' lo que u täsi uneba tuba u c'uxe'. Tulaj ayanob machcatac jitz'o u chenob uc'a mach'an cua' u c'uxe' y tulaj ayanob machcatac que u chibälnanob. \v 22 ¿Mach quira an a wototla bajca u ch'e' c'uxnaquetla y buq'uiquetla? ¿O a wo a chenla ca' a wälä mach jin cua' jini u woylan ubajob u ch'u'ul c'ajti'in Dios y a quisnäjesanla machcatac mach u cänänta cua'ba? ¿Cua' une cä xe cälbenetla? ¿Cä xe quira cäle' cache' tä' utz mu' a chenla? Por jini que mu' a chenlaba, mach uxon cäle' cache' utz mu' a chenla. \s1 La Cena del Señor \r (Mt. 26.26‑29; Mr. 14.22‑25; Lc. 22.14‑20) \p \v 23 Uc'a no'on cä worin ye'betla lo que c'änä a chenla, ca' chich u ye'bon Cajnojala aj Jesús. Jinchichba ac'äb que äc'qui tä c'äbä Cajnojala aj Jesús u ch'i ni waj. \v 24 Najtäcä u yäc'bi u c'aba' Dios y de ya'i u taji ni waj u yäc'ben u yajcänt'anob. U yälbijob ca'da: “Ch'äla, c'uxula. Jinda waj cä cuerpo une que u xe tä tzämsinte por anela. Jinda a xe a chenla tuba a c'ajti'inonla”. \v 25 Che' chich täcä, jinq'uin xupi tä c'uxnanob, aj Jesús u ch'i ump'e vaso de c'äb uva u yäle' ca'da: “Jini vaso de c'äb uvada cä ch'ich'e une que u xe tä ancäran tä cruz uc'a chectac cache' atä'qui tä ute jini u yäli Dios que u xe u chen por anelaba. Cada vez que a wuch'enla ni c'äb uva ca' chich cäq'ui tä ute a xe a c'ajti'inonla”. Ca' jini u yälbijob. \v 26 Jin uc'a jiq'uin, cada vez que a c'uxe'la ni waj jini y a wuch'enla ni c'äb uva jini, a ye'e'la cache' chämi Cajnojala. Mach uxet a wäctan a chenla ixta que sujlec Cajnojala tä cha'num. \s1 Cómo se debe tomar la Cena del Señor \p \v 27 Si ajnic machca chichca, jiq'uin, que u c'uxe' ni waj y u yuch'en ni c'äb uva, pero si mach u che ca' u yäq'ui tä ute Cajnojala aj Jesucristo, u yosen u tanä. Uc'a si u päpä' c'uxe' ni waj y u päpä' uch'en ni c'äb uva, u chen ca' a wälä que mach jin niump'e cua' u cuerpo y u ch'ich'e aj Cristo. \v 28 Jin uc'a, cada juntu c'änä u jiran cache'da an tan u pixan najtäcä, uc'a si ajnic u tanä c'änä u c'atben Dios que u chen perdona. De ya'i u ch'e' u c'uxe' ni waj y u yuch'en ni c'äb uva. \v 29 Uc'a jini machca u päpä' c'uxe' ni waj y u päpä' uch'en ni c'äb uva u q'ue'nesan más u toji'tanä. Dios u xe u yäc'ben u castigo uc'a mach uta tu c'ajalin cache' u cuerpo chich Cajnojala. \v 30 Tulaj ayanetla c'ojojtaquetla y mach'an a muc'la, y tama de anela ayan machca tulaj chämijob. U chet pasala ca' jini uc'a xet a c'uxe'la ni waj y a wuch'enla ni c'äb uva sin que a c'uxe'la y a wuch'enla ca' chich aj Jesucristo u yäc'bon cä chenlaba. Jin uc'a Dios u yäc'bet a castigola. \v 31 Si cä c'alin iran cäbala najtäcä si anonla tu toja antes de cä c'uxe'la y cuch'enla, Dios mach uxin u yäc'benon cä castigola. \v 32 Si cä'binte cä castigola, es uc'a Cajnojala yo que cä to'esan cä bijila uc'a mach äc'binticon cä paq'uin toje' cä tanäla ca' u xe tä äc'bintejob machcatac que mach u tz'ombe u t'an Diosba. \p \v 33 Jin uc'a hermanos, jinq'uin a woylan abala tuba a c'uxe'la ni waj y a wuch'enla ni c'äb uva ca' chich u yäq'ui tä ute Cajnojala aj Jesucristo, maläc pitän a lotla. \v 34 Si ayan machca jitz'o u chen, c'änä c'uxnac tu yotot, uc'a si a woylan abala tä c'uxnanla tan ch'uj y mach a chenla ca' chich u yäq'ui tä ute aj Jesucristo a xe tä utela castiga. Jini u colan to ta cälbenetlaba cä xe cä laj älbenetla täc xe tä c'ote ca'anetla. \c 12 \s1 Las capacidades que el Espíritu Santo da a cada uno \p \v 1 Anela hermanos, co que a wina'tanla cua'tac une ni matän que ni Ch'u'ul Pixan u yäq'ue'ba. \p \v 2 A wila que jinq'uin mach to a tz'ombila u t'an Dios a chila ca' chich a ye'binte a chenla. A päpä' ch'u'ul c'ajti'ila jini santu que mach u che t'anob. \v 3 Jin uc'a, co que a wina'tanla que si ajnic machca chichca une que u yäle' que choco ajnic aj Jesús, mach jin ni Ch'u'ul Pixan ta Dios que u yäc'ben u yäle' ca' jini. Y niuntu mach uxin u yäle' täcä que aj Jesús es u Yajnoja une si ni Ch'u'ul Pixan mach u yäc'be u yäle'. \p \v 4 Q'uen matän ayan yänäjtac tuba pucbinticonla, pero untuntu chichba Ch'u'ul Pixan ni u pucänba. \v 5 Q'uen patan yänäjtac ayan tuba cä cherbenla Cajnojala, pero untuntu chichba Cajnojala ayan. \v 6 Cada winic yänäjtac u chen u patan, pero upete ni patan jinchichba Dios u yäc'benonla poder tuba cä chenla. \v 7 Ni Ch'u'ul Pixan u yäc'ben cada juntu poder tuba u täclen t'oc upete, y ca' jini cheque chich cache' ya'an tuyac'o. \v 8 Ni Ch'u'ul Pixan u yäc'ben tu c'ajalin untu cache' u yäq'ue' ump'e c'ajalin utzba, y jinchichba Ch'u'ul Pixan u yäc'ben tu c'ajalin otro untu cache' u yäle' cua'tac Dios u yäc'bi yuwina'tan. \v 9 Jinchichba Ch'u'ul Pixan u yäc'ben otro untu u c'alin tz'onän cua' chichca Dios yo utic. Jinchichba Ch'u'ul Pixan u yäc'ben otro untu u matänob tuba u tz'osen ajc'ojpanob t'oc cua' chichca yaj u cänäntanob. \v 10 Otro untu u yäc'binte u poder Dios tuba u chen cua' chichca que mach bay chäninti, y otro untu u yäc'binte u c'ajalin tuba u tz'aycun ni t'an que Dios u yäc'ben u yäle'. Otro untu u yäc'binte u c'ajalin tuba yuwina'tan si cua' u chen untu u chen uc'a ni Ch'u'ul Pixan ta Dios u yäc'bi u chen, o si cua' chichca tzuc pixan u yäc'bi u chen. Otro untu u yäc'binte u chen yänäl t'anob que mach u cäni, y otro untuba u yäc'binte u chectesan cua' u yäle' machca u chen ni yänäl t'anba. \v 11 Pero jinchichba Ch'u'ul Pixan t'oc u poder u yäq'ue' tä ute upete ni jini cäli wa'todaba, y une u pucben cada juntu ni matän que une yo u yäc'ben. \s1 Todos pertenecemos a un solo cuerpo \p \v 12 Upete machcatac t'oc aj Cristo u c'ote t'oc ca' a wälä u cuerpo untu. Q'uen ni parte ayan tuba cä cuerpola, pero es ump'emp'e cuerpo chich. C'änä ajnic upete ni noj q'uenel parte yänäjtac tuba ajnic tz'äcä cä cuerpola. Ca' chich jini täcä no'onla. Mäx q'uenonla, pero ca' a wälä tontulonla t'oc aj Cristo. \v 13 Uc'a untuntu chichba Ch'u'ul Pixan u yäc'bonla ajniconla tomp'e. Jin uc'a bada cä c'otela t'oc ca' a wälä ump'emp'e cuerpo, aunque tulaj anonla de aj judíosonla y tulaj anonla que mach jin aj judíosonla. Tulaj an t'oc u yum tuba u cherben u patan y tulaj an que mach'an u yumba. Äc'bintonla untuntu Ch'u'ul Pixan tuba cäpetela. \p \v 14 Uc'a u cuerpo untu mach ump'emp'e parte u cänäntan. Q'uen parte ayan une yänäjtacba. \v 15 Si u chen t'an ica yoc untu winic u ch'e' u yäle' ca'da: “Uc'a mach jinon u c'äb jini winic, jin uc'a mach jinon tuba u cuerpo”. Pero mach uc'a por u yäle' ca' jini mach ni' jin ump'e parte de u cuerpo. \v 16 Si u chen t'an ica u chiquin untu winic u ch'e' u yäle' ca'da: “Uc'a mach jinon u jut jini winic, jin uc'a mach jinon tuba u cuerpo”. Pero mach uc'a por u yäle' ca' jini mach ni' jin ump'e parte de u cuerpo. \v 17 Si ajnic ica entero u cuerpo untu seq'uen u jut, mach'an cache'da u yubin t'an. Si ajnic ica entero u cuerpo untu seq'uen u chiquin, mach'an cache'da u yutz'än niump'e cua'. \v 18 Dios mach u chonla ca' jini. U laj tusi upete ni noj q'uenel parte yänäjtac tuba cä cuerpola ca' chich une u yoli u chen. \v 19 U cuerpo untu mach tz'äcä si ump'emp'e parte namás u cänäntan. \v 20 Ca' chich quiranla, cä cuerpola u cänäntan noj q'uenel parte, pero es ump'emp'e cuerpo chich. \p \v 21 U jut untu mach u ch'ä u yälben u c'äb ca'da: “Mach c'änä cäc'alet”. Che' chich täcä u pam untu mach u ch'ä u yälben yoc que mach c'änä uc'a. \v 22 Ni tz'ita' mach u ch'ä u yälben ca' jini, uc'a ayan partejob tuba cä cuerpola que mach'an q'uen u muc', pero jintac une ni más c'änä cäc'ala. \v 23 Ayan partejob tuba cä cuerpola cäle'la que mach u mäx che servi tuba niump'e cua', pero jintacob une cä sacänla cache' u ch'e' cä jele'la t'oc cä bucla. Ayan partejob tuba cä cuerpola que no'onla mach co chänintic, pero jintacob une más cä pitzilesanla t'oc cä noc'la. \v 24 Ayan partejob täj cuerpola que pitzi une y mach c'änä cä bäle'la, pero jinq'uin u chonla Dios u yäq'ui que cä c'alin jele'la jini partejob que cäle'la que mach u mäx che servi. \v 25 Uti cä cuerpola ca' jini uc'a mach ajnic niump'e parte que u yäle' cache' u ch'e' u chen cua' chichca u juntuma. Upete ni partejob c'änä u muluj täclen ubajob. \v 26 Si c'ux ump'e parte, che' chich täcä upete ni partejob c'uxtac u yubin ubajob nämte' t'oc. Si ump'e parte u pitzilescan, upete ni partejob u ch'a'alan ujinob nämte' t'oc. \p \v 27 Cäpetela tubalonla aj Cristo, y cada juntu de no'onla cä c'otela t'oc ca' a wälä ump'e parte tuba u cuerpo uneba. \v 28 Tama machcatac u woylan ubajob tuba u ch'u'ul c'ajti'inob Dios, upete t'oc t'oc u patanob. Najtäcä Dios u yäc'bi yebe xic de ajc'äncanob tuba aj Jesucristo, jini u c'aba' apóstolesjobba. U yäc'bi täcä yebe xic de ajt'anob tuba une. U yäc'bi täcä yebe machcatac u ye'e' u t'an Dios, y yebe machcatac u chenob t'oc u poder Dios cua' chichca que mach bay uchänintiba. Y u yäc'bi täcä machcatac u tz'osen ajc'ojpanob t'oc cua' chichca yaj u cänäntanob, y machcatac u täclen u lot t'oc jini patan ta Diosba, y machcatac u chen manda cua'tac ayan tä ute y machcatac u chenob cua' chichca yänäl t'an que mach u cäni. \v 29 Mach jin upetejob ajc'äncanob tuba aj Jesucristo. Mach jin upetejob ajt'anob ta Dios. Mach upetejob u ye'e' u t'an Dios. Mach upetejob u chenob t'oc u poder Dios cua' chichca que mach bay chäninti. \v 30 Mach upetejob u tz'osen ajc'ojpanob t'oc cua' chichca yaj u cänäntanob. Mach upetejob u chenob cua' chichca yänäl t'an que mach u cäni. Mach upetejob u chectesan cua' u yäle' machca u chen ump'e yänäl t'an que mach u cäni. \v 31 C'alin c'upänla jini matän más utztacba, jini que u ch'e' a täclenla t'oc a lotlaba. Bada ya'to cä xe cälbenetla cua' u ch'e' a chenla que más utz une que niump'e matän u yäq'ue' ni Ch'u'ul Pixanba. \c 13 \s1 El amor \p \v 1 Mach u che si cä cänäntan ni matän tuba cä chen cua' chichca t'an ca' chich u chenob winicob pancab y ca' chich u chenob ni ajc'äncanob ta Dios tä cielo, pero si mach cä yajna'ta upete machca chichca, acä c'ote t'oc ca' a wälä ump'e palib que u chen tzinläweba, o ca' a wälä ump'e bit campana que u jätz'e' ubaba, uc'a mach jin cua'on une tu jut Dios. \v 2 Mach u che si cä cänäntan jini matän tuba xicon de ajt'an ta Dios, y si cuwina'tan upete cua' chichca c'ajalin mucujtac ta Diosba, y si cuwina'tan upete cua' chichca ayan, y si cä c'alin tz'onän upete cua'tac yo utic Dios ixta que u ch'e' cälben ump'e tz'ic que u tz'eje' uba bajca ayan, y u xe u tz'ombenon chich, pero si mach cä yajna'ta upete machca chichcaba, mach jin cua'on une tu jut Dios. \v 3 Mach u che si cä pucben pobrejilba upete lo que cä cänäntan tuba cä täclenob, pero si mach cä yajna'ta upete machca chichcaba, mach u chon servi ni tz'ita' bajca cä pucbenob. Mach u che si u pule'onjob uc'a cä tz'aycun u t'an Dios, pero si mach cä yajna'ta upete machca chichca, mach jin niump'e cua' tu jut Dios bajca cä pulcanba. \p \v 4 Jini machca u yajna'tan upete machca chichca paq'uin sis u c'ajalin t'oc unejob y ti'i u pixan t'oc unejob. Machca u yajna'tan upete machca chichca mach u c'upä t'oc cräxle cua' u chenob. Mach u chen uba fama y mach u chen uba cache' más yuwi que u lot. \v 5 Machca u yajna'tan upete machca chichca mach uxin u quisnäjesan u lot por lo que u chen. Mach uxin u sacän cua' chichca seq'uen tuba uneba. Mach u jac' ujin y mach u yäc'ä niump'e cräxle tu c'ajalin. \v 6 Mach u ch'a'alesa ujin jinq'uin otro untu u säte', u ch'a'alesan ujin jinq'uin u yute u tojaba. \v 7 Machca u yajna'tan upete machca chichca mach u cäräx'a jinq'uin u lot u cherben cua' chichca mach utz. Upete u tz'omben u lot. Mach u päpä' tz'onä que mach utz cua' u chen ixta que mach yuwina'tan tu toja. Machca u yajna'tan upete machca chichca u c'älen upete lo que u cherbinte. \p \v 8 U xe tä c'ote q'uin tä laj xupo upete ni matän u yäq'ue' ni Ch'u'ul Pixan, pero nunca mach uxin tä c'ote q'uin que mach uni' xon cä yajna'tan cäbala. Jini u yäc'binte u yäle' ajt'anob ta Dios u xe tä xupo tä älcan. Niuntu mach uni' xin u chen ni yänäl t'an, y u xe tä xupo täcä jini matän u yäc'binte untu tuba u yäle' lo que Dios u yäc'bi yuwina'tanba. \v 9 Uc'a mach tz'äcä lo que cuwila, y mach tz'äcä jini lo que cä tz'aycunla de u t'an Dios. \v 10 Pero jinq'uin u xe tä c'ote q'uin tuba cuwina'tanla upete tz'äcä, u xe tä laj pa'sinte ni mach tz'äcäba, ca' cuwila badaba. \p \v 11 Jinq'uin p'i' ajlo'on to cä chi t'an ca' chich u chen t'an bijch'oc. Ajni täj c'ajalin ca' chich an tu c'ajalin bijch'oc. Cä chi entende cua' chichca ca' chich u chen entende bijch'oc. Pero jinq'uin winiconba cäcti cä chen ca' u chen bijch'oc. \v 12 Bada mach to cuwila upete cache'da an Dios, uc'a jini cuwilaba u c'ote t'oc ca' a wälä machca u chänen u jut tama ump'e espejo mäx bälä u jutba. Pero u xe tä c'ote q'uin cä xe cä chänen Dios ca' ni machca u maläc chänlan u jutob. Bada cuwi tz'ita' cache'da an Dios, pero jinq'uin cä xe cä chänenba cä xe cä laj chen conoce Dios ca' chich une u laj chon conoce bada. \v 13 Ya'an uxp'e cosa que u colan bada tä ute. Jinda une: Cä tz'onänla Dios, cä c'alin pitänla jini u yäli Dios que u xe u yäc'benonla y cä yajna'tanla upete machca chichca, pero jini más c'änä utic es cä yajna'tanla upete machca chichca. \c 14 \s1 El hablar en lenguas \p \v 1 C'änä a paq'uin yajna'tan upete machca chichca, y che' chich täcä c'alin c'atben Dios que u yäc'benet jini matän u yäq'ue' ni Ch'u'ul Pixanba. Jini que más c'änä a c'upän a chenla, es tuba a tz'aycunla jini t'an que Dios u yäc'benetla. \v 2 Uc'a jini machca u chen cua' chichca yänäl t'an que une mach u cäni mach jin winicob u chen t'an t'oc. Es Dios une ni u chen t'an t'ocba, uc'a niuntu winic mach u cherbe entende cua' u yäle'. Une u yäle' cua' chichca que mach to u chectesca, jini u yäc'ben u yäle' ni Ch'u'ul Pixanba. \v 3 Jini machca u tz'aycun ni t'an que Dios u yäc'benba, u chen t'an t'oc winicob tuba u yäc'ben u c'alin tz'onänob, y tuba u yäc'ben u ch'o'olesan ubajob u chenob ni utzba, y tuba u ch'a'alesben ujin u pixanob. \v 4 Jini machca u chen ump'e yänäl t'an que mach u cäniba, u juntu täclen uba u c'alin tz'onän, pero jini machca u tz'aycun jini t'an que u yäc'ben Diosba, u täclenob machcatac a'uti u woylan ubajob u c'ajti'in Dios tuba más u c'alin tz'onänob. \p \v 5 Co que apetela a chenla ni yänäl t'an que mach a cänila, pero más rete coba que a tz'aycunla ni t'an que Dios u yäc'benetla, uc'a más c'änä ajnic machca u tz'aycun u t'an Dios que jini machca u chen yänäl t'anba, si mach u chectesa cua' u yäle' jini yänäl t'an que u chen tuba u yäc'ben u c'alin tz'onänob machcatac a'uti u woylan ubajob u c'ajti'in Dios. \v 6 Hermanos, si xicon ica ca'anetla cä lotänetla t'oc yänäl t'an que mach cä cäni, mach'an cache'da cä täclenetla ca' jini. Pero u ch'e' cä täclenetla si cälbenetla lo que Dios u yäc'bon cuwina'tan, o si cä ye'benetla ni u tojaba. U ch'e' cä täclenetla si cä tz'aycäbenetla ni t'an que Dios u yäc'benon cäle' o si cä ye'benetla ump'e u t'an Dios que tz'ibi ayanba. \p \v 7 Ca' jini chich täcä untz'it ämäy o cua' chichca instrumento que u jätz'canba. U chenob son, pero mach u juntuma. Pero, si mach tu toja u pase ni son, mach totoj cheque camba son u jätz'can. \v 8 Machca u yustan ni corneta, si bälä ni son u yustanba, mach uxin u tuse' uba niuntu jinq'uin u jo'can xic tä jo'yan. \v 9 Che' chich täcä anela, si mach a chen t'an t'oc a ti'la que u ch'e' utic entendeba, ¿cache'da u xe tä wina'tinte cua' a wäle'? Ca' a wälä a xe a chen t'an que u säto tiac'o ic'. \v 10 Q'uen clase de t'an ayan que u yute pancab, y upete u yute entende chich. \v 11 Pero si mach cä che entende cua' u yälcan jinq'uin u yute ump'e tzoqui' t'an, jini machca u chen t'an u xe u yäle' que es untu ajpäpä'cabon, y no'on cä xe cäle' que es untu ajpäpä'cab täcä jini machca u chen t'anba. \v 12 Jin uc'a täcä anela, uc'a tä' a wo a cänäntanla jini matän u yäq'ue' Ch'u'ul Pixanba, c'alin c'atben Dios äc'bintiquetla jini matän que u xe u yac'benob más u c'alin tz'onänob machcatac u woylan ubajob u c'ajti'in Diosba. \p \v 13 Jin uc'a, machca u chen ump'e yänäl t'an que mach u cäni, c'änä u c'atben Dios que u yäc'ben ni matän tuba u chectesan cua' u yäle' ni yänäl t'an que u chenba. \v 14 Si no'on cä chen c'änti'ya t'oc ump'e yänäl t'an, cä pixan chich u chen c'änti'ya, pero mach cuwi cua' jini cäle'ba. \v 15 Ca'da cä xe cä chen, jiq'uin. Cä xe cä chen c'änti'ya t'oc ni yänäl t'an que cä pixan u yäc'benon cä chen, y cä xe cä chen c'änti'ya t'oc cä t'anla no'on täcä uc'a utic entende cua' cäle'. Cä xe cä chen c'ay t'oc ni yänäl t'an que cä pixan u yäc'benon cä chen, y cä xe cä chen c'ay t'oc cä t'anla no'on täcä uc'a utic entende cua' cä c'äye'. \v 16 Si a c'ajti'ben u c'aba' Dios seq'uen t'oc jini yänäl t'an u yäc'benet a chen a pixan, y si ajnic untu ya' jini que mach to u yoco cänä, mach'an cache'da u ch'e' u yäle' une que ca' chich jini utic jinq'uin a c'ajti'ben u c'aba' Dios. Uc'a mach yuwi cua' a wäle'. \v 17 Toj chich une que u ch'e' a c'ajti'ben u c'aba' Dios ca' jini, pero ni otroba mach utäclinti tuba u c'alin tz'onän. \v 18 Cälben Dios que uc'adios u chi uc'a u yäc'bon más cä c'ac'a' chen ni yänäl t'an que apetela. \v 19 Pero bajca u woylan ubajob tan ch'uj más tä' coba cä chen cinco t'an que upete u chenob entende que cä chen ca' tuba diez mil t'an tä yänäl t'anba. Uc'a si cä chen t'an que upete u chenob entende, cä xe cä chen trebe cä ye'benob u t'an Dios. \p \v 20 Anela hermanos, mach co ajnic a c'ajalinla ca' u c'ajalin bijch'oc. Co ajnic a c'ajalinla ca' u c'ajalin ajt'äbälajob. Pero co ajniquetla ca' bijch'oc que mach to u cänäjob u chenob ni mach utzba. \v 21 Tz'ibi ayan tama ni ley ta Dios ca'da: “Otros winicob que yänäjtac u t'anobba, jini winicob que u te tä otros cabobba, unejob cä xe cä'benob u tz'aycäbenob cä t'an ni gentejobda tä Israel, pero mach uc'a ca' jini u xe u yubinob cä t'an”. Ca' jini u yäle' Cajnojala. \v 22 Jini cälbenetla jinda une: Jini yänäl t'an que a chenlaba, mach jin tuba machcatac u tz'onän, sino tuba machcatac mach u tz'onäba, uc'a u chänenob cache' ayan chich u poder Dios. Pero jini t'an que Dios u yäc'benet a wäle'laba, tubajob une machcatac u tz'onän, mach jin tuba machcatac que mach u tz'onäjobba. \v 23 Jin uc'a, anela que a tz'onänla, si a woylan abala tomp'e y de ya'i si a chenla yänäl t'an apetela, y si ochic machcatac que mach to u cänä o machcatac que mach u tz'onäba, u xe chich ti u yäle'ob que mach'an a c'ajalinla. \v 24 Pero si apetela a tz'aycun jini t'an que Dios u yäc'benet a wäle'laba, y de ya'i si ochic untu que mach u tz'onä o que mach to u cänä cua' jini, lo que a wäle'la apetela u xe u yäc'ben tic tu c'ajalin cache' une es ajcherajtanä, y cua' jini ni tanä que u cänäntan. \v 25 Cua' chichca ayan mucu tan u pixan u xe chich u laj c'ajti'in. De ya'i u xe tä noctä tä cab u ch'u'ul c'ajti'in Dios y u yäle' cache' Dios totoj ayan t'oc anela. \s1 Háganlo todo decentemente y con orden \p \v 26 Cä xe cälbenetla, jiq'uin, cache'da c'änä a chenla jinq'uin a woylan abala. Ayan lo que u ch'e' u chen cada juntu. Untu u ch'e' u c'äye' ump'e salmo, untu u ch'e' u ye'e' tu toja tz'ita' u t'an Dios, untu u ch'e' u chen ni yänäl t'an, otro untu u ch'e' u chectesan cua' jini ni yänäl t'an que utiba, y otro untu u ch'e' u chectesan lo que Dios u yäq'ui tä wina'tinte. Chenla upete tuba más a c'ac'a' tz'onänla. \v 27 Si ajnic machcatac u chenob ni yänäl t'an bajca woyo ayanetla, u ch'e' u chen t'an seq'uen cha'tu o uxtu. Ajuntu ajuntu u xe u chen t'an, y c'änä ajnic untu tuba u chectesan cua' jini ni u yäle'ob. \v 28 Si mach'an machca que u ch'e' u chectesan cua' jini ni u yäle'obba, niuntu mach'an cua' uc'a u chen ni yänäl t'an bajca woyo ayanetla a c'ajti'inla aj Jesucristo. Tan u chen ni yänäl t'an u juntuma y t'oc Dios. \v 29 Che' chich täcä bajca a woylan abala u ch'e' u chen t'an seq'uen cha'tu uxtu machca u tz'aycun ni t'an que Dios u yäc'bijob. Y jini u lotob que äc'binti täcä u t'an Dios u xe u ch'e' u c'ajalinob si utz cua'tac älqui. \v 30 Si ayan untu que mu' u chen t'an, y si ya' chumca nätz'ä untu täcä que Dios u yäc'ben yuwina'tan cua' chichca, tax u ch'ijcäban jini ayan tä t'anba uc'a bintic la'o u chen t'an täcä jini que ya' chumcaba. \v 31 Ca' jini apetela ajuntu ajuntu u ch'e' a tz'aycunla ni t'an que Dios u yäc'benetla, y upetejob machca u yubin u xe u cäne'ob, y u xe tä ch'a'alan ujinob. \v 32 Anela que a tz'aycunla ni t'an que Dios u yäc'benetla, mach c'änä a se'en chen t'an jinq'uin a pixan u yäc'benet a chen t'anba. U ch'e' chich a pitän ixta u tzupsen u chen t'an ni otro que u yäle' u t'an Dios täcä. \v 33 C'änä ajnic ca' jini, uc'a Dios mach yo ajnic niump'e ju'läwe bajca a woylan abala. Une u yäc'benetla ajnic ch'ijcab a c'ajalinla. \p Ca' chich a'uti u chenob upete machca seq'uen ta Dios bajcatac u woylan ubajob, \v 34 che' chich täcä bajca a woylan aba anela tama ch'uj ni ixictac c'änä ch'ijcäbacob. Mach uyäc'binti la'o ni ixictac ajnic tä t'an bajca woyo ayanetla. C'änä ch'in ajnicob u yubin bajca u tz'ayquinte u t'an Dios, ca' chich u yäle' täcä ni ley u tz'ibi aj Moisés. \v 35 Si yojob yuwina'tan cua' älqui, tan u c'atben jit'oc tu yotot, uc'a mach utz u chen t'an untu ixic tan ch'uj. \p \v 36 C'änä tic ta' c'ajalinla cache' u t'an Dios mach tä'qui tä tz'ayquinte bajca anetla. Mach sec' anela täcä a sapila. \v 37 Si ayan machca chichca u yäle' que une äc'binti u tz'aycun u t'an Dios, o si u yäle' que une u cänäntan otro matän que u yäq'ue' ni Ch'u'ul Pixan, c'änä u yäc'ben uba cuenta cache' jini cä tz'ibbenetlaba es u manda Cajnojala. \v 38 Pero jini machca mach u tz'onä si es u manda Cajnojalaba, anela mach yo a ubinla u t'an uneba. \p \v 39 Bada jiq'uin, hermanos, äc'ä a c'ajalinla tuba a tz'aycunla ni t'an que Dios u yäc'benetla, y mach a wäle'la que mach utic ni yänäl t'an. \v 40 Bajca a woylan abala chenla upete tu toja y sin ju'läwe. \c 15 \s1 La resurrección de Cristo \p \v 1 Anela hermanos, co cä c'ajti'benetla täcä bada jini t'an tuba aj Jesucristo, jini que cä tz'aycäbetla, ni a sapilaba. Ya' chich to anetla t'oc jimba t'an jini y a c'alin tz'onänla. \v 2 Si a totoj tz'onänla ca' chich cä tz'aycäbetla y si a paq'uin colanla t'oc ni t'an jini, Dios u xe u yäc'benet a japän abala. \p \v 3 No'on cä ye'betla lo que Dios u yäc'bon cuwina'tan, jini que más c'änä a wina'tanlaba, cache' aj Cristo chämi tuba u toje' cä tanäla ca' chich u yäle' tama u jun Dios. \v 4 Cä ye'betla täcä cache' mujqui y cache' cuxpi tu yuxp'elib q'uin, ca' chich u yäle' tama u jun Dios. \v 5 Cä ye'betla cache' aj Pedro u chäni cuanta cuxpi tan ajchämejob, y de ya'i jini doce u yajc'äncanob u chänijob täcä, jini u yälbinte apóstolesjobba. \v 6 Ji'pat ca' más de quinientos hermanos u chänijob täcä bajca woyojob tomp'e. Q'uen de unejob cuxujtacob to, pero tulaj chämijob bada. \v 7 Ji'pat aj Jacobo u chäni aj Jesucristo, y de ya'i upete u yajc'äncanob u chänijob tä cha'num. \p \v 8 Ji'pat de upete no'on cä chäni täcä. Tajtzäc seb u yäc'bon cä q'uexe' cä biji y xicon de ajc'äncan tuba, no'on que mach ololon tä chäninte. \v 9 No'on más ajch'och'ocalon de upete u yajc'äncanob aj Cristo. Mach jin cua'on no'onba tuba ajnicon de apóstoljon tuba aj Cristo, uc'a no'on cä bon tz'ibajtesi machcatac ayan t'oc Dios uc'a u tz'ombijob aj Jesucristo. \v 10 Dios tä' rete utz u c'ajalin t'oc no'on. Jin uc'a es untu apóstoljon bada. Mach den balde ajni utz u c'ajalin Dios t'oc no'on. Más cä c'a'ca' cherbi u patan que upete ni otros ajc'äncanob tuba aj Cristo. Mach uc'a no'on cä chi ni patan. Dios u yäc'bon ni poder cä chen, uc'a utz u c'ajalin t'oc no'on. \v 11 Pero mach u che si u chi más patan unejob, o si más acä chi no'on. Unejob y no'on täcä cä tz'aycun t'ocob cache' aj Jesucristo cuxpi tan ajchämejob, y jin chich a tz'onila täcä. \s1 La resurrección de los muertos \p \v 12 Si no'on t'ocob cä tz'aycäbetla que aj Cristo cuxpi tan ajchämejob, ¿cua' uc'a jiq'uin a tulaj äle'la que mach uni' xin tä cuxpan ajchämejob tä cha'num? \v 13 Uc'a si fuera mach cuxpac ajchämejob mach ica cuxpi aj Cristo täcä. \v 14 Si fuera mach cuxpi aj Cristo, cä päpä' tz'aycäbetla ica que cuxpi, y anela a päpä' tz'onila cache' toj. \v 15 No'on t'ocob cä totoj äli t'ocob cache' Dios u cuxpesi aj Cristo tan ajchämejob, pero si fuera toj que mach u cuxpa ajchämejobba, Dios mach ica u cuxpesi täcä aj Cristo, y mach ica toj jini cäli t'ocob que u chi Diosba. \v 16 Uc'a si fuera mach ucuxpa ajchämejobba, mach ica cuxpi aj Cristo täcä. \v 17 Y si fuera mach cuxpi aj Cristoba, a päpä' tz'onila ica que toj, y mach ica uti perdona a tanäla täcä. \v 18 Y si fuera mach cuxpi aj Cristoba, jini machcatac chämijob que u tz'omben aj Cristoba, nonoj sätijob ica. \v 19 Si seq'uen wida pancab cuxleconla, mach'an cache'da cä pitänla jini u xe u yäc'benonla aj Cristoba. Si fuera ca' jiniba, más c'änä ch'ämbinticonla lástima que upete machcatac cuxujob pancab. \p \v 20 Pero aj Cristo cuxpi chich une tan ajchämejob. De upete ni chämijobba aj Cristo ni najtäcäl winic que nonoj cuxpi tan ajchämejob. \v 21 Uc'a untu winic u chi u tanä ayan ni chämo. Che' chich täcä, uc'a untu winic u chi tu toja, jin uc'a acä cuxpanla tan ajchämejob. \v 22 Uc'a ca' chich cäpetela cä chämola uc'a u natil ch'ocobonla aj Adán, che' chich täcä upete machcatac ayan t'oc aj Cristoba u xe tä cuxpescan tan ajchämejob. \v 23 Upete u xejob tä cuxpan tan ajchämejob tu q'uini u cuxpan ajchämejob. Aj Cristo cuxpi najtäcä. Ji'pat upete machcatac tuba aj Cristoba u xejob tä cuxpan jinq'uin u xe tä te uneba. \v 24 Ji'pat u xe tä c'ote u xupiba q'uin jinq'uin aj Cristo u xe u yäc'ben tu c'äb cä Papla Dios ni manda. Pero najtäcä u xe u pa'sen upete cua' chichca otro manda que ayan, con to'o u poder y con to'o u yajnojajob. \v 25 Uc'a aj Cristo c'änä u chen manda ixta que mach u laj pa'säben u poder upete machcatac que mach yo t'oc uneba. \v 26 Cuanta u laj tzupsi u chen upete ni jini u xe u pa'sen ni chämo uc'a mach ni' chämic niuntu. \v 27 Tz'ibi ayan tuyac'o u jun Dios cache' Dios u laj äc'bi tu c'äb aj Cristo upete cua' chichca tuba u chen manda. Pero bajca u yäle' cache' upete ya'an tu c'äbba, cheque chich que menos Dios mach uxin tä ute manda, uc'a une chich ni u laj äc'bi cua' chichca jini tu c'äb aj Cristo. \v 28 Najtäcä Dios u xe u yäc'ben upete cua' chichca tu c'äb u Yajlo' tuba u chen manda. Jinq'uin la'an upete tu manda une, ixta aj Cristo täcä u xe u yäq'ue' uba tu manda Dios con to'o lo que an tu manda une. U xe tä ute ca' jini uc'a nonoj ajnic Dios de Ajnoja tuba upete cua' chichca que ayanba. \p \v 29 Jini machca nämäjtac u yäq'ue' ubajob tä c'ablan en lugar de ni achämijobba, ¿mach quira u chenob ca' jini uc'a u tz'onänob que u xe tä cuxpan ni ajchämejob? Si ajchämejob mach u cuxpajob, ¿cua' uc'a u yäq'ue' ubajob tä c'ablan en lugar de unejob, jiq'uin? \p \v 30 Y no'on t'ocob ni apóstoljon t'ocob, si machica cuxpac ajchämejob, mach'an cua' uc'a cä c'älen t'ocob cada rato cua' chichca u cherbenon machcatac yo u tzämsenon t'ocob. \v 31 Anela hermanos, ca' chich cä totoj älbenetla que tä' ch'a'a cäjin t'oc anela uc'a ya'anonla t'oc Cajnojala aj Jesucristo, che' chich täcä cä totoj älbenetla que upete q'uin ayan chich machca yo u tzämsenon. \v 32 Jinq'uin ajnon tama ni caj tä Efeso ca' a wälä cä chi buya t'oc te'el animajob, uc'a cherbinton q'uen cua' chichca jini. Si machica u cuxpan ajchämejob mach'an cua' uc'a cä c'älen cherbinticon ca' jini. Utzica cä chen ca' machca u yäle'ob ca'da: “Cola cä ch'a'alesan cäjinla tä c'uxnan y tä buc'a uc'a ic'ä chich ti o chabi cä xela tä chämo”. Ca' jini u yäle'ob. \p \v 33 Mach ajnic machca u sucpecänetla ca' jini. Si cä yole' cäbala t'oc machca u chenob cua' chichca mach utz, cä xe cä täq'ue' cä chenla ca' chich u chen unejobba. \v 34 Ch'ä a c'ajalinla cua'tac une ni utzba, y mach a ni' chen a tanäla. Jinda cäle' tuba cä quisnäjesanetla, cache' tulaj ayan de anela que mach a che conocela Dios. \s1 Cómo van a resucitar los muertos \p \v 35 Untu u xe chich ti u c'atän ca'da: “¿Cache'da wäreca u xe tä cuxpan ajchämejob? ¿Cuaxca cuerpo u xe u täsenob?” \v 36 Mach'an u c'ajalin machca u päpä' c'atän ca' jini. Uc'a jini lo que a päq'ue' mach uwet si mach tiquic u cha' najtäcä. \v 37 A päq'ue' yajän u jut ni trigo o yajän u bec' cua' chichca päc'äbi jini. Jinq'uin u ch'ije u te'e yänä ayan. Mach ni' ayan ca' a päq'uiba. \v 38 Pero Dios u yäc'ben ch'ijic u bec' ni päc'äbi t'oc u te'e que une yo u yäc'benba, y cada clase de u bec' cua' chichca jini t'oc t'oc u te'e que u ch'ije t'ocba. \v 39 Q'uen cuerpo ayan, y upete yänäjtac. Yänä u cuerpo winic, yänä tuba anima, yänä tuba mut, y yänä tuba buch'. \v 40 Che' chich täcä t'oc machcatac cuxujob tä cielo y machcatac cuxujob pancab. Yänäjtac u cuerpo une. Pitzi chich upetejob, pero ump'e clase u pitzilan u cuerpo ni ya'anob tä cielo, y yänä u pitzilan u cuerpo ni ya'anob pancabba. \v 41 Yänä u pitzilan ni q'uin, yänä u pitzilan ni uj, y yänä u pitzilan täcä najlucerojob. Ixta unxim ajlucero yänä u chictan que los demás ajlucerojob. \v 42 Ca' chich jini täcä jinq'uin u xe tä cuxpan ajchämejob. Jini cuerpo que u mujcanba u xe tä c'u'nan. Pero jini cuerpo u cuxpescanba mach uni' cham. \v 43 Jinq'uin u mujcan mach ni' utz uc'a chämen. Tu xe tä cuxpescanba mäx pitzi u xe tä chäninte. Jinq'uin u mujcan mach u ni' nicä uba. Tu xe tä cuxpescanba q'uen u muc' u xe u cänäntan. \v 44 Jini cuerpo u mujcan es ca' chich u cänäntan machcatac cuxu pancab. Jini cuerpo u cuxpescanba es ca' chich u cänäntan machcatac cuxu tä cielo. Ayan cä cuerpola pancab. Pero cuwila chich cache' cä xe cä cänäntanla ump'e cä cuerpola tzijibba tä cielo. \p \v 45 Jin uc'a täcä tz'ibi ayan ca'da: “Jini najtäcäl winic u c'aba' aj Adán uti de untu winic tuba cuxlec pancab”. Aj Jesucristo, jini u yälbinte cache' ni ji'pät aj Adánba, uti tuba u yäc'benon cuxleconla tä cielo. \v 46 Mach äc'bintonla najtäcä ni cuerpo tuba cuxleconla tä cielo. Ni äc'bintonla najtäcäba, ni cuerpo tuba cuxleconla pancab. Ji'pat cä xe tä äc'bintela ni cuerpo tuba cuxleconla t'oc tä cieloba. \v 47 Ni najtäcäl winic ajni tuba u pancab, y uti de pupuc. U cha'tulib winicba es ni Cajnojala que ya' ti tä cieloba. \v 48 Machcatac cuxu pancab ayan u cuerpojob ca' chich u cänänti ni winic uti de pupujcabba; y ca' chich ayan u cuerpo ni winic ayan tä cielo, ca' chich jini u xe tä ajtä u cuerpo machcatac u xejob tä cielo. \v 49 Ca' chich utonla tuba ajniconla ca' ni winic uti de pupujcabba, che' chich täcä cä xe tä utela tuba ajniconla ca' ni winic ya'an tä cieloba. \p \v 50 Hermanos, jini co cälbenetla es que ni cuerpo cä cänäntanla t'oc cä bec'tala y cä ch'ich'ela mach u ch'ä c'otic bajca u chen manda Dios. Jini u c'u'nanba mach u ch'ä c'otic bajca mach u c'u'na cua'ba. \v 51 Ubixtola, cä xe cälbenetla lo que mucu uc'a Dios ajni, pero bada u yäc'benon cuwina'tanla. Mach uxon tä chämola cäpetela, pero cäpetela u xe tä q'uexcan cä cuerpola. \v 52 Mäx seb u xe tä ute ca' jinq'uin u mutz'e' u jut untu y seb u jäbe'. U xe tä ute jinq'uin u yustinte ni trompeta tu xupiba q'uin, uc'a tu xe tä ustinte ni trompeta jini, ni ajchämejob u xe tä cuxpescanob t'oc ump'e cuerpo que mach uxin tä ni' c'u'nanba. Y no'onlaba que cuxulonla toba tajtzäc cä xe tä q'uexbinte cä cuerpola. \v 53 Uc'a jini cuerpo täc'ala que u chämo c'änä q'uexcac t'oc otro ump'e cuerpo que mach uchamba. Y jini cuerpo täc'ala que u c'u'nan c'änä q'uexcac t'oc otro ump'e cuerpo que mach uc'u'naba. \v 54 U xe tä c'ote q'uin que ni cuerpoda täc'ala que u chämo y u c'u'nan u xe tä q'uexcan t'oc jini cä cuerpola que mach uni' xin tä chämo ni tä c'u'nan. Jinq'uinba u xe tä pase toj ni t'an tz'ibi ayan tuyac'o u jun Dios ca'da: “Bada pa'sinti ni chämo. \v 55 Niuntu mach uni' xin tä chämo. Niuntu mach uni' xin tä colan tan u ch'ena bajca mujqui”. Ca' jini u yäle' tan u jun Dios. \v 56 Cä chämola uc'a cä chen cä tanäla, y cä chen cä tanäla uc'a mach cä tz'ombila ni ley que u tz'ibi aj Moisés, jini ley que u yäle' cua' tanä cä chenlaba. \v 57 Pero Dios u japänonla t'oc ni cherajtanä y t'oc ni chämo por lo que u chi Cajnojala aj Jesucristo. C'änä cälbenla que uc'adios u chi. \p \v 58 Jin uc'a cä yajben hermano, co cälbenetla que a chen segui a c'ac'a' tz'onänla y mach a tz'eje' abala t'oc lo que a tz'onänla. Paq'uin ch'o'olaquetla a chenla ni patan tuba Cajnojala, uc'a a wila chich que jini patan que a chenla tuba Cajnojalaba, une u xe u sutjatz'benetla u jelo. \c 16 \s1 La colecta para los hermanos \p \v 1 Bada cä xe cälbenetla cua' a xe a chenla t'oc ni taq'uin que u ch'uch'inte tuba äc'bintic machcatac ta Dios que ya'anob tä Jerusalén que c'änä uc'ajobba. Anela a xe a chenla ca' chich cä'bijob u chenob machcatac u woylan ubajob cachichcada tama ni noj cab tä Galacia tuba u c'ajti'inob aj Jesucristo. \v 2 Cada domingo cada juntu de anela a xe a pa'sen tz'ita' de lo que a chi ganala, y a xe a ch'ujnanla. Machca q'uen u chi gana, q'uen u pa'sen; machca tz'ita' u chi ganaba, tz'ita' u pa'sen. Ca' jini, täj c'ote ya'iba mach ni' c'änä ch'uch'intic cua'. \v 3 Täc xe tä c'ote ca'anetla a xe a yacänla machcatac a wo que u bisanob ni matän. Ni jinijob cä xe cä'benob jun u bisan y cä xe cä täscunob tä Jerusalén tuba xic u yäctanob jini matän a xe a sijbenob ni hermanojob ya'iba. \v 4 Si ayan cua' uc'a xicon no'on täcä, cä xejob t'oc nämte'. \s1 Planes de viaje de Pablo \p \v 5 Cä xe tä wawa'ne bajca anetla, pero najtäcä cä xe tä nume tama ni noj cab tä Macedonia, uc'a c'änä numicon ya'i. \v 6 Täc xe tä c'ote ca'anetla tä Corinto cäle' cä xe tä jäläcnan tz'ita' t'oc anela, o ixta que mach numic u q'uini ni ja' y ni sisi. Ji'pat co que a täclenonla bixicon cachichcada co xicon. \v 7 Mach co xicon tä nume ya' jini chap'e uxp'e q'uin bajca anetla, uc'a co jäläcnacon tz'ita' t'oc anela ji'pat, si Cajnojala yoba. \v 8 Cä xe tä colan to wida bajca anon tama ni caj tä Efeso ixta que mach c'otic ni q'uin ch'uj u c'aba' Pentecostés. \v 9 Uc'a ä'binton bada wida cache'da u ch'e' cä c'alin chen ni patan ta Dios, y q'uen ayan que mach yojob u chänen. \p \v 10 Tu xe tä c'ote aj Timoteo ca'anetla, iranla que ajnic ch'a'a ujin t'oc anela, uc'a uneba mu' u chen jini patan tuba Cajnojala ca' chich no'on cä chenba. \v 11 Mach co que u yäle' niuntu que mach uxin u tz'omben lo que u yäle'. Tu xe tä pase ya'i, c'änä a täscunla tä äctinte tä bij uc'a tic bajca anon t'oc ch'a'aljin, uc'a mu' cä pitän tic t'oc ni otros hermanojob. \p \v 12 Co cälbenetla bada que jini quermanola aj Apolos cä c'ac'a' ch'oc chi cäba t'oc une que xic ca'anetla tä wawa'ne nämte' t'oc ni otros hermanojob, pero mach u yoli xic bada. Jinq'uin ajnic cache'da xicba u xe chich. \s1 Saludos finales \p \v 13 Cänäntan abala, y mach a tz'eje' abala ni tz'ita' t'oc jini a tz'onänlaba; ajniquetla ca' untu winic que mach u bäc'ta cua'ba; ajniquetla ca' untu winic q'uen u muc'ba. \v 14 Upete cua' a chenla, c'änä ajnic utz a c'ajalinla y a yajna'tan a lot. \p \v 15 Anela hermanos, a wila que aj Estéfanas y upete machcatac an tan yotot u tz'ombijob u t'an Dios najtäcä que niuntu tama ni noj cab tä Acaya. A wila täcä que unejob u yäq'ui u c'ajalinob tuba u täclenob machcatac seq'uen ta Dios. \v 16 Cä c'alin älbenetla que a tz'ombenla u t'an machca u chen ca' u chen aj Estéfanas, y che' chich täcä upete u yajtäclayajob y jini machcatac u chenob ni patan ta Dios nämte' t'oc unejob. \v 17 Ch'a'ali cäjin uc'a tijob u chänenon aj Estéfanas, aj Fortunato y aj Acaico. Unejob u chi por no'on jini que mach a chi trebe a chenlaba uc'a mach tetla. \v 18 Uc'a unejob u ch'a'alesbon cäjin uc'a por lo que u chijob. Che' chich u ch'a'alesbet ajinla täcä. C'änä a chäcäl chen abala t'oc jini que u chenob ca' jiniba. \p \v 19 Machcatac u woylan ubajob cachichcada tama ni noj cab tä Asia u täscäbenetla u c'aba' Dios. Aj Aquila y ix Priscila u täscäbenetla u c'aba' Dios t'oc ump'e ch'a'aljin uc'a tomp'e ayanetla t'oc Cajnojala. Che' chich u täscäbenetla täcä machcatac u woylan ubajob tan yotot tuba u ch'u'ul c'ajti'inob aj Jesucristo ya'i. \v 20 Upete ni hermanojob wida u täscäbenetla u c'aba' Dios. Maläc q'ueche a c'äbla y maläc älben abala u c'aba' Dios. \p \v 21 No'onba aj Pablojon. T'oc cä c'äb no'on cä tz'ibi u xupiba ni junda tuba cä täscäbenetla u c'aba' Dios täcä. \p \v 22 Si ajnic machca chichca de anela que mach u yajna'ta Cajnojala aj Jesucristo, nonoj choco ajnic. Co tic cha'num Cajnojala. \p \v 23 Co ajnic utz u c'ajalin Cajnojala aj Jesucristo t'oc anela. \v 24 No'on cä yajna'tanetla apetela uc'a ya'anonla t'oc aj Jesucristo. Che' chich ajnic.