\id ROM \h Romanos \toc1 Júuˆ e to̱o̱˜ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Paaˉ e catɨ́ɨngˉ dseaˋ seengˋ fɨˊ ROMA \toc2 Romanos \toc3 Ro. \mt1 Júuˆ e to̱o̱˜ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Paaˉ e catɨ́ɨngˉ dseaˋ seengˋ fɨˊ ROMA \c 1 \p \v 1 Jnea˜ Paaˉ lɨ́ɨnˊn jaangˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Dseaˋ Jmáangˉ. Jo̱ Fidiéeˇbingꞌ i̱ catǿꞌˆ jnea˜ e laco̱ꞌ caꞌuíinˉn jaangˋ dseaˋ apóoˆ i̱ óoˋ ta˜ quiáꞌrˉ jo̱guɨ caguíñꞌˋ jnea˜ e laco̱ꞌ niguiaaˉ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ quiáꞌˉ jial laangˋ dseaˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌrˉ. \p \v 2 Jo̱ nɨcajméebˋ Fidiéeˇ júuˆ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ na lamɨ˜ jéengˊguɨ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ jiˋ e cajmeꞌˊ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ nɨcaféꞌˋ cuaiñ˜ quiáꞌrˉ malɨɨ˜guɨ eáangˊ. \v 3-4 Jo̱ e júuˆ jo̱ féꞌˋ cuaiñ˜ quiáꞌˉ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ lɨ́ɨngˊ Jó̱o̱ˊ Fidiéeˇ. Jo̱ dseaˋ do cajárˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la e lɨ́ɨiñˊ jaangˋ dseaˋ jmɨgüíˋ, dsʉco̱ꞌ lɨ́ɨiñˊ dseaˋ sɨju̱ˇ dseata˜ Davíꞌˆ. Dsʉꞌ cajmijnéengˋ Fidiéeˇ e laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌrˉ ꞌñiaꞌˊbre e Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáamˉbingꞌ lɨ́ɨngˊ i̱ Jó̱o̱rˊ camɨ́ɨngꞌ˜ i̱ dsíngꞌˉ ꞌgøngꞌˊ do. Jo̱ cajmijnéeiñˋ lajo̱ ie˜ lamɨ˜ cajmijí̱i̱ꞌ˜tu̱r i̱ Jó̱o̱rˊ do jee˜ jaléngꞌˋ ꞌlɨɨ˜. \p \v 5 Jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ uíiꞌ˜ e eáangˊ guiúngˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ cacuøꞌrˊ jnea˜ e ta˜ laniingˉ la e caꞌuíinˉn jaangˋ dseaˋ apóoˆ quiáꞌrˉ. Jo̱ lɨ́ɨnˊn lajo̱ e laco̱ꞌ niguiaaˉ júuˆ quiáꞌrˉ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ, jo̱ lajo̱baꞌ nijáꞌˉ líingˋ dseaˋ jo̱guɨ nijmérˉ nʉ́ʉꞌr˜ e júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do. \v 6 Jo̱ jee˜ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ quíimꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ cajo̱, dseaˋ i̱ catǿꞌˆ Fidiéeˇ e laco̱ꞌ caꞌuíingˉnaꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ. \v 7 Jo̱ e jiˋ la catɨ́ɨngˉ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ seengˋ fɨˊ na fɨˊ Roma. Jo̱ eáamˊ ꞌneáangˋ Fidiéeˇ ꞌnʉ́ꞌˋ jo̱guɨ nɨcaguíñꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ e niꞌuíingˉnaꞌ dseángꞌˉ dseaˋ quiáꞌrˉ. Jo̱ mɨ́ɨꞌ˜ɨ Tiquíˆiiꞌ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜guɨ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ e niꞌɨ́rˉ güeaꞌˆ quiáꞌrˉ jee˜ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, jo̱guɨ e nicuǿꞌrˉ ꞌnʉ́ꞌˋ e seengˋnaꞌ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ. \s1 Lajeeˇ e iing˜ Paaˉ dsiꞌeer˜ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ seengˋ fɨˊ Roma \p \v 8 Jo̱ laꞌuii˜ júuˆ quiéˉe e fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, quiáꞌˉ e cuǿøˆø guiꞌmáangꞌˇ Fíiˋi Fidiéeˇ uii˜ quíiˉnaꞌ lajɨɨngˋnaꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, dsʉco̱ꞌ fɨˊ la fɨˊ na féꞌˋ dseaˋ jial e jáꞌˉ lɨ́ɨngˋnaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ e carˋ ngocángˋ óoˊnaꞌ. \v 9 Jo̱ guiʉ́bˉ nɨñiˊ Fidiéeˇ e laco̱o̱ˋ ya̱ꞌˊ mɨ˜ fǿnꞌˋnre, mɨ́ɨꞌ˜ɨre uii˜ quíiˉnaꞌ. Jo̱ jnea˜ jmóoˋo dseángꞌˉ e ngocángˋ dsiiˉ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ dseaˋ do e guiaaˉ e júuˆ quiáꞌˉ i̱ Jó̱o̱rˊ Dseaˋ Jmáangˉ do. \v 10 Jo̱guɨ mɨ́ɨꞌ˜bɨ́ɨ yejí̱ˆ Fidiéeˇ cajo̱ e song e iáangˋ dsíirˊ e nicuǿꞌrˉ jnea˜ fɨˊ, jo̱baꞌ ninii˜i e niꞌeeˇe ꞌnʉ́ꞌˋ jóng. \v 11 Jo̱ eáamˊ iin˜n e nijmee˜e lajo̱ e laco̱ꞌ cuǿøngˋ e nijmɨcó̱o̱ꞌ˜o̱ ꞌnʉ́ꞌˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e guiʉ́ˆ e ngɨ́ɨngˋnaaꞌ e cuøꞌˊ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌrˉ. Jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e jo̱baꞌ e nisíngꞌˉguɨꞌ teáˋ fɨˊ guiʉ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ; \v 12 jo̱ laco̱ꞌ cuǿøngˋ fáꞌˆa e nijmɨcó̱o̱ꞌ˜guɨ rúꞌˋnaaꞌ laꞌeáangˊ e jáꞌˉ lɨ́ɨˋnaaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \p \v 13 Jo̱ eáamˊ iin˜n e ñíˆnaꞌ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e jmiguiʉbˊ ya̱ꞌˊ nɨcaꞌɨ́ˋ dsiiˉ e ninii˜i fɨˊ na e niꞌeeˇe ꞌnʉ́ꞌˋ, dsʉꞌ cartɨˊ lana jmiguiʉbˊ e nɨcajníingˊ quiéˆe, jo̱baꞌ jaˋ mɨˊ calɨ́ˉ faꞌ e nɨcagáˉa fɨˊ na. Jo̱ uiing˜ quiáꞌˉ e ninii˜i fɨˊ na e laco̱ꞌ nijmɨcó̱o̱ꞌ˜o̱ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ na e laco̱ꞌ niꞌuíiñˉ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ e nɨcalɨ́ˉ fɨˊ góoˋ dseaˋ lɨ˜ jiéꞌˋ. \v 14 Co̱ꞌ ꞌnéˉ e niguiaaˉbaa júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ neáangˊ fɨˊ góoˋ dseaˋ có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ neáangˊ fɨˊ jee˜ móꞌˋ lɨ˜ huí̱i̱ˉ, jo̱guɨ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ tɨɨngˋ jiˋ có̱o̱ꞌ˜guɨ jee˜ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ lajo̱; \v 15 jo̱baꞌ dsíngꞌˉ iin˜n e ninii˜i fɨˊ na fɨˊ Roma e laco̱ꞌ niguiaaˉ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ jee˜ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ neáangˊnaꞌ fɨˊ na. \s1 Jial ꞌgøngꞌˊ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ \p \v 16 Jo̱ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jnea˜ dseángꞌˉ eáamˊ nɨta˜ dsiiˉ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱ꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ ꞌgøngꞌˊ do nɨquɨ́ɨꞌ˜ Fidiéeˇ jmɨɨ˜ e nileáiñˉ jaléngꞌˋ dseaˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáiñꞌˉ. Jo̱ laꞌuii˜ catɨ́ɨngˉ lajo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel, jo̱guɨ lajo̱bɨ cajo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ lajo̱. \v 17 Jo̱ e júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ na eꞌˊ jneaa˜aaꞌ e nɨcaꞌíngꞌˋ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ e lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ laꞌeáangˊ e jáꞌˉ lɨ́ɨˋnaaꞌ júuˆ quiáꞌrˉ, jo̱ joˋ eeˋ ꞌnéˉ jmóˆguɨ́ɨꞌ e jiéꞌˋguɨ, co̱ꞌ lalab féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ: “Jo̱ laꞌeáangˊ e jáꞌˉ lɨ́ɨngˋ jaangˋ dseaˋ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ Fidiéeˇ íñꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ e lɨ́ɨiñˊ jaangˋ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ.” \s1 Jalémꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ óorˋ dseeˉ \p \v 18 Jo̱ nɨneeˇ jǿøˆbaaꞌ e Fidiéeˇ i̱ guiing˜ fɨˊ ñifɨ́ˉ, íbˋ i̱ guíingˉ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ e jmóoˋ dseaˋ, dsʉco̱ꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ e jmóoˋ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ, jnɨ́ɨiñˊ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ rúiñꞌˋ i̱ iing˜ nilɨcuíiˋ júuˆ seaˋ contøøngˉ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \v 19 Co̱ꞌ lajaléꞌˋ e cuǿøngˋ nilɨñiˊ dseaˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, guiʉ́bˉ nɨñiˊ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ, co̱ꞌ ꞌñiabꞌˊ Fidiéeˇ nɨcajméerˋ e nɨcalɨñiˊ jaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ lajaléꞌˋ e jo̱. \v 20 Co̱ꞌ lají̱i̱ꞌ˜ latɨˊ mɨ˜ canaangˋ uiiñ˜ jmɨgüíˋ, lají̱i̱ꞌ˜ e lɨ́ɨngˊ Fidiéeˇ e jaˋ quɨ́ɨꞌ˜ dseaˋ jmɨɨ˜ nilɨñirˊ, faꞌ la e ꞌgøiñꞌˊ e seaˋ lata˜ jo̱guɨ e dseángꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ íˋbre lɨ́ɨiñˊ Fidiéeˇ, jo̱ lajaléꞌˋ e jo̱ cuǿøngˋ nilɨñiˊ dseaˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e nɨcajméerˋ fɨˊ laꞌúngˉ fɨˊ jmɨgüíˋ. Jo̱baꞌ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ jaˋ cuǿøngˋ faꞌ e niféꞌrˋ e jaˋ calɨñirˊ e seengˋ Fidiéeˇ. \v 21 Jo̱ nañiˊ faꞌ nɨñiˊbre e seengˋ Fidiéeˇ, dsʉꞌ jaˋ cajmɨꞌgórˋ dseaˋ do laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ, o̱ꞌguɨ cacuøꞌrˊ dseaˋ do guiꞌmáangꞌˇ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e guiʉ́ˆ e nɨcajméeˋ dseaˋ do. Dsʉꞌ o̱ꞌ lajo̱, co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ ɨˊ dsíirˊ jmangꞌˉ júuˆ e jaˋ uiing˜ seabˋ, jo̱guɨ nɨcajnɨ́ɨbˉ moguir˜ faꞌ e niꞌɨ́ˉ dsíirˊ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ. \v 22 Co̱ꞌ féꞌrˋ yaaiñ˜ e lɨ́ɨiñˊ dseaˋ i̱ tɨɨngˋ eáangˊ, dsʉꞌ o̱ꞌ jáꞌˉ lajo̱, co̱ꞌ í̱i̱bˊ lɨ́ɨiñˊ. \v 23 Dsʉco̱ꞌ joˋ jmiféiñꞌˊ Fidiéeˇ i̱ ꞌgøngꞌˊ i̱ seengˋ carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨ˜, jo̱ nɨcanaaiñˋ cajmeáaiñˋ diée˜ quiáꞌrˉ có̱o̱ꞌ˜ guóorˋ i̱ lɨɨng˜ la lɨ́ɨngˊ dseaˋ jmɨgüíˋ o̱si i̱ lɨɨng˜ la lɨ́ɨngˊ ta̱ˊ é, o̱si i̱ lɨɨng˜ la lɨ́ɨngˊ jóꞌˋ quiʉ̱́ˋ tɨɨˉ é, o̱si i̱ lɨɨng˜ la lɨ́ɨngˊ jaléngꞌˋ jóꞌˋ i̱ dsijñúungˋ uǿˉ é; jo̱ lajaléngꞌˋ íbˋ i̱ cajmiféiñꞌˊ e lafaꞌ e nijmiféiñꞌˊ Fidiéeˇ. \p \v 24 Jo̱ uíiꞌ˜ e jmóoˋ i̱ dseaˋ do jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ do, jo̱baꞌ Fidiéeˇ nɨcatiúumˉbre jaléngꞌˋ íˋ e laco̱ꞌ nijméiñꞌˉ do jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ jo̱ e lɨ́ˋ dsíirˊ, co̱ꞌ eáamˊ gaˋ beángꞌˊ dseeˉ yaaiñ˜ lajeeˇ laꞌóꞌˋ yaaiñ˜. \v 25 Dsʉꞌ lafaꞌ e nijmitir˜ lají̱i̱ꞌ˜ e júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e seaˋ contøøngˉ, jo̱ lɨco̱ꞌ jmitir˜ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ e o̱ꞌ jábꞌˉ, jo̱guɨ jmɨꞌgórˋ jo̱guɨ jmiféiñꞌˊ lají̱i̱ꞌ˜ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ e cajméeˋ Fidiéeˇ e lafaꞌ e nijmiféiñꞌˊ ꞌñiaꞌˊ Fidiéeˇ i̱ cajméeˋ jaléꞌˋ e jo̱. Co̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ dseaˋ íbˋ i̱ catɨ́ɨngˉ i̱ nijmiféngꞌˊ dseaˋ carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨ˜. Jo̱ lajo̱b ꞌnéˆ líˋ. \p \v 26 Jo̱ uíiꞌ˜ e jmóoˋ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ do lajo̱, jo̱baꞌ Fidiéeˇ nɨcatiúumˉbreiñꞌ do e laco̱ꞌ nijméiñꞌˉ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ e lɨ́ˋ dsíiñꞌˊ do e quɨ́ꞌˉ tɨ́ɨiñˋ jmóorˋ. Dsʉco̱ꞌ la quie̱ˊ cartɨˊ jaléngꞌˋ dseamɨ́ˋ nɨcatʉ́ˋbre lají̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨngˉ jmóorˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseañʉꞌˋ, jo̱ nɨcanaaiñˋ jmóorˋ lajo̱ lajeeˇ laꞌóꞌˋ dseamɨ́ɨiñˉ. \v 27 Jo̱guɨ lajo̱bɨ cajo̱ cajméeˋ jaléngꞌˋ dseañʉꞌˋ, nɨcatʉ́ˋbre lají̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨngˉ jmóorˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseamɨ́ˋ, jo̱ nɨcanaaiñˋ e joˋ téeiñˉ yaaiñ˜, co̱ꞌ nɨjmóorˋ lají̱i̱ꞌ˜ e jaˋ catɨ́ɨngˉ nijmérˉ lajeeˇ laꞌóꞌˋ dseañuiñꞌˋ. Jo̱ laꞌóꞌˋ dseañumꞌˋbre nɨjmóorˋ lají̱i̱ꞌ˜ e ꞌlɨꞌˆ rúiñꞌˋ, jo̱baꞌ fɨˊ ngúuˊ táamˋ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ laꞌíˋ íñꞌˋ iihuɨ́ɨˊ e jáaˊ quiáꞌˉ Fidiéeˇ uíiꞌ˜ e jmóorˋ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ lajo̱. \p \v 28 Jo̱ co̱ꞌ joˋ iing˜guɨ dseaˋ faꞌ e nijmicuíiñˋ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ Fidiéeˇ nɨcatiúumˉbre jaléngꞌˋ íˋ, jo̱ joˋ jnɨ́ɨiñˊ quiáiñꞌˉ do e niꞌɨ́ˉ dsíiñꞌˊ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ e jáˉ dsíiñꞌˊ, jo̱ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e ɨˊ dsíiñꞌˊ do canaangˋ jmóorˋ jaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ e jaˋ catɨ́ɨngˉ nijmérˉ. \v 29 Jo̱ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ jmóorˋ lajɨˋ íingꞌ˜ e jaˋ dseengˋ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ, jo̱guɨ jmóorˋ lajɨˋ íingꞌ˜ e lɨ́ˋ dsíiˊ ngúuˊ táaiñˋ, jo̱guɨ eáamˊ jmáiñꞌˋ gaˋ jaléngꞌˋ dseaˋ rúiñꞌˋ, jo̱guɨ eáamˊ dsihuɨ́ɨiñˊ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ rúiñꞌˋ, jo̱guɨ jmóorˋ ta˜ jngangꞌˊ jaléngꞌˋ dseaˋ rúiñꞌˋ, jo̱guɨ jmóorˋ ta˜ tɨ́ɨngˊ, jo̱guɨ jmɨgǿøiñˋ dseaˋ rúiñꞌˋ, jo̱guɨ contøømˉ ɨˊ dsíirˊ e gaˋ quiáꞌˉ dseaˋ rúiñꞌˋ, jo̱guɨ jmóorˋ ta˜ quie̱ˊ adseeˋ, \v 30 jo̱guɨ féꞌrˋ júuˆ gaˋ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ rúiñꞌˋ, jo̱guɨ ꞌníꞌˋ níimˉbre Fidiéeˇ, jo̱guɨ jaˋ ɨꞌˋ lɨ́ɨiñˉ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e gaˋ e jmóorˋ, jo̱guɨ féꞌrˋ júuˆ róoˉ uii˜ quiáꞌrˉ yaaiñ˜, jo̱guɨ eáamˊ jmɨjløngꞌˆ yaaiñ˜ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ rúiñꞌˋ, jo̱guɨ ꞌnóꞌrˊ jial nijmiꞌuíiñˉ jaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ, jo̱guɨ jaˋ jmóorˋ nʉ́ʉꞌr˜ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ quiʉꞌˊ dseaˋ cǿøngꞌ˜ quiáꞌrˉ, \v 31 jo̱guɨ jaˋ iiñ˜ e ningáiñꞌˋ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ e guiʉ́ˉ, o̱ꞌguɨ jmitir˜ jaléꞌˋ júuˆ e féꞌrˋ, jo̱guɨ jaˋ ꞌneáaiñˋ jaléngꞌˋ dseaˋ rúiñꞌˋ, jo̱guɨ jaˋ tɨɨiñˋ íiñˉ dseeˉ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ rúiñꞌˋ o̱ꞌguɨ fɨꞌˋ lɨ́ɨiñˉ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ rúiñꞌˋ cajo̱. \v 32 Jo̱ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ laꞌíˋ nɨñiˊbre guiʉ́ˉ e Fidiéeˇ nɨcacuørˊ júuˆ quiáꞌrˉ e doñiˊ i̱i̱ˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ lajo̱, dseángꞌˉ ꞌnéˉ e nijúumˉbre. Dsʉꞌ jaˋ eeˋ lɨ́ɨˊ e nɨñirˊ lajo̱, dsʉꞌ mɨˊ ꞌnooˋbɨ jmóorˋ jaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ lajo̱, jo̱ jɨˋguɨ cartɨˊ iáangˋ dsíiˊbre mɨ˜ jmóoˋ jaléngꞌˋ dseaˋ jiéngꞌˋ e gaˋ lajo̱. \c 2 \s1 Fidiéeˇbingꞌ i̱ quidsiˊ íꞌˋ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ quiáꞌˉ lajaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ \p \v 1 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, i̱i̱ˋ ꞌnʉ́ꞌˋ cuøꞌˊnaꞌ dseeˉ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ, jaˋ e lɨ́ɨˊ i̱i̱ˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ, dsʉꞌ mɨ˜ jmooˋnaꞌ lajo̱, yaam˜baꞌ cuøꞌˊnaꞌ dseeˉ yaang˜naꞌ jóng, dsʉco̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ jmooˋnaꞌ gaˋ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la jmóoˋ i̱ dseaˋ íbˋ cajo̱. \v 2 Jo̱ nɨne˜baaꞌ røøˋ e laco̱ꞌ catɨ́ɨmˉ quidsiˊ Fidiéeˇ íꞌˋ quiáꞌˉ lajaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ e gaˋ lajo̱. \v 3 Dsʉꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ cuøꞌˊnaꞌ dseeˉ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ, jaˋ güɨꞌɨ́ˆ óoˊnaꞌ faꞌ e jaˋ niquidsiˊ Fidiéeˇ íꞌˋ quíiˉnaꞌ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ, co̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ, røøbˋ jmooˋnaꞌ cajo̱ laco̱ꞌ jmóoˋ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ jmóoˋ e gaˋ lajo̱. \v 4 Jo̱ eáamˊ guiúngˉ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ, jo̱guɨ eáamˊ féngꞌˊ dsíirˊ cajo̱. Jo̱ uíiꞌ˜ e eáamˊ guiúiñˉ do, jo̱baꞌ nɨsɨjeeiñˇ ꞌnʉ́ꞌˋ cartɨˊ niquɨ́ꞌˉ jíingꞌ˜ yaang˜naꞌ fɨˊ quinirˇ. Dsʉꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ, jaˋ iing˜naꞌ jméeꞌ˜naꞌ cuente jial tíiˊ guiúiñˉ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ. \v 5 Jo̱ co̱ꞌ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ eáamˊ ueꞌˋ óoˊnaꞌ jo̱guɨ jaˋ iing˜naꞌ faꞌ e nɨquɨ́ꞌˉ jíingꞌ˜ yaang˜naꞌ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ eáamˊ nɨjmɨꞌmɨ́ɨngꞌˇnaꞌ jaléꞌˋ iihuɨ́ɨˊ e catɨ́ɨngˉnaꞌ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ e niquidsiˊ Fidiéeˇ íꞌˋ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ quiáꞌˉ lajaangˋ lajaangˋ dseaˋ jmɨgüíˋ. \v 6 Co̱ꞌ ie˜ jmɨɨ˜ jo̱b mɨ˜ niquírˉ quiáꞌˉ lajaangˋ lajaangˋ dseaˋ lɨ́ꞌˆ jialco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ e nicaꞌéeˋ dseaˋ lajeeˇ e seeiñˋ fɨˊ jmɨgüíˋ la. \v 7 Jo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ ꞌnóꞌˊ jial e niféꞌˋ Fidiéeˇ guiʉ́ˉ uii˜ quiáꞌrˉ jo̱guɨ jial e niñíiñˋ quiáꞌˉ dseaˋ do jaléꞌˋ e jloꞌˆ e catɨ́ɨiñˉ jo̱guɨ jial e nilɨseeiñˋ lata˜ uíiꞌ˜ e cuøꞌˊ dsíirˊ e jmóorˋ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ, jo̱baꞌ lajaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ lajo̱, Fidiéeˇ nicuǿꞌˉbre jaléngꞌˋ íˋ e nilɨseeiñˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌr˜ lata˜. \v 8 Jo̱ dsʉꞌ lajaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ lají̱i̱ꞌ˜ e lɨ́ˋ dsíirˊ yaaiñ˜ jo̱guɨ jaˋ nʉ́ʉꞌr˜ jaléꞌˋ ta˜ huɨ̱́ꞌˋ, co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ tɨˊguɨ dsíirˊ e jmóorˋ jaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ, jo̱ uíiꞌ˜ jo̱baꞌ Fidiéeˇ eáamˊ nɨsɨguíiñˆ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ íˋ, jo̱ iihuɨ́ɨˊ e eáamˊ nicuǿꞌˉreiñꞌ. \v 9 Jo̱baꞌ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ jmóoˋ jaléꞌˋ e gaˋ lajo̱, eáamˊ fɨꞌíˆ nilíiñˉ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ iihuɨ́ɨˊ e niꞌíñꞌˋ e jáaˊ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱ jee˜ jo̱ quiéengˋ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel jo̱guɨ dsʉꞌ lajo̱bɨ cajo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel. \v 10 Dsʉꞌ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ jmóoˋ jmangꞌˉ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ, ꞌñiabꞌˊ Fidiéebˇ nicuǿꞌrˉ jaléngꞌˋ íˋ jaléꞌˋ e jloꞌˆ e catɨ́ɨiñˉ, jo̱guɨ niféꞌrˋ guiʉ́ˉ uii˜ quiáiñꞌˉ, jo̱guɨ nicuǿrˉ e nilɨseeiñˋ juguiʉ́ˉ contøøngˉ cajo̱. Jo̱ jee˜ jo̱ quiéengˋ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel, jo̱guɨ dsʉꞌ lajo̱bɨ cajo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel. \v 11 Co̱ꞌ Fidiéeˇ jaˋ cá̱rˋ cuente jial lɨ́ɨngˊ dseaˋ, co̱ꞌ røøbˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ lajɨɨˉnaaꞌ fɨˊ quinirˇ. \p \v 12 Jo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ éeˋ dseeˉ e jaˋ mɨˊ calɨcuíirˋ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ Moi˜, jo̱baꞌ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ e júuiñˉ jaˋ niꞌɨ́ɨˉ íꞌˋ quiáꞌrˉ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do; jo̱ dsʉꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ éeˋ dseeˉ nañiˊ faꞌ nɨcuíiˋbre jial féꞌˋ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do, jo̱baꞌ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ e júuiñˉ, có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ dob niꞌɨ́ɨˉ íꞌˋ quiáꞌrˉ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ. \v 13 Co̱ꞌ jaˋ niꞌíngꞌˋ Fidiéeˇ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ lɨco̱ꞌ núuˋ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do e lɨ́ɨiñˊ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ, dsʉco̱ꞌ lají̱i̱ꞌ˜ dseaˋ i̱ jmóoˋ nʉ́ʉꞌ˜ laco̱ꞌ féꞌˋ e júuˆ jo̱, jí̱i̱ꞌ˜ íˋbingꞌ i̱ niꞌíngꞌˋ Fidiéeˇ e lɨ́ɨiñˊ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ. \v 14 Jo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel jaˋ seaˋ quiáꞌrˉ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do; dsʉꞌ mɨ˜ jmóorˋ laco̱ꞌ féꞌˋ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do, jmóorˋ jí̱i̱ꞌ˜ laco̱ꞌ ɨˊ dsíirˊ yaam˜bre, jo̱baꞌ lafaꞌ yaam˜bre seaˋ júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌrˉ jóng. \v 15 Dsʉco̱ꞌ có̱o̱ꞌ˜ lajaléꞌˋ e jmóorˋ do cuøˊ li˜ quiáꞌrˉ e dseángꞌˉ fɨˊ dsíiˊbre seaˋ jaléꞌˋ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do. Co̱ꞌ có̱o̱ꞌ˜ jí̱i̱ꞌ˜ e ɨˊ dsíirˊ yaaiñ˜ do nɨja̱ꞌˊ júuˆ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e jo̱, jo̱guɨ cajo̱ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e ɨˊ dsíirˊ do niꞌnɨ́ngˉ írˋ o̱si nijmɨꞌǿngꞌˋ írˋ é. \v 16 Jo̱ nidsijéeˊ lajaléꞌˋ e jo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ cafáꞌˉa na mɨ˜ niguiéeˊ jmɨɨ˜ e Fidiéeˇ niꞌɨ́rˉ íꞌˋ lɨ́ꞌˆ jialco̱ꞌ caꞌɨ́ˋ dsíiˊ dseaˋ jo̱guɨ jialco̱ꞌ cajméerˋ lɨ˜ jaˋ níˋ dseaˋ jiéngꞌˋ. Jo̱ nijmérˉ lajo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ lɨ́ɨˊ e júuˆ e guiaˊ jnea˜. \s1 Jial seengˋ dseaˋ Israel có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌrˉ e cajmeꞌˊ Moi˜ \p \v 17 Jo̱ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ fóꞌˋnaꞌ e lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ Israel jo̱guɨ e teáˋ teáangˆnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ Moi˜ jo̱guɨ e jmɨjløngꞌˆ yaang˜naꞌ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ sɨguángꞌˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ; \v 18 jo̱guɨ fóꞌˋnaꞌ cajo̱ e nɨñíˆbɨꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Fidiéeˇ e nijméeˆnaꞌ, jo̱guɨ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do jmɨcó̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ e niguíiꞌ˜naꞌ jnang˜ e guiʉ́ˉ e nijméeˆnaꞌ, \v 19 jo̱guɨ e dseángꞌˉ nɨtab˜ óoˊnaꞌ e nilíꞌˋbaꞌ nijmɨcó̱o̱ꞌˇnaꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ lafaꞌ tiuungˉ uíiꞌ˜ e jaˋ jáꞌˉ lɨ́ɨiñˋ e seengˋ jaangˋ Fidiéeˇ, jo̱guɨ fóꞌˋbɨꞌ cajo̱ e líꞌˋbɨꞌ nijmɨcó̱o̱ꞌ˜naꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ seengˋ fɨˊ lɨ˜ nʉʉˋ sǿꞌˋ uíiꞌ˜ e eáangˊ beángꞌˊ dseeˉ yaaiñ˜; \v 20 jo̱guɨ fóꞌˋnaꞌ cajo̱ e nɨtab˜ óoˊnaꞌ e líꞌˋbaꞌ éꞌˆnaꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ líꞌˋ guiꞌˊ jnangꞌˇ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ e nijmérˉ, jo̱guɨ e tɨɨmˋbaꞌ jméeˆnaꞌ lajo̱ cajo̱ có̱o̱ꞌ˜ i̱ dseaˋ i̱ táˋ calɨñiˊ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quíiˉnaꞌ do, dsʉco̱ꞌ e fɨˊ ni˜ júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do ɨˊ óoˊnaꞌ e fɨˊ jo̱b lɨ˜ seaˋ uiing˜ e laco̱ꞌ tɨɨngˋnaꞌ ngángꞌˋnaꞌ jo̱guɨ e laco̱ꞌ lɨñíˆnaꞌ jaléꞌˋ júuˆ jáꞌˉ. \v 21 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ e ꞌnʉ́bꞌˋ eꞌˊnaꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ jiéngꞌˋ, jo̱ dsʉꞌ eáangˊguɨ ꞌnéˉ e nijmɨtɨ́ɨngˋnaꞌ yaang˜naꞌ; jo̱guɨ ꞌnʉ́ꞌˋ guiaˋnaꞌ júuˆ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ e jaˋ dseengˋ e jmóoˋ dseaˋ ɨ̱ɨ̱ˋ, jo̱ dsʉꞌ cuǿøngˋ ꞌnʉ́ꞌˋbɨ jmooˋnaꞌ ɨ̱ɨ̱ˋ quiáꞌˉ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ; \v 22 jo̱guɨ fɨꞌˊnaꞌ dseaˋ e jaˋ dseengˋ e ꞌléeˊ dseaˋ e güɨɨiñˋ có̱o̱ꞌ˜ i̱ o̱ꞌ quiáꞌrˉ, jo̱ dsʉꞌ cuǿøngˋ ꞌnʉ́ꞌˋbɨꞌ jmooˋnaꞌ jaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ lajo̱; jo̱guɨ ꞌníꞌˋ máangˊnaꞌ jaléngꞌˋ diée˜ i̱ jmáangˋ dseaˋ có̱o̱ꞌ˜ guóorˋ, dsʉꞌ cuǿøngˋ ꞌnʉ́ꞌˋbɨ jmooˋnaꞌ ɨ̱ɨ̱ˋ jaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ sɨnʉ́ʉˆ guáꞌˉ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ i̱ diée˜ do; \v 23 jo̱guɨ eáangˊ jmɨjløngꞌˆ yaang˜naꞌ quiáꞌˉ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ Moi˜ do, jo̱ dsʉꞌ jaˋ jmɨꞌgooˋnaꞌ ꞌñiaꞌˊ Fidiéeˇ, co̱ꞌ jaˋ jmooˋnaꞌ nʉ́ʉꞌ˜naꞌ jaléꞌˋ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do. \v 24 Co̱ꞌ e jábꞌˉ e lɨɨng˜ uiim˜baꞌ e féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lala: “Jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel gabˋ féꞌrˋ uii˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ uíiꞌ˜ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e gaˋ e jmooˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ Israel.” \p \v 25 Dsʉco̱ꞌ e jábꞌˉ, doñiˊ i̱i̱ˋ ꞌnʉ́ꞌˋ i̱ nʉ́ʉꞌ˜ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ Moi˜ do, seabˋ lɨ˜ íingˆ ta˜ quíiˉnaꞌ e tó̱o̱ˊ li˜ fɨˊ ngúuˊ táangˋnaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la lɨtɨ́ɨngˋnaaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ Israel. Jo̱ dsʉꞌ song jaˋ nʉ́ʉꞌ˜naꞌ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do, jo̱baꞌ jaˋ e ta˜ íingˆ quíiˉnaꞌ jóng e tó̱o̱ˊ li˜ fɨˊ ngúuˊ táangˋnaꞌ do. \v 26 Jo̱ song i̱i̱ˋ ꞌnʉ́ꞌˋ jaˋ mɨˊ cató̱ˉ li˜ fɨˊ ngúuˊ táangˋ jo̱ dsʉꞌ jmitíˆbaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do, jo̱baꞌ Fidiéeˇ ímꞌˋbre ꞌnʉ́ꞌˋ jóng lafaꞌ jaangˋ dseaˋ i̱ nɨcató̱ˉ li˜ fɨˊ ngúuˊ táangˋ, nañiˊ faꞌ jaˋ mɨˊ calɨˊre lajo̱. \v 27 Jo̱ i̱ dseaˋ i̱ jaˋ tó̱o̱ˋ li˜ fɨˊ ngúuˊ táangˋ dsʉꞌ jmiti˜bre e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do, jo̱baꞌ có̱o̱ꞌ˜ i̱ dseaˋ íˋ cuøˊ li˜ e jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ Israel, ooˉbaꞌ dseeˉ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ. Co̱ꞌ nañiˊ faꞌ nɨcató̱bˉ e li˜ do fɨˊ ngúuˊ táangˋnaꞌ jo̱guɨ e seabˋ quíiˉnaꞌ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do, dsʉꞌ jaˋ jmitíˆnaꞌ laco̱ꞌ féꞌˋ e júuˆ jo̱. \p \v 28 Dsʉco̱ꞌ e jábꞌˉ, lajo̱b lɨ́ɨˊ, jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ lɨ́ɨiñˊ dseángꞌˉ dseaˋ Israel dsʉꞌ uíiꞌ˜ e jmóorˋ jí̱i̱ꞌ˜ e quɨ́ꞌˉ tɨ́ɨngˋ dseaˋ áangˊ quiáꞌrˉ faꞌ e tó̱o̱rˊ li˜ fɨˊ ngúuˊ táaiñˋ. \v 29 Dsʉco̱ꞌ i̱ dseaˋ i̱ dseángꞌˉ jáꞌˉ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel, fɨˊ dsíiˊbre lɨ˜ lɨ́ɨiñˊ lajo̱, jo̱guɨ e quɨ́ꞌˉ tɨ́ɨiñˋ e jmóorˋ li˜ fɨˊ ngúuˊ táaiñˋ do, o̱ꞌ fɨˊ jo̱ lɨ˜ ꞌnéˉ jmérˉ lajo̱, co̱ꞌ lafaꞌ fɨˊ dsíiˊbre lɨ˜ nɨtó̱o̱ˋ e li˜ do lana, co̱ꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ nɨlɨ́ɨiñˊ, jo̱ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéebˇ dseaˋ jmóoˋ lajo̱, jo̱ o̱ꞌ júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ Moi˜ e jmóoˋ lajo̱. Jo̱ i̱ dseaˋ i̱ lɨ́ɨngˊ lajo̱, Fidiéeˇbingꞌ i̱ féꞌˋ guiʉ́ˉ uii˜ quiáꞌrˉ jo̱ o̱ꞌ dseaˋ jmɨgüíˋ i̱ féꞌˋ lajo̱. \c 3 \p \v 1 Jo̱baꞌ ¿su guiʉ́ˉguɨ e lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ Israel, jo̱guɨ su e quíingˊguɨ quíˉiiꞌ e tó̱o̱ˊ li˜ fɨˊ ngúuˊ táangˋnaaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ quɨ́ꞌˉ tɨ́ɨˋnaaꞌ? \v 2 E jábꞌˉ, lajo̱b lɨ́ɨˊ, co̱ꞌ jmiguiʉbˊ uiing˜ seaˋ e guiʉ́ˉ e lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ Israel, jo̱ e labaꞌ e niingˉguɨ e jneaa˜bingꞌ i̱ nɨcangɨ́ɨngˋ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \v 3 Jo̱ dsʉꞌ e jábꞌˉ, i̱ lɨɨng˜ laꞌóꞌˋ dseaˋ góoˋnaaꞌ dseaˋ Israel nɨcatʉ́ˋbre e jáꞌˉ lɨ́ɨiñˋ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. Dsʉꞌ Fidiéeˇ contøømˉ jmitir˜ júuˆ quiáꞌrˉ nañiˊ faꞌ i̱ lɨɨng˜ dseaˋ góoˋnaaꞌ jaˋ cajméerˋ jáꞌˉ lɨ́ɨiñˋ e júuˆ jo̱. \v 4 Co̱ꞌ e jábꞌˉ, contøømˉ féꞌˋ Fidiéeˇ júuˆ jáꞌˉ, nañiˊ faꞌ dseaˋ jmɨgüíˋ contøømˉ quie̱rˊ júuˆ ta˜ júuˆ. Co̱ꞌ lalab féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ˜ féꞌˋ cuaiñ˜ quiáꞌrˉ: \q1 Jo̱ mɨ˜ núuˋ dseaˋ júuˆ quíiꞌˉ \q2 conguiabˊ lɨñirˊ e jmangꞌˉ júuˆ jáꞌˉbaꞌ fóꞌˋ ꞌnʉˋ, \q1 jo̱ contøømˉ lɨꞌˋ mɨ˜ cuøꞌˊ dseaˋ ꞌnʉˋ dseeˉ. \m Jo̱ lanab féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \p \v 5 Jo̱ dsʉꞌ song jaléꞌˋ e gaˋ e jmooˉnaaꞌ íingˆ ta˜ e laco̱ꞌ eáangˊguɨ nilɨlíꞌˆ dseaˋ jialco̱ꞌ jmóoˋ Fidiéeˇ jmangꞌˉ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ, jo̱baꞌ ¿e˜ nifeˇeeꞌ jóng? ¿Su e gabˋ jmóoˋ Fidiéeˇ mɨ˜ cuørˊ iihuɨ́ɨˊ uíiꞌ˜ jaléꞌˋ e gaˋ e jmooˉnaaꞌ do? (Dsʉꞌ fáꞌˉa e júuˆ la lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la féꞌˋ doñiˊ i̱i̱ˋ dseaˋ jmɨgüíˋ.) \v 6 Dsʉꞌ Fidiéeˇ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ e gaˋ jmóorˋ. Co̱ꞌ faco̱ꞌ jaˋ cuørˊ iihuɨ́ɨˊ mɨ˜ jmóoˋ dseaˋ e gaˋ, jo̱baꞌ ¿jial líꞌrˋ e niꞌɨ́rˉ íꞌˋ røøˋ quiáꞌˉ lajaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ? \v 7 Jo̱ seemˋ dseaˋ i̱ féꞌˋ e có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ júuˆ e o̱ꞌ jáꞌˉ e féꞌrˋ, eáangˊguɨ nilɨlíꞌˆ dseaˋ jial féꞌˋ Fidiéeˇ jmangꞌˉ júuˆ jáꞌˉ, jo̱ lajo̱baꞌ nijmɨꞌgóˋ dseaˋ írˋ. Jo̱ song lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ ¿jialɨꞌˊ ngɨ́ɨngˋ i̱ dseaˋ íˋ dseeˉ e lɨ́ɨiñˊ jaangˋ dseaˋ dseeˉ dseaˋ quiˊ? \v 8 Jo̱ song lajo̱b lɨ́ɨˊ cajo̱, jo̱baꞌ cuǿøngˋ feˇeeꞌ jóng, ¿jialɨꞌˊ jaˋ jmóˆooꞌ e gaˋ e laco̱ꞌ niꞌuíingˉ jmangꞌˉ e guiʉ́ˉ? Jo̱ lanab féꞌˋ i̱ lɨɨng˜ dseaˋ e cuøꞌrˊ jnea˜ dseeˉ, co̱ꞌ féꞌrˋ e e júuˆ lanabaꞌ éeˉ jnea˜ dseaˋ rúnꞌˋn, jo̱ dsʉꞌ dseángꞌˉ o̱ꞌ lajo̱. Jo̱ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ féꞌˋ gaˋ lajo̱ lɨ́ꞌˆ catɨ́ɨiñˉ e niꞌíñꞌˋ lají̱i̱ꞌ˜ iihuɨ́ɨˊ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e gaˋ e jmóorˋ do. \s1 Jalémꞌˋ dseaˋ røøiñˋ dseeˉ \p \v 9 Jo̱baꞌ ¿su jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ Israel, guiúngˉguɨ́ɨꞌ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ laco̱ꞌguɨ i̱ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ lajo̱? ¡U̱˜, dseángꞌˉ o̱ꞌ lajo̱! Dsʉco̱ꞌ nɨcafɨ́ɨˉbaa ꞌnʉ́ꞌˋ e lajalémꞌˋ dseaˋ i̱ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel jo̱guɨ lajalémꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ lajo̱ dseángꞌˉ røøbˋ lɨ́ɨiñˊ, co̱ꞌ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌˉbre sɨlɨ́ɨꞌˇ írˋ. \v 10 Co̱ꞌ lalab féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ: \q1 ¡Jaˋ seengˋ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ faꞌ e éerˋ røøˋ contøøngˉ! \q1 ¡Co̱ꞌ dseángꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseángꞌˉ jaˋ i̱i̱ˋ seengˋ i̱ jmóoˋ lajo̱! \q1 \v 11 Jo̱guɨ jaˋ seengˋ dseaˋ i̱ quɨ́ɨꞌ˜ jmɨɨ˜ ningángꞌˋ, \q2 o̱ꞌguɨ i̱ iing˜ niꞌnángꞌˊ Fidiéeˇ cajo̱. \q1 \v 12 Co̱ꞌ lajɨɨmˋ dseaˋ nɨcacá̱rˉ fɨˊ gaˋ, \q2 jo̱guɨ lajɨɨmˋ cajo̱ jaˋ eeˋ uiing˜ seaˋ quiáꞌrˉ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ. \q1 ¡Co̱ꞌ jaˋ seengˋ jaangˋ dseaˋ faꞌ i̱ éeˋ røøˋ! \q1 ¡Co̱ꞌ dseángꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseángꞌˉ jaˋ i̱i̱ˋ seengˋ i̱ jmóoˋ lajo̱! \q1 \v 13 Jo̱ jaléꞌˋ júuˆ e féꞌrˋ, jmangꞌˉ júuˆ ꞌlɨbꞌˆ lɨ́ɨˊ. \q1 Jo̱ eáamˊ jmɨgǿøiñˋ dseaˋ rúiñꞌˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e féꞌrˋ. \q1 Jo̱ jaléꞌˋ e júuˆ jo̱ eáamˊ ꞌléeˊ, \q2 lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ lɨ́ɨˊ e nóˆ quiáꞌˉ jaangˋ mɨꞌˋ i̱ guíingˉ. \q1 \v 14 Jo̱ lajaléꞌˋ e féꞌrˋ do jmangꞌˉ júuˆ guíibˉ, \q2 jo̱ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e jo̱ eáamˊ bíiñˉ jaléngꞌˋ dseaˋ rúiñꞌˋ. \q1 \v 15 Jo̱ contøøngˉ guiing˜ dsíirˊ e nijngáiñꞌˉ dseaˋ rúiñꞌˋ. \q1 \v 16 Jo̱ lají̱i̱ꞌ˜ fɨˊ teáaiñꞌ˜ dseángꞌˉ jmangꞌˉ lají̱i̱ꞌ˜ e ꞌléˉbre dseángꞌˉ. \q1 Jo̱ cuørˊ iihuɨ́ɨˊ jaléngꞌˋ dseaˋ rúiñꞌˋ. \q1 \v 17 Jo̱ dseángꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ capíꞌˆ jaˋ ñirˊ jial dseángꞌˉ e seeiñˋ juguiʉ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ. \q1 \v 18 Jo̱guɨ dseángꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ capíꞌˆ jaˋ ñirˊ e ꞌnéˉ e nijmɨꞌgórˋ Fidiéeˇ. \m Jo̱ lanab lɨ́ɨˊ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \p \v 19 Jo̱ nɨne˜baaꞌ røøˋ e lajaléꞌˋ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ e cajmeꞌˊ Moi˜ jaléngꞌˋ dseaˋ Israelbingꞌ catɨ́ɨngˉ nijmiti˜, jo̱ lajo̱baꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ jmɨgüíˋ cuǿøngˋ faꞌ nijíñꞌˉ e jaˋ røøiñˋ dseeˉ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ, co̱ꞌ dseaˋ íˋbingꞌ i̱ ɨ́ɨˋ íꞌˋ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ quiáꞌˉ lajaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ. \v 20 Co̱ꞌ Fidiéeˇ jaˋ niꞌíñꞌˋ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ e lɨiñꞌˊ jaangˋ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e jmitir˜ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do. Dsʉco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ lɨ˜ íingˆ ta˜ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do e lɨco̱ꞌ lɨne˜naaꞌ e lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ røøngˋ dseebˉ. \s1 Jial íngꞌˋ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ laꞌeáangˊ e jáꞌˉ lɨ́ɨˋnaaꞌ júuˆ quiáꞌrˉ \p \v 21 Jo̱ dsʉꞌ lana Fidiéeˇ nɨcacuøꞌrˊ jneaa˜aaꞌ e nɨne˜naaꞌ jial e íñꞌˋ jneaa˜aaꞌ e lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ. Jo̱ jmóorˋ lajo̱ dsʉꞌ o̱ꞌ uíiꞌ˜ e jmitíˆnaaꞌ júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ e cajmeꞌˊ Moi˜. Jo̱ røøbˋ cǿøngˋ e júuˆ na laco̱ꞌguɨ e féꞌˋ e fɨˊ ni˜ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do jo̱guɨ laco̱ꞌ e caféꞌˋ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ caféꞌˋ cuaiñ˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ malɨɨ˜guɨ eáangˊ. \v 22 Jo̱ røøbˋ íngꞌˋ Fidiéeˇ lajaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ e lɨiñꞌˊ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ laꞌeáangˊ e jáꞌˉ lɨ́ɨiñˋ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 23 Co̱ꞌ lajɨɨmˋ dseaˋ jmɨgüíˋ nicaꞌéerˋ dseeˉ, jo̱ uíiꞌ˜ e jo̱baꞌ jaˋ catɨ́ɨiñˉ e nitíiñꞌ˜ e nilɨseeiñˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ fɨˊ lɨ˜ niingˉ ꞌgøngꞌˊ dseaˋ do. \v 24 Dsʉꞌ uíiꞌ˜ e Fidiéeˇ eáamˊ ꞌneáaiñˋ jneaa˜aaꞌ e jí̱i̱ꞌ˜ jaˋ catɨ́ɨˉnaaꞌ lajo̱, jo̱baꞌ caꞌíñꞌˋ jneaa˜aaꞌ e lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ. Jo̱ cajméerˋ lajo̱ laꞌeáangˊ e nɨcaleáangˋ Dseaˋ Jmáangˉ jneaa˜aaꞌ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíˉiiꞌ ie˜ lamɨ˜ cajúiñˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ. \v 25 Jo̱ Fidiéeˇ cacuǿøiñˋ Dseaˋ Jmáangˉ e laco̱ꞌ cajúngˉ dseaˋ do fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ. Jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e jmɨꞌøøngˉ Dseaˋ Jmáangˉ e catu̱u̱ˋ fɨˊ jo̱, caꞌíiñˉ dseeˉ quiáꞌˉ dseaˋ. Jo̱ Fidiéeˇ cacuǿøiñˋ dseaˋ do e laco̱ꞌ cuøˊ li˜ e contøømˉ jmóorˋ jmangꞌˉ e guiʉ́ˉ jo̱guɨ e eáamˊ féngꞌˊ dsíirˊ cajo̱, dsʉco̱ꞌ jaˋ iʉ˜ dsíirˊ jaléꞌˋ dseeˉ e caꞌéeˋ dseaˋ lamɨ˜ jéengˊguɨ. \v 26 Jo̱ cajméerˋ lajo̱ e laco̱ꞌ nilɨñiˊ dseaˋ jmɨɨ˜ na e ímꞌˋbre dseaˋ e lɨ́ɨiñˊ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ. Jo̱ e na cuøˊ li˜ e jí̱i̱ꞌ˜ íbˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ jmangꞌˉ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ, jo̱guɨ jí̱i̱ꞌ˜ íbˋ cajo̱ i̱ íngꞌˋ doñiˊ i̱i̱ˋ dseaˋ i̱ jáꞌˉ lɨ́ɨngˋ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ e lɨiñꞌˊ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ. \p \v 27 Jo̱ lana jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ faꞌ e nijmɨjløngꞌˆ yee˜naaꞌ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ e ɨˊ dsiˋnaaꞌ e niꞌíñꞌˋ jneaa˜aaꞌ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e jmitíˆnaaꞌ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do, co̱ꞌ niꞌímꞌˋbre jneaa˜aaꞌ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e jáꞌˉ lɨ́ɨˋnaaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 28 Jo̱ lanabaꞌ nɨcalɨne˜naaꞌ røøˋ e Fidiéeˇ niꞌímꞌˋbre dseaˋ e lɨiñꞌˊ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e jáꞌˉ lɨ́ɨiñˋ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, dsʉꞌ o̱ꞌ uíiꞌ˜ e jmitir˜ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do. \v 29 Dsʉꞌ Fidiéeˇ jaˋ lɨiñꞌˊ jí̱i̱ꞌ˜ Fidiéeˇ quiáꞌˉ dseaˋ Israel, co̱ꞌ lɨ́ɨmˊbre cajo̱ Fidiéeˇ quiáꞌˉ lajaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ. \v 30 Co̱ꞌ dseángꞌˉ jaamˋ Fidiéeˇ dseángꞌˉ i̱ seengˋ, jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ íˋbingꞌ i̱ íngꞌˋ dseaˋ i̱ jáꞌˉ lɨ́ɨngˋ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ e lɨiñꞌˊ dseaˋ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ, nañiˊ su lɨiñꞌˊ do dseaˋ Israel o̱si jaˋ lɨiñꞌˊ lajo̱ é. \v 31 Jo̱ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e jáꞌˉ lɨ́ɨˋnaaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ dseángꞌˉ jaˋ cuǿøngˋ faꞌ e niꞌnángˋ caꞌˊ lají̱i̱ꞌ˜ e féꞌˋ e fɨˊ ni˜ júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do. Co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ jmɨꞌgooˉbɨ́ɨꞌ jial tíiˊ niingˉ e féꞌˋ e júuˆ jo̱. \c 4 \s1 Jo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ cajméeˋ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham, lajo̱b ꞌnéˉ jmóˆooꞌ \p \v 1 Jo̱ lana, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, nisɨɨ˜naaꞌ capíꞌˆ cuaiñ˜ quiáꞌˉ e˜ calɨ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ quíˉiiꞌ Abraham. \v 2 Co̱faꞌ mɨ˜ caꞌíngꞌˋ Fidiéeˇ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham e lɨiñꞌˊ do jaangˋ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ dsʉꞌ uíiꞌ˜ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ e caꞌéeiñˋ, jo̱baꞌ seabˋ cuǿøngˋ líˋ jmɨjløngꞌˆ ꞌñiaꞌrˊ jóng, dsʉꞌ o̱ꞌ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ faco̱ꞌ lajo̱. \v 3 Dsʉco̱ꞌ lalab féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ: “Jo̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham jábꞌˉ calɨ́iñˉ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ Fidiéeˇ caꞌíñꞌˋ dseaˋ do e lɨiñꞌˊ do jaangˋ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ.” \p \v 4 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ, faꞌ jaangˋ dseaˋ jmóorˋ ta˜, jo̱baꞌ e ꞌléeiñꞌ˜ do jaˋ ngɨ́ɨiñˋ lɨ́ꞌˆ ta˜ ngɨ́ɨiñˋ, co̱ꞌ quiáꞌˉ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ e jmóoˋbre quiáꞌˉ e jo̱baꞌ ngɨ́ɨiñˋ. \v 5 Jo̱ dsʉꞌ faꞌ jaangˋ dseaˋ jáꞌˉ lɨ́ɨiñˋ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ Fidiéeˇ ímꞌˋbre dseaˋ do e lɨiñꞌˊ do jaangˋ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ nañiˊ faꞌ jaˋ mɨˊ cajméeiñꞌˋ do jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ e guiʉ́ˉ. \v 6 Co̱ꞌ cafébꞌˋ dseata˜ dseaˋ féngꞌˊ Davíꞌˆ ie˜ malɨɨ˜guɨ do quiáꞌˉ jial tíiˊ juguiʉ́ˉ quiáꞌˉ lɨ́ꞌˆ doñiˊ i̱i̱ˋ dseaˋ mɨ˜ joˋ iʉ˜ dsíiˊ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ lajaléꞌˋ e nicajméerˋ lamɨ˜ jéengˊguɨ, jo̱guɨ e nɨcaꞌíngꞌˋneiñꞌ e lɨiñꞌˊ do jaangˋ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ. \v 7 Jo̱ lalab cajíngꞌˉ i̱ dseata˜ do ie˜ malɨɨ˜guɨ do: \q1 ¡Jo̱ eáamˊ juguiʉ́ˉ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ \q2 mɨ˜ Fidiéeˇ nɨcaꞌíiñˉ dseeˉ quiáꞌˉ lajaléꞌˋ e gaˋ e nɨcajméeiñˋ, \q2 jo̱guɨ e nɨcaleáangˋneiñꞌ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáiñꞌˉ! \q1 \v 8 Jo̱ eáamˊ juguiʉ́ˉ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ \q2 i̱ joˋ iʉ˜ dsíiˊ Fíiˋnaaꞌ Fidiéeˇ jaléꞌˋ dseeˉ e nɨcaꞌéeiñˋ. \m Jo̱ lanab jí̱i̱ꞌ˜ lɨ́ɨˊ júuˆ quiáꞌˉ dseata˜ dseaˋ féngꞌˊ Davíꞌˆ. \p \v 9 Jo̱ e juguiʉ́ˉ na jaˋ catɨ́ɨngˉ jí̱i̱ꞌ˜ dseaˋ Israel i̱ quɨ́ꞌˉ tɨ́ɨngˋ tó̱o̱ˊ li˜ fɨˊ ngúuˊ táangˋ, co̱ꞌ catɨ́ɨmˉ cajo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel dseaˋ i̱ jaˋ quɨ́ꞌˉ tɨ́ɨngˋ lajo̱. Co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la nɨcasíiꞌ˜naaꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ e Fidiéeˇ caꞌímꞌˋbre ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham e lɨiñꞌˊ do jaangˋ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e jáꞌˉ calɨ́ngˉ dseaˋ do júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, \v 10 jo̱ ¿lɨ˜ caꞌíngꞌˋ Fidiéeˇ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham do e lɨiñꞌˊ do lajo̱? ¿Su nʉ́ꞌˉguɨ e cató̱ˉ li˜ fɨˊ ngúuˊ táaiñˋ o̱si mɨ˜ cangɨ́ˋ jo̱ é? Móꞌˆ nʉ́ꞌˉguɨ e cató̱ˉ li˜ fɨˊ ngúuˊ táamˋbre caꞌíngꞌˋ Fidiéeˇ írˋ e lɨiñꞌˊ do jaangˋ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ. \v 11 Jo̱ mɨ˜ cangɨ́ˋ e caꞌíngꞌˋ Fidiéeˇ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ do, jo̱guɨbaꞌ cató̱ˉ li˜ fɨˊ ngúuˊ táaiñˋ do e laco̱ꞌ cuøˊ li˜ e nɨcaꞌímꞌˋ Fidiéeˇ írˋ e lɨ́ɨiñˊ jaangˋ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e jáꞌˉ calɨ́iñꞌˉ do júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. Jo̱ uíiꞌ˜ e jo̱baꞌ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham do caꞌuíiñˉ lafaꞌ tiquiáꞌˆ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jáꞌˉ lɨ́ɨngˋ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. Co̱ꞌ Fidiéeˇbingꞌ i̱ íngꞌˋ dseaˋ i̱ jáꞌˉ lɨ́ɨngˋ júuˆ quiáꞌrˉ e laco̱ꞌ nilíiñꞌˉ do dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ, jo̱ jaˋ eeˋ lɨ́ɨˊ faꞌ jaˋ mɨˊ cató̱ˉ li˜ fɨˊ ngúuˊ táaiñꞌˋ do. \v 12 Jo̱guɨ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham do lɨ́ɨmˊbre cajo̱ lafaꞌ tiquiáꞌˆ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel i̱ nɨcató̱ˉ li˜ fɨˊ ngúuˊ táangˋ. Jo̱ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ do lɨ́ɨiñˊ lafaꞌ tiquiáꞌˆ jaléngꞌˋ íˋ dsʉꞌ o̱ꞌ uíiꞌ˜ e nɨcató̱ˉ li˜ fɨˊ ngúuˊ táaiñꞌˋ do; co̱ꞌ ꞌnéˉ e nijmiti˜biñꞌ do cajo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ cajméeˋ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham do ie˜ lamɨ˜ jáꞌˉ calɨ́iñˉ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lajeeˇ e nʉ́ꞌˉguɨ e cató̱ˉ li˜ fɨˊ ngúuˊ táaiñˋ. \s1 Mɨ˜ cacuøꞌˊ Fidiéeˇ júuˆ quiáꞌrˉ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham \p \v 13 Jo̱ ie˜ malɨɨ˜guɨ do Fidiéeˇ cacuøꞌrˊ júuˆ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléngꞌˋ dseaˋ sɨju̱rˇ e niñíimˋbiñꞌ do lajaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ. Jo̱ e júuˆ la calɨti˜ dsʉꞌ o̱ꞌ uíiꞌ˜ e ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham cajméerˋ nʉ́ʉꞌr˜ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ e cajmeꞌˊ Moi˜. Co̱ꞌ calɨ́ˉ lajo̱ laꞌeáangˊ e jábꞌˉ calɨ́ngˉ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ do júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱ uíiꞌ˜ e jo̱baꞌ e caꞌíngꞌˋ dseaˋ do írˋ e lɨ́ɨiñˊ jaangˋ dseaˋ i̱ jaˋ dseeˉ røøngˋ fɨˊ quinirˇ. \v 14 Jo̱ song lají̱i̱ꞌ˜ dseaˋ i̱ jmiti˜ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do niꞌíñꞌˋ lajaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ, jo̱baꞌ cuǿøngˋ feˇeeꞌ jóng e jaˋ eeˋ ta˜ íingˆ e jáꞌˉ lɨ́ɨngˋ dseaˋ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱guɨ e júuˆ e cacuøˊ Fidiéeˇ lamɨ˜ jéengˊguɨ do jaˋ eeˋ quíingˊ cajo̱. \v 15 Co̱ꞌ song jaˋ jmiti˜ dseaˋ dseángꞌˉ røøˋ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do, jo̱baꞌ iihuɨ́ɨbˊ íñꞌˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ jóng. Jo̱ dsʉꞌ lɨ˜ jaˋ seaˋ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do, jo̱baꞌ jaˋ eeˋ cuǿøngˋ líˋ ꞌléˉ dseaˋ có̱o̱ꞌ˜ e jo̱. \p \v 16 Jo̱ Fidiéeˇ cacuøꞌrˊ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham júuˆ quiáꞌrˉ uíiꞌ˜ e jáꞌˉ calɨ́ngˉ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ do júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do. Jo̱ cajméeˋ Fidiéeˇ lajo̱ e laco̱ꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ lɨ́ɨngˊ sɨju̱ˇ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham nɨta˜ dsíirˊ e dseángꞌˉ nijmitib˜ Fidiéeˇ e júuˆ jo̱ laꞌeáangˊ e eáangˊ ꞌneáaiñˋ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ e jí̱i̱ꞌ˜ jaˋ catɨ́ɨiñꞌˉ do lajo̱. Jo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ cuǿøngˋ feˇeeꞌ e júuˆ na, e jaléꞌˋ e jíngꞌˉ Fidiéeˇ e nicuǿꞌrˉ jaléngꞌˋ dseaˋ, dsʉꞌ o̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ dseaˋ i̱ catɨ́ɨngˉ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do i̱ nicuǿꞌrˉ jaléꞌˋ e jo̱, co̱ꞌ nicuǿꞌˉbre cajo̱ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ jáꞌˉ lɨ́ɨngˋ júuˆ quiáꞌrˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ cajméeˋ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham do. Jo̱ lajo̱baꞌ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ do caꞌuíiñˉ lafaꞌ tiquiáꞌˆ jaléngꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ i̱ jáꞌˉ lɨ́ɨˋnaaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \v 17 Jo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la féꞌˋ Fidiéeˇ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ lɨ˜ féꞌrˋ lala cuaiñ˜ quiáꞌˉ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham: “Nɨcajméˉe e nilínꞌˉ lafaꞌ tiquiáꞌˆ i̱ fɨ́ɨngˊ ꞌléꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ.” Jo̱ lanab féꞌˋ Fidiéeˇ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ. Jo̱ e júuˆ la calɨtib˜, co̱ꞌ ꞌñiabꞌˊ Fidiéeˇ dseaˋ cacuørˊ. Jo̱guɨ jábꞌˉ calɨ́ngˉ Abraham e júuˆ e cangɨ́ɨiñˋ quiáꞌˉ dseaˋ do. Jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ Fidiéeˇbingꞌ i̱ quɨ́ɨꞌ˜ jmɨɨ˜ e nijmijí̱ꞌrˊ jaléngꞌˋ ꞌlɨɨ˜ jo̱guɨ e nijmérˉ e nilɨseaˋ doñiˊ eeˋ e jaˋ mɨˊ seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ. \p \v 18 Jo̱ lajeeˇ e nɨdseáamˉ eáangˊ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham do, jo̱guɨ joˋ quɨ́ɨꞌr˜ jmɨɨ˜ faꞌ e nilɨseengˋ jó̱o̱rˊ co̱ꞌ eáamˊ nɨyʉ́ʉꞌr˜, jo̱ dsʉꞌ jábꞌˉ calɨ́iñꞌˉ do júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e quiáꞌˉ nilɨseemˋ jó̱o̱rˊ nañiˊ faꞌ jaˋ quɨ́ɨꞌr˜ jmɨɨ˜ lajo̱. Jo̱ dsʉꞌ lajo̱b calɨ́ˉ, jo̱ “caꞌuíiñˉ lafaꞌ tiquiáꞌˆ i̱ fɨ́ɨngˊ ꞌléꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ” lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la nɨcasɨ́ꞌˉ Fidiéeˇ írˋ lamɨ˜ jéengˊguɨ ie˜ lamɨ˜ cajíngꞌˉ dseaˋ do lala: “Lanab nilɨseengˋ fɨ́ɨngˊ dseaˋ sɨjú̱ꞌˆ.” \v 19 Jo̱ dseángꞌˉ jaˋ calɨtúmˉ dsíiˊ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham e jáꞌˉ lɨ́ɨiñˋ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, nañiˊ faꞌ ie˜ jo̱ nɨngóorˊ jie˜ jaˋ cien ji̱i̱ˋ, jo̱guɨ nɨlíꞌˆbre có̱o̱ꞌ˜ dseamɨ́ˋ quiáꞌrˉ i̱ siiˋ Sara do e tɨˊ lɨ˜ nijúumˉbre. Jo̱ lajɨˋ gámˉbre ie˜ jo̱ eáamˊ nɨdseáaiñˉ, jo̱baꞌ joˋ quɨ́ɨꞌ˜guɨr jmɨɨ˜ faꞌ e nilɨseengˋ jó̱o̱rˊ. \v 20 Jo̱ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham do dseángꞌˉ jábꞌˉ calɨ́iñˉ jo̱guɨ dseángꞌˉ calɨtab˜ dsíirˊ e dseángꞌˉ nijmitib˜ Fidiéeˇ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ e cacuøꞌrˊ dseaˋ do, jo̱ eáangˊguɨ jáꞌˉ calɨ́iñˉ jo̱guɨ cajmɨta˜guɨ dsíirˊ e dseángꞌˉ nijmitib˜ Fidiéeˇ lají̱i̱ꞌ˜ e nɨcajíñꞌˉ lamɨ˜ jéengˊguɨ do. Jo̱ uíiꞌ˜ jo̱baꞌ eáamˊ cajmiféiñꞌˊ Fidiéeˇ, \v 21 co̱ꞌ dseángꞌˉ nɨtab˜ dsíirˊ e dseángꞌˉ quɨ́ɨbꞌ˜ dseaˋ do jmɨɨ˜ e nijmitir˜ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ e nɨcacuørˊ lamɨ˜ jéengˊguɨ. \v 22 Jo̱ uíiꞌ˜ e jáꞌˉ calɨ́iñꞌˉ do e júuˆ jo̱, jo̱baꞌ caꞌíngꞌˋ Fidiéeˇ írˋ e lɨiñꞌˊ do jaangˋ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ. \v 23 Jo̱ e caꞌíngꞌˋ Fidiéeˇ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham do e lɨiñꞌˊ do jaangˋ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ o̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ quiáꞌˉ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ íˋ dseángꞌˉ féꞌˋ e júuˆ na, \v 24 dsʉco̱ꞌ catɨ́ɨmˉ jneaa˜aaꞌ e júuˆ na cajo̱. Co̱ꞌ ímꞌˋ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ e lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e jáꞌˉ lɨ́ɨˋnaaꞌ júuˆ quiáꞌrˉ. Jo̱ jábꞌˉ lɨ́ɨˋnaaꞌ cajo̱ e Fidiéeˇbingꞌ i̱ cajmijí̱ꞌˊtu̱ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ \v 25 mɨ˜ cangɨ́ˋ e cacuǿøiñˋ dseaˋ do e cajúiñꞌˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ uíiꞌ˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíˉiiꞌ. Jo̱ mɨ˜ cangɨ́ˋ jo̱, cajmijí̱ꞌˊtu̱r Dseaˋ Jmáangˉ e laco̱ꞌ laꞌeáangˊ íˋ cajméerˋ có̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ e nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ. \c 5 \s1 Jial íngꞌˋ Fidiéeˇ dseaˋ e lɨiñꞌˊ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ \p \v 1 Jo̱ lana Fidiéeˇ nɨcaꞌíñꞌˋ jneaa˜aaꞌ e lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e nɨjáꞌˉ lɨ́ɨˋnaaꞌ júuˆ quiáꞌrˉ. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ, jo̱baꞌ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ nɨse̱e̱ˉnaaꞌ lana có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e nɨcajméeˋ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ có̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ. \v 2 Jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáamˉbaꞌ e nɨse̱e̱ˉnaaꞌ lajo̱ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ. Jo̱ nɨcangɨ́ɨngˋnaaꞌ e jo̱ uíiꞌ˜ e jáꞌˉ lɨ́ɨˋnaaꞌ júuˆ quiáꞌrˉ. Jo̱ lajo̱b nɨse̱e̱ˉnaaꞌ lana, jo̱guɨ eáamˊ iáangˋ dsiˋnaaꞌ, co̱ꞌ nɨtab˜ dsiˋnaaꞌ e dseángꞌˉ nilɨseemˉbaaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ fɨˊ lɨ˜ niingˉ ꞌgøiñꞌˊ mɨ˜ nitɨ́ˉ e íꞌˋ jo̱. \v 3 Jo̱guɨ o̱ꞌ quiáꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ e na e jmiꞌiáangˋ dsiˋnaaꞌ, co̱ꞌ lajo̱b cajo̱ jmiꞌiáamˋ dsiˋnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e huɨ́ɨngˊ e dsijéeˊ quíˉiiꞌ. Co̱ꞌ nɨne˜baaꞌ guiʉ́ˉ e mɨ˜ ningɨ́ˋ e dsingɨ́ɨngˉnaaꞌ jaléꞌˋ e jo̱, jo̱baꞌ eáangˊguɨb nilɨféngꞌˊ dsiˋnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ doñiˊ eeˋ e nidsijéeˊ quíˉiiꞌ jóng. \v 4 Jo̱ mɨ˜ jmooˉnaaꞌ e féngꞌˊ dsiˋnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e dsingɨ́ɨngˉnaaꞌ do, jo̱baꞌ guiʉ́bˉ féꞌˋ Fidiéeˇ uii˜ quíˉiiꞌ jóng. Jo̱ mɨ˜ jmóoˋ Fidiéeˇ lajo̱ có̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ, jo̱baꞌ eáangˊguɨ lɨta˜ dsiˋnaaꞌ e nilɨseemˉbaaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ fɨˊ lɨ˜ niingˉ ꞌgøiñꞌˊ. \v 5 Jo̱ e nɨta˜ dsiˋnaaꞌ na dseángꞌˉ nilɨtib˜, co̱ꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌrˉ e nɨcacuøꞌrˊ jneaa˜aaꞌ e nɨcalɨne˜naaꞌ jial tíiˊ e jaˋ cǿøngˋ có̱o̱ꞌ˜ e ꞌneáaiñˋ jneaa˜aaꞌ do. \p \v 6 Jo̱ dsʉꞌ lajeeˇ e jaˋ quɨ́ɨꞌ˜guɨ́ɨꞌ jmɨɨ˜ faꞌ e nilaangˉ yee˜naaꞌ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíˉiiꞌ, jo̱ dsʉꞌ lajeeˇ jo̱b mɨ˜ catɨ́ˋ íꞌˋ e cagüéngˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la e laco̱ꞌ cajángꞌˋ ꞌñiaꞌrˊ e cajúiñˉ cuaiñ˜ quíˉiiꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ dseeˉ dseaˋ quiˊ. \v 7 Dsʉꞌ huɨ́ɨmˊ eáangˊ nicuǿngˉ ꞌñiaꞌˊ jaangˋ dseaˋ e nijúuiñˉ uii˜ quiáꞌˉ jaangˋ dseaˋ i̱ éeˋ røøˋ, jo̱ dsʉꞌ co̱o̱ˋ jangámˉ seengˋ jaangˋ dseaˋ i̱ nicuǿngˉ ꞌñiaꞌˊ e nijúuiñˉ cuaiñ˜ quiáꞌˉ jaangˋguɨ dseaˋ i̱ dseángꞌˉ lajangꞌˉ guiúngˉ. \v 8 Jo̱ dsʉꞌ lajeeˇ e lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ dseeˉ dseaˋ quiˊ, Fidiéeˇ caꞌeꞌrˊ jneaa˜aaꞌ jial tíiˊ jaˋ cǿøngˋ có̱o̱ꞌ˜ e ꞌneáaiñˋ jneaa˜aaꞌ, co̱ꞌ casíiñˋ Dseaˋ Jmáangˉ e laco̱ꞌ dseaˋ do cajúiñˉ uíiꞌ˜ dseeˉ quíˉiiꞌ. \v 9 Jo̱ lana nɨcaꞌímꞌˋ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ e nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e jmɨꞌøøngˉ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b cajméerˋ có̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ, jo̱baꞌ lana eáangˊguɨb nɨta˜ dsiˋnaaꞌ e Dseaˋ Jmáamˉbingꞌ i̱ nileángˉ jneaa˜aaꞌ jee˜ jaléꞌˋ iihuɨ́ɨˊ e nilɨseaˋ mɨ˜ tɨˊ lɨ˜ niꞌɨ́ˉ Fidiéeˇ íꞌˋ quiáꞌˉ lajaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ. \v 10 Jo̱ lajeeˇ e jaˋ se̱e̱ˉnaaꞌ røøˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ jo̱guɨ e ꞌníꞌˋ máangˊnaaꞌre, jo̱ lajeeˇ jo̱b cajméerˋ e calɨséngˋnaaꞌ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ có̱o̱ꞌr˜ laꞌeáangˊ e cajúngˉ Jó̱o̱rˊ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b cajméerˋ có̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ, jo̱baꞌ lana eáangˊguɨb nɨta˜ dsiˋnaaꞌ e dseángꞌˉ nileámˋbaaꞌ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíˉiiꞌ laꞌeáangˊ e cají̱ꞌˊtu̱ Dseaˋ Jmáangˉ mɨ˜ cangɨ́ˋ e cajúiñˉ. \v 11 Jo̱ o̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ quiáꞌˉ e na e jmiꞌiáangˋ dsiˋnaaꞌ, co̱ꞌ lajo̱b jmiꞌiáangˋ dsiˋnaaꞌ cajo̱ có̱o̱ꞌ˜ lajaléꞌˋ e nɨcajméeˋ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ; dsʉco̱ꞌ laꞌeáangˊ dseaˋ dob e nɨse̱e̱ˉnaaꞌ lana juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ. \s1 Mɨ˜ canaangˋ e seaˋ dseeˉ fɨˊ jmɨgüíˋ \p \v 12 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ; jo̱ laꞌuii˜, mɨ˜ canaangˋ e calɨseáˋ dseeˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la, calɨ́ˉ lajo̱ uíiꞌ˜ jaangˋ dseañʉꞌˋ i̱ calɨsíˋ Adán. Jo̱ dsifɨˊ mɨ˜ cangɨ́ˋ e caꞌéerˋ dseeˉ, jo̱b mɨ˜ canaangˋ e calɨseáˋ ꞌmóˉ; jo̱ co̱ꞌ lajo̱b cajméeiñꞌˋ do lamɨ˜ uii˜, jo̱baꞌ lajɨɨmˋ dseaˋ latɨˊ lana seaˋ ꞌmóˉ quiáꞌrˉ uíiꞌ˜ jaléꞌˋ e dseeˉ e éerˋ. \v 13 Jo̱ dseaˋ dseeˉ dseaˋ quibˊ nɨlɨ́ɨngˊ dseaˋ lají̱i̱ꞌ˜ ie˜ nʉ́ꞌˉguɨ e niñíingˋ Moi˜ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. Jo̱ dsʉꞌ mɨ˜ jaˋ seaˋ júuˆ quiʉꞌˊ ta˜, jo̱baꞌ jaˋ cuǿøngˋ líˋ ñíingˋ dseaˋ dseeˉ e jaˋ mɨˊ cajmitir˜ e júuˆ jo̱. \v 14 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ, lajaléngꞌˋ dseaˋ i̱ calɨséngˋ jí̱i̱ꞌ˜ ie˜ lamɨ˜ cajáˉ Adán jo̱ ie˜ cartɨˊ cajáˉ Moi˜ calɨseábˋ ꞌmóˆ quiáꞌrˉ, jo̱baꞌ cajúmˉbre. Jo̱ calɨ́iñꞌˉ lajo̱ uíiꞌ˜ jaléꞌˋ dseeˉ e caꞌéerˋ, lɨfaꞌ jaˋ caꞌéerˋ dseeˉ e laco̱ꞌ dseeˉ e caꞌéeˋ Adán, co̱ꞌ i̱ dseaˋ do jaˋ cajméerˋ nʉ́ʉꞌr˜ co̱o̱ˋ ta˜ caquiʉꞌˊ Fidiéeˇ. Jo̱ i̱ Adán labingꞌ i̱ lɨ́ɨngˊ co̱o̱ˋ e li˜ quiáꞌˉ jaangˋ i̱ niingˉ i̱ nijáaˊ cøøngˋguɨ. \v 15 Jo̱ jaˋ cuǿøngˋ cøøngˉnaaꞌ røøˋ e dseeˉ e caꞌéeˋ Adán jo̱guɨ e cacuøꞌˊ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ e iáangˋ dsíirˊ. Dsʉco̱ꞌ uíiꞌ˜ e dseeˉ e caꞌéeˋ i̱ Adán do ie˜ jo̱, jo̱baꞌ calɨseáˋ ꞌmóˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la, jo̱ mɨ˜ calɨ́ˉ lajo̱, jo̱baꞌ lajɨɨmˋ dseaˋ júuiñˉ jóng. Jo̱guɨ e cangɨ́ɨngˋnaaꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ uíiꞌ˜ e ꞌneáaiñˋ jneaa˜aaꞌ do cajmilir˜ lajo̱ có̱o̱ꞌ˜ jí̱i̱ꞌ˜ ꞌñiaꞌˊ Dseaˋ Jmáangˉ. Co̱ꞌ e cajméeˋ Dseaˋ Jmáangˉ do dseángꞌˉ jaˋ seaˋ e cuǿøngˋ líˋ cǿngˉ có̱o̱ꞌ˜ e jo̱, co̱ꞌ laꞌeáangˊ jí̱i̱ꞌ˜ có̱o̱ꞌ˜ íbˋ fɨ́ɨmˊ dseaˋ jmɨgüíˋ tíiñꞌ˜ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ. \v 16 Jo̱ e cangɨ́ɨngˋnaaꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ uíiꞌ˜ e eáangˊ ꞌneáaiñˋ jneaa˜aaꞌ do jaˋ cuǿøngˋ líˋ cøøngˉnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ e dseeˉ e caꞌéeˋ i̱ Adán do. Co̱ꞌ mɨ˜ caꞌéeiñˋ do dseeˉ, jo̱baꞌ canaangˋ e calɨseáˋ ꞌmóˉ fɨˊ jmɨgüíˋ, jo̱ uíiꞌ˜ jo̱baꞌ caꞌnaamˋ dseaˋ jóng e seeiñˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ. Jo̱ dsʉꞌ e cangɨ́ɨngˋnaaꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ do jmóoˋ e íñꞌˋ jneaa˜aaꞌ e nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ. Jo̱ e jo̱ jmóoˋ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱ꞌ íˋbingꞌ i̱ nɨcaꞌíingˉ lajaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌˉ dseaˋ jmɨgüíˋ. \v 17 Jo̱ dsʉꞌ e jábꞌˉ, mɨ˜ caꞌéeˋ i̱ Adán do laꞌuii˜ dseeˉ, jo̱baꞌ canaangˋ e calɨseáˋ bíˋ quiáꞌˉ ꞌmóˉ, co̱ꞌ dseángꞌˉ lajɨɨmˋ dseaˋ jmɨgüíˋ tɨ́ɨiñˋ e jo̱. Jo̱ dsʉꞌ eáangˊguɨb seaˋ bíˋ quiáꞌˉ lají̱i̱ꞌ˜ e cuøꞌˊ Fidiéeˇ i̱ fɨ́ɨngˊ dseaˋ jmɨgüíˋ e íngꞌˋneiñꞌ e lɨ́ɨiñˊ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ. Jo̱ jmóoˋ Fidiéeˇ lajo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jí̱i̱ꞌ˜ ꞌñiaꞌˊ Dseaˋ Jmáangˉ uíiꞌ˜ e eáangˊ guiúiñˉ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ jmɨgüíˋ. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ røøbˋ niꞌɨ́iñꞌˉ íꞌˋ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ lajo̱. \p \v 18 Jo̱ co̱ꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e co̱o̱ˋ dseeˉ e caꞌéeˋ i̱ Adán do, jo̱b mɨ˜ caꞌnaangˋ dseaˋ e seeiñˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ. Jo̱ dsʉꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e co̱o̱ˋ e guiʉ́ˉ e cajméeˋ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ, jo̱baꞌ lana nɨseabˋ fɨˊ e lajaléngꞌˋ dseaˋ nɨlɨ́ɨiñˊ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ. \v 19 Jo̱ co̱ꞌ jaˋ cajméeˋguɨ i̱ Adán do nʉ́ʉꞌr˜ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ caquiʉꞌˊ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ lajalémꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ caꞌuíiñˉ dseaˋ dseeˉ dseaˋ quiˊ. Jo̱guɨ lajo̱bɨ cajo̱, laꞌeáangˊ e cajméeˋ Dseaˋ Jmáangˉ nʉ́ʉꞌr˜, jo̱baꞌ íngꞌˋ Fidiéeˇ i̱ fɨ́ɨmˊ dseaˋ jmɨgüíˋ e lɨiñꞌˊ do dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ. \p \v 20 Jo̱ mɨ˜ calɨseáˋ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ e cajmeꞌˊ Moi˜ do, jo̱baꞌ eáangˊguɨb calɨlíꞌˆ dseaˋ e røøiñˋ dseeˉ jóng. Jo̱ dsʉꞌ mɨ˜ calɨmɨ́ɨngꞌ˜ eáangˊ dseeˉ quiáꞌˉ dseaˋ, jo̱baꞌ Fidiéeˇ eáangˊguɨb calɨguiúiñˉ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ nañiˊ faꞌ jaˋ catɨ́ɨiñꞌˉ lajo̱. \v 21 Jo̱ dsʉꞌ e jábꞌˉ e dseeˉ e éeˋ dseaˋ jmɨgüíˋ seabˋ bíˋ quiáꞌˉ, co̱ꞌ fɨˊ ꞌmóbˉ síꞌˋ. Jo̱ dsʉꞌ e eáangˊ guiúngˉ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ do eáangˊguɨb seaˋ bíˋ quiáꞌˉ, co̱ꞌ nɨcaꞌímꞌˋbre jneaa˜aaꞌ e lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ. Jo̱ cajméerˋ lajo̱ có̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ e laco̱ꞌ nilɨse̱e̱ˉnaaꞌ carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨ˜ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ. \c 6 \s1 Lafaꞌ dseaˋ ꞌmɨ́ɨngˉ nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ \p \v 1 Jo̱ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, e jaˋ cuǿøngˋ e niꞌíˆguɨ dsiˋnaaꞌ e nibeáangꞌ˜guɨ dseeˉ yee˜naaꞌ e laco̱ꞌ eáangˊguɨ nilɨguiúngˉ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ. \v 2 ¡Co̱ꞌ dseángꞌˉ o̱ꞌ lajo̱! Dsʉco̱ꞌ jneaa˜aaꞌ lafaꞌ nɨcajúmˉbaaꞌ uíiꞌ˜ e nɨcaꞌnángˋnaaꞌ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ e lamɨ˜ quie̱ˊ nifɨˊ quíˉiiꞌ. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ, jo̱baꞌ joˋ cuǿøngˋ faꞌ e nibeáangꞌ˜guɨ dseeˉ yee˜naaꞌ. \v 3 Dsʉco̱ꞌ nɨne˜baaꞌ guiʉ́ˉ e ie˜ mɨ˜ cajgáangˉnaaꞌ jmɨɨˋ uíiꞌ˜ e nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ lafaꞌ e cajúmˉbaaꞌ jóng có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ. \v 4 Co̱ꞌ ie˜ mɨ˜ cajgáangˉnaaꞌ jmɨɨˋ do lɨ́ɨˊ lafaꞌ e røøbˋ caꞌángˉnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ mɨ˜ cangɨ́ˋ e cajúiñˉ. Jo̱guɨ mɨ˜ cají̱ꞌˊtu̱ Dseaˋ Jmáangˉ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e güeaꞌˆ ꞌgøngꞌˊ quiáꞌˉ Tiquiáꞌrˆ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ lafaꞌ cají̱bꞌˊtu̱ jneaa˜aaꞌ cajo̱ e laco̱ꞌ nilɨse̱e̱ˉnaaꞌ e nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ lafaꞌ dseaˋ ꞌmɨ́ɨngˉ. \p \v 5 Jo̱ co̱ꞌ lafaꞌ cajúmˉbaaꞌ ie˜ lamɨ˜ cajúngˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ lana lafaꞌ jaamˋ dseaˋ nɨlɨ́ɨˊnaꞌ có̱o̱ꞌr˜. Jo̱ co̱ꞌ cají̱bꞌˊtu̱ Dseaˋ Jmáangˉ mɨ˜ cangɨ́ˋ jo̱, jo̱baꞌ jneaa˜aaꞌ cajo̱ nijí̱bꞌˊtú̱u̱ꞌ ie˜ jo̱ e laco̱ꞌ nilɨse̱e̱ˉnaaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌr˜. \v 6 Jo̱ nɨne˜baaꞌ guiʉ́ˉ e ie˜ mɨ˜ catángˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ, cacó̱ˉbre lajaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ e lamɨ˜ jmooˉnaaꞌ do, jo̱ lajo̱baꞌ caꞌímˉ e siꞌˊ fɨˊ quíˉiiꞌ e niꞌeeˉnaaꞌ dseeˉ do. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b calɨ́ˉ, jo̱baꞌ lana joˋ quiʉꞌˊguɨ ta˜ jneaa˜aaꞌ jaléꞌˋ dseeˉ. \v 7 Dsʉco̱ꞌ faꞌ mɨ˜ júungˉ jaangˋ dseaˋ, jo̱baꞌ joˋ cuǿøngˋ faꞌ e nijmɨrǿngˋguɨ ꞌñiaꞌrˊ dseeˉ. \p \v 8 Jo̱guɨ co̱ꞌ jneaa˜aaꞌ lafaꞌ nɨcajúmˉbaaꞌ røøˋ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ nɨtab˜ dsiˋnaaꞌ e dseángꞌˉ nilɨse̱e̱ˉbaaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌr˜ carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨ˜. \v 9 Jo̱ co̱ꞌ cají̱bꞌˊtu̱ Dseaˋ Jmáangˉ mɨ˜ cangɨ́ˋ e cajúiñˉ, jo̱baꞌ guiʉ́bˉ nɨne˜naaꞌ e joˋ cuǿøngˋguɨ faꞌ e nijúungˉtu̱r caléꞌˋ catú̱ˉ, co̱ꞌ joˋ seaˋ bíˋ quiáꞌˉ ꞌmóˉ faꞌ e niquiʉ́ꞌˉguɨ ta˜ írˋ. \v 10 Jo̱ co̱o̱ˋ ya̱ꞌˊbaꞌ cajúngˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ uíiꞌ˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíˉiiꞌ, jo̱ lajo̱baꞌ caꞌíiñˉ carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨ˜ e bíˋ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e dseeˉ jo̱. Jo̱ mɨ˜ cangɨ́ˋ jo̱, cají̱ꞌˊtu̱r caléꞌˋ catú̱ˉ e laco̱ꞌ lana nɨseeiñˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨ˜. \v 11 Jo̱ lajo̱b jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ cajo̱ ꞌnéˉ ɨ́ˆ óoˊnaꞌ e lafaꞌ nɨcajúmˉbaꞌ uíiꞌ˜ e joˋ quiʉꞌˊguɨ ta˜ ꞌnʉ́ꞌˋ jaléꞌˋ dseeˉ quíiˉnaꞌ. Co̱ꞌ lanaguɨ ꞌnéˉ ɨ́ˆ óoˊnaꞌ e seengˋnaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ laꞌeáangˊ e nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ jaangˋ dseaˋ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ. \p \v 12 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e jaˋ cuøꞌˊguɨ fɨˊ yaang˜naꞌ faꞌ e dseeˉ quíiˉnaꞌ quiʉ́ꞌˉguɨ ta˜ ꞌnʉ́ꞌˋ e laco̱ꞌ nijmitíˆnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e lɨ́ˋ óoˊnaꞌ yaang˜naꞌ. \v 13 Jo̱ jaˋ jáangꞌ˜ yaang˜naꞌ fɨˊ ni˜ dseeˉ e laco̱ꞌ nilɨseaˋ fɨˊ quíiˉnaꞌ e nijméeˆnaꞌ jaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ e lɨ́ˋ óoˊnaꞌ yaang˜naꞌ, dsʉco̱ꞌ o̱ꞌ lajo̱ e ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ lana; co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ e nijáangꞌ˜ yaang˜naꞌ fɨˊ jaguóˋ Fidiéeˇ, co̱ꞌ lana nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ i̱ lafaꞌ nɨcajúngˉ jo̱guɨ i̱ lafaꞌ nɨcají̱ꞌˊtu̱ caléꞌˋ catú̱ˉ. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ, jo̱baꞌ ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ e nijáangꞌ˜ yaang˜naꞌ fɨˊ jaguóˋ Fidiéeˇ e laco̱ꞌ dseaˋ do nijmérˉ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ jialco̱ꞌ iiñ˜ e nijméeˆnaꞌ jmangꞌˉ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ. \v 14 Jo̱ joˋ ꞌnéˉguɨ faꞌ e quiʉꞌˊguɨ ta˜ ꞌnʉ́ꞌˋ jaléꞌˋ dseeˉ quíiˉnaꞌ, co̱ꞌ lana nɨseengˋnaꞌ uíiꞌ˜ e eáangˊ ꞌneáangˋ Fidiéeˇ ꞌnʉ́ꞌˋ, jo̱ joˋ seengˋnaꞌ faꞌ e quiʉꞌˊguɨ ta˜ quíiˉnaꞌ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ e cajmeꞌˊ Moi˜ do. \s1 Jial laangˋ dseaˋ e seeiñˋ e joˋ quiʉꞌˊ ta˜ dseeˉ írˋ \p \v 15 Jo̱ co̱ꞌ lana nɨse̱e̱ˉnaaꞌ uíiꞌ˜ e eáangˊ ꞌneáangˋ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ jo̱guɨ e joˋ quiʉꞌˊguɨ ta˜ quíˉiiꞌ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do, jo̱baꞌ jaˋ dseengˋ faꞌ e nibeáangꞌ˜guɨ dseeˉ yee˜naaꞌ. \v 16 Jo̱ guiʉ́bˉ nɨñíˆ ꞌnʉ́ꞌˋ e song nijáangꞌ˜ yaang˜naꞌ e nijméeˆnaꞌ ta˜ quiáꞌˉ jaangˋ dseaˋ, jo̱baꞌ ꞌnéˉ jmitíˆbaꞌ jóng jaléꞌˋ ta˜ e niquiʉ́ꞌˉ i̱ dseaˋ do, co̱ꞌ lafaꞌ dseaˋ sɨꞌnɨɨmˇ nilíingˉnaꞌ quiáꞌˉ i̱ dseaˋ i̱ lɨ́ɨngˊ fíiˋnaꞌ do. Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ e la, song ꞌnʉ́ꞌˋ jmitíˆnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ quiʉꞌˊ dseeˉ quíiˉnaꞌ, jo̱baꞌ lafaꞌ dseaˋ i̱ nɨsɨjúumˉ lɨ́ɨngˊnaꞌ jóng, co̱ꞌ nɨsɨꞌnaamˋbaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ. Jo̱ dsʉꞌ song ꞌnʉ́ꞌˋguɨ jmooˋnaꞌ nʉ́ʉꞌ˜naꞌ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ niꞌímꞌˋbre ꞌnʉ́ꞌˋ jóng e lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ. \v 17 Dsʉꞌ lana guiꞌmáamꞌˇ Fidiéeˇ uii˜ quíiˆnaꞌ, co̱ꞌ ie˜ lamɨ˜ jéengˊguɨ do dseeˉ quíiˉbaꞌ sɨlɨ́ɨꞌˇ ꞌnʉ́ꞌˋ, jo̱ dsʉꞌ lanaguɨ nɨcajmitíˆbaꞌ e ngocángˋ óoˊnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e nɨcaꞌíingꞌ˜naꞌ do. \v 18 Jo̱ co̱ꞌ joˋ sɨlɨ́ɨꞌˇguɨ ꞌnʉ́ꞌˋ jaléꞌˋ dseeˉ quíiˉnaꞌ lana, jo̱baꞌ nɨcajáangꞌ˜ yaang˜naꞌ e nijméeˆnaꞌ jmangꞌˉ lají̱i̱ꞌ˜ e guiʉ́ˉ. \v 19 Jo̱ nifáꞌˆa e júuˆ la có̱o̱ꞌ˜ júuˆ e féꞌˋ doñiˊ i̱i̱ˋ dseaˋ jmɨgüíˋ e laco̱ꞌ ningángꞌˋnaꞌ røøˋ e júuˆ la, co̱ꞌ fɨng jaˋ nijmee˜e lajo̱, huɨ́ɨmˊjiʉ lɨ́ɨˊ quíiˉnaꞌ e ningángꞌˋnaꞌ. Co̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ, ie˜ lamɨ˜ jéengˊguɨ do, dseángꞌˉ cajáangꞌ˜ yaang˜naꞌ e cajmeeˉnaꞌ jmangꞌˉ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ e jaˋ dseengˋ; jo̱ dsʉꞌ lajo̱b lana cajo̱ ꞌnéˉ e nijáangꞌ˜ yaang˜naꞌ fɨˊ jaguóˋ Fidiéeˇ e laco̱ꞌ nijméeˆnaꞌ jmangꞌˉ lají̱i̱ꞌ˜ e guiʉ́ˉ e iing˜ dseaˋ do e nijméeˆnaꞌ. \p \v 20 Jo̱ lajeeˇ e sɨlɨ́ɨꞌˇ ꞌnʉ́ꞌˋ jaléꞌˋ dseeˉ quíiˉnaꞌ, jaˋ cajáangꞌ˜ yaang˜naꞌ faꞌ e cajméeˆnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Fidiéeˇ. \v 21 Jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ e guiʉ́ˉ cadséꞌˋnaꞌ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ e cajméeˆnaꞌ ie˜ lamɨ˜ jéengˊguɨ do, co̱ꞌ lanaguɨ nɨꞌɨꞌˋ lɨ́ɨmˉbaꞌ cuaiñ˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e jo̱. Co̱ꞌ mɨ˜ jmóoˋ dseaˋ jaléꞌˋ e jo̱, jí̱i̱ꞌ˜ fɨˊ ꞌmóbˉ siꞌˊ. \v 22 Dsʉꞌ lanaguɨ joˋ sɨlɨ́ɨꞌˇguɨ quíiˉnaꞌ jaléꞌˋ dseeˉ, co̱ꞌ lanaguɨ nɨcajáangꞌ˜ yaang˜naꞌ fɨˊ jaguóˋ Fidiéeˇ. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b nɨcajmeeˉnaꞌ, jo̱baꞌ lana dseángꞌˉ jmangꞌˉ lají̱i̱ꞌ˜ e guiʉ́ˉ e iing˜ Fidiéeˇ nɨjmooˋnaꞌ jo̱guɨ e nilɨseengˋnaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨ˜. \v 23 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ, dseángꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ ꞌmóˆbaꞌ íngꞌˋ dseaˋ mɨ˜ éerˋ dseeˉ. Jo̱ dsʉꞌ laꞌeáangˊ e eáangˊ ꞌneáangˋ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ, jo̱baꞌ cacuørˊ e iáangˋ dsíirˊ e nilɨse̱e̱ˉnaaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨ˜. \c 7 \s1 Júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ dseaˋ sɨcúngꞌˆ guóˋ \p \v 1 Jo̱ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, nɨcuíiˋbaꞌ røøˋ jial lɨ́ɨˊ jaléꞌˋ júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱guɨ nɨñíˆbɨꞌ cajo̱ e e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do quiʉꞌˊ ta˜ dseaˋ jí̱i̱ꞌ˜ lajeeˇ e seengˋ dseaˋ fɨˊ jmɨgüíbˋ. \v 2 Co̱ꞌ faco̱ꞌ jaangˋ dseamɨ́ˋ cacúngꞌˉ guórˋ, jo̱baꞌ dseángꞌˉ jaˋ cuǿøngˋ faꞌ e nitiúuiñˉ i̱ dseañʉꞌˋ quiáꞌrˉ do lajeeˇ e seeiñꞌˋ do fɨˊ jmɨgüíˋ, co̱ꞌ lajo̱b féꞌˋ e fɨˊ ni˜ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do. Jo̱guɨ fɨng song cajúngˉ i̱ dseañʉꞌˋ do, jo̱baꞌ i̱ dseamɨ́ˋ do joˋ catɨ́ɨngˉ faꞌ e nijmiti˜guɨr laco̱ꞌ féꞌˋ e fɨˊ ni˜ júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do cuaiñ˜ quiáꞌˉ dseaˋ sɨcúngꞌˆ guóˋ. \v 3 Jo̱ song i̱ dseamɨ́ˋ do ꞌléerˊ e güɨɨiñˋ có̱o̱ꞌ˜ dseañʉꞌˋ i̱ jiéngꞌˋ lajeeˇ e seemˋbɨ i̱ dseañʉꞌˋ quiáꞌrˉ do, jo̱baꞌ dseebˉ éerˋ jóng fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ. Jo̱guɨ song cajúngˉ i̱ dseañʉꞌˋ quiáꞌrˉ do, jo̱baꞌ joˋ catɨ́ɨngˉguɨr faꞌ e nijmitir˜ laco̱ꞌ féꞌˋ e fɨˊ ni˜ júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do cuaiñ˜ quiáꞌˉ dseaˋ i̱ sɨcúngꞌˆ guóˋ. Jo̱baꞌ jaˋ dseeˉ niꞌérˉ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ song nicúiñꞌˋ guóorˋ có̱o̱ꞌ˜ i̱ dseañʉꞌˋ i̱ jiéngꞌˋ do. \p \v 4 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱ꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e cajúngˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ do, lɨ́ɨˊ lafaꞌ e cajúmˉ ꞌnʉ́ꞌˋ cajo̱. Jo̱ lana joˋ quiʉꞌˊguɨ ta˜ ꞌnʉ́ꞌˋ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ do. Jo̱ calɨ́ˉ lajo̱ e laco̱ꞌ nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. Jo̱ co̱ꞌ dseaˋ quiáꞌˉ i̱ dseaˋ i̱ cají̱ꞌˊtu̱ caléꞌˋ catú̱ˉ nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ, jo̱baꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Fidiéeˇ nɨjmooˋnaꞌ lana. \v 5 Jo̱ ie˜ lamɨ˜ jmitíˆnaaꞌ jaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ e lɨ́ˋ dsíiˊ ngúuˊ táangˋnaaꞌ, e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do calɨꞌíingˆ ta˜ e laco̱ꞌ eáangˊguɨ lɨ́ˋ dsiˋnaaꞌ e nijmóˆnaaꞌ jaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ do. Jo̱ jaléꞌˋ e jo̱ dseángꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ fɨˊ ꞌmóbˉ siꞌˊ. \v 6 Jo̱ dsʉꞌ lana joˋ quie̱ˊguɨ nifɨˊ quíˉiiꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e féꞌˋ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do, co̱ꞌ nɨlɨ́ɨngˊnaaꞌ lafaꞌ dseaˋ i̱ sɨjúumˉ, co̱ꞌ joˋ sɨlɨ́ɨꞌˇguɨ jneaa˜aaꞌ jaléꞌˋ dseeˉ quíˉiiꞌ. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b nɨlɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ lana fɨˊ ꞌmɨ́ɨbˉ nɨté̱e̱ˉnaaꞌ e nɨjmooˉnaaꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Fidiéeˇ e nijmóˆooꞌ, jo̱ o̱ꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ yʉ́ʉꞌ˜ quiʉꞌˊ ta˜ do. \s1 Lají̱i̱ꞌ˜ dseeˉ e seaˋ quiéˉe \p \v 7 Jo̱ e labaꞌ iin˜n fɨ́ɨˆɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e o̱ꞌ dseeˉ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do. ¡Co̱ꞌ dseángꞌˉ o̱ꞌ lajo̱! Dsʉco̱ꞌ faco̱ꞌ mɨ˜ jaˋ mɨˊ seaˋ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do, jo̱baꞌ jaˋ tó̱o̱ˋ jmɨɨ˜ calɨñiˋ jnea˜ jóng e eeˇe dseeˉ. Co̱ꞌ mɨ˜ cajmeꞌˊ jnea˜ júuˆ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do mɨ˜ féꞌˋ lala: “Jaˋ jmooꞌˋ e lɨ́ˋ oꞌˊ jaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ”, jo̱baꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ jo̱ calɨñiˋ jnea˜ e lɨ́ˋ dsiiˉ jaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ. \v 8 Jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do calɨꞌíingˆ ta˜ e laco̱ꞌ jnea˜ calɨñiiˉ e eáamˊ eeˉ dseeˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la uíiꞌ˜ e eáangˊ lɨ́ˋ dsiiˉ jaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ jo̱. Dsʉꞌ mɨ˜ jaˋ seaˋ júuˆ quiʉꞌˊ ta˜, jo̱baꞌ jaˋ líꞌˆ dseaˋ e éerˋ dseeˉ jóng. \v 9 Jo̱ nʉ́ꞌˉguɨ e ningánꞌˋn lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ huɨ̱́ꞌˋ quiáꞌˉ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do, lɨ́nˉn e seenˉ juguiʉ́ˉ júuˆ røøbˋ. Jo̱ dsʉꞌ mɨ˜ cangánꞌˋn røøˋ lají̱i̱ꞌ˜ e júuˆ jo̱, jo̱baꞌ eáangˊguɨ casiꞌˊ fɨˊ quiéˉe jóng e iin˜n niꞌeeˇe dseeˉ, jo̱guɨ e jí̱i̱ꞌ˜ ꞌmóbˉ nɨsɨjéeˊ quiéˉe uíiꞌ˜ e jmóoˋo jaléꞌˋ e jo̱. \v 10 Jo̱ lajo̱b calɨ́ˉ, co̱ꞌ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do e lamɨ˜ lɨ́nˉn e sɨꞌíˆ e nijmɨcó̱o̱ꞌ˜ jnea˜ e laco̱ꞌ jial nilɨseenˉ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ, dsʉꞌ jaˋ calɨ́ˉ lajo̱, co̱ꞌ caꞌléebˊ quiéˉe e lafaꞌ cajúmˉbaa uíiꞌ˜ jaléꞌˋ dseeˉ e caꞌeeˇe do. \v 11 Dsʉco̱ꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do calɨꞌíingˆ ta˜ e laco̱ꞌ jnea˜ calɨñiiˉ e jmɨgóobˋ jaléꞌˋ dseeˉ, co̱ꞌ dseángꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ fɨˊ ꞌmóbˉ siꞌˊ. \p \v 12 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, e güeamꞌˆ jaléꞌˋ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do, jo̱guɨ lajo̱b lɨ́ɨˊ cajo̱ laco̱o̱ˋ e júuˆ ta˜ huɨ̱́ꞌˋ do, jo̱guɨ røøbˋ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ dseaˋ, jo̱guɨ guiʉ́ˉbɨ cajo̱. \v 13 Co̱ꞌ e labaꞌ lɨ́ɨˊ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ calɨli˜ e dseángꞌˉ lajamꞌˆbaꞌ lɨ́ɨˊ dseeˉ jaléꞌˋ dseeˉ quiéˉe. Jo̱ e dseeˉ quiéˉe do cajmeángꞌˋ ta˜ e júuˆ ta˜ huɨ̱́ꞌˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ do e laco̱ꞌ casíngꞌˋ jnea˜ fɨˊ ꞌmóˉ. Jo̱ lajo̱baꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ ta˜ huɨ̱́ꞌˋ do caja̱ꞌˊ júuˆ e dseángꞌˉ lajamꞌˆbaꞌ ꞌlɨꞌˆ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌˉ dseaˋ. \p \v 14 Jo̱ nɨne˜baaꞌ røøˋ e Fidiéeˇbingꞌ cacuøˊ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do, jo̱ dsʉꞌ jnea˜guɨ lɨ́ɨnˊn jí̱i̱ꞌ˜ dseaˋ jmɨgüíbˋ, jo̱guɨ jaangˋ i̱ jmiti˜ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ quiʉꞌˊ dseeˉ quiáꞌˉ. \v 15 Jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ ꞌñiáꞌˋa jaˋ ngánꞌˋn eeˋ jaléꞌˋ e jmóoˋo, dsʉco̱ꞌ jaˋ jmóoˋo jaléꞌˋ e iin˜n ꞌñiáꞌˋa, co̱ꞌ jaléꞌˋ e ꞌníꞌˋ máamˊbaa, e jo̱baꞌ jmóoˋo. \v 16 Jo̱guɨ song jmóoˋo jaléꞌˋ e jaˋ iin˜n jmee˜e do, jo̱baꞌ có̱o̱ꞌ˜ e jo̱ cuøøˉ li˜ e eáamˊ guiʉ́ˉ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do. \v 17 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ, dsʉco̱ꞌ o̱ꞌ ꞌñiáꞌˋa dseaˋ jmóoˋ jaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ do, dsʉco̱ꞌ dseeˉ quiéˉbaa e quiʉꞌˊ ta˜ e jmóoˋo jaléꞌˋ e jo̱. \v 18 Co̱ꞌ nɨcuíimˋ ꞌñiáꞌˋa e dseaˋ dseeˉ dseaˋ quibˊ lɨ́ɨnˊn, jo̱baꞌ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ e guiʉ́ˉ líꞌˆi jmeeˉ nañiˊ faꞌ eáamˊ iin˜n e nijmee˜e jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ, lɨfaꞌ dseángꞌˉ jaˋ líꞌˋi e nijmee˜e jaléꞌˋ e jo̱. \v 19 Dsʉꞌ jaˋ jmóoˋo jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ e iin˜n jmee˜e, co̱ꞌ jmangꞌˉ jaléꞌˋ e gaˋ e jaˋ iin˜n jmee˜baa, dseángꞌˉ e jo̱baꞌ jmóoˋo. \v 20 Jo̱ song jmóoˋo jaléꞌˋ e jaˋ iin˜n jmee˜e do, jo̱baꞌ o̱ꞌ ꞌñiáꞌˋa dseaˋ jmóoˋ jaléꞌˋ e jo̱, dsʉco̱ꞌ dseeˉ quiéˉbaa quiʉꞌˊ ta˜ jnea˜ e jmóoˋo jaléꞌˋ e lajo̱. \p \v 21 Jo̱baꞌ nɨcalɨlíꞌˆi e nañiˊ faꞌ iim˜baa jmee˜e jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ, dsʉꞌ jmangꞌˉ jaléꞌˋ e gaˋbaꞌ líꞌˋi jmóoˋo. \v 22 Dsʉco̱ꞌ eáamˊ iin˜n e nijmitiiˆ jaléꞌˋ júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ e cajmeꞌˊ Moi˜; \v 23 lɨfaꞌ e dseeˉ quiéˉe do eáamˊ quiʉꞌˊ ta˜ jnea˜ jo̱guɨ eáamˊ sɨlɨ́ɨꞌˇ jnea˜ cajo̱, co̱ꞌ ꞌníꞌˋ níimˉ rúngꞌˋ có̱o̱ꞌ˜ lají̱i̱ꞌ˜ e ɨˊ dsiiˉ e iin˜n nijmee˜e. \p \v 24 ¡E ngɨ˜ fɨ́ɨbˆ jnea˜! ¿I̱˜ i̱ nileángˉ jnea˜ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiéˉe e laco̱ꞌ jaˋ nijúunˉn uíiꞌ˜ e jo̱? \v 25 Jo̱ dsʉꞌ jnea˜ ɨˊ dsiiˉ e nijmitiiˉ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do, dsʉꞌ jnea˜, dseaˋ dseeˉ dseaˋ quibˊ lɨ́ɨnˊn, jo̱baꞌ jaˋ líꞌˆi nijmee˜e lajo̱, co̱ꞌ dseeˉ quiéˉbaa quie̱ˊ nifɨˊ quiéˉe. Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ, lɨfaꞌ guiꞌmáangꞌˇ Fidiéeˇ e nɨcaleáaiñˋ jnea˜ jee˜ jaléꞌˋ e jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ. \c 8 \s1 Jial seengˋ dseaˋ e Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ quie̱ˊ nifɨˊ quiáꞌrˉ \p \v 1 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e lajaléngꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ i̱ seengˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do, joˋ quɨ́ꞌˉ jmɨɨ˜ faꞌ e cuǿꞌˉguɨ dseaˋ dseeˉ jneaa˜aaꞌ. \v 2 Jo̱ lajo̱b nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ, co̱ꞌ e bíˋ ꞌgøngꞌˊ quiáꞌˉ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ e cuøˊ e se̱e̱ˉnaaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ, e jo̱baꞌ e nicaleáangˋ jneaa˜aaꞌ jee˜ bíˋ quiáꞌˉ dseeˉ jo̱guɨ jee˜ bíˋ quiáꞌˉ ꞌmóˉ cajo̱. \v 3 Jo̱ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do jaˋ caquɨ́ɨꞌ˜ jmɨɨ˜ faꞌ e caleáangˋ jneaa˜aaꞌ jee˜ bíˋ quiáꞌˉ dseeˉ quíˉiiꞌ. Co̱ꞌ e júuˆ jo̱ jaˋ seaˋ bíˋ quiáꞌˉ faꞌ e cajméeˋ lajo̱ uíiꞌ˜ e quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ dseaˋ i̱ lɨ́ɨngˊ dseaˋ dseeˉ dseaˋ quiˊ. Jo̱ dsʉꞌ lana Fidiéeˇ nɨcajméeˋbre jaléꞌˋ e jaˋ caquɨ́ɨꞌ˜ jmɨɨ˜ cajméeˋ e júuˆ do. Co̱ꞌ nɨcasíiñˋ i̱ Jó̱o̱rˊ camɨ́ɨngꞌ˜ do e lɨiñꞌˊ do jaangˋ dseaˋ jmɨgüíˋ i̱ seaˋ ngúuˊ táangˋ la jneaa˜aaꞌ. Jo̱ cajméeˋ Fidiéeˇ lajo̱ e laco̱ꞌ cajáiñꞌˋ i̱ Jó̱o̱rˊ do e cajúiñꞌˉ do fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ, jo̱ lajo̱baꞌ caꞌíiñˉ conguiaˊ e bíˋ quiáꞌˉ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌˉ dseaˋ jmɨgüíˋ. \v 4 Jo̱ cajméeˋ Fidiéeˇ lajo̱ e laco̱ꞌ jneaa˜aaꞌ quɨ́ɨꞌ˜naaꞌ jmɨɨ˜ e nijmitíˆnaaꞌ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do. Co̱ꞌ joˋ se̱e̱ˉnaaꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la e jmooˉguɨ́ɨꞌ jaléꞌˋ e lɨ́ˋ dsíiˊ ngúuˊ táangˋnaaꞌ, dsʉꞌ lana nɨse̱e̱ˉnaaꞌ e nɨjmooˉnaaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la iing˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e nijmóˆnaaꞌ. \p \v 5 Jo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ seengˋ e guiing˜ dsíirˊ lají̱i̱ꞌ˜ e lɨ́ˋ dsíiˊ ngúuˊ táaiñˋ lɨco̱ꞌ seeiñˋ e jmitir˜ dseángꞌˉ lají̱i̱ꞌ˜ e jo̱b dseángꞌˉ. Jo̱ dsʉꞌ jaléngꞌˋguɨ dseaˋ i̱ seengˋ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la iing˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e seeiñˋ, jo̱baꞌ dseángꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ e iing˜ e Jmɨguíˋ do guiing˜ dsíirˊ e jmóorˋ. \v 6 Jo̱ dseángꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ fɨˊ ꞌmóbˉ dseángꞌˉ siꞌˊ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ lají̱i̱ꞌ˜ e lɨ́ˋ dsíiˊ ngúuˊ táaiñˋ. Jo̱ dsʉꞌ jaléngꞌˋguɨ i̱ jmóoˋ lají̱i̱ꞌ˜ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la iing˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ jaléngꞌˋ íˋ juguiʉ́ˉ júuˆ røøbˋ nilɨseeiñˋ lata˜ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ. \v 7 Jo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ guiing˜ dsíiˊ e iiñ˜ jmérˉ lají̱i̱ꞌ˜ e lɨ́ˋ dsíiˊ ngúuˊ táaiñˋ, jo̱baꞌ i̱ dseaˋ íˋ ꞌníꞌˋ níimˉbre Fidiéeˇ, dsʉco̱ꞌ jaˋ iiñ˜ o̱ꞌguɨ quɨ́ɨꞌr˜ jmɨɨ˜ faꞌ e nijmérˉ nʉ́ʉꞌr˜ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ dseaˋ do. \v 8 Co̱ꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jmiti˜ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ quiʉꞌˊ e lɨ́ˋ dsíirˊ yaaiñ˜ jaˋ quɨ́ɨꞌr˜ jmɨɨ˜ faꞌ e nilɨꞌiáangˋ dsíiˊ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌr˜. \p \v 9 Jo̱ dsʉꞌ ꞌnʉ́ꞌˋguɨ, dseaˋ nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, joˋ seengˋnaꞌ faꞌ e jmitíˆguɨꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e lɨ́ˋ óoˊnaꞌ yaang˜naꞌ, co̱ꞌ lana nɨseengˋnaꞌ e nɨjmooˋnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e nijméeˆnaꞌ. Jo̱ lɨ́ɨˊ lajo̱, co̱ꞌ seengˋ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ. Jo̱ i̱ dseaˋ i̱ seengˋ e jaˋ seengˋ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ có̱o̱ꞌr˜, jo̱baꞌ i̱ dseaˋ íˋ jaˋ lɨ́ɨiñˊ dseaˋ quiáꞌˉ dseaˋ do jóng. \v 10 Jo̱ jaˋ eeˋ lɨ́ɨˊ e nisɨꞌíingˆ e niꞌíingˉ ngúuˊ táangˋnaꞌ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ e nijúungˉnaꞌ uíiꞌ˜ e lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ dseeˉ dseaˋ quiˊ, dsʉco̱ꞌ seemˋ Dseaˋ Jmáangˉ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ, jo̱guɨ seemˋ jmɨguíˋ quíiˉnaꞌ cajo̱. Jo̱ lɨ́ɨˊ lajo̱ uíiꞌ˜ e nɨcaꞌímꞌˋ Fidiéeˇ ꞌnʉ́ꞌˋ e nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ. \v 11 Jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiábꞌˉ Fidiéeˇ cajméerˋ e cají̱ꞌˊtu̱ Jesús mɨ˜ cangɨ́ˋ e cajúiñˉ. Jo̱ e Jmɨguíˋ jo̱b cajo̱ seengˋ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ lana, jo̱baꞌ ꞌñiabꞌˊ Fidiéeˇ nijmérˉ e nijí̱ꞌˊtu̱ ꞌnʉ́ꞌˋ caléꞌˋ catú̱ˉ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ lajo̱. Jo̱ nijmérˉ lajo̱ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌrˉ e seengˋ có̱o̱ꞌ˜naꞌ lana. \p \v 12 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, dseángꞌˉ lajamꞌˆbaꞌ ꞌnéˉ e se̱e̱ˉnaaꞌ e jmooˉnaaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e nijmóˆooꞌ, jo̱ dseángꞌˉ jaˋ catɨ́ɨngˉnaaꞌ e nijmóˆguɨ́ɨꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e lɨ́ˋ dsiˋnaaꞌ yee˜naaꞌ. \v 13 Jo̱ dsʉꞌ song mɨˊ ꞌnooˋbɨꞌ seengˋ ꞌnʉ́ꞌˋ e jmooˋnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e lɨ́ˋ óoˊnaꞌ yaang˜naꞌ, jo̱baꞌ dseángꞌˉ conguiabˊ jóng niꞌnángˋnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ. Jo̱guɨ dsʉꞌ song laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ niquiungꞌˆnaꞌ conguiaˊ e jmooˋnaꞌ jaléꞌˋ e jo̱, jo̱baꞌ latab˜ nilɨseengˋnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ jóng. \p \v 14 Jo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ seengˋ e Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ quie̱ˊ nifɨˊ quiáꞌrˉ, jo̱baꞌ íˋbingꞌ dseángꞌˉ i̱ lɨ́ɨngˊ jó̱o̱ˊ Fidiéeˇ. \v 15 Dsʉco̱ꞌ Fidiéeˇ nɨcacuøꞌrˊ ꞌnʉ́ꞌˋ Jmɨguíˋ quiáꞌrˉ e laco̱ꞌ niꞌuíingˉnaꞌ jó̱o̱rˊ jo̱ o̱ꞌ laco̱ꞌ e nisɨlɨ́ɨꞌˇtu̱ ꞌnʉ́ꞌˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e ꞌgóꞌˋnaꞌ contøøngˉ. Dsʉco̱ꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ do se̱e̱ˉnaaꞌ e cuǿøngˋ líˋ sɨɨ˜naaꞌ có̱o̱ꞌr˜ jo̱guɨ e síiꞌ˜naaꞌr lala: “¡Teaa˜!” \v 16 Jo̱ e Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ do røøbˋ sɨ́ɨngˋ có̱o̱ꞌ˜ jmɨguíˋ quíˉiiꞌ e laco̱ꞌ nɨta˜ dsiˋnaaꞌ e dseángꞌˉ jáꞌˉbaꞌ e nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ jó̱o̱ˊ Fidiéeˇ. \v 17 Jo̱ uíiꞌ˜ e dseángꞌˉ nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ jó̱o̱ˊ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ niꞌíimꞌ˜baaꞌ jaléꞌˋ e catɨ́ɨˉnaaꞌ e sɨꞌíˆ nicuǿꞌrˉ jaléngꞌˋ jó̱o̱rˊ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ júuˆ e nɨcacuørˊ lamɨ˜ jéengˊguɨ. Jo̱ jaléꞌˋ e jo̱ conrøøbˋ quíˉiiꞌ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ song dseángꞌˉ lajangꞌˆ niꞌíingꞌ˜naaꞌ jaléꞌˋ iihuɨ́ɨˊ uíiꞌ˜ e lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ. Jo̱ song nijméˆnaaꞌ lajo̱, jo̱baꞌ conrøøbˋ nilɨse̱e̱ˉnaaꞌ có̱o̱ꞌr˜ fɨˊ lɨ˜ niingˉ ꞌgøiñꞌˊ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ lajo̱. \s1 Eáamˊ jloꞌˆ jaléꞌˋ e niñíingˋnaꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ \p \v 18 Jo̱ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, dseángꞌˉ nɨtab˜ dsiiˉ e lajaléꞌˋ iihuɨ́ɨˊ e dsingɨ́ɨngˉnaaꞌ lajeeˇ lana fɨˊ jmɨgüíˋ la jaˋ eeˋ tíiˊ song nicøøngˇnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ mɨ˜ tɨˊ lɨ˜ nilɨse̱e̱ˉnaaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ fɨˊ ñifɨ́ˉ quiáꞌrˉ. \v 19 Jo̱ lajaléꞌˋ e cajméeˋ Fidiéeˇ dseángꞌˉ eáamˊ nɨsɨjeengˇ e jmɨɨ˜ e nijmijnéengˋ Fidiéeˇ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ i̱ lɨ́ɨngˊ jó̱o̱rˊ. \v 20-21 Jo̱ niꞌíimˉ lajaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ, co̱ꞌ jmangꞌˉ e cuǿøngˋ niꞌíimˉbaꞌ seaˋ. Jo̱ lɨ́ɨˊ lajo̱ dsʉꞌ o̱faꞌ e lajo̱ iing˜ e lɨ́ɨˊ, co̱ꞌ lɨ́ɨˊ lajo̱ uíiꞌ˜ e lajo̱ calɨꞌiing˜ Fidiéebˇ. Jo̱ jaˋ eeˋ lɨ́ɨˊ lɨ˜ lɨ́ɨˊ lajo̱, co̱ꞌ nɨtab˜ dsíiˊ e jmangꞌˉ jaléꞌˋ e ꞌmɨ́ɨˉ e jloꞌˆ niingˉ nilɨseaˋ ie˜ jo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ nilíingˉ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 22 Jo̱ guiʉ́bˉ nine˜eeꞌ e cartɨˊ lanab lajaléꞌˋ e cajméeˋ Fidiéeˇ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ eáamˊ quie̱ˊ iihuɨ́ɨˊ jo̱guɨ dsíngꞌˉ seáangˋ dsíiˊ cajo̱ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e nɨsɨjeengˇ e nileángˋ jee˜ jaléꞌˋ iihuɨ́ɨˊ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ lɨ́ɨˊ có̱o̱ꞌ˜ jaangˋ dseamɨ́ˋ i̱ tɨˊ lɨ˜ nilɨseengˋ jiuung˜ quiáꞌˉ. \v 23 Jo̱guɨ o̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ dsingɨ́ɨngˉ lajo̱, co̱ꞌ lajo̱b dsingɨ́ɨngˉ jneaa˜aaꞌ cajo̱, dseaˋ nɨcangɨ́ɨngˋnaaꞌ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ jéengˊguɨ e laco̱ꞌ cuøˊ li˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e niñíingˋnaaꞌ cøøngˋguɨ. Jo̱ dseángꞌˉ eáamˊ nɨsɨjeengˇnaaꞌ ie˜ jmɨɨ˜ mɨ˜ dseángꞌˉ niꞌíngꞌˋ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ e lɨ́ɨˊnaaꞌ dseángꞌˉ jó̱o̱rˊ. Jo̱ ie˜ jo̱ nileáiñˉ jneaa˜aaꞌ conguiaˊ, co̱ꞌ nijmɨsɨ́ɨmˉbre jialco̱ꞌ lɨ́ɨˊ ngúuˊ táangˋnaaꞌ. \v 24 Jo̱ co̱ꞌ nɨcalaamˉbaaꞌ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíˉiiꞌ, jo̱baꞌ nɨtab˜ dsiˋnaaꞌ e niꞌíimꞌ˜baaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e nɨsɨjeengˇnaaꞌ do e catɨ́ɨˉnaaꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. Jo̱ song nɨjǿøˉbaaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e nɨsɨjeengˇnaaꞌ do, jo̱baꞌ joˋ eeˋ ta˜guɨ jóng e sɨjeengˇguɨ́ɨꞌ e jo̱. Co̱ꞌ doñiˊ eeˋ e nɨníˋ dseaˋ, joˋ ꞌnéˉguɨ faꞌ e nijéngˉguɨr e niꞌíñꞌˋ e jo̱. \v 25 Jo̱ co̱ꞌ jaˋ mɨˊ jǿøˉguɨ́ɨꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e nɨsɨjeengˇnaaꞌ e niꞌíingꞌ˜naaꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ do, jo̱baꞌ ꞌnéˉ e dseángꞌˉ jaˋ nilɨtúngˉ dsiˋnaaꞌ e sɨjeengˇnaaꞌ e jo̱. \p \v 26 Jo̱guɨ e Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e nɨcangɨ́ɨngˉnaaꞌ do, e jo̱baꞌ e jmɨcó̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ uíiꞌ˜ e jaˋ quɨ́ɨꞌ˜naaꞌ jmɨɨ˜ jméˆnaaꞌ yee˜naaꞌ. Co̱ꞌ faco̱ꞌ mɨ˜ ii˜naaꞌ sɨɨng˜naaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ, jaˋ quɨ́ɨꞌ˜naaꞌ jmɨɨ˜ jméˆnaaꞌ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ. Jo̱baꞌ e Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e seengˋ có̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ do, e jo̱baꞌ e mɨˊ uíiꞌ˜ quíˉiiꞌ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ. Jo̱ jmóoˋ lajo̱ dseángꞌˉ e jí̱i̱ꞌ˜ jaˋ seaˋ júuˆ jial niféꞌˋ e mɨˊ uíiꞌ˜ quíˉiiꞌ e Jmɨguíˋ do. \v 27 Jo̱ Fidiéeˇbingꞌ dseángꞌˉ i̱ nɨñiˊ jialco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ ɨˊ dsíiˊ lajaangˋ lajaangˋ dseaˋ, jo̱guɨ nɨñiˊbre guiʉ́ˉ cajo̱ e˜ jmɨꞌeeˇ mɨˊ e Jmɨguíˋ quiáꞌrˉ do. Co̱ꞌ e Jmɨguíˋ do mɨˊ jmɨꞌeeˇ uii˜ quiáꞌˉ lajaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ́ꞌˆ jialco̱ꞌ la iing˜ dseaˋ do ꞌñiaꞌrˊ e nilíˋ. \s1 Dseángꞌˉ lɨ́ꞌˆbaaꞌ jee˜ jaléꞌˋ iihuɨ́ɨˊ \p \v 28 Jo̱ guiʉ́bˉ nɨne˜naaꞌ e lajalébꞌˋ e dsingɨ́ɨˉnaaꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la, jmóoˋ Fidiéeˇ lajo̱ e laco̱ꞌ niꞌuíingˉ guiʉ́ˉ quíˉnaaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ i̱ ꞌneáangˋ írˋ. Co̱ꞌ dseaˋ do nɨcaguíñꞌˋ jaléngꞌˋ jneaa˜aaꞌ e laco̱ꞌ nijmóˉnaaꞌ jialco̱ꞌ iiñ˜ ꞌñiaꞌrˊ e niꞌuíingˉ. \v 29 Jo̱ lají̱i̱ꞌ˜ latɨˊ mɨ˜ uiing˜ nɨñiˊ Fidiéeˇ i̱˜ jaléngꞌˋ i̱ nilíingˉ dseaˋ quiáꞌrˉ. Jo̱ lají̱i̱ꞌ˜ latɨˊ ie˜ jo̱ cajo̱ calɨꞌiiñ˜ e lajaléngꞌˋ íˋ niꞌuíiñˉ dseángꞌˉ laco̱ꞌ lɨ́ɨngˊ i̱ Jó̱o̱rˊ Dseaˋ Jmáangˉ do, jo̱ lajo̱baꞌ i̱ Jó̱o̱rˊ camɨ́ɨngꞌ˜ do niꞌuíiñˉ jaangˋ i̱ niingˉguɨ jee˜ lajaléngꞌˋ i̱ rúiñꞌˋ do. \v 30 Jo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ nɨsɨꞌíingˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ jí̱i̱ꞌ˜ latɨˊ mɨ˜ uiing˜ do, nɨcatǿꞌˉbre jaléngꞌˋ íˋ e laco̱ꞌ niꞌuíiñꞌˉ do dseaˋ quiáꞌrˉ. Jo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ nɨcatǿꞌrˉ do nɨcaꞌíngꞌˋneiñꞌ e nɨlɨ́ɨiñˊ dseaˋ i̱ jaˋ røøiñˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ. Jo̱guɨ jaléngꞌˋ íˋ nɨcangɨ́ɨiñˋ quiáꞌˉ dseaˋ do e nɨcuǿøngˋ e nilɨseeiñˋ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do fɨˊ ñifɨ́ˉ quiáꞌrˉ fɨˊ lɨ˜ niingˉ ꞌgøiñꞌˊ. \p \v 31 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ ¿e˜ cuǿøngˋ líˋ féꞌˋguɨ jóng? Jo̱ co̱ꞌ Fidiéeˇbingꞌ i̱ singꞌˊ uii˜ quíˉiiꞌ, jo̱baꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ joˋ i̱i̱ˋ quɨ́ɨꞌ˜guɨ jmɨɨ˜ nijmeꞌˆ guiáaˊ jneaa˜aaꞌ. \v 32 Jo̱ Fidiéeˇ jaˋ caꞌáaiñˋ íꞌˋ, co̱ꞌ cacuǿømˋbre i̱ Jó̱o̱rˊ Dseaˋ Jmáangˉ do e laco̱ꞌ cajáiñꞌˋ e cajúiñꞌˉ do fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ uíiꞌ˜ quíˉiiꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b cajméerˋ, jo̱baꞌ lana cuǿøngˋ líˋ feˇeeꞌ e nicuǿˉbre cajo̱ e iáangˋ dsíirˊ lajaléꞌˋ e ꞌnéˉnaaꞌ. \v 33 Jo̱ jaléngꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ i̱ nɨcaguíngꞌˋ Fidiéeˇ, jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ cuǿøngˋ líˋ cuǿꞌˉguɨ jneaa˜aaꞌ dseeˉ fɨˊ quinirˇ. Co̱ꞌ ꞌñiabꞌˊ Fidiéeˇ dseaˋ nɨcaꞌíñꞌˋ jneaa˜aaꞌ e laco̱ꞌ lana nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ. \v 34 Jo̱ uíiꞌ˜ e nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ lajo̱, jo̱baꞌ joˋ i̱i̱ˋ quɨ́ɨꞌ˜guɨ jmɨɨ˜ faꞌ i̱ nijmɨꞌnángˋguɨ jneaa˜aaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ. Co̱ꞌ Dseaˋ Jmáamˉbingꞌ i̱ cajúngˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ uíiꞌ˜ dseeˉ quíˉiiꞌ, jo̱guɨ dseaˋ íbˋ cajo̱ i̱ cají̱ꞌˊtu̱ caléꞌˋ catú̱ˉ mɨ˜ cangɨ́ˋ jo̱; jo̱ dsʉꞌ lana dob nɨguiiñ˜ fɨˊ ñifɨ́ˉ lɨ́ꞌˆ lɨˊ dséeˊ laco̱ꞌ guiing˜ Tiquiáꞌrˆ Fidiéeˇ e mɨrˊ uii˜ quíˉiiꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ. \v 35 Jo̱baꞌ lana dseángꞌˉ nɨtab˜ dsiˋnaaꞌ e jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ o̱ꞌguɨ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ cuǿøngˋ líˋ jníngˉ quíˉiiꞌ e ꞌneáangˋ Dseaˋ Jmáangˉ jneaa˜aaꞌ nañiˊ faꞌ e íingꞌ˜naaꞌ iihuɨ́ɨˊ o̱si e huɨ́ɨngˊ dsijéeˊ quíˉiiꞌ é, o̱si e jmángꞌˋ dseaˋ jneaa˜aaꞌ gaˋ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ é, o̱si e jaˋ ꞌgaꞌˊ lɨˊ seaˋ e quieeˇnaaꞌ é, o̱si e nijngámꞌˉbɨ dseaˋ jneaa˜aaꞌ é. Jo̱ lajaléꞌˋ e na jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ cuǿøngˋ líˋ jníngˉ e ꞌneáangˋ Dseaˋ Jmáangˉ jneaa˜aaꞌ. \v 36 Jo̱ dseángꞌˉ lajo̱b lɨ́ɨˊ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ˜ féꞌˋ lala: \q1 Jo̱ uíiꞌ˜ e lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quíiꞌˉ \q2 jo̱baꞌ contøømˉ dseáangꞌ˜ se̱e̱ˉnaaꞌ, \q1 co̱ꞌ gabˋ jmángꞌˋ dseaˋ jneaa˜aaꞌ \q2 lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la dsingɨ́ɨngˉ jaangˋ joꞌseꞌˋ i̱ tɨˊ lɨ˜ nijngángꞌˉ dseaˋ. \m Jo̱ lanab féꞌˋ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \p \v 37 Jo̱ lajalébꞌˋ e dsingɨ́ɨˉnaaꞌ lajeeˇ se̱e̱ˉnaaꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la jaˋ jmóoˋ guiáaˊ jneaa˜aaꞌ, co̱ꞌ Dseaˋ Jmáamˉbingꞌ i̱ jmɨcó̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ uíiꞌ˜ e eáangˊ ꞌneáaiñˋ jneaa˜aaꞌ. \v 38-39 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, e dseángꞌˉ lajamꞌˆ nɨta˜ dsiiˉ e jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ quɨ́ɨꞌ˜ jmɨɨ˜ e nijmɨꞌnángˋ jneaa˜aaꞌ e eáangˊ ꞌneáangˋ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ; co̱ꞌ jaˋ quɨ́ɨꞌ˜ jmɨɨ˜ jméˉ lajo̱ ꞌmóˉ, o̱ꞌguɨ jaléꞌˋ e dsingɨ́ɨngˉnaaꞌ lajeeˇ se̱e̱ˉnaaꞌ, o̱ꞌguɨ jaléngꞌˋ ángeles quiáꞌˉ Fidiéeˇ, o̱ꞌguɨ jaléꞌˋ guíˋ e íiˊ fɨˊ guiáꞌˆ güíˋ, o̱ꞌguɨ jaléꞌˋ e dsingɨ́ɨˉnaaꞌ lajeeˇ lana o̱si lɨ˜ dséˆguɨ é, o̱ꞌguɨ jaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ yʉ́ꞌˆ jmɨgüíˋ, o̱ꞌguɨ jaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ nʉ́ꞌˉ uǿˉ, o̱ꞌguɨ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ e cajméeˋ Fidiéeˇ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ. Co̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ jaˋ cuǿøngˋ faꞌ e nijméˉ e niꞌnángˋnaaꞌ e eáangˊ ꞌneáangˋ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ. Jo̱ e jo̱ nɨcajmɨtar˜ dsiˋnaaꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ. \c 9 \s1 Mɨ˜ caguíngꞌˋ Fidiéeˇ dseaˋ Israel e niꞌuíiñꞌˉ dseaˋ quiáꞌrˉ \p \v 1 Jo̱ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, e dseángꞌˉ júuˆ jábꞌˉ fáꞌˉ jnea˜ la, co̱ꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáamˉ lɨ́ɨnˊn. Jo̱guɨ e Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e quie̱ˊ nifɨˊ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e ɨˊ dsiiˉ, e jo̱baꞌ tíiˊ ni˜ e dseángꞌˉ jaˋ fáꞌˉbaa júuˆ ta˜ júuˆ. \v 2 Jo̱ dseángꞌˉ eáamˊ lɨjiuung˜ dsiiˉ jo̱guɨ dseángꞌˉ contøøngˉ e cuꞌˋ dsiiˉ jaléngꞌˋ dseaˋ góoˊo dseaˋ Israel. \v 3 Co̱ꞌ jnea˜ jɨˋguɨ cartɨˊ iin˜n e sɨꞌlɨnꞌˆn fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ e laco̱ꞌ sɨꞌnaanˉ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ e faco̱ꞌ lajo̱guɨ e nilíꞌˋi e nijmɨcó̱o̱ꞌˇo̱ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ góoˊo do e laco̱ꞌ jaˋ niꞌíñꞌˋ iihuɨ́ɨˊ uíiꞌ˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌrˉ. \v 4 Jo̱ dseaˋ sɨju̱ˇ dseaˋ Israel lɨ́ɨngˊ jaléngꞌˋ íˋ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la lɨ́ɨngˊ jnea˜ cajo̱. Jo̱ Fidiéeˇbingꞌ i̱ nɨcaguíngꞌˋ jaléngꞌˋ jneaꞌˆ e laco̱ꞌ nɨcaꞌuíingˉnaaꞌ dseángꞌˉ jó̱o̱rˊ. Jo̱ contøøngˉ calɨséngˋ Fidiéeˇ fɨˊ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ áangˊ quíˉiiꞌ e jmijnéeiñˋ jial tíiˊ jloꞌˆ lɨ́ɨiñˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e quɨ́ɨꞌr˜ jmɨɨ˜ jmóorˋ. Jo̱guɨ cajmɨrǿrˋ júuˆ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ, jo̱guɨ cacuøꞌˊbɨr cajo̱ júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌrˉ. Jo̱guɨ cajímꞌˉbɨr jial ꞌnéˉ e nijmiféiñꞌˊ do írˋ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ, jo̱guɨ cajímꞌˉbɨr cajo̱ ie˜ jo̱ e nicuǿꞌˉbreiñꞌ do lajeeˇ ngóoˊguɨjiʉ jaléꞌˋ e catɨ́ɨiñˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ júuˆ e nɨcacuøꞌˊreiñꞌ lamɨ˜ jéengˊguɨ. \v 5 Jo̱ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ, dseaˋ sɨju̱ˇ ꞌlɨɨ˜ dseaˋ cǿøngꞌ˜ quiéˉbaa lɨ́ɨiñˊ. Jo̱ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ jee˜ jo̱b cagüɨꞌɨ́ɨrˊ cajo̱ ie˜ lamɨ˜ cajárˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la e lɨ́ɨiñˊ jaangˋ dseaˋ jmɨgüíˋ. Jo̱guɨ Dseaˋ Jmáangˉ Fidiéebˇ lɨ́ɨiñˊ cajo̱ i̱ quie̱ˊ nifɨˊ quiáꞌˉ lajaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ laꞌúngˉ fɨˊ jmɨgüíˋ. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨiñˊ, jo̱baꞌ contøømˉ ꞌnéˉ e nijmiféngꞌˊnaaꞌre. Jo̱ lajo̱b ꞌnéˉ líˋ. \p \v 6 Dsʉꞌ o̱faꞌ caje̱ˊ e jaˋ cajmiti˜ Fidiéeˇ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌrˉ e cacuøꞌrˊ dseaˋ Israel; co̱ꞌ cajmiti˜bre jaléꞌˋ e júuˆ jo̱, lɨfaꞌ e jaˋ lajɨɨngˋ dseaˋ sɨju̱ˇ dseaˋ Israel dseángꞌˉ jáꞌˉ lɨ́ɨiñˊ dseaˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \v 7 Jo̱guɨ o̱ꞌ lajɨɨngˋ dseaˋ sɨju̱ˇ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham lɨ́ɨiñˊ dseángꞌˉ jó̱o̱ˊ dseaˋ do, dsʉco̱ꞌ lamɨ˜ jéengˊguɨ lalab casɨ́ꞌˉ Fidiéeˇ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham do: “Jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ dseángꞌˉ jáꞌˉ i̱ nilíingˉ sɨjú̱ꞌˆ nilɨseeiñˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jó̱o̱ꞌˋ i̱ siiˋ Isáaˊ.” \v 8 Jo̱ uíiꞌ˜ e júuˆ na, jo̱baꞌ lana cuǿøngˋ feˇeeꞌ e o̱ꞌ lajaléngꞌˋ dseaˋ sɨju̱ˇ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham dseángꞌˉ jáꞌˉ lɨ́ɨiñˊ jó̱o̱ˊ Fidiéeˇ, co̱ꞌ dseángꞌˉ o̱ꞌ lajo̱. Dsʉco̱ꞌ lají̱i̱ꞌ˜ dseaˋ i̱ seengˋ i̱ jáꞌˉ lɨ́ɨngˋ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ e cacuøꞌˊ Fidiéeˇ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham do lamɨ˜ jéengˊguɨ, lají̱i̱ꞌ˜ íˋbingꞌ i̱ dseángꞌˉ jáꞌˉ lɨ́ɨngˊ jó̱o̱ˊ Fidiéeˇ. \v 9 Dsʉco̱ꞌ e lab júuˆ e cacuøꞌˊ Fidiéeˇ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham do lamɨ˜ casɨ́ꞌrˉ lala: “Co̱o̱ˋ lajeeˇ lana, lajeeˇ ji̱i̱ˋ niꞌíˋ, nigáaˊtú̱u̱, jo̱ i̱ dseamɨ́ˋ quíiꞌˉ i̱ siiˋ Sara nilɨseengˋ jaangˋ yʉ̱ʉ̱ˋ sɨñʉʉˆ quiáꞌrˉ.” \p \v 10 Dsʉꞌ o̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ e jo̱, co̱ꞌ lajo̱b cajméerˋ cajo̱ có̱o̱ꞌ˜ i̱ dseamɨ́ˋ i̱ siiˋ Rebeca do i̱ calɨséngˋ jiuung˜ suung˜ quiáꞌˉ. Jo̱ i̱ tiquiáꞌˆ i̱ jiuung˜ íˋ, íbˋ i̱ lɨ́ɨngˊ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ quíˉiiꞌ i̱ siiˋ Isáaˊ. \v 11-13 Jo̱ nʉ́ꞌˉguɨ e nilɨseengˋ i̱ jiuung˜ dseaˋ suung˜ do, lajeeˇ e nʉ́ꞌˉguɨ e jaˋ mɨˊ cajméeiñꞌˋ do jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ e guiʉ́ˉ o̱si e jaˋ dseengˋ é, jo̱ lají̱i̱ꞌ˜ latɨˊ ie˜ jo̱b cajíngꞌˉ Fidiéeˇ lala e casɨ́ꞌrˉ i̱ Rebeca do: “I̱ jiuung˜ dseaˋ suung˜ i̱ nilɨseengˋ quíiꞌˉ nifɨˊ, íˋbingꞌ i̱ nijméˉ ta˜ quiáꞌˉ i̱ jiuung˜ i̱ nilɨseengˋ cøøngˋguɨjiʉ do.” Jo̱ røøbˋ cǿøngˋ e júuˆ na lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la féꞌˋ Fidiéeˇ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ lɨ˜ féꞌˋ lala: “Jo̱ eáangˊ cajmiꞌneáangˋ jnea˜ i̱ Jacóoˆ do, dsʉꞌ jaˋ cajméeˋe lajo̱ có̱o̱ꞌ˜ i̱ Esaú do.” Jo̱ có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ na jmɨta˜ dsiˋnaaꞌ e ꞌñiabꞌˊ Fidiéeˇ seaˋ fɨˊ quiáꞌrˉ e niguíñꞌˋ dseaˋ i̱ iiñ˜ i̱ niꞌuíingˉ dseaˋ quiáꞌrˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ iiñ˜ e nijméiñꞌˉ do, jo̱ jaˋ e lɨ́ɨˊ su nɨcajméerˋ e guiʉ́ˉ o̱si e jaˋ mɨˊ cajméerˋ lajo̱ é. \p \v 14 Jo̱ uíiꞌ˜ jaléꞌˋ e na jaˋ cuǿøngˋ líˋ feˇeeꞌ faꞌ e Fidiéeˇ jaˋ ɨ́ɨrˋ íꞌˋ røøˋ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ, ¡co̱ꞌ dseángꞌˉ o̱ꞌ lajo̱! \v 15 Co̱ꞌ lalab cajíngꞌˉ Fidiéeˇ ie˜ malɨɨ˜guɨ do, ie˜ lamɨ˜ casɨ́ꞌrˉ Moi˜ lala: “Guiúmˉbaa nijmee˜e có̱o̱ꞌ˜ lajaléngꞌˋ dseaˋ i̱ iin˜n nijmee˜e có̱o̱ꞌ˜ lajo̱, jo̱guɨ nilíbˋ fɨꞌˋ lɨ́ɨnˉn cajo̱ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ i̱ iin˜n i̱ nijmee˜e có̱o̱ꞌ˜ lajo̱.” \v 16 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ, co̱ꞌ ꞌñiabꞌˊ Fidiéeˇ i̱ fɨꞌˋ lɨ́ɨngˉ dseaˋ lɨ́ꞌˆ jialco̱ꞌ iiñ˜ e nijmérˉ có̱o̱ꞌ˜ lajaangˋ lajaangˋ dseaˋ. Co̱ꞌ jaˋ jmóorˋ jialco̱ꞌ iing˜ dseaˋ o̱ꞌguɨ jialco̱ꞌ bíˋ cuøꞌˊ yaang˜ dseaˋ cajo̱. \v 17 Jo̱ lanab lɨ́ɨˊ e júuˆ na lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la féꞌˋ fɨ˜ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ˜ sɨ́ꞌrˋ i̱ dseata˜ dseaˋ féngꞌˊ quiáꞌˉ Egipto ie˜ malɨɨ˜guɨ do, ie˜ lamɨ˜ cajíñꞌˉ lala: “Cacuǿøˉø ꞌnʉˋ e lɨnꞌˊ dseata˜ dseaˋ féngꞌˊ e laco̱ꞌ nilɨñiˊ dseaˋ fɨˊ laꞌúngˉ fɨˊ jmɨgüíˋ jial tíiˊ e ꞌgøngꞌˊ jnea˜, jo̱guɨ e nilɨñiˊ dseaˋ cajo̱ e jí̱i̱ꞌ˜ jneab˜ lɨ́ɨnˊn Fidiéeˇ quiáꞌˉ lajaléngꞌˋ dseaˋ i̱ seengˋ fɨˊ jmɨgüíˋ.” \v 18 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ, co̱ꞌ Fidiéeˇ fɨꞌˋ lɨ́ɨmˉbre jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ iiñ˜ nijmérˉ có̱o̱ꞌ˜ lajo̱, jo̱guɨ jmóoˋbɨr cajo̱ e ueꞌˋ dsíiˊ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ jaˋ iing˜ ninúˉ júuˆ quiáꞌrˉ. \p \v 19 Jo̱ uíiꞌ˜ e júuˆ na, jo̱baꞌ cuǿømˋ seaˋ líˋ jmɨngɨ́ɨꞌ˜ ꞌnʉˋ jnea˜ lala: “¿Jialɨꞌˊ cuøꞌˊ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ dseeˉ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ dseeˉ e eeˉnaaꞌ? Co̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ cuǿøngˋ líˋ jníngˉ jaléꞌˋ e iing˜ dseaˋ do e nijmérˉ.” \v 20 Jo̱ dsʉꞌ jnea˜ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉˋ, dseaˋ lɨnꞌˊ jí̱i̱ꞌ˜ dseaˋ jmɨgüíˋ, e jaˋ seaˋ fɨˊ quíiꞌˉ faꞌ e nifɨ́ꞌˆ Fidiéeˇ e˜ uiing˜ seaˋ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e jmóorˋ. Co̱faꞌ co̱o̱ˋ tuꞌˊ jaˋ fɨˊ seaˋ quiáꞌˉ faꞌ e nisɨ́ꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ cajméeˋ do: “¿Jialɨꞌˊ cajmeaanꞌˉ jnea˜ lala?” \v 21 Co̱ꞌ i̱ dseaˋ i̱ jmóoˋ tuꞌˊ do seabˋ fɨˊ quiáꞌrˉ e nijmérˉ doñiˊ eeˋ iiñ˜ có̱o̱ꞌ˜ e guóoꞌ˜ e jmáiñꞌˋ ta˜ do. Co̱ꞌ có̱o̱ꞌ˜ e guóoꞌ˜ jo̱b cuǿøngˋ líˋ jmérˉ co̱o̱ˋ tuꞌˊ e nijmeáiñꞌˋ ta˜ jí̱i̱ꞌ˜ mɨ˜ jmɨɨ˜ niingˉ o̱si e nijmérˉ co̱o̱ˋguɨ e nijmeáiñꞌˋ ta˜ laco̱o̱ˋ jmɨɨ˜ laco̱o̱ˋ jmɨɨ˜ é. \p \v 22 Jo̱ Fidiéeˇ calɨꞌiiñ˜ e nijmijnéeiñˋ jial tíiˊ ꞌgøiñꞌˊ jo̱guɨ jial e nicuǿꞌrˉ iihuɨ́ɨˊ jaléngꞌˋ dseaˋ uíiꞌ˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ dseeˉ quiáiñꞌˉ; jo̱ dsʉꞌ jaˋ mɨˊ cajméerˋ lajo̱ uíiꞌ˜ e eáangˊ jmóorˋ téꞌrˋ e féngꞌˊ dsíirˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ catɨ́ɨngˉ niꞌíngꞌˋ e iihuɨ́ɨˊ jo̱ jo̱guɨ i̱ catɨ́ɨngˉ niꞌíingˉ conguiaˊ fɨˊ lɨ˜ ꞌlɨꞌˆ. \v 23 Jo̱ Fidiéeˇ iiñ˜ e jmili˜bre cajo̱ có̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ jial tíiˊ jloꞌˆ niingˉ ꞌgøiñꞌˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e quɨ́ɨꞌr˜ jmɨɨ˜ jmóorˋ, co̱ꞌ calɨ́ˉ fɨꞌˋ lɨ́ɨiñˉ jneaa˜aaꞌ, jo̱baꞌ latɨˊ mɨ˜ uiim˜ caguiéeiñˋ jneaa˜aaꞌ guiʉ́ˉ e laco̱ꞌ nilɨse̱e̱ˉnaaꞌ có̱o̱ꞌr˜ fɨˊ lɨ˜ niingˉ ꞌgøiñꞌˊ. \v 24 Jo̱ nɨcatǿꞌˉ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ i̱ eáangˊ ꞌneáaiñˋ, e laco̱ꞌ nɨcaꞌuíingˉnaaꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ, jo̱ jaˋ eeˋ lɨ́ɨˊ si lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ Israel o̱si jaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ lajo̱ é. \v 25 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la féꞌˋ Fidiéeˇ fɨˊ ni˜ jiˋ e cajmeꞌˊ Oseas ie˜ malɨɨ˜guɨ do ie˜ lamɨ˜ caféꞌˋ Fidiéeˇ lala: \q1 Jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ mɨˊ calɨ́ɨngˊ dseaˋ quiéˉe, \q2 dsʉꞌ lana nifɨ́ɨˆɨre e dseaˋ quiéˉbaa nɨlɨ́ɨiñˊ; \q1 jo̱guɨ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ mɨˊ cajmiꞌneáanˋn lamɨ˜ jéengˊguɨ, \q2 dsʉꞌ lanaguɨ nijmiꞌneáamˋbaa jaléngꞌˋ íˋ. \p \v 26 Jo̱ fɨˊ ni˜ e jiˋ jo̱b cajo̱ féꞌˋguɨ Fidiéeˇ lala: \q1 Cartɨˊ lana jaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiéˉe, \q2 jo̱ dsʉꞌ lanaguɨ jó̱o̱ˋbaa nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ quiéˉ jnea˜, dseaˋ lɨ́ɨnˊn Fidiéeˇ i̱ seengˋ carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨ˜. \m Jo̱ lanab lɨ́ɨˊ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e cajmeꞌˊ Oseas. \p \v 27 Jo̱ lalab féꞌˋ Saíiˆ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ cuaiñ˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel: \q1 Nañiˊ faꞌ jialguɨ la fɨ́ɨngˊ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel \q2 lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la jmiguiʉˊ tóoꞌ˜ e néeˊ fɨˊ ꞌnɨꞌˋ jmɨñíꞌˆ, \q1 jo̱ dsʉꞌ jí̱i̱ꞌ˜ tú̱ˉ ꞌnɨˊ mɨ́ɨmꞌ˜bingꞌ i̱ nilíꞌˋ nileángˋ jee˜ jaléꞌˋ iihuɨ́ɨˊ e nɨjaquiéengˊ. \q1 \v 28 Co̱ꞌ joˋ huǿøˉ nidséˉguɨ e dseángꞌˉ nijmiti˜ Fidiéeˇ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ e ꞌgooˋ e nɨcaꞌɨ́ɨrˉ lamɨ˜ jéengˊguɨ quiáꞌˉ lajaangˋ lajaangˋ dseaˋ jmɨgüíˋ. \p \v 29 Jo̱ lalab caféꞌˋguɨ Saíiˆ ie˜ malɨɨ˜guɨ do cajo̱: \q1 Jo̱ faco̱ꞌ Fidiéeˇ i̱ quɨ́ɨꞌ˜ jmɨɨ˜ jméˉ doñiˊ eeˋ \q2 jaˋ caseáaiñˊ tú̱ˉ ꞌnɨˊ mɨ́ɨngꞌ˜ dseaˋ sɨju̱ˇnaaꞌ, dseaˋ Israel, \q1 jo̱baꞌ dseángꞌˉ conguiabˊ nɨcaꞌíiñˉ jneaꞌˆ jóng \q2 lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ cajméerˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ calɨséngˋ fɨˊ Sodoma có̱o̱ꞌ˜guɨ fɨˊ Gomorra. \m Jo̱ lanab féꞌˋ Saíiˆ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e cajmeꞌrˊ ie˜ malɨɨ˜guɨ do. \s1 Catɨ́ɨmˉ dseaˋ Israel júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ cajo̱ \p \v 30 Jo̱ uíiꞌ˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e júuˆ na, jo̱baꞌ nɨcuǿøngˋ líˋ feˇeeꞌ lana e nɨcaꞌímꞌˋ Fidiéeˇ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel e nɨlɨiñꞌˊ do dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e jáꞌˉ calɨ́iñꞌˉ do júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do, nañiˊ faꞌ jaˋ cajméeiñꞌˋ do quijí̱ˉ jial e niꞌíngꞌˋ Fidiéeˇ írˋ. \v 31 Jo̱ dsʉꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel i̱ eáangˊ cuøꞌˊ bíˋ yaang˜ e jmitir˜ laꞌuiing˜ jaléꞌˋ júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ e laco̱ꞌ niꞌíngꞌˋ Fidiéeˇ írˋ e lɨiñꞌˊ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ, jo̱ dsʉꞌ jaˋ calɨ́ꞌrˉ lajo̱. \v 32 Jo̱ dsʉꞌ jaˋ calɨ́ꞌrˉ lajo̱ uíiꞌ˜ e cacuøꞌˊ bíˋ yaaiñ˜ e jmitir˜ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do e laco̱ꞌ lajo̱ niꞌíngꞌˋ Fidiéeˇ írˋ e lɨ́ɨiñˊ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b cajméeˋ dseaˋ Israel, jo̱baꞌ cangongɨ́ɨmˉbre e caquiuiñꞌˆ có̱o̱ꞌ˜ e cu̱u̱˜ e quiungꞌˊ dseaˋ. \v 33 Co̱ꞌ lalab féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ˜ féꞌˋ dseaˋ do lala cuaiñ˜ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ: \q1 Niquiee˜e co̱o̱ˋ cu̱u̱˜ fɨˊ Sión, \q2 jo̱ có̱o̱ꞌ˜ e cu̱u̱˜ jo̱ seemˋ dseaˋ i̱ niquiungꞌˉ. \q1 Jo̱ dsʉꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jáꞌˉ lɨ́ɨngˋ júuˆ quiáꞌˉ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, \q2 jo̱baꞌ jaˋ nilɨgøøiñˋ có̱o̱ꞌ˜ e jo̱, \q1 co̱ꞌ Dseaˋ Jmáamˉbingꞌ lɨ́ɨngˊ lafaꞌ e cu̱u̱˜ do. \c 10 \p \v 1 Dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e labaꞌ iin˜n carˋ ngocángˋ dsiiˉ jo̱guɨ mɨ́ɨꞌ˜ɨ Fidiéeˇ, e jaléngꞌˋ dseaˋ góoˊo dseaˋ Israel nileáiñˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌrˉ. \v 2 Jo̱ jnea˜ fáꞌˆa uíiꞌ˜ quiáꞌrˉ e eáamˊ iiñ˜ nijmérˉ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Fidiéeˇ, lɨfaꞌ jaˋ jmóorˋ dseángꞌˉ laco̱ꞌ iing˜ ꞌñiaꞌˊ Fidiéeˇ e nijméˉ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ. \v 3 Dsʉco̱ꞌ i̱ dseaˋ íˋ jaˋ iiñ˜ ningáiñꞌˋ jial e íngꞌˋ Fidiéeˇ dseaˋ e lɨiñꞌˊ do dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨiñˊ, jo̱baꞌ yaam˜bre ꞌnóꞌrˊ jial e niꞌíngꞌˋ dseaˋ do írˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e la tɨɨiñˋ yaaiñ˜, jo̱ cabꞌˊ ꞌnáaiñˋ jaléꞌˋ e nɨcaguiaˊ Fidiéeˇ uiing˜ e nilíꞌˋ dseaˋ lajo̱. \v 4 Jo̱ Dseaˋ Jmáamˉbingꞌ i̱ caꞌíingˉ bíˋ quiáꞌˉ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do e laco̱ꞌ doñiˊ i̱i̱ˋ dseaˋ i̱ jáꞌˉ lɨ́ɨngˋ júuˆ quiáꞌrˉ nilíꞌrˋ e niꞌíngꞌˋ Fidiéeˇ írˋ e lɨ́ɨiñˊ jaangˋ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ. \p \v 5 Jo̱ lalab cajmeꞌˊ Moi˜ ie˜ malɨɨ˜guɨ do cuaiñ˜ quiáꞌˉ e íngꞌˋ Fidiéeˇ dseaˋ e lɨ́ɨngˊ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ laꞌeáangˊ e jmitir˜ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do, jo̱ lalab féꞌˋ e júuˆ jo̱: “Jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jmiti˜ dseángꞌˉ røøˋ contøøngˉ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e jo̱b nilɨseeiñˋ cajo̱.” \v 6 Jo̱ dsʉꞌ lalab féꞌˋguɨ cajo̱ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ cuaiñ˜ quiáꞌˉ jial niꞌíngꞌˋ Fidiéeˇ dseaˋ e lɨ́ɨngˊ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ uíiꞌ˜ e nɨjáꞌˉ calɨ́iñꞌˉ júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do, jo̱ lalab féꞌˋ e júuˆ jo̱: “Jie˜ mɨˊ ɨˊ oꞌˊ e júuˆ la: ¿I̱˜ seengˋ i̱ cuǿøngˋ nidséngꞌˉ fɨˊ ñifɨ́ˉ?” —co̱ꞌ fɨng song ɨˊ oꞌˊ lajo̱, jo̱baꞌ nɨjmooꞌˋ jóng e lafaꞌ nijgiáamˋ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ lɨ˜ guiiñ˜. \v 7 O̱si ɨˊbɨ oꞌˊ é: “¿I̱˜ seengˋ i̱ cuǿøngˋ nijgiáangˋ fɨˊ lɨ˜ neáangˊ jaléngꞌˋ ꞌlɨɨ˜?” —co̱ꞌ fɨng song ɨˊ oꞌˊ lajo̱, jo̱baꞌ nɨjmooꞌˋ jóng e lafaꞌ nijí̱bꞌˊtu̱ Dseaˋ Jmáangˉ caléꞌˋ catú̱ˉ. \v 8 Co̱ꞌ lalab féꞌˋguɨ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ: “Jo̱ quiá̱bꞌˉ seengˋ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ e júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la fóꞌˆnaꞌ jo̱guɨ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ ɨˊ óoˊnaꞌ.” Jo̱ e júuˆ nab e guiaˋnaaꞌ jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ e quiáꞌˉ jial jáꞌˉ lɨ́ɨngˋ dseaˋ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 9 Jo̱ e júuˆ jo̱b e la, e song fóꞌˋ fɨˊ quiniˇ dseaˋ e Jesús lɨ́ɨiñˊ Fíiꞌˋ jo̱guɨ jáꞌˉ lɨ́ɨnꞌˋ carˋ ngocángˋ oꞌˊ e Fidiéeˇ cajmijí̱ꞌrˊ dseaˋ do mɨ˜ cangɨ́ˋ e cajúiñꞌˉ, jo̱baꞌ nileámˉ Fidiéeˇ ꞌnʉˋ jóng jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíiꞌˉ. \v 10 Co̱ꞌ laꞌeáangˊ e jáꞌˉ lɨ́ɨˋnaaꞌ e carˋ ngocángˋ dsiˋnaaꞌ e júuˆ jo̱, jo̱baꞌ nilíꞌˋbaaꞌ e niꞌíngꞌˋ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ e lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ, jo̱guɨ nileámˉ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ cajo̱ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíˉnaaꞌ laꞌeáangˊ e féꞌˋnaaꞌ fɨˊ quiniˇ dseaˋ e Dseaˋ Jmáamˉbingꞌ i̱ lɨ́ɨngˊ Fíiˋnaaꞌ. \p \v 11 Jo̱ lalab féꞌˋguɨ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ: “Jo̱ dsʉꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jáꞌˉ lɨ́ɨngˋ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ jaˋ quɨ́ꞌˉ jmɨɨ˜ faꞌ e nilɨtúngˉ dsíirˊ e jáꞌˉ calɨ́iñˉ e júuˆ jo̱.” \v 12 Jo̱ røøbˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ, jaˋ eeˋ lɨ́ɨˊ su lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ Israel o̱si jaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ lajo̱ é, co̱ꞌ jaamˋ Fíiˋnaaꞌ Fidiéeˇ seengˋ quíˉnaaꞌ lajɨɨˉnaaꞌ, jo̱ jlobꞌˆ cuøˊ dseaˋ do mɨ˜ eeˋgo̱ mɨꞌˊ dseaˋ írˋ. \v 13 Co̱ꞌ lalab féꞌˋguɨ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ cajo̱: “Jo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ mɨꞌˊ Fidiéeˇ e nileángˉneiñꞌ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌrˉ, jo̱baꞌ lajo̱b nijméˉ dseaˋ do.” \v 14 Dsʉꞌ jaˋ cuǿøngˋ líˋ mɨꞌˊ dseaˋ Fidiéeˇ song jaˋ mɨˊ jáꞌˉ lɨ́ɨiñˋ júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do; jo̱guɨ jaˋ cuǿøngˋ faꞌ e nijáꞌˉ líingˋ dseaˋ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ song jaˋ mɨˊ canúˉguɨr e júuˆ jo̱; jo̱guɨ cajo̱ jaˋ cuǿøngˋ líˋ núrˉ e júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ do song jaˋguɨ i̱i̱ˋ seengˋ faꞌ i̱ niniꞌˉ e júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do; \v 15 jo̱guɨ jaˋ cuǿøngˋ e niniꞌˉ e júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do song jaˋ i̱i̱ˋ seengˋguɨ faꞌ i̱ nisíngˉ dseaˋ e nijmérˉ lajo̱. Jo̱ lalab féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ cuaiñ˜ quiáꞌˉ e júuˆ na: “Dsíngꞌˉ iaꞌˊ mɨ˜ güɨlíingˉ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ quie̱ˊ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ.” \v 16 Jo̱ dsʉꞌ jí̱i̱ꞌ˜ tú̱ˉ ꞌnɨˊ mɨ́ɨmꞌ˜ dseaˋ Israel i̱ jáꞌˉ lɨ́ɨngˋ e júuˆ jo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la féꞌˋ Saíiˆ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ˜ féꞌrˋ lala: “Fíiˋi, jí̱i̱ꞌ˜ tú̱ˉ ꞌnɨˊ mɨ́ɨngꞌ˜ dseaˋ i̱ jáꞌˉ nɨcalɨ́ngˉ júuˆ quíiꞌˉ e guiaˊ jneaꞌˆ.” \v 17 Jo̱ cuǿøngˋ feˇeeꞌ lana e laꞌeáangˊ e guiaˊ dseaˋ júuˆ cuaiñ˜ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ núuˋ dseaˋ e júuˆ jo̱; jo̱guɨ laꞌeáangˊ e núuˋ dseaˋ e júuˆ jo̱, jo̱baꞌ jáꞌˉ lɨ́ɨiñˋ e jo̱. \v 18 Jo̱ uíiꞌ˜ jo̱baꞌ jmɨngɨɨˉ jnea˜ lala: ¿Su jaˋ mɨˊ canúuˉ dseaˋ Israel e júuˆ cuaiñ˜ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ do? Móꞌˆ dseángꞌˉ nɨcanúuˉbiñꞌ. Jo̱ e jábꞌˉ e jo̱, co̱ꞌ dseángꞌˉ lajo̱b nɨcalɨ́ˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ˜ féꞌˋ lala: \q1 Jo̱ fɨˊ latøøngˉ jmɨgüíbˋ nɨcanúuˉ dseaˋ júuˆ quiáꞌˉ i̱ dseaˋ i̱ guiaˊ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, \q1 jo̱guɨ fɨˊ dseángꞌˉ tɨˊ lɨ˜ huí̱i̱ˆ eáangˊ fɨˊ ni˜ guóoꞌ˜ uǿˉ nɨcanʉ́ꞌˋ júuˆ quiáꞌrˉ cajo̱. \m \v 19 Jo̱ calébꞌˋ catú̱ˉ jmɨngɨɨˉ jnea˜: ¿Su jaˋ mɨˊ cangámꞌˋbɨ dseaˋ Israel jaléꞌˋ e júuˆ jo̱? Móꞌˆ dseángꞌˉ nɨcangámꞌˋbre, co̱ꞌ lalab cajmeꞌˊ Moi˜ ie˜ malɨɨ˜guɨ do e féꞌˋ Fidiéeˇ: \q1 Jnea˜ Fidiéeˇ nijmee˜e e jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel niꞌuíiñˉ dseaˋ quiéˉe, \q1 jo̱ lajo̱baꞌ nilíˋ dsihuɨ́ɨngˊ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel quiáꞌˉ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ. \q1 Jo̱guɨ nijmee˜e cajo̱ e nilɨguíingˉ dseaˋ Israel quiáꞌˉ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ i̱ jaˋ ꞌgooˋ ngángꞌˋ do. \m \v 20 Jo̱ eáamˊ lahuɨ́ɨngˊ féꞌˋ Saíiˆ e júuˆ la lɨ˜ féꞌˋ Fidiéeˇ lala: \q1 Jo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ caꞌnangꞌˆ jnea˜, cadsémꞌˋbre jnea˜. \q1 Jo̱guɨ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ cajmɨngɨ́ɨngˋ jnea˜, \q2 cajmijnéemˋ ꞌñiáꞌˋa jee˜ jaléngꞌˋ íˋ. \m \v 21 Jo̱ dsʉꞌ lalab cajmeꞌˊguɨ Saíiˆ e féꞌˋ Fidiéeˇ cuaiñ˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel: “Contøømˉ caníiꞌ˜i guóoˋo e jmɨcó̱o̱ꞌ˜o̱ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ saangˋ óoˊnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜ jo̱guɨ dseaˋ i̱ jaˋ iing˜ jméˉ nʉ́ʉꞌ˜ júuˆ quiéˉe.” \c 11 \s1 Mɨ˜ caguíngꞌˋ Fidiéeˇ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel \p \v 1 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ lana jmɨngɨɨˉ jnea˜ lala: ¿Su Fidiéeˇ nɨcatiúumˉbre jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ dseaˋ Israel? ¡U̱˜, dseángꞌˉ o̱ꞌ lajo̱! Co̱ꞌ té̱e̱ˊ óoˊnaꞌ e dseaˋ Israel lɨ́ɨngˊ jnea˜ cajo̱, jo̱ dseaˋ sɨju̱ˇ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham lɨ́ɨnˊn, jo̱guɨ jee˜ ꞌléꞌˋ quiáꞌˉ Mim˜ iuunˉ cajo̱. \v 2 Jo̱ Fidiéeˇ, lají̱i̱ꞌ˜ latɨˊ mɨ˜ uiim˜, caguíñꞌˋ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel e laco̱ꞌ niꞌuíiñꞌˉ do dseaˋ quiáꞌrˉ, jo̱guɨ cartɨˊ lana jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ ya̱ꞌˊ jaˋ mɨˊ catiúungˉneiñꞌ do cajo̱. Co̱ꞌ líꞌˆ dsiiˉ e guiʉ́bˉ ñíˆ ꞌnʉ́ꞌˋ lají̱i̱ꞌ˜ e cajíngꞌˉ Líiˆ, jaangˋ i̱ caféꞌˋ cuaiñ˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ ie˜ malɨɨ˜guɨ do, ie˜ lamɨ˜ caféiñꞌˊ Fidiéeˇ e caꞌnɨ́ɨiñˋ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel lala: \v 3 “Fíiˋi, nɨcajngamꞌˊ dseaˋ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ féꞌˋ cuaiñ˜ quíiꞌˉ, jo̱guɨ nɨcajgiéemˉbre jaléꞌˋ nifeꞌˋ quíiꞌˉ lɨ˜ jmiféngꞌˊ dseaˋ ꞌnʉˋ; jo̱ lají̱i̱ꞌ˜ jneab˜ dseaˋ quíiꞌˉ i̱ jaˋ mɨˊ cajngangꞌˊ dseaˋ, jo̱ dsʉꞌ lajo̱b iiñ˜ nijmérˉ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜ cajo̱.” \v 4 Jo̱ dsʉꞌ lalab cañíiˋ Fidiéeˇ quiáꞌˉ i̱ Líiˆ do jo̱ casɨ́ꞌˉreiñꞌ do lala: “Líiˆ, dsʉꞌ o̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ ꞌnʉˋ dseaˋ quiéˉe i̱ seengˋguɨ lana, co̱ꞌ seemˋbɨ guiéˉ milguɨ dseaˋ quiéˉe i̱ jaˋ mɨˊ casíꞌˋ uǿˉ jni˜ e jmiféiñꞌˊ i̱ diée˜ dseacu̱u̱˜ i̱ siiˋ Baal.” \v 5 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ lana cajo̱, co̱ꞌ seemˋbɨ tú̱ˉ ꞌnɨˊ mɨ́ɨngꞌ˜ dseaˋ Israel i̱ nɨcaguíngꞌˋ Fidiéeˇ e laco̱ꞌ nilíiñꞌˉ do dseaˋ quiáꞌrˉ. Jo̱ nɨcalɨ́ˉ lajo̱ uíiꞌ˜ e eáangˊ ꞌneáangˋ Fidiéeˇ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ. \v 6 Jo̱ Fidiéeˇ nɨcaguíngꞌˋneiñꞌ do uíiꞌ˜ e eáangˊ ꞌneáamˋbreiñꞌ jo̱ o̱ꞌ uíiꞌ˜ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e nɨcajméeiñꞌˋ do. Co̱ꞌ faco̱ꞌ nɨcaguíngꞌˋ Fidiéeˇ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ do laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e nɨcajméeiñꞌˋ do, jo̱baꞌ cuǿøngˋ feˇeeꞌ jóng e e eáangˊ ꞌneáangˋ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ do joˋ cuøˊguɨr lɨ́ꞌˆ táꞌˉ cuørˊ e iáangˋ dsíirˊ jóng. \p \v 7 Jo̱ lalab lɨ́ɨˊ, jaˋ calɨ́ꞌˉ dseaˋ Israel e niꞌuíiñˉ dseaˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ jí̱i̱ꞌ˜ e ꞌnóꞌrˊ. Jo̱ dsʉꞌ i̱ dseaˋ i̱ caguíngꞌˋ Fidiéeˇ ꞌñiaꞌrˊ do, calɨ́bꞌˉ íˋ e caꞌuíiñˉ dseaˋ quiáꞌˉ dseaˋ do. Jo̱ dsʉꞌ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ caguiaangˉguɨ do calɨꞌuebꞌˋ moguir˜, co̱ꞌ jaˋ iiñ˜ faꞌ canúurˉ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \v 8 Jo̱ calɨ́ˉ lajo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ˜ féꞌˋ lala: “Jo̱ Fidiéeˇ cajméerˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel e ueꞌˋ moguiñꞌ˜ e laco̱ꞌ jaˋ ningáiñꞌˋ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ, jo̱guɨ cajméeˋbre jminiñꞌ˜ cajo̱ e lafaꞌ jaˋ cuǿøngˋ nijǿøiñˉ jo̱guɨ loguaiñꞌ˜ cajo̱ e lafaꞌ jaˋ cuǿøngˋ ninúiñꞌˉ.” Jo̱ lanab lɨ́ɨngˊ i̱ dseaˋ íˋ cartɨˊ lana. \v 9 Co̱ꞌ lalab féꞌˋguɨ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e cajíngꞌˉ dseata˜ dseaˋ féngꞌˊ Davíꞌˆ: \q1 Mɨ́ɨꞌ˜ɨ ꞌnʉˋ, Fidiéeˇ, e lajeeˇ e seángꞌˋ rúngꞌˋ dseaˋ góoˊo dseaˋ Israel e gøꞌrˊ ir˜ co̱lɨɨng˜ jí̱i̱ꞌ˜ laco̱ꞌ quɨ́ꞌˉ tɨ́ɨiñˋ, \q1 jo̱ lajeeˇ jo̱, lajeeˇ jí̱i̱ꞌ˜ e jaˋ líꞌˆbre, \q2 mɨɨˉ e niꞌuíingˉ gaˋ quiáꞌrˉ e laco̱ꞌ nitéiñꞌˋ fɨˊ ni˜ dseeˉ, \q2 jo̱ lajo̱baꞌ niꞌíñꞌˋ iihuɨ́ɨˊ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ. \q1 \v 10 Jo̱guɨ mɨ́ɨꞌ˜ɨ ꞌnʉˋ cajo̱, Fidiéeˇ, e lafaꞌ güɨjnɨ́ɨbˆ jminir˜ e laco̱ꞌ jaˋ cuǿøngˋ nijǿørˉ \q2 jo̱guɨ e lafaꞌ nijúmꞌˉ mocóoꞌr˜ conguiaˊ. \s1 Mɨ˜ caleáangˋ Fidiéeˇ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáiñꞌˉ \p \v 11 Jo̱ lana nijmɨngɨɨˇtú̱u̱ caléꞌˋ catú̱ˉ: Jo̱ mɨ˜ caquiungꞌˆ dseaˋ Israel, ¿su dseángꞌˉ conguiabˊ caꞌnaaiñˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ? U̱˜, dseángꞌˉ o̱ꞌ lajo̱. Jo̱ dsʉꞌ mɨ˜ cajméeˋ dseaˋ Israel saangˋ dsíirˊ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ, jo̱ e jo̱ calɨꞌíingˉ ta˜ e laco̱ꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel nitɨ́iñˉ e nileángˉ Fidiéeˇ írˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáiñꞌˉ. Jo̱ lajo̱baꞌ eáamˊ nilíˋ dsihuɨ́ɨngˊ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel quiáꞌˉ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ uíiꞌ˜ e lajo̱ nɨcajméeˋ Fidiéeˇ có̱o̱iñꞌ˜ do. \v 12 Jo̱ co̱ꞌ saamˋ dsíiˊ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel cajméerˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ dseebˉ caꞌéerˋ. Jo̱ dsʉꞌ e jo̱ eáamˊ calɨꞌíingˆ ta˜ e laco̱ꞌ caꞌuíingˉ guiʉ́ˉ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ. Jo̱ nañiˊ faꞌ jaˋ calɨ́ꞌˉ dseaˋ Israel e caꞌíngꞌˋ Fidiéeˇ írˋ, dsʉꞌ eáamˊ guiʉ́ˉ nɨcaꞌuíingˉ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ cuǿøngˋ líˋ feˇeeꞌ jóng e eáangˊguɨ guiʉ́ˉ niꞌuíingˉ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel ie˜ lamɨ˜ nijáꞌˉ líingˋ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \p \v 13 Jo̱ dsʉꞌ seaˋbɨ júuˆ e ꞌnéˉ fɨ́ɨˆɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ jaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ Israel. Jo̱ Fidiéeˇbingꞌ i̱ nɨcasíingˋ jnea˜ e laco̱ꞌ niguiaaˉ júuˆ quiáꞌrˉ jee˜ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ. Jo̱ jnea˜ eáamˊ jmɨꞌgooˋ e ta˜ e nɨcangɨ́ɨnˋn quiáꞌˉ dseaˋ do. \v 14 Jo̱ uíiꞌ˜ e jmóoˋo lajo̱ có̱o̱ꞌ˜ ta˜ quiéˉe, jo̱baꞌ jnea˜ iin˜n e faco̱ꞌ lajo̱guɨ nilíꞌˋi e niꞌíngꞌˋ jaléngꞌˋ dseaˋ góoˊo dseaˋ Israel e nileáiñˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌrˉ. \v 15 Jo̱ uíiꞌ˜ e nɨcaꞌnáamˋ ꞌñiaꞌˊ Fidiéeˇ e seeiñˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ Israel, jo̱baꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ caguiaangˉguɨ nɨcalɨ́ꞌˉbre e nɨseeiñˋ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ. Jo̱ dsʉꞌ mɨ˜ niꞌíngꞌˋtu̱ Fidiéeˇ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel, e jo̱ lɨ́ɨˊ lafaꞌ mɨ˜ jí̱ꞌˊtu̱ jaangˋ ꞌlɨɨ˜. \v 16 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ e júuˆ na lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la lɨ́ɨˊ mɨ˜ jmóoˋ dseaˋ iñíꞌˆ; co̱ꞌ song laꞌuii˜ e iñíꞌˆ e nijméˉ dseaˋ do quiáꞌˉ e nicuǿꞌrˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ lajalébꞌˋ e ca̱˜ caguieeˉguɨ do güeamꞌˆ cajo̱. Jo̱guɨ song jmóˆ quiáꞌˉ co̱o̱ˋ ꞌmaˋ catɨ́ɨngˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ güeamꞌˆ cajo̱ e guoꞌˋ quiáꞌˉ e ꞌmaˋ do. \p \v 17 Jo̱ cuǿøngˋ feˇeeꞌ e i̱ lɨɨng˜ dseaˋ Israel lɨ́ɨiñˊ lafaꞌ guoꞌˋ ꞌmaˋ ofɨɨˋ e cajníˋ dseaˋ jo̱ dsʉꞌ cahuɨ̱́bꞌˋ e guoꞌˋ jo̱. Jo̱ eáangˆ quiáꞌˉ e guoꞌˋ e cahuɨ̱́ꞌˋ do, fɨˊ jo̱b caje̱ˊ e guoꞌˋ ꞌmaˋ ofɨɨˋ e iáangˋ ꞌñiaꞌˊ fɨˊ jee˜ móꞌˋ. Jo̱ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ jaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ Israel, ꞌnʉ́ꞌˋbingꞌ i̱ lɨ́ɨngˊ lafaꞌ e guoꞌˋ e ꞌmaˋ ofɨɨˋ jo̱. \v 18 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨngˊnaꞌ, jo̱baꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ jie˜ mɨˊ ɨˊ óoˊnaꞌ e niingˉguɨꞌ laco̱ꞌguɨ e guoꞌˋ ꞌmaˋ e nɨcahuɨ̱́ꞌˋ do, co̱ꞌ song ɨˊ óoˊnaꞌ lajo̱, jo̱baꞌ ꞌnéˉ e jmiguiéngꞌˊ óoˊnaꞌ e o̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ i̱ se̱ꞌˊ e jmóˆ quiáꞌˉ e ꞌmaˋ do, co̱ꞌ laꞌeáangˊ e jmóˆ dobaꞌ e jí̱ꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ lafaꞌ guoꞌˋ ꞌmaˋ ofɨɨˋ e caꞌiáangˋ ꞌñiaꞌˊ fɨˊ jee˜ móꞌˋ. \p \v 19 Jo̱ dsʉꞌ jangámˉ niꞌɨ́ˆ oꞌˊ jo̱ nifoꞌˆ lala: “Cahuɨ̱́bꞌˋ e guoꞌˋ quiáꞌˉ e ꞌmaˋ do e laco̱ꞌ nija̱ˋ jnea˜ é̱e̱ˆ quiáꞌˉ e lɨ˜ cahuɨ̱́ꞌˋ do.” \v 20 Jo̱ e jábꞌˉ, lajo̱b calɨ́ˉ, dsʉꞌ cahuɨ̱́bꞌˋ jaléꞌˋ e guoꞌˋ jo̱ uíiꞌ˜ e jaˋ jáꞌˉ calɨ́ngˉ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. Jo̱ dsʉꞌ ꞌnʉˋ, dseaˋ jaˋ lɨnꞌˊ dseaˋ Israel, lafaꞌ casémꞌˉbaꞌ e fɨˊ dseꞌˋ e ꞌmaˋ jo̱ uíiꞌ˜ e jáꞌˉ calɨ́nꞌˉ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b calɨ́nꞌˉ, jo̱baꞌ jaˋ ꞌnéˉ e jmɨjløngꞌˆ uøꞌˊ uíiꞌ˜ quiáꞌˉ e jo̱, co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌnéˉ e ñiing˜ oꞌˊ. \v 21 Jo̱ co̱ꞌ jaˋ cajméeˋ Fidiéeˇ féngꞌˊ dsíirˊ có̱o̱ꞌ˜ e guoꞌˋ ꞌmaˋ e guita˜ cajníˋ dseaˋ jo̱baꞌ caquiʉꞌˊbre, jo̱ co̱ꞌ lajo̱b cajméeˋguɨr có̱o̱ꞌ˜ e guoꞌˋ jo̱, jo̱baꞌ dseáamꞌ˜ e nijmérˉ lajo̱ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉˋ cajo̱. \v 22 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ ne˜naaꞌ jial tíiˊ e guiúngˉ Fidiéeˇ lɨfaꞌ ɨ́ɨˋbre íꞌˋ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ mɨ˜ eeˋgo̱ jmóoˋ dseaˋ e jaˋ dseengˋ. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨiñˊ, jo̱baꞌ iihuɨ́ɨbˊ cacuøꞌrˊ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ cajméeˋ saangˋ dsíiˊ có̱o̱ꞌr˜. Jo̱ dsʉꞌ eáamˊ guiúiñˉ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ jaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ Israel, lɨfaꞌ ꞌnéˉ e seengˋnaꞌ e contøøngˉ jáꞌˉ lɨ́ɨngˋnaꞌ júuˆ quiáꞌˉbre. Jo̱ dsʉꞌ song jaˋ jmooˋnaꞌ lajo̱, jo̱baꞌ dseáamꞌ˜ jóng e lafaꞌ nihuíngꞌˋnaꞌ e fɨˊ dseꞌˋ e ꞌmaˋ jo̱. \v 23 Jo̱ song jáꞌˉ nilíingˋ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ jo̱guɨ e niquɨ́ꞌˉ jíngꞌˋtu̱ yaaiñ˜ fɨˊ quiniˇ dseaˋ do, jo̱baꞌ calébꞌˋ catú̱ˉ niꞌuíingˉtu̱r lafaꞌ guoꞌˋ quiáꞌˉ e ꞌmaˋ e lɨ˜ cahuɨ́iñꞌˋ do. Co̱ꞌ quɨ́ɨbꞌ˜ Fidiéeˇ jmɨɨ˜ e nijméˉtu̱r e niséngꞌˉtu̱r e guoꞌˋ quiáꞌˉ e ꞌmaˋ e caquiʉꞌrˊ do. \v 24 Jo̱ co̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ jaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ Israel, lafaꞌ cahuɨ́ngꞌˋnaꞌ fɨˊ co̱o̱ˋ ꞌmaˋ ofɨɨˋ e caꞌiáangˋ ꞌñiaꞌˊ fɨˊ jee˜ móꞌˋ, jo̱ lafaꞌ caséngꞌˉnaꞌ fɨˊ co̱o̱ˋ ꞌmaˋ ofɨɨˋ e guita˜ cajníˋ dseaˋ nañiˊ faꞌ jaˋ jmóoˋre dseaˋ lajo̱, dsʉꞌ lajo̱b calɨ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ; jo̱ co̱ꞌ lajo̱b calɨ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ, jo̱baꞌ eáangˊguɨb jaˋ huɨ́ɨngˊ e lafaꞌ niséngꞌˋtu̱ Fidiéeˇ e guoꞌˋ e nɨcaquiʉꞌrˊ do quiáꞌˉ e ꞌmaˋ e guita˜ cajníˋ dseaˋ. Jo̱ jaléꞌˋ e guoꞌˋ jo̱, íbˋ lafaꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel, jo̱ ie˜ mɨ˜ nilíˋ lajo̱, jo̱baꞌ nisémꞌˋtu̱ caléꞌˋ catú̱ˉ e guoꞌˋ quiáꞌˉ dseángꞌˉ e ꞌmaˋ e guita˜ cajníˋ dseaˋ. \s1 Nileámˋ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌrˉ mɨ˜ nitɨ́ˉ e íꞌˋ jo̱ \p \v 25 Dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, iim˜baa e ñíˆnaꞌ e júuˆ la quiáꞌˉ Fidiéeˇ e jaˋ mɨˊ cajmijnéeiñˋ lamɨ˜ jéengˊguɨ e laco̱ꞌ lajo̱ jaˋ nijmɨjløngꞌˆ yaang˜naꞌ e tɨɨngˋnaꞌ eáangˊ. Jo̱ e lab e júuˆ jo̱, e i̱ lɨɨng˜ dseaˋ Israel eáamˊ nɨcajméerˋ laaiñˋ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱ dsʉꞌ calɨ́ˉ lajo̱ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ niꞌiéꞌˋ jiéꞌˋ jí̱i̱ꞌ˜ sɨꞌíˆ ꞌnéˉ tɨ́ˉ i̱ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel i̱ nijáꞌˉ líingˋ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \v 26 Jo̱ mɨ˜ ningɨ́ˋ e nidsijéeˊ jaléꞌˋ e jo̱ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel, jo̱guɨbaꞌ nileángˋ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌrˉ. Jo̱ e na lɨ́ɨˊ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ˜ féꞌrˋ lala: \q1 Jo̱ fɨˊ Sión lɨ˜ nijáaˊ i̱ dseaˋ i̱ nileángˉ dseaˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáiñꞌˉ. \q1 Jo̱ íbˋ i̱ nijé̱ꞌˋ jaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ sɨju̱ˇ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Jacóoˆ. \q1 \v 27 Jo̱ e nab e júuˆ e nijmɨrøøˉ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ íˋ \q2 mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ e niꞌíin˜n jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌrˉ. \m Jo̱ lanab jí̱i̱ꞌ˜ lɨ́ɨˊ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \p \v 28 Jo̱ latɨˊ jmɨɨ˜ na, i̱ fɨ́ɨmˊ dseaˋ Israel ꞌníꞌˋ níimˉbre Fidiéeˇ, co̱ꞌ jaˋ mɨˊ caꞌíñꞌˋ júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do e quiáꞌˉ jial laangˋ dseaˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌrˉ. Jo̱ lɨ́ɨˊ lajo̱ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ cuǿøngˋ nijáꞌˉ líingˋnaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, ꞌnʉ́ꞌˋ dseaˋ jaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ Israel. Jo̱ dsʉꞌ mɨˊ ꞌnooˋbɨ ꞌneáangˋ Fidiéeˇ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel dsʉꞌ uíiꞌ˜ e caguíñꞌˋ jaléngꞌˋ dseaˋ áangˊ quiáiñꞌˉ do jo̱guɨ e cajméerˋ júuˆ tɨguaˇ có̱o̱iñꞌ˜ do cajo̱. \v 29 Co̱ꞌ jaléꞌˋ e cuøꞌˊ Fidiéeˇ lɨ́ꞌˆ doñiˊ i̱i̱ˋ dseaˋ joˋ quɨ́ꞌˉ jmɨɨ˜ faꞌ e niguíˉtu̱r caléꞌˋ catú̱ˉ, o̱ꞌguɨ faꞌ e nitiúungˉtu̱r jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ nɨcatǿꞌrˉ i̱ nɨlɨ́ɨngˊ dseaˋ quiáꞌrˉ. \v 30 Jo̱ lamɨ˜ jéengˊguɨ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ jaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ Israel, eáamˊ cajmeeˉnaꞌ e saangˋ óoˊnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ. Jo̱ dsʉꞌ lanaguɨ, uíiꞌ˜ e lajo̱b nɨcajméeˋ cajo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel, jo̱baꞌ Fidiéeˇ lana nɨfɨꞌˋ lɨ́ɨiñˉ ꞌnʉ́ꞌˋ. \v 31 Jo̱ lajo̱b nicajméeˋ dseaˋ Israel có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ lana, jo̱ dsʉꞌ calɨ́ˉ lajo̱ cajo̱ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ lana nilíˋ fɨꞌˋ lɨ́ɨngˉ Fidiéeˇ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ jaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ Israel, jo̱guɨ calɨ́ˉ lajo̱ cajo̱ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ lajo̱ nilíˋ fɨꞌˋ lɨ́ɨngˉ Fidiéeˇ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ Israel do. \v 32 Jo̱ lajɨɨmˋ dseaˋ jmɨgüíˋ nɨcajméerˋ saangˋ dsíirˊ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, co̱ꞌ lajo̱b sɨꞌíˆ quiáꞌˉ dseaˋ do. Jo̱ calɨ́ˉ lajo̱ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ mɨ˜ nilɨcøøngˋguɨ, nilíˋ fɨꞌˋ lɨ́ɨngˉ Fidiéeˇ lajaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ. \q1 \v 33 Jo̱ dseángꞌˉ jaˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ jial tíiˊ e guiúngˉ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ lajaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ, \q1 jo̱guɨ lajo̱b cajo̱ jaˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ jial tíiˊ e tɨɨiñˋ ngáiñꞌˋ. \q1 Jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ jmɨgüíˋ quɨ́ɨꞌr˜ jmɨɨ˜ faꞌ e ningáiñꞌˋ jial laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ e ɨˊ dsíiˊ dseaˋ do có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e nijmérˉ, jo̱guɨ jial e nijmérˉ lajaléꞌˋ e jo̱. \m \v 34 Co̱ꞌ lalab féꞌˋ Fidiéeˇ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ: \q1 Jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ jmɨgüíˋ quɨ́ɨꞌr˜ jmɨɨ˜ faꞌ e nilɨñirˊ jialco̱ꞌ ɨˊ dsíiˊ Fidiéeˇ \q1 o̱ꞌguɨ cajo̱ faꞌ e nijíñꞌˉ e˜ jaléꞌˋ e ꞌnéˉ nijméˉ dseaˋ do. \q1 \v 35 Jo̱guɨ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ jmɨgüíˋ jaˋ eeˋ mɨˊ cacuøꞌrˊ Fidiéeˇ jéengˊguɨ \q1 e laco̱ꞌ dseaˋ do nijmérˉ quɨꞌˊ táaˊ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ jmɨgüíˋ. \m Jo̱ lanab lɨ́ɨˊ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e tó̱o̱ˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ. \p \v 36 Dsʉco̱ꞌ lajalébꞌˋ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ Fidiéeˇbingꞌ i̱ cajméeˋ, jo̱guɨ laꞌeáangˊ íˋbre e seaˋ jaléꞌˋ e jo̱, jo̱guɨ e quiáꞌˉbɨr lɨ́ɨˊ lajaléꞌˋ e jo̱ cajo̱. ¡Jo̱baꞌ carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨb˜ ꞌnéˉ e nijmiféngꞌˊnaaꞌ Fidiéeˇ! \p Jo̱ lajo̱b ꞌnéˉ nilɨti˜. \c 12 \s1 Jáangꞌ˜ yaang˜naꞌ fɨˊ jaguóˋ Fidiéeˇ lafaꞌ co̱o̱ˋ feáꞌˉ \p \v 1 Dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, uíiꞌ˜ e eáangˊ fɨꞌˋ lɨ́ɨngˉ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ, jo̱baꞌ mɨ́ɨꞌ˜ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ jmɨꞌeeˇ e nijáangꞌ˜ yaang˜naꞌ fɨˊ jaguórˋ e lɨ́ɨngˊnaꞌ lafaꞌ co̱o̱ˋ feáꞌˉ e jí̱ꞌˋ, jo̱guɨ e güeangꞌˆnaꞌ e lɨ́ɨngˊnaꞌ dseángꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ e quiáꞌˉbre, jo̱guɨ e jloꞌˆ nitɨ́ˉ dsíirˊ cajo̱; co̱ꞌ e nab feáꞌˉ e ꞌnéˉ nijí̱i̱ꞌ˜naꞌ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ e laco̱ꞌ nijmiféngꞌˊnaaꞌre. \v 2 Jo̱guɨ jie˜ mɨˊ síngꞌˋ yaang˜naꞌ e fɨˊ jaˋ dseengˋ lɨ˜ ngɨˊ dseaˋ jmɨgüíˋ i̱ seengˋ jmɨɨ˜ na, co̱ꞌ jaˋ ꞌnéˉ jméeˉnaꞌ lajo̱. Co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌnéˉ e nicuǿꞌˉ fɨˊ yaang˜naꞌ e nilɨsɨ́ɨngˉ jialco̱ꞌ ɨˊ óoˊnaꞌ, jo̱ lajo̱baꞌ nilɨsɨ́ɨngˉ jialco̱ꞌ eeˉnaꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la, jo̱guɨ cajo̱ e quɨ́ɨꞌ˜naꞌ jmɨɨ˜ e nilɨñíˆnaꞌ e˜ e iing˜ Fidiéeˇ e nijméeˆnaꞌ lɨ́ꞌˆ lajaléꞌˋ e guiʉ́ˉ jo̱guɨ e jloꞌˆ e tɨˊ dsíiˊ dseaˋ do jo̱guɨ cajo̱ e røøˋ e jaˋ cǿøngˋ có̱o̱ꞌ˜. \p \v 3 Jo̱ Fidiéeˇ nɨcacuøꞌrˊ jnea˜ co̱o̱ˋ ta˜ uíiꞌ˜ e lajo̱ calɨꞌiáangˋ dsíirˊ cajméerˋ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b cajméeˋguɨr, jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ ꞌnʉ́ꞌˋ ꞌnéˉ niꞌɨ́ˆ áaˊnaꞌ e niingˉguɨ eáangˊ laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨngˉ niꞌɨ́ˆ áaˊnaꞌ cuaiñ˜ quíiˉnaꞌ. Co̱ꞌ ꞌnéˉ e niꞌɨ́ˆ áaˊnaꞌ jí̱i̱ꞌ˜ laco̱ꞌ catɨ́ɨmˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ tíiˊ e cangɨ́ɨngˋnaꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e jáꞌˉ lɨ́ɨngˋnaꞌ júuˆ quiáꞌrˉ. \v 4 Dsʉco̱ꞌ lajaangˋ lajaangˋ jneaa˜aaꞌ seabˋ jminiˇnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜guɨ loguáˆnaaꞌ jo̱guɨ e jiéꞌˋguɨ cajo̱, jo̱ laco̱o̱ˋ e jo̱ quíˉiiꞌ jmaquíimˊ ta˜ íingˆ laco̱o̱ˋ. \v 5 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ jneaa˜aaꞌ cajo̱, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱ꞌ nañiˊ faꞌ fɨ́ɨmˊbaaꞌ eáangˊ, dsʉꞌ lafaꞌ jaamˋ dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ i̱ jáꞌˉ lɨ́ɨngˋ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. Jo̱ jaˋ eeˋ lɨ́ɨˊ lɨ˜ lɨ́ɨˊnaaꞌ jmaquíingˊ lajaangˋ lajaangˋnaaꞌ, dsʉꞌ lafaꞌ jaamˋ dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ lajaléngꞌˋnaaꞌ. \p \v 6 Jo̱ e cuøꞌˊ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ e iáangˋ dsíirˊ jmaquíimˊ nɨcangɨ́ɨngˋnaaꞌ lajaangˋ lajaangˋnaaꞌ. Jo̱baꞌ song nɨcacuøꞌrˊ jneaa˜aaꞌ e tɨɨˉnaaꞌ guiaˋnaaꞌ júuˆ quiáꞌrˉ fɨˊ quiniˇ dseaˋ jiéngꞌˋ, jo̱baꞌ lajo̱b ꞌnéˉ jmóˆooꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ tíiˊ e nɨcangɨ́ɨngˋnaꞌ e jáꞌˉ lɨ́ɨˋnaaꞌ júuˆ quiáꞌrˉ. \v 7 Jo̱guɨ song nɨcacuøꞌrˊ jneaa˜aaꞌ e nijméˆnaaꞌ ta˜ e nijmɨcó̱o̱ꞌ˜naaꞌ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, jo̱baꞌ lajo̱b ꞌnéˉ jmóˆooꞌ. Jo̱guɨ song nɨcangɨ́ɨngˋnaaꞌ quiáꞌrˉ e tɨɨˉnaaꞌ e niꞌéꞌˆnaaꞌ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ lajo̱b ꞌnéˉ jmóˆooꞌ jóng. \v 8 Jo̱guɨ song nɨcangɨ́ɨngˋnaaꞌ quiáꞌrˉ e tɨɨˉnaaꞌ e nicuǿꞌˆnaaꞌ bíˋ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, jo̱baꞌ lajo̱b ꞌnéˉ jmóˆooꞌ. Jo̱guɨ song nɨcangɨ́ɨngˋnaaꞌ quiáꞌrˉ e nijmɨcó̱o̱ꞌ˜naaꞌ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e seaˋ quíˉnaaꞌ, jo̱baꞌ lajo̱b ꞌnéˉ jmóˆooꞌ e ngocángˋ dsiˋnaaꞌ. Jo̱guɨ song nɨcangɨ́ɨngˋnaaꞌ quiáꞌrˉ e ooˉnaaꞌ co̱o̱ˋ ta˜, jo̱baꞌ eáamˊ ꞌnéˉ e ñiing˜ dsiˋnaaꞌ e nijmóˆnaaꞌ e ta˜ jo̱. Jo̱guɨ song nɨcangɨ́ɨngˋnaaꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e nijmɨcó̱o̱ꞌ˜naaꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ i̱ li˜ ꞌnéˉ quiáꞌˉ lajo̱, jo̱baꞌ lajo̱b ꞌnéˉ jmóˆooꞌ e iáangˋ dsiˋnaaꞌ. \s1 Jial ꞌnéˉ seengˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ \p \v 9 Jo̱ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, dseángꞌˉ e ngocángˋ óoˊbaꞌ ꞌnéˉ nijmiꞌneáangˋnaꞌ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ, jo̱ o̱ꞌ lɨ́ꞌˆ júuˆ e fóꞌˋnaꞌ e jmooˋnaꞌ lajo̱. Jo̱guɨ ꞌnéˉ e ꞌníꞌˋ máamˊbaꞌ jaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ, co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ dseángꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ e guiʉ́ˉbaꞌ ꞌnéˉ nijméeˆnaꞌ. \v 10 Jo̱guɨ jmiꞌneáangˋnaꞌ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ catɨ́ɨngˉ e jmóoˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ nijmɨꞌgooˋ rúngꞌˋnaꞌ cajo̱. \p \v 11 Jo̱ jaˋ ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ fɨ́ngꞌˉnaꞌ, co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌnéˉ e nicuǿꞌˆ bíˋ yaang˜naꞌ e nijméeˆnaꞌ jaléꞌˋ ta˜ e nɨcangɨ́ɨngˋnaꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \p \v 12 Jo̱ e iáangˋ óoˊbaꞌ ꞌnéˉ seengˋnaꞌ laꞌeáangˊ e dseángꞌˉ nɨtab˜ óoˊnaꞌ e nilɨseemˋbaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ fɨˊ ñifɨ́ˉ quiáꞌrˉ mɨ˜ nitɨ́ˉ e íꞌˋ jo̱. Jo̱guɨ ꞌnéˉ e jméeˆnaꞌ féngꞌˊ óoˊbaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ fɨꞌíˆ dsíiˊ e dsingɨ́ɨngˉnaꞌ, jo̱guɨ cajo̱ jaˋ ꞌnéˉ tʉ́ˆnaꞌ e fǿngꞌˋnaꞌ Fidiéeˇ. \p \v 13 Jo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ li˜ seaˋgo̱ fɨꞌíˆ dsíiˊ quiáꞌˉ, jo̱baꞌ ꞌnéˉ e nijmɨcó̱o̱ꞌ˜baaꞌre jóng. Jo̱guɨ íingꞌ˜naꞌ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ røøˋ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ guilíingˉ fɨˊ quíiˉnaꞌ. \p \v 14 Jo̱guɨ mɨ́ɨꞌ˜naꞌ Fidiéeˇ co̱o̱ˋ e guiʉ́ˉ uíiꞌ˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jmángꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ gaˋ, jo̱ dseángꞌˉ lajo̱b ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ có̱o̱ꞌr˜ jo̱guɨ jie˜ mɨ˜ fóꞌˋnaꞌ júuˆ ꞌlɨꞌˆ uíiꞌ˜ quiáꞌrˉ. \p \v 15 Jo̱ jmiꞌiáangˋ óoˊnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ iáangˋ dsíiˊ, jo̱guɨ jmeeˉnaꞌ fɨꞌíˆ fɨng seengˋ i̱ lɨ́ɨngˊ lajo̱. \p \v 16 Jo̱ røøbˋ ꞌnéˉ seengˋnaꞌ jee˜ laꞌóꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. Jo̱ jaˋ ꞌnéˉ e jmɨjløngꞌˆ yaang˜naꞌ, co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌnéˉ e seengˋnaꞌ e røøbˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ laco̱ꞌguɨ lɨ́ɨngˊ i̱ dseaˋ i̱ jaˋ jmɨjløngꞌˆ yaang˜ jee˜ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ. Jo̱guɨ jaˋ güɨꞌɨ́ˆ óoˊnaꞌ e dseángꞌˉ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ i̱ tɨɨngˋ ngángꞌˋ. \v 17 Jo̱ jaˋ jmooˋnaꞌ quɨꞌˊ táaˊ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ song eeˋgo̱ caꞌléerˊ quíiˉnaꞌ, co̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ ꞌnéˉ nijmɨꞌúungˋnaꞌ e nijméeˆnaꞌ dseángꞌˉ jmangꞌˉ e guiʉ́bˉ có̱o̱ꞌ˜ doñiˊ i̱i̱ˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ. \v 18 Jo̱ jiéꞌˋ jí̱i̱ꞌ˜ cartɨˊ lɨ˜ quɨ́ɨꞌ˜naꞌ jmɨɨ˜ jmeeˉnaꞌ e nilɨseengˋnaꞌ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ có̱o̱ꞌ˜ lajaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ. \v 19 Jo̱ e labaꞌ iin˜n fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ ꞌneáanˋn eáangˊ, e mɨ˜ eeˋgo̱ caꞌléeˊ dseaˋ quíiˉnaꞌ, jaˋ ꞌnéˉ faꞌ e nicóˆnaꞌ quíiˉnaꞌ, co̱ꞌ jaˋ dseengˋ e jméeˆnaꞌ lajo̱; co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌnéˉ e nisée˜naꞌ fɨˊ jaguóˋ Fidiéeˇ e júuˆ jo̱, co̱ꞌ íˋbingꞌ i̱ niꞌɨ́ˉ íꞌˋ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ; co̱ꞌ lalab féꞌrˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ: “Jneab˜ Fidiéeˇ dseaˋ catɨ́ɨnˉn e niꞌɨɨ˜ɨ íꞌˋ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ, jo̱ jnea˜bingꞌ i̱ niquɨꞌˆ táaˊ dseángꞌˉ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ.” Jo̱ lanab jí̱i̱ꞌ˜ lɨ́ɨˊ júuˆ e jíngꞌˉ Fíiˋnaaꞌ Fidiéeˇ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ. \v 20 Jo̱ lalab féꞌˋguɨ cajo̱ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ: “Jo̱ song jaangˋ dseaˋ i̱ ꞌníꞌˋ níingˉ ꞌnʉˋ mɨꞌrˊ ꞌnʉˋ e nidǿꞌrˉ o̱si e niꞌɨ̱́ꞌrˋ é, jo̱baꞌ ꞌnéˉ cuøꞌˆbaꞌre lají̱i̱ꞌ˜ e mɨꞌrˊ ꞌnʉˋ do. Jo̱ mɨ˜ nijmeꞌˆ lajo̱, lajo̱baꞌ nilíˋ ɨꞌˋ lɨ́ɨngˉ i̱ ꞌníꞌˋ níingˉ ꞌnʉˋ do có̱o̱ꞌ˜ lají̱i̱ꞌ˜ e jmóorˋ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉˋ do.” \v 21 Jo̱ jie˜ mɨ˜ cuǿøngˋ uøꞌˊ faꞌ e jaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ nilíꞌˋ ꞌnʉˋ, co̱ꞌ laꞌeáangˊ e jmooꞌˋ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ, lajo̱baꞌ nilíꞌˋ jaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ do. \c 13 \p \v 1 Jo̱ e labaꞌ iin˜n fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e lajɨɨmˋ ꞌnʉ́ꞌˋ ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ nʉ́ʉꞌ˜naꞌ jaléꞌˋ ta˜ quiʉꞌˊ dseata˜ i̱ seengˋ. Dsʉco̱ꞌ Fidiéeˇbingꞌ i̱ nɨcacuøˊ e ta˜ jo̱ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseata˜, jo̱guɨ cajo̱ ꞌñiabꞌˊ Fidiéeˇ dseaˋ nɨcaguiarˊ uiing˜ e seengˋ jaléngꞌˋ íˋ. \v 2 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ laangˋ có̱o̱ꞌ˜ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ quiʉꞌˊ dseata˜, jo̱baꞌ jaˋ jmóorˋ nʉ́ʉꞌr˜ jóng lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ e nɨcaquiʉꞌˊ Fidiéeˇ. Jo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ lajo̱, jo̱baꞌ yaam˜bre ꞌnóꞌrˊ e nidsijéeˊ huɨ́ɨngˊ quiáꞌrˉ, co̱ꞌ iihuɨ́ɨbˊ niꞌíñꞌˋ. \v 3 Dsʉco̱ꞌ jaléngꞌˋ dseata˜ jaˋ seeiñˋ faꞌ e niféiñꞌˊ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ, dsʉco̱ꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ gaˋbingꞌ i̱ nijmeáiñꞌˋ lajo̱. Jo̱ song ꞌnʉˋ iinꞌ˜ e nilɨseenꞌˋ e jaˋ ꞌgǿnꞌˋ dseata˜, jo̱baꞌ ꞌnéˉ e niꞌeeꞌˉ e guiʉ́bˉ jóng, jo̱ lajo̱baꞌ niféꞌˋ dseata˜ guiʉ́ˉ uii˜ quíiꞌˉ. \v 4 Co̱ꞌ Fidiéeˇbingꞌ i̱ caguíngꞌˋ jaléngꞌˋ dseata˜ e laco̱ꞌ nijmɨcó̱o̱ꞌr˜ ꞌnʉˋ. Jo̱ dsʉꞌ song jmooꞌˋ jaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ, jo̱baꞌ ꞌnéˉ jmeꞌˆ ꞌgóꞌˋbaꞌ có̱o̱ꞌr˜ jóng; co̱ꞌ e lɨɨng˜ ta˜baꞌ e quie̱ˊ dseata˜ ꞌmaꞌuˇ quiáꞌrˉ, co̱ꞌ có̱o̱ꞌ˜ e jo̱baꞌ e cuøˊ li˜ eeˋ ta˜ óorˋ, co̱ꞌ ꞌñiabꞌˊ Fidiéeˇ dseaˋ cacuøꞌrˊ dseata˜ e óoiñꞌˋ do ta˜ e laco̱ꞌ nicuǿꞌrˉ iihuɨ́ɨˊ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ laangˋ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ quiʉꞌrˊ. \v 5 Jo̱ uíiꞌ˜ e lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ dseángꞌˉ laguíimˋ ꞌnéˉ e nijméeꞌˆ nʉ́ʉꞌ˜ jaléꞌˋ ta˜ quiʉꞌˊ dseata˜, dsʉꞌ o̱ꞌ faꞌ e laco̱ꞌ jaˋ niꞌíinꞌ˜ iihuɨ́ɨˊ, co̱ꞌ uǿøˊbaꞌ ꞌnéˉ e niꞌɨ́ˆ oꞌˊ e dseángꞌˉ e guiʉ́ˉbaꞌ e nijméeꞌˆ lajo̱. \v 6 Jo̱ uiing˜ e lajo̱b cajo̱, jo̱baꞌ quɨ́ɨˊ ꞌnʉˋ cuuˉ e mɨˊ dseata˜; dsʉco̱ꞌ Fidiéeˇbingꞌ i̱ caguíngꞌˋ jaléngꞌˋ dseata˜, jo̱baꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jo̱ ta˜ quiáꞌˉbre e quiáꞌˉ e quiʉꞌrˊ ta˜. \p \v 7 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jmitíˆnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨngˉnaꞌ; jo̱baꞌ cuǿøꞌ˜naꞌ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ óoˋgo̱ ta˜ lají̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨiñˉ e niñíiñˋ, faꞌ jaléngꞌˋ i̱ catɨ́ɨngˉ e niꞌíngꞌˋ jaléꞌˋ cuuˉ e sooˋ fɨɨˋ, jo̱baꞌ qui˜naꞌ e jo̱; jo̱guɨ jaléꞌˋ e cuuˉ e quiáꞌˉ eeˋgo̱ ta˜ jmooˋnaꞌ o̱si eeˋgo̱ seaˋ quíiˉnaꞌ, jo̱baꞌ qui˜naꞌ e jo̱ cajo̱. Jo̱guɨ jmɨꞌgooˋnaꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ óoˋgo̱ ta˜, co̱ꞌ lajo̱b catɨ́ɨngˉ e nijméeˆnaꞌ, jo̱guɨ jmiféngꞌˊnaꞌ lajaléngꞌˋ dseata˜ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ cajo̱. \p \v 8 Jo̱ jaˋ jmɨrøøngˋ yaang˜naꞌ có̱o̱ꞌ˜ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ, co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌnéˉ e nijmiꞌneáangˋnaꞌ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ; dsʉco̱ꞌ i̱ dseaˋ i̱ jmiꞌneáangˋ dseaˋ rúngꞌˋ nɨcajmiti˜bre røøˋ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ e cajmeꞌˊ Moi˜. \v 9 Jo̱ lalab féꞌˋ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do: “Jaˋ ꞌleeꞌ˜ e nigüɨ́nꞌˋ có̱o̱ꞌ˜ dseamɨ́ˋ o̱si dseañʉꞌˋ i̱ o̱ꞌ quíiꞌˉ, jo̱guɨ jie˜ mɨˊ jngánꞌˋ dseaˋ rúnꞌˋ, jo̱guɨ jaˋ jmooꞌˋ ɨ̱ɨ̱ˋ, jo̱guɨ jaˋ fóꞌˋ júuˆ ta˜ júuˆ e laco̱ꞌ niꞌléeꞌ˜ quiáꞌˉ dseaˋ rúnꞌˋ, o̱ꞌguɨ jmooꞌˋ dsihuɨ́ɨnꞌˊ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ rúnꞌˋ cajo̱.” Jo̱ jaléꞌˋ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ na có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléꞌˋguɨ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ e caguieeˉguɨ do dseángꞌˉ lalab jí̱i̱ꞌ˜ lɨ́ɨˊ có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ e féꞌˋ lala: “Jmiꞌneáangˋ jaléngꞌˋ dseaˋ rúnꞌˋ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ jmiꞌneáanꞌˋ uøꞌˊ.” \v 10 Dsʉco̱ꞌ i̱ dseaˋ i̱ jmiꞌneáangˋ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋ, jmangꞌˉ jaléꞌˋ e guiʉ́bˉ jmóorˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ. Co̱ꞌ mɨ˜ jmiꞌneáangˋ dseaˋ rúiñꞌˋ dseángꞌˉ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ, jo̱baꞌ jmiti˜bre laco̱ꞌ féꞌˋ jaléꞌˋ júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ e cajmeꞌˊ Moi˜. \p \v 11 Jo̱ seaˋbɨ uiing˜ quiáꞌˉ e nijméˆnaaꞌ lajo̱, co̱ꞌ dseángꞌˉ ꞌnéˉ e ñíˆbaaꞌ guiʉ́ˉ jialco̱ꞌ nɨlɨ́ɨˊ e se̱e̱ˉnaaꞌ jmɨɨ˜ na, jo̱guɨ cajo̱ ꞌnéˉ e ñíˆbaaꞌ e nɨcatɨ́bˋ íꞌˋ e nijmɨjnéeˋ dsiˋnaaꞌ contøøngˉ. Co̱ꞌ dseángꞌˉ nɨjaquiéemˊ e jmɨɨ˜ e nijáaˊtu̱ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la e laco̱ꞌ nitǿørˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ i̱ nɨcaleáaiñˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌˉ. Dsʉco̱ꞌ lana dseángꞌˉ nɨquiá̱ꞌˉguɨ e jmɨɨ˜ jo̱ laco̱ꞌguɨ ie˜ lamɨ˜ jáꞌˉ calɨ́ˉnaaꞌ júuˆ quiáꞌrˉ. \v 12 Co̱ꞌ lana nɨlɨ́ɨˊ lafaꞌ e tɨˊ lɨ˜ nijneáˋ, co̱ꞌ nɨjaquiéemˊ e jmɨɨ˜ jo̱; jo̱baꞌ ꞌnéˉ e nitʉ́ˆbaaꞌ jaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ e lamɨ˜ jmooˉnaaꞌ e quɨ́ꞌˉ tɨ́ɨngˋ dseaˋ jmóorˋ fɨˊ lɨ˜ nʉʉˋ, co̱ꞌ jaˋ ꞌnéˉ jmóˆooꞌ lajo̱. Co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌnéˉ e nijmóˆooꞌ jaléꞌˋ e quɨ́ꞌˉ tɨ́ɨngˋ dseaˋ jmóorˋ fɨˊ lɨ˜ jneáˋ, e jmáangꞌ˜naaꞌ ta˜ jaléꞌˋ e nɨcacuøꞌˊ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ e laco̱ꞌ nijmɨꞌǿngꞌˋ yee˜naaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ jaléꞌˋ e jmáangꞌ˜ ta˜ jaangˋ ꞌléeˉ mɨ˜ dséerˊ fɨˊ jee˜ ꞌniiˋ. \v 13 Jo̱ contøømˉ ꞌnéˉ eeˉnaaꞌ røøˋ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la jmóoˋ dseaˋ i̱ seengˋ fɨˊ lɨ˜ jneáˋ; co̱ꞌ jaˋ ꞌnéˉ e jmóˆooꞌ faꞌ e seáangꞌ˜ rúꞌˋnaaꞌ e nidsiꞌnéꞌˆnaaꞌ méeˊ o̱si e nidséˆeeꞌ lɨ˜ tɨˊ jmɨɨ˜ e taꞌˊ dseaˋ mɨ́ɨꞌ˜ eáangˊ, o̱si e güɨɨˋnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ dseañʉꞌˋ o̱si dseamɨ́ˋ i̱ o̱ꞌ quíˉnaaꞌ, o̱si lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ e ꞌlɨꞌˆ e jiéꞌˋguɨ é, o̱ꞌguɨ e jmooˉnaaꞌ ta˜ jɨ́ɨngˋ o̱si ta˜ dsihuɨ́ɨngˊ quiáꞌˉ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ é. \v 14 Co̱ꞌ o̱ꞌ lajo̱ e ꞌnéˉ jméeˆ ꞌnʉ́ꞌˋ, co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌnéˉ e teáˋguɨ nɨsíngꞌˉnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ e jmáangꞌ˜naꞌ ta˜ jaléꞌˋ e jmɨꞌǿngꞌˋ yaang˜naꞌ e nɨcacuøꞌrˊ ꞌnʉ́ꞌˋ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ jaléꞌˋ e jmɨꞌǿngꞌˋ ꞌñiaꞌˊ jaangˋ ꞌléeˉ. Jo̱guɨ jaˋ ꞌnóꞌˋnaꞌ jial e nijmiꞌiáangˋ óoˊnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e gaˋ e lɨ́ˋ óoˊnaꞌ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ la. \c 14 \s1 Jaˋ enꞌˊ dseaˋ rúnꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ \p \v 1 Jo̱ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, íingꞌ˜naꞌ røøˋ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ jaˋ mɨˊ ꞌgooˋ teáangˉ teáˋ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do, jo̱ jaˋ jmooˋnaꞌ ta˜ jɨ́ɨngˋ có̱o̱ꞌr˜ uíiꞌ˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e ɨˊ óoˊnaꞌ. \v 2 Co̱ꞌ seemˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ ɨˊ dsíiˊ e cuǿømˋ líˋ dǿꞌrˉ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ jmiñiˇ, jo̱guɨ dsʉꞌ seemˋbɨ cajo̱ i̱ jiʉ˜bɨ mɨˊ teáˋ singꞌˊ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ jo̱ ɨˊ dsíirˊ e jí̱i̱ꞌ˜ ja̱ꞌˊbaꞌ cuǿøngˋ líˋ dǿꞌrˉ. \v 3 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ i̱ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ ɨˊ dsíiˊ e cuǿømˋ líˋ dǿꞌrˉ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ jmiñiˇ, jo̱baꞌ jaˋ cuǿøngˋ faꞌ e jmɨjløngꞌˆ ꞌñiaꞌrˊ uíiꞌ˜ quiáꞌˉ i̱ dseaˋ rúiñꞌˋ i̱ gøꞌˊ layaang˜ ja̱ꞌˊ do; jo̱guɨ i̱ dseaˋ i̱ ɨˊ dsíiˊ e cuǿømˋ líˋ dǿꞌrˉ layaang˜ ja̱ꞌˊ, jo̱baꞌ jaˋ cuǿøngˋ e niꞌéiñˉ i̱ dseaˋ rúiñꞌˋ i̱ ɨˊ dsíiˊ e cuǿømˋ líˋ dǿꞌrˉ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ jmiñiˇ. Jo̱ dsʉꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ jaˋ eeˋ lɨ́ɨˊ e gøꞌˊ dseaˋ lajaléꞌˋ, co̱ꞌ nɨcaꞌímꞌˋbre i̱ dseaˋ i̱ lɨ́ɨngˊ lajo̱. \p \v 4 Jo̱ jaˋ dseengˋ faꞌ e niꞌéenꞌ˜ jaangˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ ta˜ quiáꞌˉ jaangˋguɨ dseaˋ. Dsʉco̱ꞌ cuaiñ˜ quiáꞌˉ i̱ fii˜ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌrˉ dob song caꞌuíingˉ guiʉ́ˉ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ jmóorˋ o̱si caꞌuíingˉ gaˋ é. Jo̱ dsʉꞌ guiʉ́bˉ niꞌuíingˉ quiáꞌrˉ, co̱ꞌ eáamˊ ꞌgøngꞌˊ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱ íˋbingꞌ i̱ nijmɨcó̱o̱ꞌ˜ e niꞌuíingˉ guiʉ́ˉ quiáꞌˉ i̱ dseaˋ do. \p \v 5 Jo̱guɨ cajo̱: Seemˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ ɨˊ dsíiˊ e niingˉguɨ e lɨɨng˜ jmɨɨ˜, jo̱guɨ seemˋbɨ cajo̱ i̱ ɨˊ dsíiˊ e røøbˋ lɨ́ɨˊ lajaléꞌˋ jmɨɨ˜ jo̱ jaˋ seaˋ jmɨɨ˜ faꞌ e niingˉguɨ. Jo̱ dsʉꞌ lajaangˋ lajaamˋ dseaˋ ꞌnéˉ e ta˜ dsíirˊ røøˋ có̱o̱ꞌ˜ lají̱i̱ꞌ˜ e ɨˊ dsíirˊ do. \v 6 Jo̱ co̱ꞌ i̱ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ ɨˊ dsíiˊ e niingˉguɨ e lɨɨng˜ jmɨɨ˜ jo̱ jmóorˋ lajo̱ e laco̱ꞌ nijmɨꞌgórˋ Fíiˋnaaꞌ Fidiéeˇ. Jo̱guɨ i̱ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ ɨˊ dsíiˊ e cuǿømˋ líˋ dǿꞌrˆ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ jmiñiˇ jo̱ jmóorˋ lajo̱ e laco̱ꞌ nijmɨꞌgórˋ Fíiˋnaaꞌ Fidiéebˇ cajo̱, jo̱guɨ cuøꞌˊbre guiꞌmáangꞌˇ dseaˋ do. Jo̱guɨ i̱ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ ɨˊ dsíiˊ e lají̱i̱ꞌ˜ ja̱ꞌˊbaꞌ cuǿøngˋ líˋ dǿꞌrˉ jo̱ jmóorˋ lajo̱ e laco̱ꞌ jmɨꞌgórˋ Fíiˋnaaꞌ Fidiéeˇ jo̱guɨ cuøꞌˊbre guiꞌmáangꞌˇ dseaˋ do cajo̱. \p \v 7 Jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, se̱e̱ˉnaaꞌ la neˋnaaꞌ yee˜naaꞌ o̱ꞌguɨ júungˉnaaꞌ la neˋnaaꞌ yee˜naaꞌ cajo̱. \v 8 Co̱ꞌ song se̱e̱ˉnaaꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la, lɨ́ɨˊ lajo̱ e laco̱ꞌ e jmɨꞌgooˉnaaꞌ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ; jo̱guɨ song catɨ́ˋ íꞌˋ e nijú̱u̱ˆnaaꞌ, lɨ́ɨˊ lajo̱ e laco̱ꞌ e nijmɨꞌgooˉnaaꞌ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáamˉ cajo̱. Jo̱ jaˋ e lɨ́ɨˊ song se̱e̱ˉnaaꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la o̱si nijú̱u̱ˆnaaꞌ é, co̱ꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáamˉ lɨ́ɨˊnaaꞌ. \v 9 Jo̱ cajúngˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱ mɨ˜ cangɨ́ˋ jo̱, cají̱ꞌˊtu̱r caléꞌˋ catú̱ˉ; jo̱ calɨ́ˉ lajo̱ e laco̱ꞌ nɨlɨ́ɨiñˊ Fii˜ quíˉnaaꞌ, dseaˋ se̱e̱ˉnaaꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la, jo̱guɨ lajo̱b lɨ́ɨiñˊ Fii˜ cajo̱ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ i̱ nɨcajúngˉ. \p \v 10 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ jaˋ fɨˊ seaˋ quíiꞌˉ faꞌ e niꞌéenꞌ˜ dseaˋ rúnꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, o̱ꞌguɨ faꞌ e nijǿønꞌ˜re e uǿngˉguɨ cajo̱. Co̱ꞌ té̱e̱ˊ óoˊnaꞌ e lajaangˋ lajaamˋ jneaa˜aaꞌ ꞌnéˉ ngɨɨng˜naaꞌ fɨˊ quiniˇ Dseaˋ Jmáangˉ mɨ˜ tɨˊ lɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ lajo̱ e laco̱ꞌ dseaˋ do niquidsirˊ íꞌˋ quíˉiiꞌ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ. \v 11 Co̱ꞌ lalab féꞌˋ Fíiˋnaaꞌ Fidiéeˇ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ: \q1 Jnea˜ Fidiéeˇ fáꞌˉa e dseángꞌˉ e jáꞌˉbaꞌ e seenˉ, \q1 jo̱guɨ fɨˊ quiniˇbaa lɨ˜ nisíꞌˋ lajɨɨngˋ dseaˋ uǿˉ jnir˜ e laco̱ꞌ nijmiféiñꞌˊ jnea˜, \q1 jo̱guɨ nijíñꞌˉ e jí̱i̱ꞌ˜ jneab˜ Fidiéeˇ. \m Jo̱ lanab féꞌˋ Fidiéeˇ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ. \p \v 12 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b nilíˋ, jo̱baꞌ lajaangˋ lajaamˋ jneaa˜aaꞌ ꞌnéˉ e niguiéeˆnaaꞌ júuˆ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ mɨ˜ tɨˊ lɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ e niquidsirˊ íꞌˋ quíˉiiꞌ. \s1 Jaˋ jmooꞌˋ e niténgꞌˋ dseaˋ rúnꞌˋ fɨˊ ni˜ dseeˉ \p \v 13 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, dseaˋ rúꞌˋnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ jaˋ ꞌnéˉ e éeng˜naaꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ. Co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌnéˉ e nijmɨꞌúungˋnaꞌ e jaˋ nijméeˆnaꞌ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ e gaˋ e dseáangꞌ˜ e niténgꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ fɨˊ ni˜ dseeˉ o̱si e nitʉ́rˋ e jáꞌˉ lɨ́ɨiñˋ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ é. \v 14 Jo̱guɨ jnea˜, laꞌeáangˊ e lɨ́ɨnˊn jaangˋ dseaˋ i̱ jmóoˋo lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ eáamˊ nɨta˜ dsiiˉ e lajalébꞌˋ e quieeˇnaaꞌ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ la jmangꞌˉ e guiʉ́bˉ lɨ́ɨˊ. Jo̱ dsʉꞌ seemˋ dseaˋ i̱ ɨˊ dsíiˊ e seabˋ e jaˋ dseengˋ, jo̱baꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ dsʉꞌ lají̱i̱ꞌ˜ quiáꞌˉ i̱ dseaˋ íbˋ. \v 15 Jo̱guɨ song có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e cøꞌˆnaꞌ seemˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ jaˋ tɨˊ dsíiˊ jaléꞌˋ e jmooˋnaꞌ do, jo̱ song lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ lafaꞌ jaˋ jmiꞌneáamˋbaꞌ i̱ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ do jóng. Jo̱ uíiꞌ˜ e lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e jaˋ cuǿøngˋ e có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e cǿꞌˋnaꞌ nijméˉ e niténgꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ fɨˊ ni˜ dseeˉ, co̱ꞌ uíiꞌ˜ i̱ dseaˋ íˋbingꞌ e cajúngˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ. \v 16 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, jaˋ jmooˋnaꞌ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ e laco̱ꞌ dseáangꞌ˜ e niféꞌˋ dseaˋ gaˋ uii˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e ɨˊ óoˊnaꞌ e guiʉ́ˉ. \v 17 Jo̱ mɨ˜ Fidiéeˇ quie̱rˊ nifɨˊ quíˉnaaꞌ, joˋ quiʉꞌˊguɨ ta˜ quíˉiiꞌ faꞌ jaléꞌˋ e quieeˇnaaꞌ o̱si jaléꞌˋ e ꞌnéꞌˆnaaꞌ é, co̱ꞌ e labaꞌ e eáangˊguɨ ꞌnéˉ nijmóˆooꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, e se̱e̱ˉnaaꞌ e jmooˉnaaꞌ laco̱ꞌ iing˜ Fidiéeˇ, jo̱guɨ e se̱e̱ˉnaaꞌ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ, jo̱guɨ e iáangˋ dsiˋnaaꞌ cajo̱. \v 18 Jo̱ i̱ dseaˋ i̱ jmóoˋ lana có̱o̱ꞌ˜ lají̱i̱ꞌ˜ e ta˜ e cangɨ́ɨiñˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ i̱ dseaˋ íˋ jmiꞌiáamˋbre dsíiˊ Fidiéeˇ jo̱guɨ guiʉ́bˉ féꞌˋ jaléngꞌˋ dseaˋ rúiñꞌˋ uíiꞌ˜ quiáꞌrˉ cajo̱. \p \v 19 Jo̱ lana fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, e contøømˉ ꞌnéˉ e nijmɨꞌúungˋnaaꞌ e nijmóˆooꞌ jaléꞌˋ e laco̱ꞌ nilɨse̱e̱ˉnaaꞌ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, jo̱guɨ cajo̱ e nijmɨcó̱o̱ꞌ˜ rúꞌˋnaaꞌ e laco̱ꞌ nilíꞌˋnaaꞌ e teáˋguɨ nisíngꞌˉnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 20 Jo̱ uíiꞌ˜ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e cøꞌˆnaꞌ jaˋ jmooˋnaꞌ e laco̱ꞌ dseáangꞌ˜ niꞌíingˉ lají̱i̱ꞌ˜ e jmóoˋ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ lajaangˋ lajaangˋ dseaˋ quiáꞌrˉ. Jo̱ dseángꞌˉ e jábꞌˉ, guiʉ́bˉ lajaléꞌˋ e gøꞌˊ dseaˋ, dsʉꞌ e dobaꞌ jaˋ dseengˋ e song có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e cøꞌˆnaꞌ do nijméˉ e niténgꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ ni˜ dseeˉ. \v 21 Jo̱baꞌ guiʉ́ˉguɨ e jaˋ cøꞌˆnaꞌ ngúuˊ o̱ꞌguɨ uꞌˆnaꞌ jmɨ́ꞌˆ mɨ́ꞌˆ huɨɨngˋ jǿꞌˆ o̱ꞌguɨ jméeˆnaꞌ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ e laco̱ꞌ dseáangꞌ˜ e niténgꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ ni˜ dseeˉ. \v 22 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e jí̱i̱ꞌ˜ yaam˜baꞌ ꞌnéˉ ñíˆnaꞌ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ jial tíiˊ jáꞌˉ lɨ́ɨngˋnaꞌ cuaiñ˜ quiáꞌˉ e jo̱. Jo̱ eáamˊ juguiʉ́ˉ quiáꞌˉ i̱ dseaˋ i̱ ta˜ dsíiˊ e guiʉ́bˉ jaléꞌˋ e jmóorˋ, co̱ꞌ jaˋ cuøꞌˊ dseeˉ ꞌñiaꞌrˊ lajeeˇ e jmóorˋ lajo̱. \v 23 Jo̱guɨ dsʉꞌ song seaˋ co̱o̱ˋ jmiñiˇ e ta˜ dsíiˊ i̱ dseaˋ íˋ e jaˋ cuǿøngˋ líˋ dǿꞌrˉ jo̱ song cagǿꞌrˋ e jo̱, jo̱baꞌ dseebˉ caꞌéerˋ jóng fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ, co̱ꞌ dseángꞌˉ jaˋ tab˜ dsíirˊ e cajméerˋ e guiʉ́ˉ mɨ˜ cajméerˋ e jo̱. \c 15 \s1 O̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ uøꞌˊ ꞌnéˉ jmiꞌiáangˋ oꞌˊ, co̱ꞌ lajo̱b ꞌnéˉ jmeꞌˆ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ rúnꞌˋ \p \v 1 Jo̱ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e jaléngꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ eáangˊguɨ teáˋ nɨté̱e̱ˉnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do, ꞌnéˉ e nijmɨcó̱o̱ꞌ˜baaꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ i̱ jaˋguɨ teáangˉ teáˋ có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ jo̱. Co̱ꞌ jaˋ ꞌnéˉ jmóˆooꞌ dseángꞌˉ lají̱i̱ꞌ˜ e guiʉ́ˉ quíˉnaaꞌ yee˜naaꞌ. \v 2 Jo̱ lajaangˋ lajaangˋ jneaa˜aaꞌ ꞌnéˉ se̱e̱ˉnaaꞌ e jmiꞌiáangˋnaaꞌ dsíiˊ jaléngꞌˋ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ e laco̱ꞌ niꞌuíingˉ guiʉ́ˉ quiáꞌrˉ, jo̱ lajo̱baꞌ cuǿøngˋ e teáˋguɨ nisíñꞌˉ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 3 Co̱ꞌ jɨˋguɨ Dseaˋ Jmáangˉ jaˋ caꞌnoꞌrˉ jial laco̱ꞌ nijmiꞌiáangˋ dsíirˊ ꞌñiaꞌrˊ, co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ cangongɨ́ɨiñˉ jí̱i̱ꞌ˜ laco̱ꞌ féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ˜ féꞌˋ lala: “Jaléꞌˋ e gaˋ e caféꞌˋ dseaˋ uii˜ quíiꞌˉ, jneab˜ cangongɨ́ɨngˉ jaléꞌˋ e jo̱.” \v 4 Jo̱ lajaléꞌˋ júuˆ e féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e cajmeꞌˊ dseaˋ lamalɨɨ˜guɨ eáangˊ calɨ́ˉ lajo̱ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ eꞌˊ jneaa˜aaꞌ jialco̱ꞌ nijmóˆnaaꞌ téꞌˋeeꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e huɨ́ɨngˊ e dsijéeˊ quíˉiiꞌ, jo̱guɨ cuøꞌˊ jneaa˜aaꞌ bíˋ cajo̱; jo̱ lajo̱baꞌ dseángꞌˉ nita˜ dsiˋnaaꞌ e nilɨse̱e̱ˉbaaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ fɨˊ ñifɨ́ˉ quiáꞌrˉ mɨ˜ nitɨ́ˉ e íꞌˋ jo̱. \v 5 Jo̱ Fidiéebˇ dseaˋ i̱ cuøꞌˊ jneaa˜aaꞌ e jmooˉnaaꞌ téꞌˋnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e dsingɨ́ɨngˉnaaꞌ do jo̱guɨ e cuøꞌrˊ jneaa˜aaꞌ bíˋ cajo̱. Jo̱ uíiꞌ˜ e lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ mɨ́ɨꞌ˜ɨ dseaˋ do e güɨjmicó̱o̱ꞌ˜bre ꞌnʉ́ꞌˋ e laco̱ꞌ røøbˋ nilɨseengˋnaꞌ lajeeˇ laꞌóꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ caꞌéeˋ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 6 Jo̱ lajo̱baꞌ nijmiféngꞌˊnaaꞌ Fidiéeˇ, Tiquiáꞌˆ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱lɨɨng˜ lajɨɨˉnaaꞌ. \s1 Mɨ˜ canúuˉ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ \p \v 7 Jo̱ lajo̱b fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e íingꞌ˜ rúngꞌˋnaꞌ e iáangˋ óoˊnaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ caꞌíngꞌˋ Dseaˋ Jmáangˉ ꞌnʉ́ꞌˋ, jo̱ lajo̱baꞌ e nijmiféngꞌˊ dseaˋ Fidiéeˇ. \v 8 Jo̱ jnea˜ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e Dseaˋ Jmáangˉ cagüéiñˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la e laco̱ꞌ nijmɨcó̱o̱ꞌr˜ dseaˋ Israel. Jo̱ calɨ́ˉ lajo̱ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ cuøˊ li˜ e dseángꞌˉ jmitib˜ Fidiéeˇ júuˆ quiáꞌrˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ júuˆ e cacuøꞌrˊ ꞌlɨɨ˜ dseaˋ áangˊ quíˉiiꞌ, dseaˋ Israel, ie˜ malɨɨ˜guɨ do. \v 9 Jo̱guɨ cajáˉbɨ Dseaˋ Jmáangˉ cajo̱ e laco̱ꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel nijmiféiñꞌˊ Fidiéeˇ uíiꞌ˜ e eáangˊ fɨꞌˋ lɨ́ɨngˉ dseaˋ do jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ˜ féꞌˋ lala: \q1 Jo̱ nijmifénꞌˊn ꞌnʉˋ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel, \q1 jo̱guɨ nijmifénꞌˊn ꞌnʉˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e øøˉ. \m \v 10 Jo̱ lalab féꞌˋguɨ cajo̱ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ: \q1 ¡Jmiꞌiáangˋ óoˊnaꞌ, dseaˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel, \q2 co̱lɨɨng˜ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel! \m \v 11 Jo̱ lalab féꞌˋguɨ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ cajo̱: \q1 Jmiféngꞌˊnaꞌ Fíiˋnaaꞌ Fidiéeˇ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel, \q2 i̱ seengˋ jaléꞌˋ fɨɨˋjiʉ jo̱guɨ jaléꞌˋ fɨɨˋ cóoꞌ˜. \m \v 12 Jo̱ lalab féꞌˋguɨ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e cajmeꞌˊ Saíiˆ: \q1 Nabɨ nijáaˊ jaangˋ dseaˋ sɨju̱ˇ Isaí, \q2 jo̱ íbˋ i̱ niquiʉ́ꞌˉ ta˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel. \q1 Co̱ꞌ có̱o̱ꞌ˜ i̱ dseaˋ i̱ nijáaˊ do, \q2 íbˋ i̱ nicuǿˉ e ta˜ dsíiˊ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ. \m Jo̱ lanab féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \p \v 13 Jo̱baꞌ mɨ́ɨꞌ˜ɨ Fidiéeˇ i̱ cuøˊ e ta˜ dsiˋnaaꞌ do e güɨcuǿꞌˆbre ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ jáꞌˉ lɨ́ɨngˋnaꞌ júuˆ quiáꞌrˉ, e seengˋnaꞌ e iáangˋ óoˊnaꞌ jo̱guɨ e seengˋnaꞌ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ; jo̱ lajo̱baꞌ, laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ bíˋ e ꞌgøngꞌˊ quiáꞌˉ Jmɨguíˋ quiáꞌrˉ, dseángꞌˉ eáangˊguɨ güɨjmɨtar˜ óoˊnaꞌ e nilɨseengˋnaꞌ có̱o̱ꞌr˜ fɨˊ ñifɨ́ˉ quiáꞌrˉ mɨ˜ nitɨ́ˉ e íꞌˋ jo̱. \p \v 14 Dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, dseángꞌˉ eáamˊ nɨta˜ dsiiˉ e ꞌnʉ́ꞌˋ eáamˊ guiúngˉnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ, jo̱guɨ e guiʉ́bˉ nɨñíˆnaꞌ jial ꞌnéˉ seengˋnaꞌ, jo̱guɨ cajo̱ eáamˊ quɨ́ɨꞌ˜naꞌ jmɨɨ˜ e cuǿꞌˆnaꞌ bíˋ rúngꞌˋnaꞌ. \v 15 Dsʉꞌ e fɨˊ ni˜ jiˋ la nɨcateáˉ dsiiˉ e nɨcajméeꞌ˜e quíiˉnaꞌ tú̱ˉ ꞌnɨˊ mɨ́ꞌˆ júuˆ e teábˋjiʉ; jo̱ dsʉꞌ cajméˉe lajo̱ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ nijmiguiénꞌˊn áaˊnaꞌ jaléꞌˋ e jo̱. Jo̱ lajo̱b cajméˉe uíiꞌ˜ e ta˜ e nɨcangɨ́ɨnˋn quiáꞌˉ Fidiéeˇ, co̱ꞌ dseángꞌˉ eáamˊ guiúngˉ dseaˋ do có̱o̱ꞌ˜ jnea˜ e jí̱i̱ꞌ˜ jaˋ catɨ́ɨnˉn lajo̱. \v 16 Jo̱ cajméerˋ lajo̱ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ nijmee˜e lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel. Jo̱ cangɨ́ɨnˋn co̱o̱ˋ ta˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ niníiꞌ˜i júuˆ quiáꞌˉ jial láangˋ dseaˋ do jaléngꞌˋ dseaˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáiñꞌˉ. Jo̱ jmóoˋo lajo̱ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ cuǿøngˋ nijǿønꞌ˜n fɨˊ quinirˇ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ e lɨiñꞌˊ do lafaꞌ co̱o̱ˋ feáꞌˉ e jloꞌˆ jmeafɨɨˋ e nitɨ́ˉ dsíirˊ jo̱guɨ e nɨcalɨgüeangꞌˆ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌrˉ. \p \v 17 Jo̱ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ lɨ́ɨngˊ jnea˜, jo̱baꞌ seabˋ uiing˜ quiéˉe e eáangˊ jmiꞌiáangˋ dsiiˉ uíiꞌ˜ jaléꞌˋ e ta˜ e nɨcangɨ́ɨnˋn e jmóoˋo quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \v 18 Dsʉco̱ꞌ jaˋ teáˋ dsiiˉ e nifáꞌˆa jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ júuˆ e jiéꞌˋguɨ jí̱i̱ꞌ˜ laco̱ꞌ e nɨcajméeˋ Dseaˋ Jmáangˉ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜ e quiáꞌˉ e nɨcaguiaaˉ júuˆ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel e laco̱ꞌ nijméiñꞌˉ do nʉ́ʉꞌr˜ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ quiʉꞌˊ Fidiéeˇ. Jo̱ lajo̱b nɨcajméeiñꞌˋ do laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ júuˆ e nɨcaguiáˉa có̱o̱ꞌ˜guɨ jial nɨcaꞌeeˉ jee˜ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ, \v 19 jo̱guɨ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e li˜ e quɨ́ɨꞌ˜ Fidiéeˇ jmɨɨ˜ e jmóorˋ có̱o̱ꞌ˜ e güeaꞌˆ e ꞌgøngꞌˊ quiáꞌˉ Jmɨguíˋ quiáꞌrˉ. Jo̱ lanabaꞌ guiʉ́bˉ nɨcatánꞌˊn e ta˜ do quiéˉe e quiáꞌˉ e níiꞌ˜i júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ quiáꞌˉ jial laangˋ dseaˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌrˉ, jo̱ e jo̱ canaanˉ fɨˊ Jerusalén cartɨˊ caguiéˉe fɨˊ lɨ˜ se̱ꞌˊ Iliria. \v 20 Jo̱ nɨcajméˉe úungˋ e niníiꞌ˜i júuˆ e quiáꞌˉ jial laangˋ dseaˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌrˉ dseángꞌˉ e fɨˊ lɨ˜ jaˋ mɨˊ canúuˉ dseaˋ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ ya̱ꞌˊ lamɨ˜ jéengˊguɨ. Jo̱ calɨ́ˉ lajo̱ uíiꞌ˜ e jnea˜ jaˋ iin˜n faꞌ e niníiꞌ˜i e júuˆ jo̱ fɨˊ lɨ˜ nɨcajméeˋ dseaˋ lajo̱. \v 21 Co̱ꞌ cajméˉe lajo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ calɨti˜ laco̱ꞌ la féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ˜ féꞌˋ lala: \q1 Jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ dseángꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ ya̱ꞌˊ jaˋ mɨˊ canúuˉ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, \q2 dseángꞌˉ ninúˉbre e júuˆ jo̱; \q1 jo̱guɨ dseángꞌˉ ningámꞌˋ e júuˆ jo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ mɨˊ canúuˉ e júuˆ jo̱ cajo̱. \m Jo̱ lanab féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \s1 Mɨ˜ caꞌɨ́ˋ dsíiˊ Paaˉ e nidsérˉ fɨˊ Roma \p \v 22 Jo̱ uíiꞌ˜ e ngɨɨˉ ta˜ guiaˊ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ jaˋ mɨˊ cacuøˊ fɨˊ quiéˉe faꞌ e ninii˜i e niꞌeeˇe ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ neáangˊ fɨˊ na fɨˊ Roma, nañiˊ faꞌ jmiguiʉbˊ ya̱ꞌˊ nɨcaꞌɨ́ˋ dsiiˉ e nijmee˜e lajo̱, dsʉꞌ jaˋ mɨˊ calɨ́ˉ quiéˉe lajo̱. \v 23 Dsʉꞌ lanaguɨ nɨcatóbꞌˊ ta˜ jmóoˋo e fɨˊ guóoꞌ˜ uǿˉ la; jo̱ co̱ꞌ nɨngóobˊjiʉ eáangˊ e ɨˊ dsiiˉ e niꞌeeˇe ꞌnʉ́ꞌˋ, \v 24 jo̱baꞌ sɨjeenˇ e lajo̱b nilíˋ lajeeˇ e iuunˉ fɨˊ e ngóoˊo fɨˊ guóoꞌ˜ uǿˉ lɨ˜ siiˋ España. Jo̱ mɨ˜ ningɨ́ˋ e nineeng˜ rúꞌˋnaaꞌ fɨˊ na, jo̱baꞌ iin˜n e jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ nijmɨcó̱o̱ꞌˇnaꞌ jnea˜ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e ꞌnéˉe lajeeˇ e ngóoˊo fɨˊ España. \v 25 Jo̱ dsʉꞌ nʉ́ꞌˉguɨ e ngóoˊo fɨˊ na fɨˊ Roma, jangꞌˉ níngꞌˆteáa fɨˊ Jerusalén e nico̱o̱ˇo̱ capíꞌˆ jaléꞌˋ e ꞌnéˉ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ tiñíingˉ i̱ seengˋ fɨˊ jo̱. \v 26 Dsʉco̱ꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ seengˋ fɨˊ Macedonia có̱o̱ꞌ˜guɨ i̱ seengˋ fɨˊ Acaya caꞌɨ́ˋ dsíirˊ yaaiñ˜ e lɨɨng˜ e caseáiñꞌˋ capíꞌˆ jo̱guɨ e nisíñˉ quiáꞌˉ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ tiñíingˉ i̱ seengˋ fɨˊ Jerusalén. \v 27 Jo̱ guiʉ́bˉ cajméeˋ i̱ dseaˋ íˋ uíiꞌ˜ e caꞌɨ́ˋ dsíirˊ e nijmɨcó̱o̱ꞌr˜ i̱ dseaˋ rúiñꞌˋ do lajo̱. Dsʉco̱ꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel eáamˊ nɨcajmɨcó̱o̱ꞌr˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel e laco̱ꞌ teáˋguɨ casíñꞌˋ yaaiñ˜ fɨˊ guiʉ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ. Jo̱ uíiꞌ˜ e lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel dseángꞌˉ ꞌnéˉbaꞌ lɨɨng˜ eeˋgo̱ jmɨcó̱o̱ꞌr˜ jiéꞌˋ jí̱i̱ꞌ˜ quɨ́ɨꞌr˜ jmɨɨ˜ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ Israel do. \v 28 Jo̱baꞌ dsifɨˊ mɨ˜ nitéꞌˊ e ta˜ e nijmeeˇe do e quiáꞌˉ nijá̱a̱ꞌˇa̱ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ neáangˊ fɨˊ Jerusalén jaléꞌˋ e caseángꞌˊ do, jo̱guɨbaꞌ nijúu˜u e ninii˜i fɨˊ España jóng, jo̱ lajeeˇ e iuunˉ fɨˊ e ngóoˊo fɨˊ jo̱, jo̱baꞌ ɨˊ dsiiˉ e ningɨɨn˜n cateáˋ fɨˊ na fɨˊ Roma. \v 29 Jo̱ eáamˊ nɨta˜ dsiiˉ e mɨ˜ niguiéeˊe e niꞌeeˇe ꞌnʉ́ꞌˋ fɨˊ na, eáamˊ guiʉ́ˉ nijméˉ Dseaˋ Jmáangˉ có̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ. \p \v 30 Dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ jo̱guɨ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e cuøꞌˊ jneaa˜aaꞌ e eáamˊ ꞌneáangˋ rúꞌˋnaaꞌ do, jo̱baꞌ lana mɨ́ɨꞌ˜ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ jmɨꞌeeˇ e nijmɨcó̱o̱ꞌˇ rúꞌˋnaaꞌ co̱lɨɨng˜ e nimɨ́ɨꞌ˜naꞌ Fidiéeˇ uii˜ quiéˉe. \v 31 Jo̱ mɨ́ɨꞌ˜naꞌ dseaˋ do e nijmérˉ íˋ jnea˜ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ jáꞌˉ lɨ́ɨngˋ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ i̱ neáangˊ fɨˊ lɨ˜ se̱ꞌˊ Judea. Jo̱guɨ mɨ́ɨꞌ˜naꞌr cajo̱ e eáangˊ nilɨꞌíingˆ ta˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ neáangˊ fɨˊ Jerusalén lají̱i̱ꞌ˜ e quie̱e̱ˉ quiáꞌrˉ. \v 32 Jo̱ ngɨˊ jo̱, song nicuǿˉ Fidiéeˇ fɨˊ, jo̱baꞌ niguiéeˊbaa fɨˊ na jóng có̱o̱ꞌ˜ juguiʉ́ˉ e niꞌeeˇe ꞌnʉ́ꞌˋ, jo̱ lajo̱baꞌ cuǿøngˋ líˋ jmiꞌínꞌˊn lajeeˇ se̱e̱ˉnaaꞌ co̱lɨɨng˜. \v 33 Jo̱ mɨ́ɨꞌ˜ɨ Fidiéeˇ i̱ cuøˊ e seengˋ dseaˋ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ e güɨlɨseemˋbre có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ lata˜. \p Jo̱ lajo̱b nilíˋ. \c 16 \s1 Júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ quiáꞌˉ Paaˉ e catɨ́ɨngˉ dseaˋ seengˋ fɨˊ Roma \p \v 1 Dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ seengˋ fɨˊ na fɨˊ Roma, lana fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ cuaiñ˜ quiáꞌˉ jaangˋ dseamɨ́ˋ i̱ siiˋ Febe i̱ jmóoˋ ta˜ jmɨcó̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ seengˋ fɨˊ Cencrea. \v 2 Jo̱ i̱ dseamɨ́ˋ la dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáamˉ lɨ́ɨiñˊ, jo̱baꞌ íimꞌ˜baꞌre có̱o̱ꞌ˜ e guiʉ́ˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ catɨ́ɨngˉ e íngꞌˋ dseaˋ i̱ dseaˋ laꞌíˋ. Jo̱guɨ jmɨcó̱o̱ꞌ˜naꞌre có̱o̱ꞌ˜ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ e ꞌnérˉ, dsʉco̱ꞌ eáamˊ nɨcajmɨcó̱o̱ꞌr˜ jaléngꞌˋ dseaˋ rúiñꞌˋ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la nɨcajméerˋ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜. \p \v 3 Jo̱guɨ guiéenꞌ˜n júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ quiáꞌˉ Prisca có̱o̱ꞌ˜guɨ i̱ dseañʉꞌˋ quiáꞌrˉ i̱ siiˋ Aquila, co̱ꞌ i̱ dseaˋ na røøbˋ nɨcajmóˆnaaꞌ ta˜ guiaˊ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ có̱o̱ꞌr˜. \v 4 Co̱ꞌ lajɨˋ gámˉ i̱ dseaˋ na jiʉ˜ jaˋ mɨˊ cajúumˉbre dsʉꞌ uíiꞌ˜ e nɨcajmɨcó̱o̱ꞌr˜ jnea˜. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b nɨcajméerˋ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜, jo̱baꞌ cuǿøˉøre guiꞌmáangꞌˇ; jo̱ dsʉꞌ o̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jnea˜ jmóoˋo lajo̱, co̱ꞌ lajo̱b jmóoˋ cajo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel. \v 5 Jo̱guɨ guiéenꞌ˜n júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ seángꞌˊ fɨˊ na fɨˊ quiáꞌˉ Prisca có̱o̱ꞌ˜guɨ Aquila. Jo̱guɨ guiéemꞌ˜baa júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ cajo̱ quiáꞌˉ i̱ seenˉ røøˋ có̱o̱ꞌ˜ i̱ ꞌneáanˋn eáangˊ i̱ siiˋ Epeneto, co̱ꞌ íbˋ laꞌuii˜ dseaˋ i̱ calɨ́ngˉ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ laꞌúngˉ fɨˊ lɨ˜ se̱ꞌˊ Asia. \v 6 Jo̱guɨ guiéemꞌ˜baa júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ quiáꞌˉ Yሠcajo̱, co̱ꞌ eáamˊ nɨcajméerˋ ta˜ jmɨcó̱o̱ꞌ˜ jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ. \v 7 Jo̱guɨ guiéenꞌ˜n júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ quiáꞌˉ dseaˋ góoˊo i̱ siiˋ Andrónico có̱o̱ꞌ˜guɨ Junias, dsʉco̱ꞌ conrøøbˋ cajnɨ́ngˉnaaꞌ fɨˊ dsíiˊ ꞌnʉñíˆ có̱o̱ꞌr˜. Jo̱guɨ jaléngꞌˋ dseaˋ apóoˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ eáamˊ guiʉ́ˉ féꞌrˋ uii˜ quiáꞌˉ lajɨˋ gángˉ i̱ dseaˋ góoˊo na, jo̱ i̱ dseaˋ na jéengˊguɨb calɨcuíirˋ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ laco̱ꞌguɨ jnea˜. \p \v 8 Jo̱guɨ guicó̱o̱bꞌˇ i̱ dseaˋ i̱ siiˋ Ampliato, i̱ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ eáangˊ røøˋ seenˉ có̱o̱ꞌ˜. \v 9 Jo̱guɨ guicó̱o̱bꞌˇ cajo̱ i̱ dseaˋ i̱ siiˋ Urbano i̱ jmóoˋ ta˜ co̱lɨɨng˜ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜; jo̱guɨ guicó̱o̱ꞌˇbɨ cajo̱ i̱ dseaˋ i̱ siiˋ Estaquis i̱ eáangˊ seenˉ røøˋ có̱o̱ꞌ˜ cajo̱. \v 10 Jo̱guɨ guicó̱o̱ꞌˇbɨ cajo̱ i̱ dseañʉꞌˋ i̱ siiˋ Apeles i̱ nɨcagüɨꞌɨ́ɨˊ guiʉ́ˉ jee˜ jaléꞌˋ e huɨ́ɨngˊ e nɨcangongɨ́ɨiñˉ uíiꞌ˜ e teáˋ siñꞌˊ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ; jo̱guɨ guicó̱o̱bꞌˇ cajo̱ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ sɨnʉ́ʉˆ quiáꞌˉ Aristóbulo. \v 11 Jo̱guɨ guicó̱o̱bꞌˇ cajo̱ i̱ dseaˋ góoˊo i̱ siiˋ Herodión có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ sɨnʉ́ʉˆ quiáꞌˉ Narciso, co̱ꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáamˉ lɨ́ɨiñˊ cajo̱. \v 12 Jo̱guɨ guicó̱o̱bꞌˇ Trifena có̱o̱ꞌ˜guɨ Trifosa, co̱ꞌ lajɨˋ gámˉbiñꞌ na jmóorˋ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ e nɨcangɨ́ɨiñˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ; jo̱guɨ guicó̱o̱bꞌˇ cajo̱ i̱ dseamɨ́ˋ i̱ siiˋ Pérsida i̱ eáangˊ seenˉ røøˋ có̱o̱ꞌ˜, co̱ꞌ i̱ dseamɨ́ˋ na eáamˊ nɨcajméerˋ ta˜ e nɨcangɨ́ɨiñˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 13 Jo̱guɨ guicó̱o̱bꞌˇ cajo̱ i̱ dseañʉꞌˋ i̱ siiˋ Rufo, jaangˋ dseaˋ i̱ dsíngꞌˉ ñiˊ dseaˋ e cuíiñˋ Dseaˋ Jmáangˉ jo̱guɨ e eáamˊ teáˋ siñꞌˊ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do cajo̱; jo̱guɨ guicó̱o̱bꞌˇ niquiáꞌrˆ cajo̱, dsʉco̱ꞌ íˋ lɨ́ɨngˊ lafaꞌ niquiéˆbaa cajo̱. \v 14 Jo̱ guicó̱o̱bꞌˇ Asíncrito có̱o̱ꞌ˜guɨ Flegonte có̱o̱ꞌ˜guɨ Ermes có̱o̱ꞌ˜guɨ Patrobas có̱o̱ꞌ˜guɨ Ermas có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ neáangˊ có̱o̱ꞌr˜ do. \v 15 Jo̱guɨ guicó̱o̱bꞌˇ Filólogo có̱o̱ꞌ˜guɨ Julia có̱o̱ꞌ˜guɨ Nereo có̱o̱ꞌ˜guɨ i̱ dseamɨ́ˋ rúiñꞌˋ do, jo̱guɨ guicó̱o̱ꞌˇ Olimpas cajo̱ có̱o̱ꞌ˜guɨ lajɨɨngˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ neáangˊ có̱o̱ꞌ˜ lajaléngꞌˋ dseaˋ na. \p \v 16 Jo̱guɨ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, laco̱o̱ˋ ya̱ꞌˊ mɨ˜ fǿnꞌˋ rúngꞌˋnaꞌ se̱ꞌˊ guooˋ rúngꞌˋnaꞌ. Jo̱ lajaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ seengˋ fɨˊ la guiéiñꞌˊ júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ quíiˉnaꞌ. \p \v 17 Dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, iin˜n nimɨ́ɨꞌ˜ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ lahuɨ́ɨngˊ e nijméeˆ íˆ yaang˜naꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ ngɨˊ ta˜ jmóoˋ ꞌniiˋ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ jmóorˋ quijí̱ˉ jial nitʉ́ˋ dseaˋ fɨˊ guiʉ́ˉ lɨ˜ nɨteáaiñˉ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ, dsʉco̱ꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e jmóorˋ do jaˋ cǿøngˋ røøˋ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ e nɨcaꞌíingꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ. Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e niꞌnaamˉ yaang˜naꞌ jee˜ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ. \v 18 Dsʉco̱ꞌ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ laꞌíˋ jaˋ jmóorˋ ta˜ e nɨcangɨ́ɨiñˋ quiáꞌˉ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱ꞌ jmóorˋ jí̱i̱ꞌ˜ laco̱ꞌ ɨˊ dsíirˊ yaam˜bre. Jo̱guɨ féꞌrˋ júuˆ jloꞌˆ e róoˉ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ lɨꞌrˋ jmɨgǿøiñˋ dseaˋ i̱ jaˋ quɨ́ꞌˉ tɨ́ɨngˋ jmóoˋ jaléꞌˋ e gaˋ, jo̱ lajo̱baꞌ lɨꞌrˋ jaléngꞌˋ íˋ. \v 19 Jo̱ lajɨɨmˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ ñirˊ e eáamˊ nʉ́ʉꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. Jo̱ uíiꞌ˜ e lɨ́ɨngˊnaꞌ lajo̱, jo̱baꞌ eáamˊ iáangˋ dsiiˉ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ jo̱guɨ iin˜n e có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e nɨñíˆnaꞌ do nilɨꞌíingˆ ta˜ quíiˉnaꞌ quiáꞌˉ e nijméeˆnaꞌ jmangꞌˉ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ jo̱ o̱ꞌ quiáꞌˉ e nijméeˆnaꞌ jaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ. \v 20 Jo̱ Fidiéeˇ i̱ cuøˊ e seengˋ dseaˋ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ, lajmɨnábˉ nijgiáaiñˉ fii˜ i̱ ꞌlɨngꞌˆ i̱ siiˋ Satanás cartɨˊ uii˜ tɨɨ˜naꞌ, jo̱ lajo̱baꞌ joˋ cuǿøngˋ faꞌ e nilíꞌˋguɨr ꞌnʉ́ꞌˋ. Jo̱ mɨ́ɨꞌ˜ɨ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ e niꞌɨ́rˉ güeaꞌˆ quiáꞌrˉ fɨˊ jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ lajɨɨngˋnaꞌ. \p \v 21 Jo̱guɨ Timoteo, jaangˋ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ i̱ jmóoˋ ta˜ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ co̱lɨɨng˜ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜, guiémꞌˊbre júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ quíiˉnaꞌ cajo̱, jo̱guɨ lajo̱bɨ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ góoˊo i̱ siiˋ Lucio có̱o̱ꞌ˜guɨ Jasón jo̱guɨ Sosípater guiémꞌˊbre júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ quíiˉnaꞌ cajo̱. \p \v 22 Jo̱guɨ jnea˜ Tercio, dseaˋ jmoꞌˊo e fɨˊ ni˜ jiˋ lajaléꞌˋ júuˆ quiáꞌˉ Paaˉ, guiéemꞌ˜baa júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ quíiˉnaꞌ cajo̱, co̱ꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ lɨ́ɨnˊn cajo̱. \p \v 23 Jo̱guɨ lajo̱bɨ Gayo guiémꞌˊbre júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ quíiˉnaꞌ cajo̱, co̱ꞌ fɨˊ quiáꞌˉbre guiing˜ jnea˜ lana, jo̱ fɨˊ jo̱b cajo̱ lɨ˜ seángꞌˊ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ e jmiféiñꞌˊ Fidiéeˇ. Jo̱guɨ Erasto guiémꞌˊbre júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ quíiˉnaꞌ cajo̱, jo̱ lana lɨ́ɨiñˊ dseaˋ i̱ ꞌmeaˊ cuuˉ quiáꞌˉ fɨ́ˋ; jo̱guɨ lajo̱bɨ jaangˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ siiˋ Cuarto guiémꞌˊbre júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ quíiˉnaꞌ cajo̱. \v 24 Jo̱ güɨꞌɨ́bˆ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ güeaꞌˆ quiáꞌrˉ jee˜ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ. Jo̱ lajo̱b nilíˋ. \s1 Júuˆ lɨ˜ cadséngˉ quiáꞌˉ Paaˉ e jmiféiñꞌˊ Fidiéeˇ \p \v 25 Jo̱ majmifémꞌˊbaaꞌ Fidiéeˇ, co̱ꞌ íˋbingꞌ i̱ quɨ́ɨꞌ˜ jmɨɨ˜i̱ nijméˉ e teáˋguɨ nisíngꞌˉnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la féꞌˋ e júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ e guiaˊ jnea˜ e quiáꞌˉ jial laangˋ dseaˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌrˉ. Jo̱ e júuˆ nab lɨ́ɨˊ e júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e lamɨ˜ sɨꞌmaangˇ lají̱i̱ꞌ˜ nʉ́ꞌˉguɨ e nɨtɨro̱o̱ˇ jmɨgüíˋ. Jo̱ dsʉꞌ lanaguɨ nɨcajmijnéemˋbre e jo̱, jo̱ e júuˆ jo̱b e guiaˊ jnea˜ na. \v 26 Dsʉꞌ lanaguɨ nɨcalɨñibˊ dseaˋ e júuˆ na laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ jiˋ e cajmeꞌˊ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ caféꞌˋ cuaiñ˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ malɨɨ˜guɨ eáangˊ. Jo̱ calɨ́ˉ lajo̱ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ nilɨti˜ ta˜ e caquiʉꞌˊ Fidiéeˇ i̱ seengˋ carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨ˜ do. Jo̱ dsʉꞌ e júuˆ e sɨꞌmaˇ quiáꞌˉ Fidiéeˇ do, nɨcajmijnéemˋbre lana e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ lajaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ nijáꞌˉ líiñˋ e jo̱ jo̱guɨ e nijmérˉ nʉ́ʉꞌr˜ cajo̱. \p \v 27 Jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ majmifémꞌˊbaaꞌ lata˜ jí̱i̱ꞌ˜ Fidiéeˇ, co̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ íbˋ i̱ eáangˊ tɨɨngˋ ngángꞌˋ. Jo̱ lajo̱b nilíˋ. \p Jo̱ lanab catóꞌˊ e jiˋ e cajmeꞌˊ Paaˉ e catɨ́ɨngˉ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ neáangˊ fɨˊ Roma.