\id COL \h Colosenses \toc1 Júuˆ e to̱o̱˜ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Paaˉ e catɨ́ɨngˉ dseaˋ seengˋ fɨˊ COLOSAS \toc2 Colosenses \toc3 Col. \mt1 Júuˆ e to̱o̱˜ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Paaˉ e catɨ́ɨngˉ dseaˋ seengˋ fɨˊ COLOSAS \c 1 \p \v 1 Jnea˜ Paaˉ, jo̱ lɨ́ɨnˊn jaangˋ dseaˋ apóoˆ i̱ jmóoˋ ta˜ niꞌˊ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱ꞌ lajo̱b ta˜ e calɨꞌiáangˋ dsíiˊ Fidiéeˇ e cacuøꞌrˊ jnea˜. Jo̱ lana, co̱lɨɨng˜ có̱o̱ꞌ˜ Timoteo, jaangˋ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, \v 2 guiéengꞌ˜naaꞌ júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ quíiˉnaꞌ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ dseaˋ neáangˊnaꞌ fɨˊ na fɨˊ Colosas, ꞌnʉ́ꞌˋ dseaˋ teáangˉnaꞌ teáˋ fɨˊ guiʉ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do. Jo̱ mɨ́ɨꞌ˜ɨ Tiquíˆnaaꞌ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜guɨ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ e niꞌɨ́rˉ güeaꞌˆ quiáꞌrˉ jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ jo̱guɨ e nicuǿꞌrˉ ꞌnʉ́ꞌˋ e seengˋnaꞌ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ. \s1 Mɨ˜ féngꞌˊ Paaˉ Fidiéeˇ uíiꞌ˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ \p \v 3 Jo̱ laco̱o̱ˋ néeꞌ˜ mɨ˜ fǿngꞌˋnaaꞌ Fidiéeˇ i̱ lɨ́ɨngˊ Tiquiáꞌˆ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, sojiébꞌˊ cuǿøˉnaaꞌr guiꞌmáangꞌˇ uii˜ quíiˉnaꞌ. \v 4 Co̱ꞌ nɨcalɨne˜baaꞌ jial nɨteáangˉnaꞌ fɨˊ guiʉ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ jial ꞌneáangˋ rúngꞌˋnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ dseaˋ do i̱ caguiaangˉguɨ cajo̱. \v 5 Jo̱ jmeeˉbaꞌ e jo̱ uíiꞌ˜ e tab˜ óoˊnaꞌ e niꞌíimꞌ˜baꞌ jaléꞌˋ e sɨjeengˇnaꞌ do e sɨꞌmáꞌˆ Fidiéeˇ fɨˊ ñifɨ́ˉ quiáꞌrˉ. Co̱ꞌ calɨtab˜ óoˊ ꞌnʉ́ꞌˋ uii˜ quiáꞌˉ e jo̱ mɨ˜ canʉ́ʉˉnaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e catɨ́ɨngˉ Dseaˋ Jmáangˉ e quiáꞌˉ jial laangˋ dseaˋ jee˜ dseeˉ quiáꞌrˉ. \v 6 Jo̱guɨ e júuˆ nab e caguiaˊ dseaˋ jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ, jo̱ lana nɨcanibꞌˊ laꞌúngˉ fɨˊ jmɨgüíˋ. Jo̱guɨ e júuˆ jo̱ eáamˊ calɨꞌíingˆ ta˜ e caquɨ́ꞌˉ jíngꞌˋ yaang˜ dseaˋ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ nɨcalɨ́ˉ jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ lají̱i̱ꞌ˜ mɨ˜ canʉ́ʉˉnaꞌ jo̱guɨ cangángꞌˋnaꞌ e eáamˊ guiúngˉ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ nañiˊ faꞌ jaˋ catɨ́ɨngˉnaꞌ. \v 7 Jo̱ e júuˆ jo̱ caꞌeꞌˊ i̱ Epafras ꞌnʉ́ꞌˋ, jaangˋ dseaˋ i̱ ꞌneáangˋnaaꞌ eáangˊ i̱ nɨcajméeˋ ta˜ guiaˊ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ co̱lɨɨng˜ có̱o̱ꞌ˜ jneaꞌˆ; jo̱ i̱ dseaˋ íˋ lɨ́ɨiñˊ jaangˋ dseaˋ i̱ cuǿømˋ líˋ jmɨta˜ óoˊnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ i̱ jmóoˋ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 8 Jo̱guɨ íˋbre cajo̱ dseaˋ cagüéiñˉ fɨˊ la e quie̱rˊ júuˆ quíiˉnaꞌ quiáꞌˉ jial ꞌneáangˋ rúngꞌˋnaꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e cangɨ́ɨngˋnaꞌ do. \p \v 9 Jo̱ uiing˜ lajo̱baꞌ jaˋ mɨˊ catiuung˜naaꞌ e mɨ́ɨꞌ˜naaꞌ Fidiéeˇ uii˜ quíiˉnaꞌ latɨˊ e jmɨɨ˜ e calɨne˜naaꞌ júuˆ quíiˉnaꞌ. Jo̱guɨ mɨ́ɨꞌ˜naaꞌr e laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌrˉ nicuǿꞌrˉ ꞌnʉ́ꞌˋ e ngángꞌˋnaꞌ jo̱guɨ tɨɨngˋnaꞌ jo̱ lajo̱baꞌ nilɨñíˆnaꞌ røøˋ e˜ e iing˜ dseaˋ do e nijméeˆnaꞌ. \v 10 Jo̱ jmeeˇnaaꞌ lajo̱ e laco̱ꞌ nilíꞌˋnaꞌ nilɨseengˋnaꞌ røøˋ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ e jmóoˋ dseaˋ i̱ cuíingˋ Dseaˋ Jmáangˉ: e jmooˋbaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e iáangˋ dsíiˊ Fidiéeˇ, jo̱guɨ e jmooˋguɨꞌ cajo̱ jmangꞌˉ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ, jo̱guɨ e lɨcuíingˋguɨꞌ Fidiéeˇ e eáangˊguɨ cajo̱. \v 11 Jo̱guɨ mɨ́ɨꞌ˜bɨ́ɨꞌ Fidiéeˇ e nicuǿꞌrˉ ꞌnʉ́ꞌˋ bíˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e laniingˉ ꞌgøiñꞌˊ do, jo̱ lajo̱b nilíꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ nitéꞌˋnaꞌ jo̱guɨ nilɨféngꞌˊ óoˊnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e nidsingɨ́ɨngˉnaꞌ, \v 12 jo̱guɨ nicuǿꞌˆbaꞌ guiꞌmáangꞌˇ Tiquíˆiiꞌ Fidiéeˇ e iáangˋ óoˊnaꞌ, co̱ꞌ nɨcaguiéemˋbre ꞌnʉ́ꞌˋ guiʉ́ˉ e laco̱ꞌ niñíingˋnaꞌ jaléꞌˋ e jloꞌˆ e catɨ́ɨngˉnaꞌ e seaˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ fɨˊ ñifɨ́ˉ quiáꞌrˉ e nicuǿꞌrˉ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ. \v 13 Co̱ꞌ íˋbre caleáaiñˋ jneaa˜aaꞌ fɨˊ lɨ˜ nʉʉˋ sǿꞌˋ e laco̱ꞌ joˋ se̱e̱ˉnaaꞌ e quiʉꞌˊ i̱ ꞌlɨngꞌˆ ta˜ jneaa˜aaꞌ, jo̱guɨ cajáiñꞌˋ jneaa˜aaꞌ fɨˊ quiniˇ Jó̱o̱rˊ i̱ eáangˊ iiñ˜, jo̱guɨ lana íˋbingꞌ quie̱ˊ nifɨˊ quíˉiiꞌ. \v 14 Co̱ꞌ laꞌeáangˊ e cajángꞌˋ ꞌñiaꞌˊ i̱ Jó̱o̱rˊ do fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ, jo̱baꞌ Fidiéeˇ caleáaiñˋ jneaa˜aaꞌ e caꞌíiñˉ jaléꞌˋ dseeˉ quíˉiiꞌ. \s1 Joˋ sɨꞌnaangˋguɨ dseaˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ \p \v 15 Jo̱ jaˋ quɨ́ꞌˉ jmɨɨ˜ niníingˉ dseaˋ Fidiéeˇ, dsʉꞌ mɨ˜ níingˉ dseaˋ Dseaˋ Jmáangˉ jo̱baꞌ lɨñirˊ jial lɨ́ɨngˊ Fidiéeˇ dseaˋ guiing˜ ñifɨ́ˉ. Jo̱guɨ i̱ Jó̱o̱rˊ Dseaˋ Jmáangˉ do, íˋbingꞌ i̱ niingˉguɨ lajeeˇ lajaléꞌˋ jo̱guɨ lajaléngꞌˋ, co̱ꞌ nɨseeiñˋ lají̱i̱ꞌ˜ nʉ́ꞌˉguɨ e ninángˋ Fidiéeˇ guiarˊ uiing˜ jmɨgüíˋ. \v 16 Co̱ꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ ꞌñiaꞌˊbre, Fidiéeˇ cajméerˋ lajaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ yʉ́ꞌˆ jmɨgüíˋ jo̱guɨ lajaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ guóoꞌ˜ uǿˉ, jaléꞌˋ e jnéengˉ táꞌˉ jaléꞌˋ e jaˋ jnéengˉ, jo̱guɨ lajo̱bɨ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ guíˋ i̱ éeˋ guiʉ́ˉ i̱ lɨ́ɨngˊ fii˜ jo̱guɨ jaléngꞌˋ i̱ óoˋ bíˋ, jo̱guɨ jaléngꞌˋ i̱ quidsiˊ íꞌˋ, jo̱guɨ jaléngꞌˋ i̱ quiʉꞌˊ ta˜ cajo̱. Jo̱ lajalébꞌˋ e la cajméeˋ Fidiéeˇ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ íˋbingꞌ i̱ catɨ́ɨngˉ lajaléꞌˋ e la. \v 17 Jo̱ lají̱i̱ꞌ˜ latɨˊ malɨꞌˋbaꞌ e nɨseengˋ Dseaˋ Jmáangˉ, lají̱i̱ꞌ˜ e nʉ́ꞌˉguɨ e nijméˉ Fidiéeˇ lajaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ. Jo̱guɨ laꞌeáangˊ íˋbre cajo̱ røøˋ ngóoˊ lacaꞌíingꞌ˜ caꞌíingꞌ˜. \v 18 Jo̱guɨ íˋbre lɨ́ɨiñˊ dseaˋ mogui˜ i̱ quie̱ˊ nifɨˊ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ, jo̱guɨ i̱ dseaˋ quiáꞌrˉ do lɨ́ɨiñˊ lafaꞌ co̱o̱bˋ ngúuˊ táaiñˋ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do. Jo̱ Dseaˋ Jmáangˉ lají̱i̱ꞌ˜ nʉ́ꞌˉguɨ nitɨro̱o̱ˇ jmɨgüíˋbaꞌ nɨseeiñˋ, jo̱guɨ íˋbɨ cajo̱ i̱ laꞌuii˜ i̱ cají̱ꞌˊtu̱ jee˜ jaléngꞌˋ ꞌlɨɨ˜ e laco̱ꞌ nicá̱rˋ nifɨˊ quiáꞌˉ lajaléꞌˋbaꞌ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ. \v 19 Co̱ꞌ Fidiéeˇ calɨꞌiiñ˜ e lajaléꞌˋ e lɨ́ɨiñˊ ꞌñiaꞌrˊ lɨ́ɨngˊ Dseaˋ Jmáangˉ cajo̱. \v 20 Jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ nɨcajméeˋ Fidiéeˇ e nilɨseengˋtu̱ juguiʉ́ˉ có̱o̱ꞌr˜ lajaléngꞌˋ có̱o̱ꞌ˜ lajaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ laꞌúngˉ fɨˊ jmɨgüíˋ, faꞌ jaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ guóoꞌ˜ uǿˉ jo̱guɨ jaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ yʉ́ꞌˆ jmɨgüíˋ. Jo̱ cajmérˉ lajo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jmɨꞌøøngˉ Dseaˋ Jmáangˉ e catu̱u̱ˋ mɨ˜ cajúiñˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ e laco̱ꞌ nilɨseengˋ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ lajaléngꞌˋ jo̱guɨ lajaléꞌˋ e seaˋ. \p \v 21 Jo̱guɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, lamɨ˜ jéengˊguɨ, dseaˋ sɨꞌnaangˋ quiáꞌˉ Fidiéebˇ lɨ́ɨngˊnaꞌ, jo̱guɨ ꞌníꞌˋ máamˊbɨꞌ dseaˋ do cajo̱, co̱ꞌ jmangꞌˉ e ꞌlɨꞌˆ ɨˊ óoˊnaꞌ jo̱guɨ jmangꞌˉ e ꞌlɨꞌˆ jmooˋnaꞌ cajo̱. \v 22 Dsʉꞌ lanaguɨ Fidiéeˇ nɨcajméerˋ e nilɨseengˋtu̱ dseaˋ juguiʉ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ iihuɨ́ɨˊ e cangáˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ ngúuˊ táaiñˋ mɨ˜ cajúiñˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ. Jo̱ cajméerˋ lajo̱ e laco̱ꞌ nijáiñꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ fɨˊ quinirˇ, dseaˋ nilíingˉnaꞌ dseángꞌˉ dseaˋ quiáꞌrˉ i̱ jaˋ sɨꞌlɨngꞌˆ jo̱guɨ i̱ jaˋ dseeˉ táangˋ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ. \v 23 Dsʉꞌ ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ e jaˋ tʉ́ˆnaꞌ e jáꞌˉ lɨ́ɨngˋnaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ o̱ꞌguɨ tʉ́ˆnaꞌ e júuˆ ta˜ dsíiˊ e sɨjeengˇnaꞌ e quiáꞌˉ jial laangˋ dseaˋ jee˜ dseeˉ quiáꞌrˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ e nɨcanʉ́ʉˉnaꞌ lamɨ˜ jéengˊguɨ. Jo̱ e júuˆ nab nɨcaniꞌˊ fɨˊ laꞌúngˉ fɨˊ jmɨgüíˋ, jo̱ jnea˜ Paaˉ jmɨcó̱o̱ꞌˇbɨ́ɨ e niguiaˋguɨ́ɨ e júuˆ na fɨˊ jo̱. \s1 Jaléꞌˋ ta˜ e cangɨ́ɨngˋ Paaˉ quiáꞌˉ Fidiéeˇ \p \v 24 Jo̱ íinꞌ˜n iihuɨ́ɨˊ fɨˊ ngúuˊ táanˋn uíiꞌ˜ e guiaaˉ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ, jo̱ ꞌnʉ́ꞌˋ nɨcaꞌíngꞌˆnaꞌ e júuˆ jo̱ cajo̱. Jo̱ dsʉꞌ iáangˋ dsiiˉ e íinꞌ˜n e iihuɨ́ɨˊ na, co̱ꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e jo̱ nijmɨcó̱o̱ꞌ˜o̱ e nijmiꞌiéꞌˋbaa lají̱i̱ꞌ˜ iihuɨ́ɨˊ e ꞌnéˉ e niꞌíngꞌˆguɨ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. Jo̱ jaléꞌˋ e iihuɨ́ɨˊ e íinꞌ˜n lana nijmɨcó̱o̱ꞌ˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ lɨ́ɨngˊ lafaꞌ ngúuˊ táaiñˋ. \v 25 Jo̱ Fidiéeˇ nɨcajméerˋ e nɨlɨ́ɨnˊn jaangˋ dseaˋ i̱ jmɨcó̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ. Jo̱ dseaˋ do nɨcacuøꞌrˊ jnea˜ ta˜ e niguiaaˉ laꞌiéꞌˋ júuˆ quiáꞌrˉ, jo̱ lajo̱b niꞌuíiingˉ guiʉ́ˉ quíiˉnaꞌ. \v 26 Jo̱ laco̱ꞌ cuǿøngˋ féꞌˆnaaꞌ e e júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ do lɨɨb˜ eáangˊ sɨꞌmáꞌrˆ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ, dseángꞌˉ malɨɨ˜guɨ eáangˊ laco̱ꞌ nɨcangongɨ́ɨngˋ ji̱i̱ˋ, dsʉꞌ lanaguɨ nɨcajmijnéemˋbre e júuˆ do jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ. \v 27 Jo̱ ꞌñiabꞌˊ Fidiéeˇ calɨꞌiiñ˜ cacuøꞌrˊ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ e tɨɨiñˋ ngáiñꞌˋ jial tíiˊ jloꞌˆ jo̱guɨ jial tíiˊ quíingˊ e júuˆ e lamɨ˜ sɨꞌmáꞌrˆ do e catɨ́ɨngˉ la quie̱ˊguɨ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel cajo̱. Jo̱ e júuˆ e lamɨ˜ sɨꞌmaangˇ do, íbˋ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ seengˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ Israel. Jo̱ i̱ dseaˋ do cuøꞌrˊ ꞌnʉ́ꞌˋ e jmɨtar˜ óoˊnaꞌ e niꞌíingꞌ˜naꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨngˉnaꞌ e nicuǿꞌˆ Fidiéeˇ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ. \v 28 Jo̱baꞌ jneaꞌˆ guiaˋnaaꞌ júuˆ jee˜ lajɨɨngˋ dseaˋ jaléꞌˋ e cajméeˋ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ fǿngꞌˋnaaꞌr jo̱guɨ éeˆnaaꞌr cartɨˊ ningáiñꞌˋ røøˋ, jo̱ lajo̱baꞌ nilíiñˉ e niꞌiéꞌˋ quiáꞌrˉ dseángꞌˉ laco̱ꞌ lɨ́ɨngˊ Dseaˋ Jmáangˉ ꞌñiaꞌrˊ. \v 29 Jo̱ uíiꞌ˜ quiáꞌˉ e la, jngáamꞌ˜bɨ́ɨ dsiiˉ e jmóoˋbɨ́ɨ e ta˜ la, co̱ꞌ eáamˊ ooˉ bíˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e laniingˉ ꞌgøngꞌˊ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ e nɨcacuøꞌrˊ jnea˜. \c 2 \p \v 1 Jo̱ iin˜n e ñíˆbaꞌ e jngáamꞌ˜bɨ́ɨ dsiiˉ e jmóoˋbɨ́ɨ bíˋ uíiꞌ˜ quíiˉnaꞌ có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ seengˋ fɨˊ Laodicea, lɨ́ꞌˆ lajaléngꞌˋ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ jaˋ mɨˊ calɨcuíingˋ jnea˜. \v 2 Jo̱ jmóoˋbɨ́ɨ bíˋ e laco̱ꞌ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ i̱ nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, niꞌíingꞌ˜guɨꞌ bíˋ e laco̱ꞌ nilɨseengˋnaꞌ cøøngˋ e ꞌneáangˋnaꞌ rúngꞌˋnaꞌ, jo̱ lajo̱baꞌ ningángꞌˋnaꞌ dseángꞌˉ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ e júuˆ e lamɨ˜ sɨꞌmaˇ quiáꞌˉ Fidiéeˇ do. Jo̱ e júuˆ do, íbˋ Dseaˋ Jmáangˉ ꞌñiaꞌrˊ. \v 3 Jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ íbˋ dseaˋ laniingˉ tɨɨiñˋ quɨ́ɨꞌr˜ jmɨɨ˜ e cuøꞌrˊ dseaˋ e tɨɨiñˋ ngáiñꞌˋ lajɨˋ e jloꞌˆ e niguoꞌˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \v 4 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e júuˆ na e laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ jaˋ i̱i̱ˋ nijmɨgǿøngˋ ꞌnʉ́ꞌˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ júuˆ jloꞌˆ e o̱ꞌ jáꞌˉ. \v 5 Dsʉꞌ nañiˊ faꞌ jaˋ seenˉ ꞌñiáꞌˋa jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ lana, dsʉꞌ seemˋ jmɨguíˋ quiéˉe có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ, jo̱guɨ iáamˋ dsiiˉ e núuˋu júuˆ quíiˉnaꞌ e røøbˋ seengˋnaꞌ co̱lɨɨng˜, jo̱guɨ e teábˋ teáangˉnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ cajo̱. \s1 Laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáamˉbaꞌ uíingˉ dseaˋ dseaˋ ꞌmɨ́ɨngˉ \p \v 6 Jo̱ co̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ nɨcaꞌíimꞌ˜baꞌ Dseaˋ Jmáangˉ e lɨ́ɨiñˊ Fii˜ quíiˉnaꞌ, jo̱baꞌ ꞌnéˉ niꞌeeˉnaꞌ laco̱ꞌguɨ la iing˜ dseaˋ do, co̱ꞌ dseaˋ quiáꞌˉbre nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ. \v 7 Jo̱ síngꞌˋnaꞌ teáˋ yaang˜naꞌ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌrˉ, jo̱guɨ güɨlɨseemˋbaꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌr˜, jo̱guɨ jaˋ jmɨtúngˉ óoˊnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ fɨˊ nɨteáangˉnaꞌ có̱o̱ꞌr˜, co̱ꞌ nɨcajáamꞌ˜ yaang˜naꞌ fɨˊ jaguórˋ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ júuˆ e nɨcaꞌeꞌˊ dseaˋ ꞌnʉ́ꞌˋ. Jo̱guɨ cuǿøꞌ˜baꞌ guiꞌmáangꞌˇ Fidiéeˇ contøøngˉ. \p \v 8 Ñiing˜ óoˊnaꞌ jo̱ jaˋ cuøꞌˊ fɨˊ yaang˜naꞌ e dseaˋ jiéngꞌˋ nijmɨgǿøiñˋ ꞌnʉ́ꞌˋ e laco̱ꞌ nitʉ́ˆnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ fɨˊ nɨteáangˉnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ. Co̱ꞌ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ laꞌíˋ eꞌrˊ dseaˋ jo̱guɨ féiñꞌˊ dseaˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ e jmiꞌuíingˉ dseaˋ jmɨgüíˋ. Jo̱ jaléꞌˋ e júuˆ jo̱ jaˋ cǿøngˋ røøˋ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱ꞌ jaléꞌˋ e júuˆ jo̱ jmangꞌˉ júuˆ e caséeˊ jaléngꞌˋ dseaˋ mɨˊ áangˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ ta˜ huɨ̱́ꞌˋ e quɨ́ꞌˉ tɨ́ɨngˋ dseaˋ e ꞌnéˉ jmitir˜ fɨˊ jmɨgüíˋ la. \p \v 9 Jo̱ lajaléꞌˋ e lɨ́ɨngˊ Fidiéeˇ, lɨ́ɨngˊ Dseaˋ Jmáangˉ ꞌñiaꞌrˊ, jo̱ lajo̱b cajo̱ lajeeˇ cateáaiñˋ fɨˊ jmɨgüíˋ la. \v 10 Jo̱guɨ ꞌnʉ́ꞌˋ cøømˋ seengˋnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ dseaˋ sɨꞌieemˋ nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do. Jo̱guɨ íˋbre lɨ́ɨiñˊ dseaˋ mogui˜ i̱ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ jmɨguíˋ i̱ quie̱ˊ nifɨˊ jo̱guɨ óorˋ bíˋ e quiʉꞌrˊ ta˜ quiáꞌˉ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ. \v 11 Jo̱ co̱ꞌ cøømˋ seengˋnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ joˋ quie̱ˊ nifɨˊ quíiˉnaꞌ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ e lamɨ˜ jmooˋnaꞌ do. Jo̱ e la lɨ́ɨˊ e lafaꞌ nɨcaꞌíimꞌ˜baꞌ e li˜ e tɨ́ɨngˋ dseaˋ Israel tó̱o̱rˊ fɨˊ ngúuˊ táaiñˋ, dsʉꞌ o̱ꞌ lajo̱, co̱ꞌ calɨ́ˉ lajo̱ uíiꞌ˜ e Dseaˋ Jmáangˉ caleáaiñˋ ꞌnʉ́ꞌˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíiˉnaꞌ. \v 12 Jo̱guɨ mɨ˜ cajgáangˉnaꞌ jmɨɨˋ, jo̱baꞌ lɨ́ɨˊ lafaꞌ røøbˋ caꞌángˉnaꞌ laco̱ꞌguɨ caꞌángˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ lafaꞌ røøbˋ cají̱ꞌˊtu̱ꞌ laco̱ꞌguɨ cají̱ꞌˊtu̱ dseaˋ do, co̱ꞌ jábꞌˉ calɨ́ngˉnaꞌ e quɨ́ɨbꞌ˜ Fidiéeˇ jmɨɨ˜ e cajmijí̱ꞌˊtu̱r Dseaˋ Jmáangˉ jee˜ jaléngꞌˋ ꞌlɨɨ˜ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e ꞌgøiñꞌˊ do. \v 13 Jo̱guɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, lamɨ˜ jéengˊguɨ do lɨ́ɨngˊnaꞌ lafaꞌ sɨjúumˉbaꞌ uíiꞌ˜ dseeˉ quíiˉnaꞌ, jo̱guɨ e jo̱b cajo̱ quiʉꞌˊ ta˜ quíiˉnaꞌ; jo̱ dsʉꞌ lana Fidiéeˇ nɨcacuøꞌrˊ ꞌnʉ́ꞌˋ e lafaꞌ nɨcají̱ꞌˊtu̱ꞌ laco̱ꞌguɨ cajmijí̱ꞌˊtu̱r Dseaˋ Jmáangˉ. Jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ dobaꞌ nɨcaꞌíingˉ Fidiéeˇ lajaléꞌˋ dseeˉ quíˉiiꞌ. \v 14 Jo̱ Fidiéeˇ cajgiéeiñˉ jiˋ e caráangˉ e ꞌnɨ́ɨngˋ jneaa˜aaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la ta˜ huɨ̱́ꞌˋ quiáꞌrˉ, jo̱ uíiꞌ˜ e lafaꞌ cabáˋ e jiˋ do fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ có̱o̱ꞌ˜ mɨ́ꞌˆ clavo, lajo̱baꞌ cajgiéengˉ jaléꞌˋ e sɨꞌnɨɨngˇnaaꞌ do. \v 15 Jo̱guɨ laꞌeáangˊ e catángˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ, jo̱ lajo̱baꞌ Fidiéeˇ caꞌíiñˉ jaléꞌˋ bíˋ quiáꞌˉ dseaˋ jmɨguíˋ i̱ ꞌlɨngꞌˆ i̱ quie̱ˊ nifɨˊ jo̱guɨ óorˋ bíˋ e quiʉꞌrˊ ta˜, jo̱guɨ cajmɨꞌuǿngˉneiñꞌ do fɨˊ quiniˇ jaléngꞌˋ dseaˋ e catǿrˉ laco̱ꞌguɨ téeˋ dseaˋ dseaˋ ꞌñúungꞌ˜. Jo̱ lajo̱baꞌ cajmijnéengˋ Fidiéeˇ fɨˊ quiniˇ jaléngꞌˋ dseaˋ e nɨcalɨ́ꞌˉbre. \s1 Íiˋ óoˊnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e sɨséeˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ fɨˊ ñifɨ́ˉ \p \v 16 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jaˋ jmijíiˆnaꞌ mɨ˜ éengˋ dseaˋ ꞌnʉ́ꞌˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e úꞌˋ cǿꞌˋnaꞌ, o̱si e˜ jaléꞌˋ jmɨɨ˜ e jmɨꞌgooˋnaꞌ laco̱o̱ˋ ji̱i̱ˋ, o̱si fɨng jmɨꞌgooˋnaꞌ mɨ˜ yuungˋ sɨꞌˋ é, o̱si jial jmɨꞌgooˋnaꞌ jaléꞌˋ jmɨɨ˜ e jmiꞌíngꞌˊ dseaˋ. \v 17 Co̱ꞌ jaléꞌˋ e ta˜ huɨ̱́ꞌˋ na jí̱i̱ꞌ˜ lɨco̱ꞌ cuøˊ li˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e nidsijéeˊ cøøngˋguɨ, jo̱ lɨ́ɨˊ lafaꞌ i̱ꞌˆ quiáꞌˉ jaangˋ dseaˋ i̱ ngóoˊ jéengˊguɨ laco̱ꞌ ngóorˊ. Jo̱ dsʉꞌ i̱ dseaˋ i̱ lɨ́ɨngˊ lafaꞌ i̱ dseaˋ quiáꞌˉ e i̱ꞌˆ do, íbˋ Dseaˋ Jmáangˉ ꞌñiaꞌrˊ. \v 18 Jo̱guɨ jaˋ jmijíiˆnaꞌ mɨ˜ jíngꞌˉ dseaˋ e iiñ˜ niguírˉ quíiˉnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e nɨsɨꞌíingˆnaꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, faꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ tɨˊ dsíiˊ e jmɨcaaiñ˜ e jgiáangˉ yaaiñ˜, jo̱guɨ jmiféiñꞌˊ jaléngꞌˋ ángeles, jo̱guɨ jíñꞌˉ e ngɨɨ˜guɨ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e jaˋ mɨˊ cangarˊ, jo̱guɨ jmɨcǿøngꞌ˜ yaaiñ˜ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e ɨˊ dsíirˊ quiáꞌˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la. \v 19 Jo̱ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ sɨꞌnaamˋbre có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ lɨ́ɨngˊ dseaˋ mogui˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ. Jo̱ Dseaˋ Jmáangˉ cuøꞌˊbre i̱ dseaˋ quiáꞌrˉ do jaléꞌˋ e ꞌnéiñꞌˉ e laco̱ꞌ cøømˋ seeiñˋ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do jo̱guɨ cøømˋ seeiñˋ lajeeˇ laꞌóꞌˋ yaaiñ˜ cajo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la iing˜ Fidiéeˇ. \p \v 20 Jo̱ co̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ lafaꞌ røøbˋ cajúngˉnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ, jo̱baꞌ joˋ quiʉꞌˊ ta˜ quíiˉnaꞌ jaléꞌˋ ta˜ huɨ̱́ꞌˋ e quɨ́ꞌˉ tɨ́ɨngˋ dseaˋ e ꞌnéˉ jmitir˜ fɨˊ jmɨgüíˋ la. Jo̱baꞌ ¿jialɨꞌˊ seengˋnaꞌ e eeˉnaꞌ laco̱ꞌguɨ la éeˋ dseaˋ jmɨgüíˋ e nʉ́ʉꞌ˜naꞌ jaléꞌˋ ta˜ huɨ̱́ꞌˋ e jíngꞌˉ dseaˋ e ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ, \v 21 faꞌ mɨ˜ jíñꞌˉ: “Jaˋ güɨ́ꞌˋnaꞌ e la, jaˋ cǿꞌˋnaꞌ e na o̱si jaˋ jmóꞌˋnaꞌ e do” é? \v 22 Jo̱ jaléꞌˋ e ta˜ huɨ̱́ꞌˋ na jí̱i̱ꞌ˜ lajeeˇ cateáˋbaꞌ e íingˆ ta˜, jo̱ co̱o̱bˋ mɨ˜ joˋ e ta˜ íingˆ, co̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ dseaˋ jmɨgüíˋ jmóorˋ jaléꞌˋ e ta˜ huɨ̱́ꞌˋ na. \v 23 Dsʉꞌ e jáꞌˉ, jaléꞌˋ e ta˜ huɨ̱́ꞌˋ na cuǿømˋ seaˋ lɨꞌíˆ dsiˋnaaꞌ e guiʉ́bˉ, dsʉco̱ꞌ quiʉꞌˊ ta˜ dseaˋ e ꞌnéˉ líˋ e jo̱ e ngocángˋ dsíibˊ laco̱ꞌguɨ ta˜ quiʉꞌˊ fɨˊ jmɨgüíˋ la. Jo̱guɨ quiʉꞌˊ ta˜ cajo̱ e lafaꞌ e jmɨꞌuǿngˉ yaang˜ dseaˋ jo̱guɨ laguidseaamˆ quiʉꞌˊ ta˜ yaaiñ˜ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e jmóorˋ fɨˊ ngúuˊ táaiñˋ. Dsʉꞌ jaˋ e ta˜ íingˆ e ta˜ huɨ̱́ꞌˋ do faꞌ e nijmɨcó̱o̱ꞌ˜ quiáꞌrˉ e joˋ nijméˉguɨr jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ e iiñ˜ jmóorˋ fɨˊ ngúuˊ táaiñˋ do. \c 3 \p \v 1 Jo̱ co̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ lafaꞌ nɨcají̱bꞌˊtú̱u̱ꞌ co̱lɨɨng˜ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ e ɨˊ óoˊnaꞌ jí̱i̱ꞌ˜ caniingˉ e sɨséeˆ quíiˉnaꞌ fɨˊ lɨ˜ guiʉ́ˉ fɨˊ lɨ˜ guiing˜ Dseaˋ Jmáangˉ lɨ́ꞌˆ lɨˊ dséeˊ cáangˋ Tiquiáꞌrˆ Fidiéeˇ fɨˊ ñifɨ́ˉ quiáꞌrˉ. \v 2 Jo̱ íiˋ óoˊnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e sɨséeˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ fɨˊ ñifɨ́ˉ, jo̱ jaˋ ɨ́ˆ óoˊnaꞌ jí̱i̱ꞌ˜ cuaiñ˜ quiáꞌˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la. \v 3 Co̱ꞌ lɨ́ɨˊ lafaꞌ nɨcajúmˉbaꞌ, jo̱baꞌ lana Fidiéeˇ nɨcajmɨtar˜ óoˊnaꞌ e nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ ꞌmɨ́ɨngˉ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 4 Jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáamˉbingꞌ cuøꞌˊ ꞌnʉ́ꞌˋ e nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ ꞌmɨ́ɨngˉ, jo̱guɨ mɨ˜ nijmijnéngˋtu̱ ꞌñiaꞌrˊ jee˜ jneaa˜aaꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la, jo̱baꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ nijnéngˋnaꞌ co̱lɨɨng˜ có̱o̱ꞌr˜ jee˜ jaléꞌˋ e niingˉ ꞌgøngꞌˊ quiáꞌrˉ. \s1 Jial lɨ́ɨngˊ dseaˋ mɨ˜ cangɨ́ˋ e calɨcuíiñˋ Dseaˋ Jmáangˉ \p \v 5 Jo̱baꞌ jmeeˉbaꞌ e niꞌíimˉ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ e quiʉꞌˊ ta˜ quíiˉnaꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la: faꞌ mɨ˜ ꞌléeˊ dseaˋ e güɨɨiñˋ có̱o̱ꞌ˜ dseañʉꞌˋ o̱si dseamɨ́ˋ i̱ o̱ꞌ quiáꞌrˉ, o̱si jaléꞌˋguɨ e ꞌlɨꞌˆ e jiéꞌˋ e jmooˋnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ ngúuˊ táangˋnaꞌ, o̱si jmitíˆnaꞌ jaléꞌˋ e iing˜ ngúuˊ táangˋnaꞌ, o̱si ɨˊ áaˊnaꞌ e jméeˆnaꞌ jmangꞌˉ e ꞌlɨꞌˆ, o̱si suungˋnaꞌ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ e jaˋ catɨ́ɨngˉnaꞌ, co̱ꞌ e na lɨ́ɨˊ lafaꞌ e jmiféngꞌˊ dseaˋ diée˜ i̱ o̱ꞌ jáꞌˉ. \v 6 Jo̱ co̱ꞌ jmóobˋ dseaˋ jaléꞌˋ e na, jo̱baꞌ iihuɨ́ɨˊ eáamˊ nicuǿꞌˉ Fidiéeˇ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ laꞌíˋ i̱ jaˋ nʉ́ʉꞌ˜ júuˆ quiáꞌrˉ. \v 7 Jo̱guɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, lajo̱b lamɨ˜ seengˋnaꞌ e jmooˋnaꞌ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ na. \v 8 Dsʉꞌ lana ꞌnéˉ tʉ́ˆbaꞌ jaléꞌˋ e na: faꞌ mɨ˜ lɨguíingˉnaꞌ, o̱si mɨ˜ ꞌníꞌˋ óoˊnaꞌ, o̱si mɨ˜ jmooˋnaꞌ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ, o̱si mɨ˜ fóꞌˋnaꞌ gaˋ uii˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ, o̱si mɨ˜ fóꞌˋnaꞌ jaléꞌˋ júuˆ e ꞌlɨꞌˆ e jiéꞌˋguɨ é. \v 9 Jo̱guɨ jaˋ fɨꞌˊ rúngꞌˋnaꞌ júuˆ e o̱ꞌ jáꞌˉ, dsʉco̱ꞌ lana nɨcatʉ́ʉˊbaꞌ e lamɨ˜ jmooˋnaꞌ e eáangˊ beáangꞌ˜ dseeˉ yaang˜naꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e gaˋ e nɨcasiꞌˊ nifɨˊ quíiˉnaꞌ lamɨ˜ jéengˊguɨ do. \v 10 Jo̱baꞌ lana dseaˋ ꞌmɨ́ɨngˉ nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ, jo̱ Fidiéebˇ dseaˋ jmóoˋ e nilɨꞌmɨ́ɨngˉguɨꞌ e laco̱ꞌ niꞌeeˉnaꞌ laco̱ꞌguɨ la éeˋ dseaˋ do, jo̱ lajo̱baꞌ nilɨcuíingˋguɨꞌ dseaˋ do dseángꞌˉ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ. \v 11 Jo̱ jaˋ e lɨngɨɨˉ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ su lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ Israel o̱si jaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ lajo̱ é, o̱si tó̱o̱ˋ e li˜ fɨˊ ngúuˊ táangˋnaꞌ o̱si jaˋ tó̱o̱ˋ é, o̱si lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ i̱ jalíingˉ tɨˊ lɨ˜ huí̱i̱ˉ o̱si i̱ neáangˊ tɨˊ lɨ˜ huí̱i̱ˉ lɨ˜ jiéꞌˋguɨ é, o̱si lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ sɨꞌnɨɨngˇ o̱si fii˜ i̱ quiʉꞌˊ ta˜ é. Co̱ꞌ lají̱i̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáamˉbingꞌ niingˉguɨ jee˜ lajaléꞌˋ có̱o̱ꞌ˜ jee˜ lajaléngꞌˋ, jo̱guɨ íˋbre seeiñˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ cajo̱. \p \v 12 Jo̱ Fidiéeˇ eáamˊ ꞌneáaiñˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, jo̱guɨ nɨcaguíñꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ e laco̱ꞌ nilíingˉnaꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ. Jo̱baꞌ güɨlɨseemˋbaꞌ e jmooˋbaꞌ fɨꞌˋ lɨ́ɨngˉ rúngꞌˋnaꞌ, jo̱guɨ e guiúngˉnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ, jo̱guɨ e jaˋ jmɨcǿøngꞌˇ yaang˜naꞌ jee˜ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ, jo̱guɨ e eeˉbaꞌ guiʉ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ, jo̱guɨ e jméeˆnaꞌ féngꞌˊ áaˊnaꞌ uii˜ quiáꞌˉ rúngꞌˋnaꞌ cajo̱. \v 13 Jmeeˉbaꞌ féngꞌˊ óoˊnaꞌ quiáꞌˉ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ, jo̱guɨ íingˊnaꞌ dseeˉ quiáꞌˉ rúngꞌˋnaꞌ mɨ˜ eeˋgo̱ ꞌléerˊ quíiˉnaꞌ. Jo̱ laco̱ꞌguɨ Dseaˋ Jmáangˉ caꞌíimˉbre dseeˉ quíiˉnaꞌ, jo̱baꞌ lajo̱b ꞌnéˉ jméeˆ ꞌnʉ́ꞌˋ, ꞌnéˉ íim˜baꞌ dseeˉ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ. \v 14 Dsʉꞌ e nifɨˊguɨ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e la e røøbˋ ꞌnéˉ nijmiꞌneáangˋ rúngꞌˋnaꞌ lajeeˇ laꞌóꞌˋ yaang˜naꞌ, co̱ꞌ lajo̱baꞌ nilɨseengˋnaꞌ cøøngˋ dseángꞌˉ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ. \v 15 Jo̱ co̱ꞌ Dseaˋ Jmáamˉbingꞌ cuøꞌˊ ꞌnʉ́ꞌˋ e seengˋnaꞌ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ, ꞌnʉ́ꞌˋ dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ, jo̱baꞌ seemˋbɨꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ do, co̱ꞌ uíiꞌ˜ lajo̱baꞌ catǿꞌˉ Fidiéeˇ ꞌnʉ́ꞌˋ e nilíingˉnaꞌ lafaꞌ co̱o̱bˋ ngúuˊ táangˋnaꞌ laꞌóꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ. Jo̱ cuǿøꞌ˜baꞌ Fidiéeˇ guiꞌmáangꞌˇ có̱o̱ꞌ˜ lajaléꞌˋ e jmóorˋ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ. \p \v 16 Jo̱ ꞌnéˉ quie̱ˊbɨ nifɨˊ quíiˉnaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. Jo̱guɨ éeꞌ˜ rúngꞌˋnaꞌ jo̱guɨ cuǿøꞌ˜ bíˋ rúngꞌˋnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ júuˆ niguoꞌˆ e nɨñíˆnaꞌ. Jo̱guɨ cuǿøꞌ˜baꞌ guiꞌmáangꞌˇ Fidiéeˇ e øˊnaꞌ júuˆ e to̱o̱˜ fɨˊ ni˜ jiˋ salmos có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléꞌˋguɨ júuˆ e øˊ dseaˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléꞌˋ júuˆ e cuøˊ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ cajo̱. \p \v 17 Jo̱guɨ jaléꞌˋ e jmooˋnaꞌ jo̱guɨ jaléꞌˋ e fóꞌˋnaꞌ, jmeeˉbaꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ e cuøꞌˊnaꞌ guiꞌmáangꞌˇ Tiquíˆiiꞌ Fidiéeˇ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ. \s1 Jial ꞌnéˉ seengˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ jee˜ laꞌóꞌˋ rúiñꞌˋ \p \v 18 Jo̱guɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, jaléngꞌˋ dseamɨ́ˋ, jmɨꞌgooˋbaꞌ jaléngꞌˋ dseañʉꞌˋ quíiˉnaꞌ, co̱ꞌ lajo̱b catɨ́ɨngˉ e jmóoˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 19 Jo̱guɨ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseañungꞌˋnaꞌ, jmiꞌneáangˋnaꞌ dseamɨ́ˋ quíiˉnaꞌ, jo̱guɨ jaˋ jmooˋnaꞌ ta˜ jɨ́ɨngˋ có̱o̱ꞌr˜. \p \v 20 Jo̱guɨ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, jiuung˜, nʉ́ʉꞌ˜baꞌ jaléꞌˋ ta˜ quiʉꞌˊ tiquíiˆ niquíiˆnaꞌ, co̱ꞌ lajo̱baꞌ e iáangˋ dsíiˊ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 21 Jo̱guɨ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ sejmiiˋ, jaˋ jmooˋnaꞌ e nilɨguíingˉ jiuung˜ quíiˉnaꞌ, jo̱ lajo̱baꞌ jaˋ nilɨtúngˉ dsíirˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e ꞌnéˉ jmérˉ. \p \v 22 Jo̱guɨ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ i̱ jmóoˋ ta˜ e jaˋ eeˋ ꞌléengꞌ˜, jmeeˉbaꞌ nʉ́ʉꞌ˜naꞌ jaléꞌˋ ta˜ quiʉꞌˊ fii˜ quíiˉnaꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la; dsʉꞌ o̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ mɨ˜ nírˋ ꞌnéˉ cuǿꞌˆ áaˊnaꞌ e laco̱ꞌ nijmiguiúngˉ yaang˜naꞌ fɨˊ quinirˇ, co̱ꞌ e ngocángˋ óoˊbaꞌ ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ e jmɨꞌgooˋnaꞌ Fidiéeˇ. \v 23 Jo̱ lajaléꞌˋ e jmooˋnaꞌ, ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ e ngocángˋ óoˊbaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ quiáꞌˉ ꞌñiabꞌˊ Fidiéeˇ e jmooˋnaꞌ e jo̱, jo̱ o̱ꞌ laco̱ꞌ mɨ˜ jmooˋnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ dseaˋ jmɨgüíˋ. \v 24 Co̱ꞌ nɨñíbˆ ꞌnʉ́ꞌˋ e seabˋ guiéeˆ quíiˉnaꞌ e catɨ́ɨngˉnaꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ co̱o̱ˋ e nicuǿꞌˉ Fidiéeˇ ꞌnʉ́ꞌˋ. Dsʉco̱ꞌ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ jmooˋbaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ íbˋ dseángꞌˉ i̱ lɨ́ɨngˊ Fii˜ quíiˉnaꞌ cajo̱. \v 25 Dsʉꞌ i̱ dseaˋguɨ i̱ jmóoˋ gaˋ, jo̱baꞌ Fidiéeˇ nicuǿꞌrˉ iihuɨ́ɨˊ i̱ dseaˋ íˋ quiáꞌˉ lají̱i̱ꞌ˜ e gaˋ e jmóoiñꞌˋ do, co̱ꞌ jaˋ jmɨngɨ́ɨˋ Fidiéeˇ e˜ lɨ́ɨngˊ dseaˋ lajaangˋ lajaaiñˋ, co̱ꞌ røøbˋ niquidsirˊ íꞌˋ quiáꞌˉ lají̱i̱ꞌ˜ dseeˉ seaˋ quiáꞌˉ dseaˋ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ lajo̱. \c 4 \p \v 1 Jo̱guɨ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ fii˜, eeˉbaꞌ guiʉ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ ta˜ quíiˉnaꞌ i̱ jaˋ eeˋ ꞌléengꞌ˜, jo̱guɨ quié̱e̱ˋnaꞌ íꞌˋ júuˆ quíiˉnaꞌ có̱o̱ꞌr˜. Jo̱guɨ té̱e̱ˊ óoˊnaꞌ cajo̱ e seemˋ jaangˋ Fii˜ quíiˆnaꞌ fɨˊ ñifɨ́ˉ i̱ quie̱ˊ nifɨˊ quíiˉnaꞌ. \p \v 2 Jo̱ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ neáangˊnaꞌ fɨˊ Colosas, jaˋ tiúungˊnaꞌ e fǿngꞌˋnaꞌ Fidiéeˇ, jo̱ lajeeˇ jo̱ ꞌnéˉ e sɨñiimˇ áaˊnaꞌ cajo̱, jo̱guɨ yejí̱ˉ cuǿøꞌ˜baꞌ guiꞌmáangꞌˇ Fidiéeˇ. \v 3 Jo̱guɨ féemꞌ˜baꞌ Fidiéeˇ uii˜ quíˉnaaꞌ cajo̱ e laco̱ꞌ seaˋ fɨˊ e guiáˆnaaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ e sɨꞌmaˇ lamɨ˜ jéengˊguɨ do, co̱ꞌ uii˜ e guiaaˉ e júuˆ jo̱, jo̱baꞌ sɨjnɨ́ɨnˇn lana. \v 4 Jo̱guɨ mɨ́ɨꞌ˜baꞌ Fidiéeˇ e niꞌeˊguɨ́ɨ e júuˆ la dseángꞌˉ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ e laco̱ꞌ ningángꞌˋ jaléngꞌˋ dseaˋ, co̱ꞌ lajo̱b catɨ́ɨngˉ e nijmee˜e. \p \v 5 Jo̱guɨ eeˉbaꞌ røøˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ cuíingˋ Dseaˋ Jmáangˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ catɨ́ɨngˉ e jmóoˋ dseaˋ quiáꞌrˉ, jo̱guɨ lajeeˇ jo̱ jmɨꞌóoꞌˇbaꞌ e føngꞌˆnaꞌr júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 6 Jo̱guɨ féemꞌ˜baꞌr có̱o̱ꞌ˜ jmangꞌˉ juguiʉ́ˉ e nitɨ́ˉ dsíirˊ, jo̱guɨ ꞌnéˉ ñíˆnaꞌ jial ningɨɨˉnaꞌ quiáꞌˉ lajaangˋ lajaangˋ i̱ dseaˋ i̱ fǿngꞌˋnaꞌ do. \s1 Júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ e cadséngˉ quiáꞌˉ Paaˉ \p \v 7 Jo̱ Tíquico, jaangˋ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ ꞌneáangˋnaaꞌ eáangˊ i̱ contøøngˉ nɨcajmɨcó̱o̱ꞌ˜ jnea˜ jo̱guɨ co̱lɨɨm˜ nɨcajmóˆnaaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱ íˋbingꞌ nicá̱ˋ júuˆ quiéˉe fɨˊ na. \v 8 Jo̱ nisɨ́ɨnˆnre fɨˊ na có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ e laco̱ꞌ nilɨñíˆnaꞌ jial se̱e̱ˉnaaꞌ fɨˊ la jo̱guɨ e laco̱ꞌ nicuǿꞌˉguɨr ꞌnʉ́ꞌˋ bíˋ cajo̱. \v 9 Jo̱guɨ có̱o̱ꞌ˜ i̱ nab cajo̱ nijangꞌˊ Onésimo, jaangˋ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ ta˜ dsiˋnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jo̱guɨ i̱ ii˜naaꞌ eáangˊ jo̱guɨ i̱ lɨ́ɨngˊ dseaˋ góoˋnaꞌ cajo̱. Jo̱ i̱ dseaˋ gángˉ la nijmeáꞌrˉ ꞌnʉ́ꞌˋ júuˆ jaléꞌˋ e dsingɨ́ɨˉnaaꞌ fɨˊ la. \p \v 10 Jo̱guɨ Aristarco, jaangˋ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ iuungˉ ꞌnʉñíˆ co̱lɨɨng˜ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜ fɨˊ la, guiéiñꞌˊ júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ quíiˉnaꞌ cajo̱, jo̱guɨ lajo̱bɨ i̱ siiˋ Marcos cajo̱, jaangˋ rúngꞌˋ Bernabé. Jo̱guɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, nɨcanʉ́ʉˉbaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Marcos; jo̱ song dsiꞌeer˜ ꞌnʉ́ꞌˋ, íimꞌ˜baꞌr có̱o̱ꞌ˜ e guiʉ́ˉ fɨˊ na. \v 11 Jo̱guɨ lajo̱bɨ Chúꞌˆ, i̱ siiˋbɨ cajo̱ Justo, guiémꞌˊbre júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ quíiˉnaꞌ cajo̱. Jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ i̱ gaangˋ lab dseaˋ Israel dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ nɨcajméeˋ ta˜ co̱lɨɨng˜ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ ta˜ guiaˊ júuˆ quiáꞌˉ jial quie̱ˊ Fidiéeˇ nifɨˊ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ, jo̱guɨ nɨcajmɨcó̱o̱ꞌ˜bre jnea˜ e catíiꞌ˜guɨ dsiiˉ cajo̱. \v 12 Jo̱guɨ lajo̱bɨ Epafras, jaangˋ dseaˋ góoˋnaꞌ i̱ jmóoˋ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Fíiˋnaaꞌ Jesús, guiéiñꞌˊ júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ quíiˉnaꞌ. Jo̱guɨ contøømˉ féiñꞌˊ Fidiéeˇ uii˜ quíiˉnaꞌ e ngocángˋ dsíirˊ e laco̱ꞌ teáangˉnaꞌ teáˋ lají̱i̱ꞌ˜ fɨˊ nɨteáangˉnaꞌ e dseángꞌˉ nijáamꞌ˜ yaang˜naꞌ e jméeˆnaꞌ jaléꞌˋ e iing˜ Fidiéeˇ e jméeˆnaꞌ. \v 13 Jo̱ nɨñibˊ jnea˜ jial guiing˜ dsíiˊ íˋ uíiꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ jo̱guɨ uii˜ quiáꞌˉ dseaˋ neáangˊ fɨˊ Laodicea có̱o̱ꞌ˜guɨ fɨˊ Hierápolis cajo̱. \v 14 Jo̱guɨ Lucas, jaangˋ tɨmɨ́ɨˊ i̱ ꞌneáangˋnaaꞌ eáangˊ, guiéiñꞌˊ júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ quíiˉnaꞌ co̱lɨɨng˜ có̱o̱ꞌ˜ jaangˋ i̱ siiˋ Demas. \p \v 15 Jo̱guɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ neáangˊnaꞌ fɨˊ Colosas, cuǿøꞌ˜baꞌ guicó̱o̱ꞌˇ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ neáangˊ fɨˊ Laodicea cuaiñ˜ quiéˉe, jo̱guɨ lajo̱bɨ Ninfa có̱o̱ꞌ˜ lajaléngꞌˋ dseaˋ i̱ seángꞌˊ i̱ jmiféngꞌˊ Fidiéeˇ fɨˊ quiáꞌrˉ. \v 16 Jo̱guɨ mɨ˜ ningɨ́ˋ e niꞌɨ́ˆ ꞌnʉ́ꞌˋ e jiˋ quiéˉe la fɨˊ quiniˇ jaléngꞌˋ dseaˋ, síimˋbaꞌ quiáꞌˉ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ neáangˊ fɨˊ Laodicea, jo̱ lajo̱b niꞌɨ́rˉ cajo̱; jo̱guɨ lajo̱bɨ ꞌnʉ́ꞌˋ niꞌɨ́ˆbaꞌ jiˋ quiéˉe e niꞌíingꞌ˜naꞌ e jáaˊ fɨˊ Laodicea cajo̱. \v 17 Jo̱guɨ síiꞌ˜baꞌ Arquipo cajo̱ cuaiñ˜ quiéˉe e güɨjmiti˜bre røøˋ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ e nɨcacuøꞌˊ Dseaˋ Jmáangˉ írˋ. \p \v 18 Jnea˜ Paaˉ jmoꞌˊo e júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ quíiˉnaꞌ la có̱o̱ꞌ˜ guóoˋo ꞌñiáꞌˋbaa. Jo̱ jmiguiéngꞌˊ áaˊnaꞌ cajo̱ e sɨjnɨ́ɨmˇbaa fɨˊ la. \p Jo̱ mɨ́ɨꞌ˜ɨ Fidiéeˇ e niꞌɨ́rˉ güeaꞌˆ quiáꞌrˉ jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ. Jo̱ lajo̱b nilíˋ. \p Jo̱ lanab jí̱i̱ꞌ˜ féꞌˋ jiˋ quiáꞌˉ Paaˉ e catɨ́ɨngˉ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ seengˋ fɨˊ Colosas.