\id TIT \h Tito \toc1 LIJE'E SAN PABLO LINIȽ'EPA TITO \toc2 Tito \toc3 Tit. \mt1 LIJE'E SAN PABLO LINIȽ'EPA TITO \c 1 \p \v 1 Iya' ninPablo ca'ey laƚcuxe'epa ȽanDios. Iya' nin'apóstol, epaluc Jesucristo, iƚque lummepa. Lummepa pe lomana' li'huijf'epola'. Iƚniya tepenufle. Ti'iƚa' quiƚsina' te ts'i'ic' al Ƚinca Cataiqui'. Tihuejcoƚe ȽanDios. \v 2 Ti'iƚa' quiƚsina' ȽanDios tepi'i'mola' liƚpitine aimijouya. Ai'a tilanc'e'ma li'a ƚamats' ȽanDios inespa: “Capi'i'mola' laixanuc' liƚpitine aimijouya”. Ma' aƚinca toƚta'a lo'epa ȽanDios, iƚque aimi'iya mifelƚaiqueya. \v 3 Icuapa: “Ticuaitsi litine laixpic'epa, camuc'i'mola' laixanuc' iƚe laitaiqui' lainespa”. Joupa icuai'ma iƚta'a litine. Iya' cuya'e' lataiqui' linespa ȽanDios. Iƚta'a aipenic'. Iƚque ȽanDios Ƚalunƚu'eyaconga' lapi'ipa iƚta'a laipenic', aƚcuxe'epa ca'eƚa'. \p \v 4 Iya' ninPablo quiniƚ'ehuo' ima' cumTito. Illanc' ninc'oquexi' aƚ'huaiyijnyi Cristo. Toƚiya ima' ai'hua. ȽanDios caƚ'Ailli' y Jesucristo Ƚalunƚu'eyaconga' tipaxnetso', titoc'itso', tipac'e'etso' lopicuejma'. \p \v 5 Laipo'no'mo' jiƚpiya ƚamats' Creta nu'i'mo' lof'eya. Aimi'mo': “Jifa'a tipa'a lahue'epa. Aiquifaquila' lapimaye litsilojpola' xanuc', iƚne tixpic'e'me lataiqui'. Ima' tofaj'mola'. Iƚya' iƚya' petsi lafoƚyomma lapimaye, ima' tofajtola' iƚne litsilojpola' xanuc'.” Toƚta'a laimipo'. Itsiya ma to'eƚa'. \v 6 Ima' tofajtola' iƚne limetsaiconnila' ac'a xanuc'. Iƚniya ts'anuli quiƚpeno, iƚne ts'iƚnaxque' naihuejcopá locuxepa ȽanDios. Toƚta'a aiminesyacu lan xanuc': “Iƚque cal xans linaxque' aimihuejcoyi, ti'eyi nixpiya”. \p \v 7 Lapimaye litsilojpola' xanuc' ti'e'me cuenna lixanuc' ȽanDios, toƚiya ticuicomma tofajtsola' petsi limetsaiconnila' ac'a xanuc'. Aimofaj'ma petsi ma le'a quituca' tixpic'e lipicuejma'. Jouc'a aimofaj'ma ƚaixtumma, ni ƚoxnatsaipa, ni ƚinfule, ni lonesya: “Culijco'ma caitomí”. \v 8 Tofaj'ma petsi ƚaixojpa queta tepenufila' lipimaye quiyouyomma aculi', tepi'ila' quilejut'ƚ tunxajle. Tofaj'ma iƚque petsi letenƚcocopa al c'a a'i lixcay, petsi aimilosma, ti'ay al ƚijca, tenaj'moxi al xujc'a, tihuequi ȽanDios, timuj'moxi ma' i'huexi ȽanDios, ticuxeyoxi al c'a. \v 9 Tofaj'ma petsi ti'hua tihuequi lataiqui' limuc'impa, iƚe lataiqui' aimifelƚaique. Toƚta'a ti'i'ma tu'i'mola' lapimaye. Timi'mola': “Toƚta'a tuya'e' Lataiqui'. Toƚcuec'eƚe.” Jouc'a titalai'e'mola' lan xanuc' pe aimihuejcoyi ȽanDios. Timuc'i'mola' a'ij ƚinca lonespa. \p \v 10 Itsiya timana' axpela' lan xanuc' aimihuejcoyi locuxe'empola'. Iƚne tipalaicoyi quiƚtuca' liƚpicuejma'. Tifel'miyaleyi. Iƚne linfel'miyale xonca axpela' iƚniya axanuc' judío. \v 11 Ticuicomma ti‑ch'ixc'entsola'. Iƚne iƚpic'a tulijle quiƚtomí, toƚiya timuc'iyaleyi pe aimetenƚma. Timana' ƚajut'ƚi petsi jahuay lapimaye naihuejcopá ȽanDios joupa imenac'impola' liƚpicuejma'. \p \v 12 Anuli cal xans acueca' ts'ixina', ƚipajnyota jiƚpe ƚamats' Creta, icuf'mola' lipiƚya' xanuc', ticua: “Iƚna'a laixanuc' nomana' Creta infel'miyale, ailopa'a quiƚpicuejma', ti'onƚcospola' to linneja, intetsopá, ahuiye”. \v 13 Ma' al ƚinca linespa iƚque cal xans. Ma toƚta'a liƚ'ejma' iƚniya nomana' Creta. Toƚiya toxc'ai'itsola' a'ujfxi lapimaye nomana' jiƚpiya. Tomitsola': “Aimolihuej'me iƚe lixcay cane. Tolihuejle al Ƚinca Cataiqui'. \v 14 Aimoƚquimf'e'mola' loya'apa iƚne lan xanuc' judío. Aimolihuej'me locuxe'epolhuo' iƚniya. Iƚiya liƚtaiqui' tipa'acoyi quiƚtuca' liƚpicuejma'. Tetets'iyi al Ƚinca Cataiqui'.” \p \v 15 Petsi joupa li'ipola' limpio liƚpicuejma', iƚne tixinyi ac'a jahuay lipo'nopa ȽanDios jifa'a li'a ƚamats'. Ituca' liƚpicuejma' lan xanuc' pe aimihuejcoyi Jesucristo. Iƚniya a'ij limpio liƚpicuejma', tixinyi jahuay axujc'a. \v 16 Micuayi: “Alimetsaicoyi ȽanDios”, maƚne ti'eyi lixcay, ti'eyi pe aimetenƚma ȽanDios. Iƚne ixcay liƚpicuejma', incuejlocale, aimi'iya mi'eyacu al c'a. \c 2 \p \v 1 Ima' conTito, aimomuc'iyale'ma to lomuc'iyalepa iƚne lan xanuc'. Pangay c'a litaiqui' Jesucristo. Petsi naihuejpá iƚe lataiqui' jouc'a ti'eƚe al c'a. Toƚta'a tomuc'itsola'. \v 2 Momuc'ila' litsilojpola' xanuc' toxc'ai'itsola', tomitsola': “Imanc' toƚcuxetsoƚtsi al c'a. Aimolilotso'me. Toƚcuec'eƚe Lataiqui', tolihuejle. Tonƚ'etsoƚtsi capic'a, imanc' unc'apimaye. Aimixojtolhuo', toƚ'ommoƚaitsa jahuay lo'iyacolhuo'.” \p \v 3 Momuc'ila' litsilojpola' lacaƚ'no' toxc'ai'itsola', tomitsola': “Imanc' noƚspaic'epá ȽanDios ti'iƚa' ac'a loƚ'ejma'. Aimoƚsahuale'me. Aimoƚsnatsoƚai'me vino. Toƚmuc'iyaleƚe al c'a. \v 4 Toƚsc'ai'itsola' anuli anuli loƚf'as cacaƚ'no' petsi ts'atesca quilemats', toƚmitsola': To'eƚa' capic'a ƚope'ailli', to'etsola' capic'a lonaxque'. \v 5 Aimailotso'ma. Tanajxoxi lixcay. To'e'ma cuenna lomejut'ƚ. Tonanc'otsola' lopimaye. Taihuejcoƚa' ƚope'ailli'. Ja'ni aimo'ay al c'a lan xanuc' tines'me: Ah, a'ijc'a litaiqui' ȽanDios.” \p \v 6 Momuc'ila' lamijcanó, toxc'ai'itsola', tomitsola': “Toƚcuxetsoƚtsi al c'a”. \v 7 Ima' cumTito jouc'a to'eƚa' al c'a. Tixintso' toƚta'a lof'epa tihuej'mo' to mo'ay. Tomuc'iyaleƚa' al ƚijca Lataiqui'. Iƚe acueca' cataiqui', toƚta'a tomuc'iyaleƚa', a'i to ninaitsi cataiqui'. \v 8 Momuc'iyale ti'iƚa' ma le'a ac'a lofpalaiya, toƚta'a iƚne petsi aimihuejcoyi aimi'iya minesyacu: “Iƚe axujc'a cataiqui'”. Tama iƚpic'a aƚnescotsonga', aimi'iya maƚnescoyaconga'. Tixim'me calaic'ata. \p \v 9 Toxc'ai'itsola' lam mozó, iƚne li'nampola', tomitsola': “Taihuejcoƚa' ƚopoujna. To'eƚa' jahuay locuxe'epo'. Aimotalai'ot'ƚe'ma. \v 10 Aimaminai'ma ni toƚta'a. Toƚiya ti'huaiyijm'mo' ƚopoujna. Ja'ni ima' ac'a lo'ejma', lan xanuc' tixim'me ac'a juaiconapa lataiqui' lofmihuejpa. Iƚe litaiqui' ȽanDios Ƚalunƚu'eponga'.” \p \v 11 ȽanDios joupa aƚmuc'iponga' ac'a lipicuejma'. Ni petsi lomana' lan xanuc', ȽanDios ipic'a titoc'itsola', tunƚu'etsola'. \v 12 Illanc' inaxque' caƚ'Ailli' aƚsc'ai'inga', aƚteƚ'minga'. Toƚta'a aƚmuc'inga' aimalihuej'me lojanajpa laƚpicuejma', to mihuejyi iƚne pe aimimetsaicoyi ȽanDios. Aƚmuc'inga' alihuejle ma latenƚcocopa ȽanDios. Maƚmana' fa'a li'a ƚamats' aƚspic'eƚe al c'a, aƚ'eƚe al ƚijca, lihuejcoƚe ȽanDios. \v 13 Ma luyalaicoyi toƚta'a aƚ'nujuaisyi te ts'i'ic' iƚe al cueca' al c'a laƚ'iyaconga'. Ma le'a aƚ'huaijma timujxoxi Jesucristo Ƚalunƚu'eyaconga'. Jiƚpe litine timuj'moxi ma' anDios. Toƚta'a aƚsim'me te ts'i'ic' iƚque cal Cuecaj CanDios. \p \v 14 Jesucristo mipa'a fa'a li'a ƚamats' aiquicuanajyoxi. Icupoxi i'najtsepa jahuay laƚjunac' petsi aicalihuequi locuxepa ȽanDios. Toƚta'a aƚ'e'eponga' limpio, ma' i'huexi, ma' ixanuc' Jesucristo. Lapi'iponga' laƚpicuejma' tixojla' calata aƚ'eƚe al c'a. \p \v 15 Fa'a loje'e nu'ipo' lo'eyacu lapimaye nomana' jiƚpiya. Ima' toxc'ai'itsola', tomitsola' toƚta'a. Ja'ni cua naitsi ocuena qui'ejma', totaleƚa'. Aimixpaij'mo', tipa'a lomane. Ti'iƚa' ac'a lofcuapa, lof'epa, aimetets'i'mo' ni' anuli. \c 3 \p \v 1 Tomitsola' lapimaye: “Imanc' aimolimenc'eco'me laƚmipolhuo'. Tolihuejcotsola' lan tsilaj xanuc' iƚne nocuxepolhuo', jouc'a tolihuejcotsola' ts'iƚpenic'. Ja'ni ticuxe'ennilhuo' tonƚ'eƚe lanic', ja'ni ac'a lanic', tixoj'ma cunlata tonƚ'eƚe. \v 2 Nij naitsi moƚnesc'e'me cataiqui'. Aimoƚfuli'i'me cataiqui'. Toƚsnet'ƚƚe, aimoƚtalai'ot'ƚe'me. Ti'iƚa' toƚta'a lonƚ'eyacu ni petsi loƚtseyacu.” \p \v 3 Al coƚta illanc' laƚ'ejma' ti'onƚcospa to liƚ'ejma' lan xanuc' petsi aimimetsaicoyi ȽanDios. Ailopa'a caƚpicuejma', aicalihuejma, aƚfel'mimponga', lihuejcoyi lalatenƚcocoponga' laƚjanajpa. Luyalaicoyi lapajnya aƚ'e'ela' laic' laƚf'as xanuc'. Lahueyi te co'iya maƚ'e'eyacola' lixcay laƚf'as xanuc'. Laƚf'as xanuc' aƚƚaiquinga', illanc' jouc'a aƚƚaiquila' iƚniya. \p \v 4 Tama toƚta'a laƚ'ejma' ȽanDios Ƚalunƚu'eyaconga' imuj'moxi. Imujpoxi ac'a lipicuejma', ti'nujuaitsila' jahuay lan xanuc'. \v 5 Aƚsimponga' ninc'icuanuc'la. Tama aicaƚ'aic' al c'a, lunƚu'eponga'. Lapajponga', lapi'iponga' al ts'e laƚpitine. Cal Espíritu Santo aƚƚanc'e'enaponga' laƚpicuejma'. \v 6 Aicaƚcuanac'enga' cal Espíritu Santo. Lijoupa lixhuai'nipa lipenic' Jesucristo Ƚalunƚu'eponga', ȽanDios tixoqui queta lapi'iponga' cal Espíritu. \p \v 7 ȽanDios ipic'a aƚtoc'itsonga', lapenuftsonga' to ailopa'a caƚjunac', aƚ'itsonga' inaxque'. Ipic'a aƚ'huaicoƚe locuenaj capajnya aimijouya petsi aƚƚaitsufcotonga', toƚiya lapi'iponga' cal Espíritu Santo. \v 8 Iƚe lataiqui' ma' al ƚinca. \p Joupa aimipo' lofxc'ai'iyacola' lapimaye nomana' jiƚpiya. Aipic'a ti'hua toxc'ai'itsola' iƚne naihuejcopá ȽanDios. Toƚta'a tipo'no'me liƚpicuejma' tixpic'e'me ti'e'me ma le'a al c'a. Iƚe lainu'ipo' ac'a cataiqui'. Cacua: Lan xanuc' tihuejcoƚe, tijouƚa' jahuay iƚniya tuyalaico'me al c'a. \v 9 Timana' lan xanuc' nofulecopá lamac'ta cataiqui'. Tepauyi liƚtatahueló, tixhuej'meyi axpela' liƚpuftine. Tifulecoyi lataiqui' licuxepa Moisés, tixtuleyi, tifuleyi. Iƚne mane tipaloƚaiyi. Toƚta'a aimitoc'iyaleyi. Ima' aimapenuf'ma liƚtaiqui', tanajxoxi. \p \v 10 Anuli ƚapima ja'ni tihuequi ituca' cataiqui' a'ij ƚinca, tomitsi: “Ima' timenajhuo'”. Ja'ni aimicuec'ehuo' tomicontsi. Tijouƚa' ja'ni aimicuec'ehuo' aimonƚejmalecona'me. Aimaimetsaico'ma to copima. \v 11 Petsi naihuejpá toƚta'a joupa iminscopola' liƚpicuejma'. Titai'me liƚjunac'. Tecani'eyoƚtsi quiƚtuca'. Iƚniya ima' taimetsaico'mola' te ts'i'ic' liƚpicuejma', aimoxim'mola' acuanuc'la. \p \v 12 Cumme'e'mo' Artemas o Tíquico. Anuli iƚniya ticuaitsi jiƚpiya, aimicoƚ'mo', to'huaƚa' liƚya' Nicópolis. Jiƚpiya capajnta iya' cuyaicota ƚaxita quitine. \v 13 Ima' pe lofpa'a tahueƚa' te co'iya motoc'iyacola' ƚomxi Zenas y Apolos. Tapi'itsola' laicuicomma. Tiyeƚe al c'a liƚpene. Aimehue'e'mola'. \p \v 14 Tomuc'itsola' jiƚpiya laƚxanuc', iƚniya nepenufpá Cristo. To'itsola': “Itine itine tonƚ'eƚe al c'a. Toƚtoc'itsola' loƚpimaye, iƚne lahue'epola'.” Ja'ni toƚta'a lo'eyacu aimi'onƚiyacola' to ƚamats' petsi aimipammaispa. \p \v 15 Lapimaye jifa'a nomana' tinonghuo'. To'itsola' lapimaye nomana' jiƚpiya: “Pablo tinonilhuo'”. Iƚne jouc'a tihuejyi al Ƚinca Cataiqui', toƚiya aƚ'enga' capic'a. \p ȽanDios titoc'itsolhuo' jahuay imanc'.