\id HEB \h Hebreos \toc1 AL JE'E LINIȽ'EMPOLA' LAPIMAYE LUN HEBREO \toc2 Hebreos \toc3 He. \mt1 AL JE'E LINIȽ'EMPOLA' LAPIMAYE LUN HEBREO \c 1 \p \v 1 Luyaipa quitine, ȽanDios ipalaic'o'mola' lam profeta. Axpe' ipalaic'ocona'mola'. Axpe' li'ejma' timuc'itsola'. Imuc'i'mola' te ts'i'ic' lipicuejma'. Iƚne lam profeta u'i'me, laƚtatahueló iquimf'e'me liƚtaiqui'. \v 2 Iƚna'a ƚitiné ma mi'hua mijoujma li'a lamats' ȽanDios joupa aƚmuc'iponga' nulemma te ts'i'ic' lipicuejma'. Imujpoxi. Ma ƚi'Hua ȽanDios timuqui te ts'i'ic' lipicuejma' ȽanDios. \p ȽanDios joupa ifaquimpa ƚi'Hua ticuxeƚa' jahuay, jahuay ti'iƚa' i'huexi. Jouc'a epi'ipa limane tilanc'eƚa' li'a ƚamats', lema'a, jahuay lopa'a. Ma toƚta'a li'epa. \v 3 Caƚ'Ailli' ȽanDios temiyoxi jiƚpiya petsi acueca' juaiconapa epalc'o'. Aimi'iya maƚsinyacu. Ƚi'Hua acuajmaica aƚmuc'inga' te ts'i'ic ȽanDios. Caƚ'Ailli' ȽanDios y ƚi'Hua ma' anuli mimana'. Ƚi'hua timuqui ma' al ƚinca ȽanDios i'Ailli' iƚque. \p Acueca' icueya limane ƚi'Hua ȽanDios. Tixpic'e aimijou'mola' ƚamats' lema'a jahuay lopa'a. Toƚta'a aimijoucola'. Litine tinesla': “¡Ixhuaita!”, jahuay tijouna'ma. \p Maƚque ƚi'Hua ȽanDios aliƚonc'e'eponga' laƚjunac', alatufc'e'eponga'. Lijoupa li'epa toƚta'a icutsainapa jiƚpe al c'a camane cal Cueca' CanDios Nopa'a al toncay lema'a. \v 4 Toƚta'a imetsaicom'me acueca'. Ulijpola' lapaluc' quema'a. Iƚne lecui'impola' “lapaluc'”, ilque a'i. Xonca acueca', xonca ac'a iƚe lecui'impa iƚque, ma' ipuftine. \v 5 Lipalaic'opa ȽanDios anuli ƚapaluc quema'a, ¿te aga limipa: “Ima' ai'Hua. Itsiya quimetsaicohuo', iya' o'Ailli'”? O lipalaicopa ƚapaluc, ¿te luya'apa: “Iya' i'Ailli', iƚque ai'Hua”? A'i. \p \v 6 ȽanDios mipalaic'o' ƚi'Hua, iƚque ƚacui'impa Cal Te'a, ti'nujuaitsi litine tummecona'ma li'a ƚamats', ticua: \q1 Texc'onƚingoƚaiƚe jahuay lapaluc' quema'a. \m \v 7 Lipalaico'mola' lapaluc' quema'a tuya'e': \q1 ȽanDios ixpic'epa lepaluc' quema'a ti'onƚcospola' to ƚahua'. \q1 Iƚne epaluc' no'epá lipenic', ixpic'epa ti'onƚcospola' to ƚipaƚ cunga. \m \v 8 Lipalaico'ma ƚi'Hua ȽanDios tuya'e': \q1 Locuxejma manDios, aimijouya. \q1 Ma al ƚijca lo'ejma', al ƚijca tocuxe. \q1 \v 9 Ima' mihuequi al ƚijca, tetenƚcocohuo'. \q1 Petsi aimihuejyi to'ela' laic' liƚ'ejma', \q1 toƚiya manDios, xonca ifac'epo' ƚomenDios, xonca imetsaicopo'. \q1 Joupa mulijpola' lopimaye. \q1 Toƚta'a i'e'epo' tixojma meta juaiconapa. \m \v 10 Jouc'a tuya'e': \q1 Lipangopa li'a ƚamats' ma ima', manDios, opo'nopa iƚe li'a ƚamats'. \q1 Ma' ima' olanc'epa lema'a. \q1 \v 11 Ƚinca lema'a tijouna'ma, ima' a'i. \q1 Ima' topa'a tijauhuamlaicota, ti'hua topa'a. \q1 Lema'a ti'hua tijaf'que, ti'i'ma ma to lo'iya lotsamalo. \q1 \v 12 Ma to cal xans tijuis'ma lipuquiya, toƚta'a tojuis'ma lema'a, tipaico'ma. \q1 Ima' a'i mopai'iyacoxi, aimijouya lopitine. \p \v 13 ȽanDios, ¿te aga imipa anuli ƚapaluc quema'a: “Tocutshuai'ma jifa'a al c'a camane. Topanehuo fa'a, iya' mi'hua culiquila' lo'epo' laic'. Tijouƚa' ima' tocuxena'mola'.”? Toƚta'a ȽanDios limipa ma le'a ƚi'Hua. \v 14 Ituca' lapaluc' quema'a. Jahuay iƚniya tama iƚmaf'i' ailopa'a quiƚcuerpo. Jiƚpiya lema'a ti'eyi lanic' lepi'ipola' ȽanDios. Iƚque tummela' titoc'intsola' lixanuc', iƚne nonƚu'eyacola'. \c 2 \p \v 1 Ƚinca xonca acueca' Ƚalunƚu'eyaconga'. Lapaluc' quema'a aimi'onƚspola' to iƚque. Toƚiya ticuicomma xonca aƚpo'no'me cuenna, xonca lihuejco'me lataiqui' lalu'iponga'. Ja'ni a'i lunas'mim'monga' ocuena cane. \v 2 Luyaipa quitine lapaluc' quema'a uya'apá litaiqui' ȽanDios. Iƚe Lataiqui' aimi'iya mipai'inyacu. Toƚta'a lan xanuc' no'epá nixpiya, pe aimihuejcoyi, epi'im'mola' liƚjunac'. Al ƚijca iteƚ'mim'mola'. \v 3 Itsiya illanc', ȽanDios joupa aƚmiponga' lunƚu'e'monga' nulemma, ja'ni latets'iƚe, ¿te aimaƚteƚ'miyaconga'? Ƚinca xonca aƚteƚ'mi'monga'. \p Lataiqui' lalu'iponga' te ts'i'ic' malunƚulyacu, iƚe lataiqui' ƚaƚPoujna Jesucristo uya'apa ate'a. Lijou'ma pe niquimf'epá alu'iponga' illanc'. Imuj'me ma' al ƚinca iƚe lataiqui'. \v 4 Jouc'a ȽanDios iƚinc'i'ma litaiqui'. Imuj'ma a'i iƚtaiqui' lan xanuc'. Ma muya'ayi litaiqui', ȽanDios imuj'moxi acueca' icueya limane. Jiƚpe i'e'ma acueca' to aimi'iya mi'eyacu lan xanuc'. Petsi nepenufpá lataiqui' cal Espíritu Santo ipaxnepola', epi'ipola' anuli anuli liƚpicuejma' ma to loxpic'epa ȽanDios. \p \v 5 Joupa aƚnespá lo'iya. Tijou'nem'mola' lema'a li'a ƚamats'. Ti'iƚa' ats'e jahuay, a'i lapaluc' quema'a micuxeyacu jiƚpe. Joupa ixpic'epa ȽanDios. \v 6 Toƚiya jiƚpe al Paxi Liniƚingiya anuli mipalaic'o ȽanDios ticua: \q1 Ima', ¿te caƚ'nujuaiscoponga' illanc' ninc'ixanuc'? ¿Te caƚtoc'icoponga'? \q1 \v 7 Iƚpe litine ƚolanc'epa cal xans omepi'ipa acueca' limane, ti'onƚcospa to ima', manDios. \q1 Ma le'a lapaluc' quema'a ni huata xonca atsila'. \q1 \v 8 Tomi cal xans: “Tocuxe'ma lailanc'epa, jahuay tihuejco'mo'”. \p ȽanDios licuapa: “… jahuay tihuejco'mo'”, jiƚpe tuya'e' ailopa'a petsi aimaƚcuec'eyaconga' illanc' ninc'ixanuc'. Aƚcuxe'me jahuay. Itsiya a'i toƚta'a maluyalaicoyi. A'i jahuay malihuejconga'. Ailopa'a toƚta'a caƚmane. \v 9 Ƚinca aƚsinyi Jesús, iƚque icueya limane toƚta'a. Iƚque i'epoxi xans. Mipa'a fa'a li'a ƚamats' iƚne “… lapaluc' quema'a ni huata xonca atsila'”. Itsiya iƚque ticuxe jahuay. Lijoupa limapa, imaf'inapa, ȽanDios i'najtse'epa nulemma. Imetsaiconapa i'Hua, ma' anDios. \p Li'epoxi xans iƚque ixingufcopa lamaya, tunƚu'etsola' lan xanuc' cua naitsi liƚraza, ni petsi lomanc'eyacu. Toƚta'a lixpic'epa ȽanDios. Iƚque aƚ'nujuaisponga', ipic'a aƚtoc'itsonga'. \v 10 Maƚque ȽanDios aPoujna jahuay. Jahuay ticuxe. Pangay c'a lipicuejma' jouc'a ac'a lixpic'ejma'. Ipic'a timetsaicotsola' axpela' inaxque'. Ipic'a ti'onƚcotsola' to ƚi'Hua, iƚque Jesús. Toƚiya ticua: “Ate'a titeƚcoƚa' iƚque Ƚonƚu'eyacola'. Tijouƚa' al cuajmaica quimetsaico'ma iƚque ai'Hua. Quimetsaico'ma joupa ixhuaita lipenic' li'a ƚamats'.” \p \v 11 Cacua: “ȽanDios timetsaico'mola' to linaxque'”. Ti'i'ma timetsaico'mola' toƚta'a. Jesús ti'hua tilanc'e'e'mola' liƚpicuejma' iƚne lixanuc', tenajtsoƚtsi nulemma al xujc'a. Jesús y lixanuc' ma' anuli quiƚ'Ailli', iƚque ȽanDios. Toƚiya Jesús ƚi'Hua ȽanDios tinescola “aipimaye”. Aimetets'ila'. Tixoqui queta tinescola' toƚta'a. \v 12 Toƚta'a loya'apa al Paxi Liniƚingiya. Tuya'e' linespa Cristo lipalaic'opa ȽanDios, ticua: \q1 Pe lomana' laipimaye cuya'a'ma lopuftine. \q1 Petsi lalafot'ƚeyoyacoƚtsi cunac'co'mo'. \m \v 13 Jouc'a tuya'e': \q1 Iya' ca'huaiyijm'ma ȽanDios. \m Jouc'a tuya'e': \q1 ¡Toƚsinƚe! Ma fa'a aƚmana', iya' jouc'a lanaxque', iƚne lalapi'ipa ȽanDios. \m \v 14 Illanc' inaxque' lan xanuc', tipa'a laƚpixic', laƚjuats'. Jouc'a Cristo i'epoxi xans, tipa'a lijuats', lipixic'. Toƚta'a itsufco'moxi tima'anƚe. Iƚonc'e'epa limane nocuxepa lamaya, iƚque Satanás. \v 15 Ux'masnapola' pe noyalaicopá lapajnya to litats'ila', tixpaic'eyi lamaya. \p \v 16 Licuai'ma Cristo aimitoc'ila' lapaluc' quema'a. Joupa aƚsina' icuaicoco'ma titoc'itsola' lan xanuc', iƚne ixanuc' Abraham, iƚque iƚtatahuelo. \v 17 Toƚiya ticuicomma ti'exoxi ma' anuli to lipimaye, ti'onƚcotsola' to iƚniya. Toƚta'a tixim'mola' acuanuc'la. Ac'a ti'e'ma iƚe lanic' lepi'ipa ȽanDios, iƚe lipenic' cal Cuecaj Ca'Ailli'. Ipac'epa lipoyac' ȽanDios, iƚonc'e'epola' liƚjunac' iƚne lixanuc'. \v 18 Mipa'a fa'a li'a ƚamats' Jesús miteƚma ixingufco'ma lahuaicompa. Toƚiya ti'i'ma titoc'i'mola' lixanuc', iƚne noxingufcopá lahuaicompola'. \c 3 \p \v 1 Unc'aipimaye, imanc' jouc'a i'huexi ȽanDios. Iƚque Nopa'a lema'a ijoc'ipolhuo' toƚcuaitsa jiƚpiya pe lopa'a. Itsiya caxc'ai'ilhuo', camilhuo': Toƚ'nujuaisle Jesucristo, maƚque ƚaƚCuecaj Ca'Ailli' ȽanDios ƚummepa. Aimolimenc'eco'me li'ejma' Jesús, iƚque Ƚaƚ'huaiyijmpa. \v 2 Jesús ac'a li'epa lanic' lepi'ipa ȽanDios. Toƚta'a ti'onƚcospa to Moisés. Iƚque jouc'a ac'a li'epa lanic' lepi'ipa ȽanDios jiƚpe lejut'ƚ. \v 3 Ƚinca Jesús tuliqui Moisés, imetsaicompa xonca acueca'. Moisés le'a anuli cal xans nolojmay lixanuc' ȽanDios, iƚne lecui'impola' “lejut'ƚ ȽanDios”. Ituca' Cristo. Iƚque nilanc'epa lajut'ƚ, aPoujna. \v 4 Ƚajut'ƚi, anuli anuli, tipa'a naitsi ticuxe'ma jiƚpe, iƚque tixpic'e tilanc'enƚe lajut'ƚ. Maƚque ipoujna. Ma ȽanDios aPoujna jahuay, iƚque nilanc'epa. \v 5 Moisés ƚinca ac'a li'epa lanic' jiƚpe lejut'ƚ ȽanDios, ti'onƚcospa to cal mozo no'epa lanic' lepi'ipa ƚipoujna. Jahuay li'epa Moisés imuj'ma te ts'i'ic' lo'iya. Iƚe ȽanDios tuya'a'ma. \v 6 Ituca' Cristo. Iƚque i'Hua ȽaPoujna Cajut'ƚ. Ticuxela' lixanuc' ȽanDios. Ja'ni aimaƚpailinamma ni maƚspailij'monga' illanc' ixanuc' ȽanDios. Ticuicomma tixojla' calata aƚ'huaiyijnle iƚque. Aƚnesle: Aƚinca lunƚu'ena'monga'. \v 7 Ticuicomma tonlihuejcoƚe loya'apa cal Espíritu Santo. Iƚque tuya'e': \q1 Itsiya ja'ni ȽanDios tipalaic'olhuo' toƚquimf'eƚe. \q1 \v 8 Aimi'i'ma ata ƚolunxajma'. \q1 Toƚta'a i'e'me lincuejlocale xanuc' mimana' pe ailopa'a quiƚya', ehuaiyoƚ'me ȽanDios. \q1 \v 9 Mi'hua oquej nuxans camats' ixim'me laif'epa jiƚpe pe ailopa'a quiƚya'. \q1 Iya' ma NanDios, iƚne loƚtatahueló lahuaiyoƚpá, ticuayi: “ȽanDios, ¿ja'ni ti'e'ma to laƚmiponga'?” \q1 \v 10 Toƚiya iya' nixtunni, iƚne lan xanuc' li'epa aicalatenƚcocojma. \q1 Cacua: Aiquiƚcuec'e laicuxe'epola', timenaquila', aimalihuequi. \q1 \v 11 Iƚne lan xanuc' lapi'ipa coyac', ai'epa jurar. \q1 Aimipola': “Aimoƚtsuflaiyacu ƚamats' lainepi'ipolhuo', aimolunxajyacu jiƚpe”. \p \v 12 Unc'aipimaye: Toƚpo'noƚe cuenna. Tonlihuejle Ƚimaf'i' CanDios. Aimi'i'ma a'ijc'a loƚpicuejma', ni anuli imanc'. Petsi no'eya toƚta'a, aimi'eya ƚinca limipa Ƚimaf'i' CanDios, tipaino cane. \v 13 Itine itine toƚsc'ai'itsoƚtsi ma mimilhuo' ȽanDios: “Itsiya aƚquimf'eƚa'”. Ja'ni a'i, aga hualca imanc' tolihuej'me lixcay cane, toƚta'a toƚfel'mi'moƚtsi, ti'i'ma ata ƚolunxajma'. \v 14 Ja'ni ti'hua aƚ'huaiyijnyi jahuay laƚpitine, ja'ni aimaƚpai'iyacu laƚpicuejma', aƚinca joupa lapenufpá Cristo. \v 15 Toƚiya tuya'e': \q1 Itsiya ja'ni ȽanDios tipalaic'olhuo', toƚquimf'eƚe. \q1 Aimi'i'ma ata ƚolunxajma' to li'epa iƚne lincuejlocale xanuc'. \m \v 16 ¿Naitsi iƚne niquimf'epá ȽanDios, lijou'ma i'e'epoƚtsi lincuejlocale xanuc'? Toƚta'a li'ipola' jahuay iƚniya lipa'apola' Moisés jiƚpe ƚamats' Egipto. \p \v 17 ¿Naitsi iƚne nepi'ipá coyac' ȽanDios oquej nuxans camats'? Maƚniya lan xanuc', iƚne ni'epá quixcay. Iƚne epi'impola' liƚjunac', imapola' jiƚpe ƚamats' pe ailopa'a quiƚya'. \p \v 18 ¿Naitsi iƚne lipalaic'opola' ȽanDios iƚe litine li'epa jurar, limipola': “Aimoƚtsuflaiyacu ƚamats' lainepi'ipolhuo', aimolunxajyacu jiƚpe”? Toƚta'a lu'ipola' lan xanuc' petsi aiquilihuejma. \v 19 Jiƚpe aƚsina' te ts'i'ic' liƚpicuejma' iƚne lan xanuc'. Iƚniya aiquiƚ'aic' ƚinca limipola' ȽanDios, toƚiya aiquiƚtsuflaic' ƚamats'. \c 4 \p \v 1 Itsiya ȽanDios tuya'e': “Toƚtsuflai'me, alunxaj'me anuli”. Iya' camilhuo': Aƚpo'noƚe cuenna juaiconapa. Ja'ni a'i, aga tixinim'mola' a'ijc'a liƚpicuejma' anuli oquexi' imanc'. Tijouƚa' aimi'iya mitsuflaiyacu. \v 2 Aimi'i'molhuo' to li'ipola' iƚniya lan xanuc', ni anuli imanc'. Illanc' ma' anuli iƚniya lu'imponga': “ȽanDios tepi'i'molhuo' al c'a”. Iƚe lataiqui' lu'impola' iƚniya aiquitoc'ila'. Aiquilihuequi limipola' ȽanDios. Ma le'a tiquimf'eyi. \v 3 Illanc' ja'ni lihuejyi litaiqui' ȽanDios, iƚe lataiqui' laƚmiponga', ƚinca aƚtsuflaita, alunxajta. Iƚe lonxajya ȽanDios lonescopa jiƚpe petsi tuya'e': \q1 Iƚne lan xanuc' lapi'ipa coyac', ai'epa jurar. \q1 Aimipola': “Aimoƚtsuflaiyacu, aimalunxajyacu anuli”. \m Ƚinca, ȽanDios joupa unxajpa. Ilanc'epa li'a ƚamats', toƚta'a ijou'nepa lanic'. \v 4 Tipa'a liniƚiya loya'apa li'ipa lixhuaita acamts'us quitine. Inescopa lihuequi litine. Ticua: \q1 Lixhuaita acamts'us quitine, icuaitsi lihuequi litine ȽanDios unxajpa. \q1 Joupa ijou'nepa lo'eya. \m \v 5 Locuena liniƚiya ticua: \q1 Aimipola': “Aimoƚtsuflaiyacu, aimalunxajyacu anuli”. \m \v 6 Toƚta'a li'ipa. Lan xanuc' niquimf'epá ate'a aiquilihuequi limipola' ȽanDios. Aiquiƚtsuflaic'. Tijouƚa', ¿te co'iya? Litaiqui' ȽanDios aimipaicoya. Iƚque tipalaic'o'mola' locuenaye, timi'mola': “Toƚtsuflaiƚe”. \v 7 Toƚe li'ipa. Luyaiconapa axpe' camats', ȽanDios inescoconapa “itsiya”. Tuya'e': “Ma mi'i itsiya litine lan xanuc' nipajnya aƚquimf'e'ma, lihuejco'ma”. Jiƚpe lije'e David ȽanDios tuya'e': \q1 Itsiya, ja'ni ȽanDios tipalaic'olhuo', toƚquimf'eƚe. \q1 Aimi'i'ma ata ƚolunxajma'. \m \v 8 Ƚinca Josué itsufai'epola' lixanuc' jiƚpe ƚamats' lepi'ipola' ȽanDios. Ni iƚniya aiquilunxaqui nulemma. Toƚiya ȽanDios ipalaicoconapa ocuena quitine. \p \v 9 Tipa'a petsi lixanuc' ȽanDios titsuflaita tunxajta nulemma. Jiƚpe aimijouya litine conxajya. \v 10 Ƚinca tipa'a Anuli joupa ulijpa lonxajya. Joupa itsufaipa jiƚpe. Joupa ixhuai'nipa lipenic'. Tunxajyi anuli ȽanDios. \v 11 Lipa'aƚe cafxi. Aƚnesle: Lulij'me lonxajya. Alunxaj'me anuli ȽanDios. Ja'ni a'i, aga lihuej'me liƚ'ejma' iƚniya petsi aimihuejcoyi limipola' ȽanDios. Aimaƚ'e'me toƚta'a. Ni anuli illanc'. \p \v 12 Aimi'iya malatets'iyacu linespa ȽanDios, iƚe lataiqui' lalu'iponga'. Linespa ȽanDios imaf'i' cataiqui'. Acueca' lo'epa. Ti'onƚcospa to al cutsilo oquej lipix'ay. Iƚe litaiqui' ȽanDios xonca lo'epa. Ailopa'a lopa'neya. Texi'e'mo' lopicuejma', ƚomunxajma'. Jiƚpe lopicuejma', ƚomunxajma' ti'huájta xonca icu'u. Litaiqui' ȽanDios timuj'ma te ts'i'ic' lopicuejma', lofjanajpa. \v 13 Petsi lilanc'epa ȽanDios ailopa'a quemiyoxi. Mehuelonge ȽanDios jiƚque tixina jahuay acuajmaica. Tocomma ailopa'a quipoxa. Toƚta'a li'ejma' ƚalanDios. Maƚque Ƚaƚtalai'eyacu Lijoujma Quitine. \p \v 14 Illanc' joupa aƚ'huaiyijmpá Jesús. Aimaƚpai'i'moƚtsi laƚpicuejma'. Jesús ƚi'Hua ȽanDios if'ajnapa lema'a. Itsufaipa pe lopa'a ȽanDios. Iƚque Jesús aƚCuecaj Ca'Ailli', lihuejco'me. \v 15 Aimaƚnesyacu: “ȽaƚCuecaj Ca'Ailli' aiquixina' te ts'i'ic' laluyalaicopa illanc' ninc'ixanuc'”. Ixina'. I'ipa xans. Toƚta'a ehuaiyimpa to malahuaiyininga' illanc'. Ma le'a aiqui'aic' quixcay. \v 16 Ja'ni toƚta'a li'ejma' iƚque ƚaƚCuecaj Ca'Ailli' Nopa'a lema'a, ¿te caƚspaic'eyaconga' maƚjoc'iyacu ȽanDios? A'i. Tipa'a lane. Aƚjoc'i'me ȽanDios. Jiƚque ƚaƚJuez ac'a laƚpalaic'oyaconga', aƚsim'monga' ninc'icuanuc'la, aƚtoc'i'monga'. \c 5 \p \v 1 Li'ipa, cal cuecaj ca'ailli' ƚifajpa ȽanDios ti'onƚcospola' to lipimaye. Jouc'a axans. Tepi'inni limane tipalaic'oƚa' ȽanDios. Tinescotsola' lipimaye. Tixahue'eƚa' titoc'itsola'. Iƚque cal cuecaj ca'ailli' tepi'i'ma ȽanDios ƚotsufcoya. Tiƚonc'e'etsola' liƚjunac' lipimaye. \v 2 Iƚque ƚa'ailli' tixim'mola' acuanuc'la lipimaye, iƚniya pe ailopa'a quiƚsina' o timenaquila'. Timetsaicoyoxi jouc'a axans. Ixina' aiquixhueya lipicuejma', jouc'a ti'i'ma timenaj'ma. \v 3 Toƚiya a'i ma le'a mitsufco'ma ȽanDios tiƚonc'e'etsola' lipimaye liƚjunac'. Titsufco'ma ȽanDios tiƚonc'e'eƚa' iƚque lijunac' jouc'a. \p \v 4 Anuli cal xans a'i quituca' mepi'iyacoxi toƚta'a quimane. Aiminesya: “Iya' ca'e'moxi cal cuecaj ca'ailli'”. A'i. Ma ȽanDios tepi'i'ma lipenic'. Toƚta'a li'ipa Aarón, iƚque cal te'a cal cuecaj ca'ailli'. \v 5 Ma' anuli li'ipa Cristo, iƚque ƚaƚCuecaj Ca'Ailli'. Iƚque a'i quituca' quifajyoxi. Ma ȽanDios Nifajpa. Maƚque ȽanDios imipa: \q1 Ima' ai'Hua, itsiya quimetsaicohuo', iya' o'Ailli'. \m \v 6 Jouc'a uya'acona'ma, ticua: \q1 Ima' ma'Ailli', ti'onƚcospo' to Melquisedec. \q1 Jouc'alemma i'ipo' ma'Ailli'. \m \v 7 Cristo mipa'a fa'a li'a ƚamats' titeƚma. Tijoqui ujfxi. Tinu ƚujuay li'u'. Tijoc'i ȽanDios, iƚque nipajnya tunƚu'e'ma, aimima'ma nulemma. Tixahue'e titoc'iƚa'. Ihuejcopa ȽanDios qui'Ailli'. Toƚiya ȽanDios iquimf'epa, icuej'ma. \v 8 Tama i'Hua ȽanDios ihuic'i'ma te ts'i'ic' mihuejcoya. Ma miteƚma ihuic'i'ma toƚta'a. \v 9 Lijoupa lixhuaita lihuic'ipa, ȽanDios epi'ipa limane, tunƚu'e'mola' nulemma jahuay pe naihuejcopá. \v 10 ȽanDios imetsaiconapa Acueca' Ca'Ailli'. Timi: “Ima' ma'Ailli' to Melquisedec”. \p \v 11 Tipa'a axpe' ti'i'ma laƚpalaicoyacu Melquisedec. Itsiya aimi'iya. Imanc' aimi'iya muluhuaƚqueyacu iƚe lataiqui' xonca ipime. Joupa i'ipa ata loƚpicuejma'. Aicoƚcueca. \v 12 I'ipa axpe' camats' colapenufi litaiqui' ȽanDios. Ticuicomma toƚmuc'itsola' ocuenaye xanuc'. Aimi'iya. Oƚpic'a timuc'icona'molhuo', tu'icona'molhuo' litaiqui' ȽanDios petsi a'i quipime. Imanc' ti'onƚcospolhuo' to lapiƚmi noxnapá ma le'a aleche. Iƚne aimi'iya mitejacu ƚoteja. \v 13 Pe ts'ipic'a ma le'a aleche aimi'iya mepenufya lataiqui' loya'apa te ts'i'ic' al ƚijca lipicuejma' ȽanDios, ti'onƚcospa to ƚapími'. \v 14 Petsi lijoupa litojpola', iƚniya ƚinca titeji ƚotejacu. Iƚne coƚta tixhuicoyi liƚpicuejma'. Joupa iƚsina' timetsaico'me te ts'i'ic' lataiqui', ja'ni ac'a o ja'ni a'ijc'a. \c 6 \p \v 1-3 Lipangopa laƚ'huaiyijmpa Jesucristo aƚ'onƚcosponga' to la'uhuay. Aƚmuc'iponga' lataiqui' petsi aiquipime. Joupa lapenufpá lataiqui' loya'apa: “Ailopa'a conƚ'eyacu, aimi'iya molunƚu'eyacoƚtsi. Toƚsuej'menca. Toƚ'huaiyijnle ȽanDios.” ¿Te aga aƚmuc'icona'monga' toƚta'a? A'i. Joupa aƚmuc'imponga' te ts'i'ic' maƚ'eyacu ja'ni ȽanDios limetsaico'monga' joupa latufc'e'emponga'. Aƚmuc'imponga' te ts'i'ic' locuajmaispa lo'epa lapimaye, iƚne mixpayof'me liƚmane' ƚiƚjuac liƚpimaye. Joupa aƚmuc'imponga' lo'iyacola' limanapola'. Iƚne timaf'ina'me. ȽanDios cal Juez tu'i'mola' nulemma te ts'i'ic' lo'iyacola'. Jahuay iƚta'a aƚsina'. Joupa aƚmuc'imponga'. Ticuicomma ti'hua aƚtojtsonga', ti'iƚa' xonca acueca' laƚpicuejma'. Alihuic'iƚe xonca. Ja'ni ȽanDios aƚtoc'itsonga' ma' aƚinca aƚ'e'me toƚta'a. \p \v 4 Cacua alihuic'iƚe xonca. Lan xanuc' pe ȽanDios joupa ulif'epola' aimi'iya mimuc'iconayacola' lataqui' limuc'impola'. Iƚne joupa ixingufpá te ts'i'ic al c'a lalapi'iponga' ȽanDios, ma' anuli lapimaye ixingufpá lipaxnepola' cal Espíritu Santo, \v 5 iximpá ac'a cataiqui' iƚe linespa ȽanDios, iximpá al cueca' lo'epa ȽanDios itsiya ƚitiné. (Li'ipa inescompola' iƚna'a ƚitiné, ecui'impá “locuaicoya quitine”.) \v 6 Iƚniya ja'ni tipailiconamma, aimi'iya mixhuej'meconayacu, tama timuc'iconatsola'. Iƚne quiƚtuca' tepalts'ijnconayi lencruz ƚi'Hua ȽanDios, lan xanuc' titalunts'eƚe, tetets'inƚe. \v 7 Anuli ƚamats' lixnapa ƚacui petsi axpe' licui'epa, ja'ni tix'najtsi'i ƚacui, jiƚpe tila'ma cal fanu', tipammaita. Tite'me lan xanuc' ni'epá canic'. Iƚque ƚamats' ƚinca tetenƚcocojma ȽanDios, tipaxne'ma. \v 8 Ja'ni jiƚpe ƚamats' titoqui ma le'a ƚitac' jouc'a acua quitonqui pe aimitejnyacu, iƚque ƚamats' ailopa'a quipenic', timujyoxi a'ijc'a camats'. ȽanDios ticuaj'ma, tijouƚa' tipi'em'me nulemma. \p \v 9 Unc'aipimaye, tama capalaicola' toƚta'a iƚniya petsi lajac'yacola', aicapalaicolhuo' toƚta'a imanc'. Aƚcuayi: Laƚpimaye, iƚne a'hebreo, xonca al c'a tuyalaico'me, iƚne tunƚu'em'mola'. \v 10 ȽanDios ac'a lipicuejma', aƚijca lo'epa, aimimenc'ecoya al c'a lonƚ'epa imanc'. Ixina' tonƚ'eyi capic'a, toƚiya oƚtoc'ipola' loƚpimaye, iƚne jouc'a i'huexi ȽanDios, ti'hua toƚtoc'ila'. \v 11 Ƚinca tixoqui cunlata toƚtoc'ila' loƚpimaye, itsiya aƚsc'ai'ilhuo', aƚmilhuo': Jouc'a toƚpo'noƚe loƚpicuejma' aimolimenc'eco'me te ts'i'ic' loƚ'huaijma. Imanc' joupa oƚsina'. Aimoƚcuayi: Aga ti'i'ma o aimi'iya. Moƚ'huaicoyi ticuaicohuananni Jesucristo itine itine ti'hua toƚ'nujuaisle toƚta'a. \v 12 Ja'ni toƚta'a toƚpo'no'me loƚpicuejma' aimicuiya colahuí. Tonlihuej'mola' liƚ'ejma' petsi ti'hua ti'huaiyijnyi ȽanDios, tixnet'ƚyi. Iƚne ƚinca titsuflaita petsi ȽanDios tepi'itola' ma to joupa lu'ipola'. \p \v 13 Litine lepi'ipa cataiqui' Abraham, ȽanDios i'epa jurar, icuaj'mi'moxi. Xonca cal cueca' ailopa'a, toƚiya ȽanDios icuaj'mi'ma lipuftine. \v 14 Timi Abraham: \q1 Iya' ca'ay jurar, camihuo': Ƚinca capaxne'mo', \q1 ca'e'mo' quiƚtatahuelo axpela' lan xanuc'. \q1 Aimopaneya cotuca' ima', timajnlita coxanuc'. \m \v 15 Abraham lepenufpa litaiqui' ȽanDios limipa, ti'hua tixnet'ƚqui. Lijou'ma iximpa li'ipa ma to linespa ȽanDios. \p \v 16 Lan xanuc' ti'etsa jurar ticuaj'mi'me lipuftine petsi loximpa xonca acueca'. Ja'ni joupa i'epá jurar aimi'iya micuanac'eyacu liƚtaiqui', tenant'ƚi'me. \v 17 Ma toƚta'a li'epa ȽanDios, i'epa jurar. Iximpola' acuanuc'la lixanuc' Abraham, iƚne nonescopola' jiƚpe litaiqui' limipa Abraham. Ipic'a nulemma ti'iƚa' quiƚsina' ȽanDios aimipai'i lipicuejma'. To lonespa, ma toƚta'a lo'eya. \p \v 18 ȽanDios ja'ni joupa epi'ipa cataiqui', ja'ni joupa i'epa jurar, aimi'iya mipai'iya linespa, aimaƚfel'miyaconga'. Toƚta'a li'epa ti'iƚa' caƚsina' tenant'ƚi'ma litaiqui'. Itsiya aimi'iya maƚnesyacu: ¿Te lapi'i'monga' ma to lalu'iponga' o a'i? Tixoqui calata ti'hua aƚ'huaicoyi aƚƚaitsufcotonga' pu'huanni. Joupa li―loc'oƚaipá ȽanDios, aƚsahue'epá lunƚu'etsonga'. \v 19 Maƚ'huaiyijnyi toƚta'a ȽanDios, tocomma to joupa aƚƚaitsufcoponga'. Tocomma to joupa aƚmana' anuli maƚpe lopa'a ȽanDios. Aimalaca'ni'eyaconga'. Aimi'iya. \v 20 Jiƚpiya joupa itsufaipa Jesús. Iƚque ƚaƚ'huaj'meponga'. Illanc' aƚenc'eyi, aƚcuaita. Jesús i'ipa cal Cuecaj Ca'Ailli'. Ti'onƚcospa to Melquisedec, aimexic'e'enyacu lipenic'. \c 7 \p \v 1 Iƚque Melquisedec arey Salem, e'ailli' ȽanDios Nopa'a xonca al toncay lema'a. Litine Abraham lulijpola' lan rey pe naixtuc'opá, lipainanni italecuf'moƚtsi Melquisedec. Iƚque ipaxne'ma Abraham. \v 2 Abraham pe lenajpola' lexic'enapola' lan rey, amaxnu amaxnu ipa'a'ma imbama' epi'i'ma Melquisedec. \p Iƚque Melquisedec lipuftine tuhuaƚquemma ticua “cal Ƚijca Rey”. Lecui'impa “aRey Salem”. Iƚe ticuajmaispa: Cal Rey ƚopac'epa lafuleya. \v 3 Iƚque jouc'alemma i'ipa a'ailli'. Ailopa'a qui'máma' ni qui'ailli'. Jouc'a quitatahueló ailopa'a. Aimi'iya minesyacu: “Jiƚpe litine ipangopa lipitine”. Jouc'a aimi'iya minesyacu: “Jiƚpe litine ijounapa lipitine”. Ti'onƚcospa to ƚi'Hua ȽanDios. \p \v 4 Ƚinca acueca' xans Melquisedec. Toƚta'a ƚaƚtatahuelo Abraham imetsaicopa. Epi'ipa locuaiya quimane, iƚe xonca al c'a lexic'enapola' lan rey. \v 5 (Litaiqui' Moisés aimicuxe mepi'inyacola' micuaiya quiƚmane lan xanuc' ja'ni ocuena quiƚraza.) Ƚinca linaxque' Leví, iƚne nepenufpá liƚpenic' to a'ailli', icuxe'empola' ti'najtsi'i'me lan xanuc' to loya'apa litaiqui' Moisés liniƚijmpa. Linaxque' Leví y lan xanuc' no'najtsi'impola' apimaye. Anuli ƚiƚtatahuelo, iƚque Abraham. \v 6 Melquisedec y linaxque' Leví a'i capimaye. Tama ituca' liraza Melquizedec, Abraham epi'ipa locuaiya quimane. Melquisedec ipaxnepa Abraham, maƚque Abraham pe joupa epenufpa lataiqui' licupa ȽanDios. \v 7 Toƚta'a aƚsinyi Melquisedec xonca acueca' xans. Toƚiya ipaxnepa Abraham. Cal xans xonca acueca' tipaxne'ma ƚocuena pe aijcueca'. \v 8 Jifa'a li'a ƚamats' petsi napenufpá locuaiya quiƚmane ma' axanuc' nomayacola'. Al Paxi Liniƚingiya lonescopa Melquisedec tuya'e': “Iƚque ti'hua timaf'i'”. \v 9 A'i ma le'a Abraham nepi'ipa Melquisedec locuaiya quimane, jouc'a Leví epi'ipa. Maƚque Leví ƚapenufya locuaiya quimane lapi'iyacu lipimaye. \v 10 Litine litalecuf'moƚtsi Abraham y Melquisedec tama aiquipanga Leví tocomma to tipa'a jiƚpe. Abraham ti'i'ma itatahuelo Leví, itaic' cal fanu'. \p \v 11 Aarón y lif'as ca'aillí, iƚne ixanuc' Leví, acueca' liƚpenic'. Iƚne ja'ni toƚta'a aimi'eyacu canic', liƚpimaye aimi'iya mihuejcoyacu litaiqui' Moisés, iƚe locuxepa ȽanDios. Tama juaiconapa ac'a liƚpenic', toƚta'a aimi'iya mixhuai'niyacu nulemma jahuay lixpic'epa ȽanDios. Ja'ni ti'i'ma tixhuai'ni'me nulemma, ¿te quipicuicoya ti'iƚa' ocuena ca'Ailli' ƚo'onƚcoya to Melquisedec a'i to Aarón? \v 12 Ƚinca, ja'ni tiƚonc'e'em'mola' liƚmane lixanuc' Leví, iƚne no'epá canic' a'aillí, liƚf'as xanuc' aimi'iya mihuejyacu to li'ipa litaiqui' Moisés locuxepa, ticuicomma tipai'inƚe. \v 13 Lataiqui' loya'apa: “Ima' ma'Ailli' to Melquisedec”, iƚe lataiqui' aiminescojma anuli cal xans i'hua Leví. Tinescojma anuli petsi ni anuli quipima qui'aic' canic' a'ailli'. \v 14 Tinescojma ƚaƚPoujna. Iƚque lipajnta li'a ƚamats' ƚitatahuelo Judá, a'i Leví. Toƚta'a jahuay iƚsina'. Moisés aiquicuxe, aimi'eyi lanic' to a'aillí linaxque' Judá. \p \v 15 Xonca acuajmaica aƚsinyi ti'i'ma ituca' lalanant'ƚiyacu licuxepa Moisés. Itsiya ti'ay lanic' a'ailli' iƚque ƚo'onƚcospa to Melquisedec, a'i to Aarón. \v 16 Iƚque a'Ailli', a'i pe lifajcompa cal xans lihuequi licuxe'empa. Iƚque ti'hua imaf'i', lipitine aimijouya. Toƚiya ifaquimpa a'Ailli'. \v 17 Ma ȽanDios tuya'e' ti'hua imaf'i', ticua: \q1 Ima' ma'Ailli', ti'onƚcospo' to Melquisedec, jouc'alemma i'ipo' a'Ailli'. \m \v 18-19 Lataiqui' locuxepa ate'a tuya'e': “Ti'itsola' a'aillí linaxque' Leví”. Petsi naihuejpá iƚe lataiqui' iƚne aimi'iya mixhuai'niyacu nulemma lixpic'epa ȽanDios. Iƚe lataiqui' ailopa'a quipujfxi, aimi'iya mi'eya canic'. Toƚiya iƚojn‑napa. Lijou'ma ȽanDios icupa cataiqui' ticuaihuo ƚa'Ailli', iƚque xonca' ac'a lanic' lo'eya. Ja'ni aƚ'huaiyijnyi iƚque aƚinca li―loc'oƚaiyi ȽanDios. \p \v 20 Locuenaye la'aillí, iƚne ixanuc' Leví, lepenufpa liƚpenic' ailopa'a ni'epa jurar. Jesús ituca' i'ipa. \v 21 Lepenufpa lipenic' ȽanDios i'epa jurar, timi: \q1 Iya' NanDios, aicupa cataiqui', aicapai'iya laipicuejma'. \q1 Camihuo': “Ima' ma'Ailli', ti'onƚcospo' to Melquisedec, \q1 jouc'alemma i'ipo' a'Ailli'”. \m \v 22 Iƚe li'epa jurar ȽanDios timuqui xonca ac'a lataiqui' ȽanDios lopo'no'iyacola' lixanuc'. Ifac'epa Jesús ƚala'Ailli' ti'iƚa' caƚsina' ȽanDios tenant'ƚi'ma iƚe litaiqui'. \p \v 23 Lifaquimpola' lixanuc' Leví ti'etsa lanic' a'aillí, iƚne li'ipola' axpela'. Timaƚa' anuli titsufaitsi ƚocuena ti'etsi lanic'. Toƚiya ticuicomma axpela'. \v 24 Jesús aimimaya. Ti'hua imaf'i'. Iƚque lipenic' ocuena aimi'eya. Maƚque Jesús a'Ailli' jouc'alemma. \v 25 Toƚta'a tunƚu'e'mola' nulemma naimetsaicopá ile'Ailli', mi'huayijnyi tiƚoc'oƚaiyi ȽanDios. Iƚque Jesús ƚile'Ailli' ti'hua imaf'i', ti'hua tixa'hue ȽanDios titoc'itsola' lixanuc'. \p \v 26 Illanc' ninc'ixanuc' ticuicomma toƚta'a ƚaƚCuecaj ca'Ailli'. Iƚque ƚinca ihuejco'ma ȽanDios, aiqui'aic' quixcay, ailopa'a quijunac'. Itsiya a'i mipa'a petsi lan xanuc' no'epá quixcay, joupa enaquiya. Joupa if'ac'empa xonca al toncay lema'a. \v 27 Locuenaye lan tsila' ca'aillí ticuicomma ate'a tiƚonc'e'entsola' iƚniya liƚjunac'. Tijouƚa', tiƚonc'e'e'me liƚjunac' lan xanuc'. Itine itine titsufcoyi ȽanDios. ȽaƚCuecaj ca'Ailli' a'i, iƚque anulemma itsufcopoxi ȽanDios, toƚta'a iƚonc'e'enapola' nulemma liƚjunac' lixanuc'. \v 28 Litaiqui' Moisés locuxepa ticuxe tifac'entsola' lan tsila' ca'aillí ma le'a axanuc' pe naimenajpola', tima'mola'. Toƚta'a li'ipa ate'a. Lijou'ma ȽanDios i'epa jurar, ifajpa ocuena ca'Ailli', iƚque ma ƚi'Hua. Mipa'a fa'a li'a lamats' ixhuai'nipa nulemma lipenic'. Toƚta'a limetsaicopa ȽanDios, ilaitsufconghua nulemma jiƚpe lema'a. \c 8 \p \v 1 Iƚe laƚnespa xonca tipalaijma ƚaƚCueca' ca'Ailli', tuya'e' te ts'i'ic' iƚque. Joupa if'ajnapa lema'a icutshuaipa al c'a camane ȽanDios, iƚque cal Cueca' CanDios Nopa'a lema'a. \v 2 Itsufainapa maƚpe pe lopa'a ȽanDios, jiƚpe xonca al paxi. Jiƚpe ti'ay canic' a'Ailli'. Lejut'ƚ a'i lajut'ƚ lilanc'ecompa ijahua', lipo'nopa anuli cal xans. A'i. Lejut'ƚ jiƚpiya mane ejut'ƚ ȽanDios. Iƚque ƚipo'nopa. \p \v 3 Fa'a li'a ƚamats' lifaquimpa cal Cueca' ca'Ailli' iƚque titsufco'ma ȽanDios, tima'a'mola' linneja, titsufco'mola'. Toƚta'a lipenic'. Cristo, ja'ni ti'iƚa' cal Cueca' ca'Ailli' ticuicomma coƚa' titsufco'ma jouc'a. \v 4 Ƚinca, ja'ni coƚa' tipa'a fa'a li'a ƚamats', iƚque a'i ca'ailli'. Fa'a timana' la'aillí titsufcoyi ȽanDios, tihuejcoyi locuxepa Moisés. \v 5 Jiƚpe lo'eyopa canic' iƚniya a'i maƚpe copanc'epa ȽanDios. Iƚe lilejut'ƚ ma le'a ti'onƚcospa to lopanc'epa ȽanDios. Ti'onƚcospa to lipunxahua lejut'ƚ ȽanDios. Toƚiya, litine lolanc'eya Moisés lajut'ƚ lolanc'ecoya ijahua', ȽanDios timi: \q1 Iya' joupa ai'onƚicopa lainejut'ƚ, aimuc'ipo' jiƚpe ƚijuala. \q1 Ma toƚta'a tolanc'e'ma, jahuay anuli. \m \v 6 Illanc' ƚaƚCueca' ca'Ailli' xonca ac'a lipenic'. Iƚque aƚcuai'esponga' lataiqui' xonca ac'a, iƚe al ts'e cataiqui' ȽanDios laƚpo'no'iponga' illanc' ixanuc'. Iƚe lataiqui' tipalaijma lalapi'iyaconga' ȽanDios, iƚe xonca al c'a. \p \v 7 Li'ipa, lixanuc' ȽanDios ihuej'me lataiqui' lipo'no'ipola' ate'a. Ja'ni toƚta'a tixhuai'ni'me jahuay lixpic'epa ȽanDios coƚa' aimaƚpo'no'iyaconga' ocuena cataiqui'. \v 8 Ƚinca, aimixhuai'niyacu toƚta'a. Ma ȽanDios timuqui tehue'e' iƚe al te'a cataiqui', iƚe lipo'no'ipola' lixanuc', toƚiya ticua: \q1 Iya' NanDios, NaPoujna, cacua: \q1 Ticuaihuo litine capo'no'icona'mola' cataiqui' laixanuc', iƚe al ts'e cataiqui'. \q1 Iƚne laixanuc' ixanuc' Judá, jouc'a ixanuc' Israel. \q1 \v 9 Iƚe al ts'e cataiqui' laifpo'no'iyacola' a'i maƚe lataiqui' laipo'no'ipola' liƚtatahueló \q1 iƚe litine ainexat'ƚe'epola' liƚmane, ainipa'apola' jiƚpe ƚamats' Egipto. \q1 Iƚne aiquiƚ'aic' laicuxe'epola' etets'ipá laitaiqui' laipo'no'ipola', toƚiya neca'nicopola'. \q1 \v 10-12 Tijouƚa' capenufcona'mola', capo'no'icona'mola' cataiqui' iƚniya ixanuc' Israel. \q1 Iya' NanDios, iya' NaPoujna, \q1 jiƚpe liƚpicuejma' capo'no'i'mola' laitaiqui' laifcuxe'epola', \q1 quiniƚ'e'mola' jiƚpe ƚilunxajma', \q1 iƚniya nulemma limetsaico'ma iya' ilenDios, iya' quimetsaico'mola' aixanuc'. \q1 Jiƚpe litine liƚpiƚya' xanuc' o liƚpimaye, aimiminyacola': “Ima' taimetsaicoƚa' ȽanDios”. \q1 Jahuay iƚne limetsaicona'ma. \q1 Ti'iƚa' xonca aca'hua o ti'iƚa' xonca acueca', jahuay limetsaicona'ma. \q1 Tama aiquilihuequi laitaiqui' iƚe laicuxe'epola', caxim'mola' acuanuc'la, \q1 aica'nujuaisconaya li'epa quixcay, ni anuli. \q1 Toƚta'a laitaiqui' capo'no'i'mola' laixanuc'. \m \v 13 Iƚe linespa ȽanDios: “Capo'no'i'mola' al ts'e cataiqui'”, timuqui joupa i'ipa cafane al te'a cataiqui' lipo'no'ipola'. Iƚe li'ipa cafane, aimi'econaya canic', aimipanehuo. \c 9 \p \v 1 Al te'a cataiqui' lipo'no'ipola' ȽanDios lixanuc' iƚe lataiqui' icuxe'mola' la'aillí. Tu'ila' lo'eyacu mi'eyi lanic' lepi'ipola' ȽanDios. Iƚne la'aillí i'e'me lanic' jiƚpe lajut'ƚ ilanc'ecompa ijahua'. \v 2 Iƚe lajut'ƚ lexpats'qui tijujnya licortina. Lehuoc'ocojma iƚe al cortina tipa'a lacui'impa “al Paxi Cajut'ƚ”. Jiƚpe tipa'a al candelero acaitsi lipepalc'o'. Jouc'a tipa'a al mesa, jiƚpe tipo'nof'ya la'í i'huexi ȽanDios. \v 3 Lixpula' al cortina tipa'a ocuena cajut'ƚ iƚe lacui'impa “Xonca al Paxi Cajut'ƚ”. \v 4 Lajut'ƚ tipa'a lopi'eyompa incienso, lilanc'ecompa a'oro. Jouc'a tipa'a licaxax, lilanc'ecompa a'ec ijui'icoya a'oro. Iƚe al caxax lecui'impa “Licaxax litaiqui' ȽanDios lipo'no'ipola' lixanuc'”. Jiƚpe al caxax tipa'a lapixu lilanc'ecompa a'oro. Jiƚe lapixu ti'nico al maná. Jouc'a jiƚpe al caxax tipa'a lif'ix'ec Aarón, iƚe lenef'pa quipela. Jouc'a tiƚmana' lapic' liniƚingiya litaiqui' ȽanDios lipo'no'ipola' lixanuc'. \v 5 Al caxax ipo'nof'impa laxma lecui'impa “Petsi ȽanDios tixinnila' acuanuc'la lixanuc'”. Jiƚpe, iju' iju', tecaxoƚanna oquexi' lan querubine lilanc'ecompola' a'oro. Iƚne ƚiƚxala' tunxahue'eyi laxma. Nolojmay iƚniya imuj'moxi ȽanDios. Limuj'moxi ti'onƚcospa to ƚummahuay tepalc'o'i juaiconapa. Itsiya aimi'iya maƚpalaiconayacu iƚna'a lopa'a jiƚpe lajut'ƚ. Iƚe lajut'ƚ xonca al Paxi Cajut'ƚ. \p \v 6 Jiƚpe al Paxi Cajut'ƚ lijoupa lilajmpa jahuay, itine itine titsulfoƚaiyi la'aillí, ti'eyi lanic' lepi'ipola' ȽanDios. \v 7 Lixpula' al cortina, jiƚpe lajut'ƚ xonca al Paxi, titsufai'ma quituca' cal cueca' ca'ailli'. A'i itine itine mitsufaiya jiƚpe cal cueca' ca'ailli', ma le'a anulemma amats' amats' titsufai'ma. Itaic' liƚjuats' quinneja titsufco'ma ȽanDios. Toƚta'a ȽanDios timenc'e'eco'ma limenajpa cal cuecaj ca'ailli', jouc'a timenc'e'eco'mola' laimenajpola' lipimaye. \v 8 Ma mi'ay toƚta'a cal Espíritu Santo tuya'e': “Ma mipa'a iƚe al te'a cajut'ƚ lopa'a lehuoc'ocojma al cortina, ȽanDios aimu'ila' acuajmaica te ts'i'ic' micuaiyacu jiƚpe lajut'ƚ xonca al Paxi, ma pe lopa'a ȽanDios”. \v 9 Iƚe lo'epa luyaipa quitine ma le'a ti'onƚcospa to lo'eya ȽanDios, iƚe laƚsimpa itsiya. Iƚne notaipá lotsufcoyacu, ja'ni inneja loma'anyacola', ja'ni ocuenaye lotsufconyacu, tijouƚa' titsufcotsa ti'hua tixhueƚcoyi. Iƚne lotsufcopá aimi'iya mipac'e'eyacola' liƚpicuejma'. \v 10 Iƚne ma le'a tenant'ƚiyi, ti'eyi cuenna te ts'i'ic' ƚotejacu, loxnayacu. Tepo'iyoƚtsi to lu'ipola' ȽanDios, tijouƚa' ixim'moƚtsi alimpio ma le'a jiƚpe liƚcuerpo, liƚpicuejma' a'i. Toƚta'a lihuej'me mi'huaicoyi ȽanDios tipo'no'itsola' al Ts'e Cataiqui', tipai'iƚa' jahuay. \p \v 11 Itsiya joupa i'ipa. ȽanDios ipo'no'ipola' lixanuc' al Ts'e Cataiqui'. Cristo joupa imujpoxi ƚaƚCuecaj ca'Ailli', iƚque lapi'i'monga' xonca' al c'a. \p La'aillí no'epá lanic' fa'a li'a ƚamats', li'ipa tipa'a lilejut'ƚ lilanc'ecompa ijahua'. ȽaƚCuecaj ca'Aillí xonca ac'a lejut'ƚ. Xonca ixhueya. Iƚque lejut'ƚ aiquiƚƚanc'e lan xanuc', aimi'onƚcospa to lopa'a fa'a li'a ƚamats'. \v 12 Litsufcompa iƚque jouc'a ituca'. Locuenaye lan tsila' ca'aillí, litsuflaipa lajut'ƚ xonca al Paxi, iƚtaic' liƚjuats' quinneja, iƚne achivo jouc'a anaxque huacax. ȽaƚCuecaj ca'Ailli' a'i. Ituca' litaic' iƚque. Itaic' ma lijuats', toƚta'a itsufainapa nulemma lajut'ƚ xonca al Paxi, iƚe lopa'a lema'a. Toƚiya ȽanDios imetsaicopa joupa i'najtsepa laƚjunac', aimi'iya malacani'eyaconga'. \v 13 Luyaipa quitine tijuitsafinnila' liƚjuats' lan toro, lan chivo. Jouc'a tijuitsafinnila' laja', iƚe ilanc'ecompa ƚepi ƚa'hua huacax caca'no' lijoupa litsufcompa ȽanDios, ƚipi'empa. Lijoupa li'empola' toƚta'a iƚne lan xanuc' ixim'mola' alimpio jiƚpe liƚcuerpo. \v 14 Ƚinca itsiya lijuats' Cristo xonca acueca' lo'epa. Iƚque aimi'onƚcospa to iƚne linneja litsufcompola'. Cristo aimijaf'que lipitine, aimi'iya mima'anyacu nulemma. Maƚque quituca' jiƚpe lipicuejma' ixpic'epa titsufcoxoxi. Lijoupa itsufcopoxi. \p ȽanDios joupa inespa: “Ƚaƚtsufcoya ti'iƚa' ac'a quinneja petsi a'i quicuana, nij tintsi qui'ic'”. Ma toƚta'a Cristo. Pangay ac'a lipicuejma'. Lijuats' latufc'enga' laƚpicuejma'. Li'ipa aƚsueƚcoyi, aƚcuayi: “¿Te lacani'e'monga' ȽanDios?” Itsiya a'i. Itsiya to e'aillí ȽanDios aƚ'e'me lanic' lalapi'iponga' ȽanDios, iƚque Ƚimaf'i' CanDios. \p \v 15 Cristo, lijoupa litsufcopoxi ȽanDios, itsufaipa lajut'ƚ xonca al Paxi, lopa'a lema'a. Toƚta'a iƚque aƚCuecaj ca'Ailli', aƚcuai'esponga' ȽanDios, illanc' pe nalapenufpá al Ts'e Cataiqui'. Iƚe lataiqui' aƚpo'no'iponga' illanc' ixanuc' ȽanDios. \p Litsufcopoxi Cristo jouc'a i'najtsepa liƚjunac' petsi aiquiƚ'aic' licuxe'epola' ȽanDios. Aiquiƚ'aic' loya'apa jiƚpe al te'a cataiqui' lipo'no'ipola' lixanuc'. \p Tijouƚa' jahuay lijoc'ipola' ȽanDios tepi'i'mola' to joupa limipola'. Maƚque ȽanDios tilaitsufcotola' nulemma. \v 16 Petsi lan xanuc' inefocopá ticuicomma tima'anƚe ƚinneja titsufcoƚe ȽanDios. \v 17 Ja'ni tima'anƚe ƚinneja tipanecohuo lataiqui'. Ma quimaf'i' ƚinneja ƚoma'anyacu nipajnya tipai'i'me lataiqui'. Ja'ni joupa ima'ampá ƚinneja aimi'iya mipai'inyacu lataiqui'. Joupa ifayipa. \p \v 18 Toƚta'a mi'enni lepenufim'me al te'a cataiqui' lipo'no'ma ȽanDios. Lan xanuc' ima'a'me linneja, ixcuajaiquenni liƚjuats'. \v 19 Ate'a Moisés u'i'mola' ataiqui' ataiqui' te lixpic'epa ȽanDios lo'eyacu. Lijou'ma i'noƚ'ma cal orégano, ifi'icoya unxali cocui lana. Liƚjuats' lanaxque' huacax y lan chivó lima'ampola' lohuants'ipa aja' ijac'eco'ma cal orégano. Lijou'ma ijuitsijm'ma al je'e lainiƚijnya litaiqui' ȽanDios lipo'no'ipola' lixanuc'. Ijuitsijm'mola' jouc'a lan xanuc', jahuay iƚniya. \v 20 Mi'ay toƚta'a timila': “Iƚta'a lajuats' tifyi'ma litaiqui' ȽanDios lipo'no'ipolhuo'”. \v 21 Jouc'a ijuitsijm'ma lajut'ƚ lilanc'ecompa ijahua' y jahuay lo'nico jiƚpiya, iƚiya loxhuicoyacu la'aillí no'epá lipenic' ȽanDios. \v 22 Jiƚpe litaiqui' Moisés locuxepa tocomma jahuay tijuitsijnle cajuats'. Ja'ni a'i, aimi'iya mimenc'e'econyacola' lan xanuc' li'epa. \p \v 23 Ima'a'me linneja la'aillí, itsufco'me liƚjuats', toƚta'a i'i'ma limpio iƚiya lilanc'epa lan xanuc'. Jahuay iƚe lilanc'epa lan xanuc' ma le'a timuqui te ts'i'ic' lopa'a lema'a. Lopa'a jiƚpe ticuicomma ituca' lotsufcoya, iƚe xonca al c'a. \v 24 Toƚiya Cristo aiquitsufaic' al Paxi Cajut'ƚ lilanc'epa lan xanuc'. Jiƚpe lajut'ƚ mipa'a li'a ƚamats' ma le'a ti'onƚcospa to lajut'ƚ lopa'a lema'a. Cristo itsufaipa ma pe lopa'a ȽanDios. Jiƚpiya tipa'a itsiya. Timujyoxi cal Cuecaj ca'Ailli'. Ti'hua tixa'hue ȽanDios aƚtoc'itsonga'. \p \v 25 Lijoupa litsufaipa jiƚpiya Cristo aimitsufcoconyacoxi. Fa'a li'a ƚamats' cal cuecaj ca'ailli' amats' amats' ti'hua titsufay lajut'ƚ xonca al Paxi. Itaic' liƚjuats' quinneja a'i ma quituca' lijuats'. \v 26 Ja'ni coƚa' toƚta'a li'epa Cristo coƚa' ti'i'ma axpe' mitsufcoyacoxi. Lipangopa li'a ƚamats' coƚa' jouc'a tipangoco'ma iƚe loteƚcoya Cristo, itsiya coƚa' ti'hua titeƚma. A'i toƚta'a li'ipa. \p Iƚna'a lijoucola' quitiné Cristo imuj'moxi fa'a li'a ƚamats'. Itsufcopoxi ȽanDios, liƚonc'e'eponga' laƚjunac'. Toƚta'a li'epa anulemma. Aimi'econaya. \v 27 ȽanDios joupa ixpic'epa lo'iyacola' lan xanuc'. Ixpic'epa tima'mola' anulemma, tijouƚa' maƚque ȽanDios cal Juez tu'itola' te ts'i'ic' muyalaicoyacu. \v 28 Jouc'a Cristo imapa anulemma, itsufcopoxi ȽanDios, itaipa liƚjunac' axpela' lan xanuc'. Litine timujcona'xoxi aimitaiconaya laƚjunac'. Joupa i'epa toƚta'a. Iƚe litine tunƚu'e'mola' lixanuc', iƚne ti'huaicoyi ticuaicoconno. \c 10 \p \v 1 Litaiqui' Moisés locuxepa a'i cuajmaica muya'e' te ts'i'ic' xonca al c'a lapi'iyacola' ȽanDios lixanuc'. Jiƚpe laƚsimpa tocomma to ipunxahua. Mihuejcoyi iƚe lataiqui' lan xanuc' aimi'iya minesyacu: “Joupa ainenant'ƚipa lixpic'epa ȽanDios”. Amats' amats' ti'hua titsufcoyi ma' anuli. \v 2 Iƚne notsufcopá ja'ni nulemma enant'ƚipá, ¿te ti'hua titsufco'me? A'i. Ja'ni ixingufcopá joupa iƚonc'e'enapola' nulemma liƚjunac', ja'ni joupa i'ipola' limpio, aimitsufconayacu. \v 3 Iƚsina' aiquiƚonc'e'enila' nulemma liƚjunac'. Amats' amats' ti'nujuaisyi li'epa lixcay. Amats' amats' tima'annila' linneja. \v 4 Liƚjuats' linneja lima'ampola', iƚne lan toro y lan chivo, aimiƚonc'e'eyacola' nulemma liƚjunac' lan xanuc'. Aimi'iya. \v 5 Toƚiya licuai'ma fa'a li'a ƚamats' Jesucristo timi qui'Ailli': \q1 Aicaƚcuxe'e catsufcoyaco' linneja lima'ampola', ni ƚocuena caiftsufcoyaco'. \q1 Lapi'ipa iya' laicuerpo catsufco'moxi. \q1 \v 6 Iƚne petsi noxingufcopá liƚjunac', ja'ni titsufcoyi linneja lima'ampola' lopi'empola', o ja'ni titsufcoyi liƚjuats' linneja, \q1 ima' aiquetenƚcocohuo' nulemma iƚna'a lotsufcopo'. \q1 \v 7 Iya' lainepenufpa laicuerpo aimipo': \q1 “Ne', fa'a capa'a. \q1 Jiƚpe al je'e liniƚiya aƚpalaijma iya' laif'eya, toƚta'a ca'e'ma. \q1 Aicuaicoco'ma ca'eƚa' lofxpic'epa ima' manDios.” \m \v 8 Cristo linespa toƚta'a ate'a ticua: “Linneja lima'ampola' o ƚocuena laiftsufcoyaco' a'i toƚta'a caƚcuxe'e. Jouc'a linneja lopi'empola' o liƚjuats' linneja lotsufcopa iƚne petsi loxingufcopa liƚjunac', a'i toƚta'a catsufcoyaco'. Aicaƚcuxe'e. Iƚna'a lotsufcopo' aiquetenƚcocohuo' nulemma.” \p \v 9 Ti'hua tipalaic'o ȽanDios timi: “Aicuaicoco'ma ca'eƚa' lofxpic'epa”. Cristo minesqui toƚta'a ipo'nopa iju' iƚe al te'a lataiqui', iƚe locuxe'epola' lan xanuc' titsufcoƚe ȽanDios. Ƚocuena litaiqui' loya'apa: “Aicuaicoco'ma ca'eƚa' lofxpic'epa”, iƚe ƚinca joupa ifayipa. \v 10 ȽanDios ixpic'epa aƚ'itsonga' ma i'huexi iƚque. Toƚta'a aƚ'e'eponga' Cristo litine licupa licuerpo, itsufcopoxi nulemma. \p \v 11 Locuenaye ca'aillí itine itine ti'eyi lanic' lepi'ipola' ȽanDios. Titsufcoyi linneja ma to licuxe'epola' titsufcoƚe. Iƚna'a lotsufcopa aimi'iya miƚonc'e'eyacola' liƚjunac' lan xanuc'. \v 12 Ituca' li'epa ƚaƚCuecaj ca'Ailli'. Iƚque itsufcopoxi ma le'a anulemma. Toƚta'a iƚojmpa nulemma laƚjunac'. Lijou'ma icutsingai'ma al c'a camane ȽanDios. \v 13 Micutsu jiƚpe al c'a camane ȽanDios i'huaijma ticuaitsi litine ticuec'eƚe naixtuc'opá. I'huaijma timetsaicoƚe Incuxepa. \v 14 Aimitsufconayacoxi. Joupa itsufcopoxi nulemma. Lixanuc' joupa i'e'epola' i'huexi ȽanDios. Ti'hua tilanc'e'ela' liƚpicuejma'. \p \v 15 Cal Espíritu Santo jouc'a lu'inga' toƚta'a. Ate'a ticua: \q1 \v 16 Tijouƚa' capenufcona'mola' capo'no'icona'mola' cataiqui'. \q1 Jiƚpe ƚilunxajma' capo'no'i'mola' laitaiqui' laifcuxe'epola'. \q1 Quiniƚ'e'mola' jiƚpe liƚpicuejma'. \m \v 17 Lijou'ma ticua: \q1 Lixcay li'epa petsi aiquilihuequi laitaiqui' laifcuxe'epola' aica'nujuaisconaya, quimenc'eco'ma nulemma. \m \v 18 Petsi joupa limenc'e'ecopola' lixcay li'epa, iƚne aimitsufconayacu. Joupa iƚojm‑napa liƚjunac'. \p \v 19 Unc'aipimaye, itsiya aimaƚsueƚmot'ƚeconayi. Jesús joupa itsufcopoxi ȽanDios, itsufcopa lijuats'. Toƚiya tixoqui calata ti'i'ma aƚtsuflai'me jiƚpe Xonca al Paxi pe lopa'a ȽanDios, aƚpalaic'o'me iƚque. \v 20 Laƚpene itsiya ituca', imaf'i'. Cristo litsufcopoxi licuerpo, ȽanDios exi'epa nulemma laƚtsuflaicoyacu jiƚpe Xonca al Paxi. Lijahua' lojujnya joupa iƚojm‑napa. \p \v 21 Illanc' ixanuc' ȽanDios juaiconapa acueca' ƚala'Ailli'. \v 22 Toƚiya aimaƚsim'me calaic'ata, tixojma calata laxc'onƚingoƚai'me ȽanDios. Joupa aƚjuitsijmponga' illanc' laƚpicuejma', aimaƚsueƚmot'ƚecoyacu laƚjunac', joupa iƚojmpa. Laƚcuerpo lapo'imponga' al c'a caja'. Itsiya a'i oquej laƚpicuejma'. Aƚsinyoƚtsi ma latufnaponga'. Ti'i'ma aliƚoc'oƚai'me ȽanDios illanc' caƚtuca', aƚpalaic'o'me iƚque. \p \v 23 Joupa aluya'apá: Aƚ'huaiyijnyi ȽanDios, iƚque lunƚu'e'monga'. Aimaƚpai'i'moƚtsi laƚpicuejma'. Ti'hua aƚ'huaiyijnle. Iƚque joupa icupa cataiqui', aimi'iya mipai'iya. Ma to linespa toƚta'a lo'eya. \v 24 Lahueƚe te co'iya maƚ'nujuaisyacola' xonca laƚpimaye, ti'iƚa' xonca axpe' laƚ'epa al c'a. \v 25 Iƚne lapimaye pe aimefot'ƚeconayoƚtsi aimalihuej'me liƚ'ejma'. Lafot'ƚe'moƚtsi alixpi'i'mola' quileta laƚpimaye. Toƚsinyi ticuaihuo al Cuecaj Quitine, toƚiya xonca toƚpo'noƚe loƚpicuejma' tonƚ'eƚe toƚta'a. \p \v 26 Illanc' petsi joupa aƚsina' te ts'i'ic' al Ƚinca Cataiqui', ja'ni xonca aƚpic'a al xujc'a cane, ja'ni ti'hua aƚ'econa'me lixcay, ticuaitsi al Cuecaj Quitine aƚsim'moƚtsi joupa lacaniponga'. Iƚe li'epa Cristo litsufcopoxi, aimaliƚonc'e'eyaconga' laƚjunac'. \v 27 Ma le'a aƚ'huaico'me lapi'intsonga' laƚjunac'. Acueca' caxpaiqui' iƚe laƚteƚ'minyaconga'. Aƚsingufco'me to ƚunga lipoyac' ȽanDios. Ma to lojou'neyacola' naixtulepá, ma' anuli aƚjou'ne'monga' illanc' ja'ni aimalihuejcoyacu. \v 28 Li'ipa, cal xans netets'ipa litaiqui' Moisés, pe aiqui'aic' locuxe'epa, titeƚ'mim'me. Ti'iƚa' oquexi' afantsi joupa ixingopá liƚ'u' lixcay li'epa, tijouƚa' aimixininyacu cuanuc', titeƚ'minƚe. \v 29 Itsiya, ¿te aimiteƚ'minyacu xonca petsi netets'ipa Cristo, tocomma to i'huailetsufpa ƚi'Hua ȽanDios? Jouc'a lijuats' Cristo etets'ipa, iximpa to ninaitsi cajuats'. Iƚe lijuats' Cristo lixcuajaicopa tifayiƚa' nulemma al Ts'e Cataiqui' lipo'no'ipola' ȽanDios lixanuc'. Maƚe lajuats' i'e'epa cal xans ma' i'huexi ȽanDios. Iƚque pe netets'ipa Cristo inesc'epa cataiqui' cal Espíritu Santo, iƚque Notoc'iyalepa. Ƚinca xonca acueca' lo'iya iƚque cal xans. \v 30 Limetsaicoyi Nocuapa: \q1 Ma' iya' icueya laimane ca'e'ma al ƚijca. \q1 Iya' ca'najtse'e'mola' pe no'epá lixcay. \m Jouc'a ticua: \q1 ȽanDios copa'a iƚJuez lixanuc'. \m \v 31 Ƚinca aimalulijyacu iƚque Ƚimaf'i' CanDios. Acueca' axpaiqui' iƚque. Acueca' lo'eya. \p \v 32 Imanc' joupa oƚmujpoƚtsi toƚ'huaiyijnyi Jesucristo. Aimolimenc'eco'me loluyalaicopa. Ti'hua toƚ'nujuaisle li'ipolhuo'. Iƚniya ƚitiné ma quite' ȽanDios epalc'o'ipolhuo'. Jiƚne ƚitiné oƚsnet'ƚ'me al cueca' lateƚcoya. Aicoƚpai'i loƚpicuejma'. \v 33 Iƚniya ƚitiné toƚteƚcoyi mixoconnilhuo' loƚf'as xanuc', mi'ennilhuo' lixcay, mimiloquilhuo' cataiqui'. Jouc'a toƚteƚcoyi ma miteƚcoyi toƚna'a loƚpimaye. \v 34 Oƚ'e'e'moƚtsi anuli loƚpimaye litats'empola', jouc'a toƚteƚcoyi, tunlequi ƚolunxajma'. Mexic'elhuo' imanc' ƚoƚ'huexi, tixoqui cunlata tolihuejyi Jesucristo. Aicolixtuc'ola'. Toƚ'nujuaisyi tipa'a ƚoƚ'huexi xonca al c'a. Iƚe aimi'iya mexic'enyacolhuo'. \p \v 35 Joupa i'ipa coƚsina' ȽanDios tepi'i'molhuo' xonca al c'a. Aimolatets'i'me. Ja'ni ti'hua toƚ'huaiyijnyi acueca' al c'a ti'najtse'e'molhuo'. \v 36 Ne'. Ti'hua toƚsnet'ƚ―le. Toƚta'a tonƚ'e'me lixpic'epa ȽanDios. Tepi'i'molhuo' al c'a. Joupa icupa cataiqui'. \v 37 Jiƚpe al Paxi Liniƚingiya tuya'e': \q1 Le'a huata tehue'e', ma icuaico'ma Nocuaicoya. \q1 \v 38 Cal xans naƚ'huaiyijmpa tulijta lipitine aimijouya. \q1 Aiximpa to ailopa'a quijunac', capenufi. \q1 Ja'ni tipai'inƚa' lipicuejma' aimalatenƚcoconaya. \m \v 39 Ƚinca, a'i toƚta'a laƚ'ejma'. Aimaƚpailiconamma. Aimalacani'enyaconga'. Ti'hua aƚ'huaiyijm'me ȽanDios. Iƚque lunƚu'e'monga'. \c 11 \p \v 1 Ja'ni aƚ'huaiyijnyi ȽanDios, ¿te ts'i'ic' laƚ'ejma'? Maƚ'huaiyijnyi tixoqui calata aƚ'huaicoyi ȽanDios lapi'itsonga' pe joupa aƚmiponga': “Capi'i'molhuo'”. Aimaƚnesyi: “¿Aga lapi'i'monga' o aimalapi'iyaconga'?” Maƚ'huaiyijnyi tama axpe' aimi'iya maƚsinyacu, pe ȽanDios joupa icuapa: “Tipa'a”, aƚsina' ma tipa'a. \v 2 Toƚta'a luyalaicopa laƚtatahueló. Toƚiya al Paxi Liniƚingiya tipalaicola', inescopola' al c'a. \p \v 3 Maƚ'huaiyijnyi ȽanDios aƚsina' te ts'i'ic' li'ipa lilanc'epa lema'a, li'a ƚamats', jahuay lopa'a. Ai'a tilanc'e'ma ȽanDios lema'a y li'a ƚamats' aiqui'huáqui colanc'ecoya, ailopa'a. ȽanDios ma le'a icuxepa ti'iƚa'. Lijoupa, ma toƚta'a li'ipa. \p \v 4 Abel mi'huaiyinge ȽanDios, litsufcopa ac'a itsufcopa. Caín, ipima Abel, ȽanDios aiquetenƚcocojma litsufcopa. Mi'huaiyinge Abel, ȽanDios iximpa iƚque ac'a xans, epenufpa litsufcopa. Mi'huaiyinge ȽanDios, ima'ampa. Toƚiya tama joupa imanapa tocomma to ti'hua tipalay. \p \v 5 Enoc mi'huayinge, ȽanDios iƚonc'enapa fa'a li'a ƚamats'. Toƚta'a aiquixina' lamaya. ȽanDios ilecona'ma, aiquixingona'me. Aƚsina' Enoc i'huaiyijmpa ȽanDios. Al Paxi Liniƚingiya tuya'e': “Mipa'a li'a ƚamats' Enoc etenƚcocopa ȽanDios”. \v 6 Petsi aimi'huaiyijnyi, iƚniya liƚ'ejma' aimetenƚcocoya ȽanDios. Cal xans naxc'onƚingaiya ȽanDios ticuicomma ti'iƚa' quixina' tipa'a ȽanDios. Jouc'a ti'iƚa' quixina' ȽanDios tepi'i'ma al c'a ja'ni tehueƚa'. \p \v 7 Noé mi'huaiyinge ȽanDios, ilanc'epa al arca. ȽanDios joupa u'ipa Noé te ts'i'ic' lo'iya. Tama ailopa'a tintsi, Noé aiquetets'i limipa ȽanDios. Ihuejcopa, ilanc'epa al arca, unƚu'epola' lixanuc'. Noé mi'ay toƚta'a imuj'ma a'ijc'a liƚpicuejma' locuenaye lan xanuc', iƚne nomana' li'a ƚamats' iƚniya ƚitiné. ȽanDios imetsaicopa ti'huaiyinge Noé. Epenufpa to ailopa'a quijunac'. \p \v 8 Abraham mi'huaiyinge, ihuejcopa licuxe'epa ȽanDios. Iƚque ijoc'ipa Abraham tipanni, ti'huanƚa' ƚocuena camats' tepi'ita. Iƚe ƚamats' Abraham aiquixina'. Ni aiquixina' pe lopa'a. Ma' ipanamma, i'huanapa. \v 9 Icuaitsi jiƚpe ƚamats' linescopa ȽanDios, aiquepenufi nulemma. Mi'huaiyinge ipajmpa jiƚpe to ƚin'huaya. Ipajmpa lejut'ƚ ilanc'ecompa ijahua'. Ma' anuli toƚiya lipajmpa Isaac, iƚque i'hua Abraham. Jouc'a ma' anuli lipajmpa Jacob i'hua Isaac. Iƚniya i'huaico'me ȽanDios tepi'itsola' nulemma quilemats', ma to limipa quiƚ'ailli'. \p \v 10 Mipa'a toƚta'a Abraham ixnet'ƚ'ma. I'huaijma ticuaitsi anuli liƚya' xonca lifayiya ƚajut'ƚi. Jiƚpe liƚya' ƚajut'ƚi aimi'onƚyacola' ƚajut'ƚi lilanc'ecompa ijahua'. Iƚe liƚya' ȽanDios ixpic'epa te ts'i'c' mi'iya, iƚque ƚilanc'epa. \p \v 11 Sara mi'huaiyinge ȽanDios, epenufpa lipujfxi, i'ipa quinnay. ȽanDios joupa icuapa: “Sara tipo'no'ma qui'hua”. Ticua Sara: “ȽanDios aimifel'miyale. Ƚinca ti'i'ma.” Toƚta'a li'ipa. Tama joupa itojpa caca'no', Sara ipo'nopa ƚi'hua. \v 12 Toƚta'a anuli cal xans i'ipa quiƚtatahuelo axpela' lan xanuc'. Iƚque tama tocomma to joupa imanapa iƚepa ƚi'hua. Ijou'ma i'ipola' axpela' lixanuc'. Aimi'iya mixhuej'meyacola'. Ti'onƚcospola' to lan xamna nomana' lema'a, o cal cuixa ƚopa'a ƚema caja. \p \v 13 Jahuay iƚniya, litine lima'mola', ma ti'huaiyijnyi ȽanDios. Iƚniya aiquiluliqui linescopa ȽanDios mimila': “Capi'i'molhuo'”. Iƚniya ma ti'onƚcospola' to nahuejlojmpá. Iƚne afule mixinyi al c'a lopa'a aculi'. Tixoqui quileta ticuayi: “Ƚinca, ma tipa'a. Juaiconapa ac'a jiƚiya lalapi'iyaconga'.” Ma mi'huaiyijnyi ȽanDios ticuayi: “Illanc', ma' aluyalaicoyi fa'a li'a ƚamats'. Aƚ'onƚcosponga' to ƚin'huaya.” \v 14 Lonespa toƚta'a aƚinca ti'huaiyijnyi ȽanDios. Acuajmaica timujyoƚtsi tijanajyi ticuaitsa jiƚpiya mane liƚpiƚya'. \v 15 Iƚne aimi'hua mi'nujuaisyi iƚe ƚamats' lipalyonamma. Ja'ni coƚa' i'nujuais'me, ja'ni ixhueƚco'me, ȽanDios coƚa' timuc'i'mola' te ts'i'ic' mi'eyacu mipailiyacu. \v 16 Iƚne a'i toƚta'a liƚ'ejma'. Tijanajyi ticuaitsa pu'hua lema'a, petsi xonca al c'a. Toƚiya ȽanDios aiquetets'ila' iƚne lixanuc'. Tixoqui queta tecui'iyoxi: “Iya' NanDios, ilenDios iƚniya laixanuc'”. Ma' iƚque lilanc'e'epola' liƚpiƚya' lopa'a pu'huanni. \p \v 17-18 Abraham mi'huaiyinge ȽanDios, ihuejcopa licuxe'epa litine lehuaicopa. Titsufco'ma cal nuli ƚi'hua, iƚque Isaac. Ai'a tipajnta Isaac ȽanDios joupa u'ipa Abraham, timi: “Iƚque ƚo'iya ƚo'hua Isaac ti'i'ma quiƚtatahuelo lan xanuc' petsi laimetsaiconyacola' to loxanuc'”. Abraham, tama joupa i'epa ƚinca iƚe limipa ȽanDios, aiquicuanac'e ƚi'hua, iƚque Isaac. Coƚa' ƚotsufcoya. \v 19 Ticua: “ȽanDios ti'i'ma timaf'i'ina'mola' limanapola'. Timaf'i'ina'ma ƚai'hua.” Ma mima'aya ƚi'hua, ȽanDios imuc'ipa tipa'a jiƚpe anuli cal moƚ. Iƚque cal moƚ Abraham ima'apa, itsufcopa ȽanDios, a'i ƚi'hua. Toƚiya Isaac ti'onƚcospa to cal moƚ ƚima'apa qui'ailli'. Abraham lepenufnapa ƚi'hua iximpa to ȽanDios joupa imaf'i'inapa. Tocomma i'ipa to linespa Abraham. \p \v 20 Isaac mi'huaiyinge ȽanDios, ipaxne'mola' linaxque', iƚniya Jacob y Esaú. A'i ma le'a ipaxne'mola', jouc'a u'i'mola' te ts'i'ic' lo'iyacola'. \p \v 21 Jacob mi'huaiyinge ȽanDios, mima ipaxne'mola' loquexi' linieto, iƚne linaxque' José. Mipaxnela', iƚe loya'apa, a'i lonespa quituca' lipicuejma', tuya'e' ma lixpic'epa ȽanDios. Mi'huaiyinge ȽanDios, ummejc'oyoxi lipaluc, ic'ommai'ma, tix'najtsi'i ȽanDios. \p \v 22 José mi'huaiyinge ȽanDios, tixhuainatsi lipitine, ipalaic'o'mola' lipimaye, iƚne jouc'a ixanuc' Israel. U'i'mola' te lo'iyacola'. Tuya'e' tipalnacu jiƚpe ƚamats' Egipto. Icuxe'e'mola' lo'e'eyacu ƚipécaƚ. \p \v 23 Qui'ailli', qui'máma' Moisés, mi'huaiyijnyi ȽanDios aimixpailiquila'. Aiquilihuequi litaiqui' licuxe'eyalepa cal rey nocuxepa Egipto. Lixim'me juaiconapa ac'a ƚahuac'hua, emi'me afane' mut'ƚa. Aimima'am'me. \p \v 24 Moisés mi'huaiyinge ȽanDios, lijoupa litojpa, aimimetsaicoyoxi to inieto cal rey Faraón. Aimicua, tama itoc'epa ƚi'hua caca'no' cal rey. \v 25 Ticua: “Ja'ni aimetenƚcocoya ȽanDios laif'eya, tama cuyaico'ma al c'a ma capa'a li'a ƚamats', iƚe laixojcopa neta, aimicoƚya”. Toƚiya ixpic'epa titeƚcoƚa' to lixanuc' ȽanDios miteƚcoyi. \v 26 Tama cal rey Faraón, iƚque nocuxepa Egipto, acueca' al c'a lapi'iya Moisés, iƚque aiquicuac'. Ixina' xonca ac'a loyaicoya ja'ni lan xanuc' tetets'iƚe. Xonca ipic'a ti'huaicoƚa' ȽanDios ti'najtse'eƚa'. Miteƚcoyi toƚta'a lixanuc' ȽanDios ma' anuli Cristo titeƚcoyi, iƚque ƚi'Huijf'epa ȽanDios. \p \v 27 Mi'huaiyinge ȽanDios, Moisés ipanni jiƚpe ƚamats' Egipto. Aimixpaic'e lipoyac' cal rey. Tama aiqui'huáqui ȽanDios, tocomma to Moisés tehuelonge. Toƚiya ixnet'ƚ'ma jahuay. \v 28 Mi'huaiyinge ȽanDios, icuxe'epola' lixanuc' tima'anƚe lam mot'ƚ, tijuitsijnle lajuats' liƚpuerta. Toƚta'a tuyaicoƚa' ƚapaluc quema'a, noma'ayacola' lan tet'ƚa lanaxque' camijcanó, iƚne lun Egipcio. Ailopa'a co'e'eyacola' lixanuc' Moisés. \v 29 Moisés jouc'a lixanuc', mi'huaiyijnyi ȽanDios jiƚpe Ƚunxali Caja, eteƚnuf'moxi ƚaja i'i'ma lane, uyalaico'me nolojmay. Icuaitsa lan xanuc' egipcio, jouc'a itsulfoƚai'me iƚpic'a tuyalaiƚe jiƚpiya. Aiqui'ic'. Ƚaja inutse'mola', unxaƚac'mola'. \p \v 30 Lan xanuc' Israel mi'huaiyijnyi ȽanDios, acaitsi quitine ipaiyummij'me liƚya' Jericó. Jiƚpe lixpula' leti'icoya quiƚya' ipaiyummij'me. Tijouƚa' acamts'us quitine, lihuequi litine ecangenni leti'icoya liƚya'. \p \v 31 Rahab, ƚaca'no' ƚitepa licuerpo, mi'huaiyinge ȽanDios epenufpola' loquexi' lan xanuc', iƚniya nicuaicota tehuelojm'me ƚamats'. Toƚiya unƚu'ma ƚaca'no'. Lun Israel litsuflai'me Jericó ima'a'me lan xanuc' nomana' jiƚpiya, iƚne petsi aiquilihuequi ȽanDios. Rahab aiquima'a'me. \p \v 32 Itsiya, ¿te xonca caifnesya? Mi'huaiyijnyi ȽanDios jouc'a i'e'me al cueca' iƚne Gedeón, Barac, Sansón, Jefté, David, Samuel jouc'a lam profeta. Aimi'ommaispa capalaicoyacola' li'epa anuli anuli iƚniya. Axpe' aƚcoƚ'ma. \v 33 Locuenaye, mi'huaiyijnyi ȽanDios tulijyi lan tsilaj quincuxepá jouc'a liƚxanuc'. Locuenaye ticuxeyaleyi ƚijca. Locuenaye epenuf'me iƚe al c'a limipola' ȽanDios lapi'iyacola'. Locuenaye mimana' nolojmay lanxmuhua ti'huaiyijnyi ȽanDios, toƚta'a ailopa'a qui'e'e'mola'. \v 34 Locuenaye, mi'huaiyijnyi ȽanDios ipac'e'me ƚipoyac' ƚunga. Ailopa'a qui'e'e'mola' iƚe ƚunga. Locuenaye unƚul'me, aimima'acom'mola' acutsilo. Locuenaye, joupa itafquemmola' epenufcona'me liƚpujfxi. Locuenaye, acueca' li'epa mifuleyi naixtulepá. Locuenaye, ihuescufi'me lan xanuc' nofulepá, iƚne ocuena quiƚraza. \p \v 35 Lacaƚ'no' mi'huaiyijnyi ȽanDios, iƚne liƚxanuc' limapola', epenufna'me joupa imaf'i'inapola'. Locuenaye ixnet'ƚ'me miteƚ'minnila' juaiconapa, ima'am'mola'. Aicunƚu'eyoƚtsi, aiquiƚcuac'. Iƚpic'a tulijnatsa lapajnya xonca al c'a, timaf'i'inatsola' ȽanDios Locuaicoya Litine. \v 36 Locuenaye, iteƚco'me mitalunts'ennila' o muntafquim'mola' o mifi'econnila' acadena, itats'em'mola'. \v 37 Locuenaye ima'acom'mola' apic', ehuaiyim'mola'. Ma quimaf'ila' etequim'mola' onƚca liƚcuerpo, ima'acom'mola' acutsilo. \p Locuenaye, mi'huaiyijnyi ȽanDios tiyelocoyi iƚtatsma lipixmij moƚ o lipixmi chivo. Acueca' lahue'epola', titeƚcoyi, juaiconapa acuanuc'la. \v 38 Iƚniya xonca lan c'a xanuc'. Toƚiya liƚf'as xanuc' aimi'iya mimetsaicoyacola', etets'im'mola'. Iƚne, ma mi'huaiyijnyi ȽanDios, inulnapá, tiyelocoyi petsi ailopa'a quiƚya'. Jouc'a tiyelocoyi lijualay. Tiƚmana' ƚunts'eja' o lipihuo camats'. \p \v 39 Jahuay iƚniya, tama ȽanDios imetsaico'mola' ti'huaiyijnyi, aiquiluliqui linescopa ȽanDios, iƚe lapi'iyacola' lixanuc'. Ni aiquiƚsina' te ts'i'ic'. \v 40 ȽanDios joupa ixpic'epa luyalaico'me xonca al c'a illanc'. Ixpic'epa ti'iƚa' caƚsina' te ts'i'ic' lapi'iyacola' lixanuc'. Li'ipa, iƚniya aiquiƚsina'. Ti'hua mehue'ela' mi'huaicoyi aƚ'huaiyijnle illanc'. \c 12 \p \v 1 Iƚne laƚpimaye joupa imuj'moƚtsi ni'huaiyijmpá ȽanDios. Tama joupa iyenapá timana' anujnca, canumicay pe laƚmana' illanc', lahuelonginga'. Axpela' iƚniya. Itsiya, ¿te co'iya? Ticuicomma aƚpo'noƚe laƚpicuejma' lulijta iƚe lalapi'inyaconga'. Aƚ'itsonga' to iƚne lainulpá. Iƚne ƚic' tinul'me, aimitaiyacuj cumta copa'neyacola'. Jouc'a illanc', laca'ni'me laƚpa'neyaconga', aimalihuej'me al xujc'a lopa'a laƚpicuejma', aƚsnet'ƚ'me jahuay laƚ'iyaconga'. \v 2 Ti'hua aƚ'nujuaitsa Jesús li'ejma'. Maƚque Jesús aƚmuc'iponga' te ts'i'ic' maƚ'huaiyijnyacu ȽanDios. Iƚque nulemma i'huaiyijmpa ȽanDios, aiquipai'i lipicuejma'. Iƚque aƚtoc'i'monga' ti'hua aƚ'huaiyijnle, tijouƚa' ȽanDios alunƚu'e'monga'. Jesús i'nujuaitsi lo'iya jiƚpe lema'a. Toƚiya ma iteƚcopa lepaƚts'ingimpa lancruz. Tama iximpá to ƚixcay xans aiquixim'moxi acuanuc'. Ticua: “Jipu'hua lema'a tixoj'ma neta cuyaicota”. Itsiya joupa ulijpa. Ticutsuya al c'a camane ȽanDios cal Cuecaj Quincuxepa. \p \v 3 Camilhuo': Toƚ'nujuaitsa Jesús te ts'i'ic' luyaicopa, liteƚcopa. Toƚ'nujuaisle lixnet'ƚpa ma mi'e'eyi acueca' quixcay iƚniya lan xanuc' pe aimihuejcoyi ȽanDios. Toƚta'a aimixojyacolhuo', ti'hua toƚ'huaiyijm'me. \v 4 Imanc' lolipa'apa cafxi tolulijle al xujc'a, ¿te oƚscuajaipa loƚjuats'? A'i toƚta'a qui'ilhuo'. \v 5 Tocomma joupa olimenc'ecopa loya'apa al Paxi Liniƚingiya. Jiƚpe ȽanDios tixc'ai'ilhuo'. Toƚta'a ƚa'ailli' mixc'ai'i'mola' linaxque'. ȽanDios ticua: \q1 Mai'hua, topo'noƚa' lopicuejma' tapenufla' laifmuc'ipo' iya' oPoujna. \q1 Ja'ni cu'itso', aimitafqueco'. \q1 \v 6 Petsi ƚaif'epola' capic'a camuc'i'mola' toƚta'a iya' iƚPoujna. \q1 Petsi lainimetsaicopola' ainaxque' cateƚ'mila'. \m \v 7 ȽanDios aimixtuc'olhuo'. Toƚsnet'ƚƚe lo'ipolhuo'. Ma to ƚa'ailli' timuc'ila' linaxque' toƚta'a timuc'ilhuo' ȽanDios. \v 8 Jahuay linaxque' ȽanDios timuc'ila', titeƚ'mila'. Ja'ni aimoƚxingufcoyi toƚta'a mimuc'ilhuo' ȽanDios, imanc' a'i quinaxque'. Iƚque aiquimetsaicolhuo', ocuena coƚ'ailli' imanc'. \p \v 9 Li'ipa maƚmana' ninc'a'uhuay laƚ'aillí aƚteƚ'minga'. Aicalixtuc'ola'. Tama le'a axanuc' limetsaicopola' toƚta'a icueya liƚmane. Lapajnya fa'a li'a ƚamats' lapi'iponga' iƚniya. ȽanDios caƚ'Ailli' Nopa'a lema'a tepi'ila' jahuay liƚpitine. Xonca ticuicomma limetsaicoƚe iƚque. Toƚta'a lapi'i'monga' laƚpitine aimijouya. \v 10 Iƚne laƚ'aillí nomana' fa'a li'a ƚamats', iƚe licueya quiƚmane aiquicoƚi. Tama icueya liƚmane aimi'hua maƚcuxeyaconga'. Tijouƚa' aƚtojtsonga' aimi'hua maƚteƚ'miyaconga'. Iƚne ma to licuapa liƚpicuejma' toƚta'a laƚteƚ'miponga'. Caƚ'Ailli' Nopa'a lema'a ituca' li'ejma'. Ipic'a luyalaicoƚe al c'a, a'i ma le'a fa'a li'a ƚamats', ticua: “Toluyalaicotsa al c'a Locuenaj Quitine jouc'a”. Ixpic'epa ti'iƚa' nulemma pangay c'a laƚpicuejma', ma to lipicuejma' ȽanDios. \v 11 Ƚinca maƚteƚ'minga' a'i mixoqui calata, aƚsinyi acumta lapajnya. Maƚteƚcoyi aƚsnet'ƚyi. Tijouƚa' lihuic'iƚe ti'i'ma ac'a laƚpicuejma'. Aƚpac'em'monga' laƚpicuejma'. \p \v 12 Toƚiya camilhuo': Ja'ni itafquemmolhuo' aimoluyalaicona'me toƚta'a. Loƚmane', loƚ'mitsi' tolapi'itsola' liƚpujfxi. \v 13 Ma tolihuejle litaiqui' ȽanDios. Toƚta'a petsi lo'onƚcospola' to lan coxo, iƚne petsi afule miyeyi, iƚniya jouc'a tihuej'me, aimejac'eyacu al c'a cane. \p \v 14 Toƚpo'noƚe loƚpicuejma' toƚejmaleƚe al c'a loƚpimaye, jahuay iƚniya. Tolahueƚe te co'iya monƚ'eyacu ti'iƚa' pangay c'a loƚpicuejma'. Ma le'a iƚniya pe toƚta'a liƚpicuejma' tixinna'me caƚ'Ailli' ȽanDios. \v 15 ȽanDios ti'hua titoc'ilhuo'. Toƚ'etsoƚtsi cuenna, ni anuli menaj'moxi. Ni anuli mi'i'moxi to lixcay quitamqui, tixhueƚ'mi'molhuo'. Iƚque ƚipommaya titaƚ'molhuo', nij naitsi nonƚuya. \v 16 Ni' anuli mi'i'moxi innahuepa cacaƚ'no', ni mi'i'moxi to cal xans Esaú. Iƚque ehue'ma ma le'a lopa'a fa'a li'a ƚamats'. Iƚque Esaú cal te'a timi ƚipepo: “Lapi'iƚa' iƚe ƚoftecopa, cate'ma iya'. Caƚ'ailli' tipaxne'mo' ima', iya' nin te'a aimaƚpaxne'ma.” Toƚta'a etets'i'ma lopaxnecoya qui'ailli'. Xonca ipic'a titetsoƚa', tama ma le'a anulij pime. \v 17 Joupa oƚsina' li'ipa. Lijou'ma, Esaú ipic'a qui'ailli' tipaxneƚa', timetsaicoƚa' to cal te'a qui'hua. Aimi'iya. Ixhueƚmot'ƚe'ma juaiconapa, ijoj'ma. Aimi'iya mipai'iya. Joupa i'ipa. \p \v 18 Imanc' moli―loc'oƚaiyi ȽanDios aimolacaxhuoƚanna lehuoc'ocojma ƚijuala ma le'a amats'. Jiƚpiya tecaxhuoƚanna lixanuc' Moisés. Iƚe ƚijuala tocomma tipi, ixim'me acueca' ƚipaƚ cunga. Ixim'me acueca' cummahuay, amuf le'a, juaiconapa ti'hua ƚahua'. \v 19 Jiƚpe icuej'me tifus'minni al trompeta. Icuejpá anuli tipalay, tixc'ai'ila'. Lan xanuc' noquimf'epá iximpá acueca' caxpaiqui', tixahue'eyi aimipalaic'ocona'mola'. \v 20 Lataiqui' loxc'ai'ipola' iximpá juaiconapa acueca' cataiqui'. Ticua: “Tama anuli ƚinneja ti'huaƚtsijnla' ƚijuala tima'aconƚe apic'”. \v 21 Jouc'a Moisés iximpa acueca' caxpaiqui' iƚe lehuelojmpa jiƚpe. Ticua: “Tiyu laicuerpo”. \p \v 22 Imanc' joupa oli―loc'oƚaipá ƚijuala Sión jiƚpe liƚya' Jerusalén lopa'a lema'a, lipiƚya' ȽanDios Ƚimaf'i'. Jiƚpe lefot'ƚeyoƚtsi lapaluc' quema'a tixoqui quileta. Juaiconapa axpela' iƚniya, aimi'iya mixhuej'menyacola'. \v 23 Oli―loc'oƚaipá pe lomana' jahuay lixanuc' lefot'ƚepola' ȽanDios jiƚpe lema'a. Maƚpiya iƚpiƚya'. Ma to cal te'a qui'hua tepenuf'ma ƚi'huexi lapi'iya qui'ailli' ma toƚta'a iƚniya tepenuf'me ƚiƚ'huexi lapi'iyacola' ȽanDios. \p Oli―loc'oƚaipá pe lopa'a ȽanDios, iƚque iƚJuez jahuay lan xanuc'. Oli―loc'oƚaipá pe lomana' liƚ'espíritu lan c'a xanuc' ni'epá al ƚijca, iƚniya nulemma i'ipa pangay c'a liƚpicuejma', ailopa'a quehue'epola'. \v 24 Joupa oli―loc'oƚaipá pe ƚopa'a Jesús iƚque Naƚcuai'esponga' ȽanDios illanc' nalapenufpá el Ts'e Cataiqui', iƚe lataiqui' aƚpo'no'iponga' illanc' ixanuc' ȽanDios. Jiƚpe loli―loc'oƚaiyopa tocomma tipalaic'o ȽanDios lijuats' lixcuajaipa Jesús, iƚe laƚjuitsijmponga'. Loy'apa aimi'onƚspa to luya'apa lijuats' Abel, iƚque Caín ƚima'apa. Xonca ac'a loya'apa lijuats' Jesús. \p \v 25 Itsiya toƚpo'noƚe cuenna. Aimolatets'i'me Nopalaic'opolhuo'. Lipalaipa fa'a li'a ƚamats' aicunƚul'me pe netets'ipá lixc'ai'ipola', iteƚ'mim'mola'. Itsiya iƚque tipalay pu'hua lema'a. Ja'ni latets'iƚe, ja'ni aimalihuejcoyi, ¿te aga lunƚu'e'monga'? Ƚinca xonca acueca' aƚteƚ'mi'monga'. \v 26 Li'ipa, mipalay ȽanDios tife'ne li'a ƚamats'. Maƚque ȽanDios ticua: “Xonca al cueca' ti'i'ma”. Tuya'e': \q1 Cafe'necona'ma ƚamats', tifenna nulemma. \q1 Tifenna a'i ma le'a li'a ƚamats', jouc'a tifenna lema'a. \m \v 27 Iƚe lataiqui' “nulemma”, ticuajmaispa lo'eya ȽanDios. Iƚque tife'neƚa' lilanc'epa tiƚojm'ma. Tijouƚa' petsi aimi'iya mife'nemyacu, tipanehuo. \v 28 ȽanDios joupa ixpic'epa aƚcuxeta anuli. Jiƚpe aimi'iya mife'nemyacu. Aimaliƚonc'e'eyaconga' licueya laƚmane. Toƚiya aƚs'najtsi'iƚe ȽanDios, toƚta'a tetenƚcoco'ma laxc'onƚingoƚai'me. Malaxc'onƚingoƚaiyi aƚ'nujuaitsa te ts'i'ic' ȽanDios. Iƚque apaxi, acueca' axpaiqui'. Lihuejco'me. \v 29 Aimalimenc'eco'me: ȽalanDios ti'onƚcospa to ƚunga lopi'eya al xisca. \c 13 \p \v 1 Imanc' ti'hua tonƚ'etsoƚtsi capic'a to capimaye. \v 2 Aimolimenc'eco'me lonƚ'e'eyacola' pe noyepá cane locuaiyumma. Tolapenuftsola'. Aimixojtolhuo'. Pe toƚta'a no'epá epenuf'me lapaluc' quema'a. Ƚinca, lepenufimpola' aiqui'ic' quiƚsina' ja'ni apaluc' quema'a. \v 3 Toƚ'nujuaitsola' litats'ila'. Toƚsingufcoƚe to itats'ennilhuo' jouc'a. Toƚ'nujuaitsola' loƚpimaye noteƚcopá. Imanc' jouc'a tipa'a loƚcuerpo. Anuli iƚniya toƚsingufcoƚe al tilca. \p \v 4 Ja'ni onlamalƚipá tonƚ'eƚe ma le'a al c'a. Tonƚ'etsoƚtsi cuenna. Aimonƚ'e'me nixpiya. Pe nahuepá cacaƚ'no' o nolecopá ocuena caca'no', iƚniya titeƚ'mi'mola' ȽanDios cal Juez. \p \v 5 Aimonƚ'e'me to lan xanuc' ts'iƚpic'a xonca quiƚtomí. Tetenƚcocotsolhuo' iƚe loƚ'hueca itsiya. ȽanDios timihuo': “Aicapo'noyaco' cotuca', aicacanujyaco'”. \v 6 Toƚiya tixoqui calata aƚnes'me: “ȽaiPoujna ȽanDios aƚtoc'i'ma. Iya' aimaƚspaiqui. ¿Te caƚ'e'eya lan xanuc'?” \p \v 7 Aimolimenc'eco'mola' loƚpomxiye, iƚne nimuc'ipolhuo' litaiqui' ȽanDios. Toƚ'nujuaisle te ts'i'ic' lijoucopa liƚpepajnya fa'a li'a lamats'. Iƚne imaco'mola' mi'huaiyijnyi ȽanDios. Toƚta'a ti'iƚa' imanc' lonƚ'ejma'. Jouc'a ti'hua toƚ'huaiyijnle ȽanDios. \p \v 8 Jesucristo aimipai'iyoxi. Tsumjma, itsiya, locuaicoya quitine, ma' anuli lipicuejma'. \v 9 Imanc' ti'hua toƚ'huaiyijnle Jesucristo. Aimolihuej'me ocuena ocuena cataiqui' pe aimi'onƚspa to limuc'impolhuo'. Ti'hua tolihuej'me lataiqui' limuc'impolhuo'. Maƚ'huaiyijnyi ȽanDios ma iƚque aƚtoc'inga', aƚfa'enga' laƚpicuejma'. Toƚta'a aluyalaico'me al c'a. Ja'ni lihuejle lataiqui' loya'apa te ts'i'ic' ƚaƚtejacu, te ts'i'ic' aimaƚtejacu, a'i toƚta'a maƚfa'eyacoƚtsi laƚpicuejma'. Iƚne petsi naihuejpá iƚe lataiqui' ma' anuli mimanemma, aimi'i'ma xonca al c'a liƚpicuejma'. \p \v 10 Illanc' laƚ'altar ituca'. Aimi'onƚspa to iƚe al altar li'ipa lipajmpa jiƚpe lajut'ƚ lilanc'ecompa ijahua'. Iƚne naihuejcopá to li'eyompa jiƚpe lajut'ƚ lilanc'ecompa ijahua', aimi'iya mitejacu lopa'a laƚ'altar. \v 11 Li'ipa, mipa'a lajut'ƚ lilanc'ecompa ijahua', cal cuecaj ca'ailli' itai'ma liƚjuats' quinneja, titsufai'e jiƚpe Xonca al Paxi. ȽanDios liximpa iƚe lajuats' imenc'e'eco'mola' lan xanuc' al xujc'a li'epa. Iƚne linneja aimitejnyacu. Ti'hua'annila' jiƚpe ƚimuc'o' pe a'ij pangiya. Jiƚpe tipi'enspola'. \v 12 Toƚta'a jouc'a Cristo i'hua'am'me lema quiƚya'. Jiƚpe iteƚco'ma, itsufco'ma lijuats', aƚ'e'eponga' ixanuc' ȽanDios. \v 13 ¡Lihuejle Cristo! Aimalihuej'me li'epa jiƚpe lajut'ƚ lilanc'ecompa ijahua'. Aƚteƚcoƚe to Cristo liteƚcopa. Latets'intsonga' jouc'a. \v 14 Jifa'a li'a ƚamats' laƚpiƚya' tijou'ma. Aƚ'huaicoyi, aƚjanajyi locuaicoya locuena laƚpiƚya'. \v 15 Maƚ'huaiyijnyi Jesús jouc'a aƚtsufco'me ȽanDios. Illanc' laƚtsufcoyacu a'i quinneja. Aƚtsufco'me laƚtaiqui'. Itine itine aƚs'najtsi'i'me ȽanDios, iƚque ƚalanDios. \v 16 A'i ma le'a ataiqui' tolihuejle ȽanDios. Tonƚ'eƚe al c'a. Toƚtoc'itsola' loƚpimaye. Tolapi'itsola' ja'ni tehue'ela'. Ti'iƚa' toƚta'a lonƚ'epa tetenƚcocojma ȽanDios. Tocomma to toƚtsufcoyi. \p \v 17 Tolihuejle lomuc'ipolhuo' loƚpomxiye. Iƚne ti'eyi cuenna ƚoƚ'alma. Iƚsina' ȽanDios ticuis'etola', timitola': “¿Te o'epa al c'a iƚe lanic' lainepi'ipo'?” Imanc' toƚcuec'etsola' iƚne loƚpomxiye. Toƚta'a tixoqui quileta ti'e'me lanic'. Ja'ni aimoƚcuec'ela' tixhueƚmot'le'me iƚniya. Tijouƚa' imanc' jouc'a aimoluyalaicoyacu al c'a. \p \v 18 Toƚsa'hueƚe ȽanDios aƚtoc'itsonga'. Joupa aƚspic'epá aƚ'eƚe ma le'a al c'a, toƚta'a aimaƚsueƚmot'ƚeyi. Ailopa'a tintsi. \v 19 Camicona'molhuo': Toƚsa'hueƚe ȽanDios aƚtoc'iƚa'. Toƚta'a aimaƚcoƚconaya fa'a. Cacuaiconata jiƚpe pe loƚmana'. \p \v 20 Litsufcopoxi ƚaƚPoujna Jesucristo, lijuats' lixcuajaipa iƚinc'ico'ma lataiqui' ȽanDios lipo'no'ipola' lixanuc'. Iƚe lataiqui' joupa liƚinc'ipa aimipaiya, ma tipa'a. ȽanDios liximpa Jesús lixcuajaipa lijuats', imaf'i'inapa if'ac'enapa lema'a. Iƚque i'ipa cal Cuecaj ƚaƚPoujna, illanc' imot'ƚ. Maƚque ȽanDios aƚpac'e'enga' laƚpicuejma'. \v 21 Caxa'hue titoc'itsolhuo' toƚsuai'niƚe jahuay al c'a lonƚ'epa. Toƚta'a tolanant'ƚi'me lixpic'epa ȽanDios. Maƚ'huaiyijnyi Jesucristo ma toƚta'a lo'epa ȽanDios. Aƚtoc'i'monga' aƚ'eƚe ma le'a latenƚcocopa iƚque. \p ¡Jahuay ƚitiné timetsaiconƚe anDios! ¡Texc'onƚingoƚai'me ma le'a iƚque! \p Amén. Toƚta'a ti'iƚa'. \p \v 22 Cunc'aipimaye, caxa'huelhuo' tolapenufle laifxc'ai'ipolhuo'. A'i axpe' cataiqui' iƚe laininiƚ'epolhuo'. \v 23 Ti'iƚa' coƚsina' te ts'i'ic' li'ipa ƚaƚpima Timoteo. Itsiya aiquitats'iya. Joupa ux'masquinnapa. Ja'ni ticuaiyunni ma capa'a fa'a aƚe'me, aƚejmale'me, aƚsinnolhuo'. \p \v 24 Loƚpomxiye jouc'a loƚpimaye jiƚpiya nomana', toƚmitsola' iya' canonnila'. Iƚne no'huaiyijmpá Cristo jouc'a i'huexi ȽanDios. Lapimaye nomana' ƚamats' Italia jouc'a tinonnilhuo' imanc'. \v 25 ȽanDios ti'nujuaitsilhuo', titoc'itsolhuo'. \p Toƚta'a ti'iƚa'. Amén.