\id 1PE \h 1 Pedro \toc1 Jiˋ laꞌuii˜ e cajmeꞌˊ TɄ́ˆ SIMÓN \toc2 1 Pedro \toc3 1 P. \mt1 Jiˋ laꞌuii˜ e cajmeꞌˊ TɄ́ˆ SIMÓN \c 1 \s1 Júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ e catɨ́ɨngˉ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ \p \v 1 Jnea˜ siiˋ Tʉ́ˆ, jo̱guɨ lɨ́ɨnˊn jaangˋ dseaˋ i̱ casíingˋ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ e quiáꞌˉ niníiꞌ˜i júuˆ quiáꞌrˉ, jo̱ jmoꞌˊo e jiˋ la e catɨ́ɨngˉ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, i̱ neáangˊ sɨsooˇ sɨjǿngˆ fɨˊ caluuˇ fɨɨˋ góoˋnaꞌ, i̱ neáangˊ fɨˊ lɨ˜ se̱ꞌˊ Ponto có̱o̱ꞌ˜guɨ fɨˊ lɨ˜ se̱ꞌˊ Galacia jo̱guɨ fɨˊ lɨ˜ se̱ꞌˊ Capadocia có̱o̱ꞌ˜guɨ fɨˊ lɨ˜ se̱ꞌˊ Asia jo̱guɨ fɨˊ lɨ˜ se̱ꞌˊ Bitinia. \v 2 Jo̱ Tiquíˆiiꞌ Fidiéeˇ nɨcaguíngꞌˋ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ lamɨ˜ jéengˊguɨ e laco̱ꞌ nilíingˉnaꞌ dseángꞌˉ dseaˋ quiáꞌrˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ e nɨcaꞌɨ́ˋ dsíirˊ; jo̱ e jo̱ nɨcajméerˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ ꞌñiaꞌˊ Jmɨguíˋ quiáꞌˉbre e laco̱ꞌ nijméeˆnaꞌ nʉ́ʉꞌ˜naꞌ júuˆ quiáꞌrˉ. Jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jmɨꞌøøngˉ Dseaˋ Jmáangˉ e catu̱u̱ˋ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆbaꞌ nɨcaꞌíngˉ jaléꞌˋ dseeˉ quíiˆnaꞌ. \p Jo̱ güɨꞌíimꞌ˜baꞌ güeaꞌˆ quiáꞌrˉ lalíingˋ e laco̱ꞌ nilɨseengˋnaꞌ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ. \s1 Nɨtab˜ dsiˋnaaꞌ e se̱e̱ˉnaaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ \p \v 3 Jo̱ majmifémꞌˊbaaꞌ Fidiéeˇ, Tiquiáꞌˆ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, dsʉco̱ꞌ laꞌeáangˊ e eáamˊ guiúiñˉ có̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ, jo̱baꞌ nɨcajméerˋ e lafaꞌ nɨcangáangꞌ˜naaꞌ caléꞌˋ catú̱ˉ laꞌeáangˊ e cají̱ꞌˊtu̱ Dseaˋ Jmáangˉ mɨ˜ cangɨ́ˋ e cajúiñˉ. Jo̱ e jo̱ nɨcuøˊ júuˆ ta˜ dsíibˊ quíˉnaaꞌ e se̱e̱ˉnaaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ \v 4 lajeeˇ e sɨjeengˇnaaꞌ e niꞌíingꞌ˜naaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e niguoꞌˆ e catɨ́ɨˉnaaꞌ do e nicuǿꞌˉ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ e nɨsɨꞌmáꞌrˉ fɨˊ ñifɨ́ˉ quiáꞌrˉ. Jo̱ jaléꞌˋ e sɨjeengˇnaaꞌ do jaˋ tó̱o̱ˋ jmɨɨ˜ faꞌ e niꞌíingˉ o̱ꞌguɨ tó̱o̱ˋ jmɨɨ˜ faꞌ e nilɨꞌlɨꞌˆ o̱ꞌguɨ faꞌ e nilɨfíngꞌˆ laco̱ꞌguɨ co̱o̱ˋ líˆ. \v 5 Jo̱ co̱ꞌ jábꞌˉ lɨ́ɨngˋ ꞌnʉ́ꞌˋ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ dseaˋ íˋbingꞌ jmóoˋ íˆ ꞌnʉ́ꞌˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e eáangˊ ꞌgøiñꞌˊ do; jo̱ lajo̱baꞌ nilíꞌˋnaꞌ e nileángˋnaꞌ jee˜ jaléꞌˋ iihuɨ́ɨˊ e catɨ́ɨngˉ jaléngꞌˋ dseaˋ dseeˉ dseaˋ quiˊ cartɨˊ mɨ˜ tɨˊ lɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ e Fidiéeˇ nileáiñˉ lajaléngꞌˋ jo̱guɨ lajaléꞌˋ e seaˋ. \p \v 6 Jo̱ laꞌeáangˊ e jo̱baꞌ iáangˋ óoˊ ꞌnʉ́ꞌˋ lalíingˋ, nañiˊ faꞌ lajeeˇ cateáˋ jangámˉ dsingɨ́ɨngˉnaꞌ jmiguiʉbˊ jaléꞌˋ e huɨ́ɨngˊ fɨˊ jmɨgüíˋ la. \v 7 Jo̱ e uiing˜ e dsingɨ́ɨngˉnaꞌ lajo̱ e laco̱ꞌ cuøˊ li˜ e ne˜duuꞌ su dseángꞌˉ jáꞌˉ lɨ́ɨngˋnaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. Co̱ꞌ e jáꞌˉ lɨ́ɨngˋnaꞌ e júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ do lɨ́ɨˊ lafaꞌ cunéeˇ: co̱ꞌ song iing˜ dseaˋ nilɨta˜ dsíirˊ su dseángꞌˉ jáꞌˉ cunéeˇ e do o̱si o̱ꞌ lajo̱ é, jo̱baꞌ jangꞌˉ ꞌnéˉ nisiguíꞌˋ do ni˜ jɨbˋ, jo̱guɨbaꞌ nilɨli˜. Jo̱ eáangˊguɨ quíingˊ laco̱ꞌ cunéeˇ e jáꞌˉ lɨ́ɨngˋnaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ mɨ˜ eeˋgo̱ huɨ́ɨngˊ dsingɨ́ɨngˉnaꞌ. Jo̱ nañiˊ faꞌ e cunéeˇ do cuǿøngˋ líˋ íingˉ, dsʉꞌ e júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ jaˋ lɨ́ɨˊ lajo̱, co̱ꞌ seabˋ lata˜. Jo̱baꞌ song jaˋ nilɨtúngˉ óoˊnaꞌ e jáꞌˉ lɨ́ɨngˋnaꞌ e júuˆ jo̱, jo̱baꞌ niꞌímꞌˋ Fidiéeˇ ꞌnʉ́ꞌˋ e guiúmˉbaꞌ, jo̱guɨ e yʉ́bꞌˆ niseáiñꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ e nigüéengˉtu̱ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la caléꞌˋ catú̱ˉ. \p \v 8 Jo̱ ꞌnʉ́ꞌˋguɨ, nañiˊ faꞌ jaˋ mɨˊ cañíingˊnaꞌ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, dsʉꞌ eáamˊ iing˜naꞌr; jo̱guɨ lana dseángꞌˉ jábꞌˉ lɨ́ɨngˋnaꞌ júuˆ quiáꞌrˉ, nañiˊ faꞌ jaˋ mɨˊ cañíingˊnaꞌ dseaˋ do. Jo̱guɨ dseángꞌˉ laniimˉ eáamˊ iáangˋ óoˊnaꞌ laꞌiéꞌˋ e jí̱i̱ꞌ˜ jaˋ seaˋ júuˆ jial nifoꞌˆnaꞌ uii˜ quiáꞌrˉ, \v 9 co̱ꞌ laꞌeáangˊ íˋbre e caláangˉnaꞌ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíiˉnaꞌ; co̱ꞌ lajo̱baꞌ e íingꞌ˜naꞌ mɨ˜ jáꞌˉ calɨ́ngˉnaꞌ júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do. \p \v 10 Jo̱ lají̱i̱ꞌ˜ malɨꞌˋguɨ eáangˊ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ caféꞌˋ cuaiñ˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ cajmɨtɨ́ɨiñˋ jo̱guɨ caꞌnoꞌrˉ e quiáꞌˉ jial nileángˋ dseaˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌrˉ, jo̱ cajímꞌˉbɨguɨr quiáꞌˉ jial guiúngˉ Fidiéeˇ nijmérˉ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ. \v 11 Jo̱ cajmeabꞌˊ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ júuˆ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ caféꞌˋ cuaiñ˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ malɨɨ˜guɨ eáangˊ do lají̱i̱ꞌ˜ e iihuɨ́ɨˊ e ꞌnéˉ nidsingɨ́ɨngˉ Dseaˋ Jmáangˉ jo̱guɨ jial nilɨꞌgøiñꞌˊ mɨ˜ ningɨ́ˋ jo̱; jo̱guɨ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ cajméerˋ quijí̱ˉ i̱˜ i̱ dseaˋ i̱ nijáaˊ do, jo̱guɨ e˜ jmɨɨ˜ e jíngꞌˉ e Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ do e nijáaˊ i̱ dseaˋ do. \v 12 Dsʉꞌ Fidiéeˇ cajmeaꞌˊbre i̱ dseaˋ íˋ júuˆ e lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ e guiaiñꞌˊ do o̱ꞌ e quiáiñꞌˉ do yaaiñ˜, co̱ꞌ e jmɨcó̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́bꞌˋ e júuˆ do cajo̱. Jo̱guɨ lanaguɨ e lab e júuˆ jo̱ e canʉ́ʉˆnaꞌ e nɨcaguiaˊ yaam˜ i̱ dseaˋ i̱ caguiaˊ júuˆ quiáꞌˉ jial nileángˋ dseaˋ jee˜ dseeˉ quiáꞌrˉ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e jáaˊ fɨˊ ñifɨ́ˉ quiáꞌrˉ. Jo̱ lajaléꞌˋ e la yaam˜ ángeles i̱ lɨ́ɨngˊ guotɨɨˉ Fidiéeˇ calɨꞌiiñ˜ cangárˉ jo̱guɨ cangáiñꞌˋ cajo̱. \s1 Fidiéeˇ iiñ˜ e niꞌnángˋnaaꞌ jee˜ dseeˉ quíˉnaaꞌ \p \v 13 Jo̱ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, guieengˉ guiʉ́ˉ yaang˜naꞌ jo̱guɨ íiˋ óoˊnaꞌ røøˋ lají̱i̱ꞌ˜ e nijméeˆnaꞌ dseángꞌˉ e ngocángˋ óoˊbaꞌ, jo̱guɨ güɨlɨseengˋnaꞌ e ta˜ óoˊnaꞌ e niꞌíingꞌ˜naꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e iáangˋ dsíiˊ Fidiéeˇ e nicuǿꞌrˉ ꞌnʉ́ꞌˋ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ e nijáaˊtu̱ Dseaˋ Jmáangˉ caléꞌˋ catú̱ˉ. \v 14 Jo̱ co̱ꞌ lanaguɨ nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ i̱ nʉ́ʉꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ joˋ jméeˆnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e ꞌlɨꞌˆ e lɨ́ˋ áaˊnaꞌ yaang˜naꞌ laco̱ꞌguɨ lamɨ˜ jmooˋnaꞌ ie˜ nʉ́ꞌˉguɨ e nilɨcuíingˋnaꞌ Fidiéeˇ. \v 15 Co̱ꞌ ꞌnéˉ nilɨseengˋnaꞌ laco̱ꞌ jaangˋ dseaˋ güeangꞌˆ e nɨꞌnaangˋnaꞌ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíiˉnaꞌ, dsʉco̱ꞌ Fidiéeˇbingꞌ i̱ catǿꞌˉ ꞌnʉ́ꞌˋ e caꞌuíingˉnaꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ, jo̱ íbˋ dseaˋ i̱ lɨ́ɨngˊ jaangˋ i̱ güeangꞌˆ i̱ jaˋ dseeˉ røøngˋ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ; \v 16 co̱ꞌ lajo̱b féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ: “Güɨꞌnaangˋnaꞌ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíiˉnaꞌ e laco̱ꞌ nilíingˉnaꞌ dseaˋ güeanꞌˆ, dsʉco̱ꞌ jnea˜ lɨ́ɨnˊn jaangˋ i̱ güeangꞌˆ i̱ jaˋ dseeˉ røøngˋ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ.” \p \v 17 Jo̱ nɨñibˊ ꞌnʉ́ꞌˋ e røøbˋ éeˋ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ lajaléngꞌˋ dseaˋ, jo̱ quidsirˊ íꞌˋ quiáꞌˉ lajaangˋ lajaangˋ dseaˋ lɨ́ꞌˆ jialco̱ꞌ lɨ́ɨˊ dseeˉ quiáꞌˉ dseaˋ, jo̱guɨ jaˋ jmóorˋ ta˜ guíngꞌˋ dseaˋ cajo̱. Jo̱ song ꞌnʉ́ꞌˋ fóꞌˋnaꞌ Teaa˜ fɨꞌˊnaꞌ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ contøømˉ ꞌnéˉ e nijmiféngꞌˊnaꞌr carjóꞌˋ jmɨɨ˜ e ngɨ́ɨngˋnaꞌ taang˜naꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la. \v 18 Jo̱ co̱ꞌ caꞌiéeˊnaꞌ laco̱ꞌ lɨ́ɨngˊ dseaˋ cǿøngꞌ˜ quíiˉnaꞌ e seengˋnaꞌ e jaˋ uiing˜ seaˋ, jo̱baꞌ Fidiéebˇ nɨcaleáaiñˋ ꞌnʉ́ꞌˋ jee˜ dseeˉ quíiˉnaꞌ. Jo̱ dsʉꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ nɨñíˆbaꞌ guiʉ́ˉ e jaˋ caquɨ́ˋ e caláangˉnaꞌ jee˜ dseeˉ quíiˉnaꞌ do có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e tó̱o̱ˋ jmɨɨ˜ niꞌíingˉ, faꞌ cunéeˇ o̱si cuteeˋ é, \v 19 dsʉꞌ caláamˉbaꞌ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíiˉnaꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jmɨꞌøøngˉ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ e niingˉ eáangˊ e catu̱u̱ˋ mɨ˜ catáiñˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ. Jo̱ dseaˋ do, i̱ lɨ́ɨngˊ Joꞌseꞌˋ Jiuung˜ i̱ guiúngˉ i̱ jaˋ sɨꞌlɨngꞌˆ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ, cajúiñˉ uíiꞌ˜ dseeˉ quíˉiiꞌ. \v 20 Dsʉco̱ꞌ lají̱i̱ꞌ˜ malɨꞌˋbaꞌ nɨsɨꞌíingˆ Dseaˋ Jmáangˉ e nidsingɨ́ɨiñˉ lajo̱, lají̱i̱ꞌ˜ mɨ˜ nʉ́ꞌˉguɨ e nitɨro̱o̱ˇ jmɨgüíˋ, dsʉꞌ lanaguɨ nɨcatɨ́bˋ íꞌˋ, jo̱baꞌ nɨcagüémˉbre fɨˊ jmɨgüíˋ la e laco̱ꞌ nijmérˉ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ e siꞌíiñˆ e laco̱ꞌ nijmɨcó̱o̱ꞌr˜ ꞌnʉ́ꞌˋ. \v 21 Jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, ꞌnʉ́ꞌˋ nɨcajáangꞌ˜ yaang˜naꞌ fɨˊ jaguóˋ Fidiéeˇ; jo̱ i̱ dseaˋ íˋbingꞌ i̱ cajméeˋ e cají̱ꞌˊtu̱ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ cajméerˋ e casángꞌˊ dseaˋ do yʉ́ꞌˆ; jo̱baꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ jábꞌˉ nɨcalɨ́ngˉnaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ jo̱guɨ nɨsɨtaˇbɨꞌ óoˊnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do cajo̱. \p \v 22 Jo̱guɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, laꞌeáangˊ e nɨcalɨnʉ́ʉꞌ˜baꞌ júuˆ quiáꞌˉ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ lana nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ i̱ joˋ beángꞌˋguɨ dseeˉ yaang˜ jo̱guɨ i̱ ꞌneáangˋ rúngꞌˋ laꞌóꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ; jo̱ lajo̱b ꞌnéˉ cajo̱ e nijmiꞌneáamˋbɨꞌ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ dseángꞌˉ e ngocángˋ óoˊnaꞌ jo̱guɨ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ bíˋ quíiˉnaꞌ. \v 23 Co̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ lanaguɨ nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ lafaꞌ e nɨcangáangꞌ˜tu̱ꞌ caléꞌˋ catú̱ˉ, dsʉꞌ o̱ꞌ e laco̱ꞌ nɨcangáangꞌ˜tu̱ꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la e seengˋ tiquíiˆ niquíiˆnaꞌ i̱ cuǿøngˋ lɨjúungˉ; co̱ꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e caꞌíingꞌ˜naꞌ do, có̱o̱ꞌ˜ e jo̱baꞌ nɨcalɨ́ˉ lajo̱. Jo̱ e júuˆ jo̱ jaˋ tó̱o̱ˋ jmɨɨ˜ niꞌíingˉ, co̱ꞌ latab˜ seaˋ. \v 24 Co̱ꞌ lalab féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ: \q1 Co̱ꞌ lajɨɨmˋ dseaˋ jmɨgüíˋ lɨ́ɨiñˊ lafaꞌ onuuˋ; \q2 jo̱guɨ e ꞌgøiñꞌˊ do lɨ́ɨˊ lafaꞌ líˆ quiáꞌˉ e onuuˋ do. \q1 Co̱ꞌ e onuuˋ do cateábˋ téꞌˋ, co̱ꞌ nilɨquiʉ̱ʉ̱bˋ; \q2 jo̱guɨ e líˆ quiáꞌˉ do nijiʉ́bꞌˋ cajo̱. \q1 \v 25 Jo̱ dsʉꞌ e júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ do jaˋ tó̱o̱ˋ jmɨɨ˜ niꞌíingˉ, co̱ꞌ latab˜ seaˋ. \m Jo̱ e lab júuˆ e quiáꞌˉ jial laangˋ dseaˋ jee˜ dseeˉ quiáꞌrˉ e nɨcaguiaˊ dseaˋ jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ. \c 2 \p \v 1 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, tʉ́ʉˊnaꞌ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ e quɨꞌˊ jmooˋnaꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la, faꞌ mɨ˜ jmɨgǿøngˋnaꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ, jo̱guɨ mɨ˜ jmɨcaangˇnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ júuˆ e foꞌˆnaꞌ, jo̱guɨ mɨ˜ jmooˋnaꞌ e dsihuɨ́ɨngˊnaꞌ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ, jo̱guɨ mɨ˜ quié̱ˆnaꞌ júuˆ adseeˋ cajo̱. \v 2 Jmeáangꞌ˜ yaang˜naꞌ laco̱ꞌguɨ jiuung˜ i̱ táˋ cangáangꞌ˜ e ꞌnóꞌrˊ yaang˜ fiꞌˊ quiáꞌˉ niquiáꞌrˆ e niꞌɨ̱́ꞌrˋ, co̱ꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e jo̱baꞌ e cuaaiñˋ; jo̱ lajo̱bɨ ꞌnʉ́ꞌˋ cajo̱, cuǿøꞌ˜ fɨˊ yaang˜naꞌ e niꞌíingꞌ˜naꞌ layaang˜ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌrˉ e laco̱ꞌ nidsicuángˋguɨ quíiˉnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e júuˆ jo̱, jo̱ lajo̱baꞌ niléangˋnaꞌ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíiˉnaꞌ. \v 3 Co̱ꞌ lana lajamꞌˉbaꞌ eáangˊ jáꞌˉ nɨcalɨlíꞌˆnaꞌ e dsímꞌˉbaꞌ guiúngˉ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ. \s1 Dseaˋ Jmáamˉbingꞌ i̱ caguíngꞌˋ Fidiéeˇ \p \v 4 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jméeˆnaꞌ e nilɨcuíingˋguɨꞌ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱ꞌ doñiˊ faꞌ jaˋ jíiꞌ˜ dseaˋ jmɨgüíˋ i̱ dseaˋ do, dsʉꞌ íˋbingꞌ i̱ caguíngꞌˋ Fidiéeˇ e laco̱ꞌ lɨ́ɨiñˊ lafaꞌ e cu̱u̱˜ e nɨsɨguóꞌˋ jo̱guɨ e quíingˊ eáangˊ. \v 5 Jo̱ lajo̱baꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ cajo̱, Fidiéeˇ cajméerˋ e nilíingˉnaꞌ lafaꞌ cu̱u̱˜ e quíingˊ, jo̱baꞌ cuǿøꞌ˜ fɨˊ yaang˜naꞌ e Fidiéeˇ nijmeáiñꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ ta˜ e lafaꞌ nilíiˋ co̱o̱ˋ guáꞌˉ güeangꞌˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱guɨ e nilíingˉnaꞌ lafaꞌ jmidseaˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ i̱ jmóoˋ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ dseaˋ do, co̱ꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ cuøꞌˊnaꞌ Fidiéeˇ jaléꞌˋ e catɨ́ɨiñˉ e laco̱ꞌ iáangˋ dsíirˊ. \v 6 Co̱ꞌ e lajo̱baꞌ féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ mɨ˜ féꞌˋ cuaiñ˜ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ lala: \q1 Jnea˜ niquiee˜e co̱o̱ˋ cu̱u̱˜ quiáꞌˉ tɨɨˉ fɨɨˋ quiáꞌˉ ꞌñʉ́ʉˊ fɨˊ Sión \q2 jo̱guɨ e cu̱u̱˜ jo̱b e nɨsɨguóꞌˋ quiéˉe jo̱guɨ eáamˊ quíingˊ cajo̱; \q1 jo̱ dsʉꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jáꞌˉ lɨ́ɨngˋ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, \q2 jaˋ nilɨgøøiñˋ có̱o̱ꞌ˜ e jo̱, co̱ꞌ Dseaˋ Jmáamˉbingꞌ lɨ́ɨngˊ lafaꞌ e cu̱u̱˜ do. \m \v 7 Jo̱ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ i̱ jáꞌˉ lɨ́ɨngˋnaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, eáamˊ quíingˊ e cu̱u̱˜ do quíiˉnaꞌ; jo̱ dsʉꞌ quíiˉ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ i̱ jaˋ jáꞌˉ lɨ́ɨngˋnaꞌ e jo̱, jo̱baꞌ nilɨtib˜ laco̱ꞌ féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ˜ féꞌˋ lala: \q1 E cu̱u̱˜ e jaˋ calɨjíiꞌ˜ dseaˋ jmɨgüíˋ quiáꞌˉ tɨɨˉ fɨɨˋ quiáꞌˉ ꞌnʉr˜, \q1 lanaguɨ dseángꞌˉ cu̱u̱˜ laniimˉ nɨcaꞌuíingˉ quiáꞌˆ ꞌnʉ́ʉˊ. \m \v 8 Jo̱guɨ lɨtib˜ cajo̱ laco̱ꞌ féꞌˋguɨ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ: \q1 Jo̱ có̱o̱ꞌ˜ e cu̱u̱˜ jo̱ \q2 seemˋ dseaˋ i̱ niquiungꞌˆ. \m Jo̱ co̱ꞌ uíiꞌ˜ e jaˋ jíiꞌ˜ i̱ dseaˋ do júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ caquiuiñꞌˆ, dsʉco̱ꞌ lajo̱b dseángꞌˉ sɨꞌíiñˆ. \p \v 9 Dsʉꞌ ꞌnʉ́ꞌˋguɨ nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ i̱ nɨcaguíngꞌˋ Fidiéeˇ e laco̱ꞌ nilíingˉnaꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ, jo̱guɨ nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ lafaꞌ jmidseaˋ i̱ jmóoˋ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Fidiéeˇ, jo̱guɨ nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ lafaꞌ co̱o̱ˋ fɨɨˋ güeangꞌˆ quiáꞌrˉ. Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ e laco̱ꞌ niguiáˆnaꞌ júuˆ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ e cajméeˋ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ, co̱ꞌ íˋbre dseaˋ catǿꞌrˉ ꞌnʉ́ꞌˋ e laco̱ꞌ nilíingˉnaꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ i̱ seengˋ fɨˊ lɨ˜ jneáˋ jɨr˜ e laco̱ꞌ joˋ seengˋnaꞌ fɨˊ lɨ˜ nʉʉˋ sǿꞌˋ fɨˊ lɨ˜ jmooˋnaꞌ ta˜ quiʉꞌˊ i̱ ꞌlɨngꞌˆ. \v 10 Jo̱ ꞌnʉ́ꞌˋ, lamɨ˜ jéengˊguɨ, dseángꞌˉ jaˋ lɨ́ɨmˊbaꞌ dseaˋ fɨɨˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, dsʉꞌ lanaguɨ dseaˋ fɨɨˋ quiáꞌˉ dseaˋ dob nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ; jo̱guɨ lamɨ˜ jéengˊguɨ jaˋ mɨˊ catɨ́ɨngˉnaꞌ e fɨ́ɨˉ lɨ́ɨngˉ Fidiéeˇ ꞌnʉ́ꞌˋ, dsʉꞌ lanaguɨ nɨcatɨ́ɨmˉbaꞌ lajo̱. \s1 ꞌNéˉ lɨseengˋnaꞌ e jmooˋnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Fidiéeˇ \p \v 11 Jo̱ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ iin˜n eáangˊ, dseaˋ i̱ seengˋnaꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la e sɨsooˇ sɨjǿngˆnaꞌ fɨˊ caluuˇ fɨɨˋ góoˋnaꞌ, jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e jaˋ cuøꞌˊ fɨˊ yaang˜naꞌ e nijméeˆnaꞌ jaléꞌˋ e gaˋ e iing˜ ngúuˊ táangˋnaꞌ, co̱ꞌ mɨ˜ jmooˋnaꞌ lajo̱, jo̱baꞌ niꞌíingˉ quíiˉnaꞌ yaam˜baꞌ jóng. \v 12 Jo̱ eeˉnaꞌ guiʉ́ˉ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ mɨˊ cuíingˋ Fidiéeˇ, co̱ꞌ nañiˊ faꞌ lana gabˋ féꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ uii˜ quíiˉnaꞌ e lafaꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ i̱ jmóoˋ ta˜ ꞌléeˊ, dsʉꞌ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ e nijáaˊtu̱ Dseaˋ Jmáangˉ caléꞌˋ catú̱ˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la, jo̱baꞌ i̱ dseaˋ íˋ nijmifémꞌˊbre Fidiéeˇ cajo̱ co̱ꞌ nilɨlíꞌˆbre lají̱i̱ꞌ˜ e guiʉ́ˉ e jmooˋ ꞌnʉ́ꞌˋ fɨˊ jmɨgüíˋ la. \p \v 13 Jo̱ laꞌeáangˊ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ jmɨꞌgooˋnaꞌ jo̱guɨ jmitíˆnaꞌ jaléꞌˋ ta˜ quiʉꞌˊ jaléngꞌˋ dseata˜ quíiˆnaꞌ: faꞌ jaléngꞌˋ dseata˜ dseaˋ mogui˜ quiáꞌˉ latøøngˉ góoˋnaꞌ, \v 14 jo̱guɨ i̱ dseaˋ i̱ casíingˋ i̱ dseata˜ dseaˋ mogui˜ do e laco̱ꞌ dseaˋ do niquidsirˊ íꞌˋ quíiˉnaꞌ jo̱guɨ e nicuǿꞌrˉ iihuɨ́ɨˊ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ ta˜ ꞌléeˊ jo̱guɨ e nijmɨꞌgórˋ cajo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ. \v 15 Dsʉco̱ꞌ iing˜ Fidiéeˇ e niꞌeeˉnaꞌ røøˋ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ, jo̱ lajo̱baꞌ nitʉ́ˋ dseaˋ e féꞌrˋ gaˋ uii˜ quíiˉnaꞌ, jo̱ i̱ dseaˋ i̱ ꞌléeˊ jaˋ mɨˊ cangáiñꞌˋ røøˋ jaléꞌˋ e jmóorˋ do. \p \v 16 Jo̱ güɨlɨseengˋnaꞌ e joˋ quie̱ˊguɨ nifɨˊ quíiˉnaꞌ jaléꞌˋ dseeˉ. Jo̱ dsʉꞌ lajeeˇ e seengˋnaꞌ lajo̱, jaˋ cuøꞌˊ fɨˊ yaang˜naꞌ e síꞌˋ nifɨˊ e nijméeˆnaꞌ e gaˋ. Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e eeˉnaꞌ guiʉ́ˉ laco̱ꞌguɨ éeˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Fidiéeˇ. \v 17 Jo̱guɨ jmɨꞌgooˋnaꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ dseángꞌˉ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ, jo̱guɨ jmiꞌneáangˋnaꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ, jo̱guɨ jmiféngꞌˊnaꞌ Fidiéeˇ, jo̱guɨ lajo̱bɨ jmɨꞌgooˋnaꞌ dseata˜ dseaˋ féngꞌˊ quiáꞌˉ latøøngˉ góoˋnaꞌ cajo̱. \s1 E˜ uiing˜ e cacá̱ˉ Dseaˋ Jmáangˉ iihuɨ́ɨˊ \p \v 18 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ i̱ lɨ́ɨngˊ dseaˋ ꞌléengꞌ˜ quiáꞌˉ dseaˋ, e jmɨꞌgooˋbaꞌ jaléngꞌˋ fii˜ quíiˆnaꞌ jo̱guɨ jmitíˆnaꞌ jaléꞌˋ júuˆ quiáꞌrˉ, dsʉꞌ o̱ꞌ dseángꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ có̱o̱ꞌ˜ fii˜naꞌ i̱ féngꞌˊ dsíiˊ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ lajo̱, dsʉꞌ lajo̱b ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ i̱ fii˜naꞌ i̱ sooˋ dsíiˊ cajo̱. \v 19 Co̱ꞌ guiʉ́ˉguɨb fɨng song jaangˋ dseaˋ, laꞌeáangˊ e iiñ˜ jmérˉ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Fidiéeˇ, nijmérˉ téꞌrˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e huɨ́ɨngˊ e cangɨ́ɨiñˋ e jaˋ catɨ́ɨiñˉ. \v 20 Co̱ꞌ song cangongɨ́ɨngˋnaꞌ e huɨ́ɨngˊ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e nɨcajméeˆnaꞌ e gaˋ, jo̱baꞌ jaˋ eeˋ ta˜ íingˆ quíiˉnaꞌ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ e nijméeˆnaꞌ féngꞌˊ áaˊnaꞌ quiáꞌˉ e huɨ́ɨngˊ do jóng. Jo̱ song ꞌnʉ́ꞌˋ cangɨ́ɨngˋnaꞌ e huɨ́ɨngˊ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e nɨcajméeˆnaꞌ e guiʉ́ˉ, jo̱guɨ e jmooˋbaꞌ téꞌˋnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e huɨ́ɨngˊ do, jo̱baꞌ e jo̱ eáangˊguɨ quíingˊ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ. \v 21 Co̱ꞌ uii˜ e lajo̱baꞌ e catǿꞌˉ Fidiéeˇ ꞌnʉ́ꞌˋ, co̱ꞌ mɨ˜ caꞌíngꞌˋ Dseaˋ Jmáangˉ iihuɨ́ɨˊ uii˜ quíiˆnaꞌ, caꞌeꞌrˊ ꞌnʉ́ꞌˋ jial e ꞌnéˉ téꞌˋnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e huɨ́ɨngˊ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ cajméerˋ ꞌñiaꞌrˊ mɨ˜ caꞌíñꞌˋ iihuɨ́ɨˊ. \v 22 Jo̱ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ jaˋ caꞌéerˋ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ dseeˉ o̱ꞌguɨ cajmɨgǿøiñˋ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e féꞌrˋ. \v 23 Jo̱ mɨ˜ casɨ́ꞌˉ dseaˋ júuˆ ꞌléꞌˋ dseaˋ do, dsʉꞌ jaˋ cañíirˋ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ ꞌléꞌˋ quiáꞌˉ dseaˋ íˋ; jo̱guɨ mɨ˜ cacuøꞌˊ dseaˋ jaléꞌˋ iihuɨ́ɨˊ dseaˋ do, dsʉꞌ jaˋ cañíirˋ e cuøꞌrˊ dseeˉ i̱ dseaˋ íˋ, dsʉco̱ꞌ lɨ́ꞌˉ lɨˊ e cajángꞌˋ ꞌñiaꞌrˊ fɨˊ jaguóˋ Fidiéeˇ, co̱ꞌ nɨñirˊ e quidsiˊ dseaˋ do íꞌˋ quiáꞌˉ lajɨɨngˋ dseaˋ laco̱ꞌ catɨ́ɨmˉ. \p \v 24 Jo̱ cacó̱ˉ Dseaˋ Jmáangˉ jaléꞌˋ dseeˉ quíˉnaaꞌ mɨ˜ cacá̱rˋ jaléꞌˋ iihuɨ́ɨˊ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ e laco̱ꞌ jneaa˜aaꞌ lafaꞌ nɨcajúmˉbaaꞌ, co̱ꞌ joˋ quiʉꞌˊguɨ ta˜ quíˉiiꞌ jaléꞌˋ dseeˉ, jo̱guɨ e laco̱ꞌ nɨse̱e̱ˉnaaꞌ e eeˉnaaꞌ røøˋ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ. Dsʉco̱ꞌ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ calɨhuɨ́ɨiñˋ e catáiñˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ nilíꞌˋnaꞌ e nilɨseengˋnaꞌ røøˋ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ. \v 25 Dsʉco̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ lamɨ˜ jéengˊguɨ ngɨˋnaꞌ laco̱ꞌ ngɨˊ joꞌseꞌˋ i̱ sɨꞌíimˆ i̱ jaˋ seengˋ fii˜, dsʉꞌ lanaguɨ nɨcaquɨ́ꞌˉ jíimꞌˇ yaang˜naꞌ e nɨcajmicuíingˋnaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ lana íbˋ dseaˋ i̱ nɨnéeˊ ni˜ ꞌnʉ́ꞌˋ jo̱guɨ i̱ nɨjmóoˋ íˆ ꞌnʉ́ꞌˋ laco̱ꞌguɨ jaangˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ íˆ guiʉ́ˉ joꞌseꞌˋ quiáꞌˉ contøøngˉ. \c 3 \s1 Jial ꞌnéˉ seengˋ jaléngꞌˋ dseaˋ sɨcúngꞌˆ guóˋ \p \v 1 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ dseamɨ́ˋ ꞌnéˉ nijmɨꞌgooˋbaꞌ jaléngꞌˋ dseañʉꞌˋ quíiˉnaꞌ. Co̱ꞌ song i̱i̱ˋ lajeeˇ laꞌóꞌˋ dseañʉꞌˋ jaˋ jáꞌˉ mɨˊ calɨ́iñˉ júuˆ quiáꞌˉ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, dsʉꞌ song guiʉ́bˉ eeˉnaꞌ có̱o̱ꞌr˜, jangámˉ jáꞌˉ nilíiñˋ e júuˆ jo̱ doñiˊ faꞌ jaˋ mɨˊ casíiꞌ˜naꞌr jí̱i̱ꞌ˜ camɨ́ꞌˆ júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do. \v 2 Co̱ꞌ mɨ˜ niníˋ jaléngꞌˋ i̱ dseañʉꞌˋ do e eáamˊ guiʉ́ˉ jaléꞌˋ e jmooˋnaꞌ jo̱guɨ e eáamˊ jmɨꞌgooˋ rúngꞌˋnaꞌ cajo̱, jo̱baꞌ jangámˉ niꞌíñꞌˋ e júuˆ do jóng. \v 3 Dsʉꞌ o̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ e jmáangꞌ˜ guiʉ́ˉ yaang˜naꞌ lɨ́ꞌˆ caluuˇ, faꞌ jaléꞌˋ e sɨꞌnáangꞌˇ guíˆnaꞌ e jloꞌˆ o̱si quié̱ˆnaꞌ jaléꞌˋ ñíˆ cunéeˇ é o̱si jaléꞌˋ mɨꞌñúungꞌ˜ e niguoꞌˆ. \v 4 Co̱ꞌ guiʉ́ˉguɨ jo̱guɨ niingˉguɨ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ e jial guiʉ́ˉ jmáangꞌ˜ yaang˜naꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e ɨˊ óoˊnaꞌ, jo̱guɨ e jaˋ jmɨcǿøngꞌ˜ yaang˜naꞌ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ, jo̱guɨ e seengˋnaꞌ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ, co̱ꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e nabaꞌ e eáangˊguɨ quíingˊ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ. \v 5 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨngˊ jaléngꞌˋ dseamɨ́ˋ i̱ calɨséngˋ malɨɨ˜ i̱ calɨcuíingˋ Fidiéeˇ, co̱ꞌ jaléngꞌˋ i̱ dseamɨ́ˋ íˋ cajángꞌˋ yaaiñ˜ fɨˊ jaguóˋ Fidiéeˇ jo̱guɨ cajmɨꞌgóˋbɨr dseañʉꞌˋ quiáꞌrˉ cajo̱. \v 6 Jo̱ lajo̱b cajméeˋ jaangˋ dseamɨ́ˋ i̱ calɨséngˋ malɨɨ˜ i̱ calɨsíˋ Sara, cajméeˋbre nʉ́ʉꞌr˜ júuˆ quiáꞌˉ dseañʉꞌˋ quiáꞌrˉ i̱ calɨsíˋ Abraham jo̱ eáamˊ cajmɨꞌgórˋ íˋ. Jo̱guɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseamɨ́ˋ, lafaꞌ jó̱o̱ˊ i̱ Sara dob lɨ́ɨngˊnaꞌ song jmooˋnaꞌ jmangꞌˉ e guiʉ́ˉ jo̱guɨ e jaˋ ꞌgóꞌˋnaꞌ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ e jmooˋnaꞌ jaléꞌˋ e jo̱. \p \v 7 Jo̱guɨ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseañʉꞌˋ, jmeeˉnaꞌ féngꞌˊ áaˊnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseamɨ́ˋ quíiˉnaꞌ. Jmɨꞌgooˋnaꞌr dseángꞌˉ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ e jmɨꞌgóˋ dseaˋ jaangˋ dseamɨ́ˋ, jo̱ o̱ꞌ uíiꞌ˜ lají̱i̱ꞌ˜ e dseamɨ́ˋ dseáangꞌ˜guɨr laco̱ꞌ dseañʉꞌˋ e ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ lajo̱, dsʉꞌ lajo̱b ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ cajo̱ uíiꞌ˜ e røøbˋ íngꞌˋ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ e se̱e̱ˉnaaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌr˜ lata˜, doñiˊ faꞌ dseañʉꞌˋ o̱si dseamɨ́ˋ é. Jo̱baꞌ jmeeˉbaꞌ lajo̱ e laco̱ꞌ jaˋ eeˋ jnɨ́ɨngˊ quiáꞌˉ júuˆ quíiˆnaꞌ mɨ˜ fǿngꞌˋnaꞌ Fidiéeˇ. \s1 Jaléngꞌˋ i̱ íngꞌˋ iihuɨ́ɨˊ uíiꞌ˜ e jmóorˋ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ \p \v 8 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, e güɨlɨseemˋbaꞌ e guiʉ́ˉ laꞌóꞌˋ rúngꞌˋnaꞌ, jo̱guɨ e sɨɨng˜naꞌ røøˋ, jo̱guɨ e iing˜ rúngꞌˋnaꞌ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ e jmóoˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. Jo̱guɨ jméeˆnaꞌ e guiúngˉnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ jo̱guɨ e jaˋ jmɨjløngꞌˆ yaang˜naꞌ cajo̱. \v 9 Jo̱guɨ song i̱ lɨɨng˜ dseaˋ éerˋ gaˋ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ, jo̱baꞌ jaˋ jméeˉnaꞌ quɨ́ꞌˋ táaˊ lajo̱ có̱o̱ꞌr˜, jo̱guɨ song sɨ́ꞌrˋ ꞌnʉ́ꞌˋ ꞌleáangˉ, dsʉꞌ ꞌnʉ́ꞌˋguɨ jaˋ ꞌnéˉ e ngɨɨˉnaꞌ lajo̱ quiáꞌrˉ, dsʉco̱ꞌ o̱ꞌ lajo̱ e ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ. Co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌnéˉ mɨ́ɨꞌ˜naꞌ Fidiéeˇ uii˜ quiábꞌˉ i̱ dseaˋ laꞌíˋ e laco̱ꞌ nijmigüeangꞌˆneiñꞌ, co̱ꞌ Fidiéeˇbingꞌ i̱ nɨcatǿꞌˉ ꞌnʉ́ꞌˋ e niꞌíingꞌ˜naꞌ güeaꞌˆ quiáꞌrˉ. \v 10 Dsʉco̱ꞌ lalab féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ: \q1 I̱i̱ˋ dseaˋ iing˜ e nilɨseengˋ guiʉ́ˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la \q2 jo̱guɨ e seeiñˋ juguiʉ́ˉ laco̱o̱ˋ jmɨɨ˜, \q1 ꞌnéˉ nijmeáiñꞌˋ íˆ nisɨ́ɨꞌˇbre e laco̱ꞌ jaˋ niféꞌrˋ gaˋ, \q2 jo̱ lajo̱bɨ losʉʉr˜ cajo̱ e laco̱ꞌ jaˋ niféꞌrˋ júuˆ adseeˋ. \q1 \v 11 Jo̱ ꞌnéˉ e nitʉ́ˆnaꞌ e jmooˋnaꞌ jaléꞌˋ e gaˋ, \q2 jo̱ ꞌnéˉ nijméeˆnaꞌ jmangꞌˉ e guiʉ́ˉ \q1 jo̱guɨ ꞌnéˉ nijmɨꞌúungˋnaꞌ e seengˋnaꞌ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ. \q1 \v 12 Co̱ꞌ Fíiˋnaaꞌ jmóoˋbre íˆ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ i̱ jmóoˋ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ, \q2 jo̱guɨ jábꞌˉ núurˋ jaléꞌˋ júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ íˋ mɨ˜ eeˋgo̱ mɨꞌrˊ dseaˋ do, \q1 dsʉꞌ ꞌníꞌˋ níimˉbre jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ jmóoˋ gaˋ. \p \v 13 Co̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ cuǿøngˋ líˋ jmeáiñꞌˋ ꞌnʉˋ gaˋ song jmɨꞌúungˋnaꞌ e jmooˋnaꞌ jmangꞌˉ e guiʉ́ˉ. \v 14 Dsʉꞌ carˋ jí̱i̱ꞌ˜ e eeˉnaꞌ e guiʉ́ˉ do niꞌíimꞌ˜baꞌ e huɨ́ɨngˊ, dsʉꞌ eáamˊ juguiʉ́ˉ quíiˉ ꞌnʉ́ꞌˋ song lajo̱. Jo̱baꞌ jaˋ fǿøngꞌ˜naꞌ quiáꞌˉ i̱ dseaˋ i̱ jmángꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ gaˋ, o̱ꞌguɨ jmooˋnaꞌ ꞌgóꞌˋnaꞌ cajo̱. \v 15 Co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌnéˉ e nijmɨꞌgooˋnaꞌ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ e carˋ ngocángˋ óoˊbaꞌ, jo̱guɨ ꞌnéˉ e néebˊ guiʉ́ˉ quíiˉnaꞌ contøøngˉ e ningɨɨˉnaꞌ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ iing˜ nilɨñiˊ cuaiñ˜ quiáꞌˉ lají̱i̱ꞌ˜ e nɨsɨtaˇ óoˊnaꞌ e nicuǿꞌˉ Fidiéeˇ ꞌnʉ́ꞌˋ. \v 16 Dsʉꞌ mɨ˜ ngɨɨˉnaꞌ quiáꞌˉ i̱ dseaˋ íˋ, ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ e jmɨꞌgooˋbaꞌre jo̱guɨ ꞌnéˉ e jaˋ jmɨjløngꞌˆ yaang˜naꞌ có̱o̱ꞌr˜, jo̱guɨ lajo̱bɨ ꞌnéˉ eeˉnaꞌ guiʉ́ˉ e joˋ ɨ́ˆ áaˊnaꞌ jaléꞌˋ e gaˋ e lamɨ˜ jmooˋnaꞌ lamɨ˜ jéengˊguɨ, jo̱ lajo̱baꞌ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ féꞌˋ gaˋ uii˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ e jmooˋnaꞌ do nilíˋ ɨꞌˋ lɨ́ɨmˉbre quiáꞌrˉ yaaiñ˜ có̱o̱ꞌ˜ lají̱i̱ꞌ˜ e féꞌrˋ do. \p \v 17 Co̱ꞌ guiʉ́ˉguɨ e niꞌiíngꞌ˜naaꞌ iihuɨ́ɨˊ uíiꞌ˜ e jmooˉnaaꞌ e guiʉ́ˉ song lajo̱ iing˜ Fidiéeˇ, dsʉꞌ gaˋguɨb lɨ́ɨˊ e niꞌiíngꞌ˜naaꞌ iihuɨ́ɨˊ uíiꞌ˜ e jmooˉnaaꞌ jaléꞌˋ e gaˋ. \v 18 Co̱ꞌ ꞌñiabꞌˊ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ cacá̱rˉ iihuɨ́ɨˊ cartɨˊ cajúiñˉ uíiꞌ˜ dseeˉ quíˉnaaꞌ, co̱ꞌ lajo̱ nɨsɨꞌíbˆ e nidsingɨ́ɨiñˉ co̱o̱ˋ ya̱ꞌˊ lata˜ ró̱o̱ˋ jmɨgüíˋ. Dsʉco̱ꞌ írˋ lɨ́ɨiñˊ jaangˋ i̱ éeˋ røøˋ i̱ jaˋ dseeˉ røøngˋ, dsʉꞌ cajámꞌˋ ꞌñiaꞌrˊ e cacá̱rˉ iihuɨ́ɨˊ uii˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaaꞌ dseaˋ dseeˉ dseaˋ quiˊ, e laco̱ꞌ nitǿørˋ jneaa˜aaꞌ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ. Jo̱ írˋ cajngaꞌˊ dseaˋ quiáꞌrˉ lafaꞌ jaangˋ dseaˋ jmɨgüíbˋ, dsʉꞌ cají̱bꞌˊtu̱r laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \v 19 Jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ do e jmɨcó̱o̱ꞌˇ quiáꞌrˉ do cangórˉ e cangoguiarˇ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ jee˜ jaléngꞌˋ ꞌlɨɨ˜ i̱ sɨjnɨ́ɨngˇ cartɨˊ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˆ e Fidiéeˇ quidsiˊ íꞌˆ quiáꞌrˉ. \v 20 Jo̱ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ laamˋbre cajméerˋ ie˜ malɨɨ˜guɨ do, ie˜ lamɨ˜ seengˋguɨ Noé, ie˜ lamɨ˜ cajéengˋ Fidiéeˇ e féngꞌˊ dsíirˊ có̱o̱ꞌ˜ írˋ do lajeeˇ e lɨ́ˋ e móoˊ dséeˉ do e fɨˊ lɨ˜ caláangˉ jñíngˉ dseaˋ sɨnʉ́ʉˆ quiáꞌˉ Noé laꞌeáangˊ fɨˊ dsíiˊ e móoˊ do mɨ˜ caꞌáˋ jmɨɨˋ fɨˊ jmɨguíˋ la. \v 21 Co̱ꞌ e jmɨɨˋ jo̱ guǿngꞌˋ lafaꞌ jmɨɨˋ có̱o̱ꞌ˜ e saangˋ dseabˋ, dsʉco̱ꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e jo̱baꞌ e cuøˊ li˜ e caláangˉnaaꞌ jee˜ dseeˉ quíˉiiꞌ. Dsʉꞌ e saangˋ dseaˋ jmɨɨˋ do o̱faꞌ guǿngꞌˋ e jgɨ́ɨngˉ ngúuˊ táangˋ dseaˋ, co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ guǿngꞌˋ e ꞌnéˉ mɨ́ɨꞌ˜naaꞌ Fidiéeˇ e niꞌíiñˉ dseeˉ quíˉiiꞌ e laco̱ꞌ joˋ lɨ́ɨˊguɨ́ɨꞌ dseaˋ dseeˉ. Jo̱ dsʉꞌ joˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ lajo̱, co̱ꞌ nɨcajgáangˉnaaꞌ jmɨɨˋ uíiꞌ˜ e cají̱ꞌˊtu̱ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ mɨ˜ cangɨ́ˋ e cajúiñˉ. \v 22 Jo̱ mɨ˜ cangɨ́ˋ e cají̱ꞌrˊ do, cangámꞌˉtu̱r fɨˊ ñifɨ́ˉ, jo̱ lana dob nɨguiiñ˜ lɨ́ꞌˉ lɨˊ dséeˊ laco̱ꞌ guiing˜ Tiquiáꞌrˆ Fidiéeˇ, jo̱ fɨˊ jo̱b quie̱rˊ nifɨˊ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ ángeles i̱ lɨ́ɨngˊ guotɨɨrˉ có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléngꞌˋguɨ dseaˋ guíˋ i̱ ꞌgøngꞌˊ jo̱guɨ jaléngꞌˋ i̱ óoˋ ta˜ cajo̱. \c 4 \s1 Majmɨcó̱o̱ꞌ˜naaꞌ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ e cangɨ́ɨngˋnaaꞌ e cacuøꞌˊ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ \p \v 1 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ cangongɨ́ɨngˉ Dseaˋ Jmáangˉ iihuɨ́ɨˊ lajeeˇ táaiñˋ fɨˊ jmɨgüíˋ la, jo̱baꞌ lajo̱b ꞌnʉ́ꞌˋ cajo̱ ꞌnéˉ e jméeˆnaꞌ téꞌˋbaꞌ jo̱guɨ e féngꞌˊ óoˊnaꞌ mɨ˜ ningɨɨng˜naꞌ e huɨ́ɨngˊ. Jo̱ doñiˊ i̱i̱ˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ ngɨ́ɨngˊ e huɨ́ɨngˊ fɨˊ jmɨgüíˋ la, nɨcaꞌímˉ bíˋ quiáꞌˉ dseeˉ quiáꞌˉ i̱ dseaˋ íˋ. \v 2 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ joˋ ꞌnéˉ jmérˉ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ ngúuˊ táaiñˋ laco̱ꞌguɨ la jmóoˋ dseaˋ i̱ sɨꞌnɨɨmˇbɨ có̱o̱ꞌ˜ dseeˉ quiáꞌˉ, dsʉꞌ lana ꞌnéˉ nijmitir˜ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Fidiéeˇ lata˜ seeiñˋ. \v 3 Dsʉꞌ téꞌˋ jí̱i̱ꞌ˜ lana e jmooˋnaꞌ laco̱ꞌguɨ la jmóoˋ dseaˋ i̱ jaˋ cuíingˋ Fidiéeˇ; co̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ, ie˜ nʉ́ꞌˉguɨ e calɨcuíingˋnaꞌ dseaˋ do, cajmeeˉnaꞌ jaléꞌˋ e gaˋ e jaˋ dseengˋ, faꞌ mɨ˜ suungˋnaꞌ jaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ, jo̱guɨ jmooˋnaꞌ ta˜ güɨɨngˋ có̱o̱ꞌ˜ dseañʉꞌˋ o̱si dseamɨ́ˋ i̱ o̱ꞌ quíiˉnaꞌ, jo̱guɨ jmooˋnaꞌ ta˜ ɨ̱́ꞌˋ, jo̱guɨ jmooˋnaꞌ ta˜ gøꞌˊ cúngˆ, jo̱guɨ eáangˊ taꞌˊnaꞌ mɨ́ɨꞌ˜ fɨˊ lɨ˜ néeˊ júuˆ, jo̱guɨ jmiféngꞌˊnaꞌ jaléngꞌˋ diée˜ i̱ o̱ꞌ jáꞌˉ. \v 4 Jo̱ laco̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ nɨcatʉ́ʉˊbaꞌ lana e jmooˋnaꞌ jaléꞌˋ e gaˋ do, jo̱baꞌ eáamˊ dsigáˋ dsíiˊ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ jmóoˋbɨ e ꞌlɨꞌˆ do có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ, jo̱guɨ gabˋ nɨféꞌrˋ uii˜ quíiˉnaꞌ cajo̱. \v 5 Jo̱ dsʉꞌ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ niguiéebˊ jmɨɨ˜ mɨ˜ niguiéerˉ cuente quiáꞌrˉ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ, dseaˋ nɨnéeˊ guiʉ́ˉ quiáꞌrˉ e niquidsirˊ íꞌˋ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ i̱ seengˋguɨ có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ nɨcajúngˉ cajo̱. \v 6 Jo̱ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ nɨcaguiaˊ dseaˋ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ jee˜ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ nɨcajúngˉ do e laco̱ꞌ e calɨséiñˋ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ e cajmɨcó̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ quiáꞌrˉ, nañiˊ faꞌ nɨcatɨdsibˋ íꞌˋ quiáꞌrˉ lajeeˇ e seeiñˋ fɨˊ jmɨgüíˋ la. \p \v 7 Jo̱ joˋ huǿøˉ ró̱o̱ˋguɨ jmɨgüíˋ e nidsijéeˊ lají̱i̱ꞌ˜ e sɨꞌíˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e nidsijéeˊ. Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, íiˋ óoˊnaꞌ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ, jo̱guɨ ñiim˜bɨ óoˊnaꞌ e laco̱ꞌ líꞌˋnaꞌ e føngꞌˆnaꞌ Fidiéeˇ e ngocángˋ óoˊnaꞌ mɨ˜ eeˋgo̱ mɨ́ɨꞌ˜naꞌr. \v 8 Dsʉꞌ niingˉguɨ eáangˊ e nijmiꞌneáangˋnaꞌ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ e ngocángˋ óoˊnaꞌ, dsʉco̱ꞌ mɨ˜ jmiꞌneáangˋnaꞌ rúngꞌˋnaꞌ, jo̱baꞌ nilíbˋ nilɨféngꞌˊ óoˊnaꞌ quiáꞌˉ rúngꞌˋnaꞌ doñiˊ faꞌ seaˋ jmiguiʉˊ dseeˉ quiáꞌrˉ. \v 9 Jo̱guɨ íimꞌ˜baꞌ e iáangˋ óoˊnaꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ røøˋ mɨ˜ i̱i̱ˋ guilíingˉ fɨˊ quíiˉnaꞌ. \v 10 Jo̱guɨ ꞌnéˉ jmɨcó̱o̱ꞌˇ rúngꞌˋnaꞌ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ, dseángꞌˉ lɨ˜ laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨngˉ e cangɨ́ɨngˋnaꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lajaangˋ lajaangˋnaꞌ. \v 11 Jo̱guɨ song i̱i̱ˋ ꞌnʉ́ꞌˋ cangɨ́ɨngˋnaꞌ e guiaˋnaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, ꞌnéˉ foꞌˆnaꞌ e júuˆ jo̱ laco̱ꞌ iing˜ Fidiéeˇ e foꞌˆnaꞌ. Jo̱guɨ mɨ˜ i̱i̱ˋ jaangˋ ꞌnʉ́ꞌˋ ngɨ́ɨngˋnaꞌ e jmooˋnaꞌ co̱o̱ˋ ta˜ e jmooˋnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Fidiéeˇ, ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ e jo̱ dseángꞌˉ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ bíˋ e cuøꞌˊ dseaˋ do ꞌnʉ́ꞌˋ. Jo̱ lajalébꞌˋ e jmooˋnaꞌ, jmeeˉbaꞌ dseángꞌˉ laco̱ꞌ nijmiféngꞌˊnaꞌ Fidiéeˇ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱ꞌ íbˋ dseaˋ i̱ féngꞌˊ jo̱guɨ i̱ ꞌgøngꞌˊ lata˜. Jo̱ lajo̱b ꞌnéˉ nilɨti˜. \s1 Mɨ˜ íngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ jaléꞌˋ iihuɨ́ɨˊ \p \v 12 Jo̱ lalab fɨ́ɨˉtú̱u̱ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jaˋ jmooˋnaꞌ e dsiꞌgóˋ óoˊnaꞌ mɨ˜ ngɨɨng˜naꞌ jee˜ jaléꞌˋ iihuɨ́ɨˊ uíiꞌ˜ e lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ dseaˋ do, jo̱guɨ jaˋ ɨ́ˆ áaˊnaꞌ e jí̱i̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ dsingɨ́ɨngˉnaꞌ lajo̱. \v 13 Dsʉco̱ꞌ o̱ꞌ lajo̱ e ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ, co̱ꞌ lɨ́ꞌˉ lɨˊ ꞌnéˉ e cuǿꞌˆ bíˋ rúngꞌˋnaꞌ e jmiꞌiáangˋ óoˊbaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e iihuɨ́ɨˊ do, co̱ꞌ lajo̱b e cangongɨ́ɨngˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la, jo̱ lajo̱baꞌ nilɨꞌiáangˋ óoˊnaꞌ mɨ˜ nimóˆnaꞌ e nijáaˊtu̱ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la có̱o̱ꞌ˜ e laniingˉ ꞌgøiñꞌˊ do. \v 14 Jo̱ juguiʉ́ˉ quíiˉnaꞌ song i̱i̱ˋ dseaˋ i̱ sɨ́ꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ júuˆ ꞌlɨꞌˆ uíiꞌ˜ e lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱ꞌ contøømˉ seengˋ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ e Jmɨguíˋ jloꞌˆ niingˉ quiáꞌˉ Fidiéeˇ do. \v 15 Jo̱guɨ song i̱i̱ˋ ꞌnʉ́ꞌˋ móoˉnaꞌ iihuɨ́ɨˊ, dsʉꞌ gabˋ lɨ́ɨˊ song e iihuɨ́ɨˊ do caꞌíingꞌ˜naꞌ uíiꞌ˜ quiáꞌˉ e cajngangꞌˊnaꞌ dseaˋ, o̱si quiáꞌˉ e jmooˋnaꞌ ɨ̱ɨ̱ˋ, o̱si quiáꞌˉ e nɨcaꞌlee˜naꞌ é, o̱si quiáꞌˉ e quɨ́ngꞌˋnaꞌ jee˜ jaléꞌˋ e jaˋ e cuaiñ˜ quíiˉnaꞌ. \v 16 Jo̱ dsʉꞌ song e iihuɨ́ɨˊ e móoˉnaꞌ do caꞌíingꞌ˜naꞌ uíiꞌ˜ quiáꞌˉ e lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ jaˋ ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ e ɨꞌˋ lɨ́ɨngˉnaꞌ, co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌnéˉ e jmiféngꞌˊguɨꞌ Fidiéebˇ uii˜ quiáꞌˉ e jo̱. \p \v 17 Jo̱ lanaguɨ nɨcatɨ́bˋ íꞌˋ e Fidiéeˇ niquidsirˊ íꞌˋ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ, jo̱guɨ ninángˋ lajeeˇ laꞌóꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ ¿jialguɨ tíiˊ gaˋ iihuɨ́ɨˊ nidsingɨ́ɨngˉ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ nʉ́ʉꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ? \v 18 Jo̱guɨ laco̱ꞌ féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lala: “Song jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ guiúngˉ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ huɨ́ɨmˊ nileáiñˋ jee˜ dseeˉ quiáꞌrˉ, jo̱baꞌ ¿jialguɨ tíiˊ gaˋ nidsijéeˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ ꞌlɨngꞌˆ jo̱guɨ có̱o̱ꞌ˜ i̱ beángꞌˊ dseeˉ yaang˜?” \v 19 Jo̱ song cuøˊ Fidiéeˇ fɨˊ e íngꞌˋ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ iihuɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ ꞌnéˉ jméˉbɨr jmangꞌˉ e guiʉ́ˉ, jo̱guɨ nijángꞌˋ yaaiñ˜ carˋ ngocángˋ dsíirˊ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ i̱ cajmeáangˋ írˋ do, co̱ꞌ dseángꞌˉ jmitib˜ Fidiéeˇ jaléꞌˋ júuˆ quiáꞌrˉ. \c 5 \s1 Júuˆ ɨ́ɨˋ ꞌgooˋ e catɨ́ɨngˉ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ \p \v 1 Jo̱ lanaguɨ iin˜n nifǿnꞌˆn jaléngꞌˋ dseaˋ cǿøngꞌ˜ i̱ quie̱ˊ nifɨˊ quíiˉnaꞌ jee˜ laꞌóꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱ꞌ jnea˜ lɨ́ɨnˊn jaangˋ i̱ quie̱ˊ nifɨˊ laco̱ꞌ íˋbre cajo̱, jo̱guɨ camóˉbɨ́ɨ jaléꞌˋ iihuɨ́ɨˊ e cangongɨ́ɨngˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ, jo̱guɨ nitɨ́mˉbaa cajo̱ laco̱ꞌ i̱ dseaˋ íˋ e nimoo˜o e laniingˉ ꞌgøngꞌˊ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ mɨ˜ nijáaˊtu̱r fɨˊ jmɨgüíˋ la. \v 2 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ cǿøngꞌ˜ i̱ quie̱ˊ nifɨˊ, jmeeˉnaꞌ íˆ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ cangɨ́ɨngˋnaꞌ i̱ nɨcaneꞌˉ níˆnaꞌ i̱ nɨcacuøngꞌˊ Fidiéeˇ ꞌnʉ́ꞌˋ, co̱ꞌ i̱ dseaˋ íˋ lɨ́ɨiñˊ lafaꞌ joꞌseꞌˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. Jo̱guɨ jmeeˉbaꞌ e jo̱ e ngocángˋ óoˊnaꞌ laco̱ꞌguɨ iing˜ Fidiéeˇ, jo̱ jaˋ jméeˆnaꞌ e laguidseaangˆ o̱ꞌguɨ e laco̱ꞌ dsináangˊnaꞌ cuuˉ cajo̱. Dsʉꞌ jmeeˉbaꞌ jaléꞌˋ e jo̱ e iáangˋ óoˊnaꞌ; \v 3 jo̱ jaˋ ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ lafaꞌ dseaˋ fii˜ i̱ laguidseaangˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ, dsʉꞌ lɨ́ꞌˉ lɨˊ ꞌnéˉ e nijmɨꞌúungˋnaꞌ e niꞌeeˉnaꞌ røøˋ, jo̱ lajo̱baꞌ cuǿøngˋ nijǿøˉ i̱ dseaˋ quíiˉnaꞌ do e nijmérˉ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ cajo̱. \v 4 Jo̱baꞌ mɨ˜ tɨˊ lɨ˜ nijáaˊtu̱ Dseaˋ Jmáangˉ, i̱ dseaˋ i̱ laniingˉ do i̱ jmóoˋ lafaꞌ ta˜ níˋ joꞌseꞌˋ, jo̱baꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ niꞌíingꞌ˜naꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e sɨꞌíingˆnaꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e jloꞌˆ eáangˊ e jaˋ tó̱o̱ˋ jmɨɨ˜ faꞌ e niꞌíingˉ. \p \v 5 Jo̱guɨ lajo̱bɨ ꞌnʉ́ꞌˋ cajo̱, jaléngꞌˋ simingꞌˋ, ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ nʉ́ʉꞌ˜naꞌ jo̱guɨ e jmɨꞌgooˋnaꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ cǿøngꞌ˜. Jo̱ lajɨɨngˋ ꞌnʉ́ꞌˋ jaˋ ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ jløngꞌˆnaꞌ quiáꞌˉ rúngꞌˋnaꞌ, dsʉco̱ꞌ lalab féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ˜ féꞌˋ lala: \q1 Dseángꞌˉ teáˋ séeˋ Fidiéeˇ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jmɨcǿøngꞌ˜ yaang˜, \q2 dsʉꞌ eáamˊ guiʉ́ˉ jmɨcó̱o̱ꞌr˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ jmóoˋ lajo̱ dsʉꞌ ñiˊbre e ꞌnéˉ e nijmɨcó̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ quiáꞌrˉ. \m \v 6 Jo̱baꞌ cuǿøꞌ˜ fɨˊ yaang˜naꞌ e Fidiéeˇ nicá̱rˋ nifɨˊ quíiˉnaꞌ, co̱ꞌ íbˋ dseaˋ laniingˉ ꞌgøngꞌˊ cajo̱, jo̱ lajo̱baꞌ niseáiñꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ yʉ́ꞌˆ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ quíiˉnaꞌ. \v 7 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, ꞌnaangˋnaꞌ caꞌˊ jaléꞌˋ fɨꞌíˆ dsíiˊ e seengˋnaꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la jo̱ guiáˆnaꞌ jaléꞌˋ e jo̱ fɨˊ jaguóˋ Fidiéeˇ, dsʉco̱ꞌ dseaˋ dobingꞌ i̱ eáangˊ to̱ꞌˋ fɨ́ɨngˋ ꞌnʉ́ꞌˋ contøøngˉ. \p \v 8 Jo̱guɨ ꞌnéˉ e ɨ́ˆ áaˊnaꞌ røøˋ, jo̱guɨ cajo̱ ꞌnéˉ e sɨñiingˇ áaˊnaꞌ contøøngˉ e laco̱ꞌ jaˋ nijmɨgǿøngˋ fii˜ i̱ ꞌlɨngꞌˆ ꞌnʉ́ꞌˋ, dsʉco̱ꞌ íˋ dseángꞌˉ ꞌníꞌˋ níimˉbre jneaa˜aaꞌ e ngɨrˊ fɨˊ la fɨˊ na lafaꞌ jaangˋ ieꞌˋ e ꞌnángꞌˊneꞌ lɨɨng˜ i̱ nisángꞌˊneꞌ. \v 9 Dseángꞌˉ jaˋ cuøꞌˊnaꞌ fɨˊ e fii˜ i̱ ꞌlɨngꞌˆ do nijmérˉ e nijmɨgǿøiñˋ ꞌnʉ́ꞌˋ lajo̱, jo̱guɨ jie˜ mɨˊ tiúungˊnaꞌ e jáꞌˉ lɨ́ɨngˋnaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱ꞌ nɨñíˆnaꞌ e jaléngꞌˋ rúngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ seengˋ fɨˊ laꞌúngˉ fɨˊ jmɨgüíˋ røøbˋ ngɨ́ɨiñˋ iihuɨ́ɨˊ laco̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ. \v 10 Dsʉꞌ mɨ˜ ningɨ́ˋ e nɨcaꞌíingꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ jaléꞌˋ iihuɨ́ɨˊ lajeeˇ cateáˋ, jo̱b mɨ˜ nijméˉ Fidiéeˇ e niꞌuíingˉnaꞌ dseaˋ guiúngˉ dseángꞌˉ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ, jo̱guɨ nijmérˉ e nisíngꞌˉnaꞌ teáˋguɨ fɨˊ guiʉ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ e nɨta˜ óoˊnaꞌ e Fidiéebˇ dseaˋ nicá̱ˋ nifɨˊ quíiˉnaꞌ. Dsʉco̱ꞌ dseaˋ dobingꞌ i̱ eáangˊ ꞌneáangˋ jneaa˜aaꞌ, jo̱ nɨcatǿꞌrˉ jneaa˜aaꞌ cajo̱ e laco̱ꞌ niꞌuíingˉnaꞌ dseaˋ i̱ seengˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌr˜ lata˜ co̱lɨɨng˜ có̱o̱ꞌ˜ Jó̱o̱rˊ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 11 Jo̱ eáangˊ laniingˉ ꞌgøngꞌˊ dseaˋ do lata˜ jee˜ jaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ. Jo̱ lajo̱b ꞌnéˉ nilɨti˜. \s1 Júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ e lɨdséngˆ \p \v 12 Jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Silvano, jaangˋ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ i̱ dseángꞌˉ i̱ lajangꞌˉ lɨ́ɨngˊ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, nɨcajméeꞌ˜e e jiˋjiʉ la e laco̱ꞌ nifǿnꞌˆn ꞌnʉ́ꞌˋ jo̱guɨ e nicuǿøˆø ꞌnʉ́ꞌˋ bíˋ e laco̱ꞌ nijmɨtaaˆ óoˊnaꞌ e lajaléꞌˋ e güeaꞌˆ e nɨcaꞌíingꞌ˜naꞌ do cuøˊ li˜ dseángꞌˉ e lajamꞌˉbaꞌ ꞌneáangˋ Fidiéeˇ ꞌnʉ́ꞌˋ. Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e lajo̱b ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ e teáamˉbɨꞌ teáˋ fɨˊ lɨ˜ nɨteáangˉnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 13 Jo̱guɨ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ neáangˊ fɨˊ Babilonia i̱ nɨcaguíngꞌˋ Fidiéeˇ do laco̱ꞌguɨ nɨcaguíñꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, guiéiñꞌˊ júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ quíiˉnaꞌ cajo̱, jo̱guɨ lajo̱bɨ i̱ jó̱o̱ˋo̱ i̱ siiˋ Marcos. \v 14 Jo̱guɨ se̱ꞌˋnaꞌ guooˋ rúngꞌˋnaꞌ mɨ˜ jíngꞌˊ rúngꞌˋnaꞌ uii˜ e ꞌneáangˋ rúngꞌˋnaꞌ. Jo̱guɨ güɨlɨseemˋbaꞌ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ lajɨɨngˋnaꞌ dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ. \p Jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ jo̱b quiáꞌˉ lana. \p Jo̱ lanab jí̱i̱ꞌ˜ féꞌˋ jiˋ laꞌuii˜ quiáꞌˉ Tʉ́ˆ Simón.