\id MAT - Cacua NT -Colombia 2008 (DBL -2013) 
\h San Mateo 
\toc1 San Mateo 
\toc2 Mateo 
\toc3 Mt 
\mt1 SAN MATEO 
\c 1  
\s1 Dios wʉ̃ʉ́h, Jesucristo, ã nʉowãji ĩ wʉ̃tna 
\r (Lc 3.23-38) 
\p  
\v 1 Weém, Mateo, ded pah Jesucristo ã jʉmatjidih wã daácna caá. Jesucristo ã nʉowãji ĩ wʉ̃tnadih wã jwíih naóhbipna caá. Ã nʉoji jon jã́tih bóo David wʉ̃t jʉmni ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Caán ã jʉmat pínah jã́tih ã nʉoji Abraham wʉ̃t jʉmnibʉt ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 2 Abraham Isaac íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Isaacboó Jacob íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Jacobboó Judá ã déewãjĩh 
\q3 ĩ íip ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 3 Judáboó ã weh chénewã 
\q3 ĩt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Fares, Zara ĩt wʉ̃t jʉmʉp wʉt jĩ. Ĩ íin Tamar 
\q3 mit wʉ̃t jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Faresboó Esrom íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Esromboó Aram íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 4 Aramboó Aminadab íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Aminadabboó Naasón íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Naasónboó Salmón íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 5 Salmónboó Booz íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Ã íin Rahab 
\q3 mit wʉ̃t jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Boozboó Obed íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Ã íin Rut 
\q3 mit wʉ̃t jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Obedboó Isaí íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 6 Isaíboó David íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q3 David wʉt jĩí judíowã 
\q3 ĩ chah maáh 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Davidboó Urías wʉ̃t jʉmniji áadih jwʉ́ʉb áa jʉmat tʉ́ttimah, Salomóndih 
\q3 ãt weh jʉmʉp wʉt jĩ.\x * \xo 1:6 \xt 1Cr 2.1-15; Rt 4.18-22\x* 
\q2  
\v 7 Salomónboó Roboam íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Roboamboó Abías íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Abíasboó Asa íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 8 Asaboó Josafat íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Josafatboó Joram íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Joramboó Uzías íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 9 Uzíasboó Jotam íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Jotamboó Acaz íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Acazboó Ezequías íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 10 Ezequíasboó Manasés íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Manasésboó Amón íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Amónboó Josías íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 11 Josíasboó Jeconías ã déewãjĩh ĩ íip ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Queét jʉm láa Israel baácdih moondíh míic mao yap yohnit, Babilonia baácdih moónboó queétdih ĩ́ih baácna ĩt ʉb bejep wʉt jĩ.\x * \xo 1:11 \xt 2R 24.14-15; 2Cr 36.10; Jer 27.20\x* 
\q2  
\v 12 Babilonia baácna ĩ jʉibíát tʉ́ttimah, 
\q3 Jeconíasboó Salatieldih 
\q3 ãt weh jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Salatielboó Zorobabel íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 13 Zorobabelboó Abiud íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Abiudboó Eliaquim íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Eliaquimboó Azor íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 14 Azorboó Zadoc íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Zadocboó Aquim íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Aquimboó Eliud íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 15 Eliudboó Eleazar íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Eleazarboó Matán íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Matánboó Jacob íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 16 Jacobboó José íip 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Joséboó María áa 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Maríaboó Jesús íin 
\q3 mit jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Jesúsboó Dios ã wahni Cristo ĩ niijní ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 17 Abrahamjidih jwĩ jenah jwíihichah, pʉ́ʉ́ Davidji jʉm láa jwĩ jenah péanachah, nihat ĩ jʉimenájĩh jʉmna, catorce poómp ĩt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Davidjidih jwĩ jwʉ́ʉb jenah jwíihichah, pʉ́ʉ́ Babilonia baácna judíowãdih ĩ ʉb bej láa jwĩ jenah péanachah, nihat ĩ jʉimenájĩh jʉmna, catorce poómp ĩt jwʉ́ʉb jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Babilonia baácna ĩ jʉibí láa jwĩ jwʉ́ʉb jenah jwíihichah, pʉ́ʉ́ Cristo ã cã́ac jʉm láa jwĩ jenah péanachah, nihat ĩ jʉimenájĩh jʉmna, catorce poómp ĩt jwʉ́ʉb jʉmʉp wʉt jĩ, páant mʉntih. 
\s1 Jesucristo ã cã́ac jʉmat 
\r (Lc 2.1-7) 
\p  
\v 18 Nin pah Jesucristo ãt cã́ac jʉmʉp wʉt jĩ. Ã íin Maríaboó Joséjĩh téihya chéonih pínah mit jʉmʉp wʉt jĩ. Ĩ téihya chéwat pínah jã́tih Tʉ́ini Espíritu ã wẽpatjĩh caántdih ã wʉdhdanachah, mit wʉdʉ jʉmʉp wʉt jĩ.\x * \xo 1:18 \xt Lc 1.27\x* 
\v 19 Páant mi wʉdʉ jʉmʉchah jéihna, Joséboó yoobópdih chãjni jʉmna, cã́acwã ĩ encahjeh, caántdih yohat tʉ́ʉt ãtih chãjap wʉt yʉh jĩ.  
\v 20 Pánih jenah joí ʉ̃onit, ã oo jʉ́mʉchah, Dioíh ángelboó caandíh jígohnit, “José, Davidji jʉima, Tʉ́ini Espírituboó ã teo wáacatjĩh María mi wʉdʉ jʉmna caá. Pánihna, tíiccanjeh caántjĩh ma téihya chéweé.  
\v 21 Caánt newé weépdih mi tʉ́ʉhbipna caá. Caanjéh tigaá ã́ih cã́acwã iiguípna bejnit déejidih tʉ́i ʉbni ã jʉmbipna caá. Páant cã́acwãdih tʉ́i ʉbni pínah ã jʉmʉchah, Jesús ma wʉ̃t bʉ́ʉdhdʉ́p”, ángel Josédih ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 1:21 \xt Lc 1.31\x* 
\p  
\v 22 Jon jã́tih Dios naáwátdih naóh yapani nin ã daacátji pahjeh ãt yapap wʉt jĩ: 
\q1  
\v 23 “Jáap wili wébít bid jʉiníh newé weépdih mi tʉ́ʉhbipna caá. Caandíh ‘Emanuel’, ĩ niijbípna caá”, ãt niíj daacáp tajĩ. \rq (Is 7.14)\rq* 
\m “Emanuel”, niijná, “Dios jwĩjeéh ã jʉmna caá”, niíj naóhna ĩt chãjap wʉt jĩ. 
\p  
\v 24 Dioíh ángel caandíh ã naáwát tʉ́ttimah, ã niiját pahjeh José Maríadih ãt téihya chéwep wʉt jĩ.  
\v 25 Obohjeéhtih, mi weh jʉmat pínah jã́tih, José mijeéh ãt jʉmcap wʉt jĩ. Pánihna, caánt mi weép jʉmat tʉ́ttimah, Joséboó mi wʉ̃ʉ́hdih Jesús ãt wʉ̃t bʉ́ʉdhdʉp wʉt jĩ.\x * \xo 1:25 \xt Lc 2.21\x* 
\c 2  
\s1 Yeó aáb jʉ̃ʉ́wʉ́pmant moón Jesúsdih enedih ĩ jʉyát 
\p  
\v 1 Herodes Judea baácdih moón ĩ maáh jʉm láa, caán baácdih jʉmni Belén tʉ́tchidih Jesús ãt cã́ac jʉmʉp wʉt jĩ. Ã cã́ac jʉmat tʉ́ttimah, cʉ́iwãdih bohénit yeó aáb jʉ̃ʉ́wʉ́pmant moón jʉ̃óhnit, Jerusalén tʉ́tchina ĩt jʉyʉ́p wʉt jĩ.  
\v 2 Pánih jʉinít, caanjĩ́h moondíh nin pah ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Judíowã ĩ chah maáh pínah dedjĩh tigaá ã cã́ac jʉmat? Yeó aáb jʉ̃ʉ́wʉ́pmant jʉmna, chah iigní cʉ́i ã jáap jígohochah enna, ‘Maáh ã cã́ac jʉmna caá’, jwĩ niíj jéihyep jĩ. Páant ã jígohochah enna, caandíh weñedih jʉ̃óhna caá jwĩ chãjap, cʉ́iwãdih bohénit ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 3 Páant, ĩ ʉʉ́bh joyát doonádih joinít, Herodesboó bʉ́dí ãt jenah joyóp wʉt jĩ. Nihat Jerusalén tʉ́tchidih moonbʉ́t biíc yoobó bʉ́dí ĩt jenah joyóp wʉt jĩ.  
\v 4 Pánihna, Herodesboó sacerdotewã ĩ maáta, Moisés ã wʉtatjidih bohénitdihbʉt ãt bid wáacap wʉt jĩ. Páant ĩ míic wáac jʉí beedéchah ennit, queétdih nin pah ãt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Dedboo tígaá Cristo ã cã́ac jʉmat pínahdih Dios naáwátdih naóh yapanit ĩt niíj daác jĩ? ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 5 —Judea baácboó jʉmni Belén tʉ́tchidih Cristo ã cã́ac jʉmbipna caá. Nin pah Dios naáwátdih naóh yapani ãt niíj daacáp tajĩ: 
\q1  
\v 6 ‘Judea baácboó jʉmni Belén tʉ́tchimant judíowãdih wʉtni pínah ã jʉ̃óhbipna caá. Caán queétdih tʉ́i en daoní ã jʉmbipna caá. Pánihna, Belénboó ã cã́ac jʉmni pínah tʉ́tchi ã jʉmʉchah, oboh jʉmni tʉ́tchi nihcan caá’, ãt niíj daacáp tajĩ, \rq (Mi 5.2)\rq* 
\m Herodesdih ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 7 Páant ĩ niiját tʉ́ttimah, cã́ac wihcah, yeó aáb jʉ̃ʉ́wʉ́pmant moondíh Herodes ãt jwʉ́ʉb bid bojop wʉt jĩ. Ã pebh ĩ jʉibínachah ennit, débólih caán cʉ́i ã jwíih jígohatjidih queétdih ãt ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ. Páant ã ʉʉ́bh joyóchah, caán cʉ́idih ĩ jwíih enatjidih ĩt naáwáp wʉt jĩ.  
\v 8 Páant ĩ naáwát tʉ́ttimah, Belén tʉ́tchina wahna, Herodes queétdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Caandíh ñi tʉ́i bidbi jwʉhʉʉ́. Bid jʉinít, weemdíh naáwádih ñi jwʉ́ʉb jʉ̃ʉ́wʉ́, weembʉ́t caandíh weñedih wã bejat pínah niijná, ãt niijíp wʉt yʉh jĩ. 
\p  
\v 9 Páant ã niijíchah joinít, queét ĩt bejep wʉt jĩ. Páant ĩ bejechah, yeó aáb jʉ̃ʉ́wʉ́pmant ĩ jwíih enni cʉ́ijeh mʉntih queétdih ãt jwʉ́ʉb waáwáp wʉt jĩ. Pánihna, wébít ã jʉmni mʉʉ cháh pohba caán cʉ́i ãt chãwáp wʉt jĩ.  
\v 10 Páant ã chãwáchah ennit, bʉ́dí ĩt weñep wʉt jĩ.  
\v 11 Pánihna, wébít ã jʉmni mʉʉdíh waád jʉibínit, caandíh beh wili biícdih ĩt enep wʉt jĩ. Pánih ennit, wébítdih wẽina, bódicha ĩt caj yoh ñajap wʉt jĩ. Pánih wẽi péanit, ĩ ʉb jʉ̃óhni paihnadih wãtnit, bʉ́dí jíib jʉmni oro, tʉ́i chej jʉmni cáwat pínah, mirra wʉ̃t jʉmni chej jʉmnidihbʉt caandíh ĩt wʉ̃hʉp wʉt jĩ.  
\v 12 Caandíh wʉ̃h péanit, ʉ̃wʉdih ĩt bejep wʉt jĩ. Pánih ʉ̃onit, ĩ oo jʉ́mʉchah, Dios queétdih nin pah ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: “Herodes pebhboó ñi jwʉ́ʉb bejca bojoó”, ãt niijíp wʉt jĩ. Páant ã niijíchah joinítji jáanit, ĩ́ih baácna jwʉ́ʉb bejna, biíh namáboó ĩt bejep wʉt jĩ. 
\s1 Joséwã Jesúsdih Egipto baácboó ĩ nʉmah jwei béjat 
\p  
\v 13 Páant ĩ jwʉ́ʉb bejat tʉ́ttimah, José jwʉh ã jwʉ́ʉb oo jʉ́mʉchah, Dioíh ángel caandíhbʉt nin pah ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: “Ma jáa bojoó. Bainídih ĩ mawat pínah niijná, Herodes ã́ih soldadowãdih wahna caá ã chãjap. Pánihna, bainídih, ã íindihbʉt Egipto baácboó waícanjeh ma nʉmah jwei béjeé. Caanná wã niiját pah bóo ñi jʉm jwʉhʉʉ́”, ángel Josédih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 14 Páant ã niijíchah joinít, cheijeh jáanit, Egipto baácna bainídih ã íin biícdih José ãt nʉmah jwei béjep wʉt jĩ.  
\v 15 Caán Egipto baácna jʉibínit, Herodes ã báadh jwʉhat pah bóo caánboó ĩt jʉm jwʉhʉp wʉt jĩ. Páant Jesús ã yapachah, Dios naáwátdih naóh yapani nin ã daacátji pah ãt yapap wʉt jĩ: “ ‘Egipto baácboó jʉmni wã wʉ̃ʉ́hdih wã bid bojbipna caá’, Dios ã niijíp be”, ãt niíj daacáp tajĩ.\x * \xo 2:15 \xt Os 11.1\x* 
\s1 Herodes neoná weépdih ã mawat tʉ́ʉtat 
\p  
\v 16 Cʉ́iwãdih bohénit biíh namáboó ĩ jwʉ́ʉb bejat doonádih joinít, Herodesboó bʉ́dí ãt íijip wʉt jĩ. Pánih íijnit, Belén tʉ́tchidih moón neoná weépdih, caán tʉ́tchi jwẽ́ejdih moondíhbʉt ãt mawat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Cʉ́iwãdih bohénit débólih caán cʉ́i ã jwíih jígohatjidih ĩ naáwáchah joiníji Herodes ã mawíhniboó chéne jópchi dée ã bíbohatdih ãt jéihyep wʉt jĩ. Pánih jéihna, chéne jópchi nʉmp bíbohnit nihat neoná weépdih ãt mao yohat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ.  
\v 17 Páant ã mawat tʉ́ʉtʉchah, Dios naáwátdih naóh yapani Jeremías ã daacátji pah ãt yapap wʉt jĩ. 
\q1  
\v 18 “Ramá wʉ̃t jʉmni tʉ́tchidih moón bʉ́dí ñaacátdih ĩ joiná caá. Bʉ́dí jĩ́gahnit, ĩ ñaác jʉñát bʉ́dí ã yáana caá. Raquel mi jʉimená yaádh, judíowã ĩ weha mána yaádh, ĩ wehdih ĩ mao yohochah ennit, bʉ́dí ĩ ñaác jʉ̃iná caá. Ĩ weh ĩ wihcatdih enna, ĩ jĩ́gahat ã yaicán niít”, ãt niíj daacáp tajĩ. \rq (Jer 31.15)\rq* 
\s1 Joséwã Egipto baácmant ĩ jwʉ́ʉb jʉ̃ʉ́wát 
\p  
\v 19 Herodes ã wʉnat tʉ́ttimah, Joséwã Egipto baácboó páantjeh ĩt jʉm jwʉhʉp wʉt jĩ. Pánih jʉmnit, biíc chei José ã oo jʉ́mʉchah, Dioíh ángel caandíh jígohnit, nin pah ãt jwʉ́ʉb niíj naáwáp wʉt jĩ:  
\v 20 “Wébítdih mawíhnitji maátaboó ĩ wʉn beedáh bejep be. Pánihna, caandíh ã íinjĩh Israel baácboó ma nʉmah jwʉ́ʉb bejeé, páant mʉntih”, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 21 Páant ã niiját tʉ́ttimah, jáanit, wébítdih ã íin biícdih Israel baácboó ãt nʉmah jwʉ́ʉb bejep wʉt yʉh jĩ.  
\v 22 Obohjeéhtih, Herodes ã bʉʉdát tʉ́ttimah, ã wʉ̃ʉ́h Arquelaoboó Judea baácdih moondíh ãt jwʉ́ʉb tʉ́ʉt nʉʉ́m maáh waadáp wʉt jĩ. Páant ã jʉmat doonádih joinít, José caanná ã jwʉ́ʉb bejat pínahdih ãt ʉ́ʉm jenah joyóp wʉt jĩ. Pánih ʉ́ʉm jenah joinít, ã jwʉ́ʉb oo jʉ́mʉchah, Dios caandíh Judea baácboó ãt chãwát tʉ́ʉtcap wʉt jĩ. Páant ã chãwát tʉ́ʉtcah joinít, Judea baácdih yap bejnit, pʉ́ʉ́ Galilea baácna ĩt jʉibínap wʉt jĩ.  
\v 23 Pánihna, caanná jʉibínitji, Nazaret wʉ̃t jʉmni tʉ́tchiboó ĩt jʉmʉp wʉt jĩ. Caanná ĩ jʉmʉchah, Dios naáwátdih naóh yapanit ĩ daacátji pah Jesús ãt jʉmʉp wʉt jĩ. “ ‘Nazaret tʉ́tchidih bóo caá’, cã́acwã Dios ã wahnidih ĩ niijbípna caá”, ĩt niíj daacáp tajĩ.\x * \xo 2:23 \xt Mr 1.24; Lc 2.39; Jn 1.45\x* 
\c 3  
\s1 Juan Daabáni cã́acwãdih ã bohéát 
\r (Mr 1.1-8; Lc 3.1-9,15-17; Jn 1.19-28) 
\p  
\v 1 Dawá jópchi tʉ́ttimah, Juan Daabáni cã́acwãdih daabána ãt chãjap wʉt jĩ. Judea baácdih mʉʉ́ wihcapboó ã pebhna jʉibínitdih Dios naáwátdih ãt bohé jwíihip wʉt jĩ.  
\v 2 Nin pah queétdih ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: “¡Ñi yéej chãjatdih cádahnit, tʉ́iniboodíh ñi tʉ́ʉt nʉʉmʉ́! Nihat baácdih moondíh Dios ã maáh jʉmatdih ã jʉ́ʉtat pínah bahnijeh ã jʉdhna caá”, ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 3:2 \xt Mt 4.17; Mr 1.15\x* 
\p  
\v 3 Jon jã́tih Dios naáwátdih naóh yapani Isaíasboó Juan ã bohéát pínahdih nin pah ãt niíj daacáp tajĩ: 
\q1 “Mʉʉ́ wihcapboó nin pah ã niíj ñaác bohébipna caá: ‘Jwĩ Maáh ã jʉ̃ʉ́wát pínah jã́tih ñi yéej chãjatdih cádahnit, tʉ́iniboodíh tʉ́ʉt nʉʉmnít, caandíh ñi tʉ́i páñaá’, ã niijbípna caá”, Isaías ãt niíj daacáp tajĩ. \rq (Is 40.3)\rq* 
\p  
\v 4 Juaníh yégueh chóo camello wʉ̃t jʉmni nʉñʉ́p yoócjĩh nóomnit, ĩ yacni chóo wʉt jĩ. Ã́ih jʉyáát tõp momo jiwi chóo tõp wʉt jĩ. Wʉ̃ʉ́c joowã́dih jeémpnit, belo macdihbʉt ãpĩ́ déebep wʉt jĩ.\x * \xo 3:4 \xt 2R 1.8\x* 
\v 5 Jerusalén tʉ́tchimant, nihat Judea baácmant, Jordán mʉj jwẽ́ejmantbʉt dawá caandíh joyódih ĩpĩ́ jʉibínap wʉt jĩ.  
\v 6 Pánih jʉibínit, ã bohénachah joinít, ĩ yéej chãjatdih Diosdih ĩpĩ́ naáwáp wʉt jĩ. Páant ĩ naáwáchah joinít, Jordán mʉjboó Juan queétdih ãt daabánap wʉt jĩ. 
\p  
\v 7 Dawá fariseowã, saduceowãbʉt daabáát tʉ́ʉtʉdih ĩ jʉibínachah ennit, Juan queétdih nin pah ãt jípónih niijíp wʉt jĩ: “¡Maiwã panihnit yeejépwã jʉmna, peéh chãjat pínahdih ʉ́ʉm jweííhnitjeh caá! Obohjeéhtih, yeéb ñi yéej chãjatdih ñi cádahíhcat jíib Dios yeebdíh ã peéh chãjachah, ñi jéih jweicán niít.\x * \xo 3:7 \xt Mt 12.34; 23.33\x* 
\v 8 Yéej chãjatdih yoobópdih cádahnit, tʉ́iniboodíh chãjat caá yeebdíh náahap.  
\v 9 Nin pah ñi niíj jenah joicá bojoó: ‘Jon jã́tih bóo Abraham jwiít judíowã jwĩ nʉo ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Pánihna, ã jʉimená jʉmna, Dioíhwã caá jwĩ jʉmʉp’, ñi niíj jenah joicá bojoó. Yeebdíh nin pah wã niijná caá: Abraham jʉimená ñi jʉmʉchah yʉhna, dedé pínah nihcan caá. Diosboó nin jee dáhnadih tʉ́ʉt nʉʉmnít, Abraham jʉimená pínahdih ã jéih chãjna caá. Abraham jʉimená ñi jʉmat nin oboh jʉmni jee dáhna ã nihat pahjeh tigaá.\x * \xo 3:9 \xt Jn 8.33\x* 
\v 10 Nin pah ã jʉmna caá: Yeéb máa nah panihni ñi jʉmʉchah, Diosboó máa nahdih tib yohni panihni caá ã jʉmʉp. Yeejép dahna quehnidih tib yoh bojnit, ã́ih náatnadihbʉt ã pʉd yohbipna caá. Tib yoh péanit, caan náhdih, ã́ih náatnadihbʉt ã cáo yohbipna caá. Páant ã cáwat pah caandíh jepahcannitdih iiguípna ã wahbipna caá.\x * \xo 3:10 \xt Mt 7.19\x* 
\v 11 Wã tʉ́ttimah jʉ̃óhni wã chah wẽpni caá. Páant ã jʉmʉchah jenah joinít, ‘Weém oboh jʉmni caá’, wã niíj jenah joiná caá. Pánihna, ñi yéej chãjatdih cádahnit, tʉ́iniboodíh ñi tʉ́ʉt nʉʉmʉ́chah, yeebdíh wã daabána caá. Páant wã daabáát panihni, caánboó yeebdíh Tʉ́ini Espíritu ã wẽpatdih bʉ́dí ã wʉ̃hbipna caá. Caán ã wẽpat tʉʉ iigát panihnijĩh ñi yéejatdih cáwat pah ã chãjbipna caá, jwʉ́ʉb yéej chãjíhatdih ñi jenah joicát pínah niijná.  
\v 12 Trigo teoni panihni caá. Ã́ih chóonadih caóh caj péanit, caán tíibna yoobátdihjeh wʉh wʉʉ́hboó jʉ́i yacnit, ã́ih mʉʉ́boó ã ámohbipna caá. Obohjeéhtih, ã caóh cajni chóonaboodíh ã cáo yohbipna caá. Páant ã chãjat pah wã tʉ́ttimah jʉ̃óhni caandíh jepahnitdih ã tʉ́i ʉbbipna caá. Obohjeéhtih, caandíh jepahcannitboodíh iiguípna ã wahbipna caá. Caán iigát dedé ã noón dʉbcan niít”, Juan ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Juan Jesúsdih ã daabáát 
\r (Mr 1.9-11; Lc 3.21-22) 
\p  
\v 13 Tʉ́ttimah, Jesús Galilea baácboó jʉmniji bejnit, Juandih ã daabáát tʉ́ʉtat tʉ́ʉt niijná, Jordán mʉjna ãt dei jʉibínap wʉt jĩ.  
\v 14 Obohjeéhtih, daabáíhcan, nin pah Juan caandíh ãt niíj jepahap wʉt jĩ: 
\p —Meémboó chah wẽpni jʉmna, weémboodíh ma daabána ãta tʉ́i tagaá. Meemdíh daabáni pínah nihcan caá, Juan Jesúsdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 15 \wj —Páant niijcánjeh, weemdíh ma daabánaá. Pánih daabánit, Dios ã́ihwãdih ã chãjat tʉ́ʉtat pahjeh tigaá jwĩ chãjbip. Páant jwĩ chãjachah ennit, cã́acwãboó Dios ã wahni wã jʉmatdih ĩ jéihbipna caá,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p —Caán láa bácah, ã tʉ́imi nacaá, Juan ãt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 16 Páant niíj jepahnit, Jesúsdih ãt daabánap wʉt jĩ. Ã daabá péanachah, Jesús mʉjna ñʉhniji ãt aab ñʉ́hʉp wʉt jĩ. Pánih aab ñʉ́hnitjeh, Jesús ã enechah, jeá ãt jéweah bejep wʉt jĩ. Páant ã jéweah bejechah, jop pah jígohni Tʉ́ini Espíritu jeámant dei jʉ̃óhnit, caandíh ãt jʉí jaamáp wʉt jĩ.  
\v 17 Páant ã jʉí jaamáchah, “Nin wã wʉ̃ʉ́h, wã oini caá. Caandíh bʉ́dí wã wẽina caá”, Dios jeámant ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 3:17 \xt Gn 22.2; Sal 2.7; Is 42.1; Mt 12.18; 17.5; Mr 1.11; Lc 9.35\x* 
\c 4  
\s1 Nemépwã ĩ maáh Jesúsdih ã yéejaíhat 
\r (Mr 1.12-13; Lc 4.1-13) 
\p  
\v 1 Páant ã daabáát tʉ́ttimah, Tʉ́ini Espíritu Jesúsdih mʉʉ́ wihcapboó ãt nʉmah bejep wʉt jĩ, nemépwã ĩ maáh, Satanás, caandíh yeejép ã wʉtat pínah niijná.\x * \xo 4:1 \xt He 2.18; 4.15\x* 
\p  
\v 2 Caánboó jʉmna, Diosdih tʉ́i ʉʉ́bát tʉ́ʉt niijná, cuarenta yeó jáap ãt jeémpcap wʉt jĩ. Pánih jeémpcan, Jesús nʉʉgʉ́p wʉnna ãt chãjap wʉt jĩ.  
\v 3 Páant ã nʉʉgʉ́p wʉnʉchah enna, Satanásboó ã pebhna jʉibínit, 
\p —Meém Dios wʉ̃ʉ́h jʉmna, nin jee dáhnadih ‘Pan dahna ma jʉmʉʉ́’, ma niijí, ãt niijíp wʉt yʉh jĩ. 
\p  
\v 4 \wj —Páant wã chãjcan niít. Dios naáwátdih naóh yapani nin pah ãt niíj daacáp tajĩ:\wj* 
\q1 \wj ‘Jeémátdihjeh pohba ĩ jeéméchah, cã́acwãíh caolih tʉ́i booni panihni ã jʉmcan niít. Ĩ́ih caolih tʉ́i booni ã jʉmat pínah niijná, Dios naáwátdih tʉ́i joyát caá náahap’, ãt niíj daacáp tajĩ,\wj*\rq (Dt 8.3)\rq* 
\m Jesús Satanásdih ãt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 5 Páant ã niíj jepahat tʉ́ttimah, Jerusalén, “Dioíh tʉ́tchi”, ĩ niijní tʉ́tchina Satanás Jesúsdih ãt nʉmah bejep wʉt jĩ. Caanná nʉmah jʉibínit, Dioíh mʉʉ́ chah jap bóo jʉmni waolí beo nah yapatboó Jesúsdih ãt ñʉhat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ.  
\v 6 Pánih ñʉhat tʉ́ʉtnit, nin pah ãt niíj naáwáp wʉt yʉh jĩ: 
\p —Meém Dios wʉ̃ʉ́h jʉmna, meemdíh ã wapat pínahdih jʉ́ʉtat tʉ́ʉt niijná, ninmant ma ñaáp jéen bejeé. Davidji nin pah ã niíj daacátjidih ma tʉ́i náhninaá: 
\q1 ‘Dios ã́ih ángelwãdih meemdíh ã en dawát tʉ́ʉtbipna caá. Pánihna, queét meemdíh ĩ jípónih teobipna caá, jee dáhboó míih jítcha ã bʉʉg lájcat pínah niijná’, ãt niíj daacáp tajĩ, \rq (Sal 91.11-12)\rq* 
\m Satanás Jesúsdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 7 \wj —Páant wã chãjcan niít. Dios naáwátdih biíh naóh yapani nin pah ãt niíj daacáp tajĩ:\wj* 
\q1 \wj ‘Ñi Maáh Dios ã niijátjidih “¿Yoobópdih niít?” niíj jéihíhna, caandíh ñi chãjat tʉ́ʉtca bojoó’, ãt niíj daacáp tajĩ,\wj*\rq (Dt 6.16)\rq* 
\m Jesús caandíh ãt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 8 Páant ã niíj jepahat tʉ́ttimah, jap bóo jeená Jesúsdih Satanás ãt nʉmah pʉ́ʉh laab béjep wʉt jĩ. Caán jeejína pʉ́ʉh laáb jʉibínit, nihat cã́acwã ĩ jʉmat yoobó Jesúsdih ãt jʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Dawá ĩ́ih bií déedihbʉt ãt jʉ́ʉtʉp wʉt jĩ.  
\v 9 Pánih jʉ́ʉtnit, nin pah caandíh ãt niijíp wʉt yʉh jĩ: 
\p —Wã pebh bódicha caj yoh ñajnit, weemdíh ma weñeé. Páant ma weñechah, nihat nin tʉ́tchina ã jʉmatdihbʉt meémboodíh wã wʉ̃hbipna caá, Jesúsdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 10 \wj —Satanás, weemdíh ma cádah bejeé. Dios naáwátdih naóh yapani nin pah ãt niíj daacáp tajĩ:\wj* 
\q1 \wj ‘Ma Maáh Diosdihjeh wẽinit, ã wʉtatdih ma jepahaá’, ãt niíj daacáp tajĩ,\wj*\rq (Dt 6.13)\rq* 
\m Jesús Satanásdih ãt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 11 Páant ã niijíchah joinít, Satanás caandíh ãt cádahap wʉt jĩ. Páant ã cádahat tʉ́ttimah, Dioíh ángelwãboó Jesús pebh jʉibínit, caandíh ĩt teo wáacap wʉt jĩ. 
\s1 Galilea baácdih moondíh Jesús ã bohé jwíihat 
\r (Mr 1.14-15; Lc 4.14-15) 
\p  
\v 12 Tʉ́ttimah, Juandih nemat mʉʉ́boó ĩ nemat doonádih joinít, Jesús Galilea baácna ãt jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ.\x * \xo 4:12 \xt Mt 14.3; Mr 6.17; Lc 3.19-20\x* 
\v 13 Caanjĩ́h jʉmniji Nazaret tʉ́tchimant bejnit, Capernaum tʉ́tchina ãt jʉibínap wʉt jĩ. Caán tʉ́tchi Galilea íim jwẽ́ejdih Zabulón, Neftalí ĩ jʉimenáíh baácji jʉmni tʉ́tchi ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Caanná jʉibínit, Jesús ãt jʉmʉp wʉt jĩ.\x * \xo 4:13 \xt Jn 2.12\x* 
\v 14 Páant ã jʉmʉchah, Dios naáwátdih naóh yapani Isaías nin ã daacátji pah Jesús ãt yapap wʉt jĩ: 
\q1  
\v 15 “Zabulón, Neftalí ĩ jʉimenáíh baácji, Jordán mʉj conanaamánt, íim pebh, Galilea wʉ̃t jʉmni baácdih dawá judíowã nihcannit ĩ jʉmna caá. 
\q1  
\v 16 Caanjĩ́h moón dʉpʉ́napboó jʉmnit panihnit Diosdih ĩt jéih jwʉhcap taga. Pánih jéihcan, iiguípna bejnit déeji ĩt jʉmʉp taga. Obohjeéhtih, Dios ã wahni, yeh iigát panihni, ã tʉ́i chãjatdih jʉ́ʉtnit, queétdih caandíh ãt jéihyanap taga bʉca”, Isaías ãt niíj daacáp tajĩ. \rq (Is 9.1-2)\rq* 
\p  
\v 17 Caanná jʉmna, nin pah Jesús ãt niíj naóh bohé jwíihip wʉt jĩ: \wj “Nihat baácdih moondíh Dios ã maáh jʉmatdih ã jʉ́ʉtat pínah bahnijeh ã jʉdhna caá. Pánihna, ñi yéej chãjatdih cádahnit, tʉ́iniboodíh ñi tʉ́ʉt nʉʉmʉ́”,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 4:17 \xt Mt 3.2\x* 
\s1 Queéj jʉ́ʉt maonitdih ãjeéh Jesús ã bejat tʉ́ʉtat 
\r (Mr 1.16-20; Lc 5.1-11) 
\p  
\v 18 Tʉ́ttimah, Galilea íimna dei jʉibí, pʉ́ʉd bejnit, Simón, ã ʉ́ʉd Andrésjĩh queéj jʉ́ʉt maona, ĩ́ih ñʉodíh ĩ yoh báhanachah, Jesús queétdih ãt enep wʉt jĩ. Simónboó Pedro ĩ niijní ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Pánih ennit, nin pah queétdih ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p  
\v 19 \wj —Weemdíh ñi pej jʉm jʉ̃ʉ́wʉ́. Páant ñi jʉ̃ʉ́wʉ́chah, yeebdíh wã bohébipna caá. Páant wã bohénachah joinít, queejwã́dih ñi bidat pah, cã́acwãboodíh bidnit, wĩ́ih doonádih ñi naóhbipna caá, weemdíh jepahna, wĩ́ihwã ĩ jʉmat pínah niijná,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 20 Páant ã niijíchah joinítjeh, ĩ́ih ñʉonádih cádahnit, Jesúsjeéh ĩt bejep wʉt jĩ. 
\p  
\v 21 Pánih chibít yʉʉ́p queétdih nʉmah bejnit, Santiago ã ʉ́ʉd Juandihbʉt Jesús ãt enep wʉt jĩ. Queét ĩ íip Zebedeo biícdih ĩ́ih jãáj chóodih chʉ́ʉdnit, ĩ́ih ñʉonádih ámohna ĩt chãjap wʉt jĩ. Pánih ennit, queét chénewãdihbʉt ãt bid bojop wʉt jĩ, caandíh ĩ pej jʉmat pínah niijná.  
\v 22 Páant ã bid bojochah joiná, queétbʉt biícmantjeh nihat ĩ tewatdih, ĩ íipdihbʉt cádahnit, Jesúsjeéh ĩt bejep wʉt jĩ. 
\s1 Dawá cã́acwãdih Jesús ã bohéát 
\r (Lc 6.17-19) 
\p  
\v 23 Pánihna, nihat Galilea baácdih moondíh Jesús ã bohénitdih ãt nʉmah bohé jibip wʉt jĩ. Jwiít judíowã jwĩ míic wáacat mʉʉná jʉmat pah waadnít, Dios ã maáh jʉmat tʉ́ini doonádih ãt bohénap wʉt jĩ. Pánih bohéna, det wʉnnitdihbʉt ãt booanap wʉt jĩ.\x * \xo 4:23 \xt Mt 9.35; Mr 1.39\x* 
\v 24 Páant ã chãjat doonádih nihat Siria baácdih moonbʉ́t ĩt joyóp wʉt jĩ. Pánih joinít, dawá mácah wʉnat jʉmnit, bʉ́dí tʉbanit, nemép caolih jʉmnit, wãá wʉnat jʉmnit, jéih wʉ̃lícannitdihbʉt ĩt ʉb jʉibínap wʉt jĩ. Nihat ĩ ʉb jʉibínitdih Jesús ãt booanap wʉt jĩ.  
\v 25 Páant ã chãjat doonádih joinít, Galilea baácdih moón, Diez Tʉ́tchinadih moón, Jerusalén tʉ́tchidih moón, Judea baácdih moón, Jordán mʉj conanaamánt moonbʉ́t dawá caandíh ĩt pée bejep wʉt jĩ. 
\c 5  
\s1 Jeé ñaj yacapboó ded pah jʉmnitdih Dios ã wẽi enatdih Jesús ã bohéát 
\r (Lc 6.20-23) 
\p  
\v 1 Dawá ã pebh ĩ jʉibínachah ennit, jeé ñaj yacapboó pʉ́ʉh laáb jʉibínit, Jesús caanjĩ́h ãt chʉ́ʉdʉp wʉt jĩ. Páant ã chʉ́ʉdʉchah, ã bohénitbʉt ã pebhna ĩt jʉibínap wʉt jĩ.  
\v 2 Páant ĩ jʉibínachah ennit, queétdih bohéna, nin pah ãt niíj naóh jwíihip wʉt jĩ: 
\q1  
\v 3 \wj “Det moh yéejnit panihnit Dios ã teo wáacatdih bidnitdih Dios ã wẽi enna caá. Pánih wẽi ennit, queétdih ã teo wáacbipna caá, Dios ã maáh jʉmʉpboó ĩ tʉ́i jʉmat pínah niijná.\wj* 
\q1  
\v 4 \wj “Det ĩ yéejatdih jĩ́gahnit, bita ĩ yéejatdihbʉt jĩ́gahnitdih Dios ã wẽi enna caá. Pánih wẽi ennit, queétdih tʉ́i teo wáacnit, ĩ yéejatdih ã yohochah, ĩ jĩ́gahat ã yaibípna caá.\wj*\x * \xo 5:4 \xt Is 57.18; 61.2\x* 
\q1  
\v 5 \wj “Det bitadih yap yohcanjeh teo wáacnitdih Dios ã wẽi enna caá. Pánih wẽi ennit, nin baác jáap ã jʉmʉchah, queétdih maáta pínah ã waadábipna caá.\wj*\x * \xo 5:5 \xt Sal 37.11\x* 
\q1  
\v 6 \wj “Det nʉʉgʉ́p wʉn babhbíhnit panihnit yoobópdih chãjat pínahdih bidnitdih Dios ã wẽi enna caá. Pánih wẽi ennit, Dios queétdih ã teo wáacbipna caá, caandíh ĩ tʉ́i jepahat pínah niijná.\wj*\x * \xo 5:6 \xt Pr 9.5; Is 55.1-2\x* 
\q1  
\v 7 \wj “Det bitadih jĩ́gah en teo wáacnitdih Dios ã wẽi enna caá. Pánih wẽi ennit, Diosbʉt queétdih ã jĩ́gah en teo wáacbipna caá.\wj* 
\q1  
\v 8 \wj “Det Diosdihjeh bidnit, yoobópdih jenah joinítdih Dios ã wẽi enna caá. Pánih wẽi ennit, ã teo wáacachah, Diosdih ĩ enbipna caá.\wj*\x * \xo 5:8 \xt Sal 24.3-4\x* 
\q1  
\v 9 \wj “Det bitadih míic jʉ̃ihñat tʉ́ʉtcan, tʉ́i biícdih chãjat tʉ́ʉtnitdih Dios ã wẽi enna caá. Pánih wẽi ennit, ‘Wã weh caá’, queétdih ã niijbípna caá.\wj*\x * \xo 5:9 \xt Pr 12.20\x* 
\q1  
\v 10 \wj “Det Dios ã náahat pah ĩ chãjat jíib bitaboó queétdih yeejép ĩ chãjachah yʉhna, caandíh cádahcannitdih Dios ã wẽi enna caá. Pánih wẽi ennit, ã teo wáacachah, Dios ã maáh jʉmʉpboó ĩ jʉmbipna caá.\wj*\x * \xo 5:10 \xt 1P 3.14\x* 
\p  
\v 11 \wj “Wĩ́ihwã ñi jʉmat jíib bita yeebdíh ĩ jʉ̃ihñʉchah, yeejép ĩ chãjachah, ĩ yee naóh yacachah, yeebdíh wẽi ennit, wã teo wáacbipna caá.\wj*\x * \xo 5:11 \xt 1P 4.14\x* 
\v 12 \wj Dios naáwátdih naóh yapanitjidih biíc yoobó yeejép ĩtát chãj waáwáp tajĩ. Pánihna, queétdih ĩ chãjatji pahjeh bita yeebdíhbʉt yeejép ĩ chãjbipna caá. Obohjeéhtih, jeáboó ñi jʉibínachah, Dios yeebdíh bʉ́dí ã tʉ́i chãjbipna caá. Páant ã tʉ́i chãjat pínahdih jéihnit, bita yeebdíh yeejép ĩ chãjachah yʉhna, ñi tʉ́i weñeé”,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 5:12 \xt 2Cr 36.16; Hch 7.52\x* 
\s1 Nʉ́ʉmni, jiiát panihnit Jesúíhwã ĩ jʉmat 
\r (Mr 9.50; Lc 14.34-35) 
\p  
\v 13 \wj “Yeéb nin baácboó jʉmna, nʉ́ʉmni panihni ñi jʉmna caá. Nʉ́ʉmnijĩh ñipĩ́ bʉiná caá, jeémát ã nʉñat pínah niijná. Pánihat pah yeéb wĩ́ihwãboó nihat bitajeéh jʉmna, queétdih ñi tʉ́i teo wáacna caá, ĩ tʉ́i jʉmat pínah niijná. Obohjeéhtih, nʉ́ʉmni ã bʉyát beedéchah, ñi jéih jwʉ́ʉb bʉyácan caá. Páant ã bʉicáh, caandíh yohatjeh caá náahap. Pánih yohnidih cã́acwã jéihcanjeh, ĩ wid chʉ̃ibipna caá. Pánihat dée pah yeéb Diosdih cádahna, bitadih teo wáacat dée wihcan, bʉicánni nʉ́ʉmni panihni ñita jʉm tagaá.\wj*\x * \xo 5:13 \xt Mr 9.50; Lc 14.34-35\x* 
\p  
\v 14 \wj “Yeéb nin baácboó jʉmna, jiiát panihni ñi jʉmna caá. Chei namáboó ñi jii béjat pah, ñi tʉ́i chãjachah ennit, bitabʉt biíc yoobó Dioíh namáboó ĩ jéih bejna caá. Jeejíh jʉmni tʉ́tchidih dedé jãhat wihcah, nihat cã́acwã ĩ tʉ́i enat pah, yeéb ñi tʉ́i chãjatdihbʉt nihat ĩ tʉ́i enna caá.\wj*\x * \xo 5:14 \xt Jn 8.12; 9.5\x* 
\v 15 \wj Jiiát dahdih jiinít, pamap dahjĩh cã́acwã ĩpĩ́ páah jwejcan caá. Obohjeéhtih, caandíh japboó ĩpĩ́ jií cáagna caá, nihat mʉʉ́ diítboó jʉmnit ĩ tʉ́i enat pínah niijná.\wj*\x * \xo 5:15 \xt Mr 4.21; Lc 8.16; 11.33\x* 
\v 16 \wj Pánihna, caán japboó cáagni jiiát dah panihni jʉmna, yeebbʉ́t bitadih ñi tʉ́i chãjaá. Páant ñi tʉ́i chãjachah ennit, ñi íip jeámant bóodih cã́acwã ĩ wẽi naóhbipna caá”,\wj* queétdih Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 5:16 \xt 1P 2.12\x* 
\s1 Moisés ã wʉtatji 
\p  
\v 17 \wj “Nindihbʉt yeebdíh wã jéihyaat tʉ́ʉtna caá: Moisés ã wʉtatjidih, Dios naáwátdih naóh yapanit ĩ daacátjidihbʉt yohodih wã jʉ̃óhcan beé. Queét ĩ daacátjidih yoobópdih cã́acwãdih jéihyanit, ĩ niijátji pah biíc yoobó chãjat tʉ́ʉt niijná, wã jʉ̃ʉ́wʉ́p be.\wj* 
\v 18 \wj Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Péeni yeó jáap jã́tih, Moisés ã wʉtatji ã bʉʉdcán niít. Nihat ã daacátji pah ã yap beedáát pínah jã́tih, nin baác, jeábʉt ã bʉʉdcán niít.\wj*\x * \xo 5:18 \xt Lc 16.17\x* 
\v 19 \wj Ded biíc wʉtatdih yap yohna, ‘Dedé pínah nihcan caá’, niijní, bitadihbʉt yap yohat tʉ́ʉtni, Dios ã maáh jʉmʉpboó oboh jʉmni ã jʉmbipna caá. Obohjeéhtih, ded ã wʉtatdih tʉ́i jepahna, bitadihbʉt jepahat tʉ́ʉtni, Dios ã maáh jʉmʉpboó maáh ã jʉmbipna caá.\wj* 
\v 20 \wj Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Moisés ã wʉtatjidih bohénit, fariseowãbʉt ‘Dios ã wʉtatdih jwĩ tʉ́i jepah beedána caá’, niijná yʉhna, ĩ tʉ́i chãjcan caá. Pánihna, Dios ã wʉtatdih yeébboodíh queét chah tʉ́i jepahat caá náahap. Pánih jepahcan, Dios ã maáh jʉmʉpboó ñi jʉibícan niít”,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Íijat 
\r (Lc 12.57-59) 
\p  
\v 21 \wj “Ñi nʉowãdih nin pah ĩ niíj naóh bohéátjidih yeebbʉ́t ñit joijí tagaá: ‘Cã́acwãdih ñi mao yohca bojoó. Ded cã́acdih mao yohnidih peéh chãjat ã jʉmbipna caá’, ĩ niijátjidih ñit joijí tagaá.\wj*\x * \xo 5:21 \xt Ex 20.13; Dt 5.17\x* 
\v 22 \wj Obohjeéhtih, weémboó nin pah yeebdíh wã naóhna caá: Ded biíhdih íijna, cã́acdih mao yohnidih ĩ peéh chãjat pah, caandíhbʉt peéh chãjat ã jʉmbipna caá. Ded biíhdih jʉ̃ihna ‘Meém jenah joicánni caá’, ã niijátji jíib, peéh chãjat tʉ́ʉtnit pebhboó ĩ ʉb bejbipna caá. ‘Meém yeejépabeh caá’, niijní iiguípna bejni pínah ã jʉmna caá.\wj* 
\p  
\v 23 \wj “Diosdih weñedih jʉibína, sacerdotedih nʉñʉ́pdih ñi mao wʉ̃hat tʉ́ʉtat pínah jã́tihbitjeh, biíh yeebdíh ã íijatdih náhninit, nin pah ñi chãjaá:\wj* 
\v 24 \wj Ñi wʉ̃hni pínah nʉñʉ́pdih jwej jwʉhnit, ã pebhna jwʉ́ʉb bej, ñi míic ámohoó. ‘Páant wã chãjatjidih wã jĩ́gahna caá. Chéneji wã jwʉ́ʉb chãjcan niít, páant mʉntih. Pánihna, weemdíh ma íij jenah joyátdih ma cádahaá’, ñi niijí. Páant ñi míic ámohat tʉ́ttimah, Dioíh mʉʉná caandíh weñedih ma jwʉ́ʉb bejeé, bʉca.\wj* 
\p  
\v 25 \wj “Biíhdih ma jíib bʉʉdáátdih bidnit, cã́acwãdih peéh chãjat tʉ́ʉtni maáh pebhna naóh yacadih meemdíh ã ʉb bejechah, ãjeéh íijcanjeh ma bejeé. Peéh chãjat tʉ́ʉtni pebhboó ñi jʉibíát pínah jã́tih, meemdíh ã naóh yaccat pínah niijná, caanjĩ́h ñi míic ámohoó. Páant ñi chãjcah nihna, yeebdíh ãta naóh yac tagaá. Páant ã naóh yacachah joinít, peéh chãjat tʉ́ʉtniboó meemdíh nemat mʉʉ́boó ãta nemat tʉ́ʉt tagaá.\wj* 
\v 26 \wj Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Caán nemat mʉʉ́boó ñi jíib chãj beedáát pah bóo ñi jʉm jwʉhbipna caá. Caán jíib chãjat tʉ́ʉtnidih jíib chãj péanit, ñi bacbipna caá”,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Bita weha mánajĩh yeejép chãjcat 
\p  
\v 27 \wj “Ñi nʉowãdih nin pah ĩ niíj naóh bohéátjidih yeebbʉ́t ñit joijí tagaá: ‘Bita weha mánajĩh yeejép ñi chãjca bojoó’, ĩ niijátjidih ñit joijí tagaá.\wj*\x * \xo 5:27 \xt Ex 20.14; Dt 5.18\x* 
\v 28 \wj Obohjeéhtih, weémboó yeebdíh nin pah wã naóhna caá: Ded yad wilijĩh yeejép chãjcan yʉhna, caántdih en ñinahnitjeh, yeejép ãtát chãj péanap taga. Pánihna, yaddihbʉt biíc yoobó mʉntih ã yapna caá.\wj* 
\p  
\v 29 \wj “Ma jéihyepmant bóo quíibjĩh en ñinahnit, yeejép chãjna, caan dáhdih wã́at yohat pah, caán yéej chãjatdih ma cádahaá. Caandíh cádahcan, iiguípna mata bej tagaá. Míih quíib dahdih ma wã́at yohochah, caan dáhjeh ãta bʉʉd tágaá. Obohjeéhtih, chénat pah dahjĩh iiguípna bejna, chah yeejép pohba mata yap tagaá. Pánihna, en ñinahnit, yeejép chãjatdih cádahat caá náahap.\wj*\x * \xo 5:29 \xt Mt 18.9; Mr 9.47\x* 
\p  
\v 30 \wj “Míih jéihyepmant bóo téihyajĩh yeejép chãjna, caán téihyadih ma dʉ́ʉc bóod yohat pah, caán yéej chãjatdih ma cádahaá. Caandíh cádahcan, iiguípna mata bej tagaá. Míih téihyadih ma yohochah, caán téihyajeh ãta bʉʉd tágaá. Obohjeéhtih, chénat pah téihyajĩh iiguípna bejna, chah yeejép pohba mata yap tagaá. Pánihna, yéej chãjatdih cádahat caá náahap”,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 5:30 \xt Mt 18.8; Mr 9.43\x* 
\s1 Yaddih yohcat 
\r (Mt 19.7-9; Mr 10.11-12; Lc 16.18) 
\p  
\v 31 \wj “Ñi nʉowãdih nin pah ĩ niíj naóh bohéátjidih yeebbʉ́t ñit joijí tagaá: ‘Yaddih yohíhna, ñi yohat pínah papélahdih wʉ̃hnit, caántdih ñi jéih yohna caá’, ĩt niijíp wʉt yʉh jĩ.\wj*\x * \xo 5:31 \xt Dt 24.1-4; Mt 19.7; Mr 10.4\x* 
\v 32 \wj Obohjeéhtih, weémboó nin pah yeebdíh wã naóhna caá: Ãjeéh bóli biíh newéjĩh yeejép mi chãjat jíibjeh, newé caántdih ã jéih yohna caá. Páant mi chãjcah yʉhna, ã yohat tʉ́ttimah, biíhjĩh mi jwʉ́ʉb áa jʉmna, caanjĩ́h yeejép mita chãj tagaá. Pánihna, det yohnitjĩh jwʉ́ʉb áa jʉmna, yeejép ĩ chãjna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 5:32 \xt Mt 19.9; Mr 10.11-12; Lc 16.18; 1Co 7.10-11\x* 
\s1 Ded pah yoobópdih jwĩ naáwát pínah 
\p  
\v 33 \wj “Jon jã́tih moondíh nin pah ĩ niíj naóh bohéátjidih yeebbʉ́t ñit joijí tagaá: ‘ “Dios ã enechah, wã niiját pah wã chãjbipna caá. Páant wã chãjcah, weemdíh ã peéh chãja naáh”, niijnít, ñi niiját pahjeh chãjat caá náahap’, ĩt niijíp wʉt jĩ.\wj*\x * \xo 5:33 \xt Lv 19.12; Nm 30.2; Dt 23.21\x* 
\v 34 \wj Obohjeéhtih, yeébboó ñi niiját pah chãjíhcan, Dios ã wʉ̃tjĩh niijcánjeh, ‘weemdíh peéh chãjná’, niijná, biíh wʉ̃tjĩhjeh ñipĩ́ niijná caá. Yoobópdih nin pah yeebdíh wã naóhna caá: ‘Jeá tʉ́ini ã jʉmat pah, wã niiját biíc yoobó wã chãjbipna caá’, ñipĩ́ niijná caá. Obohjeéhtih, ‘jeá’, niijná yʉhna, Dios ã maáh jʉmʉpboó ã jʉmʉchah, ã wʉ̃tdih niiját pahjeh mʉntih niijná caá ñi chãjap.\wj* 
\v 35 \wj ‘Nin baác tʉ́ini ã jʉmat pah, wã niiját biíc yoobó wã chãjbipna caá’, ñipĩ́ niijná caá. Obohjeéhtih, ‘baác’, niijná yʉhna, nin baácdih moondíh Dios maáh ã jʉmʉchah, ã wʉ̃tdih niiját pahjeh mʉntih niijná caá ñi chãjap. ‘Jerusalén tʉ́tchi tʉ́ini ã jʉmat pah, wã niiját biíc yoobó wã chãjbipna caá’, ñipĩ́ niijná caá. Obohjeéhtih, Jerusalén jwĩ Maáh chah wẽpni ã ñíoni, caandíh jwĩ weñat pínah tʉ́tchi, oboh jʉmni tʉ́tchi nihcah, biíc yoobó mʉntih niijná caá ñi chãjap.\wj*\x * \xo 5:35 \xt Sal 48.2; \xt Is 66.1; Mt 23.22; Stg 5.12\x* 
\v 36 \wj ‘Wã báadhna, wã niiját pah yoobópdih wã chãjbipna caá’, ñi niijíchah, biíc yoobó ã tʉ́ican caá. Diosjeh yeebdíh ã jéih báadhdat tʉ́ʉtna caá. Caanjéh ñíih waó yoócdih jéih baabána, ã jéih jwʉ́ʉb eyana caá. Yeéb ã́ihwã jʉmna, ñíih bácahjĩh niijná yʉhna, ã́ih wʉ̃tjĩh niiját pahjeh mʉntih niijná caá ñi chãjap.\wj* 
\v 37 \wj Obohjeéhtih, nin pahjeh ñi niijí: ‘Páant wã chãjbip caá’, niíj, ‘Páant wã chãjcan niít’, ñi niijí. Chah dawá jacna ñi niijíchah, ã tʉ́ican caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Jwĩ peéh chãj jwʉ́ʉbacat 
\r (Lc 6.27-36) 
\p  
\v 38 \wj “Ñi nʉowãdih nin pah ĩ niíj naóh bohéátjidih yeebbʉ́t ñit joijí tagaá. ‘Biíh míih quíib dahdih ã bʉ́ʉh mawat pahjeh, meembʉ́t caandíh bʉ́ʉh mao jwʉ́ʉbanaá. Míih maó doóbhdih ã daj mawat pahjeh, meembʉ́t caandíh daj mao jwʉ́ʉbanaá’, ĩt niijíp wʉt jĩ.\wj*\x * \xo 5:38 \xt Ex 21.24; Lv 24.20; Dt 19.21\x* 
\v 39 \wj Obohjeéhtih, weémboó nin pah yeebdíh wã naóhna caá: Meemdíh yeejép chãjnidih yeejép ma chãj jwʉ́ʉbaca bojoó. Ded meemdíh íijnit, míih jéihyepmant bóo pʉ́o tíibdih ã mawachah, biámantbʉt ma jʉ́ʉtʉ́, mawíhna, ã jwʉ́ʉb mawat pínah niijná.\wj*\x * \xo 5:39 \xt Lm 3.30\x* 
\v 40 \wj Biíhboó ded pah ma chãjatji jíib meemdíh ã naóh yacachah, peéh chãjat tʉ́ʉtniboó míih camisadih meemdíh naóh yacnidih ã wʉ̃hat tʉ́ʉtʉchah, caandíh wʉ̃hnit, ma dʉoní jih bóo chóodihbʉt ma wʉ̃hʉʉ́.\wj* 
\v 41 \wj Biíhboó ã́ih bií déedih namá tacdih meemdíh ã dʉo wáhat tʉ́ʉtʉchah, meémboó ã jʉibíát pínahna ma dʉo wáhaá.\wj* 
\v 42 \wj Ded ã náahatdih meemdíh ã ʉʉ́bʉ́chah, ma wʉ̃hʉʉ́. Biíh meemdíh ã waííhichah, caandíh ma wayaá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Jwiítdih eníhcannitdih Jesús ã oyat tʉ́ʉtat 
\r (Lc 6.27-28,32-36) 
\p  
\v 43 \wj “Ñi nʉowãdih nin pah ĩ niíj naóh bohéátjidih yeebbʉ́t ñit joijí tagaá: ‘Ñijeéh jʉmnitdih ñi oyoó. Obohjeéhtih, yeebdíh eníhcannitdih eníhcat caá náahap’, ĩt niijíp wʉt jĩ.\wj*\x * \xo 5:43 \xt Lv 19.18\x* 
\v 44 \wj Obohjeéhtih, weémboó nin pah yeebdíh wã naóhna caá: Yeebdíh eníhcannitdih oinit, ñi tʉ́i chãjaá. Det yeebdíh yeejép ĩ chãjachah, Diosdih ñi ʉʉ́bʉ́, queétdih ã tʉ́i chãjat pínah niijná.\wj* 
\v 45 \wj Pánih chãjna, jwĩ íip jeámant bóo ã weh ñi jʉmbipna caá. Diosboó nihat cã́acwãdih biíc yoobó ã tʉ́i chãjna caá. Yeejépwãdih, tʉ́initdihbʉt yeó ã tʉ́i chãhat tʉ́ʉtna caá. Ã wʉtatdih jepahnitdih, jepahcannitdihbʉt mah ã bʉʉgát tʉ́ʉtna caá. Cã́acwãdih biíc yoobó Dios ã tʉ́i chãjat pah, yeebbʉ́t biíc yoobó ñi tʉ́i chãjaá.\wj* 
\v 46 \wj Yeebdíh oinitdihjeh ñi oi jwʉ́ʉbanachah, dedé pínah nihcan caá. Romano maáta ĩ ʉʉ́bát tʉ́ʉtni dinerodih ʉʉ́bhnitboó tʉbit yéejnit jʉmna yʉhna, páant ĩ chãjna caá. Obohjeéhtih, yeéb wĩ́ihwãboó nihatdih oinit, biíc yoobó teo wáacat caá náahap.\wj* 
\v 47 \wj Yeéb ñi déewãdihjeh míic jwãáhnit, ñi wẽi naóh ʉʉ́bʉ́chah, dedé pínah nihcan caá. Diosdih jéihcannit yʉhna, biíc yoobó ĩ chãjna caá. Obohjeéhtih, yeébboó nihatdih ñi tʉ́i wẽi jwãáá.\wj* 
\v 48 \wj Jeámant bóo jwĩ íip nihatdih tʉ́i chãjni ã jʉmat pah, ã weh jʉmna, biíc yoobó yeebbʉ́t nihatdih tʉ́i chãjnit ñi jʉmʉʉ́”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 5:48 \xt Lv 11.44-45; 19.2; Dt 18.13\x* 
\c 6  
\s1 Ded pah caá jwĩ tʉ́i chãjat 
\p  
\v 1 \wj “Dios tʉ́inidih ã chãjat tʉ́ʉtʉchah jepahnit, ‘¡Ñi eneé! Dios ã wʉtat pah wã tʉ́i chãjna caá’, bitadih ñi niijcá bojoó. Pánih bita ĩ wẽi enat pínahdihjeh bidna, ĩ wẽi naáwátjeh ñi tʉ́i chãjat jíib wãát jʉmna caá. Dios jeámant bóo yeebdíh ã wʉ̃hcan niít.\wj*\x * \xo 6:1 \xt Mt 23.5\x* 
\p  
\v 2 \wj “Moh yéejnitdih teo wáacna, bitadih ñi jʉ́ʉtca bojoó. Tʉ́i chãjnit pah jígohnitboó nihat ĩ wẽi enatdih bidna, ded pah ĩ chãjat pah ñi chãjca bojoó. Queét namánaboó jʉmnitdih, jwiít judíowã jwĩ míic wáacat mʉʉnáboó jʉmnitdihbʉt ĩpĩ́ wʉ̃hna caá, dawá queétdih ennit, ĩ wẽi naáwát pínah niijná. Queétdih ĩ wẽi naáwáchah, ĩ tʉ́i chãjatji jíib dée ĩ bíbohna caá. Diosboó ĩ tʉ́i chãjatji jíib queétdih ã jwʉ́ʉb wʉ̃hcan niít.\wj* 
\v 3 \wj Obohjeéhtih, moh yéejnitdih teo wáacna, biíh ma chéen yoobát ã jʉmʉchah yʉhna, caandíh jʉ́ʉtcanjeh, ma wʉ̃hʉʉ́.\wj* 
\v 4 \wj Páant moh yéejnitdih ñi teo wáacachah, cã́acwã ĩ encah yʉhna, Diosboó ã enna caá. Pánih enna, caanjéh ñi tʉ́i chãjatji jíib yeebdíh ã wʉ̃hbipna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Ded pah caá jwĩ ʉʉ́bát 
\r (Lc 11.2-4) 
\p  
\v 5 \wj “Diosdih ʉʉ́bhna, tʉ́i chãjnit pah jígohnitboó nihat ĩ wẽi enatdih bidna, ĩ ʉʉ́bát pah yeébboó ñi ʉʉ́bhca bojoó. Queétboó ʉʉ́bhna, jwiít judíowã jwĩ míic wáacat mʉʉnáboó, namánaboobʉ́t ñʉhnit, Diosdih ĩ ʉʉ́bhna caá, dawá queétdih ennit, ĩ wẽi naáwát pínah niijná. Páant cã́acwã ĩ wẽi enatjeh caá ĩ ʉʉ́bát jíib dée.\wj*\x * \xo 6:5 \xt Lc 18.10-14\x* 
\v 6 \wj Obohjeéhtih, yeébboó Diosdih ʉʉ́bát tʉ́ʉt niijná, ñíih tólihboó ñi nem waad béjeé. Pánih nem waad béjnit, jwĩ íip jwĩ jéih enca naáhdih ñi ʉʉ́bʉ́. Pánihna, cã́acwã ĩ encah yʉhna, jwĩ íipboó yeebdíh ennit, ã tʉ́i joibípna caá. Pánih joinít, ñi ʉʉ́bʉ́chah, yeebdíh ã tʉ́i teo wáacbipna caá.\wj* 
\p  
\v 7 \wj “ ‘Dawá láa nin jacnajĩhjeh wã ʉʉ́bʉ́chah, Dios weemdíh ã tʉ́i jepahbipna caá’, caandíh jéihcannitboó ĩ niíj jenah joiná yʉh caá.\wj* 
\v 8 \wj Pánihna, queét ĩ ʉʉ́bát pah ñi ʉʉ́bhca bojoó. Obohjeéhtih, ñi ʉʉ́bát pínah jã́tih, jwĩ íipboó ded pah ñi náahatdih ã jéihna caá.\wj* 
\v 9 \wj Pánihna, yeébboó nin pah jwĩ íipdih ñi niíj ʉʉ́bʉ́:\wj* 
\q1 \wj ‘Paá, meém jeáboó jʉmni, chah tʉ́ini ma jʉmʉchah, meemdíh jwĩ wẽina caá. Ma wʉ̃t chah yáaat caá jwiít jwĩ náahna caá.\wj* 
\q1  
\v 10 \wj Nihat meém maáh ma jʉmatdih jéihnit, ĩ jepaha naáh. Ma wʉtʉchah, jeáboó jʉmnit ĩ tʉ́i jepahat pah, nin baácdih moonbʉ́t ĩ jepaha naáh.\wj* 
\q1  
\v 11 \wj Yeó jáap jʉmat pah jwĩ jeémát pínahdih ma wʉ̃hʉʉ́.\wj*\x * \xo 6:11 \xt Pr 30.8-9\x* 
\q1  
\v 12 \wj Bita jwiítdih ĩ yéej chãjatdih jwĩ yohat pah, meembʉ́t jwĩ yéej chãjatdih ma yohoó.\wj* 
\q1  
\v 13 \wj Nemépwã ĩ maáh jwiítdih ã yéejaíhichah, ma teo wáacá, jwĩ yéej chãjcat pínah niijná. Páant jwĩ ʉʉ́bʉ́chah, meém jwĩ Maáh chah wẽpni jʉmna, ma jéih jepahna caá. Páant ma jʉmʉchah, yeó jáap jʉmat pah nihat meemdíh ĩ wẽi naáwát caá náahap. Páant tií ã jʉmʉ nah’,\wj* 
\m \wj Diosdih ñi niíj ʉʉ́bʉ́.\wj* 
\p  
\v 14 \wj “Bita yeebdíh ĩ yéej chãjatdih ñi yohochah ennit, jwĩ íip jeáboó jʉmnibʉt yeéb ñi yéej chãjatdih ã yohbipna caá.\wj* 
\v 15 \wj Obohjeéhtih, bita yeebdíh ĩ yéej chãjatdih ñi yohcah, jwĩ íipbʉt ñi yéej chãjatdih ã yohcan niít”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 6:15 \xt Mr 11.25-26\x* 
\s1 Ded pah caá jeémp jwʉhcan jwĩ ʉʉ́bát 
\p  
\v 16 \wj “Diosdih tʉ́i ʉʉ́bát tʉ́ʉt niijná, jeémp jwʉhcan, jĩ́gahnit pah ñi jígohca bojoó. Páant tigaá tʉ́i chãjnit pah jígohnitboó ĩpĩ́ chãjap. Cã́acwã queétdih ĩ wẽi naáwátdih bidna, queét ĩ́ih móotdih jĩ́gahni pah ĩ chãjna caá. Páant ĩ chãjachah, jeémp jwʉhcannit ĩ jʉmatdih nihat ennit, ‘Queét tʉ́init caá’, ĩ niíj wẽina caá. Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá: Cã́acwã queétdih ĩ wẽi naáwátjeh ĩ jeémp jwʉhcat jíib dée ã jʉmna caá. Diosboó queétdih ã wẽi naóhcan niít. Queét ĩ chãjat pah ñi chãjca bojoó.\wj* 
\v 17 \wj Obohjeéhtih, yeébboó jeémp jwʉhcan, ñíih móotdih tʉ́i chocnit, yeó jáap jʉmat pah ñi tʉ́i míic ámohat pah ñi chãjaá.\wj* 
\v 18 \wj Yeéb páant ñi chãjachah, ñi jeémp jwʉhcatdih cã́acwã ĩ jéihcah yʉhna, jwĩ íipboó ã jéihbipna caá. Jwĩ íip, jwĩ jéih enca naáh, ñijeéh jʉmnit, jeémp jwʉhcanjeh, ñi ʉʉ́bʉ́chah, ã enbipna caá. Pánih ennit, ded pah jeémp jwʉhcan, ñi ʉʉ́bát jíib yeebdíh ã tʉ́i chãjbipna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Jeáboó bʉ́dí jíib jʉmni panihnidih jwĩ bíbohat 
\r (Lc 12.33-34) 
\p  
\v 19 \wj “Nin baácboó jʉm jwʉhna, ‘Wĩ́ih pínahjeh caá’, niíj jenah joinít, bií déedih dawá ñi ʉb ámohca bojoó. Nin baácboó jʉmni ã moopáh bejbipna caá. Biíh moópcannidih bitaboó ĩ nʉʉmbípna caá. Pánihna, nin baácdih bóo bií dée bʉʉdní pínahjeh ã jʉmʉchah, caandíh ñi en ñinahca bojoó.\wj*\x * \xo 6:19 \xt Stg 5.2-3\x* 
\v 20 \wj Obohjeéhtih, bií déedih ñi en ñinahat pah Dios ã weñat pínahdih tʉ́i jenah joí chãjnit, bʉ́dí jíib jʉmni panihnidih jeáboó ñi bíbohbipna caá. Caán ñi bíbohniboó ã moópcan niít. Nʉʉmnít ĩ jéih ʉb bejcan niít. Pánihna, caanná ñi bíbohat pínah ã bʉʉdcán niít.\wj* 
\v 21 \wj Dios pebhboó ñíih bʉ́dí jíib jʉmni panihni ã jʉmʉchah jéihnit, Dios ã weñat pínahdih ñi tʉ́i jenah joibípna caá. Obohjeéhtih, nin baácboojéh ñíih bʉ́dí jíib jʉmnidih bíbohnit, ñi weñat pínahdihjeh ñi jenah joibípna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Ded pah jwĩ jenah joyátdih jwĩ chãjat 
\r (Lc 11.34-36) 
\p  
\v 22 \wj “Jiiát ã tʉ́i yeh iiguíchah, jwĩ tʉ́i jéih enat pah, Dios ã weñat pínahdih tʉ́i jenah joinít, tʉ́inidih ñi chãjbipna caá. Ded pah ñi jenah joyátdihjeh ñi chãjbipna caá. Tʉ́inidih jenah joinít, tʉ́inidih ñi chãjbipna caá.\wj* 
\v 23 \wj Obohjeéhtih, tʉ́icannidih jenah joinít, yeejépdih ñi chãjbipna caá. Páant yeejépdih ñi jenah joyóchah, tʉbit yeejép ñi chãjat ã jʉmbipna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Dinerodih bʉ́dí bidna, Diosboodíh ñi jéih bidcat 
\r (Lc 16.13) 
\p  
\v 24 \wj “Ded Diosdih oini ã weñat pínahdih chãjna, tʉbit pohba dinerodih ã jenah joicán niít. Obohjeéhtih, ded dinerodihjeh bʉ́dí jenah joiníboó Diosboodíh ã oican caá. Dinerojĩhjeh wẽini jʉmna, Diosboodíh ã náahcan niít. Pánihna, Diosdih, dinerodihbʉt biíc yoobó ñi jéih bidcan caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Dios ã wehdih ã tʉ́i en dawát 
\r (Lc 12.22-31) 
\p  
\v 25 \wj “Nin pah yeebdíh wã jwʉ́ʉb naóhna caá: Ñi jeémát pínah, ñi babhbat pínah, ñi dʉwát pínah yéguehnadihbʉt ñi náhni dahwaca bojoó. Obohjeéhtih, caandíh bidat chah Diosjeéh ñi tʉ́i jʉmat pínahboodíh ñi bidií. Páant ñi bidichah, caán yeebdíh oina, ñi jeémát pínah, ñi dʉwát pínahdihbʉt ã wʉ̃hbipna caá, ñi tʉ́i jʉmat pínah niijná.\wj* 
\v 26 \wj Jwébehwãdih ded pah Dios ã en dawátdih ñi jenah joyoó. Queét wápchi wihcan, jeémát ĩ ámohat mʉʉnádihbʉt ĩ bíbohcah yʉhna, jwĩ íipboó queétdih tʉ́i en daoná, ĩ jeémát pínahdih ãpĩ́ wʉ̃hna caá. ¡Obohjeéhtih, jwébehwãdih ã oyat chah yeébboodíh Dios ã oina caá! Pánih oinit, yeebdíhbʉt ã tʉ́i en daobípna caá.\wj* 
\v 27 \wj Nindih ñi tʉ́i jenah joyoó: Bʉ́dí náhni dahwana yʉhna, ñi wʉnat pínah yeó jáapdih ñi jéih tʉ́ʉt nʉʉmcán niít. Pánihna, bʉ́dí ñi jenah joyát dedé pínah nihcan caá.\wj* 
\p  
\v 28 \wj “Ñi dʉwát pínah yéguehnadihbʉt bʉ́dí ñi jenah joicá bojoó. Jiadih bóo cháanadih ñi tʉ́i jenah joyoó. Caán cháana behna, ã tʉ́i jígohat pínahdih ãpĩ́ teocan caá.\wj* 
\v 29 \wj Pánih teocan yʉhna, maáh Salomónji ã́ih tʉ́ini yégueh chóodih dʉonít, ã tʉ́i jígohat chah cháanaboó ã tʉ́i jígohna caá.\wj*\x * \xo 6:29 \xt 1R 10.4-7; 2Cr 9.3-6\x* 
\v 30 \wj Caán cháanadih Diosboó ã tʉ́i jígohat tʉ́ʉtna caá. Obohjeéhtih, caán cháanaboó bʉʉ déedih jʉm, cheibit déedih ã diib téh bejna caá. Páant ã diib téhechah, cã́acwã ĩpĩ́ cáo yohna caá. Páant maátcanjeh ã jʉmʉchah yʉhna, Dios caán cháanadih tʉ́i jígohni ã chãjna caá. Caán cháanadih tʉ́ini yégueh dée pah ã wʉ̃hat chah yeébboodíh Dios yéguehdih ã wʉ̃hbipna caá. Pánihna, caandíh bʉ́dí jenah joicánjeh, Diosboodíh ñi tʉ́i jenah joyoó.\wj* 
\v 31 \wj Ñi jeémát pínah, ñi babhbat pínah, ñi dʉwát pínahdihbʉt bʉ́dí ñi jenah joicá bojoó.\wj* 
\v 32 \wj Diosdih jéihcannitboó bií déedih tʉbit ĩpĩ́ jenah joiná caá. Obohjeéhtih, jwĩ íip jeáboó jʉmni, ñi jeémát pínah, ñi dʉwát pínahdihbʉt ded pah yeebdíh jʉdhdatdih ã jéihna caá. Pánih jéihna, yeebdíh ã teo wáacat pínahdih ñi tʉ́i jenah joyoó.\wj* 
\v 33 \wj Bií déedih ñi bidat chah, Dios ã maáh jʉmatdih bidnit, caandíh ñi tʉ́i jepahaá. Pánih jepahnit, ã́ih tʉ́ini doonádih bitadih ñi naáwá, queétbʉt caandíh ĩ jepahat pínah niijná. Páant ñi chãjachah, Diosboó nihat ñi náahatdih ã wʉ̃hbipna caá.\wj* 
\v 34 \wj Cheibit dedé ã yapat pínahdih bʉ́dí ñi jenah joicá bojoó. Cheibit yeejép ñi yapachah, Dios yeebdíh ã teo wáacbipna caá. Bʉʉ ded pah ñi chãjatdihjeh jenah joyát caá náahap. Biíh yeó jáapdih bóo pínahdih tʉbit ñi jenah joicá bojoó. Dios yeebdíh en daonít, ã tʉ́i teo wáacbipna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 6:34 \xt Sal 55.22; 1P 5.7\x* 
\c 7  
\s1 “Yeejépwã caá”, bitadih niíj jʉ̃ihcat 
\r (Lc 6.37-38,41-42) 
\p  
\v 1 \wj “ ‘Meém yeejép caá’, bitadih ñi niijcá bojoó. Páant ñi niijcáh, Dios yeebdíhbʉt ‘Meém yeejép caá’, ã niijcán niít.\wj* 
\v 2 \wj Bitadih ‘Ãpĩ́ tʉ́i chãjcan caá’, ñi niíj enat pah, Diosboó yeebdíhbʉt biíc yoobó ã niíj enbipna caá.\wj*\x * \xo 7:2 \xt Mr 4.24\x* 
\v 3 \wj Nin pah yeéb ñipĩ́ chãjna caá: Ñi déedih bainí quíib becát ã jʉmʉchah, caanbítdih ñi tʉ́i enna caá. Caán bainí oj ã jʉmʉchah yʉhna, ñi enat pah, ñi dée ã yéej chãjatbitdih ñipĩ́ enna caá. Obohjeéhtih, yeebdíh bʉ́dí quíib becát ã jʉmʉchah yʉhna, caandíh ñi encan caá. Caandíh ñi encat pah, bʉ́dí yeejép chãjna yʉhna, ñi enah bojna caá. ¿Dépanih tigaá páant ñi chãj?\wj* 
\v 4 \wj Yeebdíh bʉ́dí quíib becát panihni ã jʉmʉchah yʉhna, ‘Némé, ma quíib becátdih weémboó meemdíh wã póoj yohbipna caá’, ñipĩ́ niijná caá. Pánihat pah, bʉ́dí yéej chãjnit jʉmna yʉhna, ‘Némé, tʉbit yeejép chãjna caá ma chãjap. Caandíh ma cádahaá’, ñipĩ́ niijná caá. ¿Dépanih tigaá yeéb yeejép chãjnit jʉmna yʉhna, bʉ́dí ñi yéej chãjatdih jenah joicánjeh, bita bainí ĩ yéej chãjatdihjeh ñi jenah joí?\wj* 
\v 5 \wj Páant niijnít, tʉ́init pah jígohnit ĩ chãjat pahjeh mʉntih yeebbʉ́t biíc yoobó ñi chãjna caá. Yeebdíh bʉ́dí quíib becát panihnidih ñi jwíih póoj yohat pah, ñi yéej chãjatdih jwíih cádahat caá náahap. Páant ñi cádahat tʉ́ttimah, ñi déeíh bainí quíib becát panihnidih tʉ́i jéih enna, ñi jéih póoj yohat pah, ã yéej chãjatdih ñi jéih cádahat tʉ́ʉtbipna caá.\wj* 
\p  
\v 6 \wj “Mʉjjiowã́ panihnit yeejépwã Diosdih náahcannitdih ã́ih tʉ́ini doonádih ñi naóhca bojoó. Páant ñi naáwáchah, caandíh joí íijnit, yeebdíh tʉbit yeejép ĩta chãj taga. Momo mʉʉwã panihnit, ií náah chãjnitdih Dioíh tʉ́ini doonádih ñi naóhca bojoó. Queétdih ñi naáwáchah, joííhcan, bʉ́dí jíib jʉmni jeé tíibnadih momo mʉʉwã bepédih ĩ wid chʉñat pah, caán tʉ́ini doonádih ĩta yoh tagaá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Diosdih jwĩ ʉʉ́bʉ́chah, ã jepahat 
\r (Lc 6.31; 11.9-13) 
\p  
\v 7 \wj “Diosdih ʉʉ́bhna, ñi ʉʉ́bh cádahca bojoó. Páant ñi ʉʉ́bʉ́chah, ded pah ñi ʉʉ́bátdih Dios yeebdíh ã wʉ̃hbipna caá. Ded pah ñi náahatdih bidnit, ñi bid cádahcah, ded pah ñi bidatdih yeebdíh ã wʉ̃hbipna caá. Jẽc panihnidih wʉʉ́mp mao cádahcah, Dios ã wãtbipna caá.\wj* 
\v 8 \wj Det Diosdih tʉ́i ʉʉ́bhnit, ĩ ʉʉ́bátjidih ĩ bíbohbipna caá. Det Diosdih bidnit, caandíh ĩ jwãáhbipna caá. Det ĩ wʉʉ́mp mawachah joinít, jẽc panihnidih Dios queétdih ã wãtbipna caá. Pánihna, yeó jáap jʉmat pah Diosdih ñi ʉʉ́bʉ́chah, yeebdíh ã jepahbipna caá.\wj*\x * \xo 7:8 \xt Dt 4.29; 2Cr 15.2-15; Jer 29.13\x* 
\p  
\v 9 \wj “¿Pan dahdih ñi wʉ̃ʉ́h yeebdíh ã ʉʉ́bʉ́chah joinít, jee dáhboodíh caandíh ñita wʉ̃h taniít? Ñita wʉ̃hcan tagaá.\wj* 
\v 10 \wj ¿Queejdíh ã ʉʉ́bʉ́chah, bʉcdih ñita wʉ̃h taniít? Ñita wʉ̃hcan tagaá.\wj* 
\v 11 \wj Yeéb yéejnit jʉmna yʉhna, ñi wehdih tʉ́inidih ñipĩ́ wʉ̃hna caá. Pánihna, ñi íip Diosboó yéejcanni jʉmna, tʉ́ini ñi wʉ̃hat chah caandíh ʉʉ́bhnitdih ã wʉ̃hbipna caá.\wj*\x * \xo 7:11 \xt Jn 14.13-14; 15.7,16; 16.23-24; 1Jn 3.21-22; 5.14-15\x* 
\p  
\v 12 \wj “Bita yeebdíh ĩ tʉ́i chãjat pínahdih ñi náahat pah, yeebbʉ́t bitadih ñi tʉ́i chãjaá. Queét yeebdíh ĩ tʉ́i chãjcah yʉhna, yeébboó queétdih ñi tʉ́i chãjaá. Páant tigaá Moisés ã wʉtatji, Dios naáwátdih naóh yapanit ĩ daacátjibʉt ã niijíp”,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 7:12 \xt Lc 6.31\x* 
\s1 Bainí jẽc naáwát 
\r (Lc 13.24) 
\p  
\v 13 \wj “Jeáboó bejíhna, Diosdih tʉ́i jenah joinít, ñi jepahaá. Pánih jepahnit, ã weñat pínahdihjeh ñi chãjbipna caá. Pánih chãjnit, bainí jẽc panihni ã jʉmʉchah yʉhna, ã pebhna bejni bainí namádih ñi jéih ñáan bejbipna caá. Obohjeéhtih bʉ́dí jẽcdih waadnít, bʉ́dí namádih ñi bejechah, dedé bʉwat ã wihcan niít. Páant ã bʉocah, dawá jenah joicánjeh iiguípna bejni namádih bejna, bʉʉdnít ĩ jʉmbipna caá.\wj* 
\v 14 \wj Obohjeéhtih, bainí jẽcdih waadná, bainí namáboó ñi ñáan bejechah, tʉ́i jenah joyát caá náahap. Pánihat pah, Dios pebhboó yeéb ñi bejíhichah, ã bʉwʉchah yʉhna, caandíh tʉ́i jenah joinít jʉmna, ñi jéih bʉʉjábipna caá. Pánih ñáan bejna, Dios pebhboó jʉibínit, páantjeh ãjeéh ñi tʉ́i jʉmbipna caá. Obohjeéhtih, daocánnit tʉ́i jenah joinítjeh caán namáboó ĩ jéih ñáan bejbipna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 7:14 \xt Sal 1.6; Pr 4.18-19\x* 
\s1 Cã́acwã ded pah ĩ chãjatdih ennit, ded pah ĩ jʉmatdih jwĩ jéihyat 
\r (Lc 6.43-44) 
\p  
\v 15 \wj “Ñi tʉ́i chãja chaáh. ‘Dios naáwátdih naóh yapani caá’, niíj yeenitdih ñi joyáh bojoó. Queét tʉ́init pah jígohna yʉhna, ĩ jenah joyátboó yeejép ã jʉmʉchah, yeebdíh ĩ yéejaíhbipna caá.\wj* 
\v 16 \wj Queétdih beh enat tʉ́ʉt niijná, ded pah ĩ chãjatdih ñi tʉ́i eneé. Yeejép ĩ chãjachah enna, yeejépwã ĩ jʉmatdih ñi jéihbipna caá. Ĩ tʉ́i chãjachah enna, tʉ́init ĩ jʉmatdih ñi jéihbipna caá. Nin pah caá ã jʉmʉp: Ded óot nah iguíh pihana ãpĩ́ quehcan caá. Mai bab nahbʉt bab dahna ãpĩ́ quehcan caá.\wj* 
\v 17 \wj Tʉ́ini nah tʉ́ini dahna ã quehna caá. Obohjeéhtih, yeejép nahboó yeejép dahna ã quehna caá.\wj* 
\v 18 \wj Tʉ́ini nah yeejép dahna ã quehcah, yeejép nahbʉt tʉ́ini dahna ãpĩ́ quehcan caá.\wj* 
\v 19 \wj Yeejép dahna quehni nahdih tib yohnit, cã́acwã ĩpĩ́ cáo yohna caá. Pánihat dée det yeejép chãjnitdih Dios ã yohbipna caá.\wj*\x * \xo 7:19 \xt Mt 3.10; Lc 3.9\x* 
\v 20 \wj ‘Dios naáwátdih naóh yapani wã jʉmna caá’, niíj yeenitdih nin pah ñi beh enbipna caá: Ded pah ĩ chãjatdih enna, yeenit ĩ jʉmatdih ñi jéihbipna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 7:20 \xt Mt 12.33\x* 
\s1 “Meemdíh wã jéihcan caá”, Jesús ã niiját 
\r (Lc 13.25-27) 
\p  
\v 21 \wj “Dawá weemdíh ‘Maá’, niijnít jʉmna yʉhna, jeáboó ĩ jʉibícan niít. Wã íip jeáboó jʉmni ã weñat pínahdih chãjnitjeh ã maáh jʉmʉpna ĩ jʉibíbipna caá.\wj* 
\v 22 \wj Péeni yeó jáapnadih wã íip ã maáh jʉmʉpna waádíhnit, dawá weemdíh jepahcannitjibʉt nin pah ĩ niijbípna yʉh caá: ‘Maá, ma wẽpatjĩh ma naáwátdih jwiít jwĩ naóh yapanap jĩ. Ma wẽpatjĩh nemépwãdih jwĩ bacat tʉ́ʉtʉp jĩ. Cã́acwãjeh ĩ jéih chãjca naáhdih ma wẽpatjĩh jwĩ chãj jʉ́ʉtʉp jĩ’, ĩ niijbípna yʉh caá.\wj* 
\v 23 \wj Obohjeéhtih, ‘¡Yeebdíh wã jéihcan caá! ¡Yeejép chãjnitjeh ñi jʉmna caá! Pánih jʉmnit, wã pebhna ñi waád jʉ̃óhca bojoó’, queétdih wã niíj jepahbipna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 7:23 \xt Sal 6.8\x* 
\s1 Chéne mʉʉ́ teonit naáwát 
\r (Lc 6.47-49) 
\p  
\v 24 \wj “Ded wã bohéátdih joí jepahna, mʉʉ́ chãj pooni panihni ã jʉmna caá. Tʉ́i jenah joiní jwʉmʉ́p baácdih nʉmah baád waadánit, ã́ih jagápdih ã tʉ́i dodhdop be.\wj* 
\v 25 \wj Caán mʉʉdíh ã péaat tʉ́ttimah, bʉ́dí mah jʉ̃óh, mʉj bʉ́dí daab béj, bʉ́dí johlitbʉt ã jʉ̃ʉ́wʉ́p be. Páant tʉbit ã johochah yʉhna, caán mʉʉ́ nʉmah dodhni jʉmna, ã ã́accap be.\wj* 
\v 26 \wj Obohjeéhtih, ded wã bohéátdih joiná yʉhna, jepahcan, tʉ́i jenah joicánni mʉʉ́ chãjni panihni caá ã jʉmʉp. Caánboó óonjihbitjeh baád waadánit, ã́ih jagápdih ã dodhdop be.\wj* 
\v 27 \wj Caán mʉʉdíh ã péaat tʉ́ttimah, mah bʉ́dí jʉ̃óh, mʉj daab béj, bʉ́dí johlitbʉt ã jʉ̃ʉ́wʉ́p be. Pánih bʉ́dí ã johochah, caán mʉʉ́ ã́acna, bʉ́dí ã yáanap be”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 28 Páant ã niíj naáwáchah joiná, cã́acwã ĩt joí wʉ́hi bejep wʉt jĩ.  
\v 29 “Caán tʉ́i jéihni pah jwiítdih ã niíj bohéna caá. Moisés ã wʉtatjidih bohénit páant ĩpĩ́ niíj bohécan caá. Pánih bohéna, caánboó yoobópdih tigaá maáh ã jʉmʉp”, ĩt míic niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 7:29 \xt Mr 1.22; Lc 4.32\x* 
\c 8  
\s1 Bácah moópnidih ã booaat 
\r (Mr 1.40-45; Lc 5.12-16) 
\p  
\v 1 Páant niíj naóh bohé péanit, Jesús jeé ñaj yacapboó chʉ́ʉdniji ã bohénitdih ãt nʉmah dei bejep wʉt jĩ. Ã dei bejechah ennit, dawá ãjeéh ĩt pée bejep wʉt jĩ.  
\v 2 Páant ĩ bejechah, bácah moópni jwãáhnit, bódicha caj yoh ñajnit, nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Maá, ma booaíhna, weemdíh ma jéih booana caá, Jesúsdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 3 \wj —¡Jʉ́ʉ! Wẽinit meemdíh wã booana caá,\wj* caandíh teo jã́hanit, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant Jesús ã niijíchahjeh, ã moopát ãt ñʉʉmáh bejep wʉt jĩ. 
\p  
\v 4 \wj —Meemdíh wã booaatjidih bitadih ma naóhca bojoó. Pánih naóhcan, sacerdotedihjeh naáwádih ma bejeé. Caanná jʉibínit, míih bácah ã ñʉʉmátjidih ma jʉ́ʉtʉ́. Moisés ã wʉtatji pah sacerdotewã ĩ cáo wʉ̃hat pínah niijná, chéne jopwãdih ma wʉ̃hʉʉ́, Dios meemdíh ã booaatjidih ĩ jéihyat pínah niijná. Tʉ́ttimah, ma déewãjeéh ma jwʉ́ʉb jʉmʉchah, ã tʉ́ibipna caá,\wj*\x * \xo 8:4 \xt Lv 14.1-32\x* Jesús caandíh ãt wẽp niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Soldadowã ĩ maáhdih teo wʉ̃hnidih Jesús ã booaat 
\r (Lc 7.1-10) 
\p  
\v 5 Tʉ́ttimah, Jesús Capernaum tʉ́tchina ã jʉibínachah, Romano cien soldadowã ĩ maáh ã pebh jʉibínit, nin pah caandíh ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p  
\v 6 —Maá, weemdíh ma teo wáacá. Weemdíh teo wʉ̃hni bʉ́dí wʉnna, wĩ́ih mʉʉ́boó ã lajna caá. Ã́ih bácah jwioní ã jʉmʉchah, bʉ́dí tʉbanit, ã jéih bejcan caá, Jesúsdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 7 \wj —Caandíh booanadih wã bejmi caá,\wj* Jesús caandíh ãt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 8-9 —Obohjeéhtih, Maá, wĩ́ih mʉʉná ma bejcah, ã tʉ́imi nacaá. Weem cháh wẽpni ma jʉmʉchah, ‘Wĩ́ih mʉʉdíh ma waád jʉ̃ʉ́wʉ́’, niijní dée nihcan caá. Ma naáwáchahjeh, weemdíh teo wʉ̃hni ã boobipna caá. Wã chah jʉmnit bita maáta weemdíh ĩ wʉtna caá. Weembʉ́t soldadowãdih wʉtni caá. Biícdih ‘Ma bejeé’, wã niijíchah, ãpĩ́ bejna caá. Biíhdih ‘Ma jʉ̃ʉ́wʉ́’, wã niijíchah, ãpĩ́ jʉ̃óhna caá. ‘Nindih ma chãjaá’, wã niijíchah, páant ã chãjna caá. Weém wʉtni jʉmna, meembʉ́t wʉtni ma jʉmatdih wã jéihna caá. Ma wʉtat pahjeh weemdíh teo wʉ̃hni ã boobipna caá, soldadowã ĩ maáh Jesúsdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 10 Páant ã niijíchah joí wẽinit, Jesús ãjeéh péenitdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Nin soldadowã ĩ maáh judío nihcan yʉhna, Diosdih ã tʉ́i jenah joiná caá. Caandíh teo wʉ̃hnidih wã booaat pínahdih ãt jéihyep taga. Weemdíh caán ã tʉ́i jenah joyát pah, ded judío biíc yoobó jenah joinídih wã en jwʉhcan caá.\wj* 
\v 11 \wj Yeebdíh wã naóhna caá. Péeni láa bita judíowã nihcannit, nihat baácdih moón Diosdih tʉ́i jenah joinít, jeáboó Dios ã maáh jʉmʉpna dawá ĩ jʉibíbipna caá. Caanná jʉmnit, Abraham, Isaac, Jacob biícdih ĩ jeémpbipna caá.\wj*\x * \xo 8:11 \xt Lc 13.29\x* 
\v 12 \wj Obohjeéhtih, judíowã Dios ã maáh jʉmʉpna bejnit déejidih, yeejép dʉpʉ́napboó ã wahbipna caá. Caanná ã wahnitboó bʉ́dí jĩ́gahnit, ĩ́ih maodíh ĩ néeh chãác jʉ̃ibípna caá,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 8:12 \xt Mt 22.13; 25.30; Lc 13.28\x* 
\p  
\v 13 Páant queétdih niíj péanit, soldadowã ĩ maáhdih nin pah ãt jwʉ́ʉb niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Míih mʉʉná ma jwʉ́ʉb bejeé. Meemdíh teo wʉ̃hni booni ã jʉmna caá. ‘Jesús caandíh ã booabipna caá’, ma niíj jenah joyát pahjeh ã yapna caá,\wj* Jesús caandíh ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant ã niijíchahjeh, ã́ih mʉʉ́boó jʉmni caandíh teo wʉ̃hni ãt boonap wʉt jĩ. 
\s1 Pedro chʉdhdih Jesús ã booaat 
\r (Mr 1.29-31; Lc 4.38-39) 
\p  
\v 14 Páant niíj péanit, Jesús ã bohénitdih ãt jwʉ́ʉb nʉmah bejep wʉt jĩ, páant mʉntih. Pánih bejna, Pedroíh mʉʉná jʉibínit, ĩt waad béjep wʉt jĩ. Pánih waad béjnit, Pedro chʉdh bʉ́dí pahat wʉnna, mi ñajat chóoboó mi ñajachah, Jesús ãt enep wʉt jĩ.  
\v 15 Pánih ennit, miíh téihyadih ã teo jã́hanachahjeh, pahat ãt dʉ́ʉcah bejep wʉt jĩ. Páant ã dʉ́ʉcʉchah joinít, caántboó ñah ñʉhnit, Jesúsdih jeémát mit wʉ̃hʉp wʉt jĩ. 
\s1 Dawá wʉnnitdih Jesús ã booaat 
\r (Mr 1.32-34; Lc 4.40-41) 
\p  
\v 16 Tõo ñáh jʉ̃ʉ́wʉ́chah, dawá nemép caolih jʉmnitdih ĩ chéenwã Jesús ã jʉmni mʉʉ́ jóocmant ĩt ʉb jʉibínap wʉt jĩ. Páant ĩ ʉb jʉibínachah ennit, Jesúswã ĩt bac bejep wʉt jĩ. Pánih bac bejnit, Jesúsboó nemépwãdih ã bac bejat tʉ́ʉtʉchahjeh, cã́acwãíh bácahmant ĩt bac bejep wʉt jĩ. Bita tʉbʉ́p chʉ̃ʉ́hnitdihbʉt Jesús ãt booa beedánap wʉt jĩ.  
\v 17 Páant ã chãjachah, Dios naáwátdih naóh yapani Isaías ã niijátji pah ãt yapap wʉt jĩ. “Jwĩ tʉbʉ́p chʉ̃ʉ́átdih, jwĩ wʉnatdihbʉt jĩ́gah ennit, ãt booanap taga”, Isaías ãt niíj daacáp tajĩ.\x * \xo 8:17 \xt Is 53.4\x* 
\s1 Biquína Jesúsdih ĩ péeíhat 
\r (Lc 9.57-62) 
\p  
\v 18 Dawá Jesús pebh ĩ jʉí ñʉhʉchah ennit, Jesús ã bohénitdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Chóbe conanaáboó jwĩ chʉ́ʉh bejjĩh,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 19 Páant niijnít, jẽ́litna ĩ dei bejechah, Moisés ã wʉtatjidih bohéni Jesúsdih jwãáhnit, nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Bohéní, deyoób ma bejechah, weembʉ́t majeéh wã bejmi caá, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 20 \wj —Jia mʉjjiowã́ ĩ́ih mʉʉ́ pínah íitnadih ĩ bíbohna caá. Jwébehwãbʉt ĩ́ih yécanadih ĩ bíbohna caá. Obohjeéhtih, weémboó nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, wĩ́ih mʉʉjéh pohba wã bíbohcan caá. Pánihna, wãjeéh ma jʉ̃ʉ́wʉ́chah, bʉ́dí bʉwat meemdíhbʉt ã jʉmbipna caá,\wj* Jesús caandíh ãt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 21 Páant ã niijíchah joinít, biíh jwʉh nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Maá, majeéh weembʉ́t wã bejmi caá. Obohjeéhtih, wã bejat pínah jã́tih wã íip ã wʉnʉchah, ã́ih bácahdih wã yohat pínah niijná, ‘Ma chão jwʉ́hʉʉ́’, weemdíh ma niijí. Ã wʉnʉchah yoh péanit, majeéh wã bejbipna caá, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 22 \wj —Weemdíh náahcannit wʉnnit panihnit jʉmna, queétboó wʉnnitdih ĩ yoho naáh. Obohjeéhtih, meémboó wãjeéh jʉmni pínah bʉʉ ma jʉ̃ʉ́wʉ́,\wj* Jesús caandíh ãt niijíp wʉt yʉh jĩ. 
\s1 Bʉ́dí johlit nolihatdihbʉt ã yayáát 
\r (Mr 4.35-41; Lc 8.22-25) 
\p  
\v 23 Páant niíj péanit, jẽ́litboó dei jʉibínit, bʉ́dí jãáj chóodih ã bohénitdih ãt nʉmah waadáp wʉt jĩ.  
\v 24 Íimdih ĩ chʉ́ʉh bejechah, Jesúsboó ãt ʉ̃wah bejep wʉt jĩ. Pánihna, íim tac yoób ĩ bʉʉg lájachah pohba, Jesús ã ʉ̃wat pónih, bʉ́dí johlit ãt jʉ̃ʉ́wʉ́p wʉt jĩ. Páant bʉ́dí nolihat ã jʉmʉchah, ĩt daábíhip wʉt jĩ. 
\p  
\v 25 —¡Maá, jwiítdih ma teo wáacá! ¡Daabná caá jwĩ chãjap! ĩt niíj wʉcʉp wʉt jĩ. 
\p  
\v 26 Páant ĩ niíj wʉcʉchah, jáanit, Jesús queétdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —¿Dépanih tigaá bʉ́dí ñi ʉ́ʉm? Weemdíh tʉ́i jenah joiná, ñita ʉ́ʉmcan tagaá,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant niijnít, ñah ñʉhnit, johlit, nolihatdihbʉt jʉ̃ihnit, \wj “Ma yayaá”,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. Páant ã niijíchahjeh, johlit nolihatbʉt biícmantjeh ãt yayáh bejep wʉt jĩ.  
\v 27 Páant ã yapachah, en wʉ́hi bejnit, queétjeh nin pah ĩt míic niijíp wʉt jĩ: 
\p —¿Dedé cã́ac tigaá nin? Ã naáwáchahjeh, johlit, nolihatbʉt ã yayáh bejna caá, ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Gadara baácdih moón nemép caolih jʉmnitdih Jesús ã booaat 
\r (Mr 5.1-20; Lc 8.26-39) 
\p  
\v 28 Páant ã yapat tʉ́ttimah, Gadara baácna ĩt chʉ́ʉh jʉibínap wʉt jĩ. Caanná ĩ chʉ́ʉh jʉibínachah, chéne neoná cã́ac yohopmant Jesúsdih ĩt jwãáh dei jʉ̃ʉ́wʉ́p wʉt jĩ. Queét nemép caolih jʉmnit, tʉbit tac behnit ĩ jʉmʉchah, caanná cã́acwã ĩpĩ́ bejcap wʉt jĩ.  
\v 29 Pánihna, Jesúsdih jwãáh dei jʉibínit, nin pah ĩt niíj ñaacáp wʉt jĩ: 
\p —¿Meém Dios wʉ̃ʉ́h, dépanih chãjadih jʉ̃óh tigaá ma chãj? ¿Dios ã peéh chãjat pínah ã jʉdh jwʉhʉchah yʉhna, jã́tih jwiítdih peéh chãjadih jʉ̃óhnit beé ma chãjap? ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 30 Yʉʉ́pbit dawá momo mʉʉwã bid jeémpna ĩt chãjap wʉt jĩ.  
\v 31 Pánihna, queétdih ennit, nemépwã nin pah Jesúsdih ĩt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Jwiítdih bacat tʉ́ʉtna, cot mʉʉwãdih ma waadát tʉ́ʉtʉ́, ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 32 \wj —Jʉ́ʉ, caán láa bácah ñi bejeé,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant ã niijíchahjeh, queét cã́acwãíh bácahmant bacnit, mʉʉwãdih nemépwã ĩt waadáp wʉt jĩ. Páant ĩ waadáchah, wẽpép ñáo dei bej, íimna bʉʉ́g báah bejnit, mʉʉwã ĩt chĩíc wʉn beedáh bejep wʉt jĩ. 
\p  
\v 33 Páant ĩ yapachah enna, bʉ́dí ʉ́ʉmnit, queét mʉʉwãjidih en daonítboó ĩ́ih tʉ́tchina ĩt ñáo jweí jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ. Pánih ñáo jwʉ́ʉb jʉibínit, mʉʉwã ded pah ĩ yapatjidih, nemép caolih jʉmnitdihbʉt ded pah Jesús ã booaatjidih ĩt naóh peetép wʉt jĩ.  
\v 34 Páant ĩ naáwáchah joinít, nihat caán tʉ́tchidih moón Jesúsdih enedih ĩt bejep wʉt jĩ. Pánih jʉibínit, caandíh náahcan, ĩ́ih baácmant Jesúswãdih ĩt jwʉ́ʉb bejat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. 
\c 9  
\s1 Jéih yoocannidih Jesús ã booaat 
\r (Mr 2.1-12; Lc 5.17-26) 
\p  
\v 1 Páant ĩ jwʉ́ʉb bejat tʉ́ʉtʉchah joinít, ĩ́ih jãáj chóona waadnít, Jesúswã ĩt jwʉ́ʉb chʉ́ʉh bejep wʉt jĩ. Pánih chʉ́ʉh bejnit, Jesús ãpĩ́ jʉibíni tʉ́tchina ĩt jwʉ́ʉb jʉibínap wʉt jĩ.  
\v 2 Caanná ĩ jʉibínachah, caanjĩ́h moón jéih yoocannidih ã ñajat chóojĩh Jesús pebhna ĩt beo jʉibínap wʉt jĩ. “Jesús nindih ã jéih booabipna caá”, ĩt niíj jenah joyóp wʉt jĩ. Páant ĩ niíj jenah joyátdih jéihnit, jéih yoocannidih nin pah Jesús ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Ma weñeé. Ma yéejatdih meemdíh wã yohna caá,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 3 Páant ã niijíchah joinít, biquína Moisés ã wʉtatjidih bohénit nin pah ĩt niíj jenah joyóp wʉt yʉh jĩ: “Diosjeh yéejatdih ã jéih yohna caá. Nin cã́acjeh jʉmna yʉhna, páant niijná, ‘Dios wã jʉmna caá’, niíj yeena caá ã chãjap”, ĩt niíj jenah joyóp wʉt jĩ.  
\v 4 Páant ĩ niíj jenah joyátdih jéihnit, nin pah Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —¿Dépanih tigaá páant yeejép ñi jenah joí?\wj* 
\v 5 \wj ‘Ma yéejatdih wã yohna caá’, wã niijíchah joinít, weemdíh jéihcan yʉhna, ‘Yeeni caá’, ñi niíj jenah joiná caá. Obohjeéhtih, ‘Ñah ñʉhnit, ma yáac chʉ̃i bejeé’, wã niijíchah, caán ã bejechah ennit, wã niiját yoobópdih ã jʉmatdih ñi jéihbipna caá. Pánih jéihna, yéejat yohat wẽpat wã bíbohatdihbʉt ñi jéihbipna caá.\wj* 
\v 6 \wj Weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, nin baácdih moondíh jéih booanit, ĩ yéej chãjatdihbʉt wã jéih yohna caá. Pánih tibeé Dios weemdíh ã wah deyanap jĩ, cã́acwã ĩ yéejatdih wã yohat pínah niijná. Pánihna, caán wẽpatdih wã bíbohatdih yeéb ñi jéihyat pínah niijná, nin pah wã chãj jʉ́ʉtbipna caá,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant niíj péanit, jéih yoocannidih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Ma ñah ñʉhʉʉ́. Ma ñajat chóodih ʉbnit, míih mʉʉ́boó ma jwʉ́ʉb bejeé,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 7 Páant ã niijíchah joinít, jéih yoocanniji ñah ñʉhnit, ã́ih mʉʉ́boó ãt jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ.  
\v 8 Páant ã booanachah ennit, cã́acwã ĩt en wʉ́hi bejep wʉt jĩ. Pánih en wʉ́hi bejnit, Dios Jesúsdih bʉ́dí wẽpat ã wʉ̃hatdih jéihnit, Diosdih bʉ́dí ĩt wẽi naáwáp wʉt jĩ. 
\s1 Jesús Mateodih ã jʉ̃ʉ́wát tʉ́ʉtat 
\r (Mr 2.13-17; Lc 5.27-32) 
\p  
\v 9 Pánih booa péaniji caán mʉʉmánt bac bejnit, Jesús ã bohénitdih ãt jwʉ́ʉb nʉmah jib bejep wʉt jĩ. Pánih bejnit, caanmánt jʉ̃óhnit, weém Mateo pebh ĩ jʉyʉ́p jĩ. Romanowã ĩ maáta ĩ ʉʉ́bát tʉ́ʉtni dinerodih ʉʉ́bh wʉ̃hni wã jʉmʉp jĩ. Pánihna, caán láa wĩ́ih tewat tólihboó wã chʉ́ʉdʉp jĩ. Caanjĩ́h wã chʉ́ʉdʉchah ennit, nin pah weemdíh Jesús ã niijíp jĩ: 
\p \wj —Wãjeéh ma pée jʉ̃ʉ́wʉ́,\wj* ã niijíp jĩ. 
\p Páant ã niijíchah joinítjeh, ñah ñʉhnit, ãjeéh wã bejep jĩ. 
\p  
\v 10 Tʉ́ttimah, Jesúswãdih wĩ́ih mʉʉ́boó nʉmah jeémédih wã bejep jĩ. Weem páh dawá dinerodih ʉʉ́bh wʉ̃hnitdih, bita “Yeejépwã caá”, ĩ niijnítdihbʉt wã nʉmah jeémép jĩ.  
\v 11 Páant queét biícdih jwĩ jeéméchah ennit, biquína fariseowã jwiít Jesús ã bohénitdih nin pah ĩ niíj jʉ̃ihñʉp jĩ: 
\p —¿Dépanih tigaá ñíih bohéni dinerodih ʉʉ́bh wʉ̃hnit, yeejép chãjnit biícdih ã jeémp? ĩ niijíp jĩ.\x * \xo 9:11 \xt Lc 15.1-2\x* 
\p  
\v 12-13 Páant ĩ niijíchah joinít, Jesúsboó queét fariseowãdih nin pah ã niíj jepahap jĩ: 
\p \wj —Tʉbʉ́p chʉ̃ʉ́hcannit cohnidih ĩpĩ́ bidcan caá. Wʉnnitjeh caá caandíh ĩ bidip. Pánihat pah ‘Weém yéejat wihcanni caá’, niíj jenah joinít, teo wáacni pínahdih ĩpĩ́ bidcan caá. Obohjeéhtih, ‘Wã yéejatdih jĩ́gahnit, wã tʉ́ʉt nʉʉ́míhna caá’, niíj jenah joinít caá teo wáacni pínahdih ĩ bidip. ‘Jwiít yeejépwã caá’, niíj jenah joinítdihjeh teo wáacadih wã jʉ̃ʉ́wʉ́p be, ĩ yéej chãjatdih cádahnit, tʉ́iniboodíh ĩ tʉ́ʉt nʉʉmát pínah niijná. Dios naáwátdih naóh yapani ã niíj daacátjidih yeebdíh jéihyat caá náahap. ‘ “Nʉñʉ́pwãdih ñi mao cáo wʉ̃hatdih weém wã náahcan caá. Obohjeéhtih, bitadih ñi jĩ́gah en teo wáacatdih caá yeebdíh wã náah yacap”, Dios ã niijná caá’, ãt niíj daacáp tajĩ.\wj*\x * \xo 9:12-13 \xt Os 6.6; Mt 12.7\x*\wj Caán ded pah ã daacátjidih jéihyat tʉ́ʉt niijná, ñi jwʉ́ʉb bohénaá. Caán ã daacátji pah, jĩ́gah ennit, weém cã́acwãdih teo wáacadih wã jʉ̃ʉ́wʉ́p be,\wj* ã niijíp jĩ. 
\s1 Jeémp jwʉhcatdih Jesúsdih ĩ ʉʉ́bh joyát 
\r (Mr 2.18-22; Lc 5.33-39) 
\p  
\v 14 Tʉ́ttimah, Juan Daabáni ã bohénitboó jwĩ pebh jʉinít, nin pah Jesúsdih ĩ niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ: 
\p —Jwiít Juan ã bohénit, jwĩ nʉowã ĩ wʉtat pah jwĩpĩ́ jeémp jwʉhcan caá. Fariseowãbʉt biíc yoobó ĩpĩ́ chãjna caá. ¿Dépanih tigaá ma bohénitboó páantjeh ĩ jeémp? Jesúsdih ĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 15 \wj —Nin pah caá ã jʉmʉp: Téihya chéoni ã nʉmah jeémpnit biícdih ã jʉm jwʉhʉchah, jĩ́gahcan, ĩpĩ́ tʉ́i wẽi jeémpna caá. Obohjeéhtih, caán téihya chéonidih bita ĩ ʉb bejat tʉ́ttimah, jĩ́gahnit, ĩta jeémp jwʉhcan tagaá. Weém caán téihya chéoni panihni wã jʉmna caá. Pánihat pah tigaá wã bohénit wãjeéh jʉmna, wẽinit, páantjeh ĩ jeémpna caá. Obohjeéhtih, bita weemdíh ĩ ʉb bejat tʉ́ttimah, wã bohénitjeéh wã wihcah, caán láa jĩ́gahnit, ĩ jeémp jwʉhcan niít,\wj* Jesús queétdih ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 16 Pánihna, ded pah jwĩ nʉowã ĩ wʉtatji ã́ih jáap bohéátjĩh fariseowã ĩ widíhichah enna, Jesús queétdih nin pah ã jwʉ́ʉb niíj bohénap jĩ: \wj “Jáap yégueh chóo chocca naáh chóojĩh máa yégueh chóodih nah wai bʉ́ʉdhdat ã náahcan caá. Páant ñi chãjachah nihna, caandíh ñi chocat tʉ́ttimah, jiínt bejna, máa chóodih chah ãta yewa tagaá. Páant tigaá jwĩ nʉowã ĩ naáwátjidih wĩ́ih jáap bohéátjĩh wid naóhcat caá náahap.\wj* 
\v 17 \wj Pánihat dée, pah jwʉhcanni iguíh macdih nʉñʉ́p chóojĩh ĩ chãjniji máa wʉh wʉʉ́hdih yáacat ã náahcan caá. Páant ñi yáacachah nihna, iguíh mac pahna, máa wʉh wʉʉ́h jéih yʉ́ʉhcan, ãta yewah bej tagaá. Páant ã yewechah, chénat pah ãta bʉʉd tágaá. Pánihna, jáap macdih, jáap wʉh wʉʉ́hboó yáacat caá náahap. Páant ñi yáacachah, iguíh mac, caandíh yáacni chóobʉt ã tʉ́i jʉmbipna caá. Pánihat pah, wĩ́ih jáap bohéát jwĩ nʉowã ĩ naáwátjijĩh wid naóhcat caá náahap”,\wj* ã niijíp jĩ. 
\s1 Ã́ih yégueh chóodih jʉí, teonih, Jairo nʉʉmdíhbʉt Jesús ã booaat 
\r (Mr 5.21-43; Lc 8.40-56) 
\p  
\v 18 Wĩ́ih mʉʉ́boó páantjeh jwĩ jʉmʉchah, jwiít judíowã jwĩ míic wáacat mʉʉdíh en daonít ĩ maáh ã waád jʉyʉ́p jĩ. Waád jʉinít, Jesús pebh bódicha caj yoh ñajnit, nin pah ã niijíp jĩ: 
\p —Wã nʉʉ́m jáantjeh mi wʉnah bejep be. Obohjeéhtih, caántdih ma teo jã́ha booaat tʉ́ʉt niijná, wãjeéh ma jʉ̃ʉ́wʉ́. Páant ma teo jã́hanachah, mi jwʉ́ʉb boobipna caá, Jesúsdih ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 19 Páant ã niijíchah joinít, Jesús wĩ́ih mʉʉ́boó jeémp chʉ́ʉdniji, ñah ñʉhnit, ãjeéh ã bac bejep jĩ. Jwiít ã bohénitbʉt ĩjeéh jwĩ bejep jĩ.  
\v 20-21 Pánih bejnit, namádih jwĩ bejechah, cã́acwã cãtíh biíh wili wʉnnih mit jʉmʉp tajĩ. Caánt doce jópchi mácanihat panihat wʉnnih, “Jesúíh yégueh chóodihjeh jʉibí teona, wã boobipna caá”, mit niíj jenah joyóp wʉt jĩ. Páant niíj jenah joinít, Jesús tã́ahmant jʉ̃óhnit, ã́ih yégueh chóo yapatbitdih mit jʉí tewep tajĩ.  
\v 22 Páant mi jʉí tewatdih jéihna, tac pʉ́ʉd ennit, Jesús caántdih nin pah ã niijíp jĩ: 
\p \wj —Nʉʉmʉ́, ma weñeé. Weemdíh tʉ́i jenah joinít, ma boona caá,\wj* ã niijíp jĩ. 
\p Páant ã niijíchahjeh, mit boonap tajĩ. 
\p  
\v 23 Tʉ́ttimah, jwiít Jesús biícdih maáíh mʉʉná jwĩ waád jʉibínap jĩ. Pánih waád jʉibínit, chío póojnitdih, dawá ñaác jʉ̃inítdihbʉt jwĩ enep jĩ.  
\v 24 Páant ĩ jʉñʉ́chah ennit, Jesús queétdih nin pah ã niijíp jĩ: 
\p \wj —Yeéb ñi bac bejeé. Mi wʉncan caá. Ʉ̃ona caá mi chãjap,\wj* ã niijíp jĩ. 
\p Páant ã niijíchah joinít, “Nih yáana caá ã chãjap”, niijnít, cã́acwã caandíh ĩ dehwep jĩ.  
\v 25 Pánihna, queét ĩ bac bejat tʉ́ttimah, wʉnnih pebhna waad béjnit, miíh téihyadih Jesús ãt tewep wʉt jĩ. Páant ã tewechahjeh, boonit, mit ñah ñʉhʉp wʉt jĩ.  
\v 26 Jóocmant ñʉhnit caántdih ã booaat doonádih joinít, caán tʉ́tchidih moondíh ĩt naóh peetép tajĩ. 
\s1 Chénewã jéih encannitdih Jesús ã booaat 
\p  
\v 27 Caanjĩ́h jʉmnitji jwʉ́ʉb jibidih jwĩ bejechah, chénewã jéih encannit neoná jwiítdih pée bejnit, nin pah ĩ niíj ej ñaacáp jĩ: 
\p —¡David jʉima, Dios ã wahni, jwiítdih ma jĩ́gah eneé! ĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 28 Páant ĩ niíj ej ñaacáchah, jwiít Jesús biícdih biíh mʉʉ́boó jwĩ waad béjep jĩ. Páant jwĩ waad béjechah, queét jéih encannitbʉt ĩ ñʉʉ́n waád jʉyʉ́p jĩ. Páant ĩ waád jʉyʉ́chah ennit, Jesús queétdih nin pah ã niijíp jĩ: 
\p \wj —‘Jwiítdih ã jéih booami nacaá’, ¿weemdíh ñi niíj jenah joí niít?\wj* ã niijíp jĩ. 
\p —Páant tigaá jwĩ niíj jenah joyóp, caandíh ĩ niíj jepahap jĩ. 
\p  
\v 29 Páant ĩ niíj jepahachah joinít, ĩ́ih quíibdih teo jã́hanit, nin pah ã niijíp jĩ: 
\p \wj —‘Páant ã chãjbipna caá’, ñi niíj jenah joyát pahjeh tigaá wã chãjbip,\wj* ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 30 Páant ã niijíchahjeh, ĩ jéih enep jĩ, bʉca. Pánih booanit, Jesús nin pah queétdih ã jwʉ́ʉb niijíp jĩ: 
\p \wj —Weém bʉʉtéh yeebdíh wã booaatdih bitadih ñi naóhca bojoó,\wj* ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 31 Páant ã niijíchah yʉhna, bac bejnit, queétdih ded pah ã booaatjidih nihat pebhboó ĩt naóh peetép tajĩ. 
\s1 Jéih wéhecannidih Jesús ã booaat 
\p  
\v 32 Páant ĩ bac bejechah, Jesús pebh nemép jʉmnidih bita ĩ ñahwat ʉb waád jʉyʉ́p jĩ. Caán nemép caandíh ãt jéih wéheat tʉ́ʉtcap tajĩ.  
\v 33 Páant ĩ ʉb jʉyʉ́chah ennit, Jesús nemépdih ã bacat tʉ́ʉtʉp jĩ. Páant ã bacat tʉ́ʉtʉchahjeh, jéih wéhecanniji ã jwʉ́ʉb wéhenap jĩ. Caandíh ennit, nihat ĩ en wʉ́hi bejep jĩ. 
\p —¡Nin pah yapatdih nihat jwiít Israel baácdih moón jwĩpĩ́ encan jĩ! ĩ míic niijíp jĩ. 
\p  
\v 34 Obohjeéhtih, fariseowã mácah ĩ míic niíj wéhenap jĩ. 
\p —Nemépwã ĩ maáh ã wẽpatjĩh caá nemépwãdih ã bacat tʉ́ʉtʉp, ĩ míic niijíp jĩ.\x * \xo 9:34 \xt Mt 10.25; 12.24; Mr 3.22; Lc 11.15\x* 
\s1 Jesús cã́acwãdih ã jĩ́gah enat 
\p  
\v 35 Pánihat tʉ́ttimah, nihat botoni tʉ́tchina, dahwani tʉ́tchinadihbʉt bohé jibidih bejna, Jesús jwiítdih ã nʉmah bejep jĩ. Tʉ́tchina yoobó naóh jib bejna, jwiít judíowã jwĩ míic wáacat mʉʉná waadnít, Jesús ãpĩ́ bohénap jĩ. Dios ã maáh jʉmat tʉ́ini doonádih naóhnit, nihat caanjĩ́h moón tʉbʉ́p chʉ̃ʉ́hnitdihbʉt ãpĩ́ booanap jĩ.\x * \xo 9:35 \xt Mt 4.23; Mr 1.39; Lc 4.44\x* 
\v 36 Pánih bejna, dawá cã́acwã ovejawãdih en daoní wihcat pah yeejép yapnit, moh yéejnit ĩ jʉmʉchah ennit, Jesús queétdih bʉ́dí ãt jĩ́gah enep jĩ.\x * \xo 9:36 \xt Nm 27.17; 1R 22.17; 2Cr 18.16; Jer 50.6-7; Ez 34.5; Zac 10.2; Mr 6.34\x* 
\v 37 Pánih jĩ́gah ennit, jwiít ã bohénitdih nin pah ã niijíp jĩ: 
\p \wj —Jóo dajat láa bʉ́dí tewat ã jʉmʉchah yʉhna, teonitboó daocánnitjeh ĩ jʉmna caá. Pánihat pah, tʉ́ini doonádih joinít pínah dawá ĩ jʉmʉchah yʉhna, queétdih naóhnit pínahboó daocánnitjeh ĩ jʉmna caá.\wj* 
\v 38 \wj Pánihna, tʉ́ini doonádih chah dawá bohénitdih ã wahat pínah niijná, Diosdih ñi ʉʉ́bʉ́,\wj* ã niijíp jĩ.\x * \xo 9:38 \xt Lc 10.2\x* 
\c 10  
\s1 Jesús doce ã naáwát tʉ́ʉtnit pínah ĩ wʉ̃tna 
\r (Mr 3.13-19; Lc 6.12-16) 
\p  
\v 1 Tʉ́ttimah, jwiít doce ã bohénitdih bid bojnit, nemépwãdih bacaat pínah wẽpat, nihat wʉnnitdih booaat pínah wẽpatdihbʉt jwiítdih ã wʉ̃hʉp jĩ. 
\p  
\v 2 Nin caá jwiít Jesús ã bohénit, ã naáwát tʉ́ʉtnit pínah jwĩ wʉ̃t: Simón ã jʉmʉp jĩ. Caandíh Pedro Jesús ã wʉ̃t bʉ́ʉdhdʉp jĩ. Ã ʉ́ʉd Andrésbʉt ã jʉmʉp jĩ. Santiago, ã ʉ́ʉd Juanjĩhbʉt ĩ jʉmʉp jĩ. Queét chénewã Zebedeo weh ĩ jʉmʉp jĩ.  
\v 3 Felipe, Bartolomé, Tomás, weém Mateobʉt jwĩ jʉmʉp jĩ. Weémboó Romanowã ĩ maáta ĩ ʉʉ́bát tʉ́ʉtni dinerodih ʉʉ́bh wʉ̃hni wã jʉmʉp jĩ. Biíh Santiago, Alfeo wʉ̃ʉ́hbʉt ã jʉmʉp jĩ. Tadeo, Lebeo ĩ niíj wʉ̃t bʉ́ʉdhnibʉt ã jʉmʉp jĩ.  
\v 4 Biíh Simón, Celote wʉ̃t jʉmni poómpdih bóobʉt ã jʉmʉp jĩ. Judas Iscariote, Jesúsdih eníhcannitdih dʉó wáini pínahbʉt ã jʉmʉp jĩ. 
\s1 Jesús doce ã bohénitdih ã wahat 
\r (Mr 6.7-13; Lc 9.1-6) 
\p  
\v 5 Jwiít doce ã bohénitdih ã wẽpatdih wʉ̃h, biíh tʉ́tchinaboó wahna, ded pah jwĩ chãjat pínahdih nin pah Jesús jwiítdih ã niíj naáwáp jĩ: \wj “Judíowã nihcannit pebhna ñi bejca bojoó. Samaria baácboobʉ́t ñi bejca bojoó.\wj* 
\v 6 \wj Diosdih jéihcannit jʉmna, bʉʉdnít ovejawã panihnit ĩ jʉmʉchah, judíowã pebhboojéh ñi bejeé.\wj* 
\v 7 \wj ‘Dios maáh ã jʉmatdih ã jʉ́ʉtat pínah bahnijeh ã jʉdhna caá’, queétdih ñi niíj naáwá.\wj* 
\v 8 \wj Pánih naóhna, bácah moópnit, dawá tʉbʉ́p chʉ̃ʉ́hnit, wʉnah bejnitdihbʉt ñi booanaá. Nemép caolih jʉmnitíh bácahmant nemépwãdih ñi bacanaá. Páant ñi chãjat pínah wẽpatdih yeebdíh wã wʉ̃hna caá. Jíib náahcanjeh yeebdíh wã wʉ̃hat pah mʉntih, yeebbʉ́t biíc yoobó jíib náahcanjeh cã́acwãdih ñi teo wáacá.\wj* 
\p  
\v 9 \wj “Pánih bejna, dinerodih ñi ʉb bejca bojoó.\wj* 
\v 10 \wj Wʉh wʉʉ́h, tʉ́ʉt nʉʉmát pínah camisa, zapatos ʉb bejcan, íoh cajat nahdihbʉt ñi ʉb bejca bojoó. Ñi dʉwát chóojeh ñi dʉo béjeé. Ñi bohénit pínahboó yeebdíh ĩ nʉmah jeémpbipna caá. Ñi dʉoní chóo ã moopóchah, queétboó ñi tʉ́ʉt nʉʉmát pínah chóodihbʉt ĩ wʉ̃hbipna caá. Queétdih ñi teo wáacat jíib, páant caá yeebdíh ĩ chãjbipna caá.\wj*\x * \xo 10:10 \xt 1Co 9.14; 1Ti 5.18\x* 
\p  
\v 11 \wj “Caán tʉ́tchina jʉibínit, caán tʉ́tchidih jʉm jwʉhna, yeebdíh wẽi jwãáhnitíh mʉʉdíhjeh ñi chão jwʉ́hʉʉ́.\wj* 
\v 12 \wj Ĩ́ih mʉʉná waad béjnit, ‘Dios ã tʉ́yat ñijeéh ã jʉmʉ naáh’, caán mʉʉdíh moondíh ñi niijí.\wj* 
\v 13 \wj Páant ñi niijíchah, tʉ́init ĩ jʉmat jíib, Dios ã tʉ́yat ĩjeéh ã jʉmbipna caá. Obohjeéhtih, tʉ́icannit ĩ jʉmʉchah, páant ñi niijíchah yʉhna, Dios ã tʉ́yat ĩjeéh ã wihcan niít.\wj* 
\v 14 \wj Yeebdíh náahcan, ĩ joííhcah, caán mʉʉmánt ñi bac bejeé. Bac bejnit, queétdih Dios ã yohat pínahdih jʉ́ʉtat tʉ́ʉt niijná, ñíih zapatosdih tóo dʉgnit, caán jʉmni becchídih ñi péoh mao yoh jéenanaá. Pánihna, caán tʉ́tchidih moón yeebdíh ĩ náahcah, biíc yoobó mʉntih queétdihbʉt ñi chãj jʉ́ʉtʉ́.\wj*\x * \xo 10:14 \xt Hch 13.51\x* 
\v 15 \wj Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Peéh chãjni yeó jáapdih Sodoma tʉ́tchidih moón, Gomorra tʉ́tchidih moondíhbʉt Dios bʉ́dí ã peéh chãjbipna caá.\wj*\x * \xo 10:15 \xt Gn 19.24-28; Mt 11.24\x*\wj Obohjeéhtih, queétdih ã peéh chãjat chah, yeebdíh náahcannitboodíh ã peéh chãjbipna caá”,\wj* jwiítdih ã niijíp jĩ.\x * \xo 10:15 \xt Lc 10.4-12\x* 
\s1 Jesúíhwãdih bita yeejép ĩ chãjat pínah 
\p  
\v 16 \wj “¡Weemdíh ñi tʉ́i joyoó! Yeéb ovejawã panihnitdih jiowã́ panihnit pebhboó wã wahna caá. Pánihna, jopwã pah tac behcannit, maiwã pah ñi tʉ́i yap náhninaá.\wj*\x * \xo 10:16 \xt Lc 10.3\x* 
\v 17 \wj ¡Ñi tʉ́i chãja chaáh! Yeebdíh eníhcannit ñi maátadih ĩ wʉ̃hbipna caá. Jwiít judíowã jwĩ míic wáacat mʉʉ́boó waadnít, yeebdíh ĩ pʉ̃ibipna caá.\wj* 
\v 18 \wj Wĩ́ihwã ñi jʉmat jíib, caán tʉ́tchinadih moón ĩ maáta pebhna, chah wẽpnit maáta pebhnabʉt yeebdíh ĩ ʉb bejbipna caá. Caanná ĩ ʉb bejechah, queét maátadih, judíowã nihcannit maátadihbʉt wĩ́ih tʉ́ini doonádih ñi naóhbipna caá.\wj* 
\v 19 \wj Páant maátadih ĩ wʉ̃hʉchah, ‘Ded pah wã niiját pínahdih wã jéihcan niít’, ñi niíj jenah joicá bojoó. Yeebdíh ĩ ʉʉ́bh joyóchahjeh, ñi niiját pínahdih Dios yeebdíh ã jéihyabipna caá.\wj* 
\v 20 \wj Páant ã jéihyanachah, queétdih jepahna, yeéb ñi jenah joyátjĩhjeh ñi jepahcan niít. Dios jwĩ íip ã jenah joyátdih Tʉ́ini Espírituboó yeebdíh ã naáwát tʉ́ʉtbipna caá.\wj*\x * \xo 10:20 \xt Mr 13.9-11; Lc 12.11-12; 21.12-15\x* 
\p  
\v 21 \wj “Caán láa, det wĩ́ihwã ĩ jʉmat jíib, biíc weh jʉmna yʉhna, maátadih naóh yacnit, ã déedih ã mao yohat tʉ́ʉtbipna caá. Ĩ mána ĩ wehdih, ĩ wehboó ĩ mánadihbʉt ĩ mao yohat tʉ́ʉtbipna caá.\wj*\x * \xo 10:21 \xt Mr 13.12; Lc 21.16\x* 
\v 22 \wj Pánihna, yeéb wĩ́ihwã ñi jʉmat jíib, nihat yeebdíh ĩ eníhcan niít. Páant ĩ eníhcah, yeebdíh yeejép ĩ chãjachah yʉhna, weemdíh páantjeh ñi cádahcah, yeebdíh wã tʉ́i ʉbbipna caá, wã íip pebhboó ñi tʉ́i jʉmat pínah niijná.\wj*\x * \xo 10:22 \xt Mt 24.9,13; Mr 13.13; Lc 21.17\x* 
\v 23 \wj Wĩ́ih tʉ́ini doonádih ñi naáwát jíib, biíc tʉ́tchidih moón yeebdíh ĩ yéej chãjachah, biíh tʉ́tchina jwei béjnit, caanjĩ́h moondíhbʉt ñi naáwá. Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Nihat Israel baácboó jʉmni tʉ́tchinadih moondíh ñi naóh beedáát pínah jã́tih, weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé nin baácboó wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃óhbipna caá.\wj* 
\p  
\v 24 \wj “Jáap jéihni caandíh bohéni chah nihcan caá. Biíc yoobó teo wʉ̃hnibʉt ã maáh chah nihcan caá.\wj*\x * \xo 10:24 \xt Lc 6.40; Jn 13.16; 15.20\x* 
\v 25 \wj ‘Ded pah weemdíh bohénidih ã yapat pah mʉntih weemdíhbʉt ã yapbipna caá’, jáap jéihnidih niíj jenah joyát caá náahap. Teo wʉ̃hnibʉt ‘Ded pah wã maáhdih ã yapat pah mʉntih weemdíhbʉt ã yapbipna caá’, niíj jenah joyát caá náahap. Obohjeéhtih, ‘Wã maáh chah jʉmna, caandíh yeejép ã yapat pah weémboodíh ã yapcan niít’, niíj jenah joicát caá náahap. Weém mʉʉ́ mínah panihni, yeébboó wã pebh moon pánihnit ñi jʉmna caá. Pánihna, cã́acwã weemdíh ‘Beelzebú caá’, niijná, yeéb wĩ́ihwãdihbʉt biíc yoobó yeejép ĩ niijbípna caá”,\wj* Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ.\x * \xo 10:25 \xt Mt 9.34; 12.24; Mr 3.22; Lc 11.15\x* 
\s1 ¿Deddih tigaá ʉ́ʉmat náah? 
\r (Lc 12.2-7) 
\p  
\v 26 \wj “Bʉʉ láa cã́acwãdih wĩ́ih tʉ́ini doonádih ñi naáwáchah yʉhna, joííhcan, bita ĩ encah, yeebdíh yeejép ĩ chãjbipna caá. Pánih yeejép ĩ bih chãjachah yʉhna, tʉ́ttimah nihat ĩ tʉ́i jéihbipna caá. Yeebdíh yeejép chãjnitdih ñi ʉ́ʉmca bojoó.\wj*\x * \xo 10:26 \xt Mr 4.22; Lc 8.17\x* 
\v 27 \wj Pánihna, bʉʉ ded pah yeebdíhjeh wã bohéátdih tʉ́ttimah dawá cã́acwã cãtíh ʉ́ʉmcanjeh ñi naáwá.\wj* 
\v 28 \wj Cã́acwã yeebdíh maona, ñíih bácahdihjeh ĩ mao yohna caá. Obohjeéhtih, ñíih caolihdih ĩ jéih maocan caá. Pánihna, det yeebdíh mao yohíhnitdih ñi ʉ́ʉmca bojoó. Obohjeéhtih, Diosboodíh caá ʉ́ʉmat náahap. Caanjéh tigaá ñíih bácahdih, ñíih caolihdihbʉt iiguípna ã jéih yohna caá.\wj* 
\p  
\v 29 \wj “Chéne jwébehwãbit bainíbitjeh ĩ jíib jʉmʉchah yʉhna, biícbitdih Dios ã bʉʉdácan caá. Dios ã wʉtcah, caanbít ã wʉncan niít.\wj* 
\v 30 \wj Ñíih waó yoócnadih Dios jenah en beedáni jʉmna, ded pah ñi jʉmatdihbʉt ã tʉ́i jéih beedána caá. Pánih jéih beedána, yeebdíh ã tʉ́i jéih en daoná caá.\wj* 
\v 31 \wj Jwébehwãdih ã oyat chah, yeébboodíh ã oina caá. Pánih oinit, ã en dawátdih jéihna, ñi náhni dahwaca bojoó”,\wj* Jesús ã niijíp jĩ. 
\s1 “Weém Jesúíh caá”, ʉ́ʉmcanjeh, niiját 
\r (Lc 12.8-9) 
\p  
\v 32 \wj “ ‘Weém Jesúíh caá’, ded bitadih ã niijíchah, weembʉ́t caandíh ‘Caán wĩ́ih caá’, wã íip jeáboó jʉmnidih wã niijbípna caá.\wj* 
\v 33 \wj Obohjeéhtih, ded wĩ́ih jʉmna yʉhna, ‘Weém Jesúíh nihcan caá’, bitadih ã niijíchah, ‘Caán wĩ́ih nihcan caá’, weembʉ́t wã íipdih wã niijbípna caá”,\wj* Jesús ã niijíp jĩ.\x * \xo 10:33 \xt 2Ti 2.12\x* 
\s1 Jesús cã́acwãdih chéne poómp ã chãjat 
\r (Lc 12.51-53; 14.26-27) 
\p  
\v 34 \wj “¿Ded pah tigaá yeéb weemdíh ñi niíj jenah joí? ‘Ã́ih doonádih joinít, nihat cã́acwã tʉ́i biícdih ĩ jʉmbipna caá’, ¿ñi niíj jenah joí niít? Obohjeéhtih, pánihcan caá. Cã́acwã wã bohéátdih ĩ joyát tʉ́ttimah, biquína wã naáwátdih ĩ tʉ́i wẽi joyóchah, bitaboó caandíh jepahcan, queétdih ĩ en jʉ̃ihbipna caá.\wj* 
\v 35 \wj Biquína behnit wã naáwátdih ĩ tʉ́i joyát jíib ĩ weh queétdih ĩ eníhcan niít. Behnit yaádh wã naáwátdih ĩ tʉ́i joyát jíib ĩ weh yatá queétdih ĩ eníhcan niít. Ĩ chʉdhna yaádh wã bohéátdih ĩ tʉ́i joyát jíib, ĩ weh áana yaádh queétdih ĩ eníhcan niít.\wj* 
\v 36 \wj Ded weemdíh jepahnidih ã déewã yoobát ĩ eníhbican nacaá.\wj*\x * \xo 10:36 \xt Mi 7.6\x* 
\p  
\v 37 \wj “Ded weemdíh ã oyat chah ã mánadih, ã wehdih oina, wĩ́ih nihcan niít.\wj* 
\v 38 \wj Pánihna, cruzboó wʉnna, yeejép wã yapat pínah pah, ded wĩ́ih ã jʉmat jíib yeejép ã yapbipna caá. Pánih yeejép yapatdih ʉ́ʉmnit, jweiná, wĩ́ih nihcan niít.\wj*\x * \xo 10:38 \xt Mt 16.24; Mr 8.34; Lc 9.23; Jn 12.24\x* 
\v 39 \wj Ded weemdíh tʉ́i jenah joicán, bií déedih en ñinahnit, ã náahatdihjeh chãjna, iiguípna ã bejbipna caá. Obohjeéhtih, ded ã́ih pínahdih jenah joicánjeh, wã weñat pínahdih chãjniboó páantjeh wãjeéh ã tʉ́i jʉmbipna caá”,\wj* Jesús ã niijíp jĩ.\x * \xo 10:39 \xt Mt 16.25; Mr 8.35; Lc 9.24; 17.33; Jn 12.25\x* 
\s1 Jwiítdih jíib wʉ̃hat panihni 
\r (Mr 9.41) 
\p  
\v 40 \wj “Det yeéb wĩ́ihwãdih tʉ́i náahna, weemdíhbʉt ĩ náahna caá. Pánihna, weemdíh tʉ́i náahni weemdíh wahnidihbʉt ã náahna caá.\wj*\x * \xo 10:40 \xt Mr 9.37; Lc 9.48; 10.16; Jn 13.20\x* 
\v 41 \wj Dios naáwátdih naóh yapani ã tewat jíib Dios caandíh ã tʉ́i chãjbipna caá. Ã naáwátdih naóh yapani ã jʉmʉchah enna, ded caandíh tʉ́i náahna, naóh yapanidih ã tʉ́i chãjat pah Dios caandíhbʉt biíc yoobó ã tʉ́i chãjbipna caá. Ded tʉ́ini ã jʉmat jíib, Dios caandíh ã tʉ́i chãjbipna caá. Tʉ́ini ã jʉmʉchah ennit, biíhboó caandíh tʉ́i náahna, tʉ́inidih Dios ã tʉ́i chãjat pah, caandíh náahnidihbʉt biíc yoobó ã tʉ́i chãjbipna caá.\wj* 
\v 42 \wj Ded wĩ́ih moh yéejni ã jʉmʉchah enna, caandíh ã babhbat pínah, bainí mahjeh ã wʉ̃hʉchah yʉhna, ã teo wáacatbit jíib, Dios caandíhbʉt ã tʉ́i chãjbipna caá”,\wj* Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ. 
\c 11  
\s1 Juan Daabáni ã ʉʉ́bh joyát tʉ́ʉtat 
\r (Lc 7.18-35) 
\p  
\v 1 Páant jwiít ã bohénitdih ã naóh péaat tʉ́ttimah, caán baácdih bóo tʉ́tchinadih moondíh Jesús ã́ih tʉ́ini doonádih bohénadih ã bejep jĩ. Jwiítbʉt biíh tʉ́tchinadih moondíh bohénadih jwĩ bejep jĩ.  
\v 2 Pánih bejnitji jwĩ jwʉ́ʉb jʉyʉ́chah, Jesús ded pah ã chãjat doonádih Juan Daabáni nemat mʉʉ́boó jʉmni ãt joyóp tajĩ. Pánih joiníji ã bohénitdih Jesús pebhna ãt wahap tajĩ, caandíh ĩ ʉʉ́bh joí enat pínah niijná.  
\v 3 Páant ã wahachah, jwĩ pebh jʉinít, nin pah Jesúsdih ĩ niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ: 
\p —Juan jwiítdih nin pah ã niíj ʉʉ́bh joí enat tʉ́ʉtʉp be: ‘ “Wã tʉ́ttimah biíh ã jʉ̃óhbipna caá”, ¿wã niijníji niít meém? ¿Wã niijníji ma nihcah, biíhdih páñat náah niít?’ ã niijíp be, Jesúsdih ĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 4 Páant ĩ niíj ʉʉ́bh joyóchah joinít, Jesús queétdih nin pah ã niíj jepahap jĩ: 
\p \wj —Bʉʉ ded pah ñi joyátji, ñi enatjidihbʉt Juandih nin pah niíj naáwádih ñi bejeé:\wj* 
\v 5 \wj ‘Jéih encannitji, jéih joicánnitji, jéih bejcannitjidihbʉt ã booana beé. Bácah moópnitji, wʉnah bejnitjidih yʉh bʉca ã booana beé.\wj*\x * \xo 11:5 \xt Is 35.5-6\x*\wj Moh yéejnitdih ã tʉ́i ʉbat pínah doonádihbʉt naóhna ã chãjap be.\wj*\x * \xo 11:5 \xt Is 61.1\x* 
\v 6 \wj Pánihna, “Ded weemdíh tʉ́i jenah joí cádahcannidih Dios ã wẽi enna caá”, Jesús ã niijíp be’, Juandih niíj naáwádih ñi bejeé,\wj* ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 7 Páant ã niijíchah joinít, Juandih naáwádih ĩ jwʉ́ʉb bejep jĩ. Páant ĩ jwʉ́ʉb bejechah, Juan ded pah ã jʉmatdih dawá jwĩjeéh péenitdih Jesús nin pah ã niíj naáwáp jĩ: \wj “¿Dedédih enedih bej tigaá ñipĩ́ chãj, mʉʉ́ wihcapboó bejna? ¿Jiwi jeémp yílip déedih johlit ã joh jwejni panihnidih enedih ñi bejnit beé? Obohjeéhtih, Juan pánihcan beé. Det biáboó ĩ naáwáchah yʉhna, caánboó jweéhcanjeh, yoobópdih ãpĩ́ naáwáp wʉt jĩ.\wj* 
\v 8 \wj Pánih jʉmnidih bidcan, ¿tʉ́ini yégueh dʉonídih enedih ñi bejnit beé? Obohjeéhtih, tʉ́ini yégueh dʉonít maátaíh mʉʉ́boó ĩpĩ́ jʉmna caá. Juanboó queét pah nihcan beé.\wj* 
\v 9 \wj Pánih jʉmnidihbʉt bidcan, ¿Dios naáwátdih naóh yapanidih enedih bejnit beé ñi chãj? Páant tigaá Juan ã jʉmʉp. Bita naóh yapanit chah ã jʉmna caá.\wj* 
\v 10 \wj Juan ã jwíih naóh waáwát pínahdih jon jã́tih Dios naáwátdih naóh yapani nin pah ãt niíj naóh daacáp tajĩ:\wj* 
\q1 \wj ‘Ã wʉ̃ʉ́hdih Dios nin pah ã niijíp be: “Ma jã́tih wã naáwátdih naóh waóhni pínahdih wã wahbipna caá, meémboó ma naáwáchah joinít, cã́acwã ĩ jepahat pínah niijná”, Dios ã niijíp be’, ãt niíj daacáp tajĩ.\wj*\rq (Mal 3.1)\rq* 
\m  
\v 11 \wj Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Nihat bita chah Juan Daabáni ã jʉmna caá. Obohjeéhtih, páant ã jʉmʉchah yʉhna, Dios ã maáh jʉmʉpna ded oboh jʉmniboó Juan chah ã jʉmbipna caá.\wj* 
\p  
\v 12 \wj “Juan ã bohé jwíih láa bʉʉ láana, Dios ã maáh jʉmʉpboó dawá ĩ waadát pínahdih bʉ́dí ĩ bidna caá. Pánih bidna, Diosdih tʉ́i jenah joinít, yeó jáap jʉmat pah chah dawá waadná caá ĩ chãjap. Obohjeéhtih, bitaboó páant ĩ waadátdih íijnit, queétdih ĩ jãhna yʉh caá.\wj* 
\v 13 \wj Juan ã jʉ̃ʉ́wát pínah jã́tih, nihat Dios naáwátdih naóh yapanitboó daácna, Moisésbʉt daácna, Dios ã maáh jʉmat pínahdih ĩt naóh daacáp tajĩ. Juanbʉt caandíhjeh mʉntih ã naóh bohénap be.\wj*\x * \xo 11:13 \xt Lc 16.16\x* 
\v 14 \wj ‘Dios ã wahni ã jʉ̃ʉ́wát pínah jã́tih, Elías panihni ã jʉ̃óhbipna caá’, jon jã́tih ĩ niijní tigaá Juan ã jʉmʉp. Pánihna, ‘Yoobópdih tigaá Juan ĩ niijní Elías panihni ã jʉmʉp’, yeebdíh niíj jenah joyát caá náahap.\wj*\x * \xo 11:14 \xt Mal 4.5; Mt 17.10-13; Mr 9.11-13\x* 
\v 15 \wj ¡Ded molít jʉmna, ã tʉ́i joyó naáh!\wj* 
\p  
\v 16 \wj “Bʉʉ láa moón weemdíh jepahcannit nin pah ñi jʉmna caá: Yoahdih tíohnit wébít pah caá ñi jʉmʉp. Tíoh chʉ́ʉdnit, nin pah ĩpĩ́ niíj míic jʉ̃ihna caá:\wj* 
\v 17 \wj ‘Jwĩ pelat póoj tíhwichah yʉhna, yeébboó ñi bʉ́ʉdíhcan beé. Wʉnnitdih jwĩ jʉ̃í tíhwichah yʉhna, ñi jʉ̃í wáaquíhcan beé’, ĩ niíj míic jʉ̃ihna caá.\wj* 
\v 18 \wj Páant ĩ chãjat pah, yeebbʉ́t biíc yoobó ñipĩ́ chãjna caá. Juan Daabáni cã́acwãjeéh jeémpcan, poonidihbʉt ãpĩ́ babhcap jĩ. Páant ã chãjcah enna, ‘Nemép caolih jʉmni caá’, niíj jʉ̃ihnit, ã bohéátdih ñi joííhcap jĩ.\wj* 
\v 19 \wj Obohjeéhtih, weém, nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, cã́acwãjeéh jeémpnit, wãpĩ́ babhna caá. Páant wã chãjachah ennit, ‘Eneé. Nin bʉ́dí jeémpni, babh máihni caá ã jʉmʉp. Romanowã ĩ ʉʉ́bát tʉ́ʉtni nʉ́odih ʉʉ́bh wʉ̃hnit, yeejép chãjnit biícdih ãpĩ́ pej jʉmna caá’, niíj jʉ̃ihnit, weemdíhbʉt ñi jepahcan caá. Páant niíj jʉ̃ihna, wébít pah caá ñi jʉmʉp. Obohjeéhtih, ded pah Dios ã wʉtat pah wã tʉ́i chãjachah enna, ã jenah joyát yoobópdih ã jʉmatdih ñi jéihbipna caá”,\wj* Jesús queétdih ã niijíp jĩ. 
\s1 Biíh tʉ́tchinadih moón ĩ jepahcat 
\r (Lc 10.13-15) 
\p  
\v 20 Tʉ́ttimah, biíh tʉ́tchinadih moón caandíh ĩ jepahcatji jíib, Jesús queétdih ã jʉ̃ihñʉp jĩ. Caán tʉ́tchinadih moón biíh tʉ́tchina chah Dios ã wẽpatjĩh Jesús ã chãj jʉ́ʉtʉp yʉh jĩ. Páant ã chãj jʉ́ʉtʉchah yʉhna, ĩ yéejatdih ĩ cádahcap jĩ. Páant ĩ cádahcatji jíib nin pah queétdih ã niíj jʉ̃ihñʉp jĩ:  
\v 21 \wj “¡Corazín tʉ́tchidih moón yeejép ñi yapbipna caá! ¡Betsaida tʉ́tchidih moonbʉ́t yeejép ñi yapbipna caá! Ñíih tʉ́tchinadih Dios ã wẽpatjĩh bʉ́dí wã chãj jʉ́ʉtʉp yʉh be. Páant ã wẽpatjĩh wã chãj jʉ́ʉtʉchah enna, Tiro tʉ́tchidih moón, Sidón tʉ́tchidih moonbʉ́t ĩ yéejatdih cádahnit, tʉ́iniboodíh ĩta tʉ́ʉt nʉʉm tágaá. Jĩ́gahna dʉwát chóo dʉonít, ĩ jĩ́gahatdih jʉ́ʉtna, tʉʉ jõóhjĩh ĩta míic waáh tagaá.\wj*\x * \xo 11:21 \xt Is 23.1-18; Ez 26.1–28.6; Jl 3.4-8; Am 1.9-10; Zac 9.2-4\x* 
\v 22 \wj Nin pah yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá: Peéh chãjat yeó jáapdih Dios Tiro tʉ́tchidih moón, Sidón tʉ́tchidih moondíhbʉt ã peéh chãjat chah yeébboodíh bʉ́dí ã peéh chãjbipna caá.\wj* 
\v 23 \wj Yeebbʉ́t Capernaum tʉ́tchidih moón, ‘Jwiít chah jʉmnit jwĩ jʉmna caá’, ¿ñi míic niíj jenah joí niít? Páant niíj jenah joiná yʉhna, oboh jʉmnit ñi jʉmbipna caá.\wj*\x * \xo 11:23 \xt Is 14.13-15\x*\wj Ñíih tʉ́tchidih Dios ã wẽpatjĩh dawá láa wã chãj jʉ́ʉtʉchah yʉhna, yeéb weemdíh ñi jepahcap be. Sodoma tʉ́tchijidih Dios ã wẽpatjĩh páant wã chãj jʉ́ʉtʉchah nihna, caán tʉ́tchidih moón ĩ yéejatdih ĩta cádah tagaá. Páant ĩ cádahachah, caán tʉ́tchi páantjeh ãta jʉm tagaá.\wj*\x * \xo 11:23 \xt Gn 19.24-28\x* 
\v 24 \wj Yeebdíh yoobópdih wã naóhna caá. Peéh chãjat yeó jáapdih Dios Sodoma tʉ́tchidih moondíh ã peéh chãjat chah yeébboodíh bʉ́dí ã peéh chãjbipna caá”,\wj* Jesús ã niijíp jĩ.\x * \xo 11:24 \xt Mt 10.15; Lc 10.12\x* 
\s1 “Wã pebh ñi choó jʉ̃ʉ́wʉ́”, Jesús ã niiját 
\r (Lc 10.21-22) 
\p  
\v 25 Caán láa nin pah Jesús jwĩ íipdih ã niíj ʉʉ́bʉ́p jĩ: \wj “Paá, meém nihat baácdih moón, nihat jeádih moondíhbʉt ĩ maáh ma jʉmʉchah, meemdíh bʉ́dí wã wẽina caá. ‘Jwiít tʉ́i jéihnit caá’, niijnítdih wã bohéátdih ma beh joyát tʉ́ʉtcap be. Obohjeéhtih, jéih jwʉhcannitboodíh mapĩ́ beh joyána caá. Páant ma chãjachah, ‘Tʉ́ina caá, Paá’, meemdíh wã niijná caá.\wj* 
\v 26 \wj Páant tigaá, Paá, mapĩ́ wẽi chãjap”,\wj* ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 27 Páant niíj ʉʉ́bh péanit, cã́acwãboodíh nin pah Jesús ã niíj naáwáp jĩ: \wj “Dios wã íip nihat ã wẽpat biíc yoobó weemdíhbʉt ã wʉ̃hʉp be.\wj*\x * \xo 11:27 \xt Jn 3.35\x*\wj Ded pah wã jʉmatdih wã íipjeh caá ã jéihyep. Biíh jéihni wihcan caá. Pánihna, ded pah wã íip ã jʉmatdihbʉt weemjéh caá wã jéihyep. Det wã ñíonitdihbʉt wãpĩ́ bohéna caá. Jwiítjeh caá caandíh jwĩ jéihyep.\wj*\x * \xo 11:27 \xt Jn 1.18; 10.15\x* 
\v 28 \wj Yeéb nihat teo wẽejnít, chodóp dʉonít panihnit wã pebh ñi jʉ̃ʉ́wʉ́. Páant ñi jʉ̃ʉ́wʉ́chah, yeebdíh wã chooát tʉ́ʉtbipna caá.\wj* 
\v 29 \wj Weém biícdih tʉ́i bejnit, wã naáwátdih jenah joinít, ñi wẽi jepahaá. Weém cã́acwãdih jĩ́gah ennit, oboh jʉmni pah queétdih tʉ́i teo wáacni wã jʉmna caá. Páant wã jʉmatdih en yacnit, wã naáwátdih tʉ́i jenah joiná, tʉ́i choonít panihnit ñi jʉmbipna caá.\wj*\x * \xo 11:29 \xt Is 30.15; Jer 6.16\x* 
\v 30 \wj Pánih choonít jʉmna, wã weñat pínahdih ñi chãjachah, yeebdíh ã bʉocan niít. Bʉ́dí chodat panihnidih dʉwát tʉ́ʉtcan, ñi bʉʉjáca naáhdih yeebdíh wã wʉtcan niít”,\wj* ã niijíp jĩ. 
\c 12  
\s1 Chooát yeó jáapdih Jesús ã bohénit trigodih ĩ ʉ́ʉc jeémát 
\r (Mr 2.23-28; Lc 6.1-5) 
\p  
\v 1 Biíh chooát yeó jáapdih Jesús jwiítdih bohé bejna, trigo wáapdih ã nʉmah chóop yap bejep jĩ. Pánih bejna, jwiít ã bohénit nʉʉgʉ́p wʉnna, trigodih jwĩ ʉ́ʉc jeémép jĩ.\x * \xo 12:1 \xt Dt 23.25\x* 
\v 2 Páant jwĩ ʉ́ʉcʉchah enna, jwĩjeéh bejnit fariseowã íijnit, Jesúsdih nin pah ĩ niíj jʉ̃ihñʉp jĩ: 
\p —Jwiítdih ma joi jwʉ́hʉʉ́. ¿Dépanih tigaá jwĩ chooát yeó jáapdih yʉhna, ma bohénit ĩ teo? Pánih teona, Dios ã wʉtatdih yap yohna caá ĩ chãjap, ĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 3-4 Páant ĩ niijíchah joinít, “Wã bohénit ĩ yap yohcan caá”, niiját tʉ́ʉt niijná, Jesús queét fariseowãdih nin pah ã niíj bóod chʉñʉp jĩ: 
\p \wj —Davidji ã pej jʉmnitjĩh nʉʉgʉ́p wʉnna, Dioíh mʉʉná waadnít, sacerdotewã Diosdih ĩ wʉ̃hniji pandih ĩt jeémép wʉt jĩ. Obohjeéhtih, caán pan sacerdotewãjeh ĩ jeémát pínah ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Dios wʉtna, bitadih caán pandih ãt jeémát tʉ́ʉtcap wʉt jĩ. ¿Davidwã páant ĩ chãjatjidih Dios naáwátdih ĩ daácni nʉ́odih ñi bohécannit jĩí? Caán pandih ĩ jeéméchah yʉhna, ‘Ñi tʉ́i chãjcan beé’, Diosboó ãt niijcáp wʉt jĩ. Pánihat pah, bʉʉ nin trigodih ʉ́ʉc jeémpna, wã bohénitbʉt Diosdih ĩ yap yohcan caá.\wj*\x * \xo 12:3-4 \xt 1S 21.1-6; Lv 24.9\x* 
\v 5 \wj Nindihbʉt ñi náhninaá: Dioíh mʉʉ́boó teonit sacerdotewã jwĩ chooát yeó jáapdih ĩpĩ́ choocán caá. Páant ĩ choocán yʉhna, Dios ã wʉtatdih yap yohnit nihcan caá. ¿Páant Moisés ã wʉtatjidih ñi bohécannit jĩí?\wj*\x * \xo 12:5 \xt Nm 28.9-10\x* 
\v 6 \wj Yeebdíh nin pah niíj naóhna caá wã chãjap: Dioíh mʉʉdíh wẽina, caán mʉʉ́boó teonit ĩ choocáh enna yʉhna, ‘Ã tʉ́ina caá’, ñipĩ́ niijná caá. Obohjeéhtih, caán mʉʉdíh ñi weñat chah weémboodíh weñat caá náahap.\wj* 
\v 7 \wj Dios naáwát nin pah ã niijná caá: ‘Nʉñʉ́pwãdih mao cáo wʉ̃hat wã náahcan caá. Obohjeéhtih, bitaboodíh ñi jĩ́gah en teo wáacat caá wã náahap’, Dios ã niijná caá.\wj*\x * \xo 12:7 \xt Os 6.6; Mt 9.13\x*\wj Páant ã niijátjidih beh joiná nihna, wã bohénitdih ñita jʉ̃ihcan tagaá. Queét caandíh ʉ́ʉc jeémpna, yap yohna ĩ chãjcan caá. Pánihna, queétdih ñi jʉ̃ihñat ã tʉ́ican caá.\wj* 
\v 8 \wj Nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, weemjéh tigaá chooát yeó jáapdih cã́acwã ded pah ĩ chãjat pínahdih wʉtni wã jʉmna caá,\wj* Jesús ã niijíp jĩ. 
\s1 Téihya ágahnidih Jesús ã booaat 
\r (Mr 3.1-6; Lc 6.6-11) 
\p  
\v 9 Páant niíj péa, bejnit, jwĩ míic wáacat mʉʉná jwiítdih Jesús ã nʉmah waád jʉibínap jĩ.  
\v 10 Caanjĩ́h téihya ágahni ã jʉmʉp jĩ. Pánihna, fariseowãboó Jesúsdih naóh yacat tʉ́ʉt niijná, caandíh nin pah ĩ niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ: 
\p —¿Ma jenah joyóchah, jwĩ chooát yeó jáapdih Dios ã booaat tʉ́ʉt niít? ĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 11 \wj —¿Ñíih oveja íitboó ã bʉʉg yácachah ennit, ñita jwʉ́ʉb ʉbcan taniít?\wj*\x * \xo 12:11 \xt Lc 14.5\x* 
\v 12 \wj Obohjeéhtih, oveja chah caá cã́acboó ã jíib jʉmʉp. Pánihna, chooát yeó jáapdih yʉhna, cã́acwãdih Dios ã teo wáacat tʉ́ʉtna caá,\wj* Jesús queétdih ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 13 Páant niíj péanit, caán téihya ágahnidih nin pah ã niíj wʉtʉp jĩ: 
\p \wj —Míih téihyadih ma yoo dʉwʉʉ́,\wj* ã niijíp jĩ. 
\p Páant ã niijíchah joinít, ã́ih téihyadih ã yoo dʉwʉ́p jĩ. Páant ã yoo dʉwʉ́chahjeh, ã́ih téihya ã tʉ́yah bejep jĩ.  
\v 14 Páant Jesús ã booanachah ennit, fariseowã ĩ íij bac bejep jĩ. Pánih íij bac bejnit, ded pah Jesúsdih ĩ mao yohat tʉ́ʉtat tʉ́ʉt niijná, ĩt míic wéhenap wʉt jĩ. 
\s1 Jesús ded pah ã jʉmat pínahdih Isaías ã daacátji 
\p  
\v 15 Pánihna, fariseowã caandíh ĩ mao yohíhatdih jéihna, Jesús jwiítdih biáboó ã nʉmah bejep jĩ. Páant jwĩ bejechah ennit, dawá jwiítdih ĩ péenap jĩ. Páant ĩ péenachah, nihat ĩ ʉb jʉ̃óhnit wʉnnitdih Jesús ã booanap jĩ.  
\v 16 Pánih booanit, ded pah ã chãjatdih bitadih ã naáwát tʉ́ʉtcap jĩ.  
\v 17 Queétdih booana, jon jã́tih Isaías nin pah ã daacátji biíc yoobó ã chãjap jĩ: 
\q1  
\v 18 “Dios nin pah ã niijná caá: ‘Nin wã wahni, wã oini, weemdíh ã tʉ́i teo wʉ̃hʉchah, bʉ́dí wã wẽina caá. Caandíh Tʉ́ini Espíritudih wã wʉ̃hbipna caá, wã wẽpat biíc yoobó caanbʉ́t ã bíbohat pínah niijná. Pánih jʉmnit, yoobópdih wã chãjat doonádih nihat baácdih moondíh ã naóhbipna caá. 
\q1  
\v 19 Pánih naóhna, míic jʉ̃ihcan, bitadih íijacan, tʉ́inijeh ã naóhbipna caá. 
\q1  
\v 20 Moh yéejnit panihnitdih jʉ̃ihcanjeh, ã tʉ́i teo wáacbipna caá. Bita jĩ́gahnitdihbʉt ã weñabipna caá. Pánih jʉmna, cã́acwã ĩ míic yéej chãjatdih ámohnit, tʉ́inijeh ã chãjat tʉ́ʉtbipna caá. 
\q1  
\v 21 Ã́ih tʉ́ini doonádih joinít, nihat baácdih moón caandíh ĩ tʉ́i jepahbipna caá. Páant ĩ tʉ́i jepahachah, queétdih ãjeéh ã tʉ́i jʉmat tʉ́ʉtbipna caá’, Dios ã niijná caá”, Isaías ãt niíj daacáp tajĩ. \rq (Is 42.1-4)\rq* 
\s1 “Nemép ã wẽpatjĩh Jesús ã booana caá”, ĩ niiját 
\r (Mr 3.20-30; Lc 11.14-23; 12.10) 
\p  
\v 22 Biíh yeó jáap nemép jʉmnidih jwĩ pebhna cã́acwã ĩ ʉb jʉyʉ́p jĩ. Nemépwã caandíh enat tʉ́ʉtcan, ĩt wéheat tʉ́ʉtcap tajĩ. Páant ĩ ʉb jʉyʉ́chah, Jesús caandíh ã booanap jĩ. Páant ã booanachahjeh, ennit, ã wéhenap jĩ.  
\v 23 Pánihatdih ennit, nihat ĩ wʉ́hi bejep jĩ. Pánih wʉ́hinit, “¿Nin David jʉima, Dios ã wahni, jwĩ maáh pínahna niít?” ĩ míic niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ. 
\p  
\v 24 Obohjeéhtih, páant ĩ niijíchah joinít, fariseowãboó nin pah ĩ niijíp jĩ: “Nihcan caá. Nemépwã ĩ maáh Beelzebú ã wẽpatjĩhjeh caá nemépwãdih ã bacanap”, ĩ míic niijíp jĩ.\x * \xo 12:24 \xt Mt 9.34; 10.25\x* 
\p  
\v 25 Páant ĩ niíj jenah joyátdih jéihnit, Jesús queétdih nin pah ã niíj naáwáp jĩ: \wj “Det biíc baácdih moonjéh yʉhna, míic maona, ĩta wʉn beedáh bej tagaá. Det tʉ́tchidih moón biícwã yʉhna, míic maona, queétbʉt ĩta jweí peét bej tagaá.\wj* 
\v 26 \wj Pánihna, Satanás, nemépwã ĩ maáh ã́ihwãdih ã bacanachah, biíc yoobó mʉntih ãta yap tagaá.\wj* 
\v 27 \wj Obohjeéhtih, ‘nemépwãdih bacanit, ĩ maáh ã wẽpatjĩh ã wʉtna caá’, ñi niiját yoobópdih ã jʉmʉchah nihna, ñijeéh jʉmnitboó ¿déhe ã wẽpatjĩh tigaá ĩpĩ́ baca? Páant ĩ bacanachah ennit, ‘Ĩ tʉ́i chãjna caá’, ñipĩ́ niijná caá. Pánihna, weém páant wã bacanachah ennit, ‘Ã tʉ́i chãjcan caá’, ñi jéih niijcán caá.\wj* 
\v 28 \wj Dios ã wẽpatjĩh nemépwãdih wã bacanachah, Dios ã maáh wẽpat ñi cãtíh ã jʉmna caá.\wj* 
\p  
\v 29 \wj “Nin pahbʉt ã jʉmna caá: Wẽpép newéíh mʉʉná ded nʉʉ́míhna yʉhna, ã jéih waadcán caá. Obohjeéhtih, caandíh chéo péanit, ã́ih bií déedih ã jéih ʉbna caá”,\wj* Jesús á niijíp jĩ. Páant niijná, nin pah niíj naóhna ãt chãjap wʉt jĩ: Nemépwã ĩ maáh wẽpép ã jʉmʉchah yʉhna, Jesúsboó caandíh chah wẽpni jʉmna, ã jéih yap yohna caá. 
\p  
\v 30 \wj “Ded wãjeéh teocanni, weemdíh en jʉ̃ihni, nemépwã ĩ maáhjeéh ã jʉmna caá. Pánih jʉmna, weemdíh jepahíhnitdih ñʉʉn yóhna caá ã chãjap.\wj*\x * \xo 12:30 \xt Mr 9.40\x* 
\p  
\v 31-32 \wj “Nin pah yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá: Det yéej chãjna, Diosdih yeejép wéhena yʉhna, ĩ jwʉ́ʉb tʉ́ʉt nʉʉmʉ́chah, Dios ĩ yéejatdih ã yohbipna caá. Det weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñédihbʉt yeejép wéhenit, ĩ tʉ́ʉt nʉʉmʉ́chah, yeejép ĩ wéheatjidih Dios ã yohbipna caá. Obohjeéhtih, det Tʉ́ini Espírituboodíh yeejép ĩ wéhenachah, ĩ yéejatdih ã yohcan niít. Páant ĩ yéej chãjatdih quíib bʉʉdcán, Dios queétdih iiguípna ã wahbipna caá”,\wj* Jesús queétdih ã niijíp jĩ.\x * \xo 12:31-32 \xt Lc 12.10\x* 
\s1 Máa quehe ded pah ã jʉmat naáwát 
\r (Lc 6.43-45) 
\p  
\v 33 \wj “Ded máa nah tʉ́ini dahna ã quehechah ennit, tʉ́ini nah ã jʉmatdih ñi jéihna caá. Obohjeéhtih, biíh nah tʉ́icanni ã quehechah ennit, caan náh yeejép ã jʉmatdih ñi jéihna caá. Pánihat pah, cã́ac ded pah ã jʉmatdih jéihíhna, ã chãjatdih enat caá náahap.\wj*\x * \xo 12:33 \xt Mt 7.20; Lc 6.44\x* 
\v 34 \wj Yeéb maiwã panihnit tʉbit yeejépwã jʉmna, yoobópdih ñi wéhecan caá.\wj*\x * \xo 12:34 \xt Mt 3.7; 23.33; Lc 3.7\x*\wj Cã́acwã ded pah ĩ jenah joyát pah biíc yoobó ĩpĩ́ wéhena caá.\wj*\x * \xo 12:34 \xt Mt 15.18; Lc 6.45\x* 
\v 35 \wj Pánih jʉmna, ded tʉ́i jenah joiní ãpĩ́ tʉ́i wéhena caá. Obohjeéhtih, ded yeejép jenah joiníboó yeejép ãpĩ́ wéhena caá.\wj* 
\v 36 \wj Pánihna, Dios ã peéh chãj láa ded yeejép wéhenidih ã peéh chãjbipna caá.\wj* 
\v 37 \wj Tʉ́i wéhenidih ‘Meém tʉ́ini caá’, Dios ã niijbípna caá. Obohjeéhtih, yeejép wéheniboodíh ‘Meemdíh peéh chãjat ã náahna caá’, ã niijbípna caá”,\wj* Jesús queétdih ã niijíp jĩ. 
\s1 Jwiít cã́acwã jwĩ jéih chãjca naáhdih Jesúsdih ĩ chãj jʉ́ʉtat tʉ́ʉtat 
\r (Mr 8.12; Lc 11.29-32) 
\p  
\v 38 Biíh láa mʉʉ́ diítboó jwĩ jʉmʉchah, biquína fariseowã, Moisés ã wʉtatjidih bohénitjĩh waád jʉinít, nin pah Jesúsdih ĩ niijíp yʉh jĩ: 
\p —Bohéní, jwiít cã́acwã jwĩ jéih chãjca naáhdih ma chãj jʉ́ʉtʉ́, meém Dios ã wahni yoobópdih ma jʉmatdih jwĩ jéihyat pínah niijná, ĩ niijíp jĩ.\x * \xo 12:38 \xt Mt 16.1; Mr 8.11; Lc 11.16\x* 
\p  
\v 39 Páant ĩ niijíchah joinít, Jesús queét maátadih nin pah ã niíj jepahap jĩ: 
\p \wj —Yeéb yeejépwã Diosdih náahcannit ñi jʉmna caá. Pánihnit jʉmna, Dios ã wẽpatjĩh ñipĩ́ chãj jʉ́ʉtat tʉ́ʉtna yʉh caá. Obohjeéhtih, yeebdíh páant wã chãj jʉ́ʉtcan niít. Dios naáwátdih naóh yapani Jonásjidih Dios ã wẽp chãjat pah mʉntih weemdíhbʉt chãjnit, ã wẽpat yeebdíh ã jʉ́ʉtbipna caá. Páant bóojeh ã wẽpat jʉ́ʉtat ã jʉmbipna caá.\wj*\x * \xo 12:39 \xt Mt 16.4; Mr 8.12\x* 
\v 40 \wj Pánihna, Jonásjidih bʉ́dí queéj ã jeéméchah, biíc peihcanni yeó jáap ã́ih wʉdah diítboó ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Pánihat pah weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñéboó wʉnnit, jeé íitboó ĩ yohat tʉ́ttimah, biíc peihcanni yeó jáap caánboó wã jʉmbipna caá. Pánihat tʉ́ttimah, wã jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃ʉ́wʉ́chah, Jonás ã yapatjidih náhninit, Dios ã wẽpatdih ñi jéihbipna caá.\wj*\x * \xo 12:40 \xt Jon 1.17\x* 
\v 41 \wj Jonás Nínive tʉ́tchidih moonjídih Dios queétdih ã peéh chãjat pínah doonádih ã naáwáchah, ĩ yéejatdih cádahnit, ĩt tʉ́ʉt nʉʉ́m beedép wʉt jĩ. Pánihna, cã́acwãdih ã peéh chãjat yeó jáapdih queét Nínive tʉ́tchidih moondíh Dios ã peéh chãjcan niít. Obohjeéhtih, Jonásji chah caá weém wã jʉmʉp. Páant wã jʉmʉchah yʉhna, yeébboó weemdíh ñi jepahcan caá. Páant ñi jepahcat jíib Dios yeebdíh bʉ́dí ã peéh chãjbipna caá.\wj*\x * \xo 12:41 \xt Jon 3.5\x* 
\v 42 \wj Chóop yapapboó jʉmni baácdih moón ĩ maáh wili maáh Salomón tʉ́i jéihni ã jʉmat doonádih joinít, ã naáwátdih joyát tʉ́ʉt niijná, yʉʉ́pmant mit jʉ̃ʉ́wʉ́p wʉt jĩ. Obohjeéhtih, caán tʉ́i jéihni ã jʉmat chah weémboó wã jʉmna caá. Páant wã jʉmʉchah yʉhna, yeébboó weemdíh ñi joííhcan caá. Páant ñi joííhcat jíib cã́acwãdih ã peéh chãjat yeó jáapdih Dios yeebdíh bʉ́dí ã peéh chãjbipna caá,\wj* Jesús ã niijíp jĩ.\x * \xo 12:42 \xt 1R 10.1-10; 2Cr 9.1-12\x* 
\s1 Bacaniji nemép ded pah ã jwʉ́ʉb waadát 
\r (Lc 11.24-26) 
\p  
\v 43 \wj “Nemép ĩ bacaniji, mʉʉ́ wihcapboó jibna, ã jʉmat pínah biíh mʉʉ pánihnidih ã táoh bidna caá. Pánih bidna yʉhna, ã jéih bid jʉicán caá.\wj* 
\v 44 \wj Pánih bid jʉicán, ‘Weemdíh ĩ bacaniji mʉʉná wã jwʉ́ʉb bejbipna caá, páant mʉntih’, ã míic niíj jenah joiná caá. Páant niíj jenah joinít, ã jwʉ́ʉb jʉí enechah, ã́ih mʉʉjí tʉ́i tóodh ámohni panihni ã jʉmna caá. Caán cã́acboó ã tʉ́ʉt nʉʉmcáh, ã́ih jẽc páantjeh pãa lajni panihni ã jʉmna caá.\wj* 
\v 45 \wj Páant ã jʉmʉchah ennit, nemépboó bita siete ã chéenwã chah yeejép wʉtnitdih bid wáacnit, queétdih ã nʉmah waadná caá. Páant yeejép ĩ wʉtʉchah, ĩ waadní cã́ac chah yeejép chãjni ã jʉmbipna caá. Pánihat dée pah yeéb yeejépwãdih ã yapbipna caá”,\wj* Jesús cã́acwãdih ã niijíp jĩ. 
\s1 Jesús ã déewã caandíh ĩ bidat 
\r (Mr 3.31-35; Lc 8.19-21) 
\p  
\v 46 Páant Jesús queétdih ã naáwát pónih, caandíh míic wéheat tʉ́ʉt niijná, ã íin ã ʉ́ʉdwã biícdih jóocmant ĩt jʉyʉ́p wʉt jĩ.  
\v 47 Páant ĩ jʉyʉ́chah ennit, jwĩjeéh jʉmni Jesúsdih nin pah ã niijíp jĩ: 
\p —¡Ma eneé! Meemdíh míic wéheat tʉ́ʉt niijná, ma íin ma ʉ́ʉdwã biícdih jóocmant ĩ pã́ina caá, ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 48 \wj —Ma niiját tʉ́ina caá. Obohjeéhtih, ¿Dedh tigaá wã íin? ¿Det tigaá wã ʉ́ʉdwã?\wj* ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 49 Páant niijnít, jwiít ã bohénitdih jʉ́ʉtnit, nin pah ã niijíp jĩ: 
\p \wj —Nit caá wã íin, wã ʉ́ʉdwã panihnit.\wj* 
\v 50 \wj Det wã íip Dios ã náahat pah chãjnitjeh wã ʉ́ʉd, wã jwan, wã íin panihnit ĩ jʉmna caá,\wj* ã niijíp jĩ. 
\c 13  
\s1 Waáh momni naáwát 
\r (Mr 4.1-9; Lc 8.4-8) 
\p  
\v 1 Caán yeó jáapjeh mʉntih Jesús mʉʉ́ diítboó jʉmniji ã bac bejep jĩ. Pánih bac bejnit, íim jwẽ́ejna jwiítdih ã nʉmah dei bejep jĩ. Pánih dei bej, caanná jʉibínit, jwĩ chʉ́ʉdʉp jĩ.  
\v 2 Páant jwĩ chʉ́ʉdʉchah ennit, dawá cã́acwã ã pebh míic wáac jʉyʉ́chah, bʉ́dí jãáj chóodih waadnít, ã chʉ́ʉdʉp jĩ. Jwiítboó bita biícdih jwĩ ñʉhʉp jĩ.\x * \xo 13:2 \xt Lc 5.1-3\x* 
\v 3 Ã jenah joyátjĩh queétdih bohéna, nin pah ã niíj naáwáp jĩ: 
\p \wj “Biíc newé, waáh momodih ã bejep be.\wj* 
\v 4 \wj Páant ã waáh bojochah, biquí tíibna namádih ã bʉʉg ñájap yʉh be. Obohjeéhtih, waícanjeh jʉ̃óhnit, jwébehwã caán tíibnadih ĩ jeémp beedánap be.\wj* 
\v 5 \wj Biíh tíibna jeejíh yewéni baác jʉmʉpboó ã bʉʉg ñájap be. Pánih bʉʉg ñájnit, waícanjeh ã chíih jʉ̃ʉ́wʉ́p yʉh be.\wj* 
\v 6 \wj Pánih chíihna yʉhna, yeó tʉbit ã chãhachah, ñeh bainíjeh jʉmna, ã diib téhah bejep be.\wj* 
\v 7 \wj Biíh tíibna nemép óot cãtíh ã bʉʉg ñájap be. Pánih bʉʉg ñájnit, ã chíihichah, caán nemép óotnaboó caandíh ã chíih yap bejechah, momniboó mánahnit, ã wʉnah bejep be.\wj* 
\v 8 \wj Obohjeéhtih, biíh tíibna tʉ́ini baácboó ã bʉʉg ñájap be. Pánih bʉʉg ñájna, chíihnit, ã tʉ́i quehep be. Pánihna, caánboó chíihni biquí wawánadih cien tíibna, biíh wawánadih sesenta tíibna, biíh wawánadih treinta tíibna ã jʉmʉp be.\wj* 
\v 9 \wj ¡Ded molít jʉmna, ã tʉ́i joyó naáh!”\wj* queétdih ã niijíp jĩ. 
\s1 Ã bohénit beh joicán, Jesúsdih ĩ ʉʉ́bh joyát 
\r (Mr 4.10-12; Lc 8.9-10) 
\p  
\v 10 Páant ã niiját tʉ́ttimah, jwiít ã bohénit ã bohéátdih beh joicán, ã pebhna jʉibínit, nin pah jwĩ niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ: 
\p —¿Dépanih tigaá cã́acwãdih bohéna, ma jenah joiní naáwátjĩhjeh mapĩ́ bohé? jwĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 11 Páant jwĩ niijíchah joinít, Jesús nin pah jwiítdih ã niíj jepahap jĩ: 
\p \wj —Dios jwĩ maáh yoobát jʉmna, nihat cã́acwãdih ã teo wáacat pínah dooná, jwĩ déewã jon jã́tih moondíh ã jéihya jwʉhca naáh doonádih bʉʉ yeéb wã bohénitdih Dios ã jéihyaat tʉ́ʉtna caá. Obohjeéhtih, bitadih páantjeh ã jéihya jwʉhcan caá.\wj* 
\v 12 \wj Det caán doonádih tʉ́i joinítdih chah ã jéihyabipna caá. Obohjeéhtih, det tʉ́i joicánnitboodíh bainí ĩ jéihyatdih ã dʉ́ʉc wáyat pah ã chãjbipna caá.\wj*\x * \xo 13:12 \xt Mt 25.29; Mr 4.25; Lc 8.18; 19.26\x* 
\p  
\v 13 \wj Cã́acwã quíib wihcannit dée, ded pah ĩ enatdih ĩ beh encan caá. Molít wihcannit dée, ĩ joiná yʉhna, ĩ jéih beh joicán caá. Páant ĩ jʉmatdih jéihna, wã jenah joiní naáwátjĩhjeh queétdih wã bohéna caá.\wj* 
\v 14 \wj Jon jã́tih Isaías ã daacátji pah caá ĩ jʉmʉp.\wj* 
\q1 \wj ‘Nin pah caá Dios ã niijíp: “Wã naáwátdih maatápdih joiná yʉhna, caandíh ñi beh joicán niít. Ded pah wã chãjatdih enna yʉhna, ñi beh encan niít.\wj* 
\q1  
\v 15 \wj Ded pah wã naáwát, wã chãjatdihbʉt jéihíhcannitjeh ñi jʉmna caá. Pánih jʉmnit, weemdíh joííhcan, ñíih molítdih ñi nem teona caá. Wã chãjatdih eníhcan, ñi quíib ʉ̃ona caá. Páant ñi chãjcan nihna, tʉ́i enna, tʉ́i joiná, tʉ́i beh joinít ñita jʉm tagaá. Pánih tʉ́i beh joinít jʉmna, tʉ́ʉt nʉʉmnít, weemdíh ñita bid tagaá. Páant weemdíh ñi bidichah, ñi yéejatdih yohnit, yeéb iiguípna ñi bejat déedih wãta tʉ́i ʉb tagaá”, Dios ã niijná caá’, Isaías ãt niíj daacáp tajĩ.\wj*\rq (Is 6.9-10)\rq* 
\p  
\v 16 \wj “Obohjeéhtih, yeéb wã bohénitboó jéihíhnit jʉmna, ennit, ñi beh enna caá. Joinít, ñi beh joiná caá. Páant ñi jʉmʉchah, Dios yeebdíh ã wẽi enna caá.\wj* 
\v 17 \wj Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Bʉʉ ñi enatdih jon jã́tih moón Dioíhwã, Dios naáwátdih naóh yapanitbʉt bʉ́dí eníhna yʉhna, ĩ encap jĩ. Bʉʉ ñi joyátdihbʉt bʉ́dí joííhna yʉhna, ĩ joicáp jĩ”,\wj* Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ.\x * \xo 13:17 \xt Lc 10.23-24\x* 
\s1 Waáh momni naáwátdih Jesús ã beh joyáát 
\r (Mr 4.13-20; Lc 8.11-15) 
\p  
\v 18 \wj “Waáh momni naáwátdih beh joyát tʉ́ʉt niijná, nindih wã naáwáchah, ñi tʉ́i joyoó.\wj* 
\v 19 \wj Wĩ́ih tʉ́ini dooná naóhni waáh momni panihni caá. Biquína joinít namáboó bʉʉg ñájni panihni ĩ jʉmna caá. Caandíh joiná yʉhna, beh joicán, ĩ jepahcan caá. Pánihna, caandíh ĩ joyát tʉ́ttimahbitjeh, nemépboó jʉ̃óhnit, jwébehwã caán tíibnadih ĩ jeémát pahjeh, queét ĩ joyátjidih ã quíib bʉʉdána caá.\wj* 
\v 20 \wj Bita joinítboó, jeejíh yewéni baácdih bʉʉg ñájni panihni ĩ jʉmna caá. Caandíh joinít, bʉ́dí ĩ wẽi jwʉhna yʉh caá.\wj* 
\v 21 \wj Obohjeéhtih, wẽi joiná yʉhna, ñeh jáap bejni panihni ĩ jʉmna caá. Pánihna, yeejép ã yapachah, wĩ́ihwã ĩ jʉmat jíib bita queétdih ĩ yéej chãjachah, waícanjeh wĩ́ih tʉ́ini doonádih ĩ cádahna caá.\wj* 
\v 22 \wj Bita joinítboó nemép óotna cãtíh bʉʉg ñájni panihni ĩ jʉmna caá. Caandíh joinít, ĩ jepahna yʉh caá. Obohjeéhtih, nin baácdih bóodih bʉ́dí jenah joinít, bií déedihbʉt bʉ́dí ĩ bidna caá. Páant ĩ jenah joyóchah, ĩ joiní tʉ́ini dooná pácahi panihni ĩ́ih caolihboó ã jéih behcan caá. Pánihna, caandíh jenah joicán, tʉ́iniboodíh ĩ jéih chãjcan caá.\wj* 
\v 23 \wj Obohjeéhtih, bitaboó wĩ́ih tʉ́ini doonádih joinít, tʉ́ini baácboó bʉʉg ñájni panihni ĩ jʉmna caá. Caandíh joiná, tʉ́i beh joinít, ĩ tʉ́i jepahna caá. Pánih jepahnit jʉmna, Dios ã náahat pahjeh ĩ tʉ́i chãjna caá. Biquína, cien tíibna ã quehat pah, chah tʉ́ini yoobát ĩ chãjna caá. Bita, sesenta tíibna ã quehat pah, tʉ́ini ĩ chãjna caá. Bitaboó, treinta tíibna ã quehat pah, nʉmp tʉ́ini ĩ chãjna caá”,\wj* Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ. 
\s1 Trigo cãtíh yeejép yílip ã chíihat naáwát 
\p  
\v 24 \wj “Dios ã maáh jʉmat nin pah ã jʉmna caá: Wápchi mínah ã́ih wápchiboó trigodih ã momop yʉh be.\wj* 
\v 25 \wj Obohjeéhtih, caán, nihat ãjeéh moonbʉ́t ĩ ʉ̃wat pónih, caandíh eníhcanniboó ã́ih wápchina jʉinít, ã momatji cãtíh yeejép yílipdih ã momop be. Mom péanit, ã bejep be.\wj* 
\v 26 \wj Tʉ́ttimah, trigo chíihnit, ã jáap quehe jʉ̃ʉ́wʉ́chah, yeejép yílip ã jʉmatdihbʉt teo wʉ̃hnit ĩ enep be.\wj* 
\v 27 \wj Pánih ennit, wápchi mínah pebhna jʉibínit, nin pah ĩ niíj ʉʉ́bh joyóp be: ‘¿Maá, trigodihjeh ma momochah yʉhna, dépanih tigaá míih wápchidih yeejép yílipbʉt ã chíih?’ ĩ niijíp be.\wj* 
\v 28 \wj ‘Weemdíh eníhcanni caandíh ãt momop taga’, ã niíj jepahap be. ‘¿Caán jã́oni yílipdih jwĩ wʉi yóh jĩíh?’ ĩ niíj ʉʉ́bh joyóp be.\wj* 
\v 29 \wj ‘Ñi wʉi yóhca bojoó. Caandíh wʉiná, trigodihbʉt ñita wʉi yóh tagaá.\wj* 
\v 30 \wj Trigo yílip biícdih ã beh jwʉhʉ naáh. Caán trigo ã behechah, yeebdíh nin pah wã niijbípna caá: “Yeejép yílipdih ñi jwíih wʉyʉʉ́. Pánih wʉí, nah chéo péanit, caandíh ñi cáo yohoó. Pánih cáo péanit, trigoboodíh ñi bóod ʉbʉʉ́. Pánih bóod ʉb beedánit, caandíh wã ámohat mʉʉná ñi ámohoó”, wã niijbípna caá’, caandíh teo wʉ̃hnitdih wápchi mínah ã niijíp be”,\wj* Jesús ã niijíp jĩ. 
\s1 Mostaza tíib naáwát 
\r (Mr 4.32; Lc 13.18-19) 
\p  
\v 31-32 \wj “Dios ã maáh jʉmat nin pahbʉt ã jʉmna caá: Mostaza tíib cã́o tíbih pah bóo ã jʉmna caá. Pánih bainí tíbih jʉmna yʉhna, caandíh ĩ momochah, chíihna, ã tʉ́i behna caá. Páant ã behechah, ã́ih cã́canaboó dawá jwébehwã ĩpĩ́ jaamná caá. Pánihat pah tigaá Dios ã maáh jʉmat. Ã́ihwã daocánnit jwíih jʉmnitji, tʉ́ttimah ĩ dao béjbipna caá”,\wj* Jesús ã niijíp jĩ. 
\s1 Pan paááni naáwát 
\r (Lc 13.20-21) 
\p  
\v 33 \wj “Dios ã maáh jʉmat pan paááni panihni ã jʉmna caá. Pandih chãjíhna, yad wili trigo ojdih pamapdih yacnit, mahjĩh wid, caandíh paááni pínahdihbʉt mipĩ́ tʉ́i widna caá. Pánihna, nihat mi widniji ã tʉ́i paabípna caá. Pánihat pah tigaá Dios ã maáh jʉmat doonádih joinít, cã́acwã ĩ tʉ́ʉt nʉʉmbípna caá. Queét joinítboó bitadih ĩ jwʉ́ʉb naáwáchah, dawá joinít, queétbʉt ĩ tʉ́ʉt nʉʉmbípna caá”,\wj* Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ. 
\s1 Jesús ã jenah joiní naáwátnajĩhjeh cã́acwãdih ã bohéát 
\r (Mr 4.32-34) 
\p  
\v 34 Cã́acwãdih bohéna, ã jenah joiní naáwátjĩhjeh Jesús ãpĩ́ bohénap jĩ.  
\v 35 Pánih bohéna, Dios naáwátdih naóh yapani nin ã daacátji pahjeh biíc yoobó ãpĩ́ bohénap jĩ: 
\q1 “Nin pah Dios ã niijná caá: ‘Wã jenah joiní naáwátjĩh wã bohébipna caá. Nin baácdih wã chãjat tʉ́ttimah, cã́acwãdih wã naóh jwʉhca naáhdih wã naóhbipna caá’, ã niijná caá”, ãt niíj daacáp tajĩ. \rq (Sal 78.2)\rq* 
\s1 Trigo cãtíh yeejép yílip naáwátdih ã beh joyáát 
\p  
\v 36 Pánih naóh péanit, jãáj chóodih chʉ́ʉdniji aáb jʉ̃óhnit, caandíh joinítdih “Jwĩ bejna caá”, niijnít, mʉʉná Jesús jwiítdih ã nʉmah jwʉ́ʉb aab béjep jĩ. Pánih mʉʉná aáb jʉibínit, jwiít caandíh nin pah jwĩ niijíp jĩ: 
\p —Trigo cãtíh yeejép yílip chíihat naáwátjĩh ma bohénachah, jwĩ beh joicán beé. Pánihna, jwiítdih ma jéihya naáwá, jwĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 37 Páant jwĩ niijíchah joinít, Jesús nin pah ã niíj jepahap jĩ: 
\p \wj —Weém, nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, wápchi mínah panihni caá. Weém Dios ã wahni jʉmna, trigodih momni panihni wã jʉmna caá.\wj* 
\v 38 \wj Nin baác wápchi panihni, Diosdih jepahnit trigo panihnit ĩ jʉmna caá. Obohjeéhtih, nemépwã ĩ maáhdih jepahnitboó trigo cãtíh chíihni yeejép yílip panihni ĩ jʉmna caá.\wj* 
\v 39 \wj Nemépwã ĩ maáh wápchi mínahdih eníhcanni yeejép yílipdih momni panihni caá. Caán trigo ã behechah, ĩ bóod ʉb láa, péeni yeó jáap panihni caá. Ángelwã caán trigodih yeejép yílipdihbʉt bóod ʉbnit panihnit ĩ jʉmna caá.\wj* 
\v 40 \wj Trigodih ʉbnit, yeejép yílipboodíh ĩ wʉí cáwat pah péeni yeó jáapdih nemépíhwãdih iiguípboó ĩ yohbipna caá.\wj* 
\v 41 \wj Weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, wĩ́ih ángelwãdih nin baácboó wã wahbipna caá, wĩ́ih cã́acwã cãtíh yeejép chãjnit, yéej chãjat tʉ́ʉtnitdihbʉt ĩ ʉb bejat pínah niijná.\wj* 
\v 42 \wj Pánih ʉb bejnit, queétdih iiguípboó ĩ yohbipna caá. Caán iiguípboó jʉmna, jĩ́gahnit, queétjeh ĩ míic néeh chãác jʉ̃ibípna caá.\wj* 
\v 43 \wj Dioíhwãboó jwĩ íip Dios biícdih ã maáh jʉmʉpboó ĩ jʉmbipna caá. Caanjĩ́h jʉmna, yeo páh tʉ́i yeh iigní panihnit, maáta ĩ jʉmbipna caá.\wj*\x * \xo 13:43 \xt Dn 12.3\x*\wj ¡Ded molít jʉmna, ã tʉ́i joyó naáh!\wj* Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ. 
\s1 Bʉ́dí jíib jʉmnidih bihni naáwát 
\p  
\v 44 \wj “Dios ã maáh jʉmat wápchiboó bʉ́dí jíib jʉmnidih ĩ baad bíhniji panihni ã jʉmna caá. Biíc newé caán wápchi mínahdih teo wʉ̃hna, caán bʉ́dí jíib jʉmnidih bid jʉinít, bʉ́dí wẽina, ã jwʉ́ʉb bihip be, páant mʉntih. Pánihna, caandíh bʉ́dí náahna, ã́ih bií déedih jíib chãj beedánit, caán jíibjĩh wápchidih ã jíib chãjap be. ‘Bʉʉ caán wápchi wĩ́ih ã jʉmʉchah, caánboó wã bid jʉiníjibʉt wĩ́ihjeh ã jʉmna caá’, wẽinit, ã míic niijíp be. Dios ã maáh jʉmʉpboó ñi waadát pínah caán bʉ́dí jíib jʉmni panihni ã jʉmna caá”,\wj* Jesús ã niijíp jĩ. 
\s1 Bʉ́dí jíib jʉmni perla wʉ̃t jʉmni naáwát 
\p  
\v 45 \wj “Dios ã maáh jʉmat nin panihnibʉt ã jʉmna caá. Bʉ́dí jíib jʉmni jeé tíib dée perlas wʉ̃t jʉmni tíibnadih jíib chãjniboó chah jíib jʉmni perlas tíibnadih nihat pebhboó ã bid bejep be.\wj* 
\v 46 \wj Chah bʉ́dí jíib jʉmni tíibdih bid jʉinít, caandíh jíib chãjíhna, nihat ã́ih bií déedih jíib chãj wʉ̃hʉdih ã bejep be. Pánih jíib chãj wʉ̃h beedánit, caán bʉ́dí jíib jʉmni tíibdih ã jíib chãjap be. Caán tíibdih bʉ́dí ã náahat pah, Dios ã maáh jʉmʉpboó waadát pínahdih chah bidat caá náahap”,\wj* Jesús ã niijíp jĩ. 
\s1 Ñʉó naáwát 
\p  
\v 47 \wj “Dios ã maáh jʉmat nin pahbʉt ã jʉmna caá. Cã́acwã queejwã́dih jʉ́ʉt maona, ñʉodíh ĩ yoh báahanachah, queejwã́ jʉmat yoobó ĩpĩ́ chʉ̃ʉ́hna caá.\wj* 
\v 48 \wj Páant dawá ĩ chʉ̃ʉ́ʉ́chah, nihat queejwã́dih íim jwẽ́ejna ʉb ñáan jʉibínit, tʉ́initdihjeh ĩ ñíona caá. Pánih ñíonit, ĩ́ih wʉhnaboó ĩpĩ́ mao yacna caá. Obohjeéhtih, jeémpca naáhwãboodíh ĩpĩ́ yohna caá.\wj* 
\v 49-50 \wj Pánihat pah, péeni yeó jáapdih ángelwãboó cã́acwãdih ĩ ñíobipna caá. Yeejépwãdih ñíonit, iiguípna ĩ yohbipna caá. Caán iiguípboó jʉmna, jĩ́gahnit, queétjeh ĩ míic néeh chãác jʉ̃ibípna caá”,\wj* Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ. 
\s1 Máa bohéát, jáap bohéát 
\p  
\v 51 Páant niíj péanit, Jesús jwiítdih nin pah ã niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ: 
\p \wj —¿Bʉtéh wã bohéátdih ñi beh joinít beé?\wj* ã niijíp jĩ. 
\p —Jwĩ beh joiná beé, caandíh jwĩ niíj jepahap jĩ. 
\p  
\v 52 Páant jwĩ niíj jepahachah joinít, jwiítdih nin pah ã jwʉ́ʉb niíj naáwáp jĩ: 
\p \wj —Det Moisés ã wʉtatjidih bohénit Dios ã maáh jʉmatdihbʉt bohéna, máadih, jáapdihbʉt cã́acwãdih ĩ jéih bohéna caá. Queét bohénit mʉʉ́ mínah panihnit caá ĩ jʉmʉp. Caán, bitadih teo wáacat tʉ́ʉt niijná, ã́ih mʉʉdíh jʉmni tʉ́inidih ʉb bacanit, jáapdih, máadihbʉt queétdih ã jéih wʉ̃hna caá,\wj* Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ. 
\s1 Nazaret tʉ́tchiboó ĩ bejat 
\r (Mr 6.1-6; Lc 4.16-30) 
\p  
\v 53 Páant ã jenah joiní naáwátnajĩh bohé péanit, Jesús jwiítdih ã nʉmah bejep jĩ.  
\v 54 Pánih bejnit, ã behni tʉ́tchina jwĩ jʉibínap jĩ. Caanná jʉibínit, jwiít judíowã jwĩ míic wáacat mʉʉná waadnít, caanjĩ́h jʉmnitdih ã bohénap jĩ. Páant ã bohénachah joiná, joí wʉ́hi bejnit, nin pah ĩ míic niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ: 
\p —¿Dedmant tigaá nin bohéátdih ãt joí? ¿Dépanih tigaá ã tʉ́i jéih beedá? Dios ã wẽpatjĩh jwiít cã́acwã jwĩ chãjca naáhdih ãpĩ́ chãjna caá.  
\v 55 ¿Nin máa teoni wʉ̃ʉ́h nihcan niít? ¿Ã íin María nihcan niít? ¿Santiago, José, Simón, Judas, ã ʉ́ʉdwã nihcan niít?  
\v 56 ¿Yad jʉpʉna yaádh nin tʉ́tchidih jwĩjeéh jʉmnit nihcan niít? Pánihna, jwiít jwĩ jʉmat pahjeh jʉmni tigaá ã jʉmʉp. ¿Pánih jʉmna yʉhna, nin bohéátdih dee tígaá ãt joí? ĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 57 Páant niíj jenah joinít, íijna, caandíh ĩ náahcap jĩ. Páant ĩ náahcatdih enna, nin pah queétdih Jesús ã niijíp jĩ: 
\p \wj —Dios naáwátdih naóh yapanidih bita ĩpĩ́ wẽi joiná caá. Páant ĩ wẽi joyóchah yʉhna, ã́ih tʉ́tchidih moón, ã déewãboó caandíh ĩpĩ́ joííhcan caá. Pánihna, ninjĩh wã behechah ennitji, weemdíh ñi joííhcan caá,\wj* ã niijíp jĩ.\x * \xo 13:57 \xt Jn 4.44\x* 
\p  
\v 58 Caandíh ĩ joííhcah enna, caán tʉ́tchidih Dios ã wẽpatjĩh daocánni láajeh Jesús ã chãj jʉ́ʉtʉp jĩ. 
\c 14  
\s1 Juan Daabáni ã wʉnat 
\r (Mr 6.14-29; Lc 9.7-9) 
\p  
\v 1 Caán láa Herodes, Galilea baácdih moón ĩ maáh, Jesús ded pah ã chãjat doonádih ãt joyóp wʉt jĩ.  
\v 2 Pánih joinít, caandíh teo wʉ̃hnitdih nin pah ãt niijíp wʉt yʉh jĩ: “Wã maoniji Juan Daabáni ãt jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃óh tagaá. Pánih jwʉ́ʉb booni jʉmna, jwiít cã́acwã jwĩ jéih chãjca naáhdih ãt chãjap taga”, ãt niijíp wʉt jĩ. Jesúsdih “Juan tigaá”, ãt niíj jenah joyóp wʉt yʉh jĩ. 
\p  
\v 3-5 Juandih ã mao yohat tʉ́ʉtat pínah jã́tih, Herodes ã ʉ́ʉd Felipe áadih ãt bíbohop wʉt jĩ. Páant ã chãjat doonádih joiná, Juan Daabáni Herodesdih nin pah ãt niíj jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ: “Ma ʉ́ʉd áadih dʉ́ʉc wái áa jʉmna, Dios ã wʉtatdih yap yohna caá ma chãjap”, ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 14:3-5 \xt Lv 18.16; 20.21\x* 
\p Páant ã niiját jíib Herodes caandíh ãt mao yohíhip wʉt yʉh jĩ. Obohjeéhtih, “ ‘Juan Dios naáwátdih naóh yapani ã jʉmna caá’, judíowã ĩ niíj jenah joiná caá. Pánihna, caandíh wã mao yohat tʉ́ʉtʉchah, queét weemdíh ĩta íij tagaá”, niíj jenah joinít, queétdih ãt ʉ́ʉmʉp wʉt jĩ. Pánih ʉ́ʉmna, Juandih mao yohcanjeh, caandíh teonit, chéwat tʉ́ʉtnit, nemat mʉʉ́boó ãt nemat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Yad Herodías mi wʉtʉchah joinít, páant ãt chãjap wʉt jĩ.\x * \xo 14:3-5 \xt Lc 3.19-20\x* 
\v 6 Pánihat tʉ́ttimah, Herodes ã cã́ac jʉmni yeó jáapjidih náhninit, nʉmah jeémát ãt chãjap wʉt jĩ. Pánih chãjnit, caanjĩ́h jʉmnit ĩ enechah, ã aá nʉʉ́m mit eo jʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Páant mi eo jʉ́ʉtʉchah enna, Herodesboó bʉ́dí ãt weñep wʉt jĩ. Pánih wẽinit, caántdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p  
\v 7 —Dios ã enechah, meemdíh yoobópdih wã naóhna caá. Dedé ma náahatdih weemdíh ma ʉʉ́bʉ́chah, meemdíh wã wʉ̃hbipna caá, caántdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 8 Páant ã niijíchah joinít, mi íin ded pah mi niiját tʉ́ʉtat pahjeh Herodesdih mit jepahap wʉt jĩ. 
\p —Juan Daabániíh wao dáhdih dʉ́ʉc bóodat tʉ́ʉtʉ́. Pánih péanit, pamapjih ã́ih wao dáhdih cáagnit, weemdíh ma wʉ̃hʉʉ́, caán ã wʉnatdih wã jéihyat pínah niijná, mit niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 9 Páant mi niijíchah joinít, Herodes bʉ́dí ãt jĩ́gahap wʉt yʉh jĩ. Obohjeéhtih, caanjĩ́h míic wáacnitdih tíicnit, “Meemdíh wã wʉ̃hcan niít”, caántdih ãt jéih niijcáp wʉt jĩ.  
\v 10 Pánihna, Juaníh wao dáhdih ãt dʉ́ʉc bóodat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ, bʉca.  
\v 11 Pánih péanit, pamapjih ã́ih wao dáhdih cáagnit, ĩt ʉb jʉ̃ʉ́wʉ́p wʉt jĩ. Pánih ʉb jʉ̃óhnit, Herodías nʉʉmdíh ĩ wʉ̃hʉchah, caántboó mi íindih mit teo yapanap wʉt jĩ. 
\p  
\v 12 Páant ĩ chãjat tʉ́ttimah, Juan ã bohénitji jʉ̃óhnit, ã́ih bácahjidih ʉbnit, cã́ac yohop íitboó ĩt yohop wʉt jĩ. Pánih yoh péanit, queét jʉ̃inít, Jesúsdih naáwádih ĩ jʉyʉ́p jĩ. 
\s1 Cinco mil cã́acwãdih Jesús jeémát ã wʉ̃hat 
\r (Mr 6.30-44; Lc 9.10-17; Jn 6.1-14) 
\p  
\v 13 Páant ĩ niijní doonádih joí péanit, jãáj chóona waadnít, cã́ac wihcapboó Jesús jwiítdih ã nʉmah chʉ́ʉh bejep jĩ. Jwiít Jesús biícdih jwĩ chʉ́ʉh bejat doonádih joinít, caandíh jwãáát tʉ́ʉt niijná, dawá ĩ́ih tʉ́tchinamant jʉ̃óhnit, íim jwẽ́ejmant ĩt pʉ́ʉd bejep tajĩ.  
\v 14 Jwiít jwĩ chʉ́ʉh jʉibíát pínah jã́tih, queét ĩtát jʉibínap tajĩ. Pánihna, dawá cã́acwã ĩ páñachah ennit, Jesús queétdih ãt jĩ́gah enep jĩ. Pánih jĩ́gah enna, ĩ ʉb jʉ̃óhnit wʉnnitdih ã booanap jĩ.  
\v 15 Cheyeh jʉmʉchah, jwiít ã bohénit caandíh nin pah jwĩ niijíp yʉh jĩ: 
\p —Cheyeh caá. Nin pebhbit tʉ́tchi wihcan caá. Pánihna, queétdih yʉʉ́pbit jʉmni tʉ́tchina ma wahaá, jeémátdih ĩ jíib chãjat pínah niijná, jwĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 16 \wj —Ĩ bejca bojo naáh. Yeebjéh queét ĩ jeémát pínahdih ñi wʉ̃hʉʉ́,\wj* Jesús jwiítdih ã niíj jepahap jĩ. 
\p  
\v 17 —Obohjeéhtih, biícjĩh bóo téihya botoni pan dahna, chéne queejwã́bitdihjeh jwĩ bíbohna caá, jwĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 18 \wj —Caán ñi bíbohnidih weemdíh ñi ʉb jʉ̃ʉ́wʉ́,\wj* ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 19 Páant ã niijíchah joinít, ʉb jʉ̃óhnit, caandíh jwĩ wʉ̃hʉp jĩ. Páant jwĩ wʉ̃hat tʉ́ttimah, yílipboó cã́acwãdih ã chʉ́ʉdat tʉ́ʉtʉp jĩ. Páant ĩ chʉ́ʉdʉchah, biícjĩh bóo téihya pan dahna chéne queejwã́dihbʉt ʉbnit, chéi ennit, \wj “Tʉ́ina caá, Paá”,\wj* Diosdih ã niijíp jĩ. Páant niíj péanit, pan dahna, queejwã́ biícdih jwiítdih ã daj wʉ̃hʉp jĩ. Páant ã daj wʉ̃hʉchah, jwiítboó nihat cã́acwãdih jwĩ pãááp jĩ.  
\v 20 Páant jwĩ pãááchah, nihat ĩ tʉ́i jeémp wʉd jʉmʉp jĩ. Pánihna, ĩ jʉdh jeémpnidih doce wʉhna jwĩ ʉb yac yáwanap jĩ.  
\v 21 Caandíh jeémpnit neonádihjeh jwĩ jenah enechah, cinco mil ĩ jʉmʉp jĩ. Yaádh, ĩ wehbʉt ĩ jeémép jĩ. 
\s1 Jesús íimjih ã yáac chʉ̃i bejat, Pedrobʉt ã bejat 
\r (Mr 6.45-52; Jn 6.16-21) 
\p  
\v 22 Páant jwĩ jeémp péanachah, jwiít ã bohénitdih Jesús ã chʉ́ʉh bej páñat tʉ́ʉtʉp jĩ. Pánih chʉ́ʉh bejat tʉ́ʉtnit, cã́acwãdihbʉt ĩ́ih tʉ́tchina ãt jwʉ́ʉb bejat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ.  
\v 23 Pánih wah péanit, ã íipdih ʉʉ́bát tʉ́ʉt niijná, jeéboó ãt pʉ́ʉh laab béjep wʉt jĩ. Pánih pʉ́ʉh laab béjnit, tõo ñáh jʉ̃ʉ́wʉ́chah, biícjeh caánboó ãt jʉm jwʉhʉp tajĩ.  
\v 24 Caánboó Jesús ã jʉmat pónih, íim tac yoób jwiítboó jwĩ bʉʉg lájachah, jwĩ wawápmant johlit, nolihatbʉt bʉ́dí ã jʉ̃ʉ́wʉ́chah, maatápdih meenná yʉhna, jwĩ jéih bejcap jĩ.  
\v 25 Pánihna, johlit páantjeh bʉ́dí ã johochah, baáb aabá bojat pínah jã́tih, Jesús jwĩ pebhna íimjih ã yáac chʉ̃i jʉ̃ʉ́wʉ́p jĩ.  
\v 26 Jwĩ pebhna ã jʉ̃ʉ́wʉ́chah ennit, bʉ́dí jwĩ ʉ́ʉmʉp jĩ. 
\p —¡Cã́aquíh dadah caá! jwĩ niíj ñaacáp yʉh jĩ. 
\p  
\v 27 Páant jwĩ ʉ́ʉmʉchah ennit, Jesúsboó jwiítdih nin pah ã niijíp jĩ: 
\p \wj —¡Weemjéh tigaá! ¡Weemdíh ñi en ʉ́ʉmca bojoó!\wj* ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 28 Páant ã niijíchah joinít, Pedroboó caandíh nin pah ã niijíp jĩ: 
\p —Maá, yoobópdih meemjéh jʉmna, íimjih weemdíhbʉt ma pebhna ma yáac chʉ̃i bejat tʉ́ʉtʉ́, ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 29 \wj —Ma jʉ̃ʉ́wʉ́,\wj* Jesús ã niíj jepahap jĩ. 
\p Páant ã niijíchah joinít, Pedro jãáj chóodih jʉmniji íimjih dei ñʉhnit, Jesús pebhna ã yáac chʉ̃i bejep yʉh jĩ.  
\v 30 Obohjeéhtih, johlit nolihatbʉt bʉ́dí ã jʉmʉchah enna, ãt ʉ́ʉmʉp jĩ. Pánih ʉ́ʉmna, daab béjnajeh, Jesúsdih nin pah ã niíj ejep jĩ: 
\p —¡Maá, weemdíh ma teo wáacá! ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 31 Páant ã niijíchahjeh, ã́ih téihyadih teonit, Jesús caandíh ã wái ñahanap jĩ. 
\p \wj —¡Bainíjeh wã wẽpatdih ma jenah joiná caá! ¿Dépanih tigaá weemdíh ma tʉ́i jenah joicán?\wj* Pedrodih ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 32 Páant ã niiját tʉ́ttimahjeh, jãáj chóona queét ĩ waadáp jĩ. Páant ĩ waadáchahjeh, johlit ã yayáh bejep jĩ.  
\v 33 Páant ã yapachah ennit, jwiít ã bohénit Jesúsdih jwĩ wẽi naáwáp jĩ. 
\p —¡Yoobópdih meém Dios wʉ̃ʉ́h tigaá ma jʉmʉp! jwĩ niijíp jĩ. 
\s1 Genesaret baácdih moón wʉnnitdih Jesús ã booaat 
\r (Mr 6.53-56) 
\p  
\v 34 Pánih íimdih chʉ́ʉh bejnit, Genesaret wʉ̃t jʉmni baácna jwĩ chʉ́ʉh jʉibínap jĩ.  
\v 35 Páant jwĩ jʉibínachah, caán baácdih moón Jesúsdih beh ennit, caán tʉ́tchinadih moondíh ã jʉyát doonádih ĩt wahap tajĩ. Pánihna, caán doonádih joinít, dawá ĩ chéenwã tʉbʉ́p chʉ̃ʉ́hnitdih Jesús pebhna ĩ ʉb jʉyʉ́p jĩ. Pánih ʉb jʉinít, nin pah Jesúsdih ĩ niijíp jĩ: 
\p  
\v 36 —Míih yégueh chóodihjeh nit wʉnnitdih ma tewat tʉ́ʉtʉ́, ĩ niijíp jĩ. Pánihna, ã́ih yégueh chóodih teonit pah moonjéh ĩ boonap jĩ. 
\c 15  
\s1 Cã́acwã ded pah ĩ míic yéejaat 
\r (Mr 7.1-23) 
\p  
\v 1 Tʉ́ttimah, Jerusalén tʉ́tchidih moón fariseowã, Moisés ã wʉtatjidih bohénit biícdih, Jesús pebhna jʉinít, caandíh nin pah ĩ niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ: 
\p  
\v 2 —¿Dépanih tigaá ma bohénitboó jwĩ nʉowã ĩ wʉtatji pah ĩ chãjcan? Jwiít jwĩpĩ́ téih chocat pah, queét ĩ jeémát pínah jã́tih ĩ téih choccan caá, ĩ niijíp yʉh jĩ. 
\p  
\v 3 Páant ĩ niijíchah joinít, Jesús nin pah queétdih ã niíj ʉʉ́bh joí jwʉ́ʉbanap jĩ: 
\p \wj —¿Yeébboó dépanih tigaá Dios ã wʉtatdih jepahcan, jwĩ nʉowã ĩ wʉtatboodíhjeh ñi jepah?\wj* 
\v 4 \wj Nin pah caá Dios ã wʉtʉp: ‘Ñi mánadih tʉ́i wẽinit, ñi teo wáacá.\wj*\x * \xo 15:4 \xt Ex 20.12; Dt 5.16\x*\wj Pánihna, ded ã mánadih yeejép ã niijíchah, cã́acdih mao yohnidih peéh chãjat pah mʉntih caandíhbʉt peéh chãjat ã jʉmbipna caá’, Dios ãt niijíp tajĩ.\wj*\x * \xo 15:4 \xt Ex 21.17; Lv 20.9\x* 
\v 5 \wj Obohjeéhtih, páant ã niijíchah yʉhna, yeébboó ded ã mánadih teo wáaquíhnidih nin pah caá ñipĩ́ niíj wʉtʉp: ‘Ma mánadih teo wáaccanjeh, caán dinerodih Diosboodíh ma wʉ̃hʉʉ́’, ñipĩ́ niíj wʉtna caá.\wj* 
\v 6 \wj Pánih wʉtna, ã mánadih ñi tʉ́i chãjat tʉ́ʉtcan caá. Pánih chãjat tʉ́ʉtcan, Dios ã wʉtatdih jepahat tʉ́ʉtcanjeh, jwĩ nʉowã ĩ wʉtatjiboodíh caá ñi jepahat tʉ́ʉtʉp.\wj* 
\v 7 \wj ‘Jwiít tʉ́init caá’, niijná yʉhna, cã́acwã ĩ encapboó yeéb yeejép chãjnit caá. Dios naáwátdih naóh yapani Isaíasji ded pah ñi jʉmatdih yoobópdih ãt niíj daacáp tajĩ:\wj* 
\q1  
\v 8 \wj ‘Dios nin pah ã niijná caá: “Nit weemdíh tʉ́i wẽi naóhna yʉhna, yoobópdih ĩ jepahcan caá.\wj* 
\q1  
\v 9 \wj Pánihna, weemdíh ĩ wẽi naáwát dedé pínah nihcan caá. Ĩ jenah joyátjeh wʉtnit, ‘Nin pah caá Dios ã wʉtat’, ĩ niíj yee naóh bohéna caá”, Dios ã niijná caá’, Isaías ãt niíj daacáp tajĩ,\wj*\rq (Is 29.13)\rq* 
\m Jesús ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 10 Páant niíj péanit, caanjĩ́h jʉmnitdih ã pebhna jʉ̃ʉ́wát tʉ́ʉtnit, queétdih nin pah ã niíj bohénap jĩ: 
\p \wj —Nin wã naáwátdih ñi tʉ́i joyoó.\wj* 
\v 11 \wj Dios ã enechah, ñi jeémát yeebdíh ã yéejacan caá. Obohjeéhtih, ded pah ñi niijátboó yeebdíh ã yéejana caá,\wj* ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 12 Páant ã niiját tʉ́ttimah, jwiítboó caandíh nin pah jwĩ niijíp jĩ: 
\p —Páant ma niijíchah joinít, queét fariseowã bʉ́dí ĩ íijna beé, jwĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 13 \wj —Obohjeéhtih, queét fariseowã wã íip Dios ã momca naáh panihnit ĩ jʉmʉchah, queétdih ã yoh beedábipna caá.\wj* 
\v 14 \wj Pánihna, queétdih páantjeh ñi enah bojoó. Queét jéih encannit pah Diosdih ĩ jéihcan caá. Pánih jéihcan yʉhna, bita jéih encannit panihnitdihbʉt ĩ bohéna yʉh caá. Pánih jéih encannit míic jʉmna, íitdih ĩ bʉʉg yácat pah, queét nihat iiguípna ĩ bejbipna caá,\wj* jwiítdih ã niíj jepahap jĩ.\x * \xo 15:14 \xt Lc 6.39\x* 
\p  
\v 15 Páant ã niijíchah joinít, Pedroboó nin pah ã niijíp jĩ: 
\p —Jwiítdih ma naáwátjidih ma jéihyanaá, ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 16 \wj —¿Yeebbʉ́t páantjeh ñi beh joi jwʉ́hcan niít?\wj* 
\v 17 \wj Dedé ñi jeémátji ñíih wʉdah diítboó jʉmnijidih ñipĩ́ jont yohna caá. Caán ñíih caolihdih, ñi jenah joyátdihbʉt chʉ̃ʉ́hcan, Dios ã enechah, yeebdíh ã jéih yéejacan caá.\wj* 
\v 18 \wj Obohjeéhtih, ded pah yeejép ñi jenah joyát pah ñi niijíchah, caán caá Dios ã enechah, yeebdíh ã yéejanap.\wj*\x * \xo 15:18 \xt Mt 12.34\x* 
\v 19 \wj Nindih ñi tʉ́i náhninaá: Yeejép chãjat, mao yohat, ñi áa nihcannitjĩh yeejép chãjat, nʉʉmát, yeeat, yeejép míic niiját pínahdihbʉt ñipĩ́ jenah joiná caá.\wj* 
\v 20 \wj Páant ñi jenah joyátjeh caá, Dios ã enechah, yeebdíh ã yéejanap. Obohjeéhtih, ñi téih chocochah, ñi choccahbʉt yeebdíh biíc yoobó ã enna caá,\wj* ã niijíp jĩ. 
\s1 Judío nihcannih Jesúsdih mi jepahat 
\r (Mr 7.24-30) 
\p  
\v 21 Páant niíj bohé péanit, Jesús Tiro tʉ́tchi, Sidón tʉ́tchi jʉmni baácna jwiítdih ã nʉmah bejep jĩ.  
\v 22 Caanná jwĩ jʉibínachah, caán baácdih bóli Jesús pebh jʉinít, nin pah mi niíj ñaacáp jĩ: 
\p —¡David jʉima, Dios ã wahni, weemdíh ma jĩ́gah eneé! ¡Wã nʉʉmdíh nemép jʉmna, caántdih bʉ́dí ã moh yéejana caá! mi niijíp jĩ. 
\p  
\v 23 Páant mi niijíchah joiná yʉhna, caántdih ã jepah jwʉhcap jĩ. Páant ã jepahcatdih enna, jwiít ã bohénitboó caandíh nin pah jwĩ niijíp jĩ: 
\p —Páantjeh jwiítdih mi ñaác péenachah, ma jwʉ́ʉb bejat tʉ́ʉtʉ́, jwĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 24 \wj —Judíowã bʉʉdnít ovejawã panihnit ĩ jʉmʉchah ennit, queétdihjeh teo wáacat náahna, Dios weemdíh ã wahap jĩ,\wj* Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 25 Páant ã niijíchah joinít, caánt judío nihcannihboó ã pebh bódicha caj yoh ñajnit, nin pah mi niijíp jĩ: 
\p —¡Maá, weemdíh ma teo wáacá! mi niijíp jĩ. 
\p  
\v 26 \wj —Wébít ĩ jeémát pínahdih ʉbnit, ĩ́ih mʉjjiowã́dih jwĩ wʉ̃hʉchah, ã tʉ́ican caá. Pánihat pah judíowã ĩ jeémát panihnidih biíh baácdih moondíh wã wʉ̃hʉchah, ã tʉ́ican caá,\wj* Jesús caántdih ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 27 —Ma niiját yoobópdih tigaá, Maá. Obohjeéhtih, queét ĩ jeémp jéenanidih mʉjjiowã́ ĩpĩ́ jeémpna caá, mi niíj jepahap jĩ. 
\p  
\v 28 \wj —Meémboó weemdíh tʉ́i jenah joiníh ma jʉmʉchah, ma niiját pah wã chãjna caá,\wj* Jesús caántdih ã niijíp jĩ. 
\p Páant ã niijíchahjeh, mi nʉʉ́m mit boonap wʉt jĩ. 
\s1 Jesús dawá cã́acwãdih ã booaat 
\p  
\v 29 Pánihat tʉ́ttimah, Jesús jwiítdih caanmánt Galilea íim jwẽ́ejna ã nʉmah dei bejep jĩ. Caanná dei jʉibínit, íim jwẽ́ejdih jʉmni jeená ã nʉmah pʉ́ʉh laab béjep jĩ. Pánih pʉ́ʉh laáb jʉibínit, biícdih jwĩ chʉ́ʉdʉp jĩ.  
\v 30 Páant jwĩ chʉ́ʉdʉchah enna, dawá cã́acwã Jesús pebhna ĩt jʉ̃ʉ́wʉ́p tajĩ. Pánih jʉ̃óhna, ĩ chéenwã wʉnnitdih ĩ jʉí jwejep jĩ. Queét nihat mácah wʉnat jʉmnit ĩ jʉmʉp jĩ. Jéih bejcannit, jéih encannit, téihya jítcha wihcannit, jéih wéhecannit, dawá biíh wʉnat jʉmnitbʉt ĩ jʉmʉp jĩ. Páant ĩ jʉmʉchah ennit, Jesús queét nihatdih ã booanap jĩ.  
\v 31 Páant ã booanachah, jéih wéhecannitji ĩ wéhenachah joinít, téihya jítcha wihcannitji téihya jítcha ĩ jʉmʉchah ennit, jéih bejcannitji ĩ bejechah ennit, jéih encannitji ĩ enechah ennit, cã́acwãboó bʉ́dí ĩ en wʉ́hi bejep jĩ. Pánih en wʉ́hi bejnit, “Jwiít judíowã jwĩpĩ́ wẽini Dios bʉ́dí ã wẽpatjĩh jwiítdih ã tʉ́i teo wáacna caá”, ĩ niíj wẽi naáwáp jĩ. 
\s1 Cuatro mil cã́acwãdih Jesús jeémát ã wʉ̃hat 
\r (Mr 8.1-10) 
\p  
\v 32 Pánih booa péanit, Jesús jwiítdih ã pebh jʉ̃ʉ́wát tʉ́ʉtnit, nin pah ã niijíp jĩ: 
\p \wj —Queét jwĩjeéh biíc peihcanni yeó jáap ĩ jʉmʉchah, ĩ́ih jeémát ã beedná nacaá. Pánih jeémát wihcannit ĩ jʉmʉchah, queétdih bʉ́dí wã jĩ́gah enna caá. ‘Queét nʉʉgʉ́p wʉn bʉʉgná’ niijná, queétdih ĩ́ih mʉʉnáboó wã jwʉ́ʉb bejat tʉ́ʉtcan niít,\wj* ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 33 —¿Obohjeéhtih, ninjĩh tʉ́tchi wihcapboó jʉmna, queét dawá ĩ jʉmʉchah, dedboo tígaá ĩ jeémát pínahdih jwĩ jíib chãj bií? Jesúsdih jwĩ niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ. 
\p  
\v 34 \wj —¿Débói pan tigaá ñi bíboh?\wj* Jesús ã niijíp jĩ. 
\p —Siete pan dahna, daocánni queejwã́bit, páant bóojeh jwĩ bíbohna caá, caandíh jwĩ niíj jepahap jĩ. 
\p  
\v 35 Páant jwĩ niijíchah, Jesús cã́acwãdih ã chʉ́ʉdat tʉ́ʉtʉp jĩ.  
\v 36 Páant ĩ chʉ́ʉdat tʉ́ttimah, Jesús caán siete pan dahna, queejwã́bit biícdih ʉbnit, \wj “Tʉ́ina caá, Paá”,\wj* Diosdih niíj péa, jwiítdih ã daj wʉ̃hʉp jĩ, cã́acwãdih jwĩ pãáát pínah niijná.  
\v 37 Páant queétdih jwĩ pãáát tʉ́ttimah, ĩ tʉ́i jeémp wʉd jʉmʉp jĩ. Páant ĩ jeémp péanachah, ĩ jʉdh jeémpnidih ʉbnit, siete wʉhdih jwĩ ʉb yac yáwanap jĩ.  
\v 38 Caandíh jeémpnit neonádihjeh jwĩ jenah enechah, cuatro mil ĩ jʉmʉp jĩ. Yaádh, ĩ wehbʉt ĩ jʉmʉp jĩ.  
\v 39 Páant ĩ jeémp péanachah, Jesús queétdih ĩ́ih mʉʉnáboó ã jwʉ́ʉb bejat tʉ́ʉtʉp jĩ. Pánih wah péanit, jãáj chóodih waadnít, Mágdala tʉ́tchi jʉmni baácna jwiítdih ã nʉmah chʉ́ʉh bejep jĩ. 
\c 16  
\s1 Fariseowã, saduceowãbʉt Dios ã wẽpatjĩh Jesúsdih ĩ chãjat tʉ́ʉtat 
\r (Mr 8.11-13; Lc 12.54-56) 
\p  
\v 1 Biíh láa fariseowã, saduceowã biícdih Jesús pebhna ĩ jʉibínap jĩ. Cã́acwã ĩ jéih chãjca naáhdih Jesúsdih ĩ chãjat tʉ́ʉtʉp yʉh jĩ, ã jepahcah, “Dios ã wahni nihcan caá”, niiját tʉ́ʉt niijná.\x * \xo 16:1 \xt Mt 12.38; Lc 11.16\x* 
\v 2 Páant ĩ wʉtʉchah joinít, Jesús queétdih nin pah ã niijíp jĩ: \wj “Yeó ã bʉʉg yácna, jeá dʉʉni ã jʉmʉchah enna, ‘Cheibit tʉ́i jóbohni yeó jáap ã jʉmbipna caá’, ñipĩ́ niijná caá.\wj* 
\v 3 \wj Baáb jéenna, mah tólihna dʉʉni ã jʉmʉchah enna, ‘Mah yeó jáap ã jʉmbipna caá’, ñipĩ́ niijná caá. Ded pah jeá ã jʉmatdih tʉ́i beh enna yʉhna, Dios ã wẽpatjĩh wã chãj jʉ́ʉtatboodíh ñi beh encan caá.\wj* 
\v 4 \wj Bʉʉ láa moón yeejépwã, Diosdih náahcannit, Dios ã wẽpatjĩh wã chãjatdih ĩ eníhna yʉh caá.\wj*\x * \xo 16:4 \xt Mt 12.39; Lc 11.29\x*\wj Obohjeéhtih, Dios naáwátdih naóh yapani Jonás ded pah ã yapatjidih ñitát jéihjip taga.\wj*\x * \xo 16:4 \xt Jon 1.1–2.10\x*\wj Pánihna, Dios ã wẽpatjĩh caandíh ã chãjatji pahjeh mʉntih ã jwʉ́ʉb chãjbipna caá, weém ã wahni wã jʉmatdih ñi jéihyat pínah niijná”,\wj* ã niijíp jĩ. 
\p Páant niíj péanit, jwiítdih ã jwʉ́ʉb nʉmah bejep jĩ. 
\s1 Fariseowã, saduceowã yeejép ĩ bohéát 
\r (Mr 8.14-21) 
\p  
\v 5 Pánih bejnit, íimdih chʉ́ʉh bejna, jwĩ jeémát pínah pandih ʉbat jwĩt quíib bʉʉdʉ́p tajĩ.  
\v 6 Páant jwĩ chʉ́ʉh bejechah, Jesús jwiítdih nin pah ã niijíp jĩ: 
\p \wj —¡Ñi tʉ́i chãja chaáh! Fariseowã, saduceowãbʉt ĩ bohéát pan paáát panihni caá. Páant ĩ bohéát yeebdíh ã tobohna caá,\wj* ã niijíp jĩ.\x * \xo 16:6 \xt Lc 12.1\x* 
\p  
\v 7 Páant ã niijíchah, joí wʉ́hi bejna, jwiítjeh nin pah jwĩ míic niijíp jĩ: 
\p —Pandih jwĩ ʉb jʉ̃óhcah enna, jwiítdih páant ã niijná caá, jwĩ míic niijíp jĩ. 
\p  
\v 8 Páant jwĩ míic niijátdih jéihna, Jesús jwiítdih nin pah ã niíj naáwáp jĩ: 
\p \wj —¿Dépanih tigaá pan ã wihcatdih ñi náhni dahwa? ¡Wã wẽpatdih bainíjeh caá ñi jenah joyóp!\wj* 
\v 9 \wj ¿Páantjeh ñi jéih jwʉhcan niít? ¿Cinco mil neoná yaádh biícdih cinco pandihjeh wã pãáátjidih ñi náhnican niít? ¿Ĩ jʉdh jeémpni doce wʉhna ñi ʉb yac yáwaatjidihbʉt ñi náhnican niít?\wj*\x * \xo 16:9 \xt Mt 14.17-21\x* 
\v 10 \wj ¿Bʉʉ siete pandih dajnit, cuatro mil neoná yaádh biícdih wã wʉ̃hatdihbʉt ñi náhnican niít? ¿Débói wʉhnadih ñi yáwaatdih ñi náhnican niít?\wj*\x * \xo 16:10 \xt Mt 15.34-38\x* 
\v 11 \wj Pánihna, ‘pan paáát’, wã niijíchah, ¿dépanih tigaá ñi beh joicán? Páant niijná, pan yoobátdih niijná wã chãjcan caá. Fariseowã, saduceowãbʉt ĩ bohéát pan paáát panihni ã jʉmʉchah, ñi tʉ́i chãja chaáh. Ĩ bohéát yeebdíh ã tobohna caá,\wj* ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 12 Páant ã niíj naáwáchahna, jwiít jwĩ beh joyóp jĩ bʉca. “Pan paáát”, niijná, pan yoobátdih niijná ã chãjcap jĩ. Páant niijná, “fariseowã, saduceowãbʉt ĩ bohéátdih ñi joicá bojoó”, niijná ã chãjap jĩ. 
\s1 “Meém Cristo, Dios ã wahni caá”, Pedro ã niiját 
\r (Mr 8.27-30; Lc 9.18-21) 
\p  
\v 13 Pánih chʉ́ʉh jʉibínit, Cesarea Filipo wʉ̃t jʉmni tʉ́tchina bejni namáboó bejnit, Jesús jwiít ã bohénitdih nin pah ã niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ: 
\p \wj —¿Weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñédih ded pah tigaá bita ĩ niíj?\wj* ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 14 —Biquína ‘Juan Daabáni nacaá’, niíj, bita ‘Elías nacaá’, niíj, bita ‘Jeremías, Dios naáwátdih biíh naóh yapani nacaá’, ĩpĩ́ niijná caá, caandíh jwĩ niíj jepahap jĩ.\x * \xo 16:14 \xt Mt 14.1-2; Mr 6.14-15; Lc 9.7-8\x* 
\p  
\v 15 \wj —Queét páant ĩ niijíchah, ¿yeébboó ded pah tigaá ñi niíj jenah joí?\wj* jwiítdih ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 16 —Meém Cristo, Dios ã wahni caá. Dios báadhni wʉ̃ʉ́h yoobát caá, Pedroboó ã niíj jepahap jĩ.\x * \xo 16:16 \xt Jn 6.68-69\x* 
\p  
\v 17 \wj —Simón, Jonás wʉ̃ʉ́h, meemdíh wã wẽina caá. Cã́acwã meemdíh ĩt naóhcap taga. Dios wã íip, jeáboó jʉmnijeh ãt jéihyanap taga.\wj* 
\v 18 \wj Pánihna, meemdíh nin pah wã niíj naóhna caá: Meém Pedro wʉ̃t jʉmni caá.\wj* (Pedro niijná, jee dáh niijná ã chãjap jĩ.) \wj Nin jeejíh bʉ́dí mʉʉ́ wã chãjat panihni dawá wĩ́ihwã pínahdih wã chãjbipna caá. Queét dawá ĩ jʉmʉchah, nemépwã queétdih jéih yap yohcan, queét iiguípna ĩ bejcan niít.\wj* 
\v 19 \wj Dios ã maáh jʉmʉpdih bóo llave panihnidih meemdíh wã wʉ̃hbipna caá. Páant wã wʉ̃hni panihnijĩh, cã́acwãdih wĩ́ih tʉ́ini doonádih naóhnit, weemdíh jepahnitdih Dios ã maáh jʉmʉpna wãt waadáát pah ma chãjbipna caá. Obohjeéhtih, weemdíh jepahcannitdih nemat pah ma chãjbipna caá,\wj*\x * \xo 16:19 \xt Mt 18.18; Jn 20.23\x* Jesús Pedrodih ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 20 Páant niíj péanit, jwiítboodíh nin pah ã niijíp jĩ: \wj “ ‘Nin Jesús Dios ã wahni Cristo caá’, bitadih ñi niíj naóh jwʉhca bojoó”,\wj* ã niijíp jĩ. 
\s1 Ã wʉnat pínahdih Jesús ã naáwát 
\r (Mr 8.31–9.1; Lc 9.22-27) 
\p  
\v 21 Páant ã niiját tʉ́ttimah, Jesús jwiít ã bohénitdih nin pah ã niíj naóh bohé jwíihip jĩ: 
\p \wj —Bʉʉ, Jerusalén tʉ́tchiboó weemdíh bejat caá náahap. Caanná jwĩ jʉibínachah, jwĩ maáta, sacerdotewã ĩ maáta, Moisés ã wʉtatjidih bohénitbʉt weemdíh yeejép ĩ chãjbipna caá. Pánih chãjnit, weemdíh ĩ mao yohat tʉ́ʉtbipna caá. Páant tigaá weemdíh yeejép yapat náahap. Obohjeéhtih, páant ĩ mawachah yʉhna, biíc peihcanni yeó jáap tʉ́ttimah wã jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃óhbipna caá,\wj* jwiítdih ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 22 Páant ã niijíchah joinít, Pedroboó Jesúsdih chibít yʉʉ́pbit nʉmah bejnit, 
\p —¡Maá, ma niiját pah yapcan, meemdíh queét ĩ mao yohca bojo naáh! ãt niijíp wʉt yʉh jĩ. 
\p  
\v 23 Páant ã niijíchah joinít, Jesús tac pʉ́ʉd ñʉhnit, 
\p \wj —Pánih naóhna, Satanás ã náahat pah naóhna caá ma chãjap. Cã́acwã ĩ jenah joyátjeh caá ma jenah joyóp. Dios ã jenah joyát nihcan caá. Pánihna, Dios ã náah yacat pah wã chãjat pínahdih ma jãhíhna caá,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 24 Páant niíj péanit, jwiítboodíh nin pah ã niíj naáwáp jĩ: 
\p \wj —Ded wĩ́ih jʉmíhna, ã weñat pínahdih chãjcan, wã náahatboodíh chãjat caá náahap. Wĩ́ih ã jʉmat jíib yeejép yapna yʉhna, weemdíh páantjeh cádahcat caá náahap.\wj*\x * \xo 16:24 \xt Mt 10.38; Lc 14.27; Jn 12.24\x* 
\v 25 \wj Ded weemdíh jepahcanni, ã weñat pínahdihjeh chãjni, iiguípna ã bejbipna caá. Obohjeéhtih, ded weemdíh cádahcanniboó bita caandíh yeejép ĩ chãjachah yʉhna, páantjeh wãjeéh ã jʉmbipna caá.\wj*\x * \xo 16:25 \xt Mt 10.39; Lc 17.33; Jn 12.25\x* 
\v 26 \wj Cã́ac nin baácboó jʉm jwʉhna, dawá bií déedih bíbohna yʉhna, Diosdih náahcan, iiguípna bejna, nihat ã bíbohat dedé pínah nihcan caá. Iiguípboó jʉmna, ded pah ã jéih jíib chãj baccan niít.\wj* 
\v 27 \wj Weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé wã íip ã yeh iigátjĩh ã́ih ángelwã biícdih nin baácboó jwʉ́ʉb dei jʉ̃óhnit,\wj*\x * \xo 16:27 \xt Mt 25.31\x*\wj nihat cã́acwã ded pah ĩ chãjatji jíib wã jíib wʉ̃hbipna caá. Tʉ́i chãjnitjidih wã tʉ́i chãjbipna caá. Obohjeéhtih, tʉ́i chãjcannitjiboodíh wã peéh chãjbipna caá.\wj*\x * \xo 16:27 \xt Sal 62.11-12; Pr 24.12; Jer 17.10; Ez 18.30; 33.20; Ro 2.6\x* 
\v 28 \wj Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Biquína ninjĩh ñʉhnit ñi wʉnat pínah jã́tih, weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé chah maáh wã jʉmatdih ñi enbipna caá,\wj* Jesús ã niijíp jĩ. 
\c 17  
\s1 Dios ã yeh iigátjĩh Jesús ã ñʉhat 
\r (Mr 9.2-13; Lc 9.28-36) 
\p  
\v 1 Seis yeó jáap tʉ́ttimah, Pedro, Santiago, ã ʉ́ʉd Juan queét biíc peihcannitdihjeh jap bóo jeená Jesús ã nʉmah pʉ́ʉh laab béjep jĩ.  
\v 2 Caanná ĩ pʉ́ʉh laáb jʉibíát tʉ́ttimah, ĩ enechah, ã jígohat ãt tʉ́ʉt nʉʉmʉ́p wʉt jĩ. Ã́ih móot yeó ã yeh iigát pah yeh iíg, ã́ih yéguehbʉt biíc yoobó tʉ́i baabní ãt yeh iiguíp wʉt jĩ.  
\v 3 Páant ã yeh iiguíchahjeh, Moisés, Elíasji biícdih Jesús pebh jígohnit, caandíh ĩt míic wéhenap wʉt jĩ.  
\v 4 Páant ã yapachah ennit, Pedroboó Jesúsdih nin pah ãt niijíp wʉt yʉh jĩ: 
\p —¡Maá, ninjĩh jwĩ jʉmʉchah, ã tʉ́ina caá! Ma náahachah, biíc peihcanni mʉʉ dáhna jwĩ chãjbipna caá. Míih pínah, Moiséíh pínah, Elíaíh pínahdihbʉt jwĩ chãj wʉ̃hbipna caá, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 5 Obohjeéhtih, páant ã niijíchahjeh, tʉ́i yeh iigní mah põh panihni queétdih ãt dei jʉyʉ́p wʉt jĩ. Páant ã dei jʉyʉ́chah, caán chawat yoób nin pah Dios ãt niijíp wʉt jĩ: “Nin wã wʉ̃ʉ́h wã oini caá. Caandíh bʉ́dí wã wẽina caá. Pánihna, ã naáwáchah, caandíh ñi tʉ́i joyoó”, ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 17:5 \xt Gn 22.2; Dt 18.15; Sal 2.7; Is 42.1; Mt 3.17; 12.18; Mr 1.11; Lc 3.22; 2P 1.17-18\x* 
\p  
\v 6 Páant ã niíj wéhenachah joinít, ʉ́ʉmna, ã bohénit ĩt páah yoh ñajap wʉt jĩ.  
\v 7 Páant ĩ páah yoh ñajachah ennit, Jesús ĩ pebhna jʉí, queétdih teo jã́hanit, 
\p \wj —Ñi ñah ñʉhʉʉ́. Bʉtéh ñi ennidih, ñi joinídihbʉt ñi ʉ́ʉmca bojoó,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 8 Páant ã niijíchah joinít, ñah ñʉhna, Jesúsdihjeh ĩt enep wʉt jĩ. Bita ĩ ennitjiboó ĩt wihcap wʉt jĩ. 
\p  
\v 9 Tʉ́ttimah, jeemánt dei jʉ̃óhna, Jesús queétdih nin pah ãt niíj wʉtʉp wʉt jĩ: 
\p \wj —Bʉtéh ñi enatjidih bitadih ñi naóh jwʉhca bojoó. Weém, nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, wʉnniji wã jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃ʉ́wát tʉ́ttimah, caandíh bitadih ñi naáwáchah, ã tʉ́ibipna caá,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 10 Páant ã niijíchah joinít, queét biíc peihcannit caandíh nin pah ĩt niíj ʉʉ́bh joí enep wʉt jĩ: 
\p —‘Dios ã wahni, ã jʉ̃ʉ́wát pínah jã́tih, Elíasboó ã jʉ̃óhbipna caá’, Moisés ã wʉtatjidih bohénit ĩpĩ́ niíj bohéna caá. ¿Dépah niíjíh tigaá queét páant ĩ niíj? ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ.\x * \xo 17:10 \xt Mal 4.5\x* 
\p  
\v 11 \wj —Yoobópdih tigaá ĩ niíj naáwáp. Elíasdih Dios ã jwíih jʉ̃ʉ́wát tʉ́ʉtʉp jĩ, nihatdih ã ámohat pínah niijná.\wj* 
\v 12 \wj Páant niijnít, nin pah yeebdíh niijná caá wã chãjap. Elías wãát jʉí péanap be. Páant ã jʉyʉ́chah yʉhna, yeebdíh bohénit caandíh ĩt beh encap jĩ. Pánih beh encan, ded pah ĩ náahat pahjeh caandíh ĩt chãjap taga. Páant ĩ chãjat pahjeh mʉntih, weemdíhbʉt ĩ chãjbipna caá. Páant ĩ chãjachah, weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, yeejép wã yapbipna caá,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 17:12 \xt Mt 11.14\x* 
\p  
\v 13 Páant ã niíj naáwáchah joinít, “ ‘Elías’, niijná, Juan Daabánidih naóhna caá ã chãjap”, niijnít, queét ĩt beh joyóp wʉt jĩ. 
\s1 Wãá wʉnat jʉmnidih Jesús ã booaat 
\r (Mr 9.14-29; Lc 9.37-43) 
\p  
\v 14 Pánih míic wéhe dei jʉ̃óhnit, jeé ñaj deyepboó Jesús biíc peihcannit ã pej jʉmnit biícdih ã jwʉ́ʉb dei jʉyʉ́p jĩ. Páant ĩ jwʉ́ʉb dei jʉyʉ́chah, dawá cã́acwã cãtíh jʉ̃óhnit, biíc newé Jesús pebh jʉinít, ã bódicha caj yoh ñajap jĩ. Pánih bódicha caj yoh ñajnit, nin pah Jesúsdih ã niíj naáwáp jĩ: 
\p  
\v 15 —Maá, wã wʉ̃ʉ́hdih ma jĩ́gah eneé. Caandíh wãá wʉnat ã ñahachah, yeejép ãpĩ́ yapna caá. Dawá láa tʉʉ cʉ́ʉtboó ãpĩ́ bʉʉ́g cáona caá. Biíh láa mʉjboó ãpĩ́ daab yóh bejna caá.  
\v 16 Pánihna, caandíh ĩ booaat pínah niijná, ma bohénit pebh caandíh wã ʉb jʉyʉ́p yʉh be. Obohjeéhtih, queét caandíh ĩ jéih booacap be, ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 17 Páant ã niijíchah joinít, Jesús nin pah ã niijíp jĩ: 
\p \wj —Yeéb yeejépwã weemdíh jenah joicánnit ñi jʉmna caá. ¿Débólih maatápdih tigaá weemdíh tʉ́i jenah joicán, ñi tac bʉʉgábi? Wã pebh caandíh ñi ʉb jʉ̃ʉ́wʉ́,\wj* ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 18 Páant ã niijíchah joinít, Jesús pebh ã wʉ̃ʉ́hdih ĩ ʉb jʉyʉ́p jĩ. Páant ĩ ʉb jʉyʉ́chah, caandíh wʉnat tʉ́ʉtni nemépdih Jesús ã bacat tʉ́ʉtʉp jĩ. Páant ã wʉtʉchahjeh, ã bacachah, wʉnnijiboó ã tʉ́i boonap jĩ. 
\p  
\v 19 Páant ã yapat tʉ́ttimah, jwiít ã bohénit míicjeh jʉmna, Jesúsdih nin pah jwĩ niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ: 
\p —¿Dépanih tigaá jwiítboó caán nemépdih jwĩ wʉtʉchah yʉhna, ãt baccan? jwĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 20 \wj —Wã wẽpatdih yeebdíh wã wʉ̃hʉchah yʉhna, caandíh náhnican, weemdíh ñit tʉ́i jenah joicáp taga. Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Mostaza tíbih ã jʉmat pah, yeéb Dios ã wẽpatdih bainíjeh ñi tʉ́i jenah joiná yʉhna, nin pah ñi jéih chãjbipna caá: Nin jeedíh ‘Conboó ma bejeé’, ñi niijíchah, ã bejbipna caá. Pánih tʉ́i jenah joiná, nihatdih ñi jéih chãjna caá.\wj*\x * \xo 17:20 \xt Mt 21.21; Mr 11.23; 1Co 13.2\x* 
\v 21 \wj Obohjeéhtih, pánihni nemépdih ñi bacaat tʉ́ʉt niijná, Diosdih bʉ́dí ʉʉ́bát caá náahap. Pánih ʉʉ́bhna, jeémp jwʉhcan, Dios ã wẽpatdih chah ñi tʉ́i jenah joibípna caá. Pánih chah jenah joinít jʉmna, pánihnit nemépwãdihbʉt ñi jéih bacat tʉ́ʉtbipna caá,\wj* jwiítdih Jesús ã niijíp jĩ. 
\s1 Jesús ã wʉnat pínahdih ã jwʉ́ʉb naáwát 
\r (Mr 9.30-32; Lc 9.43-45) 
\p  
\v 22 Galilea baácboó Jesús biícdih jwĩ bejechah, caán jwiítdih nin pah ã jwʉ́ʉb niíj naáwáp jĩ: 
\p \wj —Weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñédih cã́acwã teonit, bitadih ĩ wʉ̃hbipna caá.\wj* 
\v 23 \wj Páant ĩ wʉ̃hat tʉ́ttimah, queétboó weemdíh ĩ mao yohbipna caá. Páant ĩ maoniji biíc peihcanni yeó jáap tʉ́ttimah, wã jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃óhbipna caá,\wj* ã niijíp jĩ. 
\p Páant ã niíj naáwáchah joiná, bʉ́dí jwĩ jĩ́gahap jĩ. 
\s1 Jesús queejíh jacmant dinerodih ã bidat tʉ́ʉtat 
\p  
\v 24 Capernaum tʉ́tchina jwĩ jʉibínachah, Dioíh mʉʉdíh ĩ en dawát jíib ʉbnitboó Pedro pebhna jʉibínit, caandíh nin pah ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Yeebdíh bohéniboó Dioíh mʉʉdíh en dawát jíib pínahdih ã jíib chãjcan niít? ĩt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 17:24 \xt Ex 30.13; 38.26\x* 
\p  
\v 25 —Ã jíib chãjbipna caá, Pedro ãt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p Páant ã niiját tʉ́ttimah, jwĩ jʉmni mʉʉná Pedro ã waadáchah, Jesúsboó caandíh nin pah ã niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ: 
\p \wj —¿Simón, dépah tigaá ma niíj jenah joí? ¿Nin baácdih moón ĩ maáta detboodíh tigaá ĩ jíib ʉb, ma jenah joyóchah? ¿Ĩ́ih baácdih moondíh niít? ¿Biíh baácdih moónboodíh niít ĩ jíib ʉbʉp, ma jenah joyóchah?\wj* Pedrodih ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 26 —Biíh baácdih moondíh tigaá ĩpĩ́ jíib ʉbʉp, Pedro ã niíj jepahap jĩ. 
\p \wj —Pánihna, maáta ĩ́ih baácdih moónboodíh ĩpĩ́ jíib ʉbcan caá.\wj* 
\v 27 \wj Páant ĩ jíib ʉbcah yʉhna, queét jíib ʉbnitdih íijaíhcan, jwĩ jíib chãjbipna caá. Íimboó queéj wáyadih ma bejeé. Caán jeémpni queejdíh ʉbnit, ã́ih jacna dinero jʉ́dʉdih ma bid jʉibípna caá. Caán jʉ́dʉ jwiít chénewãíh jíib pínahdih ʉbnit, jwĩ jíib bʉʉdáátdih jíib chãjadih ma bejeé,\wj* Jesús Pedrodih ã niijíp jĩ. 
\c 18  
\s1 “Déhe tigaá ñi maáh panihni”, Jesús ã niiját 
\r (Mr 9.33-37; Lc 9.46-48) 
\p  
\v 1 Caán láa jwiít ã bohénit Jesús pebh jʉibínit, nin pah caandíh jwĩ niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ: 
\p —¿Dios ã maáh jʉmʉpboó jwĩjeéh jʉmni déhe tigaá jwĩ maáh panihni ã jʉmbi? jwĩ niijíp jĩ.\x * \xo 18:1 \xt Lc 22.24\x* 
\p  
\v 2 Páant jwĩ niijíchah joinít, Jesús wébítdih jʉ̃ʉ́wát tʉ́ʉtnit, caandíh jwĩ cãtíh ã ñʉhat tʉ́ʉtʉp jĩ. Páant ã ñʉhʉchah, jwiítdih nin pah ã niíj naáwáp jĩ: 
\p  
\v 3 \wj —Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Ñi jenah joyátdih tʉ́ʉt nʉʉmnít, wébít oboh jʉmnit ĩ jenah joyát pah jenah joinít, Dios ã maáh jʉmʉpboó ñi jéih waadbípna caá. Obohjeéhtih, caán dée pah ñi jenah joicán, Dios ã maáh jʉmʉpboó ñi jéih waadcán niít.\wj*\x * \xo 18:3 \xt Mr 10.15; Lc 18.17\x* 
\v 4 \wj Pánihna, det wébít ĩ jenah joyát pah jenah joinít, Dios ã maáh jʉmʉpboó chah wʉtnit ĩ jʉmbipna caá.\wj* 
\v 5 \wj Det wĩ́ihwã jʉmna, wã wʉtat pah bita nin wébít panihnidih wẽi jwãáhnit, weemdíhbʉt ĩ wẽi jwãáhna caá,\wj* Jesús ã niijíp jĩ. 
\s1 Jwĩ yéej chãjat tʉ́ʉtat ã tobohat 
\r (Mr 9.42-48; Lc 17.1-2) 
\p  
\v 6 \wj “Nin wébít panihni weemdíh tʉ́i jenah joinídih ded ã yéej chãjat tʉ́ʉtatji jíib, Dios caandíh yeejép pohba ã peéh chãjbipna caá. Pánihna, caandíh ã yéej chãjat tʉ́ʉtat pínah jã́tih, ã́ih bʉtdih bʉ́dí jeé jʉ́dʉjĩh chéo bʉ́ʉdhnit, bʉ́dí mʉjna caandíh ĩ yohochah, ãta tʉ́i taga. Páant ĩ chãjachah, caán wébít panihnidih ã yéejacah nihna, Dios páant bóo pohba caandíh ãta peéh chãjcan taga.\wj* 
\v 7 \wj Ded bitadih yéej chãjat tʉ́ʉtnidih Dios bʉ́dí ã peéh chãjachah, tʉbit yeejép ã yapbipna caá. Bitadih yéej chãjat tʉ́ʉtnit páantjeh ĩ jʉmbipna caá. Obohjeéhtih, queétboó yeejép yoobát ĩ yapbipna caá.\wj* 
\p  
\v 8 \wj “Míih téihyajĩh, jítchajĩh yéej chãjna, caandíh ma bóod yohat pah, caán yéej chãjatdih ma cádahaá. Caandíh cádahcan, iiguípna ma bejbipna caá. Caanná iigát ã dʉbcan niít. Caandíh ma yohochah nihna, caan dáhjeh ãta bʉʉd tágaá. Meémboó pánihni cólohjeh jʉmna yʉhna, tʉ́ttimah Diosjeéh ma tʉ́i jʉmbipna caá. Obohjeéhtih, caandíh bóod yohcan nihna, chénat pah dahjĩh iiguípna ma bejechah, bʉ́dí yeejép mata yap tagaá.\wj*\x * \xo 18:8 \xt Mt 5.30\x* 
\v 9 \wj Pánihat pah mʉntih, míih quíibjĩh ennit, yéej chãjna, caan dáhdih ma wã́at yohat pah, caán yéej chãjatdih ma cádahaá. Caandíh cádahcan, iiguípna ma bejbipna caá. Caanná iigát ã dʉbcan niít. Caan dáhdih ma yohochah nihna, caan dáhjeh ãta bʉʉd tágaá. Biícjĩh quíib wihcan yʉhna, tʉ́ttimah Diosjeéh ma tʉ́i jʉmbipna caá. Obohjeéhtih, míih quíib chénat pah dahjĩh iiguípna ma bejechah, chah yeejép mata yap tagaá. Pánihna, yéej chãjatdih cádahat caá náahap”,\wj* Jesús ã niijíp jĩ.\x * \xo 18:9 \xt Mt 5.29\x* 
\s1 Bʉʉdní oveja naáwát 
\r (Lc 15.3-7) 
\p  
\v 10 \wj “Nin wébít panihnidih ñi en iicá bojoó. Yeebdíh yoobópdih wã naóhna caá. Queét wébítdih ded pah ĩ yapachah Diosdih naáwát tʉ́ʉt niijná, queétdih en daonít ángelwã wã íip pebhna ĩpĩ́ bejna caá.\wj*\x * \xo 18:10 \xt Ez 34.16; Lc 9.10\x* 
\v 11 \wj Weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, nin baácdih moón yeejép chãjnit, iiguípna bejnit déedih tʉ́i ʉbʉdih wã jʉ̃ʉ́wʉ́p jĩ.\wj* 
\v 12 \wj Queét iiguípna bejnit, bʉʉdnít ovejawã panihnit ĩ jʉmna caá. Pánihnit ĩ jʉmʉchah, nin wã naáwátdih ñi tʉ́i jenah joyoó: Cien ovejawãdih bíbohni biíc oveja ã bʉʉdʉ́chah ennit, ¿ded pah tigaá ã chãjbi, yeéb ñi jenah joyóchah? Bita noventa y nueve ovejawãdih ĩ jeémát yílip jʉmʉpboó jwejnit, caán bʉʉdnídih bididih ã bejbipna caá.\wj* 
\v 13 \wj Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Caán bʉʉdnídih ã bid jʉyʉ́chah, ã jwejnit noventa y nuevedih ã weñat chah caán ã bid jʉiníboodíh ã wẽibipna caá.\wj* 
\v 14 \wj Pánihat pah wã íip jeáboó jʉmni nin oboh jʉmni panihni bʉʉdnít ĩ jʉmatdih ã náah yaccan caá”,\wj* Jesús ã niijíp jĩ. 
\s1 Bita Jesúíhwã meemdíh ĩ yéej chãjachah, ded pah chãjat 
\r (Lc 17.3) 
\p  
\v 15 \wj “Ded weemdíh jepahni meemdíh ã yéej chãjachah, míic ámohat tʉ́ʉt niijná, bita ĩ joicápboó caandíh míic wéhenadih ma bejeé. Páant ma niijíchah joinít, ã jepahachah, ñi jwʉ́ʉb míic pej jʉmbipna caá, páant mʉntih.\wj*\x * \xo 18:15 \xt Lc 17.3\x* 
\v 16 \wj Obohjeéhtih, meemdíh ã jepahcah bácah, Dios ã wʉtat pah, bita chénewãdih ma nʉmah bejeé, queét ĩ joyóchah, caandíh míic wéheat tʉ́ʉt niijná.\wj*\x * \xo 18:16 \xt Dt 19.15\x* 
\v 17 \wj Yeéb biíc peihcannitdih ã jepahcah enna, wĩ́ihwã nihat ñi míic wáacapna caandíh ñi nʉmah bejeé, ã yéej chãjatdih ma naáwáchah, queét nihat ĩ joyát pínah niijná. Pánihna, míic wáacnitdihbʉt ã jepahcah enna, Diosdih náahcan, ã yéejatdih cádahíhcat peéh, caandíh ñi pej jʉm cádahaá.\wj* 
\p  
\v 18 \wj “Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Ded ã yéej chãjatdih cádahcat jíib, ‘Meém yéejatdih yohcanni ma jʉmna caá’, yeéb wĩ́ihwã ñi niijíchah, Diosbʉt caandíh biíc yoobó ã niijbípna caá. Ded ‘Wã yéej chãjatdih jĩ́gahnit, wã cádahna caá’, niijnídih ‘Meém yéejatdih yohni ma jʉmna caá’, ñi niijíchah, Diosbʉt caandíh biíc yoobó ã niijbípna caá.\wj*\x * \xo 18:18 \xt Mt 16.19; Jn 20.23\x* 
\p  
\v 19-20 \wj “Chénewã, biíc peihcannit wĩ́ihwã ñi míic wáacachah, ñijeéh wã jʉmna caá. Pánihna, det chénewã Diosdih ñi ʉʉ́bát pínahdih biíc yoobó ñi jenah joyóchah, wã íip jeáboó jʉmni ñi ʉʉ́bát pah ã chãjbipna caá”,\wj* Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 21 Páant Jesús ã niijíchah joiníji Pedro ã pebh jʉibínit, nin pah caandíh ã niijíp jĩ: 
\p —¿Maá, wã dée dawá láa weemdíh ã yéej chãjachah, débói láa tigaá caán ã yéej chãjatdih wã íij cádahbi? ¿Siete láa cádahat ã náah niít? ã niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ. 
\p  
\v 22 \wj —¡Ma joyoó! Biíh meemdíh dawá láa ã yéej chãjachah yʉhna, siete láajeh íij cádahat ã náahcan caá. Obohjeéhtih, páant ã yéej chãjachah yʉhna, meémboó caandíh ma jwʉ́ʉb náhnica bojoó,\wj* Pedrodih Jesús ã niíj jepahap jĩ.\x * \xo 18:22 \xt Lc 17.3-4\x* 
\s1 Teo wʉ̃hni biíh ã jíib bʉʉdáátdih ã quíib bʉʉdcát naáwát 
\p  
\v 23 \wj “Bita ĩ yéej chãjatdih quíib bʉʉdátdih jenah joinít, nin wã naáwátdih ñi tʉ́i jenah joyoó: Dios ã maáh jʉmat nin pah ã jʉmna caá. Biíc baácdih moón ĩ maáh ã pebh moón caandíh ĩ jíib bʉʉdánachah, ĩ jíib bʉʉdáátdih ã jíib chãj beedáát tʉ́ʉtʉp be.\wj* 
\v 24 \wj Ĩ jíib bʉʉdáátdih ã jenah enechah, biíc caandíh teo wʉ̃hniboó bʉ́dí yoobát ã jíib bʉʉdánap be. Bʉ́dí ã jíib bʉʉdáátdih jéihnit, caandíh ã pebh ã bid bojop be.\wj* 
\v 25 \wj à jéih jíib chãjcah enna, ã maáhboó caandíh, yad, ã weh, nihat ã́ih bií dée biícdih bitaboodíh ã jíib chãjat tʉ́ʉtʉp be, queét ĩ jíibjĩh ã jíib bʉʉdáátdih ã jíib chãjat tʉ́ʉt niijná.\wj* 
\v 26 \wj Páant ã jíib chãjat tʉ́ʉtʉchah joinít, caán bʉ́dí jíib bʉʉdániboó ã maáh pebh bódicha caj yoh ñajnit, bʉ́dí ã ʉʉ́bʉ́p be. ‘Maá, weemdíh jĩ́gah ennit, ma pã́i jwʉhʉʉ́. Meemdíh wã jíib bʉʉdáátdih wã jíib chãj beedábipna caá’, ã niijíp be.\wj* 
\v 27 \wj Páant ã niíj ʉʉ́bʉ́chah joinít, caandíh jĩ́gah ennit, ‘Weemdíh ma jíib bʉʉdáát ã jʉmʉ naáh’, ã maáh caandíh ã niijíp be.\wj* 
\p  
\v 28 \wj “Páant ã niiját tʉ́ttimah, bʉ́dí jíib bʉʉdánijiboó bac bejnit, biíh caán biícdih ĩ maáhdih teo wʉ̃hnidih ã jwãááp be. Pánih jwãáhnit, caánboodíh bainí ã jíib bʉʉdáátdih íijnit, ã́ih bʉt nahdih jõp teonit, ‘¡Weemdíh ma jíib bʉʉdáátdih waícanjeh ma jíib chãjaá!’ caandíh ã niijíp be.\wj* 
\v 29 \wj Páant ã niijíchah joinít, caán bainí jíib bʉʉdániboó ã pebh bódicha caj yoh ñajnit, caandíh bʉ́dí ã ʉʉ́bʉ́p yʉh be. ‘Weemdíh jĩ́gah ennit, bainí ma pã́i jwʉhʉʉ́. Meemdíh wã jíib bʉʉdáátdih wã jíib chãj beedábipna caá’, ã niijíp yʉh be.\wj* 
\v 30 \wj Obohjeéhtih, páant ã niíj ʉʉ́bʉ́chah yʉhna, caandíh jĩ́gah encanjeh, caánboó ã jepahcap be. Pánih jepahcan, caán teo wʉ̃hnidih nemat mʉʉ́boó ã nemat tʉ́ʉtʉp be. Ã jíib chãj beedánachahna, caandíh ãta baca tagaá.\wj* 
\p  
\v 31 \wj “Pánihna, bʉ́dí jíib bʉʉdániji bainí jíib bʉʉdánidih páant ã chãjachah enna, íijnit, bita teo wʉ̃hnitboó ĩ maáhdih naóh yacadih ĩ bejep be.\wj* 
\v 32 \wj Páant ĩ naóh yacachah joinít, ĩ maáh ĩ naóh yacnidih bid bojnit, nin pah caandíh ã niíj jʉ̃ihñʉp be: ‘¡Meém yeejép pohba caá! Meém weemdíh bʉ́dí ma ʉʉ́bʉ́chah, “Bʉ́dí ma jíib bʉʉdáátdih ã jʉmʉ naáh”, wã niijíp yʉh be.\wj* 
\v 33 \wj Obohjeéhtih, meemdíh páant wã niijíchah yʉhna, bac bejnit, meemdíh bainí jíib bʉʉdánidih meémboó mat jĩ́gah encap wʉt be. Ma jíib bʉʉdáátdih wã náhnicat pah mʉntih, caánboó meemdíh ã jíib bʉʉdáátdih ma náhnicah, ãta tʉ́i tagaá. ¿Dépanih tibeé caandíh jĩ́gah encanjeh, páant ma chãj?’ ã maáh caandíh ã niijíp be.\wj* 
\v 34 \wj Páant niijnít, bʉ́dí íijnit, nemat mʉʉ́boó caandíh ã nemat tʉ́ʉtʉp be. Ã jíib chãj beedánachahna, ãta baca tagaá.\wj* 
\p  
\v 35 \wj “Caan páh tigaá Dios yeebdíh ã chãjbipna caá. Yeéb nihat ñi déewã yeebdíh yeejép ĩ chãjatjidih ñi quíib bʉʉdcáh ennit, caánboó yeéb ñi yéej chãjatjidihbʉt biíc yoobó ã quíib bʉʉdcán niít”,\wj* Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ. 
\c 19  
\s1 Ĩ weha mána yaádhdih ĩ yohcat 
\r (Mr 10.1-12; Lc 16.18) 
\p  
\v 1 Páant niíj naóh péanit, caán Galilea baácboó jʉmniji Judea baácna Jesús jwiítdih ã nʉmah bejep jĩ. Pánih bejnit, caanná jʉibína, Jordán mʉjdih chʉ́ʉh bejnit, conanaamánt jwĩ jʉibínap jĩ.  
\v 2 Pánih caanná jʉibínit, jwĩ jib bejechah, dawá cã́acwã jwiítdih ĩ péenap jĩ. Páant ĩ péenachah ennit, ĩjeéh bejnit wʉnnitdih Jesús ã booanap jĩ. 
\p  
\v 3 Páant jwĩ bejechah, jwiítdih jwãáhnit, biquína fariseowã nin pah Jesúsdih ĩ niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ, ded pah ã jepahachah joinít, caandíh naóh yacat tʉ́ʉt niijná: 
\p —¿Jwĩ weha mána yaádhdih jwĩ yohochah, ãta tʉ́i taniít? ¿Dios ã wʉtatboó páant niít ã chãjat tʉ́ʉtʉp, ma jenah joyóchah? ĩ niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ. 
\p  
\v 4 \wj —¿Moisés nin pah ã niíj daacátjidih ñi bohé jwʉhcannit jĩí? ‘Dios biíhmah nin baácdih chãjni newé yaddihbʉt ãt chãjap wʉt jĩ’, ãt niíj daacáp tajĩ.\wj*\x * \xo 19:4 \xt Gn 1.27; 5.2\x* 
\v 5 \wj Páant niíj daácnit, nin pahbʉt ãt jwʉ́ʉb niíj daacáp tajĩ: ‘Páant ã chãjachah, newé ã mánadih cádahnit, yadjĩh biícdih ã jʉmbipna caá. Pánih jʉmna, queét chénewã jʉmna yʉhna, biíc bácah panihnit caá ĩ jʉmʉp’, ãt niíj daacáp tajĩ.\wj*\x * \xo 19:5 \xt Gn 2.24\x*\wj ¿Páant ã niíj daacátjidih ñi bohé jwʉhcannit jĩí?\wj* 
\v 6 \wj Páant ã daacátji pah queét chénewã jʉmnitji biíc bácah pah ĩ jʉmna caá. Pánihna, ĩ téihya chéwechah, Diosjeh tigaá queétdih biícdih ã jʉmat tʉ́ʉtna caá. Páant biícdih ã chãjachah, queétjeh ĩ míic cádahcat caá náahap,\wj* Jesús queétdih ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 7 Páant ã niijíchah joinít, queét fariseowã nin pah ĩ jwʉ́ʉb niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ, páant mʉntih: 
\p —Meém páant ma niijíchah yʉhna, Moisésjeh nin pah ãt niíj daacáp tajĩ: ‘Majeéh bólidih yohíhna, “Meém ma tʉ́icat enna, meemdíh wã yohna caá”, niíj daácnit, caántdih ñi wʉ̃hʉʉ́. Páant niíj daác wʉ̃hnit, majeéh bólidih ma yohochah, ã tʉ́ina caá’, Moisés ãt niíj daacáp tajĩ.\x * \xo 19:7 \xt Dt 24.1-4; Mt 5.31\x* ¿Páant ma niijíchah yʉhna, Moisésboó dépanih tigaá páant ãt niíj daácji? ĩ niijíp yʉh jĩ. 
\p  
\v 8 \wj —Ñi nʉowã Diosdih ĩ yap yohochah enna, Moisés nin pah ãt niíj daacáp tajĩ ‘Ĩ weha mánadih yohna, páant tií ĩ chãj dáhwa naáh’, ãt niíj daacáp tajĩ. Páant ã niijíchah yʉhna, biíhmah pohba páant ãt nihcap tajĩ.\wj* 
\v 9 \wj Obohjeéhtih, weémboó yeebdíh nin pah wã naóhna caá: Ded ãjeéh bólidih yohna, biíhjĩh mi yeejép chãjcah yʉhna, biíh wilidih jwʉ́ʉb áa jʉmna, caántjĩh yeejép chãjna caá ã chãjap. Pánihna, ã yohnihjidih áa jʉmnibʉt caántjĩh yeejép ã chãjna caá,\wj* Jesús queétdih ã niijíp jĩ.\x * \xo 19:9 \xt Mt 5.32; 1Co 7.10-11\x* 
\p  
\v 10 Páant ã niijíchah joinít, jwiít ã bohénit caandíh nin pah jwĩ niijíp jĩ: 
\p —Páant newé yadjĩh ĩ míic yohat ã tʉ́icah, áa wihcah ãta tʉ́i tagaá, jwĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 11 \wj —Yeéb ñi niiját pahjeh tigaá ã jʉmʉp. Dios biquína ã ñíonitdihjeh ã áa jʉmat tʉ́ʉtcan caá.\wj* 
\v 12 \wj Biquína neoná yaádhdih náahcannit pínah ĩ cã́ac jʉmna caá. Bitadih ĩ́ih quehli tíibnadih ĩ íib yohochah, yaádhdih náahcannit ĩ jʉmna caá. Bitaboó Diosdih teo wʉ̃hnit jʉmat tʉ́ʉt niijná, yaádhdih ĩ bidcan caá. Pánihna, ded tʉ́i joiní jʉmna, Diosdih teo wʉ̃hat tʉ́ʉt niijná, páant tigaá jʉmat náahap,\wj* Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ. 
\s1 Jesús wébítdih ã ʉʉ́bát 
\r (Mr 10.13-16; Lc 18.15-17) 
\p  
\v 13 Páant jwiítdih ã naáwát tʉ́ttimah, Jesús queétdih ã teo jã́ha ʉʉ́bát pínah niijná, cã́acwã ĩ wehdih ã pebhna ĩ ʉb jʉyʉ́p jĩ. Páant ĩ ʉb jʉyʉ́chah ennit, jwiít ã bohénitboó queétdih jwĩ jípónih jʉ̃ihñʉp jĩ. 
\p  
\v 14 Páant jwĩ jʉ̃ihñʉchah joinít, Jesús jwiítdih nin pah ã niijíp jĩ: 
\p \wj —Wébít wã pebh ĩ jʉ̃ʉ́wʉ́ naáh. ‘Ñi bejca bojoó’, queétdih ñi niijcá bojoó. ‘Dios wã maáh caá’, niijnít, queét wébít caá tʉ́i jenah joinít ĩ jʉmʉp. Pánihna, Dios ã maáh jʉmʉpna waadnítboó nit wébít ĩ jenah joyát pah jenah joinít ĩ jʉmna caá,\wj* ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 15 Páant niijnít, queét wébítdih ã teo jã́ha ʉʉ́bʉ́p jĩ. Pánih ʉʉ́bh péanit, jwiítdih ã jwʉ́ʉb nʉmah bejep jĩ. 
\s1 Dawá bií dée bíbohni Jesúsdih ã ʉʉ́bh joyát 
\r (Mr 10.17-31; Lc 18.18-30) 
\p  
\v 16 Páant jwiítdih ã nʉmah bejechah, biíc newé Jesús pebh jʉinít, nin pah caandíh ã niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ: 
\p —¿Bohéní, páantjeh Diosjeéh jʉmíhna, ded pah tigaá tʉ́inidih wã chãjbi? ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 17 \wj —¿Dépanih tigaá tʉ́i chãjat pínahdih weemdíh ma ʉʉ́bh joí? Diosjeh caá tʉ́ini. Páantjeh Diosjeéh jʉmíhna, ã wʉtat pah ma chãjaá,\wj* caandíh Jesús ã niíj jepahap jĩ. 
\p  
\v 18 —¿Ded wʉtatdih niij tígaá ma chãj? ã niíj jwʉ́ʉb ʉʉ́bh joyóp jĩ. 
\p \wj —Cã́acwãdih ma mao yohca bojoó. Ma áa nihcannijĩh ma yéej chãjca bojoó. Ma nʉʉmcá bojoó.\wj*\x * \xo 19:18 \xt Ex 20.13-16; Dt 5.17-20\x*\wj Ma yeeca bojoó.\wj* 
\v 19 \wj Ma mánadih ma tʉ́i chãjaá.\wj*\x * \xo 19:19 \xt Ex 20.12; Dt 5.16\x*\wj Meemjéh ma míic oyat pah bitadihbʉt ma oyoó.\wj*\x * \xo 19:19 \xt Lv 19.18\x*\wj Nin wʉtatdih jepahat caá náahap,\wj* Jesús caandíh ã niíj jepahap jĩ. 
\p  
\v 20 —Caán wʉtatdih weém wãpĩ́ yap yohcan caá. ¿Diosjeéh tʉ́i jʉmat tʉ́ʉt niijná, ded panihat tigaá weemdíh páantjeh ã jʉdh? Jesúsdih ã jwʉ́ʉb niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ. 
\p  
\v 21 \wj —Meém yéejat wihcanni jʉmíhna, nihat míih bií déedih jíib chãj wʉ̃hʉdih ma bejeé. Pánih jíib chãjnit, nihat ma jíib teonidih moh yéejnitdih ma jwʉ́ʉb wʉ̃hʉʉ́. Páant ma wʉ̃hʉchah, nin baácboó ma bíbohatji chah tʉ́ini míih pínah Dios pebhboó ã jʉmbipna caá. Pánih queétdih wʉ̃h péanit, wãjeéh ma jʉ̃ʉ́wʉ́,\wj* Jesús caandíh ã niijíp yʉh jĩ. 
\p  
\v 22 Obohjeéhtih, páant ã niijíchah joinít, dawá bií déedih bíbohni jʉmna, ã́ih bií déedih jíib chãj wʉ̃híhcan, bʉ́dí ã jĩ́gahap jĩ. Pánih jĩ́gahnit, jepahcanjeh, ã jwʉ́ʉb bejep jĩ. 
\p  
\v 23 Páant ã bejechah ennit, Jesús jwiítdih nin pah ã niíj naáwáp jĩ: 
\p \wj —Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Ded dawá bií déedih bíbohni Dios ã maáh jʉmʉpboó ã bejíhichah yʉhna, caandíh ã bʉona caá.\wj* 
\v 24 \wj Camelloboó awí íitbitdih ã yabac bejíhichah nihna, ãta bʉo tagaá. Pánihat pah, dawá bií déedih bíbohni Dios ã maáh jʉmʉpboó ã waádíhichah yʉhna, bʉ́dí ã bʉona caá,\wj* ã niijíp jĩ.\x * \xo 19:24 \xt Pr 11.28\x* 
\p  
\v 25 Páant ã niijíchah, joí wʉ́hi bejnit, nin pah Jesúsdih jwĩ niijíp jĩ: 
\p —Páant ma niijíchah bácah, Dios ã jʉmʉpboó ded ã jéih waadcán niít, jwĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 26 \wj —Cã́acwã ded pah ĩ jenah joyátjĩhjeh ĩ tʉ́i chãjíhna yʉhna, Dios pebhboó ĩ jéih bejcan niít. Diosjeh caá iiguípna bejnit déedih ã tʉ́i ʉbʉp. Caanjéh tigaá nihatdih chãj beedáni. Dedé jéihcat pínah caandíh ã wihcan caá,\wj* jwiítdih ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 27 Páant ã niijíchah joinít, Pedroboó caandíh nin pah ã niijíp jĩ: 
\p —Maá, weemdíh ma joi jwʉ́hʉʉ́. Majeéh péeat tʉ́ʉt niijná, jwiítboó nihatdih jwĩ cádahap jĩ. ¿Páant jwĩ chãjat jíib, dedédih tigaá jwiítdih ma wʉ̃hbi? ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 28 \wj —Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Péeni yeó jáap tʉ́ttimah, nihat jáap míic ã tʉ́ʉt nʉʉmbípna caá. Caán láa weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, jeáboó maáh wã jʉmbipna caá. Páant maáh wã jʉmʉchah, yeéb wã bohénitboó judíowã doce poómpnadih wãjeéh wʉtnit ñi jʉmbipna caá.\wj*\x * \xo 19:28 \xt Mt 25.31; Lc 22.30\x* 
\v 29 \wj Ded weemdíh teo wʉ̃hat tʉ́ʉt niijná, ã́ih mʉʉ́, ã mána, ã déewã, ã weh, ã́ih wápchidih yʉh bʉca ã cádahachah, Diosboó caandíh chah ã jwʉ́ʉb wʉ̃hbipna caá. Pánih cádahnit, weemdíh teo wʉ̃hnitboó Diosjeéh páantjeh ĩ tʉ́i jʉmbipna caá.\wj* 
\v 30 \wj Obohjeéhtih, nin baácboó dawá maáta panihnitji Dios pebhboó oboh jʉmnit ĩ jʉmbipna caá. Nin baácboó dawá oboh jʉmnitji jeáboó maáta ĩ jʉmbipna caá,\wj* Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ.\x * \xo 19:30 \xt Mt 20.16; Lc 13.30\x* 
\c 20  
\s1 Iguíhadih teonit naáwát 
\p  
\v 1 \wj “Dios ã maáh jʉmat nin pah ã jʉmna caá: Iguíha mínah cheibitjeh ã́ih iguíhadih teo wʉ̃hnit pínahdih bididih ã bejep be.\wj* 
\v 2 \wj Pánih bejnit, jwãáhna, queétdih nin pah ã niijíp be: ‘Wĩ́ih iguíhadih ñi teo wʉ̃hat jíib jwĩpĩ́ jíib chãjat pah yeebdíh wã wʉ̃hbipna caá’, ã niijíp be. Páant ã niijíchah joinít, tewedih ĩ bejep be.\wj* 
\v 3 \wj Las nueve dée, jíib chãjat tólihna pebhboó ã bejep be. Pánih bejnit, bita caanjĩ́h ñʉhnitdih ã enep be.\wj* 
\v 4 \wj Pánih ennit, queétdihbʉt nin pah ã niijíp be: ‘Yeebbʉ́t wĩ́ih iguíhaboó tewedih ñi bejeé. Teo cádahat horadih ñi tewat jíib wã wʉ̃hbipna caá’, queétdih ã niijíp be.\wj* 
\v 5 \wj Páant ã niijíchah joinít, queétbʉt tewedih ĩ bejep be. Yeó jáap tac yoób bejna, bita ñʉhnitdih jwãáhnit, biíc yoobó queétdihbʉt ã niijíp be. Las tres dée bita ñʉhnitdih jwãáhnit, biíc yoobó queétdihbʉt ã niijíp be.\wj* 
\v 6 \wj Las cinco dée bita ñʉhnitdih jwãáhnit, nin pah queétdih ã niíj ʉʉ́bh joyóp be: ‘¿Dépanihna nihat yeó jáap teocan, ñʉh tigaá ñi chãj?’ ã niijíp be.\wj* 
\v 7 \wj ‘Jwiítdih tewat wʉtni ã wihcan caá’, ĩ niíj jepahap be. Páant ĩ niijíchah joinít, iguíha mínah queétdih nin pah ã niijíp be: ‘Wĩ́ih iguíhana bejnit, ñi teobi jwʉhʉʉ́’, queétdih ã niijíp be.\wj* 
\p  
\v 8 \wj “Cheyeh caán iguíha mínah caandíh teo wʉ̃hni maáhdih nin pah ã niijíp be: ‘Queét teonitdih jʉ̃ʉ́wát tʉ́ʉtnit, ĩ tewat jíib ma wʉ̃hʉʉ́.\wj*\x * \xo 20:8 \xt Lv 19.13; Dt 24.15\x*\wj Pée jʉinítdih ĩ tewat jíib ma jwíih wʉ̃hʉʉ́. Páant queétdih ma wʉ̃hat tʉ́ttimah, ĩ jã́tih jʉinítdih ma wʉ̃hʉʉ́. Pánih queétdih jíib chãj péa, bita ĩ jã́tih jʉinítdih ma wʉ̃hʉʉ́. Queétdih wʉ̃h péa, bita ĩ jã́tih jʉinítdihbʉt ma wʉ̃hʉʉ́. Queétdih wʉ̃h péa, waóh jʉinítdih ma jíib wʉ̃hʉʉ́’, ã niijíp be. Pánihna, ã niiját pah queétdih ã jíib chãjap be.\wj* 
\v 9 \wj Las cinco dée tewedih jʉinítdih nihat yeó jáap ĩ tewat jíib pah bóo ã wʉ̃hʉp be.\wj* 
\v 10 \wj Queét nihat teonitdih biíc yoobó ã wʉ̃hʉp be. Queét waóh tewedih jʉinítboó ‘Jwiítdih chah ã jíib wʉ̃hbipna caá’, ĩ niíj jenah joyóp yʉh be. Obohjeéhtih, queétdihbʉt biíc yoobó ã wʉ̃hʉp be.\wj* 
\v 11 \wj Queétdih biíc yoobó míic ã jíib chãjachah enna, caandíh bʉ́dí íijnit, nin pah ĩ niíj jʉ̃ihñʉp be:\wj* 
\v 12 \wj ‘Jwiítboó nihat yeó jáap, tʉbit ã chãhachah, bʉ́dí jwĩ tewechah, queét pée jʉinítboó biíc horabitjeh ĩ tewechah yʉhna, jwiít nihatdih biíc yoobó ma jíib wʉ̃hat, ã tʉ́ican caá’, caandíh ĩ niijíp be.\wj* 
\v 13 \wj Páant ĩ niíj jʉ̃ihñʉchah joinít, nin pah biíc ĩjeéh jʉmnidih ã niijíp be: ‘Meemdíh wã niijátji pah tigaá wã jíib chãjap. Ñi tewat jíib wʉ̃hnit, meemdíh wã yeecan caá.\wj* 
\v 14 \wj Ma tewat jíib ʉbnit, ma bejeé. Weém wã náahat pahjeh queét bainí teonitdihbʉt meemdíh wã wʉ̃hat biíc yoobó wã jíib wʉ̃hʉp be.\wj* 
\v 15 \wj Ded pah wĩ́ih dinerojĩh chãjna, wĩ́ih pínahjeh caá. Weém queét moh yéejnitdih jĩ́gah ennit, bʉ́dí wã jíib wʉ̃hʉchah enna, ¿yeébboó íij niít, páant ñi niijíp?’ iguíha mínah queétdih ã niijíp be.\wj* 
\p  
\v 16 \wj “Pánihat pah tigaá det waóhnitji péenit ĩ jʉmbipna caá. Péenitjiboó waóhnit ĩ jʉmbipna caá”,\wj* Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ.\x * \xo 20:16 \xt Mt 19.30; Mr 10.31; Lc 13.30\x* 
\s1 Jesús ã wʉnat pínahdih ã jwʉ́ʉb naáwát 
\r (Mr 10.32-34; Lc 18.31-34) 
\p  
\v 17 Páant niíj péanit, dawá cã́acwã jwĩjeéh ĩ péenachah, Jerusalén tʉ́tchina bejni namádih jwĩ bejep jĩ. Pánih bejna, chibít yʉʉ́p jwiítdih nʉmah waóh bejnit, jwiítdihjeh nin pah Jesús ã niíj naáwáp jĩ: 
\p  
\v 18 \wj —Jerusalén tʉ́tchina bejna caá jwĩ chãjap. Caanná jwĩ jʉibíát tʉ́ttimah, weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñédih eníhcanniboó sacerdotewã ĩ maátadih, Moisés ã wʉtatjidih bohénitdihbʉt ã dʉó wáibipna caá. Páant ã dʉó wáyachah, weemdíh teonit, ĩ mawat tʉ́ʉtbipna caá.\wj* 
\v 19 \wj Pánih mawat tʉ́ʉtnit, judíowã nihcannitdih ĩ jwʉ́ʉb wʉ̃h yapabipna caá. Queétboó weemdíh deohnit, ĩ pʉñat tʉ́ttimah, cruzboó ĩ péoh dodh mao yohbipna yʉh caá. Obohjeéhtih, biíc peihcanni yeó jáap tʉ́ttimah, wã íip weemdíh ã jwʉ́ʉb booabipna caá,\wj* ã niijíp jĩ. 
\s1 Santiagowã íin Jesúsdih mi ʉʉ́bát 
\r (Mr 10.35-45) 
\p  
\v 20 Pánihat tʉ́ttimah, Zebedeo ã weh íinboó mi weh biícdih Jesús pebh jʉinít, caandíh ʉʉ́bát tʉ́ʉt niijná, mi bódicha caj yoh ñajap jĩ.  
\v 21 Páant mi bódicha caj yoh ñajachah ennit, Jesús nin pah ã niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ: 
\p \wj —¿Ded pah wã chãjatdih tigaá ma náah?\wj* ã niijíp jĩ. 
\p —Maáh waadná, nit chénat pah wã weh meém biícdih ĩ wʉtat pínah niijná, biíc ma jéihyepmant bóo bʉwámant, biíhdih wáyámant bóo bʉwámant ma chʉ́ʉdat tʉ́ʉtʉ́, mi niijíp jĩ. 
\p  
\v 22 \wj —Ded pah ñi ʉʉ́bátdih ñi jéihcan caá. Ded wã maáh jʉmʉpboó jʉmíhni, weemdíh yeejép ã yapat pínah, biíc yoobó caandíhbʉt ã yapachah yʉhna, weemdíh cádahcat caá náahap. Pánih cádahcan, wã maáh jʉmʉpboó wãjeéh ã wʉtbipna caá. ¿Yeebdíhbʉt páant yeejép ã yapachah yʉhna, ñi cádahbican naniít?\wj* mi wehdih Jesús ã niijíp jĩ. 
\p —Jwĩ cádahcan niít, ĩ niíj jepahap jĩ. 
\p  
\v 23 \wj —Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Yeejép wã yapat pah yeebbʉ́t biíc yoobó ñi yapbipna caá. Obohjeéhtih, wãjeéh wʉtnit pínahdih weémboó wã jéih ñíocan caá. Wã íipboó queétdih ãtát ñíwip taga,\wj* Jesús queétdih ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 24 Páant ĩ niíj ʉʉ́bʉ́chah joinít, jwiít diezboó queétdih jwĩ íijip jĩ.  
\v 25 Páant jwĩ íijatdih ennit, Jesús jwiít nihatdih ã míic wáacat tʉ́ʉtʉp jĩ. Páant jwĩ míic wáacachah, nin pah jwiítdih ã niíj naáwáp jĩ: 
\p \wj —Judíowã nihcannit ĩ maátaboó ĩ́ih cã́acwãdih tʉbit wʉtnit ĩ jʉmatdih ñi tʉ́i jéihna caá.\wj* 
\v 26 \wj Obohjeéhtih, queét wʉtnit ĩ jʉmat pah yeéb ñi jʉmca bojoó. Yeébboó maáta jʉmíhna, bitadih tʉ́i teo wáacnit ñi jʉmʉʉ́.\wj*\x * \xo 20:26 \xt Lc 22.25-26\x* 
\v 27 \wj Waóhnit jʉmíhna, teo wʉ̃hnit pah jʉmat caá náahap.\wj*\x * \xo 20:27 \xt Mt 23.11; Mr 9.35; Lc 22.26\x* 
\v 28 \wj Weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñéboó cã́acwã weemdíh ĩ teo wáacat pínah niijná, nin baácboó wã jʉ̃óhcap jĩ. Obohjeéhtih, cã́acwãdih teo wáacat tʉ́ʉt niijná, queét iiguípna ĩ bejat déedih wʉn wʉ̃hʉdih wã jʉ̃ʉ́wʉ́p be,\wj* Jesús ã niijíp jĩ.\x * \xo 20:28 \xt Lc 22.27; Jn 13.12-15\x* 
\s1 Jesús chénewã jéih encannitdih ã booaat 
\r (Mr 10.46-52; Lc 18.35-43) 
\p  
\v 29 Jwiít Jerusalén tʉ́tchina bejna, Jericó tʉ́tchidih jwĩ chóop yap bejep jĩ. Páant jwĩ chóop yap bejechah, dawá cã́acwãbʉt jwiítdih ĩ péenap jĩ.  
\v 30 Jericó wáihyat jʉ́dʉ jẽcdih bac bejnit, chénewã jéih encannit namá jwẽ́ejdih ĩ chʉ́ʉdʉchah, jwĩ enep jĩ. “Jesús, Nazaret tʉ́tchidih bóo caá ã yap bejep”, bita ĩ niijíchah joinít, nin pah ĩ niíj ñaác ejep jĩ: 
\p —¡Maá, David jʉima, Dios ã wahni jwiítdih ma jĩ́gah en teo wáacá! ĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 31 Páant ĩ niíj ñaacáchah joinít, cã́acwãboó queétdih jʉ̃ihnit, 
\p —¡Páant bóojeh! Ñi ñaác cádahaá, ĩ niijíp yʉh jĩ. 
\p Obohjeéhtih, páant ĩ niíj jʉ̃ihñʉchah yʉhna, queétboó joicánjeh, chah ĩ ñaacáp jĩ: 
\p —¡Maá, David jʉima, Dios ã wahni, jwiítdih ma jĩ́gah en teo wáacá! ĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 32 Páant ĩ niíj ñaacáchah joinít, Jesús chão ñʉ́h, ã pebhna jʉ̃ʉ́wát tʉ́ʉtnit, queétdih nin pah ã niijíp jĩ: 
\p \wj —¿Ded pah wã chãjatdih tigaá ñi náah?\wj* ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 33 —Maá, jéih enatdih caá jwĩ náahap, ĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 34 Páant ĩ niijíchah joinít, Jesús queétdih jĩ́gah ennit, ĩ́ih quíibdih ã teo jã́hanap jĩ. Páant ã teo jã́hanachahjeh, ĩ yoób enep jĩ, bʉca. Pánih ennit, caandíh ĩ péenap jĩ. 
\c 21  
\s1 Jesúswã Jerusalénna ĩ waadát 
\r (Mr 11.1-11; Lc 19.28-40; Jn 12.12-19) 
\p  
\v 1 Jerusalén tʉ́tchina tóah jʉibínit, Olivo wʉ̃t jʉmni pácahi jʉmni jeéboó jwĩ jʉibínap jĩ. Pánih jʉibí, pʉ́ʉh laab béjna, Betfagé wʉ̃t jʉmni tʉ́tchibitdih jwĩ tóah jʉibínap jĩ. Caanná jʉibínit, Jesús chénewã jwĩjeéh jʉmnitdih caán tʉ́tchina ã wahap jĩ.  
\v 2 Pánih wahnit, nin pah queétdih ã niíj wʉtʉp jĩ: 
\p \wj —Con tʉ́tchina waadnít, burroma mi wʉ̃ʉ́h biícdih ñi enbipna caá. Pánih en, queétdih watnit, weemdíh ñi ʉb jʉ̃óh wʉ̃hʉʉ́.\wj* 
\v 3 \wj Páant ñi ʉb jʉ̃ʉ́wʉ́chah ennit, cã́acwã yeebdíh ĩ ʉʉ́bh joyóchah, nin pah ñi niíj jepahaá: ‘Jwĩ maáh queétdih ã náah jwʉhʉp be. Péanit, queétdih ã jwʉ́ʉbabipna caá’, ñi niijí,\wj* Jesús ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 4 Páant ã yapat pínahdih Dios naáwátdih naóh yapani Zacaríasji nin pah ãt niíj daacáp tajĩ: 
\q1  
\v 5 “Jerusalén tʉ́tchidih moondíh nin pah ma niíj naáwá: ‘Dios weemdíh nin pah ã niiját tʉ́ʉtʉp be: “Ñi eneé, ñi Maáh ñi pebhna ã jʉ̃óhna caá. Caán oboh jʉmni pah burro wʉ̃ʉ́hjih chʉ́ʉdni ã jʉ̃óhbipna caá”, Jerusalén tʉ́tchidih moondíh ma niijí’, weemdíh ã niijíp be”, Zacarías ãt niíj daacáp tajĩ. \rq (Zac 9.9)\rq* 
\p  
\v 6 Jesús ã wahnitboó bejnit, ã niijátji pah ĩt chãjap wʉt jĩ.  
\v 7 Burroma, mi wʉ̃ʉ́h biícdih ĩ ʉb jʉyʉ́chah, jwĩ́ih jih bóo yéguehdih tóo dʉgnit, burromajih mi wʉ̃ʉ́hjihbʉt jwĩ cáagap jĩ. Páant jwĩ cáagat tʉ́ttimah, Jesús caán burro wʉ̃ʉ́hjih ã pʉ́ʉh laáb chʉ́ʉdʉp jĩ.  
\v 8 Pánih chʉ́ʉdnit, Jerusalén tʉ́tchina jwiítdih ã nʉmah bejep jĩ. Páant ã bejechah ennit, dawá cã́acwã ĩ́ih jih bóo yéguehdih tóo dʉgnit, Jesúsdih wẽina, namáboó ĩ jwej waáwáp jĩ. Bitaboó ĩ bóodniji táam nʉ́onadih ʉbnit, queétbʉt Jesúsdih wẽina, namáboó ĩ jwej waáwáp jĩ. Páant ĩ jwejniji chóona, nʉ́onajih Jesús ã bejep jĩ.  
\v 9 Páant Jesús ã bejechah, ã waáwápmant moón, ã méimant péenitbʉt caandíh wẽinit, biícdih nin pah ĩ niíj ñaacáp jĩ: 
\p —¡David jʉima, Dios ã wahni, jwiítdih ma tʉ́i ʉbʉʉ́! ¡Meém jwĩ maáh pínahdih bʉ́dí jwĩ wẽina caá! ĩ niíj wẽi ñaacáp jĩ. \x * \xo 21:9 \xt Sal 118.25-26\x* 
\p  
\v 10 Pánih bejnit, Jerusalén tʉ́tchina jwĩ waadáchah, caanjĩ́h jʉmnitboó en wʉ́hi bejnit, nin pah ĩ niíj míic ʉʉ́bh joyóp jĩ: 
\p —¿Nin déhe tigaá? ĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 11 —Nin Jesús, Galilea baác, Nazaret tʉ́tchidih bóo, Dios naáwátdih naóh yapani caá, bita queétdih ĩ niíj jepahap jĩ. 
\s1 Jesús Dioíh mʉʉná ã waadát 
\r (Mr 11.15-19; Lc 19.45-48; Jn 2.12-23) 
\p  
\v 12 Jerusalén tʉ́tchina waadnít, Dioíh mʉʉ jóocmant bóo jʉʉ́hdih Jesús jwiítdih ã nʉmah waad béjep jĩ. Pánih waad béjnit, caánboó jíib chãjnitdih ã ñʉʉn yóh bacanap jĩ. Dinerodih tʉ́ʉt nʉʉmnít ĩ cáagat naanádih ʉb yoh ã́acanit, jopwãdih jíib chãjnitíh chʉ́ʉdat naanádihbʉt ã ʉb yoh ã́acanap jĩ.  
\v 13 Pánih ʉb yoh ã́acanit, Jesús nin pah queétdih ã niíj jʉ̃ihñʉp jĩ: 
\p \wj —Dios naáwátdih naóh yapani nin pah ãt niíj daacáp tajĩ: ‘ “Wĩ́ih mʉʉ́ cã́acwã weemdíh ĩ ʉʉ́bát pínah mʉʉ́ caá”, Dios ã niijíp be’, ĩt niíj daacáp tajĩ.\wj*\x * \xo 21:13 \xt Is 56.7b; Jer 7.11\x*\wj Obohjeéhtih, cã́acwã Diosdih ʉʉ́bʉ́dih ĩ jʉyʉ́chah yʉhna, yeébboó queétdih yeenit, nʉʉmná caá ñi chãjap. Pánih nʉʉmnít, Dioíh mʉʉdíh yéejanit, nʉʉmnít ĩ jʉmat pínah mʉʉ́ chãjna caá ñi chãjap,\wj* ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 14 Páant Dioíh mʉʉdíh Jesús ã jʉmat pónih, dawá jéih encannit, wʉ́ʉat nahjĩh bejnitbʉt ã pebhna ĩ jʉyʉ́p jĩ. Páant ĩ jʉyʉ́chah ennit, queétdih ã booanap jĩ.  
\v 15 Obohjeéhtih, queétdih ã booanachah ennit, caanjĩ́h jʉmnit sacerdotewã ĩ maáta, Moisés ã wʉtatjidih bohénitbʉt Jesúsdih bʉ́dí ĩ íijip jĩ. Jwĩjeéh péenit wébítboó “¡David jʉima, Dios ã wahni, jwiítdih tʉ́i ʉbni pínah, meemdíh bʉ́dí jwĩ wẽina caá!” ĩ niíj ñaác cádahcah joiná, chah ĩ íijip jĩ.  
\v 16 Pánih íijnit, Jesúsdih nin pah ĩ niíj jʉ̃ihñʉp jĩ: 
\p —Meemdíh páant ĩ niíj ñaacáchah, ¿ma joicán niít? Páant ĩ niijcá bojo naáh, Jesúsdih ĩ niijíp jĩ. 
\p \wj —Wã joiná caá. Obohjeéhtih, Davidji Dios naáwátdih naóh yapani nin pah ã niíj daacátjidih ¿yeébboó ñi bohécannit jĩí?\wj* 
\q1 \wj ‘Wébítdih, bita ĩ tʉ́ʉhnitdihbʉt meém ma wẽi naáwát tʉ́ʉtna caá’, Diosdih wẽinit, David ãt niíj daacáp tajĩ,\wj*\rq (Sal 8.2)\rq* 
\m Jesús queétdih ã niíj jʉ̃ihñʉp jĩ. 
\p  
\v 17 Páant niíj péanit, queétdih cádahnit, caán tʉ́tchimant Jesús jwiítdih ã nʉmah bac bejep jĩ. Pánih bac bejna, Betania tʉ́tchidih jʉibínit, caan chéi caanjĩ́h jwĩ ʉ̃wʉp jĩ. 
\s1 Higuera nahdih Jesús ã wʉnat tʉ́ʉtat 
\r (Mr 11.12-14,20-26) 
\p  
\v 18 Cheibit bóo yeó jáapdih, Betania tʉ́tchiboó ʉ̃onitji Jerusalén tʉ́tchina jwʉ́ʉb bejna, Jesúsboó ãt nʉʉgʉ́p wʉnʉp tajĩ.  
\v 19 Pánih nʉʉgʉ́p wʉnna, namá jwẽ́ejdih lajni higuera nahdih ennit, ã́ih quehedih jeémíhna, caan náh pebh enedih ã bejep yʉh jĩ. Obohjeéhtih, caan náhboó quehcan, tʉ́ini wawájeh pohba ã jʉmʉp jĩ. Páant ã quehcatdih enna, 
\p \wj —¡Ma jwʉ́ʉb quehcan niít!\wj* caan náhdih ã niijíp jĩ. 
\p Páant ã niijíchahjeh, ã́ih nʉ́ona ã diib téhah bejep jĩ. 
\p  
\v 20 Páant ã wʉnʉchah ennit, jwiít ã bohénitboó jwĩ en wʉ́hi bejep jĩ. 
\p —¿Dépanih tigaá waícanjeh ã wʉnah bej? Jesúsdih jwĩ niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ. 
\p  
\v 21 \wj —Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Dios ã wẽpatdih tʉ́i jenah joiná, nin nahdih wã chãjat pahjeh mʉntih yeebbʉ́t ñi jéih chãjbipna caá. Páant wã chãjat chahbʉt ñi jéih chãjbipna caá. Con jeedíh ‘Conmant bejnit, bʉ́dí mʉjna ma bʉʉ́g báahá’, ñi niijíchah, ñi wʉtat pah ã yapbipna caá.\wj*\x * \xo 21:21 \xt Mt 17.20; 1Co 13.2\x* 
\v 22 \wj Diosdih tʉ́i jenah joinít, ded pah caandíh ñi ʉʉ́bát pah ã chãjbipna caá,\wj* Jesús jwiítdih ã niíj jepahap jĩ. 
\s1 Jesús ã wẽpat 
\r (Mr 11.27-33; Lc 20.1-8) 
\p  
\v 23 Pánih bejna, Jerusalén tʉ́tchina jʉibí, Dioíh mʉʉdíh waad béjnit, Jesús cã́acwãdih ã jwʉ́ʉb bohénap jĩ. Páant ã bohéát pónih, sacerdotewã ĩ maáta, jwiít judíowã jwĩ maátabʉt ã pebh jʉinít, nin pah caandíh ĩ niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ: 
\p —¿Deíh wẽpatjĩh tibeé jwíin páant ma chãj? ¿Déhe tibeé meemdíh páant ã wʉt? ĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 24 \wj —Yeebdíh wã jwíih ʉʉ́bh joibípna caá. Weemdíh ñi tʉ́i jepahachah, weembʉ́t yeebdíh wã jepahbipna caá.\wj* 
\v 25 \wj Juan Daabánidih ¿déhe tigaá ãt wʉtji? ñi jenah joyóchah. ¿Dios ãt wʉtjican taniít? ¿Cã́acwãboó niít caandíh ĩt daabáát tʉ́ʉtjip? yeéb ñi jenah joyóchah,\wj* Jesús queétdih ã niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ. 
\p Páant ã niíj ʉʉ́bh joyóchah joinít, queétjeh nin pah ĩt míic niijíp wʉt jĩ: “¿Ded pah tigaá jwĩ niíj jepahbi? ‘Dios caá Juandih ãt wʉtjip taga’, jwĩ niijíchah, ‘Páant ã jʉmʉchah yʉhna, ¿dépanih tijĩí caandíh ñi jepahcan?’ jwiítdih ã niíj jʉ̃ihbipna caá.  
\v 26 Obohjeéhtih, nitboó ‘Juan Dios naáwátdih naóh yapani yoobát ã jʉmʉp jĩ’, ĩ niíj jenah joiná caá. Páant ĩ niíj jenah joyóchah, ‘Cã́acwãjeh caandíh ĩt daabáát tʉ́ʉtjip taga’, jwĩ niíj jepahachah, jwiítdih bʉ́dí ĩ íijbipna caá”, ĩt míic niijíp wʉt jĩ.  
\v 27 Pánih míic wéhe péanit, nin pah Jesúsdih ĩ niíj jepahap jĩ: 
\p —Jwiít jwĩ jéihcan caá, ĩ niijíp jĩ. 
\p \wj —Caán láa bácah weemdíh wʉtnidih weembʉ́t yeebdíh wã naóhcan niít,\wj* Jesús queétdih ã niijíp jĩ. 
\s1 Biíc newé ã weh ded pah ĩ chãjat naáwát 
\p  
\v 28 Páant niíj péanit, jwĩ maátadih Jesús nin pah ã jwʉ́ʉb niíj naáwáp jĩ: 
\p \wj —Nin wã naáwátdih ¿ded pah ñi niíj jenah joí? Biíc newé chénewã ã weh ĩ jʉmʉp be. Pánihna, biíc yeó jáap ĩ íipboó weép jeñédih, ‘Wʉ̃ʉhʉ́, bʉʉ wĩ́ih iguíhaboó tewedih ma bejeé’, ã niijíp be.\wj* 
\v 29 \wj ‘Wã bejcan caá’, ã niíj jepahap be. Páant niijná yʉhna, jwʉ́ʉb jenah joinít, tewedih ã bejep be.\wj* 
\v 30 \wj Tʉ́ttimah, ã ʉ́ʉddihbʉt biíc yoobó ã niijíp be. ‘Wã bejmi caá’, ã niíj jepahap yʉh be. Obohjeéhtih, páant niijná yʉhna, ã bejcap be.\wj* 
\v 31 \wj ¿Ded tigaá ã íipdih ã tʉ́i jepah?\wj* Jesús queétdih ã niijíp jĩ. 
\p —Weép jeñéboó ã tʉ́i jepahap be, queét ĩ niíj jepahap jĩ. 
\p \wj —Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Romano maátadih nʉ́o ʉʉ́bh wʉ̃hnit, deoh nah jʉmnit yaádh biícdih yeéb jã́tih Dios ã maáh jʉmatdih ĩ waadná caá.\wj* 
\v 32 \wj Juan Daabáni cã́acwãdih bohénadih jʉiná, ded pah ñi tʉ́i chãjat pínahdih yeebdíh ãt naáwáp tajĩ. Páant ã naáwáchah yʉhna, yeébboó caandíh ñit jepahcap tajĩ. Obohjeéhtih, queét nʉ́o ʉʉ́bh wʉ̃hnit, deoh nah jʉmnit yaádhbʉt ĩt tʉ́i jepahap tajĩ. Páant ĩ jepahachah enna yʉhna, yeébboó tʉ́ʉt nʉʉ́míhcan, ñit jepahcap tajĩ,\wj* Jesús queétdih ã niijíp jĩ.\x * \xo 21:32 \xt Lc 3.12; 7.29-30\x* 
\s1 Jiwá iguíhadih yeejép teo wʉ̃hnit naáwát 
\r (Mr 12.1-12; Lc 20.9-19) 
\p  
\v 33 \wj “Nin biíh wã naáwát pínahdih ñi tʉ́i joyoó. Biíc newé jiwá iguíhdih ã momop be. Pánih mom péa, wáihyat jʉ́dʉdih chãj péa, iguíhdih ĩ bʉ́ʉh chʉñat pínah mʉʉdíhbʉt ã chãjap be. Pánih chãj péa, caán iguíhadih ĩ tʉ́i en dawát pínah niijná, jap bóo mʉʉdíhbʉt ã chãjap be. Páant nihatdih chãj péa, bitadih en dawát tʉ́ʉtnit, biáboó jib jwʉhʉdih ã bejep be.\wj*\x * \xo 21:33 \xt Is 5.1-2\x* 
\v 34 \wj Tʉ́ttimah, iguíh ei láa, ã́ih iguíh jíibdih ĩ ʉʉ́bát pínah niijná, iguíha mínah caandíh teo wʉ̃hnitdih ã́ih iguíhana ã wah bojop yʉh be.\wj* 
\v 35 \wj Obohjeéhtih, caandíh teo wʉ̃hnit caanná ĩ jʉibínachah, biícdih pʉ̃i, biíhdih mao yoh, biíhdih jeejĩ́h ĩ yoh mawap be.\wj* 
\v 36 \wj Pánihat tʉ́ttimah, bita caandíh teo wʉ̃hnitdih ã́ih iguíhaboó ã jwʉ́ʉb wahap be, páant mʉntih. Chah dawá ã wahachah yʉhna, queét en daonít biíc yoobó mʉntih queétdihbʉt yeejép ĩ chãjap be.\wj* 
\p  
\v 37 \wj “Tʉ́ttimah, ‘Wã wʉ̃ʉ́hdih caá ĩ jepahmi dée caá’, niijnít, caandíh ã wahap be.\wj* 
\v 38 \wj Páant ã wahachah yʉhna, caandíh ennit, en daonítboó nin pah ĩ míic niijíp be: ‘Iguíha mínah ã wʉnat tʉ́ttimah, nin ã wʉ̃ʉ́hboó ã tʉ́ʉt nʉʉmbípna caá. Pánihna, caandíh jwĩ mao yohochah, iguíha jwĩ́ih ã jʉmbipna caá’, queétjeh ĩ míic niijíp be.\wj* 
\v 39 \wj Páant niíj, ã wʉ̃ʉ́hdih teonit, iguíhamant ʉb bac bejnit, ĩ mao yohop be.\wj* 
\p  
\v 40 \wj “Páant ĩ chãjat doonádih joinít, iguíha mínahboó ã́ih iguíhana jwʉ́ʉb jʉinít, ¿queétdih ded pah tigaá ã chãjbi?”\wj* Jesús queétdih ã niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ. 
\p  
\v 41 Páant Jesús ã niijíchah joinít, queét caandíh nin pah ĩ niíj jepahap jĩ: 
\p —Queét yeejépwãdih peéh chãjna, ã mao yohat tʉ́ʉtbipna caá. Tʉ́ttimah, bitaboodíh ã́ih iguíhadih ã en dawát tʉ́ʉtbipna caá, ã́ih iguíhdih caandíh ĩ tʉ́i dic wʉ̃hat pínah niijná, ĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 42 Páant ĩ niijíchah joinít, Jesús nin pah ã jwʉ́ʉb niijíp jĩ: 
\p \wj —Dios naáwátdih naóh yapani nin pah ã niíj daacátjidih ¿yeébboó ñi bohécannit beé?\wj* 
\q1 \wj ‘Mʉʉ́ teonit tʉ́ini jee dáhnadih ñíonit, ĩ náahcanni dahdih ĩ yohop yʉh be. Obohjeéhtih, queét ĩ yohni dahdihjeh tigaá Dios ã ñíwip. Caandíh ñíonit, ã́ih mʉʉ pánihnidih chãjna, caán mʉʉdíh ã tʉ́i jenah enat tʉ́ʉt niijná, choójboó caan dáhdih ã jwíih jwejep be. Caán jee pánihni Dios ã wahni pínah tigaá. Páant ã chãjachah ennit, jwiítboó caandíh bʉ́dí jwĩ wẽina caá’, ãt niíj daacáp tajĩ.\wj*\rq (Sal 118.22-23)\rq* 
\m  
\v 43 \wj Páant ã nihat pah tigaá yeebdíh yoobópdih wã naóhna caá. Dios ã́ihwã pínah yeebdíh ã jwíih ñíonitji ñi jʉmʉchah yʉhna, weém Dios ã wahnidih ñi náahcah, bita weemdíh tʉ́i jepahnit pínahboodíh ã ñíobipna caá, páantjeh ãjeéh ĩ jʉmat pínah niijná.\wj* 
\v 44 \wj Pánihna, weemdíh jepahcannitboó caán jee dáhdih tóoc bʉʉgnít panihnit ĩ jʉmbipna caá. Weemdíh ĩ jepahcatji jíib caán jee dáh ã néehat pah, peéh chãjna, iiguípna Dios queétdih ã wahbipna caá,\wj* Jesús ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 45 Páant ã niijíchah joinít, sacerdotewã ĩ maáta, fariseowãbʉt “Jwiítdih niijná caá ã chãjap”, ĩt niíj jéihyep wʉt jĩ.  
\v 46 Páant niíj jéihnit, caandíh ded pah ĩ tewat pínahdih ĩt bidip wʉt yʉh jĩ. Obohjeéhtih, cã́acwã caandíh “Dios naáwátdih naóh yapani caá”, ĩ niíj jenah joyóchah jéihnit, queétdih ʉ́ʉmna, tewíhna yʉhna, ĩt jéih teo jwʉhcap wʉt jĩ. 
\c 22  
\s1 Téihya chéona ã nʉmah jeémát pínah naáwát 
\r (Lc 14.15-24) 
\p  
\v 1 Páant ã niiját tʉ́ttimah, Jesús nin ã jenah joiní naáwátjĩh queétdih ã jwʉ́ʉb niíj naóh bohénap jĩ: 
\p  
\v 2 \wj “Dios ã maáh jʉmat nin pah caá ã jʉmʉp: Maáh wʉ̃ʉ́h ã téihya chéwat tʉ́ʉt chãjachah, ã íip ã nʉmah jeémát pínahdih ã chãjap be.\wj* 
\v 3 \wj Pánih ámoh péanit, ã nʉmah jeémpnit pínahdih jʉ̃ʉ́wát tʉ́ʉtna, caandíh teo wʉ̃hnidih ã wahap yʉh be. Obohjeéhtih, caandíh ĩ jepahcap be.\wj* 
\v 4 \wj Tʉ́ttimah, bita caandíh teo wʉ̃hnitdihbʉt wahnit, ‘Ã nʉmah jeémát pínah momo jiwiwã, ã in débehanitdih mao pʉʉbnít, nihatdih ámoh péa, yeebdíh ã jʉ̃ʉ́wát tʉ́ʉtʉp be’, wã bidnitdih ñi niíj naáwá.\wj* 
\v 5 \wj Páant ã wʉtʉchah joinít, ĩ bejep yʉh be, páant mʉntih. Obohjeéhtih, páant ĩ niijíchah yʉhna, queétbʉt ĩ joyáh bojop be. Joyáh bojnit, biíc ã́ih wápchiboó bej, biíh ã tewat mʉʉ́boó ã bejep be.\wj* 
\v 6 \wj Bitaboó queét ĩ naáwáchah joííhcan, yeejép pʉ̃init, queétdih ĩ mao yohop be.\wj* 
\v 7 \wj Páant ĩ chãjat doonádih joinít, bʉ́dí íijnit, maáhboó ã́ih soldadowãdih ã wahap be, queétdih mao yoh beedánit, ĩ́ih tʉ́tchidihbʉt ĩ cáwat pínah niijná.\wj* 
\v 8 \wj Pánihat tʉ́ttimah, bita caandíh teo wʉ̃hnitdih nin pah ã niijíp be: ‘Wã wʉ̃ʉ́h ã téihya chéona nʉmah jeémát pínahdih ámoh péanit, cã́acwãdih wã bidichah yʉhna, queét yeejépwã ĩt jepahcap taga.\wj* 
\v 9 \wj Pánihna, tʉ́tchi tac yoób jʉmni jʉʉ́hna bejnit, det ñi jwãáhnitdih ñi nʉmah jʉ̃ʉ́wʉ́’, queétdih ã niijíp be.\wj* 
\v 10 \wj Páant ã niijíchah joinít, bejna, biquína tʉ́i chãjnitdih jwãáh, bita tʉ́i chãjcannitdihbʉt jwãáhnit, nihatdih ĩ nʉmah jwʉ́ʉb jʉ̃ʉ́wʉ́p be. Pánihna, ĩ maáíh mʉʉná jwʉ́ʉb jʉibínit, ã nʉmah jeémát tólihdih ĩ yáwap yʉh be.\wj* 
\p  
\v 11 \wj “Obohjeéhtih, maáhboó queét jʉinítdih enedih jʉiná, téihya chéwechah enna ĩ dʉwát chóodih biíc newé ã dʉocáh, ã enep be.\wj* 
\v 12 \wj Pánih ennit, ‘¿Íin wʉ̃ʉ́á, dépanih tibeé wã dʉwát tʉ́ʉtni yégueh dʉocán yʉhna, ma waád jʉ̃óh?’ caandíh ã niijíp be. Páant ã niijíchah joinít, caánboó ã jéih jepahcap be.\wj* 
\v 13 \wj Páant ã jepahcah enna, maáh caandíh teo wʉ̃hnitdih nin pah ã niijíp be: ‘Chéonit, caandíh ñi ʉb bac bejeé. Pánih ʉb bac bejnit, weemdíh ã jepahcat jíib, dʉpʉ́napboó ñi yohoó, wã pebh ã jʉmcat pínah niijná. Caánboó jʉmnit, tʉbit jĩ́gahna, ĩ́ih maonádih néeh chãác jʉ̃inít ĩ jʉmbipna caá’, caandíh teo wʉ̃hnitdih ã niijíp be.\wj*\x * \xo 22:13 \xt Mt 8.12; 25.30; Lc 13.28\x* 
\p  
\v 14 \wj “Bʉʉ wã naáwát pah, dawá cã́acwã wĩ́ih tʉ́ini doonádih joiná yʉhna, daocánnitjeh ĩ jepahna caá”,\wj* Jesús ã niijíp jĩ. 
\s1 Romano maáta ĩ ʉʉ́bát tʉ́ʉtni dinero jʉ́dʉ 
\r (Mr 12.13-17; Lc 20.20-26) 
\p  
\v 15 Páant ã niijíchah joinít, íijna, Dioíh mʉʉmánt bac bejnit, fariseowã nin pah ĩt míic niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: “¿Ded pah tigaá caandíh jwĩ niíj ʉʉ́bh joibí, mácah ã jepahachah, caandíh naóh yacat tʉ́ʉt niijná?” ĩt míic niijíp wʉt jĩ.  
\v 16 Páant niijnít, biquína ĩjeéh jʉmnit, Herodes ã jʉimenádih maáh waadáíhnitdihbʉt Jesús pebhna ĩt wahap tajĩ, Jesúsdih ĩ ʉʉ́bh joyát pínah niijná. Páant ĩ wahnitboó waád jʉinít, nin pah Jesúsdih ĩ niijíp jĩ: 
\p —Bohéní, yeecanni jʉmna, Dios ded pah jwiítdih ã chãjat tʉ́ʉtatdih yoobópdih ma bohéátdih jwĩ jéihna caá. Ded pah cã́acwã ĩ niijíchah, maáta ĩ jʉmʉchah yʉhna, ʉ́ʉmcanjeh yoobópdih mapĩ́ naóhna caá.  
\v 17 Páant yoobópdih naóhni jʉmna, ded pah ma jenah joyátdih jwiítdih ma naáwá. ¿Roma baácdih moón ĩ maáh César ã ʉʉ́bát tʉ́ʉtni nʉ́odih caandíh jwĩ wʉ̃hʉchah, ã tʉ́i niít? ĩ niíj ʉʉ́bh joyóp yʉh jĩ. 
\p  
\v 18 Páant ĩ niíj ʉʉ́bh joyóchah, ĩ yeeatdih jéihnit, nin pah queétdih ã niíj ʉʉ́bh joí jwʉ́ʉbanap jĩ: 
\p \wj —Yeéb yeenit, ¿dépanih tigaá weemdíh mácah ñi jepahat tʉ́ʉt?\wj* 
\v 19 \wj Césardih ñi wʉ̃hat pínah jʉ́dʉdih weemdíh ñi jʉ́ʉtʉ́,\wj* ã niijíp jĩ. 
\p Páant ã niijíchah joinít, biíc jʉ́dʉdih caandíh ĩ jʉ́ʉtʉp jĩ. 
\p  
\v 20 \wj —¿Caán jʉ́dʉdih deíh móot, deíh wʉ̃t tigaá ã jʉm?\wj* queétdih ã niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ. 
\p  
\v 21 —Césaríh móot, ã́ih wʉ̃tbʉt ã jʉmna caá, ĩ niíj jepahap jĩ. 
\p \wj —Caán láa bácah caán jʉ́dʉ Césaríh pínah caá. Pánihna, ã́ih pínah ã jʉmʉchah, caandíh wʉ̃hat caá náahap. Obohjeéhtih, Dioíh pínah mácah ã jʉmʉchah, Diosboodíh ñi wʉ̃hʉʉ́,\wj* queétdih ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 22 Páant ã niíj jepahachah, ĩ joí wʉ́hi bejep jĩ. Pánih joí wʉ́hi bejnit, ĩ bac bejep jĩ. 
\s1 Cã́acwã ĩ jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃ʉ́wát 
\r (Mr 12.18-27; Lc 20.27-40) 
\p  
\v 23 Páant queét ĩ bac bejat tʉ́ttimah, biquína saduceowã jwʉh, Jesúsdih ʉʉ́bh joyát tʉ́ʉt niijná, caán mʉʉná mʉntih ĩ waád jʉyʉ́p jĩ. Queét saduceowã “Cã́acwã wʉnna, ĩ jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃óhcan niít”, niijnít ĩ jʉmʉp jĩ.\x * \xo 22:23 \xt Hch 23.8\x* 
\v 24 Pánih jenah joinít, nin pah Jesúsdih ĩ niijíp jĩ: 
\p —Bohéní, nin pah Moisés ãt niíj bohénap tajĩ: ‘Weép jeñé weh wihcanjeh ã wʉnʉchah, ã ʉ́ʉdboó weép jeñé áajidih jwʉ́ʉb áa jʉmat caá náahap. Pánihna, ã ʉ́ʉdboó áa wih jwʉhcanni jʉmna, éemp wʉnnihdih ã bíboho naáh, ã ʉ́ʉd jeñé báadhda weh pah ĩ weh jʉmat pínah niijná’, jwiítdih Moisés ãt niijíp tajĩ.\x * \xo 22:24 \xt Dt 25.5\x* 
\v 25 Biíc weh sietewã ĩ jʉmʉp be. Weép jeñéboó áa jʉm, weh wihcanjeh ã wʉnʉp be. Pánihna, ã ʉ́ʉdboó weép jeñé áajidih ã jwʉ́ʉb áa jʉmʉp yʉh be. Páant áa jʉmat tʉ́ttimah, weép jeñé pahjeh mʉntih, weh wihcanjeh caanbʉ́t ã wʉnʉp be.  
\v 26 Páant míicjeh queét nihat ĩ bʉʉ́d beedép be.  
\v 27 Páant mi weha mána ĩ wʉn beedát tʉ́ttimah, ĩ áajibʉt mi wʉnʉp be.  
\v 28 Pánihna, queét nihat ĩ áa jʉmnihji, nihat cã́acwã ĩ jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃ʉ́wʉ́chah, ¿ded áa tigaá mi yoób jʉmbi? Jesúsdih ĩ niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ. 
\p  
\v 29 Páant ĩ niijíchah joinít, Jesús queétdih nin pah ã niíj jepahap jĩ: 
\p \wj —¡Dios naáwátdih jéihcan, ã wẽpatdihbʉt jéihcan, yeébboó yoobópdih jenah joicánnit caá!\wj* 
\v 30 \wj Wʉnnitji ĩ jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃ʉ́wát tʉ́ttimah, jeáboó jʉmna, ángelwã pah áa wihcannit ĩ jʉmbipna caá.\wj* 
\v 31 \wj Obohjeéhtih, wʉnnitji ĩ boo pʉd jʉ̃ʉ́wát pínahdih yeéb ñi jéihyatdih náah yacna, nin pah wã naóhna caá. ¿Moisésdih Dios nin pah ã niijátjidih ñi encannit jĩí?\wj* 
\v 32 \wj ‘Weém Abraham, Isaac, Jacob ĩ Maáh caá’, ãt niíj naáwáp wʉt jĩ. Queét ĩ wʉnat tʉ́ttimah yʉhna, ‘Ĩ Maáh caá’, Dios ãt niijíp wʉt jĩ. ‘Ĩ Maáh caá’, ã niijátjidih joinít, báadhnit ĩ jʉmatdih jwĩ jéihna caá. Dios báadhnitdihjeh maáh ã jʉmna caá. Pánihna, ‘Wʉnnitji ĩ jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃óhcan niít’, niíj jenah joiná, yoobópdih ñi jenah joicán caá,\wj* Jesús ã niijíp jĩ.\x * \xo 22:32 \xt Ex 3.6\x* 
\p  
\v 33 Páant ã niijíchah joinít, nihat cã́acwã ã bohéátdih ĩ joí wʉ́hi bejep jĩ. 
\s1 Chah jenah joyát wʉtat 
\r (Mr 12.28-34) 
\p  
\v 34 Páant Jesús saduceowãdih ã tʉ́i jepahachah joinít, fariseowãboó ĩ míic wéhenap jĩ.  
\v 35 Pánih míic wéhe péanit, biíc ĩjeéh jʉmni, Moisés ã wʉtatjidih tʉ́i jéihniboó caandíh nin pah ã niíj ʉʉ́bh joyóp yʉh jĩ: 
\p  
\v 36 —¿Bohéní, Dios jwiítdih ã wʉtat deddih tigaá chah jenah joyát náah? ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 37 \wj —Nin wʉtat caá chah ã jʉmʉp. ‘Diosdih chah jenah joí, tʉ́i jepahnit, wẽinit, caandíh bʉ́dí ñi oyoó’, Moisés ãt niíj daacáp tajĩ.\wj*\x * \xo 22:37 \xt Dt 6.5\x* 
\v 38 \wj Caán wʉtatji caá jwíih jʉmni.\wj* 
\v 39 \wj Caán wʉtat pahjeh mʉntih, nin biíh wʉtatbʉt biíc yoobó ã jʉmna caá: ‘Meemjéh ma míic oyat pah mʉntih, bitadihbʉt bʉ́dí ma oyoó’, ãt niíj daacáp tajĩ.\wj*\x * \xo 22:39 \xt Lv 19.18\x* 
\v 40 \wj Pánihna, Diosdih oinit, bitadihbʉt oinit, Dios ã náahat pah ñi chãjbipna caá. Pánih chãjnit, nihat Moisés ã wʉtatjidih, Dios naáwátdih naóh yapanit ĩ niijátjidihbʉt ñi tʉ́i jepahbipna caá,\wj* Jesús queétdih ã niijíp jĩ.\x * \xo 22:40 \xt Lc 10.25-28\x* 
\s1 ¿Ded jʉima tigaá Cristo? 
\r (Mr 12.35-37; Lc 20.41-44) 
\p  
\v 41 Páant niíj péanit, Jesús jwʉh caanjĩ́h jʉmnit fariseowãdih nin pah ã niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ: 
\p  
\v 42 \wj —¿Dios ã wahni Cristodih ded pah tigaá ñi jenah joí? ¿Ded jʉima tigaá?\wj* queétdih ã niijíp jĩ. 
\p —David jʉima caá, ĩ niíj jepahap jĩ. 
\p  
\v 43 \wj —Páant ã jʉmʉchah yʉhna, ¿Dépanih tigaá Tʉ́ini Espíritu nin pah caandíh ã naáwát tʉ́ʉtʉchah, Davidjiboó caandíh ‘Maá’, ãt niijí?\wj* 
\q1  
\v 44 \wj ‘Wã Maáhdih Dios nin pah ã niijíp be: “Wã jéihyepmant bóo bʉwámant ma chʉ́ʉdʉ́. Pánih chʉ́ʉdnit, nihatdih ma wʉtʉchah, meemdíh en jʉ̃ihnitdih wã yap yohat tʉ́ʉtbipna caá”, ã niijíp be’, Davidji ãt niíj daacáp tajĩ.\wj*\rq (Sal 110.1)\rq* 
\m  
\v 45 \wj Páant niíj daácnit, Davidji Cristodih ‘Maá’, ãt niijíp wʉt jĩ. Páant ã niijíchah yʉhna, ¿dépanih tigaá Cristo David jʉima ãt jʉmji?\wj* Jesús queétdih ã niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ. 
\p  
\v 46 Páant ã niíj naáwáchah joinít, nihat ĩ jwʉ́ʉb ʉʉ́bh joííhna yʉhna, ĩ ʉʉ́bh joí cádahap jĩ. 
\c 23  
\s1 Fariseowã, Moisés ã wʉtatjidih bohénitbʉt ĩ tʉ́icat 
\r (Mr 12.38-40; Lc 11.37-54; 20.45-47) 
\p  
\v 1 Páant niíj péanit, caanjĩ́h jʉmnitdih, jwiít ã bohénitdihbʉt Jesús nin pah ã niíj naáwáp jĩ:  
\v 2 \wj “Moisés ã wʉtatjidih bohénit, fariseowãbʉt caán ã wʉtatdih chah tʉ́i jéihnit jʉmna, yeebdíh ĩ wʉtna caá.\wj* 
\v 3 \wj Páant yeebdíh ĩ wʉtʉchah, ĩ niiját pahjeh chãjat caá náahap. Obohjeéhtih, páant ĩ niíj bohéna yʉhna, ĩpĩ́ chãjcan caá. Páant ĩ tʉ́i chãjcatdih yeébboó ñi en yacca bojoó.\wj* 
\v 4 \wj Queét yeebdíh bʉ́dí wái náah jʉmnidih chãjat tʉ́ʉtna, bainíbitjeh ñi yapachah ennit, yeebdíh jĩ́gah encanjeh, ĩpĩ́ peéh chãjna caá.\wj* 
\v 5 \wj Ded pah chãjna, cã́acwã ĩ wẽi enat pínahdihjeh ĩpĩ́ bidna caá. Dios naáwátdih ĩ daácni nʉ́onabit ã́ih ʉ̃tna yacnit, ĩ́ih móot chah, ĩ́ih mʉj nahboobʉ́t bʉ́dí bʉwá jʉmni tõpjĩh ĩpĩ́ nah chéona caá. Ʉʉ́bhna dʉwát chóona ã yapat waanadih maátni ĩpĩ́ chãjat tʉ́ʉtna caá, queétdih ennit, ‘Diosdih tʉ́i jepahnit caá’, niijnít, cã́acwã ĩ tʉ́i wẽi enat pínah niijná.\wj*\x * \xo 23:5 \xt Nm 15.38; Dt 6.8; Mt 6.1\x* 
\v 6 \wj Nʉmah jeémépboó bejnit, waáwápna chʉ́ʉdnit, ĩpĩ́ wẽina caá. Jwĩ míic wáacat mʉʉ́boó bejnit, cã́acwã ĩ tʉ́i enepboó ĩpĩ́ chʉ́ʉdna caá.\wj* 
\v 7 \wj Tʉ́tchi tacboó bií déedih jíib chãjat jʉʉ́hna ĩ bejechah, cã́acwã queétdih wẽinit, mʉj teonit, ‘Ma jʉ̃óh, Bohéní’, ĩ niíj ʉʉ́bʉ́chah joinít, ĩpĩ́ wẽina caá.\wj* 
\p  
\v 8 \wj “Obohjeéhtih, ‘Bohéní’, yeébboó cã́acwãdih ñi niiját tʉ́ʉtca bojoó. Weemjéh caá yeebdíh bohéni. Yeéb nihat biíc yoobó jʉmna, ‘Bohéní’, cã́acwãdih ñi niiját tʉ́ʉtʉchah, ã tʉ́ican caá.\wj* 
\v 9 \wj Pánihat pah, cã́acwã míicjeh ‘Tʉ́ini Paá’, ñi niijíchah, ã tʉ́ican caá. Dios, jeáboó jʉmnijeh, ñi íip tʉ́ini yoobát ã jʉmna caá.\wj* 
\v 10 \wj Pánihat pah mʉntih, yeéb míicjeh ‘Maá’, ñi niijcá bojoó. Weém, Dios ã wahni Cristojeh, ñi maáh wã jʉmna caá. Pánihna, cã́acwã míicjeh páant ñi niijíchah, ã tʉ́ican caá.\wj* 
\v 11 \wj Ded maáh jʉmíhna, yeebdíh teo wʉ̃hni ã jʉmʉ naáh.\wj*\x * \xo 23:11 \xt Mt 20.26-27; Mr 9.35; 10.43-44; Lc 22.26\x* 
\v 12 \wj Caanjéh míic maáh waadánidih Dios oboh jʉmni ã chãjbipna caá. Obohjeéhtih, teo wʉ̃hni panihniboodíh Dios maáh ã waadábipna caá”,\wj* Jesús ã niijíp jĩ.\x * \xo 23:12 \xt Pr 29.23; Lc 14.11; 18.14\x* 
\p  
\v 13 Páant niíj péanit, nin pah fariseowã, Moisés ã wʉtatjidih bohénitdihbʉt Jesús ã niíj jʉ̃ihñʉp jĩ: 
\p \wj “¡Yeéb Moisés ã wʉtatjidih bohénit, yeéb fariseowãbʉt bʉ́dí yeejép ñi yapbipna caá! Tʉ́i bohénit pah jʉmna yʉhna, tʉbit yee naóhnit caá ñi jʉmʉp. Dios ã wʉtatdih ñi yee bohénachah joinít, Dios ã maáh jʉmʉpboó cã́acwã ĩ jéih waadcán caá. Pánih bohénit, yeebjéhbʉt waadcán, queét ĩ waádíhichah yʉhna, ñipĩ́ jãhna caá.\wj* 
\p  
\v 14 \wj “¡Yeéb Moisés ã wʉtatjidih bohénit, yeéb fariseowãbʉt bʉ́dí yeejép ñi yapbipna caá! Tʉ́i bohénit pah jʉmna yʉhna, tʉbit yee naóhnit caá ñi jʉmʉp. Diosdih tʉ́i maatápdih ʉʉ́bhna yʉhna, éemp wʉnnitíh mʉʉnádih ñipĩ́ dʉ́ʉc wáina caá. Pánih yeenit ñi jʉmat jíib bʉ́dí peéh chãjat yeebdíh ã jʉmbipna caá.\wj* 
\p  
\v 15 \wj “¡Yeéb Moisés ã wʉtatjidih bohénit, yeéb fariseowãbʉt bʉ́dí yeejép ñi yapbipna caá! Tʉ́i bohénit pah jʉmna yʉhna, tʉbit yee naóhnit caá ñi jʉmʉp. Yʉʉ́p jib bejnit, dawá cã́acwãdih ñipĩ́ bohéna caá, ñi jenah joyát pahjeh ĩ tʉ́ʉt nʉʉmát pínah niijná. Páant ĩ tʉ́ʉt nʉʉmʉ́chah, yeejép ñi chãjat chah queétdih ñi chãjat tʉ́ʉtna caá.\wj* 
\p  
\v 16 \wj “¡Yeéb bohénit, bitadih waóhna, jéih encannit panihnit ñi jʉmna caá! Yeena, nin pah ñi niíj bohéna yʉh caá: ‘ “Dioíh mʉʉ́ tʉ́ini ã jʉmat pah, wã niiját biíc yoobó wã chãjbipna caá”, ñi niijíchah yʉhna, dedé pínah nihcan caá. Obohjeéhtih, “Dioíh mʉʉdíh jʉmni oroboó tʉ́ini ã jʉmat pah, wã niiját biíc yoobó wã chãjbipna caá”, ñi niijíchah, ñi niijátji pahjeh chãjat caá náahap’, ñipĩ́ niíj bohéna yʉh caá.\wj* 
\v 17 \wj ¡Yeéb jenah joicánnit, jéih encannit panihnit ñi jʉmna caá! ¿Ded tigaá chah ã jʉm? ¿Dioíh mʉʉ́ chah niít? ¿Caán mʉʉ́ diítboó jʉmni oroboó niít chah ã jʉmʉp? Caán mʉʉ́ diítboó oro jʉmna, Dioíh caá ã jʉmʉp. Obohjeéhtih, biíh pebhboó jʉmna, Dioíh ãta nihcan taga. Pánihna, oro chah Dioíh mʉʉ́ ã jʉmna caá.\wj* 
\v 18 \wj Yeéb nin pahbʉt ñipĩ́ niíj bohéna yʉh caá: ‘ “Dioíh mʉʉ́boó jʉmni nʉñʉ́pdih mao cáo wʉ̃hat naá tʉ́ini ã jʉmat pah, wã niiját biíc yoobó wã chãjbipna caá”, ñi niijíchah yʉhna, dedé pínah nihcan caá. Obohjeéhtih, “Ĩ mao cáo wʉ̃hniboó tʉ́ini ã jʉmat pah, wã niiját biíc yoobó wã chãjbipna caá”, ñi niijíchah, ñi niijátji pah chãjat caá náahap’, ñipĩ́ niíj bohéna yʉh caá.\wj* 
\v 19 \wj ¡Yeéb jéih encannit panihnit ñi jʉmna caá! ¿Ded tigaá chah ã jʉm? ¿Diosdih cáo wʉ̃hni niít chah ã jʉm? ¿Caán ñi cáagat naá niít chah ã jʉm? Caán naajíh ñi cáagna, Diosdih ñi wʉ̃hʉchah, ã́ih pínah caá. Biáboó ñi cáagachah nihna, Diosdih ñi wʉ̃hni ãta nihcan tagaá. Pánihna, caán ñi cáagat naá caá chah ã jʉmʉp.\wj* 
\v 20 \wj Páant ã jʉmʉchah, ‘Jwĩ cáagat naá tʉ́ini ã jʉmat pah, wã niijátji biíc yoobó wã chãjbipna caá’, niijnít, caán naá caanjíh ñi cáagnibʉt ã tʉ́yatdih ñi jenah joiná caá.\wj* 
\v 21 \wj Pánihat pah, Dioíh mʉʉ́ ã tʉ́yatdih jenah joiná, ã́ih mʉʉ́ diítboó jʉmni ã tʉ́yatdihbʉt ñi jenah joiná caá.\wj* 
\v 22 \wj ‘Jeá tʉ́ini ã jʉmat pah, wã niijátji biíc yoobó wã chãjbipna caá’, niijnít, Dios maáh jʉmna ã chʉ́ʉdatdihbʉt jenah joinít, Dios, caanjíh chʉ́ʉdni ã tʉ́yatdihbʉt ñi jenah joiná caá.\wj*\x * \xo 23:22 \xt Is 66.1; Mt 5.34\x* 
\p  
\v 23 \wj “¡Yeéb Moisés ã wʉtatjidih bohénit, yeéb fariseowãbʉt bʉ́dí yeejép ñi yapbipna caá! Tʉ́i bohénit pah jʉmna yʉhna, tʉbit yee naóhnit caá ñi jʉmʉp. Dios ã wʉtatdih jepahna, ded chénat pah téihya chej jʉmni nʉ́onadih bíbohna, biíc nʉ́odih Diosdih ñipĩ́ wʉ̃hna yʉh caá.\wj*\x * \xo 23:23 \xt Lv 27.30\x*\wj Obohjeéhtih, pánih wʉ̃hna yʉhna, biíh ã wʉtatna chah jenah joyát pínah ã jʉmʉchah yʉhna, caandíh ñipĩ́ joyáh bojna caá. Cã́acwãdih tʉ́i chãjatboodíh ñi jenah joicán caá. Queétdih ñipĩ́ jĩ́gah en teo wáaccan caá. Ded pah bitadih ñi niijátji pah ñipĩ́ chãjcan caá. Pánihna, Dios ã wʉtat pah, chej jʉmni nʉ́onadih caandíh wʉ̃hna, ã tʉ́ina caá. Obohjeéhtih, biíh ã wʉtatdihbʉt jepahat caá náahap.\wj* 
\v 24 \wj ¡Yeéb bitadih waóhna, jéih encannit panihnit ñi jʉmna caá! Ñi wʉtatdih, oboh jʉmni ã jʉmʉchah yʉhna, ñipĩ́ jepahna yʉh caá. Obohjeéhtih, Dios yoobópdih ã wʉtatboodíh ñipĩ́ jepahcan caá.\wj* 
\p  
\v 25 \wj “¡Yeéb Moisés ã wʉtatjidih bohénit, yeéb fariseowãbʉt bʉ́dí yeejép ñi yapbipna caá! Tʉ́i bohénit pah jʉmna yʉhna, tʉbit yee naóhnit caá ñi jʉmʉp. Ñíih pamapnadih, ñíih babhbat dahnadihbʉt jiimantjeh ñipĩ́ chocna caá, ã tʉ́i jígohat pínah niijná. Páant ñi chocochah yʉhna, diítboó bʉ́dí queí ã jʉmna caá. Caan pámap jiimantjeh ñi chocat pah, yeebbʉ́t biíc yoobó ñi jʉmna caá. Tʉ́i jígohna yʉhna, ñi jenah joyát yeejép ã jʉmna caá. Ñi weñat pínahdihjeh chãjnit, tʉbit en ñinahnitbʉt ñi jʉmna caá.\wj* 
\v 26 \wj ¡Yeéb fariseowã jéih encannit panihnit ñi jʉmna caá! Pánih jʉmna, ñi jenah joyátdih tʉ́ʉt nʉʉmnít, tʉ́iniboodíh ñi chãjaá. Pánih chãjna, yoobópdih tʉ́init ñi jʉmbipna caá.\wj* 
\p  
\v 27 \wj “¡Yeéb Moisés ã wʉtatjidih bohénit, yeéb fariseowãbʉt bʉ́dí yeejép ñi yapbipna caá! Tʉ́i bohénit pah jʉmna yʉhna, tʉbit yee naóhnit caá ñi jʉmʉp. Cã́ac yohopdih bóo mʉʉ dáhnabit tʉ́i baabní chítahjĩh ĩ ñáini panihnit ñi jʉmna caá. Cã́acwã caán yohopdih ĩ enechah, tʉ́i jígohni ã jʉmna caá. Páant jiimant tʉ́ini ã jígohochah yʉhna, ĩ yohni bácahji ã moopátdih queét ĩ jéih encan caá.\wj*\x * \xo 23:27 \xt Hch 23.3\x* 
\v 28 \wj Páant ã nihat pahjeh mʉn tigaá yeebdíh cã́acwã ĩ enechah, tʉ́init pah ñipĩ́ jígohna yʉh caá. Obohjeéhtih, ñi jenah joyátboó bʉ́dí yeeat jʉm yapna, yeejép ã jʉmʉchah, moópni dée pah caá ñi jʉmʉp.\wj* 
\p  
\v 29 \wj “¡Yeéb Moisés ã wʉtatjidih bohénit, yeéb fariseowãbʉt bʉ́dí yeejép ñi yapbipna caá! Tʉ́i bohénit pah jʉmna yʉhna, tʉbit yee naóhnit caá ñi jʉmʉp. Tʉbit yeenit jʉmna, Dios naáwátdih naóh yapanitji, tʉ́i chãjnitjidihbʉt ñi oyatdih jʉ́ʉtat tʉ́ʉt niijná, queétdih ĩ yohopjidih ámohnit, tʉ́ini ñipĩ́ chãjna yʉh caá.\wj* 
\v 30 \wj Pánih chãjnit, nin pah ñipĩ́ niijná caá: ‘Jon jã́tih jwĩ nʉowã ĩ chãjatji pah jwiítboó jwĩta chãjcan tagaá. Dios naáwátdih naóh yapanitdih wẽinit, queétdih jwĩta mao yohcan tagaá’, ñipĩ́ niijná yʉh caá.\wj* 
\v 31 \wj Obohjeéhtih, Dios naáwátdih naóh yapanitdih mao yohnit ĩ jʉimená jʉmna, biíc yoobó tigaá ñi chãjap.\wj* 
\v 32 \wj Pánihnit ĩ jʉimená jʉmna, ñi nʉowã ĩ yéej chãjatji pahjeh mʉntih ñi chãj péanaá.\wj* 
\p  
\v 33 \wj “¡Yeéb maiwã pah yeejépwã ñi jʉmna caá! Pánihna, ñi yéej chãjatdih ñi tʉ́ʉt nʉʉmcátji jíib, Dios yeebdíh peéh chãjna, iiguípna ã wahachah, ñi jéih jweicán niít.\wj*\x * \xo 23:33 \xt Mt 3.7; 12.34; Lc 3.7\x* 
\v 34 \wj Páant niijná, nin pah niíj naóhna caá wã chãjap: Dios naáwátdih naóh yapanitdih, bita ã́ih tʉ́ini doonádih tʉ́i jéihnitdih, bita ã naáwátdih bohénit pínahdihbʉt yeebdíh wã wahbipna caá. Páant wã wahachah yʉhna, yeébboó biquínadih cruzboó péoh dodhnit ñi mao yohbipna caá. Bitadih ñi míic wáac jʉyʉ́pboó pʉ̃init, tʉ́tchimant bacanit, queétdih mawat tʉ́ʉt niijná, ñi ñʉʉ́n péebipna caá.\wj* 
\v 35 \wj Pánih chãjna, jon jã́tih jʉmnit tʉ́i chãjnitjidih ĩ mawatji jíib yeébboodíhbʉt Dios ã peéh chãjbipna caá. Pánihna, tʉ́i chãjni Abeljidih Caín ã mawatji jíib pʉ́ʉ́ʉ́ʉ́ Zacaríasjidih ñi nʉowã ĩ mawatji jíib tigaá yeébboodíh Dios ã peéh chãjbipna caá. Caán Zacarías Berequíasji wʉ̃ʉ́h ãt jʉmʉp tajĩ. Dioíh mʉʉ́ jʉʉ́hboó jʉmni nʉñʉ́pdih mao cáo wʉ̃hat naa pébh ã jʉmʉchah yʉhna, caandíh ĩt mawap tajĩ.\wj*\x * \xo 23:35 \xt Gn 4.8; 2Cr 24.20-21\x* 
\v 36 \wj Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Queét nihatdih ĩ mawatji jíib bʉʉ láa moondíhbʉt Dios ã peéh chãjbipna caá”,\wj* Jesús ã niijíp jĩ. 
\s1 Jerusalén tʉ́tchidih moondíh Jesús bʉ́dí ã oyat 
\r (Lc 13.34-35) 
\p  
\v 37 Páant niíj péanit, caanjĩ́h jʉmnitdih nin pah ã jwʉ́ʉb niíj naáwáp jĩ: 
\p \wj “¡Yeéb Jerusalén tʉ́tchidih moondíh bʉ́dí wã jĩ́gahna caá! Dios naáwátdih naóh yapanitdih maonit, ñi pebhna bita ã wah bojnitdihbʉt jeejĩ́h yohnit, yeéb ñipĩ́ maona caá. Ñi nʉowãbʉt biíc yoobó ĩt chãjap wʉt jĩ. Pánihnit ñi jʉmʉchah yʉhna, yeebdíh bʉ́dí wã oina caá. Pánih oinit, mʉjbaima mi wehdih mi páamat pah, wã pebh yeebdíh wã jʉmat tʉ́ʉtna yʉh caá. Obohjeéhtih, yeébboó weemdíh ñi náahcan caá.\wj*\x * \xo 23:37 \xt 1R 19.10; Jer 2.30\x* 
\v 38 \wj Páant ñi náahcat peéh, bʉʉ ñíih tʉ́tchidih Dios ã wap cádahbipna caá.\wj* 
\v 39 \wj Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Ninboó weemdíh ñi jwʉ́ʉb encan niít. Tʉ́ttimah bóo láa nin baácna wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wʉ́chahjeh, weemdíh ñi jwʉ́ʉb enbipna caá. Pánih ennit, ‘¡Dios ã wahni, meemdíh bʉ́dí jwĩ wẽina caá!’ ñi niijbípna caá”,\wj* Jesús queétdih ã niijíp jĩ.\x * \xo 23:39 \xt Sal 118.26\x* 
\c 24  
\s1 Dioíh mʉʉdíh bita ĩ yohat pínah 
\r (Mr 13.1-2; Lc 21.5-6) 
\p  
\v 1 Páant niíj péanit, Dioíh mʉʉmánt Jesús jwiítdih ã nʉmah bac bejep jĩ. Pánih bac bejnit, Dioíh mʉʉdíh wẽi enna, ã tʉ́i jígohatdih Jesúsdih jwĩ naáwáp yʉh jĩ.  
\v 2 Obohjeéhtih, páant jwĩ naáwáchah joinít, nin pah jwiítdih ã niijíp jĩ: 
\p \wj —Caandíh ennit, ñi tʉ́i jenah joyoó. Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Yeebdíh eníhcannitboó nin ñi en wẽinidih ĩ boto mao jéena beedábipna caá. Biíc jee dáh biíh dahjih lajni ã wihcan niít,\wj* ã niijíp jĩ. 
\s1 Péeni yeó jáap jã́tih ded pah ã yapat pínah 
\r (Mr 13.3-23; Lc 17.22-24; 21.7-24) 
\p  
\v 3 Páant niíj míic wéhe bejna, Olivo jeená bejni namáboó bejna jwĩ chãjap jĩ. Pánih bejna, caán jeená pʉ́ʉh laáb jʉibínit, Jesús ã chʉ́ʉdʉp jĩ. Páant ã chʉ́ʉdʉchah ennit, jwiítboó ã pebh jʉibínit, nin pah caandíh jwĩ niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ: 
\p —Maá, jwiítdih ma naáwá. ¿Débólih tigaá ma niiját pah ã yapbi? ¿Meém ma jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wát pínah jã́tih, péeni yeó jáap jã́tihbʉt ded pah ã jwíih yapachah tigaá jwĩ enbi? jwĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 4 \wj —Yeéb ñi tʉ́i chãja chaáh. Bita ĩ yeeatdih ñi joicá bojoó.\wj* 
\v 5 \wj ‘Weém Cristo caá’, niíj yeenit, dawá ĩ jʉ̃óhbipna caá. Páant ĩ niíj yeenachah joinít, Diosdih cádahna, páant niijnítboodíh dawá ĩ péebipna caá.\wj* 
\v 6 \wj Pebhbit jʉmnit ĩ míic mawat, yʉʉ́p jʉmnit ĩ míic mawat doonádihbʉt ñi joibípna caá. Pánih joiná yʉhna, caandíh bʉ́dí ñi ʉ́ʉm jenah joicá bojoó. Páant ã yapbipna caá. Obohjeéhtih, páant ã yapachah yʉhna, péeni yeó jáap pínah páantjeh ã jʉdh jwʉhbipna caá.\wj* 
\v 7 \wj Caán láa biíc baácdih moón biíh baácna bejnit, ĩ míic maobipna caá. Nihat baácboó bʉ́dí míic mawat ã jʉmbipna caá. Dawá pebhboó nʉʉgʉ́p láa, baác méméatbʉt ã jʉmbipna caá.\wj* 
\v 8 \wj Obohjeéhtih, páant ã yapachah yʉhna, chah yeejép yapat pínah ã jʉdh jwʉhbipna caá.\wj* 
\p  
\v 9 \wj “Tʉ́ttimah, bita yeebdíh teonit, maátadih ĩ wʉ̃hbipna caá, yeejép ĩ chãjat pínah, ĩ mao yohat pínahbʉt niijná. Wĩ́ihwã ñi jʉmat jíib, nihat baácdih moón yeebdíh ĩ eníhbican nacaá.\wj*\x * \xo 24:9 \xt Mt 10.22\x* 
\v 10 \wj Caán láa, wĩ́ihwã jʉmna yʉhna, dawá weemdíh ĩ cádahbipna caá. Pánih cádahnit, bita wĩ́ihwãdih eníhcan, maátadih ĩ naóh yacbipna caá, queétdih ĩ peéh chãjat pínah niijná.\wj* 
\v 11 \wj ‘Weém Dios naáwátdih naóh yapani wã jʉmna caá’, niíj yeenit dawá ĩ jʉmbipna caá. Ded pah ĩ yee naáwáchah joinít, dawá queétdih ĩ jepahbipna caá.\wj* 
\v 12 \wj Caán láa cã́acwã chah yeejép ĩ chãjbipna caá. Pánih yeejép chãjnit, dawá bitadih ĩ oi cádahbipna caá.\wj* 
\v 13 \wj Obohjeéhtih, páant yeejép yapna yʉhna, ded weemdíh cádahcanniboó wãjeéh páantjeh jeáboó ã jʉmbipna caá.\wj*\x * \xo 24:13 \xt Mt 10.22\x* 
\v 14 \wj Pánihna, Dios ã maáh jʉmat doonádih nihat baácdih moondíh naáwát caá náahap. Páant naáwát tʉ́ttimah, péeni yeó jáap ã jʉ̃óhbipna caá.\wj* 
\p  
\v 15 \wj “Bita ĩ pãpnidih Diosdih weñat mʉʉ́ diítboó jwejnit, cã́acwã caánboodíh weñaat tʉ́ʉtna, caán mʉʉ́ ã tʉ́yatdih ĩ yéejanachah, ñi enbipna caá. Dios naáwátdih naóh yapani Danielji páant ã yapat pínahdih ãt daacáp tajĩ. Caán ã daacátjidih ennit, ñi tʉ́i beh joyoó.\wj*\x * \xo 24:15 \xt Dn 9.27; 11.31; 12.11\x* 
\v 16 \wj Caanjĩ́h yeejép ĩ pãpni ã jʉmʉchah ennit, Judea baácboó jʉmnit jeéboó ĩ jweí pʉ́ʉh laab béje naáh.\wj* 
\v 17 \wj Caán láa cã́acwã tʉbit yeejép ĩ yapachah, waícanjeh ĩ jweí ñáo pʉ́ʉh laab béje naáh. Ded mʉʉ́ chahmant bóo coahboó jʉmni dei bejna, ã́ih bií déedih ʉbʉdih waadcánjeh, yoobópdih ã jwei béje naáh.\wj* 
\v 18 \wj Wápchiboó jʉmni ã́ih yéguehnadih ʉbʉdih ã jwʉ́ʉb bejca bojo naáh.\wj*\x * \xo 24:18 \xt Lc 17.31\x* 
\v 19 \wj Caán láa wʉdʉ jʉmnit, weh tʉ́ʉhnitbʉt ĩ jweyéchah, queét yaádhdih chah ã bʉobipna caá.\wj* 
\v 20 \wj Nin pah Diosdih ñi niíj ʉʉ́bʉ́: ‘Mah noój láa, jwĩ chooát yeó jáapdihbʉt páant yeejép ã yapca bojo naáh, caán láa jwĩ jweyát pínah niijná’, ñi niijí.\wj* 
\v 21 \wj Caán yeó jáapnadih cã́acwã tʉbit yeejép ĩ yapbipna caá. Nin baácdih Dios ã chãjat tʉ́ttimah, cã́acwã yeejép yapna yʉhna, péeni yeó jáapnadih chah yeejép pohba ĩ yapbipna caá.\wj*\x * \xo 24:21 \xt Dn 12.1; Ap 7.14\x*\wj Páant yeejép yapat tʉ́ttimah, biíc yoobó ã jwʉ́ʉb yeejép yapcan niít.\wj* 
\v 22 \wj Pánihna, tʉbit yeejép yapat pínah daocánni yeó jáapna Dios ã chãjbipna caá, ã ñíonitboó ĩ jéih bʉʉjáát pínah niijná. Páant ã chãjcah nihna, ded ãta bʉʉjácan tagaá.\wj* 
\p  
\v 23 \wj “Caán láa det yeebdíh ‘Ñi eneé. Ninjĩh caá Cristo ã jʉmʉp’, ĩ niijíchah, bitabʉt ‘Conjĩh caá Cristo ã jʉmʉp’, ĩ niijíchah, ñi joyáh bojoó.\wj* 
\v 24 \wj Caán láa dawá yeenit ĩ jʉmbipna caá. ‘Weém Cristo caá’, niíj yeenit, ‘Weém Dios naáwátdih naóh yapani caá’, niíj yeenitbʉt ĩ jʉmbipna caá. Queét ʉ́ʉm náah jʉmnidih ĩ chãj jʉ́ʉtbipna caá, cã́acwã ĩ en wʉ́hi bejat pínah niijná. Páant ĩ chãjatdih ennit, Dios ã ñíonitboó ĩ yeeatdih joiná, Diosdih cádahnit, queétdihjeh ĩ péeat pínahdih ĩ náahbipna caá.\wj* 
\v 25 \wj Páant ã yapat pínah jã́tih, yeebdíh wãát naóhna caá, caandíh ñi tʉ́i jéihyat pínah niijná. Páant wã naáwátjidih náhninit, yeebdíh yeenitdih ñi joicá bojoó.\wj* 
\v 26 \wj Pánihna, caán láa ‘Mʉʉ́ wihcapboó Cristo tigaá ã jʉmʉp’, det yeebdíh ĩ niijíchah yʉhna, caanná enedih ñi bejca bojoó. ‘Caán mʉʉ́ diítna jʉmni tólihboó ã jwei ñʉ́hna caá’, ĩ niijíchah yʉhna, ñi joyáh bojoó.\wj* 
\v 27 \wj Yeó aáb jʉ̃ʉ́wʉ́pmant ã bʉʉg yácapna wedóát ã yeh iigát ã jígohochah, nihat cã́acwã ĩ jéih enat pah, weém, nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wʉ́chah, nihat ĩ enbipna caá.\wj*\x * \xo 24:27 \xt Lc 17.23-24\x* 
\v 28 \wj Jóopwã wʉnni bácahjidih ã jʉmatdih jéihnit, caanjĩ́h ĩpĩ́ wáac jʉiná caá. Pánihat pah wĩ́ihwã wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wʉ́chah ennit, wã pebh ĩ wáac jʉibípna caá”,\wj* Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ.\x * \xo 24:28 \xt Lc 17.37\x* 
\s1 Nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé ã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wát 
\r (Mr 13.24-37; Lc 17.26-30,34-36; 21.25-33) 
\p  
\v 29 \wj “Caán láa cã́acwã yeejép ĩ yapat tʉ́ttimah, yeó, widhbʉt ã tʉ́i yeh iigcán niít. Páant ã tʉ́ʉt nʉʉmʉ́chah, jeá ã méménachah, cʉ́iwã ĩ yʉ́ʉg jéen bejbipna caá.\wj*\x * \xo 24:29 \xt Is 13.10; 34.4; Ez 32.7; Jl 2.10,31; 3.15; Ap 6.12-13\x* 
\v 30 \wj Páant ã yapachah, weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, mah tólihjih wã dei jʉ̃óhbipna caá. Bʉ́dí wẽpatjĩh, tʉ́i yeh iigní wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wʉ́chah, nihat baácdih moón weemdíh ĩ enbipna caá. Pánih ennit, bʉ́dí ʉ́ʉmna, ĩ jʉ̃ibípna caá.\wj*\x * \xo 24:30 \xt Dn 7.13; Ap 1.7\x* 
\v 31 \wj Páant wã dei jʉ̃ʉ́wát pónih, póojat nah bʉ́dí ã yáanachah, wĩ́ih ángelwãdih nihat baácboó wã wahbipna caá, wã ñíonitdih ĩ ʉb wáacat pínah niijná.\wj* 
\p  
\v 32 \wj “Higuera nah ded pah ã jʉmatdih ñi tʉ́i náhninaá. Caan náh jáap wawá ã jʉmʉchah ennit, jópchi ã tóah jʉ̃ʉ́wátdih ñi jéihna caá.\wj* 
\v 33 \wj Páant ã jʉmat pah, nihat wã niijátji biíc yoobó ã yapachah enna, wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wát pínah bahni ã jʉdhdatdih ñi jéihbipna caá.\wj* 
\v 34 \wj Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Nihat wã niijátji pah ã yapat pínah jã́tih, caán láa moón ĩ bʉʉdcán niít.\wj* 
\v 35 \wj Nin baác, jeábʉt ã bʉʉdʉ́chah yʉhna, wã naáwátboó ã bʉʉdcán niít. Nihat wã niijátji pahjeh wã péabipna caá.\wj* 
\p  
\v 36 \wj “Obohjeéhtih, wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃óhni pínah yeó jáap, horadihbʉt nihat ĩ jéihcan caá. Cã́acwã, ángelwã, weem yʉ́h bʉca nihat jwĩ jéihcan caá. Wã íip Diosjeh caá caandíh ã jéihyep.\wj* 
\p  
\v 37 \wj “Noé jʉm láa cã́acwã ded pah ĩ jʉmatji pahjeh mʉn tigaá wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wʉ́chah, biíc yoobó ĩ jʉmbipna caá.\wj*\x * \xo 24:37 \xt Gn 6.5-8\x* 
\v 38 \wj Pobyit ã jʉ̃ʉ́wát pínah jã́tih cã́acwã jeémp babhnit, téihya chéonit, ĩ wehdih téihya chéwat tʉ́ʉtna ĩt chãjap wʉt jĩ. Noéboó jãáj chóona ã waadáchah, ĩpĩ́ jʉmat pah, páantjeh ĩt jʉmʉp wʉt jĩ.\wj* 
\v 39 \wj Pánih jʉmna, pobyit ã jʉ̃ʉ́wʉ́chah, queét nihat ĩ wʉn beedáát pínahdih ĩt jéihcap wʉt jĩ. Pánihat pah biíc yoobó mʉntih wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wʉ́chah, cã́acwã ĩ jʉmbipna caá.\wj*\x * \xo 24:39 \xt Gn 7.6-24\x* 
\v 40 \wj Pánih jʉmnit, chéne neoná ĩ́ih wápchi pínahdih ĩ tewat pónih, weemdíh jepahnidih ángelwã ĩ ʉb bejechah, biíhboó ã chãobípna caá.\wj* 
\v 41 \wj Chénewã yaádh biícdih ĩ tewechah, weemdíh jepahnihdih ĩ ʉb bejechah, weemdíh jepahcannihboó mi chãobípna caá.\wj* 
\p  
\v 42 \wj “Páant ã yapat pínahdih jenah joinít, weém ñi Maáh wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃óhni yeó jáap pínahdih jéihcan, yeó jáap jʉmat pah tʉ́i pã́init ñi jʉmʉʉ́.\wj* 
\v 43 \wj Nin wã naáwátdih ñi tʉ́i jenah joyoó: Nʉʉmní dedé hora ã waadát pínahdih jéihna, mʉʉ́ mínahboó ãta tʉ́i en dao tágaá, ã jéih waadcát pínah niijná.\wj* 
\v 44 \wj Pánihat pah weém, nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, ñi jéihcat láa wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wʉ́chah, yeebbʉ́t biíc yoobó tʉ́i pã́init jʉmat caá náahap”,\wj* Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ.\x * \xo 24:44 \xt Lc 12.39-40\x* 
\s1 Tʉ́i teo wʉ̃hni, tʉ́i teo wʉ̃hcanni naáwát 
\r (Lc 12.41-48) 
\p  
\v 45 \wj “Biíc teo wʉ̃hni tʉ́i jenah joiní, ã maáhdih tʉ́i jepahni ã jʉmʉp be. Páant ã jʉmʉchah ennit, ã maáh ã bejat pínah jã́tih, nihat bita caandíh teo wʉ̃hnit ĩ maáh pínah caandíh ã waadánap be, queét ĩ jeémát pínahdih yoobópdih ã wʉ̃hat pínah niijná. Pánih maáh waadá péanit, biíh baácboó ã bej jwʉhʉp be.\wj* 
\v 46 \wj Pánih bejniji ã́ih mʉʉná ã jwʉ́ʉb jʉyʉ́chah, caandíh teo wʉ̃hni ã wʉtatji pah ã chãjachah ennit, caandíh bʉ́dí ã wẽibipna caá.\wj* 
\v 47 \wj Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Caandíh wẽinit, nihat ã bíbohatdih en daoní maáh ã waadábipna caá.\wj* 
\v 48 \wj Obohjeéhtih, biíh caandíh teo wʉ̃hni tʉ́icanni jʉmna, nin pah ãta niíj jenah joi tágaá: ‘Wã maáh maatápdih jígohcan, bʉʉtéh ã jwʉ́ʉb jʉ̃óhcan niít’, niíj jenah joinít,\wj* 
\v 49 \wj bita teo wʉ̃hnitdih pʉ̃init, babh máihnit biícdih ãta jeémp babh máih tagaá.\wj* 
\v 50 \wj Pánihna, caán ã náhnicanni yeó jáap, ã pã́icanni horadih ã maáhboó ã jwʉ́ʉb jʉibípna caá.\wj* 
\v 51 \wj Pánih jʉinít, caandíh ã jepahcatji peéh, tʉbit ã pʉ̃ibipna caá. Pánih pʉ̃i péanit, tʉ́i chãjnit pah jígohnit biícdih, iiguípna ã wahbipna caá. Caánboó jʉmna, tʉbit jĩ́gahnit, maonádih ĩ míic néeh chãác jʉ̃ibípna caá”,\wj* Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ. 
\c 25  
\s1 Chénat pah téihya japata yaádh naáwát 
\p  
\v 1 \wj “Péeni yeó jáapdih Dios ã maáh jʉmat nin pah ã jʉmbipna caá: Chénat pah téihya japata yaádh biíc chei ĩ́ih jiiát páhanadih ʉbnit, téihya chéoni pínahdih enat tʉ́ʉt niijná, ã jʉ̃óhni pínah horadih jéihcanjeh, caandíh páñadih ĩ bac bejep be.\wj*\x * \xo 25:1 \xt Lc 12.35\x* 
\v 2 \wj Biícjĩh bóo téihya jenah joicánnit yaádh ĩ jʉmʉp be. Bita biícjĩh bóo téihya tʉ́i jenah joinít yaádh ĩ jʉmʉp be.\wj* 
\v 3 \wj Pánihna, jenah joicánnit yaádh ĩ́ih jiiát páhanadihjeh pohba ĩ ʉbʉp yʉh be. Obohjeéhtih, caán jiiát páhana ã yíi beedát pínahdih jenah joicánjeh, ĩ jwʉ́ʉb pʉhwat pínahboodíh ĩ ʉb bejcap be.\wj* 
\v 4 \wj Bita tʉ́i jenah joinít yaádhboó ĩ́ih jiiát páhana ã yíi beedéchah, ĩ jwʉ́ʉb pʉhwat pínah yíidihbʉt ĩ ʉbʉp be.\wj* 
\v 5 \wj Téihya chéoni pínah ã jígohcah enna, quíib chei ã jʉ̃ʉ́wʉ́chah, queét nihat ĩ ʉ̃wah bejep be.\wj* 
\v 6 \wj Tʉ́ttimah, chei tac yoób téihya chéoni pínah ã jʉ̃ʉ́wʉ́chah, ãjeéh jʉ̃óhnit ĩ wẽi ejat ã yáanap be: ‘¡Ñi joyoó, téihya chéoni pínah ã jʉ̃óhna caá! ¡Caandíh wẽi jwãáádih ñi jʉ̃ʉ́wʉ́!’ ĩ niíj wẽi ejep be.\wj* 
\v 7 \wj Páant ĩ niíj wẽi ejechah joiná, tʉ́i jenah joinít yaádh ĩ́ih jiiát páhanadih ĩ jwʉ́ʉb yíi pʉhwʉp be, ã tʉ́i iigát pínah niijná.\wj* 
\v 8 \wj Obohjeéhtih, jenah joicánnit yaádhboó tʉ́i jenah joinítdih nin pah ĩ niíj ʉʉ́bʉ́p yʉh be: ‘Jwĩ́ih jiiát páhana dʉbna caá ã chãjap. Pánihna, ñíih yíidih jwiítdihbʉt ñi wʉ̃hʉʉ́’, ĩ niijíp yʉh be.\wj* 
\v 9 \wj ‘Jwĩ́ih yíi nihatdih ã jʉibícan niít. Yíi bíbohnitdih yeebjéh jíib chãjadih ñi bejeé’, tʉ́i jenah joinít queétdih ĩ niíj jepahap be.\wj* 
\v 10 \wj Páant ĩ niijíchah joinít, yíi jíib chãjadih ĩ bejep be. Páant ĩ bejat pónih, téihya chéoni pínahboó ã jʉyʉ́p be. Páant ã jʉyʉ́chah ennit, ĩ́ih jiiát páhanadih jiinít, tʉ́i jenah joinít yaádh caandíh jwãáádih ĩ bejep be. Caandíh jwãáhnit, ã téihya chéona nʉmah jeémátdih jeémát tʉ́ʉt niijná, ãjeéh ĩ waad béjep be. Nihat ĩ waád beedéchah ennit, teo wʉ̃hnitboó jẽcdih ĩ nemep be.\wj* 
\v 11 \wj Páant ĩ nemat tʉ́ttimah, jenah joicánnit yaádhboó jwʉ́ʉb jʉinít, ‘¡Maá, jwiítdihbʉt ma wãt jʉ̃ʉ́wʉ́!’ ĩ niíj ejep yʉh be.\wj* 
\v 12 \wj Obohjeéhtih, ‘Yeebdíh wã jéihcan caá’, téihya chéoni queét yaádhdih ã niíj jepahap be.\wj*\x * \xo 25:12 \xt Lc 13.25\x* 
\p  
\v 13 \wj “Yeebbʉ́t queét tʉ́i jenah joinít yaádh panihnit ñi jʉmʉʉ́. Wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃óhni yeó jáapdih, caán horadihbʉt jéihcan, ĩ́ih jiiát páhanadih tʉ́i ámohnit, yíidihbʉt tʉ́i bíbohnit, ĩ páñat pah, yeebbʉ́t tʉ́i jenah joinít, tʉ́inijeh chãjnit, weemdíh ñi páñaá”,\wj* Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ. 
\s1 Dinero jʉ́dʉna naáwát 
\r (Lc 19.11-27) 
\p  
\v 14 \wj “Dios ã maáh jʉmat nin pahbʉt ã jʉmbipna caá: Biíc newé biáboó jibidih ã bejat pínah jã́tih, caandíh teo wʉ̃hnitdih ã bid wáacap be. Páant ĩ wáac jʉyʉ́chah, dinero jʉ́dʉnadih queétdih ã wʉ̃hʉp be, ĩ jíib tewat pínah niijná.\wj* 
\v 15 \wj Pánih wʉ̃hna, biícdih biícjĩh bóo téihya jʉ́dʉ ã wʉ̃hʉp be. Biíhdih chéne jʉ́dʉ ã wʉ̃hʉp be. Biíhboodíh biíc jʉ́dʉjeh ã wʉ̃hʉp be. Pánih wʉ̃hna, chah jéihnidih chah ã wʉ̃hʉp be. Pánih queétdih wʉ̃h péanit, biíh baácboó jibidih ã bejep be.\wj* 
\v 16 \wj Páant ã bejat tʉ́ttimah, biícjĩh bóo téihya jʉ́dʉ bíbohni jíib chãjadih ã bejep be. Pánih jíib chãjna, biíh biícjĩh bóo téihya jʉ́dʉ ã jwʉ́ʉb jíib tewep be.\wj* 
\v 17 \wj Chéne jʉ́dʉ bíbohnibʉt jíib chãjnit, biíh chéne jʉ́dʉ ã jwʉ́ʉb jíib tewep be.\wj* 
\v 18 \wj Obohjeéhtih, biíc jʉ́dʉ ã wʉ̃hniboó caán jʉ́dʉdih páantjeh ã baad jwéjep be.\wj* 
\p  
\v 19 \wj “Ĩ maáh bejniji maatápdih jígohcan, biíh yeó jáap ã́ih mʉʉná ã jwʉ́ʉb jʉyʉ́p be. Pánih jwʉ́ʉb jʉinít, ded pah ĩ jíib tewatjidih queétdih ã ʉʉ́bh joyóp be.\wj* 
\v 20 \wj Páant ã ʉʉ́bh joyóchah joinít, biícjĩh bóo téihya jʉ́dʉ ã wʉ̃hniji ã jíib tewatjidih ʉb wʉ̃hnit, nin pah ã maáhdih ã niijíp be: ‘Maá, ma eneé. Weemdíh biícjĩh bóo téihya jʉ́dʉ ma wʉ̃hnijĩh jíib chãjnit, biíh biícjĩh bóo téihya jʉ́dʉ wã jwʉ́ʉb jíib tewep be’, ã niijíp be.\wj* 
\v 21 \wj ‘Ma tʉ́i teona beé. Wã náahat pah mat chãjap taga. Páant bainí meemdíh wã wʉ̃hʉchah yʉhna, mat tʉ́i jíib tewep taga. Páant ma tʉ́i tewat jíib, dawá wĩ́ih bií déedih en daoní maáh pínah wã waadábipna caá, wãjeéh ma tʉ́i weñat pínah niijná’, ã maáh caandíh ã niijíp be.\wj* 
\v 22 \wj Pánihat tʉ́ttimah, chéne jʉ́dʉ ã wʉ̃hnijiboó ã maáhdih nin pah ã niijíp be: ‘Maá, ma eneé. Weemdíh chéne jʉ́dʉ ma wʉ̃hnijĩh jíib teonit, biíh chéne jʉ́dʉ wã jwʉ́ʉb jíib tewep be’, ã maáhdih ã niijíp be.\wj* 
\v 23 \wj ‘Ma tʉ́i teona beé. Wã náahat pah mat chãjap taga. Páant bainí meemdíh wã wʉ̃hʉchah yʉhna, mat tʉ́i jíib tewep taga. Páant ma tʉ́i tewat jíib, meemdíh dawá wĩ́ih bií déedih en daoní maáh pínah wã waadábipna caá, wãjeéh ma tʉ́i weñat pínah niijná’, ã maáh caandíhbʉt ã niijíp be.\wj* 
\p  
\v 24 \wj Pánihat tʉ́ttimah, biíc jʉ́dʉ ã wʉ̃hnijiboó ã maáhdih nin pah ã niijíp be: ‘Maá, meém ʉ́ʉm náah jʉmni ma jʉmatdih wã jéihna caá. Meemjéh teocan, bitadih wʉtnitjeh, ĩ tewat jíib mapĩ́ bíbohna caá.\wj* 
\v 25 \wj Páant ma jʉmatdih jéihnit, meemdíh ʉ́ʉmna, ma wʉ̃hni jʉ́dʉdih páantjeh wã baad jwéjep be. Dáa, nin míih pínahdih ma bíbohoó’, ã maáhdih ã niijíp yʉh be.\wj* 
\v 26 \wj ‘Meém yeejép tewíhcanni ma jʉmna caá. Weemjéh teocan, bitadih wʉtnitjeh ĩ tewat jíib wã bíbohatdih ¿ma jéihnit beé?\wj* 
\v 27 \wj Pánih jéihna, cã́acwã ĩ́ih nʉ́o ámohopboó ma jwejechah, ãta tʉ́i tagaá. Páant ma jwejechah, chah ã jíib aab béjechah, chah wãta bíboh tagaá’, ã maáh caandíh ã niijíp be.\wj* 
\v 28 \wj Páant caandíh jʉ̃ih péanit, bitadih nin pah ã niijíp be: ‘Caán ã bíbohni jʉ́dʉdih dʉ́ʉc wáinit, chénat pah téihya jʉ́dʉ bíbohniboodíh ñi wʉ̃hʉʉ́.\wj* 
\v 29 \wj Ded ã bíbohatjĩh ã tʉ́i chãjachah ennit, caandíh chah ĩ wʉ̃hʉchah, chah bʉ́dí bíbohni ã jʉmbipna caá. Obohjeéhtih, ded bainí bíbohni “Weém wã bíbohcan caá”, niijníboodíh ã bíbohatdih ĩ dʉ́ʉc wáibipna caá.\wj*\x * \xo 25:29 \xt Mt 13.12; Mr 4.25; Lc 8.18\x* 
\v 30 \wj Pánih dʉ́ʉc wái péanit, caán yabh teonidih ʉb bac bejnit, dʉpʉ́napboó ñi yohoó. Caanná jʉmnit, ĩ́ih maonádih ĩ míic néeh chãác jʉ̃ibípna caá’, ĩ maáh ã niijíp be”,\wj* Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ.\x * \xo 25:30 \xt Mt 8.12; 22.13; Lc 13.28\x* 
\s1 Peéh chãjat pínah 
\m  
\v 31 \wj “Weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, tʉ́i yeh iigátjĩh nihat ángelwã biícdih wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃óhbipna caá. Pánih jʉ̃óhnit, maáh waadná, tʉ́i yeh iiguípboó chʉ́ʉdnit, wã wʉtbipna caá.\wj*\x * \xo 25:31 \xt Mt 16.27; 19.28\x* 
\v 32 \wj Páant wã chʉ́ʉdʉchah, ángelwã nihat cã́acwãdih wã pebhna ĩ ʉb jʉ̃óhbipna caá, ded pah ĩ chãjatji jíib wã naáwát pínah niijná. Páant ĩ ʉb jʉyʉ́chah ennit, chéne poómp queétdih wã ñíobipna caá. Ovejawãdih en daoní ã́ih ovejawã cabrawã biícdih ĩ jʉmʉchah ennit, queétdih ã ñíwat pahjeh weembʉ́t cã́acwãdih wã ñíobipna caá.\wj* 
\v 33 \wj Pánih ñíona, ovejawã panihnit tʉ́initdih wã jéihyepmant bóo bʉwámant wã ñʉhat tʉ́ʉtbipna caá. Cabrawã panihnit yéejnitdih wã wáyámant bóo bʉwámant wã ñʉhat tʉ́ʉtbipna caá.\wj* 
\v 34 \wj Pánih ñío péanit, weém nihat cã́acwã ĩ maáh wã jéihyepmant bóo bʉwámant ñʉhnitdih nin pah wã niíj naóhbipna caá: ‘Yeéb wã íip ã wẽi ennit ñi jʉ̃ʉ́wʉ́. Nin baácdih ã chãj láa ãjeéh wʉtnit ñi jʉmat pínahdih jenah joinít, bʉʉ láa yeebdíh maáta ã waadána caá.\wj* 
\v 35 \wj Weém wã nʉʉgʉ́p wʉnʉchah, yeébboó weemdíh jeémát ñi wʉ̃hʉp jĩ. Weemdíh ã taca jootóchah, babhbat ñi wʉ̃hʉp jĩ. Ñi pebh wã jib bejechah, weemdíh jéihcan yʉhna, ñi tʉ́i wẽi jwãááp jĩ.\wj* 
\v 36 \wj Yégueh wihcanni wã jʉmʉchah enna, weemdíh ñi yégueh yacap jĩ. Tʉbʉ́p chʉ̃ʉ́hni wã jʉmʉchah enna, weemdíh ñi en dawáp jĩ. Nemat mʉʉ́boó wã jʉmʉchah, weemdíh enedih ñi jʉyʉ́p jĩ’, tʉ́initdih wã niijbípna caá.\wj*\x * \xo 25:36 \xt He 13.3\x* 
\v 37 \wj Páant wã niíj naáwáchah joinít, queét weemdíh nin pah ĩ niíj ʉʉ́bh joibípna caá: ‘¿Maá, débólih tijĩí meém ma nʉʉgʉ́p wʉnʉchah, jeémát jwĩ wʉ̃h? ¿Débólih tijĩí meemdíh ã taca jootóchah, babhbat jwĩ wʉ̃h?\wj* 
\v 38 \wj ¿Débólih tijĩí meemdíh beh encan yʉhna, jwĩ tʉ́i wẽi jwãáh? ¿Débólih tijĩí yégueh ma wihcah enna, jwĩ yégueh yac?\wj* 
\v 39 \wj ¿Débólih tijĩí ma tʉbʉ́p chʉ̃ʉ́ʉ́chah, meemdíh enedih jwĩ jʉibí?’ weemdíh ĩ niíj ʉʉ́bh joibípna caá.\wj* 
\v 40 \wj Páant ĩ niíj ʉʉ́bh joyóchah joinít, weém queétdih nin pah wã niíj jepahbipna caá: ‘Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Nin wĩ́ih cã́acwãjeéh jʉmni, oboh jʉmni ã jʉmʉchah yʉhna, caandíh yeéb pánih chãjna, weemdíh tijĩí páant ñi chãjap’, queétdih wã niijbípna caá.\wj*\x * \xo 25:40 \xt Ez 18.7\x* 
\p  
\v 41 \wj “Páant tʉ́initdih niíj péanit, wã wáyámant bóo bʉwámant ñʉhnitboodíh nin pah wã niijbípna caá: ‘Dios ã peéh chãjnit pínah caá yeéb ñi jʉmʉp. Wã pebh chãocánjeh, iiguípna ñi bejeé. Nemépwã ĩ maáh biícdih caán iiguípboó ĩ jʉmat pínahdih Dios ã chãjap jĩ. Pánihna, caandíh jepahnitbʉt ãjeéh ĩ bejbipna caá. Caánboó jʉmni iigát ã noón dʉbcan niít.\wj* 
\v 42 \wj Weém wã nʉʉgʉ́p wʉnʉchah, yeébboó jeémát ñi wʉ̃hcap jĩ. Weemdíh ã taca jootóchah, babhbat ñi wʉ̃hcap jĩ.\wj* 
\v 43 \wj Weemdíh jéihcannit, wẽi jwãáhcan, páantjeh ñi enah bojop jĩ. Yégueh moh yéejni wã jʉmʉchah enna yʉhna, weemdíh ñi yégueh yaccap jĩ. Wã tʉbʉ́p chʉ̃ʉ́ʉ́chah, nemat mʉʉ́boó wã jʉmʉchah, weemdíh ñi en daocáp jĩ’, yeejépwãdih wã niijbípna caá.\wj* 
\v 44 \wj Páant wã niijíchah joinít, queét weemdíh nin pah ĩ niíj ʉʉ́bh joibípna caá: ‘Maá, ma nʉʉgʉ́p wʉnʉchah, meemdíh ã taca jootóchah, jwĩ jéihcanni ma jʉmʉchah, yégueh ma moh yéejechah, ma tʉbʉ́p chʉ̃ʉ́ʉ́chah, nemat mʉʉ́boó ma jʉmʉchah, ¿débólih tijĩí jwiítboó meemdíh jwĩ teo wáaccan?’ weemdíh ĩ niíj ʉʉ́bh joibípna caá.\wj* 
\v 45 \wj Páant ĩ niíj ʉʉ́bh joyóchah joinít, nin pah queétdih wã niíj jepahbipna caá: ‘Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Nin wĩ́ih cã́acwãjeéh jʉmni, oboh jʉmnidih yeéb ñi teo wáaccan, weemdíh tijĩí páant ñi teo wáaccap jĩ’, queét yeejépwãdih wã niijbípna caá.\wj*\x * \xo 25:45 \xt 1Co 8.12\x* 
\v 46 \wj Queétdih Dios ã peéh chãjachah, iiguípboó páantjeh ĩ jʉmbipna caá. Queét tʉ́initboó wã íip biícdih ã pebhboó páantjeh ĩ jʉmbipna caá”,\wj* Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ.\x * \xo 25:46 \xt Dn 12.2\x* 
\c 26  
\s1 Jwiít judíowã jwĩ maáta Jesúsdih ĩ mawíhat 
\r (Mr 14.1-2; Lc 22.1-2; Jn 11.45-53) 
\p  
\v 1 Páant niíj péanit, nin pah Jesús jwiítdih ã jwʉ́ʉb niíj naáwáp jĩ: 
\p  
\v 2 \wj —Oveja wʉ̃ʉ́hdih jwĩ jeémát yeó jáap, Pascua ĩ niijní, chéne yeó jáap ã jʉdhdatdih ñi jéihna caá. Caán yeó jáapdih weemdíh eníhcannitboó teonit, weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñédih bitadih ĩ wʉ̃hbipna caá, weemdíh cruzboó péoh dodhnit ĩ mao yohat pínah niijná,\wj* ã niijíp jĩ.\x * \xo 26:2 \xt Ex 12.1-27; Dt 16.1-8\x* 
\p  
\v 3 Tʉ́ttimah, sacerdotewã ĩ chah maáh, Caifás wʉ̃t jʉmni pebhna bita jwĩ maáta biícdih ĩt míic wáacap wʉt jĩ.  
\v 4 Pánih míic wáacnit, ded pah Jesúsdih teonit, ĩ mawat tʉ́ʉtat pínahdih nin pah ĩt niíj míic wéhenap wʉt jĩ: 
\p  
\v 5 —Pascua yeó jáapnadih, dawá cã́acwã ĩ jʉmʉchah, Jesúsdih jwĩ tewat tʉ́ʉtʉchah, nihat tʉbit ĩta íij tagaá. Pánih íijnit, jwiítdih ĩta míic mao tagaá. Pánihna, ĩ encah, jwĩ tewat tʉ́ʉtʉ́p, ĩt míic niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Yad wili miíh chej jʉmnijĩh Jesúsdih mi pʉhwat 
\r (Mr 14.3-9; Jn 12.1-8) 
\p  
\v 6 Queét Jerusalén tʉ́tchiboó ĩ míic wéheat pónih, jwiít Betania tʉ́tchiboó jʉmna, bácah moópniji Simóníh mʉʉná jeémpna jwĩ chãjap jĩ.  
\v 7 Páant jwĩ jeéméchah, biíc yad wili tʉ́i chej jʉmni bʉ́dí jíib jʉmni yíi quiítdih mi ʉb waád jʉyʉ́p jĩ. Caán quiít alabastro ĩ niijní jeejĩ́h ĩ chãjni quiít ã jʉmʉp jĩ. Pánihna, Jesús pebh jʉinít, caán yíijĩh ã́ih wao dáhdih mi pʉhwʉp jĩ.\x * \xo 26:7 \xt Lc 7.37-38\x* 
\v 8 Páant mi pʉhwʉchah ennit, jwiít ã bohénitboó jwĩ íijip jĩ. Pánih íijnit, nin pah jwiítjeh jwĩ míic niijíp jĩ: 
\p —¿Dépanih tigaá nint chej jʉmni yíi bʉ́dí jíib jʉmnidih páant mi pʉoh peét?  
\v 9 Caandíh jíib chãj wʉ̃hnit, mi jíib teonidih moh yéejnitdih mi wʉ̃hʉchah, chah ãta tʉ́i taga, jwĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 10 Páant jwĩ míic niijíchah joinít, Jesús jwiítdih nin pah ã niíj naáwáp jĩ: 
\p \wj —¿Dépanih tigaá caántdih páant ñi niíj jʉ̃ih? Weemdíh caántboó mi tʉ́i chãjna caá.\wj* 
\v 11 \wj Moh yéejnit ñijeéh páantjeh ĩ jʉmbipna caá. Débólih teo wáaquíhna, queétdih ñi jéih teo wáacbipna caá. Obohjeéhtih, weémboó ñijeéh nin baácboó bahnibit wã jʉm jwʉhbipna caá.\wj*\x * \xo 26:11 \xt Dt 15.11\x* 
\v 12 \wj Pánihna, wʉnniíh bácahjidih jwĩpĩ́ pʉhwat pah, weemdíh chej jʉmni yíijĩh pʉohna, wã wʉnʉchah weemdíh ĩ yohat pínahdih mi ámohna caá.\wj* 
\v 13 \wj Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Nihat baácboó wĩ́ih tʉ́ini doonádih naóhna, nint bʉʉ weemdíh mi chãjatjidihbʉt ĩ naóhbipna caá. Páant ĩ naáwáchah joinít, caántdih dawá ĩ náhnibipna caá,\wj* Jesús ã niijíp jĩ. 
\s1 Judas Jesúsdih ã dʉó wáyat pínahdih ã naáwát 
\r (Mr 14.10-11; Lc 22.3-6) 
\p  
\v 14 Páant ã niijíchah joinít, jwĩjeéh jʉmni, Judas Iscariote, sacerdotewã ĩ maáta pebhna bejnit, nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p  
\v 15 —Jesús pebhna yeebdíh wã dʉó wáyat pínah jíib ¿débóo ñi wʉ̃hbi? ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p —Páant jwiítdih ma dʉó wáyachah, treinta platajĩh ĩ chãjniji jʉ́dʉnadih jwĩ wʉ̃hbipna caá, wẽinit, ĩt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 26:15 \xt Zac 11.12\x* 
\p Páant niijnít, Judasdih ĩt jíib chãjap wʉt jĩ.  
\v 16 Páant ĩ jíib wʉ̃hnidih ʉbnit, Judasboó débólih queétdih ã dʉó wáyat pínahdih ãt jenah joyóp tajĩ. 
\s1 Jesús ã bohénit biícdih ã pée jeémát 
\r (Mr 14.12-25; Lc 22.7-23; Jn 13.21-30; 1Co 11.23-26) 
\p  
\v 17 Paacánni pandih jwĩ jeémát yeó jáapna jwíih waadní yeó jáapdih jwiít Jesúsdih nin pah jwĩ niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ: 
\p —¿Ded mʉʉ́boo tígaá Pascua jeémátdih jwiítdih ma nʉmah jeémpbi? ¿Dedboo tígaá jeémát jwĩ chãjbi? jwĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 18 \wj —Jerusalén tʉ́tchina ñi bejeé. Caanná jʉibínit, biíc newédih jwãáhnit, caandíh nin pah ñi niijí: ‘ “Wã wʉnat pínah bahnijeh ã jʉdhna caá. Pánihna, míih mʉʉ́boó Pascua jeémátdih wã bohénitdih wã nʉmah jeémpbipna caá”, Bohéni ã niijná be’, caandíh ñi niijí,\wj* Jesús jwiítdih ã niíj jepahap jĩ. 
\p  
\v 19 Páant ã niijíchah joinít, biquína jwĩjeéh jʉmnit ĩ bejep jĩ. Caanná jʉibínit, ĩ jwãáhni newé ã waóh bejni mʉʉná waadnít, jwiítdih Jesús ã nʉmah jeémát pínahdih ĩt chãjap tajĩ. 
\p  
\v 20 Tʉ́ttimah, tõo ñáh jʉ̃ʉ́wʉ́chah, Jesús jwiítdih caán mʉʉná nʉmah waadnít, Pascua jeémátdih biícdih jwĩ jeémép jĩ.  
\v 21 Páant jwĩ jeémát pónih, Jesús jwiítdih nin pah ã niijíp jĩ: 
\p \wj —Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Weemdíh eníhcannitdih dʉó wáini pínah ñi cãtíh ã jʉmna caá,\wj* ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 22 Páant ã niijíchah joinít, bʉ́dí jenah joiná, jwiít nihat biquínajeh caandíh nin pah jwĩ niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ: 
\p —¿Weém nihcan niít? jwĩ niijíp jĩ. 
\p  
\v 23 \wj —Pandih weém biícdih neéh jeémpni weemdíh eníhcannitdih dʉó wáini pínah ã jʉmna caá.\wj*\x * \xo 26:23 \xt Sal 41.9\x* 
\v 24 \wj Páant yeejép wã yapat pínahdih jon jã́tih Dios naáwátdih naóh yapani ãt daacáp tajĩ. Pánihna, weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé caán ã daacátji pahjeh yeejép wã yapbipna caá. ¡Obohjeéhtih, weemdíh eníhcannitdih dʉó wáiniji yeejép pohba ã yapbipna caá! Caán ã cã́ac jʉmcah, chah ãta tʉ́i tagaá,\wj* jwiítdih ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 25 Páant ã niijíchah joinít, Judas, caandíh eníhcannitdih dʉó wáini pínah, Jesúsdih nin pah ã niijíp jĩ: 
\p —¿Maá, weém nihcan niít? ã niijíp jĩ. 
\p \wj —Ma niiját pah meemjéh tigaá,\wj* Jesús caandíh ã niíj jepahap jĩ. 
\p  
\v 26 Páant ã niiját tʉ́ttimah, Jesús pandih ʉbnit, \wj “Tʉ́ina caá, Paá”,\wj* niíj, caandíh dajnit, jwiítdih ã wʉ̃hʉp jĩ. 
\p \wj —Nin pan wĩ́ih bácah panihni caá. Caandíh ñi jeémé,\wj* ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 27 Páant niíj péanit, jiwá iguíh mac jʉmni pamapdih ʉbnit, \wj “Tʉ́ina caá, Paá”,\wj* niijnít, caandíhbʉt jwiítdih ã wʉ̃hʉp jĩ. 
\p \wj —Yeéb nihat nindih ñi babhbaá.\wj* 
\v 28 \wj Nin wĩ́ih meép panihni caá. Wĩ́ih meépjĩh ĩ yéejat jíib bʉʉdáátdih jíib chãjna, dawá cã́acwãdih wã wʉn wʉ̃hbipna caá, Dios biícdih ĩ tʉ́i jʉmat pínah niijná.\wj*\x * \xo 26:28 \xt Ex 24.8; Jer 31.31-34; Zac 9.11\x* 
\v 29 \wj Yeebdíh yoobópdih wã naóhna caá. Nin baácboó jʉm jwʉhna, jiwá iguíh macdih wã jwʉ́ʉb babhcan niít. Tʉ́ttimah, wã íip biícdih maáh jʉmnajeh, yeebdíh wã jwʉ́ʉb nʉmah wẽi babhbipna caá,\wj* jwiítdih ã niijíp jĩ. 
\s1 Pedro ã yeeat pínahdih Jesús ã naáwát 
\r (Mr 14.26-31; Lc 22.31-34; Jn 13.36-38) 
\p  
\v 30 Páant ã niiját tʉ́ttimah, jeémp péanit, Diosdih jwĩ wẽi eo péanachah, Jesús jwiítdih Jerusalén tʉ́tchimant ã nʉmah bac bejep jĩ. Pánih bac bejnit, Olivo jeéboó bejni namádih ã nʉmah bejep jĩ.  
\v 31 Pánih bejna, nin pah jwiítdih ã niíj naáwáp jĩ: 
\p \wj —Bʉʉ cheijeh yeéb nihat ʉ́ʉmna, weemdíh ñi cádahbipna caá. Jon jã́tih Dios naáwátdih naóh yapani nin pah ãt niíj daacáp tajĩ: ‘ “Ovejawãdih en daonídih wã mawachah, nihat ovejawã ĩ jweí peét bejbipna caá”, Dios ã niijná caá’, naóh yapani ãt niíj daacáp tajĩ.\wj*\x * \xo 26:31 \xt Zac 13.7\x*\wj Pánihna, weemdíh ñi cádahat pínahdih wã jéihna caá.\wj* 
\v 32 \wj Obohjeéhtih, weemdíh ĩ mao yohochah yʉhna, Dios weemdíh ã jwʉ́ʉb booaat tʉ́ttimah, Galilea baácna yeebdíh wã waóh bej pã́ibipna caá,\wj* ã niijíp jĩ.\x * \xo 26:32 \xt Mt 28.16\x* 
\p  
\v 33 —Queét nihat ĩ cádahachah yʉhna, weémboó wã cádahcan niít, Pedro ã niijíp yʉh jĩ. 
\p  
\v 34 \wj —Yoobópdih meemdíh wã naóhna caá. Bʉʉ cheijeh mʉjbai ã ewat pínah jã́tih biíc peihcanni láa ‘¡Caandíh wã jéihcan caá!’ ma niíj yeebipna caá,\wj* Jesús caandíh ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 35 —Majeéh weemdíhbʉt ĩ mawachah nihna, weémboó ma niiját pah wã niijcán niít, Pedro chah ã jwʉ́ʉb niijíp jĩ. 
\p Jwiít nihatbʉt biíc yoobó jwĩ niijíp yʉh jĩ. 
\s1 Getsemaní pácahi jʉmʉpboó Jesús ã ʉʉ́bát 
\r (Mr 14.32-42; Lc 22.39-46) 
\p  
\v 36 Olivo jeená pʉ́ʉh laab béjnit, Getsemaní ĩ niijní pácahi jʉmʉpna jwĩ jʉibínap jĩ. 
\p \wj —Conboó Diosdih ʉʉ́bʉ́dih wã bej jwʉhʉchah, ninjĩh ñi chʉ́ʉd páñaá,\wj* Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ 
\p  
\v 37 Páant niíj péanit, Pedrodih, Zebedeo ã weh chénat pahdihbʉt yʉʉ́pbit ã nʉmah bejep jĩ. Pánih bejnit, ded pah ã yapat pínahdih bʉ́dí jenah joinít, ãt jĩ́gah jwíihip wʉt jĩ. 
\p  
\v 38 \wj —Tʉbit jĩ́gahnit, wʉnni pah caá wã jʉmʉp. Pánihna, yeebbʉ́t ʉ̃ocanjeh, ninjĩh ñi ʉʉ́bh páñaá,\wj* queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 39 Páant niíj péanit, chibít yʉʉ́pbit bej, baácboó páah yoh ñajnit, \wj “Paá, ma náahna, weemdíh ma wʉnat tʉ́ʉtca bojoó. Obohjeéhtih, weém wã wʉníhcah yʉhna, meémboó páant ma náah yacachah, wã wʉn wʉ̃hbipna caá”,\wj* Jesús Diosdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 40 Páant niíj ʉʉ́bh péanit, Jesús queét biíc peihcannit ã bohénit ĩ páñapboó ãt jwʉ́ʉb jʉyʉ́p wʉt jĩ. Páant ã jwʉ́ʉb jʉí enechah, ʉ̃ona ĩt chãjap wʉt jĩ. 
\p \wj —¿Pedro, biíc horabit ʉ̃ocanjeh, ma noón pã́icannit beé?\wj* 
\v 41 \wj Tʉ́i jáanit, Diosdih yeebdíh ʉʉ́bát caá náahap, yéej chãjat jenah joyátdih ñi yap yohat tʉ́ʉt niijná. Tʉ́i chãjíhna yʉhna, jáacan, ʉʉ́bhcan, páant ñi jéih bʉʉjácan niít,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 42 Páant niíj péanit, jwʉ́ʉb ʉʉ́bʉ́dih bejnit, nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: \wj “Paá, cã́acwãdih wã wʉn wʉ̃hat pínahdih ma náah yacachah, wã yeejép yapíhcah yʉhna, ma náahat pah weemdíh ã yapa naáh”,\wj* Diosdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 43 Pánih ʉʉ́bh péanit, biíc peihcannit pã́init pebhboó ã jwʉ́ʉb jʉyʉ́chah, jwʉ́ʉb ʉ̃ona ĩt chãjap wʉt jĩ. Tʉbit quíib chei jʉmʉchah, ĩt jwʉ́ʉb ʉ̃wah bejep wʉt jĩ.  
\v 44 Páant ĩ ʉ̃wʉchah ennit, jwʉ́ʉb ʉʉ́bʉ́dih ãt bejep wʉt jĩ. Pánih bejnit, biíc yoobó ãt ʉʉ́bʉ́p wʉt jĩ.  
\v 45 Pánih ʉʉ́bh péanit, ã bohénit pebhna jwʉ́ʉb jʉinít, nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —¿Yeéb páantjeh ʉ̃onit, choó niít ñi chãjap? Páant bóojeh tigaá. Bʉtéh yeejépwã weemdíh tewedih jʉiná caá ĩ chãjap.\wj* 
\v 46 \wj Ñi jáa bojoó. Chóbe, jwĩ chéenwã ĩ páñapboó jwĩ bejjĩh. Weemdíh eníhcannitdih dʉó wáini ã jʉiná caá,\wj* queétdih Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Jesúsdih eníhcannit caandíh ĩ tewat 
\r (Mr 14.43-50; Lc 22.47-53; Jn 18.2-11) 
\p  
\v 47 Páant ã niijíchahjeh, ã bohéniji Judas ã jʉyʉ́p jĩ. Judasjeéh dawá cã́acwãbʉt ĩ jʉyʉ́p jĩ. Íibat naaná, máa quiítnadihbʉt ĩ bíbohop jĩ. Sacerdotewã ĩ maáta, bita jwĩ maátabʉt queétdih ĩt wahap tajĩ, Jesúsdih teonit, ĩ pebhna ĩ ʉb bejat pínah niijná.  
\v 48 Jesús pebhna ĩ jʉ̃ʉ́wát pínah jã́tih, Judasboó queétdih nin pah ãtát niíj jéihya naáwáp wʉt jĩ: “Pʉ́o tíibdih nomnit, wã ʉʉ́bhnidih ñi teweép”, ãt niijíp wʉt jĩ.  
\v 49 Pánihna, jwĩ pebhna jʉinít, Judasboó Jesús pebh ã jʉyʉ́p jĩ. 
\p —¿Ma jʉm, Bohéní? niíj ʉʉ́bhnit, Jesúíh pʉ́o tíibdih ã nomop jĩ. 
\p  
\v 50 Páant ã niíj ʉʉ́bʉ́chah enna, Jesús caandíh nin pah ã niijíp jĩ: 
\p \wj —Wã chéen, ma jenah joyátji pah ma chãjaá,\wj* ã niijíp jĩ. 
\p Páant Judas ã ʉʉ́bʉ́chah ennit, Jesúsdih tewedih jʉ̃óhnit caandíh ĩ tewep jĩ.  
\v 51 Páant ĩ tewechah ennit, biíc jwĩjeéh jʉmniboó íibat naadíh jwã́at wái ʉbnit, sacerdotewã ĩ maáhdih teo wʉ̃hniíh moli chóodih ã dʉ́ʉc bóod yohop jĩ.  
\v 52 Páant ã dʉ́ʉc bóod yohochah ennit, Jesús caandíh nin pah ã niijíp jĩ: 
\p \wj —Míih íibat naadíh ma jwʉ́ʉb jwejeé. Nihat íibat naajĩ́h míic maonitboó íibat naajĩ́h ĩ wʉnbipna caá.\wj* 
\v 53 \wj ¿Nindih ñi jéihcan niít? Wã íip ã teo wáacatdih wã ʉʉ́bʉ́chah, cien mil ángelwãdih ãta wah taga, weemdíh ĩ ʉb bejat pínah niijná.\wj* 
\v 54 \wj Obohjeéhtih, páant ã chãjachah, ã naáwátdih naóh yapanit ĩ niíj daacátji pah ãta yapcan tagaá. Pánihna, wã íip weemdíh ã náah yacat pah, jon jã́tih ĩ niíj daacátji pahjeh tigaá weemdíh yapat náahap,\wj* Jesús ã niijíp jĩ. 
\p  
\v 55 Páant niíj péanit, caandíh tewedih jʉinítboodíh nin pah ã niijíp jĩ: 
\p \wj —¿Nʉʉmnídih tewat pah íibat naaná, máa quiítnadihbʉt ʉbnit, weemdíh tewedih ñi jʉ̃óhnit beé? Yeó jáap jʉmat pah Dioíh mʉʉ́boó ñijeéh wã jʉmʉchah yʉhna, weemdíh ñi teocap be.\wj*\x * \xo 26:55 \xt Lc 19.47; 21.37\x* 
\v 56 \wj Obohjeéhtih, Dios naáwátdih naóh yapanit ĩ daacátji pah bʉʉ weemdíh yapat ã náahna caá,\wj* ã niijíp jĩ. 
\p Páant ã yapachah enna, jwiít nihat ã bohénit jwĩ jweí peét bejep jĩ. 
\s1 Judíowã ĩ maáta Jesúsdih ĩ ʉʉ́bh joyát 
\r (Mr 14.53-65; Lc 22.54-55,63-71; Jn 18.12-14,19-24) 
\p  
\v 57 Jesúsdih teonitboó sacerdotewã ĩ maáh Caifáíh mʉʉná ĩt ʉb waad béjep wʉt jĩ. Jesúsdih naóh yacat tʉ́ʉt niijná, ã́ih mʉʉ́boó jʉmni míic wáacat tólihboó sacerdotewã ĩ maáh, caandíh nʉmp jʉmnit maáta, Moisés ã wʉtatjidih bohénit, bita jwĩ maátabʉt ĩt míic wáac jʉibínap wʉt jĩ.  
\v 58 Obohjeéhtih, Pedroboó Jesúsdih yʉʉ́pjeh ãt en péenap wʉt jĩ. Pánihna, sacerdotewã ĩ maáíh mʉʉ́ wáihyat jʉ́dʉboojéh ãt waád jʉibínap wʉt jĩ. Pánih waád jʉibínit, ded pah Jesúsdih ĩ chãjachah, jéihyat tʉ́ʉt niijná, Pedro tʉʉ cʉ́ʉt jwẽ́ejdih, mʉʉdíh wapnit biícdih, ãt mée chʉ́ʉdʉp wʉt jĩ. 
\p  
\v 59 Sacerdotewã ĩ maáta, nihat bita maáta biícdih Jesúsdih mao yohat tʉ́ʉt niijná, yee naóh yacnit pínahdih ĩt bidip wʉt jĩ.  
\v 60 Obohjeéhtih, dawá yee naóhnit ĩ jʉmʉchah yʉhna, chénewã biíc yoobó niijnítdih ĩt bid jʉicáp wʉt jĩ.  
\v 61 Maatápdih ĩ bidat tʉ́ttimah, chénewã waád jʉibínit, nin pah ĩt niíj yee naóh yacap wʉt yʉh jĩ: 
\p —Caán nin pah ã niijíchah, jwĩ joyóp be: ‘Dioíh mʉʉdíh wã yoh beedábipna caá. Pánih yohnit, biíc peihcanni yeó jáap tʉ́ttimah jáap mʉʉ́ wã chãj péabipna caá, páant mʉntih’, ã niijíp be, ĩt niijíp wʉt yʉh jĩ.\x * \xo 26:61 \xt Jn 2.19\x* 
\p  
\v 62 Páant ĩ niijíchah joinít, sacerdotewã ĩ maáh ñah ñʉhnit, Jesúsdih nin pah ãt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Dépanih tigaá queétdih ma jepahcan? ¿Dedé tibeé ma yéej chãj, meemdíh páant ĩ niíj naóh yacachah? ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 63 Páant ã niijíchah joiná yʉhna, Jesús ãt jepahcap wʉt jĩ. Páant ã jepahcah enna, sacerdotewã ĩ maáh nin pah caandíh ãt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —Meemdíh wã wʉtna caá. Dios ã enechah, yoobópdih jwiítdih ma naáwá. ¿Meém Dios wʉ̃ʉ́h, ã wahni Cristo niít ma jʉmʉp? ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 64 \wj —Páant ma niiját yoobópdih tigaá. Yeéb nihatdih nin pah wã naóhna caá: Weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé Chah Wẽpni ã jéihyepmant bóo bʉwámant chʉ́ʉdnit, wã wʉtʉchah, mah tólihjih wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wʉ́chahbʉt, ñi enbipna caá,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 26:64 \xt Dn 7.13\x* 
\p  
\v 65 Páant ã niijíchah joinít, sacerdotewã ĩ maáh bʉ́dí ãt íijip wʉt jĩ. Ã íijat jʉ́ʉtna, ã́ih jih bóo yégueh chóodih ãt yeo wáyap wʉt jĩ. Pánih yeo wáina, ãjeéh jʉmnitdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Nin newé ‘Weém Dios wʉ̃ʉ́h caá’, ã niíj yeenachah, yeéb nihat ñi joiná beé. Pánihna, bita ĩ naáwátdih jwĩ náahcan caá.  
\v 66 ¿Yeébboó ded pah tigaá ñi niíj jenah joí? queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p —Caandíh peéh mao yohat caá náahap, ĩt niíj jepahap wʉt jĩ.\x * \xo 26:66 \xt Lv 24.16\x* 
\p  
\v 67 Páant niijnít, Jesúíh móotdih coí jã́hanit, téihyajĩh ĩt póocop wʉt jĩ. Bitabʉt téihyajĩh ã́ih móotdih ĩt mawap wʉt jĩ.\x * \xo 26:67 \xt Is 50.6\x* 
\v 68 Pánih maonit, nin pah caandíh ĩt niíj deoh naáwáp wʉt jĩ: 
\p —Dios ã wahni Cristo jʉmna, ma naáwá ¿déhe tibeé meemdíh mao? ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Pedro ã yeeat 
\r (Mr 14.66-72; Lc 22.56-62; Jn 18.15-18,25-27) 
\p  
\v 69 Páant ĩ chãjat pónih, wáihyat jʉ́dʉ diítna Pedro ã mée chʉ́ʉdʉchah, teo wʉ̃hnih ã pebh jʉibínit, nin pah mit niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Meembʉ́t Jesús Galilea baácdih bóojeéh péeni nihcan niít? mit niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 70 —Ãjeéh péeni nihcan caá. ¿Ded pah niij tígaá ma chãj? Pedro caántdih ãt niíj yee jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 71 Páant niijnítjeh, tʉʉ cʉ́ʉt jwẽ́ejmant bejnit, jẽcna ãt jwei béj ñʉhʉp wʉt jĩ. Páant caánboó ã jwei ñʉ́hʉchah, biíh wili jwʉh caandíh mit enep wʉt jĩ. Pánih ennit, caanjĩ́h jʉmnitdih nin pah mit niijíp wʉt jĩ: 
\p —Nin Jesús Nazaret tʉ́tchidih bóojeéh jʉmni caá, mit niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 72 —Dios ã enechah, yoobópdih wã naóhna caá. ¡Ma niijní newédih wã jéihcan caá! Pedro ãt niijíp wʉt yʉh jĩ. 
\p  
\v 73 Páant ã niiját tʉ́ttimah, caanjĩ́h ñʉhnitboó Pedro pebh bejnit, 
\p —Yoobópdih meém ĩjeéh péeni mʉn tigaá. Míih wéheat Galilea baácdih moón ĩ wéheat pah caá ã jʉmʉp. Nihat caandíh pej jʉm bejnit Galilea baácdih moón ĩ jʉmʉchah, meembʉ́t ĩjeéh jʉmni mʉn tigaá, ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 74 —Weém yeeni nihcan caá. Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. ¡Ñi niijnídih weém wã jéihcan caá! Páant yoobópdih wã naóhcah, ¡Dios weemdíh ã peéh chãja naáh! ãt niijíp wʉt yʉh jĩ. 
\p Páant ã niijíchahjeh, mʉjbai ãt ewep wʉt jĩ.  
\v 75 Páant ã ewechah joinít, \wj “Mʉjbai ã ewat pínah jã́tih, biíc peihcanni láa ‘Caandíh wã jéihcan caá’, ma niijbípna caá”,\wj* Jesús ã niijátjidih ãt náhninap wʉt jĩ. Pánih náhnina, bac bejnit, bʉ́dí ãt jʉñʉ́p wʉt jĩ. 
\c 27  
\s1 Maáh Pilato pebhna Jesúsdih ĩ ʉb bejat 
\r (Mr 15.1; Lc 23.1-2; Jn 18.28-32) 
\p  
\v 1 Tʉ́ttimah, baáb jéenechah, sacerdotewã ĩ maáta, jwiít judíowã jwĩ maáta biícdih míic wáacnit, Jesúsdih ĩ mawat tʉ́ʉtat pínahdih ĩt míic wéhenap wʉt jĩ.  
\v 2 Pánih míic wéhe péanit, Jesúsdih chéonit, Maáh Pilato pebhna ĩt wahap wʉt jĩ. Pilato Romano maáta ĩ maáh waadáni jʉmna, jwĩ́ih baácdih moondíh wʉtni ã jʉmʉp jĩ. 
\s1 Judas Iscariote ã wʉnat 
\p  
\v 3 Judas, Jesúsdih eníhcannitdih dʉó wáinijiboó, caandíh ĩ mao yohat pínahdih jéihnit, bʉ́dí ãt jĩ́gahap wʉt jĩ. Pánih jĩ́gahnit, ĩ jíib wʉ̃hniji treinta jʉ́dʉnadih sacerdotewã ĩ maáta, jwĩ maátadihbʉt ãt jwʉ́ʉbaíhip wʉt yʉh jĩ.  
\v 4 Pánih jwʉ́ʉbaíhnit, nin pah queétdih ãt niijíp wʉt yʉh jĩ: 
\p —Weém wã tʉ́i chãjcap be. Yeebdíh wã dʉó wáiniboó yoobópdih yéej chãjcanni ãt jʉmʉp taga, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p —Meemjéh tigaá páant mat náahap taga. Pánihna, jwĩ́ih pínah nihcan, míih pínahjeh caá, ĩt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 5 Páant ĩ niijíchah joinít, Judasboó ĩ wʉ̃hni jʉ́dʉnadih Dioíh mʉʉ́boó ãt yoh waadá bojop wʉt jĩ. Pánih yoh waadá péanit, biáboó bejnit, ãt míic jõp wái wʉnʉp wʉt jĩ. 
\p  
\v 6 Páant ã yoh waadá bojniji jʉ́dʉnadih ʉbnit, nin pah sacerdotewã ĩ maáta ĩt míic niijíp wʉt jĩ: 
\p —Nin jʉ́dʉna, cã́acdih mawat náahna, jwĩ jíib wʉ̃hni beé. Páant ã jʉmʉchah, Dioíh mʉʉ́boó jwĩ jéih jwejcan caá, ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 7 Páant niíj míic wéhe péa, bac bejnit, wáam dah chãjniíh bainí baácdih ĩt jíib chãjap wʉt jĩ, biámant moón caán tʉ́tchina jib jʉinít ĩ wʉnʉchah, ĩ yohat pínah niijná.  
\v 8 Páant ĩ chãjachah, caán baácdih “Meép jʉmni baác”, jwiít jwĩpĩ́ niijná caá.\x * \xo 27:8 \xt Hch 1.18-19\x* 
\v 9 Páant ã yapat pínahdih Dios naáwátdih naóh yapanit Jeremíaswã nin pah ĩt niíj daacáp tajĩ: “Judíowã ĩ maáta caandíh ĩ mawat pínah jíib treinta platajĩh ĩ chãjniji jʉ́dʉnajeh ã jʉmʉp jĩ.  
\v 10 Pánihna, caán jíibjĩh wáam dah chãjniíh baácdih Dios weemdíh ã wʉtat pah ĩt jíib chãjap tajĩ”, ĩt niíj daacáp tajĩ.\x * \xo 27:10 \xt Zac 11.12-13\x* 
\s1 Maáh Pilato Jesúsdih ã ʉʉ́bh joyát 
\r (Mr 15.2-5; Lc 23.3-5; Jn 18.22-28) 
\p  
\v 11 Páant ã chãjat pónih, sacerdotewã Jesúsdih ĩ ʉb jʉibínachah ennit, Maáh Pilato caandíh nin pah ãt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Meém yoobópdih judíowã ĩ maáh niít? ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p \wj —Ma niiját pah tigaá,\wj* Jesús ãt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 12 Obohjeéhtih, sacerdotewã ĩ maáta, jwĩ maáta biícdih caandíh ĩ jwʉ́ʉb naóh yacachah joiná yʉhna, Jesús queétdih ãt jepahcap wʉt jĩ.  
\v 13 Páant ã jepahcah enna, Pilatoboó Jesúsdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Páant meemdíh ĩ niíj naóh yacachah, joiná yʉhna, ¿queétdih ma jéih jepahcan niít? ãt niijíp wʉt jĩ.  
\v 14 Páant ã niijíchah joiná yʉhna, dedé ĩ naóh yacatdih Jesús ãt jepahcap wʉt jĩ. Páant ã jepahcah ennit, Maáh Pilato bʉ́dí ãt joí wʉ́hi bejep wʉt jĩ. 
\s1 Jesúsdih ĩ mao yohat tʉ́ʉtat 
\r (Mr 15.6-20; Lc 23.13-25; Jn 18.38–19.16) 
\p  
\v 15 Pascua jʉmat pah Maáh Pilato biíc cã́ac nemat mʉʉ́boó jʉmni, cã́acwã ĩ bacaat tʉ́ʉtnidih ãpĩ́ bacanap wʉt jĩ.  
\v 16 Caán láa bʉ́dí yéej chãjni, chah wʉ̃t yáani, Barrabás wʉ̃t jʉmni, nemat mʉʉ́boó ãt jʉmʉp wʉt jĩ.  
\v 17 Pánihna, dawá cã́acwã ã pebhna ĩ jʉibínachah enna, Pilato queétdih nin pah ãt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Deddih tigaá yeebdíh wã baca wʉ̃h bií? ¿Barrabásdih ñi náah niít? ¿Jesús, Dios ã wahni Cristo ĩ niijnídih niít ñi náahap? ãt niijíp wʉt jĩ.  
\v 18 Dawá cã́acwã Jesúsdih ĩ weñechah, sacerdotewã ĩ maátaboó caandíh tʉbit íijna, caandíh ĩt mawat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Pánihatdih jéihnit, Pilato cã́acwãdih páant ãt ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ. 
\p  
\v 19 Pilato peéh chãjat pínahdih naóhni chʉ́ʉdatdih ã chʉ́ʉdat pónih, ãjeéh bóli papélah nʉ́ojĩh caandíh nin pah mit niíj daác wahap wʉt yʉh jĩ: “Bʉʉ chei oo jʉ́mna, caandíh bʉ́dí ʉ́ʉm náah jʉmnidih wã oo jʉ́mʉp be. Caánboó yéej chãjcanni caá. Pánihna, ma mawat tʉ́ʉtca bojoó”, mit niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 20 Cã́acwã Jesúsdih ĩ náahachah yʉhna, sacerdotewã ĩ maáta Barrabásdih bacaat tʉ́ʉtnit, Jesúsboodíh ã mao yohat tʉ́ʉtat pínah niijná, queétdih ĩt jac wʉtʉp wʉt jĩ.  
\v 21 Tʉ́ttimah, cã́acwãdih Pilato nin pah ãt jwʉ́ʉb niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Deddih tigaá wã bacaat pínahdih ñi náah? ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p —¡Barrabásdih ma bacaat tʉ́ʉtʉ́! cã́acwã ĩt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 22 —¿Páant ñi niijíchah, Jesús Dios ã wahni Cristo ñi niijnídih ded pah tigaá wã chãjbi? ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p —¡Caandíh cruzboó péoh dodhnit, ma mao yohat tʉ́ʉtʉ́! nihat ĩt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 23 —¿Dépanihna? ¿Dedé tibeé ã yéejatji? ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p —¡Caandíh cruzboó péoh dodhnit, ma mao yohat tʉ́ʉtʉ́! chah ĩt niíj ñaacáp wʉt jĩ. 
\p  
\v 24 Páant ĩ niíj ñaacáchah joinít, queétdih jéih yap yohcan, chah ĩ íijatdihbʉt enna, mah pamapdih ʉbnit, nihat ĩ enechah, ãt téih chocop wʉt jĩ. Pánih téih chocnajeh, queétdih nin pah Pilato ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Nin newédih yeebjéh tigaá ñi mawat tʉ́ʉtʉp. Páant ñi wʉtat jíib yeebdíhjeh peéh chãjat ã jʉmʉ naáh. Weémboodíh peéh chãjat ã wihcan niít, cã́acwãdih ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 27:24 \xt Dt 21.6-9\x* 
\p  
\v 25 —¡Caandíh mawat jíib jwiítdih, jwĩ jʉimenádihbʉt caán peéh chãjat ã jʉmʉ naáh! nihat cã́acwã ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 26 Páant ĩ niiját tʉ́ttimah, ĩ wʉtat pah Barrabásdih ãt bacaat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Obohjeéhtih, Jesúsboodíh ã́ih soldadowãdih ãt ʉb bejat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ, caandíh pʉ̃init, cruzboó péoh dodhnit, ĩ mao yohat pínah niijná. 
\s1 Soldadowã Jesúsdih yeejép ĩ deoh naáwát 
\p  
\v 27 Pánih ʉb bejnit, Pilatoíh mʉʉ́ diítna Jesúsdih ĩt ʉb waad béjep wʉt jĩ. Pánih ʉb waad béjnit, caanjĩ́h wapnit soldadowã Jesús pebh ĩt ñʉh pʉ́ʉda bojop wʉt jĩ.  
\v 28 Pánih ñʉhna, Jesúíh yégueh jih bóo chóodih tóo dʉgnit, maáh ã dʉwát pah jígohni dʉʉni chóodih caandíh ĩt yacap wʉt jĩ.  
\v 29 Maáh ã dʉwát jʉ́dʉ pah chãjnit, óot pihdih péeb wao péanit, Jesúíh wao dáhdih ĩt yacap wʉt jĩ. Maáh ã wẽpat pah ã jʉ́ʉtat pínah máa doóbhdih ã́ih jéihyepmant bóo téihyajĩh ĩt tewat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Pánih chãj péanit, maáhdih ĩpĩ́ chãjat pah ã pebh ĩt bódicha caj yoh ñajap wʉt jĩ. Pánih bódicha caj yoh ñajnit, nin pah caandíh ĩt niíj dehwep wʉt jĩ: 
\p —¡Ma tʉ́i jʉmʉʉ́, judíowã ĩ maáh! ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 30 Páant niíj deoh, caandíh coí jã́hana, ã bíbohni máa doóbhdih jwʉ́ʉb ʉbnit, caán doóbhjĩh ã́ih wao dáhdih dawá láa ĩt pʉñʉp wʉt jĩ.  
\v 31 Pánih deoh naóh péa, ĩ yacniji yéguehdih tóo dʉgnit, ã́ih yéguehdihjeh ĩt jwʉ́ʉb yacap wʉt jĩ, páant mʉntih. Pánih yac péa, cruzboó péoh dodhnit, mao yohat tʉ́ʉt niijná, caandíh ĩt ʉb bac bejep wʉt jĩ. 
\s1 Jesúsdih cruzboó péoh dodhnit, ĩ mawat 
\r (Mr 15.21-32; Lc 23.26-43; Jn 19.17-27) 
\p  
\v 32 Ĩ mao yohat pínah jeéboó ʉb bejna, Simón, Cirene baácdih bóodih ĩt jwãááp wʉt jĩ. Pánih jwãáhnit, caandíh Jesúíh cruzdih ĩt bewat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. 
\p  
\v 33 Pánih bejnit, Gólgota wʉ̃t jʉmʉpna ĩt jʉibínap wʉt jĩ. “Gólgota”, niijná, “Waó iidíp jeé”, niijná ĩt chãjap wʉt jĩ.  
\v 34 Pánih caanná jʉibínit, bijnijĩh widnit, ĩ ʉb bejni jiwá iguíh macdih Jesúsdih ĩt tóihyop wʉt yʉh jĩ. Obohjeéhtih, bainí déeb joinítjeh, ãt babhcap wʉt jĩ. 
\p  
\v 35 Caandíh cruzboó ĩt péoh dodhdop wʉt jĩ. Pánih péoh dodh péanit, ã́ih yégueh chóojidih “¿Deíh tigaá ã jʉmbi?” míic niijnít, tíhwat jʉ́dʉnabitjĩh ĩt yoh tíhwip wʉt jĩ.\x * \xo 27:35 \xt Sal 22.18\x* 
\v 36 Pánih chãj péanit, pã́i chʉ́ʉdnit, caandíh ĩt wapap wʉt jĩ, bita caandíh ĩ ʉb bejcat pínah niijná.  
\v 37 \sc “Jesús judíowã ĩ maáh caá”\sc*, bita ĩ niíj daácniji naadíh Jesús wao cháh cruzdih soldadowã ĩt nah péoh bʉ́ʉdhdʉp wʉt jĩ. 
\p  
\v 38 Chénewã nʉʉmnítdihbʉt mao yohat tʉ́ʉt niijná, biíh cruznadih Jesús pebh ĩt péoh dodhdop wʉt jĩ. Biícdih ã jéihyepmant bóo bʉwámant, biíhdih ã wáyámant bóo bʉwámant péoh dodhnit, queét tac yoób Jesúsdih ĩt péoh dodhdop wʉt jĩ.  
\v 39-40 Cruz pebh en yap bejnit, Jesúsdih nin pah yeejép ĩt niíj deoh naáwáp wʉt jĩ: 
\p —¡Eneéh bʉca! ¿Dioíh mʉʉdíh yohnit, biíc peihcanni yeó jáap tʉ́ttimah, meém caán mʉʉdíh jwʉ́ʉb chãjni pínah niít? Pánihni jʉmna, Dios wʉ̃ʉ́h yoobát jʉmna, wʉncat tʉ́ʉt niijná, caán ĩ péoh dodhdopmant meemjéh ma dei jʉ̃ʉ́wʉ́, ĩt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 27:39-40 \xt Sal 22.7; 109.25; Mt 26.61; Jn 2.19\x* 
\p  
\v 41 Sacerdotewã ĩ maáta, Moisés ã wʉtatjidih bohénit, jwĩ maátabʉt biíc yoobó ĩt deoh naáwáp wʉt jĩ. 
\p  
\v 42 —Bitadih tʉ́i teo wáacni jʉmna yʉhna, caanjéh ã jéih míic teo wáaccan caá. ‘Judíowã ĩ maáh caá’, niijná, caán míicjeh ã dei jʉ̃ʉ́wʉ́chah enna, caandíh jwĩ jepahbipna caá.  
\v 43 ‘Weém Dios wʉ̃ʉ́h caá. Caandíh wã tʉ́i jenah joiná caá’, ã niiját jíib, Dios caandíh oina, ã tʉ́i ʉbʉ naáh, ĩt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 27:43 \xt Sal 22.8\x* 
\p  
\v 44 Ãjeéh ĩ péoh dodhnit nʉʉmnítbʉt biíc yoobó caandíh ĩt deoh naáwáp wʉt jĩ. 
\s1 Jesús ã wʉnat 
\r (Mr 15.33-41; Lc 8.2-3; 23.44-49; Jn 19.28-30) 
\p  
\v 45 Jesús cruzboó ĩ péoh dodhni ã ñʉhʉchah, yeó jáap tac yoób ã dʉpʉ́áh bejep jĩ. Nihat baác dʉpʉ́niji, biíc peihcanni horas tʉ́ttimah, ã jwʉ́ʉb baáb jwʉ́ʉb bejep jĩ, páant mʉntih.  
\v 46 Páant ã jwʉ́ʉb baabát pínah jã́tihbit, Jesús nin pah ãt wẽp niíj ñaacáp wʉt jĩ: \wj “Elí, Elí, ¿lemá sabactani?”\wj* niijná, “¿Wĩ́ih Dios, wĩ́ih Dios, dépanih tigaá weemdíh ma éemp bej?” Jesús ãt niíj ñaacáp wʉt jĩ.\x * \xo 27:46 \xt Sal 22.1\x* 
\p  
\v 47 Páant ã niijíchah joinít, biquína caanjĩ́h ñʉhnit nin pah ĩt míic niijíp wʉt jĩ: 
\p —Dios naáwátdih naóh yapani Elíasjidih bidna caá ã chãjap, ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 48 Biíc ĩjeéh jʉmni ñáo ñah bejnit, páab chʉí déedih ʉbnit, bijni jiwá iguíh macdih báah, máa doóbh yapatdih chéo bʉ́ʉdh, jʉ́ʉt ñahanit, Jesúsdih ãt wái nomat tʉ́ʉtʉp wʉt yʉh jĩ.\x * \xo 27:48 \xt Sal 69.21\x* 
\v 49 Obohjeéhtih, wái nomat tʉ́ʉtnidih bita nin pah ĩt niijíp wʉt jĩ: 
\p —¡Ã jʉmʉ naáh! Elíasji nindih teo wáacadih ã jʉ̃ʉ́wʉ́chah, jwĩ en jwʉh jĩíh, ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 50 Páant ĩ niiját tʉ́ttimah, tʉbit ñaácnit, Jesús ãt wʉnah bejep wʉt jĩ.  
\v 51 Páant ã wʉnʉchahjeh, Dioíh mʉʉ́ diítboó ĩ jãh yaíhni bʉ́dí wʉ́ʉpni chóo yeo dei bejna, chéne chóo pah ãt chãwáp wʉt jĩ. Pánihat pónih, baác bʉ́dí méména, jee dáhna ãt pah bejep wʉt jĩ.\x * \xo 27:51 \xt Ex 26.31-32; 2Cr 3.14\x* 
\v 52 Pánihichah, cã́acwãíh bácahjidih ĩ yohopji jeéboó ã bʉ́ʉh bejechah, Diosdih jepahnitji jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃óhnit, dawá ĩt bacap wʉt jĩ.  
\v 53 Pánihna, Jesús ã boo pʉd jʉ̃ʉ́wát tʉ́ttimah, Jerusalén tʉ́tchina ĩ jwʉ́ʉb waad béjechah, dawá queétdih ĩt enep wʉt jĩ. 
\p  
\v 54 Páant baác méméatdih nihat biíh ã yapachah enna, Jesúsdih wapnit soldadowã ĩ maáh, ãjeéh jʉmnitbʉt bʉ́dí ʉ́ʉmnit, nin pah ĩt míic niijíp wʉt jĩ: 
\p —¡Yoobópdih nin Dios wʉ̃ʉ́h tigaá ãt jʉmʉp! ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 55 Chibít yʉʉ́pbit dawá yaádhbʉt ĩt en ñʉhʉp wʉt jĩ. Queét yaádh jwiít biícdih Galileamant jʉ̃óhnit, Jesúsdih teo wáacnitji ĩt jʉmʉp wʉt jĩ.  
\v 56 Ĩjeéh jʉmnit, Mágdala tʉ́tchidih bóli María, biíh wili Maríabʉt mit jʉmʉp wʉt jĩ. Caánt José, ã ʉ́ʉd Santiago ĩ íin mit jʉmʉp wʉt jĩ. Biíh wili Zebedeo ã weh íin mit jʉmʉp wʉt jĩ. Queét biíc peihcannit yaádh ĩt jʉmʉp wʉt jĩ.\x * \xo 27:56 \xt Lc 8.2-3\x* 
\s1 Jesúíh bácahjidih ã yohat 
\r (Mr 15.42-47; Lc 23.50-56; Jn 19.38-42) 
\p  
\v 57 Jesús ã wʉnat tʉ́ttimah, caan chéyeh tõo ñáh jʉ̃ʉ́wát pínah jã́tih, José, Arimatea tʉ́tchidih bóo, Jesúsdih jepahni, ã́ih bácahjidih ʉb deyanit, yohat tʉ́ʉt niijná, cruzboó ãt jʉibínap wʉt jĩ.  
\v 58 Caanjĩ́h jʉmniji Pilatodih ʉʉ́bʉ́dih ãt bejep wʉt jĩ. Páant ã ʉʉ́bʉ́chah joinít, Jesúíh bácahjidih Pilato ã́ih soldadowãdih caandíh ãt wʉ̃hat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ.  
\v 59 Páant ã jepahachah joinít, José cruz jʉmʉpna jwʉ́ʉb jʉibínit, Jesúíh bácahjidih ʉb deya, lino wʉ̃t jʉmni quei wíhcanni yégueh chóojĩh ãt pinip wʉt jĩ.  
\v 60 José ã wʉnʉchah, caandíh ĩ yohat pínah jeé íitdih ãtát baadát tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Caán íitdihjeh Jesúíh bácahjidih ãt yohop wʉt jĩ. Páant ã yohat tʉ́ttimah, caandíh nemat tʉ́ʉt niijná, caán íitdih waadápboó bʉ́dí jeé jʉ́dʉdih tóo pʉ̃tʉ́ bejnit, caán íitdih ãt nemep wʉt jĩ. Pánih nem péanit, ã́ih mʉʉná ãt jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ.  
\v 61 Páant ã chãjachah, Mágdala tʉ́tchidih bóli María, biíh Maríabʉt caandíh ã yohatji jeé íit pebh ĩt en chʉ́ʉdʉp wʉt jĩ. 
\s1 Jesúíh bácahjidih ã yohniji íitdih soldadowã ĩ wapat 
\p  
\v 62 Ã wʉnniji yeó jáap, chooát yeó jáap pínah jwĩpĩ́ ámohni yeó jáap ã jʉmʉp jĩ. Tʉ́ttimah bóo yeó jáapdih sacerdotewã ĩ maáta, fariseowãbʉt Maáh Pilato pebhna bejnit, nin pah ĩt niíj ʉʉ́bʉ́p wʉt jĩ: 
\p  
\v 63 —Maá, caán yeeniboó jwĩjeéh jʉm jwʉhna, ‘Wʉnna, biíc peihcanni yeó jáap tʉ́ttimah wã jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃óhbipna caá’, ã niijátjidih jwĩ náhnina caá.\x * \xo 27:63 \xt Mt 16.21; 17.23; 20.19; Mr 8.31; 9.31; 10.33-34; Lc 9.22; 18.31-33\x* 
\v 64 Pánihna, caandíh ĩ yohopji jeé íitdih biíc peihcanni yeó jáapna ã nematdih míih soldadowãdih ma tʉ́i wapat tʉ́ʉtʉ́, ã bohénit ã́ih bácahjidih ĩ nʉʉmcát pínah niijná. Pánih nʉʉmnít, cã́acwãdih ã boo pʉd jʉ̃ʉ́wátdih ĩta naóh tagaá. Pánih naóhna, Jesús ã jwíih yeeatji chah ĩ pée yee naáwát ãta jʉm tagaá, Pilatodih ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 65 Páant ĩ niijíchah joinít, Pilato nin pah ãt niíj jepahap wʉt jĩ: 
\p —Biquína soldadowãdih nʉmah bejnit, yeebjéh ñi jéihyat pah caán íitdih nemnit, queétdih ñi tʉ́i wapat tʉ́ʉtʉ́, Pilato ãt niijíp wʉt jĩ.  
\v 66 Páant ã niijíchah joinít, soldadowãdih nʉmah bej, caán íitdih José ã nemniji jeé jʉ́dʉdih bʉʉjcán nah chéonit, soldadowãdih ĩt wapat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Pánih chãj péanit, queét maáta ĩt jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ. 
\c 28  
\s1 Jesús ã boo pʉd jʉ̃ʉ́wát 
\r (Mr 16.1-8; Lc 24.1-12; Jn 20.1-10) 
\p  
\v 1 Jwiít judíowã jwĩ chooát yeó jáap tʉ́ttimah bóo yeó jáap ã baáb jéenechah, Mágdala tʉ́tchidih bóli María, biíh wili Maríabʉt Jesúíh bácahdih José ã yohopji jeé íitboó enedih ĩt bejep wʉt jĩ.  
\v 2 Páant caanná ĩ jʉibínachah, Dioíh ángel jeámant ã dei jʉ̃ʉ́wʉ́chah, baác bʉ́dí ãt méménap wʉt jĩ. Pánih dei jʉ̃óhnit, José ã nemniji jeé jʉ́dʉdih pʉ̃tʉ́ dodhnit, caanjíh ãt chʉ́ʉdʉp wʉt jĩ.  
\v 3 Caán ángel wedóát pah jígohni ã jʉmʉchah, ã́ih yéguehbʉt tʉ́i yeh iigní ãt jʉmʉp wʉt jĩ.  
\v 4 Pánihna, caandíh enna, caán jeé íitdih wapnit soldadowã bʉ́dí ʉ́ʉmna, méménit, wʉnnit pah ĩt bʉʉg ñájap wʉt jĩ.  
\v 5 Caanjĩ́h chʉ́ʉdni ángel queét yaádhdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p —¡Ñi ʉ́ʉmca bojoó! Cruzboó ĩ péoh dodh mao yohniji Jesúsdih ñi bidatdih wã jéihna caá.  
\v 6 Obohjeéhtih, ninjĩh ã wihcan caá. Ã niijátji pah jáantjeh ã boo pʉd jʉ̃ʉ́wʉ́p be. Ã lajapjiboó ñi en jʉ̃ʉ́wʉ́.  
\v 7 Caandíh en péanit, waícanjeh ã bohénitjidih nin pah ñi niíj naóhbi jwʉhʉʉ́: ‘Jesús ãt boo pʉd jʉ̃ʉ́wʉ́p tabeé. Galilea baácna yeebdíh waóh bej pã́ina caá ã chãjap. Caanná bejnit, caandíh ñi enbipna caá’, queétdih ñi niijí. Páant beé yeebdíh niíj naáwádih wã jʉ̃ʉ́wʉ́p be, ángel queét yaádhdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 8 Páant ã niijíchah joinít, queét yaádh yohopji jeé íitmant ĩt ñáo jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ. Pánih ñáo jwʉ́ʉb bejnit, ʉ́ʉmna yʉhna, bʉ́dí wẽinit, ã bohénitjidih naáwádih ĩt bejep wʉt jĩ.  
\v 9 Páant ĩ bejechah, Jesús jwʉh queét yaádhdih ãt jígohop wʉt jĩ. 
\p \wj —¿Ñi jʉ̃óhca beé?\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant ã niijíchah joinít, ã́ih jítcha pebh páah yoh ñajnit, ã́ih wʉ́ʉdih pin teonit, caandíh ĩt weñep wʉt jĩ.  
\v 10 Páant ĩ chãjachah enna, queét yaádhdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Ñi ʉ́ʉmca bojoó. Wã ʉ́ʉdwã panihnitdih nin pah ñi niíj naóhbi jwʉhʉʉ́: ‘Waícanjeh nin tʉ́tchimant bacnit, Galilea baácna ñi bejeé. Caánboó Jesúsdih ñi jwãáhbipna caá’, queétdih ñi niijí,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Wapnit soldadowã ded pah ĩ yapatjidih ĩ naáwát 
\p  
\v 11 Queét yaádh tʉ́tchina ĩ jwʉ́ʉb bejat pónih, biquína caán íitdih wapnit soldadowãboó sacerdotewã ĩ maáta pebhna ĩt bejep wʉt jĩ. Ĩ pebhna jʉibínit, ded pah ĩ yapatjidih queétdih ĩt naáwáp wʉt jĩ.  
\v 12 Páant ĩ naáwáchah joinít, caán ã yapatjidih míic wéheat tʉ́ʉt niijná, jwĩ déewã maátadihbʉt ĩt míic wáacat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Pánih míic wéhe péanit, queét soldadowãdih bʉ́dí ĩt jíib chãjap wʉt jĩ, ded pah ã yapatjidih yoobópdih ĩ naóhcat pínah niijná.  
\v 13 Pánih jíib chãjnit, nin pah queétdih ĩt niíj wʉtʉp wʉt jĩ: 
\p —Bitadih nin pah ñi niijí: ‘Chei jwĩ ʉ̃wat pónih, ã bohénitjiboó jʉ̃óhnit, ã́ih bácahjidih ĩt nʉʉmʉ́p tabe’, ñi niijí.  
\v 14 Páant ã yapatji doonádih Maáh Pilato ã joyóchah, jwiítboó caandíh jwĩ ámoh naóhbipna caá, yeebdíh ã peéh chãjcat pínah niijná, soldadowãdih ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 15 Páant ĩ niijíchah joinít, ĩ jíib chãjatdih ʉbnit, ĩ niijátji pah soldadowã ĩt naóh peetép wʉt jĩ. Páant ĩ niíj naáwáchah joinítji, bʉʉ láabʉt páantjeh nihat jwĩ déewã ĩ yee naáwátjidih ĩpĩ́ jenah joiná yʉh caá. 
\s1 Jesús ã bohénitjidih ã pée wʉtat 
\r (Mr 16.14-18; Lc 24.36-49; Jn 20.19-23) 
\p  
\v 16 Queét yaádh tʉ́tchina jʉibínit, Jesús ã niiját tʉ́ʉtatji pah jwiít ã bohénitjidih ĩ naóh yapanap jĩ. Páant ĩ naóh yapanachah joinít, jwiít once ã bohénitji Galilea baácna bejnit, Jesús jwiítdih ã bejat tʉ́ʉtniji jeená jwĩ jʉibínap jĩ.\x * \xo 28:16 \xt Mt 26.32; Mr 14.28\x* 
\v 17 Pánih caanná jʉibínit, Jesúsdih ennit, Dios wʉ̃ʉ́h ã jʉmatdih jéihna, caandíh jwĩ weñep jĩ. Obohjeéhtih, biquína jwĩjeéh jʉmnit “¿Yoobópdih Jesúsjeh niít?” ĩt niíj jenah joi jwʉ́hʉp tajĩ.  
\v 18 Jwĩ pebh jʉinít, Jesús nin pah jwiítdih ã niijíp jĩ: 
\p \wj —Nihat wẽpatdih wã íip weemdíh ã wʉ̃hʉp be. Páant ã wẽpat wʉ̃hni jʉmna, nihat jeáboó jʉmnit, nihat nin baácboó jʉmnitdihbʉt wʉtni wã jʉmna caá.\wj* 
\v 19 \wj Pánih wẽpni jʉmna, nin pah yeebdíh wã naóhna caá: Wĩ́ih tʉ́ini doonádih nihat baácdih moondíh ñi tʉ́i naáwá, jepahnit, weemdíh ĩ tʉ́i péeat pínah niijná. Páant ĩ jepahachah ennit, wã íip ã wẽpatjĩh, wã wẽpatjĩh, Tʉ́ini Espíritu ã wẽpatjĩhbʉt queétdih ñi daabánaá.\wj*\x * \xo 28:19 \xt Hch 1.8\x* 
\v 20 \wj Páant ñi daabánitdih ñi tʉ́i bohénaá, yeebdíh nihat wã wʉtatjidih queétbʉt ĩ jepahat pínah niijná. Páant ñi chãjachah, yeó jáap jʉmat pah pʉ́ʉ́ʉ́ péeni yeó jáapna páantjeh ñijeéh wã jʉmbipna caá. Páant wã naáwátdih ñi tʉ́i náhninaá,\wj* Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ. 
\p Páant bóojeh tigaá weém Mateo wã daacát.