\id HEB \h Hebreos \toc1 Co̱o̱ˋ jiˋ e catoeɨngˉ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel i̱ loeɨngˊ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ \toc2 Hebreos \toc3 He. \mt1 Co̱o̱ˋ jiˋ e catoeɨngˉ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel i̱ loeɨngˊ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ \c 1 \s1 Nɨcacuøˊ Fidiéeˇ júuˆ quiáꞌrˉ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ i̱ Jó̱o̱rˊ camɨ́ɨngꞌ˜ do \p \v 1 Lají̱i̱ꞌ˜ lamalɨꞌˋguɨ eáangˊ, jmiguiʉbˊ ya̱ꞌˊ cangɨ́ɨngˋ Fidiéeˇ júuˆ quiáꞌrˉ fɨˊ quiniˇ jaléngꞌˋ dseaˋ áangˊ quíˉiiꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ fɨ́ɨngˊ dseaˋ i̱ caféꞌˋ cuaiñ˜ quiáꞌrˉ. Jo̱ jaléꞌˋ e júuˆ e caꞌíngꞌˋ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ do, jmaquíimˊ lɨ́ɨˊ jial caꞌíñꞌˋ lajaangˋ lajaaiñˋ. \v 2 Jo̱ dsʉꞌ lanaguɨ, lajeeˇ lɨ˜ ngóoˊ cadséngˉ, Fidiéeˇ cangɨ́ɨiñˋ júuˆ quiáꞌrˉ condséeˊ quíˉiiꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ i̱ Jó̱o̱rˊ camɨ́ɨngꞌ˜ do. Jo̱guɨ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ i̱ Jó̱o̱rˊ do cajo̱ cajméerˋ latøøngˉ yʉ́ꞌˆ jmɨgüíˋ có̱o̱ꞌ˜guɨ guóoꞌ˜ uǿˉ latɨˊ mɨ˜ uiing˜, jo̱guɨ nɨcangɨ́ɨiñˋ fɨˊ jaguóˋ i̱ Jó̱o̱rˊ camɨ́ɨngꞌ˜ do dseángꞌˉ lajaléꞌˋbaꞌ e seaˋ fɨˊ jo̱. \v 3 Jo̱guɨ i̱ Jó̱o̱rˊ camɨ́ɨngꞌ˜ do, íbˋ i̱ dseángꞌˉ jɨngꞌˋ güeangꞌˆ i̱ ꞌgøngꞌˊ quiáꞌrˉ, jo̱guɨ dseángꞌˉ laco̱ꞌ lɨ́ɨiñˊ ꞌñiaꞌˊbre lɨ́ɨngˊ dseaˋ do cajo̱; jo̱ íbˋ i̱ néeˊ ni˜ lajaléꞌˋ e seaˋ có̱o̱ꞌ˜ lajaléngꞌˋ i̱ seengˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ ꞌgøngꞌˊ quiáꞌrˉ. Jo̱ mɨ˜ cangɨ́ˋ e nɨcajángꞌˋ ꞌñiaꞌrˊ e laco̱ꞌ nɨcaleáaiñˋ jneaa˜aaꞌ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíˉiiꞌ, nɨcangámꞌˉtu̱r fɨˊ ñifɨ́ˉ, jo̱ lana dob nɨguiiñ˜ lɨ́ꞌˆ lɨˊ dséeˊ cáangˋ lɨ˜ lɨ́ɨˊ é̱e̱ˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \s1 ꞌGøngꞌˊguɨ i̱ Jó̱o̱ˊ Fidiéeˇ i̱ camɨ́ɨngꞌ˜ do laco̱ꞌguɨ jaléngꞌˋ ángeles \p \v 4 Jo̱ Fidiéeˇ cajméerˋ e ꞌgøngꞌˊguɨ i̱ Jó̱o̱rˊ camɨ́ɨngꞌ˜ do laco̱ꞌguɨ jaléngꞌˋ ángeles, co̱ꞌ nɨcangɨ́ɨiñˋ quiáꞌˉ dseaˋ do e lɨ́ɨiñˊ jaangˋ dseaˋ i̱ niingˉguɨ laco̱ꞌguɨ lɨ́ɨngˊ jaléngꞌˋ ángeles i̱ lɨ́ɨngˊ jí̱i̱ꞌ˜ guotɨɨˉ Fidiéeˇ. \v 5 Co̱ꞌ Fidiéeˇ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ ya̱ꞌˊ jaˋ cajíñꞌˉ e sɨ́ꞌrˋ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ ángel lala: \q1 ꞌNʉbˋ dseángꞌˉ lɨnꞌˊ Jó̱o̱ˋo̱; \q2 jo̱guɨ jmɨɨ˜ na nijmee˜e e nilɨñiˊ dseaˋ e jneab˜ lɨ́ɨnˊn Tiquíiꞌˆ. \m Jo̱guɨ cajo̱ jaˋ cajíñꞌˉ lala e éeiñˋ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ ángel: \q1 Jneab˜ nilíinˉn Tiquiáꞌˆ dseaˋ do, \q2 jo̱guɨ dseaˋ do nilíiñˉ Jó̱o̱ˋo̱. \m \v 6 Jo̱ féꞌˋbɨ Fidiéeˇ fɨˊ lɨ˜ jiéꞌˋ cuaiñ˜ quiáꞌˉ i̱ Jó̱o̱rˊ camɨ́ɨngꞌ˜ do ie˜ mɨ˜ cacuǿøngˋneiñꞌ do fɨˊ jmɨgüíˋ la, jo̱ lalab cajíñꞌˉ: \q1 ꞌNéˉ nijmifémꞌˊ jaléngꞌˋ ángeles quiéˉe i̱ Jó̱o̱ˋo̱ na. \m \v 7 Jo̱guɨ cajíngꞌˉguɨr cajo̱ cuaiñ˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ ángeles mɨ˜ cajíñꞌˉ lala: \q1 Jmóoˋo e jaléngꞌˋ ángeles quiéˉe lɨ́ɨiñˊ laco̱ꞌ guíˋ, \q2 jo̱guɨ jmóoˋo e lajaléiñꞌˋ do lɨ́ɨiñˊ laco̱ꞌ mɨ˜ sǿngꞌˊ niingˉ jɨˋ. \m \v 8 Jo̱guɨ dsʉꞌ jíngꞌˉguɨ Fidiéeˇ uii˜ quiáꞌˉ i̱ Jó̱o̱rˊ camɨ́ɨngꞌ˜ do mɨ˜ féꞌrˋ lala: \q1 ꞌNʉbˋ lɨ́ɨngˊ Fidiéeˇ, jo̱guɨ carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨ˜baꞌ e nicá̱ꞌˆ nifɨˊ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ quíiꞌˉ, \q1 jo̱guɨ dseángꞌˉ røøbˋ ɨ́ɨꞌˋ íꞌˋ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ do cajo̱. \q1 \v 9 Jo̱guɨ eáamˊ tɨˊ aꞌˊ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ, \q2 jo̱guɨ eáamˊ ꞌníꞌˋ manꞌˊ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ; \q1 jo̱ uíiꞌ˜ jo̱baꞌ jnea˜, i̱ lɨ́ɨngˊ Fidiéeˇ quíiꞌˉ, caguíinꞌ˜n ꞌnʉˋ \q1 jo̱ cajméˉe lajo̱ e laco̱ꞌ nilɨꞌiáangˋguɨ oꞌˊ laco̱ꞌguɨ lajaléngꞌˋ dseaˋ i̱ seengˋ røøˋ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉˋ. \m \v 10 Jo̱guɨ jímꞌˉbɨguɨ Fidiéeˇ cajo̱ cuaiñ˜ quiáꞌˉ i̱ Jó̱o̱rˊ do mɨ˜ féꞌrˋ lala: \q1 Janúꞌˋ ꞌnʉˋ, Fíiˋi, ꞌnʉbˋ cajmeeꞌˉ e catɨro̱o̱ˇ jmɨgüíˋ latɨˊ mɨ˜ uiing˜, \q1 jo̱guɨ ꞌnʉˋbɨ cajo̱ dseaˋ cajmeeꞌˉ yʉ́ꞌˆ jmɨgüíˋ. \q1 \v 11 Jo̱ jaléꞌˋ e jo̱ tó̱o̱bˋ jmɨɨ˜ niꞌíingˉ, dsʉꞌ ꞌnʉˋ, latab˜ seenꞌˋ. \q1 Co̱ꞌ jaléꞌˋ e jo̱ niguiábˋ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ \q2 laco̱ꞌguɨ la dseaˋ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ ꞌmɨꞌˊ; \q1 \v 12 jo̱guɨ nijméeꞌˆ laco̱ꞌ tú̱ˉ juꞌˊ jaléꞌˋ e jo̱ laco̱ꞌguɨ mɨ˜ júngꞌˋ dseaˋ co̱o̱ˋ ꞌmɨꞌˊ, \q1 jo̱guɨ nijmɨsɨ́ɨnꞌˆ jaléꞌˋ e jo̱ laco̱ꞌguɨ mɨ˜ jmɨsɨ́ɨngˉ dseaˋ sɨ̱ꞌrˆ. \q1 Dsʉꞌ ꞌnʉˋguɨ, røøbˋ lɨnꞌˊ contøøngˉ, co̱ꞌ jaˋ sɨsɨ́ɨnꞌˆ jí̱i̱ꞌ˜ capíꞌˆ, \q2 jo̱guɨ cajo̱ jaˋ tó̱o̱ˋ jmɨɨ˜ faꞌ e niꞌíinꞌˉ. \m \v 13 Jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ néeꞌ˜ jaˋ cajíngꞌˉ Fidiéeˇ faꞌ sɨ́ꞌrˋ jaléngꞌˋ ángeles quiáꞌrˉ mɨ˜ féꞌrˋ lala: \q1 Níˋ lɨ́ꞌˆ lɨˊ dséeˊ laco̱ꞌ guiin˜n, \q2 cartɨˊ nijmee˜e e jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ ꞌníꞌˋ níingˉ ꞌnʉˋ \q2 nisíꞌrˋ uǿˉ jnir˜ fɨˊ quiníꞌˆ e laco̱ꞌ nijmɨꞌgórˋ ꞌnʉˋ. \m \v 14 Jo̱ jaléngꞌˋ ángeles dseaˋ jmɨguíbˋ lɨ́ɨiñˊ i̱ jmóoˋ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ e iing˜ Fidiéeˇ, jo̱guɨ jaléngꞌˋ íbˋ cajo̱ i̱ sɨ́ɨngˋ Fidiéeˇ i̱ jmɨcó̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ cangɨ́ɨngˋ e nileáiñˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌrˉ. \c 2 \s1 Jaˋ ꞌnéˉ jmɨtúngˆ dsiˋnaaꞌ e fɨˊ lɨ˜ nɨté̱e̱ˉnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ \p \v 1 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ eáangˊguɨ guíingˋ ꞌnéˉ e nicuǿøꞌ˜ bíˋ yee˜naaꞌ e nijmɨꞌgooˉnaaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ e nɨcajáꞌˉ lɨ́ɨˋnaaꞌ do e laco̱ꞌ jaˋ niꞌnángˋnaaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ fɨˊ guiʉ́ˉ lɨ˜ nɨté̱e̱ˉnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 2 Jo̱ dseángꞌˉ røøbˋ ɨ́ɨˋ íꞌˋ jaléꞌˋ e júuˆ e cacuøˊ Fidiéeˇ lamɨ˜ jéengˊguɨ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ ángeles, jo̱baꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ cajmɨꞌgóˋ o̱ꞌguɨ cajméerˋ nʉ́ʉꞌr˜ jaléꞌˋ e júuˆ jo̱, dseángꞌˉ iihuɨ́ɨbˊ caꞌíñꞌˋ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ. \v 3 Jo̱ dseángꞌˉ jaˋ nileángˋnaaꞌ jee˜ jaléꞌˋ iihuɨ́ɨˊ e catɨ́ɨˉnaaꞌ do song jmɨtúmˉbɨ dsiˋnaaꞌ e júuˆ e cacuøˊ i̱ Jó̱o̱rˊ camɨ́ɨngꞌ˜ do e quiáꞌˉ jial laangˋ dseaˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌrˉ. Co̱ꞌ ꞌñiabꞌˊ Fíiˋnaaꞌ dseángꞌˉ cacuørˊ e júuˆ jo̱ laꞌuii˜, jo̱ mɨ˜ cangɨ́ˋguɨ lajo̱, cajmeꞌˊ jneaa˜aaꞌ júuˆ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ canúuˉ e júuˆ jo̱, jo̱ casɨ́ꞌrˉ jneaa˜aaꞌ e dseángꞌˉ lajo̱b cangojéeˊ. \v 4 Jo̱ lajo̱bɨ Fidiéeˇ cajo̱ cajméerˋ e calɨta˜ dsiˋnaaꞌ e dseángꞌˉ jábꞌˉ e júuˆ jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e li˜ e cajméerˋ co̱lɨɨng˜guɨ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e ꞌgøngꞌˊ e dsigáˋ dsíiˊ dseaˋ e quɨ́ɨꞌ˜ jmɨɨ˜ jmóorˋ, jo̱guɨ cajméeˋbɨr cajo̱ e ta˜ dsiˋnaaꞌ e lajo̱, co̱ꞌ cacuøꞌrˊ jneaa˜aaꞌ Jmɨguíˋ quiáꞌrˉ lajaangˋ lajaangˋnaaꞌ jmaquíingˊ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la iáangˋ dsíirˊ ꞌñiaꞌrˊ. \s1 Mɨ˜ calɨ́ngˉ Dseaˋ Jmáangˉ jaangˋ dseaˋ jmɨgüíˋ \p \v 5 Jo̱ jaˋ cacuøꞌˊ Fidiéeˇ jaléngꞌˋ ángeles quiáꞌrˉ ta˜ faꞌ e ninéˉ niñꞌ˜ lajaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ jí̱i̱ꞌ˜ e sɨɨ˜naaꞌ lana. \v 6 Dsʉꞌ o̱ꞌ lajo̱, co̱ꞌ lalab féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ lɨ˜ féꞌˋ jaangˋ cuaiñ˜ quiáꞌˉ dseaˋ jmɨgüíˋ: \q1 Fidiéeˇ, ¿e˜ lɨ́ɨngˊ dseaˋ jmɨgüíˋ e laco̱ꞌ eáangˊ iinꞌ˜ e nijmɨcó̱o̱ꞌˇre?, \q1 jo̱guɨ ¿e˜ lɨ́ɨngˊ dseaˋ dseeˉ dseaˋ quiˊ e laco̱ꞌ ninéˉ níꞌˆre? \q1 \v 7 Jo̱ lajeeˇ cateáˋbaꞌ cajméeꞌˉ e jaˋguɨ niingˉ dseaˋ jmɨgüíˋ laco̱ꞌ jaléngꞌˋ ángeles; \q1 jo̱ mɨ˜ cangɨ́ˋ jo̱, cacuǿøꞌ˜re co̱o̱ˋ ta˜ e jloꞌˆ e niingˉ, \q2 jo̱guɨ cajméeꞌˉ e cajmɨꞌgóˋ dseaˋ írˋ, \q1 \v 8 jo̱ cacuǿøꞌ˜re ta˜ e canéˉ nir˜ lajaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ. \m Jo̱ mɨ˜ cacuøˊ Fidiéeˇ e néeˊ ni˜ dseaˋ jmɨgüíˋ jaléꞌˋ e jo̱, jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ jaˋ e caséerˊ caꞌˊ faꞌ e jaˋ canéˉ niñꞌ˜. Dsʉꞌ doñiˊ faꞌ e cajméerˋ lajo̱, dsʉꞌ jaˋ mɨˊ ne˜bɨ́ɨꞌ faꞌ e nɨnéeˊ ni˜ dseaˋ dseángꞌˉ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ. \v 9 Dsʉꞌ e jáꞌˉ, nɨneˋbaaꞌ e Fidiéeˇbingꞌ cajmeáangˋ Jesús jaˋguɨ faꞌ dseángꞌˉ niiñˉ laco̱ꞌguɨ jaléngꞌˋ ángeles lajeeˇ e calɨ́iñˉ dseaˋ jmɨgüíˋ. Jo̱ co̱ꞌ eáamˊ ꞌneáangˋ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ, jo̱baꞌ cajméerˋ e cajúngˉ Jesús cuaiñ˜ quíˉiiꞌ. Jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e iihuɨ́ɨˊ e cangɨ́ɨngˋ Jesús mɨ˜ cajúiñꞌˉ do, jo̱baꞌ lana nɨne˜naaꞌ e nɨcajméeˋ Fidiéeˇ e dseaˋ do caꞌuíiñˉ jaangˋ dseaˋ ꞌgøngꞌˊ i̱ ꞌnéˉ nijmɨꞌgóˋ jaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ jo̱guɨ i̱ ꞌnéˉ nijmiféngꞌˊ dseaˋ cajo̱. \p \v 10 Jo̱ Fidiéebˇ dseaˋ cajméerˋ lajaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ latøøngˉ jmɨgüíˋ, jo̱guɨ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ íˋbre cajo̱ e seaˋbɨ jaléꞌˋ e seaˋ. Jo̱ co̱ꞌ iiñ˜ e lajaléngꞌˋ dseaˋ i̱ nɨlɨ́ɨngˊ dseaˋ quiáꞌrˉ nilɨseengˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌr˜ lata˜ fɨˊ ñifɨ́ˉ fɨˊ lɨ˜ niingˉ ꞌgøiñꞌˊ, jo̱baꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e iihuɨ́ɨˊ e cangɨ́ɨngˋ Dseaˋ Jmáangˉ mɨ˜ cajúiñˉ, Fidiéeˇ cajméerˋ e caꞌuíingˉ dseaˋ do dseángꞌˉ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ. Jo̱ lajo̱baꞌ caꞌuíingˉ Dseaˋ Jmáangˉ jaangˋ i̱ íingˉ dseeˉ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ. \v 11 Jo̱ cajméeˋ i̱ Jó̱o̱rˊ camɨ́ɨngꞌ˜ do e nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ i̱ joˋ røøngˋguɨ dseeˉ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ lɨ́ꞌˆ la lɨ́ɨiñˊ ꞌñiaꞌrˊ; jo̱baꞌ co̱lɨɨng˜ có̱o̱ꞌ˜ i̱ Jó̱o̱rˊ do cajméeˋ Fidiéeˇ e nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ lafaꞌ co̱o̱bˋ sɨnʉ́ʉˆ có̱o̱ꞌr˜, co̱ꞌ jaamˋ Tiquíˆnaaꞌ nɨseengˋ. Jo̱ uii˜ jo̱baꞌ jaˋ e ɨꞌˋ lɨ́ɨngˉ i̱ Jó̱o̱ˊ Fidiéeˇ do jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ e sɨ́ꞌrˋ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ, rúꞌˋu, \v 12 co̱ꞌ lalab féꞌrˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ: \q1 Nifɨ́ɨˆɨ jaléngꞌˋ rúnꞌˋn jial lɨ́ɨngˊ ꞌnʉˋ, \q1 jo̱guɨ niꞌøøˉ quiáꞌˉ e jmifénꞌˊn ꞌnʉˋ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ seángꞌˊ e jmiféiñꞌˊ ꞌnʉˋ. \m \v 13 Jo̱ lalab cajíngꞌˉguɨr cajo̱: \q1 Dseángꞌˉ fɨˊ jaguóˋ Fidiéebˇ seenˉ, co̱ꞌ íbˋ dseaˋ i̱ quie̱ˊ nifɨˊ quiéˉe. \m Jo̱guɨ jímꞌˉbɨguɨr cajo̱ lala: \q1 Lab seenˉ co̱lɨɨng˜ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quiéˉe i̱ lɨ́ɨngˊ jó̱o̱ˋo̱ i̱ nɨcacuøngꞌˊ Fidiéeˇ jnea˜. \p \v 14 Jo̱ jaléngꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ jmɨgüíˋ, røøbˋ seaˋ ngúuˊ táangˋnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜guɨ jmɨꞌøøngˉnaaꞌ. Jo̱ lajo̱b cajo̱ mɨ˜ cajáˉ Jesús fɨˊ jmɨgüíˋ la, seabˋ ngúuˊ táaiñˋ có̱o̱ꞌ˜guɨ jmɨꞌøøiñˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la lɨ́ɨngˊ dseaˋ jmɨgüíˋ. Jo̱ dseaˋ do caꞌuíiñˉ lajo̱ e laco̱ꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e cajúiñˉ e lɨ́ɨiñˊ jaangˋ dseaˋ jmɨgüíˋ, caꞌíiñˉ bíˋ quiáꞌˉ fii˜ i̱ ꞌlɨngꞌˆ i̱ lɨ́ɨngˊ fii˜ quiáꞌˉ ꞌmóˉ. \v 15 Jo̱ laꞌeáangˊ e nɨcaꞌíingˉ Jesús bíˋ quiáꞌˉ i̱ fii˜ i̱ ꞌlɨngꞌˆ do, jo̱baꞌ nicaleáamˋbre jaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ i̱ lɨ́ꞌˆ jóꞌˋ jmɨɨ˜ táangˋ fɨˊ jmɨgüíˋ e ꞌgóꞌrˋ nijúuiñˉ. \v 16 Co̱ꞌ dseángꞌˉ e jábꞌˉ e jaˋ cajáˉ Jesús fɨˊ jmɨgüíˋ la e laco̱ꞌ nijmɨcó̱o̱ꞌr˜ jaléngꞌˋ ángeles, dsʉꞌ cajáˉbre e laco̱ꞌ nijmɨcó̱o̱ꞌr˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ lɨ́ɨngˊ sɨju̱ˇ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham. \v 17 Jo̱ e laco̱ꞌ nijmɨcó̱o̱ꞌ˜ Jesús jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ rúiñꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ do, jo̱baꞌ la guíimˋ ꞌnéˉ e caꞌuíiñˉ røøbˋ laco̱ꞌ dseaˋ do. Jo̱ uíiꞌ˜ lajo̱baꞌ caꞌuíiñˉ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ jaangˋ jmidseaˋ i̱ laniingˉguɨ eáangˊ i̱ éeˋ røøˋ lata˜ jo̱guɨ i̱ eáangˊ fɨ́ɨˉ lɨ́ɨngˉ i̱ dseaˋ rúiñꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ do, jo̱guɨ cajángꞌˋ ꞌñiaꞌrˊ e cajúiñˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ e laco̱ꞌ niꞌíingˉ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌˉ dseaˋ jmɨgüíˋ. \v 18 Jo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ cangɨ́ɨngˊ Jesús jee˜ jaléꞌˋ iihuɨ́ɨˊ e laco̱ꞌ nitéiñꞌˋ fɨˊ ni˜ dseeˉ, dsʉꞌ jaˋ calɨ́ˉ lajo̱, jo̱baꞌ lana dseaˋ do nɨcuǿømˋ nijmɨcó̱o̱ꞌr˜ jneaa˜aaꞌ mɨ˜ ngɨɨngˇnaaꞌ jee˜ jaléꞌˋ e jo̱ e laco̱ꞌ jaˋ nijiʉ́ꞌˋnaaꞌ fɨˊ ni˜ dseeˉ. \c 3 \s1 ꞌGøngꞌˊguɨ Jesús laco̱ꞌ Moi˜ \p \v 1 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ nɨcatǿꞌˉ Fidiéeˇ e laco̱ꞌ niꞌuíingˉnaꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ, jo̱baꞌ ꞌnéˉ jmiguiémꞌˊ áaˊnaꞌ carˋ ngocángˋ óoˊnaꞌ e Jesús i̱ casíingˋ Fidiéeˇ fɨˊ jmɨgüíˋ la cuaiñ˜ quiáꞌrˉ, caꞌuíiñˉ jaangˋ jmidseaˋ i̱ laniingˉguɨ jee˜ jaléngꞌˋ jmidseaˋ e laco̱ꞌ niféꞌrˋ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ dseaˋ guiing˜ fɨˊ ñifɨ́ˉ uii˜ quíˉiiꞌ, dseaˋ jáꞌˉ lɨ́ɨˋnaaꞌ júuˆ quiáꞌrˉ. \v 2 Jo̱ dseángꞌˉ eáamˊ røøˋ éeˋ Jesús jaléꞌˋ ta˜ e cangɨ́ɨiñˋ quiáꞌˉ Tiquiáꞌrˆ Fidiéeˇ, jo̱guɨ røøˋ caꞌéeˋ Moi˜ cajo̱ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ e cajméerˋ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \v 3 Dsʉꞌ eáangˊguɨ catɨ́ɨngˉ e nijmɨꞌgóˋ dseaˋ Jesús laco̱ꞌguɨ Moi˜ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la lɨ́ɨˊ quiáꞌˉ jaangˋ dseaˋ i̱ néeˊ ni˜ co̱o̱ˋ sɨnʉ́ʉˆ eáangˊguɨ catɨ́ɨngˉ e nijmɨꞌgóˋ dseaˋ i̱ dseaˋ íˋ laco̱ꞌguɨ e ꞌnʉ́ʉˊ do ꞌñiaꞌˊ. \v 4 Jo̱ dseaˋ jmɨgüíˋbingꞌ jmoꞌˊ jaléꞌˋ ꞌnʉ́ʉˊ, jo̱ dsʉꞌ Fidiéeˇbingꞌ i̱ cajméeˋ lajaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ laꞌúngˉ. \v 5 Jo̱ dseángꞌˉ røøbˋ dseángꞌˉ caꞌéeˋ Moi˜ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ e caꞌíñꞌˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ dseaˋ do; jo̱ jaléꞌˋ ta˜ e cajméerˋ do quiáꞌˉ e féꞌrˋ fɨˊ quiniˇ jaléngꞌˋ dseaˋ jaléꞌˋ e nijméˉ Fidiéeˇ cøøngˋguɨ. \v 6 Jo̱ dsʉꞌ Dseaˋ Jmáangˉ dseángꞌˉ røøbˋ éerˋ ta˜ quiáꞌrˉ e lɨ́ɨiñˊ Jó̱o̱ˊ Fidiéeˇ e néeˊ nir˜ dseaˋ quiáꞌˉ Tiquiáꞌrˆ. Jo̱ jneaꞌˆbɨ dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ i̱ dseaˋ quiáꞌˉ dseaˋ do song jáꞌˉbɨ lɨ́ɨˋnaaꞌ júuˆ quiáꞌrˉ carˋ ngocángˋ dsiˋnaaꞌ, jo̱guɨ song sɨjeengˇnaaꞌ e nɨta˜ dsiˋnaaꞌ e niñíingˋnaaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨngˉnaaꞌ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ lajo̱. \s1 Jial niñíingˋ dseaˋ e jmiꞌíñꞌˊ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ laco̱ꞌ ngóoˊ jmɨɨ˜ \p \v 7 Jo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ˜ féꞌˋ Jmɨguíˋ quiáꞌrˉ lala: \q1 Jo̱ song lana ninúuˆnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, \q1 \v 8 jo̱baꞌ jaˋ jmooˋnaꞌ saangˋ áaˊnaꞌ \q2 laco̱ꞌguɨ cajméeˋ dseaˋ áangˊ quíiˉnaꞌ, dseaˋ Israel, mɨ˜ cajméerˋ saangˋ dsíirˊ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ ie˜ lamɨ˜ cangɨrˊ fɨˊ jee˜ uǿˉ quiʉ̱́ˋ, \q2 mɨ˜ calɨꞌiiñ˜ calɨñirˊ jial tíiˊ féngꞌˊ dsíiˊ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ do. \p \v 9 Jo̱ féꞌˋbɨ Fidiéeˇ: \q1 Jo̱ ie˜ jo̱ jaléngꞌˋ ꞌlɨɨ˜ dseaˋ áangˊ quíiˉnaꞌ contøømˉ cajméerˋ e calɨꞌiiñ˜ e calɨñirˊ e su dseángꞌˉ jáꞌˉbaꞌ e quɨ́ɨꞌ˜ɨ jmɨɨ˜ e nijmɨcó̱o̱ꞌˇo̱re, \q1 doñiˊ faꞌ lajeeˇ e cangɨˊ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ do fɨˊ jee˜ uǿˉ quiʉ̱́ˋ cangáˉbre jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ e quɨ́ɨꞌ˜ɨ jmɨɨ˜ e cajméˉe có̱o̱ꞌr˜ lajeeˇ tu̱lóˉ ji̱i̱ˋ. \q1 \v 10 Jo̱baꞌ ie˜ jo̱ eáamˊ calɨguíinˉn có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ jo̱ cafɨ́ɨˉɨre lala: \q1 “Contøømˉ i̱ dseaˋ quiéˉe la jaˋ mɨˊ caꞌíñꞌˋ e jnea˜ quie̱e̱ˉ nifɨˊ quiáꞌrˉ \q2 o̱ꞌguɨ iiñ˜ e nijmitir˜ jaléꞌˋ júuˆ quiéˉe.” \q1 \v 11 Jo̱ co̱ꞌ eáamˊ sɨguíinˆn quiáꞌˉ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ quiéˉe do, \q2 jo̱baꞌ cacuǿˋø júuˆ quiéˉe quiáꞌˉ i̱ dseaˋ do lala: \q1 “Dseángꞌˉ jaˋ niñíiñˋ e nijmiꞌíñꞌˊ e seeiñˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜ laco̱ꞌ ngóoˊ jmɨɨ˜”. \p \v 12 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jmiñiingˇ óoˊnaꞌ e laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ ꞌnʉ́ꞌˋ jaˋ nijméeˆnaꞌ saangˋ áaˊnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ e laco̱ꞌ nijmɨtúngˉ áaˊnaꞌ fɨˊ lɨ˜ nɨteáangˉnaꞌ có̱o̱ꞌr˜, co̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ dseaˋ íbˋ i̱ jáꞌˉ i̱ cuøˊ e se̱e̱ˉnaaꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la. \v 13 Co̱ꞌ lajeeˇ lana, lajeeˇ e fémꞌˊbɨ dsíiˊ Fidiéeˇ, lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌnéˉ e cuǿꞌˆguɨ bíˋ rúmꞌˋbaꞌ laco̱o̱ˋ jmɨɨ˜ laco̱o̱ˋ jmɨɨ˜ e laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ ꞌnʉ́ꞌˋ jaˋ nijmɨgǿøngˋ yaang˜naꞌ e niténgꞌˋnaꞌ fɨˊ ni˜ dseeˉ, co̱ꞌ fɨng song cajmeeˇnaꞌ lajo̱, jo̱baꞌ niꞌuíingˉnaꞌ e saamˋtu̱ óoˊnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ jóng. \v 14 Jo̱ lata˜ nilɨse̱e̱ˉnaaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ song teáˋbɨ té̱e̱ˉnaaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ fɨˊ guiʉ́ˉ lɨ˜ nɨté̱e̱ˉnaaꞌ có̱o̱ꞌr˜ lata˜ se̱e̱ˉnaaꞌ fɨ˜ jmɨgüíˋ la lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ nɨcajméeˉnaaꞌ latɨˊ mɨ˜ uiing˜. \p \v 15 Jo̱ lalab féꞌˋguɨ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ˜ féꞌˋ lala: \q1 Jo̱ song lana ninúuˆnaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, \q2 jo̱baꞌ jaˋ jmooˋnaꞌ saangˋ áaˊnaꞌ laco̱ꞌguɨ cajméeˋ dseaˋ áangˊ quíiˉnaꞌ dseaˋ Israel malɨɨ˜guɨ eáangˊ mɨ˜ cajméerˋ saangˋ dsíirˊ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ lajeeˇ cangɨrˊ fɨˊ jee˜ uǿˉ quiʉ̱́ˋ. \m \v 16 Jo̱ ¿i̱˜ i̱ dseaˋ i̱ cajméeˋ saangˋ dsíiˊ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ mɨ˜ cangɨ́ˋ e canúurˉ júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do? Co̱ꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel i̱ caꞌuǿøngˋ Moi˜ fɨˊ Egipto, dseaˋ íˋbingꞌ i̱ cajméeˋ saangˋ dsíiˊ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ. \v 17 Jo̱guɨ ¿i̱˜ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ cajméeˋ Fidiéeˇ guíiñˉ lajeeˇ tu̱lóˉ ji̱i̱ˋ? Có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íbˋ, co̱ꞌ íˋbingꞌ i̱ cabeángꞌˋ dseeˉ yaang˜ ie˜ jo̱, jo̱baꞌ cajúiñˉ táꞌˉ jáiñˋ fɨˊ jee˜ uǿˉ quiʉ̱́ˋ cartɨˊ cadsémˉbre. \v 18 Jo̱guɨ ¿i̱˜ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ cacuøꞌˊ Fidiéeˇ júuˆ quiáꞌrˉ e jaˋ nijmiꞌíñꞌˊ e seeiñˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do? Có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ íbˋ cajo̱, co̱ꞌ jaˋ cajméerˋ nʉ́ʉꞌr˜ júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do. \v 19 Jo̱ lajo̱b calɨlíꞌˆnaaꞌ e jaˋ calɨ́ꞌˆ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ do faꞌ e nijmiꞌíñꞌˊ e seeiñˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ, co̱ꞌ jaˋ jáꞌˉ calɨ́iñˉ júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do. \c 4 \p \v 1 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, e lajeeˇ e seaˋbɨ fɨˊ quíˉiiꞌ e jmiꞌíngꞌˊnaaꞌ e se̱e̱ˉnaaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ lajeeˇ jo̱ ꞌnéˉ e nijmiñiimˇ dsiˋnaaꞌ e laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ jneaa˜aaꞌ niꞌnángˋnaaꞌ faꞌ e jaˋ niꞌíingꞌ˜naaꞌ e jo̱. \v 2 Co̱ꞌ nɨcaguiabˊ dseaˋ júuˆ fɨˊ jee˜ jneaa˜aaꞌ quiáꞌˉ jial láangˋ Fidiéeˇ dseaˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌrˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ júuˆ e canúuˉ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ cangɨˊ fɨˊ jee˜ uǿˉ quiʉ̱́ˋ do malɨɨ˜guɨ eáangˊ. Dsʉꞌ jaˋ e ta˜ calɨꞌíingˆ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ e jo̱ quiáꞌˉ i̱ dseaˋ íˋ, co̱ꞌ jaˋ jáꞌˉ calɨ́iñˉ e júuˆ e canúurˉ do o̱ꞌguɨ calɨnʉ́ʉꞌr˜ cajo̱. \v 3 Jo̱ dsʉꞌ jneaa˜guɨ́ɨꞌ, dseaˋ nɨjáꞌˉ lɨ́ɨˋɨɨꞌ júuˆ quiáꞌrˉ, niñíimˋbaaꞌ e nijmiꞌíngꞌˊnaaꞌ e se̱e̱ˉnaaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ, jo̱ o̱ꞌ laco̱ꞌ i̱ dseaˋ i̱ éengˋ Fidiéeˇ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ mɨ˜ féꞌrˋ lala: \q1 Jo̱ co̱ꞌ eáamˊ sɨguíinˆn quiáꞌˉ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ saangˋ dsíiˊ do, \q1 jo̱baꞌ cacuǿˋø júuˆ quiéˉe quiáꞌˉ i̱ dseaˋ do lala, e dseángꞌˉ jaˋ niñíiñˋ e nijmiꞌíñꞌˊ e seeiñˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜ laco̱ꞌ ngóoˊ jmɨɨ˜. \m Jo̱ cajíngꞌˉ Fidiéeˇ lajo̱ nañiˊ faꞌ cartɨˊ mɨ˜ canaangˋ uiiñ˜ jmɨgüíˋbaꞌ catáiñꞌˊ jaléꞌˋ ta˜ quiáꞌrˉ e cajméerˋ latøøngˉ jmɨgüíˋ. \v 4 Co̱ꞌ nɨne˜baaꞌ e lajaléꞌˋbaꞌ ninéeˊ guiʉ́ˉ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lamɨ˜ uiing˜ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ lɨ́ꞌˆ féꞌˋ lala: \q1 Jo̱ lajeeˇ jñʉ́ʉˉ jmɨɨ˜ catóbꞌˊ jaléꞌˋ ta˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, \q2 jo̱baꞌ cajmiꞌímꞌˊbre mɨ˜ catɨ́ˋ e jmɨɨ˜ guiéˉ do. \m \v 5 Jo̱ lalab cajíngꞌˉguɨ Fidiéeˇ cajo̱ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ cuaiñ˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ cajméeˋ saangˋ dsíiˊ có̱o̱ꞌr˜ do: \q1 Jaˋ niñíingˋ i̱ dseaˋ na e nijmiꞌíñꞌˊ e seeiñˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜ laco̱ꞌ ngóoˊ jmɨɨ˜. \m \v 6 Jo̱ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ canúuˉ lamɨ˜ jéengˊguɨ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e quiáꞌˉ jial laangˋ dseaˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌrˉ, dsʉꞌ jaˋ cangɨ́ɨiñˋ e seeiñˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ, co̱ꞌ saamˋ dsíirˊ cajméerˋ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do. Dsʉꞌ latɨˊ lana tíiˊbɨ e niꞌíngꞌˋ dseaˋ e jo̱, co̱ꞌ cuøˊbɨ Fidiéeˇ fɨˊ e nijmiꞌíngꞌˊ dseaˋ có̱o̱ꞌr˜. \v 7 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ Fidiéeˇ nɨcaté̱e̱rˋ co̱o̱ˋguɨ jmɨɨ˜ lɨ˜ líꞌˆ dseaˋ e niꞌíñꞌˋ e seeiñˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do, jo̱ e jmɨɨ˜ jo̱b lɨ́ɨˊ lana. Co̱ꞌ Fidiéeˇ nɨcasɨ́ꞌrˉ jneaa˜aaꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌrˉ e cajmeꞌˊ dseata˜ Davíꞌˆ fɨˊ ni˜ jiˋ ie˜ lamɨ˜ casúungˉ jmiguiʉˊ ji̱i̱ˋ e cajméeˋ dseaˋ Israel saangˋ dsíirˊ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ: \q1 Jo̱ song lana ninúuˆnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, \q2 jo̱baꞌ jaˋ jmooˋnaꞌ saangˋ áaˊnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do. \m \v 8 Co̱ꞌ faco̱ꞌ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Josué cacuøꞌrˊ dseaˋ góorˋ dseaˋ Israel fɨˊ e nijmiꞌíñꞌˊ ie˜ jo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ cajíngꞌˉ Fidiéeˇ lamɨ˜ jéengˊguɨ e nicuǿꞌˉreiñꞌ, jo̱baꞌ jaˋ eeˋ ta˜ caféꞌˋ Fidiéeˇ e nilɨseaˋ co̱o̱ˋguɨ jmɨɨ˜ e nijmiꞌíngꞌˊ dseaˋ lana faco̱ꞌ lajo̱. \v 9 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ seaˋbɨ fɨˊ e niñíingˋ i̱ dseaˋ i̱ nɨjáꞌˉ lɨ́ɨngˋ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e nijmiꞌíñꞌˊ e seeiñˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do. \v 10 Co̱ꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ ngɨ́ɨngˋ e nijmiꞌíñꞌˊ e seeiñˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ nijmiꞌíñꞌˊ e nɨcatáiñꞌˋ jaléꞌˋ e ꞌnéˉ jmérˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ cajmiꞌíngꞌˊ Fidiéeˇ mɨ˜ cangɨ́ˋ e catáiñꞌˊ ta˜ quiáꞌrˉ e cajméerˋ latøøngˉ jmɨgüíˋ. \v 11 Jo̱baꞌ ꞌnéˉ e nicuǿøꞌ˜bɨ bíˋ yee˜naaꞌ e laco̱ꞌ niñíingˋnaaꞌ e nijmiꞌíngꞌˊnaaꞌ e se̱e̱ˉnaaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ e laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ jneaa˜aaꞌ jaˋ nijmóˆooꞌ laco̱ꞌguɨ cajméeˋ i̱ dseaˋ Israel do ie˜ malɨɨ˜guɨ do mɨ˜ jaˋ jáꞌˉ calɨ́iñˉ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ o̱ꞌguɨ calɨnʉ́ʉꞌr˜ e júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do cajo̱. \p \v 12 Co̱ꞌ eáamˊ ꞌgøngꞌˊ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ jo̱guɨ cuøˊ e seengˋ dseaˋ. Jo̱ eáangˊguɨ jloꞌˆ bíˋ quiáꞌˉ jo̱guɨ íingˉguɨ ta˜ cajo̱ laco̱ꞌguɨ co̱o̱ˋ ñisʉ̱ꞌˋ e ꞌméˉ lajɨˋ tú̱ˉ taangˋ, jo̱guɨ cuøˊ e ngángꞌˋ dseaˋ jial laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ e ɨˊ dsíirˊ fɨˊ dsíirˊ jo̱guɨ jial e ɨˊ dsíirˊ có̱o̱ꞌ˜ jmɨguíˋ quiáꞌrˉ; jo̱guɨ cuøˊ e lɨñiˊ dseaˋ su guiʉ́ˉ o̱si jaˋ dseengˋ jaléꞌˋ e ɨˊ dsíirˊ jo̱guɨ su guiʉ́ˉ o̱si jaˋ dseengˋ jaléꞌˋ e iiñ˜ nijmérˉ. \v 13 Jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ e seaˋ fɨˊ laꞌúngˉ fɨˊ jmɨgüíˋ líˋ ꞌmeáˉ dseaˋ e jaˋ ñiˊ Fidiéeˇ o̱si e jaˋ jǿørˉ é, co̱ꞌ jalébꞌˋ e jmooˉnaaꞌ nɨñirˊ jo̱guɨ nɨjǿørˉ cajo̱, jo̱guɨ dseángꞌˉ fɨˊ quiniˇbre cajo̱ lɨ˜ niꞌɨ́ˉ íꞌˋ røøˋ quíˉiiꞌ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ lajo̱. \s1 Jesús lɨ́ɨiñˊ jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ laniingˉguɨ \p \v 14 Jo̱ co̱ꞌ Jesús dseaˋ lɨ́ɨiñˊ Jó̱o̱ˊ Fidiéeˇ i̱ camɨ́ɨngꞌ˜ do, jo̱guɨ íbˋ cajo̱ i̱ jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ laniingˉguɨ do quíˉiiꞌ, jo̱ íbˋ dseaˋ i̱ nɨcangángꞌˉtu̱ fɨˊ ñifɨ́ˉ fɨˊ lɨ˜ guiing˜ Tiquiáꞌrˆ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ ꞌnéˉ e té̱e̱ˉnaaꞌ teáˋ fɨˊ guiʉ́ˉ lɨ˜ nɨté̱e̱ˉnaaꞌ e jáꞌˉ lɨ́ɨˋnaaꞌ júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do. \v 15 Jo̱ i̱ jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ laniingˉguɨ quíˉiiꞌ do quɨ́ɨꞌ˜bre jmɨɨ˜ e nilíꞌˋ fɨ́ɨˉ lɨ́ɨiñˉ jneaa˜aaꞌ, dsʉco̱ꞌ nɨñiˊbre jial dseángꞌˉ huɨ́ɨngˊ se̱e̱ˉnaaꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la e jaˋ nitéꞌˉnaaꞌ fɨˊ ni˜ dseeˉ. Co̱ꞌ dseaˋ íˋ cajo̱ cangɨ́ɨmˊbre jee˜ jaléꞌˋ iihuɨ́ɨˊ lajeeˇ cateáaiñˋ fɨˊ jmɨgüíˋ la, lɨfaꞌ írˋ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ dseeˉ jaˋ caꞌéerˋ. \v 16 Jo̱ uíiꞌ˜ e lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ nɨta˜ dsiˋnaaꞌ e nidsiquiéengˇnaaꞌ fɨˊ quiniˇ é̱e̱ˆ lɨ˜ guiing˜ Fidiéeˇ e laco̱ꞌ nilíˋ fɨ́ɨˉ lɨ́ɨiñˉ jneaa˜aaꞌ jo̱guɨ e laco̱ꞌ nijmɨcó̱o̱ꞌr˜ jneaa˜aaꞌ mɨ˜ dseángꞌˉ ꞌnéˉ quíˉiiꞌ lajo̱; dsʉco̱ꞌ i̱ dseaˋ íˋ eáangˊ ꞌneáaiñˋ jneaa˜aaꞌ jo̱guɨ dsíngꞌˉ eáangˊ guiúiñˉ có̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ cajo̱. \c 5 \p \v 1 Jo̱ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíbˋ lɨ˜ ꞌnáangˋ dseaˋ jaléngꞌˋ jmidseaˋ laniingˉ e laco̱ꞌ niꞌérˉ ta˜ quie̱ˊ júuˆ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ do fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ, jo̱guɨ e niguiárˉ guiʉ́ˉ jaléꞌˋ feáꞌˉ e nicuǿꞌrˉ Fidiéeˇ, jo̱guɨ e nijngáiñꞌˉ jaléngꞌˋ jóꞌˋ i̱ catɨ́ɨngˉ dseaˋ do e laco̱ꞌ niꞌíingˉ dseeˉ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ do. \v 2 Jo̱ co̱ꞌ jaléngꞌˋ i̱ jmidseaˋ do ñiˊbre jial huɨ́ɨngˊ e jaˋ niténgꞌˋ dseaˋ fɨˊ ni˜ dseeˉ, jo̱baꞌ tɨ́ɨmˉbre e nilíˋ fɨ́ɨˉ lɨ́ɨiñˉ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ jaˋ ñiˊ e dseebˉ éerˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e jmóorˋ do; \v 3 jo̱ co̱ꞌ dseaˋ dseeˉ dseaˋ quibˊ lɨ́ɨngˊ jaléngꞌˋ i̱ jmidseaˋ do, jo̱baꞌ ꞌnéˉ lɨɨng˜ e feáꞌˉ niji̱ꞌrˉ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ e laco̱ꞌ niꞌíingˉ dseeˉ quiáꞌrˉ yaaiñ˜ jo̱guɨ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ caguiaangˉguɨ cajo̱. \v 4 Jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ cuǿøngˋ líˋ jmeángꞌˋ ꞌñiaꞌrˊ e niꞌérˉ e ta˜ ꞌgooˋ la e niꞌuíiñˉ jaangˋ jmidseaˋ laniingˉ, co̱ꞌ Fidiéeˇbingꞌ ꞌnáangˋ dseaˋ e laco̱ꞌ niꞌérˉ e ta˜ ꞌgooˋ jo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ cajméeˋ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ i̱ jmidseaˋ laꞌuii˜ i̱ calɨséngˋ malɨɨ˜guɨ eáangˊ i̱ calɨsíˋ Aarón. \v 5 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ cajo̱ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱ꞌ o̱ꞌ ꞌñiaꞌrˊ dseaˋ caꞌnángˉ ꞌñiaꞌrˊ e niꞌérˉ e ta˜ ꞌgooˋ jo̱ e caꞌuíiñˉ jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ laniingˉguɨ, dsʉco̱ꞌ Fidiéeˇbingꞌ i̱ caꞌnáangˉ írˋ e niꞌérˉ e ta˜ ꞌgooˋ jo̱ carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨ˜, co̱ꞌ ꞌñiabꞌˊ Fidiéeˇ dseaˋ cajíñꞌˉ lala malɨɨ˜guɨ eáangˊ: \q1 ꞌNʉbˋ dseángꞌˉ lɨnꞌˊ Jó̱o̱ˋo̱; \q2 jo̱guɨ jmɨɨ˜ na jneab˜ dseángꞌˉ lɨ́ɨnˊn Tiquíiꞌˆ cajo̱. \m \v 6 Jo̱ cajímꞌˉbɨguɨr cajo̱ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ mɨ˜ cajíñꞌˉ casɨ́ꞌrˉ i̱ Jó̱o̱rˊ Dseaˋ Jmáangˉ do lala: \q1 Jo̱ carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨb˜ óoꞌˋ ta˜ e lɨnꞌˊ jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ laniingˉguɨ, \q2 lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ calɨ́ngˉ i̱ jmidseaˋ i̱ siiˋ Melquisedec ie˜ malɨɨ˜guɨ do. \m \v 7 Jo̱ lajeeˇ cateáangˋ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la, eáamˊ teáˋ caféeiñꞌ˜ Fidiéeˇ jo̱guɨ camɨꞌrˊ dseaˋ do e ngocángˋ dsíirˊ carjɨˋ quɨꞌˊbre e quɨ́ɨꞌ˜ dseaˋ do jmɨɨ˜ e nileángˉneiñꞌ fɨˊ ni˜ ꞌmóˆ; jo̱ uíiꞌ˜ e cajmiti˜ Dseaˋ Jmáangˉ carˋ ngocángˋ dsíirˊ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ jábꞌˉ canúuˉ dseaˋ do lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌrˉ. \v 8 Jo̱ doñiˊ faꞌ e Dseaˋ Jmáangˉ lɨ́ɨiñˊ dseángꞌˉ i̱ Jó̱o̱ˊ Fidiéeˇ camɨ́ɨngꞌ˜ do, dsʉꞌ dseángꞌˉ ꞌnéˉbaꞌ e cangongɨ́ɨiñˉ jaléꞌˋ e iihuɨ́ɨˊ do e laco̱ꞌ calɨlíꞌrˆ jial ꞌnéˉ jmérˉ nʉ́ʉꞌr˜ mɨ˜ quiʉꞌˊ Tiquiáꞌrˆ ta˜ lajo̱. \v 9 Jo̱ mɨ˜ caꞌuíiñˉ dseángꞌˉ laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ e sɨꞌíiñˆ quiáꞌˉ Tiquiáꞌrˆ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ nɨcuǿøngˋ leáiñˉ lata˜ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ jmóoˋ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ dseaˋ do. \v 10 Jo̱baꞌ Fidiéeˇ caꞌnáaiñˉ dseaˋ do e óorˋ ta˜ ꞌgooˋ e lɨ́ɨiñˊ jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ laniingˉguɨ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ calɨ́ngˉ i̱ jmidseaˋ i̱ siiˋ Melquisedec ie˜ malɨɨ˜guɨ do. \s1 Jial dseáangꞌ˜ e nilɨtúngˉ dsíiˊ dseaˋ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ \p \v 11 Jo̱ jmiguiʉˊbɨ jaléꞌˋ e ii˜naaꞌ e nisíiꞌ˜guɨ́ɨꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ uii˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ júuˆ e nɨcasɨɨ˜naaꞌ na, lɨfaꞌ huɨ́ɨmˊjiʉ quíˉnaaꞌ e niꞌéeˆnaaꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ e júuˆ jo̱, co̱ꞌ eáamˊ táꞌˉjiʉ ngángꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ e júuˆ jo̱. \v 12 Jo̱ nɨngóobˊ eáangˊ e caꞌíingꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ lana nɨdsi˜ íꞌˋ e nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ tɨfabꞌˊ quiáꞌˉ e júuˆ jo̱; dsʉꞌ lɨ́ꞌˆ rɨquɨbꞌˊ lɨ́ɨˊ quíiˉ ꞌnʉ́ꞌˋ lana, co̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ nɨꞌneángˉtu̱ꞌ jaangˋ tɨfabꞌˊ i̱ niꞌéꞌˉtu̱ ꞌnʉ́ꞌˋ jaléꞌˋ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e nɨcanʉ́ʉˆnaꞌ lamɨ˜ jéengˊguɨ. Co̱ꞌ lanaguɨ eáamˊ joˋ teáˋ teáangˉnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱ꞌ nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ lafaꞌ yʉ̱ʉ̱ˋ píꞌˆ e jmangꞌˆ fibꞌˊ iing˜naꞌ uꞌˆnaꞌ, jo̱ jaˋ iing˜naꞌ cøꞌˆnaꞌ laco̱ꞌ gøꞌˊ dseaˋ cǿøngꞌ˜. \v 13 Jo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ lɨ́ɨngˊ lafaꞌ yʉ̱ʉ̱ˋ píꞌˆ i̱ ɨ̱́ꞌˋ jmangꞌˆ fiꞌˊ, lajo̱b lɨ́ɨngˊ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ líꞌˋ guiꞌˊ su guiʉ́ˉ o̱si jaˋ dseengˋ jaléꞌˋ e jmóorˋ do. \v 14 Dsʉꞌ jaléngꞌˋ i̱ lɨ́ɨngˊ laco̱ꞌ dseaˋ cǿøngꞌ˜, lafaꞌ jmiñibˇ tɨ́ɨngˋ íˋ gøꞌrˊ, co̱ꞌ íˋbingꞌ nɨtɨ́ɨngˋ guiꞌˊ e˜ e guiʉ́ˉ jo̱guɨ e˜ e jaˋ dseengˋ, jo̱ nɨsɨtɨ́ɨmˇbre e jmóorˋ jí̱i̱ꞌ˜ e guiʉ́ˉ. \c 6 \p \v 1 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, maté̱e̱ˆguɨ́ɨꞌ fɨˊ guiʉ́ˉ lɨ˜ nɨté̱e̱ˆnaaꞌ cartɨˊ niꞌuíingˉnaaꞌ dseángꞌˉ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ. Jo̱ jaˋ jmɨtɨ́ɨˋtú̱u̱ꞌ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ tɨɨˉ fɨɨˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ e canʉ́ˆnaaꞌ laꞌuii˜ do quiáꞌˉ jial quɨ́ꞌˉ jíngꞌˋ yaang˜ dseaˋ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ jo̱guɨ quiáꞌˉ jial mɨ˜ tʉ́ˋ dseaˋ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ e siꞌˊ jí̱i̱ꞌ˜ fɨˊ ꞌmóˉ, jo̱guɨ jial jáꞌˉ lɨ́ɨngˋ dseaˋ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, \v 2 o̱si jial mɨ˜ saangˋ dseaˋ jmɨɨˋ, o̱si e˜ uiing˜ mɨ˜ quidsiˊ dseaˋ guóorˋ fɨˊ yʉ́ꞌˆ mogui˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, o̱si jial lɨ́ɨˊ mɨ˜ nijí̱ꞌˊtu̱ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ nɨcajúngˉ, o̱si jial mɨ˜ niquidsiˊ Fidiéeˇ íꞌˋ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ dseeˉ e nɨcaꞌéerˋ. \v 3 Jo̱ majmóˆguɨ́ɨꞌ bíˋ e niꞌuíingˉnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ dseángꞌˉ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ, lɨ́ꞌˆ jialco̱ꞌ iing˜ Fidiéeˇ e nilíiˉnaaꞌ. \p \v 4 Jo̱ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ cangɨ́ɨngˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e nɨjáꞌˉ calɨ́iñˉ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ e nɨcajmiꞌiáangˋ dsíirˊ có̱o̱ꞌ˜ lajaléꞌˋ e guiʉ́ˉ e nɨcajméeˋ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌr˜, jo̱guɨ e nɨcaꞌíñꞌˋ lají̱i̱ꞌ˜ e cuøˊ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ dseaˋ do, \v 5 jo̱guɨ e nɨñiˊbre jial tíiˊ dseángꞌˉ guiʉ́ˉ e júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ jo̱guɨ jial tíiˊ ꞌgøngꞌˊ e jmɨgüíˋ ꞌmɨ́ɨˉ e nilɨseaˋ ie˜ jo̱, \v 6 jo̱ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ caꞌíngꞌˋ jaléꞌˋ e na, jo̱ dsʉꞌ mɨ˜ cangɨ́ˋ jo̱, catʉ́ˋtu̱r lají̱i̱ꞌ˜ e nɨcaꞌíñꞌˋ do, jo̱baꞌ joˋ quɨ́ɨꞌ˜ jmɨɨ˜ jóng e niquɨ́ꞌˉ jíngꞌˋtu̱ yaaiñ˜ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ, co̱ꞌ fɨng song jmóorˋ lajo̱, jo̱baꞌ lɨ́ɨˊ lafaꞌ e íˋbre niteángˉtu̱r i̱ Jó̱o̱ˊ Fidiéeˇ camɨ́ɨngꞌ˜ do fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ caléꞌˋ catú̱ˉ, co̱ꞌ fɨng song jmóorˋ lajo̱, jo̱baꞌ nilǿøngˉtu̱r dseaˋ do jóng. \v 7 Jo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ caꞌíngꞌˋ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ do, jo̱ mɨ˜ cangɨ́ˋ jo̱ catʉ́ˋtu̱r fɨˊ teáaiñˉ, jo̱baꞌ i̱ dseaˋ íˋ lɨ́ɨiñˊ la lɨ́ɨˊ co̱o̱ˋ guóoꞌ˜ uǿˉ e caꞌíngꞌˋ jaléꞌˋ jmɨ́ɨˊ e tu̱u̱ˋ; jo̱ mɨ˜ niróˋ jaléꞌˋ e cangojnea˜ e fɨˊ ni˜ guóoꞌ˜ uǿˉ do, jo̱guɨb nilɨꞌíingˆ ta˜ quiáꞌˉ i̱ dseaˋ i̱ cajníˋ do; \v 8 jo̱ dsʉꞌ song e fɨˊ ni˜ guóoꞌ˜ uǿˉ do caꞌiáangˋ lají̱i̱ꞌ˜ ꞌmató̱o̱ˊ có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléꞌˋ onuuˋ guíiˉ, jo̱baꞌ jaˋ e ta˜ íingˆ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ e uǿˉ do jóng; jo̱baꞌ lɨ́ɨˊ lafaꞌ e tɨˊ lɨ˜ nijé̱bꞌˉ Fidiéeˇ e güeangꞌˆ quiáꞌrˉ e cata̱ꞌrˊ e fɨˊ ni˜ guóoꞌ˜ uǿˉ do, jo̱ niꞌíimˉ cartɨˊ nicóˋ. \s1 E lab e júuˆ e cuøˊ ta˜ dsíiˊ e té̱e̱ˉnaaꞌ teáˋ fɨˊ guiʉ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ \p \v 9 Dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ ꞌneáanˋn eáangˊ, dsʉꞌ doñiˊ faꞌ e nɨcafɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ jo̱, dsʉꞌ o̱faꞌ nɨcafáꞌˉa uii˜ quíiˆnaꞌ, co̱ꞌ eáamˊ nita˜ dsiiˉ e dseángꞌˉ teábˋ teáangˉnaꞌ fɨˊ guiʉ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ e nileángˋnaꞌ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíiˉnaꞌ. \v 10 Jo̱ dseángꞌˉ eáamˊ guiúngˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ jaˋ quɨ́ꞌˉ jmɨɨ˜ faꞌ e niꞌíingˉ dsíirˊ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ e nɨcajmeeˉ ꞌnʉ́ꞌˋ e nɨcajmɨcó̱o̱ꞌˇnaꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ jo̱guɨ e nɨcajmiꞌneáangˋnaꞌ jaléngꞌˋ íˋ cajo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la jmooˋnaꞌ lana. \v 11 Jo̱ ii˜naaꞌ e lajaangˋ lajaangˋ ꞌnʉ́ꞌˋ jméeˆbɨꞌ e iáangˋ óoˊnaꞌ e jmɨcó̱o̱ꞌˇ rúngꞌˋnaꞌ lata˜ seengˋnaꞌ, jo̱ lajo̱baꞌ niñíingˋnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e nisɨjeengˇnaꞌ e catɨ́ɨngˉnaꞌ e nicuǿꞌˉ Fidiéeˇ ꞌnʉ́ꞌˋ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ lajo̱. \v 12 Jo̱ jaˋ ii˜naaꞌ e ꞌnʉ́ꞌˋ nijméeˆnaꞌ fɨ́ngꞌˉnaꞌ e fɨˊ guiʉ́ˉ lɨ˜ nɨteáangˉnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌnéˉ e ꞌnʉ́ꞌˋ nijméeˆnaꞌ laco̱ꞌguɨ la jmóoˋ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ jáꞌˉ lɨ́ɨngˋ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ e jaˋ lɨtúngˉ dsíirˊ doñiˊ eeˋ dsijéeˊ fɨˊ lɨ˜ nɨcasíngꞌˋ yaaiñ˜, jo̱ laꞌeáangˊ e jo̱baꞌ e nɨdsijéeˊ guiʉ́ˉ quiáꞌrˉ e nɨnaaiñˋ íñꞌˋ lají̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨiñˉ e nɨcajíngꞌˉ Fidiéeˇ e nicuǿꞌˉreiñꞌ lamɨ˜ jéengˊguɨ. \s1 Lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ e cacuøꞌˊ Fidiéeˇ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ \p \v 13 Jo̱ ie˜ malɨɨ˜guɨ eáangˊ Fidiéeˇ cacuøꞌrˊ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham júuˆ quiáꞌrˉ, jo̱ e jo̱ dseángꞌˉ cajmitir˜ ꞌñiaꞌrˋ, co̱ꞌ jaˋ i̱i̱ˋ seengˋ i̱ ꞌgøngꞌˊguɨ laco̱ꞌ írˋ i̱ nicuǿꞌrˉ júuˆ quiáꞌrˉ ꞌñiaꞌrˊ. \v 14 Jo̱ e lab júuˆ e cacuøꞌrˊ dseaˋ do ie˜ jo̱ mɨ˜ cajíñꞌˉ lala: “E jábꞌˉ, jneab˜ nijmigüeanꞌˆn ꞌnʉˋ jo̱guɨ nijmee˜e e nilɨseengˋ i̱ ꞌleáangˉ dseaˋ sɨjú̱ꞌˆ.” \v 15 Jo̱ mɨ˜ caꞌíngꞌˋ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham e júuˆ jo̱, jo̱baꞌ cajéemˋbre e féngꞌˊ dsíirˊ e nijmiti˜ Fidiéeˇ lají̱i̱ꞌ˜ e nɨcajíñꞌˉ; jo̱ mɨ˜ cangɨ́ˋ jo̱, caꞌímꞌˋ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham lají̱i̱ꞌ˜ e nɨcajíngꞌˉ Fidiéeˇ e nicuǿꞌˉreiñꞌ lamɨ˜ jéengˊguɨ do. \v 16 Co̱ꞌ mɨ˜ cuøˊ doñiˊ i̱i̱ˋ dseaˋ júuˆ quiáꞌrˉ e lɨɨng˜ e nijmitir˜, jo̱baꞌ e jo̱ jmóorˋ fɨˊ quiniˇ jaangˋguɨ dseaˋ i̱ niingˉguɨ laco̱ꞌ írˋ. Jo̱ mɨ˜ cuøˊ dseaˋ júuˆ quiáꞌrˉ fɨˊ quiniˇ jaangˋ dseaˋ i̱ niingˉguɨ, jo̱baꞌ la guíimˋ ꞌnéˉ nijmitir˜ e júuˆ quiáꞌrˉ do. \v 17 Jo̱ co̱ꞌ Fidiéeˇ calɨꞌiiñ˜ e cacuørˊ júuˆ quiáꞌrˉ condséebˊ fɨˊ quiniˇ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ nɨsɨꞌíingˆ e niꞌíngꞌˋ jaléꞌˋ e nɨcajíñꞌˉ lamɨ˜ jéengˊguɨ e nicuøꞌˊreiñꞌ do, jo̱baꞌ cacuørˊ júuˆ quiáꞌrˉ fɨˊ quinirˇ ꞌñiaꞌrˊ e jaˋ quɨ́ꞌˉ jmɨɨ˜ faꞌ e nijgiéengˉguɨ lají̱i̱ꞌ˜ e nɨcajíñꞌˉ lamɨ˜ jéengˊguɨ e nicuøꞌrˊ jaléngꞌˋ dseaˋ, jo̱guɨ dseángꞌˉ ꞌnéˉ e guiabˊ dsíirˊ e nijmitir˜ jaléꞌˋ e jo̱ e jaˋ jmɨsɨ́ɨiñˉ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ. \v 18 Jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e tú̱ˉ íingꞌ˜ júuˆ na e cacuøˊ Fidiéeˇ e jaˋ jmɨsɨ́ɨiñˉ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ jo̱guɨ e jáꞌˉ lɨ́ɨˊ cajo̱, co̱ꞌ dseángꞌˉ jaˋ quie̱ˊbre júuˆ adseeˋ, jo̱baꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e tú̱ˉ íingꞌ˜ júuˆ na nɨtab˜ dsiˋnaaꞌ e íˋbre nito̱ꞌˋ fɨ́ɨiñˋ jneaa˜aaꞌ, jo̱guɨ nɨsɨtabˇ dsiˋnaaꞌ cajo̱ e niꞌíingꞌ˜naaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨˉnaaꞌ e sɨjeengˇnaaꞌ e nicuǿꞌrˉ jneaa˜aaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ jí̱i̱ꞌ˜ júuˆ e nɨcacuøꞌrˊ jneaa˜aaꞌ lamɨ˜ jéengˊguɨ. \v 19 Jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ ta˜ dsíiˊ na nɨté̱e̱ˉnaaꞌ teáˋ fɨˊ guiʉ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ jo̱guɨ nɨtab˜ dsiˋnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do cajo̱; jo̱ e jo̱ lɨ́ɨˊ lafaꞌ ꞌloꞌˆ ñíˆ quiáꞌˉ co̱o̱ˋ móoˊ e quíngꞌˋ dseaˋ teáˋ fɨˊ ꞌnɨꞌˋ jmɨñíꞌˆ e laco̱ꞌ nijé̱ˉ tiiˉ e móoˊ do. Jo̱ nɨtab˜ dsiˋnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Jesús, jo̱ íbˋ dseaˋ i̱ nɨcangɨ́ɨngˊ fɨˊ lafaꞌ ꞌmɨꞌˊ e íiˊ, jo̱guɨ lana dob guiiñ˜ fɨˊ lɨ˜ laniingˉ ꞌgøngꞌˊ quiáꞌˉ Fidiéeˇ fɨˊ ñifɨ́ˉ. \v 20 Co̱ꞌ jo̱b e fɨˊ e caneáaˊ Jesús lamɨ˜ jéengˊguɨ e laco̱ꞌ cuǿøngˋ e niguiéꞌˉnaaꞌ dseángꞌˉ fɨˊ quiniˇ é̱e̱ˆ lɨ˜ guiing˜ Fidiéeˇ, jo̱ lajo̱baꞌ cangɨ́ɨiñˋ e óorˋ ta˜ ꞌgooˋ e caꞌuíiñˉ i̱ jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ laniingˉguɨ quíˉiiꞌ carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨ˜ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ calɨ́ngˉ i̱ jmidseaˋ i̱ siiˋ Melquisedec ie˜ malɨɨ˜guɨ do. \c 7 \s1 Jesús lɨ́ɨiñˊ i̱ jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ laniingˉguɨ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la calɨ́ngˉ Melquisedec \p \v 1 Jo̱ i̱ Melquisedec na calɨ́iñˉ dseata˜ dseaˋ féngꞌˊ fɨˊ co̱o̱ˋ fɨɨˋ e calɨsíˋ Salem ie˜ lamɨ˜ jéengˊguɨ eáangˊ, jo̱guɨ calɨ́iñˉ cajo̱ jmidseaˋ laniingˉ quiáꞌˉ Fidiéeˇ dseaˋ guiing˜ ñifɨ́ˉ. Jo̱ ie˜ jo̱ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ quíˉiiꞌ Abraham do nɨꞌiuuiñˉ fɨˊ e jaiñꞌˊ fɨˊ lɨ˜ cangórˉ fɨˊ jee˜ ꞌniiˋ fɨˊ lɨ˜ calɨ́ꞌrˉ jaléngꞌˋ dseata˜ dseaˋ féngꞌˊ i̱ seengˋ fɨˊ fɨɨˋ lɨ˜ jiéꞌˋ; jo̱ lajeeˇ jo̱b cangóˉ Melquisedec e cangojmijíngꞌˊneiñꞌ jo̱ cajmigüeamꞌˆbre cajo̱; \v 2 jo̱ mɨ˜ cangɨ́ˋ e jo̱, i̱ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham do cacuøꞌrˊ i̱ Melquisedec do co̱o̱ˋ lajeeˇ guíˉ íingꞌ˜ jaléꞌˋ e calɨ́ꞌrˉ jee˜ e ꞌniiˋ do. Jo̱ i̱ Melquisedec la guǿngꞌˋ “jaangˋ dseata˜ dseaˋ féngꞌˊ i̱ ɨ́ɨˋ íꞌˋ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ”; jo̱guɨ co̱ꞌ lɨ́ɨiñˊ dseata˜ dseaˋ féngꞌˊ quiáꞌˉ e fɨɨˋ do e siiˋ Salem e guǿngꞌˋ “juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ”, jo̱baꞌ cajo̱ siiˋbre “jaangˋ dseata˜ dseaˋ féngꞌˊ i̱ quie̱ˊ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ”. \v 3 Jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ jaˋ e ñiˊ dseaˋ quiáꞌˉ i̱ Melquisedec do faꞌ i̱˜ calɨ́ngˉ niquiáꞌrˆ jo̱guɨ i̱˜ calɨ́ngˉ tiquiáꞌrˆ jo̱guɨ i̱˜ jaléngꞌˋ ꞌlɨɨ˜ dseaˋ cǿøngꞌ˜ quiáꞌrˉ caguiaangˉguɨ cajo̱; o̱ꞌguɨ ñiˊ dseaˋ lɨ˜ cangáangꞌ˜ i̱ Melquisedec do o̱ꞌguɨ lɨ˜ cajúiñˉ. Jo̱ latab˜ lɨ́ɨiñˊ jmidseaˋ laniingˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la lɨ́ɨngˊ i̱ Jó̱o̱ˊ Fidiéeˇ camɨ́ɨngꞌ˜ do e latab˜ lɨ́ɨiñˊ jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ laniingˉguɨ. \p \v 4 Jo̱ lana quie̱ˋnaꞌ cuante, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, jial tíiˊ laniingˉ calɨ́ngˉ i̱ Melquisedec do e jɨˋguɨ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ quíˉiiꞌ Abraham cacuøꞌrˊ dseaˋ do co̱o̱ˋ lajeeˇ guíˉ íingꞌ˜ quiáꞌˉ lajaléꞌˋ e calɨ́ꞌrˉ jee˜ ꞌniiˋ mɨ˜ catíiñˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseata˜ dseaˋ féngꞌˊ. \v 5 Jo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la féꞌˋ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ e caséeˊ Moi˜ malɨɨ˜guɨ eáangˊ e lají̱i̱ꞌ˜ dseaˋ i̱ teáangꞌ˜ jee˜ ꞌléꞌˋ dseaˋ Israel i̱ siiˋ Levíbingꞌ cuǿøngˋ lɨ́ɨngˊ jmidseaˋ, jo̱ lají̱i̱ꞌ˜ dseaˋ íˋbingꞌ i̱ seaˋ fɨˊ quiáꞌˉ i̱ niꞌíngꞌˋ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ góorˋ co̱o̱ˋ lajeeˇ guíˉ íingꞌ˜ lajaléꞌˋ e seaˋ quiáiñꞌˉ, doñiˊ faꞌ e jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ do lɨ́ɨiñˊ dseaˋ sɨju̱ˇ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la lɨ́ɨiñˊ yaaiñ˜ cajo̱. \v 6 Jo̱ dsʉꞌ i̱ Melquisedec do jaˋ lɨ́ɨiñˊ dseaˋ sɨju̱ˇ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Leví, dsʉꞌ caꞌímꞌˋbre co̱o̱ˋ lajeeˇ guíˉ íingꞌ˜ quiáꞌˉ lajaléꞌˋ e calɨ́ꞌˉ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham, jo̱guɨ cajmigüeamꞌˆbre cajo̱. Jo̱guɨ té̱e̱ˊ óoˊnaꞌ cajo̱ e i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham dobingꞌ i̱ caꞌíngꞌˋ jaléꞌˋ júuˆ lají̱i̱ꞌ˜ e cajíngꞌˉ Fidiéeˇ e nicuǿꞌˉreiñꞌ. \v 7 Jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ jaˋ cuǿøngˋ jíngꞌˉ e o̱ꞌ lajo̱ e júuˆ la: Niingˉguɨ jaangˋ dseaˋ i̱ jmigüeangꞌˆ jaangˋ dseaˋ rúngꞌˋ laco̱ꞌguɨ i̱ dseaˋ i̱ jmigüeangꞌˆ írˋ do. \v 8 Jo̱ jaléngꞌˋ jmidseaˋ quiáꞌˉ dseaˋ Israel lɨ́ɨiñˊ sɨju̱ˇ quiáꞌˉ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Leví, jo̱ ímꞌˋbre quiáꞌˉ dseaˋ góorˋ co̱o̱ˋ lajeeˇ guíˉ íingꞌ˜ quiáꞌˉ lajaléꞌˋ; jo̱ dsʉꞌ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ e nijúuiñˉ, jo̱baꞌ júumˉbre jóng lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ doñiˊ i̱i̱ˋ dseaˋ jmɨgüíˋ; jo̱ dsʉꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e lafaꞌ seemˋbɨ i̱ Melquisedec do latɨˊ lana. \v 9 Jo̱baꞌ laco̱ꞌ cuǿøngˋ feˇeeꞌ e jaléngꞌˋ jmidseaˋ i̱ lɨ́ɨngˊ dseaˋ sɨju̱ˇ Leví, dseaˋ íˋbingꞌ íngꞌˋ lana lají̱i̱ꞌ˜ e co̱o̱ˋ lajeeˇ guíˉ íingꞌ˜ e catɨ́ɨiñꞌˉ do, jo̱ lɨ́ɨˊ lafaꞌ e caquíibˊ jaléngꞌˋ i̱ jmidseaˋ do e jo̱ e catɨ́ɨngˉ i̱ Melquisedec do ie˜ lamɨ˜ caquíiˊ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham quiáꞌˉ dseaˋ do. \v 10 Jo̱ e jábꞌˉ, jaˋ mɨˊ calɨsémˋbɨ i̱ Leví do ie˜ jo̱ ie˜ lamɨ˜ cacuøꞌˊ Abraham i̱ Melquisedec do co̱o̱ˋ lajeeˇ guíˉ íingꞌ˜ lají̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨiñꞌˉ do; dsʉꞌ cuǿøngˋ feˇeeꞌ e jo̱bɨ lafaꞌ nɨquie̱ˊ Abraham mɨjú̱ˋ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ sɨju̱rˇ i̱ nilɨseengˋ cøøngˋguɨ, co̱ꞌ i̱ Leví do lɨ́ɨiñˊ jaangˋ dseaˋ sɨju̱ˇ dseaˋ do. \p \v 11 Jo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel cangɨ́ɨiñˋ jaléꞌˋ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ jmidseaˋ i̱ lɨ́ɨngˊ dseaˋ sɨju̱ˇ Aarón i̱ lɨ́ɨngˊ sɨju̱ˇ yʉ́ʉꞌ˜ Leví do cajo̱. Jo̱ faco̱ꞌ e ta˜ e cajméeˋ jaléngꞌˋ i̱ jmidseaˋ do íingˆ ta˜ e íingˉ dseeˉ e laco̱ꞌ lɨguiúngˉ dseaˋ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ jaˋ ꞌneángˉ jmidseaˋ i̱ jiéngꞌˋguɨ faco̱ꞌ lajo̱; dsʉꞌ dseángꞌˉ la guíimˋ ꞌneángˉ jaangˋguɨ jmidseaˋ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ calɨ́ngˉ Melquisedec, jo̱ o̱ꞌ laco̱ꞌ lɨ́ɨngˊ i̱ jmidseaˋ sɨju̱ˇ Aarón do. \v 12 Co̱ꞌ mɨ˜ jmɨsɨ́ɨngˉ dseaˋ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ óoˋ jmidseaˋ, jo̱baꞌ ꞌnéˉ jmɨsɨ́ɨmˉbre cajo̱ lají̱i̱ꞌ˜ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌrˉ. \v 13 Jo̱ uii˜ quiáꞌˉ Fíiˋnaaꞌ féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e dseaˋ íˋ lɨ́ɨiñˊ sɨju̱ˇ quiáꞌˉ co̱o̱ˋguɨ ꞌléꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ dseaˋ Israel; jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ jaˋ i̱ mɨˊ calɨ́ɨngˊ jmidseaˋ fɨˊ jee˜ e ꞌléꞌˋ jo̱ lamɨ˜ jéengˊguɨ. \v 14 Jo̱ nɨtab˜ dsiˋnaaꞌ e Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ cajárˉ fɨˊ jee˜ ꞌléꞌˋ dseaˋ Israel i̱ siiˋ Judá, jo̱ jaˋ cajárˉ fɨˊ jee˜ ꞌléꞌˋ dseaˋ Israel i̱ siiˋ Leví; jo̱guɨ nɨneˇbɨ́ɨꞌ røøˋ cajo̱ e Moi˜ jaˋ cajíñꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ uii˜ quiáꞌˉ e ꞌléꞌˋ dseaˋ Judá do ie˜ lamɨ˜ caféꞌrˋ uii˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ jmidseaˋ. \p \v 15 Jo̱ eáangˊguɨ nɨta˜ dsiˋnaaꞌ røøˋ lana có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e nɨcafáꞌˉa na, co̱ꞌ nɨcagüémˉ i̱ jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ laniingˉguɨ do i̱ cǿøngˋ laco̱ꞌ i̱ jmidseaˋ Melquisedec do, jo̱guɨ i̱ quíingꞌ˜ jee˜ ꞌléꞌˋ lɨ˜ jiéꞌˋ laco̱ꞌguɨ jee˜ ꞌléꞌˋ dseaˋ Leví. \v 16 Jo̱ Fíiˋnaaꞌ calɨ́iñˉ jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ laniingˉguɨ dsʉꞌ o̱ꞌ uíiꞌ˜ laco̱ꞌ ta˜ huɨ̱́ꞌˋ e ꞌnéˉ güɨꞌɨ́ɨrˊ jee˜ dseaˋ sɨju̱ˇ quiáꞌˉ dseaˋ Leví, co̱ꞌ calɨ́mˉbre jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ laniingˉguɨ dsʉꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e ꞌgøngꞌˊ quiáꞌˉ e seeiñˋ do e jaˋ tó̱o̱ˋ jmɨɨ˜ niꞌíingˉ. \v 17 Co̱ꞌ lalab féꞌˋ Fidiéeˇ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ e éeiñˋ dseaˋ do: \q1 Jo̱ carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨb˜ ooꞌˉ ta˜ e lɨnꞌˊ jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ laniingˉguɨ \q2 lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ calɨ́ngˉ i̱ jmidseaˋ i̱ siiˋ Melquisedec ie˜ malɨɨ˜guɨ do. \m \v 18 Jo̱ Fidiéeˇ cabꞌˊ caguiarˊ jaléꞌˋ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ e cacuøꞌrˊ Moi˜, co̱ꞌ e júuˆ jo̱ joˋ ta˜ íingˆ jo̱guɨ joˋ bíˋ seaˋ quiáꞌˉ cajo̱ faꞌ e nijméˉ e nileángˋ dseaˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌrˉ. \v 19 Jo̱ jaléꞌˋ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ e caꞌíngꞌˋ Moi˜ ie˜ lamɨ˜ jéengˊguɨ do jaˋ caquɨ́ɨꞌ˜ jmɨɨ˜ faꞌ e cajméeˋ e calɨséngˋ dseaˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ dseángꞌˉ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ. Jo̱ dsʉꞌ lana nɨseaˋ co̱o̱ˋ e nita˜ dsiˋnaaꞌ e ꞌgøngꞌˊguɨ e laco̱ꞌ nijmɨcó̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ e niñíingˋnaꞌ e nilɨse̱e̱ˉnaaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ. \p \v 20 Jo̱guɨ cajo̱ Fidiéeˇ cacuørˊ júuˆ ta˜ dsíiˊ quiáꞌˉ e júuˆ jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌrˉ e cacuøꞌrˊ ꞌñiaꞌrˊ ie˜ lamɨ˜ cajíñꞌˉ e Jesús niꞌuíiñˉ jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ laniingˉguɨ. Dsʉꞌ i̱ jmidseaˋ caguiaangˉguɨ do jaˋ cacuøꞌˊ Fidiéeˇ júuˆ quiáꞌrˉ ꞌñiaꞌrˊ e niꞌuíiñꞌˉ do lajo̱. \v 21 Jo̱ Fíiˋnaaꞌ Jesús caꞌuíiñˉ jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ laniingˉguɨ uíiꞌ˜ e cacuøˊ Fidiéeˇ júuˆ quiáꞌrˉ ꞌñiaꞌrˊ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ lɨ˜ féꞌˋ lala: \q1 Fíiˋnaaꞌ cacuørˊ júuˆ quiáꞌrˉ ꞌñiaꞌrˊ e ꞌnéˉ nilɨti˜ \q2 jo̱ jaˋ quɨ́ꞌˉ jmɨɨ˜ faꞌ e nijgiéengˉguɨ e júuˆ jo̱. \p Co̱ꞌ lalab féꞌˋ cuaiñ˜ quiáꞌˉ i̱ Jó̱o̱rˊ camɨ́ɨngꞌ˜ do: \q1 “Carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨb˜ lɨ́ɨngˊ ꞌnʉˋ jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ laniingˉguɨ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la lɨ́ɨngˊ i̱ Melquisedec do.” \m \v 22 Jo̱ co̱ꞌ Fidiéeˇ cacuørˊ e júuˆ quiáꞌrˉ ꞌñiaꞌrˊ do, jo̱baꞌ nɨtaaˉ dsiˋnaaꞌ e Jesús tíiˊ nir˜ e júuˆ tɨguaˇ catɨ́ˋ tú̱ˉ do e ꞌgøngꞌˊguɨ laco̱ꞌguɨ júuˆ e cacuøˊ Fidiéeˇ lamɨ˜ jéengˊguɨ do. \v 23 Jo̱ jaléngꞌˋ i̱ jmidseaˋ caguiaangˉguɨ do cajúmˉbre mɨ˜ catɨ́ˋ oor˜ quiáꞌrˉ, jo̱baꞌ i̱ jiémꞌˋ caguáˋ é̱e̱ˆ quiáꞌrˉ. \v 24 Jo̱ dsʉꞌ Jesús latab˜ seeiñˋ, jo̱baꞌ latab˜ lɨ́ɨiñˊ jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ laniingˉguɨ, jo̱ uíiꞌ˜ jo̱baꞌ joˋ ꞌneángˉguɨ jmidseaˋ i̱ jiéngꞌˋguɨ i̱ niꞌíingˋ é̱e̱ˆ quiáꞌrˉ. \v 25 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨngˊ Jesús, jo̱baꞌ laꞌeáangˊ íˋbre cuǿøngˋ e leáiñˉ jaléngꞌˋ dseaˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáiñꞌˉ lata˜ e laco̱ꞌ nilɨseeiñˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ, co̱ꞌ carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨb˜ seeiñˋ e laco̱ꞌ mɨꞌrˊ Fidiéeˇ cuaiñ˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ. \p \v 26 Jo̱baꞌ Jesús lɨ́ɨiñˊ dseángꞌˉ i̱ jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ laniingˉguɨ do i̱ ꞌneángˉnaaꞌ do, co̱ꞌ íˋbre dseaˋ caneáarˊ fɨˊ e laco̱ꞌ cuǿøngˋ nilɨse̱e̱ˉnaaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ. Jo̱ dseángꞌˉ dseaˋ güeamꞌˆ lɨ́ɨngˊ dseaˋ do fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ, jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ dseeˉ jaˋ táaiñˋ, jo̱guɨ jaˋ lɨ́ɨiñˊ laco̱ꞌ la lɨ́ɨngˊ dseaˋ dseeˉ dseaˋ quiˊ. Jo̱ lana dob nɨguiiñ˜ fɨˊ ñifɨ́ˉ lɨ́ꞌˆ lɨˊ dséeˊ é̱e̱ˆ laco̱ꞌ guiing˜ Tiquiáꞌrˆ Fidiéeˇ. \v 27 Jo̱ Jesús jaˋ lɨ́ɨiñˊ laco̱ꞌguɨ i̱ jmidseaˋ caguiaangˉguɨ i̱ calɨséngˋ lamɨ˜ jéengˊguɨ do, co̱ꞌ jaléngꞌˋ jmidseaˋ íˋ laco̱o̱ˋ jmɨɨ˜ laco̱o̱ˋ jmɨɨb˜ ꞌnéˉ jngáiñꞌˉ jaléngꞌˋ jóꞌˋ e quiáꞌˉ nicuǿiñꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱ lajo̱baꞌ niꞌíingˉ dseeˉ quiáꞌrˉ laꞌuii˜, jo̱ mɨ˜ ningɨ́ˋ jo̱, ꞌnéˉ nijméˉguɨr e laco̱ꞌ niꞌíingˉ dseeˉ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ rúiñꞌˋ. Dsʉꞌ Jesús co̱o̱ˋ néeꞌ˜baꞌ ꞌnéˉ e cajángꞌˋ ꞌñiaꞌrˊ e laco̱ꞌ niꞌíingˉ dseeˉ quiáꞌˉ dseaˋ jmɨgüíˋ lata˜. \v 28 Jo̱ jaléꞌˋ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ e caꞌíngꞌˋ Moi˜ do dseaˋ dseeˉ dseaˋ quiˊbingꞌ guíngꞌˋ i̱˜ i̱ niꞌuíingˉ jmidseaˋ laniingˉ; jo̱ e júuˆ e cacuøˊ Fidiéeˇ ꞌñiaꞌrˊ do e caféꞌrˋ mɨ˜ cangɨ́ˋ e cacuøꞌrˊ Moi˜ jaléꞌˋ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ do lamɨ˜ jéengˊguɨ, jo̱ dsʉꞌ có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ e caféꞌˋ Fidiéeˇ dobaꞌ caꞌnáaiñˉ i̱ Jó̱o̱rˊ camɨ́ɨngꞌ˜ do e laco̱ꞌ niꞌuíiñˉ jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ dseángꞌˉ laniingˉguɨ i̱ dseángꞌˉ lata˜ éeˋ ta˜ røøˋ có̱o̱ꞌ˜ lajaléꞌˋ e cangɨ́ɨiñˋ quiáꞌˉ Tiquiáꞌrˆ Fidiéeˇ. \c 8 \s1 Jesús caꞌuíiñˉ jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ laniingˉguɨ quíˉiiꞌ \p \v 1 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e lab e uiing˜ e niingˉguɨ eáangˊ quiáꞌˉ lají̱i̱ꞌ˜ e júuˆ e síiꞌ˜naaꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ, e Jesúsbingꞌ lɨ́ɨngˊ i̱ jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ laniingˉguɨ quíˉiiꞌ, jo̱guɨ íbˋ cajo̱ i̱ nɨguiing˜ lana fɨˊ ñifɨ́ˉ lɨ́ꞌˆ lɨˊ dséeˊ laco̱ꞌ guiing˜ Fidiéeˇ dseaˋ laniingˉ ꞌgøiñꞌˊ. \v 2 Jo̱ guiiñ˜ fɨˊ jo̱ e éerˋ ta˜ e lɨ́ɨiñˊ jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ laniingˉguɨ, co̱ꞌ fɨˊ jo̱b dseángꞌˉ lɨ˜ lɨ́ɨˊ é̱e̱ˆ jáꞌˉ quiáꞌˉ Fidiéeˇ fɨˊ lɨ˜ cajméerˋ ꞌñiaꞌrˊ jo̱ o̱ꞌ fɨˊ lɨ˜ cajméeˋ dseaˋ jmɨgüíˋ. \p \v 3 Jo̱ jaléngꞌˋ jmidseaˋ laniingˉ sɨꞌneaaiñˇ e nicuǿrˉ lají̱i̱ꞌ˜ feáꞌˉ e catɨ́ɨngˉ Fidiéeˇ jo̱guɨ e nijngáiñꞌˉ jaléngꞌˋ jóꞌˋ e laco̱ꞌ nicuǿiñꞌˉ dseaˋ do; jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱ꞌ la guíimˋbaꞌ ꞌnéˉ lɨɨng˜ eeˋ nɨcacuørˊ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ uíiꞌ˜ dseeˉ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ. \v 4 Jo̱guɨ faco̱ꞌ írˋ táamˋbɨr fɨˊ jmɨgüíˋ la, jo̱baꞌ jaˋ quɨ́ꞌˉ jmɨɨ˜ jóng e lɨ́ɨiñˊ jmidseaˋ faco̱ꞌ lajo̱, co̱ꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la nɨseemˋ jmidseaˋ i̱ cuǿøngˋ li˜ cuǿˉ feáꞌˉ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ e ta˜ e caquiʉꞌˊ Fidiéeˇ e cajmeꞌˊ Moi˜ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ. \v 5 Co̱ꞌ jaléꞌˋ ta˜ e cajméeˋ jaléngꞌˋ i̱ jmidseaˋ do fɨˊ jmɨgüíˋ la, rúmꞌˋjiʉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la lɨ́ɨˊ fɨˊ ñifɨ́ˉ, co̱ꞌ cajméerˋ lajo̱ fɨˊ jmɨgüíˋ la e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ cuøˊ li˜ e quiáꞌˉ jial dseángꞌˉ lɨ́ɨˊ fɨˊ ñifɨ́ˉ. Jo̱ nɨne˜baaꞌ røøˋ e jaléꞌˋ e la e lɨco̱ꞌ cuøˊ lib˜; dsʉco̱ꞌ ie˜ malɨɨ˜guɨ do, ie˜ lamɨ˜ caquiʉꞌˊ Fidiéeˇ ta˜ quiáꞌˉ Moi˜ e nijméiñꞌˉ co̱o̱ˋ ꞌnʉ́ʉˊ ꞌmɨꞌˊ fɨˊ lɨ˜ jmiféngꞌˊ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel Fidiéeˇ, jo̱ ie˜ jo̱ casɨ́ꞌrˉ Moi˜ lala: “Moi˜, quie̱ˋ cuente røøˋ, jo̱ jméeꞌ˜ e ꞌnʉ́ʉˊ jo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ jí̱i̱ꞌ˜ e nɨcaꞌéeˉe ꞌnʉˋ e fɨˊ yʉ́ꞌˆ móꞌˋ Sinaí do.” \v 6 Jo̱ dsʉꞌ Jesús i̱ lɨ́ɨngˊ jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ laniingˉguɨ quíˉiiꞌ do, íbˋ dseaˋ i̱ nɨcaꞌíngꞌˋ e ta˜ e ꞌgøngꞌˊguɨ eáangˊ laco̱ꞌguɨ e ta˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ jmidseaˋ i̱ seengˋ fɨˊ jmɨgüíˋ la; co̱ꞌ dseaˋ íbˋ i̱ caneáaˊ fɨˊ e laco̱ꞌ cuǿøngˋ e dseángꞌˉ nilɨseengˋ dseaˋ jmɨgüíˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ lata˜. Jo̱ cajméerˋ lajo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ e cajmɨrǿˋ Fidiéeˇ cøøngˋguɨ do, co̱ꞌ e jo̱ ꞌgøngꞌˊguɨ laco̱ꞌguɨ e júuˆ tɨguaˇ e cacuøꞌrˊ Moi˜ lamɨ˜ jéengˊguɨ do. Jo̱ e júuˆ e cajmɨrǿrˋ cøøngˋguɨ do lɨ́ɨˊ co̱o̱ˋ júuˆ tɨɨˉ fɨɨˋ e guiʉ́ˉguɨ, co̱ꞌ eáangˊguɨ cuøˊ e ta˜ dsíiˊ dseaˋ. \p \v 7 Jo̱ faco̱ꞌ calɨꞌíingˆ ta˜ dseángꞌˉ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ e júuˆ tɨguaˇ laꞌuii˜ e cacuøˊ Fidiéeˇ malɨɨ˜guɨ do, jo̱baꞌ joˋ calɨꞌnéˉguɨ jóng e júuˆ tɨguaˇ e cacuøˊ Fidiéeˇ cøøngˋguɨ do faco̱ꞌ lajo̱. \v 8 Jo̱ dsʉꞌ mɨ˜ calɨlíꞌˆ Fidiéeˇ e jaˋ jíiꞌ˜ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ quiáꞌrˉ do e júuˆ tɨguaˇ laꞌuii˜ quiáꞌrˉ do, jo̱baꞌ cajmiquímꞌˉ dsíirˊ có̱o̱iñꞌ˜ do, jo̱ lalab cajíñꞌˉ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ: \q1 Lalab fáꞌˋa: Niguiéebˊ jmɨɨ˜ mɨ˜ nicuǿøˆø jaléngꞌˋ dseaˋ Judá có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel caguiaangˉguɨ co̱o̱ˋguɨ júuˆ tɨguaˇ e ꞌmɨ́ɨˉ. \q1 \v 9 Jo̱ e júuˆ tɨguaˇ e ꞌmɨ́ɨˉ e nicuǿøˆø i̱ dseaˋ íˋ \q2 e jiébꞌˋ lɨ́ɨˊ laco̱ꞌ e júuˆ tɨguaˇ laꞌuii˜ do e cacuǿøˉø jaléngꞌˋ dseaˋ áangˊ quiáꞌrˉ \q2 mɨ˜ cacá̱ˋa̱ nifɨˊ quiáꞌrˉ e caꞌuøønˉre fɨˊ ni˜ guóoꞌ˜ uǿˉ quiáꞌˉ dseaˋ Egipto; \q1 jo̱ dsʉco̱ꞌ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ áangˊ quiáꞌrˉ do jaˋ calɨnʉ́ʉꞌr˜ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ tɨguaˇ e cacuǿøˉøre do, \q2 jo̱baꞌ caꞌnáamˉ ꞌñiáꞌˋa quiáꞌrˉ jóng. \q1 \v 10 Jo̱ e lab e júuˆ tɨguaˇ e ꞌmɨ́ɨˉ e nicuǿøˆø dseaˋ Israel mɨ˜ niguiéeˊ e jmɨɨ˜ jo̱: \q1 Nicuǿøˆø jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ e laco̱ꞌ niꞌɨ́ˉ dsíirˊ røøˋ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiéˉe \q1 jo̱guɨ e niꞌíñꞌˋ carˋ ngocángˋ dsíirˊ jaléꞌˋ e júuˆ jo̱ cajo̱. \q1 Jo̱guɨ dseaˋ do nijmiféiñꞌˊ jnea˜, \q2 co̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jneab˜ nilíinˉn Fidiéeˇ quiáꞌrˉ, \q2 jo̱guɨ jí̱i̱ꞌ˜ íbˋ nilíingˉ dseaˋ quiéˉe cajo̱. \q1 \v 11 Jo̱baꞌ ie˜ jo̱ joˋ ꞌnéˉguɨ faꞌ e nijmeáꞌˉguɨ dseaˋ júuˆ rúiñꞌˋ jial laco̱ꞌ nijmicuíiñˋ jnea˜, \q1 co̱ꞌ lajɨɨmˋ dseaˋ nilɨcuíiñˋ jnea˜ ie˜ jo̱, \q2 nañiˊ faꞌ lɨ́ɨiñˊ dseaˋ niingˉ o̱si jaˋ lɨ́ɨiñˊ lajo̱ é. \q1 \v 12 Jo̱ ie˜ jo̱ niꞌíim˜baa dseeˉ quiáꞌrˉ uii˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e gaˋ e nɨcajméerˋ, \q1 jo̱ joˋ nijmiguiéngꞌˊguɨ dsiiˉ jaléꞌˋ dseeˉ e nɨcaꞌéerˋ lamɨ˜ jéengˊguɨ. \m \v 13 Jo̱ mɨ˜ féꞌˋ Fidiéeˇ e nicuǿrˉ e júuˆ tɨguaˇ e ꞌmɨ́ɨˉ do, jo̱baꞌ cuøˊ li˜ jóng e nɨcadseábˉ bíˋ quiáꞌˉ e júuˆ tɨguaˇ e laꞌuii˜ do e cacuørˊ lamɨ˜ jéengˊguɨ do; jo̱guɨ jaléꞌˋ e nɨyʉ́ʉꞌ˜ jo̱guɨ e joˋ ta˜ íingˆ, capíꞌˆbaꞌ ꞌnéˉguɨ quiáꞌˉ e tɨˊ lɨ˜ niꞌíingˉ conguiaˊ. \c 9 \s1 Jial lɨ́ɨˊ fɨˊ lɨ˜ jmiféngꞌˊ dseaˋ Fidiéeˇ \p \v 1 Jo̱guɨ lanaguɨ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e mɨ˜ cacuøˊ Fidiéeˇ e júuˆ tɨguaˇ quiáꞌrˉ lamɨ˜ jéengˊguɨ do, jo̱ cacuørˊ e júuˆ jo̱ e laco̱ꞌ jial ꞌnéˉ jméˉ dseaˋ mɨ˜ jmiféiñꞌˊ Fidiéeˇ, jo̱ jaléꞌˋ e jo̱ ꞌnéˉ jmérˉ fɨˊ co̱o̱ˋ dsíiˊ ꞌnʉ́ʉˊ ꞌmɨꞌˊ e cajmeꞌˊ yaang˜ dseaˋ jmɨgüíˋ. \v 2 Jo̱ e ꞌnʉ́ʉˊ ꞌmɨꞌˊ do quiéengˋ tú̱ˉ jnɨ́ɨngꞌ˜, jo̱ e jnɨ́ɨngꞌ˜ laꞌuii˜ do, fɨˊ jo̱b lɨ˜ siꞌˊ e ñíˆ cunéeˇ e fɨˊ lɨ˜ téeꞌ˜ candíiˆ e cooˋ do; jo̱ fɨˊ jo̱b cajo̱ fɨˊ lɨ˜ siꞌˊ co̱o̱ˋ mes˜ fɨˊ lɨ˜ néeˊ iñíꞌˆ güeangꞌˆ e catɨ́ɨngˉ Fidiéeˇ. Jo̱ e jnɨ́ɨngꞌ˜ laꞌuii˜ la siiˋ É̱e̱ˆ lɨ˜ Güeangꞌˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \v 3 Jo̱ e jnɨ́ɨngꞌ˜ e catɨ́ˋ tú̱ˉ quiáꞌˉ e ꞌnʉ́ʉˊ do lɨ́ɨˊ có̱o̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ ꞌmɨꞌˊ féꞌˋ e niguoꞌˆ e íiˊ e fɨˊ dsíiˊ ꞌnʉ́ʉˊ do, jo̱ e fɨˊ dsíiˊ jo̱b lɨ˜ siiˋ É̱e̱ˆ e Laniingˉ Güeangꞌˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \v 4 Jo̱ e fɨˊ jo̱ seaˋ co̱o̱ˋ nifeꞌˋ e lɨ́ɨˊ có̱o̱ꞌ˜ layaang˜ cunéeˇ, jo̱ fɨˊ jo̱b lɨ˜ jɨ̱rˊ sʉ̱ˋ; jo̱ fɨˊ quiá̱ꞌˉ jo̱b cajo̱ siꞌˊ e guóoˊ e fɨˊ lɨ˜ téeꞌ˜ júuˆ tɨguaˇ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e caráaiñˋ lamɨ˜ jéengˊguɨ do, jo̱ e guóoˊ jo̱ sɨbéꞌˋ dseꞌˋ có̱o̱ꞌ˜ layaang˜ cunéeˇ. Jo̱ e fɨˊ dsíiˊ guóoˊ do iʉ˜ co̱o̱ˋ dsʉʉˉ e lɨ́ɨˊ có̱o̱ꞌ˜ layaang˜ cunéeˇ; jo̱ e fɨˊ dsíiˊ jo̱b lɨ˜ sɨꞌmaˇ capíꞌˆ e maná e cacuøꞌˊ Fidiéeˇ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel mɨ˜ cangɨiñꞌˊ do fɨˊ ni˜ guóoꞌ˜ uǿˉ quiʉ̱́ˋ. Jo̱ fɨˊ dsíiˊ guóoˊ jo̱b cajo̱ fɨˊ lɨ˜ sɨꞌmaˇ e ꞌmaꞌuˇ quiáꞌˉ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Aarón e caꞌiéeˋtu̱ máꞌˆ quiáꞌˉ caléꞌˋ catú̱ˉ; jo̱guɨ e fɨˊ dsíiˊ guóoˊ jo̱b cajo̱ lɨ˜ iʉ˜ e cu̱u̱˜ e lɨ˜ to̱o̱˜ júuˆ tɨguaˇ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e cacuørˊ malɨɨ˜guɨ do. \v 5 Jo̱ e fɨˊ ni˜ e guóoˊ e sɨbéꞌˋ cunéeˇ do teáangˉ gángˉ i̱ dsi˜ cuéeˊ, jo̱ e fɨˊ nʉ́ꞌˉ lɨ˜ dsi˜ cueiñꞌˊ do cuøˊ li˜ e dob seengˋ Fidiéeˇ, jo̱guɨ e fɨˊ nʉ́ꞌˉ jo̱b cajo̱ fɨˊ lɨ˜ íingˆ dseeˉ quiáꞌˉ dseaˋ. Jo̱ dsʉꞌ lana joˋ ngɨɨ˜ lɨˊ faꞌ ꞌnéˉguɨ e nifɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ dseángꞌˉ laꞌuiing˜ cuaiñ˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e jo̱. \p \v 6 Jo̱ mɨ˜ tɨˊ lɨ˜ catóꞌˊ e guiaˊ dseaˋ guiʉ́ˉ lajaléꞌˋ e niꞌnéˉ e fɨˊ dsíiˊ ꞌnʉ́ʉˊ ꞌmɨꞌˊ do, jo̱baꞌ jaléngꞌˋ jmidseaˋ nɨcuǿømˋ dsitáaiñꞌ˜ jóng laco̱o̱ˋ jmɨɨ˜ laco̱o̱ˋ jmɨɨ˜ e fɨˊ e jnɨ́ɨngꞌ˜ laꞌuii˜ quiáꞌˉ e ꞌnʉ́ʉˊ ꞌmɨꞌˊ do e laco̱ꞌ niguiárˉ guiʉ́ˉ lají̱i̱ꞌ˜ e feáꞌˉ e catɨ́ɨngˉ nicuǿꞌrˉ Fidiéeˇ. \v 7 Jo̱guɨ e jnɨ́ɨngꞌ˜ lɨ˜ catɨ́ˋ tú̱ˉ quiáꞌˉ e ꞌnʉ́ʉˊ ꞌmɨꞌˊ do dseángꞌˉ lají̱i̱ꞌ˜ jmidseaˋ laniimˉbingꞌ i̱ cuǿøngˋ líˋ íˋ e fɨˊ dsíiˊ jo̱ co̱o̱ˋ néeꞌ˜ laco̱o̱ˋ ji̱i̱ˋ; jo̱baꞌ mɨ˜ tɨˊ lɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ e niꞌírˋ e fɨˊ jo̱, ꞌnéˉ e nɨquie̱rˊ feáꞌˉ e lɨ́ɨˊ có̱o̱ꞌ˜ jmɨ˜ jóꞌˋ núuˆ e laco̱ꞌ nicuǿꞌrˉ Fidiéeˇ, jo̱ lajo̱baꞌ dseaˋ do niꞌíiñˉ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌˉ i̱ jmidseaˋ do ꞌñiaꞌrˊ có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ góorˋ caguiaangˉguɨ mɨ˜ éeiñꞌˋ dseeˉ e jaˋ lɨlíꞌrˆ lajo̱. \v 8 Jo̱ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e na, laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇbaꞌ jmɨcó̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ e laco̱ꞌ lɨne˜naaꞌ e jaˋ mɨˊ seaˋ fɨˊ e ngɨ́ɨngˊ dseaˋ e catɨˊ dsíiˊ É̱e̱ˆ lɨ˜ Laniingˉ Güeangꞌˆ do lajeeˇ e jmáangˋ ta˜ e fɨˊ lɨ˜ lɨ́ɨˊ jnɨ́ɨngꞌ˜ laꞌuii˜ do. \v 9 Jo̱ lajalébꞌˋ e la cuøˊ co̱o̱ˋ li˜ quiáꞌˉ jial lɨ́ɨˊ lana; dsʉco̱ꞌ jaléꞌˋ e calɨ́ˉ e fɨˊ dsíiˊ ꞌnʉ́ʉˊ ꞌmɨꞌˊ do; faꞌ jaléngꞌˋ jóꞌˋ i̱ cajíngꞌˋ jmidseaˋ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléꞌˋ e feáꞌˉ e jiéꞌˋguɨ e cacuøꞌrˊ Fidiéeˇ, jo̱ dsʉꞌ jaléꞌˋ e jo̱ jaˋ quɨ́ɨꞌ˜ jmɨɨ˜ faꞌ e nilɨguiʉ́ˉ dsíiˊ dseaˋ i̱ jmiféngꞌˊ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e feáꞌˉ do dseángꞌˉ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ fɨˊ quiniˇ dseaˋ do. \v 10 Co̱ꞌ jaléꞌˋ e quɨ́ꞌˉ tɨ́ɨngˋ dseaˋ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ laꞌeáangˊ e júuˆ tɨguaˇ laꞌuii˜ do e cacuøꞌˊ dseaˋ do lamɨ˜ jéengˊguɨ do, dsʉꞌ e jo̱ quiʉꞌˊ ta˜ jí̱i̱ꞌ˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e jmóobˋ dseaˋ, faꞌ jaléꞌˋ e gøꞌˊ dseaˋ có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléꞌˋ e ɨ̱́ꞌˋ dseaˋ o̱si jaléꞌˋ e jiéꞌˋguɨ é, e laco̱ꞌ nilɨguiʉ́ˉ dsíiˊ dseaˋ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ; jo̱ dsʉꞌ jaléꞌˋ e jo̱ íingˆ ta˜ jí̱i̱ꞌ˜ cartɨˊ mɨ˜ nicuǿˉ Fidiéeˇ e júuˆ tɨguaˇ e ꞌmɨ́ɨˉ do. \p \v 11 Jo̱ dsʉꞌ lana nɨcagüémˉ Dseaˋ Jmáangˉ e nɨlɨ́ɨiñˊ i̱ jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ laniingˉguɨ e laco̱ꞌ nijmɨcó̱o̱ꞌr˜ jneaa˜aaꞌ e niñíingˋnaaꞌ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ e sɨꞌíiˆnaaꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. Jo̱ e fɨˊ lɨ˜ éerˋ e ta˜ ꞌgooˋ e cangɨ́ɨiñˋ do, fɨˊ jo̱b lɨ˜ ꞌgøngꞌˊguɨ jo̱guɨ niingˉguɨ cajo̱, co̱ꞌ o̱ꞌ dseaˋ jmɨgüíˋ i̱ cajmeꞌˊ, o̱ꞌguɨ cajmeꞌrˊ có̱o̱ꞌ˜ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ cajo̱. \v 12 Dsʉꞌ lanaguɨ nɨcangɨ́ɨmˊ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ dob niguiiñ˜ e fɨˊ É̱e̱ˆ lɨ˜ Laniingˉ Güeangꞌˆ do dsʉꞌ o̱ꞌ uíiꞌ˜ e cacuørˊ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ jmɨꞌøøngˉ joꞌchíꞌˆ o̱si jmɨꞌøøngˉ güɨtሠjiuung˜ é, co̱ꞌ cangɨ́ɨmˊbre fɨˊ jo̱ dsʉꞌ laꞌeáangˊ e cacuørˊ jmɨꞌøøiñˉ ꞌñiaꞌˊbre, jo̱ lajo̱baꞌ calɨ́ꞌrˉ e nɨleáangˋnaaꞌ jee˜ dseeˉ quíˉiiꞌ lata˜. \v 13 Dsʉꞌ e jábꞌˉ, e lajeeˇ e jmáangˋ ta˜ e júuˆ tɨguaˇ laꞌuii˜ e cacuøˊ Fidiéeˇ lamɨ˜ jéengˊguɨ do, ie˜ lamɨ˜ jmáangˋ ta˜ jaléꞌˋ jmɨꞌøøngˉ güɨtሠjiuung˜ có̱o̱ꞌ˜guɨ joꞌchíꞌˆ co̱lɨɨng˜guɨ có̱o̱ꞌ˜ faˋ quiáꞌˉ jaangˋ güɨtሠiee˜ mɨ˜ ningɨ́ˋ e cángˋneꞌ fɨˊ nifeꞌˋ, jo̱baꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e jo̱ seabˋjiʉ capíꞌˆ bíˋ e laco̱ꞌ nijlɨ́ɨbˉ Fidiéeˇ dseeˉ quiáꞌˉ dseaˋ, jo̱ lajo̱baꞌ nilɨguiúiñˉ lajeeˇ cateáˋ fɨˊ quiniˇ dseaˋ do. \v 14 Jo̱ e jáꞌˉ, e jaléꞌˋ e jmɨꞌøøngˉ jóꞌˋ do óobˋjiʉ bíˋ, jo̱ dsʉꞌ e jmɨꞌøøngˉ Dseaˋ Jmáangˉ ꞌñiaꞌrˊ do dseángꞌˉ eáangˊguɨ laniingˉ ꞌgøngꞌˊ jo̱guɨ eáangˊguɨ óoˋ bíˋ cajo̱, co̱ꞌ dseángꞌˉ conguiabˊ íingˉ dseeˉ quíˉiiꞌ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ lata˜. Co̱ꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e seaˋ lata˜ do, Dseaˋ Jmáangˉ, dseaˋ jaˋ dseeˉ røøiñˋ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ, cajángꞌˋ ꞌñiaꞌrˊ e cajúiñˉ jo̱guɨ cacuørˊ jmɨꞌøøiñˉ. Jo̱guɨ laꞌeáangˊ e jmɨꞌøøiñˉ do calɨlíꞌˆnaaꞌ e joˋ ꞌnéˉ nijmóˆguɨ́ɨꞌ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ e lamɨ˜ quɨ́ꞌˉ tɨ́ɨngˋnaaꞌ jmooˉnaaꞌ do e síꞌˊ jí̱i̱ꞌ˜ fɨˊ ꞌmóˉ, jo̱ lajo̱baꞌ cuǿøngˋ nijmóˆooꞌ dseángꞌˉ laco̱ꞌ iing˜ Fidiéeˇ i̱ dseaˋ i̱ seengˋ carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨ˜. \p \v 15 Jo̱ laꞌeáangˊ e cajángꞌˋ ꞌñiaꞌˊ Dseaˋ Jmáangˉ e cajúiñˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ, jo̱baꞌ nɨseabˋ fɨˊ quíˉiiꞌ e nilɨse̱e̱ˉnaaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ tɨguaˇ e ꞌmɨ́ɨˉ do, jo̱ lajo̱baꞌ niꞌíingˉ e iihuɨ́ɨˊ e catɨ́ɨˉnaaꞌ do uíiꞌ˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíˉiiꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la féꞌˋ fɨˊ ni˜ e júuˆ tɨguaˇ laꞌuii˜ do. Jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e cajúngˉ Dseaˋ Jmáangˉ do, jo̱baꞌ jalémꞌˋ dseaˋ i̱ nɨcaguíngꞌˋ Fidiéeˇ i̱ niꞌuíingˉ dseaˋ quiáꞌrˉ cuǿøngˋ e nilíꞌrˋ e niꞌíñꞌˋ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ e catɨ́ɨiñˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ jí̱i̱ꞌ˜ júuˆ e nɨcacuøˊ Fidiéeˇ lamɨ˜ jéengˊguɨ do. \v 16 Jo̱ faco̱ꞌ jaangˋ dseaˋ iiñ˜ ningɨ́iñˉ jaléꞌˋ e seaˋ quiáꞌrˉ fɨˊ jaguóˋ jaangˋguɨ dseaˋ mɨ˜ ningɨ́ˋ e nijúuiñˉ, dsʉꞌ jaˋ cuǿøngˋ e niꞌíngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ jaléꞌˋ e jo̱ lajeeˇ e seemˋbɨ i̱ dseaˋ i̱ nicuǿˉ do, co̱ꞌ jangꞌˉ ꞌnéˉ lɨta˜ dsíiˊ song nɨcajúngˉ i̱ dseaˋ i̱ nicuǿˉ e do, jo̱guɨbaꞌ nɨcuǿøngˋ e ningɨ́ngˉ fɨˊ jaguóˋ i̱ dseaˋ i̱ catɨ́ɨngˉ do. \v 17 Co̱ꞌ jaˋ bíˋ seaˋ e ningɨ́ngˉ fɨˊ jaguóˋ i̱ dseaˋ i̱ catɨ́ɨngˉ jaléꞌˋ e jo̱ lajeeˇ e seemˋbɨ i̱ dseaˋ i̱ nicuǿˉ do, dsʉꞌ mɨ˜ ningɨ́ˋ e nijúumˉ i̱ dseaˋ i̱ nicuǿˉ do, jo̱guɨbaꞌ nɨseaˋ fɨˊ e niꞌíngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ catɨ́ɨngˉ do. \v 18 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ e júuˆ tɨguaˇ e cacuøꞌˊ Fidiéeˇ dseaˋ lamɨ˜ jéengˊguɨ do la guíimˋ ꞌnéˉ jmɨꞌøøngˉ jóꞌˋ núuˆ e laco̱ꞌ seaˋ bíˋ quiáꞌˉ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ. \v 19 Jo̱ ie˜ malɨɨ˜ do Moi˜ cajmeꞌrˊ júuˆ jaléngꞌˋ dseaˋ góorˋ dseaˋ Israel jaléꞌˋ júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e ꞌnéˉ nijmitiñꞌ˜ do fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ; jo̱ mɨ˜ cangɨ́ˋ e caféꞌrˋ e júuˆ jo̱, jo̱baꞌ cacá̱rˋ co̱o̱ˋ sɨɨˉ e sɨlɨ́ɨngˇ e ꞌñʉ́ʉꞌ˜ ñiˊ yʉ̱́ʉ̱ˉ, jo̱ cajgiéerˉ jmɨ˜ jóꞌˋ núuˆ e nɨsɨcangꞌˆ có̱o̱ꞌ˜ jmɨɨˋ fɨˊ ni˜ lɨ˜ to̱o̱˜ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e cajmeꞌrˊ do, jo̱guɨ cajgiéeˉbre quiáꞌˉ lajɨɨngˋ dseaˋ do cajo̱. \v 20 Jo̱ mɨ˜ catóꞌˊ e jo̱, lalab cajíngꞌˉ Moi˜ casɨ́ꞌrˉ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ góorˋ dseaˋ Israel do: “E jmɨꞌøøngˉ la cuøˊ e tíiˊ ni˜ e júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e cacuøꞌrˊ jneaa˜aaꞌ e dseángꞌˉ ꞌnéˉ e nijmitíˆbaaꞌ.” \v 21 Jo̱guɨ caꞌéeˉbɨ Moi˜ e jmɨꞌøøngˉ do cajo̱ fɨˊ dsíiˊ e ꞌnʉ́ʉˊ ꞌmɨꞌˊ güeangꞌˆ lɨ˜ jmiféngꞌˊ dseaˋ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜guɨ fɨˊ ni˜ jaléꞌˋ e jmáangˋ ta˜ e fɨˊ dsíiˊ ꞌnʉ́ʉˊ do. \v 22 Jo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la féꞌˋ júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e cajmeꞌˊ Moi˜, e có̱o̱ꞌ˜ lají̱i̱ꞌ˜ jmɨˊbaꞌ lɨgüeangꞌˆ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ; jo̱guɨ cajo̱ jaˋ quɨ́ꞌˉ jmɨɨ˜ niꞌíingˉ Fidiéeˇ dseeˉ song jaˋ catu̱u̱ˋ jmɨꞌøøngˉ. \s1 Laꞌeáangˊ e cajúngˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ, jo̱baꞌ laangˉnaaꞌ jee˜ dseeˉ quíˉiiꞌ \p \v 23 Jo̱ e ꞌnʉ́ʉˊ ꞌmɨꞌˊ güeangꞌˆ lɨ˜ jmiféngꞌˊ dseaˋ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e jmáangˋ ta˜ fɨˊ dsíiˊ jo̱ lɨ́ɨˊ lafaꞌ rúmꞌˋjiʉ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ ñifɨ́ˉ fɨˊ lɨ˜ guiing˜ Fidiéeˇ, jo̱ jaléꞌˋ e seaˋ e fɨˊ dsíiˊ ꞌnʉ́ʉˊ do lɨgüeangꞌˆ có̱o̱ꞌ˜ jmɨꞌøøngˉ jóꞌˋ núuˆ; jo̱ dsʉꞌ jaléꞌˋguɨ e seaˋ fɨˊ ñifɨ́ˉ quiáꞌˉ Fidiéeˇ dseángꞌˉ lajɨbˋ nigüeangꞌˆ, jo̱baꞌ ꞌnéˉ jmɨˊ e ꞌgøngꞌˊguɨ laco̱ꞌ jmɨ˜ jóꞌˋ núuˆ. \v 24 Jo̱ dsʉꞌ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ jaˋ caꞌírˉ fɨˊ É̱e̱ˆ Laniingˉ Güeangꞌˆ quiáꞌˉ e ꞌnʉ́ʉˊ ꞌmɨꞌˊ e cajmeꞌˊ dseaˋ jmɨgüíˋ, co̱ꞌ e ꞌnʉ́ʉˊ jo̱ lɨ́ɨˊ jí̱i̱ꞌ˜ lafaꞌ co̱o̱ˋ e li˜ e seaˋ fɨˊ ñifɨ́ˉ fɨˊ lɨ˜ Laniingˉ Güeangꞌˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. Co̱ꞌ Dseaˋ Jmáangˉ dseángꞌˉ fɨˊ ñifɨ́bˉ lɨ˜ caguiéiñꞌˉ, jo̱ lana dob nɨguiiñ˜ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ e mɨꞌrˊ dseaˋ do uii˜ quíˉiiꞌ. \v 25 Jo̱ laco̱o̱ˋ ji̱i̱ˋ laco̱o̱ˋ ji̱i̱ˋ jaléngꞌˋ jmidseaˋ laniingˉ quiáꞌˉ dseaˋ Israel ꞌnéˉ e dsitáaiñꞌ˜ e fɨˊ É̱e̱ˆ lɨ˜ Laniingˉ Güeangꞌˆ quiáꞌˉ e ꞌnʉ́ʉˊ ꞌmɨꞌˊ do e dsijí̱i̱ꞌr˜ jmɨ˜ jóꞌˋ núuˆ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ. Jo̱ dsʉꞌ jaˋ cajméeˋ Dseaˋ Jmáangˉ laco̱ꞌguɨ cajméeˋ i̱ jmidseaˋ íˋ, co̱ꞌ co̱o̱ˋ ya̱ꞌˊbaꞌ caꞌíˉ dseaˋ do fɨˊ É̱e̱ˆ lɨ˜ nɨgüeangꞌˆguɨ fɨˊ ñifɨ́ˉ e cacuørˊ jmɨꞌøøiñˉ, jo̱ jaˋ caꞌírˉ jmiguiʉˊ ya̱ꞌˊ. \v 26 Co̱ꞌ faco̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ jmiguiʉbˊ ya̱ꞌˊ catɨ́ˋ jóng e cajúngˉ Dseaˋ Jmáangˉ ie˜ lamɨ˜ catɨro̱o̱ˇ jmɨgüíˋ faco̱ꞌ lajo̱; dsʉꞌ lajeeˇ lana jo̱ cartɨˊ mɨ˜ niguiáˋ jmɨgüíˋ, co̱o̱ˋ néeꞌ˜baꞌ dseángꞌˉ cagüéngˉ dseaˋ do fɨˊ jmɨgüíˋ la, jo̱guɨ co̱o̱ˋ néebꞌ˜ cajo̱ e cajángꞌˋ ꞌñiaꞌrˊ e cajúiñˉ e laco̱ꞌ niꞌíingˉ conguiaˊ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌˉ dseaˋ jmɨgüíˋ. \v 27 Jo̱ co̱ꞌ co̱o̱ˋ néeꞌ˜baꞌ e júungˉ jaléngꞌˋ dseaˋ, jo̱ mɨ˜ ningɨ́ˋ jo̱, niguilíiñˋ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ e laco̱ꞌ nitɨdsiˊ íꞌˋ quiáꞌrˉ uii˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e nɨcajméerˋ lajeeˇ ie˜ lamɨ˜ seengˋguɨr fɨˊ jmɨgüíˋ la, \v 28 jo̱ lajo̱b Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ co̱o̱ˋ néeꞌ˜baꞌ sɨꞌíiñˆ quiáꞌˉ Tiquiáꞌrˆ Fidiéeˇ e cajángꞌˋ ꞌñiaꞌrˊ e cajúiñˉ e laco̱ꞌ conguiaˊ caꞌíiñˉ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌˉ i̱ fɨ́ɨngˊ dseaˋ jmɨgüíˋ. Jo̱ mɨ˜ nijáaˊtu̱r fɨˊ jmɨgüíˋ la caléꞌˋ catú̱ˉ, joˋ nijáarˊ faꞌ e nijúungˉtu̱r uíiꞌ˜ dseeˉ quiáꞌˉ dseaˋ jmɨgüíˋ, co̱ꞌ nijáaˊbre dsʉꞌ e jaleaaiñ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ i̱ nisɨjeengˇ írˋ i̱ nɨsɨtaˇ dsíiˊ e nigüéengˉtu̱r caléꞌˋ catú̱ˉ. \c 10 \p \v 1 Jo̱ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e cajmeꞌˊ Moi˜ do cuøˊ li˜ e laco̱ꞌ lɨñiˊjiʉ dseaˋ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ e nidsijéeˊ cøøngˋguɨ, dsʉꞌ o̱ꞌ dseángꞌˉ jial laco̱ꞌ lɨ́ɨˊ e jo̱. Jo̱baꞌ jaléꞌˋ e feáꞌˉ e cuøˊ jaléngꞌˋ i̱ jmidseaˋ do laco̱o̱ˋ ji̱i̱ˋ laco̱o̱ˋ ji̱i̱ˋ jaˋ quɨ́ɨꞌ˜ jmɨɨ˜ faꞌ dseángꞌˉ e nilɨguiʉ́ˉ dsíiˊ dseaˋ dseángꞌˉ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ. \v 2 Co̱ꞌ faco̱ꞌ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ do dseángꞌˉ e jáꞌˉ quɨ́ɨꞌ˜ jmɨɨ˜ e niꞌíingˉ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌˉ dseaˋ, jo̱baꞌ joˋ ɨ́ˉ dsíiˊ dseaˋ jóng e lɨ́ɨiñˊ dseaˋ óoˋ dseeˉ, jo̱guɨ nitʉ́ˋbre cajo̱ e nicuǿrˉ jmɨ˜ jóꞌˋ núuˆ uíiꞌ˜ dseeˉ quiáꞌrˉ faco̱ꞌ lajo̱. \v 3 Jo̱ uiing˜ e dsica̱rˊ e jmɨ˜ jóꞌˋ núuˆ do fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ laco̱o̱ˋ ji̱i̱ˋ laco̱o̱ˋ ji̱i̱ˋ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ jmiguiéngꞌˊ dsíirˊ laco̱o̱ˋ ji̱i̱ˋ e lɨ́ɨmˊbɨr dseaˋ óoˋ dseeˉ. \v 4 Co̱ꞌ dseángꞌˉ e jábꞌˉ, e jmɨ˜ güɨtሠjiuung˜ do có̱o̱ꞌ˜guɨ jmɨ˜ jaléngꞌˋ joꞌchíꞌˆ dseángꞌˉ jaˋ quɨ́ɨꞌ˜ jmɨɨ˜ faꞌ e niꞌíingˉ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌˉ dseaˋ jmɨgüíˋ. \p \v 5 Jo̱ co̱ꞌ jaˋ quɨ́ɨꞌ˜ jmɨɨ˜ yaang˜ e jmɨꞌøøngˉ jóꞌˋ do e niꞌíingˉ dseeˉ quiáꞌˉ dseaˋ, jo̱baꞌ mɨ˜ cagüéngˉ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la, lalab casɨ́ꞌrˉ Tiquiáꞌrˆ Fidiéeˇ: \q1 Jo̱ co̱ꞌ jaˋ tɨˊ óoˊ ꞌnʉˋ e ji̱ꞌˊ dseaˋ jmɨꞌøøngˉ jóꞌˋ ꞌlɨɨ˜ fɨˊ quiníꞌˆ \q2 o̱ꞌguɨ e ji̱ꞌˊ dseaˋ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ feáꞌˉ e laco̱ꞌ jmiféiñꞌˊ ꞌnʉˋ, \q1 jo̱baꞌ ꞌnʉˋ nɨcacuǿøꞌ˜ jnea˜ ngúuˊ táanˋn có̱o̱ꞌ˜guɨ jmɨꞌøønˉ \q2 e laco̱ꞌ nijmitiiˉ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ ꞌnʉˋ, Fíiˋi Fidiéeˇ. \q1 \v 6 Jo̱ co̱ꞌ jaˋ tɨˊ óoˊ ꞌnʉˋ mɨ˜ jíngꞌˋ dseaˋ jóꞌˋ núuˆ i̱ nɨcacáangˉ fɨˊ nifeꞌˋ o̱si jaléꞌˋ feáꞌˉ e jiéꞌˋguɨ e cuøꞌˊ dseaˋ ꞌnʉˋ e laco̱ꞌ niꞌíinꞌˉ dseeˉ quiáꞌrˉ, \q1 \v 7 jo̱baꞌ lalab cafáꞌˉa: “Lab cagüénˉn fɨˊ jmɨgüíˋ la e laco̱ꞌ nijmitiiˉ jí̱i̱ꞌ˜ laco̱ꞌ iing˜ ꞌnʉˋ, Fíiˋi Fidiéeˇ, \q2 lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quíiꞌˉ lɨ˜ féꞌˋ cuaiñ˜ quiéˉe.” \m \v 8 Jo̱ nɨcajíngꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ e jaˋ iing˜ Fidiéeˇ o̱ꞌguɨ tɨˊ dsíirˊ e ji̱ꞌˊ dseaˋ jmɨꞌøøngˉ jóꞌˋ núuˆ fɨˊ quinirˇ o̱ꞌguɨ jaléꞌˋ feáꞌˉ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ jóꞌˋ i̱ nɨcacáangˉ fɨˊ nifeꞌˋ e laco̱ꞌ niꞌíingˉ dseaˋ do dseeˉ quiáꞌˉ dseaˋ. Jo̱ cajíñꞌˉ lajo̱ doñiˊ faꞌ e lajo̱b ta˜ quiʉꞌˊ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e cacuøꞌrˊ Moi˜ ie˜ malɨɨ˜guɨ do, e dseángꞌˉ lajo̱b guíingˋ ꞌnéˉ jméˉ dseaˋ jmɨgüíˋ. \v 9 Jo̱ cajímꞌˉbɨguɨ Dseaˋ Jmáangˉ cajo̱ e casɨ́ꞌrˉ Tiquiáꞌrˆ Fidiéeˇ lala: “Teaa˜, lana lab nɨcagüénˉn fɨˊ jmɨgüíˋ la e laco̱ꞌ nijmee˜e dseángꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ laco̱ꞌ e iing˜ ꞌnʉˋ.” Jo̱ laco̱ꞌ cuǿøngˋ feˇeeꞌ e mɨ˜ cagüéngˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la, caséerˊ co̱o̱ˋ e guiʉ́ˉguɨ jo̱guɨ e ꞌgøngꞌˊguɨ eáangˊ cajo̱, jo̱guɨ cabꞌˊ caꞌnaangˋ e feáꞌˉ e lamɨ˜ quɨ́ꞌˉ tɨ́ɨngˋ dseaˋ jmóorˋ lamɨ˜ jéengˊguɨ do. \v 10 Jo̱ uíiꞌ˜ e Dseaˋ Jmáangˉ nɨcajmitir˜ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Fidiéeˇ e cajángꞌˋ ꞌñiaꞌrˊ co̱o̱ˋ néeꞌ˜ e cajúiñˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ e laco̱ꞌ niꞌíingˉ dseeˉ quíˉiiꞌ lata˜, jo̱baꞌ uíiꞌ˜ e jo̱ Fidiéeˇ nɨcajméerˋ e nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ guiúngˉ fɨˊ quinirˇ. \p \v 11 Jo̱ lajalémꞌˋ jmidseaˋ quiáꞌˉ dseaˋ Israel quɨ́ꞌˉ tɨ́ɨiñˋ e dsijíiñꞌ˜ jóꞌˋ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ laco̱o̱ˋ jmɨɨ˜ laco̱o̱ˋ jmɨɨ˜; jo̱ jmóorˋ lajo̱, co̱ꞌ lajo̱b júuˆ tɨguaˇ e cacuøꞌˊ Fidiéeˇ írˋ lamɨ˜ jéengˊguɨ. Dsʉꞌ jaléꞌˋ e jmóorˋ do, jaˋ quɨ́ꞌˉ jmɨɨ˜ faꞌ e niꞌíingˉ jaléꞌˋ dseeˉ e røøngˋ dseaˋ jmɨgüíˋ. \v 12 Jo̱ dsʉꞌ Dseaˋ Jmáangˉguɨ cajángꞌˋ ꞌñiaꞌrˊ e cajúiñˉ co̱o̱ˋ néeꞌ˜ ꞌñiabꞌˊ carta˜ ró̱o̱ˋ jmɨgüíˋ, jo̱ e jo̱ íingˆ ta˜ e niꞌíingˉ dseeˉ quíˉiiꞌ lata˜. Jo̱ mɨ˜ cangɨ́ˋ e cajméerˋ e jo̱, cangámꞌˉbre jóng jo̱ cangogüeárˋ lɨ́ꞌˆ lɨˊ dséeˊ laco̱ꞌ guiing˜ Tiquiáꞌrˆ Fidiéeˇ fɨˊ ñifɨ́ˉ. \v 13 Jo̱ fɨˊ jo̱b nɨguiiñ˜ lana e sɨjeeiñˇ e Tiquiáꞌrˆ Fidiéeˇ nijméˉ e nijmɨꞌgóˋ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ ꞌníꞌˋ níiˉ quiáꞌrˉ jo̱guɨ e nisíꞌˋ jaléngꞌˋ dseaˋ do uǿˉ jnir˜ fɨˊ quiniñꞌ˜ e laco̱ꞌ nijmiféngꞌˊneiñꞌ. \v 14 Jo̱ co̱o̱ˋ néeꞌ˜ ꞌñiaꞌˊbaꞌ cajángꞌˋ ꞌñiaꞌrˊ e cajúiñˉ e laco̱ꞌ caꞌíiñˉ dseeˉ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ, jo̱ lajo̱baꞌ cajmigüeangꞌˆneiñꞌ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨ˜. \v 15 Jo̱ lalab tíiˊ ni˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e jábꞌˉ e júuˆ la mɨ˜ féꞌˋ lala: \q1 \v 16 Jo̱ lalab jíngꞌˉ Fíiˋnaaꞌ Fidiéeˇ: \q1 Jo̱ e lab e júuˆ tɨguaˇ e ꞌmɨ́ɨˉ e nijmɨrøøˉ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel mɨ˜ niguiéeˊ e jmɨɨ˜ jo̱: \q1 Nicuǿøˆø jaléngꞌˋ dseaˋ quiéˉe e nilɨñirˊ jaléꞌˋ júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiéˉe, \q1 jo̱guɨ nijmee˜e e nijmérˉ nʉ́ʉꞌ˜bre jaléꞌˋ e júuˆ jo̱ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ. \q1 \v 17 Jo̱ dseángꞌˉ joˋ nijmiguiéngꞌˊ dsiiˉ jaléꞌˋ dseeˉ e nɨcaꞌéerˋ fɨˊ quiniiˉ \q2 có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléꞌˋ dseeˉ e nɨcaꞌéerˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ rúiñꞌˋ, \q2 co̱ꞌ dseángꞌˉ latab˜ niꞌíin˜n jaléꞌˋ e dseeˉ jo̱. \m \v 18 Jo̱ co̱ꞌ dseángꞌˉ conguiabˊ nɨcaꞌíingˉ Fidiéeˇ jaléꞌˋ dseeˉ, jo̱baꞌ dseángꞌˉ joˋ ꞌnéˉ faꞌ eeˋ lɨɨng˜ feáꞌˉ niji̱ꞌˉguɨ dseaˋ fɨˊ quiniˇ dseaˋ do e laco̱ꞌ niꞌíiñˉ jaléꞌˋ dseeˉ. \s1 Nɨcuǿøngˋ e ningɨɨng˜naaꞌ fɨˊ É̱e̱ˆ Laniingˉ Güeangꞌˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ \p \v 19 Jo̱guɨ lana fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e có̱o̱ꞌ˜ e jmɨꞌøøngˉ Dseaˋ Jmáangˉ e catu̱u̱ˋ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ mɨ˜ cajúiñˉ cuaiñ˜ quíˉiiꞌ, laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e jo̱baꞌ lana nɨseaˋ fɨˊ quíˉiiꞌ e nɨcuǿøngˋ e ningɨɨng˜naaꞌ e jaˋ ꞌgóꞌˋnaaꞌ jí̱i̱ꞌ˜ capíꞌˆ fɨˊ É̱e̱ˆ lɨ˜ Laniingˉ Güeangꞌˆ fɨˊ lɨ˜ guiing˜ Fidiéeˇ fɨˊ ñifɨ́ˉ. \v 20 Co̱ꞌ laꞌeáangˊ e cajángꞌˋ ꞌñiaꞌˊ Dseaˋ Jmáangˉ e cajúiñˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ uii˜ quíˉiiꞌ, jo̱baꞌ nɨcaneáaˊbre co̱o̱ˋ fɨˊ ꞌmɨ́ɨˉ e laco̱ꞌ cuǿøngˋ e ningɨɨng˜naaꞌ fɨˊ lɨ˜ guiing˜ Fidiéeˇ, co̱ꞌ cajé̱bꞌˋ e lafaꞌ ꞌmɨꞌˊ e sɨjnɨˊ fɨˊ jo̱. \v 21 Jo̱ co̱ꞌ Jesús caꞌuíiñˉ i̱ jmidseaˋ dseaˋ féngꞌˊ i̱ laniingˉguɨ quíˉiiꞌ i̱ nɨquie̱ˊ nifɨˊ quiáꞌˉ lajaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, \v 22 jo̱baꞌ madsiquiéengˊnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ carˋ ngocángˋ dsiˋnaaꞌ jo̱guɨ e nɨta˜ dsiˋnaaꞌ e dseángꞌˉ nijmitib˜ dseaˋ do jaléꞌˋ júuˆ quiáꞌrˉ. Jo̱ madsiquiéengˊnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ cajo̱ e joˋ røøˉnaaꞌ dseeˉ jo̱guɨ e nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ lafaꞌ dseaˋ sɨjgɨ́ɨngˆ có̱o̱ꞌ˜ jmɨɨˋ. \v 23 Jo̱ dseángꞌˉ teábˋ ꞌnéˉ té̱e̱ˉnaaꞌ fɨˊ guiʉ́ˉ lɨ˜ nɨté̱e̱ˉnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ, e dseángꞌˉ ta˜ dsiˋnaaꞌ e jábꞌˉ júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do, co̱ꞌ dseángꞌˉ nijmitib˜ Fidiéeˇ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌrˉ e nɨcacuøꞌrˊ jneaa˜aaꞌ lamɨ˜ jéengˊguɨ do. \v 24 Jo̱ ꞌnéˉ nijmɨꞌúumˋbɨ́ɨꞌ jial e nijmɨcó̱o̱ꞌˇnaaꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ e nijmiꞌneáaiñˋ rúiñꞌˋ jo̱guɨ jial e nijmérˉ jmangꞌˆ e guiʉ́ˉ. \v 25 Jo̱ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e jaˋ dseengˋ faꞌ e nijmɨꞌnaangˉ yee˜eeꞌ e jaˋ seáangꞌ˜ rúꞌˋnaaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ jmóoˋ i̱ lɨɨng˜ dseaˋ, co̱ꞌ o̱ꞌ lajo̱ e ꞌnéˉ jmóˆ jneaa˜aaꞌ; co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌnéˉ e nicuǿøꞌ˜guɨ bíˋ rúꞌˋbaaꞌ e laco̱ꞌ jaˋ nitʉ́ˆʉʉꞌ fɨˊ lɨ˜ nité̱e̱ˉnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱ eáangˊguɨ ꞌnéˉ jmɨꞌúungˋnaaꞌ e jo̱ lana, co̱ꞌ nɨneeˉ jǿøˆbaaꞌ e nɨjaquiéemˊ e tɨˊ lɨ˜ nigüéengˉtu̱ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la caléꞌˋ catú̱ˉ. \p \v 26 Jo̱guɨ fǿnꞌˋn ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, e song la eeˉbɨ́ɨꞌ dseeˉ e guita˜ dsiˋnaaꞌ mɨ˜ cangɨ́ˋ e nɨcalɨcuíingˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ joˋ seaˋ feáꞌˉ jóng e laco̱ꞌ cuǿøngˋ e niꞌíingˉguɨ jaléꞌˋ e dseeˉ jo̱ fɨng song jmooˉnaaꞌ lajo̱. \v 27 Co̱ꞌ song la eeˉbɨ́ɨꞌ dseeˉ, jo̱baꞌ eáamˊ nisɨjéeˊ quíˉiiꞌ lají̱i̱ꞌ˜ iihuɨ́ɨˊ e nicuǿˉ Fidiéeˇ mɨ˜ tɨˊ lɨ˜ niquidsirˊ íꞌˋ quiáꞌˉ lajaangˋ lajaangˋ dseaˋ mɨ˜ nibíiñˉ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ ꞌníꞌˋ níiˉ quiáꞌrˉ fɨˊ lɨ˜ cooˋ jɨˋ e jaˋ tó̱o̱ˋ jmɨɨ˜ yʉꞌˊ. \v 28 Jo̱guɨ nɨne˜baaꞌ e mɨ˜ jaangˋ dseaˋ jaˋ jmitir˜ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e cajmeꞌˊ Moi˜, jo̱guɨ song seengˋ gángˉ si gaangˋ dseaˋ i̱ tíiˊ ni˜ quiáꞌˉ lají̱i̱ꞌ˜ e dseeˉ e caꞌéeˋ i̱ dseaˋ do, jo̱baꞌ dseángꞌˉ jaˋ mɨ́ɨˊ seabˋ jóng, co̱ꞌ dseángꞌˉ jaˋ fɨꞌíbˆ ꞌnéˉ júungˉ i̱ dseaˋ do uíiꞌ˜ e dseeˉ e nɨcaꞌéerˋ do. \v 29 Jo̱ dsʉꞌ iihuɨ́ɨˊ eáangˊguɨb niꞌíngꞌˋ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ jmóoˋ ta˜ ꞌníꞌˋ níingˉ i̱ Jó̱o̱ˊ Fidiéeˇ camɨ́ɨngꞌ˜ do có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ jaˋ jmɨꞌgóˋ e jmɨꞌøøngˉ dseaˋ do có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ féꞌˋ gaˋ uii˜ quiáꞌˉ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e ꞌneáangˋ jneaa˜aaꞌ do cajo̱. Co̱ꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e jmɨꞌøøngˉ dseaˋ dob e jmɨta˜ dsiˋnaaꞌ e júuˆ tɨguaˇ e ꞌmɨ́ɨˉ e cacuøˊ Fidiéeˇ, jo̱guɨ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e jmɨꞌøøngˉ dseaˋ dob cajo̱ e calɨgüeangꞌˆnaaꞌ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ. \v 30 Jo̱guɨ nɨne˜baaꞌ e lalab cajíngꞌˉ Fíiˋnaaꞌ: “Jneab˜ dseaˋ catɨ́ɨnˉn e niꞌɨɨ˜ɨ íꞌˋ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ jo̱guɨ e niquɨ́ɨꞌ˜ táaˊ lɨ́ꞌˆ jialco̱ꞌ éeˋ dseaˋ.” Jo̱guɨ cajímꞌˉbɨguɨr cajo̱: “ꞌÑiáꞌˋbaa dseaˋ niquidsiiˉ íꞌˋ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ.” \v 31 ¡Jo̱ dseángꞌˉ eáamˊ gaˋ niꞌíˋ føꞌˊ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ røøngˋ dseeˉ mɨ˜ nɨꞌɨ́ˉ Fidiéeˇ i̱ seengˋ carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨ˜ íꞌˋ quiáꞌrˉ! \p \v 32 Jo̱guɨ jmiguiéngꞌˊ áaˊnaꞌ cajo̱ e ie˜ mɨ˜ táˋ jáꞌˉ calɨ́ngˉnaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jmiguiʉˊ íingꞌ˜ iihuɨ́ɨˊ caꞌíingꞌ˜naꞌ, lɨfaꞌ cajmeeˉbaꞌ téꞌˋnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e jo̱, jo̱ jaˋ calɨtúngˉ óoˊnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ fɨˊ lɨ˜ nɨteáangˉnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 33 Jo̱ ie˜ jo̱, i̱ lɨɨng˜ ꞌnʉ́ꞌˋ gabˋ caféꞌˋ dseaˋ uii˜ quíiˆnaꞌ jo̱guɨ gabˋ cajmeángꞌˋ dseaˋ ꞌnʉ́ꞌˋ fɨˊ quiniˇ fɨɨˋ cajo̱. Jo̱ mɨ˜ cangáˉ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ caguiaangˉguɨ e dsingɨ́ɨngˉnaꞌ lajo̱, jo̱baꞌ caquɨmꞌˆbre cajo̱ e caꞌíñꞌˋ iihuɨ́ɨˊ. \v 34 Jo̱guɨ eáamˊ calɨ́ˉ fɨ́ɨˉ lɨ́ɨngˉnaꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ cajnɨ́ngˉ fɨˊ dsíiˊ ꞌnʉñíˆ ie˜ jo̱, jo̱guɨ jaˋ calɨ́ngˉnaꞌ fɨꞌíˆ mɨ˜ cajméeˋ dseaˋ ɨ̱ɨ̱ˋ jaléꞌˋ e seaˋ quíiˉnaꞌ, co̱ꞌ nɨñíˆbaꞌ guiʉ́ˉ e fɨˊ ñifɨ́bˉ nɨsɨjé̱e̱ˇ jaléꞌˋ e jloꞌˆ quíiˉnaꞌ e jaˋ quɨ́ꞌˉ jmɨɨ˜ faꞌ e niꞌíingˉ. \v 35 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ lana e teáˋguɨ síngꞌˋ yaang˜naꞌ e jaˋ jmɨtúngˆ óoˊnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ fɨˊ nɨteáangˉnaꞌ, dsʉco̱ꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e jo̱baꞌ e niꞌíingꞌ˜naꞌ jaléꞌˋ e jloꞌˆ e nicuǿꞌˉ Fidiéeˇ ꞌnʉ́ꞌˋ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ lajo̱. \v 36 Jo̱guɨ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e la guíimˋbaꞌ ꞌnéˉ e có̱o̱ꞌ˜ e féngꞌˊ óoˊbaꞌ ꞌnéˉ nijmitíˆnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Fidiéeˇ e nijméeˆnaꞌ, jo̱ lajo̱baꞌ cuǿøngˋ e niꞌíingꞌ˜naꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e nɨjíñꞌˉ e nicuǿꞌrˉ ꞌnʉ́ꞌˋ lamɨ˜ jéengˊguɨ. \v 37 Co̱ꞌ lalab féꞌrˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ: \q1 Jo̱ dseángꞌˉ lajeeˇ lajmɨnáˉ nijáaˊtu̱ fɨˊ jmɨgüíˋ la i̱ sɨꞌíˆ nijáaˊ, jo̱ joˋ faꞌ dseángꞌˉ lɨꞌɨɨng˜guɨr eáangˊ. \q1 \v 38 Jo̱ doñiˊ i̱i̱ˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ jnea˜, \q2 jo̱baꞌ nilɨseeiñˋ laꞌeáangˊ e jáꞌˉ lɨ́ɨiñˋ júuˆ quiéˉe; \q1 jo̱ dsʉꞌ song i̱i̱ˋ dseaˋ niꞌnángˋ ꞌñiaꞌrˊ lají̱i̱ꞌ˜ fɨˊ lɨ˜ nɨsiñꞌˊ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜, jo̱baꞌ jnea˜, Fidiéeˇ, jaˋ iáangˋ dsiiˉ có̱o̱ꞌ˜ i̱ dseaˋ íˋ jóng. \m \v 39 Jo̱ dsʉꞌ jneaa˜aaꞌ jaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ i̱ jmɨꞌnángˋ yaang˜ e fɨˊ guiʉ́ˉ lɨ˜ nɨté̱e̱ˉnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ e laco̱ꞌ nibíingˉ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ fɨˊ lɨ˜ ꞌlɨꞌˆ; dsʉco̱ꞌ jneaa˜aaꞌ nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ i̱ nɨta˜ dsíiˊ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ dseaˋ do nileáiñˉ jneaa˜aaꞌ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíˉiiꞌ laꞌeáangˊ e jáꞌˉ lɨ́ɨˋnaaꞌ júuˆ quiáꞌrˉ. \c 11 \s1 Jial lɨ́ɨˊ mɨ˜ dseángꞌˉ jáꞌˉ lɨ́ɨngˋ dseaˋ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ \p \v 1 Jo̱ e labaꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e mɨ˜ jaangˋ dseaˋ dseángꞌˉ jáꞌˉ lɨ́ɨiñˋ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ dseángꞌˉ nɨtab˜ dsíirˊ jóng e nijmitib˜ dseaˋ do jaléꞌˋ júuˆ e sɨ́ꞌˋreiñꞌ, jo̱guɨ dseángꞌˉ lafaꞌ nɨcaꞌímꞌˋbre lají̱i̱ꞌ˜ e nɨcamɨrˊ do nañiˊ faꞌ jaˋ mɨˊ níˋrer. \v 2 Jo̱ eáamˊ calɨꞌiáangˋ dsíiˊ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ ꞌlɨɨ˜ dseaˋ áangˊ quíˉnaaꞌ uíiꞌ˜ e jábꞌˉ calɨ́ngˉ jaléngꞌˋ dseaˋ do júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do. \p \v 3 Jo̱ uíiꞌ˜ e jáꞌˉ lɨ́ɨˋnaaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ nɨtab˜ dsiˋnaaꞌ e laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉbre cajméerˋ lajaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ laꞌúngˉ fɨˊ jmɨgüíˋ, jo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ cuǿøngˋ feˇeeꞌ e lajaléꞌˋ e ne˜naaꞌ lana caꞌuíingˉ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e jaˋ cuǿøngˋ ne˜naaꞌ. \p \v 4 Jo̱ i̱ dseañʉꞌˋ i̱ calɨsíˋ Abel i̱ calɨséngˋ malɨɨ˜guɨ eáangˊ, laꞌeáangˊ e jábꞌˉ calɨ́iñˉ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ cacuøꞌˊbre dseaˋ do co̱o̱ˋ feáꞌˉ e guiʉ́ˉguɨ laco̱ꞌguɨ e feáꞌˉ e cacuøꞌˊ i̱ rúiñꞌˋ i̱ calɨsíˋ Caín do, jo̱ caꞌímꞌˋ Fidiéeˇ i̱ Abel do e lɨiñꞌˊ jaangˋ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ, jo̱guɨ caꞌímꞌˋbɨr lají̱i̱ꞌ˜ e cacuøiñꞌˊ do cajo̱. Jo̱ jaˋ e lɨ́ɨˊ e malɨɨb˜ eáangˊ nɨcajúngˉ i̱ Abel do, dsʉꞌ seaˋbɨ júuˆ quiáꞌrˉ latɨˊ lana laꞌeáangˊ e jábꞌˉ calɨ́iñˉ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \p \v 5 Jo̱guɨ laꞌeáangˊ e jábꞌˉ calɨ́ngˉ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ i̱ dseaˋ i̱ calɨsíˋ Enoc i̱ calɨséngˋ malɨɨ˜guɨ eáangˊ, jo̱baꞌ condséeˊ catǿꞌˉ Fidiéeˇ dseaˋ do fɨˊ ñifɨ́ˉ e jí̱i̱ꞌ˜ jaˋ cajúiñˉ. Jo̱ co̱ꞌ condséebˊ cangáiñꞌˉ fɨˊ ñifɨ́ˉ, jo̱baꞌ joˋ i̱i̱ˋ cangáˉguɨ quiáꞌrˉ mɨ˜ cangɨ́ˋ jo̱. Jo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, e lajeeˇ e nʉ́ꞌˉguɨ nitǿøˋ dseaˋ do írˋ fɨˊ ñifɨ́ˉ, jmangꞌˉ e calɨꞌiáangˋ dsíiˊ Fidiéeˇ cajméerˋ. \v 6 Jo̱guɨ jaˋ quɨ́ꞌˉ jmɨɨ˜ e nijmóˆooꞌ e nilɨꞌiáangˋ dsíiˊ Fidiéeˇ song jaˋ jáꞌˉ lɨ́ɨˋnaaꞌ júuˆ quiáꞌrˉ, co̱ꞌ doñiˊ i̱i̱ˋ dseaˋ i̱ iing˜ nijángꞌˋ yaang˜ fɨˊ jaguóˋ Fidiéeˇ, jangꞌˉ ꞌnéˉ e jábꞌˉ nilíiñˋ e dseángꞌˉ seemˋ dseaˋ do, jo̱guɨ e cuøꞌˊbre jmangꞌˆ e guiʉ́ˉ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ cuøꞌˊ bíˋ yaang˜ i̱ iing˜ nijmicuíingˋ írˋ. \p \v 7 Jo̱ lajo̱b cajo̱ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ i̱ calɨsíˋ Noé, laꞌeáangˊ e jábꞌˉ calɨ́iñˉ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ jábꞌˉ calɨ́iñˉ mɨ˜ cajíngꞌˉ Fidiéeˇ e nidsijéeˊ jaléꞌˋ e iihuɨ́ɨˊ e nɨjaquiéengˊ e jí̱i̱ꞌ˜ jaˋ mɨˊ ñiˊ dseaˋ jéengˊguɨ, jo̱ Noé cajméeˋbre nʉ́ʉꞌr˜ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ ie˜ jo̱, jo̱ cajméerˋ co̱o̱ˋ móoˊ dséeˉ e niꞌɨ́ꞌˉ fɨˊ ni˜ jmɨɨˋ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la ta˜ e caquiʉꞌˊ Fidiéeˇ e nijmérˉ, jo̱ có̱o̱ꞌ˜ e jo̱b nilíꞌrˋ nileáiñˉ jaléngꞌˋ dseaˋ sɨnʉ́ʉˆ quiáꞌrˉ mɨ˜ tɨˊ lɨ˜ nitʉ̱́ˋ e jmɨ́ɨˊ dsiing˜ do. Jo̱ co̱ꞌ jábꞌˉ calɨ́ngˉ Noé júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ dseaˋ jaˋ røømˋ dseeˉ caꞌuíiñˉ fɨˊ quiniˇ dseaˋ do, jo̱ dsʉꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ caguiaangˉguɨ caꞌnaamˋbre quiáꞌˉ Fidiéeˇ lata˜. \p \v 8 Jo̱guɨ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham laꞌeáangˊ e jábꞌˉ calɨ́iñˉ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ cajméeˋbre nʉ́ʉꞌr˜ mɨ˜ cajíngꞌˉ dseaˋ do e ꞌnéˉ nitʉ́rˋ góorˋ jo̱ nidsérˉ nidsigüeárˋ fɨˊ guóoꞌ˜ uǿˉ fɨˊ lɨ˜ huí̱i̱ˆ fɨˊ lɨ˜ nɨcajíngꞌˉ Fidiéeˇ e nicuǿꞌˉreiñꞌ lamɨ˜ jéengˊguɨ. Jo̱baꞌ cagüɨꞌɨ́ɨˊbre e fɨˊ góorˋ do co̱lɨɨng˜ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ sɨnʉ́ʉˆ quiáꞌrˉ có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléꞌˋ e seaˋ quiáꞌrˉ e jí̱i̱ꞌ˜ jaˋ ñirˊ jie˜ fɨˊ lɨ˜ ngóorˊ. \v 9 Jo̱ laꞌeáangˊ e jábꞌˉ calɨ́iñˉ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ cangóˉbre cangogüeárˋ e fɨˊ guóoꞌ˜ uǿˉ fɨˊ lɨ˜ cajíngꞌˉ dseaˋ do lamɨ˜ jéengˊguɨ e nicuǿꞌˉreiñꞌ e nigüeárˋ lafaꞌ dseaˋ i̱ jáaˊ fɨˊ lɨ˜ jiéꞌˋ. Jo̱ ꞌnʉ́ʉˊ ꞌmɨbꞌˊ cajmeꞌrˊ e caguárˋ, jo̱guɨ lajo̱b calɨ́ˉ ꞌnʉ˜ i̱ jó̱o̱rˊ i̱ siiˋ Isáaˊ do jo̱guɨ i̱ guieer˜ i̱ siiˋ Jacóoˆ do cajo̱, jo̱ lajɨˋ huáangˉ i̱ dseañʉꞌˋ na caꞌímꞌˋbre lají̱i̱ꞌ˜ e cajíngꞌˉ Fidiéeˇ e nicuǿꞌˉreiñꞌ lamɨ˜ jéengˊguɨ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ caꞌíngꞌˋ dseaˋ cǿøngꞌ˜ quiáꞌrˉ cajo̱. \v 10 Jo̱ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham do dseángꞌˉ lamɨ˜ sɨjeemˇbre e nigüeárˋ e fɨˊ fɨɨˋ ꞌmɨ́ɨˉ e jaˋ tó̱o̱ˋ jmɨɨ˜ niꞌíingˉ e cajíngꞌˉ Fidiéeˇ e nicuǿꞌrˉ dseaˋ do. Jo̱ ꞌñiabꞌˊ Fidiéeˇ dseaˋ caguiarˊ guiʉ́ˉ jo̱guɨ cajmeꞌrˊ e fɨɨˋ jo̱. \p \v 11 Jo̱ laꞌeáangˊ e jáꞌˉ calɨ́ngˉ Abraham júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ caquɨ́ɨꞌ˜bre jmɨɨ˜ e calɨséngˋ jó̱o̱rˊ có̱o̱ꞌ˜ dseamɨ́ˋ quiáꞌrˉ i̱ siiˋ Sara, nañiˊ faꞌ eáamˊ nɨdseáaiñˉ lajɨˋ huáaiñˉ do. Jo̱ lajo̱b calɨ́ˉ, co̱ꞌ dseángꞌˉ jábꞌˉ calɨ́iñˉ e nijmitib˜ Fidiéeˇ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ e nɨcacuøꞌˊreiñꞌ lamɨ˜ jéengˊguɨ. \v 12 Jo̱ jaˋ e lɨ́ɨˊ e eáamˊ nɨdseáangˉ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham mɨ˜ tɨˊ lɨ˜ canaangˋ e lɨseengˋ jó̱o̱rˊ, dsʉꞌ mɨ˜ cangɨ́ˋguɨ lajo̱, i̱ ꞌleáamˉ dseaˋ sɨju̱rˇ calɨséngˋ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la fɨ́ɨngˊ nʉ́ʉˊ i̱ sɨtǿngꞌˉ fɨˊ yʉ́ꞌˆ jmɨgüíˋ mɨ˜ canʉʉˋ, o̱si lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la jmiguiʉˊ tóoꞌ˜ e néeˊ ꞌnɨꞌˋ jmɨñíꞌˆ e jí̱i̱ꞌ˜ jaˋ quɨ́ɨꞌ˜ dseaˋ jmɨɨ˜ nijmiꞌírˆ. \p \v 13 Jo̱ jalémꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ cajúmˉbre mɨ˜ catɨ́ˋ íꞌˋ lajo̱ quiáꞌˉ lajaangˋ lajaaiñˋ, jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ jaˋ mɨˊ caꞌímꞌˋbɨr lají̱i̱ꞌ˜ e cajíngꞌˉ Fidiéeˇ e nicuǿꞌˉreiñꞌ do lamɨ˜ jéengˊguɨ. Jo̱ co̱ꞌ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ do jábꞌˉ calɨ́iñˉ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ lɨ́ɨˊ e lafaꞌ caꞌímꞌˋbre jaléꞌˋ e jo̱; jo̱ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e jo̱ cajméeˋ e iáamˋ dsíirˊ, co̱ꞌ calɨlíꞌˆbre e o̱ꞌ dseángꞌˉ góorˋ fɨˊ jmɨgüíˋ la, co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ cateáˋbaꞌ ngɨ́ɨngˊtear fɨˊ jmɨgüíˋ la lafaꞌ jaangˋ dseaˋ i̱ iuungˉ fɨˊ. \v 14 Jo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ ɨˊ dsíiˊ e o̱ꞌ dseángꞌˉ góorˋ fɨˊ jmɨgüíˋ la, jo̱baꞌ cuøbˊ li˜ quiáꞌrˉ e sɨjeemˇbre e nidsilíiñˋ e fɨˊ fɨɨˋ ꞌmɨ́ɨˉ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \v 15 Co̱ꞌ faco̱ꞌ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ do guiim˜bɨ dsíirˊ uii˜ quiáꞌˉ e fɨˊ lɨ˜ caꞌuøøiñˋ do, jo̱baꞌ caquɨmꞌˉtu̱r jóng e fɨˊ jo̱ faco̱ꞌ mɨ˜ cajméerˋ lajo̱. \v 16 Dsʉꞌ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ eáangˊguɨb calɨꞌiiñ˜ e nidsigüeárˋ e fɨˊ fɨɨˋ ꞌmɨ́ɨˉ e jloꞌˆ eáangˊ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e seaˋ fɨˊ ñifɨ́ˉ. Jo̱ uiing˜ e jo̱baꞌ Fidiéeˇ jaˋ jáaˊ e ɨꞌˋ lɨ́ɨiñˉ e lɨ́ɨiñˊ Fidiéeˇ quiáꞌˉ i̱ dseaˋ do, co̱ꞌ nɨcaguiaˊbre guiʉ́ˉ e fɨɨˋ ꞌmɨ́ɨˉ jo̱ fɨˊ lɨ˜ nidsigüeáˋ i̱ dseaˋ quiáꞌrˉ do lata˜. \p \v 17 Jo̱guɨ laꞌeáangˊ e jábꞌˉ calɨ́ngˉ Abraham júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ calɨnʉ́ʉꞌ˜bre lají̱i̱ꞌ˜ e camɨꞌˊ Fidiéeˇ írˋ mɨ˜ calɨꞌiing˜ dseaˋ do e ñirˊ su dseángꞌˉ nijmiti˜ Abraham lají̱i̱ꞌ˜ e nɨcajíngꞌˉ dseaˋ do e nijngáiñꞌˉ i̱ jó̱o̱rˊ Isáaˊ do e laco̱ꞌ nicuǿiñꞌˉ dseaˋ do. Jo̱baꞌ ie˜ jo̱ dseángꞌˉ nɨꞌíiˊ ñijlɨɨ˜ quiáꞌrˉ e sɨꞌíˆ nijngámꞌˉbre i̱ jó̱o̱rˊ do, jo̱ jaˋ e lɨ́ɨˊ e Fidiéeˇ nɨcacuørˊ júuˆ quiáꞌrˉ lamɨ˜ jéengˊguɨ mɨ˜ cajíñꞌˉ lala: \v 18 “Laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ i̱ jó̱o̱ꞌˋ Isáaˊ nab nilɨseengˋ i̱ fɨ́ɨngˊ dseaˋ sɨjú̱ꞌˆ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ júuˆ quiéˉe e cacuǿøˉø ꞌnʉˋ lamɨ˜ jéengˊguɨ.” \v 19 Jo̱ co̱ꞌ nɨñibˊ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ Abraham ie˜ jo̱ e quɨ́ɨbꞌ˜ Fidiéeˇ jmɨɨ˜ nijmérˉ doñiˊ eeˋ jɨˋguɨ e nijmijí̱ꞌrˊ jaléngꞌˋ ꞌlɨɨ˜, jo̱baꞌ lajo̱b cuǿøngˋ líˋ feˇeeꞌ quiáꞌˉ i̱ jó̱o̱rˊ Isáaˊ do e lafaꞌ cají̱bꞌˊtu̱iñꞌ do, co̱ꞌ jaˋ cajúiñˉ ie˜ jo̱, jo̱ e jo̱ lɨ́ɨˊ co̱o̱ˋ li˜ e nidsijéeˊ cøøngˋguɨ. \p \v 20 Jo̱guɨ laꞌeáangˊ e jábꞌˉ calɨ́ngˉ i̱ Isáaˊ do júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ cacuøꞌˊbre júuˆ quiáꞌrˉ i̱ jó̱o̱rˊ gángˉ do i̱ siiˋ Jacóoˆ jo̱guɨ i̱ siiˋ Esaú e guiʉ́bˉ nidsijéeˊ quiáiñꞌˉ do. \p \v 21 Jo̱guɨ laꞌeáangˊ e jábꞌˉ calɨ́ngˉ i̱ Jacóoˆ do júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ lajeeˇ e tɨˊ lɨ˜ nijúuiñˉ, cajmigüeamꞌˆbre lajaangˋ lajaangˋ i̱ guieer˜ i̱ lɨ́ɨngˊ jó̱o̱ˊ Séˆ do, jo̱ lajeeˇ jo̱ cajmiféiñꞌˊ Fidiéeˇ e sɨñúuiñˆ e cuó̱ꞌˋ ꞌmaꞌuˇ quiáꞌrˉ do. \p \v 22 Jo̱guɨ laꞌeáangˊ e jábꞌˉ calɨ́ngˉ i̱ Séˆ íˋ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ cajíñꞌˉ casɨ́ꞌrˉ jaléngꞌˋ dseaˋ sɨnʉ́ʉˆ quiáꞌrˉ lajeeˇ e nɨráaiñˋ e tɨˊ lɨ˜ nijúuiñˉ e fɨˊ Egipto do e niꞌuǿmˋ jaléngꞌˋ dseaˋ góorˋ dseaˋ Israel mɨ˜ nɨngóoˊguɨ ji̱i̱ˋ lajo̱, jo̱ nidsilíiñˋ fɨˊ guóoꞌ˜ uǿˉ lɨ˜ nɨcajíngꞌˉ Fidiéeˇ e nicuǿꞌˉreiñꞌ lamɨ˜ jéengˊguɨ. Jo̱guɨ casɨ́ꞌˉguɨ Séˆ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ sɨnʉ́ʉˆ quiáꞌrˉ do e nicó̱o̱ˋbiñꞌ do e móoˋ teáaiñꞌ˜ fɨˊ co̱o̱ˋ dsíiˊ guóoˊ mɨ˜ tɨˊ lɨ˜ nitaiñꞌˉ fɨˊ e nidsilíiñˋ e fɨˊ jo̱, co̱ꞌ joˋ seengˋ i̱ Séˆ do mɨ˜ nitɨ́ˉ e íꞌˋ jo̱. \p \v 23 Jo̱guɨ laꞌeáangˊ e jábꞌˉ calɨ́ngˉ sejmiiˋ Moi˜ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ caꞌméemˋbre i̱ yʉ̱ʉ̱ˋ Moi˜ do quiáꞌrˉ lajeeˇ gaangˋ sɨꞌˋ mɨ˜ cangɨ́ˋ e calɨséiñꞌˋ do; co̱ꞌ calɨlíꞌˆbre e Fidiéebˇ caguíngꞌˋ i̱ yʉ̱ʉ̱ˋ do quiáꞌrˉ, jo̱guɨ jaˋ cajmɨꞌgórˋ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ caquiʉꞌˊ dseata˜ dseaˋ féngꞌˊ ie˜ jo̱ e ꞌnéˉ nijúungˉ jaléngꞌˋ yʉ̱ʉ̱ˋ sɨñʉʉˆ quiáꞌˉ dseaˋ Israel. \p \v 24 Jo̱guɨ laꞌeáangˊ e jábꞌˉ calɨ́ngˉ i̱ Moi˜ do júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ mɨ˜ tɨˊ lɨ˜ cacuáiñˉ, jaˋ calɨꞌiiñ˜ faꞌ e niféꞌˋ dseaˋ e calɨ́ˉ niquiáꞌrˆ i̱ dseamɨ́ˋ i̱ lɨ́ɨngˊ jó̱o̱ˊ dseata˜ dseaˋ féngꞌˊ do, i̱ dseamɨ́ˋ i̱ cajmɨcuó̱o̱ˋ quiáꞌrˉ jí̱i̱ꞌ˜ ie˜ latɨˊ mɨ˜ cadséngꞌˋneiñꞌ do e fɨˊ ꞌnɨꞌˋ guaˋ Nilo. \v 25 Jo̱ jaˋ calɨꞌiiñ˜ faꞌ e calɨ́iñˉ dseaˋ sɨnʉ́ʉˆ quiáꞌˉ i̱ dseata˜ dseaˋ féngꞌˊ quiáꞌˉ Egipto do, jo̱ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ góorˋ dseaˋ Israel cangotáaiñˉ, co̱ꞌ eáangˊguɨ calɨꞌiiñ˜ e niꞌíñꞌˋ iihuɨ́ɨˊ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la íngꞌˋ dseaˋ góorˋ e lafaꞌ e calɨséiñˋ juguiʉ́ˉ e nijmɨꞌóoꞌr˜ cateáˋ jaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ la. \v 26 Co̱ꞌ ie˜ jo̱ caꞌɨ́ˋ dsíiˊ i̱ Moi˜ do e guiʉ́ˉguɨb niꞌuíingˉ quiáꞌrˉ e niꞌíñꞌˋ iihuɨ́ɨˊ uíiꞌ˜ e sɨjeeiñˇ i̱ dseaˋ i̱ nisíngˉ Fidiéeˇ i̱ nileángˉ írˋ có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ góorˋ dseaˋ Israel e lafaꞌ e nilɨseeiñˋ juguiʉ́ˉ e nijmɨꞌóoꞌr˜ jaléꞌˋ e jloꞌˆ e seaˋ fɨˊ quiáꞌˉ i̱ dseata˜ dseaˋ féngꞌˊ quiáꞌˉ Egipto do; jo̱ jaˋ cajméerˋ lajo̱, co̱ꞌ nɨtab˜ dsíirˊ e niꞌímꞌˋbre lají̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨiñˉ e nicuǿꞌˉ Fidiéeˇ írˋ. \p \v 27 Jo̱guɨ laꞌeáangˊ e jábꞌˉ calɨ́ngˉ i̱ Moi˜ do júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ cagüɨꞌɨ́ɨˊbre có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ góorˋ e fɨˊ Egipto do e jí̱i̱ꞌ˜ jaˋ líꞌrˆ ꞌgóꞌrˋ doñiˊ faꞌ dsíngꞌˉ calɨguíingˉ i̱ dseata˜ dseaˋ féngꞌˊ do; jo̱ jaˋ caquɨ́ɨiñꞌˉ tu̱caiñꞌˊ fɨˊ lɨ˜ nɨsiñꞌˊ, co̱ꞌ nʉ́ʉꞌ˜bre cajméerˋ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ cuǿøngˋ feˇeeꞌ e faꞌ dseángꞌˉ lanab níiñˉ i̱ Fidiéeˇ i̱ seengˋ carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨ˜. \v 28 Jo̱guɨ laꞌeáangˊ e jábꞌˉ calɨ́iñˉ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ ie˜ jo̱, jo̱baꞌ co̱o̱ˋ jmɨɨ˜ nʉ́ꞌˉguɨ e niꞌuǿiñˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ góorˋ e fɨˊ Egipto do, cajméeˋbre nʉ́ʉꞌr˜ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ mɨ˜ caquiʉꞌˊ dseaˋ do ta˜ quiáꞌˉ lajaléngꞌˋ dseaˋ Israel e nisúuiñꞌˉ capíꞌˆ jmɨ˜ jóꞌˋ núuˆ fɨˊ dseꞌˋ jnɨ́ˆ quiáꞌrˉ lajaangˋ lajaaiñˋ, jo̱ lajo̱baꞌ jaˋ nijúungˉ i̱ jiuung˜ sɨñʉʉˆ laꞌuii˜ quiáꞌrˉ do mɨ˜ tɨˊ lɨ˜ ningɨ́ngˉ i̱ dseaˋ mojɨ́ɨˋ i̱ nijngángꞌˉ jaléngꞌˋ i̱ jiuung˜ sɨñʉʉˆ laꞌuii˜ quiáꞌˉ dseaˋ Egipto lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la ta˜ caquiʉꞌˊ Fidiéeˇ lamɨ˜ jéengˊguɨ. \p \v 29 Jo̱guɨ laꞌeáangˊ e jábꞌˉ calɨ́ngˉ dseaˋ Israel júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ mɨ˜ tɨˊ lɨ˜ caꞌuøøiñˋ fɨˊ Egipto e cangotáaiñꞌ˜ fɨˊ, jo̱ lajeeˇ teáaiñꞌ˜ fɨˊ cacuoꞌrˊ e jmɨñíꞌˆ e siiˋ mar Rojo lɨ́ꞌˆ lafaꞌ mɨ˜ ngɨrˊ fɨˊ ni˜ guóoꞌ˜ uǿˉ quiʉ̱́ˋ; jo̱ co̱ꞌ ngolíingˉ dseaˋ Egipto e ǿømˋbre dseaˋ do, jo̱ dsʉꞌ mɨ˜ tɨˊ lɨ˜ caguilíingˉ i̱ dseaˋ Egipto e nicuáꞌrˉ e jmɨɨ˜ jo̱, jo̱ lajeeˇ e nɨngolíiñˉ guiáꞌˆ jóobˋ jmɨñíꞌˆ mɨ˜ cajgóꞌrˋ jmɨɨˋ, jo̱baꞌ conguiabˊ cajúiñˉ lajɨɨiñˋ jóng. \p \v 30 Jo̱guɨ laꞌeáangˊ e jábꞌˉ calɨ́ngˉ dseaˋ Israel júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ cangɨrˊ co̱o̱ˋ ya̱ꞌˊ laco̱o̱ˋ jmɨɨ˜ lajeeˇ guiéˉ jmɨɨ˜ fɨˊ lacúngꞌˊ lajíingˋ e iáˋ cu̱u̱˜ e ñíiˊ eáangˊ e siꞌˊ lacúngꞌˊ e fɨɨˋ Jericó. Jo̱ mɨ˜ catɨ́ˋ e jmɨɨ˜ guiéˉ do, jo̱b mɨ˜ caquɨ́ꞌˉ e iáˋ cu̱u̱˜ do. \v 31 Jo̱guɨ laꞌeáangˊ e jábꞌˉ calɨ́ngˉ i̱ dseamɨ́ˋ i̱ calɨsíˋ Rahab do júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ jaˋ cajúiñˉ co̱lɨɨng˜ có̱o̱ꞌ˜ i̱ dseaˋ góorˋ i̱ seengˋ fɨˊ Jericó do mɨ˜ tɨˊ lɨ˜ caꞌíngˉ e fɨɨˋ jo̱; co̱ꞌ i̱ dseamɨ́ˋ do guiʉ́bˉ caꞌíñꞌˋ co̱o̱ˋ tú̱ˉ mɨ́ɨngꞌ˜ dseaˋ Israel i̱ caguilíingˉ fɨˊ quiáꞌrˉ lamɨ˜ jéengˊguɨ i̱ cangoquie̱ˋ cuente jial lɨ́ɨˊ e fɨˊ jo̱. Jo̱ i̱ Rahab do lamɨ˜ jmóorˋ ta˜ ꞌnɨ́ɨngˋ ꞌñiaꞌˊ. \p \v 32 Jo̱ jmiguiʉˊbɨ seaˋ e ꞌnéˉ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ faco̱ꞌ dsitíingꞌ˜ quiéˉe lajo̱: faꞌ jaléꞌˋ júuˆ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ la i̱ jáꞌˉ calɨ́ngˉ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ ie˜ malɨɨ˜guɨ eáangˊ do lɨ́ꞌˆ lajaléngꞌˋ i̱ dseañʉꞌˋ la: jaangˋ i̱ calɨsíˋ Gedeón có̱o̱ꞌ˜guɨ jaangˋ i̱ calɨsíˋ Barac jo̱guɨ jaangˋ i̱ calɨsíˋ Sansón có̱o̱ꞌ˜guɨ jaangˋ i̱ calɨsíˋ Jefté jo̱guɨ jaangˋ i̱ calɨsíˋ dseata˜ Davíꞌˆ có̱o̱ꞌ˜guɨ jaangˋ i̱ calɨsíˋ Samuel, jo̱guɨ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ caféꞌˋ cuaiñ˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ cajo̱. \v 33 Jo̱ laꞌeáangˊ e jábꞌˉ calɨ́ngˉ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ na júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ calɨ́ꞌˆbre jaléꞌˋ ꞌniiˋ e catíiñˊ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ jiéngꞌˋ, jo̱guɨ caꞌɨ́ɨˉbre íꞌˋ røøˋ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ, jo̱guɨ caꞌímꞌˋbre jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ e cajíngꞌˉ Fidiéeˇ e nicuǿꞌˉreiñꞌ lamɨ˜ jéengˊguɨ, jo̱guɨ caquɨ́ɨꞌ˜bre jmɨɨ˜ e caláaiñˉ e jaˋ cajmeángꞌˋ ieꞌˋ írˋ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ mɨ˜ cangotáaiñꞌ˜ fɨˊ jee˜ i̱ jóꞌˋ íˋ. \v 34 Jo̱guɨ calɨsémˋbɨ cajo̱ i̱ lɨɨng˜ dseaˋ i̱ caquɨ́ɨꞌ˜ jmɨɨ˜ i̱ cayʉꞌˊ jɨˋ jo̱ jaˋ cacáaiñˉ có̱o̱ꞌ˜ e jɨˋ do, jo̱guɨ calɨsémˋbɨ i̱ caquɨ́ɨꞌ˜ jmɨɨ˜ i̱ caleáangˋ yaang˜ e jaˋ cajúiñˉ có̱o̱ꞌ˜ ñisʉ̱ꞌˋ, jo̱guɨ calɨsémˋbɨ dseaˋ i̱ caguáˉ føngꞌˊ, jo̱baꞌ dseaˋ laniimˉ caꞌuíiñˉ quiáꞌˉ jaléꞌˋ jee˜ ꞌniiˋ jo̱guɨ calɨ́ꞌˆbre jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ ꞌníꞌˋ níiˉ quiáꞌrˉ cajo̱. \v 35 Jo̱ calɨsémˋbɨ jaléngꞌˋ dseamɨ́ˋ ie˜ jo̱ e laꞌeáangˊ e jábꞌˉ calɨ́iñˉ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ cangábˉtu̱r e cají̱ꞌˊtu̱ jaléngꞌˋ dseaˋ sɨnʉ́ʉˆ quiáꞌrˉ mɨ˜ cangɨ́ˋ e nɨcajúiñˉ. \p Jo̱guɨ i̱ lɨɨng˜guɨ i̱ dseaˋ i̱ jáꞌˉ calɨ́ngˉ júuˆ quiáꞌˉFidiéeˇ do caꞌímꞌˋbre iihuɨ́ɨˊ e eáangˊ cartɨˊ cajúiñˉ, co̱ꞌ cajmeáangˋguɨ quiáꞌrˉ e cajúiñˉ e laco̱ꞌguɨ e nileáiñˋ ni˜ ꞌmóˉ fɨng catʉ́rˉ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱ꞌ calɨlíꞌˆbre e guiʉ́ˉguɨb nidsijéeˊ quiáꞌrˉ mɨ˜ nijí̱ꞌˊtu̱r caléꞌˋ catú̱ˉ fɨˊ ñifɨ́ˉ. \v 36 Jo̱guɨ i̱ lɨɨng˜ i̱ dseaˋ do eáamˊ gaˋ caꞌéeˋ dseaˋ có̱o̱ꞌr˜ co̱ꞌ cartɨˊ cabǿøngˉneiñꞌ jo̱guɨ calǿøngˉneiñꞌ cajo̱, jo̱guɨ i̱ lɨɨng˜guɨ caꞌñungꞌˉ có̱o̱ꞌ˜ ñíˆ cadena, jo̱guɨ i̱ lɨɨng˜guɨ cajo̱ cangotáangꞌ˜ fɨˊ dsíiˊ ꞌnʉñíˆ. \v 37 Jo̱guɨ i̱ lɨɨng˜guɨ i̱ dseaˋ i̱ jáꞌˉ calɨ́ngˉ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ do cajngabꞌˊ dseaˋ quiáꞌrˉ có̱o̱ꞌ˜ layaang˜ cu̱u̱˜ o̱si cajméerˋ tú̱ˉ ꞌnáangꞌ˜ dseaˋ do có̱o̱ꞌ˜ ñíˆ sieer˜ é, o̱si cajúiñˉ e caꞌiéiñˉ ñisʉ̱ꞌˋ é. Jo̱guɨ calɨsémˋbɨ i̱ dseaˋ íˋ cajo̱ i̱ jaˋ ꞌgaꞌˊ lɨˊ calɨseáˋ jaléꞌˋ e ꞌnéˉ, jo̱guɨ cangɨrˊ fɨˊ la fɨˊ na e jí̱i̱ꞌ˜ loo˜ jóꞌˋbaꞌ lɨ́ɨˊ sɨ̱ꞌrˆ, jo̱guɨ eáamˊ gaˋ cajmeángꞌˋ jaléngꞌˋ dseaˋ írˋ, jo̱guɨ cacuøꞌˊreiñꞌ iihuɨ́ɨˊ e eáangˊ cajo̱. \v 38 Jo̱ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ jí̱i̱ꞌ˜ jaˋ catɨ́ɨiñˉ e nidsingɨ́ɨiñˉ jaléꞌˋ e iihuɨ́ɨˊ do e fɨˊ jmɨgüíˋ la fɨˊ lɨ˜ seengˋ dseaˋ dseeˉ dseaˋ quiˊ, jo̱ dsʉꞌ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ eáamˊ caꞌíñꞌˋ iihuɨ́ɨˊ e ngɨrˊ fɨˊ la fɨˊ na fɨˊ jee˜ móꞌˋ jo̱guɨ fɨˊ ni˜ guóoꞌ˜ uǿˉ quiʉ̱́ˋ, jo̱guɨ e ja̱rˊ fɨˊ nʉ́ꞌˉ lɨ˜ sɨtáꞌˉ ꞌlooˋ cu̱u̱˜ fɨˊ lɨ˜ íiˊ quiá̱ˋ o̱si lacaangˋ lɨ˜ sɨtáꞌˉ quiá̱ˋ fɨˊ ꞌnáangꞌ˜ uǿˉ é. \p \v 39 Jo̱ nañiˊ faꞌ caꞌímꞌˋ Fidiéeˇ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ do e lɨ́ɨiñˊ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ uíiꞌ˜ e jábꞌˉ calɨ́iñˉ júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do, dsʉꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ i̱ dseaˋ do lajeeˇ taaiñ˜ fɨˊ jmɨgüíˋ la caꞌíñꞌˋ lají̱i̱ꞌ˜ e nɨcajíngꞌˉ Fidiéeˇ e nɨcuǿꞌˉreiñꞌ lamɨ˜ jéengˊguɨ quiáꞌˉ e nisíñˉ jaangˋ i̱ nileángˉ írˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌrˉ; \v 40 dsʉco̱ꞌ Fidiéeˇ nɨcaguiꞌrˊ e guiʉ́ˉguɨ quíˉ jneaa˜aaꞌ, jo̱baꞌ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ cajúngˉ lamɨ˜ jéengˊguɨ do jaˋ mɨˊ caꞌíñꞌˋ lají̱i̱ꞌ˜ e nɨcajíngꞌˉ Fidiéeˇ lamɨ˜ jéengˊguɨ e nicuǿꞌˉreiñꞌ cartɨˊ mɨ˜ niñíingˋnaaꞌ lajaléꞌˋnaaꞌ e nɨcajíngꞌˉ Fidiéeˇ e nicuǿꞌrˉ jneaa˜aaꞌ lamɨ˜ jéengˊguɨ. \c 12 \s1 Jesúsbingꞌ i̱ ꞌnéˉ quie̱ˊ nifɨˊ quíˉiiꞌ \p \v 1 Jo̱ co̱ꞌ fɨ́ɨmˊ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ i̱ nɨcalɨséngˋ ie˜ malɨꞌˋ do tíiˊ nir˜ fɨˊ quiniˇnaaꞌ lana jial dseángꞌˉ jáꞌˉ calɨ́iñˉ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e carˋ ngocángˋ dsíirˊ, jo̱baꞌ jneaa˜aaꞌ lanaguɨ ꞌnéˉ e nisée˜naaꞌ cabꞌˊ jaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ e jmóoˋ jí̱i̱ˊ quíˉiiꞌ jo̱guɨ jaléꞌˋ dseeˉ e jnɨ́ɨngˊ quíˉiiꞌ e jaˋ cuøˊ fɨˊ e nijmóˆnaaꞌ e guiʉ́ˉ, jo̱guɨ ꞌnéˉ e nijmɨꞌúungˋnaaꞌ e teáˋguɨ nisíngꞌˉnaaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ fɨˊ guiʉ́ˉ lɨ˜ nité̱e̱ˉnaaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ e nijméˉ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 2 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ caꞌéeˋ Jesús, lajo̱b ꞌnéˉ quié̱ˆnaaꞌ cuente e niꞌeeˉnaaꞌ cajo̱, co̱ꞌ laꞌeáangˊ dseaˋ dobingꞌ canaangˋ e jáꞌˉ lɨ́ɨˋnaaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱guɨ laꞌeáangˊ íbˋ cajo̱ i̱ jmiꞌiéꞌˋ e laco̱ꞌ sɨꞌíˆ e jáꞌˉ lɨ́ɨˋnaaꞌ do. Jo̱ Jesús jaˋ caquɨ́ɨiñꞌˉ tu̱caiñꞌˊ mɨ˜ caꞌíñꞌˋ jaléꞌˋ iihuɨ́ɨˊ lajeeˇ e catáiñˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ nañiˊ faꞌ e eáamˊ gaˋ fɨꞌɨꞌˋ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ júungˉ fɨˊ jo̱. Co̱ꞌ nɨñiˊbre e mɨ˜ ningɨ́ˋ e niꞌíñꞌˋ e iihuɨ́ɨˊ jo̱, eáamˊ guiʉ́ˉ niꞌuíingˉ quiáꞌrˉ; jo̱ e jábꞌˉ, lajo̱b calɨ́ˉ, co̱ꞌ lana dob nɨguiiñ˜ fɨˊ ñifɨ́ˉ lɨ́ꞌˆ lɨˊ dséeˊ laco̱ꞌ guiing˜ Tiquiáꞌrˆ Fidiéeˇ. \p \v 3 Jo̱ uíiꞌ˜ jo̱baꞌ íiˋ óoˊnaꞌ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ e cajméeˋ Jesús lajeeˇ e gaˋ cajmeángꞌˋ jaléngꞌˋ dseaˋ dseeˉ dseaˋ quiˊ írˋ, jo̱ uíiꞌ˜ jo̱baꞌ jaˋ ꞌnéˉ faꞌ e nijmɨfɨ́ngꞌˆ yaang˜naꞌ o̱ꞌguɨ faꞌ e nijmɨtúngˆ áaˊnaꞌ e teáangˉnaꞌ fɨˊ guiʉ́ˉ có̱o̱ꞌr˜. \v 4 Co̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ jaˋ mɨˊ calɨ́ɨngˋnaꞌ faꞌ e nɨcajúngˉnaꞌ uíiꞌ˜ e cuøꞌˊnaꞌ bíˋ yaang˜naꞌ e jaˋ nijiúngꞌˋnaꞌ fɨˊ ni˜ dseeˉ. \v 5 Jo̱guɨ ꞌnéˉ e tó̱o̱bˋ áaˊnaꞌ cajo̱ jaléꞌˋ e cajíngꞌˉ Fidiéeˇ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ e sɨ́ꞌrˋ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ jó̱o̱rˊ, co̱ꞌ lalab féꞌrˋ fɨˊ ni˜ e jiˋ jo̱: \q1 Jó̱o̱ˋo̱, jaˋ jmooꞌˋ laanꞌˋ mɨ˜ ɨ́ɨˋɨ ꞌgooˋ quíiꞌˉ, \q2 o̱ꞌguɨ jmɨtúngˆ oꞌˊ cajo̱ mɨ˜ jíinˆn ꞌnʉˋ. \q1 \v 6 Co̱ꞌ ɨ́ɨbˋ jnea˜ ꞌgooˋ quiáꞌˉ i̱ dseaˋ i̱ ꞌneáanˋn, \q2 jo̱guɨ røøbˋ quidsiiˉ íꞌˋ cajo̱ quiáꞌˉ i̱ dseaˋ i̱ lɨ́ɨngˊ jó̱o̱ˋo̱. \m \v 7 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e niꞌíimꞌ˜baꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e ꞌgooˋ e ɨ́ɨˋ Fidiéeˇ, jo̱ lajo̱baꞌ dseaˋ do nito̱ꞌˋ fɨ́ɨmˋbre ꞌnʉ́ꞌˋ e lɨ́ɨngˊnaꞌ jó̱o̱rˊ; co̱ꞌ jaˋ jiéꞌˋ lɨ˜ seengˋ jaangˋ jó̱o̱ˊ dseaˋ i̱ jaˋ ɨ́ɨˋ tiquiáꞌˆ ꞌgooˋ. \v 8 Co̱ꞌ song Fidiéeˇ jaˋ ɨ́ɨrˋ ꞌgooˋ quíiˉnaꞌ mɨ˜ ꞌnéˉ lajo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ jmóorˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ jó̱o̱rˊ, jo̱baꞌ cuǿøngˋ feˇeeꞌ jóng e jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ jaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseángꞌˉ jó̱o̱ˊ Fidiéeˇ jóng. \v 9 Co̱ꞌ ie˜ lamɨ˜ jiuung˜naaꞌ do, ɨ́ɨbˋ tiquíˆiiꞌ ꞌgooˋ quíˉiiꞌ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ, jo̱baꞌ jmɨꞌgooˉbaaꞌre. Jo̱ eáangˊguɨb ꞌnéˉ e nijmɨꞌgooˉnaaꞌ Tiquíˆiiꞌ Fidiéeˇ dseaˋ guiing˜ ñifɨ́ˉ mɨ˜ ɨ́ɨrˋ ꞌgooˋ quíˉiiꞌ, jo̱ lajo̱baꞌ nilíꞌˋnaaꞌ e nilɨse̱e̱ˉnaaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌr˜ lata˜. \v 10 Jo̱ lajeeˇ e seengˉteáaꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la, ɨ́ɨbˋ tiquíˆiiꞌ ꞌgooˋ cajo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ e ɨˊ dsíirˊ e guiʉ́ˉguɨ quíˉiiꞌ. Dsʉꞌ Fidiéeˇguɨ ɨ́ɨˋbre ꞌgooˋ quíˉiiꞌ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ nilɨꞌíingˆ ta˜ quíˉiiꞌ carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨ˜, jo̱ lajo̱baꞌ niꞌuíingˉnaaꞌ dseángꞌˉ dseaˋ guiúngˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ lɨ́ɨiñˊ ꞌñiaꞌrˊ. \v 11 Dsʉꞌ e jáꞌˉ, jaˋ cuøˊ e iáangˋ dsiˋnaaꞌ dseángꞌˉ ladsifɨˊ mɨ˜ ɨ́ɨˋ Fidiéeˇ ꞌgooˋ quíˉiiꞌ, co̱ꞌ huɨ́ɨmˊjiʉ lɨ́ɨˊ lajeeˇ jo̱; jo̱ dsʉꞌ song niꞌíingꞌ˜naaꞌ e jo̱ e jaˋ séeꞌ˜naaꞌ dseeˉ, jo̱baꞌ guiʉ́bˉ niꞌuíingˉ quíˉiiꞌ jóng, co̱ꞌ lajo̱baꞌ e niñíingˋnaaꞌ e nilɨse̱e̱ˉnaaꞌ juguiʉ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ e jmooˉnaaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ dseaˋ do. \s1 Dseáamꞌ˜ mɨ˜ jaˋ iing˜ dseaˋ núrˉ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ \p \v 12 Jo̱ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, cuǿøꞌ˜guɨ bíˋ yaang˜naꞌ e laco̱ꞌ jaˋ nilɨtúngˉ áaˊnaꞌ mɨ˜ ɨˊ óoˊnaꞌ e eáamˊ huɨ́ɨngˊ lají̱i̱ꞌ˜ e fɨˊ guiʉ́ˉ lɨ˜ nɨteáangˉnaꞌ, \v 13 jo̱guɨ jmɨꞌúungˋnaꞌ e teáˋguɨ nisíngꞌˉnaꞌ e fɨˊ jo̱, jo̱ lajo̱baꞌ cuǿøngˋ e nijmɨcó̱o̱ꞌ˜naꞌ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ i̱ jaˋ ꞌgooˋ teáangˉ teáˋ e fɨˊ guiʉ́ˉ jo̱ e laco̱ꞌ teáˋguɨ nisíñꞌˉ fɨˊ jo̱. \p \v 14 Jo̱ jmɨꞌúungˋnaꞌ e seengˋnaꞌ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ, jo̱guɨ jmɨꞌúungˋnaꞌ cajo̱ e laco̱ꞌ jaˋ nijiúngꞌˋnaꞌ fɨˊ ni˜ dseeˉ, co̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ cuǿøngˋ lɨseeiñˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ song jaˋ niꞌnángˋ ꞌñiaꞌrˊ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌrˉ. \v 15 Jo̱ jmɨꞌúungˋnaꞌ lajaléngꞌˋnaꞌ e laco̱ꞌ jaˋ nitʉ́ˆnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e guiʉ́ˉ e ngɨ́ɨngˋnaꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. Jo̱ jaˋ cuøꞌˊ fɨˊ yaang˜naꞌ cajo̱ faꞌ e nijméeˆnaꞌ guíingˉnaꞌ uii˜ quiáꞌˆ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ, co̱ꞌ e jo̱ lɨ́ɨˊ lafaꞌ e nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ co̱o̱ˋ onuuˋ e guíiˉ; co̱ꞌ fɨng lɨ́ɨngˊnaꞌ lajo̱, jo̱baꞌ dseáamꞌ˜ e niꞌlee˜naꞌ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ jo̱guɨ e nidsicuángˋguɨ dseeˉ quíiˉnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ caguiaangˉguɨ. \v 16 Jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ ꞌnʉ́ꞌˋ jie˜ mɨˊ ꞌlee˜naꞌ e nigüɨ́ngˋnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ i̱ o̱ꞌ quíiˉnaꞌ, jo̱guɨ jie˜ mɨˊ jmooˋnaꞌ e jaˋ nijmɨꞌgooˋnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ quiʉꞌˊ Fidiéeˇ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ cajméeˋ jaangˋ dseañʉꞌˋ i̱ calɨsíˋ Esaú ie˜ malɨɨ˜guɨ eáangˊ mɨ˜ jaˋ cajmɨꞌgórˋ lají̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨiñˉ quiáꞌˉ Fidiéeˇ; co̱ꞌ i̱ dseañʉꞌˋ íˋ lɨ́ɨiñˊ sɨñʉʉˆ laꞌuii˜ quiáꞌˉ tiquiáꞌrˆ, jo̱ dsʉꞌ catʉ́ˋbre e lɨ́ɨiñˊ lajo̱ ie˜ lamɨ˜ casiúiñˉ co̱o̱ˋ huɨ̱́ɨ̱ˊ e a˜ jmiñiˇ. \v 17 Jo̱ ñíbˆ ꞌnʉ́ꞌˋ guiʉ́ˉ e mɨ˜ cangɨ́ˋguɨ lajo̱, mɨ˜ calɨꞌiing˜ tiquiáꞌrˆ e nicuǿꞌˉreiñꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨiñꞌˉ do dsʉꞌ uíiꞌ˜ e lɨ́ɨiñˊ jó̱o̱rˊ laꞌuii˜, dsʉꞌ jaˋ caquɨ́ꞌˉ jmɨɨ˜ faꞌ e caꞌíngꞌˋguɨr e jo̱, co̱ꞌ catʉ́ˋbre e lɨ́ɨiñˊ lajo̱ lají̱i̱ꞌ˜ lamɨ˜ jéengˊguɨ; jo̱ nañiˊ faꞌ eáamˊ camɨrˊ jmɨꞌeeˇ cartɨˊ caquiꞌrˊ ie˜ jo̱, dsʉꞌ joˋ e mɨ́ɨˊ calɨseáˋ quiáꞌˉ lají̱i̱ꞌ˜ e cajméerˋ do. \p \v 18 Jo̱ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e jaˋ caguiquiéengˊnaꞌ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ laco̱ꞌguɨ cajméeˋ dseaˋ áangˊ quíˉnaaꞌ dseaˋ Israel ie˜ lamɨ˜ cangoquiéeiñˊ e fɨˊ tɨɨˉ móꞌˋ Sinaí ie˜ lamɨ˜ cangɨ́ɨiñˋ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ; co̱ꞌ ie˜ jo̱ e fɨˊ jee˜ móꞌˋ do uøøˋ niingˉ jɨˋ jo̱guɨ sɨbéꞌˋ jníiˊ e nʉʉˋ sǿꞌˋ jo̱guɨ e eáangˊ ɨ́ɨˋ guíˋ jo̱guɨ e quieꞌˋ güɨꞌñiሠcajo̱; \v 19 jo̱guɨ canúurˉ cajo̱ jial tíiˊ teáˋ caꞌi̱i̱ˉ lúuˊ trompéꞌˆ jo̱guɨ canúurˉ jial tíiˊ teáˋ canʉ́ꞌˋ luu˜ Fidiéeˇ. Jo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ canúuˉ luu˜ Fidiéeˇ ie˜ jo̱ camɨrˊ jmɨꞌeeˇ e niquiúmꞌˉ dseaˋ do lají̱i̱ꞌ˜ e féꞌrˋ do, \v 20 co̱ꞌ ie˜ jo̱ dseángꞌˉ eáamˊ cafǿngꞌˊ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ do mɨ˜ canúurˉ e caquiʉꞌˊ Fidiéeˇ ta˜ lala: “Doñiˊ i̱i̱ˋ dseaˋ i̱ nisíꞌˋ tɨɨˉ e fɨˊ móꞌˋ la ꞌnéˉ nijúumˉbre có̱o̱ꞌ˜ layaang˜ cu̱u̱˜ o̱si có̱o̱ꞌ˜ ñisʉ̱ꞌˋ é, jo̱ jaˋ e lɨ́ɨˊ doñiˊ faꞌ jaangˋ jóꞌˋ, lajo̱b ꞌnéˉ líingˉneꞌ cajo̱.” \v 21 Jo̱ dseángꞌˉ eáamˊ cafǿngꞌˊ jaléngꞌˋ dseaˋ áangˊ quíˉnaaꞌ mɨ˜ cangárˉ jaléꞌˋ e jo̱, co̱ꞌ jɨˋguɨ cartɨˊ Moi˜ cajíñꞌˉ ie˜ jo̱ e ꞌgóꞌrˋ cartɨˊ jléeiñˋ. \p \v 22 Jo̱ dsʉꞌ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ jaˋ calɨ́ngˉnaꞌ lajo̱, co̱ꞌ nɨseabˋ fɨˊ quíiˉnaꞌ e nigüɨquiéengˊnaꞌ dseángꞌˉ condséeˊ e fɨˊ yʉ́ꞌˆ móꞌˋ Sión fɨˊ dseángꞌˉ lɨ˜ guiing˜ Fidiéeˇ i̱ seengˋ carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨ˜, jo̱ e fɨˊ jo̱b lɨ˜ siiˋ Jerusalén ꞌmɨ́ɨˉ e seaˋ fɨˊ ñifɨ́ˉ fɨˊ lɨ˜ sɨseángꞌˊ i̱ ꞌleáangˉ ángeles i̱ jmiféngꞌˊ Fidiéeˇ. \v 23 Jo̱guɨ lana nɨseabˋ fɨˊ quíiˉnaꞌ e niseángꞌˊnaꞌ co̱lɨɨng˜ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ calɨséngˋ ie˜ malɨɨ˜guɨ do jo̱ i̱ nɨtaang˜ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ fɨˊ ñifɨ́ˉ. Jo̱guɨ cajo̱ nɨseabˋ fɨˊ quíiˉnaꞌ e nigüɨquiéengˊnaꞌ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ i̱ quidsiˊ íꞌˋ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ; jo̱guɨ nɨseabˋ fɨˊ quíiˉnaꞌ e niseángꞌˊnaꞌ co̱lɨɨng˜ fɨˊ ñifɨ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ jmɨguíˋ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ nɨcaláangˉ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌˆ, jo̱ lana nɨlɨ́ɨiñˊ dseángꞌˉ laco̱ꞌ iing˜ Fidiéeˇ e lɨ́ɨiñˊ. \v 24 Jo̱ nɨseabˋ fɨˊ quíiˉnaꞌ cajo̱ e cuǿøngˋ e niguilíingˋnaꞌ dseángꞌˉ condséeˊ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ fɨˊ lɨ˜ nɨguiing˜ Jesús lana, i̱ dseaˋ i̱ caneáaˊ e fɨˊ jo̱. Jo̱guɨ íbˋ dseaˋ cajo̱ i̱ cacuøˊ jmɨꞌøøngˉ e laco̱ꞌ seaˋ fɨˊ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ lana e nilɨseeiñˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ tɨguaˇ e ꞌmɨ́ɨˉ e cacuøˊ Fidiéeˇ; co̱ꞌ e jmɨꞌøøngˉ Jesús do eáangˊguɨ laniingˉ laco̱ꞌguɨ e jmɨꞌøøngˉ Abel i̱ calɨséngˋ ie˜ malɨɨ˜guɨ do. \p \v 25 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e contøømˉ ꞌnéˉ ñiing˜ óoˊnaꞌ e nijméeˆnaꞌ nʉ́ʉꞌ˜naꞌ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ e sɨ́ꞌˋ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ, dsʉco̱ꞌ ne˜baaꞌ e ie˜ malɨɨ˜guɨ do jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ jaˋ calɨnʉ́ʉꞌ˜ júuˆ quiáꞌrˉ jaˋ caláaiñˉ jee˜ jaléꞌˋ iihuɨ́ɨˊ. Jo̱guɨ jneaa˜aaꞌ eáangˊguɨb jaˋ quɨ́ɨꞌ˜naaꞌ jmɨɨ˜ faꞌ e nileángˋnaaꞌ jee˜ jaléꞌˋ iihuɨ́ɨˊ e catɨ́ɨˉnaaꞌ song nijmóˆnaaꞌ laangˋnaaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e júuˆ e sɨ́ꞌˋ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ e cangɨ́ɨiñˋ có̱o̱ꞌ˜ Jó̱o̱rˊ Jesús fɨˊ jmɨgüíˋ la e jáaˊ tɨˊ ñifɨ́ˉ. \v 26 Jo̱ ie˜ malɨɨ˜ do e luu˜ Fidiéeˇ do cajméeˋ e cajléˉ guóoꞌ˜ uǿˉ fɨˊ móꞌˋ Sinaí, dsʉꞌ lanaguɨ jíngꞌˉ Fidiéeˇ e o̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ guóoꞌ˜ uǿˉ nijmérˉ e nijléˉtu̱, co̱ꞌ la quie̱ˊ tɨˊ yʉ́ꞌˆ jmɨgüíbˋ nijmérˉ e nijléˉ. \v 27 Jo̱ mɨ˜ féꞌˋ Fidiéeˇ e nijmérˉ e jo̱ caléꞌˋ catú̱ˉ, jo̱baꞌ nɨñiˊ dseaˋ e niꞌíimˉ dseaˋ do jaléꞌˋ e cajméerˋ mɨ˜ caguiaˊ uiiñ˜ jmɨgüíˋ, jo̱ niséˉguɨr fɨˊ jmɨgüíˋ la lají̱i̱ꞌ˜ e jaˋ quɨ́ꞌˉ jmɨɨ˜ e niꞌíingˉ. \v 28 Jo̱ jaˋ quɨ́ꞌˉ jmɨɨ˜ faꞌ e niꞌíingˉ e Fidiéeˇ quie̱rˊ nifɨˊ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ, jo̱baꞌ lana ꞌnéˉ nicuǿøꞌ˜baaꞌ guiꞌmáangꞌˇ dseaˋ do jo̱guɨ e nijmiféngꞌˊnaaꞌr e ngocángˋ dsiˋnaaꞌ jo̱guɨ e nijmɨꞌgooˉnaaꞌr e nijmóˆooꞌ jmangꞌˉ jaléꞌˋ e tɨˊ dsíirˊ. \v 29 Jo̱baꞌ majméˆnaaꞌ lajo̱, co̱ꞌ Fidiéeˇ quíˉiiꞌ lɨ́ɨiñˊ lafaꞌ co̱o̱ˋ jɨˋ e íingˉ conguiaˊ lajaléꞌˋ. \c 13 \s1 Jaléꞌˋ e iáangˋ dsíiˊ Fidiéeˇbaꞌ ꞌnéˉ jmóˆooꞌ \p \v 1 Jo̱ lalab fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jaˋ tiúungˊnaꞌ e jmiꞌneáangˋnaꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ e jmóoˋ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 2 Jo̱guɨ íingꞌ˜naꞌ e iáangˋ óoˊnaꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ guilíingˉ fɨˊ quíiˉnaꞌ i̱ jalíingˉ fɨˊ lɨ˜ jiéꞌˋ, co̱ꞌ mɨ˜ cajméeˋ dseaˋ lajo̱ lamɨ˜ jéengˊguɨ, i̱ lɨɨng˜ i̱ dseaˋ i̱ caguilíingˉ fɨˊ quiáꞌrˉ do lɨ́ɨiñˊ ángeles e jí̱i̱ꞌ˜ jaˋ calɨlíꞌrˆ e lɨ́ɨiñꞌˊ do lajo̱. \p \v 3 Jo̱guɨ jmɨcó̱o̱ꞌ˜naꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ sɨjnɨ́ɨngˇ fɨˊ dsíiˊ ꞌnʉñíˆ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ iing˜naꞌ e nijméˉ dseaˋ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ faꞌ mɨ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ sɨjnɨ́ɨngˇnaꞌ. Jo̱guɨ jmɨcó̱o̱ꞌ˜naꞌ cajo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ nɨcajméꞌˋ dseaˋ gaˋ quiáꞌˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ iing˜naꞌ e niꞌéˉ dseaˋ guiʉ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ song cajmeángꞌˋ dseaˋ ꞌnʉ́ꞌˋ lajo̱. \p \v 4 Jo̱ lajaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ eáamˊ ꞌnéˉ e nijmɨꞌgooˋnaꞌ quiáꞌˉ e cungꞌˊ guooˋ dseaˋ, jo̱guɨ jie˜ mɨˊ ꞌlee˜naꞌ e güɨɨngˋnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ dseañʉꞌˋ o̱si dseamɨ́ˋ i̱ o̱ꞌ quíiˉnaꞌ; co̱ꞌ Fidiéeˇ niquidsiˊ íꞌˋ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ güɨɨngˋ có̱o̱ꞌ˜ dseañʉꞌˋ o̱si dseamɨ́ˋ mɨ˜ nʉ́ꞌˉguɨ e nicúngꞌˉ guórˋ o̱si jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ jmóoˋ lajo̱ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ i̱ o̱ꞌ quiáꞌrˉ mɨ˜ ningɨ́ˋ e nicúngꞌˉ guórˋ. \p \v 5 Jo̱ jaˋ jmooˋnaꞌ e eáangˊ suungˋnaꞌ jaléꞌˋ cuuˉ, co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌnéˉ e nijmiꞌiáangˋ óoˊnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ lají̱i̱ꞌ˜ capíꞌˆ e seaˋ quíiˉbaꞌ, co̱ꞌ lalab féꞌˋ Fidiéeˇ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ: “Jaˋ quɨ́ꞌˉ jmɨɨ˜ faꞌ e nijmihuíingˆ ꞌñiáꞌˋa có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉˋ o̱ꞌguɨ faꞌ e nitiúun˜n ꞌnʉˋ cajo̱.” \v 6 Jo̱baꞌ lalab cuǿøngˋ féꞌˆnaaꞌ e dseángꞌˉ ta˜ dsiˋnaaꞌ: \q1 Fíiˋi Fidiéebˇ dseaˋ i̱ jmɨcó̱o̱ꞌ˜ jnea˜; \q2 jo̱baꞌ jaˋ ꞌgóꞌˋo jí̱i̱ꞌ˜ capíꞌˆ eeˋ iing˜ dseaˋ jmɨgüíˋ nijmérˉ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜. \p \v 7 Jo̱guɨ jmiguiéngꞌˊ áaˊnaꞌ cajo̱ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ nɨcajmɨcó̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ lamɨ˜ uii˜ quiáꞌˉ jial jáꞌˉ calɨ́ngˉnaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ; jo̱guɨ íiˋ óoˊnaꞌ jial calɨséiñˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ cartɨˊ catɨ́ˋ íꞌˋ e cajúiñˉ, jo̱baꞌ teáˋguɨ síngꞌˋ yaang˜naꞌ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ cajméeˋ i̱ dseaˋ íˋ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do. \p \v 8 Jo̱ jaˋ sɨsɨ́ɨngˆ jí̱i̱ꞌ˜ capíꞌˆ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱ꞌ røøbˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ do latɨˊ lají̱i̱ꞌ˜ lamɨ˜ nʉ́ꞌˉguɨ e nitɨro̱o̱ˇ jmɨgüíˋ jo̱guɨ lana lɨ́ꞌˆ carˋ ngongɨ́ɨˋ jmɨɨ˜ lajo̱b lɨ́ɨngˊ dseaˋ do. \v 9 Jo̱ jaˋ cuøꞌˊ fɨˊ yaang˜naꞌ faꞌ e nijmɨꞌgooˋnaꞌ jaléꞌˋ júuˆ e jaˋ cǿøngˋ røøˋ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. Co̱ꞌ eáangˊguɨ quíingˊ e té̱e̱ˉnaaꞌ teáˋ fɨˊ guiʉ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ laꞌeáangˊ e ꞌneáangˋ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ e lafaꞌ e jmitíˆnaaꞌ júuˆ cuaiñ˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e cuǿøngˋ o̱si e jaˋ cuǿøngˋ dǿꞌˉ dseaˋ é; co̱ꞌ jaléꞌˋ e jo̱ jaˋ eeˋ ta˜ íingˆ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ faꞌ e nijmɨcó̱o̱ꞌ˜ quíˉiiꞌ fɨˊ lɨ˜ nɨté̱e̱ˉnaaꞌ. \p \v 10 Jo̱guɨ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, seabˋ lafaꞌ feáꞌˉ quíˉiiꞌ e jí̱i̱ꞌ˜naaꞌ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ mɨ˜ jmiféngꞌˊnaaꞌre. Jo̱ dsʉꞌ jaˋ fɨˊ seaˋ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ jmidseaˋ i̱ lamɨ˜ ji̱ꞌˊ jaléꞌˋ feáꞌˉ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ lamɨ˜ jéengˊguɨ faꞌ e nidǿꞌrˉ e lafaꞌ feáꞌˉ quíˉiiꞌ do. \v 11 Co̱ꞌ ie˜ lamɨ˜ jéengˊguɨ do, e ta˜ quiáꞌˉ jmidseaˋ laniingˉ quiáꞌˉ dseaˋ Israel quiáꞌˉ e nidsica̱rˊ jí̱i̱ꞌ˜ jmɨ˜ jóꞌˋ catɨˊ É̱e̱ˆ lɨ˜ Laniingˉ Güeangꞌˆ quiáꞌˉ e ꞌnʉ́ʉˊ ꞌmɨꞌˊ e lɨ˜ jmiféngꞌˊ jaléngꞌˋ dseaˋ do Fidiéeˇ, jo̱ cuøꞌrˊ Fidiéeˇ e jo̱ e laco̱ꞌ laꞌuii˜ niꞌíingˉ dseeˉ quiáꞌrˉ ꞌñiaꞌrˊ, jo̱guɨ mɨ˜ ningɨ́ˋ jo̱, niꞌíingˉ dseeˉ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ góorˋ; jo̱ dsʉꞌ i̱ jóꞌˋ i̱ caꞌuøøˋ jmɨꞌøøngˉ do, cartɨˊ caluuˇ fɨɨbˋ dsijíiñˋ íˋ. \v 12 Jo̱ lajo̱b calɨ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ Jesús cajo̱, fɨˊ caluuˇ fɨɨˋ Jerusalén cajúiñˉ e laco̱ꞌ có̱o̱ꞌ˜ e jmɨꞌøøiñˉ e catu̱u̱ˋ do cajméerˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ e joˋ røøngˋguɨiñꞌ dseeˉ. \v 13 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, ꞌnéˉ e lafaꞌ e nidséˆnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do fɨˊ caluuˇ fɨɨˋ e jaˋ ɨꞌˋ lɨ́ɨˉnaaꞌ faꞌ jialguɨ la féꞌˋ dseaˋ gaˋ uii˜ quíˉiiꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ cajméeˋ dseaˋ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do. \v 14 Co̱ꞌ jaˋ seaˋ quíˉiiꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la lɨ˜ se̱e̱ˉnaaꞌ lata˜, dsʉꞌ sɨjeemˇbaaꞌ e nilɨse̱e̱ˉnaaꞌ e fɨˊ fɨɨˋ ꞌmɨ́ɨˉ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e néeˊ fɨˊ ñifɨ́ˉ quiáꞌrˉ, co̱ꞌ e jo̱b fɨɨˋ e seaˋ lata˜. \v 15 Jo̱ uíiꞌ˜ e jo̱baꞌ contøømˉ ꞌnéˉ jmiféngꞌˊnaaꞌ Fidiéeˇ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱ e lab lɨ́ɨˊ lafaꞌ e feáꞌˉ e ꞌnéˉ e nijí̱i̱ꞌ˜naaꞌ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ. ¡Jo̱ contøømˉ ꞌnéˉ e nijmiféngꞌˊnaaꞌre có̱o̱ꞌ˜ lajaléꞌˋ e féꞌˋnaaꞌ! \v 16 Jo̱ e labaꞌ ꞌnéˉ cajo̱ e contøøngˉ ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ e niꞌeeˉnaꞌ guiʉ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ jo̱guɨ e nijmɨcó̱o̱ꞌˇnaꞌr có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e seaˋ quíiˉnaꞌ; dsʉꞌ jaléꞌˋ e nabaꞌ lɨ́ɨˊ lafaꞌ e feáꞌˉ e nijí̱i̱ꞌ˜naꞌ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ e laco̱ꞌ cuøˊ e iáangˋ dsíirˊ. \p \v 17 Jo̱ ꞌnʉ́ꞌˋ, jmeeˉbaꞌ nʉ́ʉꞌ˜naꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quie̱ˊ nifɨˊ quíiˉnaꞌ jo̱guɨ jmɨꞌgooˋnaꞌ dseaˋ do cajo̱, co̱ꞌ íbˋ dseaˋ i̱ néeˊ ni˜ ꞌnʉ́ꞌˋ contøøngˉ; co̱ꞌ nɨñibˊ i̱ dseaˋ do guiʉ́ˉ e fɨˊ quiniˇ Fidiéebˇ niguiéerˊ cuente jaléꞌˋ e jmóorˋ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ. Jo̱guɨ cuǿøꞌ˜ bíˋ yaang˜naꞌ e guiʉ́ˉ ta˜ nijméeˆnaꞌ fɨˊ quiniˇ i̱ dseaˋ do, jo̱ jaˋ jmeáangꞌ˜ yaang˜naꞌ e nijméeˆnaꞌ laguidseaangˆ doñiˊ eeˋ jmooˋnaꞌ, co̱ꞌ fɨng song jmooˋnaꞌ lajo̱, jo̱baꞌ jaˋ e ta˜ nilɨꞌíingˆ quíiˉnaꞌ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ jaléꞌˋ e jo̱. \p \v 18 Jo̱baꞌ síiꞌ˜naaꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e nimɨ́ɨꞌ˜naꞌ Fidiéeˇ uii˜ quíˉnaaꞌ. Jo̱ nɨtab˜ dsiˋnaaꞌ e Dseaˋ Jmáamˉbingꞌ i̱ nɨcaꞌíingˉ conguiaˊ jaléꞌˋ dseeˉ quíˉnaaꞌ, jo̱ uíiꞌ˜ jo̱baꞌ ii˜naaꞌ e contøømˉ niꞌeeˉnaaꞌ e guiʉ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ jaléꞌˋ e jmooˉnaaꞌ. \v 19 Jo̱guɨ la guíimˋ mɨ́ɨꞌ˜ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ cajo̱ e nifǿngꞌˆnaꞌ Fidiéeˇ uii˜ quiéˉe e laco̱ꞌ dseaˋ do nicuǿꞌrˉ jnea˜ fɨˊ e lajeeˇ lajmɨnáˉ nilɨseengˉtú̱u̱ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ caléꞌˋ catú̱ˉ. \s1 Júuˆ lɨ˜ ngóoˊ cadséngˉ e catɨ́ɨngˉ dseaˋ Israel \p \v 20 Jo̱ mɨ́ɨꞌ˜ɨ Fidiéeˇ i̱ cuøˊ e se̱e̱ˉnaaꞌ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ, jo̱guɨ i̱ cajméeˋ e cají̱ꞌˊtu̱ Fíiˋnaaꞌ Jesús jee˜ jaléngꞌˋ ꞌlɨɨ˜, jo̱guɨ i̱ jmóoˋ íˆ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ lafaꞌ joꞌseꞌˋ quiáꞌrˉ; jo̱baꞌ mɨ́ɨꞌ˜ɨ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jmɨꞌøøngˉ Dseaˋ Jmáangˉ e catu̱u̱ˋ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ e tíiˊ ni˜ lata˜ e júuˆ tɨguaˇ e ꞌmɨ́ɨˉ e cajméeˋ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ, \v 21 jo̱baꞌ mɨ́ɨꞌ˜ɨre e laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e jo̱b nijmérˉ e niꞌuíingˉnaꞌ dseaˋ guiúngˉ i̱ éeˋ røøˋ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ, jo̱ lajo̱baꞌ cuǿøngˋ e jméeˆnaꞌ dseángꞌˉ lají̱i̱ꞌ˜ e iiñ˜; jo̱guɨ mɨ́ɨꞌ˜ɨ dseaˋ do e nijmérˉ lají̱i̱ꞌ˜ e iiñ˜ có̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ e iáangˋ dsíirˊ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ i̱ Jó̱o̱rˊ Dseaˋ Jmáangˉ. ¡Jo̱ majmifémꞌˊbaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ lata˜! Jo̱ lajo̱b ꞌnéˉ líˋ. \p \v 22 Jo̱ mɨ́ɨꞌ˜ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e niꞌíimꞌ˜baꞌ e féngꞌˊ óoˊnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ capíꞌˆ júuˆ cuøˊ bíˋ e nɨcafɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e fɨˊ ni˜ jiˋ quiéˉe la. \v 23 Jo̱guɨ jmóoꞌ˜o ꞌnʉ́ꞌˋ júuˆ cajo̱ e i̱ dseaˋ rúꞌˋuuꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ siiˋ Timoteo nɨcagüɨꞌɨ́ɨˊbre fɨˊ dsíiˊ ꞌnʉñíˆ; jo̱ song cagüéiñˉ fɨˊ la lajmɨnáˉ, jo̱baꞌ nijǿømˆbaare fɨˊ na mɨ˜ ninii˜i niꞌeeˇe ꞌnʉ́ꞌˋ jóng. \p \v 24 Jo̱guɨ guicó̱o̱bꞌˇ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ quie̱ˊ nifɨˊ quíiˉnaꞌ fɨˊ na, lɨ́ꞌˆ lajaléngꞌˋ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ caguiaangˉguɨ i̱ seengˋ fɨˊ na. Jo̱guɨ guicó̱o̱ꞌˇbaaꞌ jíngꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ neáangˊ fɨˊ la fɨˊ lɨ˜ se̱ꞌˊ Italia. \p \v 25 Jo̱ güɨꞌíibˋ Fidiéeˇ güeaꞌˆ quiáꞌrˉ fɨˊ jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ lajaléngꞌˋnaꞌ. Jo̱ lajo̱b nilíˋ.