\id MAT Kagayanen Gospel of Matthew, September 24, 2007 
\h Mateo 
\mt2 Miad Na Balita 
\mt2 Na Pasugid 
\mt1 Mateo 
\imt1 Pauna Na Mga Ambal Parti Ta Yi Na Libro Na Mateo 
\ip Yi na libro una ta appat na libro naan ta \it Bag-o Na Kasugtanan\it* na nasulat parti ta kabui daw kamatayen Jesu-Cristo. Naan ta yi na libro, Jesus an papakala na kanen papaabot ya na Pinili Ta Dyos Na Mag-ari. Natuman paagi ki kanen mga nasulat naan ta Una Na Kasugtanan na mga pangako ta Dyos ta iya na mga ittaw. 
\ip Mga ngaran ta kaapuan na alinan Jesus nalista naan ta yi na libro daw may nasulat man parti ta mga natabo alin ta iya na pagtao asta ta iya na pagbakod. Nasulat man naan ta yi na libro parti ta pagwali Juan na manugbautismo na mga ittaw an dapat magnelsel daw dilian iran na mga sala aged danen an anda en para ta pag-abot Ginuo Jesus. Nasulat man parti ta pagbautismo ki Jesus daw pagtintar Satanas ki kanen. Pagtapos ta pagtintar, Jesus ya galibot naan ta Galilea na gasugid ta miad na balita parti ta pagdumala ta Dyos. Gapaayad kanen an ta mga ittaw na may masakit daw gapagwa ta mga malain na ispiritu naan ta mga ittaw. Katapusan na isturya naan ta yi na libro parti ta pag-alin din ta Galilea munta ta Jerusalem daw parti man ta mga natabo dya ki kanen seled ta pitto na adlaw na nabilin ta iya na kabui. Nasulat man parti ta iya na kamatayen paagi ta paglansang naan ta krus daw pagbannaw ta Dyos ki kanen. 
\ip Katamaan ta mga nasulat naan ta yi na libro parti ta pagtudlo Jesus. Paagi ta mga nasulat parti ta iya na pagtudlo, mlaman ta na kanen an maalam daw bantog na manugtudlo parti ta pagdumala ta Dyos. Yon isya ta mga tenaan na yi na libro na \it Mateo\it* una ta appat na libro parti ta iya na kabui daw kamatayen. Mga patudlo din na nasulat naan ta yi na libro nabetang naan ta limma na grupo. Makita una na grupo ta mga patudlo din naan ta kapitulo singko asta syiti, pangarwa ya naan ta kapitulo dyis, pangallo ya naan ta kapitulo trisi, pang-appat ya naan ta kapitulo disi-utso daw panglimma ya naan ta kapitulo binti-kwattro daw binti-singko. 
\iot Mga Tupiko Naan Ta Libro Na Mateo 
\io1 1. Mga kaapuan na alinan Jesus daw pagtao din (1:1 - 2:23) 
\io1 2. Pagwali Juan na manugbautismo (3:1-12) 
\io1 3. Pagbautismo ki Jesus daw pagtintar Satanas ki kanen (3:13 - 4:11) 
\io1 4. Pagtudlo Jesus daw pagpaayad din ta mga ittaw na naan kanen ta Galilea (4:12 - 18:35) 
\io1 5. Pag-alin Jesus naan Galilea na munta naan ta Jerusalem (19:1 - 20:34) 
\io1 6. Pitto na adlaw na nabilin ta kabui Jesus, iya na pagtubang naan ta mga upisyalis daw iya na kamatayen (21:1 - 27:66) 
\io1 7. Pagbannaw ta Dyos ki Jesus (28:1-15) 
\io1 8. Pagkitaay Jesus daw mga apustulis (28:16-20) 
\c 1  
\s1 Mga Kaapuan Na Alinan Jesu-Cristo 
\r (Lucas 3:23-38) 
\p  
\v 1-6 Yi sinulat parti ta mga kaapuan na alinan Jesu-Cristo na isya na linai Ari David, daw Ari David an isya na linai Abraham. Abraham an amay Isaac daw isya ta mga bata din Jacob na amay Juda daw iya na mga utod.\f + \fr 1:1-6 \fq Juda daw iya na mga utod, \ft na dusi danen tanan, alinan ta nasyon na Israel. Pwidi nyo mabasa parti ki \fq Israel \ft daw nasyon na \fq Israel \ft naan ta Mga Ambal Na Pasaysay.\f* Juda an nangasawa ki Tamar daw darwa iran na bata, Fares daw Zara. Fares an amay Esrom daw iya na bata Aram, Aram an amay Aminadab daw iya na bata Naason, Naason an amay Salmon na nangasawa ki Rahab daw iran na bata Booz. Booz an nangasawa ki Ruth. Obed iran na bata. Obed an amay Jesse daw iya na bata Ari David. 
\p  
\v 7-11 Ari David an nangasawa ta dati na sawa Orias. Solomon iran na bata. Solomon an amay Roboam daw iya na bata Abias, Abias an amay Asa daw iya na bata Josafat, Josafat an amay Joram daw iya na bata Ozias, Ozias an amay Jotam daw iya na bata Acaz, Acaz an amay Esequias daw iya na bata Manases, Manases an amay Amos daw iya na bata Josias, daw Josias an amay Jeconias daw iya na mga utod. Ta timpo Josias, mga Israelinen pabiag daw padala man naan ta Babilonia. 
\p  
\v 12-16 Alin ta timpo na mga Israelinen pabiag daw padala naan ta Babilonia asta ta pagtao Jesus, yi mga alinan din na kaapuan: Salatiel na bata Jeconias. Salatiel an amay Zorobabel daw iya na bata Abiud, Abiud an amay Eliaquim daw iya na bata Azor. Azor an amay Sadoc daw iya na bata Aquim na amay Eliud. Eliud an amay Eleazar daw iya na bata Matan, Matan an amay Jacob na amay Jose na sawa Maria. Maria an inay Jesus na paumaw na Pinili Ta Dyos Na Mag-ari.\f + \fr 1:12-16 \ft Pwidi nyo mabasa parti ta \fq Pinili Ta Dyos Na Mag-ari \ft naan ta Mga Ambal Na Pasaysay.\f* 
\p  
\v 17 Gani, naan ta lista i ta mga kaapuan Jesus katursi na sunod-sunuray na mga mag-amay alin ki Abraham asta ki Ari David, daw alin ki Ari David katursi man na sunod-sunuray na mga mag-amay asta ta timpo na mga Israelinen pabiag daw padala naan ta Babilonia, daw katursi man na sunod-sunuray na mag-amay asta ki Jesus na Pinili Ta Dyos Na Mag-ari. 
\s1 Pagtao Jesu-Cristo 
\r (Lucas 2:1-7) 
\p  
\v 18 Iling ti pagtao Jesu-Cristo: Iya na inay na Maria nakagunan Jose. Na ula pa danen nakasal daw ula pa gadumaay, Maria i bagnes en paagi ta gaem ta Dyos Ispiritu Santo.  
\v 19 Dili inta miag Jose i na dayunon iran na kasal tak Maria i bagnes. Piro, tenged matareng na ittaw Jose i daw dili man kanen miag na magayyaan Maria an, paisip din na belagan\f + \fr 1:19 \ft Ta timpo Jesus, kaugalian ta mga Judio na daw gakagon en mama an, pabilang din en na kanen an sawa en ta bai ya. Piro, daw dili en miag mama an na dayunon iran na kasal, kinanglan mag-atag kanen an ta kasulatan naan ta bai na pamatuod na belagan din bai an. Kinanglan man na may darwa na tistigo ta iran na pagbelagay. Pwidi nyo mabasa parti ta \fq kagon \ft naan ta Mga Ambal Na Pasaysay.\f* ta sikrito nang.  
\v 20 Na gaminsar nang pa kanen daw ino buaten din, katunuga kanen i. Nali nang, may angil na alin ta Ginuo Dyos na gapakita naan ta iya na dagammo daw gambal, “Jose na linai Ari David, dili ka magdua-dua na Maria an batunon no na imo na sawa tak ganangken kanen an paagi ta gaem ta Dyos Ispiritu Santo.  
\v 21 Magbata Maria ta mama daw bata an ngaranan no na Jesus\f + \fr 1:21 \ft Ngaran i na \fq Jesus \ft beet ambalen \fq Ginuo i galuwas.\f* tak kanen an magluwas ta mga ittaw na kalai din\f + \fr 1:21 \fq Mga ittaw na kalai din\ft beet ambalen mga linai Israel na yon man mga Judio. Pwidi nyo mabasa parti ki \fq Israel \ft daw parti man ta mga \fq Judio \ft naan ta Mga Ambal Na Pasaysay.\f* alin ta silot ta iran na mga sala.” 
\p  
\v 22 Iling tan natabo parti ki Maria aged matuman ambal ta Dyos anay pa sa paagi ta isya na prupita na manugsugid ta kabebet-en ta Dyos. Ambal ta prupita,  
\v 23 “Magbagnes dlaga na ula pa natandeg ta mama daw kanen i magbata ta mama. Umawen bata an ta ngaran na Emmanuel.”\f + \fr 1:23 \ft Isaias 7:14\f* na beet ambalen “Dyos an naan ki kiten”. 
\p  
\v 24 Pagbugtaw Jose, patuman din ambal ya ta angil daw Maria i pabaton din na iya na sawa.\f + \fr 1:24 \ft Ta timpo danen Jose, kaugalian ta mga Judio na maskin nakagunan ta mama isya na bai daw pakabig en na danen an magsawa, magtagad pa ta pila na duminggo mama an bag-o bai ya sugaten din na dleen naan ta istaran din. Gani, ambal na \fq Maria i pabaton din na iya na sawa \ft beet ambalen na Maria i pabaton Jose daw padala naan ta istaran din.\f* 
\v 25 Piro, ula din tandega asta na magbata Maria i ta panganay na bata na mama. Pangaranan Jose bata an na Jesus. 
\c 2  
\s1 Mga Gaduaw Alin Ta Sennangngan 
\p  
\v 1 Jesus i natao naan ta Betlehem na sakep ta prubinsya Judea ta timpo na Herodes ari dya.\f + \fr 2:1 \fq Herodes \ft na pasambit naan ta birsikulo uno ari na paumaw na \fq Herodes Na Kala Gid Ta Tanan. \ft Pwidi nyo mabasa parti ki \fq Herodes Na Kala Gid Ta Tanan \ft naan ta Mga Ambal Na Pasaysay. Ngitaen nyo ambal na \fq Herodes.\f* Tenged ta iya na pagtao, may gabot na mga mama naan ta Jerusalem alin ta lugar naan dapit ta sennangngan. Danen an mga manugtagna ta matabo paagi ta pagpanilag ta mga bituon. Nanginsa danen an naan ta mga ittaw,  
\v 2 “Indi bata ya na natao na mag-ari ta mga Judio? Nakita nay isya na bituon naan ta sennangngan na tanda ta iya na pagtao daw giling kay di aged mag-atag ta pagdayaw ki kanen.” 
\p  
\v 3 Na namatian Ari Herodes balita ya na may bata na natao na mag-ari ta mga Judio, gapalibeg kanen i asta man mga ittaw naan ta bilog na Jerusalem.  
\v 4 Paumaw din tanan na mga manugdumala na mga pari daw mga manugtudlo ta Mga Sinulat Moises\f + \fr 2:4 \ft Pwidi nyo mabasa parti ta \fq mga manugtudlo ta Mga Sinulat Moises \ft naan ta Mga Ambal Na Pasaysay.\f* daw painsaan din danen an daw ino nabetang naan ta mga sinulat ya parti daw indi matao Pinili Ta Dyos Na Mag-ari.  
\v 5 Sabat danen, “Naan ta Betlehem na sakep ta prubinsya Judea tak nasulat anay pa sa ta isya na prupita na manugsugid ta kabebet-en ta Dyos: 
\q1  
\v 6 ‘Kyo na naan ta Betlehem na sakep ta prubinsya Judea, 
\q2 bisan sise nang inyo na banwa, 
\q3 yi bantog gid naan ta Judea 
\q2 tak alin ta inyo na linai 
\q3 mabot isya na manugdumala. 
\q2 Paryo kanen ta manugbantay ta karniro 
\q3 tak kanen manguna daw magbantay 
\q2 ta ake na mga ittaw na mga linai Israel.’”\f + \fr 2:6 \ft Mikeas 5:2\f* 
\p  
\v 7 Pagmati Herodes ta sabat danen, pasapol din dayon ta sikrito mga mama na gabot alin ta sennangngan daw painsaan din daw kan-o gid gagwa bituon ya na iran na nakita.  
\v 8 Pagsabat danen ta iya na insa, papanaw din danen an naan ta Betlehem daw paambalan, “Sigi, manaw kaw daw ngitaen nyo gid bata ya. Daw makita nyo kanen, sugiran a nyo aged miling a man dya daw mag-atag ta pagdayaw ki kanen.” 
\p  
\v 9-10 Pag-ambal ta ari ya, gapanaw danen dayon. Na gapanaw danen, nali nang nakita danen isab bituon ya na dati nakita danen naan ta sennangngan. Sikad gid bakod iran na kalipay na nakita danen bituon ya. Pasunod danen asta na gateneng en usoy ta apaw ta balay na naan dya bata ya.  
\v 11 Gaselled danen ta balay ya daw nakita danen bata an daw iya na inay na Maria. Galuod danen i daw gaatag ta pagdayaw naan ta bata. May dala danen i na maalen na mga rigalo na blawan, kamangyan daw paammot na mira. Pagwa danen iran na mga rigalo daw paatag naan ta bata an. 
\p  
\v 12 Na muli en mga mama na alin ta sennangngan, paambalan danen i ta Dyos paagi ta dagammo na dili en danen malik ki Herodes. Tenged ta iran na dagammo, guli danen naan ta iran na lugar na ula en danen gaagi isab naan ta Jerusalem. 
\s1 Pagdala Danen Jose Ki Jesus Naan Ta Egipto 
\p  
\v 13 Paglambay ta pila na mga adlaw na gapanaw en na muli mga mama ya na naan alin ta sennangngan, may angil na alin ta Ginuo Dyos na gapakita isab ki Jose naan ta iya na dagammo na gambal, “Jose, mangon ka daw dleen no bata an daw iya na inay na miling naan ta lugar na Egipto. Naan kaw nang dya anay magtinir mintras ula a pa gambal ki kyo na malik tak ngitaen Herodes bata an aged patayen.” 
\p  
\v 14 Pagmati Jose ta ambal ta angil, kilem pa kanen i gabangon daw dleen mag-inay i naan ta Egipto.  
\v 15 Naan danen dya magtinir asta na Herodes an mapatay. Ta iran na pag-iling naan ta Egipto, natuman ambal ya ta Ginuo Dyos anay pa sa paagi ta isya na prupita: “Papagwa ko ake an na bata alin ta Egipto.”\f + \fr 2:15 \ft Oseas 11:1\f* 
\s1 Pagsugo Herodes Na Patayen Mga Bata Na Mama 
\p  
\v 16 Na nlaman Herodes na nawaisan kanen an tak mga mama ya na alin ta sennangngan ula gabalik ki kanen, sikad gid gilek din an. Gasugo kanen na patayen tanan na mga bata na mama na gaidad ta darwa taon paebes na naan ta Betlehem daw mga banwa na dani nang. Iling tan sugo din tak ta banta din mga darwa taon idad Jesus tenged ta sugid ta mga mama ya parti daw kan-o danen nakita bituon ya.  
\v 17 Na papatay mga bata na mama tenged ta sugo Herodes, natuman ambal ya ta Dyos paagi ki Jeremias na prupita anay pa sa, 
\q1  
\v 18 “May namatian na mga gaug-og daw gaaya 
\q2 naan ta banwa na Rama.\f + \fr 2:18 \ft Rama i sise na banwa na dani nang ta Jerusalem.\f* 
\q1 Gagal gid Raquel i tenged ta iya na mga bata. 
\q2 Dili kanen an mapalipay 
\q3 tak iya na mga bata ula en.”\f + \fr 2:18 \ft Jeremias 31:15 Naan ta Jeremias 31:15 daw Mateo 2:18, Raquel i pakabig na inay ta tanan na mga Judio tak kanen sawa Jacob na alinan ta tanan na mga Judio. Naan ta Mateo 2:18, Raquel i bilang isya na alimbawa ta tanan na mga inay na Judio naan ta Betlehem na gaaya tak iran na mga kabataan na mama papapatay Ari Herodes.\f* 
\s1 Pagsalyo Danen Jose Naan Ta Banwa Nazaret Alin Ta Egipto 
\p  
\v 19 Na patay en Herodes ya, may angil alin ta Ginuo Dyos na gapakita eman ki Jose naan ta dagammo din na naan pa danen an ta Egipto.  
\v 20 Gambal angil i, “Jose, mangon ka. Dleen no mag-inay an daw malik kaw en naan ta lugar na Israel tak patay en mga ittaw ya na gusto na patayen bata an.” 
\p  
\v 21 Pagmati Jose ta ambal ta angil, gabangon kanen i daw padala din mag-inay an na malik naan ta Israel.  
\v 22 Piro, na namatian Jose na Arquelao en ari ta prubinsya Judea sal-i ta amay din na Herodes, adlek Jose na malik dya. Gadiritso nang en danen Jose naan ta Galilea tak paandaman kanen ta Dyos naan ta dagammo din na dili malik ta Judea.  
\v 23 Naan danen dya gaistar ta banwa na Nazaret. Ta pag-istar Jesus dya, natuman ambal ya ta Dyos anay pa sa paagi ta mga prupita, “Kanen an umawen na Nazareno.” 
\c 3  
\s1 Pagwali Juan Na Manugbautismo 
\r (Marcos 1:1-8; Lucas 3:1-18; Juan 1:19-28) 
\p  
\v 1 Paglambay ta tama na mga taon alin ta pagtao Jesus, giling Juan i na manugbautismo naan ta lugar na ula kabalayan naan ta Judea. Naan dya Juan i gawali ta mga ittaw na giling ki kanen aged mamati ta iya na wali.  
\v 2 Ambal din, “Magnelsel kaw daw dilian nyo inyo an na mga sala tak anduni abot en upurtunidad na makapasakep kaw ta papaabot nyo na pagdumala ta Dyos.”\f + \fr 3:2 \ft Pwidi nyo mabasa parti ta \fq pagdumala ta Dyos \ft naan ta Mga Ambal Na Pasaysay.\f* 
\v 3 Juan i, kanen ittaw na pasambit naan ta sulat Isaias na prupita anay pa sa: 
\q1 “May ittaw naan ta lugar na ula kabalayan 
\q2 na galaygay na bakod iya na kagi. 
\q2 Ambal din ta mga ittaw, 
\q3 ‘Ipriparar nyo agian an para ta pag-abot ta Ginuo. 
\q3 Tadlengen nyo dalan an na agian din!’”\f + \fr 3:3 \ft Isaias 40:3 Naan ta Mateo 3:3 \fq ittaw na galaygay na bakod iya na kagi \ft beet ambalen Juan na manugbautismo daw \fq agian na ipriparar \ft beet ambalen mga ittaw an na pawalian din. Pawali din na kinanglan magbag-o danen aged danen an anda para ta pag-abot ta Ginuo.\f* 
\p  
\v 4 Juan i gabayo ta mga nauman alin ta belbel ta kamilyo daw iya an na bakles buat alin ta langgit ta ayep. Iya an na pagkaan mga apan-apan daw deges ta putyukan.\f + \fr 3:4 \ft Pasuot Juan na bayo paryas man ta pasuot ta mga prupita anay pa sa na manugsugid ta kabebet-en ta Dyos. Sikad simpli iya na bayo daw pagkaan. Ta timpo Juan, belbel ta kamilyo pabuat na benang daw paimo na tila. Bayo na buat ta tila na alin ta belbel ta kamilyo pasuot ta mga imol.\f* 
\v 5 Sikad tama na mga ittaw giling ki kanen alin ta syudad Jerusalem daw duma pa na mga banwa ta bilog na prubinsya Judea daw mga banwa na dani ta Suba Jordan.  
\v 6 Gaamin danen an ta iran na mga sala daw pabautismuan din danen an naan ta Suba Jordan. 
\p  
\v 7 Piro, na nakita Juan tama na mga Pariseo daw Saduseo\f + \fr 3:7 \ft Pwidi nyo mabasa parti ta mga \fq Pariseo \ft daw mga \fq Saduseo \ft naan ta Mga Ambal Na Pasaysay.\f* na giling man dya aged magpabautismo, pambalan din danen an, “Kyo na malain! Paryo kaw ta mga bata ta bekkessan na dalitan!\f + \fr 3:7 \ft Ta timpo Juan, ta isip ta mga Judio malain na ittaw paanggid ta bekkessan.\f* Salig nyo taan na paagi nang ta inyo na pagpabautismo malikawan nyo mabot an na silot ta Dyos tenged ta iya na kagilek.  
\v 8 Daw nelselan nyo daw dilian inyo an na mga sala, kinanglan ipakita nyo paagi ta inyo na mga buat.  
\v 9 Dili kaw man magsalig na maluwas kaw alin ta silot ta Dyos na mambal kaw ta inyo na kaugalingen, ‘Kami i mga linai Abraham!’ Sugiran ta kyo na pwidi imuon ta Dyos mga bato na i na linai Abraham!  
\v 10 Tandaan nyo! Priparar en Dyos an na silutan kaw tenged ta inyo na mga sala na paryo kanen ta ittaw na gaalo en ta wasay din naan ta puon ta kaoy na pukanen tak kada kaoy na dili dayad iya na bunga pukanen daw pilak naan ta apoy.  
\v 11 Yaken gabautismo ki kyo paagi nang ta waig na pamatuod na kyo yan ganelsel en daw padilian nyo man en inyo na mga sala. Piro, may mabot sunod ki yaken na mas datas iya na katengdanan kaysa ta ake na katengdanan. Dili a bagay na magsirbi ki kanen maskin ta pagdala nang ta iya na sandal tak datas gid iya na katengdanan. Bautismuan din duma an ki kyo paagi ta Dyos Ispiritu Santo daw duma ya paagi ta apoy.  
\v 12 Kanen an priparar en na magbelag ta mga ittaw na matareng naan ta mga dili matareng. Paryo kanen an ta ittaw na gimes en na panginan iya an na naani na trigo tak gibit en ta gamit na pangpangin aged mabelag linggas an naan ta uot. Trigo an na linggas taguon din naan ta iya na kamalig. Piro, uot an daw uppa sunugon din naan ta apoy na dili mapatay.” 
\s1 Pagbautismo Ki Jesus 
\r (Marcos 1:9-11; Lucas 3:21-22) 
\p  
\v 13 Ta yon man na timpo na tama na mga ittaw gapabautismo ki Juan, Jesus i galin ta Galilea daw miling ki Juan naan ta Suba Jordan aged magpabautismo man.  
\v 14 Piro, dili inta miag Juan i daw ambal din, “Yaken dapat na bautismuan no, piro giling ka di ki yaken para magpabautismo?”  
\v 15 Sabat Jesus, “Buaten no nang anduni tak dapat na tumanen ta liag an ta Dyos.” Pag-ambal Jesus, gakumpurmi Juan na bautismuan din Jesus an.  
\v 16 Na nabautismuan en Jesus daw gatakas kanen ta waig, dayon gabukas langit an daw nakita din Dyos Ispiritu Santo an gapababa naan ki kanen paryo ta salampati.  
\v 17 May namatian na gambal na naan ta langit, “Yi ake na bata na palangga ko. Nalipay a gid ki kanen.” 
\c 4  
\s1 Pagtintar Satanas Ki Jesus 
\r (Marcos 1:12-13; Lucas 4:1-13) 
\p  
\v 1 Pagtapos ta pagbautismo ki Jesus, padala kanen i ta Dyos Ispiritu Santo naan ta lugar na ula kabalayan aged tintaren Satanas.  
\v 2 Naan dya gapwasa kanen i seled ta kwarinta na adlaw daw kwarinta man na kilem. Paglambay ta kwarinta na adlaw, nletem gid kanen i.  
\v 3 Gabot Satanas na manugtintar daw gambal ki kanen, “Tenged na kaon yan Bata Ta Dyos, imuon no na tinapay mga bato na i.”  
\v 4 Sabat din, “Naan ta sinulat na pulong ta Dyos may ambal, ‘Dili nang ta tinapay mabui mga ittaw. Kinanglan man tanan an na paambal ta Dyos.’”\f + \fr 4:4 \ft Deuteronomio 8:3\f* 
\p  
\v 5 Pagsabat Jesus, padala Satanas kanen i naan ta Jerusalem na syudad ta Dyos daw patindeg naan ta pinakadatas na parti ta Timplo.  
\v 6 Ambal Satanas, “Tenged na kaon yan Bata Ta Dyos, mugpa ka tak naan ta sinulat na pulong ta Dyos may ambal, 
\q1 ‘Magsugo Dyos an ta mga angil din na magbantay ki kaon.’\f + \fr 4:6 \ft Mga Salmo 91:11\f* 
\m Nasulat man, 
\q1 ‘Saluon ka danen ta iran na mga lima aged dili ka katupa naan ta bato.’”\f + \fr 4:6 \ft Mga Salmo 91:12\f* 
\m  
\v 7 Sabat eman Jesus, “Naan ta sinulat na pulong ta Dyos may ambal, ‘Dili no piliten Ginuo an na imo na Dyos na pamatuuran din pa iya na pag-amblig ki kaon.’”\f + \fr 4:7 \ft Naan ta Deuteronomio 6:16 pwidi nyo mabasa laygay Moises naan ta mga paryo din na Hebreo na dili danen piliten Dyos an na pamatuuran din pa na gaamblig kanen ki danen paryo ta dati na buat danen na gariklamo danen an naan ki Moises parti ta pag-amblig ta Dyos ki danen. Naan ta Exodo 17:1-7 pwidi nyo mabasa isturya parti ta iran na pagriklamo ki Moises.\f* 
\p  
\v 8 Pagsabat Jesus, padala Satanas kanen i naan ta sikad datas na bukid daw papakita ki kanen tanan na nasyon ta kalibutan daw iran an na manggad.  
\v 9 Ambal Satanas, “Daw magluod ka ki yaken na sirbian a no, tanan na napakita ko iatag ko ki kaon.”  
\v 10 Sabat Jesus, “Layas ka, Satanas! Naan ta sinulat na pulong ta Dyos may ambal, ‘Magsirbi ka ta Ginuo na imo na Dyos. Kanen nang sirbian no.’”\f + \fr 4:10 \ft Deuteronomio 6:13\f* 
\p  
\v 11 Jesus i padilian Satanas daw pila na mga angil gabot daw paasikaso danen Jesus i. 
\s1 Pag-umpisa Jesus Ta Iya Na Pagwali Naan Ta Galilea 
\r (Marcos 1:14-15; Lucas 4:14-15) 
\p  
\v 12 Na nabalitaan Jesus na Juan ya na manugbautismo napriso, galin kanen i ta prubinsya Judea daw malik naan ta lugar na Galilea.  
\v 13 Ula nang en kanen gatinir naan ta banwa na Nazaret tak galakted kanen naan ta banwa na Capernaum daw naan dya gaistar. Capernaum an naan kilid ta Dagat Galilea\f + \fr 4:13 \ft Pwidi nyo mabasa parti ta \fq Dagat Galilea \ft naan ta Mga Ambal Na Pasaysay.\f* daw dani ta darwa na lugar na Zabulon daw Neftali.\f + \fr 4:13 \ft Zabulon daw Neftali mga bata Israel. \fq Darwa na lugar na Zabulon daw Neftali \ft beet ambalen mga lugar na sakep ta panublien ta mga linai Zabulon daw Neftali. Pwidi nyo mabasa parti ki \fq Israel \ft daw iya na mga bata naan ta Mga Ambal Na Pasaysay. Ngitaen nyo ambal na \fq Israel.\f* 
\v 14 Tenged naan dya Jesus gistar, natuman ambal ya Isaias na prupita anay pa sa: 
\q1  
\v 15 “Naan ta mga lugar na Zabulon daw Neftali 
\q2 na gatubang ta dagat\f + \fr 4:15 \ft Dagat an na pasambit Dagat Galilea.\f* daw naan liyo ta Suba Jordan 
\q3 na yon man lugar na Galilea na istaran ta tama na mga ittaw na dili iya ta Dyos, 
\q1  
\v 16 mga ittaw dya paryo danen an ta mga ittaw na lugay en gatinir naan ta delem na lugar, 
\q3 piro kakita en ta sikad pawa. 
\q2 Paryo man danen an ta mga ittaw na lugay en gistar naan ta delem na lugar na iran na kabui pirmi naan ta piligro, 
\q3 piro may gapawa en naan ki danen.”\f + \fr 4:16 \ft Isaias 9:1-2 Paanggid naan ta birsikulo disi-sais beet ambalen na may gabot na manluluwas naan ta mga ittaw na mga ula gapati ta Dyos daw adlek ta kamatayen.\f* 
\p  
\v 17 Alin ta timpo na Jesus i gaistar naan ta Capernaum, kanen i gaumpisa en ta pagwali naan ta mga ittaw na ambal din, “Magnelsel kaw daw dilian nyo inyo an na mga sala tak anduni abot en upurtunidad na makapasakep kaw naan ta papaabot nyo na pagdumala ta Dyos.” 
\s1 Pagpili Jesus Ta Una Din Na Mga Tinudluan 
\r (Marcos 1:16-20; Lucas 5:1-11) 
\p  
\v 18 Na gapanaw Jesus i naan ta kilid ta Dagat Galilea, nakita din darwa na mag-utod na mananagat na Simon na paumaw man na Pedro daw iya na utod na Andres na danen an galaya.  
\v 19 Gambal Jesus i ki danen, “Muyog kaw ki yaken aged imuon ta kyo na ake na mga tinudluan. Paryo ta ubra nyo na kyo yan mananagat ta sidda yon man imuon ta kyo na mananagat ta mga ittaw tak tudluan ta kyo na maglaygay ta mga ittaw na magpasakep danen ta pagdumala ta Dyos.” 
\p  
\v 20 Pag-ambal Jesus, pabilin dayon danen iran ya na mga laya daw gakuyog ki kanen. 
\p  
\v 21 Gapadayon Jesus i ta pagpanaw daw naan ta unaan nakita din man darwa na mag-utod na Santiago daw Juan na mga kabataan Zebedeo. Naan danen ta sakayan na buti duma ta iran na amay na gapuna danen an ta iran na pukot. Paumaw Jesus mag-utod an  
\v 22 daw padilian dayon danen iran na amay naan ta buti daw gakuyog ki Jesus. 
\s1 Mga Buat Jesus Naan Ta Galilea 
\r (Lucas 6:17-19) 
\p  
\v 23 Galibot Jesus i ta bilog na Galilea na gatudlo naan ta mga balay tipunan ta mga Judio daw gasugid kanen an ta miad na balita parti ta pagdumala ta Dyos. Paayad din mga ittaw an na may mga masakit daw may mga dipirinsya ta lawa.  
\v 24 Galapta gid naan ta bilog na prubinsya ta Siria balita an parti ta mga nabuat Jesus. Padala ki kanen tama na mga ittaw bisan ino iran na masakit, mga ittaw na gabatyag ta segeng na sakit ta lawa, mga naseddepan ta malain na ispiritu, mga kuyapen daw mga paralitiko. Napaayad Jesus danen an tanan.  
\v 25 Tama ittaw na gakuyog ki Jesus na mga taga-Galilea, mga taga-Decapolis\f + \fr 4:25 \fq Decapolis i \ft ngaran ta lugar na naan dya nasakep sampulo na syudad na naan dapit sennangngan ta Suba Jordan. Naan ta linggwai na Griego ngaran na \fq Decapolis \ft beet ambalen \fq sampulo na syudad.\f* daw mga taga-Jerusalem. Duma an na gakuyog ki kanen alin pa ta duma na mga banwa na sakep ta prubinsya Judea daw alin ta liyo Suba Jordan. 
\c 5  
\s1 Mga Tudlo Jesus Na Kanen Naan Ta Isya Na Bukid 
\r (Lucas 6:20-23) 
\p  
\v 1 Na nakita Jesus na tama ittaw giling naan ki kanen, gatukad kanen i naan ta isya na bukid daw naan dya kanen gapungko. Iya na mga tinudluan gaprani ki kanen  
\v 2 daw gatudlo kanen ki danen ta iling ti: 
\q1  
\v 3 “May angken na kalipay alin ta Dyos mga ittaw na nalam na danen an gakinanglan ta Dyos 
\q3 tak beet ambalen na sakep danen an ta iya na pagdumala. 
\q1  
\v 4 May angken na kalipay alin ta Dyos mga ittaw na gangasebe anduni 
\q3 tak danen an lipayen ta Dyos. 
\q1  
\v 5 May angken na kalipay alin ta Dyos mga ittaw na mapainebesen 
\q3 tak mabaton danen tanan na papangako ta Dyos. 
\q1  
\v 6 May angken na kalipay alin ta Dyos mga ittaw na liag magtuman ta kabebet-en ta Dyos na terek ta iran na tagipusuon 
\q3 tak tabangan din danen an aged matuman gid danen iya na kabebet-en. 
\q1  
\v 7 May angken na kalipay alin ta Dyos mga ittaw na maluluy-on 
\q3 tak danen an kaluuyan ta Dyos. 
\q1  
\v 8 May angken na kalipay alin ta Dyos mga ittaw na iran na palabi pagsirbi daw pagtuman ta Dyos 
\q3 tak mabot adlaw na makita danen kanen an. 
\q1  
\v 9 May angken na kalipay alin ta Dyos mga ittaw na gabuat ta paagi na maglineng pagdumaay ta mga ittaw 
\q3 tak Dyos an pasunod danen na paryo danen ta mga bata na gasunod ta ugali ta iran na amay. 
\q1  
\v 10 May angken na kalipay alin ta Dyos mga ittaw na papangabot ta mga gakuntra ki danen tenged ta iran na pagsunod ta kabebet-en ta Dyos 
\q3 tak beet ambalen na sakep danen ta iya na pagdumala. 
\q1  
\v 11 May angken kaw na kalipay alin ta Dyos daw matabo na painsulto kaw, papangabot kaw ta mga gakuntra ki kyo daw ambalan ta maskin ino nang na malain na mga ambal na dili matuod tak kyo yan sakep ki yaken. 
\m  
\v 12 Daw maagian nyo mga malain na iling tan, magkalipay kaw ta miad tak may bakod na bales naan ta langit na patagana ta Dyos para ki kyo. Demdemen nyo na inagian nyo an na bellay paryas nang ta inagian ta mga prupita ya na una ki kyo na danen an papangabot ta mga gakuntra ki danen. Bisan iling tan iran na inagian, kabaton danen ya ta bakod na bales alin ta Dyos.” 
\s1 Mga Tinudluan Jesus Paanggid Ta Asin Daw Ilaw 
\r (Marcos 9:50; Lucas 14:34-35; Lucas 11:33) 
\p  
\v 13 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Kyo na mga tinudluan ko, paryo kaw ta asin na kinanglan para ta kayaran ta mga ittaw ta kalibutan i. Isipen nyo: Daw ula en lasa asin an, impusibli na magmasin pa isab. Ula en pulos. Papilak nang en daw nautaran ta mga ittaw.\f + \fr 5:13 \ft Asin an gaatag ta sabor naan ta pagkaan daw pagamit man aged maglugay pagkaan an. Naan ta paanggid na paisturya Jesus na nasambit din asin, beet din ambalen na ta pagtuman ta iya na mga tinudluan ta iran na katengdanan bilang iya na mga tinudluan, dapat iran na mga buaten para ta kayaran ta duma na mga ittaw tak daw dili, ula en pulos iran na pagsunod ki kanen.\f* 
\p  
\v 14 “Kyo paryo man ta ilaw ta kalibutan tak gatabang kaw ta mga ittaw aged na makala danen Dyos an. Makita gid mga buat nyo an paryo ta syudad na naan apaw ta bungyod na iya na pawa impusibli na maliperan.  
\v 15 Daw mga ittaw magtutod ta lampraan, dili danen takleban ta gantangan. Ibetang danen naan ta tungtungan ta ilaw aged selled ta balay mapawaan daw tanan na mga ittaw dya kakita.  
\v 16 Iling man tan, dili nyo ilikem inyo na pagsunod ta Dyos aged makita ta mga ittaw inyo na mga binuatan na miad daw dayawen danen Dyos an na ate na Amay naan ta langit.” 
\s1 Pagtudlo Jesus Parti Ta Mga Sinulat Moises 
\p  
\v 17 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Dili kaw mag-isip na ake na tuyo ta pag-iling di para magtudlo ta mga ittaw na dili danen kinanglan na tumanen Mga Sinulat Moises daw Mga Sinulat Ta Mga Prupita. Ake na tuyo ta pag-iling di para maintindian ta mga ittaw beet ambalen ta mga sinulat ya aged tumanen danen ta usto.  
\v 18 Iling gid tan ake na tuyo daw sugiran ta kyo na maski marwad kalangitan an daw kalibutan i, dili gid marwad bisan isya na tise na litra daw isya na kurit ta litra na naan ta Mga Sinulat Moises mintras ula pa natuman tanan na dapat matuman na mga ambal ta Dyos na naan ta mga sinulat ya.  
\v 19 Daw kino na dili magtuman ta maskin pinakasimpli na sugo naan ta Mga Sinulat Moises daw magtudlo ta duma na dili kinanglan tumanen, kanen bilangen na may pinakababa na katengdanan ta tanan na sakep ta pagdumala ta Dyos. Piro, daw kino na magtuman ta mga sugo daw magtudlo ta duma na danen magtuman man, kanen bilangen na may datas na katengdanan naan ta pagdumala ta Dyos.  
\v 20 Gambal a ki kyo na daw inyo na pagsunod ta kabebet-en ta Dyos paryo nang ta pagsunod ta mga Pariseo daw mga manugtudlo ta Mga Sinulat Moises, impusibli na masakep kaw ta pagdumala ta Dyos.” 
\s1 Pagpaandam Jesus Parti Ta Mga Buat Na Kuntra Ta Duma Na Mga Ittaw 
\p  
\v 21 Gambal pa gid Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Namatian nyo en na gasugo Dyos an naan ta mga kaapuan na alinan nyo, ‘Dili ka magpatay,’\f + \fr 5:21 \ft Exodo 20:13, Deuteronomio 5:17\f* daw gasugo man na ‘daw kino makapatay sintinsyaan.’  
\v 22 Piro, gambal a ki kyo na daw kino may kagilek ta iya na duma, sintinsyaan man. Bisan kino na gainsulto ta iya na duma na pambalan din, ‘Kabos ka gid,’ nakasala kanen daw dapat dleen naan ta ate na kadatasan na kunsiyo na Sanedrin para manabat. Bisan kino na pagayyaan din iya na duma na pambalan din, ‘Bungbuang ka,’ nakasala kanen daw dapat apoy na naan ta impirno iya na tupaan.  
\v 23 Gani, daw magbetang ka en inta ta imo na dala na alad naan ta alaran daw naan dya nademdeman no na may duma na lain beet ki kaon,  
\v 24 bilin no anay alad no an naan ta atubangan ta alaran daw ilingan no kanen an daw mangayo ka ta pasinsya. Daw magmiaray kaw en, malik ka daw dayunon no imo na pag-alad naan ta Dyos. 
\p  
\v 25 “Daw may gakusar ki kaon, arigluon no dayon na ula kaw pa kabot naan ta uwis tak daw kyo naan en ta uwis, intriga ka naan ta gwardya daw prisuon.  
\v 26 Iling gid tan matabo ki kaon daw sugiran ta kaw na dili ka pagwaen asta na mabayaran no gid tanan na dapat bayaran.” 
\s1 Pagpaandam Jesus Ta Mga Mama Parti Ta Pag-isip Ta Malain Naan Ta Bai 
\p  
\v 27 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Namatian nyo en sugo ta Dyos na iling ti, ‘Dili ka mag-intra ta bai na sawa ta duma.’\f + \fr 5:27 \ft Exodo 20:14\f* 
\v 28 Piro, gambal a ki kyo na daw mama magtan-aw ta isya na bai daw gaisip ta malain, paryo na kanen an gaintra en.  
\v 29 Daw tuo no na mata tenaan na nakasala ka, dapat lukaten no daw pilak. Mas miad pa na kulang isya na parti ta imo na lawa kaysa na kumplito daw pilak ka naan ta impirno.  
\v 30 Daw tuo no na lima tenaan na nakasala ka, dapat uturon no daw pilak. Mas miad pa na kulang isya na parti ta imo na lawa kaysa na kumplito daw naan ka tupa ta impirno.” 
\s1 Pagpaandam Jesus Ta Mga Mama Parti Ta Pagbelag Danen Ta Iran Na Sawa 
\r (Mateo 19:9; Marcos 10:11-12; Lucas 16:18) 
\p  
\v 31 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Sugo man ta Dyos na daw mama gusto magbelag ta iya na sawa, kinanglan buatan din ta kasulatan ta pagbelag.\f + \fr 5:31 \ft Deuteronomio 24:1\f* 
\v 32 Piro, gambal a ki kyo na daw bisan kino na mama na belagan din iya an na sawa na ula man gaintra ta mama, kasala kanen an tak daw mangasawa isab pabelagan din an na sawa, paryas man gyapon na gaintra ta mama. Bisan kino na mama na mangasawa ta bai na nabelagan, kasala kanen an tak paryas man gyapon na gaintra kanen ta bai.” 
\s1 Pagpaandam Jesus Parti Ta Pagsumpa 
\p  
\v 33 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Namatian nyo man en na ta una gasugo Dyos an naan ta mga kaapuan na alinan nyo, ‘Dili no bawien imo na sumpa naan ta Dyos. Tumanen no daw ino imo na sumpa ki kanen.’\f + \fr 5:33 \ft Mga Numero 30:2\f* 
\v 34 Piro, gambal a ki kyo, daw magpangako kaw, dili kaw nang en magsumpa. Dili kaw magsumpa paagi ta pagsambit ta langit tak naan dya truno ta Dyos ta iya na pagdumala.  
\v 35 Dili kaw man magsumpa paagi ta pagsambit ta kalibutan tak kalibutan i sakep ta iya na pagdumala na paryo naan di gatungtong iya na batiis. Dili kaw man magsumpa paagi ta pagsambit ta Jerusalem tak Jerusalem syudad na iya ta Dyos na makagagaem na ari.  
\v 36 Dili kaw man magsumpa paagi ta pagsambit ta inyo na ulo tak dili nyo kaya na pamitemen daw paputien maskin isya naet ta inyo na buok.  
\v 37 Mas dayad daw miag kaw na mag-ee, ambalen nyo nang ‘Ee.’ Daw miag kaw na magdili, ambalen nyo nang ‘Dili.’ Maskin ino pa na duma na ambal na pasambit nyo, naan alin en ki Satanas.” 
\s1 Pagpaandam Jesus Parti Ta Pagbales 
\r (Lucas 6:29-30) 
\p  
\v 38 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Namatian nyo en sugo ta Dyos na iling ti, ‘Daw kino magsamad ta mata ta duma, iya na mata samaren man. Daw kino magtangtang ta ngipen ta duma, iya na ngipen tangtangen man.’\f + \fr 5:38 \ft Exodo 21:24; Levitico 24:20; Deuteronomio 19:21\f* 
\v 39 Piro, gambal a ki kyo na dili kaw magbales ta mga ittaw na gabuat ta malain ki kyo. Daw tampaen ka naan ta tuo no na mimi, itubang no man liyo no an na mimi.  
\v 40 Daw idimanda ka na kamangen imo an na bayo, iatag no man imo na pang-isleb.  
\v 41 Daw piliten ka ta isya na sundalo na pas-anen iya an na dala ta isya kilumitro, dleen no bisan pa asta ta darwa na kilumitro.  
\v 42 Tagan no daw kino mangayo ki kaon daw paelesen no man daw kino gaeles.” 
\s1 Paggugma Para Ta Mga Kuntra 
\r (Lucas 6:27-28, 32-36) 
\p  
\v 43 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Namatian nyo en sugo ta Dyos na iling ti, ‘Gugmaen nyo inyo na mga arey\f + \fr 5:43 \ft Levitico 19:18\f* daw demetan nyo mga gakuntra ki kyo.’  
\v 44 Piro, gambal a ki kyo na gugmaen nyo mga ittaw na gakuntra ki kyo daw pangamuyuan nyo mga ittaw na gapangabot ki kyo  
\v 45 tak daw iling tan buaten nyo, ate an na Amay naan ta langit pasunod nyo na paryo kaw ta bata na gasunod ta ugali ta iya na amay. Miad man gyapon Dyos an naan ta mga ittaw na malain daw ula gasunod ki kanen daw naan man ta mga ittaw na miad daw gasunod ki kanen tak danen tanan pasilakan din ta adlaw daw paatagan ta uran.  
\v 46 Daw gugmaen nyo an mga ittaw nang na gagugma ki kyo, dili kaw magpaabot na mabaton nyo dayad na bales alin ta Dyos. Bisan mga manugsukot ta buis\f + \fr 5:46 \ft Ta timpo Jesus, lugar ta mga Judio sakep ta pagdumala ta gubirno ta Roma. Mga manugsukot an ta buis pabilang ta iran na mga kasimanwa na danen an mga traydor tak gasirbisyo para ta gubirno ta Roma. Katamaan man ki danen gapangwarta nang. Gani, pabilang danen an na makasasala na mga ittaw. Mga manugsukot ta buis pasambit bilang alimbawa ta mga ittaw na bisan danen an makasasala gagugma man ta mga gagugma ki danen.\f* gagugma ta mga gagugma ki danen.  
\v 47 Daw mga patubay nyo an mga paryo nyo nang na Judio, ino inyo na buat na mas miad pa ta duma? Bisan mga ittaw na ula kakala ta Dyos gabuat man ta iling tan.  
\v 48 Gani, buaten nyo daw ino miad an naan ta mga ittaw aged paryas kaw ta ate na Amay naan ta langit na tanan na pabuat din miad.” 
\c 6  
\s1 Pagtudlo Jesus Parti Ta Pagtabang Naan Ta Mga Gakinanglan 
\p  
\v 1 Gambal pa gid Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Ambligan nyo na daw magbuat kaw ta miad, dili para nang na makita ta mga ittaw aged dayawen kaw tak daw iling tan buaten nyo, ula kaw mabaton na bales alin ta ate na Amay naan ta langit.  
\v 2 Gani, daw mag-atag kaw ta limos, dili nyo umawen mga ittaw na marani na makita danen inyo an na pag-atag. Iling tan pabuat ta mga ittaw na iran na pag-atag pakita-kita nang. Na danen an naan ta mga balay tipunan daw mga dalan, liag danen na iran na pag-atag makita ta tama na mga ittaw aged dayawen danen an. Iling gid tan pabuat danen, piro sugiran ta kyo na ula duma na bales na mabot pa ki danen ta iran na pag-atag ta limos daw dili, pagdayaw nang ya ta mga ittaw.  
\v 3 Daw magtabang kaw ta mga gakinanglan, dili nyo isugid bisan pa ta seed nyo gid na arey  
\v 4 aged sikrito nang inyo an na pagtabang tak nakita ta Dyos na ate na Amay naan ta langit daw kanen magbales ta dayad ki kyo.” 
\s1 Pagtudlo Jesus Parti Ta Pagpangamuyo 
\r (Lucas 11:2-4) 
\p  
\v 5 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Daw mangamuyo kaw, dili nyo sunuron buat an ta mga ittaw na iran na pagpangamuyo pakita-kita nang. Gusto danen na mangamuyo na gatindeg naan ta mga balay tipunan daw naan ta mga kanto ta karsada aged sigurado gid na mlaman ta mga ittaw na danen an dyusnon. Iling gid tan pabuat ta duma na ittaw, piro sugiran ta kyo na ula en duma na bales na mabot pa ki danen ta iran na pagpangamuyo daw dili, pagtan-aw nang ya ta mga ittaw.  
\v 6 Gani, daw mangamuyo ka, melled ka naan ta imo na kwarto na kaon nang daw saraan ngaan an. Naan dya, mangamuyo ka ta Dyos na ate na Amay na dili makita. Piro, kanen kakita ta mga buat na ula nakita ta mga ittaw daw balesan ka din ta dayad. 
\p  
\v 7 “Daw mangamuyo kaw, dili lawig na balik-balik na mga ambal. Iling tan buat ta mga ittaw na ula kakala ta Dyos tak salig danen daw lawig iran na pangamuyo, mamatian danen an ta iran na dyos.  
\v 8 Dili kaw magparyo ki danen tak bag-o kaw mangamuyo, nlaman en ta ate na Amay naan ta langit inyo an na mga kinanglan.  
\v 9 Gani, daw mangamuyo kaw, iling ti: 
\q1 ‘Amay nay na naan ta langit, 
\q2 kabay na kalaen ka ta tanan na mga ittaw na kaon nang Dyos daw tumanen ka danen. 
\q1  
\v 10 Kabay na mabot en timpo 
\q2 na magdumala ka ta tanan na mga ittaw. 
\q1 Kabay na mga ittaw ta kalibutan i magtuman ta imo na kabebet-en 
\q2 na paryas naan ta langit patuman imo na kabebet-en. 
\q1  
\v 11 Tagan no kami i ta ame na kinanglan na pagkaan ta anduni na adlaw. 
\q1  
\v 12 Patawaren no kami i ta ame na mga sala 
\q2 paryas na napatawad nay man mga kasala an ki kami. 
\q1  
\v 13 Tabangan kay no na dili kay madala ta mga tintar. 
\q2 Luwasen kay no ki Satanas. 
\q1 Yi ame na pangamuyo 
\q2 tak kaon Ari Na Makagagaem 
\q2 daw dayawen ka ta ula katapusan. Amen.’”\f + \fr 6:13 \ft Naan ta pila na mga kupya ta libro na Mateo anay pa sa na nasulat naan ta linggwai na Griego, naan ta birsikulo trisi ula mga ambal na \fq Yi ame na pangamuyo tak kaon Ari Na Makagagaem daw dayawen ka ta ula katapusan. Amen.\f* 
\p  
\v 14 Ambal pa Jesus, “Daw patawaren nyo mga ittaw na kasala ki kyo, patawaren kaw man ta ate na Amay na naan ta langit.  
\v 15 Piro, daw dili nyo patawaren danen an, dili kaw man patawaren ta ate na Amay na naan ta langit.” 
\s1 Pagtudlo Jesus Parti Ta Pagpwasa 
\p  
\v 16 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Daw magpwasa kaw, dili nyo buaten paryo ta mga ittaw na iran na pagpwasa pakita-kita nang. Daw danen magpwasa, pabuat danen ta iran na kaugalingen daw lagen no napung-awan daw pabay-an nang iran na kaugalingen aged magbilib mga ittaw na danen an gapwasa. Iling gid tan pabuat ta duma na ittaw, piro sugiran ta kyo na ula duma na bales na mabot pa ki danen ta iran na pagpwasa daw dili, pagbilib nang ya ta mga ittaw.  
\v 17 Piro, daw kyo magpwasa, manglam-os kaw daw manudlay  
\v 18 aged ula may nalam na gapwasa kaw. Ate na Amay na dili makita na naan ta langit, dapat kanen nang nalam daw magpwasa kaw. Kanen kakita ta mga buat na ula nlami ta mga ittaw daw balesan kaw din ta dayad.” 
\s1 Pagtudlo Jesus Parti Ta Pagtipon Ta Manggad Naan Ta Langit 
\r (Lucas 12:33-34) 
\p  
\v 19 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Dili kaw magtipon ta manggad unti ta kalibutan i para nang ta inyo na kaugalingen tak maketket nang ta mga sapat, matektekan daw selleren ta duma na ittaw inyo an na balay aged takawan.  
\v 20 Piro, para malipay Dyos an ki kyo, gamiten nyo inyo an na manggad ta pagbuat ta miad. Daw iling tan buaten nyo, paryo na gatipon kaw ta manggad naan ta langit na naan dya inyo na manggad dili maketket, dili matektekan daw dili man matakaw.  
\v 21 Dapat iling tan buaten nyo tak daw indi kaw gatipon ta manggad nyo, naan man dya nakem nyo an.” 
\s1 Mata Paanggid Ta Lampraan 
\r (Lucas 11:34-36) 
\p  
\v 22 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Mata an paanggid ta lampraan na gaatag ta pawa naan ta imo na kaugalingen. Daw miad mata no an, imo na kaugalingen ubos pawa.  
\v 23 Piro, daw lebbeg mata no an, imo na kaugalingen ubos delem. Daw pawa an na salig nyo na naan ki kyo delem pla, beet ambalen sikad gid delem naan ki kyo!”\f + \fr 6:23 \ft Naan ta paanggid na paisturya Jesus, iya na tudlo dili parti ta mata. Gatudlo kanen an parti daw ino kaimtangan ta mga ittaw na gapati ta tudlo din daw ino man kaimtangan ta mga ittaw na ula gapati.\f* 
\s1 Pagtudlo Jesus Parti Ta Pagsalig Naan Ta Dyos 
\r (Lucas 16:13; 12:22-31) 
\p  
\v 24 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Impusibli na isya na suguon, dengngan din na sirbian darwa na amo tak isya an palanggaen din daw tumanen na terek ta iya na tagipusuon, piro isya ya pakalainen din daw dili man tauron. Iling man tan, daw labien nyo pagpatama an ta inyo na manggad, impusibli na sirbian nyo Dyos an. 
\p  
\v 25 “Gani, gambal a ki kyo na dili kaw sali ta palibeg parti ta inyo na kabui daw parti man daw indi kaw kamang ta inyo na pagkaan daw inemen. Dili kaw man sali ta palibeg ta bayo na suuton nyo. Di' ba pagkaan an, dili nang yon impurtanti para ta ate na kabui? Di' ba bayo an, dili nang yon impurtanti para ta ate na lawa?  
\v 26 Lagen nyo mga yupan an! Ula danen an gasabwag, ula man gaani daw ula man gatipon ta bisan ino nang naan ta budiga para ta iran na kan-enen. Piro, bui man gyapon danen an tak ate na Amay na naan ta langit gapakaan ki danen. Di' ba kyo mas impurtanti kaysa ta mga yupan?  
\v 27 Di' ba bisan magpalibeg kaw pa, dili nyo man gyapon madugangan ta bisan isya nang na uras inyo an na kabui? 
\p  
\v 28 “Man-o tak gapalibeg kaw gid daw indi kaw magkamang ta inyo na bayo? Lagen nyo mga bulak an naan ta blasan daw paino magtubo. Ula gapangabellay ta pag-ubra mga bulak an daw ula man gabuat ta bayo.  
\v 29 Sugiran ta kyo na Ari Solomon ya na sikad manggaranen daw iya na mga bayo sikad dayad, ula kanen bayo na mas dayad pa kaysa ta isya na bulak.  
\v 30 Papabulak ta Dyos mga lamunon an na bui naan ta blasan piro ta dili nang lugay rabasen nang daw imuon na pandabok naan ta pugon! Daw iling tan pabuat ta Dyos naan ta lamunon, simpri mas pa na kyo tagan ta Dyos ta bayo na suuton! Man-o tak kulang inyo an na pagsalig ta Dyos parti ta inyo na mga kinanglanen? 
\p  
\v 31 “Dili kaw sali ta palibeg na mambal kaw, ‘Ino kan-enen ta? Ino inemen ta? Ino bayuon ta?’  
\v 32 Mga ittaw na ula gatuo ta Dyos, danen an pirmi gapalibeg parti ta tanan na mga kinanglanen danen. Piro, Dyos na ate na Amay na naan ta langit, nlaman din daw ino inyo an na mga kinanglanen.  
\v 33 Dili kaw magparyo ta mga ittaw na ula gatuo. Una ta tanan, labien nyo inyo an na pagpasakep ta pagdumala ta Dyos daw inyo na pagtuman ta iya na kabebet-en. Daw iling tan buaten nyo, sigurado tagan kaw din ta inyo na mga kinanglanen.  
\v 34 Gani, dili kaw sali ta palibeg parti ta mabot pa na mga adlaw. Magsalig kaw nang naan ta Dyos. Usto en pagpalibeg nyo an parti ta anduni na adlaw. Dapat mga prublima an na naan ta mabot pa na mga adlaw dili nyo idugang naan ta mga prublima ta anduni na adlaw.” 
\c 7  
\s1 Pagpaandam Jesus Parti Ta Pag-usgar Ta Duma 
\r (Lucas 6:37, 41-42) 
\p  
\v 1 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Dili kaw mag-usgar ta duma aged dili kaw man usgaran ta Dyos  
\v 2 tak daw mag-usgar kaw ta duma, Dyos an mag-usgar ki kyo. Basian an na pagamit nyo ta pag-usgar naan ta duma, yon man gamiten ta Dyos ki kyo.  
\v 3 Man-o tak sali ka gid ta bantay ta sala ta duma, piro sala no an na bakod pabay-an no nang? Daw iling tan buat no, paryo na nakita no puling na tise nang naan ta mata ta duma, piro pabay-an no nang man na naan ta imo na mata may paryo bakod na tablon.  
\v 4 Maskin paryo may tablon na naan ta imo na mata, gambal ka ta duma no, ‘Miad taan na kamangen ko imo an na puling’.  
\v 5 Salig no daw kino ka na ula sala! Dilian no imo na sala bag-o ka magsaway ta duma parti ta iya na sala. Daw iling tan buaten no, paryo pakamang no tablon an na naan ta imo na mata aged kakita ka ta usto para makamang no tise an na puling na naan ta mata ta duma.” 
\p  
\v 6 Gatudlo man Jesus na dapat dili magpadayon ta pagtudlo ta pulong ta Dyos naan ta mga ittaw na dili miag mamati. Ambal din, “Dili nyo iatag maalen na mga betang naan ta mga ayam tak kyo pa balikan danen daw kagaten. Dili nyo man ibetang mga pirlas naan ta atubangan ta mga baboy tak utad-utaran nang danen.” 
\s1 Pagtudlo Jesus Parti Ta Pagpangamuyo 
\r (Lucas 11:9-13) 
\p  
\v 7 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Dili kaw mag-untat na mangayo naan ta Dyos tak sigurado na tagan kaw din. Dili kaw mag-untat na marani naan ta Dyos tak sigurado tabangan kaw din. Dili kaw mag-untat na mangamuyo naan ta Dyos tak sigurado sabaten kaw din  
\v 8 tenged bisan kino na mangayo, matagan. Bisan kino na marani, tabangan. Bisan kino na mangamuyo, sabaten.  
\v 9 Di' ba kyo na mga ginikanan, ula kaw gaatag ta bato naan ta inyo na bata na gangayo ta tinapay?  
\v 10 Ula kaw man gaatag ta bekkessan naan ta inyo na bata na gangayo ta sidda.  
\v 11 Tenged kyo na mga gabuat ta malain nalam man mag-atag ta dayad na mga betang naan ta inyo na mga bata, sigurado na ate an na Amay na naan ta langit mas pa gid mag-atag ta dayad na betang naan ta mga gangayo ki kanen! 
\p  
\v 12 “Trataren nyo duma na mga ittaw paryo man daw ino liag nyo na pagtratar danen ki kyo tak iling tan beet ambalen ta patudlo naan ta Mga Sinulat Moises daw Mga Sinulat Ta Mga Prupita.” 
\s1 Pagselled Naan Ta Kitid Na Selleran 
\r (Lucas 13:24) 
\p  
\v 13 Gambal Jesus i ta isya na paanggid naan ta iya na mga tinudluan, “Magselled kaw naan ta kitid na selleran tak wayang na selleran daw lapad na dalan, yon agian na diritso ta silot na ula katapusan daw tama na mga ittaw gaselled dya.  
\v 14 Piro, kitid na selleran daw kuli agian na dalan, yon agian aged maangken kabui na ula katapusan daw pila nang na ittaw gaselled dya.” 
\s1 Pagpaandam Jesus Parti Ta Mga Dili-Matuod Na Prupita 
\r (Lucas 6:43-44) 
\p  
\v 15 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Mag-amblig kaw aged dili nyo sunuron mga dili-matuod na prupita tak gapakuno-kuno nang danen an na danen mga padala ta Dyos. Dili man igo iran na patudlo parti ta kabebet-en ta Dyos. Danen paryo ta pintas na mga ayep\f + \fr 7:15 \ft Mga ayep na pasambit naan ta birsikulo kinsi, daw naan ta Inglis paumaw na ‘wolf’. ‘Wolf’ an isya na klasi ta ayep na sura an paryo ta ayam daw naan gistar ta kakauyan.\f* na gapakuno-kuno na mga beet na karniro.  
\v 16 Makala nyo mga dili-matuod na prupita paagi ta iran na mga binuatan paryo na makala nyo mga kaoy paagi ta iran na bunga. Daw liag ta ittaw na mamang ta bunga ta ubas, simpri dili kanen an mag-ipo naan ta telleken na tanem. Daw liag ta ittaw na mamang ta bunga ta igos, simpri dili kanen an mag-ipo naan ta sampinit.  
\v 17 Kaoy na miad gamunga ta dayad daw kaoy na lain gamunga ta lain.  
\v 18 Impusibli na kaoy na miad mamunga ta lain daw kaoy na lain mamunga ta dayad.  
\v 19 Kada kaoy na dili dayad iya an na bunga, pukanen daw pilak naan ta apoy.  
\v 20 Sigurado gid na makala nyo mga dili-matuod na prupita paagi ta iran na mga binuatan.” 
\s1 Pagtudlo Jesus Parti Ta Pagpasakep Naan Ta Pagdumala Ta Dyos 
\r (Lucas 13:25-27) 
\p  
\v 21 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Dili tanan na gaumaw ki yaken, ‘Ginuo ko,’ masakep ta pagdumala ta Dyos. Mga ittaw na gasunod ta kabebet-en ta ake na Amay na naan ta langit, danen an sakep ta iya na pagdumala.  
\v 22 Daw mabot adlaw na mag-ukom Dyos ta tanan na mga ittaw daw kino matareng daw dili matareng, tama gid mag-ambal ki yaken, ‘Ginuo, nlaman no na ta imo na ngaran pasugid nay ta mga ittaw imo an na pulong. Ta imo na ngaran gapagwa kay ta mga malain na ispiritu daw gabuat kay man ta tama na katingalaan.’  
\v 23 Yi ake na sabat ki danen, ‘Dili ta kyo kala. Malin kaw di, kyo na mga gabuat ta malain.’” 
\s1 Pagtudlo Jesus Parti Ta Pagsunod Ta Iya Na Ambal 
\r (Lucas 6:47-49) 
\p  
\v 24 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Tanan na gamati daw gasunod ta ambal ko, danen an paryo ta ittaw na maalam na gatukod ta balay na mga ligi an natindeg naan ta unay na bato.  
\v 25 Gabot timpo na gauran ta tudo, gabaa daw gaunos na palamba gid balay ya, piro ula natumba tak napatindeg naan ta unay na bato.  
\v 26 Piro, tanan na gamati ta ambal ko daw ula gasunod, danen an paryo ta ittaw na ula isip na gapatindeg ta balay naan ta pantad.  
\v 27 Gabot timpo na gauran ta tudo, gabaa daw gaunos na palamba gid balay ya daw natumba balay na nagubba gid.” 
\p  
\v 28 Pagtapos Jesus ta pag-ambal, gatingala gid tanan an na ittaw ta iya na panudluon  
\v 29 tak kanen an gatudlo alin ta iya gid na alam. Dili kanen an paryo ta mga manugtudlo ta Mga Sinulat Moises tak patudlo danen naan nang alin ta alam ta duma na ittaw. 
\c 8  
\s1 Mama Na May Segeng Na Masakit Ta Langgit 
\r (Marcos 1:40-45; Lucas 5:12-16) 
\p  
\v 1 Pagtapos ta pagtudlo Jesus ta mga ittaw naan ta bukid, gategbeng kanen i daw sikad tama na mga ittaw gakuyog.  
\v 2 Isya na mama na may segeng na masakit ta langgit gaprani ki Jesus daw galuod na gambal, “Ginuo, daw gusto no, mapaayad a no ta ake na masakit.”  
\v 3 Paibitan Jesus mama an daw ambal din, “Gusto ko! Mayad ka!” Pag-ambal Jesus, nayad dayon mama an ta iya na masakit ta langgit.  
\v 4 Paambalan Jesus kanen an, “Dili ka mugid naan ta bisan kino parti ta ake na pagpaayad ki kaon. Magdiritso ka nang naan ta pari daw magpatan-aw na nayad ka en. Magdala ka man ta alad na igo ta sugo ta Dyos naan ta Mga Sinulat Moises\f + \fr 8:4 \ft Levitico 14:1-7\f* aged may pamatuod ka naan ta mga ittaw na nayad ka en.” 
\s1 Upisyal Ta Sundalo 
\r (Lucas 7:1-10) 
\p  
\v 5 Na giling Jesus i naan ta banwa na Capernaum, isya na dili-Judio na upisyal ta sundalo\f + \fr 8:5 \ft Yi na upisyal kumander ta isya gatos na mga sundalo.\f* gaprani ki kanen daw gapakiluoy,  
\v 6 “Ginuo, ake na suguon ganegga naan ta ame na balay tak naparalays daw segeng na sakit nabatyagan din an.”  
\v 7 Ambal Jesus ki kanen, “Miling a dya daw paayaren ko kanen an.”  
\v 8 Piro, sabat ta upisyal, “Ginuo, dili a bagay na magbaton ki kaon naan ta ame na balay tak datas imo na katengdanan. Mambal ka nang, sigurado na mayad en ake na suguon.  
\v 9 Tenged ta ake na inagian bilang upisyal ta sundalo, nlaman ko gid na matuman dayon imo an na ambal. Pamanduan a ta mga upisyal na mas datas iran na katengdanan kaysa ta ake na katengdanan daw may pamanduan a man. Daw mag-ambal a ta isya, ‘Miling ka unso,’ gapanaw dayon. Daw mag-ambal a ta duma, ‘Manaw ka ri,’ gaprani dayon. Daw mag-ambal a ta suguon ko, ‘Ubraen no ni,’ paubra din dayon.” 
\p  
\v 10 Pagmati Jesus ta ambal ta upisyal, gabilib kanen i daw gambal naan ta mga ittaw na gakuyog ki kanen parti ta upisyal an, “Bakod gid iya na pagsalig ki yaken daw sugiran ta kyo na ula a pa kakita ta ittaw naan ta tanan na linai Israel na may bakod na pagsalig paryo ta iya na pagsalig.  
\v 11 Gambal a ki kyo na tama na dili linai Israel alin ta bisan indi na mga lugar ta kalibutan mandegek duma ta kaapuan na ate na alinan na danen Abraham, Isaac daw Jacob naan ta kumbira na naan ta kaarian ta Dyos.  
\v 12 Piro, tama na mga linai Israel na imbis na mandegek danen an naan ta kaarian ta Dyos, dleen danen an naan ta sikad delem na lugar\f + \fr 8:12 \fq Sikad delem na lugar \ft beet ambalen \fq impirno.\f* padyo ta kaarian. Naan dya danen an mangagal ta tudo daw magbaggit ta iran na ngipen.” 
\p  
\v 13 Pagtapos ta pag-ambal Jesus naan ta mga ittaw na gakuyog ki kanen, gambal man kanen naan ta upisyal an, “Muli ka en. Matuman imo na pangabay tenged ta imo na pagsalig ki yaken.” Ta yon man na uras, nayad suguon ya ta upisyal. 
\s1 Pagpaayad Jesus Ta Tama Na Mga Ittaw 
\r (Marcos 1:29-34; Lucas 4:38-41) 
\p  
\v 14 Giling Jesus i naan ta balay danen Pedro. Nakita din dya ugwangan ya Pedro na bai na ganegga tak nadangga.  
\v 15 Patandeg Jesus kanen an naan ta lima daw gapuas iya na dangga. Gabangon dayon kanen daw mimes ta pagkaan para ki danen Jesus. 
\p  
\v 16 Na salep en adlaw, padala ki Jesus tama na mga ittaw na naseddepan ta malain na mga ispiritu. Papagwa din mga malain ya na ispiritu paagi nang ta iya na ambal. Paayad din man tanan na mga ittaw na may masakit na padala ki kanen bisan ino iran an na masakit.  
\v 17 Ta pagpaayad din ta mga ittaw daw pagpagwa ta mga malain na ispiritu, natuman ambal ya Isaias na prupita anay pa sa. Ambal Isaias, 
\q1 “Pakamang din lain na mga pamatyag ta ate na lawa 
\q2 daw paayad din ate na mga masakit.”\f + \fr 8:17 \ft Isaias 53:4\f* 
\s1 Laygay Jesus Ta Mga Ittaw Na Liag Muyog Ki Kanen 
\r (Lucas 9:57-62) 
\p  
\v 18 Na nakita Jesus na gatipon isab ki kanen sikad tama na mga ittaw, pasugo din iya an na mga tinudluan na makted danen an duma ki kanen naan ta liyo na baybay ta Dagat Galilea.  
\v 19 Na gaimes en danen an na makay, may isya na manugtudlo ta Mga Sinulat Moises na gaprani ki Jesus daw mambal, “Mistro, muyog a gid ki kaon bisan indi ka pa punta tak liag ko na isya a man ta imo na mga tinudluan!”  
\v 20 Ambal Jesus, “Miad pa isipen no anay mga ayep an naan ta kakauyan.\f + \fr 8:20 \ft Ayep na pasambit naan ta birsikulo binti, daw naan ta Inglis paumaw na ‘fox’. ‘Fox’ an isya na klasi ta ayep na sura an paryo ta ayam daw naan gistar ta kakauyan daw kabatuan.\f* Danen an may istaran na lungag daw mga yupan man a may salag na ulian, piro Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan,\f + \fr 8:20 \ft Pwidi nyo mabasa parti ta umaw na \fq Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan \ft naan ta Mga Ambal Na Pasaysay.\f* bisan indi nang gatinir tak ula ulian na balay na iya gid.” 
\p  
\v 21 May isya eman ta mga tinudluan Jesus na gambal ki kanen, “Ginuo, bag-o a nang en muyog. Muli a pa aged daw mapatay amay ko ya naan a dya para maasikaso ko paglebbeng ki kanen.”  
\v 22 Sabat Jesus, “Duma nang en na mga ittaw na ula paumawa na muyog ki yaken pwidi na danen mag-asikaso ta paglebbeng ta imo ya na amay. Kaon yan a, muyog ka ki yaken.” 
\s1 Pagpauntat Jesus Ta Unos 
\r (Marcos 4:35-41; Lucas 8:22-25) 
\p  
\v 23 Gasakay Jesus i ta isya na buti daw gakuyog man iya an na mga tinudluan.  
\v 24 Na galakted danen an, nali nang gasampi pelles na angin daw gadarko gid baled an. Buti ya tise nang nasanapan ta taklap ta mga baled. Piro, Jesus i gatunuga.  
\v 25 Iya an na mga tinudluan gaprani ki kanen daw papukaw danen kanen i na ambal danen, “Ginuo, tabangan kay no! Maleddang ki en!”  
\v 26 Jesus i gambal ki danen, “Kulang inyo na pagsalig ki yaken. Man-o tak nadlek kaw?” Pagtapos Jesus ambal, gabangon kanen daw pamanduan din pelles na angin daw baled na muntat. Dayon sikad kalmada.  
\v 27 Gatingala gid iya an na mga tinudluan daw gambal, “Ino taan klasi na ittaw ni? Bisan angin an daw baled gatuman ki kanen.” 
\s1 Darwa Na Mama Na Naseddepan Ta Mga Malain Na Ispiritu 
\r (Marcos 5:1-20; Lucas 8:26-39) 
\p  
\v 28 Pag-abot Jesus daw iya na mga tinudluan naan ta liyo na kilid ta dagat naan ta lugar ta mga Gadareno, may gasugat ki Jesus na darwa na mama na naan galin ta patyo. Danen i naseddepan ta malain na mga ispiritu. Sikad danen an manakit ta mga ittaw asta ula may gaagi naan ta dani ta patyo.  
\v 29 Pagkita danen ki Jesus, nali nang danen an gasinggit, “Kaon na Bata Ta Dyos, man-o tak anen ka di? Giling ka di aged silutan kay no, bisan dili pa igo na uras?” 
\p  
\v 30 Naan ta dili gid madyo ki danen Jesus, may paneng ta baboy na ganuklad.  
\v 31 Gapakiluoy mga malain ya na ispiritu ki Jesus, “Daw kami i pagwaen no, pailingen kay no naan ta mga baboy na ya.”  
\v 32 Jesus i gambal ki danen, “Mwa kaw!” Pag-ambal Jesus, gagwa danen ya naan ta darwa na mama daw gaseddep naan ta mga baboy. Tanan ya na baboy gadlagan paebes ta bangilid daw nulog naan ta dagat daw nalemmes tanan. 
\p  
\v 33 Mga manugbantay ta mga baboy gadlagan ta subla na adlek daw giling naan ta banwa na dani dya. Gapalapta danen an ta balita parti ta tanan na natabo ta mga baboy daw ta darwa na mama na naseddepan ta mga malain na ispiritu.  
\v 34 Tama na mga ittaw gagwa ta banwa na munta ki Jesus na paryo na naan dya bilog na banwa. Pagkita danen ki Jesus, gapakiluoy danen an na daw pwidi, malin kanen an ta iran na lugar. 
\c 9  
\s1 Mama Na Dili Kapanaw 
\r (Marcos 2:1-12; Lucas 5:17-26) 
\p  
\v 1 Gasakay isab Jesus i daw iya na mga tinudluan naan ta buti daw gabalik ta banwa na naan en dya kanen gaistar.\f + \fr 9:1 \fq Banwa na naan en dya kanen gaistar \ft beet ambalen banwa na Capernaum. Pwidi nyo mabasa naan ta Mateo 4:12-13 parti ta paglakted Jesus naan ta Capernaum daw naan dya gistar.\f* 
\v 2 Na naan Jesus dya, may mga ittaw na giling ki kanen. Patuwangan danen mama na naan ta neggaan tak dili kapanaw. Na nakita Jesus na danen an gasalig gid ki kanen na mapaayad din mama an na dili kapanaw, gambal kanen i ta mama an, “Tong, malipay ka. Napatawad en imo an na mga sala.” 
\p  
\v 3 Naan man dya pila na mga manugtudlo ta Mga Sinulat Moises. Na namatian danen ambal Jesus naan ta mama na dili kapanaw, ambal danen ta iran na kaugalingen, “Iya na ambal insulto ta uturidad ta Dyos ta pagpatawad ta sala!” 
\p  
\v 4 Piro, nlaman Jesus daw ino iran an na isip daw paambalan din danen an, “Man-o tak gaisip kaw ta malain?  
\v 5 Indi ta darwa na i mas dali nang buaten? Ambalen ko na napatawad en iya na mga sala, o ambalen ko na kanen an mangon daw manaw? Simpri darwa i paryas nang na dali buaten tak iling an tan mabuat paagi nang ta gaem daw uturidad ta Dyos.  
\v 6 Pamatuuran ko ki kyo na Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan may uturidad naan ta kalibutan i na magpatawad ta mga sala.” Dayon, gambal Jesus i ta mama na dili kapanaw, “Mangon ka! Dleen no neggaan no an daw muli.”  
\v 7 Pag-ambal Jesus, gabangon mama an daw guli.  
\v 8 Na nakita ta mga ittaw na nayad en mama ya, sikad gid tingala danen daw gadayaw danen ta Dyos na gaatag ta iling tan na uturidad naan ta ittaw. 
\s1 Pag-umaw Jesus Ki Mateo Na Muyog Ki Kanen 
\r (Marcos 2:13-17; Lucas 5:27-32) 
\p  
\v 9 Pagtapos Jesus ta pagpaayad ta mama ya na dili kapanaw, galin kanen i. Ta iya na pagpanaw, nakita din isya na manugsukot ta buis na ngaran din Mateo na gamungko naan ta bayaran ta buis. Gambal Jesus i ki Mateo, “Muyog ka ki yaken aged kaon isya man ta ake na mga tinudluan.” Pag-ambal Jesus, gatindeg dayon Mateo i daw muyog. 
\p  
\v 10 Na Jesus i gakaan naan ta balay danen Mateo, tama na mga manugsukot ta buis daw makasasala na mga ittaw na gabot dya.\f + \fr 9:10 \ft Mga manugsukot ta buis pabilang na makasasala na mga ittaw tenged katamaan ki danen gapangwarta nang ta iran an na pagsirbisyo para ta gubirno ta Roma.\f* Gakaan danen an na duma ki kanen daw iya na mga tinudluan.  
\v 11 Na nakita ta mga Pariseo dya na Jesus i gakaan duma ta makasasala na mga ittaw, painsaan danen iya an na mga tinudluan, “Man-o tak inyo na mistro gakaan duma ta mga manugsukot ta buis daw makasasala na mga ittaw?”  
\v 12 Na namatian Jesus insa ya danen, sabat din, “Mga ittaw na miad iran na lawa ula gakinanglan ta duktor. Piro, mga ittaw an a na may masakit, danen gakinanglan ta duktor.  
\v 13 Intindien nyo gid ta miad ambal an ta Dyos naan ta sinulat na pulong din, ‘Mas gusto ko na may kaluoy kaw ta kada isya kaysa may paalad kaw ki yaken.’\f + \fr 9:13 \ft Oseas 6:6\f* Nyan na ula a giling di para manggat ta mga ittaw na salig danen na matareng danen an. Giling a di para manggat ta mga ittaw na makasasala aged magsunod danen an ki yaken.” 
\s1 Insa Parti Ta Pagpwasa 
\r (Marcos 2:18-22; Lucas 5:33-39) 
\p  
\v 14 Gaprani ki Jesus pila na mga tinudluan Juan na manugbautismo. Gambal danen, “Pirmi kay ame gapwasa daw yon man mga Pariseo an, piro man-o tak imo na mga tinudluan ula gapwasa?”  
\v 15 Sabat Jesus, “Daw may kumbira ta kasal, impusibli na mga paimbitar an mangasebe mintras mama na bag-o kasal anen pa don duma ki danen! Piro, mabot adlaw na mama an na bag-o nang kasal kamangen naan ki danen. Yon en uras na danen an magpwasa.”\f + \fr 9:15 \ft Paanggid na paisturya Jesus beet ambalen na ula gapwasa mga tinudluan din tak kanen an naan pa duma ki danen.\f* 
\p  
\v 16 Gambal pa Jesus i ki danen, “Ula bisan kino na gatupak ta bag-o na tila na ula pa nabunaki naan ta daan na bayo tak mag-itad tinai ya naan ta bayo daw magbakod pa gid gisi an ta bayo tenged gakeddet tupak ya.  
\v 17 Iling man tan, ula bisan kino na gaugsak ta bag-o na bino na dili pa iseg na gabula pa naan ta daan na ugsakan na langgit na ula en gainat.\f + \fr 9:17 \ft Ta timpo Jesus, bino isya na inemen na nabuat na alin ta ubas. Ugsakan ta bino nauman alin ta langgit ta kanding.\f* Daw iling tan buaten din, mabustik ugsakan tenged ta pagbula ta bino. Muyak bino ya daw masamad man ugsakan an. Dapat bag-o buat na bino iugsak naan ta bag-o buat na ugsakan na langgit na gainat pa aged paryo danen an na dili maino.”\f + \fr 9:17 \ft Mga paanggid na paisturya Jesus beet ambalen na dili dapat idugang nang mga patudlo Jesus naan ta mga patudlo ta mga Pariseo. Dapat iya nang Jesus na mga patudlo sunuron an.\f* 
\s1 Bata Ta Isya Na Manugdumala Daw Bai Na Gatandeg Ta Bayo Jesus 
\r (Marcos 5:21-43; Lucas 8:40-56) 
\p  
\v 18 Na gambal pa Jesus i naan ta mga tinudluan Juan na manugbautismo, may isya na gadumala ta balay tipunan na gabot daw galuod naan ta tubangan Jesus. Gapakiluoy kanen an ki Jesus, “Bag-o nang napatay ake na bata na bai. Miling ki naan ta ame na balay. Daw maimo nang, itungtong no imo na lima naan ki kanen para mabui.”  
\v 19 Gatindeg Jesus i daw muyog ki kanen. Gakuyog man mga tinudluan Jesus. 
\p  
\v 20 Na gapanaw pa danen Jesus, may isya na bai na gaprani ki kanen naan dapit ta iya na tudtod. Bai ya, iya na rigla ula gapeet ta usto seled ta dusi anyos. Pagprani din ki Jesus, patandeg din bungay-bungay ta sidsid ta bayo na pangkablay Jesus  
\v 21 tak naan ta iya na isip, “Daw matandeg ko nang iya na bayo, mayad a gid.”  
\v 22 Pagtandeg ta bai ta bayo Jesus, galiso Jesus i daw nakita din bai ya daw ambal din, “Kay, malipay ka! Tenged ta imo na pagsalig, nayad ka.” Pag-ambal Jesus, nayad dayon bai ya. 
\p  
\v 23 Pag-abot danen Jesus naan ta balay ta mama na gadumala ta balay tipunan, nakita Jesus mga manugtukar ta plawta para ta pug-aw daw tama na mga ittaw na gasinaba.  
\v 24 Gambal kanen an ta mga ittaw, “Mwa kaw anay. Bata an dili patay. Gatunuga nang kanen an.” Piro, patatawaan nang ta mga ittaw Jesus i.  
\v 25 Na napagwa en mga ittaw ya, dayon man selled Jesus i naan ta kwarto na naan dya patay an na bata. Pabitan din lima ta bata daw dayon gabangon bata an.  
\v 26 Balita parti ta pagpaayad din ta bata ya galapta ta tanan na banwa na dani ta Capernaum. 
\s1 Pagpaayad Jesus Ta Darwa Na Bulag 
\p  
\v 27 Pag-alin Jesus ta lugar na naan dya paayad din bata ya, may gasunod ki kanen na darwa na mama na bulag. Gasinggit danen an ki kanen, “Apo Ari David!\f + \fr 9:27 \ft Ta timpo Jesus, daw may mag-ambal \fq Apo Ari David, \ft beet ambalen \fq Pinili Ta Dyos Na Mag-ari \ft na yon man Jesus. Pwidi nyo mabasa parti ta \fq Pinili Ta Dyos Na Mag-ari \ft naan ta Mga Ambal Na Pasaysay.\f* Maluoy ka ki kami!” 
\p  
\v 28 Na gaselled Jesus naan ta balay na dayunan din, darwa ya na bulag gaprani ki kanen. Gainsa kanen ki danen, “Gapati kaw na mapaayad ta kyo?” Sabat danen, “Ee, Ginuo.”  
\v 29 Pagsabat danen, patandeg din iran na mata daw mambal, “Pabuat ko ni para ki kyo tenged ta inyo na pagsalig ki yaken.”  
\v 30 Dayon, kakita en danen an. Paambalan din danen an na dili mugid ta bisan kino parti ta pagpaayad din ki danen.  
\v 31 Piro, ta iran na pagpanaw, pasugid danen ta mga ittaw naan ta tanan na banwa na dani ta Capernaum parti ta pagpaayad din ki danen. 
\s1 Pagpaayad Jesus Ta Isya Na Apa 
\p  
\v 32 Pag-alin ta darwa na bulag naan ki Jesus, may padala naan ki kanen na isya na mama na apa tak naseddepan ta malain na ispiritu.  
\v 33 Papagwa Jesus malain ya na ispiritu daw apa an kambal en. Gatingala gid mga ittaw an daw gambal, “Ula kay pa kakita na paryo tan naan ta bilog na nasyon Israel.”  
\v 34 Piro, mga Pariseo an gambal, “Napagwa din mga malain na ispiritu paagi ta gaem na alin ta pangulo ta mga malain na ispiritu.” 
\s1 Naluoy Jesus i Ta Mga Ittaw 
\p  
\v 35 Galibot Jesus i ta tanan na mga syudad daw banwa naan ta Galilea daw gatudlo naan ta mga balay tipunan ta mga Judio. Pasugid din miad na balita parti ta pagdumala ta Dyos daw paayad din man mga ittaw maskin ino iran na masakit daw dipirinsya ta lawa.  
\v 36 Na nakita Jesus tama na mga ittaw na giling ki kanen, naluoy kanen an tak tama na bellay iran na naagian daw ula danen an dangepan. Danen an paryo ta mga karniro na ula manugbantay.  
\v 37 Gaisturya kanen ta isya na paanggid naan ta iya na mga tinudluan, “Paryo may sikad lapad na anien, piro pila nang na mga ittaw gaani.  
\v 38 Gani, naan kaw mangabay ta ittaw na gapaani na magpadala kanen an ta dugang pa na mga mag-ani.”\f + \fr 9:38 \ft Paanggid na paisturya Jesus beet ambalen na tama pa na mga ittaw na kinanglan magpasakep ta pagdumala ta Dyos, piro pila nang na mga ittaw gatudlo parti ta pagdumala ta Dyos. Gani, dapat mga tinudluan Jesus mangabay naan ta Dyos na magpadala ta dugang pa na mga magtudlo.\f* 
\c 10  
\s1 Dusi Na Apustulis Jesus 
\r (Marcos 3:13-19; Lucas 6:12-16) 
\p  
\v 1 Paumaw Jesus dusi din na apustulis na magtipon naan ki kanen daw patagan din danen an ta uturidad aged magpagwa ta mga malain na ispiritu na naan ta mga ittaw daw magpaayad man ta mga may masakit maskin ino iran na masakit daw lain na batyag.  
\v 2 Yi ngaran ta dusi na apustulis: una Simon na paumaw man na Pedro daw iya na utod na Andres, sunod mag-utod na Santiago daw Juan na mga kabataan Zebedeo,  
\v 3 Felipe, Bartolome, Tomas, Mateo na manugsukot ta buis, Santiago na bata Alfeo, Tadeo,  
\v 4 Simon na Makabanwa, daw Judas Iscariote\f + \fr 10:4 \ft Iscariote i dili apilyido Judas. \fq Iscariote \ft beet ambalen taga-Keriote tak Keriote banwa na alinan din.\f* na ta uryan magtraydor ki Jesus. 
\s1 Pagsugo Jesus Ta Dusi Na Apustulis 
\r (Marcos 6:7-13; Lucas 9:1-6) 
\p  
\v 5 Pasugo Jesus dusi din na apustulis daw paambalan, “Dili kaw miling naan ta mga lugar ta mga dili-Judio daw naan ta mga banwa ta mga Samaritano.  
\v 6 Miling kaw ta mga paryo nyo na ittaw na linai Israel tak paryo danen an narwad na mga karniro.  
\v 7 Maski indi kaw munta, iwali nyo iling ti, ‘Anduni abot en upurtunidad na makapasakep kaw ta papaabot na pagdumala ta Dyos.’  
\v 8 Magpaayad kaw ta mga may masakit daw magbui kaw ta mga napatay. Magpaayad kaw man ta mga may segeng na masakit ta langgit daw magpagwa kaw ta mga malain na ispiritu naan ta mga ittaw. Tenged libri nang nabaton nyo na uturidad alin ki yaken aged matuman nyo ubra na paambal ko ki kyo, dapat libri nang man inyo na tabang ta mga ittaw.  
\v 9 Dili kaw magdala ta kwarta na bisan blawan, pilak, daw tambaga naan ta inyo na puyo-puyo.  
\v 10 Ta inyo na pagpanaw, dili kaw magdala ta binagteng, mga mlaan, pangsili na sandal, daw tungkod tak mga manug-ubra an dapat gid na tagan ta iran na kinanglanen para mabui. 
\p  
\v 11 “Bisan indi kaw munta na banwa daw baryo, mangita kaw ta dayunan nyo naan ta miad na ittaw daw magtinir kaw dya keteb na malin kaw ta iran na lugar.  
\v 12 Pagselled nyo ta balay, mag-atag kaw ta bindisyon ta mga ittaw dya.  
\v 13 Daw dayad iran na pagbaton ki kyo, matuman gid bindisyon nyo na mabaton danen katawwayan na alin ta Dyos. Piro, daw dili dayad iran na pagbaton, bawien nyo inyo an na bindisyon.  
\v 14 Daw dili kaw batunon ta mga ittaw naan ta isya na banwa daw dili man danen matian inyo na mga ambal, malin kaw dya. Ta inyo na pag-alin ta iran na panimalay daw banwa, ipakita nyo na papadpad nyo yab-ok an ta inyo na mga batiis na alin ta iran na banwa.\f + \fr 10:14 \ft Naan ta Marcos 6:11, Lucas 9:5, 10:11 daw Mga Binuatan 13:51 pwidi nyo mabasa parti ta pagpadpad ta yab-ok naan ta batiis bilang pamatuod kuntra ta mga ittaw na ula danen pabatuna upurtunidad na mapamatian danen miad na balita.\f* 
\v 15 Dapat gid iling tan buaten nyo aged mapaandaman nyo danen an. Sugiran ta kyo na daw mabot adlaw na mag-ukom Dyos ta mga ittaw daw kino matareng daw dili matareng, mas gaan pa silot na maageman ta sikad malain na mga ittaw na gaistar naan ta Sodoma daw Gomora\f + \fr 10:15 \ft Naan ta Genesis 19:1-29 pwidi nyo mabasa isturya an parti ta sikad malain na mga pabuat ta mga gaistar naan ta Sodoma anay pa sa.\f* anay pa sa kaysa ta silot ta mga ittaw na dili magbaton ki kyo.” 
\s1 Mga Kabellay Na Maagian Ta Mga Tinudluan Jesus 
\r (Marcos 13:9-13; Lucas 21:12-17) 
\p  
\v 16 Gambal pa Jesus i ta dusi din na apustulis, “Tandaan nyo! Daw naan kaw en ta mga ittaw na ilingan nyo, kyo yan paryo ta daram na mga karniro naan ta tengnga ta pintas na mga ayep.\f + \fr 10:16 \ft Mga ayep na pasambit naan ta birsikulo disi-sais, daw naan ta Inglis paumaw na ‘wolf’. ‘Wolf’ an isya na klasi ta ayep na sura an paryo ta ayam daw naan gistar ta kakauyan.\f* Mag-andam kaw paryo ta bekkessan na pirmi alisto. Paryo ta salampati na daram, dili kaw mag-isip na magbuat ta malain.  
\v 17 Mag-andam kaw tak may mga ittaw na magdakep ki kyo na intriga kaw naan ta mga gadumala ta iran na mga banwa aged usisaen. Kastiguon kaw danen naan ta iran na balay tipunan.  
\v 18 Tenged ta inyo na pagsunod ki yaken, patubangen kaw danen naan ta mga gubirnador daw mga ari. Daw naan dya, magpamatuod kaw naan ki danen daw ta mga dili-Judio man parti ta inyo na pagpati ki yaken.  
\v 19 Ta timpo na madakep kaw, dili kaw magpalibeg daw ino isabat nyo daw ambalen. Ta uras na usisaen kaw, tabangan kaw ta Dyos daw ino inyo na ambalen  
\v 20 tak inyo na ambalen dili alin ki kyo. Inyo na ambalen naan gid alin ta Dyos Ispiritu Santo na padala ta ate na Amay na naan ta langit.” 
\p  
\v 21 Ambal pa Jesus, “Ta yon man na timpo ta kakulian, may mga ittaw na iran na mga utod ipapatay danen paagi ta iran na pagtraydor. Iling man tan buaten ta mga amay naan ta iran na kabataan. Mga bata magbatok ta iran na mga ginikanan daw ipapatay man danen iran na mga ginikanan.  
\v 22 Demetan kaw ta tanan tenged sakep kaw ki yaken. Piro, mga ittaw na magpadayon ta iran na pagpati ki yaken asta ta katapusan ta yon man na timpo, danen an maluwas alin ta lain na mga buat ta mga gakuntra ki danen.  
\v 23 Daw papangabot kaw ta mga gakuntra ki kyo naan ta isya na banwa tenged ta inyo na pagtudlo ta mga ittaw dya, malyo kaw naan ta duma na banwa. Dapat gid na malyo kaw daw sugiran ta kyo na Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan mabot bag-o nyo matapos inyo na ubra na galibot kaw ta inyo na pagtudlo naan ta mga banwa ta Israel. 
\p  
\v 24 “Dili kaw magtingala na kuntraen kaw daw sakiten paryo ki yaken tak ula tinudluan na mas datas iya na katengdanan kaysa ta katengdanan ta iya na mistro daw ula suguon na mas datas iya na katengdanan kaysa ta katengdanan ta iya na amo.  
\v 25 Usto gid daw inagian ta mga tinudluan an magparyo ta inagian ta iran na mistro daw mga suguon ta iran na amo. Daw yaken na mistro nyo paumaw ta mga ittaw na Satanas, mas pa gid lain umaw danen ki kyo na ake na mga tinudluan tak daw ino buaten naan ta amay ta panimalay, mas malain pa mga buaten naan ta mga mimbro ta panimalay.” 
\s1 Daw Kino Dapat Adlekan 
\r (Lucas 12:2-7) 
\p  
\v 26 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Dili kaw madlek ta mga ittaw na magkuntra ki kyo. Tanan na sikrito mlaman daw tanan na tinago mwa ta uryan.  
\v 27 Daw ino ambal ko ki kyo na pasikrito naan ta delem, isugid nyo daw adlaw. Daw ino namatian nyo ki yaken na inay kagi ko, isugid nyo naan ta atep ta balay na tama na mga ittaw kamati.  
\v 28 Dili kaw madlek ta mga ittaw na makapatay ki kyo tak bisan patayen kaw danen, ula danen may mabuat na malain ta inyo na ispiritu. Dyos nang adlekan nyo tak kanen nang may sarang na magsilot ta mga ittaw ta iran na lawa daw ispiritu naan ta impirno.”  
\v 29 Ambal pa Jesus, “Di' ba darwa buok na yupan na derse barato nang na mapalit ta isya nang na sinsilyo na tambaga?\f + \fr 10:29 \ft Sinsilyo na pasambit naan ta birsikulo binti-nuibi, ta timpo Jesus kada isya gabalor ta suol ta tenga uras na ubra ta isya na ittaw.\f* Piro, ula gid bisan isya ki danen na nulog naan ta basak na dili pagbeet ta ate na Amay.  
\v 30 Kyo pa na mga ittaw, dili kaw pabay-an ta Dyos tak asta katamaen ta inyo na buok nlaman din.  
\v 31 Gani, dili kaw madlek tak mas impurtanti kaw kaysa ta tama na yupan.” 
\s1 Pag-ako Na Sakep Ki Jesus 
\r (Lucas 12:8-9) 
\p  
\v 32 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Daw kino mag-ako naan ta tubangan ta mga ittaw na kanen sakep ki yaken, akuon ko naan ta tubangan ta ake na Amay naan ta langit na kanen an sakep ki yaken.  
\v 33 Piro, daw kino mag-ambal naan ta tubangan ta mga ittaw na kanen dili sakep ki yaken, ambalen ko naan ta tubangan ta ake na Amay naan ta langit na kanen an dili sakep ki yaken.” 
\s1 Tenaan Na Magbelagay Mga Ittaw 
\r (Lucas 12:51-53; 14:26-27) 
\p  
\v 34 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Dili nyo isipen na ake na tuyo na giling a di aged magdala ta kalineng naan ta kalibutan i. Tenged ta pag-iling ko di, imbis maglineng naan ta kalibutan i, mga ittaw magkuntraay.  
\v 35 Tenged ta ake na pag-iling di 
\q1 ‘magkuntra bata na mama ta iya na amay, 
\q2 yon man bata na bai ta iya na inay, 
\q2 daw yon man magad na bai ta iya na ugwangan na bai. 
\q1  
\v 36 Iran na mga kuntra mga duma man gyapon danen naan ta iran na panimalay!’\f + \fr 10:36 \ft Mikeas 7:6\f* 
\p  
\v 37 “Daw kino na mas palangga din iya na ginikanan daw iya na mga kabataan kaysa ki yaken, dili ko kanen an mabaton na isya ta ake na mga tinudluan.  
\v 38 Daw kino dili miag na magparyo kanen an ta ittaw na gapas-an ta iya na krus\f + \fr 10:38 \ft Ta timpo Jesus, ittaw na pasintinsyaan ta kamatayen paagi ta paglansang naan ta krus, papas-an ki kanen krus an daw dleen din ta lugar na naan dya kanen an ilansang. Maski bui pa kanen na gapas-an ta krus, paryo en kanen an patay. Gani, \fq gapas-an ta iya na krus \ft beet ambalen na taga-sunod Jesus dapat bilangen din iya na kaugalingen patay en na yon man dili en iya na liag matuman. Iya en Jesus na liag dapat sunuron.\f* tenged iling tan buaten ta ittaw na magsunod ki yaken, dili ko kanen an mabaton na isya ta ake na mga tinudluan.  
\v 39 Daw kino gapalabi ta iya na kabui, mapatay man gyapon. Piro, bisan kino na mag-alad ta iya na kabui tenged ki yaken, maangken din kabui na ula katapusan.” 
\s1 Pagbaton Ta Mga Dayad Na Bales Alin Ta Dyos 
\r (Marcos 9:41) 
\p  
\v 40 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Daw kino magbaton ki kyo na mga tinudluan ko, paryas man na pabaton a din. Daw kino magbaton ki yaken, paryas man na pabaton din gapadala an ki yaken.  
\v 41 Daw kino magbaton ta prupita tak nlaman din na manugsugid ta kabebet-en ta Dyos, sigurado na mabaton din dayad na bales alin ta Dyos na paryas ta nabaton ya ta mga prupita. Daw kino magbaton ta matareng na ittaw tak nlaman din na ittaw an matareng, sigurado na mabaton din dayad na bales alin ta Dyos na paryas ta nabaton ya ta mga matareng.  
\v 42 Sugiran ta kyo na daw kino magbuat ta miad maskin mag-atag ta isya nang na baso na waig na inemen naan ta bisan isya ko na kebes na tinudluan tak nlaman din na ittaw an ake na tinudluan, sigurado gid na mabaton din dayad na bales alin ta Dyos.” 
\c 11  
\s1 Insa Juan Na Manugbautismo Ki Jesus 
\r (Lucas 7:18-35) 
\p  
\v 1 Pagtapos ta pag-ambal Jesus ta dusi din na apustulis, gapanaw kanen i aged magtudlo daw magwali naan ta mga dani na banwa. 
\p  
\v 2 Na Juan ya na manugbautismo naan pa ta prisuan, nabalitaan din parti ta mga pabuat Jesus na Pinili Ta Dyos Na Mag-ari. Tenged ta nabalitaan din, papailing din pila ta iya na mga tinudluan naan ki Jesus aged mag-insa.  
\v 3 Pag-abot danen, gainsa danen ki Jesus, “Kaon kon papaabot nay ya na papangako ta Dyos? Daw dili kaon, may anen pa na duma?”  
\v 4 Sabat Jesus, “Malik kaw ki Juan daw sugiran nyo kanen parti ta mga nakita nyo na pabuat ko daw mga namatian nyo na ambal ko:  
\v 5 mga bulag kakita en, mga piang kapanaw en ta usto, mga ittaw na may segeng na masakit ta langgit naayad en, mga bengngel kamati en, mga patay pabui en, daw nasugid en miad an na balita naan ta mga imol.  
\v 6 Sugiran nyo pa kanen an na may angken na kalipay alin ta Dyos mga ittaw na ula danen patalikuri iran an na pagsalig ki yaken.” 
\p  
\v 7 Na galin mga tinudluan Juan, gambal Jesus parti ki Juan naan ta mga ittaw dya, “Na giling kaw kan-o ki Juan naan ta lugar na ula kabalayan, ino liag nyo na makita? Ittaw na dili pirmaninti iya na isip daw dili man masaligan na paryo ta kugon na paapay-apay nang ta angin? Simpri, dili!  
\v 8 Ino gid liag nyo na makita na giling kaw dya? Mama na gasuot ta maalen na bayo? Simpri, dili! Mga ittaw an na gasuot ta dayad gid na bayo, naan danen gaistar ta mga palasyo.  
\v 9 Ino gid liag nyo na makita? Prupita na manugsugid ta kabebet-en ta Dyos? Simpri, ee! Piro, gambal a ki kyo na Juan ya mas pa ta isya na prupita  
\v 10 tak kanen manugsugid ya na pasambit ta Dyos naan ta iya na sinulat na pulong na kanen gambal, 
\q1 ‘Ipadala ko una ki kaon ake na manugsugid 
\q2 aged ipriparar din agian ta imo na pag-abot.’”\f + \fr 11:10 \ft Malakias 3:1 Naan ta Mateo 3:3 pwidi nyo man mabasa isturya parti ta manugsugid na padala ta Dyos.\f* 
\m  
\v 11 Ambal pa Jesus, “Juan gid manugsugid ya na papadala ta Dyos daw sugiran ta kyo na alin ta una na timpo asta anduni, ta tanan na mga ittaw na natao, ula isya ki danen na may labaw pa na katengdanan kaysa ta katengdanan Juan na manugbautismo. Piro, umpisa ta yi na timpo, ittaw na may pinakababa na katengdanan naan ta tanan na sakep ta pagdumala ta Dyos, iya na katengdanan labaw pa ta katengdanan Juan.  
\v 12 Umpisa pa ta pagwali Juan na manugbautismo asta anduni, gapadayon gid Dyos ta iya na pag-imbitar na mga ittaw magpasakep naan ta iya na pagdumala daw tama na mga ittaw nakumbinsi gid daw dili en mapegengan na magpasakep.  
\v 13 Naan ta Mga Sinulat Ta Mga Prupita daw Mga Sinulat Moises may tudlo na may timpo na mabot na mag-umpisa pagdumala ta Dyos naan ta kalibutan. Pag-abot Juan, umpisa natuman mga ambal ta Dyos paagi ta mga prupita.  
\v 14 Daw patian nyo ambal an ta mga prupita, maintindian nyo na Elias ya na ambal danen na mabot, beet ambalen Juan.\f + \fr 11:14 \ft Pwidi nyo mabasa naan ta Malakias 4:5 parti ki Elias na kanen ya mabot una ta Ginuo.\f* 
\v 15 Daw kino liag magbaton ta ake i na ambal, isipen din gid ta usto namatian din an.” 
\p  
\v 16 Gambal pa Jesus i, “Isipen ta anay daw indi pakumparar mga ittaw an ta yi na timpo. Danen an paryo ta mga bata na gamungko naan ta plasa na dili kuntinto ta maskin ino na ampang. Gambal danen ta mga duma danen na gaampang, 
\q1  
\v 17 ‘Patukaran nay kyo yan ta plawta ta masadya na kanta, 
\q2 piro ula kaw gasayaw! 
\q1 Pakantaan nay kyo yan ta kanta ta kumpanyar ta patay, 
\q2 piro ula kaw gagal.’” 
\m  
\v 18 Ambal man Jesus ta mga ittaw dya, “Iling man tan kyo yan tak ula kaw man gyapon nalipay ki Juan daw ki yaken. Na Juan ya gapwasa daw ula gainem ta bino, ambal nyo, ‘Naseddepan kanen ta malain na ispiritu!’  
\v 19 Piro, na Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan gainem ta bino daw ula gapwasa, ambal nyo, ‘Lagen nyo ittaw i, takab ta pagkaan daw sikad minem. Pirmi kanen gaduma ta mga manugsukot ta buis daw makasasala na mga ittaw!’”\f + \fr 11:19 \ft May pasaysay parti ta \fq mga manugsukot ta buis \ft na pwidi nyo mabasa naan ta ‘footnote’ ta Mateo 5:46. Pwidi nyo man mabasa parti ta \fq makasasala na mga ittaw \ft naan ta Mga Ambal Na Pasaysay.\f* Gambal pa Jesus i ta isya na ambalanen, “Napamatuuran na igo tudlo ya paagi ta pabuat ta mga ittaw na gasunod.” 
\s1 Pag-ukom Ta Dyos Naan Ta Mga Ula Ganelsel 
\r (Lucas 10:13-15) 
\p  
\v 20 Gapadayon Jesus i ta iya na laygay daw gambal kanen kuntra ta mga ittaw naan ta mga banwa na naan din dya nabuat katamaan ta iya na mga katingalaan tak maskin nakita danen mga katingalaan ya, ula man gyapon danen ganelsel daw ula man padilian iran an na mga sala.  
\v 21 Ambal din parti ki danen, “May segeng na silot na maageman ta mga taga-Corazin daw taga-Betsaida! Tama na katingalaan na nabuat ko naan ta iran na mga banwa, piro ula danen an ganelsel daw ula man danen padilii iran an na mga sala. Daw naan ta Tiro daw Sidon pabuat ko mga katingalaan na paryo ta nabuat ko naan ta Corazin daw Betsaida, sigurado na mga taga-Tiro daw taga-Sidon magsuot gid dayon ta bayo na sanot-sanuton daw magbetang ta abo naan ta iran na ulo aged ipakita na ganelsel danen an daw padilian man danen iran an na mga sala.  
\v 22 Sugiran ta kyo na daw mabot adlaw na mag-ukom Dyos an naan ta mga ittaw daw kino matareng daw dili matareng, mas gaan silot ta mga taga-Sidon daw taga-Tiro kaysa ta silot ta mga taga-Corazin daw taga-Betsaida. 
\p  
\v 23 “Mga ittaw man na taga-Capernaum! Salig gid danen na dayawen danen an ta Dyos. Piro, dili din danen an dayawen. Iulog din danen an naan ta Hades na lugar ta mga patay daw naan dya danen an silutan! Daw naan ta Sodoma pabuat mga katingalaan na paryo ta nabuat ko naan ta Capernaum, sigurado na magnelsel danen an daw asta inta anduni may banwa pa na Sodoma.\f + \fr 11:23 \ft Naan ta Genesis 19:1-29 pwidi nyo mabasa isturya an parti ta sikad malain na mga pabuat ta mga gaistar naan ta Sodoma anay pa sa daw parti man ta pagsamad ta Sodoma.\f* 
\v 24 Sugiran ta kyo na daw mabot adlaw na mag-ukom Dyos an naan ta mga ittaw daw kino matareng daw dili matareng, mas gaan silot ta mga taga-Sodoma kaysa ta silot ta mga taga-Capernaum.” 
\s1 Bakod Na Kalipay Jesus 
\r (Lucas 10:21-22) 
\p  
\v 25 Pagtapos ta ambal Jesus, gapangamuyo kanen i, “Amay ko, kaon na manugdumala ta tanan na naan ta langit daw kalibutan, bakod pagdayaw ko an ki kaon. Kamatuuran parti ki kaon na ula no papaintindi ta mga ittaw na maalam daw may datas na iniskwilaan, papaintindi no en ta mga ittaw na paryo ta mga bata na ula kaiskwila.  
\v 26 Ee, Amay ko, nadayaran ka na iling tan imo na pagbeet.” 
\p  
\v 27 Pagtapos Jesus ta pangamuyo, gambal kanen an naan ta mga ittaw dya, “Tanan na alam daw gaem ta ake na Amay patugyan din naan ki yaken. Ula duma na kakala ta iya na Bata daw dili, Amay. Ula duma na kakala ta iya na Amay daw dili, Bata daw duma pa man na mga ittaw na papili ta Bata aged naan ki danen ipakala din iya an na Amay.” 
\p  
\v 28 Ambal pa Jesus, “Kyo tanan na nabellayan daw nabeg-atan gid ta mga pas-anen, magdangep kaw ki yaken aged tagan ta kyo ta katawwayan.\f + \fr 11:28 \fq Mga pas-anen \ft beet ambalen mga sunuran na patudlo ta mga manugtudlo ta mga Judio na sikad bellay na tumanen.\f* 
\v 29 Magpasakep kaw daw magpatudlo man ki yaken na paryo magpas-an kaw ta singkaw alin ki yaken. Iling tan dapat an na buaten nyo tak yaken i maluluy-on daw mapainebesen daw tagan ta kyo ta katawwayan.  
\v 30 Dili bellay magpasakep kaw ki yaken daw magtuman ta ake na tudlo tak paryo magbaton kaw ta singkaw na dili beg-at daw pas-anen na dili bellay na alin ki yaken.” 
\c 12  
\s1 Insa Parti Ta Adlaw Ta Pagpuay 
\r (Marcos 2:23-28; Lucas 6:1-5) 
\p  
\v 1 Paglambay ta pila na mga adlaw, Jesus i daw iya na mga tinudluan gaagi naan ta isya na triguan ta Adlaw Ta Pagpuay. Iya na mga tinudluan nletem daw gaugot danen ta pila na passi ta trigo daw pakaan.  
\v 2 Piro, na nakita ta pila na mga Pariseo na mga tinudluan Jesus gaugot daw gakaan, gambal danen ki kanen, “Lagen no ubra ta imo na mga tinudluan. Pabuat danen kuntra ta mga sugo parti ta Adlaw Ta Pagpuay.”\f + \fr 12:2 \ft Daw Adlaw Ta Pagpuay, tama na ubra na kuntra ta mga sunuran ta mga Judio. Mag-ani an isya na ubra na kuntra. Pwidi nyo mabasa Exodo 34:21. Ta isip ta mga Pariseo kuntra maskin pag-ugot nang an ta trigo tak paryas nang man gyapon ta pag-ani.\f* 
\p  
\v 3 Sabat Jesus, “Paryo kaw inyo na ula kabasa parti ta pabuat Ari David anay pa sa na nletem gid kanen daw iya na mga duma!  
\v 4 Kanen giling naan ta balay ta Dyos daw gakaan ta tinapay na paalad para ta Dyos. Patagan din man iya na mga duma. Piro, maskin mga pari nang patugutan na maan ta tinapay na paalad para ta Dyos, buat ya danen Ari David ula pabilang na kuntra ta mga sugo Moises.\f + \fr 12:4 \ft Naan ta Levitico 24:5-9 pwidi nyo mabasa parti ta tinapay na paalad para ta Dyos. Naan ta 1 Samuel 21:1-6 pwidi nyo mabasa isturya parti ta pabuat ya Ari David na gakaan kanen ta tinapay na paalad para ta Dyos.\f* 
\p  
\v 5 “Paryo kaw inyo na ula kabasa naan ta Mga Sinulat Moises parti ta mga pari na kinanglan mag-ubra naan ta Adlaw Ta Pagpuay. Gasirbi danen ta Dyos naan ta Timplo naan ta Adlaw Ta Pagpuay maskin kuntra ta mga sugo Moises na mubra naan ta Adlaw Ta Pagpuay, piro buat ya danen na mga pari ula pabilang na kuntra ta mga sugo.  
\v 6 Sugiran ta kyo na impurtanti gid mga sugo parti ta Timplo, piro may anen di na mas impurtanti kaysa ta Timplo.  
\v 7 Daw naintindian nyo inta daw ino beet ambalen ta ambal ta Dyos, ula kaw inta gausgar ta duma na ula gabuat ta sala. Iling ti ambal ta Dyos, ‘Mas gusto ko na may kaluoy kaw ta kada isya kaysa may paalad kaw ki yaken.’\f + \fr 12:7 \ft Oseas 6:6\f* 
\v 8 Gani, Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan may uturidad na magbeet daw ino tugot na buaten naan ta Adlaw Ta Pagpuay.” 
\s1 Mama Na Lima Din An Kimay 
\r (Marcos 3:1-6; Lucas 6:6-11) 
\p  
\v 9 Pagtapos Jesus ta isturya naan ta mga Pariseo ya, gapadayon kanen i ta iya na pagpanaw daw gaselled naan ta balay tipunan na naan dya mga Pariseo na ya gasimba.  
\v 10 Naan dya may mama na isya din an na lima kimay. Gainsa mga Pariseo ki Jesus, “Ino ta imo na isip, naan ta Mga Sinulat Moises patugot na naan ta Adlaw Ta Pagpuay magpaayad ki ta mga ittaw na may masakit?” Iling tan insa ta mga Pariseo tak papangitaan danen kanen i ta sala aged maakusaran.  
\v 11 Sabat din, “Daw isya ki kyo may subuok na karniro na mulog ta lungag naan ta Adlaw Ta Pagpuay, simpri gawaten nyo daw mangen pagwa!  
\v 12 Di' ba ittaw an mas impurtanti kaysa ta karniro? Gani, dili kuntra ta Mga Sinulat Moises na magbuat ki ta miad ta ate na mga duma naan ta Adlaw Ta Pagpuay.” 
\p  
\v 13 Pagsabat Jesus ta mga Pariseo, gambal kanen ta mama ya, “Untayen no imo na lima na kimay.” Dayon, pauntay ta mama iya na lima daw nayad na paryo ta liyo din na lima na ula dipirinsya.  
\v 14 Galin mga Pariseo ya daw gasapol danen an daw ino paagi na Jesus an ipapatay danen. 
\s1 Pinili Ta Dyos Na Magsirbi Ki Kanen 
\p  
\v 15 Na nlaman Jesus na paplanuan kanen i ta mga Pariseo na patayen, galin kanen ta lugar ta mga Pariseo na ya. Tama na mga ittaw gasunod ki kanen daw tanan ki danen na may masakit paayad din.  
\v 16 Paambalan din danen an na dili manugid-sugid parti ki kanen.  
\v 17 Tenged iling tan mga pabuat din, natuman sulat ya Isaias na prupita anay pa sa na Dyos gambal: 
\q1  
\v 18 “Yi ake na pinili aged magsirbi ki yaken. 
\q3 Papalangga ko daw nalipay a gid ki kanen. 
\q2 Ubayan ko kanen an paagi ta ake na Ispiritu. 
\q3 May ibalita kanen an para ta tanan na mga ittaw 
\q2 daw ino paagi na bilangen ko na danen an matareng. 
\q1  
\v 19 Dili kanen magdiskas 
\q3 daw dili man minggit naan ta mga ittaw. 
\q2 Dili man kanen an mamatian 
\q3 na gambal na iya na kagi biskeg naan ta mga dalan. 
\q1  
\v 20 Miad kanen an daw magtabang man ta mga ittaw 
\q3 na galuya iran an na pagsalig 
\q2 na paryo kanen an ta ittaw na ula gabali ta tanem na gaapay 
\q3 daw ula man gapatay ta lampraan na gapaleng-paleng. 
\q2 Padayunon din iya na buat na iling tan 
\q3 asta matuman ake na liag 
\q2 na mga ittaw bilangen ko na matareng. 
\q1  
\v 21 Naan ki kanen paglaem ta tanan.”\f + \fr 12:21 \ft Isaias 42:1-4\f* 
\m Yon ambal ta Dyos naan ta sinulat Isaias. 
\s1 Gaem Jesus Ta Pagpagwa Din Ta Mga Malain Na Ispiritu 
\r (Marcos 3:20-30; Lucas 11:14-23; 12:10) 
\p  
\v 22 May mama na naapa daw nabulag tak naseddepan ta malain na ispiritu. Padala kanen i naan ki Jesus daw paayad Jesus kanen i na kaambal dayon daw kakita.  
\v 23 Tanan gatingala daw gambal, “Yi taan en Apo Ari David na papaabot ta.”\f + \fr 12:23 \ft May pasaysay parti ta \fq Apo Ari David \ft na pwidi nyo mabasa naan ta ‘footnote’ ta Mateo 9:27.\f* 
\p  
\v 24 Piro, na namatian ta mga Pariseo ambal ya ta mga ittaw, gambal danen an, “Nyan na ittaw gapagwa ta mga malain na ispiritu paagi nang ta gaem na alin ki Satanas na pangulo ta mga malain na ispiritu.”  
\v 25 Nlaman Jesus iran an na isip daw gambal kanen ki danen, “Daw mga sinakepan ta isya na kaarian magkuntraay, iran na kaarian dili magpadayon. Daw mga ittaw na naan ta isya na syudad magkuntraay, dili magpadayon iran na syudad. Iling man tan matabo daw mga ittaw na naan ta isya na panimalay magkuntraay.  
\v 26 Daw palayasen Satanas iya na mga sinakepan, pakuntra din iya an na kaugalingen. Daw iling tan, dili magpadayon iya an na pagdumala.  
\v 27 Ambal nyo na naan alin ki Satanas gaem an ta ake na pagpagwa ta mga malain na ispiritu, piro indi alin gaem ya ta inyo na mga tinudluan ta iran na pagpagwa ta mga malain na ispiritu? Simpri alin ta Dyos! Danen an pamatuod na sala gid inyo an na ambal tak iran na gaem daw ake paryas nang na alin ta Dyos.  
\v 28 Tenged papagwa ko mga malain an na ispiritu paagi ta gaem ta Dyos Ispiritu Santo, beet ambalen na gabot en naan ki kyo papaabot nyo na pagdumala ta Dyos.” 
\p  
\v 29 Ambal pa Jesus, “Daw may ittaw na liag melled daw mamang ta mga pagkabetang naan ta balay ta iseg na ittaw, impusibli na kaselled kanen an daw dili din anay magapos iseg ya na ittaw. Daw nagapos en, sigurado gid na makamang din en mga pagkabetang naan ta balay.”\f + \fr 12:29 \ft Naan ta paanggid na paisturya Jesus \fq iseg na ittaw \ft beet ambalen Satanas. \fq Ittaw na gagapos ta iseg na ittaw \ft beet ambalen Jesus.\f* 
\p  
\v 30 Ambal pa Jesus, “Daw kino na ula gatabang ki yaken ta ake na ubra, kanen gakuntra ki yaken na paryo kanen ta ittaw na imbis na mabang ta pagtipon ta mga karniro, gatabog ki danen na magpadyo.  
\v 31 Sugiran ta kyo na bisan ino na mga sala ta mga ittaw daw mga ambal danen na malain kuntra ta Dyos, mapatawad pa. Piro, mga ambal danen na malain kuntra ta Dyos Ispiritu Santo, dili mapatawad.  
\v 32 Daw kino mag-ambal ta malain kuntra ki Yaken Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan, mapatawad pa ta Dyos. Piro, daw kino mag-ambal ta malain kuntra ta Dyos Ispiritu Santo, dili mapatawad naan ta yi na timpo daw dili man mapatawad naan ta timpo na mabot.”\f + \fr 12:32 \ft Pwidi nyo mabasa parti ta \fq yi na timpo \ft daw \fq timpo na mabot \ft naan ta Mga Ambal Na Pasaysay daw ngitaen nyo ambal na \fq yi na timpo.\f* 
\s1 Mga Ambal Na Miad Daw Malain 
\r (Lucas 6:43-45) 
\p  
\v 33 Gambal pa Jesus i, “Daw dayad kaoy an, simpri dayad man iya na bunga. Daw lain kaoy an, simpri lain man iya na bunga. Mga kaoy makala paagi ta iran na bunga.  
\v 34 Kyo na malain! Paryo kaw ta mga bata ta bekkessan na dalitan!\f + \fr 12:34 \ft Ta timpo Jesus, ta isip ta mga Judio malain na ittaw paanggid naan ta bekkessan.\f* Impusibli na mag-ambal kaw ta maskin ino na miad paryo ta kaoy na lain impusibli na magbunga na dayad tak daw ino naan ta isip ta ittaw, yon man ambalen din.  
\v 35 Ittaw na miad, pirmi man miad mga paambal din tak tanan na naan ta iya na isip miad. Ittaw na malain, pirmi man malain mga paambal din tak tanan na naan ta iya na isip malain.  
\v 36 Sugiran ta kyo na naan ta adlaw na mag-ukom Dyos an ta mga ittaw daw kino matareng daw dili matareng, kyo manabat naan ki kanen tenged ta inyo na mga ambal na malain na dapat ula nyo inta ambala  
\v 37 tak dipindi ta inyo na mga naambal daw silutan kaw, daw dili.” 
\s1 Pangayo Na Jesus Magbuat Ta Katingalaan 
\r (Marcos 8:11-12; Lucas 11:29-32) 
\p  
\v 38 May mga Pariseo daw manugtudlo ta Mga Sinulat Moises na gambal ki Jesus, “Mistro, liag nay na magbuat ka ta katingalaan aged makita nay pamatuod na papadala ka ta Dyos.”  
\v 39 Sabat Jesus, “Mga ittaw ta yi na timpo malain daw gatalikod ta Dyos. Papangitaan a danen ta katingalaan na buat aged may pamatuod para ki danen na papadala a ta Dyos. Piro, ula duma na katingalaan na ipakita ki danen daw dili, katingalaan ya na natabo ki Jonas na prupita anay pa sa.  
\v 40 Seled ta tallo adlaw daw tallo kilem naan Jonas ya ta gettek ta sikad bakod na sidda daw kagwa man na bui. Paryo man tan, Kanen Na Alin Ta Langit naan ta lebbengan ta tallo adlaw daw tallo kilem daw magwa man na bui.\f + \fr 12:40 \ft Naan ta Jonas 1:17 daw 2:10 pwidi nyo mabasa parti ta katingalaan na natabo ki Jonas.\f* 
\v 41 Daw mabot adlaw na mag-ukom Dyos an ta tanan na mga ittaw daw kino matareng daw dili matareng, naan dya mga taga-Ninive ya na nabui anay pa sa ta timpo Jonas mindeg daw magpamatuod na igo gid na silutan ta Dyos mga ittaw an ta yi na timpo. Mga taga-Ninive ya may matareng na magpamatuod ta iling sa tak ganelsel daw padilian danen iran an na mga sala na kamati danen ta wali Jonas.\f + \fr 12:41 \ft Naan ta Jonas 3:1-10 pwidi nyo mabasa parti ta pagnelsel ta mga taga-Ninive.\f* Piro anduni, anen di en isya i na mas labaw pa iya na katengdanan kaysa ta katengdanan Jonas, piro ula kaw gapati ki kanen.  
\v 42 Daw mabot adlaw na mag-ukom Dyos an ta tanan na mga ittaw daw kino matareng daw dili matareng, naan dya Rayna ya na alin ta Sur mindeg daw magpamatuod na igo gid na silutan ta Dyos mga ittaw an ta yi na timpo. Kanen an may matareng na magpamatuod ta iling sa tak anay pa sa kanen gabyai na naan pa alin ta sikad madyo na lugar aged mamati ta tudlo Ari Solomon na maalam gid. Piro anduni, anen di en isya i na mas labaw pa iya na katengdanan kaysa ta katengdanan Ari Solomon, piro ula kaw gapati ki kanen.” 
\s1 Pagbalik Ta Malain Na Ispiritu Naan Ta Ittaw Na Naalinan Din 
\r (Lucas 11:24-26) 
\p  
\v 43 Gaisturya Jesus i ta alimbawa, “May malain na ispiritu na gagwa ta ittaw na paseddepan din. Paggwa din, giling kanen an naan ta mara na lugar aged mangita ta mapuayan. Piro, ula kanen may nakita.  
\v 44 Gaisip kanen an, ‘Miad pa na malik a naan ta ittaw ya na naalinan ko.’ Pagbalik din naan ta ittaw ya, nakita din na paryo ta balay na bakanti, limpyo daw ayos.  
\v 45 Gagwa isab kanen an naan ta ittaw ya aged mangita ta pitto na mas malain pa na ispiritu kaysa ki kanen. Pagkita din, danen tanan gaseddep naan ta ittaw ya daw gatinir dya ta lugay. Mas lain pa gid uryan an na kaimtangan ta ittaw ya kaysa ta una. Iling man tan matabo ta malain na mga ittaw ta yi na timpo. Gadugang pa gid iran an na malain na buat daw isip tak ula danen ganelsel ta iran na mga sala na namatian danen miad na balita.” 
\s1 Mga Kauturan Jesus 
\r (Marcos 3:31-35; Lucas 8:19-21) 
\p  
\v 46 Na gambal pa Jesus i ta mga ittaw, gabot iya na mga utod na mama daw iya na inay. Gatindeg danen an naan ta gwa tak may ambalen danen ki kanen.  
\v 47 May gambal ki kanen, “Naan ta gwa imo ya na inay daw mga utod. May ambalen danen an ki kaon.” 
\p  
\v 48 Gainsa Jesus i ta ittaw na gambal ki kanen, “Kino ake an na inay daw mga utod?”  
\v 49 Pag-insa din, patudlo din iya na mga tinudluan daw mambal, “Yi danen i pabilang ko na ake na inay daw mga utod  
\v 50 tak daw kino mga gasunod ta kabebet-en ta ake na Amay na naan ta langit, danen pabilang ko na ake na utod daw inay.” 
\c 13  
\s1 Mangunguma Na Gasabwag 
\r (Marcos 4:1-20; Lucas 8:4-15) 
\p  
\v 1 Yon man na adlaw na gatudlo Jesus i ta iya na mga tinudluan naan ta isya na balay, galin kanen i dya daw megbeng naan kilid ta Dagat Galilea daw gamungko dya.  
\v 2 Sikad tama na mga ittaw giling dya daw gatipon naan ki kanen. Tenged sikad tama ittaw, gasakay kanen i naan ta buti daw mungko. Mga ittaw an a, gatindeg naan ta dagsayan.  
\v 3 Tama iya na paambal ki danen paagi ta mga paanggid na isturya na paryo ti: “Mamati kaw! May mangunguma na giling naan ta iya na uma aged magsabwag ta binni.  
\v 4 Ta iya na pagsabwag, may mga binni na katupa naan ta dalan. Mga yupan gaprani daw mga binni an ubos danen ta tuktok.  
\v 5 Duma an na binni katupa naan ta batuan na may tappaw nang na basak. Tenged tappaw nang, ula nang lugay nanlisok en mga binni an.  
\v 6 Na ugto-adlaw en, galayeng daw gakeseg tak babaw nang mga gamot an.  
\v 7 Duma man an na binni katupa naan ta basak na natubuan ta mga telleken na lamunon. Na gatubo en mga lamunon, nalemmes mga binni ya na gatubo.  
\v 8 Piro, duma pa gid na binni katupa naan ta dayad na basak daw gatubo, gabakod daw namunga. May bunga na gapungpong ta isya gatos na passi, may anen man sisinta daw may anen man trinta.”  
\v 9 Gambal pa Jesus i, “Daw kino liag magbaton ta ake i na ambal, isipen din gid ta usto namatian din an.” 
\p  
\v 10 Gaprani mga tinudluan Jesus ki kanen daw gainsa, “Man-o tak gagamit ka ta mga paanggid na isturya ta imo na pag-ambal naan ta mga ittaw?”  
\v 11 Sabat Jesus, “Kyo na mga tinudluan ko patagan ta Dyos ta pribiliyo na maintindian nyo mga ula din pasugira anay pa sa parti ta iya na pagdumala. Piro, duma na mga ittaw ula din paatagan  
\v 12 tak daw kino kaintindi daw gapati ta ake na mga patudlo parti ta pagdumala ta Dyos, dugangan pa gid ta Dyos asta na magtama iya an na maintindian. Piro, daw kino ula gapati, bawian pa ta Dyos kanen an daw ino na naintindian din parti ta pagdumala ta Dyos.  
\v 13 Yon na gatudlo a paagi ta mga paanggid na isturya naan ta duma na mga ittaw tak maski patan-aw danen ta miad ake na mga buat, ula man gyapon kaintindi daw ino beet ambalen. Maski namatian danen ta miad ake na mga patudlo, paryas ula man gyapon danen an kamati daw ula man gyapon kaintindi.  
\v 14 Tenged iling tan danen an, natuman en sulat ya Isaias na prupita anay pa sa na Dyos gambal, 
\q1 ‘Maski mamati kaw pa ta miad daw magtan-aw, 
\q2 dili kaw man gyapon kaintindi daw ino beet ambalen. 
\q1  
\v 15 Yi na mga ittaw, dessen iran na ulo. 
\q2 Gapabengngel nang danen an daw gapabulag-bulag 
\q2 aged paryas na ula danen an kakita, kamati daw kaintindi 
\q3 tak basi daw maintindian danen, magnelsel daw marani ki yaken 
\q3 daw patawaren ko danen an.’”\f + \fr 13:15 \ft Isaias 6:9-10\f* 
\m  
\v 16 Ambal man Jesus, “Iling tan duma na mga ittaw, piro may bakod kaw na pribiliyo tak kakita kaw ta ake na mga buat daw kamati man ta ake na ambal.  
\v 17 May bakod kaw gid na pribiliyo daw sugiran ta kyo na anay pa sa tama na manugsugid ta kabebet-en ta Dyos daw mga dyusnon na ittaw na gaandem na makita danen mga buat na nakita nyo, piro ula bisan isya ki danen kakita. Liag man danen na mamatian mga ambal na namatian nyo, piro ula bisan isya ki danen kamati.” 
\p  
\v 18 Ambal pa Jesus, “Matian nyo daw ino beet ambalen ta paanggid na isturya ta mangunguma na gasabwag.  
\v 19 Isya na ittaw kamati ta tudlo parti ta pagdumala ta Dyos, piro ula kanen kaintindi ta usto. Gabot Satanas daw pakamang din tudlo ya na naan ta isip ta ittaw. Iling tan beet ambalen ta mga binni na katupa naan ta dalan.  
\v 20 Mga binni na katupa naan ta batuan na may tappaw nang na basak paryo ta tudlo parti ta ambal ta Dyos na pamatian ta mga ittaw daw pabaton dayon na may kalipay,  
\v 21 piro iran na pagpati dili terek ta iran na nakem. Paryo danen ta tanem na mga gamot an babaw nang. Gani, ula nang lugay iran na pagpati. Na gabot mga prublima daw papangabot danen ta mga gakuntra ki danen tenged ta iran na pagpati ta tudlo ya, patalikuran danen dayon iran na pagpati.  
\v 22 Mga binni na katupa naan ta natubuan ta mga telleken na lamunon paryo ta tudlo parti ta ambal ta Dyos na pamatian ta mga ittaw, piro nalipatan danen tudlo ya tenged gapalibeg danen parti ta pangabui daw gangabot man na magmanggaranen. Ula en pulos iran na pagpati tak ula risulta na paryo danen an ta tanem na ula gabunga.  
\v 23 Mga binni na katupa naan ta dayad na basak paryo ta tudlo parti ta ambal ta Dyos na pamatian ta mga ittaw daw papatian man danen daw may dayad na risulta iran na pagpati. Danen an paryo ta tanem na gapungpong ta bunga na may isya gatos na passi, may sisinta daw may anen man na trinta.” 
\s1 Kilo Na Lamunon Na Gatubo Naan Ta Triguan 
\p  
\v 24 Gaisturya Jesus i ta isya pa na paanggid, “Pagdumala an ta Dyos paryo ta natabo ta isya na mama na gasabwag ta dayad na binni na trigo naan ta iya na uma.  
\v 25 Piro, isya na kilem na gatunuga pa mga ittaw, giling iya na kuntra naan ta uma ya daw pasabwagan ta binni ta lamunon na kilo na daw lagen paryo man ta trigo. Pagtapos ta pagsabwag, guli iya na kuntra.  
\v 26 Na gatubo en trigo ya daw gamunga, nakala man en daw indi sa mga lamunon.  
\v 27 Mga suguon ta tag-iya ta uma giling ki kanen daw gambal, ‘Amo, di' ba dayad na binni imo na pasabwag naan ta imo na uma? Man-o taan tak may anen man dya kilo na mga lamunon?’  
\v 28 Sabat din, ‘Pasabwag ta kuntra.’ Insa danen, ‘Gusto no na bud-uton nay mga lamunon an?’  
\v 29 Sabat din, ‘Dili nang anay. Daw bud-uton nyo, basi madapil trigo an.  
\v 30 Bay-an nyo nang anay asta na mabot uras ta tag-ani. Daw tag-ani en, suguon ko mga manug-ani an na bud-uton danen kilo an na mga lamunon daw begkesen aged sunugon. Piro trigo an a, tipunon danen daw itago naan ta ake na budiga.’” 
\s1 Binni Na Mustasa 
\r (Marcos 4:30-32; Lucas 13:18-19) 
\p  
\v 31 Gaisturya Jesus i ta isya pa man na paanggid, “Pagdumala an ta Dyos paryo ta natabo ta binni na mustasa\f + \fr 13:31 \ft Naan ta lugar ta mga Judio ta timpo Jesus, mustasa an isya klasi na kaoy. Ula pagulay, piro liso ta mustasa pagamit na panglasa.\f* na patanem ta isya na ittaw naan ta iya na uma.  
\v 32 Yi na binni pinakatise ta tanan na binni. Piro, na gatubo en, mas pa bakod kaysa ta tanan na tanem na gulay daw naimo na bakod na kaoy. Bisan mga yupan an gatugdon daw gasalag naan ta iya na mga sanga.” 
\s1 Pampaabok Ta Tinapay 
\r (Lucas 13:20-21) 
\p  
\v 33 Gaisturya Jesus i ta isya pa gid na paanggid, “Pagdumala an ta Dyos paryo ta natabo ta tise na pampaabok ta tinapay na palaket ta isya na bai naan ta tama na arina na bali tallo sekeb ta bakod na sekeban.\f + \fr 13:33 \ft Sekeban na pasambit naan ta birsikulo trintay-tris, ta timpo Jesus kada isya pwidi maugsakan ta tama na arina na paryo ta katamaen ta pitto kilo.\f* Maskin tama arina an, napaabok man gyapon tanan.” 
\s1 Ambal Jesus Parti Ta Iya Na Pag-isturya Ta Mga Paanggid 
\r (Marcos 4:33-34) 
\p  
\v 34 Na gatudlo Jesus i naan ta mga ittaw parti ta pagdumala ta Dyos, tanan na panudluon din paagi nang ta mga paanggid. Ula kanen gatudlo ki danen daw dili, paagi nang ta mga paanggid.  
\v 35 Ta iya na pag-isturya ta mga paanggid, natuman sinulat ya ta isya na prupita anay pa sa, 
\q1 “Mag-ambal a ki danen paagi ta mga paanggid. 
\q2 Mag-ambal a parti ta mga ula pa nlami ta mga ittaw 
\q2 alin pa ta pagbuat ta kalibutan.”\f + \fr 13:35 \ft Mga Salmo 78:2\f* 
\s1 Pagsaysay Jesus Parti Ta Paanggid Ta Kilo Na Lamunon 
\p  
\v 36 Pagtapos Jesus ta pag-isturya ta mga paanggid, padilian din mga ittaw na patudluan din daw gaselled naan ta balay na iya na dayunan. Gaprani iya na mga tinudluan daw gainsa, “Pwidi kay no sugiran daw ino beet ambalen ta paanggid ya parti ta kilo na lamunon.”  
\v 37 Sabat din, “Ittaw ya na gasabwag ta dayad na binni beet ambalen Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan.  
\v 38 Uma ya beet ambalen kalibutan i. Dayad ya na binni beet ambalen mga ittaw na sakep ta pagdumala ta Dyos daw kilo ya na lamunon, mga sakep ta pagdumala Satanas.  
\v 39 Kuntra ya na gasabwag ta binni ta kilo na lamunon beet ambalen Satanas. Tag-ani ya beet ambalen pag-ukom ta Dyos naan ta katapusan ta yi na timpo\f + \fr 13:39 \ft Pwidi nyo mabasa parti ta \fq yi na timpo \ft naan ta Mga Ambal Na Pasaysay.\f* daw mga manug-ani ya, danen mga angil ta Dyos.  
\v 40 Pag-ukom an ta Dyos ta katapusan paryo ta pagtipon daw pagsunog ta kilo na lamunon na pabud-ot.  
\v 41 Ta timpo ta pag-ukom ta Dyos, Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan magpadala ta iya na mga angil aged tanan na gatintar daw tanan man na gabuat ta malain tipunon danen daw belagen naan ta mga ittaw na iya na padumalaan.  
\v 42 Mga ittaw na malain ipilak ta mga angil naan ta apoy na gadaba-daba daw naan dya mangagal ta tudo daw magbaggit ta iran na ngipen.  
\v 43 Mga gapasakep ta pagdumala ta Dyos, naan danen ta kaarian ta ate na Amay na paryo danen an ta adlaw na gasilak gid. Daw kino liag magbaton ta ake i na ambal, isipen din gid ta usto namatian din an.” 
\s1 Manggad Na Nakita Naan Ta Uma Daw Pirlas Na Maalen 
\p  
\v 44 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Pagdumala an ta Dyos paryo ta natabo ta manggad na nalebbeng naan ta isya na uma. Manggad an nakita ta isya na ittaw daw patampekan din isab. Ta iya na kalipay guli kanen daw pabligya din tanan din na pagkabetang daw papalit uma ya.” 
\p  
\v 45 Ambal pa Jesus, “Isab, pagdumala an ta Dyos paryo ta natabo daw isya na nigusyanti gangita ta dayad na mga pirlas.  
\v 46 Pagkita din ta dayad na pirlas na sikad maal, guli kanen an daw pabligya tanan din na pagkabetang daw papalit din pirlas ya.” 
\s1 Mga Sidda Na Naapas Naan Ta Pukot 
\p  
\v 47 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Isya pa na paanggid. Pagdumala an ta Dyos paryo ta natabo daw may pukot na pataktak naan ta dagat daw klasi-klasi na mga sidda naapas.  
\v 48 Na tama en apas naan ta pukot, pabatak ta mga mananagat daw dleen ta baybay. Gapungko danen daw papili dayad an na mga sidda daw paugsak naan ta bangkat. Piro, dili dayad na mga sidda papilak.  
\v 49 Iling man tan matabo ta mga ittaw ta pag-ukom ta Dyos naan ta katapusan ta yi na timpo.\f + \fr 13:49 \ft Pwidi nyo mabasa parti ta \fq yi na timpo \ft naan ta Mga Ambal Na Pasaysay.\f* Mga angil an mabot daw belagen danen mga ittaw an na malain daw matareng.  
\v 50 Mga malain an pilak naan ta apoy na gadaba-daba daw naan dya mangagal ta tudo daw magbaggit ta iran na ngipen.” 
\s1 Mga Bag-o Daw Dati Na Tudlo 
\p  
\v 51 Jesus i gainsa ta iya na mga tinudluan, “Naintindian nyo tanan na paanggid na paisturya ko?” Sabat danen, “Ee.” 
\p  
\v 52 Ambal pa Jesus, “Kada manugtudlo na gasunod ta patudlo ki kanen parti ta pagdumala ta Dyos sarang magtudlo ta dati na mga tudlo daw bag-o man na mga tudlo. Manugtudlo na iling tan paryo ta tag-iya ta balay na tama daan daw bag-o man na manggad naan ta taguan na pwidi din iprisintar naan ta iya na mga bisita.” 
\s1 Pagsikway Ki Jesus Ta Iya Na Mga Kasimanwa 
\r (Marcos 6:1-6; Lucas 4:16-30) 
\p  
\v 53 Pagtapos Jesus ta pag-isturya ta mga paanggid naan ta iya na mga tinudluan, gapadayon kanen ta iya na pagpanaw.  
\v 54 Guli kanen naan ta banwa na naan dya kanen an gabakod.\f + \fr 13:54 \ft Nazaret banwa na naan dya gabakod Jesus.\f* Naan dya gatudlo kanen naan ta balay tipunan daw gatingala gid tanan na kamati ki kanen daw gambal danen, “Indi alin iya na kanlaman daw iya na gaem ta pag-imo ta mga katingalaan?  
\v 55 Di' ba amay din karpintiro ya? Di' ba inay din Maria an daw mga utod din danen Santiago, Jose, Simon daw Judas?  
\v 56 Di' ba mga utod din na bai anen man di ta ate i na banwa gaistar? Indi gid alin iya na tudlo?”  
\v 57 Tenged iling tan iran na isip parti ki Jesus, ula gid danen an gapati ki kanen. Piro, gambal Jesus ki danen, “Bisan indi na lugar, mga prupita an na manugsugid ta kabebet-en ta Dyos pataod gid ta mga ittaw, piro naan ta iran gid na banwa ula pataura ta iran na kasimanwa daw pamilya.”  
\v 58 Tenged mga kasimanwa Jesus ula gapati ki kanen, dili gid tama nabuat din na mga katingalaan naan ta iran na banwa. 
\c 14  
\s1 Pagpatay Ki Juan Na Manugbautismo 
\r (Marcos 6:14-29; Lucas 9:7-9) 
\p  
\v 1 Ta timpo na Jesus gatudlo naan ta Nazaret, Herodes i\f + \fr 14:1 \fq Herodes \ft na pasambit naan ta birsikulo uno manugdumala na paumaw na \fq Herodes Antipas. \ft Pwidi nyo mabasa parti ki \fq Herodes Antipas \ft naan ta Mga Ambal Na Pasaysay. Ngitaen nyo ambal na \fq Herodes.\f* na manugdumala ta Galilea, namatian din mga isturya parti ki Jesus  
\v 2 daw gambal ta iya na mga upisyalis, “Basi Jesus an, yon man Juan na manugbautismo na nabannaw. Yon na may gaem kanen ta pagbuat ta mga katingalaan.” 
\p  
\v 3 Nlaman Herodes parti ki Juan tak kanen mismo gasugo na Juan ya dakepen, gapuson, daw prisuon. Papriso din Juan tenged ki Herodias na pasawa din bisan Herodias an sawa ta iya na utod na Felipe  
\v 4 daw tenged man na kanen an pirmi paambalan Juan, “Kuntra ta mga sugo naan ta Mga Sinulat Moises na pasawa no sawa ta imo na utod.”  
\v 5 Tenged ta ambal Juan, gusto Herodes na ipapatay Juan ya, piro nadlek kanen ta mga ittaw tak gapati danen an na Juan ya isya na prupita alin ta Dyos. 
\p  
\v 6 Naan ta kaadlawan Herodes, manak din na dalagita na bata Herodias gaselled daw gasayaw naan tubangan ta mga gatambong. Naganya gid ta iya na sayaw Herodes i  
\v 7 daw ganumpa gid na iatag ki kanen daw ino iya na ayuon.  
\v 8 Ta segyet ta inay din, gambal kanen naan ki Herodes, “Atag no dayon ki yaken ulo ya Juan na manugbautismo na nabetang naan ta bandiyado.” 
\p  
\v 9 Pagmati Herodes, ganelsel kanen an, piro tenged ta iya na sumpa na namatian ta mga bisita din, gasugo kanen an na tumanen papangayo ta dalagita.  
\v 10 Papauturan din Juan ta lieg naan ta prisuan.  
\v 11 Ulo ya Juan na nabetang ta bandiyado paatag naan ta dalagita daw paatag din man naan ta iya na inay.  
\v 12 Mga tinudluan Juan giling dya daw mangen lawa ya daw ilebbeng. Pagtapos ta paglebbeng, giling danen ki Jesus daw pasugid na Juan ya patay en. 
\s1 Pagpakaan Jesus Ta Subla Limma Libo Na Ittaw 
\r (Marcos 6:30-44; Lucas 9:10-17; Juan 6:1-14) 
\p  
\v 13 Pagmati Jesus na Juan ya patay en, gasakay kanen ta buti na kanen nang. Giling kanen ta lugar na ula kabalayan. Piro, na nlaman ta mga ittaw na galin kanen i, galutos danen an na gapanaw nang alin ta lain-lain na mga banwa.  
\v 14 Pagkawas Jesus, patan-aw din sikad tama na mga ittaw na gatipon dya daw naluoy gid kanen i ki danen. Tenged ta iya na kaluoy, paayad din mga ittaw ya na may masakit. 
\p  
\v 15 Na semsem en, gaprani mga tinudluan Jesus ki kanen daw mambal, “Kilem en, naan ki pa di ta lugar na ula kabalayan. Miad taan daw pailingen no mga ittaw an naan ta mga baryo aged malit ta iran na pagkaan.”  
\v 16 Sabat Jesus ki danen, “Dili en kinanglan na manaw pa danen an. Kyo mag-atag ki danen ta iran na makaan.”  
\v 17 Sabat danen, “Mistro, impusibli tak may anen ki nang di limma buok na tinapay\f + \fr 14:17 \ft Tinapay na pasambit naan ta birsikulo disi-syiti, kurti din an bilog daw tallo buok igo ta isya na ittaw.\f* daw darwa na sidda.”  
\v 18 Ambal Jesus, “Dleen nyo di.”  
\v 19 Pagbaton din, gambal kanen naan ta mga ittaw na mungko naan ta lamunon. Pakamang din limma an na tinapay daw darwa na sidda. Gaangad kanen ta langit daw gapasalamat ta Dyos. Dayon, pabiak-biak din tinapay ya daw paatag naan ta iya na mga tinudluan aged itagtag man danen naan ta mga ittaw.  
\v 20 Kakaan danen tanan daw nabusog. Patipon ta iya na mga tinudluan sama ya daw napanno danen dusi na baskit na darko.  
\v 21 Katamaen ta mga kakaan mga limma libo na mama na ula labet ta bilang mga bai daw mga kabataan. 
\s1 Pagpanaw Jesus Naan Apaw Ta Waig 
\r (Marcos 6:45-52; Juan 6:15-21) 
\p  
\v 22 Na natipon en ta mga tinudluan Jesus sama ya na tinapay daw sidda, pasakay din dayon danen an naan ta isya na buti daw paambalan na muna en lakted naan ta liyo ta dagat tak paulien din pa mga ittaw an.  
\v 23 Na napauli din en danen an, giling kanen naan ta bukid na kanen nang aged mangamuyo. Na semsem en, isya nang kanen an dya.  
\v 24 Ta yo man na uras mga tinudluan din na naan ta buti madyo en alin ta dagsayan. Nakulian buti an magsulong tenged ta darko na baled tak sungsong angin an. 
\p  
\v 25 Na mapit-madlaw en, gasunod Jesus i ki danen na gapanaw kanen naan ta apaw ta waig.  
\v 26 Na nakita kanen i ta mga tinudluan din, nakulbaan gid danen an daw gasinggit ta subla na adlek, “Bagat!”  
\v 27 Gambal dayon Jesus i ki danen, “Isegen nyo nakem nyo an! Yaken ni. Dili kaw madlek!”  
\v 28 Gambal Pedro i, “Ginuo, daw kaon gid nyan, mambal ka na miling a dyan ki kaon na manaw a man naan ta apaw ta waig.”  
\v 29 Ambal Jesus, “Manaw ka di!” Pag-ambal Jesus, gapanaog Pedro i ta buti daw gapanaw naan ta apaw ta waig na miling ki Jesus.  
\v 30 Na nabatyagan Pedro biskeg na angin, nadlek kanen an daw gaamat-amat leddang. Gasinggit kanen an, “Ginuo, tabangan a no!”  
\v 31 Pagawat dayon Jesus daw paibitan Pedro i daw mambal, “Pedro, tise imo na pagsalig! Man-o tak gadua-dua ka?”  
\v 32 Pag-ambal din, gasakay danen na darwa naan ta buti daw galinaw.  
\v 33 Mga tinudluan an na naan ta buti gadayaw ki Jesus, “Matuod gid! Kaon Bata Ta Dyos!” 
\s1 Pagpaayad Jesus Ta Mga Ittaw Na May Masakit Naan Ta Genesaret 
\r (Marcos 6:53-56) 
\p  
\v 34 Paglakted Jesus daw iya na mga tinudluan naan ta liyo na baybay ta Dagat Galilea, gadungka danen an ta banwa na Genesaret.  
\v 35 Na nakala ta mga ittaw dya Jesus i, palapta danen balita na naan dya kanen i daw tanan na mga ittaw na may masakit padala ki kanen.  
\v 36 Gapangabay mga ittaw ki kanen na daw pwidi mga ittaw na may masakit magtandeg bisan ta bungay-bungay nang ta sidsid ta iya na bayo na pangkablay. Tanan na katandeg nayad. 
\c 15  
\s1 Mga Kaugalian Na Alin Ta Mga Manakem 
\r (Marcos 7:1-13) 
\p  
\v 1 May giling ki Jesus na mga Pariseo daw mga manugtudlo ta Mga Sinulat Moises na naan galin ta Jerusalem. Gainsa danen ki kanen,  
\v 2 “Man-o tak imo an na mga tinudluan ula gasunod ta mga kaugalian na alin ta ate na mga manakem? Ula danen gasunod ta sirimunya ta pag-ugas ta lima bag-o danen an maan.”  
\v 3 Sabat Jesus ki danen, “Ta, kyo a, man-o tak ula kaw gatuman ta mga sugo ta Dyos aged masunod nyo nang mga kaugalian an na buat nyo?  
\v 4 Di' ba sugo ta Dyos, ‘Tauron no imo an na amay daw inay’?\f + \fr 15:4 \ft Exodo 20:12; Deuteronomio 5:16\f* Ambal din man, ‘Bisan kino gambal ta malain parti ta iya na amay daw inay dapat silutan ta kamatayen.’\f + \fr 15:4 \ft Exodo 21:17; Levitico 20:9\f* 
\v 5-6 Piro, dili iling tan inyo na patudlo tak naan ta mga kaugalian na pabuat nyo, patudlo nyo na mga ittaw dili en kinanglan magtaod ta iran na ginikanan paagi ta pagtabang basta mag-ambal danen an ta iran na ginikanan ta iling ti, ‘Ake na iatag na tabang inta ki kyo natagana en para ialad naan ta Dyos.’ Ula nyo patubaya sugo an ta Dyos para masunod nang mga kaugalian na pabuat nyo.  
\v 7 Inyo na pagtaod ta Dyos pakita-kita nang! Igo gid laygay Isaias na prupita anay pa sa parti ki kyo naan ta iya na sinulat. Nasulat din na Dyos gambal, 
\q1  
\v 8 ‘Yi na mga ittaw gataod ki yaken paagi nang ta iran na baba. 
\q2 Piro, iran na tagipusuon adyo ki yaken. 
\q1  
\v 9 Ula pulos iran an na pagsimba ki yaken tak danen an gatudlo 
\q2 na naan kon alin ki yaken mga sugo an na naan nang alin ta mga ittaw.’”\f + \fr 15:9 \ft Isaias 29:13\f* 
\s1 Mga Ittaw Na Bilangen Na “Limpyo” Daw “Dili-Limpyo” 
\r (Marcos 7:14-23) 
\p  
\v 10 Paumaw Jesus mga ittaw na marani daw ambal din, “Mamati kaw daw intindien nyo ambalen ko i.  
\v 11 Dili tenged ta mga gaselled ta baba ta mga ittaw na danen an pabilang na ‘dili-limpyo’. Danen an pabilang na ‘dili-limpyo’ tenged ta mga gagwa naan ta iran na baba.”\f + \fr 15:11 \fq Dili-limpyo \ft beet ambalen \fq dili bagay na magsimba ta Dyos. \ft Pwidi nyo mabasa naan ta Mga Ambal Na Pasaysay parti ta pagpati ta mga Judio na may paumaw danen na \fq limpyo \ft daw \fq dili-limpyo \ft daw ngitaen nyo ambal na \fq limpyo.\f* 
\p  
\v 12 Pag-ambal Jesus, gaprani iya na mga tinudluan daw gambal, “Nainsulto gid mga Pariseo an ta imo na ambal.”  
\v 13 Jesus i gasabat ki danen paagi ta paanggid parti ta mga Pariseo, “Kada tanem na ula patanema ta ake na Amay na naan ta langit bud-uton gid.  
\v 14 Largaan nyo nang mga Pariseo an tak paryo danen an ta mga bulag na manugguyod ta bulag. Daw bulag magguyod ta paryo din na bulag, danen an na darwa mulog naan ta lungag.” 
\p  
\v 15 Gambal Pedro i ki Jesus, “Sugiran kay no tuo daw ino beet ambalen ta ambal no an parti daw ino gaselled daw gagwa naan ta baba ta mga ittaw.”  
\v 16 Sabat Jesus, “Asta kyo na ake na mga tinudluan, ula man kaintindi?  
\v 17 Dapat naintindian nyo na bisan ino na gaselled ta baba ta mga ittaw gadiritso naan ta iran na gettek daw ta uryan magwa man gyapon.  
\v 18 Naan alin ta tagipusuon ta mga ittaw mga malain na ambal na gagwa alin ta iran na baba. Tenged ta iran na malain na ambal bilangen danen an na ‘dili-limpyo’  
\v 19 tak naan alin ta tagipusuon mga buat na iling ti: mga malain na isip, gapatay, gadulog ta dili din sawa, gabuat ta malaw-ay ta panan-aw ta Dyos, ganakaw, gatistigo ta dili matuod daw gambal ta dili matuod parti ta duma.  
\v 20 Tenged ta iling tan na mga buat, mga ittaw an bilangen na ‘dili-limpyo’. Piro, daw mga ittaw an maan na ula gasunod ta sirimunya ta pag-ugas ta lima, dili danen an bilangen na ‘dili-limpyo’.” 
\s1 Pagsalig Ta Bai Na Dili-Judio 
\r (Marcos 7:24-30) 
\p  
\v 21 Galin Jesus i ta Genesaret daw giling ta lugar na dani ta mga banwa na Tiro daw Sidon.  
\v 22 May isya na bai na Canaanen na gaistar dya na giling ki Jesus daw gapakiluoy na bakod iya na kagi, “Ginuo! Apo Ari David!\f + \fr 15:22 \ft May pasaysay parti ta \fq Apo Ari David \ft na pwidi nyo mabasa naan ta ‘footnote’ ta Mateo 9:27.\f* Maluoy ka ki yaken! Ake na bata na bai naseddepan ta malain na ispiritu daw nabellayan gid!”  
\v 23 Piro, ula gasabat Jesus i. Gaprani iya na mga tinudluan ki kanen daw sigi gid ambal, “Palinen no bai na yan tak sikad sagbak daw gasunod-sunod ki kiten.”  
\v 24 Sabat Jesus ki danen, “Ula a labet ki kanen tak papadala a para nang ta mga linai Israel na paryo mga karniro na narwad.” 
\p  
\v 25 Gaprani bai ya daw galuod naan ta atubangan Jesus daw mambal, “Ginuo, tabangan a no.”  
\v 26 Tenged bai ya dili-Judio, iling ti sabat Jesus, “Dili dapat na kamangen pagkaan an ta mga bata daw iatag naan ta mga ayam.”  
\v 27 Ambal ta bai, “Matuod nyan, Ginuo, piro bisan pa mga ayam gakaan man ta mummo na nulog alin ta lamisa ta iran na tag-iya.”\f + \fr 15:27 \ft Naintindian ta bai na sabat Jesus beet ambalen na mga Judio una na tabangan Jesus. Naan ta sabat Jesus \fq mga bata \ft beet ambalen \fq mga Judio. Mga ayam \ft beet ambalen \fq mga dili-Judio.\f* 
\v 28 Sabat Jesus ta bai, “Manang, bakod gid imo na pagsalig! Imuon ko imo na pangabay.” Pagsabat din, nayad dayon bata ya. 
\s1 Pagpaayad Jesus Ta Tama Na Mga Ittaw 
\p  
\v 29 Galin Jesus i ta lugar na dani Tiro daw Sidon daw gaagi naan kilid ta Dagat Galilea. Gatukad kanen naan ta bungyod na dani ta dagat daw mungko.  
\v 30 Tama na mga ittaw giling ki kanen daw gadala ta mga piang, mga may dipirinsya ta batiis, bulag, apa daw duma pa gid na mga ittaw na may masakit. Paprani danen mga ittaw an na may masakit naan ta tubangan Jesus daw paayad din.  
\v 31 Gatingala gid tanan an na mga ittaw ta iran na nakita: mga apa kaambal en, mga may dipirinsya ta batiis nayad en, mga ittaw na piang kapanaw en ta usto daw mga bulag kakita en. Gadayaw danen an ta Dyos na patuuan ta mga linai Israel. 
\s1 Pagpakaan Jesus Ta Subla Appat Libo Na Ittaw 
\r (Marcos 8:1-10) 
\p  
\v 32 Paumaw Jesus na marani ki kanen iya an na mga tinudluan daw ambal din ki danen, “Naluoy a ta mga ittaw na duma ki kiten tak tallo en adlaw na gakuyog danen i ki yaken daw anduni ubos en iran na balon. Dili ko gusto na paulien danen i na ula kakaan tak basi malipeng ta iran na pagpanaw.” 
\p  
\v 33 Gainsa iya na mga tinudluan, “Naan ta lugar na i na ula kabalayan indi ki magkamang ta tinapay na igo ta sikad i tama na mga ittaw?”  
\v 34 Insa Jesus ki danen, “Pila buok na tinapay\f + \fr 15:34 \ft May pasaysay parti ta \fq tinapay \ft na pwidi nyo mabasa naan ta ‘footnote’ ta Mateo 14:17.\f* naan ki kyo?” Sabat danen, “Pitto daw pila buok man na derse na sidda.” 
\p  
\v 35 Papungko Jesus mga ittaw an naan ta basak  
\v 36 daw pakamang din pitto an na tinapay daw sidda daw gapasalamat ta Dyos. Pabiak-biak din tinapay an daw patenga-tenga sidda daw paatag naan ta iya na mga tinudluan aged itagtag danen naan ta mga ittaw.  
\v 37 Kakaan danen tanan daw nabusog. Patipon ta iya na mga tinudluan sama ya daw napanno danen pitto na baskit na darko.  
\v 38 Katamaen ta mga kakaan appat libo na mama na ula labet ta bilang mga bai daw mga kabataan. 
\p  
\v 39 Papauli Jesus mga ittaw ya daw gasakay kanen ta buti daw miling naan ta lugar na sakep ta banwa na Magadan. 
\c 16  
\s1 Liag Ta Mga Pariseo Na Makita Katingalaan Na Buat Jesus 
\r (Marcos 8:11-13; Lucas 12:54-56) 
\p  
\v 1 May mga Pariseo daw Saduseo na gaprani ki Jesus tak liag danen na pamatuuran din daw indi gid alin iya na gaem. Papangitaan danen kanen an ta katingalaan na buat na alin ta Dyos aged may pamatuod na kanen an papadala ta Dyos.  
\v 2 Piro, gambal Jesus ki danen, “Pagsalep ta adlaw, mambal kaw, ‘Dayad timpo i kisyem tak gaminog langit an.’  
\v 3 Ta sellem na magpawa-pawa, mambal kaw, ‘Maglain timpo i kani tak minog langit an daw tama item.’ Sagad kaw manilag ta mga nakita nyo naan ta kalangitan, piro dili nyo makamang daw ino beet ambalen ta mga natabo na pakita ta Dyos ta yi na timpo!  
\v 4 Mga ittaw ta yi na timpo malain daw gatalikod ta Dyos! Papangitaan a danen ta katingalaan na buat aged may pamatuod para ki danen na papadala a ta Dyos. Piro, ula duma na katingalaan na ipakita ki danen daw dili, katingalaan ya na natabo ki Jonas anay pa sa!”\f + \fr 16:4 \ft Naan ta Mateo 12:39-40 pwidi nyo mabasa parti ta katingalaan na natabo ki Jonas.\f* Pag-ambal Jesus, galin kanen ta mga Pariseo daw Saduseo daw miling ta duma na lugar. 
\s1 Pagpaandam Jesus Parti Ta Patudlo Ta Mga Pariseo Daw Saduseo 
\r (Marcos 8:14-21) 
\p  
\v 5 Na kalakted en Jesus i daw iya na mga tinudluan naan ta liyo Dagat Galilea, nalipatan ta iya na mga tinudluan na magdala ta tinapay na balon.  
\v 6 Gambal kanen i ki danen, “Mag-andam kaw gid daw maglikaw ta pampaabok ta mga Pariseo daw Saduseo.”  
\v 7 Pag-ambal din, gaisturyaay mga tinudluan an, “Iling tan ambal din tak ula ki kadala ta tinapay na balon.”  
\v 8 Nlaman Jesus paisturya danen daw ambal din, “Tise gid inyo na pagsalig. Man-o tak gapalibeg kaw gid na ula kaw tinapay?  
\v 9 Ula nyo pa naintindii? Ino, ula nyo gid nademdemi nabuat ko ta limma ya na tinapay para ta subla limma libo na ittaw daw pila na mga baskit napanno nyo ya ta sama na patipon nyo?  
\v 10 Ula nyo man nademdemi pabuat ko ta pitto na tinapay para ta subla appat libo na ittaw daw pila na mga baskit napanno nyo ya ta sama na patipon nyo?  
\v 11 Man-o tak ula nyo pa naintindii na dili parti ta tinapay beet ko ya ambalen? Ambalen ko isab, ‘Mag-andam kaw gid daw maglikaw ta pampaabok ta mga Pariseo daw Saduseo.’”  
\v 12 Dayon, naintindian en danen na ula kanen an gapaandam ki danen parti ta pampaabok na pagamit naan ta tinapay. Gapaandam kanen i parti ta dili matuod na patudlo ta mga Pariseo daw Saduseo na dapat na dili danen patian. 
\s1 Sabat Pedro Daw Kino Jesus 
\r (Marcos 8:27-30; Lucas 9:18-21) 
\p  
\v 13 Na gabot Jesus i daw iya na mga tinudluan naan ta lugar na sakep ta banwa na Cesarea Filipos, gainsa kanen ki danen, “Kino kon ambal ta mga ittaw Yaken i Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan?” 
\p  
\v 14 Sabat danen, “May mga ittaw na gambal na kaon kon yan Juan na manugbautismo. Duma ya a gambal na kaon kon Elias. Duma pa ya gambal na kaon kon Jeremias, daw duma pa gid ya gambal na kaon kon isya ta duma man na mga prupita na manugsugid ta kabebet-en ta Dyos anay pa sa.” 
\p  
\v 15 Insa din pa, “Kyo a, ino maambal nyo daw kino yaken i?” 
\p  
\v 16 Sabat Simon Pedro,\f + \fr 16:16 \ft Ngaran na Pedro paatag Jesus ki Simon daw kaysan paumaw Jesus kanen ya na Simon Pedro. Naan ta Lucas 6:13-14 pwidi nyo mabasa parti ta ngaran na Pedro.\f* “Kaon yan Pinili Ta Dyos Na Mag-ari daw Bata ta Dyos na bui.” 
\p  
\v 17 Ambal Jesus ki kanen, “Simon na bata Jonas, may bakod ka na pribiliyo tak kamatuuran i na paambal no ula napaintindi ta ittaw ki kaon. Napaintindi ki kaon ta ake na Amay na naan ta langit.  
\v 18 Ambalen ko man ki kaon na kaon Pedro na beet ambalen bato daw naan ta unay na bato na i itukod ko ake na balay na yon man tanan na mga ittaw na gatuo ki yaken daw bisan gamiten pa Satanas tanan din na gaem, dili din mapirdi danen an na gatuo ki yaken.  
\v 19 Iatag ko ki kaon uturidad an na alin ta Dyos aged magdumala ta mga ittaw na sakep ta iya na pagdumala na paryo paatag ki kaon yawi an na pangbukas ta iya na kaarian. Tenged ta uturidad na alin ta Dyos, daw ino na ibawal no unti ta kalibutan paagi ta imo na katengdanan, pabawal en ta Dyos. Daw ino itugot no unti ta kalibutan, patugot en ta Dyos.” 
\p  
\v 20 Pagtapos ta ambal Jesus ki Pedro, paambalan din gid danen an tanan na dili danen mugid ta bisan kino na kanen i Pinili Ta Dyos Na Mag-ari. 
\s1 Pagsugid Jesus Parti Ta Iya Na Kamatayen 
\r (Marcos 8:31–9:1; Lucas 9:22-27) 
\p  
\v 21 Umpisa ta adlaw na nakala en ta mga tinudluan Jesus na kanen Pinili Ta Dyos Na Mag-ari, gasaysay kanen an ki danen na naan ta plano ta Dyos na kanen an miling ta Jerusalem daw naan dya maagian din tama na malain na buaten ta mga gadumala ta mga Judio, mga manugdumala na mga pari daw mga manugtudlo ta Mga Sinulat Moises. Patayen kanen i, piro bannawen ta Dyos naan ta pangallo na adlaw. 
\p  
\v 22 Pagmati Pedro ta ambal Jesus, padala din Jesus an daw gapadyo danen ta iran na mga duma aged ambalan din na dili kanen an kumpurmi ta ambal ya Jesus. Ambal din, “Ginuo, dili magtugot Dyos an! Impusibli na iling an tan matabo ki kaon!”  
\v 23 Gatubang Jesus ki Pedro daw mambal, “Layas ka di, Satanas! Paryo na kaon magpegeng ki yaken ta pagsunod ta kabebet-en ta Dyos tak naan ta imo na isip pagbeet nang ta ittaw, dili pagbeet ta Dyos.” 
\p  
\v 24 Gambal pa gid Jesus i ta iya na mga tinudluan, “Daw kino miag na kanen isya man na tinudluan ko, dapat dili iya en na liag masunod daw dapat man na isipen din na paryo kanen an ta isya na ittaw na gapas-an ta iya na krus tenged iling tan buaten ta ittaw na magsunod ki yaken.\f + \fr 16:24 \ft May pasaysay parti ta \fq gapas-an ta iya na krus \ft na pwidi nyo mabasa naan ta ‘footnote’ ta Mateo 10:38.\f* 
\v 25 Kinanglan na buaten iling an tan tak daw kino gapalabi ta iya na kabui, mapatay man gyapon. Piro, bisan kino na mag-alad ta iya na kabui tenged ki yaken, maangken din kabui na ula katapusan.  
\v 26 Daw may ittaw na maangken din tanan na manggad naan ta kalibutan i piro dili din malikawan silot na ula katapusan naan ta impirno, ula man gyapon pulos tanan na naangken din. Ula gid betang na pwidi iatag aged balyo ta kabui na ula katapusan.  
\v 27 Yaken Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan malik duma ta ake na mga angil daw makita sikad silaw na pawa na naan ki yaken na paryo man ta pawa na naan ta ake na Amay. Ta pagbalik ko, kada isya na ittaw tagan ko ta bales dipindi daw ino nabuat danen.  
\v 28 Sigurado gid na iling tan naan ta ake na pagbalik daw sugiran ta kyo na may anen di ki kyo na bag-o danen mapatay makita danen Yaken Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan na mabot aged mag-umpisa ta ake na pagdumala.” 
\c 17  
\s1 Gaisab Sura Jesus 
\r (Marcos 9:2-13; Lucas 9:28-36) 
\p  
\v 1 Paglambay ta annem na adlaw alin ta pag-ambal Pedro parti daw kino Jesus i, danen nang Pedro daw mag-utod na Santiago daw Juan pakuyog Jesus na miling naan ta datas na bukid.  
\v 2 Na naan dya, nakita danen Pedro na gaisab sura Jesus na gapawa sura din an na paryo ta adlaw daw iya na bayo sikad gid puti na sikad silaw.  
\v 3 Nali nang, Moises daw Elias gapakita ki danen daw gasugranen ki Jesus.  
\v 4 Gambal Pedro i ki Jesus, “Ginuo, miad gid man na naan ki di. Daw liag no, magbuat a ta tallo na pasilungan di. Isya para ki kaon, isya para ki Moises daw isya man para ki Elias.” 
\p  
\v 5 Na gambal pa Pedro i, nali nang may panganod na sikad pawa na galekkep ki danen tanan. May namatian na gambal na naan ta panganod, “Yi ake na bata na palangga ko. Nalipay a gid ki kanen. Mamati kaw ki kanen.”  
\v 6 Pagmati danen Pedro ta ambal ya na alin ta panganod, galuod na galeeb danen an tak sikad gid adlek danen.  
\v 7 Piro, papranian Jesus danen an daw patandeg. Ambal din, “Mangon kaw! Dili kaw madlek.”  
\v 8 Pag-angad danen, ula danen duma na nakita daw dili, Jesus nang. 
\p  
\v 9 Na gategbeng Jesus daw danen Pedro alin ta bukid, paambalan din danen an, “Dili kaw mugid ta bisan kino parti ta nakita nyo naan ta bukid asta na bannawen ta Dyos Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan.”  
\v 10 Gainsa mga tinudluan ki kanen, “Man-o tak mga manugtudlo ta Mga Sinulat Moises gambal na kinanglan Elias ya muna anay mabot bag-o Pinili Ta Dyos Na Mag-ari?”\f + \fr 17:10 \ft Naan ta Malakias 4:5 pwidi nyo mabasa parti ki Elias na muna mabot bag-o mabot Ginuo. Naan alin Malakias 4:5 tudlo ya ta mga manugtudlo na pasambit ta mga tinudluan Jesus.\f* 
\v 11 Sabat Jesus, “Matuod iran an na patudlo na Elias ya muna anay mabot aged kanen magpriparar ta tanan para ta pag-abot ta Pinili Ta Dyos Na Mag-ari.  
\v 12 Sugiran ta kyo na mama ya na paryo ki Elias abot en, piro ula pabatuna ta mga ittaw daw nabuat danen ki kanen daw ino na malain na liag danen na buaten. Iling man tan, Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan buatan man danen ta malain.”  
\v 13 Pag-ambal Jesus, naintindian ta mga tinudluan din na Elias na pasambit din beet ambalen Juan na manugbautismo. 
\s1 Bata Na Naseddepan Ta Malain Na Ispiritu 
\r (Marcos 9:14-29; Lucas 9:37-43a) 
\p  
\v 14 Na naan en Jesus i daw danen Pedro ta ebes ta bukid, kabalik danen naan ta tama na mga ittaw na gatipon dya. May mama na gaprani ki Jesus daw magluod naan ta atubangan din.  
\v 15 Gambal mama an, “Ginuo, maluoy ka ta ake na bata na mama tak kuyapen kanen an daw segeng gid na sakit iya na pamatyag daw kanen abuton. Pirmi nang kanen natumba naan ta apoy daw naan ta waig.  
\v 16 Padala ko kanen ta imo na mga tinudluan, piro ula danen napaayad.”  
\v 17 Gambal Jesus i, “E-hey! Kyo na mga ittaw ta yi na timpo,\f + \fr 17:17 \ft Pwidi nyo mabasa parti ta \fq yi na timpo \ft naan ta Mga Ambal Na Pasaysay.\f* ula kaw gasalig ta Dyos! Malain kaw daw sutil! Asta kan-o a pa na magduma ki kyo daw magsakripisyo bag-o kaw magsalig ta Dyos? Dleen nyo di bata an ki yaken.”  
\v 18 Na naan en ki kanen bata an, paambalan din malain ya na ispiritu na mwa. Gagwa malain ya na ispiritu daw nayad dayon bata an. 
\p  
\v 19 Mga tinudluan Jesus gaprani ki kanen daw gainsa na danen nang, “Man-o tak dili kay kapagwa ta malain na ispiritu naan ta bata an?”  
\v 20 Sabat Jesus, “Ula nyo napagwa malain ya na ispiritu tenged kulang gid inyo na pagsalig, piro gambal a ki kyo na bisan inyo na pagsalig ta Dyos tise nang na paryas katise ta binni na mustasa,\f + \fr 17:20 \ft May pasaysay parti ta \fq mustasa \ft na pwidi nyo mabasa naan ta ‘footnote’ ta Mateo 13:31.\f* sarang kaw mambal ta yi na bukid, ‘Malyo ka unso,’ bukid i magsalyo. Tanan sarang nyo na mabuat.  
\v 21 Piro, ta iling sa na klasi ta malain na ispiritu impusibli na mapagwa nyo daw dili kaw anay mangamuyo daw magpwasa.”\f + \fr 17:21 \ft Naan ta pila na mga kupya ta libro na Mateo anay pa sa na nasulat naan ta linggwai na Griego, ula birsikulo binti-uno.\f* 
\s1 Pag-ambal Isab Jesus Parti Ta Iya Na Kamatayen 
\r (Marcos 9:30-32; Lucas 9:43-45) 
\p  
\v 22 Na gatipon Jesus i daw iya na mga tinudluan naan ta Galilea, gambal kanen ki danen, “Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan dali nang en intriga naan ta mga gakuntra ki kanen.  
\v 23 Patayen danen kanen i, piro ta pangallo na adlaw bannawen ta Dyos.” Tenged ta iya na ambal, nasebean gid ta miad iya na mga tinudluan. 
\s1 Pag-insa Parti Ta Pagbayad Ta Buis Para Ta Timplo 
\p  
\v 24 Na gabot Jesus i daw iya na mga tinudluan naan ta banwa Capernaum, may mga manugsukot ta buis para ta Timplo na gaprani ki Pedro daw gainsa, “Gabayad man ta buis inyo na mistro para ta supurta ta Timplo?”  
\v 25 Sabat Pedro, “Ee.” 
\p Gaselled Pedro naan ta balay daw mambal inta en kanen an tenged ta insa ta mga manugsukot, piro naunaan en kanen an Jesus, “Ino ta imo, Simon? Kino dapat magbayad ta buis naan ta mga ari ta kalibutan i? Mga sakep ta ari? Duma na mga ittaw?”  
\v 26 Sabat Pedro, “Duma na mga ittaw.” Ambal Jesus, “Ta, di libri en mga sakep ta ari?\f + \fr 17:26 \ft Beet ambalen Jesus na mga sakep ta pagdumala ta Dyos dili kinanglan magbayad ta buis para ta Timplo.\f* 
\v 27 Piro, daw dili ki magbayad, basi magilek ki kiten mga manugsukot an ta buis para ta Timplo. Miling ka ta dagat daw mangawil. Una na sidda na masubbad no, pangangaen no. May makita ka naan ta iya na baba na sinsilyo na igo bayad ta buis ta darwa na ittaw.\f + \fr 17:27 \ft Sinsilyo na pasambit naan ta birsikulo binti-syiti, ta timpo Jesus kada isya gabalor ta suol ta appat na adlaw na ubra ta isya na ittaw.\f* Mangen no daw ibayad para ta ate na buis.” 
\c 18  
\s1 Pinakadatas Na Katengdanan 
\r (Marcos 9:33-37; Lucas 9:46-48) 
\p  
\v 1 Ta yon man na uras na gaisturyaay Jesus i daw Pedro parti ta buis, duma na mga tinudluan Jesus gaprani daw gainsa ki Jesus, “Ginuo, kino may pinakadatas na katengdanan naan ta pagdumala ta Dyos?”  
\v 2 Ta iya na sabat, paumaw din na marani isya na bata na naan dya daw papatindeg din naan ta tengnga  
\v 3 daw ambal din, “Gaandem kaw gid ta datas na katengdanan, piro gambal a ki kyo na daw dili nyo bag-uon inyo na kaugalingen na mapainebesen kaw paryo ta mga bata, impusibli na makalabet kaw naan ta mga ittaw na padumalaan ta Dyos.  
\v 4 Bisan kino na bag-uon din iya na kaugalingen aged mapainebesen kanen an paryo ta yi na bata, kanen an may pinakadatas na katengdanan naan ta pagdumala ta Dyos.  
\v 5 Daw kino ki kyo na tenged ki yaken magbaton ta bisan isya na paryo ta yi na bata, paryas man na yaken pabaton nyo.” 
\s1 Mga Ambal Jesus Parti Ta Sala 
\r (Marcos 9:42-48; Lucas 17:1-2) 
\p  
\v 6 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Daw kino na kanen tenaan na makasala bisan isya nang ta kebes ko na mga tinudluan na gapati ki yaken, mas miad pa daw tabiran iya na lieg ta bakod na galingan na bato daw ulog naan ta laod aged malemmes.  
\v 7 Kaluluoy mga ittaw tak tama tenaan na matintar danen na makasala. Impusibli na malikawan mga tintar, piro segeng gid na silot maageman ta bisan kino na kanen tenaan na duma na ittaw nakasala.  
\v 8 Daw imo na lima tenaan na nakasala ka, dapat uturon no daw pilak. Iling man tan batiis no an. Mas miad pa na ungkol ka piro paselleren ka naan ta langit na mabui ta ula katapusan kaysa darwa imo na lima daw darwa imo na batiis, piro pilak ka naan ta impirno na apoy an na naan dya dili mapatay.  
\v 9 Daw imo na mata tenaan na nakasala ka, dapat lukaten no daw pilak. Mas miad pa na isya nang imo na mata piro paselleren ka naan ta langit na mabui ta ula katapusan kaysa darwa imo na mata, piro pilak ka naan ta apoy ta impirno.” 
\s1 Karniro Na Narwad 
\r (Lucas 15:3-7) 
\p  
\v 10 Gambal pa Jesus i, “Dili nyo saligaan bisan isya ta ake na mga tinudluan. Sugiran ta kyo na mga angil naan ta langit na pirmi naan ta atubangan ta ake na Amay na naan ta langit gabantay ki danen daw gapriparar gid en na mangabay ta Dyos para ki danen. 
\p  
\v 11 “Yi tuyo na giling di Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan aged ngitaen daw luwasen mga ittaw na kasala para dili danen maageman ula katapusan na silot ta Dyos.\f + \fr 18:11 \ft Naan ta pila na mga kupya ta libro na Mateo anay pa sa na nasulat naan ta linggwai na Griego, ula birsikulo unsi.\f* 
\v 12 Ino ta inyo na isip? Daw isya na ittaw may isya gatos na karniro, piro isya ya na karniro gapanaw madyo na ta uryan narwad, ino buaten ta tag-iya? Di' ba bilin din anay nubintay-nuibi an na karniro na gaalab naan ta bungyod daw ngitaen narwad ya?  
\v 13 Sigurado gid na ngitaen din daw sugiran ta kyo na daw matabo na makita din en, mas bakod pa gid iya na kalipay tenged ta karniro na nakita din kaysa ta nubintay-nuibi na ula narwad.  
\v 14 Iling man tan ate an na Amay na naan ta langit, dili kanen an miag na maageman ta bisan isya ta ake na mga tinudluan silot na ula katapusan.” 
\s1 Pagpatawad Ta Imo Na Utod Ta Pagtuo 
\p  
\v 15 Gambal pa Jesus i, “Daw imo na utod ta pagtuo kasala ki kaon, ilingan no kanen an daw ambalan no parti ta iya na nabuat na sala. Ta imo na pag-ambal ki kanen, kyo nang darwa mag-isturyaay. Daw batunon din imo na ambal, mabalik inyo an na pagmiaray na mag-utod ta pagtuo.  
\v 16 Piro, daw dili din batunon, magdala ka ta isya na utod nyo ta pagtuo, daw pwidi man darwa, daw malik ki kanen aged inyo na pag-isturya may tistigo tak ‘paagi ta darwa o tallo na tistigo mapamatuuran bisan ino na naisturyaan.’\f + \fr 18:16 \ft Deuteronomio 19:15\f* 
\v 17 Daw dili din pa gid batunon imo na ambal, isugid no ta mga gatuo naan ta iran na pagtipon. Daw dili din man gyapon batunon, kabigen nyo nang en kanen an na isya ta mga ula gapati ta Dyos daw ta mga malain na manugsukot ta buis.  
\v 18 Dapat gid na iling tan buaten nyo ki kanen. Sugiran ta kyo na daw ino na ibawal nyo unti ta kalibutan paagi ta inyo na katengdanan, pabawal en ta Dyos. Daw ino itugot nyo unti ta kalibutan, patugot en ta Dyos. 
\p  
\v 19 “Isab, sugiran ta kyo daw darwa kaw gaisya ta isip parti ta bisan ino na inyo na pangayo naan ta ake na Amay naan ta langit, imuon din para ki kyo  
\v 20 tak daw darwa o subla pa darwa na mga ittaw gatipon tenged danen an sakep ki yaken, anen a man dya na duma ki danen.” 
\p  
\v 21 Gaprani Pedro i ki Jesus daw gainsa, “Ginuo, daw isya na utod ko ta pagtuo pirmi kasala ki yaken, pila gid bisis patawaren ko kanen an? Asta ta pitto bisis?”  
\v 22 Sabat Jesus, “Dili nang asta ta pitto bisis. Dapat asta ta sitintay-syiti bisis.  
\v 23 Iling tan dapat buaten no tak pagdumala an ta Dyos paryo ta natabo daw liag ta isya na ari na ayuson din utang an ta mga ittawan din naan ki kanen.  
\v 24 Na gaumpisa en kanen ta pagsuma, padala naan ki kanen ittaw an na may utang na dyis mil na sinsilyo na pilak na may bakod gid na balor.\f + \fr 18:24 \ft Sinsilyo na pasambit naan ta birsikulo binti-kwattro, ta timpo Jesus kada isya gabalor ta suol ta subla kinsi anyos na ubra ta isya na ittaw.\f* 
\v 25 Tenged ittaw an dili kabayad ta utang, pasugo ta ari na bligya kanen an daw sawa din daw mga bata daw bligya man tanan din na pagkabetang aged mabayaran din iya na utang.  
\v 26 Pagmati din ta sugo ta ari, gadapa kanen an naan ta batiisan ta ari daw gambal, ‘O maal na ari, pasinsyaen a no nang anay tak magbayad a gid ta tanan nyan ki kaon.’  
\v 27 Natandeg gid tagipusuon ta ari daw papatawad din ittaw an daw ula en pabayara pa ta iya na utang. 
\p  
\v 28 “Paggwa ta ittaw an, nasugat din isya man na ittawan ta ari. Paryas din ya na ittawan may utang ki kanen na isya gatos na sinsilyo na pilak.\f + \fr 18:28 \ft Sinsilyo na pasambit naan ta birsikulo binti-utso, ta timpo Jesus kada isya gabalor ta suol ta isya adlaw na ubra ta isya na ittaw.\f* Papranian din daw paluab daw kegaen. Ambal din, ‘Bayaran a no ta imo na utang ki yaken!’  
\v 29 Galuod kautang ki kanen daw gapakiluoy, ‘Pasinsyaen a no nang anay tak magbayad a gid ki kaon!’  
\v 30 Piro, dili kanen miag. Papapriso din kautang ya ki kanen asta na kabayad ta utang. 
\p  
\v 31 “Na nakita ta duma na mga ittawan ta ari pabuat ya ta ittaw na patawad ta ari, galain gid iran na nakem daw giling danen an naan ta ari aged mugid.  
\v 32 Pagmati ta ari ta iran na sugid, paumaw din ittaw an na patawad din ta bakod na utang daw pambalan, ‘Malain ka na ittaw! Ula ta kaw pabayara ta imo na utang tak gapakiluoy ka.  
\v 33 Inta naluoy ka man ta paryas no na ittawan ko na paryo ta ake na kaluoy ki kaon.’  
\v 34 Tenged ta kagilek ta ari, paintriga din ittaw ya naan ta manugpriso asta na kabayad ta tanan na utang.” 
\p  
\v 35 Pagtapos Jesus ta isturya ta paanggid, ambal din pa, “Iling man tan buaten ki kyo ta ake na Amay na naan ta langit daw dili nyo patawaren na terek ta inyo na tagipusuon inyo an na utod ta pagtuo.” 
\c 19  
\s1 Pagpaandam Jesus Parti Ta Pagbelagay Ta Magsawa 
\r (Marcos 10:1-12) 
\p  
\v 1 Pagtapos Jesus ta iya na pagtudlo parti ta pagpatawad, galin kanen i ta Galilea daw miling ta prubinsya Judea na gaagi naan dapit ta sennangngan ta Suba Jordan.\f + \fr 19:1 \ft Ta timpo Jesus, ula gasapakay mga Judio an daw mga Samaritano. Katamaan ta mga Judio, daw manaw danen an alin ta Galilea na munta ta Judea, galakted danen an naan ta sennangngan ta Suba Jordan daw naan dya gaagi aged dili kaagi naan ta Samaria.\f* 
\v 2 Naan dya sikad tama na mga ittaw gasunod ki kanen daw paayad din danen an ta iran na masakit. 
\p  
\v 3 May mga Pariseo na giling ki Jesus aged dakep-dakepen kanen an paagi ta insa para maakusaran daw may ambalen kanen an na kuntra ta Mga Sinulat Moises. Gainsa danen ki kanen, “Ino ta imo na isip? Naan ta Mga Sinulat Moises patugot na mga mama magbelag ta iran na sawa ta bisan ino nang na tenaan?”  
\v 4 Sabat Jesus, “Sigurado na nabasa nyo en daw nlaman nyo na ta una gid na timpo ‘pabuat ta Dyos mga ittaw na danen mama daw bai,’\f + \fr 19:4 \ft Genesis 1:27, 5:2\f* 
\v 5 daw ambal ta Dyos, ‘Yon tenaan na mama malin ta pudir ta iya na amay daw inay tak kanen daw iya na sawa magdumaay na danen na darwa mimo na isya.’\f + \fr 19:5 \ft Genesis 2:24\f* 
\v 6 Gani, mama daw bai na magsawa dili en darwa. Danen isya nang en. Tenged paisya ta Dyos mama an daw bai, kuntra ta pagbeet din na belagen danen an ta bisan kino.” 
\p  
\v 7 Mga Pariseo an gainsa pa ki Jesus, “Man-o tak gasugo Moises anay pa sa na mga mama magbuat anay ta kasulatan ta pagbelag bag-o danen belagan iran na sawa?”  
\v 8 Sabat din, “Tenged dessen inyo na ulo patugutan kaw Moises na belagan nyo inyo an na sawa, piro alin pa ta una dili plano ta Dyos na mga magsawa an magbelagay.  
\v 9 Gambal a ki kyo na daw bisan kino na mama na belagan din iya an na sawa na ula man gaintra ta mama daw mangasawa kanen isab ta duma na bai, kasala kanen an tak paryas man gyapon na kanen an gaintra ta bai.” 
\p  
\v 10 Mga tinudluan Jesus gambal ki kanen, “Daw iling tan sitwasyon daw may sawa ka, mas miad pa na dili nang en mangasawa.”  
\v 11 Sabat din, “Ambal nyo an dili mabaton ta tanan. Mabaton nang ta mga ittaw na kaya danen na dili mangasawa paagi ta tabang ta Dyos.  
\v 12 May mga mama na dili mangasawa tenged natao na may dipirinsya ta lawa, duma an tenged ta buat naan ta iran na lawa, daw duma pa gid an tenged palabi danen iran na pagsirbi ta Dyos. Gani, daw mabaton nyo na dili kaw mangasawa, dili kaw nang en mangasawa.” 
\s1 Pagpangamuyo Jesus Para Ta Mga Bata 
\r (Marcos 10:13-16; Lucas 18:15-17) 
\p  
\v 13 May mga bata na padala naan ki Jesus aged itungtong din iya an na lima ki danen daw pangamuyuan danen an. Piro, pasaway ta iya na mga tinudluan mga gadala ya.  
\v 14 Gambal kanen i, “Bay-an nyo nang mga bata an na magprani ki yaken. Dili nyo danen an pegengan tak mga paryo ki danen sakep ta pagdumala ta Dyos.”  
\v 15 Pag-ambal din, patungtong din iya an na lima naan ki danen daw pangamuyuan danen an. Pagtapos din ta pangamuyo, galin kanen dya. 
\s1 Insa Ki Jesus Parti Ta Kabui Na Ula Katapusan 
\r (Marcos 10:17-31; Lucas 18:18-30) 
\p  
\v 16 May gaprani ki Jesus na batan-en na mama. Gainsa mama an, “Mistro, ino dapat ko na buaten na miad aged maangken kabui na ula katapusan?”  
\v 17 Sabat Jesus, “Man-o tak yaken painsaan no parti daw ino miad? Isya nang gid miad! Dyos nang! Daw liag no na maangken kabui an na ula katapusan, tumanen no mga sugo an na paatag ta Dyos paagi ki Moises.”  
\v 18 Gainsa eman mama an, “Indi sa na mga sugo?” Sabat Jesus, “Sugo ta Dyos na, ‘Dili ka magpatay, dili ka mag-intra ta bai, dili ka manakaw, dili ka magtistigo ta dili matuod  
\v 19 daw tauron no imo na amay daw inay.’\f + \fr 19:19 \ft Exodo 20:12-16; Deuteronomio 5:16-20\f* Sugo man ta Dyos, ‘Gugmaen no duma na mga ittaw paryo man ta paggugma no ta imo na kaugalingen.’”\f + \fr 19:19 \ft Levitico 19:18\f* 
\v 20 Sabat ta mama, “Tanan na sugo na pasambit no patuman ko. Ino pa kulang na ula ko pa nabuat?”  
\v 21 Ambal Jesus, “Daw liag no na ula ka kulang ta imo na pagtuman ta kabebet-en ta Dyos, muli ka daw bligya no imo na mga pagkabetang daw bayad an iatag no ta mga imol tak sigurado maangken no dayad na bales na patagana ta Dyos naan ta langit. Daw matuman no en ambal ko, malik ka daw muyog ki yaken aged isya ka man na tinudluan ko.”  
\v 22 Pagmati ta mama ta ambal ya Jesus, gapanaw kanen an na nasebean tak tama gid iya na mga pagkabetang. 
\p  
\v 23 Ambal Jesus naan ta iya na mga tinudluan, “Iling gid tan batyagen ta ittaw na tama iya na pagkabetang daw sugiran ta kyo na mga ittaw na manggaranen bellay gid magpasakep naan ta pagdumala ta Dyos.  
\v 24 Yon man, mas dali pa ta bakod na ayep na kamilyo meddep naan ta lungag ta dagem kaysa ittaw na manggaranen magpasakep naan ta pagdumala ta Dyos.”  
\v 25 Pagmati ta mga tinudluan ta iya na ambal, gatingala gid danen an daw gambal, “Ta, daw iling tan na bellay para ta mga manggaranen, impusibli na may maluwas alin ta silot ta Dyos!”  
\v 26 Patan-aw Jesus danen an daw ambal din, “Impusibli ta ittaw, piro tanan mabuat ta Dyos.” 
\p  
\v 27 Tenged ta ambal ya Jesus, gambal Pedro i, “Ta, kami a? Padilian nay tanan aged muyog ki kaon. Ino mabaton nay alin ta Dyos?”  
\v 28 Ambal Jesus ki danen, “Matuod na padilian nyo tanan. Piro, gambal a ki kyo na mabot adlaw na bag-uon ta Dyos yi na kalibutan daw Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan mungko naan ta iya na truno aged mag-ari. Kyo man na mga tinudluan ko, mungko kaw naan ta dusi na truno aged magdumala kaw ta mga ittaw na linai ta dusi na bata Israel.  
\v 29 Piro dili nang nyan, may anen pa man na dayad na bales na alin ta Dyos para ta bisan kino na padilian din iya na balay, mga utod, amay daw inay, mga bata daw mga basak aged munod ki yaken tak mas tama pa gid iya na mabaton kaysa ta iya na padilian daw may kabui man na ula katapusan.  
\v 30 Tama anduni na may datas na katengdanan na ta uryan magbaba daw tama man anduni na may baba na katengdanan na ta uryan magdatas.” 
\c 20  
\s1 Tag-iya Ta Taneman Ta Ubas 
\p  
\v 1 Gaisturya Jesus i ta paanggid naan ta iya na mga tinudluan, “Pagdumala an ta Dyos paryo ta pabuat ta isya na tag-iya ta basak na sellem pa gid gapanaw na mangita ta mga ittaw na suulan na mag-ubra naan ta iya na taneman ta ubas.  
\v 2 Na may nakita kanen na mga ittaw na mag-ubra, gasugtanay danen an ta usto na suol na isya na sinsilyo na pilak para ta isya na adlaw na ubra daw papailing din danen an naan ta iya na taneman ta ubas. 
\p  
\v 3 “Paglambay ta tallo uras alin ta pagsennang ta adlaw, tag-iya i ta ubasan gapanaw isab daw may nakita kanen naan ta palingki na mga gaistambay na ula ubra.  
\v 4 Gambal kanen ki danen, ‘Miling kaw man naan ta ake na ubasan na mubra tak tagan ta kyo ta usto na suol.’  
\v 5 Yon en gapanaw danen daw mubra dya. Iling man tan gyapon pabuat ta tag-iya pag-abot ta ugto-adlaw daw naan ta mapon man. 
\p  
\v 6 “Na mapon gid en, giling eman kanen an naan ta palingki daw may nakita pa gid kanen an dya na mga gaistambay. Gainsa kanen an ki danen, ‘Man-o tak pasayangan nyo nang bilog i na adlaw?’  
\v 7 Sabat danen, ‘Ta, mino kay abi na ula man may mag-atag ki kami ta ubra?’ Ambal din ki danen, ‘Miling kaw man ta ake na ubasan daw mubra.’ 
\p  
\v 8 “Na semsem en, pasugo ta tag-iya kapatas din an na umawen mga gaubra ya daw suulan umpisa ta mga uryan ya na gaubra asta ta una.  
\v 9 Mga uryan ya na gaubra pasuulan ta usto na suol para ta isya na adlaw.  
\v 10 Na nlaman ta mga una na gaubra daw ino suol ya na paatag naan ta mga uryan na gaubra, gasalig danen an na mas bakod iran an na mabaton. Piro, isya-isya ki danen patagan ta suol na paryo man ta mga uryan nang ya na gaubra.  
\v 11 Pagbaton danen ta iran na suol, gariklamo danen an naan ta tag-iya,  
\v 12 ‘Yi na mga ittaw gaubra nang ta isya uras, piro paparyo no iran na suol ta ame bisan kami gaubra ta bilog na adlaw naan ta sikad dangga.’  
\v 13 Sabat ta tag-iya an naan ta isya ki danen na gariklamo, ‘Dey, ula a gadaya ki kaon. Di' ba gasugtanay ki ta usto na suol para ta isya na adlaw?  
\v 14 Batunon no imo an na suol daw manaw ka en. Ake na liag na suulan mga uryan an paryo man ta imo na suol.  
\v 15 Ara, pagusto a daw inuon ko ake i na kwarta. Ino, inggit ka tak miad a?’” 
\p  
\v 16 Pagtapos Jesus isturya ta paanggid, ambal din naan ta iya na mga tinudluan, “Paryo man tan, mga may baba na katengdanan anduni, ta uryan magdatas daw mga may datas na katengdanan anduni, ta uryan magbaba.” 
\s1 Pangallo Na Pagsambit Jesus Parti Ta Iya Na Kamatayen 
\r (Marcos 10:32-34; Lucas 18:31-34) 
\p  
\v 17 Ta pag-iling Jesus daw mga gakuyog ki kanen naan ta Jerusalem, abot adlaw na paprani Jesus dusi an na apustulis naan ki kanen daw papadyo alin ta duma na mga ittaw aged isturyaen din na danen nang. Gambal kanen i ki danen,  
\v 18 “Matian nyo gid ambalen ko i ki kyo. Gapanaw ki na munta en naan ta Jerusalem daw naan dya Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan intriga naan ta mga manugdumala na mga pari daw mga manugtudlo ta Mga Sinulat Moises. Sintinsyaan kanen i ta kamatayen  
\v 19 daw intriga naan ta mga dili-Judio aged pagayyaan, latiguon, daw silutan ta kamatayen naan ta krus, piro ta pangallo na adlaw bannawen kanen i ta Dyos.” 
\s1 Pangabay Ta Inay Santiago Daw Juan Naan Ki Jesus 
\r (Marcos 10:35-45) 
\p  
\v 20 Inay danen Santiago daw Juan na mga kabataan Zebedeo gaprani ki Jesus na pakuyog din darwa din an na bata. Galuod kanen na gadapa tak may ipangabay ki Jesus.  
\v 21 Jesus i gainsa ki kanen, “Manang, ino liag no?” Sabat din, “Gapangabay a na naan ta adlaw na papungkuon ka na mag-ari, tagan no ta pabor darwa ko an na bata na mungko danen naan ta kilid no na isya an naan dapit ta tuo daw isya an a, naan dapit ta wala.”  
\v 22 Ambal Jesus ki danen, “Ula nyo nlami daw ino inyo an na papangabay. Masarangan nyo taan na maagian ake an na maagian na segeng na kabellay?” Sabat danen, “Ee, masarangan nay.”  
\v 23 Ambal Jesus, “Maagian nyo matuod segeng na kabellay na maagian ko. Piro, dili yaken magpili daw kino mungko naan dapit ta tuo daw wala ta kilid ko tak para nang ta mga ittaw na pataganaan ta ake na Amay.” 
\p  
\v 24 Na namatian ta sampulo na apustulis parti ta pangabay ya ki Jesus, gagilek gid danen an naan ta darwa na mag-utod.  
\v 25 Paumaw Jesus na marani danen an tanan daw ambal din, “Nlaman nyo na mga gadumala naan ta mga dili-Judio gaabuso ta iran na pagdumala daw iling man tan mga dili-Judio na may datas na katengdanan ta iran na pagdumala.  
\v 26 Piro, dapat dili kaw iling tan tak daw kino ki kyo na liag din na datas iya na katengdanan naan ki kyo na ake na mga tinudluan, dapat na kanen an magsirbi ki kyo na iya na mga duma na paryo kanen inyo na manugsirbi.  
\v 27 Daw kino man ki kyo na gaandem na magpanguna ki kyo na ake na mga tinudluan, dapat na kanen an magsirbi ki kyo na iya na mga duma na paryo kanen inyo na suguon  
\v 28 tak dapat paryo kaw ki Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan. Tuyo din ta pag-iling di ta kalibutan i dili para sirbian ta mga ittaw. Giling di kanen para magsirbi ta duma daw mag-atag man ta iya na kabui para matubos tama na mga ittaw alin ta silot ta iran na mga sala.” 
\s1 Pagpaayad Jesus Ta Darwa Na Bulag 
\r (Marcos 10:46-52; Lucas 18:35-43) 
\p  
\v 29 Ta pag-iling Jesus daw iya na mga tinudluan naan ta Jerusalem, naagian danen syudad na Jerico. Na galin danen ta Jerico, tama na mga ittaw gasunod ki danen.  
\v 30 Nalambayan danen darwa na bulag na gamungko naan ta kilid dalan. Na nlaman ta darwa na bulag na Jesus i gaagi dya, gasinggit danen an ki kanen, “Ginuo! Apo Ari David!\f + \fr 20:30 \ft May pasaysay parti ta \fq Apo Ari David \ft na pwidi nyo mabasa naan ta ‘footnote’ ta Mateo 9:27.\f* Maluoy ka ki kami!”  
\v 31 Pasaway ta mga ittaw danen an na dili magsagbak. Piro, gasinggit pa gid danen an ta tudo, “Ginuo! Apo Ari David! Maluoy ka ki kami!”  
\v 32 Gateneng Jesus i daw paumaw din danen an daw ambal din, “Sugiran a nyo daw ino liag nyo buaten ko para ki kyo.”  
\v 33 Ambal danen, “Ginuo, liag nay na makakita!”  
\v 34 Naluoy gid Jesus i ki danen daw patandeg din iran an na mata. Dayon kakita danen an daw gakuyog ki kanen. 
\c 21  
\s1 Pagselled Jesus Naan Ta Jerusalem 
\r (Marcos 11:1-11; Lucas 19:28-40; Juan 12:12-19) 
\p  
\v 1 Na dani nang en ta Jerusalem Jesus i daw mga gakuyog ki kanen, kabot danen ta baryo na Betfage naan ta Bukid Olibo. Pasugo din darwa ta iya na mga tinudluan  
\v 2 na ambal din, “Miling kaw ta baryo na naan ta unaan. Pagselled nyo dya, makita nyo dayon isya na asno na naigot na naan man dya iya na bata. Badbaren nyo igot an daw dleen nyo mga asno an ki yaken.  
\v 3 Daw may ittaw na mag-insa ki kyo, sabaten nyo, ‘Kinanglan ta Ginuo mga asno i.’ Daw iling tan sabat nyo ki kanen, tugutan kaw din na dleen nyo mga asno an.” 
\p  
\v 4 Natabo iling sa aged matuman ambal ta Dyos anay pa sa paagi ta isya na prupita na manugsugid ta iya na kabebet-en. Ambal din, 
\q1  
\v 5 “Sugiran nyo mga ittaw ta syudad Sion,\f + \fr 21:5 \fq Jerusalem \ft paumaw man na \fq Sion.\f* 
\q2 ‘Anduni inyo na Ari 
\q3 mabot en ki kyo. 
\q2 Ula kanen gabugal. Gasakay nang kanen an naan ta asno. 
\q3 Asno na pasakayan din bata pa.’”\f + \fr 21:5 \ft Isaias 62:11; Zacarias 9:9 Ta timpo Jesus, daw may mabot na ari, katamaan ki danen gasakay ta dayad na kabayo aged makita ta mga ittaw na datas iran na katengdanan. Piro, Jesus an dili iling tan ta iya na pag-abot tak gasakay kanen an ta asno na ayep na pagamit para ta pangarga.\f* 
\p  
\v 6 Pagsugo Jesus ta darwa ya na tinudluan, gapanaw danen daw patuman sugo din ya ki danen.  
\v 7 Padala danen ki kanen inay daw bata na asno. Paapinan danen ta iran na mga bayo tudtod ta bata na asno daw gasakay Jesus i.  
\v 8 Pagsakay din, gapadayon kanen i daw mga gakuyog ki kanen na munta Jerusalem. Tama na mga ittaw gauna ki kanen na galadlad ta iran na mga bayo naan ta dalan na agian din daw duma man ya gatapas ta sanga ta mga tanem daw patagtag naan ta dalan aged ipakita iran na pagtaod ki kanen.\f + \fr 21:8 \ft Kaugalian ta mga Judio anay pa sa na dalan na agian ta ari paapinan danen aged ipakita iran an na pagtaod ki kanen. Naan ta 2 Mga Ari 9:13 pwidi nyo mabasa parti ta iling tan na kaugalian.\f* 
\v 9 Mga ittaw na gauna ki Jesus daw duma na gasunod man gasinggit, 
\q1 “Dayawen ta Apo Ari David! \f + \fr 21:9 \ft May pasaysay parti ta \fq Apo Ari David \ft na pwidi nyo mabasa naan ta ‘footnote’ ta Mateo 9:27.\f* 
\q2 Dayawen gabot an na papadala ta Ginuo Dyos! 
\q2 Dayawen ta Dyos an na naan ta langit!”\f + \fr 21:9 \ft Mga Salmo 118:26\f* 
\p  
\v 10 Na gaselled en Jesus i ta Jerusalem, naguluan mga ittaw ta bilog na syudad daw gainsaay, “Kino na ittaw nyan?”  
\v 11 Mga gakuyog ki Jesus gasabat, “Kanen Jesus na isya na prupita. Kanen taga-Nazaret na sakep ta Galilea!” 
\s1 Jesus Naan Ta Timplo 
\r (Marcos 11:15-19; Lucas 19:45-48; Juan 2:13-22) 
\p  
\v 12 Gaselled Jesus i ta sular ta Timplo daw papagwa din mga ittaw dya na gabligya daw mga gamalit ta mga pang-alad para ta Dyos. Patumba din mga lamisaan ta mga manugbalyo ta kwarta\f + \fr 21:12 \ft Naan ta Timplo, kwarta ta mga Romanen pabalyo ta mga ittaw para ta kwarta ta mga Judio aged malit danen ta ayep na pang-alad para ta Dyos.\f* daw mga pungkuan ta mga gabligya ta salampati na pang-alad.  
\v 13 Pambalan din danen an, “Naan ta sinulat na pulong ta Dyos, kanen an gambal, ‘Ake na balay umawen na balay pangamuyuan.’”\f + \fr 21:13 \ft Isaias 56:7\f* Ambal pa Jesus, “Piro, pabuat nyo iya na balay na ‘taguan ta mga manakaw’.”\f + \fr 21:13 \ft Jeremias 7:11 Kaambal Jesus na \fq pabuat nyo iya na balay na ‘taguan ta mga manakaw’ \ft tenged subla ginansya ta mga gabligya ta mga pang-alad daw mga gabalyo ta kwarta.\f* 
\p  
\v 14 Naan ta Timplo may giling ki Jesus na mga bulag daw piang daw paayad din danen an.  
\v 15 Piro, mga manugdumala na mga pari daw mga manugtudlo ta Mga Sinulat Moises gagilek na nakita danen mga katingalaan an na pabuat din daw namatian danen mga kabataan an na gasinggit ta pagdayaw ki kanen naan ta Timplo, 
\q1 “Dayawen ta Apo Ari David!”\f + \fr 21:15 \ft May pasaysay parti ta \fq Apo Ari David \ft na pwidi nyo mabasa naan ta ‘footnote’ ta Mateo 9:27.\f* 
\m  
\v 16 Ta kagilek ta mga pari an daw mga manugtudlo, gambal danen ki Jesus, “Ino, ula ka kamati ta pasinggit ta mga kabataan? Man-o tak ula no sawaya danen an!” Sabat din, “Simpri namatian ko. Paryo kaw inyo na ula kabasa naan ta sinulat na pulong ta Dyos ambal ya na, 
\q1 ‘Bisan mga derse na kabataan daw mga bata na gasuso nang pa 
\q2 patudluan na magdayaw ki kaon!’”\f + \fr 21:16 \ft Mga Salmo 8:2\f* 
\m  
\v 17 Pag-ambal Jesus, galin kanen i ki danen daw gagwa ta syudad na miling ta Betania daw naan dya kanen gadayon ta yon man na kilem. 
\s1 Ambal Jesus Parti Ta Pagsalig Naan Ta Dyos 
\r (Marcos 11:12-14, 20-24) 
\p  
\v 18 Na adlaw en, gabalik Jesus i naan ta Jerusalem daw ta iya na pagpanaw kanen i nletem.  
\v 19 Nakita din isya na kaoy na igos na dani ta dalan. Papranian din, piro ula gid kanen may nakita na bunga, mga daon nang. Ambal din ta kaoy an na igos, “Umpisa anduni dili ka en mamunga!” Pag-ambal din, gakeseg dayon igos an.  
\v 20 Pagkita ta iya na mga tinudluan ta natabo ta igos an, gatingala gid danen an daw gambal, “Paino na gakeseg dayon igos an?”  
\v 21 Sabat Jesus, “Gakeseg igos an tenged gid ta ake na ambal daw sugiran ta kyo na daw gasalig kaw ta Dyos na ula gadua-dua, dili nang paryo ta ake na nabuat ta yi na igos mabuat nyo. Mabuat nyo mas pa ta nabuat ko. Daw mambal kaw ta yi na bukid, ‘Akwaten ka ta Dyos daw ilabyog naan ta dagat,’ matuman gid ambal nyo an.  
\v 22 Daw gasalig kaw ta Dyos, bisan ino inyo na pangayuon paagi ta pangamuyo, mabaton nyo gid.” 
\s1 Insa Ki Jesus Parti Ta Iya Na Uturidad 
\r (Marcos 11:27-33; Lucas 20:1-8) 
\p  
\v 23 Na naan en Jesus i ta Timplo na gatudlo, may mga manugdumala na mga pari daw mga gadumala ta mga Judio na gaprani ki kanen daw gainsa, “Indi alin imo na uturidad ta mga pabuat no naan ta Timplo i? Kino gaatag ki kaon ta imo na uturidad?”  
\v 24 Sabat din, “Minsa a anay ki kyo. Daw masabat a nyo, isugid ko daw indi alin ake na uturidad ta pagbuat ko ta iling sa naan ta Timplo i.  
\v 25 Yi ake na insa: Juan ya na manugbautismo, indi alin iya na uturidad ta pagbautismo din ta mga ittaw? Ino ta inyo na isip, naan alin ta Dyos, naan alin ta ittaw?” 
\p Gaisturyaay danen an daw ino iran na isabat. Ambal danen, “Daw sabaten ta, ‘naan alin ta Dyos,’ insaan ki din, ‘Man-o tak ula kaw gapati ki Juan?’  
\v 26 Piro, daw sabaten ta, ‘naan alin ta ittaw,’ madlek ki tak basi mga ittaw di magbuat ta malain na kuntra ki kiten tenged pakala danen Juan ya na isya na prupita na alin ta Dyos!”  
\v 27 Tenged ula danen may isabat ki Jesus, ambal danen ki kanen, “Ula nay nlami.” Ambal din, “Dili ko man isugid ki kyo daw indi alin ake na uturidad ta mga pabuat ko naan ta Timplo i.” 
\s1 Amay Na Gasugo Ta Darwa Din Na Bata 
\p  
\v 28 Gambal pa Jesus i naan ta mga manugdumala na mga pari daw mga gadumala ta mga Judio, “Ino ta inyo na isip daw may matabo na iling ti: May amay na darwa iya na bata na mama. Pasugo din magulang ya, ‘Tong, miling ka anduni naan ta taneman ta ubas daw mag-ubra dya.’  
\v 29 Sabat ta magulang, ‘Dili a miling dya!’ Piro, ta uryan gabag-o iya na isip daw giling dya.  
\v 30 Pasugo man ta amay mangngod ya paryas man ta sugo din naan ta magulang ya. Sabat ta mangngod, ‘Ee, Tay’, piro ula kanen an giling dya.” 
\p  
\v 31 Pagtapos Jesus ta isturya, gainsa kanen, “Kino ta darwa gatuman ta sugo ta iran na amay?” Sabat danen, “Magulang.” Ambal Jesus, “Igo sabat nyo an. Piro, gambal a ki kyo na mga manugsukot ta buis\f + \fr 21:31 \ft May pasaysay parti ta \fq mga manugsukot ta buis \ft na pwidi nyo mabasa naan ta ‘footnote’ ta Mateo 9:10.\f* daw mga malain na bai una en gapasakep ta pagdumala ta Dyos kaysa ki kyo.  
\v 32 Juan ya giling di daw gatudlo ki kyo parti ta paagi na magtuman ta liag ta Dyos, piro ula kaw gapati ki kanen. Mga manugsukot ta buis daw mga malain na bai, danen gapati. Bisan nakita nyo na gapati danen ki Juan, ula man gyapon gabag-o inyo an na isip na magpati ki kanen.” 
\s1 Mga Malain Na Gaagsa Ta Taneman Ta Ubas 
\r (Marcos 12:1-12; Lucas 20:9-19) 
\p  
\v 33 Gambal pa gid Jesus i naan ta mga manugdumala na mga pari daw mga gadumala ta mga Judio, “Sugiran ta kyo ta isya pa na paanggid na isturya. May tag-iya na gatanem ta ubas naan ta iya na uma daw pakuralan din. Gakutkot man kanen ta lungag daw naan dya gabuat ta pegaan ta ubas. Gapatindeg man kanen ta turi na bantawan ta manugbantay. Tapos ta tanan din na ubra, papaagsa din ubasan ya daw miling naan ta madyo na lugar.  
\v 34 Na timpo en ta pagpupo ta mga ubas, papailing din pila na suguon din naan ta mga gaagsa ta ubasan aged kamangen iya na parti ta tubbas.  
\v 35 Piro, pagabling ta mga gaagsa iya na mga suguon daw isya ya pabugbog, isya man ya papatay, daw isya pa gid ya patimbag danen ta bato asta na napatay.  
\v 36 Papailing man ta tag-iya duma pa na mga suguon na mas tama kaysa ta una din na papailing. Piro, natabo man ki danen paryo ta natabo ya ta una na mga papailing din dya.  
\v 37 Ta uryan, papailing din iya an na bata na mama naan ta mga gaagsa tak ambal din ta iya na kaugalingen, ‘Sigurado na tratuon danen ta miad ake i na bata.’  
\v 38 Piro, na nakita ta mga gaagsa bata ya ta tag-iya, gaisturyaay danen an, ‘Yon manubli ta uma na i. Sigi, patayen ta kanen an aged ate nang en panublien din an.’  
\v 39 Pagtapos danen ta iran na pag-isturyaay, pagabling danen kanen an, payudyod pagwa naan ta ubasan daw papatay.” 
\p  
\v 40 Pagtapos Jesus ta isturya, painsaan din mga manugdumala an, “Ta, daw mabot tag-iya ya ta ubasan, ino buaten din ta mga gaagsa?”  
\v 41 Sabat danen, “Danen ya na mga malain na gaagsa patayen din gid na ula kaluoy daw paagsa din iya na ubasan naan ta duma na mga ittaw na mag-atag ki kanen ta iya na parti ta tubbas daw timpo en ta pagpupo.”  
\v 42 Ambal Jesus, “Igo nyan. Piro, paryo kaw inyo na ula kabasa ta ambal naan ta sinulat na pulong ta Dyos na iling ti, 
\q2 ‘Bato an na ta isip ta mga manug-ubra ta balay dili magamit, 
\q3 yon gid pamag-ang na bato.\f + \fr 21:42 \ft Ta timpo Jesus, tama na balay ta mga Judio na buat alin ta mga kinurti na bato. Pinakaimpurtanti na bato pamag-ang an na pabetang naan ta pamusod na naan dya umpisa ta pagdapat ta duma na kinurti na mga bato. Ta pagsambit Jesus ta \fq mga manug-ubra ta balay, \ft beet ambalen din mga manugdumala ta mga Judio. \fq Pamag-ang na bato \ft na pasambit din beet ambalen iya na kaugalingen.\f* 
\q2 Yi tanan pagbeet ta Ginuo Dyos 
\q3 daw gatingala ki gid.’”\f + \fr 21:42 \ft Mga Salmo 118:22-23\f* 
\m  
\v 43 Ambal man Jesus, “Gani, sugiran ta kyo na kamangen ta Dyos alin ki kyo pribiliyo na sakep kaw ta iya na pagdumala daw iatag din naan ta mga ittaw na magtuman ta iya na mga sugo.  
\v 44 Daw kino karagpa naan ta pamag-ang ya na bato, kanen an mawasak. Daw kino maulugan ta pamag-ang ya na bato, kanen an malegsek.”\f + \fr 21:44 \ft Naan ta pila na mga kupya ta libro na Mateo anay pa sa na nasulat naan ta linggwai na Griego, ula birsikulo kwarintay-kwattro.\f* 
\p  
\v 45 Pagmati ta mga manugdumala na mga pari daw mga Pariseo ta mga paanggid na isturya Jesus, naintindian danen na danen paisturya din naan ta iya na paanggid.\f + \fr 21:45 \ft Naan ta paanggid na paisturya Jesus, mga pari daw mga manugdumala pakumparar ta malain na mga gaagsa. Pakumparar man danen an ta mga mawasak daw malegsek ta pamag-ang na bato.\f* 
\v 46 Liag danen na dakepen inta kanen i. Piro, nadlek danen an na basi mga ittaw dya magbuat ta malain kuntra ki danen tak pakala ta mga ittaw na Jesus i prupita na alin ta Dyos. 
\c 22  
\s1 Mga Paimbitar Na Dili Miag Mandegek 
\r (Lucas 14:15-24) 
\p  
\v 1 Gapadayon Jesus i ta iya na pagtudlo na gaisturya ta mga paanggid.  
\v 2 Ambal din, “Pagdumala an ta Dyos paryo ta natabo daw may ari na gaanda ta kumbira para ta kasal ta bata din na mama.  
\v 3 Papailing din pila na mga suguon din na umawen mga paimbitar ya na mandegek en. Piro, mga paimbitar ya dili miag na miling dya.  
\v 4 Papailing din duma pa na mga suguon daw ambal din ki danen, ‘Sugiran nyo mga paimbitar ya na imes en kumbira i. Naiyaw en papatambek na mga baka na patagana para ta kumbira. Tanan anda en. Miling en danen na mandegek!’  
\v 5 Piro, ula man gyapon patubaya ta mga paimbitar. Duma ki danen giling naan ta iran na uma daw duma ya a naan ta iran na nigusyo.  
\v 6 Duma pa ya, paabungan danen mga suguon na papailing ta ari daw pabugbog danen daw papatay.  
\v 7 Sikad gid gilek ta ari daw dayon papadala din iya na mga sundalo aged mga paimbitar ya na gapatay ta iya na mga suguon patayen daw sunugon iran na syudad.  
\v 8 Gaumaw ari i ta duma pa gid na mga suguon din daw gambal ki danen, ‘Ake na kumbira anda en, piro mga naimbitar ko ya dili gid man danen an dapat na mag-atindir.  
\v 9 Miling kaw ta mga karsada daw indi tama na mga ittaw daw imbitaren nyo tanan na mga ittaw na makita nyo dya.’  
\v 10 Pag-ambal ta ari, gapanaw dayon mga suguon ya na miling ta mga karsada daw indi tama na mga ittaw daw padala danen tanan na mga ittaw na nakita danen maskin mga ittaw na malain daw mga ittaw na miad. Napanno ta mga bisita kumbiraan ya. 
\p  
\v 11 “Na gaselled ari i naan ta kumbiraan aged tan-awen mga gandegek ya, nakita din isya na mama na ula kasuot ta bayo na para ta mga naimbitar ta kasal.\f + \fr 22:11 \ft Naan ta paanggid na paisturya Jesus, pusibilidad na ari an gaatag ta bayo naan ta mga ittaw na nakita naan ta mga karsada daw padala ta suguon naan ta kumbiraan. Gani, paambal ya na \fq ula kasuot ta bayo na para ta mga naimbitar ta kasal \ft beet ambalen na mama ya dili miag magtuman daw magtaod ta ari.\f* 
\v 12 Painsaan kanen ta ari, ‘Dey, ino paagi na kaselled ka di na ula ka kasuot ta bayo na para ta mga naimbitar?’ Piro, ula gid kanen kasabat.  
\v 13 Pasugo ta ari iya na mga suguon, ‘Gapuson nyo iya na lima daw batiis daw ipagwa kanen an daw pilak naan ta sikad delem na lugar\f + \fr 22:13 \fq Sikad delem na lugar \ft beet ambalen impirno.\f* na naan dya mga ittaw gangagal ta tudo daw magbaggit ta iran na ngipen.’”  
\v 14 Patapos Jesus iya na isturya paagi ta yi na ambal, “Tama mga paimbitar, piro pila nang papili na mandegek.” 
\s1 Insa Ki Jesus Parti Ta Pagbayad Ta Buis 
\r (Marcos 12:13-17; Lucas 20:20-26) 
\p  
\v 15 Pagtapos Jesus ta pagtudlo paagi ta mga paanggid, galin mga Pariseo naan ki kanen daw gasapol danen an daw ino buaten danen aged madakep-dakep kanen i paagi ta mga insa.  
\v 16 Pagtapos ta sapol, may mga tinudluan danen daw mga ittaw na gasunod ki Herodes\f + \fr 22:16 \fq Mga ittaw na gasunod ki Herodes \ft isya na grupo ta pulitika na gapati na dapat pirmi may isya ta mga linai Herodes na magdumala ta mga Judio.\f* na papailing naan ki Jesus aged mag-insa. Ambal danen, “Mistro, nlaman nay na ula ka pagbula, gatudlo ka ta kamatuuran parti ta kabebet-en ta Dyos, daw ula ka may papaburan tak maskin kino pa na ittaw paryo nang imo na pagtratar ki danen.  
\v 17 Sugiran kay no tuo. Ta imo na isip, naan ta Mga Sinulat Moises patugutan ki na magbayad ta buis naan ta pangulo ta Roma?”  
\v 18 Piro, nlaman Jesus na malain iran na tuyo daw ambal din, “Gapakuno-kuno kaw nang na inyo na pag-insa terek ta inyo na nakem! Liag nyo nang na dakep-dakepen a paagi ta ake na sabat!  
\v 19 Dawatan a nyo ta isya na sinsilyo na paryo ta pabayad nyo ta buis.” Padawat danen isya na sinsilyo\f + \fr 22:19 \ft Sinsilyo na pasambit naan ta birsikulo disi-nuibi, ta timpo Jesus kada isya gabalor ta suol ta isya adlaw na ubra ta isya na ittaw.\f* na paryo ta iya na paayo.  
\v 20 Gainsa kanen i ki danen, “Iya ti na sura daw ngaran naan ta yi na sinsilyo?”  
\v 21 Sabat danen, “Iya ta pangulo ta Roma.” Ambal din, “Ta, daw ino iya ta pangulo ta Roma, iatag nyo ki kanen. Daw ino iya ta Dyos, iatag nyo ta Dyos.”  
\v 22 Pagmati ta mga pangulo ta mga Judio ta iya na ambal, gatingala gid danen an daw gapanaw dayon. 
\s1 Insa Ki Jesus Parti Ta Pagbannaw 
\r (Marcos 12:18-27; Lucas 20:27-40) 
\p  
\v 23 Ta yon man na adlaw na Jesus an painsaan parti ta pagbayad ta buis, may mga Saduseo na giling ki kanen aged dakep-dakepen kanen an paagi ta insa parti ta pagbannaw tak ula danen an gapati na mabannaw mga patay an.  
\v 24 Ambal danen ki kanen, “Mistro, ambal Moises naan ta iya na sinulat na daw mama na may sawa mapatay na ula kanen bata ta iya na sawa, dapat paus-os katengdanan din naan ta iya na mangngod aged makabata para ki kanen.  
\v 25 Alimbawa, may anen di ki kami pitto na mag-utod na mama. Kamagulangan ya nangasawa daw napatay na ula danen an bata. Nabalo ya pasawa ta pangarwa na utod.  
\v 26 Pangarwa ya na utod napatay man na ula danen an bata. Iling man tan natabo ta pangallo asta ta pangpitto na utod.  
\v 27 Ta uryan, bai ya napatay man.  
\v 28 Ta, daw mabot timpo na mabannaw mga patay, kino ta pitto ya na mag-utod matuod na sawa ta bai ya tak tanan danen kasawa ki kanen?” 
\p  
\v 29 Sabat Jesus, “Sala inyo na isip tak ula kaw nalam daw ino naan ta sinulat na pulong ta Dyos daw ula kaw man gapati na Dyos may gaem ta pagbannaw ta mga patay.  
\v 30 Daw mabannaw mga patay ya, dili danen mangasawa tak paryo danen ta mga angil naan ta langit na ula gasawaay.  
\v 31 Parti man ta pagbannaw, paryo kaw inyo na ula kabasa ta ambal ta Dyos ki kyo naan ta sinulat na pulong din,  
\v 32 ‘Yaken i Dyos danen Abraham, Isaac daw Jacob.’\f + \fr 22:32 \ft Exodo 3:6\f* Iling tan na ambal ta Dyos pamatuod na mga ittaw na napatay mabannaw tak dili kanen an Dyos ta mga patay. Dyos kanen an ta mga bui.”  
\v 33 Pagmati ta mga ittaw dya ta ambal Jesus, gatingala gid danen an ta iya na tudlo. 
\s1 Sikad Impurtanti Na Mga Sugo 
\r (Marcos 12:28-34; Lucas 10:25-28) 
\p  
\v 34 Na namatian ta mga Pariseo na ula gid gasasaba mga Saduseo an ta ambal ya Jesus parti ta pagbannaw, gatingeb mga Pariseo an na miling ki kanen.  
\v 35 Isya ki danen na may datas alam parti ta Mga Sinulat Moises, liag din na dakep-dakepen Jesus i paagi ta insa na iling ti,  
\v 36 “Mistro, ino pinakaimpurtanti na sugo naan ta Mga Sinulat Moises?”  
\v 37 Sabat Jesus, “‘Gugmaen no Ginuo an na imo na Dyos na terek gid ta imo na tagipusuon. Ipakita no imo an na gugma paagi ta ugali daw isip.’\f + \fr 22:37 \ft Deuteronomio 6:5\f* 
\v 38 Yon una daw pinakaimpurtanti na sugo.  
\v 39 Pangarwa na impurtanti na sugo paryas ta una: ‘Gugmaen no duma na mga ittaw paryo man ta paggugma no ta imo na kaugalingen.’\f + \fr 22:39 \ft Levitico 19:18\f* 
\v 40 Darwa i na sugo basian ta tanan na naan ta Mga Sinulat Moises daw Mga Sinulat Ta Mga Prupita.” 
\s1 Ambal Jesus Parti Ta Pinili Ta Dyos Na Mag-ari 
\r (Marcos 12:35-37; Lucas 20:41-44) 
\p  
\v 41 Na mga Pariseo i gatipon pa naan ki Jesus, gainsa kanen an ki danen,  
\v 42 “Ino ta inyo na isip parti ta Pinili Ta Dyos Na Mag-ari? Kino kaapuan na alinan din?” Sabat danen, “Ari David.”  
\v 43 Ambal Jesus “Ta, daw Ari David alinan ta Pinili Ta Dyos, man-o na David ya na pagaeman kanen ta Dyos Ispiritu Santo, paumaw din Pinili Ta Dyos na iya na Ginuo? Yi ambal Ari David: 
\q1  
\v 44 ‘Ginuo Dyos gambal ta ake na Ginuo, 
\q2 “Mungko ka di naan dapit ta ake i na tuo 
\q2 asta na mapirdi ko imo na mga kuntra.”’ ”\f + \fr 22:44 \ft Mga Salmo 110:1\f* 
\m  
\v 45 Ambal man Jesus, “Daw iling tan ambal Ari David parti ta Pinili Ta Dyos Na Mag-ari na paumaw din na iya na Ginuo, di' ba Pinili Ta Dyos Na Mag-ari dili nang basta na linai Ari David?” 
\p  
\v 46 Ula gid may gasabat ki kanen daw umpisa sa na adlaw, ula may nangiseg na mag-insa pa ki kanen. 
\c 23  
\s1 Mga Ambal Jesus Kuntra Ta Mga Gatudlo Parti Ta Mga Sinulat Moises 
\r (Marcos 12:38-40; Lucas 11:39-51; 20:45-47) 
\p  
\v 1 Pagtapos Jesus ta ambal naan ta mga Pariseo, gaisturya man kanen i naan ta mga ittaw na naan dya gatipon daw naan ta iya na mga tinudluan.  
\v 2 Ambal din, “Mga Pariseo an daw mga manugtudlo ta Mga Sinulat Moises pasaligan na magsaysay ta mga sunuran na paatag paagi ki Moises.  
\v 3 Gani, tumanen nyo iran an na palaygay, piro dili nyo sunuron iran na pabuat tak danen an mismo ula gasunod ta iran na laygay.  
\v 4 Papatuman danen naan ta mga ittaw tama na sunuron na bellay gid buaten na paryo gabegkes danen ta beg-at na dala daw papas-an naan ta mga ittaw daw ula man danen paduol maskin ta iran nang na kalingking.  
\v 5 Tanan na pabuat danen pakita-kita nang naan ta mga ittaw. Derse na kaon na paigot naan ta takong daw blukan ta uras ta pagpangamuyo,\f + \fr 23:5 \ft Mga paigot naan ta takong daw blukan na pasambit Jesus sikad sise na ugsakan na paumaw ta Inglis na ‘phylactery’. Naan selled ta ugsakan may pila na mga sinulat na birsikulo alin ta sinulat na pulong ta Dyos.\f* iran ya a papalapad pa gid danen, daw papalangkaw mga bungay-bungay ta sidsid ta iran na bayo.  
\v 6 Daw mandegek danen an, liag gid danen na naan ta pungkuan na para ta impurtanti na mga ittaw. Iling man tan daw naan danen an ta mga balay tipunan.  
\v 7 Daw naan danen ta lugar na naan dya tama na mga ittaw, liag gid danen na mga ittaw mag-atag ta taod daw mag-umaw ki danen na ‘mistro’. 
\p  
\v 8 “Piro, kyo yan a, dili kaw magparyo ki danen na magpaumaw na ‘mistro’ tak isya nang inyo na manugtudlo daw kyo tanan mag-utod ta pagtuo.  
\v 9 Dili kaw man mag-atag ta taod paagi ta pag-umaw na ‘amay’ naan ta bisan kino unti ta kalibutan i tak isya nang gid inyo an na Amay daw kanen naan ta langit.  
\v 10 Dili kaw man magpaumaw na ‘ginuo’ tak isya nang inyo na Ginuo daw kanen Pinili Ta Dyos Na Mag-ari.  
\v 11 Daw kino ki kyo may pinakadatas na katengdanan, kanen manugsirbi nyo.  
\v 12 Daw kino magpadatas ta iya na kaugalingen, paebesen kanen an ta Dyos. Daw kino magpaebes ta iya na kaugalingen, padatasen kanen an ta Dyos.” 
\p  
\v 13 Ambal man Jesus, “Kyo na mga Pariseo daw mga manugtudlo ta Mga Sinulat Moises, maageman nyo segeng na silot! Inyo na pagtuman ta Dyos pakita-kita nang! May katengdanan kaw na itudlo nyo paagi an na magpasakep mga ittaw naan ta pagdumala ta Dyos. Piro, ula kaw gapasakep ta iya na pagdumala daw papegengan nyo man mga ittaw ya na liag inta magpasakep. Paryo kaw ta ittaw na gasarado ta ngaan ta balay daw naan ta gwa gabantay aged duma an dili kaselled. 
\p  
\v 14 “Kyo na mga Pariseo daw mga manugtudlo ta Mga Sinulat Moises, maageman nyo segeng na silot! Inyo na pagtuman ta Dyos pakita-kita nang! Sikad kaw manluko ta mga balo na bai daw paubos nyo iran an na pangabuian. Gapakuno-kuno kaw na riliyuso paagi ta lawig na pangamuyo naan ta tama na mga ittaw aged dili mlaman na mga pabuat nyo an malain. Tenged iling tan mga buat nyo, maageman nyo segeng na silot ta Dyos.\f + \fr 23:14 \ft Naan ta pila na mga kupya ta libro na Mateo anay pa sa na nasulat naan ta linggwai na Griego, ula birsikulo katursi.\f* 
\p  
\v 15 “Kyo na mga Pariseo daw mga manugtudlo ta Mga Sinulat Moises, maageman nyo segeng na silot! Inyo na pagtuman ta Dyos pakita-kita nang! Gabyai kaw naan ta mga madyo na lugar aged mangumbinsi ta bisan isya nang na ittaw na dili-Judio para isya man ta inyo na mga tinudluan. Pagtapos nyo ta pagkumbinsi, patudluan nyo asta na kanen an malain gid en daw dapat silutan naan ta impirno na mas pa ki kyo! 
\p  
\v 16 “Kyo na paryo gid ta bulag na mga manuggiya, maageman nyo segeng na silot! Patudlo nyo na daw kino magsumpa paagi ta pagsambit ta Timplo, ula bali daw dili din tumanen iya an na sumpa. Piro, daw kanen magsumpa paagi ta pagsambit ta blawan na naan ta Timplo, kinanglan tumanen din gid iya an na sumpa.  
\v 17 Buang-buang kaw gid na mga bulag! Indi ti mas impurtanti? Ino ta inyo na isip, Timplo o blawan na naan ta Timplo? Simpri Timplo i mas impurtanti tak blawan pabilang na para ta Dyos tenged blawan naan ta Timplo.  
\v 18 Patudlo nyo man na daw kino magsumpa paagi ta pagsambit ta alaran na naan ta Timplo, ula bali daw dili din tumanen iya an na sumpa. Piro, daw kanen magsumpa paagi ta pagsambit ta alad na nabetang naan ta alaran, kinanglan tumanen din gid iya an na sumpa.  
\v 19 Mga bulag kaw gid! Indi ti mas impurtanti? Ino ta inyo na isip, alaran o alad na naan ta alaran? Simpri alaran mas impurtanti tak alad pabilang na para ta Dyos tenged alad naan ta alaran!  
\v 20 Daw kino magsumpa paagi ta pagsambit ta alaran, gasumpa kanen an paagi ta alaran asta tanan na paalad dya.  
\v 21 Daw kino magsumpa paagi ta pagsambit din ta Timplo, gasumpa kanen an paagi ta Timplo asta man Dyos mismo na gatinir dya.  
\v 22 Daw kino magsumpa paagi ta pagsambit din ta langit, gasumpa kanen an paagi ta truno ta Dyos asta man Dyos mismo na gamungko dya. 
\p  
\v 23 “Kyo na mga Pariseo daw mga manugtudlo ta Mga Sinulat Moises, maageman nyo segeng na silot! Inyo na pagtuman ta Dyos pakita-kita nang! Gaamblig kaw gid na maalad naan ta Dyos isya na parti ta sampulo na parti ta tanan gid na paani nyo bisan ta mga daon na panglasa ta pagkaan. Piro, pabay-an nyo nang impurtanti na mga sugo tak dili igo inyo na pagtratar naan ta duma na mga ittaw, ula kaw naluoy ta mga gakinanglan daw dili kaw man masaligan. Igo na gaalad kaw ta isya ta sampulo na parti naan ta Dyos, piro dapat dili nyo bay-an mga sugo din an na mas impurtanti pa.  
\v 24 Paryo kaw gid ta bulag na mga manuggiya! Gaamblig kaw gid na magtuman ta dili impurtanti na mga sugo, piro pabay-an nyo nang mga impurtanti an. Iling tan na pabuat nyo paryo na inyo na inemen pasala nyo aged sigurado na dili nyo mainem mga sapat-sapat an, piro ula bali na malam-ed nyo bakod na ayep na kamilyo. 
\p  
\v 25 “Kyo na mga Pariseo daw mga manugtudlo ta Mga Sinulat Moises, maageman nyo segeng na silot! Inyo na pagtuman ta Dyos pakita-kita nang! Paryo kaw ta ittaw na gaugas nang ta gwa ta ineman daw mangkok, piro selled ta ineman daw mangkok ula din paugasi. Iling man tan, pakita-kita nyo nang pirmi naan ta mga ittaw na patuman nyo gid mga sunuran nyo, piro pabay-an nyo na sikad kaw mangwarta daw inyo nang na kaugalingen na kalipay paintindi nyo an.  
\v 26 Bulag kaw na mga Pariseo! Bag-uon nyo anay inyo na isip aged makabuat kaw man ta miad. Daw iling tan buaten nyo, paryo na palimpyo nyo anay selled ta ineman daw mangkok daw sunod gwa man aged ubos limpyo. 
\p  
\v 27 “Kyo na mga Pariseo daw mga manugtudlo ta Mga Sinulat Moises, maageman nyo segeng na silot! Inyo na pagtuman ta Dyos pakita-kita nang! Paryo kaw ta mga pantyon na papinturaan ta puti na daw lagen naan ta gwa dayad, piro naan ta selled ubos ligna daw bekkeg ta mga patay.  
\v 28 Iling kaw man tan tak ta panan-aw ta mga ittaw ki kyo, matareng kaw, piro inyo na pagtuman ta Dyos dili terek ta inyo na tagipusuon daw ubos nang malain naan ta inyo na isip. 
\p  
\v 29 “Kyo na mga Pariseo daw mga manugtudlo ta Mga Sinulat Moises, maageman nyo segeng na silot! Inyo na pagtuman ta Dyos pakita-kita nang! Gapaubra kaw ta mga lebbengan ta mga prupita daw papadayad nyo mga pantyon an ta mga ittaw na matareng.  
\v 30 Gambal kaw, ‘Daw kami bui ta timpo ta ame na mga kaapuan, dili kay ame maglabet ta iran na pagpatay ta mga prupita.’  
\v 31 Ta, paagi ta iling tan na paambal nyo, paako nyo na kyo linai ta mga gapatay ta mga prupita.  
\v 32 Tenged iling kaw san, sigi, padayunon nyo daw tapuson mga malain na buat na naumpisaan danen. 
\p  
\v 33 “Kyo na malain! Paryo kaw ta mga bekkessan daw mga bata ta bekkessan na dalitan!\f + \fr 23:33 \ft Ta timpo Jesus, ta isip ta mga Judio malain na ittaw paanggid naan ta bekkessan.\f* Dili nyo malikawan na sintinsyaan kaw ta Dyos na silutan naan ta impirno!  
\v 34 Magpadala a ki kyo ta mga manugsugid ta kabebet-en ta Dyos, mga ittaw na maalam daw mga manugtudlo ta Mga Sinulat Moises. Duma an ki danen ipapatay nyo, duma an ipalansang naan ta krus, duma pa an ipakastigo nyo naan ta inyo na mga balay tipunan daw duma pa gid ipalagas nyo ta inyo na pagpangabot ki danen bisan indi danen an miling.  
\v 35 Gani, sigurado gid na manabat kaw ta kamatayen ta tanan na mga ittaw na matareng umpisa gid ki Abel na matareng na ittaw asta ki Zacarias na bata Baraquias na papatay naan ta Timplo naan ta tengnga ta sunugan ta mga alad daw Balay Ta Dyos.\f + \fr 23:35 \ft Naan ta Genesis 4:8 pwidi nyo mabasa isturya ya parti ta pagpatay ki Abel daw naan ta 2 Mga Cronica 24:20 pwidi nyo mabasa isturya ya parti ta pagpatay ki Zacarias. Naan ta Biblia na nasulat ta linggwai na Hebreo pagsunod-sunod ta mga libro dili paryo ta pagsunod-sunod ta mga libro naan ta Una Na Kasugtanan ta ate na mga Biblia anduni. Naan ta Biblia na Hebreo una an na libro Genesis daw katapusan an na libro 2 Mga Cronica. Nyan na, ambal an na \fq umpisa gid ki Abel na matareng na ittaw asta ki Zacarias \ft beet ambalen tanan na matareng na mga ittaw na papatay na nasambit naan ta Biblia na Hebreo.\f* 
\v 36 Sugiran ta kyo na mga ittaw ta yi na timpo manabat gid ta kamatayen danen tanan na matareng.” 
\s1 Kasebe Jesus Tenged Ta Mga Ittaw Ta Jerusalem 
\r (Lucas 13:34-35) 
\p  
\v 37 Gangasebe Jesus i daw gambal, “Kyo na naan ta Jerusalem,\f + \fr 23:37 \ft Ta pagsambit Jesus \fq kyo na naan ta Jerusalem \ft beet din ambalen tanan na linai Israel na yon man mga Judio.\f* kaluluoy kaw. Ula nyo batuna mga padala ya ta Dyos tak papatay nyo mga prupita daw patimbag mga sinugo ta Dyos. Lugay en na liag ko na pasakepen kaw inta ki yaken daw ambligan paryas ta pagtipon ta nayen na manok ta iya na mga piyak naan ta dalem ta iya na mga pakpak. Piro, dili kaw miag!  
\v 38 Tenged iling tan nabuat nyo, anduni syudad nyo an daw Timplo pabay-an nang en ta Dyos.  
\v 39 Sugiran ta kyo na dili a nyo makita isab asta mabot adlaw na mambal kaw, ‘Dayawen ta kanen an na papadala ta Ginuo Dyos na miling di en.’”\f + \fr 23:39 \ft Mga Salmo 118:26\f* 
\c 24  
\s1 Pagtudlo Jesus Parti Ta Mga Adlaw Na Mabot 
\r (Marcos 13:1-23; Lucas 21:5-24) 
\p  
\v 1 Na gapanaw Jesus i na mwa ta Timplo, iya na mga tinudluan gaprani ki kanen. Pabugal danen ki kanen mga bilding naan ta Timplo.  
\v 2 Ambal din ki danen, “Makita nyo pa anduni tanan na i daw dayad matuod, piro gambal a ki kyo na mabot adlaw na magubba gid Timplo i daw tanan na bato ta Timplo mawasak na ula gid maskin isya nang na bato na gasampaw pa naan ta duma na bato.”\f + \fr 24:2 \ft Timplo ya ta mga Judio pakabig na isya ta mga dayad gid na bilding na patukod anay pa sa. Timplo ya nauman alin ta sikad darko na mga bato na kurti an riktanggulo. Beg-at an ta duma na mga bato mga 45,500 kilos.\f* 
\p  
\v 3 Giling danen i Jesus naan ta Bukid Olibo. Na gamungko kanen i dya, iya na mga tinudluan gaprani ki kanen na danen nang daw mambal, “Sugiran kay no tuo daw kan-o matabo nyan na paambal no. Ino sinyalis na pamatuod na kaon mabot en daw matapos man en yi na timpo?”\f + \fr 24:3 \ft Pwidi nyo mabasa parti ta \fq yi na timpo \ft naan ta Mga Ambal Na Pasaysay.\f* 
\p  
\v 4 Sabat Jesus ki danen, “Mag-andam kaw gid aged dili kaw maluko  
\v 5 tak tama na mga ittaw miling ki kyo na akuon danen ake na ngaran ta iran na kaugalingen daw ambalen danen, ‘Yaken i Pinili Ta Dyos Na Mag-ari!’ Ta iling tan na buat danen, tama na mga ittaw maluko danen.  
\v 6 Ta yon man na timpo kamati kaw ta gira na dani ki kyo daw kabalita na naan ta madyo may gira man, piro dili kaw mataranta tak naan ta plano ta Dyos na matabo anay iling an tan. Piro, dili pa katapusan ta yi na timpo.  
\v 7 Mga nasyon maggiraay daw mga kaarian kuntra ta kaarian. May segeng na letem daw mga linog naan ta lain-lain na mga lugar.  
\v 8 Piro, tanan na iling tan umpisa nang pa ta segeng na kakulian na maagian ta mga ittaw paryo ta mabatyagan ta bai na manugbata en na umpisa nang pa gapasakit. 
\p  
\v 9 “Ta yon man na timpo ta kakulian, may mga ittaw na magdakep ki kyo na intriga kaw naan ta mga gakuntra ki kyo aged pabellayan daw duma an ki kyo patayen. Bisan indi demetan kaw gid ta tanan tenged sakep kaw ki yaken.  
\v 10 Ta yon man na timpo, tama na mga ittaw magtalikod ta iran na pagsalig ki yaken daw duma an magdemetay daw magtrayduray.  
\v 11 Tama mwa na dili-matuod na prupita daw tama maluko danen.  
\v 12 Tenged na magtama mga ittaw na gabuat ta malain, katamaan ta mga ittaw, marwad iran na paggugmaay.  
\v 13 Piro, maluwas mga ittaw na magpadayon ta iran na pagpati ki yaken asta ta katapusan ta yon na timpo.  
\v 14 Bag-o matapos yi na timpo, miad na balita parti ta pagdumala ta Dyos masugid anay naan ta bilog na kalibutan aged mamatian ta tanan.” 
\p  
\v 15 Ambal pa Jesus, “Ta timpo na mabot, makita nyo naan ta Timplo ‘sikad malain na betang na gainsulto ta balay ta Dyos’ na yon man pasambit ya Daniel na prupita anay pa sa.”\f + \fr 24:15 \ft Daniel 9:27, 11:31 daw 12:11\f* -- Kyo na gabasa ta nasulat na i, intindien nyo gid daw ino beet ambalen. 
\p  
\v 16 Ambal pa gid Jesus, “Daw iling tan makita nyo naan ta Timplo, beet ambalen abot en timpo na mga ittaw na gaistar naan ta prubinsya Judea dapat na magbakwit naan ta mga bukid.  
\v 17 Daw matabuan na may ittaw na naan ta atep\f + \fr 24:17 \ft Naan ta lugar ta mga Judio ta timpo Jesus, atep an ta mga balay katamaan tapan daw may geddan naan gwa ta balay na agian munta ta atep. Kaysan mga ittaw gapuay naan ta atep ta iran na balay.\f* ta iran na balay, dapat na magbakwit dayon na dili en melled pa ta balay daw magkamang ta pagkabetang na dleen din.  
\v 18 Iling man tan, daw matabuan na may ittaw na naan ta iya na uma, dapat na dili en muli pa na magkamang ta pang-isleb din na bayo.  
\v 19 Ta yon man na timpo, kaluluoy gid mga bai na gabagnes daw gapasuso tak mabellayan danen ta pagbakwit.  
\v 20 Mangamuyo kaw nang ta Dyos na inyo na pagbakwit dili matabo naan ta tagtignaw daw dili man naan ta Adlaw Ta Pagpuay\f + \fr 24:20 \ft Ta timpo Jesus, kuntra ta sunuran ta mga Judio na magpanaw danen naan ta madyo ta Adlaw Ta Pagpuay.\f* 
\v 21 tak ta yon man na timpo, maagian ta mga ittaw segeng gid na kakulian na ula pa naagii ta bisan kino alin ta pagbuat ta kalibutan daw kalangitan asta anduni. Ula en may matabo pa na mas segeng na kakulian kaysa ta iling tan.  
\v 22 Daw dili palipuon ta Dyos mga inadlaw na ya na maagian danen, ula gid may isya na ittaw na mabilin na bui. Piro, palipuon din nang tenged ta iya na pinili na mga ittaw.” 
\p  
\v 23 Ambal pa Jesus, “Ta yon man na timpo, daw may mambal ki kyo, ‘Lagen nyo, anen di en Pinili Ta Dyos Na Mag-ari!’ dili kaw magpati. Iling man tan daw may mambal, ‘Kanen man nyan!’  
\v 24 tak may miling ki kyo na mga dili-matuod na Pinili Ta Dyos Na Mag-ari daw mga dili-matuod na prupita. Magbuat danen an ta bakod na mga katingalaan na pamatuod na danen an may gaem aged na daw maimo, tilawan na maluko danen asta pa ta mga ittaw na pinili ta Dyos.  
\v 25 Tandaan nyo gid ambal ko an tak nasugid ko en daan ki kyo parti ta matabo pa mintras na ula pa natabo.  
\v 26 Tenged pasugiran ta kyo en, daw may mambal ki kyo, ‘Yo, anen dya en Pinili Ta Dyos Na Mag-ari naan ta lugar na ula kabalayan’, dili kaw miling dya. Daw ambalen man danen, ‘Yi, anen di en kanen naan ta selled ta kwarto’, dili kaw magpati  
\v 27 tak ta adlaw na mabot Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan, makita kanen an ta tanan na mga ittaw paryo ta kilat na makita gid na gakurit alin ta sennangngan munta ta salepan.  
\v 28 Makita gid ta tanan iya an na pag-abot na paryo man ta isya na ambalanen, ‘Daw indi may patay, mlaman gid ta tanan tak naan dya galayog-layog mga uwak.’” 
\s1 Mga Matabo Naan Ta Adlaw Na Mabot Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan 
\r (Marcos 13:24-27; Lucas 21:25-28) 
\p  
\v 29 Gambal pa gid Jesus i parti ta mga adlaw na mabot, “Sunod ta yon man na mga adlaw na may mga segeng na kakulian, dayon matabo na 
\q1 ‘Magdelem adlaw an 
\q2 daw bulan an dili magpawa. 
\q1 Mga bituon an mulog alin ta langit 
\q2 daw tanan na naan ta kalangitan 
\q3 manlatak na paryo ta payegyeg.’\f + \fr 24:29 \ft Isaias 13:10, 34:4; Ezekiel 32:7; Joel 2:10-11\f* 
\m  
\v 30 Pagtapos ta mga matabo na iling tan, may makita naan ta kalangitan na sinyalis na mabot en Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan. Tanan na mga ittaw ta kalibutan mangug-og ta tudo tenged ta iran na kaadlek. Makita danen na kanen an mabot naan ta panganod na bakod gid iya na gaem daw sikad silaw na pawa ta Dyos naan ki kanen.\f + \fr 24:30 \ft May anen na mga ambal naan ta birsikulo trinta na naan alin Daniel 7:13-14.\f* 
\v 31 Ta biskeg na tunog ta trumpita, ipadala din iya an na mga angil naan ta appat na pamusod ta kalibutan aged tipunon mga ittaw na iya na pinili alin ta tanan na lugar.” 
\s1 Sinyalis Na Mabot En Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan 
\r (Marcos 13:28-31; Lucas 21:29-33) 
\p  
\v 32 Gambal pa Jesus i, “Intindien nyo daw ino beet ambalen ta paanggid na isturya ta kaoy na igos: Daw iya an na mga sanga gasalingsing daw gadaon, mlaman nyo na mabot en tagtanem.  
\v 33 Yon man, daw makita nyo na gaumpisa en matabo tanan na pasugid ko ki kyo, sigurado gid na mlaman nyo na kanen an mabot en na paryo naan en kanen ta gwa ta gangaan.\f + \fr 24:33 \fq Kanen an \ft beet ambalen Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan na ula duma daw dili, Jesus na mabot aged mag-umpisa ta iya na pagdumala naan ta kalibutan.\f* 
\v 34 Sugiran ta kyo na tanan ya na mga pasugid ko ki kyo matabo na ula pa napatay tanan na mga ittaw ta yi na timpo.  
\v 35 Maski marwad pa kalangitan an daw kalibutan, ake i na mga ambal magpadayon asta ta ula katapusan.” 
\s1 Ula May Nalam Daw Kan-o Mabot Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan 
\r (Marcos 13:32-37; Lucas 17:26-30, 34-36) 
\p  
\v 36 Gambal pa Jesus i, “Parti daw ino adlaw daw uras na Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan mabot, ula may nalam bisan mga angil ta langit daw bisan man Bata Ta Dyos. Dyos Amay nang gid nalam.  
\v 37 Ta timpo na mabot en Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan, mga buat ta mga ittaw paryas man ta mga pabuat ya ta mga ittaw anay pa sa ta timpo Noe.  
\v 38 Ta mga adlaw ya na ula pa gabot anaw na galapaw ta bilog na kalibutan, ula ta iran na isip daw ino matabo ki danen daw gapadayon man gyapon danen ta iran na pang-adlaw-adlaw na buat. Gakaan danen ya, gainem daw gangasawa asta ta adlaw na gasakay en Noe naan ta arka.  
\v 39 Ula gid danen nlami daw ino matabo ki danen asta gabot anaw ya daw nalemmes danen tanan.\f + \fr 24:39 \ft Naan ta Genesis kapitulo sais asta ta kapitulo nuibi pwidi nyo mabasa isturya parti ki Noe daw anaw na galapaw ta bilog na kalibutan.\f* Iling man tan, mga ittaw magulpian naan ta adlaw na mabot Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan.  
\v 40 Daw matabuan na darwa na mama gaubra naan ta uma, isya an kamangen daw isya an a, mabilin.  
\v 41 Daw matabuan na darwa na bai gatabangay ta paggaling, isya an kamangen daw isya an a, mabilin.  
\v 42 Gani, magbantay kaw tak ula nyo nlami daw ino na adlaw na mabot inyo an na Ginuo.  
\v 43 Intindien nyo ta miad na daw nlaman inta ta tag-iya ta balay daw ino uras ta kilem mabot ittaw na manakaw, sigurado na magpulaw kanen ta pagbantay ta iya na balay aged matakaw an dili kaselled.  
\v 44 Gani, dapat na pirmi kaw anda tak Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan mabot ta uras na ula nyo papaabuta.” 
\s1 Masaligan Daw Dili Masaligan Na Suguon 
\r (Lucas 12:41-48) 
\p  
\v 45 Gaisturya pa Jesus i ta paanggid naan ta iya na mga tinudluan, “May tag-iya ta balay na gapili naan ta iya na mga suguon ta isya na masaligan daw maalam. Napili din na suguon patugyanan din na magdumala ta duma na mga suguon naan ta iya na panimalay daw tagan danen an ta iran na pagkaan ta igo na uras.  
\v 46 Daw suguon na gadumala maabutan ta iya na amo na patuman din papaubra ya ki kanen, sigurado gid na bakod iya na kalipay.  
\v 47 Sugiran ta kyo na padumalaen kanen an ta amo din naan ta tanan na pagkabetang ta iya na amo.  
\v 48 Piro, daw matabuan na suguon ya malain, mambal kanen ta iya na kaugalingen, ‘Lugay pa taan malik ake ya na amo.’  
\v 49 Tenged iling tan iya na paisip, mag-umpisa kanen na manakit ta iya na duma na mga suguon daw pagusto man kanen an ta kaan daw inem duma ta mga palaingaw.  
\v 50 Na iling tan ubra din, gulpi nang abot iya na amo ta adlaw na ula din papaabuta daw ta uras na ula din nlami.  
\v 51 Pag-abot ta iya na amo, silutan kanen an ta beg-at na silot paryo ta maageman ta duma na mga ittaw na pakita-kita nang iran na pagtuman. Iling tan na mga ittaw silutan naan ta lugar na naan dya danen mangagal daw magbaggit ta iran na mga ngipen.” 
\c 25  
\s1 Mga Dlaga Na Abay 
\p  
\v 1 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Ta adlaw na mabot Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan, pagdumala an ta Dyos paryo ta natabo ta sampulo na dlaga na abay na may dala na lampara para ta iran na pagsugat ta kasalen na mama na mabot.\f + \fr 25:1 \ft Ta timpo Jesus, may kaugalian mga Judio parti ta kasal na ta mapon en mga dlaga na abay gatipon anay naan ta balay ta nubya daw naan danen dya gatagad asta mabot nubyo na sugaten din iya na nubya daw dleen naan ta balay ta iya na ginikanan. Daw mlaman ta mga abay na mabot en nubyo ya, gagwa danen aged sugaten nubyo ya na danen an may padala na lampara tak kilem en. Tanan na mga paimbitar daw danen na mga abay gasunuray na miling ta balay ta ginikanan ta nubyo tak naan dya kasal daw kumbira.\f* 
\v 2 Limma ki danen maalam daw limma ya kabos-kabos.  
\v 3-4 Mga maalam ya gadala ta iran na lampara daw gadala pa gid ta risirba na lana para ta iran na lampara. Mga kabos-kabos ya a gadala ta iran na lampara, piro ula gadala ta lana na risirba.  
\v 5 Na lugay mabot kasalen ya na mama, sampulo na abay tunugaen ta pagtagad ki kanen asta na katunuga. 
\p  
\v 6 “Na magtenga kilem en, may gasinggit, ‘Anen en mama na kasalen! Giran nyo! Sugaten nyo kanen an!’  
\v 7 Gabugtaw dayon sampulo ya na mga abay daw gapriparar ta iran na lampara.  
\v 8 Piro, mga kabos-kabos ya na abay gambal naan ta mga maalam na abay, ‘Tagan kay nyo tuo ta dala nyo na lana bisan tise nang tak gapaleng-paleng en ame i na mga lampara.’  
\v 9 Sabat ta mga maalam, ‘Dili pwidi tak basi dili mag-igo dala nay i na lana para ki kiten tanan. Miad pa na manaw kaw daw malit ta lana na para ta inyo yan na lampara.’ 
\p  
\v 10 “Na gapanaw mga abay ya na kabos-kabos aged malit ta lana, gabot kasalen ya na mama. Limma ya na abay na anda en ta pag-abot din gakuyog ki kanen naan ta kumbiraan. Pagselled danen, pasaraduan gangaan ya. 
\p  
\v 11 “Ula nang lugay, gabot man limma ya na mga abay na gapalit ta lana, piro sarado en gangaan ya. Gaumaw danen an, ‘Sir! Sir! Paselleren kay no!’  
\v 12 Piro, gasabat mama ya na kasalen, ‘Paselleren ta kyo inta daw kala ta kyo, galing dili ta kyo kala.’” 
\p  
\v 13 Pagtapos Jesus ta pag-isturya ta paanggid, gambal kanen i naan ta iya na mga tinudluan, “Nyan na kinanglan gid na magbantay kaw tak dili nyo mlaman daw kan-o mabot Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan.” 
\s1 Tallo Na Suguon Na Paintrigaan Ta Kwarta 
\r (Lucas 19:11-27) 
\p  
\v 14 Gambal pa Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Pagdumala an ta Dyos paanggid man ta pabuat ta isya na ittaw na marga na miling ta madyo na lugar. Bag-o kanen marga, paumaw din iya an na mga suguon aged intrigaan din danen an na magdumala ta iya na pagkabetang.  
\v 15 Kada isya ki danen paintrigaan din ta kwarta keteb ta iran na masarangan na inigusyo. Una ya paintrigaan din ta limma na sinsilyo na pilak na may bakod gid na balor,\f + \fr 25:15 \ft Sinsilyo na pasambit naan ta birsikulo kinsi, ta timpo Jesus kada isya gabalor ta suol ta subla kinsi anyos na ubra ta isya na ittaw.\f* daw sunod ya darwa na sinsilyo daw sunod pa gid ya isya. Pagtapos din ta pag-intriga, gapanaw kanen ya.  
\v 16 Suguon ya na kabaton ta limma na sinsilyo na pilak, panigusyo din kwarta ya daw kaginansya kanen ya ta limma.  
\v 17 Iling man tan, kabaton ya ta darwa, kaginansya kanen ya ta darwa.  
\v 18 Piro, kabaton ya ta isya na sinsilyo na pilak gagwa daw gakutkot naan ta basak daw palebbeng din kwarta ya ta iya na amo. 
\p  
\v 19 “Paglambay ta lugay na timpo, gabalik amo ya. Papangitaan din iya na mga suguon ta sumada ta iran na mga panigusyo.  
\v 20 Suguon ya na kabaton ta limma na sinsilyo gaprani na dala din limma pa gid na sinsilyo daw ambal din ta iya na amo, ‘Sir, paintriga no kan-o ki yaken limma na sinsilyo. May tubo na limma.’  
\v 21 Sabat ta iya na amo, ‘Nyan dayad! Miad ka gid daw masaligan na suguon. Tenged masaligan ka parti ta sise na kantidad, anduni intrigaan ta kaw ta bakod na kantidad. Magkalipay ka duma ki yaken.’ 
\p  
\v 22 “Suguon ya na kabaton ta darwa na sinsilyo gaprani ta iya na amo daw mambal, ‘Sir, paintriga no kan-o ki yaken darwa na sinsilyo. May tubo na darwa.’  
\v 23 Sabat ta amo, ‘Nyan dayad! Miad ka gid daw masaligan na suguon. Tenged masaligan ka parti ta sise nang na kantidad, anduni intrigaan ta kaw ta bakod na kantidad. Magkalipay ka duma ki yaken.’ 
\p  
\v 24 “Suguon ya na kabaton ta isya na sinsilyo gaprani man daw mambal ta iya na amo, ‘Sir, nlaman ko na pwirti ka gid na amo tak gapangani ka ta dili imo na sinabwag daw gapanapas ka ta dili imo na pinanggas.  
\v 25 Nyan na adlek a tak basi ula a ginansya daw marwad pa imo an na kwarta. Yon tenaan na palebbeng ko nang naan ta basak. Yi en kwarta no.’  
\v 26 Sabat ta amo, ‘Malain ka na suguon daw tamad gid! Nlaman no na gapangani a ta dili ake na sinabwag daw gapanapas man ta dili ake na pinanggas!  
\v 27 Man-o tak ula no paeles kwarta ko an naan ta mga nigusyanti na gapautang na gapatubo ta kwarta aged ta ake na pagbalik makamang ko ake na kwarta na may tubo man?’ 
\p  
\v 28 “Ambal ta amo naan ta duma na mga suguon din, ‘Kamangen nyo naan ki kanen isya an na sinsilyo daw iatag naan ta suguon na may sampulo na sinsilyo  
\v 29 tak mga ittaw na masaligan parti ta mga paatag ki danen, tagan pa gid ta tama. Piro, mga ittaw na dili masaligan, maskin sise na naan ki danen kamangen pa.  
\v 30 Anduni, parti ta suguon i na ula pulos, dleen nyo kanen i daw pilak naan ta sikad delem na lugar\f + \fr 25:30 \fq Sikad delem na lugar \ft beet ambalen impirno.\f* na naan dya mga ittaw an mangagal ta tudo daw magbaggit ta iran an na ngipen.’” 
\s1 Katapusan Na Pag-ukom 
\p  
\v 31 Gambal pa gid Jesus i naan ta iya na mga tinudluan, “Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan mabot na makita sikad silaw na pawa na naan ki kanen daw kanen duma ta tanan na mga angil. Pag-abot din, mungko kanen an naan ta iya na truno aged mag-ari.  
\v 32 Tanan na mga ittaw ta kalibutan tipunon naan ki kanen. Belagen din danen an ta darwa na grupo na paryo ta ubra ta manugbantay ta karniro na pabelag din mga karniro an naan ta mga kanding.  
\v 33 Mga ittaw na matareng tipunon din naan dapit ta iya na tuo paryo ta paimo naan ta mga karniro. Mga ittaw na dili matareng tipunon din naan dapit ta iya na wala paryo ta paimo naan ta mga kanding. 
\p  
\v 34 “Kanen an na Ari mag-ambal ta mga ittaw na naan dapit ta iya na tuo, ‘Kyo na mga pakaluy-an ta ake na Amay, marani kaw di daw batunon nyo patagana din para ki kyo. Tagan kaw din ta mga kaayaran na para ta mga ittaw na sakep ta iya na pagdumala tak iling tan plano din alin pa ta pagbuat din ta kalibutan daw kalangitan.  
\v 35 Yon buaten din para ki kyo tak na nletem a, papakaan a nyo. Na nlao a, papainem a nyo ta waig. Na ula a maistaran, papadayon a nyo naan ta inyo na balay.  
\v 36 Na ula a masuot, paatagan a nyo ta bayo. Na gamasakit a, paasikaso a nyo. Na napriso a, pasud-o a nyo.’ 
\p  
\v 37 “Pagtapos ta ambal ta Ari, mga matareng an na ittaw mag-insa ki kanen, ‘Ginuo, kan-o ka nakita nay na nletem daw paatagan nay kaon yan ta pagkaan? Kan-o ka nlao daw paatagan nay kaon yan ta waig na inemen?  
\v 38 Kan-o ka nakita nay na ula ka istaran daw papadayon nay kaon yan naan ta ame na balay? Kan-o ka gakinanglan ta bayo daw paatagan nay kaon yan ta suuton?  
\v 39 Kan-o ka nakita nay na gamasakit o napriso daw gasud-o kay ki kaon?’ 
\p  
\v 40 “Kanen an na Ari magsabat, ‘Salig nyo gid na ula a nyo patabangi, piro sugiran ta kyo na nabuat nyo ya naan ta kebes na mga ittaw na pabilang ko na ake na mga utod, paryo nabuat nyo man en ki yaken.’ 
\p  
\v 41 “Ari an mambal naan ta mga ittaw naan dapit ta iya na wala, ‘Kyo na mga sintinsyaan ta Dyos na silutan, malin kaw di ta atubangan ko. Unso kaw naan ta apoy na ula katapusan na patagana ta Dyos para ki Satanas daw ta iya na mga sinakepan.  
\v 42 Yon buaten ta Dyos ki kyo tak na nletem a, ula a nyo paatagi ta pagkaan. Na nlao a, ula a nyo paatagi ta waig na inemen.  
\v 43 Na ula a maistaran, ula a nyo padayuna naan ta inyo na balay. Na ula a suuton, ula a nyo paatagi ta bayo. Na gamasakit a, ula a nyo pasud-ua daw iling man tan na napriso a.’ 
\p  
\v 44 “Gainsa danen an ta Ari, ‘Ginuo, kan-o ka nakita nay na nletem, nlao, ula madayunan, ula suuton, gamasakit ka daw napriso na ula kay gatabang ki kaon?’ 
\p  
\v 45 “Sabat ta Ari ki danen, ‘Matuod na ula a nyo patabangi tak sugiran ta kyo na ula nyo ya nabuat naan ta kebes na mga ittaw na pabilang ko na ake na mga utod, paryo ula nyo nabuat naan ki yaken.’”  
\v 46 Pagtapos Jesus ta pag-isturya ta paanggid, ambal din pa, “Mga ittaw na dili matareng silutan naan ta impirno ta ula katapusan. Piro, mga ittaw na matareng maangken danen kabui na ula katapusan.” 
\c 26  
\s1 Malain Na Plano Kuntra Ki Jesus 
\r (Marcos 14:1-2; Lucas 22:1-2; Juan 11:45-53) 
\p  
\v 1 Pagtapos Jesus ta iya na pagtudlo naan ta mga tinudluan din, gasugid kanen i ki danen,  
\v 2 “Nlaman nyo na darwa nang en adlaw bag-o mag-umpisa Pista Ta Paglibri Alin Ta Egipto.\f + \fr 26:2 \ft Pwidi nyo mabasa parti ta \fq Pista Ta Paglibri Alin Ta Egipto \ft naan ta Mga Ambal Na Pasaysay.\f* Ta adlaw ta pista an, Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan iintriga naan ta iya na mga kuntra aged sintinsyaan ta kamatayen paagi ta paglansang naan ta krus.” 
\p  
\v 3 Ta adlaw na gambal Jesus ta iling tan, mga manugdumala na mga pari daw mga gadumala ta mga Judio gatipon naan ta istaran ta pinakadatas na manugdumala ta mga pari na ngaran din Caifas.  
\v 4 Gaplano danen an aged na ipadakep danen Jesus i ta sikrito nang daw ipapatay.  
\v 5 Piro, gambal danen an, “Dili ta anay buaten ate na plano naan ta timpo ta pista tak basi maggamo mga ittaw an.” 
\s1 Pagbubo Ta Maalen Na Paammot Naan Ta Ulo Jesus 
\r (Marcos 14:3-9; Juan 12:1-8) 
\p  
\v 6 Giling Jesus i naan ta baryo na Betania daw gadayon naan iran Simon. Simon i, kala ta mga ittaw na kanen i dati na may segeng na masakit ta langgit.  
\v 7 Na gakaan Jesus i naan iran Simon, may bai na gaprani ki Jesus. May dala kanen an na tise na tibod na buat alin ta bato na alabastro\f + \fr 26:7 \fq Bato na alabastro \ft isya klasi na bato na sikad pino daw ita na pwidi kurtian na maimo na tise na ugsakan para ta mga paammot.\f* na may ugsak na maalen na paammot. Pabubo din paammot an naan ta ulo Jesus.  
\v 8 Pagkita ta mga tinudluan Jesus, gagilek danen an daw gambal, “Man-o tak pauyakan din nang paammot an?  
\v 9 Pwidi pa inta mabligya nan ta maal na prisyo daw kwarta ya iatag naan ta mga imol.” 
\p  
\v 10 Nlaman Jesus iran na paambal daw painsaan din danen an, “Man-o tak pasaway nyo bai i? Dayad iya na pabuat ki yaken.  
\v 11 Mga imol an pirmi nyo duma, piro yaken i a, dili en maglugay na duma ki kyo.  
\v 12 Ta iya na pagbubo naan ki yaken ta paammot, papriparar din lawa ko para ta ake na lebbeng.  
\v 13 Dayad gid iya na pabuat ki yaken daw sugiran ta kyo na bisan indi mawali miad na balita naan ta bilog na kalibutan, pabuat din i ki yaken masambit man para ta pagdemdem ki kanen.” 
\s1 Pagsugranen Judas Daw Mga Manugdumala Na Mga Pari 
\r (Marcos 14:10-11; Lucas 22:3-6) 
\p  
\v 14 Isya ta dusi na apustulis na ngaran din Judas Iscariote\f + \fr 26:14 \ft May pasaysay parti ta \fq Iscariote \ft na pwidi nyo mabasa naan ta ‘footnote’ ta Mateo 10:4.\f* giling naan ta mga manugdumala na mga pari  
\v 15 daw gainsa, “Pila inyo na bayad ki yaken daw trayduran ko daw intriga Jesus ya naan ki kyo?” Dayon pabayaran danen kanen i ta trinta buok na sinsilyo na pilak.  
\v 16 Umpisa ta yon man na uras, gangita en kanen ta tsansa na matrayduran din daw maintriga Jesus an naan ki danen. 
\s1 Yapon Ta Pagsilibrar Ta Pista Ta Paglibri Alin Ta Egipto 
\r (Marcos 14:12-21; Lucas 22:7-13, 21-23; Juan 13:21-30) 
\p  
\v 17 Ta una na adlaw ta Pista Ta Tinapay Na Ula Pampaabok, mga tinudluan i Jesus gaprani ki kanen daw gainsa, “Indi no liag na magpriparar kay para ki kaon ta yapon ta pagsilibrar ta Pista Ta Paglibri Alin Ta Egipto?”\f + \fr 26:17 \ft Pwidi nyo mabasa parti ta \fq Pista Ta Tinapay Na Ula Pampaabok \ft daw \fq Pista Ta Paglibri Alin Ta Egipto \ft naan ta Mga Ambal Na Pasaysay.\f* 
\v 18 Sabat Jesus, “Miling kaw naan ta syudad\f + \fr 26:18 \ft Na gambal Jesus \fq “Miling kaw naan ta syudad.” \ft beet din ambalen na miling danen naan ta Jerusalem.\f* daw ngitaen nyo kala ta ya na mama daw sugiran nyo kanen an ta iling ti, ‘May ambal Mistro ya ki kaon. Yi ambal din, “Mabot en ake na uras naan ta plano ta Dyos. Naan ta imo na balay yaken daw ake na mga tinudluan magsilibrar ta Pista Ta Paglibri Alin Ta Egipto.”’ ”  
\v 19 Pagtapos ta ambal Jesus, patuman ta mga tinudluan din iya na ambal daw gapriparar danen an ta yapon ta pagsilibrar ta pista. 
\p  
\v 20 Na semsem en, gayapon Jesus i duma ta dusi na apustulis.  
\v 21 Na gakaan danen, gambal Jesus i, “Gaduma kaw anduni ki yaken ta pagkaan, piro sugiran ta kyo na isya ki kyo magtraydor ki yaken.”  
\v 22 Pagmati ta mga apustulis, nasebean gid danen an daw kada isya ki danen gambal ki kanen, “Ginuo, dili yaken nya, di' ba?”  
\v 23 Ambal Jesus ki danen, “Magtraydor an ki yaken isya ki kyo na gasawsaw man naan ta mangkok duma ki yaken.  
\v 24 Matuman gid en ambal naan ta sinulat na pulong ta Dyos na mapatay Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan. Piro, ittaw an na magtraydor ki kanen may segeng na silot na maageman daw miad pa na ula nang en kanen an natao.”  
\v 25 Pag-ambal Jesus, Judas i na magtraydor ki kanen gambal, “Mistro, dili yaken nya, di' ba?” Ambal Jesus, “Kaon nang gambal san.” 
\s1 Katapusan Na Yapon Jesus 
\r (Marcos 14:22-26; Lucas 22:14-20; 1 Corinto 11:23-25) 
\p  
\v 26 Na gakaan pa Jesus i daw mga apustulis, gakamang kanen i ta tinapay\f + \fr 26:26 \ft Tinapay na pasambit naan ta birsikulo binti-sais, kurti din an bilog daw nabuat na ula laket na pampaabok.\f* daw gapasalamat ta Dyos. Pabiak-biak din daw paatag ki danen na ambal din, “Mamang kaw ta tinapay i daw kan-enen nyo. Yi ni ake na lawa.” 
\p  
\v 27 Pagtapos danen kamang ta tinapay, gakamang Jesus i ta ineman na may ugsak na bino daw gapasalamat ta Dyos. Paatag din ki danen na ambal din, “Tanan kaw minem ta bino i.  
\v 28 Yi ni ake na lengngessa na kalig-enan ta kasugtanan na alin ta Dyos. Matulo ake na lengngessa na yaken i mapatay bilang alad para ta tama na mga ittaw aged patawaren iran na mga sala.  
\v 29 Sugiran ta kyo na dili aren minem isab ta bino asta mabot adlaw na yaken i minem ta bag-o na bino duma ki kyo naan ta pag-umpisa ta pagdumala ta ake na Amay.” 
\p  
\v 30 Gakanta danen ta pagdayaw naan ta Dyos daw pagtapos, gagwa danen na miling naan ta Bukid Olibo. 
\s1 Pagsugid Jesus Na Mambal Pedro Na Dili Din Kala Jesus 
\r (Marcos 14:27-31; Lucas 22:31-34; Juan 13:36-38) 
\p  
\v 31 Na Jesus i daw mga apustulis naan en ta Bukid Olibo, ambal din ki danen, “Anduni na kilem, mabot uras na kyo tanan dilian a nyo tenged ta matabo ki yaken paryo ta ambal na naan ta sinulat na pulong ta Dyos na Dyos gambal, 
\q1 ‘Patayen ko manugbantay an, 
\q2 dason wasaken ko panen na mga karniro.’”\f + \fr 26:31 \ft Zacarias 13:7\f* 
\m  
\v 32 Ambal pa Jesus, “Pagbannaw ki yaken, muna a ki kyo na miling naan ta Galilea.” 
\p  
\v 33 Gambal Pedro i ki kanen, “Dili ta kaw dilian bisan dilian ka ta tanan tenged ta matabo ki kaon!”  
\v 34 Sabat din, “Dayad gid inta ambal no an, piro sugiran ta kaw na ta yi gid na kilem bag-o magtagaok manok, kambal ka en ta tallo bisis na dili a no kala.”  
\v 35 Sabat Pedro, “Bisan patayen a pa duma ki kaon, dili a mag-ambal na dili ta kaw kala.” Pag-ambal Pedro, iling man tan ambal ta duma pa na mga apustulis. 
\s1 Pagpangamuyo Jesus Naan Ta Getsemane 
\r (Marcos 14:32-42; Lucas 22:39-46) 
\p  
\v 36 Jesus i daw mga apustulis giling naan ta lugar na paumaw na Getsemane.\f + \fr 26:36 \fq Getsemane \ft i isya na taneman ta olibo naan ta bangilid ta Bukid Olibo na gatubang ta Jerusalem. Getsemane i ambal naan ta Hebreo na linggwai na beet ambalen \fq pegaan ta olibo. \ft Naan dya pirmi giling Jesus daw iya na mga tinudluan.\f* Pag-abot danen dya, gambal kanen i ki danen, “Mungko kaw nang di anay tak miling a naan ta unaan para mangamuyo.”  
\v 37 Pag-ambal din, pakuyog din danen i Pedro daw darwa na bata Zebedeo. Umpisa sa, gangalised kanen i daw nasebean gid  
\v 38 na ambal din ki danen, “Daw paryo a gid mapatay ta subla na kalised. Unti kaw nang daw magpulaw na magbantay-bantay duma ki yaken.” 
\p  
\v 39 Na gapanaw kanen i naan ta unaan, gadapa naan ta basak daw gapangamuyo. Ambal din, “Amay ko, daw maimo, ipamadyo no ki yaken segeng na kabellay na maagian ko. Piro, dili ake na liag matuman, imo na liag.” 
\p  
\v 40 Pagtapos Jesus ta pagpangamuyo, gabalik kanen i naan ta iya na mga tinudluan daw naabutan din danen an na gatunuga. Gambal kanen ki Pedro, “Ino, dili kaw gid kaagwanta bisan isya nang uras na magpulaw na magbantay-bantay duma ki yaken?  
\v 41 Magpulaw kaw daw mangamuyo aged dili kaw mapirdi ta pagtilaw na mabot ki kyo. Liag nyo inta na magpulaw daw mangamuyo, piro dili kaya ta inyo na lawa.” 
\p  
\v 42 Gapanaw isab Jesus i naan ta unaan daw gapangamuyo, “Amay ko, daw dili malikawan na tubangen ko segeng na kabellay na maagian ko, imo na pagbeet matuman an.” 
\p  
\v 43 Na gabalik isab kanen i ki danen Pedro, naabutan din na gatunuga eman tak puyat gid danen an.  
\v 44 Pabilin din danen an isab daw manaw naan ta unaan. Ta pangallo na bisis gapangamuyo kanen na paryo man gyapon iya na pangamuyo. 
\p  
\v 45 Pagtapos din ta pagpangamuyo, gabalik kanen i naan ta iya na mga tinudluan daw pambalan din danen an, “Aree! Gatunuga kaw pa man yan gyapon daw gapuay! Lagen nyo! Uras en na Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan trayduron daw intriga naan ta malain na mga ittaw.  
\v 46 Mangon kaw! Gabot en ittaw an na magtraydor ki yaken. Mos, sugaten ta kanen an.” 
\s1 Pagdakep Ki Jesus 
\r (Marcos 14:43-50; Lucas 22:47-53; Juan 18:3-12) 
\p  
\v 47 Na gambal pa Jesus i ki danen Pedro, gabot Judas an na isya ta dusi na apustulis. Gakuyog ki kanen sikad tama na mga ittaw na gadala ta mga ispada daw mga baston. Pasugo danen an ta mga manugdumala na mga pari daw mga gadumala ta mga Judio. 
\p  
\v 48 Judas an na traydor, bag-o kanen miling ki Jesus, gambal daan kanen an naan ta mga magdakep ki Jesus daw ino iya na sinyas para makala danen Jesus an. Ambal din, “Daw kino mabugno ko paagi ta arek, yon inyo na papangita. Dakepen nyo kanen an.”  
\v 49 Tenged ta ambal daan Judas, na gabot danen an, gadiritso kanen i ki Jesus daw magbugno, “Mistro, miad na kilem!” daw paarekan din.  
\v 50 Ambal Jesus ki kanen, “Dey, buaten no en tuyo no an ta pag-iling di.” Pag-ambal Jesus, papranian danen Jesus i daw padakep.  
\v 51 Nali nang, isya ta mga duma Jesus gagabot ta iya na ispada daw patigbas din suguon ya ta pinakadatas na manugdumala ta mga pari daw nalantep gid iya na talinga.  
\v 52 Jesus i gambal, “Balik no ta tageban ispada no an! Mga ittaw na gagamit ta ispada, ta ispada man mapatay.  
\v 53 Paryo ka imo ula nalam na sarang a mangayo ta tabang naan ta ake na Amay na naan ta langit daw ipadala din dayon linibo na mga angil aged magtabang ki yaken!  
\v 54 Piro, daw mangayo a ta tabang, dili matuman plano ta Dyos naan ta sinulat na pulong din na iling gid ti matabo ki yaken.” 
\p  
\v 55 Pambalan man Jesus mga ittaw an na duma ki Judas, “Man-o, tulisan a na kinanglan gid na magdala kaw pa ta mga ispada daw mga baston ta pagdakep ki yaken? Adlaw-adlaw naan a ta Timplo gamungko na gatudlo ta mga ittaw, piro ula a nyo dya dakepa.  
\v 56 Piro, yi tanan natabo ki yaken aged matuman ambal ya ta mga prupita naan ta sinulat na pulong ta Dyos.” Pag-ambal Jesus, padilian kanen i ta iya na mga tinudluan daw danen ya tanan gadlagan padyo. 
\s1 Jesus Naan Ta Tubangan Ta Sanedrin 
\r (Marcos 14:53-65; Lucas 22:54-55, 63-71; Juan 18:13-14, 19-24) 
\p  
\v 57 Mga ittaw na gadakep ki Jesus, padala danen kanen an naan ta istaran Caifas na pinakadatas na manugdumala ta mga pari tak naan dya gatipon mga manugtudlo ta Mga Sinulat Moises daw mga gadumala ta mga Judio.  
\v 58 Pedro i gasunod ki Jesus, piro madyo iya na antad. Gasunod kanen an asta ta sular ta istaran ta pinakadatas na pari. Pagselled din naan ta sular, gapungko kanen i duma ta mga gwardya aged makita din daw ino matabo ki Jesus. 
\p  
\v 59 Mga manugdumala na mga pari daw tanan na mimbro ta Sanedrin na kadatasan na kunsiyo ta mga Judio gangita ta ibidinsya na dili matuod aged Jesus i masintinsyaan ta kamatayen.  
\v 60 Piro, bisan tama gaprani daw gatistigo ta dili matuod kuntra ki Jesus, ula man gyapon danen an may nakita na ibidinsya. Ta uryan, darwa na ittaw gaprani  
\v 61 daw gambal, “Nyan na ittaw gambal, ‘Masarangan ko gubbaen Balay Ta Dyos daw ipatindeg isab seled ta tallo nang na adlaw.’” 
\p  
\v 62 Pinakadatas na pari gatindeg daw painsaan din Jesus i, “Ula ka may isabat ta iran na ambal kuntra ki kaon?” 
\p  
\v 63 Piro, ula gid gasasaba Jesus i. Painsaan eman kanen i ta pinakadatas na pari, “Ta ngaran ta Dyos Na Bui, sugiran kay no daw kaon gid Pinili Ta Dyos Na Mag-ari na Bata Ta Dyos.” 
\p  
\v 64 Sabat Jesus, “Kaon en gambal san. Piro, sugiran ta kyo tanan, umpisa anduni, Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan makita nyo na gamungko naan tengnged ta Dyos Na Makagagaem naan dapit ta tuo daw makita nyo man na kanen mabot na naan ta panganod naan ta kalangitan.”\f + \fr 26:64 \ft Mga ambal Jesus naan ta birsikulo sisintay-kwattro naan alin ta Daniel 7:13 daw Mga Salmo 110:1. \fq Gamungko naan tengnged ta Dyos Na Makagagaem naan dapit ta tuo \ft beet ambalen na Jesus daw Dyos isya nang ta uturidad.\f* 
\p  
\v 65 Pagmati ta pinakadatas na pari, pagisi din iya na kaugalingen na bayo ta subla din na kagilek. Gambal kanen an, “Iya na ambal insulto ta uturidad ta Dyos. Dili en kinanglan na may ittaw pa na magtistigo! Kyo mismo kamati na iya na ambal insulto ta uturidad ta Dyos.  
\v 66 Ta, ino inyo na disisyon?” Sabat danen tanan, “Nakasala kanen an. Dapat sintinsyaan ta kamatayen!” 
\p  
\v 67 Duma an ki danen gaileb naan ta sura Jesus daw gatiro ki kanen. Duma man ya gatampaling  
\v 68 na gambal danen, “Abi, daw kaon Pinili Ta Dyos Na Mag-ari, lagpaten no tuo! Kino gatampaling ki kaon?” 
\s1 Pag-ambal Pedro Na Dili Din Kala Jesus 
\r (Marcos 14:66-72; Lucas 22:56-62; Juan 18:15-18, 25-27) 
\p  
\v 69 Na gamungko pa Pedro i naan ta sular ta istaran Caifas, isya na suguon na bai gaprani naan ki kanen daw mambal, “Di' ba kaon yan duma Jesus na taga-Galilea?”  
\v 70 Piro, ula gaako Pedro i. Pasabat din bai an na tanan na naan dya kamati man, “Ula a nalam daw ino paambal no an.” 
\p  
\v 71 Pag-ambal Pedro, giling kanen naan dani ta giyt. Naan dya nakita man kanen an ta isya pa na suguon na bai na gambal ta mga ittaw na gatindeg dya, “Yi na ittaw duma man Jesus na taga-Nazaret.”  
\v 72 Piro, ula eman gaako Pedro i. Ambal din, “Gasumpa a, dili ko kala ittaw na yan!” 
\p  
\v 73 Ta ula nang lugay, mga ittaw na gatindeg dya gaprani ki Pedro daw gambal, “Kaon isya gid ki danen na duma ki Jesus tenged pang-ambal no an paryo gid ta pang-ambal ta mga taga-Galilea.”  
\v 74 Piro, ganapa gid Pedro i daw gambal, “Bisan silutan a pa, ula a gid kakala ta ittaw na yan!” Pag-ambal Pedro, dayon gatagaok manok.  
\v 75 Nademdeman Pedro ambal ya Jesus ki kanen, “Bag-o magtagaok manok, kambal ka en ta tallo bisis na dili a no kala.” Pagdemdem din, gagwa kanen i daw magal ta tudo ta pagnelsel. 
\c 27  
\s1 Pagdala Ki Jesus Naan Ki Gubirnador Pilato 
\r (Marcos 15:1; Lucas 23:1-2; Juan 18:28-32) 
\p  
\v 1 Pagsennang ta adlaw, tanan na mga manugdumala na mga pari daw mga gadumala ta mga Judio gasapol daw gasugtanay na dapat masintinsyaan Jesus i ta kamatayen.  
\v 2 Papagapos danen kanen i daw padala na intriga naan ki Pilato na gubirnador ta prubinsya Judea. 
\s1 Pagpakamatay Judas 
\r (Mga Binuatan 1:18-19) 
\p  
\v 3 Judas i na gatraydor ki Jesus, na nlaman din na Jesus masintinsyaan ta kamatayen, nakunsinsya gid kanen i ta iya na nabuat. Giling kanen i naan ta mga manugdumala na mga pari daw mga gadumala ta mga Judio aged ibalik trinta na sinsilyo na pilak na bayad danen ki kanen.  
\v 4 Ambal din ki danen, “Nakasala a tak natrayduran ko daw naintriga naan ki kyo ittaw na ula gid sala.” Ambal danen, “Ino ki kami a? Imo na sabaten nyan en.”  
\v 5 Pagmati Judas ta iran na ambal, papesdak din kwarta ya naan ta saag ta Balay Ta Dyos daw galin dya. Giling kanen ta isya na lugar daw naan dya gapakamatay paagi ta pagbitay ta iya na kaugalingen. 
\p  
\v 6 Mga sinsilyo na papesdak Judas patimod ta mga manugdumala na mga pari. Ambal danen, “Kuntra ta Mga Sinulat Moises na iulog kwarta i naan ta ugsakan ta mga alad unti ta Timplo tak yi na kwarta suol ta pagpatay.”  
\v 7 Ta uryan, gasugtanay danen an na kwarta ya ipalit ta basak na iya ta isya na manugbuat ta kuron aged buaten danen na patyo para ta mga mapatay na istrangiro.  
\v 8 Tenged ta iran na pagpalit ta basak ya ta kwarta na suol ta pagpatay, asta anduni basak ya paumaw na Basak Ta Lengngessa daw  
\v 9 natuman man en ambal ya Jeremias na prupita anay pa sa. Ambal din, 
\q1 “Pakamang danen trinta na sinsilyo na pilak 
\q2 na sugtanan ta mga linai Israel na iprisyo 
\q2 para ta iya na kamatayen, 
\q1  
\v 10 daw kwarta na ya 
\q2 papalit ta basak na iya ta manugbuat ta kuron 
\q2 paryo ta sugo ta Dyos ki yaken.”\f + \fr 27:10 \ft Zacarias 11:12-13\f* 
\s1 Pag-imbistigar Pilato Ki Jesus 
\r (Marcos 15:2-5; Lucas 23:3-5; Juan 18:33-38) 
\p  
\v 11 Na naan pa Jesus i gatindeg tubang ki Pilato, gainsa Pilato ki kanen, “Kaon ari ta mga Judio?” Sabat Jesus, “Kaon en gambal san.” 
\p  
\v 12 Paakusar kanen an ta mga manugdumala na mga pari daw mga gadumala ta mga Judio, piro ula kanen gasabat.  
\v 13 Gainsa eman Pilato ki kanen, “Tama gid iran na akusar kuntra ki kaon. Man-o ula ka gasabat?”  
\v 14 Piro, maskin isya nang na ambal, ula gid gasabat Jesus i ta iran na mga akusar daw Pilato gatingala gid ta miad. 
\s1 Pagsintinsya Ki Jesus Ta Kamatayen 
\r (Marcos 15:6-15; Lucas 23:13-25; Juan 18:39–19:16) 
\p  
\v 15 Kada Pista Ta Paglibri Alin Ta Egipto, kaugalian Pilato na magpalibri kanen an ta isya na priso na papangabay ta mga ittaw na librien.  
\v 16 Ta timpo na Jesus patubang ki Pilato, may priso na isya na kala gid na kriminal na ngaran din Barabas.\f + \fr 27:16 \ft Naan ta pila na mga kupya ta libro na Mateo anay pa sa na nasulat naan ta linggwai na Griego, \fq Jesus Barabas \ft ngaran an ta kriminal na pasambit naan ta birsikulo disi-sais. \fq Jesus Barabas \ft beet ambalen \fq Jesus na bata Abas.\f* 
\v 17 Na gatipon mga ittaw an naan ki Pilato, gainsa kanen ki danen, “Kino liag nyo na librien ko para ki kyo? Barabas o Jesus i na paumaw na Pinili Ta Dyos Na Mag-ari?”  
\v 18 Iling tan ambal din tak nlaman din na Jesus i paintriga ki kanen ta mga manugdumala tenged nang ta iran na inggit ki Jesus. 
\p  
\v 19 Na Pilato gamungko na mag-ukom, may pasugo iya na sawa na ambalen ki kanen, “Dili ka magpasilabet ta nyan na ittaw na ula kabuat ta sala tak natublag a gid anduni tenged ta ake na dagammo parti ki kanen.” 
\p  
\v 20 Piro, mga manugdumala na mga pari daw mga gadumala ta mga Judio gakumbinsi ta mga ittaw na Barabas pilien danen na librien daw Jesus i a sintinsyaan ta kamatayen.  
\v 21 Gainsa isab Pilato i, “Kino ta darwa na mama liag nyo na librien ko?” Sabat danen, “Barabas!”  
\v 22 Ambal din, “Daw Barabas librien ko, ino buaten ko ki Jesus na paumaw na Pinili Ta Dyos Na Mag-ari?” Sabat danen tanan, “Ilansang kanen an naan ta krus!”\f + \fr 27:22 \ft Ta timpo Jesus, daw may kriminal na dili Romanen na pasintinsyaan ta kamatayen, isya na paagi ta pagsilot na pagamit ta gubirno ta Roma palansang kriminal an naan ta krus. Katamaan ta mga ittaw na pasilutan ta kamatayen paagi ta paglansang naan ta krus sikad malain na kriminal daw mga ribildi.\f* 
\v 23 Insa din, “Man-o, ino gid nabuat din an na sala?” Piro, patuduan pa gid danen iran an na singgit, “Ilansang kanen an naan ta krus!” 
\p  
\v 24 Na nakita Pilato na ula en kanen an sarang na mabuat pa tak umpisa en maggamo mga ittaw an, gapakamang kanen an ta waig daw naan ta tubangan ta mga ittaw gaugas kanen ta iya na lima\f + \fr 27:24 \ft Gaugas Pilato ta iya na lima bilang pamatuod na ula kanen sabaten parti ki Jesus.\f* daw gambal, “Ula a labet ta kamatayen ta ittaw na i! Inyo nyan en na sabaten!”  
\v 25 Sabat ta mga ittaw, “Kami daw ame na mga kabataan manabat ta iya na kamatayen.” 
\p  
\v 26 Pagsabat ta mga ittaw, palibri din Barabas ya. Gasugo kanen na Jesus i latiguon daw intriga naan ta mga sundalo na maglansang ki Jesus naan ta krus. 
\s1 Pagpagayya Ta Mga Sundalo Ki Jesus 
\r (Marcos 15:16-20; Juan 19:2-3) 
\p  
\v 27 Padala ta mga sundalo ta gubirnador Jesus i naan ta iran na kampo na naan ta selled ta sular ta Pretorio na palasyo ta gubirnador. Patipon danen libot ki Jesus tanan na sundalo ta iran na batalyon na naan dya gakampo.  
\v 28 Palubbas danen bayo din an daw pasuutan ta kapa na kulor minog.\f + \fr 27:28 \ft Pasuutan Jesus an ta minog na kapa aged daw lagen paryo ari tak paakusaran kanen an na gaako na kanen ari ta mga Judio.\f* 
\v 29 Galubid danen ta blagen ta telleken na tanem daw pabuat na kuruna. Pabetang danen naan ta ulo Jesus daw papaibit danen iya na tuo na lima ta baston. Galuod danen an naan ta tubangan din daw papagayyaan na ambal danen, “Mabuay ari ta mga Judio!”  
\v 30 Paileban danen kanen i daw pakamang iya an na paibitan na baston daw pukpok naan ta iya na ulo.  
\v 31 Pagtapos danen ta pagpagayya ki kanen, pakamang danen kapa ya daw pasuutan isab kanen an ta iya na bayo daw padala mwa ta syudad aged ilansang naan ta krus. 
\s1 Paglansang Ki Jesus Naan Ta Krus 
\r (Marcos 15:21-32; Lucas 23:26-43; Juan 19:17-27) 
\p  
\v 32 Na Jesus i padala ta mga sundalo pagwa ta syudad, nasugat danen mama na taga-Cirene na ngaran din Simon. Papilit danen kanen i na pas-anen krus an na lansangan ki Jesus.  
\v 33 Pagpas-an din, gapadayon danen ta iran na pagdala ki Jesus asta ta lugar na paumaw na Golgota na beet ambalen Bungyod Balbagol.\f + \fr 27:33 \ft Lugar na naan dya palansang Jesus naan ta krus paumaw na Bungyod Balbagol tak daw lagen, kurti an ta bungyod paryo ta balbagol ta ittaw.\f* 
\v 34 Pag-abot danen dya, papainem danen Jesus i ta bino na may simbog na pait, piro na natilawan din, dili kanen i miag minem.  
\v 35 Palansang danen kanen i naan ta krus daw pagtapos ta paglansang, paulas-ulas danen iya na mga bayo paagi ta paggabot-gabutay.  
\v 36 Pagtapos danen ta ulas ta iya na mga bayo, gapungko danen an daw gabantay ki kanen. 
\p  
\v 37 Naan dapit ta apaw ta ulo Jesus nabetang karatula na naan dya nasulat akusar kuntra ki kanen. Iling ti nasulat ya: YI JESUS, ARI TA MGA JUDIO.  
\v 38 Na kanen i palansang naan ta krus, darwa na matakaw palansang man naan ta mga krus. Krus an ta mga matakaw patindeg na isya an naan dapit ta iya na tuo daw isya an a, naan dapit ta wala. 
\p  
\v 39 Mga ittaw na galambay dya gatande-tande gid ta pag-insulto ki Jesus  
\v 40 na danen an gambal, “Ambal no gubbaen no Balay Ta Dyos daw patindegen isab seled ta tallo adlaw! Daw kaya no iling an tan, luwasen no imo an na kaugalingen! Daw kaon Bata Ta Dyos, manaog ka dyan ta krus yan!” 
\p  
\v 41 Iling man tan, Jesus i papagayyaan ta mga manugdumala na mga pari, mga manugtudlo ta Mga Sinulat Moises daw mga gadumala ta mga Judio.  
\v 42 Ambal danen, “Lagen nyo ittaw na yan! Paluwas din kabui ta duma na mga ittaw, piro iya an na kaugalingen na kabui dili din maluwas. Kanen kon ari ta mga linai Israel! Dapat manaog kanen an dayon anduni alin ta krus aged patian ta kanen an.  
\v 43 Gasalig kanen an ta Dyos, lagen ta abi daw Dyos nalipay ki kanen daw luwasen kanen an tak paako din na kanen kon Bata Ta Dyos!” 
\p  
\v 44 Papagayyaan man kanen an ta mga matakaw na pasilutan ta kamatayen duma ki kanen. 
\s1 Kamatayen Jesus 
\r (Marcos 15:33-41; Lucas 23:44-49; Juan 19:28-30) 
\p  
\v 45 Na ugto-adlaw en, gadelem bilog na lugar dya asta ta tallo uras.  
\v 46 Pag-abot ta katapusan ta pangallo na uras na gadelem, gasinggit Jesus i na bakod iya na kagi, “Eli, Eli, lema sabactani?”\f + \fr 27:46 \ft Alin ta linggwai na Hebreo paambal ya Jesus na \fq Eli, Eli. \ft Naan ta pila na mga kupya ta libro Mateo anay pa sa na nasulat naan ta linggwai na Griego pasulat danen \fq Eloi, Eloi \ft tak iling tan naan ta Aramaic na linggwai.\f* na beet ambalen, “Dyos ko, Dyos ko, man-o tak pabay-an a no?”\f + \fr 27:46 \ft Mga Salmo 22:1\f* 
\p  
\v 47 Duma na mga ittaw na gatindeg dani ki Jesus kamati ta iya na singgit daw ambal danen, “Paumaw din Elias ya!”  
\v 48 Isya ki danen gadlagan na mamang ta ispunga. Pasawsaw din ispunga an naan ta agsem na bino daw pabetang din naan ta ugbos ta baston daw padeel naan ta baba Jesus aged na masepsep.  
\v 49 Duma na mga ittaw gambal, “Largaan nyo nang kanen an. Lagen ta abi daw mabot gid Elias ya daw luwasen kanen an.” 
\p  
\v 50 Gasinggit isab Jesus i na bakod iya na kagi daw patugyan din iya na ispiritu naan ta Dyos daw nabugto iya na ginawa.  
\v 51 Kurtina ya naan ta Balay Ta Dyos dayon nagisi na tenga gid alin ta apaw paebes.\f + \fr 27:51 \ft Kurtina ya naan ta Balay Ta Dyos na nagisi, yon elet ta tengnga ta primiro na selled ta Balay Ta Dyos daw pinakaselled. Kurtina ya mga disi-utso mitros kadatasen, nuibi mitros kalaparen, daw isya pulgada kadakmelen.\f* Galinog kalibutan i daw mga darko na bato nabiak.  
\v 52 Gaabri man mga lebbengan an daw tama na mga ittaw na iya ta Dyos nabannaw.  
\v 53 Gagwa danen an naan ta iran na mga lebbengan daw pagtapos ta pagbannaw ki Jesus, giling danen an naan ta Jerusalem na syudad ta Dyos daw tama na mga ittaw kakita ki danen. 
\p  
\v 54 Upisyal ta sundalo daw iya na mga sakep na gabantay ki Jesus, na nabatyagan danen paglinog ya daw nakita danen tanan na natabo, nadlek gid danen an daw gambal, “Matuod gid man! Ittaw na yan Bata Ta Dyos!” 
\p  
\v 55 Tama na mga bai na naan gatindeg ta madyo na gatan-aw ta mga natabo. Danen an mga bai na kakuyog ki Jesus na galin kanen ta Galilea aged magtabang ki kanen.  
\v 56 Anen man dya danen i Maria Magdalena, Maria na inay Santiago daw Jose, daw sawa Zebedeo. 
\s1 Paglebbeng Ki Jesus 
\r (Marcos 15:42-47; Lucas 23:50-56; Juan 19:38-42) 
\p  
\v 57 May manggaranen na mama na taga-Arimatea na ngaran din Jose. Kanen isya ta mga ittaw na gapati ki Jesus. Na mapon gid en ta yo man na adlaw na Jesus napatay,  
\v 58 giling Jose i ki Pilato daw galisinsya na kanen mamang ta lawa Jesus. Gasugo Pilato an na iatag naan ki kanen.  
\v 59 Pakamang Jose lawa ya Jesus naan ta krus daw putuson paagi ta pagblebed ta maalen na tila na lino na bag-o.\f + \fr 27:59 \ft Ta timpo Jesus, kaugalian ta mga Judio na lawa an ta patay paputos paagi ta pagblebed ta tila bag-o lebbeng. \fq Lino \ft ngaran ta tila na buat alin ta lanot ta tanem na paumaw naan ta Inglis na ‘flax’. Tila na lino anggid ta tila na ramie daw tila na kuton.\f* 
\v 60 Pabetang din lawa ya Jesus naan ta bag-o din papabuat na lebbengan na bato na palungagan na paryo ta kwiba. Pasaraan din lebbengan an ta bakod na bato na papaligid naan ta gangaan daw galin kanen dya.  
\v 61 Maria Magdalena daw isya pa na Maria anen man dya na gamungko na gatubang naan ta lebbengan. 
\s1 Pagbantay Naan Ta Lebbengan Jesus 
\p  
\v 62 Ta Adlaw Ta Pagpuay na yon man adlaw na sunod ta adlaw ta pagpriparar, mga manugdumala na mga pari daw mga Pariseo giling naan ki Pilato.  
\v 63 Gambal danen ki Pilato, “Pataod na Gubirnador, may nademdeman kay. Na bui pa yo na bula na ittaw, ambal din na daw mapatay kanen, mabannaw kon kanen ta pangallo na adlaw.  
\v 64 Miad taan daw pabantayan no iya an na lebbengan asta ta pangallo na adlaw tak basi daw iya an na lawa takawen ta mga tinudluan din daw panugid-sugid man danen naan ta mga ittaw na nabannaw kanen ya. Daw iling tan matabo, mas lain pa gid uryan an na panluko danen kaysa ta una ya na kanen gambal na kanen kon Pinili Ta Dyos Na Mag-ari.”  
\v 65 Ambal Pilato, “Sigi, magdala kaw ta mga sundalo daw kyo nang en bala na magpabantay ta usto ta lebbengan ya tak kyo nalam daw ino dapat buaten.”  
\v 66 Pag-ambal Pilato, mga Pariseo daw mga manugdumala na mga pari giling naan ta lebbengan duma ta mga sundalo. Pabetangan danen ta tanda bato ya na sara aged mlaman daw may galigid ta bato ya. Papabantayan man danen ta mga sundalo lebbengan ya. 
\c 28  
\s1 Pagbannaw Ki Jesus 
\r (Marcos 16:1-10; Lucas 24:1-12; Juan 20:1-10) 
\p  
\v 1 Lambay en Adlaw Ta Pagpuay. Pagsennang nang pa ta adlaw naan ta una na adlaw ta duminggo,\f + \fr 28:1 \ft Ta pagbilang ta mga Judio ta mga adlaw na seled ta isya na duminggo, pangpitto na adlaw \fq Adlaw Ta Pagpuay \ft na yon man anduni paumaw ta na Sabado. Adlaw an na sunod ta Adlaw Ta Pagpuay paumaw danen na \fq una na adlaw ta duminggo \ft na yon man anduni paumaw ta na Duminggo.\f* Maria Magdalena i daw isya pa na Maria giling naan ta lebbengan Jesus aged bistaan.  
\v 2 Gulpi nang galinog ta biskeg tak may angil na gabot alin ta langit na papadala ta Ginuo Dyos. Giling kanen an naan ta lebbengan daw paligid din bato ya na sara daw naan kanen dya gapungko.  
\v 3 Iya an na sura sikad silaw na paryo ta kilat daw iya an na bayo sikad gid puti.  
\v 4 Pagkita ta mga gwardya na naan man dya, gakereg danen ta subla na kaadlek daw natumba na paryo danen an mga patay. 
\p  
\v 5 Gambal angil an naan ta mga bai, “Dili kaw madlek. Nlaman ko na papangita nyo Jesus ya na nalansang naan ta krus.  
\v 6 Ula di en. Paryo ta iya na naambal, kanen ya pabannaw en ta Dyos. Marani kaw di daw lagen nyo nabetangan ta iya na lawa.  
\v 7 Miling kaw dayon naan ta iya na mga tinudluan daw sugiran nyo danen ya na kanen pabannaw en ta Dyos daw gauna kanen ya ki danen naan ta Galilea. Naan danen dya makita kanen ya. Ta, pasugid ko en iya na tugon para ki kyo.” 
\p  
\v 8 Gadali-dali ta pag-alin mga bai ya naan ta lebbengan na may kaadlek, piro bakod iran na kalipay. Gadlagan danen an munta ta mga tinudluan aged magsugid.  
\v 9 Na gadlagan danen i, nali nang, gasugat Jesus i ki danen daw magbugno. Gaprani danen an ki kanen daw magluod na gadapa daw mibit naan ta iya na batiis ta pagdayaw ki kanen.  
\v 10 Gambal Jesus i ki danen, “Dili kaw madlek. Manaw kaw daw sugiran nyo ake na mga tinudluan na yon man mga pakabig ko na ake na mga utod na miling danen an naan ta Galilea daw naan kay dya magkitaay.” 
\s1 Sugid Ta Mga Gwardya 
\p  
\v 11 Na gapadayon mga bai ya munta naan ta mga tinudluan Jesus, duma an na mga sundalo na gagwardya naan ta lebbengan gabalik naan ta syudad. Pasugid danen naan ta mga manugdumala na mga pari tanan ya na natabo na nakita danen naan ta lebbengan.  
\v 12 Tenged ta sugid ta mga sundalo, gasapol daw gasugtanay mga manugdumala an na mga pari daw mga gadumala ta mga Judio daw ino iran na buaten. Pabayaran danen mga sundalo an ta bakod na kantidad daw  
\v 13 pasugo danen, “Ibalita nyo ta mga ittaw na mintras gatunuga kaw kabii kilem, giling dya mga tinudluan ya Jesus daw patakaw danen iya ya na lawa naan ta lebbengan.  
\v 14 Daw mabalitaan ta gubirnador na lawa ya patakaw, dili kaw magpalibeg tak kami nang en bala ki kanen aged mapati kanen an na ula kaw labet.”  
\v 15 Pabaton dayon ta mga gwardya kwarta ya daw patuman danen pasugo ya ki danen. Gani, alin sa asta anduni, iling tan isturya ya na napalapta naan ta mga Judio. 
\s1 Pagkitaay Jesus Daw Mga Apustulis 
\r (Marcos 16:14-18; Lucas 24:36-49; Juan 20:19-23; Mga Binuatan 1:6-8) 
\p  
\v 16 Unsi ya na apustulis giling naan ta isya na bukid ta Galilea na paambal Jesus na ilingan danen.  
\v 17 Na nakita danen Jesus i, galuod danen ta pagdayaw ki kanen bisan na duma an ki danen gadua-dua pa.  
\v 18 Gaprani Jesus i ki danen daw gambal, “Naatag en ta ake na Amay ki yaken tanan na uturidad na magdumala ta tanan na naan ta langit daw naan ta kalibutan.  
\v 19 Gasugo a ki kyo na ilingan nyo daw tudluan mga ittaw naan ta bilog na kalibutan aged danen an magsunod man ta ake na natudlo. Iling tan buaten nyo paagi ta pagbautismo nyo ki danen ta ngaran ta Dyos Amay, Dyos Anak, daw Dyos Ispiritu Santo  
\v 20 daw paagi man ta pagtudlo nyo ki danen na magtuman danen ta tanan na pasugo ko ki kyo. Demdemen nyo gid na ta tanan na uras yaken i duma ki kyo asta ta katapusan ta yi na timpo.”\f + \fr 28:20 \ft Pwidi nyo mabasa parti ta \fq yi na timpo \ft naan ta Mga Ambal Na Pasaysay.\f*