\id EPH \h Efesios \toc1 Júuˆ e to̱o̱˜ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Paaˉ e catɨ́ɨngˉ dseaˋ seengˋ fɨˊ ÉFESO \toc2 Efesios \toc3 Ef. \mt1 Júuˆ e to̱o̱˜ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Paaˉ e catɨ́ɨngˉ dseaˋ seengˋ fɨˊ ÉFESO \c 1 \p \v 1 Jnea˜ Paaˉ lɨ́ɨnˊn jaangˋ dseaˋ apóoˆ i̱ jmóoˋ ta˜ niꞌˊ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱ꞌ lajo̱b ta˜ e calɨꞌiáangˋ dsíiˊ Fidiéeˇ cacuøꞌrˊ jnea˜. Jo̱ guiéenꞌ˜n júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ quíiˉnaꞌ, jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ quiáꞌˉ Fíiˋnaaꞌ Fidiéeˇ i̱ neáangˊ fɨˊ Éfeso i̱ jáꞌˉ lɨ́ɨngˋ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 2 Jo̱ mɨ́ɨꞌ˜ɨ Tiquíˆnaaꞌ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜guɨ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ e niꞌɨ́rˉ güeaꞌˆ quiáꞌrˉ jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ, jo̱guɨ e nicuǿꞌrˉ ꞌnʉ́ꞌˋ e seengˋnaꞌ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ. \s1 Jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ e nɨcacuøꞌˊ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ \p \v 3 Jo̱ majmifémꞌˊbaaꞌ Fidiéeˇ i̱ lɨ́ɨngˊ Fidiéeˇ quiáꞌˉ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ jo̱guɨ i̱ lɨ́ɨngˊ Tiquiáꞌrˆ cajo̱, dsʉco̱ꞌ laꞌeáangˊ e lɨ́ɨˊɨɨꞌ lafaꞌ jaangˋ dseaˋ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ, lajo̱baꞌ Fidiéeˇ nɨcacuøꞌrˊ jneaa˜aaꞌ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ e seaˋ quiáꞌrˉ e jáaˊ fɨˊ lɨ˜ guiiñ˜ e laco̱ꞌ uíingˉ guiʉ́ˉ quíˉiiꞌ. \v 4 Jo̱ Fidiéeˇ caguíñꞌˋ jneaa˜aaꞌ latɨˊ jí̱i̱ꞌ˜ mɨ˜ nʉ́ꞌˉguɨ e nitɨro̱o̱ˇ jmɨgüíˋ e laco̱ꞌ nilɨguiúngˉnaaꞌ fɨˊ quinirˇ e jaˋ dseeˉ seaˋ quíˉiiꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 5 Jo̱ co̱ꞌ eáamˊ ꞌneáangˋ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ, jo̱baꞌ caguiarˊ guiʉ́ˉ latɨˊ malɨꞌˋ e laco̱ꞌ nijéiñˉ jneaa˜aaꞌ laco̱ꞌ jó̱o̱ˊbre laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ, lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ jí̱i̱ꞌ˜ e calɨꞌiáangˋ dsíirˊ ꞌñiaꞌrˊ. \v 6 Jo̱ cajméerˋ lajo̱ e laco̱ꞌ nijmiféngꞌˊnaaꞌ Fidiéeˇ, co̱ꞌ eáamˊ guiúiñˉ có̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ nañiˊ faꞌ jaˋ catɨ́ɨˉnaaꞌ e jo̱. Jo̱ cacuøꞌrˊ jneaa˜aaꞌ e jo̱ e jaˋ ꞌleeꞌ˜ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jó̱o̱rˊ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ ꞌneáaiñˋ eáangˊ do. \v 7 Jo̱ co̱ꞌ eáamˊ ꞌneáangˋ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ nañiˊ faꞌ jaˋ catɨ́ɨˉnaaꞌ, jo̱baꞌ nɨcaleáaiñˋ jneaa˜aaꞌ jee˜ dseeˉ quíˉiiꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jmɨꞌøøngˉ Jó̱o̱rˊ Dseaˋ Jmáangˉ e catu̱u̱ˋ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ. Jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e jmɨꞌøøngˉ dseaˋ do caꞌíiñˉ dseeˉ quíˉnaaꞌ. \v 8 Jo̱ co̱ꞌ eáamˊ guiúngˉ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ nañiˊ faꞌ jaˋ catɨ́ɨˉnaaꞌ, jo̱baꞌ cacuøꞌrˊ jneaa˜aaꞌ e tɨ́ɨˉnaaꞌ jo̱guɨ e ngángꞌˋnaaꞌ \v 9 jaléꞌˋ e iiñ˜ jmóorˋ ꞌñiaꞌrˊ e jaˋ ñiˊ dseaˋ jéengˊguɨ, lɨ́ꞌˆ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ e nɨcacuørˊ jéengˊguɨ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e nijmitir˜ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 10 Jo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ jí̱i̱ꞌ˜ e nɨcaguiaˊ Fidiéeˇ guiʉ́ˉ jéengˊguɨ, dseángꞌˉ nilɨtib˜ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ lajo̱ e Dseaˋ Jmáamˉ nilíiñˉ dseaˋ mogui˜ quiáꞌˉ lajaléngꞌˋ jo̱guɨ quiáꞌˉ lajaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ ñifɨ́ˉ có̱o̱ꞌ˜guɨ fɨˊ ni˜ guóoꞌ˜ uǿˉ la. \p \v 11 Jo̱ lají̱i̱ꞌ˜ malɨꞌˋ Fidiéeˇ nɨcaguíñꞌˋ jneaꞌˆ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ Israel, e laco̱ꞌ niꞌuíingˉnaaꞌ jó̱o̱rˊ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ nɨcaꞌɨ́ˋ dsíirˊ jéengˊguɨ e nijmérˉ; jo̱ jalébꞌˋ e jmóoˋ Fidiéeˇ do, jmóorˋ laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ e lɨ́ɨiñˉ e guiʉ́bˉ. \v 12 Jo̱ nɨcajméerˋ lajo̱ e laco̱ꞌ jneaꞌˆ, dseaˋ nɨta˜ dsiˋnaaꞌ laꞌuii˜ e Dseaˋ Jmáangˉ nileáiñˉ jneaꞌˆ jee˜ dseeˉ quíˉiiꞌ, se̱e̱ˉnaaꞌ e nijmiféngꞌˊnaaꞌ Fidiéeˇ, co̱ꞌ íbˋ dseaˋ laniingˉ ꞌgøiñꞌˊ. \v 13 Jo̱ lajo̱bɨ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ jaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ Israel, mɨ˜ canʉ́ʉˉnaaꞌ e júuˆ jáꞌˉ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ e quiáꞌˉ jial laangˋ dseaˋ jee˜ dseeˉ quiáꞌrˉ, jo̱guɨ caꞌuíingˉnaꞌ jó̱o̱ˊ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ cacuøꞌˊ Fidiéeˇ ꞌnʉ́ꞌˋ Jmɨguíˋ quiáꞌrˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ júuˆ e nɨcacuørˊ jéengˊguɨ e laco̱ꞌ liing˜naꞌ e lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ. \v 14 Jo̱ co̱ꞌ seemˋ e Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ do có̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ, jo̱baꞌ lɨta˜ dsiˋnaaꞌ e niꞌíingꞌ˜naaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨˉnaaꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ cartɨˊ mɨ˜ nileáiñˉ jneaa˜aaꞌ conguiaˊ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíˉnaaꞌ, jneaa˜aaꞌ dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ. Jo̱ lajo̱b nijmiféngꞌˊnaaꞌre, co̱ꞌ íˋbre dseaˋ laniingˉ ꞌgøiñꞌˊ fɨˊ laꞌúngˉ. \s1 Jaléꞌˋ e mɨꞌˊ Paaˉ Fidiéeˇ uii˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ \p \v 15-16 Jo̱ uii˜ quiáꞌˉ e cajméeˋ Fidiéeˇ e nɨlɨ́ɨngˊnaaꞌ jó̱o̱rˊ, jo̱baꞌ laco̱o̱ˋ ya̱ꞌˊ mɨ˜ fǿnꞌˋn dseaˋ do, cuǿøˉøre guiꞌmáangꞌˇ uíiꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ latɨˊ mɨ˜ calɨñiiˉ e cajáangꞌ˜ yaang˜naꞌ fɨˊ jaguóˋ Dseaˋ Jmáangˉ jo̱guɨ eáamˊ jmiꞌneáangˋ rúngꞌˋnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ caguiaangˉguɨ cajo̱. \v 17 Jo̱guɨ mɨ́ɨꞌ˜ɨ Fidiéeˇ i̱ lɨ́ɨngˊ Fidiéeˇ quiáꞌˉ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ i̱ lɨ́ɨngˊ Tiquíˆiiꞌ i̱ laniingˉ ꞌgøngꞌˊ do cajo̱, e nicuǿꞌrˉ ꞌnʉ́ꞌˋ e tɨɨngˋ ngángꞌˋnaꞌ i̱˜ dseángꞌˉ Fidiéeˇ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌrˉ, jo̱ lajo̱b nilɨcuíingˋguɨꞌr guiʉ́ˉ cajo̱. \v 18 Jo̱guɨ mɨ́ɨꞌ˜ɨ Fidiéeˇ e nicuǿꞌrˉ ꞌnʉ́ꞌˋ e nijneáˋ moguíˆnaꞌ e laco̱ꞌ nilɨñíˆnaꞌ e˜ e nɨsɨjeengˇnaꞌ e niꞌíingꞌ˜naꞌ quiáꞌrˉ, co̱ꞌ dseaˋ quiáꞌˉbre nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ, jo̱guɨ jial tíiˊ jloꞌˆ jo̱guɨ niguoꞌˆ jaléꞌˋ e cuøꞌˊ Fidiéeˇ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ i̱ catɨ́ɨngˉ lajo̱. \v 19 Jo̱guɨ mɨ́ɨꞌ˜ɨ Fidiéeˇ cajo̱ e nilɨñíˆ ꞌnʉ́ꞌˋ jial jaˋ cǿøngˋ có̱o̱ꞌ˜ ꞌgøngꞌˊ Fidiéeˇ, jo̱ có̱o̱ꞌ˜ e ꞌgøiñꞌˊ do jmɨcó̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. Jo̱ có̱o̱ꞌ˜ e laniingˉ ꞌgøngꞌˊ dseaˋ do, có̱o̱ꞌ˜ e jo̱b cajo̱ cajméerˋ \v 20 e cají̱ꞌˊtu̱ Dseaˋ Jmáangˉ mɨ˜ cangɨ́ˋ e cajúiñˉ, jo̱ caguiéeiñˋ lɨ́ꞌˆ lɨˊ dséeˊ laco̱ꞌ guiiñ˜ ꞌñiaꞌrˊ fɨˊ ñifɨ́ˉ. \v 21 Jo̱ cacuøꞌˊ Fidiéeˇ Dseaˋ Jmáangˉ e íˋbingꞌ laniingˉguɨ eáangˊ jee˜ lajaléngꞌˋ i̱ seengˋ fɨˊ yʉ́ꞌˆ jmɨgüíˋ, faꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ mogui˜, jo̱guɨ jaléngꞌˋ i̱ sɨꞌneaangˇ i̱ quiʉꞌˊ ta˜, có̱o̱ꞌ˜guɨ dseaˋ laniingˉ i̱ quiʉꞌˊ ta˜, lɨ́ꞌˆ doñiˊ i̱i̱ˋ dseaˋ eeˋ ta˜ óorˋ i̱ quiʉꞌˊ ta˜ lajeeˇ lana o̱si lajeeˇ lɨ˜ dséˉguɨ é. \v 22 Jo̱ lajaléꞌˋ niguiáˉ Fidiéeˇ fɨˊ uii˜ tɨɨˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱ cangɨ́ɨmˋbɨr cajo̱ e lɨ́ɨngˊ dseaˋ do dseaˋ mogui˜ quiáꞌˉ lajaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ. \v 23 Jo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ lɨ́ɨiñˊ lafaꞌ co̱o̱ˋ ngúuˊ táaiñˋ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do, jo̱baꞌ røøbˋ seaˋ quíˉiiꞌ laco̱ꞌguɨ la seaˋ quiáꞌˉ dseaˋ do, jo̱ dseaˋ íbˋ dseaˋ mogui˜ quiáꞌˉ lajaléngꞌˋ có̱o̱ꞌ˜guɨ lajaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ laꞌúngˉ. \c 2 \s1 Fidiéebˇ dseaˋ caleáaiñˋ jneaa˜aaꞌ jee˜ dseeˉ quíˉiiꞌ \p \v 1 Jo̱ lamɨ˜ jéengˊguɨ do, jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ lafaꞌ ꞌlɨɨm˜baꞌ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ uíiꞌ˜ jaléꞌˋ e ꞌlee˜naꞌ jo̱guɨ uíiꞌ˜ jaléꞌˋ dseeˉ e eeˉnaaꞌ, \v 2 co̱ꞌ calɨséngˋnaꞌ e jmooˋnaꞌ jialco̱ꞌ nirǿngˋnaꞌ dseeˉ laco̱ꞌguɨ la jmóoˋ dseaˋ jmɨgüíˋ, jo̱guɨ cajmitíˆnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ quiʉꞌˊ fii˜ i̱ ꞌlɨngꞌˆ i̱ quie̱ˊ nifɨˊ quiáꞌˉ jaléꞌˋ guíˋ ꞌlɨꞌˆ e íiˊ fɨˊ yʉ́ꞌˆ jmɨgüíˋ. Jo̱guɨ i̱ fii˜ i̱ ꞌlɨngꞌˆ do néeˊ nir˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ jíiꞌ˜ Fidiéeˇ. \v 3 Jo̱ lajo̱b cajo̱ lamɨ˜ se̱e̱ˉ jneaa˜aaꞌ lajɨɨˉnaaꞌ lamɨ˜ jéengˊguɨ e jmooˉnaaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e jaˋ dseengˋ e ii˜naaꞌ yee˜baaꞌ, co̱ꞌ jmooˉnaaꞌ doñiˊ eeˋ jáˉ dsiˋnaaꞌ jo̱guɨ ɨˊ dsiˋnaaꞌ. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b jmooˉnaaꞌ, jo̱baꞌ catɨ́ɨˉbaaꞌ e niꞌíingꞌ˜naaꞌ iihuɨ́ɨˊ eáangˊ quiáꞌˉ Fidiéeˇ uii˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ e jmooˉnaaꞌ do lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ iihuɨ́ɨˊ e íngꞌˋ jaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ i̱ jmóoˋ jialco̱ꞌ nirǿiñˋ dseeˉ. \v 4-5 Dsʉꞌ Fidiéeˇ eáamˊ fɨꞌˋ lɨ́ɨiñˉ jaléngꞌˋ jneaa˜aaꞌ, jo̱guɨ eáamˊ calɨꞌneáaiñˋ jneaa˜aaꞌ, jo̱baꞌ cangɨ́ɨngˋnaaꞌ quiáꞌrˉ e se̱e̱ˉnaaꞌ lafaꞌ ꞌmɨ́ɨmˉbaaꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ nañiˊ faꞌ lɨ́ɨˊnaaꞌ lafaꞌ e ꞌlɨɨm˜bɨ́ɨꞌ uíiꞌ˜ dseeˉ quíˉnaaꞌ. Co̱ꞌ laꞌeáangˊ e guiúmˉ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ nañiˊ faꞌ jaˋ catɨ́ɨngˉnaꞌ, jo̱baꞌ nɨcaleáaiñˋ ꞌnʉ́ꞌˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíiˉnaꞌ lana. \v 6 Jo̱ Fidiéeˇ cajméerˋ e lafaꞌ røøbˋ cají̱ꞌˊtú̱u̱ꞌ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ mɨ˜ cají̱ꞌˊtu̱ dseaˋ do, jo̱guɨ lafaꞌ caguiéeiñˋ jneaa˜aaꞌ co̱lɨɨng˜ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do fɨˊ ñifɨ́ˉ quiáꞌrˉ. \v 7 Jo̱ cajméerˋ e jo̱ e laco̱ꞌ nicuǿˉ li˜ lata˜ jial tíiˊ guiúngˉ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ e jí̱i̱ꞌ˜ jaˋ catɨ́ɨˉnaaꞌ e eáamˊ ꞌneáaiñˋ jneaa˜aaꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 8 Jo̱ co̱ꞌ guiúmˉ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ e jí̱i̱ꞌ˜ jaˋ catɨ́ɨngˉnaꞌ, jo̱baꞌ nɨcangɨ́ɨngˋnaꞌ e nileángˋnaꞌ jee˜ dseeˉ quíiˉnaꞌ laꞌeáangˊ e cajáangꞌ˜ yaang˜naꞌ fɨˊ jaguórˋ. Dsʉꞌ e jo̱ jaˋ calɨ́ꞌˉnaꞌ yaang˜naꞌ, co̱ꞌ Fidiéeˇbingꞌ cacuøꞌˊ ꞌnʉ́ꞌˋ e jo̱ e jaˋ ꞌleeꞌ˜. \v 9 Jo̱ jaléꞌˋ e jo̱ jaˋ lɨ́ꞌˋnaaꞌ uii˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e jmooˉnaaꞌ, dsʉco̱ꞌ faco̱ꞌ lajo̱, jo̱baꞌ có̱o̱ꞌ˜ e jo̱b nijmɨjløngꞌˆ yee˜naaꞌ jóng. \v 10 Dsʉꞌ Fidiéeˇbingꞌ nɨcajméeˋ jaléꞌˋ e jo̱ quíˉiiꞌ, co̱ꞌ cajméerˋ e lafaꞌ calɨꞌmɨ́ɨmˉbaaꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ e laco̱ꞌ nijmóˆooꞌ jmangꞌˉ e guiʉ́ˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ jí̱i̱ꞌ˜ guiʉ́ˉ nɨcaguiarˊ quíˉiiꞌ jéengˊguɨ e nijmóˆooꞌ. \s1 Jial se̱e̱ˉnaaꞌ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ \p \v 11 Jo̱ té̱e̱ˊ áaˊnaꞌ jial lɨ́ɨngˊnaꞌ ie˜ lamɨ˜ jéengˊguɨ do, ꞌnʉ́ꞌˋ dseaˋ jaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ Israel. Jo̱ jaléngꞌˋ jneaꞌˆ i̱ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel i̱ tɨ́ɨngˋ tó̱o̱ˋ li˜ fɨˊ ngúuˊ táangˋ lají̱i̱ꞌ˜ dseañʉꞌˋ e laco̱ꞌ cuøˊ li˜ e lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱ jneabꞌˆ cajo̱ i̱ féꞌˋ e jaˋ lɨ́ɨngˊ ꞌnʉ́ꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \v 12 Jo̱ jmiguiéngꞌˊ áaˊnaꞌ e ie˜ lamɨ˜ jéengˊguɨ do jaˋ mɨˊ cuíingˋnaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ jmaquíimˊ ɨˊ óoˊnaꞌ laco̱ꞌguɨ jneaꞌˆ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ sɨju̱ˇ dseaˋ Israel, jo̱guɨ jaˋ catɨ́ɨngˉnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ e cajméeˋ Fidiéeˇ jo̱guɨ cajmɨrǿrˋ có̱o̱ꞌ˜ jneaꞌˆ. Jo̱ lamɨ˜ jéengˊguɨ dseaˋ i̱ jaˋ cuíingˋ Fidiéeˇ lamɨ˜ lɨ́ɨngˊnaꞌ, o̱ꞌguɨ lɨɨng˜ eeˋ sɨjeáˆnaꞌ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 13 Jo̱ lamɨ˜ jéengˊguɨ jaˋ cuíingˋnaꞌ Fidiéeˇ, dsʉꞌ lanaguɨ nɨcuíimˋbaꞌ dseaˋ do laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ catu̱u̱ˋ jmɨꞌøøngˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ mɨ˜ cajúiñˉ uíiꞌ˜ jneaa˜aaꞌ. \v 14 Jo̱guɨ lana, laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáamˉbaꞌ, røøbˋ nɨꞌɨˊ dsiˋnaaꞌ lajɨɨˉnaaꞌ, jo̱guɨ joˋ ꞌníꞌˋ néengˊ rúꞌˋnaaꞌ. Co̱ꞌ lamɨ˜ jéengˊguɨ lɨ́ɨˊ lafaꞌ siꞌˊ iábˋ e sɨjnɨˊ quíˉiiꞌ lacaꞌíingꞌ˜naaꞌ, co̱ꞌ ꞌníꞌˋ néemˊ rúꞌˋnaaꞌ. Jo̱ lɨ́ɨˊ lafaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ cajgiéeiñˉ e iáˋ do mɨ˜ cajúiñˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ. \v 15 Co̱ꞌ mɨ˜ cajúngˉ Dseaˋ Jmáangˉ uíiꞌ˜ jneaa˜aaꞌ, jo̱baꞌ caꞌuíingˉ e laco̱ꞌ joˋ quie̱ˊ nifɨˊ quíˉiiꞌ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ ꞌlɨɨ˜ Moi˜. Jo̱ cajméerˋ lajo̱ e laco̱ꞌ caꞌuíingˉnaaꞌ co̱o̱bˋ ꞌléꞌˋ e ꞌmɨ́ɨˉ lajɨˋ tú̱ˉ íingꞌ˜naaꞌ do laꞌóꞌˋ caꞌuíingˉnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. Jo̱ lajo̱b cajméerˋ e laco̱ꞌ joˋ ꞌníꞌˋ néengˊ rúꞌˋnaaꞌ. \v 16 Jo̱guɨ laꞌeáangˊ e cajúngˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ cuaiñ˜ quíˉiiꞌ, jo̱baꞌ juguiʉ́ˉ júuˆ røøbˋ nɨse̱e̱ˉnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ lana lajɨˋ tú̱ˉ íingꞌ˜naaꞌ, dseaˋ caꞌníꞌˋ néengˊ rúꞌˋnaaꞌ, jo̱ cajméerˋ e lafaꞌ jaamˋ dseaˋ caꞌuíingˉnaaꞌ. \v 17 Jo̱ Dseaˋ Jmáangˉ cajárˉ cajaguiarˇ júuˆ jial nilɨseengˋ dseaˋ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ laco̱ꞌguɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ jaˋ lamɨ˜ cuíingˋnaꞌ Fidiéeˇ, có̱o̱ꞌ˜guɨ jneaꞌˆ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ Israel i̱ cuíingˋ Fidiéeˇ latɨˊ mɨ˜ uiing˜. \v 18 Co̱ꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e cangongɨ́ɨngˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ cuaiñ˜ quíˉiiꞌ, jo̱baꞌ lajaangˋ lajaangˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊɨɨꞌ dseaˋ Israel o̱si o̱ꞌ lajo̱ é, nɨcuǿømˋ sɨɨ˜naaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Tiquíˆiiꞌ Fidiéeˇ laꞌeáangˊ e jmɨcó̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ e Jmɨguíˋ quiáꞌrˉ ꞌñiaꞌrˊ do. \p \v 19 Jo̱baꞌ lanaguɨ, røøbˋ nɨꞌɨˊ dsiˋnaaꞌ lajɨˋ tú̱ˉ íingꞌ˜naaꞌ do, co̱ꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Fidiéebˇ nɨlɨ́ɨˊɨɨꞌ; jo̱guɨ lana lafaꞌ co̱o̱bˋ fɨɨˋ nɨlɨ́ɨˊɨɨꞌ lajɨˋ tú̱ˉ íingꞌ˜naaꞌ. Co̱ꞌ lanaguɨ laco̱ꞌ co̱o̱bˋ fɨɨˋ nɨse̱e̱ˉnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do, jo̱ laco̱ꞌ dseaˋ sɨnʉ́ʉˆ quiáꞌˉ Fidiéebˇ nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ lana. \v 20 Jo̱ jaléngꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, lɨ́ɨˊnaaꞌ lafaꞌ co̱o̱ˋ ꞌnʉ́ʉˊ. Jo̱ lafaꞌ tɨɨˉ fɨɨˋ quiáꞌˉ e ꞌnʉ́ʉˊ do lɨ́ɨˊ jneaꞌˆ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ apóoˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ có̱o̱ꞌ˜guɨ i̱ dseaˋ i̱ jmóoˋ ta˜ féꞌˋ cuaiñ˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ cajo̱. Jo̱guɨ ꞌñiaꞌˊ Dseaˋ Jmáangˉ lɨ́ɨiñˊ lafaꞌ e cuiteáꞌˆ laꞌuii˜ e dséeˊ quiáꞌˉ quiúungꞌ˜ e ꞌnʉ́ʉˊ do. \v 21 Jo̱guɨ lajaangˋ lajaangˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, lɨ́ɨˊnaaꞌ lafaꞌ cuiteáꞌˆ e ngóoˊ sóˋ røøˋ quiáꞌˉ e ꞌnʉ́ʉˊ do laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ cartɨˊ niꞌuíiˉnaaꞌ co̱o̱ˋ ꞌnʉ́ʉˊ güeangꞌˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \v 22 Jo̱ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ co̱lɨɨng˜ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ jneaꞌˆ, jo̱ ngóoˊ uíingˉnaꞌ laco̱ꞌguɨ ngóoˊ uíingˉ e ꞌnʉ́ʉˊ quiáꞌˉ Fidiéeˇ do. Jo̱guɨ jee˜ jaléngꞌˋ jneaa˜aaꞌ seemˋ Fidiéeˇ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌrˉ. \c 3 \s1 Mɨ˜ caguiaˊ Paaˉ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ jee˜ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel \p \v 1 Jnea˜ Paaˉ, jo̱ sɨjnɨ́ɨnˇn fɨˊ la lana dsʉꞌ uíiꞌ˜ e guiaaˉ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ jaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ Israel. \v 2 Co̱ꞌ nɨñíbˆ ꞌnʉ́ꞌˋ e eáamˊ guiúngˉ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜ nañiˊ faꞌ jaˋ catɨ́ɨnˉn, jo̱baꞌ nɨcacuøꞌrˊ jnea˜ e ta˜ la e laco̱ꞌ niꞌuíingˉ guiʉ́ˉ quíiˉnaꞌ. \v 3 Dsʉco̱ꞌ Fidiéeˇ cajméerˋ e ñiiˉ jaléꞌˋ e calɨꞌiiñ˜ e nilɨneeꞌˉ jéengˊguɨ e nijmérˉ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ e jaˋ mɨˊ ñiˊ dseaˋ jéengˊguɨ. Jo̱guɨ Fidiéeˇ nɨcacuøꞌrˊ jnea˜ e calɨñiiˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ e nɨcajméeꞌ˜e capíꞌˆ fɨˊ ni˜ jiˋ quiéˉe e nɨcasɨ́ɨnˉn quíiˉnaꞌ. \v 4 Jo̱ mɨ˜ niꞌɨ́ˆnaꞌ e jiˋ do, jo̱baꞌ nilɨñíˆnaꞌ e nɨñibˋ jnea˜ lají̱i̱ꞌ˜ e calɨꞌiing˜ Fidiéeˇ jmérˉ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ e jaˋ mɨˊ ñiˊ dseaˋ jéengˊguɨ. \v 5 Co̱ꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e quiáꞌˉ Fidiéeˇ e jaˋ mɨˊ calɨñiˊ dseaˋ jéengˊguɨ do, lanaguɨ nɨcacuøꞌˊ Fidiéeˇ jneaꞌˆ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ apóoˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e ngángꞌˋnaaꞌ co̱lɨɨng˜guɨ có̱o̱ꞌ˜ i̱ dseaˋ quiáꞌrˉ i̱ jmóoˋ ta˜ féꞌˋ cuaiñ˜ quiáꞌrˉ cajo̱. Jo̱ cajméerˋ lajo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉbre. \v 6 Jo̱ e nab e jaˋ calɨñiˊ dseaˋ jéengˊ do e laꞌeáangˊ e jáꞌˉ lɨ́ɨngˋ ꞌnʉ́ꞌˋ có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléngꞌˋguɨ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel e júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e quiáꞌˉ jial laangˋ dseaˋ jee˜ dseeˉ quiáꞌrˉ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ quiáꞌˉ Fidiéebˇ nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ laco̱ꞌguɨ jneaꞌˆ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ Israel. Jo̱guɨ co̱o̱bˋ ꞌléꞌˋ nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ lajeeˇ lajaléꞌˋnaaꞌ do, jo̱guɨ catɨ́ɨmˉbaaꞌ e niꞌíingꞌ˜naaꞌ conrøøˋ lají̱i̱ꞌ˜ e sɨjeengˇnaaꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ jí̱i̱ꞌ˜ júuˆ e nɨcacuøꞌˊ Dseaˋ Jmáangˉ jneaa˜aaꞌ. \p \v 7 Jo̱ co̱ꞌ eáamˊ guiúngˉ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜ nañiˊ faꞌ jaˋ catɨ́ɨnˉn, jo̱baꞌ cacuøꞌrˊ jnea˜ ta˜ e guiaaˉ e júuˆ jo̱. Jo̱guɨ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e laniingˉ ꞌgøiñꞌˊ do, jo̱baꞌ nɨcuǿømˋ jmee˜e e ta˜ jo̱. \v 8 Jo̱ jnea˜ jaˋ catɨ́ɨnˉn jí̱i̱ꞌ˜ capíꞌˆ e niꞌíinꞌ˜n e ta˜ jo̱ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. Dsʉꞌ laꞌeáangˊ e guiúmˉ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜ e jí̱i̱ꞌ˜ jaˋ catɨ́ɨnˉn, jo̱baꞌ cacuøꞌrˊ jnea˜ ta˜ e guiaaˉ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel, jaléꞌˋ e jloꞌˆ niguoꞌˆ e ꞌgøngꞌˊ eáangˊ quiáꞌˉ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ e jí̱i̱ꞌ˜ jaˋ quɨ́ɨꞌ˜naaꞌ jmɨɨ˜ ningángꞌˋnaaꞌ jial lɨ́ɨˊ. \v 9 Jo̱guɨ nɨcacuøꞌˊ Fidiéeˇ jnea˜ cajo̱ e nijmee˜e e nilɨñiˊ dseaˋ lají̱i̱ꞌ˜ e calɨꞌiiñ˜ jmérˉ jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ, lɨ́ꞌˆ lajaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ jaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ Israel, e jaˋ mɨˊ ñiˊ dseaˋ lají̱i̱ꞌ˜ malɨꞌˋ, co̱ꞌ jaˋ mɨˊ cajmijnéengˋ dseaˋ do e jo̱. Jo̱ íbˋ dseaˋ cajméerˋ jaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ laꞌúngˉ fɨˊ jmɨgüíˋ. \v 10 Jo̱ uíiꞌ˜ e nɨlɨ́ɨˊɨɨꞌ co̱o̱ˋ ꞌléꞌˋ laꞌóꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊɨɨꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ lanaguɨ jaléngꞌˋ i̱ quɨ́ɨꞌ˜ jmɨɨ˜ i̱ quiʉꞌˊ ta˜ fɨˊ guiáꞌˆ güíˋ có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléngꞌˋ dseaˋ mogui˜ i̱ quiʉꞌˊ ta˜ fɨˊ jo̱ cajo̱ nilɨñirˊ e jmiguiʉˊ íimꞌ˜ tíiˊ tɨɨngˋ Fidiéeˇ jmóorˋ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ jí̱i̱ꞌ˜ guiʉ́ˉ e guiarˊ. \v 11 Jo̱ Fidiéeˇbingꞌ cajméeˋ jaléꞌˋ e jo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ ɨˊ dsíirˊ malɨɨ˜guɨ eáangˊ e nijmérˉ, lají̱i̱ꞌ˜ mɨ˜ nʉ́ꞌˉguɨ e nitɨro̱o̱ˇ jmɨgüíˋ. Jo̱ e jo̱ calɨti˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 12 Jo̱ co̱ꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ, jo̱guɨ laꞌeáangˊ e nɨcajáangꞌ˜ yee˜naaꞌ fɨˊ jaguórˋ, jo̱baꞌ nɨcuǿømˋ sɨɨ˜naaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ, jo̱guɨ nɨsɨtaˇ dsiˋnaaꞌ cajo̱ e dseángꞌˉ ninúˉbre júuˆ quíˉiiꞌ. \v 13 Jo̱baꞌ mɨ́ɨꞌ˜ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e jaˋ jmɨtúngˉ óoˊnaꞌ uii˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ iihuɨ́ɨˊ e íingꞌ˜ jnea˜ uíiꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ, dsʉꞌ íinꞌ˜n e iihuɨ́ɨˊ la e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ nidsijéeˊ guiʉ́ˉ quíiˉnaꞌ. \s1 Mɨ˜ camɨꞌˊ Paaˉ Fidiéeˇ uii˜ quiáꞌˉ dseaˋ seengˋ fɨˊ Éfeso \p \v 14 Jo̱ uii˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e jo̱ nisíꞌˆi uǿˉ jniiˉ fɨˊ quiniˇ Tiquíˆiiꞌ Fidiéeˇ. \v 15 Jo̱ íˋbingꞌ lɨ́ɨngˊ Tiquiáꞌˆ jaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ nɨneáangˊ fɨˊ ñifɨ́ˉ. \v 16 Jo̱guɨ mɨ́ɨꞌ˜ɨ Tiquíˆiiꞌ Fidiéeˇ e laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌrˉ nicuǿꞌrˉ ꞌnʉ́ꞌˋ güeaꞌˆ ꞌgøngꞌˊ quiáꞌrˉ e laco̱ꞌ nijmɨcó̱o̱ꞌ˜ quíiˉnaꞌ, co̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ íbˋ dseaˋ i̱ seaˋ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e jloꞌˆ jo̱guɨ niguoꞌˆ e jí̱i̱ꞌ˜ jaˋ tó̱o̱ˋ jmɨɨ˜ niguiáˋ. \v 17 Jo̱ mɨˋbɨ́ɨ e contøøngˉ guiing˜ áaˊnaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ laꞌeáangˊ e nɨcajáangꞌ˜ yaang˜naꞌ fɨˊ jaguórˋ. Jo̱ mɨ́ɨꞌ˜bɨ́ɨr cajo̱ e laꞌeáangˊ e eáamˊ ꞌneáangˋ Fidiéeˇ ꞌnʉ́ꞌˋ, jo̱baꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ eáamˊ nilɨꞌneáangˋnaꞌ dseaˋ do cajo̱, jo̱ jaˋ jmɨtúngˆ áaˊnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ fɨˊ nɨteáangˉnaꞌ. \v 18 Jo̱ mɨ́ɨꞌ˜bɨ́ɨr cajo̱ e ningángꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ røøˋ co̱lɨɨng˜ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋguɨ jneaꞌˆ, dseaˋ lɨ́ɨˊɨɨꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jial tíiˊ laniingˉ e ꞌneáangˋ Dseaˋ Jmáangˉ jneaa˜aaꞌ. \v 19 Jo̱ mɨ́ɨꞌ˜bɨ́ɨ Tiquíˆnaaꞌ cajo̱ e nilɨñíˆguɨꞌ dseángꞌˉ røøˋ jial tíiˊ laniingˉ ꞌneáangˋ Dseaˋ Jmáangˉ ꞌnʉ́ꞌˋ, nañiˊ faꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ jaˋ quɨ́ɨꞌr˜ jmɨɨ˜ dseángꞌˉ e ningáiñꞌˋ. Co̱ꞌ song nɨñíˆbaꞌ lajo̱, jo̱baꞌ seabˋ la dsíingˋ quíiˉnaꞌ laco̱ꞌguɨ la dsíingˋ e seaˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ ꞌñiaꞌrˊ. \p \v 20 Jo̱ güɨlɨfémꞌˊ Fíiˋnaaꞌ Fidiéeˇ, i̱ dseaˋ i̱ tɨɨngˋ jmóoˋ e jmiguiʉˊguɨ laco̱ꞌguɨ jí̱i̱ꞌ˜ e ɨˊ dsiˋnaaꞌ o̱si e mɨ́ɨꞌ˜naaꞌr é, jo̱ e jo̱ jmóorˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ bíˋ quiáꞌrˉ e jmɨcó̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e jmooˉnaaꞌ do. \v 21 Jo̱ majmifémꞌˊbaaꞌ Fidiéeˇ contøøngˉ jo̱guɨ lata˜ jaléngꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \p Jo̱ lajo̱b nilíˋ. \c 4 \s1 Dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ lɨ́ɨiñˊ lafaꞌ jaamˋ dseaˋ lajeeˇ laꞌóꞌˋ rúiñꞌˋ \p \v 1 Jnea˜ Paaˉ, jo̱ sɨjnɨ́ɨnˇn uíiꞌ˜ e guiaaˉ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ jaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ Israel. Jo̱ mɨ́ɨꞌ˜ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e güɨlɨseemˋbaꞌ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ e seengˋ dseaˋ i̱ catǿꞌˉ Fidiéeˇ i̱ niꞌuíingˉ dseaˋ quiáꞌrˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ nɨcatǿꞌrˉ ꞌnʉ́ꞌˋ e caꞌuíingˉnaꞌ lajo̱. \v 2 Jo̱ jaˋ jmɨcǿøngꞌ˜ yaang˜naꞌ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ, jo̱guɨ eeˉbaꞌ guiʉ́ˉ jee˜ írˋ, jo̱guɨ jaˋ jmooˋnaꞌ guíingˉnaꞌ có̱o̱ꞌr˜, jo̱guɨ jmeeˉbaꞌ féngꞌˊ áaˊnaꞌ laꞌóꞌˋ rúngꞌˋnaꞌ e ꞌneáangˋ rúngꞌˋnaꞌ. \v 3 Jo̱ co̱ꞌ juguiʉ́ˉ júuˆ røøbˋ nɨseengˋ ꞌnʉ́ꞌˋ laꞌóꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ jmɨꞌúungˋnaꞌ e seengˋguɨꞌ lajo̱. \v 4 Jo̱ co̱o̱bˋ ꞌléꞌˋ nɨlɨ́ɨˊɨɨꞌ laꞌóꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊɨɨꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ dseángꞌˉ lají̱i̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇbaꞌ seengˋ jee˜ jneaa˜aaꞌ, jo̱guɨ caꞌíimꞌ˜ e guiʉ́ˉ e sɨjeengˇnaaꞌ e nilɨse̱e̱ˉnaaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ lata˜. \v 5 Jo̱ jaamˋ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ seengˋ, jo̱guɨ jí̱i̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ íˋbaꞌ nɨjáꞌˉ lɨ́ɨˋnaaꞌ, jo̱ uíiꞌ˜ jo̱baꞌ cajgáangˉnaaꞌ jmɨɨˋ. \v 6 Jo̱ jaamˋ Fidiéeˇ i̱ seengˋ, jo̱ íˋbingꞌ lɨ́ɨngˊ Tiquiáꞌˆ lajaangˋ lajaangˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊɨɨꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ; jo̱guɨ íˋbɨ cajo̱ i̱ lɨ́ɨngˊ Fii˜ quiáꞌˉ lajɨɨˉnaaꞌ laꞌóꞌˋ jneaa˜aaꞌ; jo̱guɨ jmáiñꞌˋ ta˜ jneaa˜aaꞌ e laco̱ꞌ nijméˉnaaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e iiñ˜ ꞌñiaꞌrˊ, jo̱guɨ seeiñˋ có̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ lajɨɨˉnaaꞌ cajo̱. \p \v 7 Jo̱ Dseaˋ Jmáangˉ cacuøꞌrˊ jneaa˜aaꞌ lajaangˋ lajaangˋnaaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ e sɨꞌíiˆiiꞌ nijmóˆooꞌ quiáꞌrˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ nɨcalɨꞌiiñ˜ e cuøꞌrˊ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ. \v 8 Jo̱baꞌ féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ cuaiñ˜ quiáꞌˉ e na e nidsijéeˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ jo̱ féꞌˋ: \q1 Jo̱ cajgóoˉbre fɨˊ yʉ́ꞌˆ jmɨgüíˋ e jéeiñˋ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ calɨ́ꞌrˉ, \q1 jo̱guɨ cacuøꞌrˊ dseaˋ quiáꞌrˉ e tɨɨiñˋ lají̱i̱ꞌ˜ e sɨꞌíˆ nicuǿꞌrˉ dseaˋ do. \p \v 9 Jo̱ ¿e˜ guǿngꞌˋ e nisórˋ fɨˊ yʉ́ꞌˆ do? Co̱ꞌ guǿngꞌˋ e laꞌuii˜ nijgiáaiñˋ fɨˊ jmɨgüíˋ la cartɨˊ fɨˊ nʉ́ꞌˉ uǿˉ. \v 10 Jo̱ Dseaˋ Jmáamˉ i̱ dseaˋ i̱ cajgángˉ do, jo̱ íˋbɨ cajo̱ i̱ cangángꞌˉtu̱ cartɨˊ yʉ́ꞌˆguɨ lɨ˜ nɨniingˉguɨ eáangˊ e laco̱ꞌ íbˋ nilíingˉ Fii˜ quiáꞌˉ lajaléꞌˋ. \v 11 Jo̱ íˋbre dseaˋ cacuøꞌrˊ jaléngꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊɨɨꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ, lají̱i̱ꞌ˜ e sɨꞌíˆ nicuǿrˉ. Jo̱ cacuørˊ e i̱ lɨɨng˜ jneaꞌˆ jmooˉnaaꞌ ta˜ niꞌˊ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ e i̱ lɨɨng˜guɨ jneaa˜aaꞌ jmooˉnaaꞌ ta˜ féꞌˋ cuaiñ˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱guɨ e i̱ lɨɨng˜guɨ jmóoˋ ta˜ guiaˊ júuˆ quiáꞌˉ jial laangˋ dseaˋ jee˜ dseeˉ quiáꞌrˉ, jo̱guɨ e i̱ lɨɨng˜guɨ jmóoˋ ta˜ quie̱ˊ nifɨˊ quiáꞌˉ ta˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ jo̱guɨ jmóoˋbɨr ta˜ eˊ júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do cajo̱. \v 12 Jo̱ lajo̱b caguiéengˋ Dseaˋ Jmáangˉ guiʉ́ˉ jaléngꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊɨɨꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ, e laco̱ꞌ nijmɨcó̱o̱ꞌ˜naaꞌ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ, jo̱ lajo̱b nicuǿøꞌ˜ bíˋ rúꞌˋnaaꞌ laꞌóꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 13 Jo̱ lajo̱b ꞌnéˉ jmóˆguɨ́ɨꞌ cartɨˊ conrøøbˋ nɨjáꞌˉ lɨ́ɨˋnaaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ jo̱guɨ conrøøbˋ nilɨcuíingˋnaaꞌ dseaˋ do i̱ lɨ́ɨngˊ Jó̱o̱ˊ Fidiéeˇ, jo̱ lajo̱b nilíiˉnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ nɨráangˋ cartɨˊ niꞌiéꞌˋ quíˉnaaꞌ laco̱ꞌguɨ dseaˋ do ꞌñiaꞌrˊ. \p \v 14 Jo̱ lajo̱b joˋ nilíiˉguɨ́ɨꞌ laco̱ꞌguɨ lɨ́ɨngˊ jaangˋ jiuung˜ i̱ lajmɨnábˉ jmɨsɨ́ɨngˉ jaléꞌˋ e ɨˊ dsíirˊ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ co̱o̱ˋ móoˊ fɨˊ ni˜ jmɨɨˋ e dséeˊ lɨ́ꞌˆ doñiˊ jiéꞌˋ fɨˊ lɨ˜ íiˊ guíˋ. Co̱ꞌ i̱ jiuung˜ do lajmɨnábˉ naaiñˋ e jmitir˜ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ júuˆ ꞌmɨ́ɨˉ cartɨˊ nilíˋ e nijmɨgǿøngˋ dseaˋ írˋ, faꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ nɨtɨ́ɨngˋ jmɨgǿøngˋ dseaˋ rúngꞌˋ. \v 15 Dsʉꞌ guiʉ́ˉguɨ e sɨɨ˜naaꞌ jmangꞌˉ júuˆ jáꞌˉ, jo̱guɨ e nijmiꞌneáangˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ lɨ́ɨˊɨɨꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱ lajo̱baꞌ nidsicuángˋguɨ quíˉiiꞌ dseángꞌˉ cartɨˊ niꞌeeˉnaaꞌ laco̱ꞌguɨ la éeˋ Dseaˋ Jmáangˉ ꞌñiaꞌrˊ; co̱ꞌ íbˋ dseaˋ lɨ́ɨiñˊ lafaꞌ mogui˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋnaaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊɨɨꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ. \v 16 Jo̱ jaléngꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊɨɨꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, lɨ́ɨˊɨɨꞌ lafaꞌ co̱o̱bˋ ngúuˊ táangˋnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do; jo̱ dseaˋ íbˋ dseaˋ lɨ́ɨiñˊ lafaꞌ mogui˜ quiáꞌˉ lajɨɨˉnaaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊɨɨꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ. Jo̱ dseaˋ íˋbɨ cajo̱ dseaˋ cacuøꞌrˊ jneaa˜aaꞌ co̱o̱ˋ ta˜ lajaangˋ lajaangˋnaaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊɨɨꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ; jo̱baꞌ mɨ˜ guiʉ́bˉ jmooˉnaaꞌ e ta˜ jo̱ e jmiꞌneáangˋnaaꞌ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, jo̱baꞌ co̱lɨɨm˜ dsicuángˋ e eeˉnaaꞌ guiʉ́ˉ lajɨɨˉnaaꞌ. \s1 Jial seengˋ dseaˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ \p \v 17 Jo̱ e lab fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e joˋ güɨlɨseengˋguɨꞌ laco̱ꞌguɨ la seengˋ dseaˋ góoˋnaꞌ i̱ jaˋ cuíingˋ Fidiéeˇ. Co̱ꞌ i̱ dseaˋ íˋ seeiñˋ e ɨˊ dsíirˊ jmangꞌˉ jaléꞌˋ e jaˋ ta˜ íimˆ, \v 18 jo̱ lɨ́ɨˊ lafaꞌ nʉʉbˋ dsíirˊ, co̱ꞌ dsíngꞌˉ jaˋ líꞌrˋ niꞌɨ́ˉ dsíirˊ røøˋ; jo̱ jaˋ íñꞌˋ lají̱i̱ꞌ˜ e cuøꞌˊ Fidiéeˇ jaléngꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊɨɨꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ, uíiꞌ˜ e jaˋ iiñ˜ e nilɨcuíiñˋ dseaˋ do, co̱ꞌ eáamˊ ueꞌˋ dsíirˊ. \v 19 Jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ jaˋ líꞌrˆ ɨꞌˋ lɨ́ɨiñˉ e cuøꞌˊ fɨˊ yaaiñ˜ e jmóorˋ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ, jo̱ dseángꞌˉ jaˋ quie̱ˊ íbꞌˋ jmóorˋ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ e tɨ́ɨiñˋ jmóorˋ do. \p \v 20 Dsʉꞌ ꞌnʉ́ꞌˋguɨ, dseaˋ cuíingˋnaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, jaˋ calɨcuíingˋnaꞌ dseaˋ do e laco̱ꞌ nijméeˆnaꞌ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ lajo̱. \v 21 Co̱ꞌ dseángꞌˉ jáꞌˉbaꞌ nɨcanʉ́ʉˉnaꞌ júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do, jo̱guɨ lɨɨm˜ eeˋ calɨtɨ́ngˋnaꞌ quiáꞌrˉ jo̱ lajo̱baꞌ nɨñíˆnaꞌ e jmangꞌˉ e jábꞌˉ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 22 Jo̱baꞌ tʉ́ʉˊnaꞌ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ e lamɨ˜ quɨ́ꞌˉ tɨ́ɨngˋnaꞌ jmooˋnaꞌ do, co̱ꞌ có̱o̱ꞌ˜ e jo̱ cajméeˋ e eáamˊ calɨgǿngˋnaꞌ. \v 23 Jo̱guɨ jmɨsɨ́ɨngˆnaꞌ jaléꞌˋ e ɨˊ óoˊnaꞌ, jo̱ íiˋ áaˊnaꞌ jmangꞌˉ e guiʉ́ˉ. \v 24 Jo̱guɨ güɨlɨseengˋnaꞌ e nɨcalɨꞌmɨ́ɨmˉbaꞌ e laco̱ꞌ niꞌeeˉnaꞌ laco̱ꞌguɨ la éeˋ Fidiéeˇ ꞌñiaꞌrˊ, jo̱guɨ jméeˆnaꞌ jmangꞌˆ e guiʉ́ˉ, jo̱guɨ eeˉnaꞌ røøˋ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ. \p \v 25 Jo̱baꞌ tʉ́ʉˊnaꞌ e quié̱ˆnaꞌ júuˆ e o̱ꞌ jáꞌˉ, jo̱ féeꞌ˜baꞌ jmangꞌˉ júuˆ e jáꞌˉ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ, dsʉco̱ꞌ lajɨɨˉbaaꞌ lɨ́ɨˊnaaꞌ lafaꞌ co̱o̱ˋ ngúuˊ táangˋnaaꞌ laꞌóꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊɨɨꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \p \v 26 Jo̱ song jmiguíingˆ áaˊnaꞌ, jaˋ cuøꞌˊ fɨˊ yaang˜naꞌ e niꞌeeˉnaꞌ dseeˉ; jo̱guɨ jmɨꞌúungˋnaꞌ e jaˋ huǿøˉ ee˜ e guíingˉnaꞌ do cajo̱, \v 27 jo̱ lajo̱b jaˋ cuøꞌˊnaꞌ fii˜ i̱ ꞌlɨngꞌˆ fɨˊ e nijmɨgǿøiñˋ ꞌnʉ́ꞌˋ. \p \v 28 Jo̱guɨ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ i̱ lamɨ˜ jmóoˋ ɨ̱ɨ̱ˋ, quiúumꞌ˜baꞌ e joˋ jméeˆnaꞌ lajo̱, jo̱ jmeeˉbaꞌ ta˜ guiʉ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ layaang˜ guóoˋnaꞌ e laco̱ꞌ seabˋ e cuǿꞌˆnaꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ ꞌnéˉ quiáꞌˉ lajo̱. \p \v 29 Jo̱ jaˋ cá̱ˆnaꞌ júuˆ ꞌléꞌˋ, co̱ꞌ dseángꞌˉ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ e guiʉ́ˉ jo̱guɨ e íingˆ ta˜baꞌ ꞌnéˉ cá̱ˆnaꞌ e laco̱ꞌ nijmɨcó̱o̱ꞌ˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ ninúˉ e júuˆ jo̱ jial nidsicuángˋguɨ quiáꞌrˉ e cuíiñˋ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 30 Jo̱ jaˋ jmooˋnaꞌ e nilíingˉ fɨꞌíˆ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, co̱ꞌ íˋbingꞌ seengˋ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ e laco̱ꞌ cuøˊ li˜ quíiˉnaꞌ e nilíingˉnaꞌ dseaˋ sɨlaangˇ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ e nileángˉ Fidiéeˇ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ. \p \v 31 Jo̱guɨ tʉ́ʉˊnaꞌ jaléꞌˋ e ꞌníꞌˋ áaˊnaꞌ có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléꞌˋ e guíingˉnaꞌ quiáꞌˉ rúngꞌˋnaꞌ có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléꞌˋ e jɨɨng˜naꞌ, jo̱guɨ jaˋ foꞌˆnaꞌ júuˆ ꞌléꞌˋ quiáꞌˉ rúngꞌˋnaꞌ, lɨ́ꞌˆ lajaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ e jiéꞌˋguɨ é. \v 32 Jo̱ eeˉbaꞌ jmangꞌˉ e guiʉ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ, jo̱guɨ jmeeˉbaꞌ fɨꞌˋ lɨ́ɨngˉnaꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ, jo̱guɨ íingˊnaꞌ dseeˉ quiáꞌˉ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la jmóoˋ Fidiéeˇ e íiñˉ dseeˉ quíiˉ ꞌnʉ́ꞌˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ. \c 5 \s1 Jial ꞌnéˉ seengˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ \p \v 1 Jo̱ co̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ jó̱o̱ˊ Fidiéeˇ i̱ iiñ˜ eáangˊ, jo̱baꞌ jmɨꞌúungˋnaꞌ e niꞌeeˉnaꞌ laco̱ꞌ ꞌñiaꞌˊ dseaˋ do. \v 2 Jo̱ güɨlɨseemˋbaꞌ e jmiꞌneáangˋnaꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ Dseaˋ Jmáangˉ jmiꞌneáaiñˋ jneaa˜aaꞌ jo̱guɨ cajángꞌˋ ꞌñiaꞌrˊ e cajúiñˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ uíiꞌ˜ jneaa˜aaꞌ; jo̱ e cajúiñˉ do lɨ́ɨˊ lafaꞌ co̱o̱ˋ e jmeafɨɨˋ jloꞌˆ e catɨ́ɨngˉ Fidiéeˇ. \p \v 3 Jo̱ co̱ꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Fidiéebˇ lɨ́ɨngˊ ꞌnʉ́ꞌˋ, jo̱baꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jaˋ cuǿøngˋ ɨ́ˆ óoˊnaꞌ faꞌ e sɨɨng˜naꞌ có̱o̱ꞌ˜ dseañʉꞌˋ o̱si dseamɨ́ˋ i̱ o̱ꞌ quíiˉnaꞌ é, o̱ꞌguɨ e ɨˊ óoˊnaꞌ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ e jiéꞌˋguɨ cajo̱, o̱ꞌguɨ suungˋnaꞌ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ. \v 4 Jo̱ jaˋ foꞌˆnaꞌ júuˆ ꞌlɨꞌˆ o̱ꞌguɨ júuˆ í̱i̱ˊ o̱ꞌguɨ júuˆ gaˋ e jaˋ uiing˜ seaˋ, co̱ꞌ jaˋ catɨ́ɨngˉ jméeꞌˆ ꞌnʉ́ꞌˋ lajo̱; co̱ꞌ guiʉ́ˉguɨ quíiˉnaꞌ e jmiféngꞌˊnaꞌ Fidiéebˇ. \v 5 Jo̱guɨ güɨlɨta˜ óoˊnaꞌ cajo̱ e lɨ́ꞌˆ doñiˊ i̱i̱ˋ dseaˋ i̱ ꞌléeˊ e güɨɨiñˋ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ i̱ o̱ꞌ quiáꞌrˉ, o̱si jmóorˋ e ꞌlɨꞌˆ e jiéꞌˋguɨ é, o̱si suuiñˋ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ, jo̱baꞌ i̱ dseaˋ íˋ jaˋ quɨ́ꞌˉ jmɨɨ˜ e Dseaˋ Jmáangˉ có̱o̱ꞌ˜guɨ Fidiéeˇ nicá̱ˋ nifɨˊ quiáꞌrˉ. Co̱ꞌ i̱ dseaˋ i̱ suungˋ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ do, jo̱baꞌ lɨ́ɨˊ e lafaꞌ e jo̱b jmiféiñꞌˊ. \v 6 Jo̱ jaˋ cuǿꞌˆ fɨˊ yaang˜naꞌ e jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ nijmɨgǿøiñˋ ꞌnʉ́ꞌˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ júuˆ e jaˋ íingˆ ta˜. Dsʉco̱ꞌ uii˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ e nɨcafáꞌˉa na, jo̱baꞌ cuøꞌˊ Fidiéeˇ iihuɨ́ɨˊ eáangˊ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ nʉ́ʉꞌ˜ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌrˉ. \v 7 Jo̱baꞌ jaˋ quɨ́ngꞌˋnaꞌ jee˜ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ jmóoˋ lajo̱. \p \v 8 Dsʉꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ, lamɨ˜ jéengˊguɨ, fɨˊ lɨ˜ nʉʉbˋ seengˋnaꞌ; dsʉꞌ lanaguɨ, co̱ꞌ nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ lafaꞌ jaamˋ dseaˋ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ fɨˊ lɨ˜ jneábˋ nɨseengˋnaꞌ. Jo̱baꞌ güɨlɨseemˋbaꞌ laco̱ꞌguɨ i̱ dseaˋ i̱ seengˋ fɨˊ lɨ˜ jneáˋ. \v 9 Jo̱ mɨ˜ seengˋ dseaˋ fɨˊ lɨ˜ jneáˋ, jo̱baꞌ jmangꞌˉ e guiʉ́ˉ jmóorˋ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ rúiñꞌˋ, jo̱guɨ éerˋ røøˋ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do cajo̱, jo̱guɨ jmangꞌˉ júuˆ jábꞌˉ quie̱rˊ. \v 10 Jo̱ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, jmɨꞌúungˋnaꞌ e güɨlɨseemˋbaꞌ laco̱ꞌ la iáangˋ dsíiˊ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 11 Jo̱ jaˋ sɨcøøngˆ yaang˜naꞌ e jméeˆnaꞌ jaléꞌˋ e jaˋ ta˜ íingˆ laco̱ꞌguɨ la jmóoˋ dseaˋ i̱ seengˋ fɨˊ lɨ˜ nʉʉˋ; co̱ꞌ guiʉ́ˉguɨ e nifɨ́ꞌˆnaꞌre e jaˋ dseengˋ jaléꞌˋ e jmóorˋ do. \v 12 Dsʉco̱ꞌ lɨꞌɨꞌˋ lɨ́ɨmˉbaaꞌ e lɨco̱ꞌ féꞌˆbɨ́ɨꞌ uii˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ e jmóoˋ i̱ dseaˋ laꞌíˋ fɨˊ lɨ˜ ɨɨngˋ. \v 13 Dsʉꞌ mɨ˜ nifɨ́ꞌˆnaꞌre e jaˋ dseengˋ jaléꞌˋ e jmóorˋ do, jo̱baꞌ cajneábˉ niingˉ jaléꞌˋ e jo̱, jo̱ lajo̱baꞌ nilɨlíꞌˆ jaléngꞌˋ dseaˋ jial lɨ́ɨˊ jaléꞌˋ e jmóoˋ dseaˋ íˋ \v 14 lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ e júuˆ la: \q1 Jmijnéeˋ aꞌˊ, ꞌnʉˋ dseaˋ lafaꞌ güɨɨnꞌˋ uíiꞌ˜ dseeˉ quíiꞌˉ, \q2 jo̱ güɨjí̱ꞌˊtu̱ꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ; \q1 jo̱ lajo̱baꞌ dseaˋ do nijmérˉ e nilɨseenꞌˋ fɨˊ lɨ˜ jneáˋ jɨr˜. \p \v 15 Jo̱ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, ñiing˜ áaˊnaꞌ jial niꞌeeˉnaꞌ jmangꞌˉ e guiʉ́ˉ, jo̱ jaˋ güɨlɨseengˋnaꞌ e jmooˋnaꞌ jaléꞌˋ e jaˋ uiing˜ seaˋ, co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌnéˉ ɨ́ˆ áaˊnaꞌ laco̱ꞌ catɨ́ɨmˉ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e jmooˋnaꞌ do. \v 16 Jo̱guɨ jmɨꞌúungˋnaꞌ e eeˉnaꞌ guiʉ́ˉ contøøngˉ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ, co̱ꞌ eáamˊ gaˋ nɨjmóoˋ dseaˋ lajeeˇ lana. \v 17 Jo̱ jaˋ jmooˋnaꞌ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ e jaˋ mɨˊ caꞌíiˋ áaˊnaꞌ røøˋ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ, co̱ꞌ ꞌnéˉ jmɨꞌúungˋnaꞌ e ningámꞌˋbaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Fíiˋnaaꞌ Fidiéeˇ e nijméeˆnaꞌ. \v 18 Jo̱guɨ jaˋ jméeˆnaꞌ jmangꞌˉ ta˜ ɨ̱́ꞌˋ, co̱ꞌ fɨˊ gabˋ cá̱ˋ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ lajo̱; co̱ꞌ guiʉ́ˉguɨ e jí̱i̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéebˇ nicá̱ˋ nifɨˊ quíiˉnaꞌ. \v 19 Jo̱guɨ mɨ˜ føngꞌˊ rúngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ laꞌóꞌˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, féengꞌ˜ rúngꞌˋnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e to̱o̱˜ fɨˊ ni˜ jiˋ salmos jo̱guɨ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ júuˆ e øˊ dseaˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ cajo̱ có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléꞌˋ júuˆ e cuøˊ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. Lajo̱bɨ cajo̱, mɨ˜ øˊnaꞌ jo̱guɨ mɨ˜ jmiféngꞌˊnaꞌ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, jmeeˉbaꞌ carˋ ngocángˋ óoˊnaꞌ. \v 20 Jo̱guɨ jaˋ tiúungˊnaꞌ e cuøꞌˊnaꞌ guiꞌmáangꞌˇ Tiquíˆiiꞌ Fidiéeˇ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e dsingɨ́ɨngˉnaꞌ. \s1 Jial seengˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ sɨnʉ́ʉˆ quiáꞌrˉ \p \v 21 Jo̱ jméeˆnaꞌ nʉ́ʉꞌ˜naꞌ júuˆ quiáꞌˉ rúngꞌˋnaꞌ e iáangˋ áaˊnaꞌ e laco̱ꞌ cuøˊ li˜ e jmɨꞌgooˋbaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ. \p \v 22 Jo̱ e labaꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, jaléngꞌˋ dseamɨ́ˋ, jmɨꞌgooˋbaꞌ jaléngꞌˋ dseañʉꞌˋ quíiˉnaꞌ. Jo̱ song lajo̱b jmooˋnaꞌ, jo̱baꞌ nʉ́ʉꞌ˜baꞌ júuˆ quiáꞌˉ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 23 Dsʉco̱ꞌ dseañʉꞌˋbingꞌ lɨ́ɨngˊ dseaˋ mogui˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseamɨ́ˋ quiáꞌrˉ laco̱ꞌguɨ Dseaˋ Jmáangˉ lɨ́ɨiñˊ dseaˋ mogui˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ. Jo̱ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ quiáꞌrˉ do lɨ́ɨˊ lafaꞌ co̱o̱bˋ ngúuˊ táaiñˋ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do. Jo̱ dseaˋ dob dseaˋ láaiñˋ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ jee˜ dseeˉ quiáiñꞌˉ. \v 24 Jo̱ jaléngꞌˋ dseamɨ́ˋ ꞌnéˉ núˉbre júuˆ quiáꞌˉ dseañʉꞌˋ quiáꞌrˉ e iáangˋ dsíirˊ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ ꞌnéˉ jmérˉ nʉ́ʉꞌ˜bre júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do cajo̱. \p \v 25 Jo̱ e labaꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, jaléngꞌˋ dseañʉꞌˋ, jmiꞌneáangˋnaꞌ jaléngꞌˋ dseamɨ́ˋ quíiˉnaꞌ laco̱ꞌguɨ Dseaˋ Jmáangˉ jmiꞌneáaiñˋ jaléngꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ, jo̱guɨ cajángꞌˋ ꞌñiaꞌrˊ e cajúiñˉ uii˜ quíˉiiꞌ cajo̱. \v 26 Jo̱ cajméerˋ lajo̱ e laco̱ꞌ caꞌuíingˉnaaꞌ dseángꞌˆ jí̱i̱ꞌ˜ dseaˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. Jo̱guɨ cajméerˋ e lafaꞌ cajgɨ́ɨngˉnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ e jmɨɨˋ e cajgáangˉnaaꞌ do có̱o̱ꞌ˜guɨ e júuˆ quiáꞌrˉ e caguiarˊ do cajo̱. \v 27 Jo̱ cajángꞌˋ ꞌñiaꞌˊ dseaˋ do e cajúiñˉ e laco̱ꞌ nisíñꞌˋ jaléngꞌˋ jneaa˜aaꞌ fɨˊ quinirˇ laco̱ꞌ jaangˋ dseaˋ i̱ sɨjgɨ́ɨngˆ jo̱guɨ i̱ sɨguiúngˉ fɨˊ quiniˇ dseaˋ do jo̱guɨ i̱ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ dseeˉ jaˋ seaˋ quiáꞌˉ. \v 28 Jo̱ jaléngꞌˋ dseañʉꞌˋ ꞌnéˉ ꞌneáamˋbre jaléngꞌˋ dseamɨ́ˋ quiáꞌrˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la ꞌneáangˋ yaaiñ˜. Co̱ꞌ i̱ dseaˋ i̱ ꞌneáangˋ dseamɨ́ˋ quiáꞌˉ, jo̱baꞌ ꞌneáaiñˋ yaaiñ˜ cajo̱. \v 29 Dsʉco̱ꞌ jaˋ seengˋ dseaˋ faꞌ e jaˋ to̱ꞌˋ fɨ́ɨngˋ yaaiñ˜, co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ jmóorˋ íˆ røøbˋ jo̱guɨ to̱ꞌˋ fɨ́ɨiñˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e ꞌnéˉ quiáꞌrˉ. Jo̱ lajo̱b jmóoˋguɨ Dseaˋ Jmáangˉ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊɨɨꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ, røøbˋ to̱ꞌˋ fɨ́ɨiñˋ cajo̱, \v 30 co̱ꞌ lafaꞌ ngúuˊ táamˋbre lɨ́ɨˊ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊɨɨꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ. \v 31 Co̱ꞌ lalab féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ: “ꞌNaamˋ jaléngꞌˋ dseañʉꞌˋ quiáꞌˉ tiquiáꞌrˆ jo̱guɨ quiáꞌˉ niquiáꞌrˆ, jo̱ dsilíiñˉ có̱o̱ꞌ˜ dseamɨ́ˋ i̱ nicúngꞌˋ guóˋ có̱o̱ꞌ˜bre, jo̱baꞌ lajɨˋ huáaiñꞌˉ do niꞌuíiñˉ lafaꞌ jaamˋ dseaˋ.” \v 32 Jo̱ e júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ na jaˋ mɨˊ cangángꞌˋ dseaˋ røøˋ jéengˊguɨ, dsʉꞌ jnea˜guɨ fáꞌˋa e júuˆ la lana cuaiñ˜ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáamˉ co̱lɨɨng˜guɨ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊɨɨꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ. \v 33 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ, lajaangˋ lajaamˋ ꞌnʉ́ꞌˋ dseañungꞌˋnaꞌ, ꞌnéˉ ꞌneáamˋbaꞌ dseamɨ́ˋ quíiˉnaꞌ laco̱ꞌguɨ ꞌneáangˋnaꞌ yaang˜naꞌ; jo̱guɨ lajo̱bɨ jaléngꞌˋ dseamɨ́ˋ ꞌnéˉ jmɨꞌgóˋbre dseañʉꞌˋ quiáꞌrˉ cajo̱. \c 6 \p \v 1 Jo̱guɨ e labaꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, jaléngꞌˋ jiuung˜, jméeˆnaꞌ nʉ́ʉꞌ˜naꞌ jaléꞌˋ ta˜ quiʉꞌˊ tiquíiˆ niquíiˆnaꞌ, co̱ꞌ lajo̱b iing˜ Fidiéeˇ e catɨ́ɨngˉ nijméeˆnaꞌ. \v 2 Jo̱guɨ e lab júuˆ laꞌuii˜ e quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e song jmiti˜ dseaˋ e jo̱, jo̱baꞌ niꞌíñꞌˋ e nɨsɨꞌíiñˆ e nicuǿꞌˉ Fidiéeˇ írˋ; jo̱ lalab féꞌˋ e júuˆ do: “Jmɨꞌgooˋ tiquíiꞌˆ có̱o̱ꞌ˜ niquíiꞌˆ, \v 3 jo̱ lajo̱baꞌ nilɨseenꞌˋ juguiʉ́ˉ jo̱guɨ niñíinꞌˋ e huǿøbˉ seenꞌˋ fɨˊ jmɨgüíˋ.” \p \v 4 Jo̱guɨ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ teaa˜, jaˋ jmooˋnaꞌ e nilɨguíingˉ jaléngꞌˋ jó̱o̱ˋnaꞌ; co̱ꞌ guiʉ́ˉguɨ e jmɨcuaangˋnaꞌre e íibˊ ꞌgooˋ quiáꞌrˉ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e eꞌˊnaꞌre laco̱ꞌguɨ cǿøngˋ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \p \v 5 Jo̱guɨ lalab fɨ́ɨˉɨ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ sɨꞌnɨɨngˇ i̱ jmóoˋ ta˜ huɨ̱́ꞌˋ i̱ jaˋ ꞌléengꞌ˜, jmeeˉbaꞌ nʉ́ʉꞌ˜naꞌ jaléꞌˋ ta˜ quiʉꞌˊ fii˜ quíiˉnaꞌ. Jo̱guɨ jmeeˉbaꞌ jaléꞌˋ ta˜ jo̱ e jmɨꞌgooˋbaꞌre jo̱guɨ e ngocángˋ óoˊnaꞌ cajo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ catɨ́ɨngˉ e ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ ꞌñiaꞌrˊ. \v 6 Jo̱guɨ jmeeˉbaꞌ ta˜ røøˋ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ, jo̱ o̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ mɨ˜ níˋ fii˜ quíiˉnaꞌ ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ ta˜ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ nijá̱ˆnaꞌ guiʉ́ˉ có̱o̱ꞌr˜. Jo̱ co̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáamˉ nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ, jo̱baꞌ carˋ ngocángˋ áaˊbaꞌ ꞌnéˉ jmitíˆnaꞌ e ta˜ do, jo̱ lajo̱baꞌ iáangˋ dsíiˊ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e jmooˋnaꞌ do. \v 7 Jo̱ ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ e ta˜ do e iáangˋ óoˊbaꞌ laco̱ꞌguɨ catɨ́ɨngˉ jméeˆnaꞌ mɨ˜ jmooˋnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱ o̱ꞌ laco̱ꞌ mɨ˜ jmooˋnaꞌ ta˜ fɨˊ quiniˇ dseaˋ jmɨgüíˋ. \v 8 Co̱ꞌ nɨñíbˆ ꞌnʉ́ꞌˋ e doñiˊ i̱i̱ˋ dseaˋ, si dseaˋ sɨꞌnɨɨngˇ i̱ jmóoˋ ta˜ huɨ̱́ꞌˋ e jaˋ ꞌléengꞌ˜ o̱si o̱ꞌ lajo̱ é, niꞌímꞌˋbre lají̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨiñˉ e cuøˊ Fidiéeˇ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ e cajméerˋ do. \p \v 9 Jo̱guɨ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ fii˜, eeˉbaꞌ røøˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ jmóoˋ ta˜ quíiˉnaꞌ, jo̱ jaˋ jméeˆnaꞌ sooˋ áaˊnaꞌ có̱o̱ꞌr˜. Jo̱guɨ té̱e̱ˊ óoˊnaꞌ e jaamˋ Fíiˋnaaꞌ Fidiéeˇ i̱ seengˋ i̱ guiing˜ fɨˊ ñifɨ́ˉ i̱ quiʉꞌˊ ta˜ quíiˉnaꞌ có̱o̱ꞌ˜guɨ dseaˋ i̱ sɨꞌnɨɨngˇ i̱ jmóoˋ ta˜ quíiˉnaꞌ cajo̱. Co̱ꞌ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ røøbˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ lajaangˋ lajaangˋnaaꞌ. \s1 Jial jmɨꞌǿngꞌˋ dseaˋ yaaiñ˜ jee˜ i̱ ꞌlɨngꞌˆ \p \v 10 Jo̱guɨ lana, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, cuǿøꞌ˜ bíˋ yaang˜naꞌ lají̱i̱ꞌ˜ fɨˊ nɨteáangˉnaꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e bíˋ ꞌgøngꞌˊ quiáꞌˉ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱ꞌ dseaˋ quiáꞌˉ dseaˋ dob nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ. \v 11 Jo̱ jmɨꞌǿngꞌˋ yaang˜naꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e cangɨ́ɨngˋnaꞌ e cacuøꞌˊ Fidiéeˇ ꞌnʉ́ꞌˋ e laco̱ꞌ jaˋ nicá̱ˆnaꞌ fɨˊ gaˋ mɨ˜ iing˜ fii˜ i̱ ꞌlɨngꞌˆ jmɨgǿøiñˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, lafaꞌ jaangˋ ꞌléeˉ quie̱ˊbre có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e jmɨꞌǿngꞌˋ ꞌñiaꞌrˊ mɨ˜ dséerˊ jee˜ ꞌniiˋ. \v 12 Co̱ꞌ jaˋ jmooˉnaaꞌ ta˜ tɨ́ɨngˊ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ jmɨgüíˋ, co̱ꞌ ta˜ tɨ́ɨngˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ guíˋ ꞌlɨꞌˆ e eáangˊ óoˋ bíˋ e íiˊ fɨˊ guiáꞌˆ güíˋbaꞌ jmooˉnaaꞌ, co̱ꞌ e guíˋ jo̱ quie̱ˊ nifɨˊ jo̱guɨ sɨlɨ́ɨꞌˇ jaléngꞌˋ dseaˋ fɨˊ la fɨˊ na. \v 13 Jo̱baꞌ jmeáangꞌ˜naꞌ ta˜ jaléꞌˋ e cangɨ́ɨngˋnaꞌ e cacuøꞌˊ Fidiéeˇ ꞌnʉ́ꞌˋ e nijmɨꞌǿngꞌˋ yaang˜naꞌ, jo̱ lajo̱baꞌ nitéꞌˋnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ i̱ ꞌlɨngꞌˆ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ e nijmeáiñꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ gaˋ. Jo̱baꞌ mɨ˜ calɨ́ꞌˉnaꞌ jaléꞌˋ e jo̱, jie˜ mɨˊ tʉ́ˋnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ fɨˊ teáangˉnaꞌ jóng. \p \v 14 Jo̱ jie˜ mɨˊ tʉ́ˋnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ fɨˊ nɨteáangˉnaꞌ e quié̱ˉbaꞌ jmangꞌˉ júuˆ jáꞌˉ quiáꞌˉ Fidiéeˇ; jo̱ e júuˆ jáꞌˉ na lɨ́ɨˊ lafaꞌ co̱o̱ˋ loꞌñʉ́ʉˊ tuꞌˊ e ꞌñʉ́ʉˊ teáˋ tuꞌˊ jaangˋ ꞌléeˉ. Jo̱guɨ eeˉbaꞌ røøˋ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ contøøngˉ; jo̱ e na lɨ́ɨˊ lafaꞌ co̱o̱ˋ ꞌmɨꞌquiꞌˊ ñíˆ quiáꞌˉ jaangˋ ꞌléeˉ có̱o̱ꞌ˜ e jmɨꞌǿiñꞌˋ fɨˊ nidsíirˊ fɨˊ jee˜ ꞌniiˋ. \v 15 Jo̱guɨ ꞌnéˉ néebˇ guiʉ́ˉ quíiˉnaꞌ contøøngˉ e laco̱ꞌ niꞌuǿngˋnaꞌ nigüɨguiáˆnaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ e quiáꞌˉ jial seengˋ dseaˋ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ; jo̱ e na lɨ́ɨˊ laco̱ꞌguɨ mɨ˜ jaangˋ ꞌléeˉ guieengˋ guiʉ́ˉ ꞌñiaꞌrˊ e niꞌǿꞌrˉ lomɨɨrˉ. \v 16 Jo̱ co̱ꞌ nɨcajáamꞌ˜ yaang˜naꞌ fɨˊ jaguóˋ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ quɨ́ɨꞌ˜baꞌ jmɨɨ˜ nijmɨꞌǿngꞌˋ yaang˜naꞌ jee˜ jaléꞌˋ e gaˋ e iing˜ fii˜ i̱ ꞌlɨngꞌˆ nijmeáiñꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ; jo̱ e na lɨ́ɨˊ laco̱ꞌguɨ mɨ˜ jaangˋ ꞌléeˉ quie̱ˊbre có̱o̱ꞌ˜ e nijmɨꞌǿngꞌˋ ꞌñiaꞌrˊ jee˜ ñisʉ̱ꞌˋ. \v 17 Jo̱ nɨsɨlaamˉbaꞌ jee˜ dseeˉ quíiˉnaꞌ; jo̱ e na lɨ́ɨˊ laco̱ꞌguɨ co̱o̱ˋ loguiˇ ñíˆ quíiˉnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ e jmɨꞌǿngꞌˋnaꞌ moguíˆnaꞌ. Jo̱guɨ jmeáamꞌ˜baꞌ ta˜ e júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e nɨcaꞌíingꞌ˜naꞌ do e cacuøˊ Jmɨguíˋ quiáꞌrˉ; jo̱ e júuˆ na lɨ́ɨˊ laco̱ꞌguɨ co̱o̱ˋ ñisʉ̱ꞌˋ e eáangˊ dseaˋ jee˜ ꞌniiˋ. \v 18 Jo̱ lajeeˇ jo̱, jaˋ tiúungˊnaꞌ e føngꞌˆnaꞌ Fidiéeˇ jo̱guɨ mɨ́ɨꞌ˜naꞌ dseaˋ do contøøngˉ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌrˉ e nijmɨcó̱o̱ꞌr˜ ꞌnʉ́ꞌˋ. Jo̱ contøømˉ ꞌnéˉ e ñiing˜ áaˊnaꞌ e jaˋ nilɨtúngˉ óoˊnaꞌ e mɨ́ɨꞌ˜naꞌ Fidiéeˇ uii˜ quiáꞌˉ lajɨɨngˋ dseaˋ quiáꞌrˉ. \p \v 19 Jo̱guɨ mɨ́ɨꞌ˜naꞌ Fidiéeˇ uii˜ quiéˉ jnea˜ cajo̱, e nicuǿꞌrˉ jnea˜ e ñiˋbaa e˜ júuˆ niguiaaˉ jee˜ dseaˋ e jaˋ ꞌgóꞌˋo e laco̱ꞌ nilɨñiˊ dseaˋ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ e quiáꞌˉ jial laangˋ dseaˋ jee˜ dseeˉ quiáꞌrˉ e jaˋ mɨˊ calɨñirˊ lamɨ˜ jéengˊguɨ. \v 20 Co̱ꞌ Fidiéeˇ casíiñˋ jnea˜ fɨˊ la e laco̱ꞌ niguiaaˉ júuˆ quiáꞌˉ jial laangˋ dseaˋ jee˜ dseeˉ quiáꞌrˉ, jo̱ uiing˜ e jo̱baꞌ e sɨjnɨ́ɨnˇn lana. Jo̱ mɨ́ɨꞌ˜guɨꞌ Fidiéeˇ uii˜ quiéˉe e laco̱ꞌ nifáꞌˆa e júuˆ jo̱ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ e jaˋ ꞌgóꞌˋo jí̱i̱ꞌ˜ capíꞌˆ. \s1 Júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ lɨ˜ cadséngˉ quiáꞌˉ Paaˉ \p \v 21 Jo̱ Tíquico lɨ́ɨiñˊ jaangˋ dseaˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ i̱ ꞌneáangˋnaaꞌ eáangˊ jo̱guɨ i̱ éeˋ ta˜ røøˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ ta˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. Jo̱ dseaˋ íbˋ nicá̱rˋ júuˆ fɨˊ na jial seenˉ jo̱guɨ jaléꞌˋ e jmóoˋo fɨˊ la cajo̱. \v 22 Jo̱ uiing˜ lajo̱baꞌ nisɨ́ɨnˆnre fɨˊ na e laco̱ꞌ nijmeáꞌrˉ ꞌnʉ́ꞌˋ júuˆ jial se̱e̱ˉnaaꞌ fɨˊ la, jo̱ lajo̱baꞌ nicuǿꞌrˉ ꞌnʉ́ꞌˋ bíˋ e laco̱ꞌ jaˋguɨ lɨ́ɨngˊnaꞌ fɨꞌíˆ uíiꞌ˜ jnea˜. \p \v 23 Jo̱ mɨ́ɨꞌ˜ɨ Tiquíˆnaaꞌ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜guɨ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ e nijmérˉ e nilɨseengˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ, juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ, jo̱guɨ e nijmiꞌneáangˋ rúngꞌˋnaꞌ laꞌeáangˊ e nɨcajáangꞌ˜ yaang˜naꞌ fɨˊ jaguóˋ dseaˋ do. \v 24 Jo̱ mɨ́ɨꞌ˜ɨ Fidiéeˇ e güɨꞌɨ́ɨˋbre güeaꞌˆ quiáꞌrˉ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ i̱ ꞌneáangˋ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ contøøngˉ jo̱guɨ lata˜. \p Jo̱ lanab jí̱i̱ꞌ˜ féꞌˋ jiˋ quiáꞌˉ Paaˉ e catɨ́ɨngˉ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ seengˋ fɨˊ Éfeso.