\id 1CO \h 1 Corintios \toc1 Júuˆ e to̱o̱˜ fɨˊ ni˜ jiˋ laꞌuii˜ quiáꞌˉ Paaˉ e catɨ́ɨngˉ dseaˋ seengˋ fɨˊ CORINTO \toc2 1 Corintios \toc3 1 Co. \mt1 Júuˆ e to̱o̱˜ fɨˊ ni˜ jiˋ laꞌuii˜ quiáꞌˉ Paaˉ e catɨ́ɨngˉ dseaˋ seengˋ fɨˊ CORINTO \c 1 \p \v 1 Jnea˜ Paaˉ lɨ́ɨnˊn jaangˋ dseaˋ apóoˆ i̱ óoˋ ta˜ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. Jo̱ nɨcatǿꞌˉ Fidiéeˇ jnea˜ e nijmee˜e e ta˜ jo̱ uíiꞌ˜ e lajo̱ nɨcalɨꞌiiñ˜. Jo̱ jnea˜, co̱lɨɨng˜ có̱o̱ꞌ˜ i̱ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ siiˋ Sóstenes, sɨ́ɨngˋnaaꞌ e jiˋ la \v 2 e catɨ́ɨngˉ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ neáangˊ fɨˊ na fɨˊ Corinto. Jo̱ Fidiéeˇ nɨcatǿꞌˉ ꞌnʉ́ꞌˋ e nilíingˉnaꞌ dseángꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ dseaˋ quiáꞌˉbre laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ. Jo̱guɨ lajo̱b nɨcajméerˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ seengˋ fɨˊ lɨ˜ jiéꞌˋ i̱ jmiféngꞌˊ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱ꞌ íˋbingꞌ i̱ lɨ́ɨngˊ Fíirˋ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la lɨ́ɨngˊ quíˉ jneaa˜aaꞌ cajo̱. \v 3 Jo̱ mɨ́ɨꞌ˜ɨ Tiquíˆiiꞌ Fidiéeˇ jo̱guɨ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ e niꞌɨ́rˉ güeaꞌˆ quiáꞌrˉ jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ jo̱guɨ e nicuǿꞌrˉ ꞌnʉ́ꞌˋ e nilɨseengˋnaꞌ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ. \s1 Júuˆ guiꞌmáangꞌˇ quiáꞌˉ Paaˉ e cuøꞌrˊ Fidiéeˇ \p \v 4 Jo̱ jaˋ mɨˊ catʉ́ˋʉ e cuǿøˉø guiꞌmáangꞌˇ Fidiéeˇ uíiꞌ˜ quíiˆnaꞌ uíiꞌ˜ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e guiʉ́ˉ e nɨcajméerˋ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ e jí̱i̱ꞌ˜ jaˋ catɨ́ɨngˉnaꞌ lajo̱, jo̱ dsʉꞌ lajo̱b nɨcajméerˋ. \v 5 Dsʉco̱ꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ jmiguiʉˊbaꞌ nɨcaꞌíingꞌ˜naꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, co̱ꞌ nɨcangɨ́ɨngˋnaꞌ e eáangˊ tɨɨngˋnaꞌ guiáˆnaꞌ júuˆ quiáꞌrˉ jo̱guɨ e eáangˊ ngángꞌˋnaꞌ e júuˆ jo̱ cajo̱. \v 6 Jo̱ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e na cuøˊ li˜ e nɨcalɨti˜ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ e nɨcafáꞌˉa cuaiñ˜ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 7 Jo̱ lajo̱b nɨcalɨ́ˉ, jo̱baꞌ nɨcangɨ́ɨmˋbaꞌ lajaléꞌˋ e cuøˊ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lajeeˇ e sɨjeengˇnaꞌ e jmɨɨ˜ e nijnéngˉtu̱ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la. \v 8 Jo̱ Dseaˋ Jmáamˉbingꞌ i̱ nicuǿꞌˉ ꞌnʉ́ꞌˋ bíˋ e laco̱ꞌ teáamˉbɨꞌ teáˋ fɨˊ guiʉ́ˉ lɨ˜ nɨteáangˉnaꞌ có̱o̱ꞌr˜, jo̱ lajo̱baꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ jaˋ i̱i̱ˋ cuǿøngˋ líˋ cuǿꞌˉ ꞌnʉ́ꞌˋ dseeˉ mɨ˜ tɨˊ lɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ e nijáaˊtu̱ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la. \v 9 Jo̱ dseángꞌˉ jmitib˜ Fidiéeˇ jaléꞌˋ júuˆ quiáꞌrˉ e cacuørˊ jéengˊguɨ, jo̱guɨ íˋbɨ cajo̱ i̱ catǿꞌˉ jneaa˜aaꞌ e nilɨse̱e̱ˉnaaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Jó̱o̱rˊ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ lɨ́ɨngˊ Fíiˋnaaꞌ cajo̱. \s1 E˜ uiing˜ e jaˋ sɨ́ɨngˋ røøˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ \p \v 10 Jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ mɨ́ɨꞌ˜ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e ngocángˋ dsiiˉ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, e nisɨɨng˜tu̱ꞌ røøˋ, co̱ꞌ jaˋ ꞌnéˉ e jméeˆnaꞌ táꞌˉ co̱o̱ˋ ꞌléꞌˋ lajeeˇ laꞌóꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ. Co̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌnéˉ e seengˋnaꞌ conrøøbˋ e ɨˊ óoˊnaꞌ jo̱guɨ e eeˉnaꞌ guiʉ́ˉ lajɨɨngˋnaꞌ. \v 11 Jo̱ uiing˜ quiáꞌˉ e fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e júuˆ la, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, dsʉco̱ꞌ dseaˋ sɨnʉ́ʉˆ quiáꞌˉ Cloé nɨcajmeaꞌrˊ jnea˜ júuˆ e jmoobˋ ꞌnʉ́ꞌˋ ta˜ jɨ́ɨngˋ jee˜ laꞌóꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 12 Co̱ꞌ i̱ dseaˋ íˋ nɨcasɨ́ꞌrˉ jnea˜ e i̱ lɨɨng˜ ꞌnʉ́ꞌˋ fóꞌˋnaꞌ e lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiéˉe, jo̱guɨ i̱ lɨɨng˜guɨ ꞌnʉ́ꞌˋ fóꞌˋnaꞌ e lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Apolos, jo̱guɨ i̱ jiéngꞌˋguɨ féꞌˋ e lɨ́ɨiñˊ dseaˋ quiáꞌˉ Tʉ́ˆ, jo̱guɨ i̱ lɨɨng˜guɨ dseaˋ ɨˊ dsíirˊ e jí̱i̱ꞌ˜ íˋbre lɨ́ɨiñˊ dseángꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 13 Jo̱ jaˋ ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ lajo̱, co̱ꞌ jaˋ fɨ́ɨngˊ Dseaˋ Jmáangˉ seengˋ; jo̱guɨ o̱ꞌ jnea˜ cajo̱ dseaˋ catángˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ e laco̱ꞌ nileángˋnaꞌ fɨˊ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíiˆnaꞌ, o̱ꞌguɨ cajgáangˉnaꞌ jmɨɨˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜. ¡Co̱ꞌ dseángꞌˉ o̱ꞌ lajo̱! \v 14 Jo̱ guiꞌmáangꞌˇ Fidiéeˇ e jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ ꞌnʉ́ꞌˋ jaˋ mɨˊ caseánˉn jmɨɨˋ, co̱ꞌ dseángꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ Crispo có̱o̱ꞌ˜guɨ Gayobingꞌ i̱ nɨcajméˉe có̱o̱ꞌ˜ lajo̱. \v 15 Jo̱ uíiꞌ˜ e lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ ꞌnʉ́ꞌˋ cuǿøngˋ líˋ foꞌˆnaꞌ e có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Paabˉ cajgáangˉnaꞌ jmɨɨˋ. \v 16 Ja̱a̱ˉ, dsʉꞌ cadsémꞌˊ dsiiˉ cajo̱ e caseámˉbaa jmɨɨˋ i̱ dseaˋ sɨnʉ́ʉˆ quiáꞌˉ Estéfanas, jo̱ dsʉꞌ joˋ tó̱o̱ˋ dsiiˉ faꞌ i̱i̱ˋ caseángˉguɨ́ɨ jmɨɨˋ i̱ jiéngꞌˋ. \v 17 Dsʉco̱ꞌ jaˋ casíingˋ Dseaˋ Jmáangˉ jnea˜ fɨˊ jmɨgüíˋ la faꞌ e nijmee˜e ta˜ seáangˋ dseaˋ jmɨɨˋ, co̱ꞌ casíimˋbre jnea˜ dsʉꞌ quiáꞌˉ e niguiaaˉ júuˆ quiáꞌˉ jial laangˋ dseaˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌˉbre. Jo̱ mɨ˜ caguiáˋa e júuˆ jo̱, jaˋ cafáꞌˉa có̱o̱ꞌ˜ júuˆ e tɨɨngˋ dseaˋ jmɨgüíˋ e laco̱ꞌ jaˋ nijmɨꞌuǿnˆn jial tíiˊ e niingˉ e cajúngˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ. \s1 Jial ꞌgøngꞌˊ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e tɨɨiñˋ \p \v 18 Jo̱ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ nɨteáangꞌ˜ fɨˊ ngolíingˋ fɨˊ lɨ˜ ꞌlɨꞌˆ ɨˊ dsíirˊ e júuˆ í̱i̱bˊ lɨ́ɨˊ e quiáꞌˉ e cajúngˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ. Jo̱ dsʉꞌ o̱ꞌ lajo̱ lɨ́ɨˊ e júuˆ jo̱ quíˉ jneaa˜aaꞌ, co̱ꞌ e júuˆ jo̱ lɨ́ɨˊ júuˆ e ꞌgøngꞌˊ. Co̱ꞌ laꞌeáangˊ e júuˆ jo̱baꞌ nɨcaláangˉnaaꞌ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíˉiiꞌ. \v 19 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ féꞌˋ Fidiéeˇ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ lɨ˜ féꞌrˋ lala: \q1 Nijmee˜e e niꞌíimˉ lají̱i̱ꞌ˜ e ɨˊ dsíiˊ dseaˋ jmɨgüíˋ e tɨɨiñˋ, \q1 jo̱ cabꞌˊ niꞌnaanˉ lají̱i̱ꞌ˜ e ɨˊ dsíirˊ e ngáiñꞌˋ. \m Jo̱ lanab féꞌˋ Fidiéeˇ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ. \p \v 20 Jo̱ ¿jnang˜guɨ i̱ dseaˋ i̱ ɨˊ dsíiˊ e eáangˊ tɨɨiñˋ ngáiñꞌˋ? Jo̱guɨ ¿jnang˜guɨ i̱ dseaˋ i̱ ɨˊ dsíiˊ e ñirˊ lajaléꞌˋ? Jo̱guɨ cajo̱ ¿jnang˜guɨ i̱ dseaˋ i̱ tɨ́ɨngˊ júuˆ quiáꞌˉ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ la? Jo̱ dsʉꞌ lajaléꞌˋ e ɨˊ dsíiˊ dseaˋ jmɨgüíˋ e tɨɨiñˋ ngáiñꞌˋ, Fidiéeˇ nɨcajméerˋ e jaléꞌˋ e jo̱ lɨ́ɨˊ júuˆ í̱i̱bˊ. \v 21 Jo̱ laꞌeáangˊ e eáangˊ tɨɨngˋ ngángꞌˋ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ caguiarˊ uiing˜ e jaˋ nilɨcuíingˋ dseaˋ írˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e ɨˊ dsíiˊ dseaˋ e tɨɨiñˋ ngáiñꞌˋ fɨˊ jmɨgüíˋ la. Co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ calɨꞌiiñ˜ e nileáiñˉ dseaˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáiñꞌˉ laꞌeáangˊ e jáꞌˉ lɨ́ɨngˋ dseaˋ e júuˆ cuaiñ˜ quiáꞌˉ e cajúngˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ, nañiˊ faꞌ e júuˆ jo̱ lɨ́ɨˊ lafaꞌ júuˆ í̱i̱bˊ. \p \v 22 Jo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel ꞌnáiñꞌˊ Fidiéeˇ dsʉꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e quɨ́ɨꞌ˜ dseaˋ do jmɨɨ˜ jmóorˋ e dsigáˋ dsíiˊ dseaˋ. Jo̱guɨ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel ꞌnáiñꞌˊ Fidiéeˇ dsʉꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e tɨɨiñˋ ngáiñꞌˋ fɨˊ jmɨgüíˋ la. \v 23 Jo̱ dsʉꞌ jneaꞌˆ guiaˋnaaꞌ júuˆ quiáꞌˉ e˜ uiing˜ e cajúngˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ. Jo̱ dsʉꞌ e júuˆ jo̱ lɨ́ɨˊ júuˆ e ꞌníꞌˋ níingˉ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel, jo̱guɨ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel ɨˊ dsíirˊ e júuˆ í̱i̱bˊ e jo̱. \v 24 Jo̱ lají̱i̱ꞌ˜ e cangongɨ́ɨngˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ calɨ́ˉ lajo̱ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ nilɨñiˊ dseaˋ jial tíiˊ ꞌgøngꞌˊ Fidiéeˇ jo̱guɨ jial tíiˊ tɨɨiñˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e jmóorˋ. Jo̱ jaléꞌˋ e jo̱ catɨ́ɨngˉ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ nɨcatǿꞌˉ Fidiéeˇ e niꞌuíiñˉ dseaˋ quiáꞌrˉ, nañiˊ su lɨ́ɨngˊ dseaˋ dseaˋ Israel o̱si jaˋ lɨ́ɨiñꞌˊ lajo̱ é. \v 25 Jo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ ɨˊ dsíirˊ e júuˆ í̱i̱bˊ lɨ́ɨˊ lajaléꞌˋ e nɨcaguiaˊ Fidiéeˇ uiing˜ e nɨcajméerˋ. Jo̱ dsʉꞌ o̱ꞌ jáꞌˉ e lɨ́ɨˊ lajo̱, co̱ꞌ eáangˊguɨb tɨɨngˋ ngángꞌˋ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ lajaléꞌˋ e jmóorˋ laco̱ꞌguɨ jí̱i̱ꞌ˜ e ɨˊ dsíiˊ dseaˋ jmɨgüíˋ e eáangˊ tɨɨiñˋ ngáiñꞌˋ. Jo̱guɨ eáangˊguɨb ꞌgøngꞌˊ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ e guiarˊ uiing˜ e jmóorˋ laco̱ꞌguɨ jí̱i̱ꞌ˜ e ɨˊ dsíiˊ dseaˋ jmɨgüíˋ e eáangˊ íingˆ ta˜. \v 26 Jo̱ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e ꞌnéˉ e tó̱o̱bˋ áaˊnaꞌ e mɨ˜ catǿꞌˉ Fidiéeˇ ꞌnʉ́ꞌˋ e laco̱ꞌ niꞌuíingˉnaꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ tú̱ˉ ꞌnɨˊ mɨ́ɨngꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ i̱ tɨɨngˋ ngángꞌˋ jí̱i̱ꞌ˜ laco̱ꞌ ɨˊ dsíiˊ dseaˋ jmɨgüíˋ, jo̱guɨ jí̱i̱ꞌ˜ tú̱ˉ ꞌnɨˊ mɨ́ɨmꞌ˜baꞌ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ i̱ óoˋ ta˜ fɨˊ jmɨgüíˋ la o̱si lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ sɨnʉ́ʉˆ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ ꞌgooˋ é. \v 27 Jo̱ dsʉꞌ Fidiéeˇbingꞌ i̱ caguíngꞌˋ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ ɨˊ dsíiˊ dseaˋ jmɨgüíˋ i̱ í̱i̱ˊ. Jo̱ cajméerˋ lajo̱ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ nicuǿꞌrˉ fɨꞌɨꞌˋ jaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ i̱ ɨˊ dsíiˊ i̱ tɨɨngˋ ngángꞌˋ eáangˊ. Jo̱guɨ caguíñꞌˋ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ ɨˊ dsíiˊ dseaˋ jmɨgüíˋ i̱ jaˋ ꞌgaꞌˊ lɨˊ ta˜ íingˆ. Jo̱ cajméerˋ lajo̱ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ nicuǿꞌrˉ fɨꞌɨꞌˋ jaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ i̱ ɨˊ dsíiˊ e dsíngꞌˉ íiñˆ ta˜. \v 28 Jo̱guɨ Fidiéeˇ nɨcaguíñꞌˋ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ ɨˊ dsíiˊ dseaˋ jmɨgüíˋ i̱ jaˋ ta˜ íingˆ jí̱i̱ꞌ˜ capíꞌˆ o̱si i̱ uǿngˉ o̱si i̱ jaˋ seaˋ uiing˜ quiáꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ fɨˊ jmɨgüíˋ la é, jo̱ dsʉꞌ cajméerˋ lajo̱ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ niꞌíiñˉ jaléꞌˋ e ɨˊ dsíiˊ dseaˋ jmɨgüíˋ e niingˉ eáangˊ. \v 29 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b cajméeˋ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ cuǿøngˋ líˋ jmérˉ ráaiñˉ fɨˊ quiniˇ dseaˋ do. \p \v 30 Jo̱ dsʉꞌ ꞌñiabꞌˊ Fidiéeˇ nɨcajméerˋ e lafaꞌ jaamˋ dseaˋ nɨcaꞌuíingˉnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ nɨcajméerˋ cajo̱ e laco̱ꞌ, laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do, nilɨne˜naaꞌ jial tíiˊ tɨɨiñˋ ngáiñꞌˋ; co̱ꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáamˉbaꞌ nɨcajméerˋ e nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quinirˇ jo̱guɨ e nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ dseángꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ dseaˋ quiáꞌˉbre jo̱guɨ cajo̱ e nɨcaláangˉnaaꞌ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíˉiiꞌ. \v 31 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ˜ féꞌˋ lala: \q1 Jo̱guɨ song seengˋ dseaˋ i̱ iing˜ jmiféngꞌˊ ꞌñiaꞌˊ, \q1 jo̱baꞌ guiʉ́ˉguɨ e güɨjmifémꞌˊbre Fíiˋnaaꞌ Fidiéeˇ. \m Jo̱ lanab féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \c 2 \s1 E˜ uiing˜ e catángˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ \p \v 1 Jo̱ té̱e̱ˊ óoˊnaꞌ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, e mɨ˜ cangóˉo fɨˊ na fɨˊ Corinto e cangofɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ quiáꞌˉ e˜ uiing˜ jaléꞌˋ e cangojéeˊ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱ dsʉꞌ jaˋ cafǿnꞌˉn ꞌnʉ́ꞌˋ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ e ñíiˊ o̱ꞌguɨ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ e ꞌgooˋ cajo̱. \v 2 Jo̱ lajeeˇ e cataan˜n jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ jaˋ cafáꞌˉa júuˆ e jiéꞌˋguɨ, co̱ꞌ dseángꞌˉ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáamˉbaꞌ caꞌɨ́ˋ dsiiˉ e cafáꞌˆa jo̱ dseángꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ e júuˆ quiáꞌˉ e˜ uiing˜ e catángˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ. \v 3 Jo̱ mɨ˜ caguiéˉe jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ e quiáꞌˉ e niguiaaˉ e júuˆ jo̱, ɨˊ dsiiˉ e jaˋ ꞌgooˋ quɨ́ɨꞌ˜ɨ jmɨɨ˜ nijmee˜e lajo̱ jo̱guɨ e jléemˋbɨ́ɨ cajo̱ uíiꞌ˜ e ꞌgóꞌˋo. \v 4 Jo̱ mɨ˜ cafǿnꞌˉn ꞌnʉ́ꞌˋ e guiaaˉ e júuˆ jo̱, jaˋ cajmeáan˜n ta˜ júuˆ jloꞌˆ e laco̱ꞌ jáꞌˉ nilíingˋnaꞌ júuˆ quiéˉe. Co̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ jáꞌˉ calɨ́ngˉnaꞌ e júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e guiaaˉ do laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e quɨ́ɨꞌ˜ jmɨɨ˜ e cajméeˋ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e dsigáˋ dsíiˊ dseaˋ. \v 5 Jo̱ cafǿnꞌˉn ꞌnʉ́ꞌˋ lajo̱ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ nijáꞌˉ líingˋnaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ güeaꞌˆ ꞌgøngꞌˊ quiáꞌˉ Fidiéeˇ jo̱ o̱ꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e tɨɨngˋ ngángꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ. \s1 Laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e lɨcuíingˋ dseaˋ írˋ \p \v 6 Jo̱ dsʉꞌ jnea˜ sɨɨm˜baa júuˆ jloꞌˆ có̱o̱ꞌ˜ i̱ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ i̱ dseángꞌˉ lajangꞌˆ nɨteáangˉ teáˋ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, lɨfaꞌ e júuˆ jloꞌˆ e sɨɨ˜naaꞌ do e quiáꞌˉ jial tíiˊ tɨɨngˋ ngángꞌˋ Fidiéeˇ. Jo̱ dsʉꞌ e júuˆ jo̱ o̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ júuˆ laco̱ꞌ ngángꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ o̱ꞌguɨ jí̱i̱ꞌ˜ laco̱ꞌ júuˆ e tɨɨngˋ féꞌˋ jaléngꞌˋ dseaˋ quiʉꞌˊ ta˜ fɨˊ jmɨgüíˋ la, jo̱ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ jaˋ uǿøˉ eer˜ fɨˊ jmɨgüíˋ la. \v 7 Jo̱ dsʉꞌ jaléꞌˋ júuˆ e guiaˋnaaꞌ do lɨ́ɨˊ júuˆ jloꞌˆ e tɨɨngˋ ngángꞌˋ jí̱i̱ꞌ˜ ꞌñiaꞌˊ Fidiéeˇ, jo̱ e júuˆ jo̱ jaˋ cajmijnéeiñˋ lamɨ˜ jéengˊguɨ. Co̱ꞌ caguiarˊ uiing˜ lají̱i̱ꞌ˜ mɨ˜ nʉ́ꞌˉguɨ e cajméerˋ latøøngˉ jmɨgüíˋ e laco̱ꞌ nilɨse̱e̱ˉnaaꞌ có̱o̱ꞌr˜ fɨˊ lɨ˜ niingˉ ꞌgøiñꞌˊ mɨ˜ nitɨ́ˉ e íꞌˋ jo̱. \v 8 Jo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ quiʉꞌˊ ta˜ fɨˊ jmɨgüíˋ la jaˋ mɨˊ cangámꞌˋbɨr e júuˆ jo̱, co̱faꞌ mɨ˜ cangáiñꞌˋ lamɨ˜ jéengˊguɨ, jo̱baꞌ jaˋ cateáaiñˋ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ i̱ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ jáaˊ fɨˊ ñifɨ́ˉ. \v 9 Jo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ˜ féꞌˋ lala: \q1 Fidiéeˇ nɨcaguiarˊ guiʉ́ˉ e nicuǿꞌrˉ i̱ dseaˋ i̱ ꞌneáangˋ írˋ \q1 jaléꞌˋ e jaˋ mɨˊ cangaˊ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ jmɨgüíˋ \q2 o̱ꞌguɨ mɨˊ canúurˉ cajo̱, \q2 jo̱ jɨˋguɨ jaléꞌˋ e jaˋ mɨˊ caꞌɨ́ˋ dsíirˊ. \m Jo̱ lanab féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \v 10 Jo̱ Fidiéeˇ nɨcajméerˋ e nɨcalɨne˜naaꞌ lajaléꞌˋ e na laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌrˉ. Jo̱ e Jmɨguíˋ quiáꞌrˉ dobaꞌ guiꞌˊ júuˆ laꞌuiing˜, jo̱ jɨˋguɨ jmóoˋ lajo̱ có̱o̱ꞌ˜ e jaˋ cǿøngˋ có̱o̱ꞌ˜ e ɨˊ dsíiˊ ꞌñiaꞌˊ Fidiéeˇ. \p \v 11 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ cajo̱, co̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ cuǿøngˋ lɨñirˊ jial ɨˊ dsíiˊ jaangˋguɨ dseaˋ rúiñꞌˋ, co̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jmɨguíˋ quiáꞌˉ i̱ dseaˋ do cuǿøngˋ líˋ jméˉ lajo̱. Jo̱guɨ lajo̱bɨ, dseángꞌˉ lají̱i̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiábꞌˉ Fidiéeˇ ñiˊ lají̱i̱ꞌ˜ e ɨˊ dsíiˊ ꞌñiaꞌˊ Fidiéeˇ. \v 12 Jo̱ jaléngꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jaˋ caꞌíingꞌ˜naaꞌ jí̱i̱ꞌ˜ laco̱ꞌ tɨɨngˋ ngángꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ, co̱ꞌ lají̱i̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ e jáaˊ quiáꞌˉ Fidiéeˇbaꞌ nɨcaꞌíingꞌ˜naaꞌ e laco̱ꞌ nilɨne˜naaꞌ jaléꞌˋ e cuøꞌˊ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ uíiꞌ˜ e eáangˊ guiúiñˉ có̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ. \v 13 Jo̱baꞌ mɨ˜ guiaˊ jnea˜ jaléꞌˋ e júuˆ na, jmóoˋo lajo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e nɨcaꞌeˊ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ jo̱ o̱ꞌ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ e nɨcalɨtɨ́ɨnˋn jí̱i̱ꞌ˜ laco̱ꞌ tɨɨngˋ ngángꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ. Co̱ꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇbaꞌ guiaˋnaaꞌ e júuˆ na jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ seengˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \v 14 Jo̱ i̱ dseaˋ i̱ jaˋ seengˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ jaˋ líꞌrˋ niꞌíñꞌˋ jaléꞌˋ e cuøˊ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, co̱ꞌ i̱ dseaˋ íˋ ɨˊ dsíirˊ e í̱i̱bˊ lɨ́ɨˊ jaléꞌˋ e júuˆ jo̱. Jo̱guɨ jaˋ cuǿøngˋ faꞌ e ningáiñꞌˋ e júuˆ jo̱ cajo̱, co̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇbaꞌ quɨ́ɨꞌ˜ dseaˋ jmɨɨ˜ e niguiꞌrˉ jaléꞌˋ e jo̱. \v 15 Jo̱guɨ i̱ dseaˋ i̱ seengˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ quɨ́ɨꞌ˜bre jmɨɨ˜ e niguiꞌrˉ lajaléꞌˋ. Jo̱ uíiꞌ˜ e lajo̱b lɨ́ɨiñˊ, jo̱baꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ jmɨgüíˋ i̱ jaˋ seengˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ quɨ́ɨꞌr˜ jmɨɨ˜ e niꞌnɨ́ngˉneiñꞌ. \v 16 Co̱ꞌ lalab féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ: \q1 Jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ jmɨgüíˋ cuǿøngˋ lɨñirˊ jialco̱ꞌ ɨˊ dsíiˊ Fidiéeˇ; \q1 jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ cajo̱ cuǿøngˋ líˋ sɨ́ꞌˋ dseaˋ do e˜ jaléꞌˋ e ꞌnéˉ nijmérˉ. \m Jo̱ lanab jí̱i̱ꞌ˜ lɨ́ɨˊ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. Jo̱ dsʉꞌ jaléngꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ se̱e̱ˉnaaꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, røøbˋ ɨˊ dsiˋnaaꞌ laco̱ꞌguɨ ɨˊ dsíiˊ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ. \c 3 \s1 Jmaquíimˊ ta˜ ngɨ́ɨngˋnaaꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ \p \v 1 Dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, dseángꞌˉ jaˋ mɨˊ calɨ́ꞌˆ jnea˜ faꞌ e nɨcafǿnꞌˉn ꞌnʉ́ꞌˋ laco̱ꞌguɨ fǿnꞌˉn dseaˋ i̱ dseángꞌˉ lajangꞌˆ seengˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. Co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ nɨcafǿnꞌˉn ꞌnʉ́ꞌˋ lafaꞌ dseaˋ i̱ mɨˊ ꞌnooˋbɨ eáangˊ lɨ́ˋ dsíiˊ jaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ la, jo̱guɨ cajo̱ lafaꞌ dseaˋ i̱ táˋbɨ jáꞌˉ calɨ́ngˉ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 2 Jo̱ uíiꞌ˜ e lɨ́ɨngˊnaꞌ lajo̱, jo̱baꞌ caꞌéeˉe ꞌnʉ́ꞌˋ ie˜ jo̱ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ e jaˋ huɨ́ɨmˊ. Co̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la lɨ́ɨngˊ jaangˋ yʉ̱ʉ̱ˋ i̱ cuꞌˋ tʉ́ꞌˋ i̱ jaˋ mɨˊ cuǿøngˋ dǿꞌˉ jmiñiˇ. Jo̱ dseángꞌˉ mɨˊ ꞌnooˋbɨ lɨ́ɨngˊ ꞌnʉ́ꞌˋ lajo̱ cartɨˊ jmɨɨ˜ na. \v 3 Co̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ dseángꞌˉ mɨˊ ꞌnooˋbɨ seengˋnaꞌ e lɨ́ˋ óoˊnaꞌ jaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ la. Co̱ꞌ mɨ˜ jmooˋnaꞌ ta˜ dsihuɨ́ɨngˊ quiáꞌˉ rúngꞌˋnaꞌ jo̱guɨ mɨ˜ jmooˋnaꞌ ta˜ jɨ́ɨngˋ, jo̱baꞌ cuøˊ li˜ jóng e dseángꞌˉ mɨˊ ꞌnooˋbɨ jmitíˆnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e lɨ́ˋ óoˊnaꞌ yaang˜naꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la jmóoˋ doñiˊ i̱i̱ˋ dseaˋ jmɨgüíˋ. \v 4 Co̱ꞌ mɨ˜ fóꞌˋnaꞌ lala: “Jnea˜ lɨ́ɨnˊn dseaˋ quiáꞌˉ Paaˉ”, jo̱guɨ i̱ jiéngꞌˋguɨ jíngꞌˉ: “Jnea˜ lɨ́ɨnˊn dseaˋ quiáꞌˉ Apolos”, jo̱baꞌ cuøˊ li˜ jóng e dseángꞌˉ lají̱i̱ꞌ˜ e lɨ́ˋ óoˊnaꞌ yaam˜baꞌ jmitíˆnaꞌ. \p \v 5 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e jnea˜ có̱o̱ꞌ˜guɨ i̱ Apolos do lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ i̱ jmóoˋ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ e nɨcangɨ́ɨngˋnaaꞌ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jneaꞌˆbaꞌ e jáꞌˉ nɨcalɨ́ngˉ ꞌnʉ́ꞌˋ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. Co̱ꞌ lajaangˋ lajaangˋ jneaꞌˆ jmooˉnaaꞌ jí̱i̱ꞌ˜ laco̱ꞌ ta˜ e nɨcacuøꞌˊ Fidiéeˇ jneaꞌˆ. \v 6 Co̱ꞌ jnea˜ lafaꞌ cajngáˋa co̱o̱ˋ mɨjú̱ˋ, jo̱guɨ i̱ Apolos do lafaꞌ caguieiñꞌˊ jmɨɨˋ e mɨjú̱ˋ do, jo̱ dsʉꞌ Fidiéeˇbingꞌ i̱ cajméeˋ e lafaꞌ e cacuángˉ e mɨjú̱ˋ do. \v 7 Jo̱baꞌ cuǿøngˋ líˋ feˇeeꞌ e jaˋ e niingˉ i̱ dseaˋ i̱ cajníˋ do o̱ꞌguɨ i̱ dseaˋ i̱ caguiengꞌˊ jmɨɨˋ do, jo̱ dsʉꞌ jí̱i̱ꞌ˜ Fidiéeˇbingꞌ i̱ niingˉguɨ, co̱ꞌ íˋbingꞌ i̱ cajméeˋ e cacuángˉ e mɨjú̱ˋ do. \v 8 Jo̱ i̱ dseaˋ i̱ jniˊ e mɨjú̱ˋ do jo̱guɨ i̱ dseaˋ i̱ guiengꞌˊ jmɨɨˋ do, røøbˋ ta˜ quiáꞌrˉ. Jo̱ dsʉꞌ ꞌñiabꞌˊ Fidiéeˇ dseaˋ nicuǿꞌrˉ lajaangˋ lajaaiñꞌˋ do jiéꞌˋ jí̱i̱ꞌ˜ ta˜ e nɨcajméeiñꞌˋ. \v 9 Dsʉco̱ꞌ jnea˜ có̱o̱ꞌ˜ i̱ Apolos do røøbˋ jmooˉnaaꞌ ta˜ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ e nɨcacuøꞌˊ Fidiéeˇ jneaꞌˆ. Jo̱guɨ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ lafaꞌ guóoꞌ˜ uǿˉ e jmángꞌˋ Fidiéeˇ ta˜. Jo̱guɨ lɨ́ɨmˊbaꞌ cajo̱ lafaꞌ ꞌnʉr˜. \v 10 Jo̱ uíiꞌ˜ e eáangˊ guiúngˉ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜, jo̱baꞌ cacuǿꞌrˉ jnea˜ ta˜ e lɨ́ɨnˊn lafaꞌ jaangˋ tɨjí̱i̱ˋ i̱ caguiaˊ uiing˜ tɨɨˉ fɨɨˋ, jo̱guɨ dseaˋ jiémꞌˋ i̱ nɨcanaangˋ seꞌˊ ieꞌˋ e fɨˊ ni˜ jo̱. Jo̱ lɨfaꞌ lajaangˋ lajaamˋ dseaˋ ꞌnéˉ ñiing˜ dsíirˊ jial laco̱ꞌ jmoꞌrˊ e ꞌnʉ́ʉˊ do. \v 11 Dsʉco̱ꞌ jaˋ quɨ́ꞌˉ jmɨɨ˜ faꞌ e nijméˉ dseaˋ co̱o̱ˋguɨ tɨɨˉ fɨɨˋ e jiéꞌˋ, co̱ꞌ ꞌñiabꞌˊ Fidiéeˇ dseaˋ nɨcaguiarˊ uiing˜ e tɨɨˉ fɨɨˋ do, jo̱ íbˋ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 12 Jo̱ e fɨˊ ni˜ tɨɨˉ fɨɨˋ e nɨseaˋ do cuǿømˋ líˋ jmeꞌˆ dseaˋ ꞌnʉ́ʉˊ e lɨ́ɨˊ có̱o̱ꞌ˜ layaang˜ cunéeˇ o̱si có̱o̱ꞌ˜ cuteeˋ o̱si có̱o̱ꞌ˜ cu̱u̱˜ e ꞌmoꞌˆ eáangˊ é o̱si có̱o̱ꞌ˜ ꞌmaˋ o̱si có̱o̱ꞌ˜ layaang˜ nuuˋ o̱si có̱o̱ꞌ˜ quiˊ cuɨñɨ́ꞌˆbɨ é. \v 13 Jo̱ ie˜ jmɨɨ˜ mɨ˜ nigüéengˉtu̱ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la e quiáꞌˉ niquidsirˊ íꞌˋ quiáꞌˉ lajaangˋ lajaangˋ dseaˋ jmɨgüíˋ, ie˜ jmɨɨ˜ jo̱b mɨ˜ nilɨli˜ røøˋ jial lɨ́ɨˊ jaléꞌˋ e ta˜ e nɨcajméeˋ dseaˋ. Dsʉco̱ꞌ ꞌñiaꞌˊ ie˜ jmɨɨ˜ jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jɨˋ nilɨli˜ jialco̱ꞌ lɨ́ɨˊ jaléꞌˋ e ta˜ jo̱ e nɨcajméeˋ dseaˋ. \v 14 Jo̱ i̱ dseaˋ i̱ nɨcajmeꞌˊ ꞌnʉ́ʉˊ e jaˋ dseáangꞌ˜ e nicóˋ có̱o̱ꞌ˜ e jɨˋ do, jo̱baꞌ i̱ dseaˋ íˋ niꞌímꞌˋbre lají̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨiñˉ do. \v 15 Jo̱ dsʉꞌ song nicóˋ jaléꞌˋ e nɨcajmeꞌrˊ do, jo̱baꞌ lajalébꞌˋ niꞌíingˉ quiáꞌrˉ jóng, lɨfaꞌ nileáamˋbre e jaˋ nicáiñˋ laco̱ꞌ mɨ˜ laangˋ dseaˋ co̱o̱ˋ lɨ˜ iʉ˜ jɨˋ. \p \v 16 Jo̱guɨ ꞌnéˉ ñíˆbaꞌ cajo̱ e ꞌnʉ́ꞌˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ lafaꞌ guáꞌˉ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱guɨ fɨˊ jo̱b lɨ˜ seengˋ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ. \v 17 Jo̱guɨ song i̱ lɨɨng˜ ꞌnʉ́ꞌˋ nijgiéengˇnaꞌ e guáꞌˉ quiáꞌˉ Fidiéeˇ do, jo̱baꞌ ꞌñiabꞌˊ Fidiéeˇ niꞌíiñˉ ꞌnʉ́ꞌˋ cajo̱. Dsʉco̱ꞌ güeamꞌˆ e guáꞌˉ do quiáꞌrˉ, jo̱guɨ ꞌnʉ́ꞌˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ lafaꞌ e guáꞌˉ do cajo̱. \p \v 18 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, jaˋ jmɨgǿøngˋ yaang˜naꞌ lala: e song jaangˋ ꞌnʉ́ꞌˋ ɨˊ óoˊnaꞌ e tɨɨngˋ ngángꞌˋnaꞌ jí̱i̱ꞌ˜ laco̱ꞌ tɨɨngˋ ngángꞌˋ dseaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ la, jo̱baꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ ꞌnéˉ jmeáangꞌ˜ yaang˜naꞌ lafaꞌ dseaˋ i̱ jaˋ tɨɨngˋ ngángꞌˋ e lajo̱, jo̱ lajo̱baꞌ dseángꞌˉ lajangꞌˆ niꞌuíingˉnaꞌ dseaˋ i̱ tɨɨngˋ ngángꞌˋ. \v 19 Dsʉco̱ꞌ lajaléꞌˋ e ɨˊ dsíiˊ dseaˋ jmɨgüíˋ e eáangˊ tɨɨiñˋ ngáiñꞌˋ, jmangꞌˉ júuˆ í̱i̱bˊ lɨ́ɨˊ jaléꞌˋ e jo̱ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ. Co̱ꞌ lalab féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ: “Fidiéeˇ nijmeáiñꞌˋ ta˜ jaléꞌˋ e ɨˊ dsíiˊ dseaˋ e tɨɨiñˋ ngáiñꞌˋ e laco̱ꞌ nijmɨgǿøngˋ yaaiñ˜.” \v 20 Jo̱guɨ lalab féꞌˋguɨ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ cajo̱: “Ñibˊ Fidiéeˇ e jmangꞌˆ júuˆ í̱i̱bˊ lɨ́ɨˊ jaléꞌˋ e ɨˊ dsíiˊ dseaˋ e eáangˊ tɨɨiñˋ ngáiñꞌˋ fɨˊ jmɨgüíˋ la.” \v 21 Jo̱ uíiꞌ˜ e lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ ꞌnʉ́ꞌˋ ꞌnéˉ e nijmɨráangˆ yaang˜naꞌ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e sɨtáangˆnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ doñiˊ i̱i̱ˋ dseaˋ jmɨgüíˋ. Dsʉco̱ꞌ lajalébꞌˋ e seaˋ e quíibˉ ꞌnʉ́ꞌˋ lajaléꞌˋ e jo̱; \v 22 dsʉco̱ꞌ jnea˜ jo̱guɨ Apolos jo̱guɨ Tʉ́ˆ jo̱guɨ lajaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ jo̱guɨ e seengˋnaꞌ o̱si e nijúungˉnaꞌ é, jo̱guɨ lajeeˇ lana o̱si lɨ˜ dséˆguɨ é dseángꞌˉ e quíibˉ ꞌnʉ́ꞌˋ lajaléꞌˋ e jo̱. \v 23 Jo̱guɨ lajaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ, jo̱guɨ Dseaˋ Jmáangˉ cøøngˋ seeiñˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ. \c 4 \s1 Ta˜ e jmóoˋ dseaˋ apóoˆ i̱ sɨ́ɨngˋ Dseaˋ Jmáangˉ cuaiñ˜ quiáꞌrˉ \p \v 1 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, e ꞌnʉ́ꞌˋ ꞌnéˉ niꞌɨ́ˆ óoˊnaꞌ e jneaꞌˆ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ i̱ jmóoˋ lají̱i̱ꞌ˜ ta˜ e nɨcacuøꞌˊ Dseaˋ Jmáangˉ jneaꞌˆ, jo̱guɨ cajo̱ e lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ i̱ sɨnʉ́ꞌˆ júuˆ e niꞌéˆnaaꞌ jaléꞌˋ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e jaˋ mɨˊ cajmijnéeiñˋ lamɨ˜ jéengˊguɨ. \v 2 Jo̱guɨ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ nɨsɨnʉ́ꞌˆ júuˆ e óorˋ co̱o̱ˋ ta˜, jo̱baꞌ dseángꞌˉ ꞌnéˉ jmiti˜bre laco̱ꞌ sɨꞌíˆ e ta˜ jo̱. \v 3 Jo̱guɨ jnea˜, jaˋ dsiꞌgóˋ dsiiˉ fɨng song niquidsiˋnaꞌ íꞌˋ quiéˉe o̱si e niquidsiˊ íꞌˋ quiéˉe é fɨˊ quiniˇ dseata˜ dseaˋ jmɨgüíˋ i̱ jmóoˋ lajo̱. Co̱ꞌ jɨˋguɨ ꞌñiáꞌˋa jaˋ ɨˊ dsiiˉ faꞌ e nijmee˜e lajo̱ quiéˉe có̱o̱ꞌ˜ lajaléꞌˋ e jmóoˋo. \v 4 Jo̱ nañiˊ faꞌ ɨˊ dsiiˉ e jaˋ mɨˊ cajméˉe jaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ, dsʉꞌ o̱ꞌ uíiꞌ˜ e jo̱ faꞌ dseángꞌˉ e nɨta˜ dsiiˉ e lɨ́ɨnˊn jaangˋ dseaˋ i̱ jaˋ røøngˋ dseeˉ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ. Dsʉco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Fidiéeˇbingꞌ i̱ quidsiˊ íꞌˋ quíˉnaaꞌ dseángꞌˉ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ. \v 5 Jo̱ uíiꞌ˜ e lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ jaˋ cuǿøngˋ faꞌ e quidsiˋnaꞌ íꞌˋ quiáꞌˉ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ lajeeˇ nʉ́ꞌˉguɨ e nigüéengˉtu̱ Fíiˋnaaꞌ Fidiéeˇ fɨˊ jmɨgüíˋ la. Dsʉco̱ꞌ ie˜ jo̱ íˋbingꞌ i̱ nijmijnéengˋ jaléꞌˋ e cǿøngꞌ˜ lajeeˇ lana, jo̱guɨ nijmilir˜ cajo̱ jial dseángꞌˉ ɨˊ dsiˋnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e jmooˉnaaꞌ. Jo̱ ie˜ jo̱guɨbaꞌ niféꞌˋ Fidiéeˇ guiʉ́ˉ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ catɨ́ɨngˉ lajo̱ lɨ́ꞌˆ jialco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ lɨ́ɨˊ e nɨcajméerˋ lamɨ˜ jéengˊguɨ. \p \v 6 Dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ lajaléꞌˋ e júuˆ na e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ niꞌuíingˉ guiʉ́ˉ quíiˉnaꞌ jo̱guɨ e laco̱ꞌ nijméeˆnaꞌ laco̱ꞌguɨ la jmóoˋ jnea˜ jo̱guɨ laco̱ꞌguɨ la jmóoˋ Apolos. Jo̱ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ lajo̱ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ niꞌeeˉnaꞌ jí̱i̱ꞌ˜ laco̱ꞌ féꞌˋ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱ lajo̱baꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ ꞌnʉ́ꞌˋ cuǿøngˋ nijmɨjløngꞌˆ yaang˜naꞌ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e sɨtáangˆnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ, co̱ꞌ e jo̱ ꞌléebˊ quiáꞌˉ i̱ caguiaangˉguɨ do mɨ˜ jmooˋnaꞌ lajo̱. \v 7 Jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ ꞌnʉ́ꞌˋ cuǿøngˋ líˋ foꞌˆnaꞌ e niingˉguɨꞌ laco̱ꞌ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ caguiaangˉguɨ. Jo̱guɨ lajaléꞌˋ e seaˋ quíiˉnaꞌ, ꞌñiabꞌˊ Fidiéeˇ dseaˋ nɨcacuøꞌrˊ ꞌnʉ́ꞌˋ jaléꞌˋ e jo̱. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ jaˋ ꞌnéˉ nijmɨjløngꞌˆ yaang˜naꞌ e lafaꞌ có̱o̱ꞌ˜ bíˋ quíiˉnaꞌ yaang˜naꞌ nɨcalɨ́ꞌˆnaꞌ lajaléꞌˋ e jo̱. \p \v 8 Jo̱ ꞌnʉ́ꞌˋ jmɨcaangˇnaꞌ e ɨˊ óoˊnaꞌ e laꞌiébꞌˋ nɨseaˋ quíiˉnaꞌ e ngɨ́ɨngˋnaꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱guɨ ɨˊ áaˊnaꞌ e nɨseabˋ quíiˉnaꞌ lajaléꞌˋ e iing˜naꞌ, jo̱guɨ cajo̱ ɨˊ áaˊnaꞌ e nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ ꞌgooˋ i̱ quiʉꞌˊ ta˜ e jí̱i̱ꞌ˜ joˋ ꞌneángˉnaꞌ jneaꞌˆ faꞌ e nijmɨcó̱o̱ꞌ˜guɨ́ɨꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ. Jo̱ e˜guɨ guiʉ́ˉ faꞌ dseángꞌˉ jáꞌˉ e nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ ꞌgooˋ i̱ quiʉꞌˊ ta˜, jo̱ lajo̱baꞌ jneaꞌˆ cuǿøngˋ líˋ dsitáangˆnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ jee˜ e ta˜ jo̱. \v 9 Jo̱ jnea˜ ɨˊ dsiiˉ e Fidiéeˇ nɨcajméerˋ có̱o̱ꞌ˜ jneaꞌˆ, dseaˋ i̱ sɨ́ɨngˋ Dseaˋ Jmáangˉ cuaiñ˜ quiáꞌrˉ, e lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ i̱ uǿngˉguɨ i̱ lafaꞌ nɨhuɨ̱́ꞌˋ ta˜ i̱ ꞌnéˉ nijúungˉ. Co̱ꞌ jneaꞌˆ nɨcaꞌuíingˉnaaꞌ dseaˋ i̱ tɨˊ dsíiˊ ngɨ́ɨmˉ jaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ jo̱guɨ jaléngꞌˋ ángeles mɨ˜ jǿøiñˉ jneaꞌˆ. \v 10 Jo̱ uíiꞌ˜ e lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ ɨˊ dsíiˊ dseaˋ jmɨgüíˋ e dseaˋ í̱i̱bˊ lɨ́ɨˊnaaꞌ; jo̱ dsʉꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ ɨˊ áaˊnaꞌ e uíiꞌ˜ e lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ tɨɨngˋnaꞌ. Jo̱guɨ jneaꞌˆ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ i̱ jaˋ quɨ́ɨꞌ˜ jmɨɨ˜, jo̱ dsʉꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ ɨˊ áaˊnaꞌ e eáamˊ quɨ́ɨꞌ˜naꞌ jmɨɨ˜. Jo̱guɨ eáamˊ gǿøngˋ jǿøngˉ dseaˋ jneaꞌˆ, jo̱ dsʉꞌ eáamˊ jmɨꞌgóˋ dseaˋ ꞌnʉ́ꞌˋ. \v 11 Jo̱guɨ jneaꞌˆ latɨˊlana ngɨˋbɨ́ɨꞌ e léeˊnaaꞌ iihuɨ́ɨˊ e íingꞌ˜naaꞌ ooˉ jo̱guɨ e jmɨjmɨɨngˉnaaꞌ jo̱guɨ e jaˋ seaˋ sɨ̱́ꞌˋnaaꞌ e ꞌnéˉnaaꞌ, jo̱guɨ gabˋ jmángꞌˋ dseaˋ jneaꞌˆ, jo̱guɨ cajo̱ jaˋ seaˋ ꞌnʉ́ʉˊ lɨ˜ niꞌiéˆnaaꞌ. \v 12 Jo̱guɨ dseángꞌˉ eáamˊ jmooˉnaaꞌ ta˜ có̱o̱ꞌ˜ layaang˜ guóoˋnaaꞌ. Jo̱guɨ mɨ˜ féꞌˋ dseaˋ júuˆ ꞌlɨꞌˆ uii˜ quíˉnaaꞌ, jo̱baꞌ mɨ́ɨꞌ˜naaꞌ Fidiéeˇ e niꞌɨ́rˉ güeaꞌˆ quiáꞌrˉ quiáꞌˉ i̱ dseaˋ íˋ, jo̱guɨ jmooˉbaaꞌ téꞌˋnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jmángꞌˋ gaˋ jneaꞌˆ, \v 13 jo̱guɨ có̱o̱ꞌ˜ juguiʉ́ˉ ngɨɨˉnaaꞌ quiáꞌˉ i̱ dseaˋ i̱ jmineangꞌˆ jneaꞌˆ. Jo̱guɨ latɨˊ jmɨɨ˜ na jmángꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ jneaꞌˆ e lɨ́ɨˊnaaꞌ lafaꞌ quiˊ quiáꞌˉbre, jo̱guɨ dseángꞌˉ e lafaꞌ jaˋ ta˜ íingˆnaaꞌ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱bˋ quiáꞌrˉ. \p \v 14 Jo̱ jaˋ jmoꞌˊo e júuˆ la quíiˆnaꞌ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ nicuǿøˆø ꞌnʉ́ꞌˋ fɨꞌɨꞌˋ, co̱ꞌ jmoꞌˊo e júuˆ la quíiˉnaꞌ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ niliúunꞌ˜n ꞌnʉ́ꞌˋ, co̱ꞌ lafaꞌ jó̱o̱ˋbaa lɨ́ɨngˊnaꞌ i̱ ꞌneáanˋn eáangˊ. \v 15 Jo̱ nañiˊ faꞌ seengˋ lɨ́ꞌˆ lɨˊ guíˉ mil tɨfaꞌˊ quíiˉnaꞌ i̱ eꞌˊ ꞌnʉ́ꞌˋ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, dsʉꞌ jaˋ fɨ́ɨngˊ i̱ lafaꞌ tiquíiˆnaꞌ seengˋ i̱ caguiaˊ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, dsʉco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jneab˜ lɨ́ɨnˊn lafaꞌ tiquíiˆnaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. Co̱ꞌ jneab˜ dseaˋ caguiáˋa júuˆ jee˜ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ e quiáꞌˉ jial nileángˋnaꞌ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíiˉnaꞌ. \v 16 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ mɨ́ɨꞌ˜ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ jmɨꞌeeˇ e jméeˆbaꞌ laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ e jmóoˋ jnea˜. \p \v 17 Jo̱ uiing˜ e lajo̱baꞌ e sɨ́ɨnˆn i̱ Timoteo fɨˊ na i̱ lɨ́ɨngˊ lafaꞌ jó̱o̱ˋo̱ i̱ ꞌneáanˋn eáangˊ, jo̱guɨ i̱ contøøngˉ singꞌˊ teáˋ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. Jo̱ íˋbingꞌ i̱ nijmɨcó̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ e nijmiguiéiñꞌˊ óoˊnaꞌ jial eeˉ jnea˜ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e lɨ́ɨnˊn dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ jí̱i̱ꞌ˜ e éeˉ jnea˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ neáangˊ laco̱o̱ˋ fɨɨˋ lɨ˜ ngɨɨnˇn. \p \v 18 Jo̱ i̱ lɨɨng˜ ꞌnʉ́ꞌˋ nɨcajmɨjløngꞌˆ yaang˜naꞌ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e ɨˊ óoˊnaꞌ e joˋ ninii˜i faꞌ e niꞌéeˆguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ fɨˊ na. \v 19 Jo̱guɨ song Fíiˋnaaꞌ Fidiéeˇ nicuǿꞌrˉ jnea˜ fɨˊ lajo̱, jo̱baꞌ ngóoˊbaa fɨˊ na e niꞌee˜e ꞌnʉ́ꞌˋ lajmɨnábˉjiʉ jóng, jo̱ lajo̱baꞌ nimoo˜o quiáꞌˉ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ jmɨjløngꞌˆ yaang˜ do jie˜ jí̱i̱ꞌ˜ quɨ́ɨꞌr˜ jmɨɨ˜ e nijmérˉ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e féꞌrˋ do o̱si lɨco̱ꞌ eáangˊ jloꞌˆ moꞌoorˉ jí̱i̱ꞌ˜ quiáꞌˉ e féꞌˋbre é. \v 20 Dsʉco̱ꞌ o̱ꞌ có̱o̱ꞌ˜ laꞌeáangˊ e féꞌˋ dseaˋ e cuøˊ li˜ e Fidiéeˇ quie̱ˊ nifɨˊ quiáꞌrˉ, co̱ꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ bíˋ ꞌgøngꞌˊ quiáꞌˉ Fidiéeˇbaꞌ e li˜ lajo̱. \v 21 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ: ¿Jnang˜ e iing˜naꞌ e nijmee˜e quíiˉnaꞌ mɨ˜ niguiéˉe fɨˊ na? ¿Su e nijíinˆn ꞌnʉ́ꞌˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e gaˋ e jmooˋnaꞌ, o̱si e nifǿnꞌˆn ꞌnʉ́ꞌˋ có̱o̱ꞌ˜ juguiʉ́ˉ uíiꞌ˜ e ꞌneáanˋn ꞌnʉ́ꞌˋ é? \c 5 \s1 Jial tɨdsiˋ íꞌˋ quiáꞌˉ dseaˋ i̱ ꞌléeˊ có̱o̱ꞌ˜ dseamɨ́ˋ \p \v 1 Jo̱ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e nɨcalɨseáˋ júuˆ jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ e seengˋ jaangˋ ꞌnʉ́ꞌˋ e jéeiñˋ lafaꞌ dseamɨ́ˋ quiáꞌrˉ i̱ dseamɨ́ˋ i̱ catɨˊ gángˉ quiáꞌˉ tiquiáꞌrˆ. Jo̱ dseángꞌˉ eáamˊ ꞌlɨꞌˆ e jo̱, co̱ꞌ jɨˋguɨ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ cuíingˋ Dseaˋ Jmáangˉ jaˋ jmóorˋ lajo̱. \v 2 Jo̱ dsʉꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ mɨˊ ꞌnooˋbɨ jmɨjløngꞌˆ yaang˜naꞌ, jo̱ dsʉꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌnéˉ e nijmeáangꞌ˜ yaang˜naꞌ fɨꞌíbˆ uíiꞌ˜ e jo̱. Co̱ꞌ i̱ dseañʉꞌˋ i̱ jmóoˋ e ꞌlɨꞌˆ lajo̱ ꞌnéˉ e niꞌǿømˆbaꞌre jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 3 Jo̱ dsʉꞌ e jáꞌˉ e jaˋ seengˋ jnea˜ jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ fɨˊ na lajeeˇ lana, jo̱ dsʉꞌ lafaꞌ seemˉbaa có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ fɨˊ na, jo̱baꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ nɨcaꞌɨ́ˉbaa íꞌˋ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ quiáꞌˉ i̱ dseaˋ i̱ jmóoˋ e ꞌlɨꞌˆ lajo̱. \v 4 Jo̱baꞌ mɨ˜ seáangꞌ˜ rúngꞌˋnaꞌ lajaléngꞌˋnaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, lɨ́ɨˊ e lafaꞌ seemˉbaa jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ jo̱guɨ cajo̱ nilɨseemˋ cǿøngˋ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ e güeaꞌˆ ꞌgøngꞌˊ quiáꞌˉ Fíiˋnaaꞌ Jesús. \v 5 Jo̱baꞌ i̱ dseañʉꞌˋ i̱ caꞌéeˋ dseeˉ do ꞌnéˉ nijáangꞌ˜naꞌr fɨˊ jaguóˋ fii˜ i̱ ꞌlɨngꞌˆ i̱ siiˋ Satanás e laco̱ꞌ niꞌíingˉ ngúuˊ táaiñˋ. Jo̱baꞌ mɨ˜ nigüéengˉtu̱ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la, jangámˉ nileángˋ jmɨguíˋ quiáꞌrˉ. \p \v 6 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, jaˋ ꞌnéˉ faꞌ e nijmɨjløngꞌˆ yaang˜naꞌ cuaiñ˜ quiáꞌˉ e jo̱. Dsʉco̱ꞌ nɨñíˆbaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ júuˆ ró̱o̱ˋ e féꞌˋ lala: “Jo̱ có̱o̱ꞌ˜ capíꞌˆ quie̱bꞌˆ nijméˉ e niró̱o̱ˉ lajɨˋ ca̱˜ iñíꞌˆ.” \v 7 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e ꞌnéˉ cabꞌˊ séeˆnaꞌ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ e ꞌléeˊ quíiˉnaꞌ e lɨ́ɨˊ lafaꞌ quie̱ꞌˆ e nɨsɨngɨ́ngꞌˊ, jo̱ lajo̱baꞌ nilíingˉnaꞌ lafaꞌ e iñíꞌˆ e lɨ́ɨˊ có̱o̱ꞌ˜ ca̱˜ e jaˋ quiéengˋ quie̱ꞌˆ e gøꞌˊ dseaˋ Israel mɨ˜ tɨˊ jmɨɨ˜ Pascua. Jo̱ dseángꞌˉ lafaꞌ e iñíꞌˆ dob lɨ́ɨngˊ ꞌnʉ́ꞌˋ. Jo̱ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ lɨ́ɨngˊ i̱ Joꞌseꞌˋ Jiuung˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, íˋbingꞌ i̱ cacó̱ˉ jaléꞌˋ dseeˉ quíˉiiꞌ mɨ˜ cajángꞌˋ ꞌñiaꞌrˊ e cajúiñˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ, \v 8 jo̱baꞌ ꞌnéˉ e nijmóˆnaaꞌ jmɨɨ˜ Pascua e ngocángˋ dsiˋnaaꞌ jo̱guɨ e guiʉ́ˉ dsiˋnaaꞌ, dsʉco̱ꞌ e jo̱b e lɨ́ɨˊ lafaꞌ e iñíꞌˆ e jaˋ quiéengˋ quie̱ꞌˆ, co̱ꞌ ꞌnéˉ e nijmóˆnaaꞌ e jmɨɨ˜ jo̱ e jaˋ ɨˊ dsiˋnaaꞌ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ o̱ꞌguɨ e saangˋ dsiˋnaaꞌ, co̱ꞌ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ lajo̱ lɨ́ɨˊ lafaꞌ e iñíꞌˆ e quiéengˋ quie̱ꞌˆ e nɨsɨngɨ́ngꞌˊ do. \p \v 9 Jo̱ e fɨˊ ni˜ jiˋ quiéˉe e nɨcajméꞌˆe quíiˉnaꞌ lamɨ˜ jéengˊguɨ do fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e jaˋ quɨ́ngꞌˋnaꞌ jee˜ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ jmóoˋ ta˜ ꞌléeˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e lɨ́ˋ dsíiˊ ngúuˊ táaiñˋ. \v 10 Jo̱ dsʉꞌ e júuˆ jo̱ o̱faꞌ cafɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e niꞌnaangˉ yaang˜naꞌ conguiaˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ jmóoˋ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ lajo̱, o̱si có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ i̱ eáangˊ iing˜ e sɨlɨ́ɨꞌˇ jaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ, o̱si có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ i̱ jmóoˋ ɨ̱ɨ̱ˋ, o̱si có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ i̱ jmiféngꞌˊ jaléngꞌˋ diée˜ i̱ o̱ꞌ jáꞌˉ. Co̱ꞌ song iing˜naꞌ e niꞌnaangˉ yaang˜naꞌ conguiaˊ e quíingꞌ˜naꞌ jee˜ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ lana, jo̱baꞌ ꞌnéˉ e niꞌnaamˉ yaang˜naꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la. \v 11 Jo̱ e labaꞌ sɨꞌíˆ e cafɨ́ɨˆɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e dseángꞌˉ jaˋ quɨngꞌˆnaꞌ jee˜ i̱ dseaˋ i̱ jíngꞌˉ e lɨ́ɨiñˊ dseaˋ quiáꞌˆ Dseaˋ Jmáangˉ jo̱ dsʉꞌ jmóoˋbre jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ e lɨ́ˋ dsíiˊ ngúuˊ táaiñˋ, o̱si e eáangˊ iiñ˜ e sɨlɨ́ɨꞌrˇ jaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ, o̱si e jmiféiñꞌˊ jaléngꞌˋ diée˜ i̱ o̱ꞌ jáꞌˉ, o̱si e ngɨrˊ ta˜ quie̱ˊ jaléꞌˋ adseeˋ, o̱si e jmóorˋ ta˜ ɨ̱́ꞌˋ méeˊ, o̱si e jmóorˋ ɨ̱ɨ̱ˋ é. Jo̱ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ lana jɨˋguɨ co̱ꞌ quiáꞌˉ cøꞌˆnaꞌ íˆnaꞌ jaˋ seáangꞌ˜ rúngꞌˋnaꞌ có̱o̱ꞌr˜. \v 12-13 Jo̱ dsʉꞌ jnea˜ jaˋ catɨ́ɨnˉn e niꞌɨɨ˜ɨ íꞌˋ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱ꞌ Fidiéeˇbingꞌ i̱ niquidsiˊ íꞌˋ quiáꞌˉ lajaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ. Jo̱ dsʉꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, ꞌnéˉ niꞌɨ́ɨˆbaꞌ íꞌˋ jee˜ laꞌóꞌˋ rúngꞌˋnaꞌ. Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e ꞌnéˉ niꞌǿømˆbaꞌ jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ caꞌéeˋ dseeˉ do. \c 6 \s1 Dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáamˉbingꞌ i̱ ꞌnéˉ niꞌɨ́ˉ íꞌˋ jee˜ laꞌóꞌˋ rúiñꞌˋ \p \v 1 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e mɨ˜ jaangˋ ꞌnʉ́ꞌˋ seaˋ dseeˉ quíiˆnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaangˋguɨ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ jaˋ cuǿøngˋ faꞌ e mɨ́ɨꞌ˜naꞌ dseaˋ i̱ jaˋ cuíingˋ Fidiéeˇ e niꞌɨ́rˉ íꞌˋ quíiˉnaꞌ, dsʉco̱ꞌ guiʉ́ˉguɨ e dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáamˉbingꞌ i̱ niꞌɨ́ˉ íꞌˋ quíiˉnaꞌ. \v 2 Jo̱guɨ ꞌnébˉ ñíˆ ꞌnʉ́ꞌˋ cajo̱ e jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáamˉbingꞌ i̱ niꞌɨ́ˉ íꞌˋ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ mɨ˜ nitɨ́ˉ e íꞌˋ jo̱; jo̱ co̱ꞌ lajo̱b nijméeˆnaꞌ, jo̱baꞌ ꞌnéˉ ñíˆbaꞌ jial niꞌɨ́ɨˆnaꞌ íꞌˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e jaˋ ꞌgaꞌˊ lɨ˜ niingˉ e dsijéeˊ jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ. \v 3 Jo̱guɨ ꞌnéˉ ñíˆbaꞌ cajo̱ e jɨˋguɨ jaléngꞌˋ ángeles quiáꞌˉ Fidiéeˇ ꞌnéˉ niꞌɨ́ˆnaaꞌ íꞌˋ quiáꞌrˉ mɨ˜ nitɨ́ˉ e íꞌˋ jo̱. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b nilíˋ, jo̱baꞌ lajangꞌˆ júuˆguɨ ꞌnéˉ niꞌɨ́ˆnaaꞌ íꞌˋ mɨ˜ eeˋgo̱ dsijéeˊ lajeeˇ se̱e̱ˉnaaꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la. \v 4 Jo̱baꞌ song i̱ lɨɨng˜ lajeeˇ laꞌóꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jmooˋnaꞌ ta˜ jɨ́ɨngˋ, jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e jaˋ dseengˋ e nigüɨlíingˉnaꞌ fɨˊ quiniˇ dseata˜ i̱ jaˋ cuíingˋ Fidiéeˇ e laco̱ꞌ niꞌɨ́rˉ íꞌˋ quíiˉnaꞌ, co̱ꞌ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ jaˋ catɨ́ɨngˉ e quíiñꞌ˜ jee˜ laꞌóꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ. \v 5 Jo̱ uiing˜ e fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ lana e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ nicá̱ˆnaꞌ fɨꞌɨꞌˋ, co̱ꞌ líꞌˋ dsiiˉ e dseángꞌˉ seemˋ jaangˋ dseaˋ i̱ lajangꞌˆ quɨ́ɨꞌ˜ jmɨɨ˜ niꞌɨ́ˉ íꞌˋ jee˜ laꞌóꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 6 Jo̱ dsʉꞌ o̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ lɨco̱ꞌ jmooˋnaꞌ ta˜ jɨ́ɨngˋ lajeeˇ laꞌóꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱ꞌ jɨˋguɨ güɨlíingˉnaꞌ fɨˊ quiniˇ dseata˜ i̱ jaˋ cuíingˋ Fidiéeˇ e laco̱ꞌ niꞌɨ́rˉ íꞌˋ quíiˉnaꞌ cuaiñ˜ quiáꞌˉ e ta˜ jɨ́ɨngˋ do. \p \v 7 Jo̱ có̱o̱ꞌ˜ jí̱i̱ꞌ˜ e ta˜ jɨ́ɨngˋ e jmooˋnaꞌ do, có̱o̱ꞌ˜ jí̱i̱ꞌ˜ e jo̱bɨ eáamˊ nɨꞌléeˊ quíiˉnaꞌ, dsʉco̱ꞌ guiʉ́ˉguɨ e nijméeˆnaꞌ téꞌˋbaꞌ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e gaˋ e dsingɨ́ɨngˉnaꞌ, jo̱guɨ guiʉ́ˉguɨ cajo̱ e nijméeˆbaꞌ téꞌˋnaꞌ mɨ˜ jmóoˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ ɨ̱ɨ̱ˋ quíiˉnaꞌ. \v 8 Jo̱ dsʉꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ lɨ́ꞌˆ rɨquɨꞌˊ jmooˋnaꞌ, co̱ꞌ lajeeˇ laꞌóꞌˋ yaang˜naꞌ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jmooˋnaꞌ gaˋ quiáꞌˉ rúngꞌˋnaꞌ jo̱guɨ jɨˋguɨ jmooˋnaꞌ ɨ̱ɨ̱ˋ quiáꞌˉ rúngꞌˋnaꞌ cajo̱. \p \v 9 Jo̱ ꞌnʉ́ꞌˋ ꞌnéˉ ñíˆbaꞌ e jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ ꞌléeˊ jaˋ quɨ́ꞌˉ jmɨɨ˜ faꞌ e nicá̱ˋ Fidiéeˇ nifɨˊ quiáꞌrˉ. Jo̱ uíiꞌ˜ e lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e jaˋ güɨjmɨgǿøngˋ dseaˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, co̱ꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ lala jaˋ quɨ́ꞌˉ jmɨɨ˜ faꞌ e nicá̱ˋ Fidiéeˇ nifɨˊ quiáꞌrˉ; faꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ e lɨ́ˋ dsíiˊ ngúuˊ táaiñˋ, jo̱guɨ jaléngꞌˋ i̱ jmiféngꞌˊ jaléngꞌˋ diée˜ i̱ o̱ꞌ jáꞌˉ, jo̱guɨ jaléngꞌˋ i̱ güɨɨngˋ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ jiéngꞌˋ mɨ˜ ningɨ́ˋ e cacúngꞌˉ guórˋ, jo̱guɨ jaléngꞌˋ dseañʉꞌˋ i̱ tɨˊ dsíiˊ jmangꞌˋ yaang˜ lafaꞌ dseamɨ́ˋ, jo̱guɨ jaléngꞌˋ dseañʉꞌˋ i̱ tɨˊ dsíiˊ güɨɨngˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseañʉꞌˋ, \v 10 jo̱guɨ jaléngꞌˋ i̱ jmóoˋ ɨ̱ɨ̱ˋ, jo̱guɨ jaléngꞌˋ i̱ eáangˊ iing˜ sɨlɨ́ɨꞌˇ jaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ, jo̱guɨ jaléngꞌˋ i̱ jmóoˋ ta˜ ɨ̱́ꞌˋ méeˊ, jo̱guɨ jaléngꞌˋ i̱ jmóoˋ ta˜ quie̱ˊ júuˆ e o̱ꞌ jáꞌˉ, jo̱guɨ jaléngꞌˋ i̱ jmɨꞌɨ̱́ꞌˉ e seaˋ quiáꞌˉ dseaˋ rúiñꞌˋ laꞌeáangˊ e jmɨgǿøngˋneiñꞌ. Jo̱ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ laꞌíˋ jaˋ quɨ́ꞌˉ jmɨɨ˜ faꞌ e Fidiéeˇ nicá̱ˋ nifɨˊ quiáꞌrˉ. \p \v 11 Jo̱ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ lanab lamɨ˜ jmóoˋ i̱ lɨɨng˜ ꞌnʉ́ꞌˋ lamɨ˜ jéengˊguɨ, jo̱ dsʉꞌ lana nɨcaꞌíimˉ Fidiéeˇ jaléꞌˋ dseeˉ quíiˉnaꞌ jo̱guɨ nɨcajméerˋ e dseángꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ dseaˋ quiáꞌˉbre nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ. Jo̱guɨ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ jo̱guɨ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ ꞌnʉ́ꞌˋ nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ lana dseaˋ i̱ jaˋ dseeˉ røøngˋ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ. \s1 ꞌNéˉ jmɨꞌgóbˋ dseaˋ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ ngúuˊ táaiñˋ \p \v 12 Jo̱ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e júuˆ la e seemˋ dseaˋ i̱ féꞌˋ lala: “Cuǿømˋ líˋ jméˉe lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ e iin˜n.” Jo̱ e jábꞌˉ e jo̱, lɨfaꞌ jaˋ lajɨˋ íingˆ ta˜ quiáꞌrˉ. Jo̱ e jábꞌˉ e cuǿømˋ líˋ jméˆnaaꞌ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ ii˜naaꞌ jméˆnaaꞌ, lɨfaꞌ jaˋ ꞌnéˉ cuǿøꞌ˜ fɨˊ yee˜naaꞌ e niquiʉ́ꞌˉ ta˜ jneaa˜aaꞌ jaléꞌˋ e lɨ́ˋ dsíiˊ ngúuˊ táangˋnaaꞌ do. \v 13 Jo̱guɨ féꞌˋbɨ dseaˋ e júuˆ la cajo̱: “Jo̱ jaléꞌˋ e quieeˇnaaꞌ dsitóoꞌ˜ fɨˊ dsíiˊ túꞌˋnaaꞌ, jo̱guɨ e túꞌˋnaaꞌ do íingˆ ta˜ quiáꞌˉ e guɨngꞌˊ jaléꞌˋ e quieeˇnaaꞌ do.” Jo̱ e jábꞌˉ e júuˆ jo̱, lɨfaꞌ Fidiéeˇ tó̱o̱bˋ jmɨɨ˜ mɨ˜ niꞌíiñˉ lajɨˋ tú̱ˉ e jo̱. Jo̱guɨ jaˋ cajméeˋ Fidiéeˇ ngúuˊ táangˋ dseaˋ e lɨco̱ꞌ íingˆ ta˜ e nijméˉ dseaˋ jaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ, dsʉco̱ꞌ jaléꞌˋ ngúuˊ táangˋ dseaˋ íingˆ ta˜ e nijméˉ dseaˋ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáamˉbingꞌ cuǿøngˋ jméˆnaaꞌ lajo̱. \v 14 Jo̱guɨ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ cajmijí̱ꞌˊ Fidiéeˇ i̱ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ do laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ güeaꞌˆ ꞌgøngꞌˊ quiáꞌrˉ mɨ˜ cangɨ́ˋ e cajúiñˉ, jo̱baꞌ lajo̱b cajo̱ nijmérˉ có̱o̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ lajo̱. \p \v 15 Jo̱guɨ ꞌnéˉ ñíbˆ ꞌnʉ́ꞌˋ cajo̱ e jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, lɨ́ɨngˊnaꞌ lafaꞌ jaamˋ dseaˋ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ dseángꞌˉ jaˋ dseengˋ e jaangˋ dseaˋ nigüɨ́iñˋ có̱o̱ꞌ˜ jaangˋ dseamɨ́ˋ i̱ jmóoˋ ta˜ ꞌnɨ́ɨngˋ ꞌñiaꞌˊ. \v 16 Jo̱guɨ ꞌnéˉ ñíbˆ ꞌnʉ́ꞌˋ cajo̱ e mɨ˜ jaangˋ dseañʉꞌˋ güɨɨiñˋ có̱o̱ꞌ˜ jaangˋ dseamɨ́ˋ i̱ jmóoˋ ta˜ ꞌnɨ́ɨngˋ ꞌñiaꞌˊ, jo̱baꞌ lafaꞌ jaamˋ dseaˋ uíiñˉ lajeeˇ lajɨˋ gáiñꞌˉ do. Dsʉco̱ꞌ lalab féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ: “Jo̱ mɨ˜ güɨɨngˋ dseañʉꞌˋ có̱o̱ꞌ˜ dseamɨ́ˋ, uíiñˉ lafaꞌ jaamˋbre.” \v 17 Jo̱ dsʉꞌ mɨ˜ uíingˆ dseaˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ jaamˋ dseaˋ uíiñˉ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \p \v 18 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, cuíingꞌ˜naꞌ jaléꞌˋ e ꞌlɨꞌˆ lajo̱ e lɨ́ˋ dsíiˊ ngúuˊ táangˋ dseaˋ. Dsʉco̱ꞌ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ dseeˉ e jiéꞌˋ e éeˋ dseaˋ jaˋ ꞌléeˊ e jo̱ quiáꞌˉ ngúuˊ táaiñˋ, jo̱ dsʉꞌ i̱ dseaˋ i̱ jmóoˋ e ꞌlɨꞌˆ lajo̱, jo̱baꞌ ꞌléeˊbre có̱o̱ꞌ˜ ngúuˊ táaiñˋ. \v 19 Jo̱guɨ ꞌnéˉ ñíbˆ ꞌnʉ́ꞌˋ cajo̱ e ngúuˊ táangˋnaꞌ lɨ́ɨˊ lafaꞌ guáꞌˉ quiáꞌˉ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e nɨcacuøꞌrˊ ꞌnʉ́ꞌˋ, jo̱guɨ e Jmɨguíˋ dobaꞌ seengˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ joˋ lɨ́ɨˊ quíiˉnaꞌ yaang˜naꞌ e ngúuˊ táangˋnaꞌ do, \v 20 co̱ꞌ Fidiéeˇbingꞌ i̱ nɨcalǿngˉ ꞌnʉ́ꞌˋ có̱o̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ ꞌmóoꞌ˜ e ñíiˊ eáangˊ. Jo̱ uíiꞌ˜ e lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ contøømˉ ꞌnéˉ e nijmɨꞌgooˉnaꞌ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e jmooˋnaꞌ fɨˊ ngúuˊ táangˋnaꞌ. \c 7 \s1 Jaléꞌˋ e ꞌnéˉ jmiti˜ dseaˋ mɨ˜ cúiñꞌˋ guóorˋ \p \v 1 Jo̱guɨ lana niquɨ́ɨꞌ˜ɨ júuˆ quíiˉnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e cajmɨngɨ́ɨꞌˇnaꞌ jnea˜ ie˜ lamɨ˜ jéengˊguɨ do e fɨˊ ni˜ jiˋ quíiˉnaꞌ do. Jo̱ jnea˜ lalab fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e guiʉ́ˉguɨ quiáꞌˉ dseañʉꞌˋ e jaˋ nigüɨ́iñꞌˉ dseamɨ́ˋ; \v 2 jo̱ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e jaˋ téengˉ dseaˋ yaaiñ˜ e iiñ˜ güɨ́iñˋ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ i̱ o̱ꞌ quiáꞌrˉ, jo̱baꞌ lajaangˋ lajaangˋ dseañʉꞌˋ ꞌnéˉ seengˋ dseamɨ́ˋ quiáꞌrˉ, jo̱guɨ lajaangˋ lajaangˋ dseamɨ́ˋ ꞌnéˉ seengˋ dseañʉꞌˋ quiáꞌrˉ cajo̱. \v 3 Jo̱ i̱ dseañʉꞌˋ do ꞌnéˉ nijmiti˜bre lají̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨiñˉ có̱o̱ꞌ˜ i̱ dseamɨ́ˋ quiáꞌrˉ do; jo̱guɨ lajo̱bɨ i̱ dseamɨ́ˋ quiáꞌrˉ do cajo̱ ꞌnéˉ nijmiti˜bre lají̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨiñˉ có̱o̱ꞌ˜ i̱ dseañʉꞌˋ quiáꞌrˉ do. \v 4 Co̱ꞌ i̱ dseamɨ́ˋ quiáꞌˉ i̱ dseañʉꞌˋ do joˋ seengˋguɨr faꞌ e quiʉꞌˊguɨr ta˜ ꞌñiaꞌrˊ có̱o̱ꞌ˜ ngúuˊ táaiñˋ, co̱ꞌ quiáꞌˉ dseañʉꞌˋ quiáꞌˉbre nɨlɨ́ɨˊ. Jo̱guɨ lajo̱bɨ cajo̱ i̱ dseañʉꞌˋ quiáꞌrˉ do, joˋ seengˋguɨr faꞌ e quiʉꞌˊguɨr ta˜ ꞌñiaꞌrˊ có̱o̱ꞌ˜ ngúuˊ táaiñˋ, co̱ꞌ quiáꞌˉ dseamɨ́ˋ quiáꞌˉbre nɨlɨ́ɨˊ. \v 5 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e jaˋ séeꞌ˜naꞌ ꞌleáangˉ e nɨgüɨ́ngˋnaꞌ co̱lɨɨng˜ có̱o̱ꞌ˜ i̱ dseaˋ i̱ nɨcacúungꞌ˜naꞌ guóoˋnaꞌ có̱o̱ꞌ˜. Jo̱ dsʉꞌ cuǿømˋ cajo̱ e niꞌnaangˉ teáˋ yaang˜naꞌ quiáꞌˉ rúngꞌˋnaꞌ e jaˋ nigüɨ́ngˋnaꞌ co̱lɨɨng˜ e laco̱ꞌ nijmiféngꞌˊnaꞌ Fidiéeˇ, lɨfaꞌ røøbˋ ꞌnéˉ sɨɨng˜naꞌ e nijméeˆnaꞌ lajo̱. Jo̱ mɨ˜ ningɨ́ˋ jo̱, ꞌnébˉ e nigüɨ́ngˋtu̱ꞌ co̱lɨɨng˜, jo̱ lajo̱baꞌ jaˋ dseáangꞌ˜ quíiˉnaꞌ e nijmɨgǿøngˋ fii˜ i̱ ꞌlɨngꞌˆ i̱ siiˋ Satanás ꞌnʉ́ꞌˋ e laco̱ꞌ nijiúngꞌˋnaꞌ fɨˊ ni˜ dseeˉ. \p \v 6 Jo̱ lajaléꞌˋ e fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ na lɨ́ꞌˆ júuˆ tɨɨmˉbaa jo̱ o̱ꞌ dseángꞌˉ faꞌ lana féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e ꞌnéˉ nijmiti˜ dseaˋ. \v 7 Jo̱ dsʉꞌ jnea˜ iin˜n e lajalémꞌˋ dseaˋ jaˋ nicúiñꞌˋ guóorˋ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la lɨ́ɨngˊ jnea˜; jo̱ dsʉꞌ jaˋ lajɨɨˉnaaꞌ cangɨ́ɨngˋnaaꞌ røøˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, co̱ꞌ jmaquíimˊ cangɨ́ɨngˋnaaꞌ quiáꞌˉ dseaˋ do lajaangˋ lajaangˋnaaꞌ. \p \v 8 Jo̱guɨ lana fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ i̱ jaˋ mɨˊ cacungꞌˊ guóˋ, có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléngꞌˋ dseamɨ́ˋ i̱ ꞌnɨ́ɨˉ, e guiʉ́ˉguɨ e jaˋ nicúngꞌˋnaꞌ guóoˋnaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la lɨ́ɨngˊ jnea˜. \v 9 Jo̱guɨ dsʉꞌ song jaˋ téꞌˋnaꞌ e iing˜naꞌ güɨ́ngˋnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ dseañʉꞌˋ o̱si dseamɨ́ˋ é, jo̱baꞌ ꞌnéˉ cúumꞌ˜baꞌ guóoˋnaꞌ jóng, co̱ꞌ guiʉ́ˉguɨ quíiˉnaꞌ e nijméeˆnaꞌ lajo̱ e laco̱ꞌguɨ e ngɨˋnaꞌ suungˋnaꞌ e iing˜naꞌ e nigüɨ́ngˋnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ. \p \v 10 Jo̱guɨ lana lalab fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ i̱ nɨsɨcúngꞌˆ guóˋ, jo̱ dsʉꞌ o̱ꞌ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiéˉe ꞌñiáꞌˋa e fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ la, dsʉco̱ꞌ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáamˉbingꞌ i̱ quiʉꞌˊ ta˜ e júuˆ e féꞌˋ lala: “Jaˋ cuǿøngˋ e jaangˋ dseamɨ́ˋ nitiúuiñˉ dseañʉꞌˋ quiáꞌrˉ.” \v 11 Jo̱guɨ dsʉꞌ song i̱ dseamɨ́ˋ do dseángꞌˉ catiúumˉbre dseañʉꞌˋ quiáꞌrˉ, jo̱baꞌ ꞌnéˉ nijé̱rˉ e jaˋ nicúmꞌˋ guóorˋ có̱o̱ꞌ˜ dseañʉꞌˋ i̱ jiéngꞌˋ o̱si e nisɨ́ngˉtu̱r røøˋ é có̱o̱ꞌ˜ i̱ dseañʉꞌˋ quiáꞌrˉ i̱ catiúuiñꞌˉ do. Jo̱guɨ lajo̱b cajo̱, jaˋ cuǿøngˋ e jaangˋ dseañʉꞌˋ nitiúuiñˉ dseamɨ́ˋ quiáꞌrˉ. \p \v 12 Jo̱ lana nifɨ́ɨˆguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e júuˆ la lají̱i̱ꞌ˜ e ɨˊ dsiiˉ ꞌñiáꞌˋa jo̱ o̱ꞌ júuˆ e sɨnʉ́ꞌˆʉ quiáꞌˉ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, e song jaangˋ dseañʉꞌˋ i̱ lɨ́ɨngˊ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ seengˋ dseamɨ́ˋ quiáꞌrˉ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ lajo̱, jo̱ dsʉꞌ song i̱ dseamɨ́ˋ do iáamˋ dsíirˊ e seeiñˋ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ i̱ dseañʉꞌˋ quiáꞌrˉ do, jo̱baꞌ jaˋ cuǿøngˋ faꞌ e i̱ dseañʉꞌˋ i̱ lɨ́ɨngˊ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ do nitiúuiñˉ i̱ dseamɨ́ˋ quiáꞌrˉ do. \v 13 Jo̱guɨ song jaangˋ dseamɨ́ˋ i̱ lɨ́ɨngˊ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ sɨcúngꞌˆ guórˋ có̱o̱ꞌ˜ jaangˋ dseañʉꞌˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ lajo̱, jo̱ dsʉꞌ iáamˋ dsíiñꞌˊ do e seeiñˋ có̱o̱ꞌ˜ i̱ dseamɨ́ˋ do, jo̱baꞌ jaˋ cuǿøngˋ e i̱ dseamɨ́ˋ do nitiúuiñˉ i̱ dseañʉꞌˋ do. \v 14 Co̱ꞌ i̱ dseañʉꞌˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ lɨgüeamꞌˆbre fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ laꞌeáangˊ e sɨcúngꞌˆ guórˋ có̱o̱ꞌ˜ jaangˋ dseamɨ́ˋ i̱ lɨ́ɨngˊ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. Jo̱guɨ lajo̱b lɨ́ɨˊ cajo̱, song jaangˋ dseamɨ́ˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ sɨcúngꞌˆ guórˋ có̱o̱ꞌ˜ jaangˋ dseañʉꞌˋ i̱ lɨ́ɨngˊ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ lɨgüeamꞌˆbre fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ. Jo̱ song lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ i̱ jiuung˜ quiáꞌrˉ i̱ seengˋ do lɨgüeamꞌˆbre fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ. Jo̱ dsʉꞌ song jaˋ lɨ́ɨˊ lajo̱, jo̱baꞌ i̱ jiuung˜ quiáꞌrˉ i̱ seengˋ do, ꞌlɨmꞌˆbre fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ. \v 15 Jo̱guɨ song i̱ dseañʉꞌˋ o̱si i̱ dseamɨ́ˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ dseángꞌˉ jmóorˋ laguidseaangˉ e nitiúungˉ rúiñꞌˋ, jo̱baꞌ güɨjméeˋbre lajo̱. Jo̱ mɨ˜ dsijéeˊ lajo̱, jo̱baꞌ i̱ dseañʉꞌˋ o̱si i̱ dseamɨ́ˋ i̱ lɨ́ɨngˊ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ do jaˋ ꞌnéˉ e jníñꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ iing˜ güɨꞌɨ́ɨˊ do, dsʉco̱ꞌ Fidiéeˇ nɨcatǿꞌrˉ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ, e laco̱ꞌ nilɨse̱e̱ˉnaaꞌ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ. \v 16 Dsʉco̱ꞌ jaˋ ñíˆ ꞌnʉˋ, dseamɨ́ˋ i̱ lɨ́ɨngˊ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, su nilíꞌˋ e niꞌuíingˉ i̱ dseañʉꞌˋ quíiꞌˉ do dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. Jo̱guɨ lajo̱bɨ cajo̱, jaˋ ñíˆ ꞌnʉˋ, dseañʉꞌˋ i̱ lɨ́ɨngˊ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, su nilíꞌˋ e niꞌuíingˉ i̱ dseamɨ́ˋ quíiꞌˉ do dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \p \v 17 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e ꞌnéˉ nilɨseengˋnaꞌ jí̱i̱ꞌ˜ laco̱ꞌ e cangɨ́ɨngˋnaꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱guɨ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la lɨ́ɨngˊnaꞌ mɨ˜ catǿꞌˉ Fidiéeˇ ꞌnʉ́ꞌˋ e niꞌuíingˉnaꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ. Jo̱ lanab jí̱i̱ꞌ˜ lɨ́ɨˊ júuˆ e quiʉ́ꞌˆʉ ta˜ quiáꞌˉ lajaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 18 Jo̱guɨ song Fidiéeˇ nɨcatǿꞌrˉ jaangˋ dseaˋ i̱ nɨcató̱ˉ li˜ fɨˊ ngúuˊ táangˋ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ quɨ́ꞌˉ tɨ́ɨngˋ dseaˋ Israel, jo̱baꞌ lajo̱b ꞌnéˉ niteáiñˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la; jo̱guɨ song Fidiéeˇ nɨcatǿꞌrˉ jaangˋ dseaˋ i̱ jaˋ mɨˊ cató̱ˉ li˜ fɨˊ ngúuˊ táangˋ, jo̱baꞌ jaˋ ꞌnéˉ faꞌ e nijmitir˜ lají̱i̱ꞌ˜ e jo̱. \v 19 Co̱ꞌ jaˋ e lɨ́ɨˊ song tó̱o̱ˋ li˜ fɨˊ ngúuˊ táangˋ dseaˋ o̱si jaˋ lɨ́ɨˊ lajo̱ é, co̱ꞌ e labaꞌ e niingˉguɨ eáangˊ e ꞌnéˉ nijmiti˜ dseaˋ jaléꞌˋ júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \v 20 Jo̱baꞌ ꞌnéˉ jé̱ˉ dseaˋ jí̱i̱ꞌ˜ laco̱ꞌ lɨ́ɨiñˊ ie˜ mɨ˜ catǿꞌˉ Fidiéeˇ írˋ e nilíiñˉ dseaˋ quiáꞌˉ dseaˋ do. \v 21 Jo̱ song dseaˋ sɨꞌnɨɨngˇ i̱ jmóoˋ ta˜ quiáꞌˉ dseaˋ lɨ́ɨngˊ ꞌnʉˋ ie˜ mɨ˜ catǿꞌˉ Fidiéeˇ ꞌnʉˋ e caꞌuíinꞌˆ dseaˋ quiáꞌrˉ, jo̱ dsʉꞌ jaˋ jmooꞌˋ fɨꞌíˆ e lɨ́ɨnꞌˊ lajo̱. Jo̱ dsʉꞌ song seaˋbɨ fɨˊ quíiꞌˉ e niꞌnáangˉ uøꞌˊ e lɨ́ɨnꞌˊ lajo̱, jo̱baꞌ jmɨꞌoꞌˆ jóng. \v 22 Dsʉco̱ꞌ i̱ dseaˋ i̱ lɨ́ɨngˊ dseaˋ sɨꞌnɨɨngˇ i̱ jmóoˋ ta˜ quiáꞌˉ dseaˋ ie˜ lamɨ˜ catǿꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ írˋ e caꞌuíiñꞌˉ do dseaˋ quiáꞌrˉ, jo̱baꞌ lana nɨlɨ́ɨiñꞌˊ do jaangˋ dseaˋ i̱ nɨsɨlaangˇ i̱ nɨjmóoˋ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Dseaˋ Jmáangˉ; jo̱guɨ lajo̱b lɨ́ɨˊ cajo̱ có̱o̱ꞌ˜ i̱ dseaˋ i̱ sɨlaangˇ ie˜ lamɨ˜ catǿꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ írˋ, co̱ꞌ lana nɨlɨ́ɨiñˊ lafaꞌ dseaˋ sɨꞌnɨɨngˇ i̱ jmóoˋ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 23 Jo̱ co̱ꞌ lana Dseaˋ Jmáamˉbingꞌ nɨcalǿngˉ ꞌnʉ́ꞌˋ có̱o̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ ꞌmóoꞌ˜ e ñíiˊ, jo̱baꞌ lana joˋ cuǿꞌˆ fɨˊ yaang˜naꞌ faꞌ e nijmeángꞌˋtu̱ dseaˋ ꞌnʉ́ꞌˋ lafaꞌ dseaˋ sɨꞌnɨɨngˇ. \v 24 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e lajaangˋ lajaamˋ ꞌnʉ́ꞌˋ ꞌnéˉ nilɨseengˋnaꞌ fɨˊ quiniˇ Fidiéeˇ lɨ́ꞌˆ jí̱i̱ꞌ˜ laco̱ꞌ la lɨ́ɨngˊnaꞌ ie˜ lamɨ˜ catǿꞌˉ dseaˋ do ꞌnʉ́ꞌˋ e calɨ́ngˉnaꞌ dseaˋ quiáꞌrˉ. \p \v 25 Jo̱guɨ lana nifɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ cuaiñ˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ mɨˊ cacungꞌˊ guooˋ, jo̱ nifáꞌˆa e júuˆ la jí̱i̱ꞌ˜ laco̱ꞌ ɨˊ dsiiˉ ꞌñiáꞌˋbaa, jo̱ o̱ꞌ laco̱ꞌ ta˜ quiʉꞌˊ Dseaˋ Jmáangˉ. Co̱ꞌ dseaˋ do nɨcatǿꞌrˉ jnea˜ e niꞌuíinˉn dseaˋ quiáꞌrˉ uíiꞌ˜ e fɨꞌˋ lɨ́ɨiñˉ jnea˜, jo̱ lajo̱baꞌ cuǿøngˋ e líˋ jmɨta˜ óoˊnaꞌ júuˆ quiéˉe. \v 26 Jo̱ uíiꞌ˜ e eáamˊ nɨhuɨ́ɨngˊ se̱e̱ˉnaaꞌ jmɨɨ˜ na, jo̱baꞌ jnea˜ ɨˊ dsiiˉ e guiʉ́ˉguɨ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseañʉꞌˋ e nijé̱rˉ jí̱i̱ꞌ˜ laco̱ꞌ lɨ́ɨiñˊ. \v 27 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseañʉꞌˋ, e song nɨseengˋ dseamɨ́ˋ quíiˉnaꞌ, jo̱baꞌ jaˋ tiúungˊnaꞌre; jo̱guɨ song jaˋ mɨˊ seeiñˋ, jo̱baꞌ jaˋ mɨˊ ꞌnángꞌˋdur lajmɨnáˉ. \v 28 Jo̱ jaˋ dseeˉ eeˉnaꞌ song nicúungꞌ˜naꞌ guóoˋnaꞌ; jo̱guɨ lajo̱b cajo̱ jaˋ eeˋ dseeˉ éeˋ jaangˋ sɨmɨ́ˆ song nicúiñꞌˋ guóorˋ. Jo̱ dsʉꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ cúngꞌˋ guooˋ, huɨ́ɨmˊjiʉ nidsijéeˊ quiáꞌrˉ, jo̱guɨ jnea˜ jaˋ iin˜n e nidsingɨ́ɨiñˋ lajo̱. \p \v 29 Dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, lají̱i̱ꞌ˜ e labaꞌ iin˜n e fɨ́ɨˆɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dsʉco̱ꞌ joˋ huǿøˉ e ró̱o̱ˋguɨ jmɨgüíˋ. Jo̱baꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ nɨsɨcúngꞌˉ guooˋ ꞌnéˉ seeiñˋ e lafaꞌ jaˋ lɨ́ɨiñˊ lajo̱; \v 30 jo̱guɨ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ seengˋ fɨꞌíˆ lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌnéˉ seeiñˋ e lafaꞌ teáaiñꞌ˜ jmɨɨ˜; jo̱guɨ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ lafaꞌ teáangꞌ˜ jmɨɨ˜ ꞌnéˉ e jmeángꞌˋ yaaiñ˜ e lafaꞌ seeiñˋ fɨꞌíˆ; jo̱guɨ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ ta˜ láaˊ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ, jo̱baꞌ ꞌnéˉ seeiñˋ e lafaꞌ o̱ꞌ quiáꞌˉbre e jo̱; \v 31 jo̱guɨ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ ta˜ jmɨꞌóoꞌ˜ jaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ la ꞌnéˉ nilɨseeiñˋ e lafaꞌ jaˋ jmɨꞌóoꞌ˜bre e jo̱. Dsʉco̱ꞌ e fɨˊ jmɨgüíˋ e lɨ˜ se̱e̱ˉnaaꞌ jmɨɨ˜ na, tó̱o̱bˋ jmɨɨ˜ niꞌíingˉ. \p \v 32 Jo̱ jnea˜ iin˜n e jaˋ ningɨɨng˜naꞌ jaléꞌˋ fɨꞌíˆ dsíiˊ e seaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ la. Jo̱ i̱ dseañʉꞌˋ i̱ jaˋ mɨˊ cacungꞌˊ guóˋ, eáangˊguɨ guiing˜ dsíirˊ e jmóorˋ jaléꞌˋ e iing˜ Dseaˋ Jmáangˉ jo̱guɨ jial e nijmiꞌiáaiñˋ dsíiˊ dseaˋ do. \v 33 Jo̱ dsʉꞌ i̱ dseañʉꞌˋ i̱ nɨsɨcúngꞌˆ guóˋ, eáangˊguɨ guiing˜ dsíirˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e dsijéeˊ fɨˊ jmɨgüíˋ jo̱guɨ jial e nijmiꞌiáaiñˋ dsíiˊ dseamɨ́ˋ quiáꞌrˉ. \v 34 Jo̱baꞌ jmaquíimˊ guiing˜ dsíirˊ e˜ nijmérˉ lacaꞌíingꞌ˜ caꞌíiñꞌ˜. Jo̱ i̱ dseamɨ́ˋ i̱ jaˋ mɨˊ sɨcúngꞌˆ guóˋ có̱o̱ꞌ˜guɨ i̱ dseángꞌˉ jaˋ cacúngꞌˋ guóˋ, eáangˊguɨ guiing˜ dsíirˊ e jmóorˋ lají̱i̱ꞌ˜ e iing˜ Dseaˋ Jmáangˉ jo̱guɨ e éerˋ guiʉ́ˉ fɨˊ quiniˇ dseaˋ do có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e jmóorˋ jo̱guɨ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e ɨˊ dsíirˊ. Jo̱ dsʉꞌ i̱ dseamɨ́ˋ i̱ nɨsɨcúngꞌˆ guóˋ, eáangˊguɨ guiing˜ dsíirˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e dsijéeˊ fɨˊ jmɨgüíˋ jo̱guɨ jial e nijmiꞌiáaiñˋ dsíiˊ dseañʉꞌˋ quiáꞌrˉ. \p \v 35 Jo̱ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e júuˆ na o̱ꞌ e laco̱ꞌ nijníngˉ quíiˉnaꞌ, co̱ꞌ jnea˜ fáꞌˉa e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ niꞌuíingˉ guiʉ́ˉ quíiˉnaꞌ jo̱guɨ e laco̱ꞌ nilɨseengˋnaꞌ e eeˉnaꞌ røøˋ e jmooˋnaꞌ e ngocángˋ óoˊnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e ta˜ e nɨcangɨ́ɨngˋnaꞌ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 36 Jo̱ song jaangˋ dseañʉꞌˋ ɨˊ dsíirˊ e dseángꞌˉ nɨꞌnébˉ e nicúiñꞌˋ guóorˋ có̱o̱ꞌ˜ i̱ dseamɨ́ˋ i̱ sɨ́ɨngˋ có̱o̱ꞌr˜ do, dsʉco̱ꞌ tɨˊ lɨ˜ ningángꞌˋ íˋ quiáꞌˉ i̱ dseamɨ́ˋ do e nicúiñꞌˋ guóorˋ, jo̱guɨ song ɨˊ dsíirˊ e jo̱baꞌ dseángꞌˉ la guíingˋguɨ ꞌnéˉ, jo̱baꞌ güɨjméeˋbre lají̱i̱ꞌ˜ e lɨ́ɨiñˉ e guiʉ́ˉguɨ do, jo̱ güɨcúmꞌˋbre guóorˋ, dsʉco̱ꞌ jaˋ e dseeˉ e jo̱. \v 37 Jo̱ dsʉꞌ i̱ dseañʉꞌˋ i̱ co̱o̱ˋ nɨcaꞌɨ́ˋ dsíiˊ jo̱guɨ jaˋ lɨ́ˋ dsíirˊ jaléꞌˋ e iing˜ ngúuˊ táaiñˋ, jo̱guɨ dseángꞌˉ nɨta˜ dsíirˊ e dseángꞌˉ jaˋ nicúiñꞌˋ guóorˋ, co̱ꞌ lajo̱b dseángꞌˉ iiñ˜ nijmérˉ, jo̱baꞌ guiʉ́bˉ nijmérˉ song cajméerˋ lajo̱. \v 38 Jo̱ i̱ dseañʉꞌˋ i̱ nicúngꞌˋ guóˋ có̱o̱ꞌ˜ i̱ sɨmɨ́ˆ i̱ nɨnéeˊ júuˆ quiáꞌrˉ có̱o̱ꞌ˜ do, jo̱baꞌ co̱o̱ˋ e guiʉ́bˉ jmóorˋ; jo̱ dsʉꞌ i̱ dseañʉꞌˋ i̱ jaˋ nicúngꞌˋ guooˋ, co̱o̱ˋ e guiʉ́ˉguɨ jmóorˋ. \v 39 Jo̱guɨ jaléngꞌˋ dseamɨ́ˋ i̱ nɨsɨcúngꞌˆ guóˋ, dseángꞌˉ la guíimˋ ꞌnéˉ e jaˋ nitiúuiñˉ dseañʉꞌˋ quiáꞌrˉ lajeeˇ e seengˋ íˋ; jo̱ song cajúmˉbɨ i̱ dseañʉꞌˋ quiáꞌrˉ do, jo̱baꞌ cuǿømˋ nicúngꞌˋtu̱r guóorˋ caléꞌˋ catú̱ˉ có̱o̱ꞌ˜ dseañʉꞌˋ i̱ jiéngꞌˋ, lɨfaꞌ i̱ dseañʉꞌˋ íˋ ꞌnéˉ e lɨ́ɨiñˊ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáamˉ. \v 40 Jo̱ dsʉꞌ jnea˜guɨ ɨˊ dsiiˉ e nilɨꞌiáangˋguɨ dsíiˊ i̱ dseamɨ́ˋ do fɨng song jaˋ nicúngꞌˋtu̱r guóorˋ. Jo̱ jaléꞌˋ e júuˆ na lɨ́ꞌˆ júuˆ tɨɨmˉbaa. Jo̱ jnea˜ ɨˊ dsiiˉ e seemˋ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜ cajo̱. \c 8 \s1 Jaléꞌˋ jmiñiˇ e cuøꞌˊ dseaˋ diée˜ i̱ o̱ꞌ jáꞌˉ \p \v 1 Jo̱guɨ lana nifɨ́ɨˆɨ ꞌnʉ́ꞌˋ cuaiñ˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ jmiñiˇ e lɨ́ɨˊ feáꞌˉ e cuøꞌˊ dseaˋ jaléngꞌˋ diée˜ i̱ o̱ꞌ jáꞌˉ. Jo̱ e jábꞌˉ laco̱ꞌguɨ féꞌˋ dseaˋ e lajɨɨˉbaaꞌ nɨne˜naaꞌ cuaiñ˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e jo̱; jo̱ dsʉꞌ có̱o̱ꞌ˜ e nɨne˜naaꞌ do jmóoˋ e ɨˊ dsiˋnaaꞌ e nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ niingˉ, jo̱ dsʉꞌ e jmiꞌneáangˋ rúꞌˋnaaꞌ e jo̱baꞌ eáangˊguɨ íingˆ ta˜ e nidsicuángˋ quíˉiiꞌ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 2 Jo̱guɨ song jaangˋ dseaˋ ɨˊ dsíirˊ e lɨɨng˜go̱ nɨtɨɨiñˋ, jo̱ dsʉꞌ o̱ꞌ jáꞌˉ e jo̱, co̱ꞌ mɨˊ ꞌnooˋbɨ ꞌnéˉ lɨñirˊ e laco̱ꞌ nilɨtɨɨiñˋ laco̱ꞌ sɨꞌíˆ. \v 3 Jo̱ dsʉꞌ i̱ dseaˋ i̱ ꞌneáangˋ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ Fidiéeˇ nɨcuíimˋbre i̱ dseaˋ íˋ. \p \v 4 Jo̱guɨ lana nifɨ́ɨˆɨ ꞌnʉ́ꞌˋ cuaiñ˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ jmiñiˇ e cǿꞌˋnaꞌ e lɨ́ɨˊ feáꞌˉ e cuøꞌˊnaꞌ jaléngꞌˋ diée˜ i̱ o̱ꞌ jáꞌˉ; jo̱ guiʉ́bˉ nɨne˜naaꞌ e jaléngꞌˋ i̱ diée˜ laꞌíˋ jaˋ e ta˜ íiñˆ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ fɨˊ jmɨgüíˋ, dsʉco̱ꞌ dseángꞌˉ jaamˋ Fidiéeˇ i̱ dseángꞌˉ jáꞌˉ i̱ seengˋ. \v 5 Jo̱ nañiˊ faꞌ i̱ lɨɨng˜ dseaˋ jmɨgüíˋ ɨˊ dsíirˊ e seengˋ jaléngꞌˋ diée˜ fɨˊ yʉ́ꞌˆ jmɨgüíˋ jo̱guɨ fɨˊ ni˜ guóoꞌ˜ uǿˉ, jo̱ co̱ꞌ lajo̱b ɨˊ dsíirˊ, jo̱baꞌ i̱ fɨ́ɨmˊ lafaꞌ diée˜ quiáꞌrˉ seengˋ jo̱guɨ lafaꞌ fiir˜. \v 6 Jo̱ dsʉꞌ jaléngꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, guiʉ́bˉ nɨne˜naaꞌ e jaamˋ Fidiéeˇ i̱ seengˋ, jo̱guɨ íbˋ i̱ lɨ́ɨngˊ Tiquiáꞌˆ jaléngꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ, jo̱guɨ jneaa˜aaꞌ se̱e̱ˉnaaꞌ e laco̱ꞌ nijmóˆnaaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e iiñ˜. Jo̱guɨ cajo̱ jaamˋ Fíiˋnaaꞌ seengˋ, jo̱ íbˋ Dseaˋ Jmáangˉ; jo̱ laꞌeáangˊ íbˋ e seaˋ lajaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ laꞌúngˉ fɨˊ jmɨgüíˋ, jo̱guɨ laꞌeáangˊ íbˋ cajo̱ e se̱e̱ˉnaaꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la. \p \v 7 Jo̱ dsʉꞌ jaˋ lajɨɨngˋ dseaˋ ñirˊ e júuˆ na. Dsʉco̱ꞌ i̱ dseaˋ i̱ lamɨ˜ quɨ́ꞌˉ tɨ́ɨngˋ e jmiféiñꞌˊ jaléngꞌˋ diée˜ i̱ o̱ꞌ jáꞌˉ, mɨˊ ꞌnooˋbɨ gøꞌrˊ jaléꞌˋ e jmiñiˇ e lɨ́ɨˊ feáꞌˉ e ɨˊ dsíirˊ e nɨcacuørˊ jaléngꞌˋ diée˜ quiáꞌrˉ. Jo̱ lajeeˇ e gøꞌrˊ e jo̱, lɨ́ɨiñˊ e jmɨꞌlɨmꞌˆ yaaiñ˜ có̱o̱ꞌ˜ i̱ diée˜ i̱ o̱ꞌ jáꞌˆ do, co̱ꞌ jaˋ co̱o̱ˋ e ɨˊ dsíirˊ. \v 8 Jo̱ dsʉꞌ jaˋ eeˋ jmɨngɨ́ɨˋ Fidiéeˇ eeˋ jaléꞌˋ e quieeˇnaaꞌ e laco̱ꞌ niꞌíñꞌˋ jneaa˜aaꞌ fɨˊ quinirˇ, dsʉco̱ꞌ joˋ nilíiˉguɨ́ɨꞌ dseaˋ i̱ guiúngˉguɨ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e quieeˇnaaꞌ e jo̱, jo̱guɨ o̱ꞌguɨ nilíiˉnaaꞌ dseaˋ i̱ gaˋguɨ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e jaˋ quieeˇnaaꞌ e jo̱. \p \v 9 Jo̱ dsʉꞌ jie˜ mɨˊ jmeáangꞌ˜naꞌ ta˜ e fɨˊ seaˋ quíiˉnaꞌ do e laco̱ꞌ nijméeˆnaꞌ e niténgꞌˋ fɨˊ ni˜ dseeˉ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ i̱ jaˋ mɨˊ ꞌgooˋ teáangˉ teáˋ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 10 Jo̱ song i̱ lɨɨng˜ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ nɨñíˆnaꞌ guiʉ́ˉ cuaiñ˜ quiáꞌˉ e júuˆ jo̱, jo̱ nigüɨlíingˉnaꞌ nigüɨquiéꞌˋnaꞌ fɨˊ lɨ˜ jmiféngꞌˊ dseaˋ jaléngꞌˋ diée˜, jo̱ lajeeˇ jo̱ jaangˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ i̱ jaˋ ꞌgooˋ singꞌˊ teáˋ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ cangáiñꞌˉ ꞌnʉ́ꞌˋ e jmooˋnaꞌ lajo̱, jo̱baꞌ dseáamꞌ˜ e i̱ dseaˋ íˋ nijmérˉ lajo̱ cajo̱ e iiñ˜ nidǿꞌrˉ jaléꞌˋ e nɨcacuøꞌˊ dseaˋ diée˜ i̱ o̱ꞌ jáꞌˉ. \v 11 Jo̱ caquiéꞌˋbaꞌ e jo̱ uíiꞌ˜ e nɨñíˆnaꞌ, jo̱ dsʉꞌ mɨ˜ cajmee˜naꞌ lajo̱, jo̱baꞌ jmooˋnaꞌ e nicá̱ˋ fɨˊ gaˋ i̱ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ i̱ jaˋ mɨˊ ꞌgooˋ singꞌˊ teáˋ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ do. Jo̱ uíiꞌ˜ i̱ dseaˋ íbˋ cajo̱ e cajúngˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ. \v 12 Jo̱ mɨ˜ jmooˋnaꞌ e tú̱ˉ niꞌɨ́ˉ dsíiˊ i̱ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ i̱ jaˋ mɨˊ ꞌgooˋ singꞌˊ teáˋ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ dseebˉ eeˉ ꞌnʉ́ꞌˋ cajo̱ fɨˊ quiniˇ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 13 Jo̱ uíiꞌ˜ e lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ song có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e gǿꞌˋø do nijmee˜e e niténgꞌˋ dseaˋ rúnꞌˋn fɨˊ ni˜ dseeˉ, jo̱baꞌ guiʉ́ˉguɨ quiéˉe e joˋ nidǿøꞌ˜guɨ́ɨ e jmiñiˇ jo̱, jo̱ lajo̱baꞌ jaˋ dseáangꞌ˜ e nijmee˜e e niténgꞌˋ dseaˋ rúnꞌˋn fɨˊ ni˜ dseeˉ. \c 9 \s1 Lají̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨngˉ i̱ dseaˋ apóoˆ i̱ sɨ́ɨngˋ Dseaˋ Jmáangˉ cuaiñ˜ quiáꞌrˉ \p \v 1 Jo̱ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, e jaˋ ꞌnéˉ guiéeˉe júuˆ lají̱i̱ꞌ˜ e jmóoˋo, co̱ꞌ dseángꞌˉ lɨ́ɨmˊbaa jaangˋ dseaˋ i̱ sɨ́ɨngˋ Dseaˋ Jmáangˉ cuaiñ˜ quiáꞌrˉ. Co̱ꞌ dseángꞌˉ nɨcamámˉbaa Fíiˋnaaꞌ Jesús jo̱guɨ cajo̱, lajeeˇ e nɨcajméˉe ta˜ jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ e nɨcangɨ́ɨnˋn quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ nɨcaꞌuíingˉnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ dseaˋ do. \v 2 Jo̱ jangámˉ seengˋ dseaˋ i̱ jaˋ jmicuíingˋ jnea˜ e lɨ́ɨnˊn jaangˋ dseaˋ i̱ sɨ́ɨngˋ Dseaˋ Jmáangˉ cuaiñ˜ quiáꞌrˉ, jo̱ dsʉꞌ nijmicuíingˋnaꞌ jnea˜ e lɨ́ɨnˊn jaangˋ dseaˋ laꞌíˋ. Jo̱ cuøˊ li˜ e dseángꞌˉ lajo̱b lɨ́ɨnˊn uíiꞌ˜ e laꞌeáangˊ jnea˜baꞌ e nɨcaꞌuíingˉ ꞌnʉ́ꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \p \v 3 Jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ lalab lɨ́ɨˊ júuˆ e quɨ́ɨꞌ˜ɨ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ éengˋ jnea˜ cuaiñ˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e jo̱. \v 4 Jo̱ jneaꞌˆ dseángꞌˉ catɨ́ɨˉbaaꞌ e niꞌíingꞌ˜naaꞌ jaléꞌˋ e niꞌnéꞌˉ niquieeˇnaaꞌ cuaiñ˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ ta˜ jmooˉnaaꞌ. \v 5 Jo̱guɨ seabˋ fɨˊ quíˉnaaꞌ cajo̱ e nilɨseengˋ dseamɨ́ˋ quíˉnaaꞌ i̱ lɨ́ɨngˊ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ jeengˇnaaꞌ lacaangˋ fɨˊ lɨ˜ ngɨˋnaaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la jmóoˋ i̱ dseaˋ caguiaangˉ i̱ sɨ́ɨngˋ Dseaˋ Jmáangˉ cuaiñ˜ quiáꞌrˉ jo̱guɨ laco̱ꞌ la jmóoˋ jaléngꞌˋ dseaˋ ngáangꞌ˜ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ có̱o̱ꞌ˜guɨ Tʉ́ˆ Simón. \v 6 Jo̱guɨ ¿su ɨˊ óoˊ ꞌnʉ́ꞌˋ e jí̱i̱ꞌ˜ Bernabé có̱o̱ꞌ˜guɨ jnea˜bingꞌ i̱ dseángꞌˉ ꞌnéˉ nijméˉ ta˜ e laco̱ꞌ seaˋ jaléꞌˋ e ꞌnéˉnaaꞌ? \v 7 Dsʉco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ ꞌléeˉ quɨ́ɨrˊ jaléꞌˋ e ꞌnérˉ lajeeˇ e jmóorˋ e ta˜ jo̱. Jo̱guɨ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ i̱ jniˊ mɨ́ꞌˆ huɨɨngˋ jǿꞌˆ faꞌ jaˋ cuꞌrˋ e jo̱. Jo̱guɨ cajo̱ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ ta˜ níˋ joꞌseꞌˋ faꞌ jaˋ ɨ̱́ꞌrˋ fiꞌˊ quiáꞌˉ i̱ jóꞌˋ íˋ. \v 8 Jo̱ jie˜ mɨ˜ ɨˊ óoˊnaꞌ e fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ jaléꞌˋ e júuˆ la lɨ́ꞌˆ la ɨˊ dsíiˊ dseaˋ jmɨgüíˋ, dsʉco̱ꞌ lajo̱b féꞌˋ cajo̱ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e cajmeꞌˊ Moi˜, \v 9 jo̱ lalab féꞌˋ: “Jaˋ jnɨꞌˋ moꞌooˉ jóꞌˋ núuˆ quíiꞌˆ lajeeˇ e øꞌˊreꞌ cuɨꞌieeˋ.” Jo̱ féꞌˋ Fidiéeˇ jaléꞌˋ e júuˆ na o̱ꞌ faꞌ ɨˊ dsíirˊ jí̱i̱ꞌ˜ uii˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ jóꞌˋ núuˆ, \v 10 co̱ꞌ ɨˊ dsíirˊ uíiꞌ˜ jneaa˜aaꞌ cajo̱, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ jmóoˋ ta˜ quiáꞌrˉ. Jo̱ caséeˊ Fidiéeˇ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ na quiáꞌrˉ e laco̱ꞌ niꞌuíingˉ guiʉ́ˉ quíˉbaaꞌ, dsʉco̱ꞌ i̱ dseaˋ i̱ jmóoˋ ta˜ jɨ́ɨˋ uǿˉ có̱o̱ꞌ˜guɨ i̱ dseaˋ i̱ jmóoˋ ta˜ quiáꞌˉ cuɨꞌieeˋ, jmóorˋ jaléꞌˋ e jo̱ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e nɨsɨjeeiñˇ lɨɨng˜ eeˋ nisɨtɨ́ɨmˊbre mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ lajo̱ uíiꞌ˜ e ta˜ e cajméerˋ do. \v 11 Jo̱ jneabꞌˆ dseaˋ lafaꞌ nɨcajníˆnaaꞌ jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ uíiꞌ˜ e nɨcaguiáˉnaaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ ɨˊ dsiˋnaaꞌ e o̱ꞌ ꞌleáangˉ song lɨɨng˜go̱ e mɨ́ɨꞌ˜naaꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ e nijmɨcó̱o̱ꞌ˜naꞌ jneaꞌˆ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e ꞌnéˉnaaꞌ. \v 12 Jo̱guɨ song dseaˋ jiéngꞌˋ seabˋ fɨˊ quiáꞌrˉ e mɨꞌrˊ ꞌnʉ́ꞌˋ jaléꞌˋ e ꞌnérˉ, jo̱baꞌ jneaꞌˆ eáangˊguɨ catɨ́ɨˉnaaꞌ e nijmóˆnaꞌ lajo̱ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ. \p Dsʉꞌ jneaꞌˆ jaˋ mɨˊ camɨ́ɨꞌ˜naaꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ lají̱i̱ꞌ˜ e sɨꞌíˆ e catɨ́ɨˉnaaꞌ do, co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ nɨcaꞌíingꞌ˜naaꞌ iihuɨ́ɨˊ e nɨcajmóˆnaaꞌ ta˜ jiéꞌˋ e laco̱ꞌ seaˋ jaléꞌˋ e ꞌnéˉnaaꞌ, jo̱ lajo̱baꞌ jaˋ nijnɨɨng˜naaꞌ quiáꞌˉ e júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ e guiaˋnaaꞌ do. \v 13 Jo̱ nɨñíbˆ ꞌnʉ́ꞌˋ e jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jmóoˋ ta˜ fɨˊ sɨnʉ́ʉˆ guáꞌˉ cuǿømˋ líˋ jmeáiñꞌˋ ta˜ jaléꞌˋ e feáꞌˉ e dsica̱ˊ dseaˋ fɨˊ jo̱. Co̱ꞌ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ do i̱ jmóoˋ ta˜ e fɨˊ nifeꞌˋ do e fɨˊ lɨ˜ jngaiñꞌˊ jaléngꞌˋ jóꞌˋ i̱ lɨ́ɨngˊ feáꞌˉ, jo̱baꞌ cuǿømˋ líˋ dǿꞌrˉ e ngúuˊ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ i̱ jóꞌˋ i̱ jngaiñꞌˊ fɨˊ jo̱. \v 14 Jo̱guɨ lajo̱bɨ cajo̱ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáamˉbingꞌ nɨcaguiaˊ uiing˜ e jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ jmóoˋ ta˜ guiaˊ júuˆ quiáꞌrˉ ꞌnéˉ seeiñˋ e íñꞌˋ lají̱i̱ꞌ˜ e ꞌnérˉ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e ta˜ e jmóorˋ do. \v 15 Jo̱ dsʉꞌ jnea˜ dseángꞌˉ jaˋ mɨˊ cajmeáamꞌ˜baa ta˜ lají̱i̱ꞌ˜ e sɨꞌíˆ e catɨ́ɨnˉn do, o̱ꞌguɨ jmoꞌˊo e júuˆ la quíiˉnaꞌ e laco̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ lɨɨng˜ eeˋ nicuǿꞌˆnaꞌ jnea˜ e ꞌnéˉe. ¡Dsʉco̱ꞌ guiʉ́ˉguɨ quiéˉe e nijúunˉn e laco̱ꞌguɨ i̱ lɨɨng˜ dseaˋ nijé̱ꞌˋ e iáangˋ dsiiˉ uíiꞌ˜ e nɨcaguiáˋa júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ do e jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ jaˋ mɨˊ cajmɨcó̱o̱ꞌ˜naꞌ jnea˜ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e ꞌnéˉe! \p \v 16 Jo̱ dsʉꞌ jnea˜ jaˋ guiaaˉ e júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ do e laco̱ꞌ jmɨjløngꞌˆ ꞌñiáꞌˋa, dsʉco̱ꞌ e la guíimˋbaa ꞌnéˉ nijmee˜e e ta˜ jo̱ e cangɨ́ɨnˋn quiáꞌˉ Fidiéeˇ. ¡Co̱ꞌ e ngɨ˜ fɨ́ɨˆ jnea˜ fɨng song jaˋ niguiaaˆ e júuˆ jo̱! \v 17 Jo̱ song guiaaˉ e júuˆ jo̱ e iáangˋ dsiiˉ ꞌñiáꞌˋa, jo̱baꞌ lɨɨm˜ eeˋ nɨseaˋ quiéˉe e niꞌíinꞌ˜n; jo̱ dsʉꞌ song jmóoˋo e ta˜ jo̱ laguidseaangˉ, dsʉꞌ dseángꞌˉ ꞌnéˉ jmee˜baa, co̱ꞌ lajo̱b ta˜ e nɨcacuøꞌˊ Fidiéeˇ jnea˜. \v 18 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ, co̱ꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨnˉn e ꞌléenꞌ˜n do, e jo̱b e iáangˋ dsiiˉ e guiaaˉ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ e jaˋ e ca̱a̱ˉ jí̱i̱ꞌ˜ caꞌíꞌˋ, jo̱baꞌ cuǿøngˋ feˇeeꞌ e jaˋ jmáanꞌ˜n ta˜ lají̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨnˉn e niꞌíinꞌ˜n do quiáꞌˉ e ta˜ guiaˊ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ e jmóoˋo. \p \v 19 Jo̱ nañiˊ faꞌ jaˋ lɨ́ɨnˊn lafaꞌ dseaˋ sɨꞌnɨɨngˇ i̱ jmóoˋ ta˜ quiáꞌˉ dseaˋ, jo̱ dsʉꞌ jnea˜ nɨcajmeáangꞌ˜ ꞌñiáꞌˋa e lafaꞌ jaangˋ dseaˋ lajo̱b lɨ́ɨnˊn quiáꞌˉ lajaléngꞌˋ dseaˋ e laco̱ꞌ lajo̱ nilíꞌˋi fɨ́ɨngˊguɨ dseaˋ i̱ niꞌuíingˉ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 20 Co̱ꞌ lajeeˇ e seenˉ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel, jmóoˋo laco̱ꞌ la jmóoˋ jaangˋ dseaˋ laꞌíbˋ e laco̱ꞌ lajo̱ nilíꞌˋi e jaléngꞌˋ íˋ niꞌuíiñˉ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. Jo̱ jnea˜ jmáangꞌ˜ ꞌñiáꞌˋa e lafaꞌ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ Moi˜ quiʉꞌˊ ta˜ jnea˜, nañiˊ faꞌ jaˋ lɨ́ɨˊreꞌ lajo̱. Co̱ꞌ jmóoˋo lajo̱ e laco̱ꞌ nilíꞌˉi e jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ niꞌuíiñˉ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 21 Jo̱guɨ e laco̱ꞌ nilíꞌˋi i̱ dseaˋ i̱ jaˋ seengˋ e quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌrˉ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ Moi˜ do, jo̱baꞌ jnea˜ jmáangꞌ˜ ꞌñiáꞌˋa e lafaꞌ jaangˋ dseaˋ laꞌíbˋ lɨ́ɨnˊn cajo̱, nañiˊ faꞌ dseángꞌˉ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇbaꞌ e quiʉꞌˊ ta˜ quiéˉe, jo̱guɨ lajo̱b jmóoˋ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜ cajo̱ e júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 22 Jo̱guɨ mɨ˜ seenˉ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ mɨˊ ꞌgooˋ teáangˉ teáˋ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ lafaꞌ jaangˋ dseaˋ laꞌíbˋ jmáangꞌ˜ ꞌñiáꞌˋa cajo̱ e laco̱ꞌ lajo̱ nilíꞌˋi e niꞌuíingˉ i̱ dseaˋ íˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. Jo̱baꞌ cuǿøngˋ feˇeeꞌ e nɨcajmeáangꞌ˜ ꞌñiáꞌˋa røøbˋ laco̱ꞌ la lɨ́ɨngˊ lɨ́ꞌˆ doñiˊ i̱i̱ˋ dseaˋ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ lajo̱ cuǿøngˋ nilíꞌˋi tú̱ˉ ꞌnɨˊ mɨ́ɨngꞌ˜ dseaˋ i̱ nileángˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌˉ. \v 23 Jo̱ jmóoˋo jaléꞌˋ e na e laco̱ꞌ niníiꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ jo̱guɨ e laco̱ꞌ røøbˋ niꞌíingꞌ˜naaꞌ e jloꞌˆ e cuøˊ e júuˆ jo̱. \p \v 24 Jo̱ ꞌnʉ́ꞌˋ nɨñíˆbaꞌ e mɨ˜ seaˋ ta˜ cuí̱i̱ˋ, i̱ fɨ́ɨmˊ dseaˋ cuí̱i̱rˋ, jo̱ dsʉꞌ lɨfaꞌ jaamˋbingꞌ i̱ nilíꞌˋ i̱ niguiengꞌˊ nifɨˊguɨ, jo̱ lajo̱baꞌ niñíiñˉ lají̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨiñˉ. Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e cuǿøꞌ˜ bíˋ yaang˜naꞌ e laco̱ꞌ lajɨɨmˋbaꞌ nilíꞌˋnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨngˉnaꞌ do. \v 25 Jo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ guiaˊ guiʉ́ˉ quiáꞌˉ jéengˊguɨ e quiáꞌˉ e nicuí̱rˉ, ꞌnéˉ e jaˋ nijmérˉ e jiéꞌˋ e dseáangꞌ˜ e niꞌléˉ quiáꞌrˉ. Jo̱ jmóorˋ lajo̱ e laco̱ꞌ lɨɨng˜ e iiñ˜ e nilíꞌrˋ, jo̱ lɨfaꞌ e nilíꞌrˋ do tó̱o̱bˋ jmɨɨ˜ niꞌíingˉ. Jo̱ dsʉꞌ jaléngꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, cuøꞌˊ bíˋ yee˜naaꞌ e laco̱ꞌ nilíꞌˋnaaꞌ e niñíingˋnaaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨˉnaaꞌ do e joˋ tó̱o̱ˋ jmɨɨ˜ faꞌ e niꞌíingˉguɨ. \v 26 Jo̱guɨ dsʉꞌ jnea˜ jaˋ cuí̱i̱ˋi̱ e lɨ́ꞌˆ táꞌˉ cuí̱i̱ˋi̱, o̱ꞌguɨ jmóoˋo lafaꞌ ta˜ tɨ́ɨngˊ e báˋa fɨˊ guiáꞌˆ güíˋ. \v 27 Jo̱ dsʉꞌ jaˋ jmóoˋo lajo̱, co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ jnea˜ quiʉ́ꞌˉʉ ta˜ ngúuˊ táanˋn e laco̱ꞌ nijméˉ nʉ́ʉꞌ˜, jo̱ jmóoˋo lajo̱ e laco̱ꞌ jaˋ dseáangꞌ˜ e niseáan˜n caꞌˊ mɨ˜ nɨcangɨ́ˋ e nɨcaguiáˋa júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ. \c 10 \s1 Jaˋ dseengˋ e jmiféngꞌˊ dseaˋ jaléngꞌˋ diée˜ i̱ o̱ꞌ jáꞌˉ \p \v 1 Jo̱ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jaˋ iin˜n faꞌ e niꞌíingˆ óoˊnaꞌ jaléꞌˋ e cangongɨ́ɨngˉ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ dseaˋ áangˊ quíˉnaaꞌ ie˜ lamɨ˜ caꞌuøøiñˋ fɨˊ Egipto, jo̱ Fidiéeˇ caꞌeꞌˊreiñꞌ do fɨˊ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ cabøø˜ jníiˊ, jo̱guɨ e lajaléiñꞌˋ do cangɨ́ɨiñˊ fɨˊ ni˜ jmɨñíꞌˆ e siiˋ mar Rojo. \v 2 Jo̱ ie˜ jo̱ lajaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ caꞌuíiñˉ dseaˋ i̱ sɨtáangˆ có̱o̱ꞌ˜ Moi˜ ie˜ lamɨ˜ lafaꞌ cajgáaiñˉ jmɨɨˋ có̱o̱ꞌ˜ e jníiˊ do jo̱guɨ ie˜ mɨ˜ cangɨ́ɨiñˊ e fɨˊ ni˜ jmɨñíꞌˆ do. \v 3 Jo̱guɨ lajo̱b cajo̱, lajɨɨmˋ i̱ dseaˋ do cajmɨtaang˜ yaaiñ˜ có̱o̱ꞌ˜ caꞌíingꞌ˜ jmiñiˇ e cangɨ́ɨiñˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, \v 4 jo̱guɨ cajo̱ cangɨ́ɨiñˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ caꞌíingꞌ˜ jmɨɨˋ e caꞌiéngꞌˋ fɨˊ dseꞌˋ cu̱u̱˜ jiáaˊ. Jo̱ e jiáaˊ dobaꞌ e jéeˊ quiáꞌrˉ lajeeˇ e ngɨrˊ fɨˊ ni˜ guóoꞌ˜ uǿˉ quiʉ̱́ˋ. Jo̱ e jiáaˊ jo̱ cuǿøngˋ líˋ feˇeeꞌ e íbˋ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 5 Jo̱ dsʉꞌ i̱ fɨ́ɨmˊ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ dseaˋ áangˊ quíˉnaaꞌ do cajúiñˉ lajeeˇ e ngɨrˊ fɨˊ ni˜ guóoꞌ˜ uǿˉ quiʉ̱́ˋ uíiꞌ˜ e jaˋ catɨ́ˋ dsíiˊ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e cajméeiñꞌˋ do. \p \v 6 Jo̱ lajaléꞌˋ e na cangojéeˊ có̱o̱ꞌ˜ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ dseaˋ áangˊ do e laco̱ꞌ cuøˊ co̱o̱ˋ li˜ quíˉiiꞌ e jaˋ ꞌnéˉ nijmóˆooꞌ jaléꞌˋ e gaˋ e lɨ́ˋ dsiˋnaaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ cajméeˋ i̱ dseaˋ íˋ. \v 7 Jo̱baꞌ jaˋ jmiféngꞌˊnaꞌ jaléngꞌˋ diée˜ i̱ o̱ꞌ jáꞌˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ cajméeˋ i̱ lɨɨng˜ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ dseaˋ áangˊ do, lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ˜ féꞌˋ lala: “Jaléngꞌˋ dseaˋ caguárˋ caꞌɨ̱́ꞌˉ cagǿꞌrˋ, jo̱ mɨ˜ cangɨ́ˋ jo̱, caró̱o̱rˉ e cataiñꞌˊ jmɨɨ˜.” \v 8 Jo̱guɨ jaˋ ꞌnéˉ e niꞌlee˜naaꞌ e nigüɨ́ngˋnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ dseañʉꞌˋ o̱si dseamɨ́ˋ i̱ o̱ꞌ quíˉnaaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ cajméeˋ i̱ lɨɨng˜ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ dseaˋ áangˊ do ie˜ jo̱, co̱ꞌ uíiꞌ˜ e cajméerˋ lajo̱, jo̱baꞌ cajúiñˉ ie˜ jo̱ lɨ́ꞌˆ lɨˊ guiéeˉ ꞌnɨˊ mil dseaˋ lajeeˇ co̱o̱ˋ jmɨɨ˜. \v 9 Jo̱guɨ jaˋ ꞌnéˉ jméˆnaaꞌ e nisíiꞌ˜naaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ ne˜duu jial tíiˊ ꞌgøiñꞌˊ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ cajméeˋ i̱ lɨɨng˜ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ dseaˋ áangˊ do, co̱ꞌ uíiꞌ˜ e cajméerˋ lajo̱, jo̱baꞌ cajúiñˉ e cacuꞌˋ jaléngꞌˋ mɨꞌˋ guíingˉ quiáꞌrˉ. \v 10 Jo̱guɨ jaˋ jmiquíngꞌˆ áaˊnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Fidiéeˇ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ cajméeˋ i̱ lɨɨng˜ i̱ ꞌlɨɨ˜ yʉ́ʉꞌ˜ do, co̱ꞌ uíiꞌ˜ e cajméerˋ lajo̱, jo̱baꞌ casíingˋ Fidiéeˇ dseaˋ mojɨ́ɨˋ i̱ cajngaꞌˊ quiáꞌrˉ. \p \v 11 Jo̱ lajaléꞌˋ e jo̱ cangongɨ́ɨngˉ ꞌlɨɨ˜ dseaˋ áangˊ quíˉnaaꞌ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ nilɨne˜naaꞌ e jaˋ ꞌnéˉ jmóˆooꞌ lajo̱, jo̱guɨ cató̱ˉ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ cajo̱ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ niꞌɨ́ˉ ꞌgooˋ quíˉnaaꞌ, jneaa˜aaꞌ dseaˋ se̱e̱ˉnaaꞌ jmɨɨ˜ na, mɨ˜ tɨˊ lɨ˜ nɨjaquiéengˊ e niꞌíingˉ jmɨgüíˋ. \v 12 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, song jaangˋ ꞌnʉ́ꞌˋ ɨˊ áaˊnaꞌ e teábˋ singꞌˊnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ dseángꞌˉ eáamˊ ꞌnéˉ e ñiing˜ áaˊnaꞌ e laco̱ꞌ jaˋ niténgꞌˋnaꞌ fɨˊ ni˜ dseeˉ. \v 13 Jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ ꞌnʉ́ꞌˋ jaˋ mɨˊ cangongɨ́ɨngˉnaꞌ e dseáangꞌ˜ niténgꞌˋnaꞌ fɨˊ ni˜ dseeˉ e jaˋ mɨˊ cangongɨ́ɨngˉ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ. Jo̱ dsʉꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ cuǿømˋ líˋ jmɨta˜ óoˊnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, co̱ꞌ dseángꞌˉ jmiti˜bre júuˆ quiáꞌrˉ. Jo̱ jaˋ nicuǿrˉ fɨˊ faꞌ e nidsingɨ́ɨngˉnaꞌ lajo̱ eáangˊguɨ e jí̱i̱ꞌ˜ laco̱ꞌ téꞌˋnaꞌ, co̱ꞌ lajeeˇ e dsingɨ́ɨngˉnaꞌ lajo̱, nijméˉbre jial téꞌˋnaꞌ e jaˋ niténgꞌˋnaꞌ fɨˊ ni˜ dseeˉ. \p \v 14 Jo̱ uíiꞌ˜ e lajo̱b lɨ́ɨˊ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ i̱ ꞌneáanˋn eáangˊ, jo̱baꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ e jmɨꞌnángˋ yaang˜naꞌ e jaˋ jmiféngꞌˊnaꞌ jaléngꞌˋ diée˜ i̱ o̱ꞌ jáꞌˉ. \v 15 Jo̱ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ lana, co̱ꞌ eáamˊ guiʉ́ˉ moguíˆnaꞌ, jo̱ yaam˜ ꞌnʉ́ꞌˋ cuǿøngˋ líˋ foꞌˆnaꞌ su jáꞌˉ o̱si o̱ꞌ jáꞌˉ é jaléꞌˋ e júuˆ e fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ na. \v 16 Jo̱ mɨ˜ cuǿøˆnaaꞌ guiꞌmáangꞌˇ Fidiéeˇ e ꞌnéꞌˉnaaꞌ capíꞌˆ jmɨ́ꞌˆ mɨ́ꞌˆ huɨɨngˋ jǿꞌˆ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e jmiguiéngꞌˊ dsiˋnaaꞌ e cajúngˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ, jo̱ mɨ˜ jmooˉnaaꞌ lajo̱, jo̱baꞌ guǿngꞌˋ e jaamˋ dseaˋ uíingˉnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do laꞌeáangˊ e jmɨꞌøøiñꞌˉ do. Jo̱guɨ mɨ˜ fiingˉnaaꞌ iñíꞌˆ e quiee˜naaꞌ do lajeeˇ jo̱, jo̱baꞌ guǿngꞌˋ cajo̱ e jaamˋ dseaˋ uíingˉnaaꞌ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e ngúuˊ táaiñˋ do. \v 17 Jo̱ nañiˊ faꞌ fɨ́ɨˊbaaꞌ laꞌóꞌˋ jneaa˜aaꞌ dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, dsʉꞌ lajɨɨˉbaaꞌ quieeˇnaaꞌ co̱lɨɨng˜ co̱o̱ˋ iñíꞌˆ, jo̱ e jo̱ guǿngꞌˋ e lafaꞌ jaamˋ jneaa˜aaꞌ lɨ́ɨˊnaaꞌ lajaléꞌˋnaaꞌ co̱lɨɨng˜ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ. \p \v 18 Jo̱ quie̱ˋnaꞌ cuente e mɨ˜ gøꞌˊ jaléngꞌˋ dseaˋ Israel jaléꞌˋ ngu˜ jóꞌˋ e lɨ́ɨˊ feáꞌˉ e nɨcacuøꞌrˊ Fidiéeˇ fɨˊ nifeꞌˋ, jo̱baꞌ lɨ́ɨˊ lafaꞌ co̱o̱ˋ cøømˋ uíingˉ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ fɨˊ nifeꞌˋ do. \v 19 Jo̱ dsʉꞌ có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ la o̱faꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e íingˆ ta˜ jaléngꞌˋ diée˜ i̱ o̱ꞌ jáꞌˉ, o̱ꞌguɨ faꞌ e íingˆ ta˜ jaléꞌˋ e feáꞌˉ e cuøꞌˊ dseaˋ jaléngꞌˋ i̱ diée˜ íˋ cajo̱. \v 20 Co̱ꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e júuˆ labaꞌ e iin˜n e fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, e mɨ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ cuíingˋ Fidiéeˇ jmóorˋ feáꞌˉ ngu˜ jóꞌˋ e cuøꞌrˊ lɨ́ꞌˆ doñiˊ i̱i̱ˋ diée˜ quiáꞌrˉ, jo̱baꞌ jaléngꞌˋ i̱ ꞌlɨmꞌˆ cuøꞌrˊ jaléꞌˋ e jo̱, jo̱ o̱ꞌ Fidiéeˇ dseaˋ cuøꞌrˊ. Jo̱ dsʉꞌ jnea˜ jaˋ iin˜n e quíingꞌ˜naꞌ jee˜ jaléngꞌˋ i̱ ꞌlɨngꞌˆ. \v 21 Jo̱baꞌ dseángꞌˉ jaˋ cuǿøngˋ faꞌ e niꞌuꞌˆnaꞌ jaléꞌˋ e jmiguiéngꞌˊ óoˊnaꞌ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ jo̱guɨ cajo̱ e niꞌuꞌˆnaꞌ jaléꞌˋ e cuøꞌˊ dseaˋ jaléngꞌˋ i̱ ꞌlɨngꞌˆ, o̱ꞌguɨ cuǿøngˋ faꞌ e nicøꞌˆnaꞌ iñíꞌˆ e jmiguiéngꞌˊ óoˊnaꞌ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ cajo̱ e nicøꞌˆnaꞌ jaléꞌˋ e feáꞌˉ e cuøꞌˊ dseaˋ jaléngꞌˋ i̱ ꞌlɨngꞌˆ. \p \v 22 Jo̱ jaˋ jmóˆnaaꞌ lajo̱ e laco̱ꞌ jaˋ nilɨguíingˉ Fidiéeˇ quíˉnaaꞌ. Jo̱ jaˋ güɨꞌɨ́ˆ dsiˋnaaꞌ e ꞌgøngꞌˊguɨ jneaa˜aaꞌ laco̱ꞌ dseaˋ íˋ. ¡Co̱ꞌ dseángꞌˉ o̱ꞌ lajo̱! \s1 Jaléꞌˋ e cuǿøngˋ jmóoˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ \p \v 23 Jo̱ dsʉꞌ seemˋ dseaˋ i̱ féꞌˋ lala: “Cuǿømˋ líˋ jmee˜ jnea˜ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ iin˜n.” Jo̱ dsʉꞌ e jábꞌˉ e jo̱, lɨfaꞌ jaˋ lajaléꞌˋ íingˆ ta˜ quíˉiiꞌ. Jo̱guɨ e jábꞌˉ e cuǿømˋ líˋ jméˉ dseaˋ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ iiñ˜, lɨfaꞌ jaˋ lajaléꞌˋ e jo̱ nijmɨcó̱o̱ꞌ˜ quiáꞌrˉ e eáangˊguɨ nidsicuángˋ quiáꞌrˉ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 24 Jo̱ dsʉꞌ jaˋ ꞌnéˉ e lɨco̱ꞌ nijméˆnaaꞌ jmangꞌˆ e guiʉ́ˉ e quíˉnaaꞌ yee˜naaꞌ, co̱ꞌ lajo̱b ꞌnéˉ jméˉeeꞌ guiʉ́ˉ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ cajo̱. \p \v 25 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e cøꞌˆbaꞌ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ ngúuˊ e ꞌnɨ́ɨˋ dseaˋ fɨˊ lɨ˜ ꞌnɨ́ɨrˋ, jo̱ jaˋ jmɨngɨɨˇnaꞌ cuaiñ˜ quiáꞌˉ e jo̱ e laco̱ꞌ jaˋ niꞌɨ́ˉ óoˊnaꞌ jmiguiʉˊ su cuǿøngˋ cøꞌˆnaꞌ o̱si jaˋ cuǿøngˋ é. \v 26 Dsʉco̱ꞌ latøøngˉ jmɨgüíˋ jo̱guɨ lajaléꞌˋ e seaˋ fɨˊ jo̱ lɨ́ɨˊ quiáꞌˉ Fíiˋnaaꞌ Fidiéeˇ. \p \v 27 Jo̱ song jaangˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ catǿꞌrˉ ꞌnʉ́ꞌˋ e nigüɨquiéꞌˋnaꞌ fɨˊ quiáꞌrˉ, jo̱guɨ ꞌnʉ́ꞌˋ iim˜baꞌ güɨlíingˉnaꞌ, jo̱baꞌ güɨlíingˉnaꞌ jóng, jo̱guɨ quiéꞌˋnaꞌ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ e niguiárˉ fɨˊ ni˜ mes˜ e jaˋ jmɨngɨɨˇnaꞌ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ cuaiñ˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e nicuǿꞌrˉ ꞌnʉ́ꞌˋ do su cuǿøngˋ cøꞌˆnaꞌ o̱si jaˋ cuǿøngˋ é. \v 28 Jo̱guɨ dsʉꞌ song jaangˋ dseaˋ casɨ́ꞌrˉ ꞌnʉ́ꞌˋ lala: “Lajaléꞌˋ e jmiñiˇ la nɨcacuǿøꞌ˜naaꞌ e lɨ́ɨˊ feáꞌˉ jaléngꞌˋ diée˜.” Jo̱ song lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ jaˋ cǿꞌˋnaꞌ uíiꞌ˜ i̱ dseaˋ i̱ cajíngꞌˉ do, jo̱guɨ cajo̱ e laco̱ꞌ jaˋ niꞌɨ́ˉ dsíirˊ jmiguiʉˊ cuaiñ˜ quiáꞌˉ e jo̱. \v 29 Jo̱ dsʉꞌ cuaiñ˜ quiáꞌˉ jial ɨˊ dsíiˊ i̱ dseaˋ i̱ cacuøꞌˊ ꞌnʉ́ꞌˋ e jmiñiˇ dobaꞌ e fáꞌˉa, jo̱ o̱ꞌ cuaiñ˜ quíiˉnaꞌ e jial ɨˊ óoˊnaꞌ. Jo̱ dsʉꞌ jangámˉ nijmɨngɨɨˇ ꞌnʉ́ꞌˋ lala: “Jo̱ ¿jialɨꞌˊ éengˋ i̱ dseaˋ do jnea˜ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e gǿꞌˋø uíiꞌ˜ jmiguiʉˊ jaléꞌˋ e ɨˊ dsíirˊ? \v 30 Co̱ꞌ song cuǿøˉbaa guiꞌmáangꞌˇ Fidiéeˇ cuaiñ˜ quiáꞌˉ lají̱i̱ꞌ˜ e gǿꞌˋø do, jo̱baꞌ ¿jialɨꞌˊ éengˋ dseaˋ jnea˜ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e gǿꞌˋø e jo̱?” \v 31 Jo̱ song cǿꞌˋnaꞌ o̱si úꞌˋnaꞌ o̱si jmooˋnaꞌ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ e jiéꞌˋguɨ é, jo̱baꞌ jmeeˇnaꞌ lajaléꞌˋ e jo̱ e laco̱ꞌ nijmiféngꞌˊnaꞌ Fidiéeˇ. \v 32 Jo̱ jie˜ mɨ˜ eeˉnaꞌ e gaˋ e laco̱ꞌ dseáangꞌ˜ e niténgꞌˋ fɨˊ ni˜ dseeˉ si jaléngꞌˋ dseaˋ Israel o̱si jaléngꞌˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ lajo̱, o̱si jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ caguiaangˉguɨ é. \v 33 Co̱ꞌ jnea˜ jmɨꞌúumˋbaa e jmóoˋo e jmiꞌiáanˋn dsíiˊ jaléngꞌˋ dseaˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e jmóoˋo, jo̱ jaˋ ꞌnóꞌˉo jmóoˋo e lɨco̱ꞌ niꞌuíingˉ guiʉ́ˉ quiéˉe ꞌñiáꞌˋa, co̱ꞌ ꞌnóꞌˉo jmóoˋo e jial niꞌuíingˉ guiʉ́ˉ quiáꞌˉ dseaˋ caguiaangˉ. Jo̱ jmóoˋo lajo̱ e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ nilíꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ e nileáiñˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌrˉ. \c 11 \p \v 1 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b jmóoˋo, jo̱baꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, e ꞌnéˉ eeˉnaꞌ laco̱ꞌ la eeˉ jnea˜, co̱ꞌ jnea˜ eeˉ laco̱ꞌ caꞌéeˋ Dseaˋ Jmáangˉ. \s1 Jial ꞌnéˉ lɨ́ɨngˊ dseamɨ́ˋ mɨ˜ jmiféiñꞌˊ Fidiéeˇ \p \v 2 Jo̱guɨ lana eáamˊ iáangˋ dsiiˉ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ, dsʉco̱ꞌ contøømˉ jmiguiéngꞌˊ áaˊnaꞌ jnea˜ jo̱guɨ contøømˉ jmitíˆnaꞌ cajo̱ jaléꞌˋ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ e nɨcaꞌéeˉe ꞌnʉ́ꞌˋ lamɨ˜ jéengˊguɨ. \p \v 3 Jo̱ dsʉꞌ jnea˜ iin˜n e ningámꞌˋbaꞌ e Dseaˋ Jmáamˉbingꞌ lɨ́ɨngˊ dseaˋ mogui˜ quiáꞌˉ lajaléngꞌˋ dseañʉꞌˋ, jo̱guɨ dseañʉꞌˋbingꞌ lɨ́ɨngˊ dseaˋ mogui˜ quiáꞌˉ dseamɨ́ˋ, jo̱guɨ Fidiéebˇ dseaˋ lɨ́ɨiñˊ dseaˋ mogui˜ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 4 Jo̱guɨ song jaangˋ dseañʉꞌˋ jaˋ guirˊ loguir˜ lajeeˇ e féiñꞌˊ Fidiéeˇ o̱si mɨ˜ féꞌrˋ júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do é, jo̱baꞌ jaˋ jmɨꞌgórˋ dseaˋ mogui˜ quiáꞌrˉ jóng. \v 5 Jo̱guɨ song jaangˋ dseamɨ́ˋ jaˋ quidsirˊ ꞌmɨꞌˊ fɨˊ moguir˜ mɨ˜ féiñꞌˊ Fidiéeˇ o̱si mɨ˜ féꞌrˋ júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do é, jo̱baꞌ jaˋ jmɨꞌgórˋ i̱ dseaˋ mogui˜ quiáꞌrˉ do. Jo̱ song jmóorˋ lajo̱, jo̱baꞌ fɨꞌɨbꞌˋ quiáꞌrˉ, co̱ꞌ lɨ́ɨˊ e lafaꞌ cahuɨ̱́ꞌˋ cuoꞌˋ moguir˜. \v 6 Dsʉco̱ꞌ song jaangˋ dseamɨ́ˋ jaˋ quidsirˊ ꞌmɨꞌˊ fɨˊ moguir˜, jo̱baꞌ guiʉ́ˉguɨ quiáꞌrˉ e nijmɨcuóꞌˋbre moguir˜ conguiaˊ. Jo̱guɨ song i̱ dseamɨ́ˋ íˋ ɨꞌˋ lɨ́ɨmˉbre e nihuí̱ꞌˋ jñʉguir˜ o̱si e nilɨcuoꞌˋ moguir˜ é, jo̱baꞌ guiʉ́ˉguɨ quiáꞌrˉ e güɨjlɨ́ɨˆbre có̱o̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ ꞌmɨꞌˊ lajeeˇ e jmiféiñꞌˊ Fidiéeˇ. \v 7 Jo̱ jaléngꞌˋ dseañʉꞌˋ jaˋ ꞌnéˉ iʉ˜ loguirˇ lajeeˇ e féiñꞌˊ Fidiéeˇ, dsʉco̱ꞌ laꞌeáangˊ dseañʉꞌˋbaꞌ jmili˜ Fidiéeˇ jial lɨ́ɨiñˊ, jo̱guɨ jmijnéeiñˋ cajo̱ jial tíiˊ niingˉ ꞌgøiñꞌˊ. Jo̱ dsʉꞌ jaléngꞌˋ dseamɨ́ˋ jmilir˜ jial tíiˊ niingˉguɨ dseañʉꞌˋ. \v 8 Co̱ꞌ jaˋ cajmeáangˋ Fidiéeˇ laꞌuii˜ dseañʉꞌˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ dseamɨ́ˋ, co̱ꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ dseañʉꞌˋbaꞌ e cajmeáaiñˋ laꞌuii˜ dseamɨ́ˋ. \v 9 Jo̱ o̱ꞌ uíiꞌ˜ dseamɨ́ˋ e caꞌuíingˉ dseañʉꞌˋ, co̱ꞌ uíiꞌ˜ dseañʉꞌˋbaꞌ e caꞌuíingˉ dseamɨ́ˋ. \v 10 Jo̱ uíiꞌ˜ e lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱guɨ uíiꞌ˜ jaléngꞌˋ ángeles quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ jaléngꞌˋ dseamɨ́ˋ ꞌnéˉbaꞌ e quie̱rˊ ꞌmɨꞌˊ dsíˋ fɨˊ moguir˜ e laco̱ꞌ cuøˊ li˜ e jmɨꞌgórˋ dseaˋ mogui˜ quiáꞌrˉ. \v 11 Jo̱ dsʉꞌ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ ꞌneámˉ rúngꞌˋ dseañʉꞌˋ có̱o̱ꞌ˜guɨ dseamɨ́ˋ, co̱ꞌ jaˋ eeˋ quɨ́ɨꞌr˜ jmɨɨ˜ jmérˆ la tɨɨiñˋ yaaiñ˜. \v 12 Jo̱ nañiˊ faꞌ e jábꞌˉ e laꞌeáangˊ dseañʉꞌˋbaꞌ e caꞌuíingˉ dseamɨ́ˋ lamɨ˜ uiing˜, jo̱ dsʉꞌ e jábꞌˉ cajo̱ e laꞌeáangˊ dseamɨ́ˋbaꞌ e lɨseengˋ dseañʉꞌˋ. Jo̱ lajalébꞌˋ e jo̱ Fidiéeˇbingꞌ i̱ caguiaˊ uiing˜ e lɨ́ɨˊ lajo̱. \p \v 13 Jo̱guɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, ¿jial fóꞌˋnaꞌ? ¿Su guiʉ́ˉ o̱si jaˋ dseengˋ é e jaˋ dsíˋ ꞌmɨꞌˊ fɨˊ mogui˜ jaléngꞌˋ dseamɨ́ˋ mɨ˜ jmiféiñꞌˊ Fidiéeˇ? \v 14 Jo̱ yee˜baaꞌ cuǿøngˋ líˋ ɨ́ˆ dsiˋnaaꞌ e fɨꞌɨbꞌˋ lɨ́ɨˊ e jaangˋ dseañʉꞌˋ séerˊ guir˜ e lɨcueeˋ. \v 15 Jo̱guɨ dsʉꞌ quiáꞌˉ jaangˋ dseamɨ́ˋ co̱o̱ˋ e jlobꞌˆ lɨ́ɨˊ e séerˊ guir˜ e lɨcueeˋ, dsʉco̱ꞌ cangɨ́ɨiñˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e cueeˋ guir˜ e laco̱ꞌ jmáiñꞌˋ ta˜ e jo̱ e lafaꞌ jlɨˊ ꞌmɨꞌˊ fɨˊ moguir˜. \v 16 Jo̱ song seengˋ dseaˋ i̱ iing˜ nidsisɨ́ɨꞌ˜ júuˆ cuaiñ˜ quiáꞌˉ e júuˆ la, jo̱baꞌ ꞌnéˉ ñiˊbre e o̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jneaa˜aaꞌ o̱ꞌguɨ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ caguiaangˉguɨ quɨ́ꞌˉ tɨ́ɨˋnaaꞌ e jmooˉnaaꞌ co̱o̱ˋ ꞌléꞌˋguɨ e jiéꞌˋ e jaˋ røøˋ lɨ́ɨˊ có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ la. \s1 Laco̱ꞌ sɨꞌíˆ ꞌnéˉ jmóˆnaaꞌ mɨ˜ quieeˇnaaꞌ iˋnaaꞌ co̱lɨɨng˜ \p \v 17 Jo̱guɨ lana, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, e júuˆ e nifɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ la o̱faꞌ e nifáꞌˆa guiʉ́ˉ uii˜ quíiˉnaꞌ. Co̱ꞌ li˜ e lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌléebˊ quíiˉnaꞌ mɨ˜ seáangꞌ˜ rúngꞌˋnaꞌ e jmiféngꞌˊnaꞌ Fidiéeˇ e lafaꞌ e nijméˉ e guiʉ́ˉ quíiˉnaꞌ. \v 18 Jo̱ laꞌuii˜ nifɨ́ɨˆɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e nɨcasɨ́ꞌˉ dseaˋ jnea˜ e jaˋ røøˋ sɨɨng˜naꞌ mɨ˜ seáangꞌ˜ rúngꞌˋnaꞌ e jmiféngꞌˊnaꞌ Fidiéeˇ. Jo̱ seabˋ mɨ˜ jábꞌˉ lɨ́ɨngˋ jnea˜ e júuˆ jo̱. \v 19 ¡Co̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ ɨˊ óoˊnaꞌ e dseángꞌˉ ꞌnéˉ e sɨtáangˆnaꞌ táꞌˉ co̱o̱ˋ ꞌléꞌˋ, jo̱ lajo̱baꞌ nilɨñiˊ dseaˋ i̱˜ dseángꞌˉ lajangꞌˆ lɨ́ɨngˊ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ! \v 20 Jo̱ uíiꞌ˜ e lajo̱b jmooˋnaꞌ, jo̱baꞌ mɨ˜ seáangꞌ˜ rúngꞌˋnaꞌ e cǿꞌˋnaꞌ co̱lɨɨng˜, jaˋ jmooˋnaꞌ faꞌ dseángꞌˉ e jmiguiéngꞌˊ áaˊnaꞌ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 21 Dsʉco̱ꞌ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ e nicøꞌˆ ꞌnʉ́ꞌˋ íˆnaꞌ, jo̱baꞌ seemˋ ꞌnʉ́ꞌˋ e güɨjéemˊbaꞌ e cǿꞌˋnaꞌ íˆnaꞌ. Jo̱ uíiꞌ˜ e jmooˋnaꞌ lajo̱, jo̱baꞌ i̱ lɨɨng˜ ꞌnʉ́ꞌˋ joˋ tɨ́ɨngˋnaꞌ cǿꞌˋnaꞌ jí̱i̱ꞌ˜ capíꞌˆ, jo̱guɨ lajeeˇ jo̱ i̱ lɨɨng˜ ꞌnʉ́ꞌˋ jɨˋguɨ cartɨˊ dseaˋ íimˊbaꞌ. \v 22 Jo̱ dsʉꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ, nɨseabˋ ꞌnʉ́ˆnaꞌ lɨ˜ cuǿøngˋ uꞌˆ cøꞌˆnaꞌ, jo̱baꞌ ¿jialɨꞌˊ jmooˋnaꞌ jaˋ jíiꞌ˜naꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ jialɨꞌˊ cuøꞌˊnaꞌ fɨꞌɨꞌˋ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ jaˋ seaˋ jí̱i̱ꞌ˜ capíꞌˆ quiáꞌˉ? Jo̱ uíiꞌ˜ e lajo̱b jmooˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, jo̱baꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jaˋ ñiiˉ eeˋ nifáꞌˆa uii˜ quíiˉnaꞌ. ¡Co̱ꞌ dseángꞌˉ jaˋ iáangˋ dsiiˉ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e jmooˋnaꞌ do! \s1 Mɨ˜ gøꞌˊ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ co̱lɨɨng˜ e laco̱ꞌ jmiguiéngꞌˊ dsíirˊ dseaˋ do \r (Mt. 26:26-29; Mr. 14:22-25; Lc. 22:14-20) \p \v 23 Jo̱ lab nifɨ́ɨˆtú̱u̱ ꞌnʉ́ꞌˋ e júuˆ e caꞌíingꞌ˜ jnea˜ quiáꞌˉ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ lɨ́ꞌˆ lají̱i̱ꞌ˜ e nɨcaꞌéeˉe ꞌnʉ́ꞌˋ lamɨ˜ jéengˊguɨ e féꞌˋ lala: ꞌÑiaꞌˊ ie˜ uǿøˋ e cajángꞌˋ dseaˋ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, dseaˋ do catɨ́ɨiñˉ iñíꞌˆ \v 24 jo̱guɨ cacuøꞌrˊ guiꞌmáangꞌˇ Fidiéeˇ. Jo̱ mɨ˜ cangɨ́ˋ jo̱, cafíiñˋ jo̱ cajíñꞌˉ casɨ́ꞌrˉ dseaˋ quiáꞌrˉ lala: “Jó̱ꞌˆo̱ e iñíꞌˆ la jo̱ quiéꞌˋnaꞌ. Dsʉco̱ꞌ e lab ngúuˊ táanˋn e nijá̱a̱ꞌ˜a̱ mɨ˜ nijúunˉn uíiꞌ˜ dseeˉ quíiˉnaꞌ. Jo̱ jmeeˉbaꞌ laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ e jmóoˋo jmɨɨ˜ na e laco̱ꞌ nijmiguiéngꞌˊ óoˊnaꞌ jnea˜.” \v 25 Jo̱ mɨ˜ cangɨ́ˋ e cagǿꞌrˋ e íiˊ canʉʉˋ do, jo̱ catɨ́ɨiñˉ co̱o̱ˋ cóoˆ e a˜ jmɨ́ꞌˆ mɨ́ꞌˆ huɨɨngˋ jǿꞌˆ jo̱ cajíñꞌˉ: “E a˜ dsíiˊ e cóoˆ la guǿngꞌˋ júuˆ tɨguaˇ e ꞌmɨ́ɨˉ e nijméˉ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jmɨꞌøønˉ e nitʉ̱́ˋ mɨ˜ nitánˉn fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ. Jo̱baꞌ laco̱o̱ˋ ya̱ꞌˊ mɨ˜ niꞌuꞌˆnaꞌ e jmɨ́ꞌˆ e la a˜ dsíiˊ e cóoˆ la, jmeeˉbaꞌ lajo̱ e laco̱ꞌ nijmiguiéngꞌˊ óoˊnaꞌ jnea˜.” \v 26 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ, co̱ꞌ laco̱o̱ˋ ya̱ꞌˊ mɨ˜ cǿꞌˋnaꞌ iñíꞌˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ jo̱guɨ mɨ˜ úꞌˋnaꞌ e a˜ dsíiˊ cóoˆ quiáꞌrˉ do, jo̱baꞌ jmiguiéngꞌˊ óoˊnaꞌ e cajúiñˉ fɨˊ dseꞌˋ crúuˆ. Jo̱ lajo̱b ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ cartɨˊ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ e nijáaˊtu̱r fɨˊ jmɨgüíˋ la caléꞌˋ catú̱ˉ. \s1 Jial ꞌnéˉ dǿꞌˉ dseaˋ e jmiguiéngꞌˊ dsíirˊ Dseaˋ Jmáangˉ \p \v 27 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ doñiˊ i̱i̱ˋ dseaˋ i̱ jaˋ jmooˋ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ e jmɨꞌgórˋ Dseaˋ Jmáangˉ mɨ˜ gøꞌrˊ iñíꞌˆ quiáꞌˉ dseaˋ do jo̱guɨ mɨ˜ ɨ̱́ꞌrˋ e a˜ dsíiˊ cóoˆ quiáiñꞌˉ, jo̱baꞌ dseebˉ éerˋ có̱o̱ꞌ˜ ngúuˊ táangˋ dseaˋ do jo̱guɨ có̱o̱ꞌ˜ jmɨꞌøøiñˉ. \v 28 Jo̱baꞌ lajaangˋ lajaamˋ dseaˋ ꞌnéˉ ɨ́ˉ dsíirˊ jial lɨ́ɨiñˊ nʉ́ꞌˉguɨ e nidǿꞌrˉ e iñíꞌˆ do jo̱guɨ nʉ́ꞌˉguɨ e niꞌɨ̱́ꞌrˋ e jmɨ́ꞌˆ e a˜ dsíiˊ e cóoˆ do. \v 29 Dsʉco̱ꞌ song gøꞌrˊ jo̱guɨ ɨ̱́ꞌrˋ e jo̱ e jaˋ ɨˊ dsíirˊ e˜ guǿngꞌˋ e calɨ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ ngúuˊ táangˋ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ lɨco̱ꞌ ꞌnóorˋ e nicuǿꞌˉ Fidiéeˇ írˋ iihuɨ́ɨˊ. \v 30 Jo̱ uíiꞌ˜ e lajo̱b jmooˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, jo̱baꞌ fɨ́ɨmˊ ꞌnʉ́ꞌˋ lana dséeꞌ˜naꞌ o̱si ua˜ íiˊ áaˊnaꞌ o̱si nɨcajúmˉbɨꞌ é. \v 31 Jo̱ faco̱ꞌ jangꞌˉ ɨ́ˉ dsiˋnaaꞌ røøˋ jial lɨ́ɨˊnaaꞌ nʉ́ꞌˉguɨ e niquieeˇnaaꞌ, jo̱baꞌ jaˋ eeˋ uiing˜ seaˋ e nicuǿꞌˉ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ iihuɨ́ɨˊ. \v 32 Jo̱ nañiˊ faꞌ cuǿꞌˉ Fidiéeˇ jneaa˜aaꞌ iihuɨ́ɨˊ, dsʉꞌ jmóorˋ lajo̱ e laco̱ꞌ niꞌéꞌrˉ jneaa˜aaꞌ jial ꞌnéˉ se̱e̱ˉnaaꞌ fɨˊ quinirˇ, jo̱ lajo̱baꞌ jaˋ niꞌnɨ́iñˉ jneaa˜aaꞌ ie˜ jo̱ co̱lɨɨng˜ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ cuíingˋ írˋ. \p \v 33 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, dseaˋ rúnꞌˋn, jo̱baꞌ mɨ˜ seáangꞌ˜ rúngꞌˋnaꞌ e quiáꞌˉ e nɨcøꞌˆnaꞌ, ꞌnéˉ jøømˉ rúngꞌˋnaꞌ e laco̱ꞌ nicøꞌˆnaꞌ co̱lɨɨng˜ lajaléngꞌˋnaꞌ. \v 34 Jo̱guɨ song i̱ lɨɨng˜ ꞌnʉ́ꞌˋ eáangˊ jmɨꞌaangˉnaꞌ, jo̱baꞌ guiʉ́ˉguɨ quíiˉnaꞌ e jangꞌˉ nicøꞌˆbaꞌ fɨˊ quíiˉnaꞌ, jo̱ lajo̱baꞌ jaˋ nicuǿꞌˉ Fidiéeˇ ꞌnʉ́ꞌˋ iihuɨ́ɨˊ uíiꞌ˜ e jaˋ røøˋ jmooˋnaꞌ mɨ˜ seáangꞌ˜ rúngꞌˋnaꞌ quiáꞌˉ e nicøꞌˆnaꞌ. Jo̱guɨ jaléꞌˋ e júuˆ e jiéꞌˋ e cajmɨngɨ́ɨꞌ˜guɨ ꞌnʉ́ꞌˋ jnea˜ do, mɨ˜ niguiéeˊtú̱u̱ fɨˊ na e niꞌéeˋe ꞌnʉ́ꞌˋ, jo̱guɨbaꞌ moo˜duu e˜ nilíˋ. \c 12 \s1 Jaléꞌˋ e ngɨ́ɨngˋ dseaˋ e cuøˊ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ \p \v 1 Dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e labaꞌ iin˜n e ñíˆ ꞌnʉ́ꞌˋ guiʉ́ˉ cuaiñ˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e ngɨ́ɨngˋ dseaˋ e cuøˊ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \p \v 2 Jo̱guɨ ꞌnʉ́ꞌˋ ñíˆbaꞌ guiʉ́ˉ e ie˜ lamɨ˜ jaˋ mɨˊ lɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ cuøbꞌˊ fɨˊ yaang˜naꞌ e jmɨꞌgooˋnaꞌ jaléngꞌˋ diée˜ i̱ jaˋ féꞌˋ. \v 3 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lamɨ˜ lɨ́ɨngˊ ꞌnʉ́ꞌˋ, jo̱baꞌ lana iin˜n e ñíˆnaꞌ e jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ i̱ féꞌˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ cuǿøngˋ líˋ féꞌrˋ jaléꞌˋ júuˆ ꞌlɨꞌˆ uii˜ quiáꞌˉ Jesús. Jo̱guɨ lajo̱bɨ cajo̱, jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ cuǿøngˋ líˋ féꞌrˋ e Jesús lɨ́ɨngˊ Fiir˜ fɨng song i̱ dseaˋ íˋ jaˋ féꞌrˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e bíˋ e ꞌgøngꞌˊ quiáꞌˉ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \p \v 4 Jo̱guɨ e labaꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, e jmiguiʉbˊ íingꞌ˜ seaˋ e cuǿøngˋ líˋ íngꞌˋ dseaˋ e tɨɨiñˋ, dsʉꞌ lɨfaꞌ jí̱i̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇbaꞌ e cuøˊ jaléꞌˋ e jo̱. \v 5 Jo̱guɨ jmiguiʉbˊ íingꞌ˜ ta˜ seaˋ e cuǿøngˋ líˋ jméˉ dseaˋ, dsʉꞌ lɨfaꞌ jí̱i̱ꞌ˜ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáamˉbiñꞌ i̱ cuøˊ jaléꞌˋ e jo̱. \v 6 Jo̱guɨ cajo̱ jmiguiʉbˊ íingꞌ˜ seaˋ e tɨɨngˋ dseaˋ jmóorˋ, dsʉꞌ lɨfaꞌ dseángꞌˉ lají̱i̱ꞌ˜ ꞌñiaꞌˊ Fidiéeˇbingꞌ i̱ jmóoˋ lajaléꞌˋ e jo̱ quiáꞌˉ lajaléngꞌˋ dseaˋ. \v 7 Jo̱ cuøbꞌˊ Fidiéeˇ lajaangˋ lajaangˋ dseaˋ lɨɨng˜ ee˜ tɨɨiñˋ e laco̱ꞌ cuøˊ li˜ e seengˋ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌr˜, jo̱ lajo̱baꞌ niꞌuíingˉ guiʉ́ˉ quiáꞌˉ lajaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 8 Jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ i̱ lɨɨng˜ dseaˋ ngɨ́ɨiñˋ e tɨɨiñˋ ngáiñꞌˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e féꞌrˋ; jo̱guɨ i̱ lɨɨng˜guɨ cajo̱, laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e Jmɨguíˋ dobaꞌ e ngɨ́ɨiñˋ e eáangˊ tɨɨiñˋ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \v 9 Jo̱ i̱ lɨɨng˜ dseaˋ ngɨ́ɨiñˋ e laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e Jmɨguíˋ do e jáꞌˉ lɨ́ɨiñˋ e quɨ́ɨꞌ˜ Fidiéeˇ jmɨɨ˜ jmérˉ doñiˊ eeˋ; jo̱guɨ i̱ lɨɨng˜ dseaˋ ngɨ́ɨiñˋ cajo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e Jmɨguíˋ do e jmiꞌleáaiñˉ jaléngꞌˋ dseaˋ dséeꞌ˜; \v 10 jo̱guɨ i̱ lɨɨng˜guɨ dseaˋ ngɨ́ɨiñˋ e tɨɨiñˋ e quɨ́ɨꞌr˜ jmɨɨ˜ jmérˉ jaléꞌˋ e dsigáˋ dsíiˊ dseaˋ; jo̱guɨ i̱ lɨɨng˜guɨ dseaˋ ngɨ́ɨiñˋ e tɨɨiñˋ guiarˊ júuˆ e íñꞌˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ; jo̱guɨ i̱ lɨɨng˜guɨ dseaˋ ngɨ́ɨiñˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e ñirˊ su féꞌˋ i̱ lɨɨng˜ dseaˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ o̱si laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jmɨguíˋ quiáꞌˉ i̱ ꞌlɨmꞌˆ é; jo̱guɨ i̱ lɨɨng˜guɨ dseaˋ ngɨ́ɨiñˋ e tɨɨiñˋ féꞌrˋ jmíiˊ e jaˋ ñirˊ jéengˊguɨ; jo̱guɨ i̱ lɨɨng˜guɨ dseaˋ cajo̱ ngɨ́ɨiñˋ e jmóorˋ júuˆ e˜ guǿngꞌˋ e júuˆ e nɨcajíngꞌˉ i̱ dseaˋ i̱ nɨcaféꞌˋ e jmíiˊ do. \v 11 Jo̱ jí̱i̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇbaꞌ e jmóoˋ lajaléꞌˋ e na, jo̱guɨ e Jmɨguíˋ jo̱b cajo̱ e cuøꞌˊ lajaangˋ lajaangˋ dseaˋ lɨ́ꞌˆ jialco̱ꞌ ɨˊ dsíiˊ e guiʉ́ˉguɨ. \s1 Lajalémꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ lɨ́ɨiñˊ lafaꞌ jaamˋ dseaˋ \p \v 12 Jo̱ nañiˊ faꞌ jmiguiʉbˊ guotɨɨˉ dseaˋ seaˋ, jo̱ dsʉꞌ jaamˋ dseaˋ lɨ́ɨiñˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e jo̱. Jo̱guɨ lajo̱b lɨ́ɨngˊ Dseaˋ Jmáangˉ cajo̱. \v 13 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ lajalémꞌˋ jneaa˜aaꞌ cajgáangˉnaaꞌ jmɨɨˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jí̱i̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e laco̱ꞌ niꞌuíingˉnaaꞌ lafaꞌ jaamˋ dseaˋ, nañiˊ si lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ Israel o̱si jaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ lajo̱, o̱si lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ sɨꞌnɨɨngˇ i̱ jmóoˋ ta˜ o̱si jaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ lajo̱ é, jo̱ dsʉꞌ lajalémꞌˋbaaꞌ cangɨ́ɨngˋnaaꞌ e Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ do. \p \v 14 Jo̱ dsʉꞌ lajaangˋ lajaangˋ jneaa˜aaꞌ jmiguiʉbˊ guotɨɨˉnaaꞌ seaˋ, lɨfaꞌ jaamˋ dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ. \v 15 Jo̱guɨ song tɨɨˉ dseaˋ nijíngꞌˉ lala: “Dsʉco̱ꞌ jaˋ lɨ́ɨnˊn guooˋ, jo̱baꞌ jaˋ lɨ́ɨnˊn ꞌnáanꞌ˜n quiáꞌˉ guotɨɨˉ.” Jo̱ dsʉꞌ o̱ꞌ uíiꞌ˜ e jaˋ lɨ́ɨngˊ lajo̱ faꞌ nijé̱ˉ e joˋ lɨ́ɨˊ ꞌnáangꞌ˜ guotɨɨˉ dseaˋ. \v 16 Jo̱guɨ song logua˜ dseaˋ nijíngꞌˉ lala: “Dsʉco̱ꞌ jaˋ lɨ́ɨnˊn jmini˜, jo̱baꞌ jaˋ lɨ́ɨnˊn ꞌnáangꞌ˜ quiáꞌˉ guotɨɨˉ.” Jo̱ dsʉꞌ o̱ꞌ uíiꞌ˜ e jaˋ lɨ́ɨˊ lajo̱ faꞌ e nijé̱ˉ e joˋ lɨ́ɨˊ ꞌnáangꞌ˜ quiáꞌˉ guotɨɨˉ dseaˋ. \v 17 Jo̱guɨ faꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jminibˇ dseaˋ seaˋ, jo̱baꞌ ¿jial cuǿøngˋ líˋ e ninúrˉ? Jo̱guɨ faꞌ dseángꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ loguab˜ dseaˋ seaˋ, jo̱baꞌ ¿jial cuǿøngˋ e nicá̱rˋ jmeaˋ? \v 18 Jo̱ dsʉꞌ Fidiéeˇ nɨcajméerˋ laco̱o̱ˋ guotɨɨˉ dseaˋ jo̱guɨ nɨcaséerˊ e jo̱ laco̱o̱ˋ é̱e̱ˆ quiáꞌˉ jie˜ lɨ˜ ñirˊ e guiʉ́ˉguɨ nilɨꞌíingˆ ta˜ quiáꞌˉ dseaˋ. \v 19 Jo̱ faco̱ꞌ caꞌíimꞌ˜ guotɨɨˉ dseaˋ seaˋ, jo̱baꞌ jaˋ seeiñˋ jóng. \v 20 Jo̱ dseángꞌˉ e jábꞌˉ e jmiguiʉbˊ guotɨɨˉ dseaˋ seaˋ, jo̱ dsʉꞌ jaamˋ dseaˋ lɨ́ɨiñˊ có̱o̱ꞌ˜ lajaléꞌˋ e jo̱. \p \v 21 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ jmini˜ dseaˋ jaˋ cuǿøngˋ e nijíngꞌˉ e nisɨ́ꞌˋ guooˋ: “Jaˋ ꞌneánˉn ꞌnʉˋ”, o̱ꞌguɨ mogui˜ faꞌ e nijíngꞌˉ e nisɨ́ꞌˋ tɨɨˉ: “Jaˋ ꞌneánˉn ꞌnʉˋ”. \v 22 Co̱ꞌ dseángꞌˉ o̱ꞌ lajo̱, co̱ꞌ jaléꞌˋ guotɨɨˉ dseaˋ e ɨˊ dsíirˊ e jaˋguɨ niingˉ, e jo̱baꞌ e eáangˊguɨ ꞌnérˉ. \v 23 Jo̱guɨ jaléꞌˋ guotɨɨˉ dseaˋ e jaˋ ꞌgaꞌˊ lɨˊ jíiꞌr˜, e jo̱baꞌ e eáangˊguɨ quɨ̱ꞌrˊ røøˋ. Jo̱guɨ jaléꞌˋ e guotɨɨˉ dseaˋ e ɨˊ dsíirˊ e eáangˊguɨ gaˋ jnéengˉ, e jo̱baꞌ e eáangˊguɨ tɨ́ɨngˊ jmáiñꞌˋ guiʉ́ˉ, \v 24 jo̱ dsʉꞌ jaˋ ngɨɨ˜ lɨ˜ ꞌnéˉ jméˉ dseaˋ lajo̱ có̱o̱ꞌ˜ e guotɨɨrˉ e guiʉ́ˉguɨ jnéengˉ. Jo̱ dsʉꞌ Fidiéeˇ cajméerˋ e laco̱ꞌ e guotɨɨˉ dseaˋ e eáangˊguɨ jaˋ jíiꞌr˜, e jo̱baꞌ e eáangˊguɨ nijmeáiñꞌˋ guiʉ́ˉ. \v 25 Jo̱ lajo̱b ꞌnéˉ líˋ e laco̱ꞌ jaˋ sɨꞌnaangˋ quiáꞌˉ rúngꞌˋ jaléꞌˋ guotɨɨˉ dseaˋ, co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌnéˉ e laco̱o̱bˋ guotɨɨˉ dseaˋ ꞌnéˉ jméˉ íˆ quiáꞌˉ rúngꞌˋ. \v 26 Jo̱ song e lɨɨng˜ guotɨɨˉ dseaˋ íngꞌˋ iihuɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ lajalébꞌˋ e caguieeˉguɨ do íngꞌˋ cajo̱; jo̱guɨ song e lɨɨng˜ guotɨɨˉ dseaˋ eáangˊguɨ jmángꞌˋ dseaˋ guiʉ́ˉ, jo̱baꞌ lajalébꞌˋ e caguieeˉguɨ do lɨꞌiáamˋ dsíiˊ cajo̱. \p \v 27 Jo̱guɨ lana fáꞌˉa e lajalémꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ lɨ́ɨngˊnaꞌ lafaꞌ jaamˋ dseaˋ có̱o̱ꞌ˜ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ lajaangˋ lajaamˋbaꞌ lɨ́ɨngˊnaꞌ lafaꞌ jmacó̱ˋ guotɨɨˉ dseaˋ do. \v 28 Jo̱ Fidiéeˇ nɨcalɨꞌiiñ˜ e jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ seengˋ laꞌuii˜ dseaˋ apóoˆ i̱ sɨ́ɨngˋ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ nijméˉ ta˜ niꞌˊ júuˆ quiáꞌrˉ; jo̱guɨ lɨ˜ catɨˊ tú̱ˉ i̱ dseaˋ i̱ féꞌˋ cuaiñ˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ; jo̱guɨ lɨ˜ catɨ́ˋ ꞌnɨˊ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ tɨɨngˋ eˊ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ; jo̱guɨ ngɨ́ˋ jo̱ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ quɨ́ɨꞌ˜ jmɨɨ˜ jmóoˋ jaléꞌˋ e dsigáˋ dsíiˊ dseaˋ; jo̱guɨ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ jmiꞌleáangˉ jaléngꞌˋ dseaˋ dséeꞌ˜; jo̱guɨ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ jmɨcó̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e ꞌnéiñꞌˉ; jo̱guɨ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ quie̱ˊ nifɨˊ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ; jo̱guɨ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ féꞌˋ jmíiˊ e jaˋ ñirˊ jéengˊguɨ. \v 29 Jo̱ dsʉꞌ jaˋ lajaléngꞌˋ dseaˋ lɨ́ɨiñˊ dseaˋ i̱ sɨ́ɨngˋ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ nijméˉ ta˜ niꞌˊ júuˆ quiáꞌrˉ, o̱ꞌguɨ lajaléngꞌˋ dseaˋ jmóorˋ ta˜ féꞌˋ cuaiñ˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, o̱ꞌguɨ lajaléngꞌˋ dseaˋ tɨɨiñˋ erˊ júuˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, o̱ꞌguɨ lajaléngꞌˋ dseaˋ quɨ́ɨꞌr˜ jmɨɨ˜ e jmóorˋ jaléꞌˋ e dsigáˋ dsíiˊ dseaˋ, \v 30 o̱ꞌguɨ lajaléngꞌˋ dseaˋ quɨ́ɨꞌr˜ jmɨɨ˜ e jmiꞌleáaiñˉ jaléngꞌˋ dseaˋ dséeꞌ˜, o̱ꞌguɨ lajaléngꞌˋ dseaˋ líꞌrˋ féꞌrˋ jmíiˊ e jaˋ ñirˊ jéengˊguɨ, o̱ꞌguɨ lajaléngꞌˋ dseaˋ faꞌ quɨ́ɨꞌr˜ jmɨɨ˜ e niguiꞌrˉ e˜ guǿngꞌˋ e jmíiˊ do. \v 31 Jo̱ dsʉꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ ꞌnéˉ e jmɨꞌúungˋnaꞌ e niñíingˋnaꞌ e lali˜ e jloꞌˆguɨ e cuøˊ Jmɨguíˋ quiáꞌˆ Fidiéeˇ. \p Jo̱guɨ lana niꞌéeˆe ꞌnʉ́ꞌˋ co̱o̱ˋ fɨˊ dseángꞌˉ e jloꞌˆguɨ eáangˊ. \c 13 \s1 Jial lɨ́ɨˊ mɨ˜ ꞌneáangˋ dseaˋ rúiñꞌˋ \p \v 1 Jo̱guɨ song jnea˜ cangɨ́ɨnˋn quiáꞌˉ Fidiéeˇ e fáꞌˋa jaléꞌˋ jmíiˊ e féꞌˋ dseaˋ jmɨgüíˋ e jaˋ mɨˊ cuíiˋi jéengˊguɨ, jo̱guɨ jɨˋguɨ fáꞌˋa e jmíiˊ e féꞌˋ jaléngꞌˋ ángeles quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱ dsʉꞌ jaˋ jmiꞌneáanˋn jaléngꞌˋ dseaˋ rúnꞌˋn, jo̱baꞌ lɨ́ɨnˊn jóng lafaꞌ mɨ˜ i̱i̱ˋ ñíˆ o̱si mɨ˜ i̱i̱ˋ ñíˆ chi̱i̱ˋ e taꞌˊ mɨ́ɨꞌ˜ eáangˊ mɨ˜ i̱i̱ˋ báˋ. \v 2 Jo̱guɨ song jnea˜ ngɨ́ɨnˋn quiáꞌˉ Fidiéeˇ e fáꞌˋa júuˆ e íinꞌ˜n quiáꞌrˉ, jo̱guɨ ñiiˉ jaléꞌˋ e ɨˊ dsíirˊ e nijmérˉ cøøngˋguɨ, jo̱guɨ eáangˊ tɨɨnˉ ngánꞌˋn, jo̱guɨ dseángꞌˉ e lajamꞌˉbaꞌ jáꞌˉ lɨ́ɨnˋn júuˆ quiáꞌrˉ co̱ꞌ quɨ́ɨꞌ˜baa jmɨɨ˜ jmeeˉ e nilɨsɨ́ɨngˉ é̱e̱ˆ quiáꞌˉ jaléꞌˋ móꞌˋ, jo̱ dsʉꞌ jaˋguɨ ꞌneáanˋn jaléngꞌˋ dseaˋ rúnꞌˋn, jo̱baꞌ jaˋ eeˋ quíingˊ quiéˉe jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ jaléꞌˋ e jo̱. \v 3 Jo̱guɨ song jnea˜ jmóoˋbaa jmáꞌˉjiʉ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ tiñíingˉ lají̱i̱ꞌ˜ e seaˋ quiéˉe, jo̱guɨ song la quie̱ˊguɨ tɨˊ ꞌñiáꞌˋbaa nijáangꞌ˜ ꞌñiáꞌˋa fɨˊ ni˜ jɨˋ, jo̱ dsʉꞌ jaˋguɨ ꞌneáanˋn jaléngꞌˋ dseaˋ rúnꞌˋn, jo̱baꞌ e jo̱ jaˋ eeˋ ta˜ íingˆ quiéˉe jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ. \p \v 4 Jo̱ mɨ˜ jmiꞌneáangˋ dseaˋ dseaˋ rúiñꞌˋ e jo̱ lɨ́ɨˊ e jmóoˋbre féngꞌˊ dsíirˊ, jo̱guɨ e eáamˊ guiʉ́ˉ dsíirˊ, jo̱guɨ jaˋ jmóorˋ dsihuɨ́ɨiñˊ, jo̱guɨ jaˋ jmɨjløngꞌˆ ꞌñiaꞌrˊ, jo̱guɨ jaˋ jmɨráangˉ ꞌñiaꞌrˊ, \v 5 jo̱guɨ jaˋ jmóorˋ sooˋ dsíirˊ, jo̱guɨ o̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ uii˜ quiáꞌrˉ ꞌñiaꞌrˊ ɨˊ dsíirˊ, jo̱guɨ jaˋ ꞌníꞌˋ dsíirˊ o̱ꞌguɨ iʉ˜ dsíirˊ fɨng song eeˋgo̱ cajmeángꞌˋ dseaˋ írˋ, \v 6 jo̱guɨ jaˋ jmiꞌiáangˋ dsíirˊ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e gaˋ e jmóoˋ dseaˋ, jo̱ dsʉꞌ jmiꞌiáamˋ dsíirˊ mɨ˜ jmóoˋ dseaˋ e guiʉ́ˉ. \v 7 Dsʉco̱ꞌ mɨ˜ ꞌneáangˋ dseaˋ rúiñꞌˋ, e jo̱ lɨ́ɨˊ e jaˋ niꞌrˊ júuˆ mɨ˜ i̱i̱ˋ dseaˋ rúiñꞌˋ jmóoˋ gaˋ, jo̱guɨ ta˜ dsíirˊ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ rúiñꞌˋ, jo̱guɨ jmangꞌˆ e guiʉ́bˉ sɨjeeiñˇ quiáiñꞌˉ do, jo̱guɨ jmóoˋbre téꞌrˋ mɨ˜ jmángꞌˋ dseaˋ gaˋ írˋ. \p \v 8 Jo̱ dsʉꞌ e ꞌneáangˋ dseaˋ rúiñꞌˋ jaˋ tó̱o̱ˋ jmɨɨ˜ faꞌ e niꞌíingˉ. Jo̱ dsʉꞌ tó̱o̱bˋ jmɨɨ˜ e nitéꞌˊ e júuˆ e féꞌˋ dseaˋ e íñꞌˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱guɨ lajo̱b cajo̱ e tɨɨngˋ féꞌˋ dseaˋ jmíiˊ e jaˋ ñirˊ jéengˊguɨ, jo̱guɨ cajo̱ joˋ nilɨꞌnéˉguɨ jaléꞌˋ e tɨɨngˋ ngángꞌˋ dseaˋ. \v 9 Dsʉco̱ꞌ jaléꞌˋ e tɨɨngˋ ngángꞌˋ dseaˋ jo̱guɨ jaléꞌˋ júuˆ e féꞌˋ dseaˋ e íñꞌˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ jaˋ iéꞌˋ jaléꞌˋ e jo̱. \v 10 Dsʉꞌ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ e nijmiꞌiéꞌˋ Fidiéeˇ lajaléꞌˋ, jo̱baꞌ niguiábˋ lajaléꞌˋ e jaˋ caꞌiéꞌˋ do. \p \v 11 Co̱ꞌ jnea˜ ie˜ lamɨ˜ jiuun˜n do, la féꞌˋ jaangˋ jiuum˜ fáꞌˋa, jo̱guɨ ɨˊ dsiiˉ la ɨˊ dsíiˊ jaangˋ jiuung˜ jo̱guɨ lajo̱b jmóoˋo cajo̱. Jo̱ dsʉꞌ mɨ˜ cacuánˉn, cabꞌˊ casee˜e lajaléꞌˋ e jo̱ e jmóoˋ jaangˋ jiuung˜. \v 12 Jo̱ dsʉꞌ lanaguɨ jaˋ ne˜naaꞌ røøˋ jial lɨ́ɨˊ lajaléꞌˋ, co̱ꞌ lɨ́ɨˊ lafaꞌ mɨ˜ jøøng˜ yee˜naaꞌ fɨˊ ni˜ espejo e jaˋ ꞌgooˋ jnéengˉ. Jo̱ dsʉꞌ niguiéebˊ jmɨɨ˜ mɨ˜ nilɨne˜naaꞌ jial dseángꞌˉ lɨ́ɨˊ lajaléꞌˋ. Co̱ꞌ lana jaléꞌˋ e tɨɨnˉ ngánꞌˋn jaˋ mɨˊ ñiiˉ dseángꞌˉ laꞌiéꞌˋ jial lɨ́ɨˊ, jo̱ dsʉꞌ niguiéebˊ jmɨɨ˜ mɨ˜ nilɨñiiˉ jial dseángꞌˉ lɨ́ɨˊ lajaléꞌˋ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la cuíingˋ Fidiéeˇ jnea˜. \p \v 13 Jo̱guɨ dsʉꞌ ꞌnɨˊ íingꞌ˜ jí̱i̱ꞌ˜ seaˋ e jaˋ tó̱o̱ˋ jmɨɨ˜ faꞌ niꞌíingˉ, jo̱ e lab e jo̱: e jáꞌˉ lɨ́ɨˋnaaꞌ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ e nɨta˜ dsiˋnaaꞌ có̱o̱ꞌr˜, jo̱guɨ e jmiꞌneáangˋnaaꞌ rúꞌˋnaaꞌ. Jo̱ dsʉꞌ e jmiꞌneáangˋnaaꞌ rúꞌˋnaaꞌ do, e jo̱b e niingˉguɨ eáangˊ lajeeˇ lajɨˋ e ꞌnɨˊ na. \c 14 \s1 Jial mɨ˜ ngɨ́ɨngˋ dseaˋ e féꞌrˋ jmíiˊ e jaˋ ñirˊ jéengˊguɨ \p \v 1 Jo̱baꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, jmɨꞌúungˋnaꞌ e nijmiꞌneáangˋnaꞌ rúngꞌˋnaꞌ, jo̱guɨ jmeeˇnaꞌ quijí̱ˉ e niñíingˋnaꞌ jaléꞌˋ e cuøˊ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e tɨɨngˋ dseaˋ, dsʉꞌ lɨfaꞌ dseángꞌˉ la guíingˋguɨ eáangˊ e niñíingˋnaꞌ e tɨɨngˋnaꞌ fóꞌˋnaꞌ júuˆ e íingꞌ˜naꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \v 2 Dsʉco̱ꞌ i̱ dseaˋ i̱ cangɨ́ɨngˋ e féꞌrˋ jmíiˊ e jaˋ ñirˊ jéengˊguɨ, Fidiéeˇbingꞌ i̱ féiñꞌˋ jo̱ o̱ꞌ dseaˋ jmɨgüíˋ, co̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ jiéngꞌˋ ngángꞌˋ e jmíiˊ do. Jo̱ i̱ dseaˋ do féꞌrˋ e jmíiˊ do laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱ jaléꞌˋ e féꞌrˋ do jaˋ mɨˊ cajmijnéengˋ Fidiéeˇ lamɨ˜ jéengˊguɨ. \v 3 Jo̱ dsʉꞌ i̱ dseaˋ i̱ cangɨ́ɨngˋ e tɨɨiñˋ féꞌrˋ jaléꞌˋ e júuˆ e íñꞌˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ jmóorˋ lajo̱ e laco̱ꞌ jmɨcó̱o̱ꞌr˜ e teáˋguɨ nisíngꞌˉ dseaˋ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ e laco̱ꞌ nicuǿꞌˉreiñꞌ bíˋ, jo̱guɨ cajo̱ e laco̱ꞌ nijmitíiꞌr˜ dsíiñꞌˊ. \v 4 Jo̱guɨ i̱ dseaˋ i̱ féꞌˋ jmíiˊ e jaˋ ñirˊ jéengˊguɨ, jí̱i̱ꞌ˜ quiáꞌrˉ ꞌñiaꞌˊbre jmɨcó̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e jo̱ e laco̱ꞌ teáˋguɨ nisíñꞌˉ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. Jo̱ dsʉꞌ i̱ dseaˋ i̱ cangɨ́ɨngˋ e tɨɨiñˋ féꞌrˋ jaléꞌˋ júuˆ e íñꞌˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jmóorˋ lajo̱ e laco̱ꞌ jmɨcó̱o̱ꞌr˜ e teáˋguɨ nisíngꞌˉ i̱ dseaˋ rúiñꞌˋ caguiaangˉguɨ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \p \v 5 Jo̱ eáamˊ iing˜ jnea˜ e lajɨɨmˋ ꞌnʉ́ꞌˋ tɨɨngˋnaꞌ fóꞌˋnaꞌ jmíiˊ e jaˋ cuíiˋnaꞌ jéengˊguɨ, dsʉꞌ lɨfaꞌ eáangˊguɨ iing˜ jnea˜ e tɨɨngˋnaꞌ fóꞌˋnaꞌ jaléꞌˋ júuˆ e íingꞌ˜naꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, co̱ꞌ e jo̱baꞌ eáangˊguɨ niingˉ laco̱ꞌguɨ e fóꞌˋnaꞌ jmíiˊ e jaˋ ñíˆnaꞌ jéengˊguɨ. Jo̱ dsʉꞌ song seemˋbɨ dseaˋ i̱ nijméˉ júuˆ e˜ guǿngꞌˋ e fóꞌˋnaꞌ, jo̱ lajo̱baꞌ teáˋguɨ nisíngꞌˉnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 6 Jo̱ uíiꞌ˜ e lajo̱b lɨ́ɨˊ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ jaˋ eeˋ ta˜ nilɨꞌíingˆ quíiˉnaꞌ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ e jnea˜ ngóoˊo niꞌeeˇe ꞌnʉ́ꞌˋ jo̱ nifǿnꞌˆn ꞌnʉ́ꞌˋ có̱o̱ꞌ˜ jmíiˊ e jaˋ ngángꞌˋnaꞌ. Jo̱ dsʉꞌ eáamˊ nilɨꞌíingˆ ta˜ quíiˉnaꞌ song nifɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ lají̱i̱ꞌ˜ e nɨcajmijnéengˋ Fidiéeˇ lafaꞌ mɨ˜ quɨɨˉ, o̱si e niꞌéeˆe ꞌnʉ́ꞌˋ jaléꞌˋ e tɨɨnˉ ngánꞌˋn, o̱si e nifɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ jaléꞌˋ e júuˆ e íinꞌ˜n quiáꞌrˉ, o̱si lɨɨng˜ eeˋ niꞌéeˆe ꞌnʉ́ꞌˋ é. \p \v 7 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ cajo̱ có̱o̱ꞌ˜ lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ lúuˊ e bóꞌˋ dseaˋ o̱si e jiʉ́ʉrˉ é, co̱ꞌ song jaˋ røøˋ bóꞌrˋ o̱si jiʉ́ʉrˉ laco̱o̱ˋ laco̱o̱ˋ, jo̱baꞌ jaˋ quɨ́ꞌˉ jmɨɨ˜ e nilɨcuíiˋ dseaˋ e˜ e bóꞌrˋ do. \v 8 Jo̱guɨ faꞌ co̱o̱ˋ jee˜ ꞌniiˋ, co̱ꞌ song jaˋ røøˋ nijiʉ́ʉˉ dseaˋ lúuˊ trompéꞌˆ e laco̱ꞌ nicuǿˉ li˜ e ninángˋ e ꞌniiˋ do, jo̱baꞌ jí̱i̱ꞌ˜ jaangˋ dseaˋ nilɨlíꞌrˆ e nɨꞌnéˉ guiéngˉ guiʉ́ˉ yaaiñ˜ e quiáꞌˉ ninángˋ e ꞌniiˋ do. \v 9 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ cajo̱, co̱ꞌ song jaˋ fóꞌˋnaꞌ júuˆ e laco̱ꞌ ningángꞌˋ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ, jo̱baꞌ ¿jial ningáiñꞌˋ lají̱i̱ꞌ˜ e fóꞌˋnaꞌ do? ¡Co̱ꞌ mɨ˜ jmooˋnaꞌ lajo̱, jo̱baꞌ lafaꞌ fóꞌˋnaꞌ fɨˊ guiáꞌˆ güíˋ! \v 10 Jo̱ dseángꞌˉ e jábꞌˉ e jmiguiʉbˊ jmíiˊ féꞌˋ dseaˋ laꞌúngˉ fɨˊ jmɨgüíˋ, lɨfaꞌ laco̱o̱ˋ jmíiˊ e féꞌˋ dseaˋ seabˋ lɨɨng˜ uiing˜ quiáꞌˉ. \v 11 Jo̱guɨ song jnea˜ jaˋ ñiiˉ e˜ guǿngꞌˋ e júuˆ e sɨ́ꞌˋ dseaˋ jnea˜, jo̱baꞌ jnea˜ lɨ́ɨnˊn lafaꞌ jaangˋ dseaˋ i̱ jáaˊ fɨˊ lɨ˜ huí̱i̱bˉ quiáꞌˉ i̱ dseaˋ i̱ féngꞌˊ jnea˜ do, co̱ꞌ jaˋ ngánꞌˋn jmíiˊ quiáꞌrˉ, jo̱guɨ lajo̱bɨ lɨ́ɨngˊ jnea˜ quiáꞌˉ i̱ dseaˋ íˋ cajo̱, co̱ꞌ jaˋ ngáiñꞌˋ jmíiˊ quiéˉe. \v 12 Jo̱ co̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ jmooˋnaꞌ quijí̱ˉ e ooˉnaꞌ jaléꞌˋ e cuøˊ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ jmɨꞌúungˋnaꞌ e niñíingˋnaꞌ lalíingˋ jaléꞌˋ e nilɨꞌíingˆ ta˜ quiáꞌˉ e laco̱ꞌ teáˋguɨ nisíngꞌˋnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \p \v 13 Jo̱ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ cangɨ́ɨngˋ e féꞌrˋ jmíiˊ e jaˋ ñirˊ jéengˊguɨ, jo̱baꞌ ꞌnéˉ mɨ́ꞌrˉ Fidiéeˇ e nijmɨcó̱o̱ꞌ˜ dseaˋ do quiáꞌrˉ e laco̱ꞌ nisɨ́ꞌrˋ dseaˋ rúiñꞌˋ e˜ guǿngꞌˋ e júuˆ e féꞌrˋ do. \v 14 Co̱ꞌ song jnea˜ fǿnꞌˉn Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ jmíiˊ e jaˋ ñiiˉ jéengˊguɨ, jo̱ dsʉꞌ jmóoˋo lajo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ jmɨguíˋ quiéˉbaa, lɨfaꞌ jí̱i̱ꞌ˜ ꞌñiáꞌˋbaa ja̱a̱ˉ e jaˋ eeˋ ngánꞌˋn lají̱i̱ꞌ˜ e fáꞌˉa do. \v 15 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ mɨ˜ fǿnꞌˉn Fidiéeˇ, ꞌnéˉ jméeˋe lajo̱ có̱o̱ꞌ˜ jmɨguíˋ quiéˉbaa, jo̱guɨ dsʉꞌ ꞌnéˉ ngámꞌˋbaa cajo̱ lají̱i̱ꞌ˜ e fáꞌˉa do. Jo̱guɨ mɨ˜ øøˉ e jmifénꞌˊn Fidiéeˇ, ꞌnéˉ øøˉ có̱o̱ꞌ˜ jmɨguíˋ quiéˉbaa, jo̱guɨ dsʉꞌ ꞌnéˉ ngámꞌˋbaa lají̱i̱ꞌ˜ e øøˉ do cajo̱. \v 16 Dsʉco̱ꞌ song ꞌnʉˋ jmifénꞌˊ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ lají̱i̱ꞌ˜ jmɨguíˋ quíiꞌˉ, jo̱ dsʉꞌ lajeeˇ jo̱ ninúˉ jaangˋguɨ dseaˋ i̱ jaˋ mɨˊ ngángꞌˋ e júuˆ e fóꞌˋ do, jo̱baꞌ i̱ dseaˋ íˋ jaˋ cuǿøngˋ nisɨ́ꞌrˋ Fidiéeˇ e lajo̱b nilíˋ, dsʉco̱ꞌ jaˋ ngáiñꞌˋ lají̱i̱ꞌ˜ e júuˆ e fóꞌˋ do. \v 17 Jo̱ jangámˉ, eáamˊ jloꞌˆ e júuˆ guiꞌmáangꞌˇ e cuøꞌˊ Fidiéeˇ do, jo̱ dsʉꞌ song jaˋguɨ ngángꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ núuˋ do, jo̱baꞌ jaˋ e jmɨcó̱o̱ꞌ˜ quiáꞌrˉ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ faꞌ e nidsicuángˋguɨ quiáꞌrˉ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 18 Jo̱ cuǿøˉø guiꞌmáangꞌˇ Fidiéeˇ, dsʉco̱ꞌ eáangˊguɨ tɨɨnˉ fáꞌˆa jmíiˊ e jaˋ ñiiˉ jéengˊguɨ laco̱ꞌguɨ lajaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ. \v 19 Jo̱ dsʉꞌ lacaangˋ jee˜ lɨ˜ seángꞌˊ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, eáangˊguɨ iin˜n fǿnꞌˆnre có̱o̱ꞌ˜ tú̱ˉ ꞌnɨˊ mɨ́ꞌˆ júuˆ e laco̱ꞌ ngáiñꞌˋ e lafaꞌ e nifǿnꞌˆnre có̱o̱ꞌ˜ jmiguiʉˊ júuˆ có̱o̱ꞌ˜ jmíiˊ e dseángꞌˉ jaˋ ngáiñꞌˋ. \p \v 20 Jo̱ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, e jaˋ ɨ́ˆ áaˊnaꞌ laco̱ꞌguɨ ɨˊ dsíiˊ jaangˋ jiuung˜, co̱ꞌ ꞌnéˉ lɨ́ɨngˊnaꞌ lafaꞌ jaangˋ jiuung˜ có̱o̱ꞌ˜ lajaléꞌˋ e jaˋ dseengˋ, jo̱ dsʉꞌ la ɨˊ dsíiˊ jaangˋ dseaˋ féngꞌˊ ꞌnéˉ ɨ́ˆ áaˊnaꞌ. \v 21 Jo̱ lalab féꞌˋ Fidiéeˇ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ: “Nifǿnꞌˆn jaléngꞌˋ dseaˋ Israel có̱o̱ꞌ˜ jmíiˊ e jaˋ ngáiñꞌˋ jo̱guɨ nisɨ́ɨnˆn dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ Israel e laco̱ꞌ niguiarˊ júuˆ quiéˉe jee˜ jaléngꞌˋ írˋ, jo̱ dsʉꞌ jaˋ jáꞌˉ nilíimˋbɨr jnea˜.” Jo̱ lanab jí̱i̱ꞌ˜ féꞌˋ Fíiˋnaaꞌ Fidiéeˇ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌrˉ. \p \v 22 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ mɨ˜ féꞌˋ dseaˋ jmíiˊ e jaˋ ñirˊ jéengˊguɨ, e jo̱ cuøˊ co̱o̱ˋ li˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ jo̱ o̱ꞌ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ i̱ lɨ́ɨngˊ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. Jo̱ dsʉꞌ mɨ˜ féꞌˋ dseaˋ jaléꞌˋ júuˆ e íñꞌˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, e jo̱ cuøˊ co̱o̱ˋ li˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ jo̱ o̱ꞌ quiáꞌˉ i̱ dseaˋ i̱ jaˋ lɨ́ɨngˊ lajo̱. \v 23 Dsʉco̱ꞌ faco̱ꞌ lajeeˇ e sɨseángꞌˊ jaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e jmiféngꞌˊnaꞌ Fidiéeˇ, jo̱ teáangꞌ˜naꞌ fóꞌˋnaꞌ jmíiˊ e jaˋ ñíˆnaꞌ jéengˊguɨ, jo̱ lajeeˇ jo̱ niꞌíˋ fɨˊ jo̱ jaangˋ dseaˋ i̱ jaˋ mɨˊ ñiˊ e˜guɨ e fóꞌˋnaꞌ do, o̱si jaangˋ i̱ jaˋ mɨˊ jáꞌˉ lɨ́ɨngˋ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ é, jo̱baꞌ i̱ dseaˋ íˋ niꞌɨ́ˉ dsíirˊ e jaˋ røøˋ líꞌˆbaꞌ. \v 24 Jo̱guɨ song lajɨɨmˋ ꞌnʉ́ꞌˋ fóꞌˋnaꞌ jaléꞌˋ júuˆ e nɨcaꞌíingꞌ˜naꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ jo̱ lajeeˇ jo̱ niꞌíˋ jaangˋ dseaˋ i̱ jaˋ mɨˊ jáꞌˉ lɨ́ɨngˋ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ o̱si jaangˋ i̱ jaˋ mɨˊ ñiˊ e˜guɨ e fóꞌˋnaꞌ do, jo̱ dsʉꞌ mɨ˜ ninúˉ i̱ dseaˋ do e júuˆ jo̱, jo̱baꞌ dsifɨˊ lajo̱b niꞌɨ́ˉ dsíirˊ e røømˋbre dseeˉ, jo̱guɨ ꞌñiaꞌˊbre niꞌɨ́ˉ dsíirˊ jial lɨ́ɨiñˊ mɨ˜ ninúrˉ lají̱i̱ꞌ˜ e fóꞌˋnaꞌ do. \v 25 Jo̱ mɨ˜ ninúrˉ jaléꞌˋ e júuˆ do, jo̱guɨbaꞌ nilɨlíꞌrˆ guiʉ́ˉ jial dseángꞌˉ lɨ́ɨiñˊ, jo̱ jo̱b mɨ˜ nisíꞌrˋ uǿˉ jnir˜ e nijmiféiñꞌˊ Fidiéeˇ, jo̱ jo̱guɨbaꞌ nijáꞌˉ líiñˋ e dseángꞌˉ lajamꞌˆbaꞌ seengˋ Fidiéeˇ jee˜ lajaléngꞌˋ ꞌnʉ́ꞌˋ. \s1 Jmeeˇnaꞌ røøˋ lají̱i̱ꞌ˜ e catɨ́ɨngˉnaꞌ \p \v 26 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e júuˆ la, e mɨ˜ seángꞌˊnaꞌ e jmiféngꞌˊnaꞌ Fidiéeˇ, i̱ lɨɨng˜ ꞌnʉ́ꞌˋ cuǿøngˋ líˋ ǿˆnaꞌ e jmiféngꞌˊnaꞌ Fidiéeˇ, jo̱guɨ i̱ lɨɨng˜ ꞌnʉ́ꞌˋ cuǿøngˋ líˋ éꞌˆnaꞌ dseaˋ júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do, jo̱guɨ i̱ lɨɨng˜ ꞌnʉ́ꞌˋ cuǿøngˋ líˋ foꞌˆnaꞌ jaléꞌˋ e nɨcaꞌeˊ Fidiéeˇ lafaꞌ mɨ˜ quɨˋnaꞌ, jo̱guɨ i̱ lɨɨng˜ ꞌnʉ́ꞌˋ cuǿøngˋ líˋ foꞌˆnaꞌ jmíiˊ e jaˋ ñíˆnaꞌ jéengˊguɨ, jo̱guɨ i̱ lɨɨng˜guɨ ꞌnʉ́ꞌˋ cuǿøngˋ líˋ foꞌˆnaꞌ e˜ guǿngꞌˋ e jmíiˊ do. Jo̱ dsʉꞌ lajaléꞌˋ e jo̱ ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ e laco̱ꞌ nidsicuángˋguɨ quíiˉnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 27 Jo̱ mɨ˜ féꞌˋ dseaˋ jmíiˊ e jaˋ ñirˊ jéengˊguɨ, cuǿømˋ líˋ féꞌˋ gángˉ dseaˋ o̱si gaangˋ dseaˋ e jmíiˊ do, jo̱ dsʉꞌ lɨfaꞌ ꞌnéˉ e táꞌˉ jámˋ nijméˉ lajo̱; jo̱guɨ cajo̱ i̱ lɨɨng˜ ꞌnʉ́ꞌˋ ꞌnéˉ jméeˆbaꞌ júuˆ e˜ guǿngꞌˋ e jmíiˊ do. \v 28 Jo̱ song jaˋ seengˋ dseaˋ i̱ nijméˉ júuˆ e˜ guǿngꞌˋ e jmíiˊ do, jo̱baꞌ guiʉ́ˉguɨ quíiˉnaꞌ e jaˋ nifoꞌˆbaꞌ e jmíiˊ e jaˋ ñíˆnaꞌ jéengˊguɨ do fɨˊ lɨ˜ seángꞌˊ rúngꞌˋnaꞌ, jo̱ lɨ́ꞌˆ féengꞌ˜naꞌ Fidiéeˇ la tɨɨngˋnaꞌ yaang˜naꞌ e jaˋ núuˋ dseaˋ jiéngꞌˋ. \p \v 29 Jo̱ lajo̱b cajo̱, song seengˋ dseaˋ i̱ féꞌˋ jaléꞌˋ júuˆ e íñꞌˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ güɨféꞌˋbre gáiñˉ o̱si gaaiñˋ é, jo̱guɨ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ núuˋ jaléꞌˋ e júuˆ jo̱, güɨꞌɨ́bˉ dsíirˊ cuaiñ˜ quiáꞌˉ e júuˆ jo̱. \v 30 Jo̱guɨ song Fidiéeˇ lɨɨng˜ eeˋ caꞌeꞌrˊ jaangˋguɨ dseaˋ lafaꞌ mɨ˜ quɨiñꞌˊ lajeeˇ e féꞌˋbɨ i̱ dseaˋ i̱ caꞌíngꞌˋ e júuˆ do, jo̱baꞌ guiʉ́ˉguɨ e niquiúmꞌˉ i̱ dseaˋ i̱ féꞌˋ e júuˆ e caꞌíñꞌˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \v 31 Jo̱ lajo̱baꞌ lajaangˋ lajaangˋ i̱ dseaˋ i̱ féꞌˋ júuˆ e íñꞌˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ ꞌnéˉ jémˉbre e nitɨ́iñˉ cuaiñ˜ quiáꞌrˉ, jo̱ lajo̱baꞌ lajɨɨmˋ dseaˋ ninúrˉ e júuˆ jo̱ e laco̱ꞌ nilɨñirˊ jo̱guɨ e nicuǿꞌˉguɨ bíˋ yaaiñ˜. \v 32 Co̱ꞌ i̱ dseaˋ i̱ féꞌˋ jaléꞌˋ júuˆ e íñꞌˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ ꞌnéˉ quɨ́ɨꞌ˜bre jmɨɨ˜ e nijéiñˉ cartɨˊ nitɨ́iñˉ e niféꞌrˋ. \v 33 Jo̱ lajo̱b ꞌnéˉ, co̱ꞌ Fidiéebˇ dseaˋ cuørˊ e seengˋ dseaˋ juguiʉ́ˉ júuˆ røøˋ, jo̱ dsʉꞌ jaˋ iiñ˜ e eáangˊ taꞌˊ dseaˋ mɨ́ɨꞌ˜ e jí̱i̱ꞌ˜ jaˋ ñiˊ dseaˋ jnang˜ i̱ féꞌˋ. \p Jo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ quɨ́ꞌˉ tɨ́ɨngˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, \v 34 e jaléngꞌˋ dseamɨ́ˋ jaˋ cuǿøngˋ féꞌrˋ fɨˊ quiniˇ dseaˋ mɨ˜ tɨˊ íꞌˋ e seángꞌˊ dseaˋ e jmiféiñꞌˊ Fidiéeˇ, dsʉco̱ꞌ jaˋ catɨ́ɨngˉ faꞌ e nijmérˉ lajo̱. Co̱ꞌ ꞌnéˉ jmɨꞌgórˋ dseañʉꞌˋ quiáꞌˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ féꞌˋ fɨˊ ni˜ júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \v 35 Jo̱guɨ song jaangˋ dseamɨ́ˋ lɨɨng˜ eeˋ jaˋ cangáiñꞌˋ, jo̱baꞌ guiʉ́ˉguɨ e nijmɨngɨ́ꞌrˉ dseañʉꞌˋ quiáꞌrˉ fɨˊ ꞌnʉ́ʉˊ, dsʉco̱ꞌ jaˋ catɨ́ɨngˉ e jaangˋ dseamɨ́ˋ niféꞌrˋ fɨˊ quiniˇ dseaˋ lajeeˇ e sɨseángꞌˊ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ e jmiféiñꞌˊ Fidiéeˇ. \p \v 36 Jo̱guɨ té̱e̱ˊ áaˊnaꞌ e o̱ꞌ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ canaangˋ uiing˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, o̱ꞌguɨ jí̱i̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ cajo̱ dseaˋ i̱ nɨcaꞌíngꞌˋ e júuˆ jo̱. \v 37 Jo̱guɨ song i̱ lɨɨng˜ ꞌnʉ́ꞌˋ ɨˊ áaˊnaꞌ e cangɨ́ɨngˋnaꞌ e tɨɨngˋnaꞌ fóꞌˋnaꞌ cuaiñ˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, o̱si ɨˊ áaˊnaꞌ e cangɨ́ɨngˋnaꞌ e tɨɨngˋnaꞌ e jiéꞌˋguɨ é e cuøˊ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱baꞌ ꞌnéˉ ta˜ óoˊnaꞌ e jaléꞌˋ e júuˆ e jmoꞌˊ jnea˜ la lɨ́ɨˊ júuˆ ta˜ huɨ̱́ꞌˋ quiáꞌˉ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 38 Jo̱guɨ song i̱ dseaˋ íˋ jaˋ jáꞌˉ lɨ́ɨiñˋ e lɨ́ɨˊ lajo̱, jo̱baꞌ jaˋ ꞌnéˉ jáꞌˉ líingˋnaꞌ e lɨɨng˜ eeˋ cangɨ́ɨiñˋ e cuøˊ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \p \v 39 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e jmɨꞌúungˋnaꞌ e niñíingˋnaꞌ e nifoꞌˆnaꞌ jaléꞌˋ júuˆ e íingꞌ˜naꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱guɨ cajo̱ jaˋ jnɨɨng˜naꞌ quiáꞌˉ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ e niféꞌrˋ jmíiˊ e jaˋ ñirˊ jéengˊguɨ. \v 40 Jo̱ dsʉꞌ lajaléꞌˋ e jo̱ ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ røøˋ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ. \c 15 \s1 Jial mɨ˜ cají̱ꞌˊtu̱ Dseaˋ Jmáangˉ \p \v 1 Jo̱ lanaguɨ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, iin˜n e nijmiguiéngꞌˊ áaˊnaꞌ cuaiñ˜ quiáꞌˉ e júuˆ e quiáꞌˉ jial laangˋ dseaˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quiáꞌrˉ e nɨcaguiáˋa jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ. Jo̱ e júuˆ jo̱b e nɨcaꞌíingꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ, jo̱guɨ cajo̱ eáamˊ teáangˉnaꞌ teáˋ có̱o̱ꞌ˜. \v 2 Jo̱guɨ lajo̱bɨ cajo̱, laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ jo̱b e nɨcaláangˉ ꞌnʉ́ꞌˋ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíiˉnaꞌ, jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ song jaˋ niquɨngꞌˆtu̱ꞌ tu̱cangꞌˊnaꞌ caléꞌˋ catú̱ˉ; dsʉco̱ꞌ song cajmeeˇnaꞌ lajo̱, jo̱baꞌ jaˋ eeˋ ta˜ calɨꞌíingˆ quíiˉnaꞌ jóng lají̱i̱ꞌ˜ e nɨjáꞌˉ calɨ́ngˉnaꞌ do. \p \v 3 Jo̱ nɨcaꞌéeˉbaa ꞌnʉ́ꞌˋ lajaléꞌˋ júuˆ e nɨcaꞌíinꞌ˜n, jo̱ e lab e júuˆ jo̱ e niingˉguɨ: Dseaˋ Jmáamˉbingꞌ i̱ cajúngˉ uíiꞌ˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíˉnaaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \v 4 Jo̱ mɨ˜ cangɨ́ˋ e cajúiñˉ, jo̱baꞌ caꞌáiñˉ, jo̱ dsʉꞌ mɨ˜ catɨ́ˋ ꞌnɨˊ jmɨɨ˜ lajo̱, cají̱bꞌˊtu̱r caléꞌˋ catú̱ˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ cajo̱; \v 5 jo̱ laꞌuii˜ cajmijnéengˋ ꞌñiaꞌrˊ fɨˊ quiniˇ Tʉ́ˆ Simón, jo̱ mɨ˜ cangɨ́ˋ jo̱, cajmijnéengˋ ꞌñiaꞌrˊ fɨˊ quiniˇ dseaˋ guitúungˋ quiáꞌrˉ. \v 6 Jo̱ mɨ˜ cangɨ́ˋguɨ lajo̱, cajmijnéengˋ ꞌñiaꞌrˊ fɨˊ quiniˇ i̱ lɨ́ɨˊguɨ lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌñiáˋ ciento dseaˋ quiáꞌrˉ, jo̱ i̱ lɨɨng˜ i̱ dseaˋ íˋ nɨcajúmˉbre, jo̱ dsʉꞌ i̱ fɨ́ɨmˊbɨ seengˋ lana. \v 7 Jo̱ mɨ˜ cangɨ́ˋ jo̱, cajmijnéengˋguɨ ꞌñiaꞌrˊ fɨˊ quiniˇ Tiáa˜, jo̱ mɨ˜ cangɨ́ˋ jo̱, cajmijnéengˋ ꞌñiaꞌrˊ cajo̱ fɨˊ quiniˇ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ caguiaangˉguɨ i̱ sɨ́ɨiñˋ cuaiñ˜ quiáꞌrˉ. \p \v 8 Jo̱ tɨˊ lɨ˜ dséngˉguɨ cajmijnéengˋ ꞌñiaꞌrˊ fɨˊ quiniiˉ, jnea˜ dseaˋ lɨ́ɨnˊn lafaꞌ jaangˋ jiuung˜ i̱ calɨséngˋ nʉ́ꞌˉguɨ e catɨ́ˋ íꞌˋ lajo̱. \v 9 Jo̱ jnea˜ lɨ́ɨnˊn jaangˋ dseaˋ i̱ jaˋ niingˉ jí̱i̱ꞌ˜ capíꞌˆ jee˜ lajaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ sɨ́ɨngˋ Dseaˋ Jmáangˉ cuaiñ˜ quiáꞌrˉ, jo̱ dseángꞌˉ jaˋ catɨ́ɨmˉbaa faꞌ e nilɨsiiˉ lajo̱ uíiꞌ˜ e lamɨ˜ jéengˊguɨ gabˋ cajmeáanꞌ˜n jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 10 Jo̱ ooˉ e ta˜ ooˉ la dsʉꞌ uíiꞌ˜ e eáangˊ guiúngˉ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜. Jo̱ e guiúiñˉ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜ do eáamˊ nɨcalɨꞌíingˆ ta˜, co̱ꞌ jnea˜ eáangˊguɨ nɨcacuøꞌˊ dsiiˉ có̱o̱ꞌ˜ e ta˜ e jmóoˋo la lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ i̱ dseaˋ caguiaangˉguɨ do. Jo̱ nañiˊ faꞌ o̱ꞌ jnea˜re dseaˋ nɨcajméˉe lajo̱, co̱ꞌ Fidiéebˇ dseaˋ nɨcajmɨcó̱o̱ꞌ˜ jnea˜ uíiꞌ˜ e eáangˊ guiúiñˉ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜. \v 11 Jo̱ dsʉꞌ jaˋ e lɨngɨɨˉ su nɨcajméˉ jnea˜ e ta˜ jo̱ o̱si nɨcajméeˋ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ íˋ é, co̱ꞌ conrøøbˋ guiaˋnaaꞌ e júuˆ jo̱, jo̱guɨ e júuˆ jo̱b cajo̱ e jáꞌˉ nɨcalɨ́ngˉnaꞌ do. \s1 Mɨ˜ nijí̱ꞌˊtu̱ jaléngꞌˋ ꞌlɨɨ˜ \p \v 12 Jo̱guɨ jneaꞌˆ guiaˋnaaꞌ júuˆ cuaiñ˜ quiáꞌˉ e cají̱ꞌˊtu̱ Dseaˋ Jmáangˉ mɨ˜ cangɨ́ˋ e cajúiñˉ. Jo̱baꞌ ¿jialɨꞌˊ seengˋ i̱ lɨɨng˜ ꞌnʉ́ꞌˋ i̱ féꞌˋ e o̱ꞌ jáꞌˉ e nijí̱ꞌˊtu̱ jaléngꞌˋ ꞌlɨɨ˜? \v 13 Dsʉco̱ꞌ faco̱ꞌ jaˋ jí̱ꞌˊtu̱ jaléngꞌˋ ꞌlɨɨ˜, jo̱baꞌ o̱ꞌ jáꞌˉ e cají̱ꞌˊtu̱ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 14 Jo̱ co̱ꞌ faco̱ꞌ jaˋ cají̱ꞌˊtu̱ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ e júuˆ e guiaˊ jneaꞌˆ jee˜ ꞌnʉ́ꞌˋ jaˋ eeˋ quíingˊ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ, jo̱guɨ cajo̱ jaˋ eeˋ quíingˊ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ e jáꞌˉ nɨcalɨ́ngˉnaꞌ júuˆ quiáꞌˉ dseaˋ do. \v 15 Jo̱guɨ faco̱ꞌ e jaˋ jáꞌˉ e jí̱ꞌˊtu̱ jaléngꞌˋ ꞌlɨɨ˜, jo̱baꞌ jneaꞌˆ lɨco̱ꞌ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ i̱ jmɨgóobˋ. Co̱ꞌ guiaˋnaaꞌ júuˆ e Fidiéebˇ dseaˋ cajmijí̱ꞌˊtu̱r Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ e o̱ꞌ jáꞌˉ e cajmijí̱ꞌˊtu̱r faco̱ꞌ dseángꞌˉ jáꞌˉ e joˋ jí̱ꞌˊtu̱ jaléngꞌˋ ꞌlɨɨ˜. \v 16 Jo̱guɨ faco̱ꞌ jaˋ jí̱ꞌˊtu̱ jaléngꞌˋ ꞌlɨɨ˜, jo̱baꞌ jaˋ cají̱ꞌˊtu̱ Dseaˋ Jmáangˉ cajo̱. \v 17 Jo̱guɨ faco̱ꞌ jaˋ cají̱ꞌˊtu̱ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ jaˋ quíingˊ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ quíiˉnaꞌ e jáꞌˉ lɨ́ɨngˋnaꞌ júuˆ quiáꞌrˉ, jo̱guɨ cajo̱ quíimꞌ˜bɨꞌ jee˜ jaléꞌˋ dseeˉ quíiˉnaꞌ lana. \v 18 Jo̱guɨ faco̱ꞌ lajo̱ lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ nɨcajúngˉ lamɨ˜ jéengˊguɨ, fɨˊ lɨ˜ ꞌlɨbꞌˆ nɨcangolíiñˋ jóng. \v 19 Jo̱guɨ song lɨco̱ꞌ íingˆ ta˜ quíˉnaaꞌ jí̱i̱ꞌ˜ fɨˊ jmɨgüíˋ lab e lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ e ngɨ˜ fɨ́ɨbˆ jneaa˜aaꞌ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ. \p \v 20 Jo̱ dsʉꞌ dseángꞌˉ e jábꞌˉ e cají̱ꞌˊtu̱ Dseaˋ Jmáangˉ mɨ˜ cangɨ́ˋ e cajúiñˉ. Co̱ꞌ íˋbingꞌ i̱ cají̱ꞌˊtu̱ laꞌuii˜ jee˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ i̱ nijí̱ꞌˊtu̱ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ lajo̱. \v 21 Jo̱ co̱ꞌ uíiꞌ˜ jaangˋ dseañʉꞌˋ e calɨseáˋ ꞌmóˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la, jo̱guɨ lajo̱bɨ cajo̱ uíiꞌ˜ jaangˋguɨ dseañʉꞌˋ e nijí̱ꞌˊtu̱ jaléngꞌˋ ꞌlɨɨ˜ mɨ˜ nitɨ́ˉ e íꞌˋ jo̱. \v 22 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ, dsʉco̱ꞌ uíiꞌ˜ e lɨ́ɨngˊ dseaˋ dseaˋ sɨju̱ˇ Adán, jo̱baꞌ tɨ́ɨiñˉ ꞌmóˉ lajaléiñꞌˋ. Jo̱guɨ lajo̱bɨ cajo̱, laꞌeáangˊ e nɨlɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ nijí̱ꞌˊtú̱u̱ꞌ e laco̱ꞌ nilɨse̱e̱ˉnaaꞌ cøøngˋ có̱o̱ꞌ˜ Fidiéeˇ. \v 23 Jo̱ lajo̱b nilíˋ, lɨfaꞌ nijí̱ꞌˊtu̱ dseaˋ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ e sɨꞌíˆ; co̱ꞌ Dseaˋ Jmáamˉbiñꞌ i̱ laꞌuii˜ i̱ cají̱ꞌˊtu̱, jo̱guɨ mɨ˜ nijáaˊtu̱r caléꞌˋ catú̱ˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la, jo̱guɨbaꞌ nijí̱ꞌˊtu̱ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌrˉ. \v 24 Jo̱ mɨ˜ ningɨ́ˋ jo̱, jo̱guɨbaꞌ nitɨ́ˉ íꞌˋ e niꞌíingˉ jmɨgüíˋ. Co̱ꞌ ie˜ jo̱ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ niꞌíiñˉ bíˋ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ dseata˜ niingˉ có̱o̱ꞌ˜guɨ bíˋ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ i̱ ꞌlɨngꞌˆ i̱ quiʉꞌˊ ta˜, jo̱ jo̱guɨbaꞌ nijá̱ꞌrˊ fɨˊ jaguóˋ Tiquíˆiiꞌ Fidiéeˇ lajaléꞌˋ e néeˊ nir˜ lana. \v 25 Co̱ꞌ dseángꞌˉ ꞌnéˉ e néebˊ ni˜ Dseaˋ Jmáangˉ lajaléꞌˋ cartɨˊ mɨ˜ niguiéngˉ Fidiéeˇ fɨˊ uii˜ tɨɨˉ dseaˋ do lajaléngꞌˋ i̱ ꞌníꞌˋ níiˉ quiáꞌrˉ. \v 26 Jo̱ Fidiéeˇ niꞌíiñˉ ꞌmóˉ tɨˊ lɨ˜ dséngˆguɨ, co̱ꞌ e jo̱b e ꞌníꞌˋ níiˉ do. \v 27 Jo̱ lajaléꞌˋ niguiáˉ Fidiéeˇ fɨˊ uii˜ tɨɨˉ Dseaˋ Jmáangˉ. Jo̱ mɨ˜ jíngꞌˉ Fidiéeˇ e ninéˉ lajaléꞌˋ fɨˊ uii˜ tɨɨˉ Dseaˋ Jmáangˉ dsʉꞌ o̱faꞌ éengˋ ꞌñiaꞌrˊ cajo̱, dsʉco̱ꞌ ꞌñiaꞌˊbre dseaˋ nɨjméerˋ e nɨnéeˊ lajaléꞌˋ do fɨˊ uii˜ tɨɨˉ dseaˋ do. \v 28 Jo̱ mɨ˜ nɨcatóꞌˊ e nɨnéeˊ fɨˊ uii˜ tɨɨˉ Dseaˋ Jmáangˉ lajaléꞌˋ, jo̱guɨbaꞌ nijángꞌˋ Dseaˋ Jmáangˉ ꞌñiaꞌrˊ fɨˊ jaguóˋ Tiquiáꞌrˆ Fidiéeˇ, co̱ꞌ íˋbingꞌ i̱ nɨcaguiaˊ lajaléꞌˋ fɨˊ uii˜ tɨɨˉ dseaˋ do. Jo̱ lajo̱baꞌ jí̱i̱ꞌ˜ Fidiéebˇ dseaˋ nicá̱rˋ nifɨˊ quiáꞌˉ lajaléꞌˋ. \p \v 29 Jo̱ song ɨˊ óoˊ ꞌnʉ́ꞌˋ e jaˋ jí̱ꞌˊtu̱ jaléngꞌˋ ꞌlɨɨ˜, jo̱baꞌ ¿jialɨꞌˊ i̱ lɨɨng˜ ꞌnʉ́ꞌˋ cajgáangˉnaꞌ jmɨɨˋ cuaiñ˜ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ ꞌlɨɨ˜? ¿Jo̱guɨ e˜ uiing˜ quiáꞌˉ e jmooˋnaꞌ lajo̱ song ɨˊ óoˊnaꞌ e jaˋ jí̱ꞌˊtu̱ jaléngꞌˋ ꞌlɨɨ˜ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ lajo̱? \v 30 Jo̱guɨ faco̱ꞌ jaˋ jí̱ꞌˊtu̱ jaléngꞌˋ ꞌlɨɨ˜, jo̱baꞌ ¿jialɨꞌˊ contøøngˉ dseáangꞌ˜ seengˉ jnea˜ fɨˊ jmɨgüíˋ la? \v 31 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, co̱ꞌ laco̱o̱ˋ jmɨɨb˜ dseáangꞌ˜ seenˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la. Jo̱ dseángꞌˉ e jábꞌˉ júuˆ e fáꞌˋa la lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ la iáangˋ dsiiˉ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ dsʉꞌ uíiꞌ˜ e nɨlɨ́ɨngˊnaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 32 Jo̱ song lɨco̱ꞌ sɨjeenˇn e niꞌíinꞌ˜n jaléꞌˋ e ngɨ́ɨnˋn jí̱i̱ꞌ˜ mɨ˜ seenˉ fɨˊ jmɨgüíˋ la, jo̱baꞌ jaˋ eeˋ ta˜ mɨˊ calɨꞌíingˆ jí̱i̱ꞌ˜ co̱o̱ˋ quiéˉe jaléꞌˋ e gaˋ e nɨcangojéeˊ quiéˉe ie˜ lamɨ˜ catíingˊ júuˆ quiéˉe có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ sooˋ dsíiˊ i̱ seengˋ fɨˊ Éfeso. Co̱ꞌ faco̱ꞌ o̱ꞌ jáꞌˉ e nijí̱ꞌˊtu̱ jaléngꞌˋ ꞌlɨɨ˜, jo̱baꞌ maquieeˇnaaꞌ jo̱guɨ maꞌnéꞌˆnaaꞌ, co̱ꞌ dsaꞌóˋ joˋ ñiˊ su se̱e̱ˉguɨ́ɨꞌ, lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ júuˆ ró̱o̱ˋ e féꞌˋ i̱ lɨɨng˜ dseaˋ. \p \v 33 Jo̱ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, e jie˜ mɨ˜ cuøꞌˊ fɨˊ yaang˜naꞌ e dseaˋ jiéngꞌˋ nijmɨgǿøiñˋ ꞌnʉ́ꞌˋ, co̱ꞌ íimˉ lají̱i̱ꞌ˜ e guiʉ́ˉ e quɨ́ꞌˉ tɨ́ɨngˋ dseaˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ dseaˋ rúiñꞌˋ i̱ éeˋ gaˋ. \v 34 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e jmijnéeˋtu̱ óoˊnaꞌ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ, jo̱guɨ joˋ eeˉnaꞌ dseeˉ, co̱ꞌ i̱ lɨɨng˜ ꞌnʉ́ꞌˋ dseángꞌˉ jaˋ mɨˊ cuíimˋbɨꞌ Fidiéeˇ. Jo̱ uiing˜ quiáꞌˉ e fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ jaléꞌˋ e júuˆ la e lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ nɨcá̱ˆnaꞌ fɨꞌɨꞌˋ. \s1 Jial lɨ́ɨngˊ dseaˋ mɨ˜ cangɨ́ˋ e cají̱ꞌˊtu̱r \p \v 35 Jo̱ jangámˉ seengˋ dseaˋ i̱ nijmɨngɨ́ɨˋ lala: “Jo̱ ¿jial nijí̱ꞌˊtu̱ jaléngꞌˋ lɨ́ɨˊ jo̱guɨ jial lɨ́ɨiñˊ cajo̱?” \v 36 Jo̱ júuˆ í̱i̱bˊ lɨ́ɨˊ e jmɨngɨɨˇnaꞌ do, co̱ꞌ nɨñíbˆ ꞌnʉ́ꞌˋ guiʉ́ˉ e mɨ˜ ángꞌˋ dseaˋ mɨjú̱ˋ fɨˊ nʉ́ꞌˉ uǿˉ, jangꞌˉ ꞌnéˉ lafaꞌ e nijúumˉ e mɨjú̱ˋ do, jo̱guɨbaꞌ cuǿøngˋ e nisángꞌˊ nii˜ quiáꞌˉ. \v 37 Jo̱ jaˋ cuǿøngˋ e nijníˉ dseaˋ e sʉ̱́ꞌˆ quiáꞌˉ mɨjú̱ˋ, dsʉco̱ꞌ lají̱i̱ꞌ˜ mɨjú̱ˋbaꞌ cuǿøngˋ e nijníˉ dseaˋ, nañiˊ si mɨjú̱ˋ mɨcuɨꞌieeˋ o̱si lɨ́ꞌˆ doñiˊ eeˋ mɨjú̱ˋ é. \v 38 Jo̱ mɨ˜ cangɨ́ˋ e cangojnea˜ e mɨjú̱ˋ do, jo̱baꞌ ꞌñiabꞌˊ Fidiéeˇ dseaˋ nijmérˉ jial iiñ˜ e niꞌuíingˉ e sʉ̱́ꞌˆ quiáꞌˉ do lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ jmóorˋ có̱o̱ꞌ˜ lacaꞌíingꞌ˜ mɨjú̱ˋ. \v 39 Jo̱ jaˋ røøˋ lɨ́ɨˊ ngúuˊ táangˋ lajaléngꞌˋ i̱ seengˋ fɨˊ jmɨgüíˋ, co̱ꞌ e jiébꞌˋ lɨ́ɨˊ ngúuˊ táangˋ dseaˋ laco̱ꞌguɨ ngúuˊ táangˋ jóꞌˋ nuuˋ có̱o̱ꞌ˜guɨ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ ta̱ˊ có̱o̱ꞌ˜guɨ quiáꞌˉ jaléngꞌˋ ꞌñʉˋ. \v 40 Jo̱guɨ lajo̱bɨ cajo̱, seabˋ e seaˋ fɨˊ yʉ́ꞌˆ jmɨgüíˋ có̱o̱ꞌ˜guɨ e seaˋ fɨˊ ni˜ guóoꞌ˜ uǿˉ, jo̱ dsʉꞌ jmaquíimˊ iaꞌˊ e seaˋ fɨˊ yʉ́ꞌˆ jmɨgüíˋ laco̱ꞌguɨ e seaˋ fɨˊ ni˜ guóoꞌ˜ uǿˉ. \v 41 Jo̱guɨ e jiébꞌˋ jɨngꞌˋ ieeˋ laco̱ꞌguɨ e jɨngꞌˋ sɨꞌˋ o̱si jaléngꞌˋ nʉ́ʉˊ é, jo̱ jɨˋguɨ jee˜ jaléngꞌˋ nʉ́ʉˊ e jiébꞌˋ jɨiñꞌˋ lacaꞌíingꞌ˜ caꞌíiñꞌ˜. \p \v 42 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ cajo̱ mɨ˜ nijí̱ꞌˊtu̱ jaléngꞌˋ ꞌlɨɨ˜. Co̱ꞌ nijiébꞌˋ ngúuˊ táangˋ dseaˋ mɨ˜ ningɨ́ˋ e niꞌáiñˉ fɨˊ nʉ́ꞌˉ uǿˉ, jo̱ dsʉꞌ mɨ˜ nijí̱ꞌˊtu̱r caléꞌˋ catú̱ˉ, joˋ tó̱o̱ˋ jmɨɨ˜ faꞌ e nijiéꞌˋguɨ. \v 43 Jo̱ e ngúuˊ táangˋ dseaˋ e niꞌángˉ fɨˊ nʉ́ꞌˉ uǿˉ jaˋ eeˋ ta˜ íingˆ e jo̱, jo̱ dsʉꞌ mɨ˜ nijí̱ꞌˊtu̱ caléꞌˋ catú̱ˉ, jo̱baꞌ eáamˊ niniingˉ. Jo̱guɨ cajo̱ jaˋ eeˋ bíˋ óoˋ e ngúuˊ táangˋ dseaˋ e niꞌángˉ fɨˊ nʉ́ꞌˉ uǿˉ, jo̱ dsʉꞌ mɨ˜ nijí̱ꞌˊtu̱ caléꞌˋ catú̱ˉ, eáamˊ nɨꞌgøngꞌˊ. \v 44 Jo̱guɨ jí̱i̱ꞌ˜ ngúuˊ táamˋ dseaˋ e niꞌángˉ fɨˊ nʉ́ꞌˉ uǿˉ, jo̱ dsʉꞌ mɨ˜ nijí̱ꞌˊtu̱ caléꞌˋ catú̱ˉ, nɨlɨ́ɨˊ ngúuˊ táangˋ dseaˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. Dsʉco̱ꞌ song seaˋ ngúuˊ táangˋ dseaˋ fɨˊ jmɨgüíˋ la, jo̱baꞌ seabˋ cajo̱ fɨˊ jmɨgüíˋ co̱o̱ˋ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. \p \v 45 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ˜ féꞌˋ lala: “I̱ dseañʉꞌˋ laꞌuii˜ i̱ calɨsíˋ Adán calɨséiñˋ e quie̱rˊ ngúuˊ táangˋ dseaˋ jmɨgüíˋ; jo̱ dsʉꞌ i̱ dseañʉꞌˋ i̱ cøøngˋguɨ do, íbˋ i̱ cuøˊ e seengˋ dseaˋ lata˜.” \v 46 Jo̱ lajeeˇ e se̱e̱ˉnaaꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la, dseaˋ guóobꞌ˜ lɨ́ɨˊnaaꞌ. Jo̱ dsʉꞌ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ Jmɨguíˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ nilíˋ ngúuˊ táangˋnaaꞌ mɨ˜ nɨse̱e̱ˉnaaꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ co̱o̱ˋ. \v 47 Jo̱ lajo̱b lɨ́ɨˊ, co̱ꞌ i̱ dseañʉꞌˋ laꞌuii˜ i̱ calɨsíˋ Adán, có̱o̱ꞌ˜ guóoꞌ˜baꞌ cajmeáangˋ Fidiéeˇ írˋ, co̱ꞌ fɨˊ guóoꞌ˜ uǿˉ jmɨgüíˋ calɨséiñˋ. Jo̱ dsʉꞌ i̱ dseañʉꞌˋ i̱ cøøngˋguɨ do, fɨˊ ñifɨ́bˉ lɨ˜ jáaˊ íˋ. \v 48 Jo̱ lajaangˋ lajaangˋ dseaˋ jmɨgüíˋ seaˋ ngúuˊ táaiñˋ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌguɨ ngúuˊ táangˋ Adán e cajméeˋ Fidiéeˇ có̱o̱ꞌ˜ layaang˜ guóoꞌ˜. Jo̱ dsʉꞌ ie˜ jo̱, røøbˋ nilíingˉ lajaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la lɨ́ɨngˊ dseaˋ do ꞌñiaꞌrˊ, dseaˋ jáarˊ fɨˊ ñifɨ́ˉ. \p \v 49 Jo̱ lana, lajeeˇ e se̱e̱ˉnaaꞌ fɨˊ jmɨgüíˋ la, lɨ́ɨˊnaaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la lɨ́ɨˊ ngúuˊ táangˋ Adán e calɨ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ layaang˜ guóoꞌ˜. Jo̱ dsʉꞌ ie˜ jo̱, nilíiˉnaaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la lɨ́ɨngˊ i̱ dseaˋ i̱ jáaˊ fɨˊ ñifɨ́ˉ. \p \v 50 Jo̱ e labaꞌ iin˜n fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e jaléꞌˋ ngúuˊ táangˋ dseaˋ có̱o̱ꞌ˜guɨ móoˋ teáaiñꞌ˜ jaˋ catɨ́ɨngˉ faꞌ e nilɨseaˋ jaléꞌˋ e jo̱ mɨ˜ nitɨ́ˉ íꞌˋ e dseángꞌˉ jí̱i̱ꞌ˜ Fidiéeˇ dseaˋ nicá̱rˋ nifɨˊ quiáꞌˉ lajaléꞌˋ. Jo̱guɨ jaléꞌˋ e tó̱o̱ˋ jmɨɨ˜ niꞌíingˉ jaˋ cǿøngˋ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e jaˋ tó̱o̱ˋ jmɨɨ˜ niꞌíingˉ. \v 51 Jo̱ lana lab nifɨ́ɨˉduu ꞌnʉ́ꞌˋ co̱o̱ˋ júuˆ e jaˋ mɨˊ ñíˆnaꞌ jéengˊguɨ, jo̱ e lab e júuˆ jo̱: Jaˋ lajɨɨˉnaaꞌ nijú̱u̱ˉnaaꞌ, jo̱ dsʉꞌ lajɨɨˉbaaꞌ niꞌuíingˉnaaꞌ dseaˋ i̱ ꞌmɨ́ɨngˉ mɨ˜ nitɨ́ˉ e íꞌˋ jo̱. \v 52 Jo̱ e jo̱ nidsijéeˊ dseángꞌˉ lajeeˇ cateábˋ dseángꞌˉ, lafaꞌ mɨ˜ báangꞌ˜naaꞌ jminiˇnaaꞌ. Jo̱ mɨ˜ niꞌi̱i̱˜ fɨˊ yʉ́ꞌˆ jmɨgüíˋ e lúuˊ trompéꞌˆ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ˜ cadséngˉ, jo̱b mɨ˜ nijí̱ꞌˊtu̱ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ nɨcajúngˉ lamɨ˜ jéengˊguɨ. Jo̱ dsʉꞌ joˋ quɨ́ꞌˉ jmɨɨ˜ faꞌ e nijúungˉtu̱ jaléngꞌˋ íˋ caléꞌˋ catú̱ˉ. Jo̱guɨ lajaléngꞌˋ jneaa˜aaꞌ, dseaˋ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, niꞌuíingˉnaaꞌ dseaˋ i̱ ꞌmɨ́ɨngˉ. \v 53 Jo̱baꞌ e ngúuˊ táangˋnaaꞌ e jgoꞌˋ do joˋ tó̱o̱ˋ jmɨɨ˜ faꞌ e nijiéꞌˋguɨ, co̱ꞌ niꞌuíingˉ co̱o̱ˋ e jaˋ tó̱o̱ˋ jmɨɨ˜ faꞌ e nijiéꞌˋguɨ. Jo̱ ie˜ jo̱ e ngúuˊ táangˋnaaꞌ e seaˋ ꞌmóˉ quiáꞌˉ niꞌuíingˉ co̱o̱ˋ e joˋ seaˋ ꞌmóˉ quiáꞌˉ. \v 54 Jo̱ mɨ˜ nilɨsɨ́ɨngˉ e ngúuˊ táangˋnaaꞌ e jgoꞌˋ do, niꞌuíingˉ co̱o̱ˋ e joˋ tó̱o̱ˋ jmɨɨ˜ faꞌ nijiéꞌˋguɨ, jo̱guɨ mɨ˜ nilɨsɨ́ɨngˉ e ngúuˊ táangˋnaaꞌ e seaˋ ꞌmóˉ quiáꞌˉ do jo̱ niꞌuíingˉ co̱o̱ˋ e joˋ seaˋ ꞌmóˉ quiáꞌˉ, jo̱guɨbaꞌ dseángꞌˉ nilɨti˜ jí̱i̱ꞌ˜ laco̱ꞌ la féꞌˋ fɨˊ ni˜ jiˋ quiáꞌˉ Fidiéeˇ lɨ˜ féꞌˋ lala: “Joˋ tó̱o̱ˋ jmɨɨ˜ faꞌ nilɨseaˋguɨ ꞌmóˉ, co̱ꞌ dseángꞌˉ conguiabˊ nɨcaꞌíngˉ bíˋ quiáꞌˉ.” \v 55 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b lɨ́ɨˊ, jo̱baꞌ cuǿøngˋ feˇeeꞌ e joˋ seaˋguɨ bíˋ quiáꞌˉ ꞌmóˉ, jo̱baꞌ joˋ eeˋ quɨ́ɨꞌ˜ jmɨɨ˜ faꞌ eeˋ niꞌléˉguɨ, co̱ꞌ dseángꞌˉ conguiabˊ nɨcaꞌíngˉ bíˋ quiáꞌˉ. \v 56 Jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ dseeˉbaꞌ e seaˋ bíˋ quiáꞌˉ ꞌmóˉ, jo̱guɨ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ quiʉꞌˊ ta˜ quiáꞌˉ Fidiéeˇ e cajmeꞌˊ Moi˜, có̱o̱ꞌ˜ e jo̱baꞌ e lɨlíꞌˆ dseaˋ e røøiñˋ dseeˉ. \v 57 Jo̱ e˜guɨ guiꞌmáangꞌˇ Fidiéeˇ e joˋ sɨlɨ́ɨꞌˇguɨ jneaa˜aaꞌ bíˋ quiáꞌˉ ꞌmóˉ, co̱ꞌ nɨcalɨ́ꞌˆbaaꞌ e jo̱ laꞌeáangˊ có̱o̱ꞌ˜ lajaléꞌˋ e nɨcajméeˋ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ. \p \v 58 Jo̱ uíiꞌ˜ e lajo̱b lɨ́ɨˊ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ ꞌneáanˋn eáangˊ, jo̱baꞌ fɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ e teábˋ ꞌnéˉ teáangˉnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱guɨ cuøꞌˊ óoˊnaꞌ e jie˜ mɨˊ lɨ˜ túngˉ áaˊnaꞌ fɨˊ lɨ˜ nɨteáangˉnaꞌ. Jo̱guɨ cajo̱ contøøngˉ cuǿøꞌ˜ bíˋ yaang˜naꞌ e jméeˆnaꞌ e ngocángˋ óoˊnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e ta˜ e nicangɨ́ɨngˋnaꞌ quiáꞌˉ Fidiéeˇ. Co̱ꞌ ꞌnʉ́ꞌˋ ñíˆbaꞌ guiʉ́ˉ e jaˋ lɨ́ꞌˆ táꞌˉ jmooˋnaꞌ e ta˜ e jmooˋnaꞌ quiáꞌˉ dseaˋ do. \c 16 \s1 Mɨ˜ caseángꞌˊ jaléꞌˋ e ꞌnéˉ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ \p \v 1 Jo̱ lana nifɨ́ɨˉɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, cuaiñ˜ quiáꞌˉ jaléꞌˋ e seáangꞌ˜naꞌ e ꞌnéˉ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. Jo̱ e jo̱ ꞌnéˉ jméeˆnaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ e nɨcafɨ́ɨˆɨ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ seengˋ fɨˊ lɨ˜ se̱ꞌˊ Galacia. \v 2 Jo̱ laco̱o̱ˋ jmɨɨ˜ domiing˜, lajaangˋ lajaangˋ ꞌnʉ́ꞌˋ ꞌnéˉ nijmiñungꞌˋnaꞌ capíꞌˆ lɨ́ꞌˆ jial jí̱i̱ꞌ˜ e nɨcalɨ́ꞌˆnaꞌ e jmooˋnaꞌ ta˜. Jo̱ jaléꞌˋ e jo̱ ꞌnéˉ ꞌmeáˆnaꞌ e laco̱ꞌ mɨ˜ niguiéeˊe fɨˊ na, joˋ ꞌnéˉ faꞌ e niseángꞌˊguɨꞌ. \v 3 Jo̱baꞌ mɨ˜ niguiéeˊe fɨˊ na, nisɨ́ɨnˆn fɨˊ Jerusalén jaléngꞌˋ dseaˋ i̱ niguíingꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ, jo̱guɨ nicuǿøˆøre jiˋ lɨ˜ féꞌˋ e tab˜ óoˊnaꞌ có̱o̱ꞌr˜, jo̱ nicá̱rˋ jaléꞌˋ e nɨcaseáangꞌ˜naꞌ do quiáꞌˉ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ neáangˊ fɨˊ jo̱. \v 4 Jo̱guɨ song lajamꞌˆbaꞌ ꞌnéˉ e ninii˜ jnea˜ fɨˊ jo̱, jo̱baꞌ cuǿømˋ líˋ dsilíingˉ i̱ dseaˋ íˋ có̱o̱ꞌ˜ jnea˜ cajo̱. \s1 Mɨ˜ caꞌɨ́ˋ dsíiˊ Paaˉ e nidsérˉ fɨˊ Corinto \p \v 5 Jo̱ lajeeˇ e iuunˉ fɨˊ e ngóoˊo fɨˊ na, dseángꞌˉ ꞌnéˉbaꞌ e ningɨɨn˜n fɨˊ lɨ˜ se̱ꞌˊ Macedonia; jo̱ mɨ˜ ningɨ́ˋ e ningɨɨn˜n fɨˊ jo̱, jo̱guɨbaꞌ niguiéeˊe fɨˊ na fɨˊ Corinto. \v 6 Jo̱ jangámˉ nija̱a̱ˉ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ fɨˊ na co̱o̱ˋ tú̱ˉ jmɨɨ˜ lajo̱, o̱si jangámˉbɨ é ningɨɨn˜n lata˜ ji̱i̱ˋ güíiˉ. Jo̱ song lajo̱bɨ, jo̱baꞌ ꞌnʉ́bꞌˋ cuǿøngˋ líˋ jmɨcó̱o̱ꞌˇnaꞌ jnea˜ có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e ꞌnéˉe lajeeˇ e iuunˉ fɨˊ e ninii˜i fɨˊ lɨ˜ jiéꞌˋ. \v 7 Jo̱ dsʉꞌ jnea˜, mɨ˜ niguiéeˊe fɨˊ na, jaˋ iin˜n e lɨco̱ꞌ ningɨɨn˜n cateáˋ lajo̱ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ, co̱ꞌ jnea˜ iin˜n e nija̱a̱ˉ huǿøbˉjiʉ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ fɨˊ na song nicuǿˉ Fidiéeˇ fɨˊ lajo̱. \v 8 Jo̱ dsʉꞌ jnea˜ ɨˊ dsiiˉ e nija̱ˋbɨ́ɨ fɨˊ la fɨˊ Éfeso cartɨˊ e jmɨɨ˜ e siiˋ Pentecostés, \v 9 dsʉco̱ꞌ lajeeˇ lana fɨˊ la, dsíngꞌˉ seaˋ fɨˊ quiéˉe e nijmee˜e lají̱i̱ꞌ˜ e ta˜ e nɨcangɨ́ɨnˋn quiáꞌˉ Fidiéeˇ, jo̱guɨ ta˜ dsiiˉ e guiʉ́bˉ nidsijéeˊ quiéˉe, nañiˊ faꞌ i̱ fɨ́ɨmˊbre seengˋ i̱ ꞌníꞌˋ níingˉ jnea˜. \p \v 10 Jo̱guɨ song niguiéeˊ Timoteo fɨˊ na, jo̱baꞌ jmɨꞌúungˋnaꞌ e nilɨseeiñˋ guiʉ́ˉ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ, co̱ꞌ íˋ jmóorˋ ta˜ jí̱i̱ꞌ˜ laco̱ꞌ ta˜ jmóoˋ jnea˜ cajo̱ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ jí̱i̱ꞌ˜ ta˜ e nɨcangɨ́ɨngˋnaaꞌ quiáꞌˉ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 11 Jo̱ co̱ꞌ lajo̱b ta˜ jmóorˋ, jo̱baꞌ jaˋ ꞌnéˉ e jøøng˜naꞌr uǿˉ, co̱ꞌ lɨ́ꞌˆ lɨˊ ꞌnéˉ e nijmɨcó̱o̱ꞌ˜baaꞌre có̱o̱ꞌ˜ jaléꞌˋ e ꞌnérˉ e laco̱ꞌ iuuiñˉ fɨˊ juguiʉ́ˉ lajeeˇ e jáarˊ e nijaꞌeer˜ jnea˜ fɨˊ la. Co̱ꞌ dseángꞌˉ nɨsɨjeemˇbaare co̱lɨɨng˜ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ caguiaangˉguɨ. \p \v 12 Jo̱guɨ cuaiñ˜ quiáꞌˉ i̱ dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ siiˋ Apolos, eáamˊ nɨcamɨ́ɨꞌ˜ɨre jmɨꞌeeˇ e nidsérˉ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ e nidsiꞌeer˜ ꞌnʉ́ꞌˋ, jo̱ dsʉꞌ lajeeˇ lana jaˋ mɨˊ caguiaˊ dsíirˊ faꞌ e nɨcangórˉ. Jo̱ dsʉꞌ lajo̱b nijmérˉ mɨ˜ li˜ e nicuǿˉ fɨˊ quiáꞌrˉ lajo̱. \s1 Júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ lɨ˜ cadséngˉ quiáꞌˉ Paaˉ \p \v 13 Jo̱ e labaꞌ fɨ́ɨˉguɨ́ɨ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ, e contøømˉ ꞌnéˉ jmiñiingˇ áaˊnaꞌ; jo̱guɨ teáˋ síngꞌˋ yaang˜naꞌ có̱o̱ꞌ˜ e júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ e nɨjáꞌˉ calɨ́ngˉnaꞌ do; jo̱guɨ cajo̱ teáˋ teáangˊ óoˊnaꞌ jo̱guɨ cuǿøꞌ˜ bíˋ yaang˜naꞌ e laco̱ꞌ jaˋ nitʉ́ˆnaꞌ lají̱i̱ꞌ˜ e fɨˊ lɨ˜ nɨteáangˉnaꞌ. \v 14 Jo̱guɨ lajaléꞌˋ e jmooˋnaꞌ, jmeeˉbaꞌ e laco̱ꞌ jmiꞌneáangˋnaꞌ dseaˋ rúngꞌˋnaꞌ. \p \v 15 Jo̱ nɨñíbˆ ꞌnʉ́ꞌˋ, dseaˋ rúꞌˋnaaꞌ, e jaléngꞌˋ dseaˋ sɨnʉ́ʉˆ quiáꞌˉ Estéfanas, íˋ laꞌuii˜ i̱ jáꞌˉ calɨ́ngˉ júuˆ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ fɨˊ latøøngˉ fɨˊ lɨ˜ se̱ꞌˊ Acaya, jo̱guɨ jaléngꞌˋ íbˋ cajo̱ i̱ jmóoˋ ta˜ jmɨcó̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ li˜ ꞌnéˉ quiáꞌˉ lajo̱. \v 16 Jo̱baꞌ jnea˜ iin˜n e nijméeˆnaꞌ nʉ́ʉꞌ˜baꞌ júuˆ quiáꞌˉ i̱ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ lɨ́ɨngˊ laco̱ꞌ i̱ dseaˋ sɨnʉ́ʉˆ quiáꞌˉ Estéfanas, jo̱ lajo̱b ꞌnéˉ nijméeˆnaꞌ cajo̱ có̱o̱ꞌ˜ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ i̱ jmɨcó̱o̱ꞌ˜ jo̱guɨ i̱ jmóoˋ ta˜ lajo̱. \p \v 17 Jo̱guɨ iáamˋ dsiiˉ cajo̱ e nɨcagüɨlíingˉ fɨˊ la i̱ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ siiˋ Estéfanas có̱o̱ꞌ˜guɨ Fortunato jo̱guɨ Acaico, co̱ꞌ lɨ́ɨˊ lafaꞌ e nɨcagüɨlíingˉ ꞌnʉ́ꞌˋbaꞌ e nɨcagüɨlíingˉ íˋ fɨˊ la. \v 18 Dsʉco̱ꞌ jaléngꞌˋ i̱ dseaˋ na nɨcacuøꞌˊbre jnea˜ bíˋ e laco̱ꞌ nilɨꞌiáangˋguɨ dsiiˉ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ la nɨcajméerˋ có̱o̱ꞌ˜ ꞌnʉ́ꞌˋ. Jo̱baꞌ catɨ́ɨmˉbaꞌ e nijmɨꞌgooˋnaꞌ i̱ dseaˋ i̱ lɨ́ɨngˊ laco̱ꞌ i̱ na. \p \v 19 Jo̱guɨ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ seengˋ fɨˊ lɨ˜ se̱ꞌˊ Asia guiéiñꞌˊ júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ quíiˉnaꞌ. Jo̱guɨ Aquila có̱o̱ꞌ˜guɨ dseamɨ́ˋ quiáꞌrˉ i̱ siiˋ Prisca có̱o̱ꞌ˜guɨ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ seángꞌˊ fɨˊ quiáꞌrˉ e laco̱ꞌ jmiféiñꞌˊ Fidiéeˇ, iáamˋ dsíirˊ e guiéiñꞌˊ júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ quíiˉnaꞌ lɨ́ꞌˆ laco̱ꞌ catɨ́ɨngˉ e jmóoˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ. \v 20 Jo̱guɨ íingꞌ˜naꞌ júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ quiáꞌˉ lajɨɨngˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ seengˋ fɨˊ la fɨˊ Éfeso. Jo̱guɨ mɨ˜ jiéꞌˋ jíngꞌˊ rúngꞌˋnaꞌ, jo̱baꞌ féengꞌ˜ rúngꞌˋnaꞌ e sé̱e̱ꞌ˜ guooˋ rúngꞌˋnaꞌ. \p \v 21 Jo̱guɨ lana, jnea˜ Paaˉ jmoꞌˊo e júuˆ guicó̱o̱ꞌˇ la quíiˉnaꞌ có̱o̱ꞌ˜ guóoˋo ꞌñiáꞌˋbaa. \p \v 22 Jo̱guɨ song seengˋ dseaˋ i̱ jaˋ ꞌneáangˋ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ, jo̱baꞌ dseángꞌˉ fɨˊ lɨ˜ ꞌlɨbꞌˆ catɨ́iñˉ. Jo̱ dseángꞌˉ e jáꞌˉbaꞌ e tɨˊ lɨ˜ nijáabˊtu̱ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ caléꞌˋ catú̱ˉ. \p \v 23 Jo̱ mɨ́ɨꞌ˜ɨ Fíiˋnaaꞌ Dseaˋ Jmáangˉ e niꞌɨ́rˉ güeaꞌˆ quiáꞌrˉ fɨˊ lɨ˜ seengˋnaꞌ. \v 24 Jo̱guɨ eáamˊ ꞌneáangˋ jnea˜ ꞌnʉ́ꞌˋ lajɨɨngˋnaꞌ, dsʉco̱ꞌ lajɨɨˉbaaꞌ lɨ́ɨˊnaaꞌ dseaˋ quiáꞌˉ Fíiˋnaaꞌ Jesús. \p Jo̱ lajo̱b nilíˋ. \p Jo̱ lana catóꞌˊ e jiˋ laꞌuii˜ quiáꞌˉ Paaˉ e catɨ́ɨngˉ jaléngꞌˋ dseaˋ quiáꞌˉ Dseaˋ Jmáangˉ i̱ seengˋ fɨˊ Corinto.