\id LUK - Cacua NT -Colombia 2008 (DBL -2013) 
\h San Lucas 
\toc1 San Lucas 
\toc2 Lucas 
\toc3 Lc 
\mt1 SAN LUCAS 
\c 1  
\s1 Ã daác jwíihat 
\p  
\v 1 Wã dée Teófilo, weém Lucas meemdíh bainí wã naóh daácbipna caá. Jwĩ cãtíh Jesús ã chãjatjidih dawá cã́acwã ĩt daác jwíihip tajĩ.  
\v 2 Jesús ã cã́ac jʉmni yeó jáapdih pʉ́ʉ́ ã péani yeó jáapna ãjeéh jʉmnitji, ded pah ã chãjatdih ennitji, ã naáwátdihbʉt joinítji, jwiítdih ĩ bohénap jĩ.  
\v 3 Páant ĩ bohéátdih joiníji weembʉ́t bʉʉ wã jéihyep bʉca. Pánih jéihnit, “Nin pah Teófilodih wã daác wʉ̃hʉchah, ã tʉ́ibipna caá”, wã niíj jenah joyóp be.\x * \xo 1:3 \xt Hch 1.1\x* 
\v 4 Páant niíj jenah joinít, meemdíh wã daác wahna caá, ma joiníji doonádih tʉ́i yoobópdih ma jéihyat pínah niijná. 
\s1 Juan Daabáni ã cã́ac jʉmat pínahdih ángel ã naáwát 
\p  
\v 5 Jesucristo ã cã́ac jʉmat pínah jã́tih, Herodes Judea baácdih moón ĩ maáh jʉm láa, Zacarías wʉ̃t jʉmni sacerdote ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Caán Abías wʉ̃t jʉmni sacerdotewã poómpdih bóo wʉt jĩ. Yad Elisabetbʉt Aarón jʉima mit jʉmʉp wʉt jĩ.\x * \xo 1:5 \xt 2Cr 24.10\x* 
\v 6 Queét chénewã Dios ã enechah, nihat ã wʉtatjidih tʉ́i jepahnit ĩt jʉmʉp wʉt jĩ.  
\v 7 Obohjeéhtih, Elisabet weh wihcannih wʉt jĩ. Pánihna, queét chénat pah behnitjeh jʉmna, weh wihcannitjeh máahna ĩt chãjap wʉt jĩ. 
\p  
\v 8 Biíc semana Zacarías jʉmni sacerdotewã poómp Dioíh mʉʉdíh ñahwat en daonít pínah ĩt tʉ́ʉt nʉʉmʉ́p wʉt jĩ.  
\v 9 Biíc yeó jáapdih sacerdotewã ĩpĩ́ chãjat pah, Zacaríasdih ĩt ñíwip wʉt jĩ, Dioíh mʉʉdíh waadnít, chej jʉmnidih ã cáwat pínah niijná.  
\v 10 Chej jʉmnidih ĩ cáwat horadih waad béjnit, ã cáwachah, tã́ahmant bóo tólihdih dawá cã́acwã Diosdih ʉʉ́bh pã́ina ĩt chãjap wʉt jĩ.  
\v 11 Zacarías chej jʉmnidih ã cáwachahjeh, Dios ã wahni ángel ãt jígohop wʉt jĩ. Chej jʉmni cáwat dah jéihyepmant bóo bʉwámant ãt ñʉhʉp wʉt jĩ.  
\v 12 Pánihna, Zacarías caandíh en wʉ́hi bejnit, bʉ́dí ãt ʉ́ʉmʉp wʉt jĩ. 
\p  
\v 13 Páant ã ʉ́ʉmʉchah ennit, ángel caandíh nin pah ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\p —Zacarías, ma ʉ́ʉmca bojoó. Ma ʉʉ́bátdih Diosboó ãt joiná wʉt be. Yeebdíh ã tʉ́i chãjachah, majeéh bóli, Elisabet, newé weépdih mi weh jʉmbipna caá. Caandíh Juan ma wʉ̃t bʉ́ʉdhdʉ́p.  
\v 14 Ñi wʉ̃ʉ́h ã cã́ac jʉmʉchah enna, bʉ́dí ñi wẽibipna caá. Dawá cã́acwãbʉt biíc yoobó ĩ wẽibipna caá.  
\v 15 Dios ã enechah, caán oboh jʉmni nihcan niít. Ã ñíoni jʉmna, jiwá iguíh mac, pooni, poocannidihbʉt ã babhcan niít. Beh wiliíh wʉdah diítmah jʉm jwʉhna, Tʉ́ini Espíritu ã wẽpatdih ã bíbohbipna caá.\x * \xo 1:15 \xt Nm 6.3\x* 
\v 16 Ma wʉ̃ʉ́h behna, dawá quíib bʉʉdnít judíowãdih Diosdih ã jwʉ́ʉb jepahat tʉ́ʉtbipna caá.  
\v 17 Dios ã wahni ã jʉ̃ʉ́wát pínahdih naóh waóhni pínah ã jʉmbipna caá. Dios ã wẽpat bʉ́dí bíbohna, Elíasji ã wẽp naáwátji pah mʉntih ma wʉ̃ʉ́hbʉt biíc yoobó wẽp naóhni ã jʉmbipna caá. Páant ã naáwáchah joinít, behnitboó tʉ́ʉt nʉʉmnít, ĩ wehdih ĩ tʉ́i oibipna caá. Tʉ́inidih yap yohnitbʉt tʉ́ʉt nʉʉmnít, tʉ́i chãjnit ĩ jenah joyát pah mʉntih ĩ jwʉ́ʉb jenah joibípna caá. Pánihna, Cristo ã jʉ̃ʉ́wát pínah jã́tih, cã́acwã tʉ́ʉt nʉʉ́m pã́init ĩ jʉmbipna caá, caandíh ĩ tʉ́i jepahat pínah niijná, ángel Zacaríasdih ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 1:17 \xt Mal 4.5-6\x* 
\p  
\v 18 Páant ã niijíchah joinít, Zacarías ángeldih nin pah ãt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Ded pah tigaá ma naáwátdih wã jéihbi? Weém behe caá. Wãjeéh bólibʉt beh wili caá, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 19 —Weém Gabriel, Diosdih teo wʉ̃hni caá. Weém ãjeéh jʉmnidih ã wahap be, nin tʉ́ini doonádih meemdíh wã naáwát pínah niijná.\x * \xo 1:19 \xt Dn 8.16; 9.21\x* 
\v 20 Wã naáwátdih ‘Yoobópdih nihcan caá’, ma niíj jenah joyát jíib, meém jéih wéhecanni ma jʉm jwʉhbipna caá. Wã niiját pah ã yapachahjeh, ma jwʉ́ʉb wéhebipna caá, páant mʉntih, ángel caandíh ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 21 Zacarías maatápdih ã jígohcah, tã́ahmant bóo tólihdih ʉʉ́bh pã́initboó ĩt náhni dahwanap wʉt jĩ.  
\v 22 Pánihna, jwʉ́ʉb bac jʉ̃óhnit, jéih naóhcanjeh, queétdih ã́ih téihyajĩh ãt jenah jʉ́ʉt naáwáp wʉt jĩ. Ã jéih wéhecah ennit, “Oo jʉ́mat déedih ãt en tagaá”, ĩt niíj jéihyep wʉt jĩ. 
\p  
\v 23 Tʉ́ttimah, Zacaríaswã ĩ teo péanachah, ã́ih mʉʉ́boó ãt jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ. 
\p  
\v 24 Páant ã jwʉ́ʉb bejat tʉ́ttimah, ãjeéh bóli Elisabet mit wʉdʉ jʉmʉp wʉt jĩ. Wʉdʉ jʉmnit, biícjĩh bóo téihya widh mit míic jʉ́ʉtcap wʉt jĩ. 
\p  
\v 25 Pánih wʉdʉ jʉm wẽina, nin pah mit míic niijíp wʉt jĩ, “Weém weh wihcannihji tíic náah jʉmnihdih jĩ́gah ennit, Dios weemdíh ãt teo wáacap taga. Weemdíh newé weép ãt wʉ̃hʉp taga, cã́acwã weemdíh yeejép dooná ĩ jwʉ́ʉb naóhcat pínah niijná”, mit niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Dioíh ángel Maríadih ã naáwát 
\p  
\v 26 Elisabet seis widh mi wʉdʉ jʉmʉchah, Maríadih naáwát náahna, Dios ã́ih ángel Gabrieldih ãt jwʉ́ʉb wahap wʉt jĩ. Pánihna, Gabriel Galilea baácboó Nazaret tʉ́tchidih jʉibínit, María pebhna ãt jʉibínap wʉt jĩ.  
\v 27 María neonájeéh jʉm jwʉhcannih José áa pínah wʉt jĩ. José Davidji jʉima wʉt jĩ. Caán David judíowã ĩ chah maáh ãt jʉmʉp wʉt jĩ.\x * \xo 1:27 \xt Mt 1.18\x* 
\p  
\v 28 Gabriel Maríadih naáwádih jʉibínit, nin pah caántdih ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p —¿Ma jʉm, Dios chah oinih? Dios majeéh ã jʉmna caá, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 29 Obohjeéhtih, páant ã niijíchah joinít, María bʉ́dí mit joí wʉ́hi bejep wʉt jĩ. Pánih joí wʉ́hinit, caántjeh nin pah mit míic niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: “¿Ded pah ã nihat pínahdih niij tígaá ã chãj, páant niijná?” mit niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 30 Páant mi niíj jenah joyóchah, ángel caántdih nin pah ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\p —¡Ma ʉ́ʉmca bojoó, María! Dios meemdíh bʉ́dí ã wẽi enna caá.  
\v 31 Ded pah meemdíh yapat pínahdih naáwádih wã jʉ̃óhna caá. Meém wʉdʉ pínah caá. Newé weépdih ma weh jʉmbipna caá. Caán ã cã́ac jʉmʉchah, Jesús ma wʉ̃t bʉ́ʉdhdʉ́p.\x * \xo 1:31 \xt Mt 1.21\x* 
\v 32 ‘Dios chah wẽpni wʉ̃ʉ́h caá’, caandíh ĩ niijbípna caá. David jʉima jʉmna, David maáh ã jʉmatji pah Dios caandíh maáh ã waadábipna caá.  
\v 33 Pánihna, ma wʉ̃ʉ́h nihat judíowãdih maáh ã jʉmbipna caá. Nihat bitadihbʉt maáh ã jʉmʉchah, jwʉ́ʉb tʉ́ʉt nʉʉmní pínah ã wihcan niít, ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 1:33 \xt 2S 7.12,13,16; Is 9.7\x* 
\p  
\v 34 Páant ã niijíchah joinít, María ángeldih nin pah mit niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Dedé, weém neonájeéh jʉmcannih, ded pah tigaá wã wʉdʉ jʉmbi? mit niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 35 —Tʉ́ini Espíritu meemdíh ã waadáchah, Dios ã wẽpatjĩh ma wʉdʉ jʉmbipna caá. Pánihna, ma wʉ̃ʉ́h tʉ́ini, yéejat wihcanni ã jʉmbipna caá. ‘Dios wʉ̃ʉ́h caá’, caandíh ĩ niijbípna caá.  
\v 36 Ma dée wili, Elisabetbʉt beh wili yʉhna, wʉdʉ caá. Caántbʉt newé weépdih mi weh jʉmbipna caá. Bʉʉ biíc peihcanni widhjeh jʉdhna caá, caánt mi weh jʉmat pínah. Jáap wili jʉmna, weh wihcannihji bʉʉ wʉdʉ caá bʉca.  
\v 37 Dios nihat jéihni dedé ã bʉwacan caá, ángel Maríadih ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 1:37 \xt Gn 18.14; Jer 32.16,27\x* 
\p  
\v 38 Páant ã niijíchah joinít, María caandíh nin pah mit niíj jepahap wʉt jĩ: 
\p —Weém Dioíh wili caá. Ma niijátji pah weemdíh ã yapa naáh, mit niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant mi niijíchah joinít, Dios pebhboó ángel ãt jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ. 
\s1 María Elisabetdih enedih mi bejat 
\p  
\v 39 Ángel páant ã niiját tʉ́ttimah, María waícanjeh mi dée wilidih enedih mit bejep wʉt jĩ. Caánt mijeéh bóo Zacaríasjĩh Judea baác jeé cãtíh bóo tʉ́tchidih ĩt jʉmʉp wʉt jĩ.  
\v 40 Pánihna, ĩ́ih mʉʉná waád jʉibínit, Elisabetdih mit ʉʉ́bʉ́p wʉt jĩ.  
\v 41 Caántdih mi ʉʉ́bʉ́chah joinítjeh, Tʉ́ini Espíritu mi weépdih ã weñanachah, tʉbit ãt wʉ̃línap wʉt jĩ. Mi weépdih weñanit, beh wilidihbʉt Tʉ́ini Espíritu bʉ́dí ãt weñanap wʉt jĩ.  
\v 42 María mi wʉ̃ʉ́h pínahdih ã jéihyanachah, bʉ́dí wẽinit, nin pah Elisabet mit niíj wẽp naáwáp wʉt jĩ: 
\p —María, nihat yaádhdih en beedánit, meemdíh wẽi ennit, Dios ãt tʉ́i chãjap taga. Ma wʉ̃ʉ́hdihbʉt ã tʉ́i chãjbipna caá.  
\v 43 Oboh jʉmnih wã jʉmʉchah yʉhna, wã Maáh íin pínah weemdíh enedih ma jʉyʉ́chah, bainí wã wẽican caá.  
\v 44 Ma wíhenachahjeh, wã weép wẽina, ãí wẽp wʉ̃línap be.  
\v 45 Pánihna, Dioíh ángel ã naáwátji pahjeh ã yapat pínahdih jenah joiná, meemdíh ã tʉ́i chãjachah, bainí ma wẽican niít, mit niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 46 Páant mi niijíchah joinít, Maríabʉt nin pah mit wẽi niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\q1 “Jwĩ Maáh Diosdih bʉ́dí wã wẽina caá. 
\q1  
\v 47 Caán weemdíh tʉ́i ʉbnidih bainí wã wẽican caá.\x * \xo 1:47 \xt Is 61.10\x* 
\q1  
\v 48-49 Caandíh oboh teo wʉ̃hnih wã jʉmʉchah yʉhna, jĩ́gah ennit, weemdíh ãt teo wáacap taga. Dios wẽpni, tʉ́ini yoobát jʉmna, weemdíh chah tʉ́ini ãt chãjap taga. Páant ã chãjachah jéihnit, nihat cã́acwã, bʉʉ jʉmnit, tʉ́ttimah jʉmnitbʉt ‘Caántboó Dios ã chah tʉ́i chãjnih wʉt jĩ’, weemdíh ĩ niijbípna caá. 
\q1  
\v 50 Det caandíh jepahnitdih jĩ́gah ennit, ãpĩ́ teo wáacna caá. Jon jã́tih jʉmnit, bʉʉ jʉmnitdihbʉt teo wáacnit, pʉ́ʉ́ tʉ́ttimah jʉmnitdihbʉt ã teo wáacbipna caá. 
\q1  
\v 51 Ded pah náahna, ã wẽpatjĩh ãpĩ́ chãjap wʉt jĩ. Pánih chãjnit, ‘Weém tʉ́i jéihni caá’, niíj jenah joinítdih teo wáaccan, bʉ́dí ã wẽpatjĩh ãt wah peetép wʉt jĩ. 
\q1  
\v 52 Yeejépwã ĩ maáh wẽpatdih ãt dʉ́ʉc wáyap wʉt jĩ. Obohjeéhtih, ‘Weém oboh jʉmni caá’, niíj jenah joinítdih teo wáacnit, maáta dée ãt waadánap wʉt jĩ. 
\q1  
\v 53 Moh yéejnitdih tʉ́inidih ãt wʉ̃hʉp wʉt jĩ. Obohjeéhtih, dawá bií dée bíbohnitboodíh wʉ̃hcanjeh, biáboó ãt wahap wʉt jĩ. 
\q1  
\v 54 Jwiít caandíh teo wʉ̃hnit judíowãdih jĩ́gah ennit, ãt teo wáacap wʉt jĩ. 
\q1  
\v 55 Biíc yoobó mʉntih jwĩ nʉo Abraham ã jʉimenádih jĩ́gah ennit, ãt teo wáacap wʉt jĩ. Pánih jĩ́gah ennit, ã teo wáacat pínahdih jwĩ nʉowãjidih ãt naáwáp wʉt jĩ”,\x * \xo 1:55 \xt Gn 17.7\x* María mit niíj wẽi naáwáp wʉt jĩ.\x * \xo 1:55 \xt 1S 2.1-10; Sal 113.5-9\x* 
\p  
\v 56 Pánih jʉibínihji Elisabetjeéh biíc peihcanni widh mit jʉm jwʉhʉp wʉt jĩ. Tʉ́ttimah, miíh tʉ́tchina mit jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ. 
\s1 Juan Daabáni ã cã́ac jʉmat 
\p  
\v 57 María mi jwʉ́ʉb bejat tʉ́ttimahbit, Elisabet mit weh jʉmʉp wʉt jĩ. Newé weépdih mit tʉ́ʉhʉp wʉt jĩ.  
\v 58 Miíh mʉʉ pébh jʉmnit mi déewãbʉt Dios caántdih jĩ́gah ennit ã teo wáacat doonádih joinít, mijeéh bʉ́dí ĩt weñep wʉt jĩ.  
\v 59 Ocho yeó jáap tʉ́ttimah, sacerdotewãdih caandíh quehli nah yapat chóodih ĩt bóodat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Páant judíowã ĩpĩ́ chãjap wʉt jĩ. Caandíh beheíh wʉ̃tjeh ĩt bʉ́ʉdhdíhip wʉt yʉh jĩ.\x * \xo 1:59 \xt Lv 12.3\x* 
\v 60 Obohjeéhtih, páant ĩ niijíchah joinít, ã íinboó nin pah mit niijíp wʉt jĩ: 
\p —Zacarías nihcan caá. Juan caá ã wʉ̃t pínah, mit niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 61 —Obohjeéhtih, ñi déewã poómpdih Juan wʉ̃t jʉmni ã wihcan caá, cã́acwã caántdih ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 62 Páant niíj péanit, queét Zacaríasdih téihyajĩh ĩt jʉ́ʉtʉp wʉt jĩ, “¿Dedé tigaá wʉ̃t ma bʉ́ʉdhbi?” niijná.  
\v 63 Páant ĩ jʉ́ʉtʉchah ennit, Zacarías ã́ih téihyajĩh daacát naadíh jʉ́ʉt ʉʉ́bhnit, “Juan caá ã wʉ̃t”, ãt niíj daacáp wʉt jĩ. Páant ã daacáchah en wʉ́hi bejnit, queét nihat ĩt joí yai ñʉ́h bejep wʉt jĩ.  
\v 64 Pánih daácnajeh, wéhecanniji ãt jwʉ́ʉb wéhenap wʉt jĩ, páant mʉntih. Pánih wéhenit, Diosdih bʉ́dí ãt wẽi naáwáp wʉt jĩ.  
\v 65 Pánihna, nihat ĩ pebh jʉmnit bʉ́dí ĩt wʉ́hi bejep wʉt jĩ. Páant ã yapat doonádih joinít, nihat cã́acwã, Judea baácboó jʉmni jeé cãtíh jʉmni tʉ́tchinadih moón ĩt míic wéhenap wʉt jĩ.  
\v 66 Pánih míic wéhenit, Dios caandíh ã tʉ́i chãjachah jéihnit, “¿Caán wébít ded pah chãjni pínahna tigaá?” bʉ́dí ĩt niíj jenah joyóp wʉt jĩ. 
\s1 Zacarías Diosdih ã wẽi naáwát 
\p  
\v 67 Tʉ́ini Espíritu Zacaríasdih ã weñanachah, ã wẽpatjĩh nin pah Diosdih ãt niíj wẽi naáwáp wʉt jĩ: 
\q1  
\v 68 “¡Jwiít judíowã jwĩpĩ́ wẽini Diosdih bʉ́dí wã wẽina caá! Jwiít ã́ih cã́acwãdih teo wáacadih jʉ̃óhnit, chéonit panihnit jwĩ jʉmcat pínah niijná, nemépwã ĩ maáh ã wẽpatdih ã dʉ́ʉcbipna caá. 
\q1  
\v 69-70 Jon jã́tih Dios naáwátdih naóh yapanitji nin pah ĩt niíj daacáp tajĩ: ‘Diosdih teo wʉ̃hni David jʉima chah wẽpni jʉmna, jwiít ã́ihwãdih teo wáacnit, iiguípna jwĩ bejat déedih tʉ́i ʉbni pínahdih Dios ã wahbipna caá, 
\q1  
\v 71 jwiítdih eníhcannit ĩ wẽpatdih ã dʉ́ʉcʉchah, jwĩ tʉ́i jʉmat pínah niijná. 
\q1  
\v 72-73 Pánihna, jwĩ nʉowãdih ã naáwátji pahjeh mʉntih, jĩ́gah ennit, jwiítdih ã teo wáacbipna caá. Nin pah jwĩ nʉo Abrahamjidih ãt niijíp wʉt jĩ: 
\q1  
\v 74 “Ma jʉimenádih eníhcannit ĩ wẽpatdih wã dʉ́ʉcbipna caá, ʉ́ʉmcanjeh, weemdíh ĩ weñat pínah niijná. 
\q1  
\v 75 Pánihna, nin baácboó jʉm jwʉhnit, wã enechah, tʉ́initjeh wĩ́ihwã ĩ jʉmbipna caá”, Abrahamdih ãt niijíp wʉt jĩ’, Dios naáwátdih naóh yapanit ĩt niíj daacáp tajĩ”, Zacarías Diosdih ãt niíj wẽi naáwáp wʉt jĩ. 
\p  
\v 76 Diosdih páant niíj péanit, ã wʉ̃ʉ́hdih jwʉh nin pah ãt jwʉ́ʉb niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\q1 “Wʉ̃ʉhʉ́, jwĩ Maáh jwiítdih tʉ́i ʉbni pínah ã jʉ̃ʉ́wátdih naóh waóhni ma jʉmbipna caá. ‘Dios naáwátdih naóh yapani caá’, meemdíh ĩ niijbípna caá.\x * \xo 1:76 \xt Mal 3.1\x* 
\q1  
\v 77 Jwiít ã́ihwãdih jwĩ yéejatdih yohnit, iiguípna jwĩ bejat déedih ã tʉ́i ʉbat pínahdih ma naóhbipna caá. 
\q1  
\v 78 Jĩ́gah en teo wáacnit, jwiítdih tʉ́i ʉbni pínahdih Dios jeámant ã wahbipna caá, baabát panihipboó jwĩ jʉmat pínah niijná. 
\q1  
\v 79 Wʉnatdih ʉ́ʉmna, dʉpʉ́át panihipboó jʉmnitdih jiiát déedih ã wʉ̃hbipna caá, tʉ́ini namádih ĩ jií en bejat pínah niijná”,\x * \xo 1:79 \xt Is 9.2\x* Zacarías ãt niíj wẽi naáwáp wʉt jĩ. 
\p  
\v 80 Pánihna, Zacarías wʉ̃ʉ́h ãt behep wʉt jĩ. Dios ã tʉ́i teo wáacachah, caolih jʉ́ʉtíhni, caandíh tʉ́i jepahni ãt behep wʉt jĩ. Pánih behnit, judíowãdih ã bohéát pínah jã́tih mʉʉ́ wihcapboó ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\c 2  
\s1 Jesucristo ã cã́ac jʉmat 
\r (Mt 1.18-25) 
\p  
\v 1-2 María mi weh jʉmat pínah jã́tih, Cirenio Siria baácdih moón ĩ maáh jʉm láa, César Augusto Roma tʉ́tchimant jʉmna, nihat baácdih moondíh wʉtni ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Démoón cã́acwã ĩ jʉmatdih jéihyat tʉ́ʉt niijná, nihat cã́acwãdih ĩ́ih wʉ̃tnadih ãt daacát tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Caandíh náahna, nihat cã́acwãdih ã daácni nʉ́odih ãt wahap wʉt jĩ. Páant ã chãjat tʉ́ʉtni yeó jáap ĩ jwíih wʉ̃t daacát yeó jáap wʉt jĩ.  
\v 3 Páant ã wʉtʉchah joinít, nihat cã́acwã ĩ nʉowãji ĩ cã́ac jʉmni tʉ́tchina yoobó wʉ̃t daacádih ĩt bejep wʉt jĩ.  
\v 4-5 Josébʉt yad pínahjĩh ĩt bejep wʉt jĩ. María wʉdʉ jʉmna yʉhna, Galilea baác Nazaret tʉ́tchimant, pʉ́ʉ́ Judea baác Belén tʉ́tchina mit bejep wʉt jĩ. Belén tʉ́tchidih Davidji ãt cã́ac jʉmʉp wʉt jĩ. Pánihna, David jʉima jʉmna, José yadjĩh Belén tʉ́tchina wʉ̃t daacádih ĩt bejep wʉt jĩ. 
\p  
\v 6-7 Queét chénewã Belén tʉ́tchiboó jʉibínit, dawá cã́acwã ĩ jʉmʉchah, ʉ̃wat mʉʉná ã yáwachah, momo jiwiwã ʉ̃wat tólihboó Joséwã ĩt ʉ̃wʉp wʉt jĩ. Caánboó jʉmna, María mi jáap bácahdih bóodih mit weh jʉmʉp wʉt jĩ. Pánih weh jʉm péanit, mi wʉ̃ʉ́hdih yéguehjĩh tʉ́i pin bojnit, momo jiwiwã jeémát yacat paihdih mit cáagap wʉt jĩ. 
\s1 Ovejawãdih en daonít Jesúsdih enedih ĩ bejat 
\p  
\v 8 Páant mi weh jʉmni chei, Belén tʉ́tchi jwẽ́ejdih ovejawãdih en daonít ĩ́ih ovejawãdih en daoná ĩt chãjap wʉt jĩ.  
\v 9 Páant ĩ en dawáchah, Dioíh ángel queétdih ãt jígohop wʉt jĩ. Pánih jígohnit, bʉ́dí ã yeh iiguíchah ennit, bʉ́dí ĩt ʉ́ʉmʉp wʉt jĩ. 
\p  
\v 10 Páant ĩ ʉ́ʉmʉchah ennit, ángel queétdih nin pah ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: “¡Ñi ʉ́ʉmca bojoó! ¡Ñi joyoó! Bʉ́dí ñi weñat pínah tʉ́ini doonádih yeebdíh naáwádih jʉ̃óhna caá wã chãjap. Caán doonádih joinít, nihat cã́acwãbʉt bʉ́dí ĩ wẽibipna caá.  
\v 11 Bʉtéh Daviíh tʉ́tchidih cã́acwãdih tʉ́i ʉbni pínah ã cã́ac jʉmʉp be. Caán Dios ã wahni Cristo, nihat cã́acwã ĩ maáh pínah caá.  
\v 12 Wã niijnídih ñi bid jʉyʉ́chah, momo jiwiwã jeémát yacat paihdih yégueh chóojĩh pin bojni, ã lajbipna caá”, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 13 Ángel queétdih páant ã niijíchahjeh, dawá ángelwã ãjeéh jígohnit, Diosdih nin pah ĩt niíj wẽi naáwáp wʉt jĩ: 
\q1  
\v 14 “¡Nihat jeáboó jʉmnit Dios wẽpnidih ĩ weñe naáh! ¡Nin baácboó ã oinit ĩ tʉ́i jʉmʉ naáh!” ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 15 Ángelwã queétdih páant niíj naóh péanit, Dios ã jʉmʉpboó ĩt jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ. Ĩ jwʉ́ʉb bejat tʉ́ttimahbitjeh, ovejawãdih en daonít nin pah ĩt míic niijíp wʉt jĩ: 
\p —Chóbe, Belén tʉ́tchina Dioíh ángel jwiítdih ã niijátdih enjĩh, ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 16 Páant niijnít, Belén tʉ́tchina wẽpép caandíh enedih ĩt bejep wʉt jĩ. Pánih bej, caanná jʉibínit, María, José, wébítdihbʉt ĩt enep wʉt jĩ. Wébít momo jiwiwã jeémát yacat paihdih ãt lajap wʉt jĩ.  
\v 17-20 Pánih bid jʉinít, ángel ded pah ã niijátdih Maríawãdih ĩt naóh yapanap wʉt jĩ. Pánih en péanit, ĩ́ih ovejawã pebhboó ĩt jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ. Pánih bejnit, ángel queétdih ã niijátji pahjeh ennitji Diosdih bʉ́dí ĩt wẽi naáwáp wʉt jĩ. Nihat ĩ jwãáhnitdihbʉt ĩt naáwáp wʉt jĩ. Páant ĩ naáwáchah joinít, cã́acwã ĩt joí wʉ́hi bejep wʉt jĩ. Obohjeéhtih, beh wiliboó wébítdih páant ĩ niijátjidih caántjeh bʉ́dí mipĩ́ jenah joyóp wʉt jĩ. 
\s1 Dioíh mʉʉ́boó Jesúsdih ĩ ʉb bejat 
\p  
\v 21 Jesús ã cã́ac jʉmniji ocho yeó jáap tʉ́ttimah, sacerdotewãdih ã́ih quehli nah yapat chóodih ĩt bóodat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Páant judíowã ĩpĩ́ chãjap wʉt jĩ.\x * \xo 2:21 \xt Lv 12.3\x* Pánih bóod péanit, ã íin wʉdʉ jʉmat pínah jã́tih ángel ã niijátji pahjeh caandíh Jesús ĩt wʉ̃t bʉ́ʉdhdʉp wʉt jĩ.\x * \xo 2:21 \xt Lc 1.31\x* 
\p  
\v 22 Biíc widh tʉ́ttimah, Moisés ã wʉtatji pah chãj péanit, mi wʉ̃ʉ́hdih Diosdih wʉ̃hat tʉ́ʉt niijná, Jerusalénna ĩt ʉb bejep wʉt jĩ.  
\v 23 Pánih wʉ̃hnit, Dios nin ã wʉtatjidih ĩt jepahap wʉt jĩ: “Jáap bácahdih bóo newé weép ã jʉmʉchah, weemdíh ñi wʉ̃hʉʉ́. Caán wĩ́ih, weemdíh teo wʉ̃hni pínah caá”,\x * \xo 2:23 \xt Ex 13.2,12\x* Dios ãt niíj wʉtʉp tajĩ.  
\v 24 Pánihna, Jerusalénna Dioíh mʉʉdíh jʉibí, jopwãdih jíib chãjnit, sacerdotewãdih ĩt wʉ̃hʉp wʉt jĩ, Diosdih ĩ cáo wʉ̃hat pínah niijná. Pánih chãjnit, Dios nin ã wʉtatjidih ĩt jepahap wʉt jĩ: “Chénewã jopwãdih ñi wʉ̃hʉʉ́ weemdíh, jáap bácahdih bóodih tʉ́ʉt nʉʉmná”, Dios ãt niíj wʉtʉp tajĩ. Pánih chãjna, ĩ weh jʉmat tʉ́ttimah, nihat Dios ã wʉtatjidih ĩt chãj péanap wʉt jĩ.\x * \xo 2:24 \xt Lv 12.6-8\x* 
\p  
\v 25 Caán láa Dios naáwátdih tʉ́i jepahni, Simeón wʉ̃t jʉmni, Jerusalén tʉ́tchidih ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Caán Diosdih tʉ́i wẽini jʉmna, Dios ã wahni judíowãdih tʉ́i ʉbni pínahdih pã́ina ãt chãjap wʉt jĩ. Caandíh Tʉ́ini Espíritu ã wẽpat bʉ́dí ãt jʉmʉp wʉt jĩ.  
\v 26 Pánih jʉmna, nin pah caandíh ãtát niíj jéihyanap wʉt jĩ: “Ma wʉnat pínah jã́tih Dios ã wahni Cristo, ã́ih cã́acwãdih tʉ́i ʉbni pínahdih meémboó ma enbipna caá”, ãt niijíp wʉt jĩ.  
\v 27 Pánihna, caandíh Dioíh mʉʉná Tʉ́ini Espíritu ãt bejat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Joséwã Jesúsdih ĩ ʉb waad béjechah, Dios ã wʉtatji pah chãjat tʉ́ʉt niijná, Simeón queétdih ãt jwãááp wʉt jĩ.  
\v 28 Pánih jwãáhnit, Tʉ́ini Espíritu caandíh ã jéihyanachah, wébítdih ãt ʉb tʉ́ʉhʉp wʉt jĩ. Ʉb tʉ́ʉhnit, nin pah Diosdih ãt niíj wẽi naáwáp wʉt jĩ: 
\q1  
\v 29-30 “Maá, meém ma niijátji pahjeh míih cã́acwãdih tʉ́i ʉbni pínahdih ma wahnidih bʉʉ wã enna caá. Weém, meemdíh teo wʉ̃hni, bʉʉ wã wʉnʉchah, ã tʉ́ibipna caá, bʉca. 
\q1  
\v 31 Nihat cã́acwã ĩ enechah, meém nindih mat wahap taga, cã́acwã iiguípna ĩ bejat déedih ã tʉ́i ʉbat pínah niijná. 
\q1  
\v 32 Nin tigaá nihat judíowã nihcannitdih ded pah Dios ã jʉmatdih ã jéihyabipna caá. Páant ã jéihyanachah, judío ã jʉmʉchah jéihnit, bitaboó míih judíowãdih ĩ tʉ́i wẽibipna caá”,\x * \xo 2:32 \xt Is 42.6; 49.6; 52.10\x* Simeón ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 33 Páant ã niijíchah joinít, Joséwã bʉ́dí ĩt wẽi jenah joyóp wʉt jĩ.  
\v 34 Tʉ́ttimah, Simeón queétdih wẽinit, “Dios yeebdíh ã tʉ́i chãja naáh”, niijnít, Maríadih jwʉh nin pah ãt jwʉ́ʉb niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\p —Nin wã naáwátdih ma tʉ́i joyoó. Nin wébít Dios ã wahni caá. Dawá judíowã caandíh ĩ náahcatji peéh ĩ bʉʉdbípna caá. Obohjeéhtih, dawá bita judíowã caandíh náahnit, ĩ tʉ́i jʉmbipna caá. Caán Dios ã weñat pínahdih jéihyani ã jʉmʉchah yʉhna, dawá caandíh yap yohnit, yeejép ĩ naóhbipna caá.  
\v 35 Nihat cã́acwã ded pah ĩ jenah joyátdih jéihyani pínah Dios nin wébítdih ãt wahap taga. Obohjeéhtih, meémboó bʉ́dí ma jĩ́gahbipna caá, Simeón caántdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 36 Caanjĩ́h beh wili Ana wʉ̃t jʉmnihbʉt mit jʉmʉp wʉt jĩ. Caántbʉt Dios naáwátdih naóh yapanih wʉt jĩ. Caánt Fanuelji nʉʉ́m, Aserji jʉimená poómpdih bóli wʉt jĩ. Caánt jáap beh tóahnih jʉmna, mit áa jʉmʉp wʉt jĩ. Obohjeéhtih, siete jópchijeh caántdih bíbohnit, mijeéh bóo ãt éemp wʉnʉp wʉt jĩ.  
\v 37 Pánih éemp wʉnnih jʉmna, ochenta y cuatro jópchi bíbohnit, Dioíh mʉʉ́ diítboó mipĩ́ jʉmʉp wʉt jĩ. Yeó jáap jʉmat pah, chei jʉmat pahbʉt jeémp jwʉhcan, Diosdih mipĩ́ wẽi ʉʉ́bh jáanap wʉt jĩ.  
\v 38 Caán horadih pohba Joséwã pebhna mit jʉibínap wʉt jĩ. Pánih jʉibí, Jesúsdih enna, Tʉ́ini Espíritu ã jéihyanachah, Diosdih mit wẽi naáwáp wʉt jĩ. Dios ã wahni, queétdih tʉ́i ʉbni pínahdih judíowã ĩpĩ́ páñap wʉt jĩ. Pánihna, Jesús ĩ bidni ã jʉmatdih nihat queét pã́initdih mit naáwáp wʉt jĩ. 
\s1 Nazaret tʉ́tchiboó ĩ jwʉ́ʉb bejat 
\p  
\v 39 Joséwã nihat Dios ã wʉtatji pah chãj péa, jwʉ́ʉb bejnit, Belén tʉ́tchidih ĩt jʉm jwʉhʉp wʉt jĩ. Tʉ́ttimah, Galilea baác ĩ jʉmniji Nazaret tʉ́tchina ĩt jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ.\x * \xo 2:39 \xt Mt 2.23\x* 
\v 40 Ĩ wʉ̃ʉ́h tʉ́i behnit, caolih jʉ́ʉtíhnijeh jʉmna, Dios ã weñat pínahdih ãt tʉ́i jéihyep wʉt jĩ. Pánihna, Dios caandíh tʉ́i wẽi ennit, bʉ́dí ãt teo wáacap wʉt jĩ. 
\s1 Jesús doce jópchi ã bíbohochah, Dioíh mʉʉná caandíh ĩ nʉmah bejat 
\p  
\v 41 Oveja wʉ̃ʉ́hdih ĩ mao jeémát yeó jáap, Pascua ĩ niijní, paacánni pandihbʉt ĩ jeémp wẽi láa, Dios ã wʉtatjidih jepahnit, nihat judíowã jópchi jʉmat pah, Jerusalén tʉ́tchidih ĩpĩ́ míic wáac jʉibínap wʉt jĩ. Jesús mánabʉt jópchi jʉmat pah Jerusalénna ĩpĩ́ aab béjep wʉt jĩ.\x * \xo 2:41 \xt Ex 12.1-27; Dt 16.1-8\x* 
\v 42 Jesús doce jópchi bíbohnit, caanbʉ́t ã mánajeéh ãt bejep wʉt jĩ.  
\v 43 Pánih jʉibínit, ĩ wẽi jeémát ã beedéchah, ĩ chéenwã biícdih Joséwã Nazaret tʉ́tchina ĩt jwʉ́ʉb dei bejep wʉt jĩ. Obohjeéhtih, ã mána ĩ jéihcah yʉhna, Jesús Jerusalénboojéh ãt chãwáp wʉt jĩ.  
\v 44 “Dawá jwĩ bejechah, jwĩ wʉ̃ʉ́h jwĩ déewãjeéh ã jʉmna nacaá”, ĩt niíj jenah joyóp wʉt jĩ. Páant niíj jenah joiná, nihat yeó jáap bejnit, cheyeh caandíh ĩtih bidip wʉt yʉh jĩ. Obohjeéhtih, ĩt bid jʉicáp wʉt jĩ.  
\v 45 Pánih bid jʉicán, Jerusalén tʉ́tchina bididih ĩt jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ. 
\p  
\v 46 Jerusalénna jwʉ́ʉb jʉibínit, caanná ĩ wʉ̃ʉ́hdih bʉ́dí ĩt bidip wʉt yʉh jĩ. Chéne yeó jáap tʉ́i bid, biíh yeó jáapdih ĩt bid jʉyʉ́p wʉt jĩ, bʉca. Dioíh mʉʉ́ diítna Moisés ã wʉtatjidih bohénit cãtíh chʉ́ʉdnit, queétdih joiná, ʉʉ́bh joí enna ãt chãjap wʉt jĩ.  
\v 47 Beh joinít, ã tʉ́i jepahachah, nihat caandíh joinít bʉ́dí ĩt joí wʉ́hi bejep wʉt jĩ.  
\v 48 Pánihna, ã mána Dioíh mʉʉná waád jʉibínit, caanná behnitjeéh ã chʉ́ʉdʉchah ennit, queétbʉt bʉ́dí ĩt wʉ́hi bejep wʉt jĩ. Páant ã chãjachah ennit, ã íin nin pah mit niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Wʉ̃ʉhʉ́, dépanih tigaá jwiítdih páant ma nih chãj? Ma joyoó, ma íbijĩh meemdíh bʉ́dí jwĩ bidip be. Meemdíh bid jʉicán, bʉ́dí jwĩ náhni dahwanap be, mit niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 49 \wj —¿Dépanih tibeé weemdíh ñi bid? ¿Wã íipíh mʉʉ́boó ã náahatdih chãjni wã jʉmatdih ñi jéihcannit beé?\wj* Jesús queétdih ãt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 50 Obohjeéhtih, ded pah ã niijátdih ĩt beh joicáp wʉt jĩ. 
\p  
\v 51 Caandíh bid jʉinít, Nazaret tʉ́tchina ĩt nʉmah jwʉ́ʉb dei bejep wʉt jĩ. Caanná jwʉ́ʉb dei jʉibíniji behna, ã mánadih ãpĩ́ tʉ́i jepahap wʉt jĩ. Obohjeéhtih, beh wili nihat páant ã chãjatjidih bʉ́dí mipĩ́ jenah joyóp wʉt jĩ.  
\v 52 Jesús tʉ́i jéihnijeh ãt behep wʉt jĩ. Páant ã jʉmʉchah, Dios caandíh bʉ́dí ãt wẽi enep wʉt jĩ. Cã́acwãbʉt biíc yoobó caandíh ĩt weñep wʉt jĩ.\x * \xo 2:52 \xt 1S 2.26; Pr 3.4\x* 
\c 3  
\s1 Juan Daabáni mʉʉ́ wihcapboó Dios naáwátdih ã naóh yapaat 
\r (Mt 3.1-12; Mr 1.1-8; Jn 1.19-28) 
\p  
\v 1-2 Tʉ́ttimah, Zacarías wʉ̃ʉ́h Juan behna, mʉʉ́ wihcapboó ã jʉmʉchah, Dios caandíh ãt jwíih naáwát tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Caán láa Roma tʉ́tchidih moón ĩ maáh Tiberio César quince jópchi maáh ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Poncio Pilato Judea baácdih moón ĩ maáh ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Herodes Galilea baácdih moón ĩ maáh ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Ã ʉ́ʉd jeñé Felipe Iturea baácdih moón, Traconite baácdih moón biícdih ĩ maáh ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Lisanias Abilinia baácdih moón ĩ maáh ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Páant ĩ maáh jʉmʉchah, Anás Caifásbʉt sacerdotewã ĩ maáta ĩt jʉmʉp wʉt jĩ.  
\v 3 Caán láa, Juan mʉʉ́ wihcapboó ã jʉmʉchah, Dios caandíh ãt naáwát tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Pánihna, Dios ã naáwát tʉ́ʉtʉchah joinít, Juanboó Jordán mʉj pebh dei jʉibínit, ãt táoh naóh jibip wʉt jĩ. Nin pah ãpĩ́ niíj naóh bohénap wʉt jĩ: “Ñi yéej chãjatdih cádahnit, tʉ́iniboodíh ñi tʉ́ʉt nʉʉmʉ́. Páant ñi tʉ́ʉt nʉʉmʉ́chah, Dios ñi yéejatdih ã yohbipna caá. Páant ñi chãjachah, yeebdíh wã daabábipna caá, ñi yéejat yohat jʉ́ʉtat pínah niijná”, cã́acwãdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 4 Jon jã́tih Dios naáwátdih naóh yapani Isaías, nin pah Juan ã chãjat pínahdih ãt niíj naóh daacáp wʉt jĩ. 
\q1 “Dios naáwátdih naóh yapani mʉʉ́ wihcapboó jʉmni nin pah ã niíj ñaác bohébipna caá: ‘Jwĩ Maáh ã jʉ̃ʉ́wát pínah jã́tih ñi yéej chãjatdih cádah, tʉ́iniboodíh tʉ́ʉt nʉʉmnít, caandíh ñi tʉ́i páñaá. 
\q1  
\v 5 Det jĩ́gah náah jʉmnitdih ã teo wáacbipna caá. Obohjeéhtih, det “Weém nihat jéihni, dedé weemdíh jʉdhdat wihcan caá”, niíj jenah joinítdih ĩ wẽpatdih jwĩ Maáh ã dʉ́ʉc wáibipna caá. Det biáboó jenah joinít ĩ jenah joyátdih ã yoobábipna caá. 
\q1  
\v 6 Pánihna, nihat cã́acwã yoobópdih ĩ jenah joibípna caá, iiguípna ĩ bejatji déedih Dios ã tʉ́i ʉbatdih ĩ jéihyat pínah niijná’, ã niíj naóhbipna caá”, Isaías ãt niíj daacáp wʉt jĩ. \rq (Is 40.3-5)\rq* 
\p  
\v 7 Dawá cã́acwã Juan pebhna ĩt jʉibínap wʉt jĩ, queétdih Juan ã daabáát pínah niijná. Ã pebhna jʉibínitdih nin pah ãpĩ́ niíj naáwáp wʉt jĩ:\x * \xo 3:7 \xt Mt 12.34; 23.33\x* “¡Yeéb yeena caá ñi chãjap! ¡Maiwã panihnit yeejépwã jʉmna, peéh chãjat pínahdih ʉ́ʉm jweííhnitjeh caá! Obohjeéhtih, yeéb ñi yéej chãjatdih ñi cádahíhcat jíib, Dios yeebdíh ã peéh chãjachah, ñi jéih jweicán niít.  
\v 8 Ñi yéejatdih cádahnit, tʉ́iniboodíh tʉ́ʉt nʉʉmát caá yeebdíh náahap. ‘Abrahamjidih Dios ãt wẽi enep wʉt jĩ. Pánihna, ã jʉimená jwĩ jʉmʉchah, jwiítdihbʉt ã tʉ́i wẽi enna caá’, ñi niíj jenah joiná yʉh caá. Obohjeéhtih, pánihcan caá. Yeejép ñi chãjachah ennit, ã wẽican caá. Ñi joyoó. Dios náahna, Abrahamji ã jʉimená pah nin jee dáhnadih ã jéih tʉ́ʉt nʉʉmná caá.\x * \xo 3:8 \xt Jn 8.33\x* 
\v 9 Wápchi mínah ã́ih wápchidih en dawát pah, yeebdíhbʉt Dios ã en daoná caá. Biquí nahna yeejép ã quehechah enna, tib yohnit, ã́ih náatnadihbʉt ã pʉd yohbipna caá. Pánih péanit, caan náhdih, ã́ih náatnadihbʉt ã cáo yohbipna caá. Páant ã chãjat pah mʉntih, yeejép ñi chãjachah enna, Dios yeebdíhbʉt iiguípna ã wahbipna caá”, Juan ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 3:9 \xt Mt 7.19\x* 
\p  
\v 10 Páant ã niijíchah joinít, cã́acwã Juandih nin pah ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Ded pah tigaá jwĩ tʉ́ʉt nʉʉmbí? ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 11 —Ded chéne yégueh chóo bíbohni yégueh wihcannidih ã wʉ̃hʉ naáh. Jeémát bíbohnibʉt jeémát wihcannidih ã wʉ̃hʉ naáh, queétdih ãt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 12 Romanowã maáta ĩ ʉʉ́bát tʉ́ʉtni dinerodih ʉʉ́bh wʉ̃hnitbʉt daabáát tʉ́ʉt niijná, Juan pebhna jʉibínit, nin pah ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Bohéní, jwiítboó ded pah tigaá jwĩ tʉ́ʉt nʉʉmbí? ĩt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 3:12 \xt Lc 7.29\x* 
\p  
\v 13 —Ñi maáta ĩ wʉtat pah bóojeh ñi ʉʉ́bʉ́p. Chah ñi ʉʉ́bátdih ñi cádahaá, queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 14 Biquína soldadowãbʉt caandíh nin pah ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Jwiítbʉt ded pah tigaá jwĩ tʉ́ʉt nʉʉmbí? ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p —Biíh pah bóonadih en ñinahnit, ñi dʉ́ʉc wáica bojoó. Dawá láa nʉ́o náahna, cã́acwãdih yee naóh ʉ́ʉmanit, nemat mʉʉ́boó bejíhcan ĩ jíib chãjatdih ñipĩ́ wʉtna caá. Páant ñi chãjatdih ñi cádahaá. Ñi tewat jíibdihjeh wẽinit, ñi teweé, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 15 Nihat judíowã Dios ã wahni queétdih tʉ́i ʉbni pínahdih ĩt bidip wʉt jĩ. Pánihna, Juan páant ã niijíchah joinít, queétjeh nin pah ĩt niíj jenah joyóp wʉt jĩ: “¿Nin Dios ã wahni jwĩ pã́ini naniít?” ĩt niijíp wʉt jĩ.  
\v 16 Obohjeéhtih, Juan queétdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: “Weém yeebdíh mahjĩhjeh wã daabána caá. Obohjeéhtih, wã tʉ́ttimah jʉ̃óhni, chah wẽpni ã jʉmna caá. Páant ã jʉmʉchah jenah joinít, ‘Weém oboh jʉmni caá’, wã niíj jenah joiná caá. Caánboó mahjĩh daabáát panihni, yeebdíh Tʉ́ini Espíritu ã wẽpatdih bʉ́dí ã wʉ̃hbipna caá. Caán ã wẽpat tʉʉ iigát panihnijĩh ñi yéejatdih cáwat pah ã chãjbipna caá, jwʉ́ʉb yéej chãjíhatdih ñi jenah joicát pínah niijná.  
\v 17 Trigo teoni panihni caá. Ã́ih chóonadih caóh caj péanit, caán tíibna yoobátdihjeh wʉh wʉʉ́hboó jʉ́i yacnit, ã́ih mʉʉ́boó ã ámohbipna caá. Obohjeéhtih, ã caóh cajni chóonaboodíh ã cáo yohbipna caá. Páant ã chãjat pah, wã tʉ́ttimah jʉ̃óhni caandíh jepahnitdih ã tʉ́i ʉbbipna caá. Obohjeéhtih, caandíh jepahcannitboodih iiguípna ã wahbipna caá. Caán iigát dedé ã noón dʉbcan niít”, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 18 Páant niijnít, biíh naáwátjĩhbʉt Juan cã́acwãdih ãpĩ́ bohénap wʉt jĩ, tʉ́ʉt nʉʉmnít, iiguípna ĩ bejcat pínah niijná.  
\v 19 Galilea baácdih moón ĩ maáh Herodes ã ʉ́ʉd Felipe áa Herodíasdih ã dʉ́ʉc wái áa jʉmatji peéh Juan ãt jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ. Nihat biíh yeejép ã chãjatjidihbʉt ãt jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ.  
\v 20 Páant ã niíj jʉ̃ihñatji jíib Herodes Juandih joííhcan, ãt nemat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Pánih chãjna, chah ãt yoób yéej bejep wʉt jĩ.\x * \xo 3:20 \xt Mt 14.3-4; Mr 6.17-18\x* 
\s1 Juan Jesúsdih ã daabáát 
\r (Mt 3.13-17; Mr 1.9-11) 
\p  
\v 21 Nemat mʉʉ́boó Herodes ã nemat pínah jã́tih, Juan cã́acwãdih ã daabánachah, Jesúsbʉt ã pebhna daabáát tʉ́ʉtʉdih ãt jʉibínap wʉt jĩ. Páant ã daabáát tʉ́ttimah, Jesús Diosdih ã ʉʉ́bʉ́chah, jeá ãt jéweah bejep wʉt jĩ.  
\v 22 Páant ã jéweah bejechah, jop pah jígohni Tʉ́ini Espíritu jeámant dei jʉ̃óhnit, caandíh ãt jʉí jaamáp wʉt jĩ. Páant ã jʉí jaamáchah, jeámant Dios Jesúsdih nin pah ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\p —Meém wã wʉ̃ʉ́h, wã oini caá. Meemdíh bʉ́dí wã wẽina caá, ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 3:22 \xt Gn 22.2; Sal 2.7; Is 42.1; Mt 3.17; Mr 1.1; Lc 9.35\x* 
\s1 Jesús ã nʉowã ĩ wʉ̃t 
\r (Mt 1.1-17) 
\p  
\v 23 Tʉ́ini Espíritu ã dei jʉ̃ʉ́wát tʉ́ttimah, Jesús treinta jópchi bíbohnit, cã́acwãdih ãt bohé jwíihip wʉt jĩ. 
\p Nit wʉt jĩ Jesús ã nʉowã: “José ã wʉ̃ʉ́h caá”, cã́acwã ĩt niíj jenah joyóp wʉt yʉh jĩ. 
\q2 José Elí ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 24 Elíboó Matat ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Matatboó Leví ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Levíboó Melqui ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Melquiboó Jana ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Janaboó José ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 25 Joséboó Matatías ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Matatíasboó Amós ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Amósboó Nahúm ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Nahúmboó Esli ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Esliboó Nagai ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 26 Nagaiboó Maat ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Maatboó Matatías ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Matatíasboó Semei ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Semeiboó Josec ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Josecboó Judá ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 27 Judáboó Joanán ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Joanánboó Resa ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Resaboó Zorobabel ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Zorobabelboó Salatiel ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Salatielboó Neri ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 28 Neriboó Melqui ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Melquiboó Adi ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Adiboó Cosam ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Cosamboó Elmadam ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Elmadamboó Er ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 29 Erboó Josué ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Josuéboó Eliezer ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Eliezerboó Jorim ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Jorimboó Matat ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 30 Matatboó Leví ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Levíboó Simeón ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Simeónboó Judá ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Judáboó José ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Joséboó Jonam ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Jonamboó Eliaquim ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 31 Eliaquimboó Melea ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Meleaboó Mena ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Menaboó Matata ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Matataboó Natán ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 32 Natánboó David ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Davidboó Isaí ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Isaíboó Obed ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Obedboó Booz ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Boozboó Sala ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Salaboó Naasón ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 33 Naasónboó Aminadab ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Aminadabboó Admin ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Adminboó Arni ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Arniboó Esrom ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Esromboó Fares ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Faresboó Judá ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 34 Judáboó Jacob ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Jacobboó Isaac ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Isaacboó Abraham ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Abrahamboó Taré ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Taréboó Nacor ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 35 Nacorboó Serug ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Serugboó Ragau ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Ragauboó Peleg ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Pelegboó Heber ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Heberboó Sala ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Salaboó Cainán ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 36 Cainánboó Arfaxad ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Arfaxadboó Sem ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Semboó Noé ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Noéboó Lamec ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 37 Lamecboó Matusalén ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Matusalénboó Enoc ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Enocboó Jared ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Jaredboó Mahalaleel ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Mahalaleelboó Cainán ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2  
\v 38 Cainánboó Enós ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Enósboó Set ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Setboó Adán ã wʉ̃ʉ́h 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\q2 Adánboó Dios wʉ̃ʉ́h, 
\q3 ã jwíih chãjniji, 
\q3 ãt jʉmʉp wʉt jĩ. 
\c 4  
\s1 Nemépwã ĩ maáh Jesúsdih ã yéejaíhat 
\r (Mt 4.1-11; Mr 1.12-13) 
\p  
\v 1-2 Juan Jesúsdih ã daabánachah, Tʉ́ini Espíritu caandíh ã yáwachah, Jesús Jordán mʉjmant ãt jwʉ́ʉb aab béjep wʉt jĩ. Jwʉ́ʉb aab béjnit, Tʉ́ini Espíritu caandíh mʉʉ́ wihcapboó ãt nʉmah bejep wʉt jĩ. Caánboó cuarenta yeó jáap ã jʉmʉchah, Satanás, nemépwã ĩ maáh, caandíh ãtih yeejép chãjat tʉ́ʉtʉp wʉt yʉh jĩ. Páant bói yeó jáap caánboó jʉmna, Jesús jeémpcan, nʉʉgʉ́p wʉnna ãt chãjap wʉt jĩ. 
\p  
\v 3 Páant ã nʉʉgʉ́p wʉnʉchah jéihnit, Satanás caandíh nin pah ãt niíj naáwáp wʉt yʉh jĩ: 
\p —Meém Dios wʉ̃ʉ́h jʉmna, can jee dáhdih “Pan dah ma jʉmʉʉ́”, ma niijí, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 4 \wj —Páant wã chãjcan niít. Dios naáwátdih naóh yapani nin pah ãt niíj daacáp tajĩ:\wj* 
\q1 \wj ‘Jeémátdihjeh pohba ĩ jeéméchah, cã́acwãíh caolih tʉ́i booni panihni ã jʉmcan niít’, ãt niíj daacáp tajĩ,\wj*\rq (Dt 8.3)\rq* 
\m Jesús Satanásdih ãt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 5 Páant ã niíj jepahat tʉ́ttimah, jap bóo jeená Jesúsdih Satanás ãt nʉmah pʉ́ʉh laab béjep wʉt jĩ. Caán jeejína pʉ́ʉh laáb jʉibínit, nihat cã́acwã ĩ jʉmat yoobó Jesúsdih ãt jʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Nihat biícdih ñaáp jígoh, ãt bʉʉdáh bejep wʉt jĩ.  
\v 6 Pánih jʉ́ʉtnit, nin pah caandíh ãt niijíp wʉt yʉh jĩ: 
\p —Nihat baácboó jʉmnit ĩ maáh wẽpat weemdíh wʉ̃hniji caá. Ded wã wʉ̃híhnidih wã jéih wʉ̃hna caá.  
\v 7 Pánihna, meém bódicha caj yoh ñajnit, ‘Meém nihatdih chah maáh caá’, weemdíh ma niijíchah joinít, nihat ĩ maáh wẽpatdih meemdíh wã wʉ̃hbipna caá. Nihat míih pínah ã jʉmbipna caá, Satanás Jesúsdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 8 \wj —Páant wã chãjcan niít. Dios naáwátdih naóh yapani nin pah ãt niíj daacáp tajĩ:\wj* 
\q1 \wj ‘Ma Maáh Diosdihjeh wẽinit, ã wʉtatdihjeh ma jepahaá’, ãt niíj daacáp tajĩ,\wj*\rq (Dt 6.13)\rq* 
\m Jesús Satanásdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 9 Páant ã niiját tʉ́ttimah, Jerusalén tʉ́tchina Dioíh mʉʉ́boó Satanás Jesúsdih ãt nʉmah bejep wʉt jĩ. Dioíh mʉʉ́ jap bóo mʉʉ wʉ́t jĩ. Caanná nʉmah jʉibínit, Satanás caán mʉʉ́ chah jap bóo jʉmni waolí beo nah yapatboó Jesúsdih ãt ñʉhat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Pánih ñʉhat tʉ́ʉtnit, nin pah ãt niíj naáwáp wʉt yʉh jĩ: 
\p —Meém Dios wʉ̃ʉ́h jʉmna, meemdíh ã wapat pínahdih jʉ́ʉtat tʉ́ʉt niijná, ninmant ma ñaáp jéen bejeé.  
\v 10 Davidji nin pah ã niíj daacátjidih ma tʉ́i náhninaá: 
\q1 ‘Dios ã́ih ángelwãdih meemdíh ã en dawát tʉ́ʉtbipna caá. 
\q1  
\v 11 Pánihna, meemdíh ĩ jípónih teobipna caá, jee dáhboó míih jítcha ã bʉʉg lájcat pínah niijná’, ãt niíj daacáp tajĩ, \rq (Sal 91.11-12)\rq* 
\m Satanás caandíh ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 12 \wj —Páant wã chãjcan niít. Nin pah Dios naáwátdih naóh yapani ãt niíj daacáp tajĩ:\wj* 
\q1 \wj ‘Ñi Maáh Dios ã niijátjidih “¿Yoobópdih niít?” niíj jéihíhna, caandíh ñi chãjat tʉ́ʉtca bojoó’, ãt niíj daacáp tajĩ,\wj*\rq (Dt 6.16)\rq* 
\m Jesús caandíh ãt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 13 Pánih yee naóh péanit, Satanás Jesúsdih cádah jwʉ́ʉb bejnit, ã jwʉ́ʉb yéejaat pínah yeó jáapdih ãt páñap wʉt jĩ. 
\s1 Galilea baácdih moondíh Jesús ã bohé jwíihat 
\r (Mt 4.12-17; Mr 1.14-15) 
\p  
\v 14 Páant Satanás ã chãjat tʉ́ttimah, Jesús Galilea baácna jwʉ́ʉb jʉibínit, Tʉ́ini Espíritu bʉ́dí ã wẽpatjĩh ãt táoh bohé jwíihip wʉt jĩ. Páant ã bohéát doonádih cã́acwã ĩt naóh peetép wʉt jĩ.  
\v 15 Pánih táoh bohénit, judíowã ĩ bohéát mʉʉná waadnít, queétdih ãpĩ́ bohénap wʉt jĩ. Páant Dios naáwátdih ã bohénachah, nihat caandíh joinít ĩt wẽi naáwáp wʉt jĩ. 
\s1 Nazaret tʉ́tchiboó Jesús ã jwʉ́ʉb jʉibíát 
\r (Mt 13.53-58; Mr 6.1-6) 
\p  
\v 16 Pánih bohé jibnit, Nazaret, ã behni tʉ́tchina ãt jwʉ́ʉb jʉibínap wʉt jĩ. Pánih jwʉ́ʉb jʉibínit, judíowã ĩ chooát yeó jáapdih, ãpĩ́ chãjat pah caanbʉ́t ĩ míic wáacat mʉʉdíh ãt waadáp wʉt jĩ. Pánih waád jʉibí chʉ́ʉdniji ñah ñʉh bejnit, Dios naáwátdih en naáwát tʉ́ʉt niijná, naóhnit ĩ ñʉhʉpna ãt jʉibí ñʉhʉp wʉt jĩ.  
\v 17 Caanjĩ́h ã jʉibí ñʉhʉchah, Isaías ã daácni tólihjidih ĩt wʉ̃hʉp wʉt jĩ. Pánihna, caán tólihdih pah teonit, ã naáwát pínahdih bid jʉinít, nin pah ãt niíj en naáwáp wʉt jĩ: 
\q1  
\v 18 \wj “Wã Maáh Dios Tʉ́ini Espíritu ã wẽpatdih weemdíh bʉ́dí ã wʉ̃hʉp be, cã́acwãdih wã teo wáacat pínah niijná. Pánih wʉ̃hnit, jĩ́gah náah jʉmnit panihnitdih ã́ih tʉ́ini doonádih ã naáwát tʉ́ʉtʉp be. Chéonit panihnitdih ã watat pínah doonádihbʉt ã naáwát tʉ́ʉtʉp be. Jéih encannitdih ã booat tʉ́ʉtʉp be, ĩ jéih enat pínah niijná. Nihat cã́acwã wẽicannit, yeejép yapnitdihbʉt ã teo wáacat tʉ́ʉtʉp be.\wj* 
\q1  
\v 19 \wj Pánihna, ‘Bʉʉ jwʉh caá, Dios jĩ́gah ennit, cã́acwãdih bʉ́dí ã teo wáac jwíihbipna caá’, weemdíh ã niíj naáwát tʉ́ʉtʉp be, Isaías ãt niíj daacáp tajĩ”,\wj*\rq (Is 61.1-2a)\rq* 
\m Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 20 Pánih en naóh péanit, caán tólihdih jwʉ́ʉb nah teo, sacerdotedih jwʉ́ʉbanit, ãt jwʉ́ʉb chʉ́ʉdʉp wʉt jĩ. Páant ã chãjachah, nihat caánboó jʉmnit ĩt en ñʉʉnʉ́p wʉt jĩ. 
\p  
\v 21 Pánih chʉ́ʉdnit, Jesús queétdih nin pah ãt niíj bohé jwíihip wʉt jĩ: 
\p \wj —Páant ã niíj daacátji bʉʉ caá bʉca ñi cãtíh ã yapap. Weemdíh caá páant ãt niíj daácjip taga,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 22 Páant ã tʉ́i naáwáchah joinít, nihat caandíh wẽi naóhna yʉhna, bʉ́dí ĩt wʉ́hi bejep wʉt jĩ. Pánih wʉ́hi bejnit, nin pah ĩt míic niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¡Joyoó bʉca! ¿Nin José wʉ̃ʉ́hjeh nihcan niít? ĩt míic niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 23 Páant ĩ míic niíj ʉʉ́bh joyóchah joinít, nin pah Jesús queétdih ãt jwʉ́ʉb niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\p \wj —‘Cohniá, ma míic cohoó’, jwĩ míic niiját pah weemdíh ñi niijmí nacaá. ‘Capernaum tʉ́tchiboó ma wẽp chãjat pah mʉntih ninjĩh ma behni tʉ́tchiboobʉ́t biíc yoobó ma chãjaá, Dios meemdíh ã wahatdih jwĩ jéihyat pínah niijná’, weemdíh ñi niijná yʉh caá.\wj* 
\v 24 \wj Obohjeéhtih, ñi joyoó. Ded Dios naáwátdih naóh yapanidih ã pebh jʉmnitboó ĩpĩ́ joííhcan caá. Pánihna, yeéb weemdíhbʉt biíc yoobó ñi joííhcan niít.\wj*\x * \xo 4:24 \xt Jn 4.44\x* 
\v 25 \wj Dios naáwátdih naóh yapani Elíasji jʉm láa, biíc peihcanni jópchi tʉ́i beéd, biíh jópchi tacdih mah bʉʉgcán, nʉʉgʉ́p láa, Israel baácboó dawá éemp wʉnnit yaádh ĩt jʉmʉp wʉt yʉh jĩ.\wj*\x * \xo 4:25 \xt 1R 17.1\x* 
\v 26 \wj Obohjeéhtih, ñi nʉowã Diosdih ĩ jepahcatdih jéihnit, biíh baácdih bóli éemp wʉnnihdih teo wáacat tʉ́ʉt niijná, Dios Elíasdih ãt wahap wʉt jĩ. Pánihna, Sidón tʉ́tchi pebh Sarepta tʉ́tchibitdih bólidihjeh ãt teo wáacap wʉt jĩ.\wj*\x * \xo 4:26 \xt 1R 17.8-16\x* 
\v 27 \wj Dios naáwátdih biíh naóh yapani Eliseo jʉm láabʉt Israel baácboó dawá bácah moópnit ĩt jʉmʉp wʉt yʉh jĩ. Obohjeéhtih, ñi nʉowã Diosdih ĩ jepahcatdih jéihnit, queétdih booaat tʉ́ʉtcan, Naamán Siria baácdih bóodihjeh Eliseodih ãt booaat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ.\wj*\x * \xo 4:27 \xt 2R 5.1-14\x*\wj Páant caán láa ĩ jepahcat pah, bʉʉ yeebbʉ́t weemdíh ñi jepahcan niít,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 28 Páant ã niijíchah joinít, nihat caanjĩ́h chʉ́ʉdnit tʉbit ĩt íijip wʉt jĩ.  
\v 29 Pánih íij ñah ñʉh, Jesúsdih teonit, ĩ míic wáacat mʉʉmánt caandíh ĩt wái bac bejep wʉt jĩ. Nazaret tʉ́tchimant wái bac bejnit, tʉ́tchi jwẽ́ejdih bóo jeé tʉ́lʉhna ĩt ʉb bejep wʉt jĩ, caandíh tóo yoh yac bojat tʉ́ʉt niijná.  
\v 30 Obohjeéhtih, Jesúsboó queét cãtíh tac pʉ́ʉd ñʉhnit, biáboó ãt bejep wʉt jĩ. 
\s1 Judíowã ĩ míic wáacat mʉʉ́boó nemép jʉmnidih Jesús ã booaat 
\r (Mr 1.21-28) 
\p  
\v 31 Nazaret tʉ́tchimant Jesúsdih ĩ bacaat tʉ́ttimah, Capernaum tʉ́tchina ãt dei bejep wʉt jĩ. Capernaum tʉ́tchibʉt Galilea baácdih bóo tʉ́tchi wʉt jĩ. Capernaum tʉ́tchina dei jʉibínit, chooát yeó jáapdih judíowã ĩ míic wáacat mʉʉná ãt jʉibínap wʉt jĩ. Caán mʉʉdíh waád jʉibínit, caanjĩ́h jʉmnitdih Dios naáwátdih ãt bohénap wʉt jĩ.  
\v 32 Pánihna, ã wẽp bohénachah, bʉ́dí ĩt joí wʉ́hi bejep wʉt jĩ.\x * \xo 4:32 \xt Mt 7.28-29\x* 
\p  
\v 33 Caanjĩ́h chʉ́ʉdnit biícdih, nemép jʉmnibʉt ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Pánihna, Jesús ã bohénachah joinít, nin pah ãt niíj ñaacáp wʉt jĩ: 
\p  
\v 34 —¡Ayó! Jesús, ¡Nazaret tʉ́tchidih bóo jwiítdih tac bʉʉgáca bojoó! ¿Jwiítdih dedé tigaá ma chãjbi? ¿Yoh bacanadih nit beé ma jʉ̃ʉ́wʉ́p? Weém meemdíh wã jéihna caá. Dios ã wahni, chah tʉ́ini caá meém, Jesúsdih ãt niíj ñaacáp wʉt jĩ. 
\p  
\v 35 \wj —¡Ma laihca bojoó! ¡Caandíh cádahnit, ma bac bejeé!\wj* Jesús nemépdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant ã niíj wʉtʉchah joinít, cã́acwã cãtíh nemépboó caandíh dʉó bʉʉgnít, ãt bac bejep wʉt jĩ. Pánih dʉó bʉʉgná yʉhna, caán newédih ãt yéejacap wʉt jĩ.  
\v 36 Páant Jesús ã chãjatdih nihat cã́acwã bʉ́dí ĩt en wʉ́hi bejep wʉt jĩ. 
\p —¡En yʉh bʉca! ¡Ã naáwát wẽpép caá! ¡Ã naáwáchahjeh, nemépwã yʉh bʉca caandíh ĩ jepahna caá! ĩt míic niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 37 Jesús páant ã chãjatdih nihat Capernaum tʉ́tchi pebh jʉmnit ĩt míic naóh peetép wʉt jĩ. Bʉ́dí ãt wʉ̃t yáanap wʉt jĩ. 
\s1 Simón Pedro ã chʉdhdih Jesús ã booaat 
\r (Mt 8.14-15; Mr 1.29-31) 
\p  
\v 38 Páant ã chãjat tʉ́ttimah, judíowã ĩ míic wáacat mʉʉmánt Jesúswã ĩt bac bejep wʉt jĩ. Bac bejnit, Simóníh mʉʉná ĩt jʉibínap wʉt jĩ. Caanná ĩ waád jʉibínachah, mi íindih tʉbit ã pahachah, Simón áa Jesúsdih mit naáwáp wʉt jĩ. Páant tʉbit ã pahachah, mit lajap wʉt jĩ. “Caántdih ma booanaá”, caán mʉʉdíh jʉmnit Jesúsdih ĩt niijíp wʉt jĩ.  
\v 39 Páant ĩ niijíchah joinít, Jesús mi pebh jʉibí ñʉhnit, \wj “Ma yayaá”,\wj* pahatdih ãt niijíp wʉt jĩ. Páant ã niijíchahjeh, pahat ãt dʉ́ʉcʉp wʉt jĩ. Páant ã dʉ́ʉcʉchah, ñah ñʉhnit, ĩ jeémát pínahdih mit cáagap wʉt jĩ. 
\s1 Dawá wʉnnitdih Jesús ã booaat 
\r (Mt 8.16-17; Mr 1.32-34) 
\p  
\v 40 Tõo ñáh jʉ̃ʉ́wʉ́chah, dawá tʉbʉ́p chʉ̃ʉ́hnitdih Jesús pebhna ĩt ʉb jʉibínap wʉt jĩ. Dawá mácah wʉnat queétdih ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Nihat ĩ ʉb jʉibínit wʉnnitdih Jesús ãt teo jã́ha booanap wʉt jĩ.  
\v 41 Dawá nemépwãdihbʉt ãt bacat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Páant ã bacat tʉ́ʉtʉchah, 
\p —¡Meém Dios wʉ̃ʉ́h caá! tʉbit ĩt niíj ñaacáp wʉt yʉh jĩ. 
\p Obohjeéhtih, Jesús queétdih jʉ̃ihnit, “Dios ã wahni caá”, ãt niiját tʉ́ʉtcap wʉt jĩ. 
\s1 Jesús Galilea baácboó ã bohé jibat 
\r (Mr 1.36-39) 
\p  
\v 42 Daa jʉ̃ʉ́wʉ́chah, ã íipdih ʉʉ́bát tʉ́ʉt niijná, Jesús cã́ac wihcapboó ãt bejep wʉt jĩ. Obohjeéhtih, cã́acwã caandíh bid bejnit, ĩt jwãááp wʉt jĩ. Jwãáhnit, caandíh ĩjeéh jʉmat náahna, ĩt chãwát tʉ́ʉtʉp wʉt yʉh jĩ. 
\p  
\v 43 \wj —Ñijeéh wã jéih chãocán caá. Biíh tʉ́tchinadih moondíhbʉt Dios ã maáh jʉmat doonádih weemdíh naáwát caá náahap. Páant naáwát pínah niijná, Dios weemdíh ã wahap be,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 44 Pánihna, nihat Galilea baácboó jib bejnit, judíowã ĩ míic wáacat mʉʉná waadnít, Jesús ãpĩ́ bohénap wʉt jĩ. 
\c 5  
\s1 Queéj jʉ́ʉt maonitdih ãjeéh Jesús ã bejat tʉ́ʉtat 
\r (Mt 4.18-22; Mr 1.16-20) 
\p  
\v 1 Biíh yeó jáap, Jesús Genesaret íim jwẽ́ejdih ñʉhnit, dawá cã́acwãdih Dios naáwátdih naóhna ãt chãjap wʉt jĩ. Caán ã bohéátdih bʉ́dí joííhna, Jesúsdih ĩt tóo péenap wʉt jĩ.  
\v 2 Páant tʉbit caandíh ĩ tóonachah, Jesús chéne bʉ́dí jãáj chóonadih ãt enep wʉt jĩ. Caanjĩ́h queéj jʉ́ʉt maonit ĩ aabní chóona ãt pahap wʉt jĩ. Queét ĩ́ih jãáj chóona pebh ĩ́ih ñʉonádih chocna ĩt chãjap wʉt jĩ.  
\v 3 Pánihna, biíc chóodih Jesús ãt waadáp wʉt jĩ. Caán chóo mínah Simón wʉt jĩ ã wʉ̃t. Caán chóodih waadnít, \wj “Weemdíh chibít ma tóo pʉ́ʉd baca pahanaá”,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. Páant ã tóo pʉ́ʉd baca pahanachah, Jesús caán chóodih chʉ́ʉdnit, cã́acwãdih ãt bohénap wʉt jĩ.\x * \xo 5:3 \xt Mt 13.1-2; Mr 3.9-10; 4.1\x* 
\p  
\v 4 Pánih bohé péanit, nin pah Jesús Simóndih ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Íim tac yoób pʉ́ʉd bac bejnit, queejwã́dih mawat tʉ́ʉt niijná, ñíih ñʉonádih ñi yoh báahanaá,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 5 —Bohéní, nihat chei jwĩ jʉ́ʉt mawachah yʉhna, queejwã́ ĩ wihcan beé. Obohjeéhtih, páant ma niijíchah joinít bácah, jwĩ́ih ñʉonádih jwĩ yoh báaha enmi caá, Simón ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 5:5 \xt Jn 21.3\x* 
\p  
\v 6 Páant niíj péa, íim tac yoób pʉ́ʉd bac bejnit, ĩ́ih ñʉonádih ĩt yoh báahanap wʉt jĩ. Páant ĩ yoh báahanachah, dawá yoobát queejwã́ waadná, ĩ́ih ñʉonádih boloh wáina ĩt chãjap wʉt jĩ.\x * \xo 5:6 \xt Jn 21.6\x* 
\v 7 Páant ĩ boloh wáyachah ennit, ĩ pej jʉmnit queét pebh pahnitdih Simón ãt ejep wʉt jĩ: “¡Jwiítdih ñi teo wáac jʉ̃ʉ́wʉ́!” ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Pánih teo wáacadih jʉibínit, chénat pah chóo queejwã́dih ĩt ʉb yac yáwanap wʉt jĩ. Dawá queejwã́ jʉmna, ĩ́ih jãáj chóona ãt daábíhip wʉt jĩ. 
\p  
\v 8-10 Páant dawá queejwã́dih ennit, Jesús ã wẽpatdih jéihna, Simón bʉ́dí ãt ʉ́ʉmʉp wʉt jĩ. Pánih ʉ́ʉmna, Jesús pebh bódicha caj yoh ñajnit, Jesúsdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Maá, meém chah wẽpni, tʉ́ini caá. Obohjeéhtih, weémboó yéejni caá. Pánihna, meemdíh wã ʉ́ʉmʉchah, biáboó ma bejeé, ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 5:8-10 \xt Job 7.19-20; Sal 39.13; Is 6.5\x* 
\p \wj —¡Ma ʉ́ʉmca bojoó! Bʉʉ meém queejwã́dih bid jwʉhni caá. Obohjeéhtih, meemdíh wã tʉ́ʉt nʉʉmʉ́chah, queejwã́dih ma bidat pah mʉntih, cã́acwãboodíh bidnit, wĩ́ih doonádih ma naóhbipna caá, weemdíh jepahna, wĩ́ihwã ĩ jʉmat pínah niijná,\wj* Jesús caandíh ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Simón ã ʉ́ʉmat biíc yoobó ã pej jʉmnitbʉt ĩt ʉ́ʉmʉp wʉt jĩ. Santiago, Juan wʉt jĩ ã pej jʉmnit. Queét chénewã Zebedeo weh wʉt jĩ.  
\v 11 Pánihna, jwʉ́ʉb ñáan jʉibínit, queét nihat ĩ́ih tewatdih cádahnit, Jesúsjeéh ĩt bejep wʉt jĩ. 
\s1 Bácah moópnidih Jesús ã booaat 
\r (Mt 8.1-4; Mr 1.40-45) 
\p  
\v 12 Jesús biíh tʉ́tchiboó ã jʉmʉchah, bácah moópni ã pebh ãt jʉibínap wʉt jĩ. Pánih jʉibíni Jesúsdih ennit, ã wẽpatdih jéihna, páah yoh ñajnit, nin pah ãt niíj ʉʉ́bʉ́p wʉt jĩ: 
\p —Maá, ma booaíhna, weemdíh ma jéih booana caá, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 13 Páant ã niijíchah joinít, Jesús caandíh teo jã́hanit, 
\p \wj —¡Jʉ́ʉ! Wẽinit, meemdíh wã booana caá,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant ã niijíchahjeh, moopát nihat ãt ñʉʉmáh bejep wʉt jĩ.  
\v 14 Pánihna, Jesús caandíh nin pah ãt wẽp niíj naáwáp wʉt yʉh jĩ: 
\p \wj —Bitadih naóhcanjeh, sacerdotedih míih bácah ã jwʉ́ʉb ñʉʉmátdih jʉ́ʉtʉdih ma bejeé. Moisés ã wʉtatji pah sacerdotewã ĩ cáo wʉ̃hat pínah niijná, chéne jopwãdih ma wʉ̃hʉʉ́, Dios meemdíh ã booaatjidih ĩ jéihyat pínah niijná,\wj*\x * \xo 5:14 \xt Lv 14.1-32\x* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 15 Obohjeéhtih, páant ã niijíchah joiná yʉhna, bejnit, dawá cã́acwãdih ãt naóh peetép wʉt jĩ. Páant Jesús ã chãjat dooná chah ãt wʉ̃t yáanap wʉt jĩ. Caán doonádih joinít, ã naáwátdih joyát tʉ́ʉt niijná, ĩ wʉnatdihbʉt ã booaat pínah niijná, dawá ã pebhna ĩpĩ́ wáac jʉibínap wʉt jĩ.  
\v 16 Obohjeéhtih, Jesús cã́ac wihcapboó, ã íipdih ʉʉ́bʉ́dih ãpĩ́ bejep wʉt jĩ. 
\s1 Jéih yoocannidih Jesús ã booaat 
\r (Mt 9.1-8; Mr 2.1-12) 
\p  
\v 17 Biíh yeó jáap Jesús cã́acwãdih ã bohénachah, fariseowã, Moisés ã wʉtatjidih bohénitbʉt ĩt joí chʉ́ʉdʉp wʉt jĩ. Queét Galilea baácmant, Judea baácmant, Jerusalén tʉ́tchimantbʉt bejnit, ĩtát jʉibínap wʉt jĩ. Jesús ã bohénachah, dawá joiná ĩt chãjap wʉt jĩ. Dios cã́acwãdih booaat wẽpatbʉt Jesúsdih bʉ́dí ãt jʉmʉp wʉt jĩ.  
\v 18 Páant ã bohénachah, biquína neoná jéih yoocannidih ã lajat chóojĩh Jesús pebh ĩtih beo waad béj jwejíhip wʉt yʉh jĩ.  
\v 19 Obohjeéhtih, dawá mʉʉdíh ĩ yáo yapachah ennit, chah bóo coahna caandíh ĩt beo pʉ́ʉh laab béjep wʉt jĩ. Pánih pʉ́ʉh laáb jʉibínit, biquína jeé naanádih ʉb jwej, íit chãjnit, jéih yoocannidih ã lajat chóojĩh Jesús pebh ĩt cádah deyanap wʉt jĩ.  
\v 20 Pánihna, caán ã booaat wẽpatdih ĩ jenah joyátdih jéihnit, Jesús caán jéih yoocannidih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Ma yéejatdih wã yohna caá,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 21 Páant ã niijíchah joinít, Moisés ã wʉtatjidih bohénit, fariseowãbʉt íijnit, queétjeh nin pah ĩt niíj jenah joyóp wʉt jĩ: “¿Dedé cã́ac tigaá nin? Diosjeh yéejatdih ã jéih yohna caá. Pánihna, ninboó cã́acjeh jʉmna yʉhna, ‘Ma yéejatdih wã yohna caá’, niijná, ‘Dios wã jʉmna caá’, niíj yeena caá ã chãjap”, queétjeh ĩt niíj jenah joyóp wʉt yʉh jĩ. 
\p  
\v 22-24 Páant ĩ niíj jenah joyóchah jéihnit, Jesús queétdih nin pah ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\p \wj —¿Dépanih tigaá páant yeejép ñi niíj jenah joí? ‘Ma yéejatdih wã yohna caá’, wã niijíchah joinít, weemdíh jéihcan yʉhna, ‘Yeeni caá’, ñi niíj jenah joiná caá. Obohjeéhtih, ‘Ma ñah ñʉhʉʉ́. Ma ñajatdih ʉbnit, ma yáac chʉ̃i bejeé’, wã niijíchah, caán ã bejechah ennit, wã niiját yoobópdih ã jʉmatdih ñi jéihbipna caá. Pánih jéihna, yéejat yohat wẽpat wã bíbohatdihbʉt ñi jéihbipna caá. Weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, Dios ã wahni nin baácdih moondíh jéih booanit, ĩ yéej chãjatdihbʉt wã jéih yohna caá. Páant wã jéih yohatdih yeéb ñi jéihyat pínah niijná, nin pah wã chãj jʉ́ʉtbipna caá,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant niíj péanit, jéih yoocannidih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Ma ñah ñʉhʉʉ́. Ma ñajat chóodih ʉbnit, míih mʉʉ́boó ma jwʉ́ʉb bejeé,\wj* Jesús caandíh ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 25 Páant ã niijíchahjeh, nihat ĩ enechah, jéih yoocanniji ñah ñʉh, ã ñajat chóodih ʉbnit, ã́ih mʉʉ́boó ãt jwʉ́ʉb bac bejep wʉt jĩ. Pánih bejnit, Diosdih bʉ́dí ãt wẽi naáwáp wʉt jĩ. 
\p  
\v 26 Páant ã bac bejechah, nihat en wʉ́hi bej, bʉ́dí jenah joinít, queétbʉt biíc yoobó Diosdih ĩt wẽi naáwáp wʉt jĩ. 
\p —¡En yʉh bʉca! Bʉ́dí náhniat pínahdih bʉʉ jwĩ enna caá, ĩt míic niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Jesús Levídih ã jʉ̃ʉ́wát tʉ́ʉtat 
\r (Mt 9.9-13; Mr 2.13-17) 
\p  
\v 27 Pánihat tʉ́ttimah, Jesúswã caán tʉ́tchidih jʉmnitji bac bejnit, biíh tʉ́tchina ĩt bejep wʉt jĩ. Caán ĩ bejni namá jwẽ́ejdih Leví wʉ̃t jʉmni ã tewat tólihboó ãt chʉ́ʉdʉp wʉt jĩ. Caán Romanowã maáta ĩ ʉʉ́bát tʉ́ʉtni nʉ́odih ʉʉ́bh wʉ̃hni ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Pánihna, Levídih ennit, nin pah caandíh Jesús ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Wãjeéh ma pée jʉ̃ʉ́wʉ́,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 28 Páant ã niijíchah joinít, ñah ñʉh, ã́ih tewatdih cádahnit, Jesúsjeéh ãt bejep wʉt jĩ. 
\p  
\v 29 Pánihat tʉ́ttimah, Leví ã́ih mʉʉ́boó Jesúswãdih ãt nʉmah jeémép wʉt jĩ. Caán ã nihat pah dawá nʉ́odih ʉʉ́bh wʉ̃hnitdih, bita ã chéenwãdihbʉt ãt nʉmah jeémép wʉt jĩ.  
\v 30 Páant Jesúswã ĩjeéh ĩ jeéméchah ennit, fariseowã, Moisés ã wʉtatjidih bohénitbʉt queétdih ĩt íijip wʉt jĩ. Íijnit, Jesús ã bohénitdih nin pah ĩt niíj jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ: 
\p —¿Dépanihna queét dinero nʉʉmnítjeéh, yéej chãjnitjeéhbʉt jeémp babh tigaá ñi chãj? ĩt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 5:30 \xt Lc 15.1-2\x* 
\p  
\v 31 Páant queétdih ĩ niijíchah joinít, Jesúsboó nin pah ãt niíj jepahap wʉt jĩ: 
\p \wj —Tʉbʉ́p chʉ̃ʉ́hcannit cohnidih ĩpĩ́ bidcan caá. Wʉnnitjeh caá caandíh ĩ bidip.\wj* 
\v 32 \wj Pánihat pah ‘Weém yéejat wihcanni caá’, niíj jenah joinít, teo wáacni pínahdih ĩpĩ́ bidcan caá. Obohjeéhtih, ‘Wã yéejatdih jĩ́gahnit, wã tʉ́ʉt nʉʉ́míhna caá’, niíj jenah joinít caá teo wáacni pínahdih ĩ bidip. Pánihna, ‘Yeejépwã caá jwiít’, niíj jenah joinítdihjeh teo wáacadih wã jʉ̃ʉ́wʉ́p be, ĩ yéej chãjatdih jĩ́gahnit, tʉ́iniboodíh ĩ tʉ́ʉt nʉʉmát pínah niijná,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Jeémp jwʉhcatdih Jesúsdih ĩ ʉʉ́bh joyát 
\r (Mt 9.14-17; Mr 2.18-22) 
\p  
\v 33 Páant queétdih ã niiját tʉ́ttimah, queét Jesúsdih nin pah ĩt jwʉ́ʉb niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —Dios ã wʉtat pah jwĩ nʉowã ĩpĩ́ jeémp jwʉhcap jĩ. Juan ã bohénitbʉt, fariseowã ĩ bohénitbʉt páant ĩ chãjna caá. ¿Dépanihna ma bohénitboó páantjeh ĩ jeémp? ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ. 
\p  
\v 34 \wj —Nin pah caá ã jʉmʉp: Téihya chéoni ã nʉmah jeémpnit biícdih ã jʉm jwʉhʉchah, jĩ́gahcan, ĩpĩ́ tʉ́i wẽi jeémpna caá. Páant tigaá, wãjeéh jʉm jwʉhna, wã bohénit ĩ tʉ́i wẽi jeémpna caá.\wj* 
\v 35 \wj Obohjeéhtih, bita caandíh ĩ ʉb bejat tʉ́ttimah, ã chéenwã jĩ́gahnit, ĩ jeémp jwʉhcan niít. Pánihat pah bita weemdíh ĩ ʉb bejat tʉ́ttimah bácah, wã bohénitjeéh wã wihcah, queétbʉt ĩ jeémp jwʉhcan niít,\wj* Jesús queétdih ãt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 36 Ded pah jwĩ jeémp jwʉhcatdih jwĩ nʉowã ĩ wʉtatdih, ã́ih jáap bohéátjĩh fariseowã ĩ widíhichah enna, Jesús queétdih nin pah ãt jwʉ́ʉb niíj bohénap wʉt jĩ: 
\p \wj —Jáap yégueh chóo chocca naáh chóojĩh máa yégueh chóodih nah wai bʉ́ʉdhdat ã náahcan caá. Páant ñi chãjachah nihna, caandíh ñi chocat tʉ́ttimah, jiínt bejna, máa chóodih chah ãta yewa tagaá. Páant tigaá, jwĩ nʉowã ĩ naáwátjidih, wĩ́ih jáap bohéátjĩh wid naóhcat caá náahap.\wj* 
\v 37 \wj Pánihat dée, pah jwʉhcanni iguíh macdih nʉñʉ́p chóojĩh ĩ chãjniji máa wʉh wʉʉ́hdih yáacat ã náahcan caá. Páant ñi yáacachah nihna, iguíh mac pahna, máa wʉh wʉʉ́h jéih yʉ́ʉhcan, ãta yewah bej tagaá. Páant ã yewechah, chénat pah ãta bʉʉd tágaá.\wj* 
\v 38 \wj Pánihna, jáap macdih, jáap wʉh wʉʉ́hboó yáacat caá náahap. Páant ñi yáacachah, iguíh mac, caandíh yáacni chóobʉt ã tʉ́i jʉmbipna caá.\wj* 
\v 39 \wj Obohjeéhtih, ded máa iguíh macdih ã babhbat tʉ́ttimah, pah jwʉhcanni macdih babhbíhcan, ‘Máa mac chah tʉ́ini beé’, ã niijbípna caá. Pánihat pah cã́acwã wã jáap bohéátdih náahcan, ‘Jwĩ nʉowã ĩ bohéátjiboó chah ã tʉ́yʉp be’, ĩ niijbípna caá,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\c 6  
\s1 Chooát yeó jáapdih ded pah ĩ chãjat pínahdih Jesús ã bohéát 
\r (Mt 12.1-8; Mr 2.23-28) 
\p  
\v 1 Biíc chooát yeó jáapdih Jesús ã bohénitdih bohé bejna, trigo wáapdih ãt nʉmah chóop yap bejep wʉt jĩ. Pánih bejna, ã bohénit trigodih ʉ́ʉcnit, ã́ih chóodih jẽqué yohnit, ĩt jeémp bejep wʉt jĩ.\x * \xo 6:1 \xt Dt 23.25\x* 
\v 2 Páant ĩ chãjachah ennit, biquína ĩjeéh bejnit fariseowã íijnit, Jesúsdih nin pah ĩt niíj jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ: 
\p —¿Dépanih tigaá jwĩ chooát yeó jáapdih yʉhna, ma bohénit ĩ teo? Pánih teona, Dios ã wʉtatdih yap yohna caá ĩ chãjap, ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 3-4 Páant ĩ niijíchah joinít, “Wã bohénit ĩ yap yohcan caá”, niiját tʉ́ʉt niijná, Jesús queétdih nin pah ãt niíj jepahap wʉt jĩ: 
\p \wj —Davidji ã bohénit biícdih nʉʉgʉ́p wʉnna, Dioíh mʉʉná waadnít, sacerdotewã Diosdih ĩ wʉ̃hniji pandih ãt jeémép wʉt jĩ. Pánih jeémpna, ã bohénitdihbʉt ãt wʉ̃hʉp wʉt jĩ. Obohjeéhtih, caán pan sacerdotewãjeh ĩ jeémát pínah ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Dios wʉtna, bitadih caán pandih ãt jeémát tʉ́ʉtcap wʉt jĩ. ¿Davidwã páant ĩ chãjatjidih Dios naáwátdih ĩ daácni nʉ́odih ñi bohécannit jĩí? Caán pandih ĩ jeéméchah yʉhna, Diosboó ‘Ñi tʉ́i chãjcan beé’, ãt niijcáp tajĩ.\wj*\x * \xo 6:3-4 \xt 1S 21.1-6\x*\wj Pánihat pah, bʉʉ nin trigodih ʉ́ʉc jeémpna, wã bohénitbʉt Diosdih ĩ yap yohcan caá.\wj*\x * \xo 6:3-4 \xt Lv 24.9\x* 
\v 5 \wj Weém, nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, chooát yeó jáapdih ded pah ĩ chãjat pínahdih wã jéih wʉtna caá,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Téihya ágahnidih Jesús ã booaat 
\r (Mt 12.9-14; Mr 3.1-6) 
\p  
\v 6 Biíh chooát yeó jáapdih Jesús judíowã ĩ míic wáacat mʉʉná waadnít, ã bohénachah, caandíh joinít cã́acwã cãtíh téihya ágahni ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Ã́ih jéihyepmant bóo mʉj nah ãt ágahap wʉt jĩ.  
\v 7 Moisés ã wʉtatjidih bohénit, fariseowãbʉt Jesúsdih ĩt en ñʉʉnʉ́p wʉt jĩ. Chooát yeó jáapdih yʉhna, Jesús téihya ágahnidih ã booanachah, caandíh naóh yacat tʉ́ʉt niijná, eníhna ĩt chãjap wʉt jĩ.  
\v 8 Obohjeéhtih, Jesús páant ĩ jenah joyátdih jéihnit, téihya ágahnidih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Ñah ñʉhnit, nit cãtíh ma jʉí ñʉhʉʉ́,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant ã niijíchah joinít, ñah ñʉhnit, queét cãtíh ãt jʉibí ñʉhʉp wʉt jĩ.  
\v 9 Pánihna, caandíh naóh yaquíhnitdih nin pah ãt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p \wj —Yeéb ñi jenah joyóchah, ¿jwĩ chooát yeó jáapdih Dios jwiítdih ded pah tigaá ã wʉt? ¿Tʉ́i chãjatdih niít ã wʉtʉp? ¿Yeejép chãjatdih niít ã wʉtʉp? ¿Wʉnnidih ã booat tʉ́ʉt niít? ¿Cã́acdih ã mao yohat tʉ́ʉt niít?\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 10 Páant niijnít, ĩ jepahatdih pã́ina, Jesús queét nihatdih ãt en behep wʉt jĩ. Ĩ jepahcah ennit, téihya ágahniboodíh nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Míih téihyadih ma yoo dʉwʉʉ́,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant ã niijíchah joinít, ã́ih téihyadih ãt yoo dʉwʉ́p wʉt jĩ. Páant ã yoo dʉwʉ́chahjeh, ã́ih téihya ãt tʉ́yah bejep wʉt jĩ. 
\p  
\v 11 Obohjeéhtih, queét Jesúsdih naóh yaquíhnitboó caandíh ã booaatdih ennit, bʉ́dí ĩt íijip wʉt jĩ. Pánih íijnit, nin pah ĩt míic niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: “¿Ded pah tigaá caandíh chãjat náah?” ĩt míic niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Jesús doce ã naáwát tʉ́ʉtnit pínahdih ã ñíwat 
\r (Mt 10.1-4; Mr 3.13-19) 
\p  
\v 12 Pánihat tʉ́ttimah, biíh yeó jáap Jesús jeéboó Diosdih ʉʉ́bʉ́dih ãt bejep wʉt jĩ. Nihat chei ãt ʉʉ́bh daa jʉ̃ʉ́wʉ́p wʉt jĩ.  
\v 13 Daanachah, ã naáwátdih joí péenitdih bid bojnit, doce ã bohé bejnit pínahdih ãt ñíwip wʉt jĩ, ã́ih doonádih naóhnit ĩ jʉmat pínah niijná.  
\v 14 Nit wʉt jĩ ã ñíonit: Simóndih ñíonit, Pedro ã wʉ̃t ãt bʉ́ʉdhdʉp wʉt jĩ. Simón ʉ́ʉd Andrésdihbʉt ãt ñíwip wʉt jĩ. Santiago, Juan, Felipe, Bartolomé,  
\v 15 Mateo, Tomásdihbʉt ãt ñíwip wʉt jĩ. Biíh Santiago Alfeo wʉ̃ʉ́hdih ñío, biíh Simón Celote poómpdih bóodih ñío,  
\v 16 Judas biíh Santiago wʉ̃ʉ́hdih ñío, Judas Iscariote Jesúsdih eníhcannitdih dʉó wáini pínahdihbʉt ãt ñíwip wʉt jĩ. 
\s1 Dawá cã́acwãdih Jesús ã bohéát 
\r (Mt 4.23-25) 
\p  
\v 17 Pánih ñío péa jwʉ́ʉb dei jʉ̃óhnit, jeé ñaj yacapboó ãt chão ñʉ́hʉp wʉt jĩ. Páant ã chão ñʉ́hʉpboó ã naáwátdih dawá joí péenit jʉm, dawá bitabʉt ĩt jʉmʉp wʉt jĩ. Queét jʉmnit Judea baácdih moón, Jerusalén tʉ́tchidih moón, bʉ́dí mʉj jwẽ́ejdih jʉmni Tiro tʉ́tchi, Sidón tʉ́tchidih moonbʉ́t ĩt jʉibínap wʉt jĩ,  
\v 18 Jesús ã bohénachah joyát tʉ́ʉt niijná, ĩ wʉnatnadihbʉt ã booaat pínah niijná. Nemép jʉmnitbʉt ĩt jʉibínap wʉt jĩ, nemépwãdih ã bacat tʉ́ʉtat pínah niijná.  
\v 19 Booat tʉ́ʉt niijná, queét nihat Jesúsdih ĩt jʉibí tewíhip wʉt jĩ. Caandíh ĩ jʉibí teonitdih ã wẽpat ã chʉ̃ʉ́ʉ́chah, nihat ĩt boonap wʉt jĩ. Pánihna, wʉnnitjibʉt, nemép jʉmnitjibʉt ĩt tʉ́i jʉmʉp wʉt jĩ, bʉca. 
\s1 Dioíh cã́acwã ded pah ĩ jʉmat pínahdih ã bohéát 
\r (Mt 5.1-12) 
\p  
\v 20 Jesús ã bohénitdih ennit, nin pah queétdih ãt niíj bohénap wʉt jĩ: 
\p \wj “Yeéb moh yéejnit panihnit Dios ã teo wáacatdih bidnitdih Dios ã wẽi enna caá. Pánih wẽi ennit, yeebdíh ã teo wáacbipna caá, Dios ã maáh jʉmʉpboó ñi tʉ́i jʉmat pínah niijná.\wj* 
\p  
\v 21 \wj “Yeéb bʉʉ nʉʉgʉ́p wʉnnit panihnitdih Dios ã wẽi enna caá. Pánih wẽi ennit, yeebdíh ã teo wáacbipna caá, wʉd jʉmnit pah ñi tʉ́i jʉmat pínah niijná.\wj* 
\p \wj “Bʉʉ yeéb jʉ̃inítdih Dios ã wẽi enna caá. Pánih wẽi ennit, ã teo wáacbipna caá, ñi tʉ́i weñat pínah niijná.\wj* 
\p  
\v 22 \wj “Weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñédih ñi jepahat jíib bita yeebdíh eníhcan, yeejép naóhnit, ĩ́ih poómpmant ĩ bacanachah, Diosboó yeebdíh wẽi ennit, ã teo wáacbipna caá.\wj*\x * \xo 6:22 \xt 1P 4.14\x* 
\v 23 \wj Páant ñi yapachah yʉhna, caandíh ñi cádahcatji jíib Dios pebhboó ñi jʉibínachah, tʉ́inidih ã wʉ̃hat pínahdih jenah joinít, ñaáp ñahnit, bʉ́dí ñi weñeé. Pánih chãjnit ĩ nʉowãbʉt Dios naáwátdih naóh yapanitjidih biíc yoobó yeejép ĩt chãjap wʉt jĩ. Páant queétdih ã yapat pahjeh mʉntih yeebdíhbʉt yeejép ã yapachah yʉhna, ñi weñeé.\wj*\x * \xo 6:23 \xt 2Cr 36.16; Hch 7.52\x* 
\p  
\v 24 \wj “Obohjeéhtih, yeéb dawá bií dée bíbohnit, Dios ã teo wáacatdih bidcannit, bʉʉ nin baácboó jʉmna pohba ñi wẽina yʉh caá. Tʉ́ttimah, Dios ã peéh chãjachah, bʉ́dí moh yéejnit ñi jʉmbipna caá.\wj* 
\p  
\v 25 \wj “Bita yeebbʉ́t bʉʉ dedé ñi náahatdih bíbohnit, wʉd jʉmnit panihnit ñi jʉmna caá. Obohjeéhtih, tʉ́ttimah, Dios ã peéh chãjachah, tʉb nʉʉgʉ́p wʉnnit panihnit, bʉ́dí moh yéejnit ñi jʉmbipna caá.\wj* 
\p \wj “Bita yeebbʉ́t ñi weñat pínahdihjeh chãjnit, bʉʉ bʉ́dí wẽi jwʉhnitji, Dios ã peéh chãjachah, bʉ́dí ñi jʉ̃ibípna caá.\wj* 
\p  
\v 26 \wj “Diosdih jepahcannitboó yeebdíh ĩ tʉ́i wẽi naáwáchah, ¡ñi tʉ́i chãja chaáh! Pánihat dée pah jon jã́tih ĩ nʉowãbʉt ‘Dios naáwátdih naóh yapanit caá’, niijná yʉhna, yee naóhnitboodíh ĩpĩ́ tʉ́i wẽi naáwáp wʉt jĩ. Pánihna, ñi tʉ́ʉt nʉʉmcáh, Dios yeebdíhbʉt ã peéh chãjbipna caá”,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 “Yeebdíh eníhcannitdih ñi tʉ́i oyoó”, Jesús ã niíj bohéát 
\r (Mt 5.38-48; 7.12) 
\p  
\v 27 \wj “Obohjeéhtih, yeéb weemdíh joinítdih nin pah wã naóhna caá: Yeebdíh eníhcannitdih oinit, ñi tʉ́i chãjaá.\wj* 
\v 28 \wj ‘Meemdíh yeejép ã yapa naáh’, yeebdíh niijnítdih, ‘Dios meemdíh ã tʉ́i chãja naáh’, ñi niíj jwʉ́ʉbanaá. Yeebdíh yeejép chãjnitdih, Diosdih ñi ʉʉ́bʉ́, queétdih ã teo wáacat pínah niijná.\wj* 
\v 29 \wj Yeebdíh íijnit, biíc bʉwá pʉ́o tíibdih maonidih, biíh bʉwámantbʉt ñi jʉ́ʉtʉ́, mawíhna, ã jwʉ́ʉb mawat pínah niijná. Ñíih cʉ́bʉh jweyát chóodih dʉ́ʉc wáinidih, ã náahachah, ñíih japih bóo chóodihbʉt ñi wʉ̃hʉʉ́.\wj* 
\v 30 \wj Ded moh yéejni ã náahatdih ã ʉʉ́bʉ́chah, ñi wʉ̃hʉʉ́. Ded ñíih bií déedih dʉ́ʉc wáinidih, ñi jwʉ́ʉbaat tʉ́ʉtca bojoó.\wj* 
\v 31 \wj Bita yeebdíh ĩ tʉ́i chãjat pínahdih ñi náahat pah, yeebbʉ́t bitadih ñi tʉ́i chãjaá. Queét yeebdíh ĩ tʉ́i chãjcah yʉhna, yeébboó queétdih ñi tʉ́i chãjaá.\wj*\x * \xo 6:31 \xt Mt 7.12\x* 
\p  
\v 32 \wj “Yeebdíh oinitdihjeh ñi oi jwʉ́ʉbanachah, dedé pínah nihcan caá. Diosdih jéihcannitboó queétdih oinitdihjeh ĩpĩ́ oi jwʉ́ʉbana caá. Pánihna, queét ĩ oyat chah yeébboodíh bitadih oyat caá náahap.\wj* 
\v 33 \wj Yeebdíh tʉ́i chãjnitdihjeh ñi tʉ́i chãj jwʉ́ʉbanachah, dedé pínah nihcan caá. Diosdih jéihcannit biíc yoobó ĩ chãjna caá.\wj* 
\v 34 \wj ‘Wã wayát pah bóo ã jwʉ́ʉbabipna caá’, niíj jenah joinít, nʉ́odih ñi wayáchah, dedé pínah nihcan caá. Yeejépwã yʉhna, bitadih páant ĩpĩ́ wainá caá.\wj* 
\v 35 \wj Obohjeéhtih, yeebdíh eníhcannitdih ñi oyoó. Ĩ tʉ́i chãj jwʉ́ʉbaat pínahdih bidcanjeh, tʉ́inidih ñi chãjaá. Nʉ́odih náahnit ĩ ʉʉ́bʉ́chah, ĩ jwʉ́ʉbaat pínahdih bidcanjeh, ñi wayaá. Pánih chãjna, Dios weh ñi jʉmʉchah, ‘Ma tʉ́i chãjna beé’, niijnít, caánboó yeebdíh tʉ́ini ã wʉ̃hbipna caá. Caandíh ‘Tʉ́ina caá’, niijcánnitdih, yeejép chãjnitdihbʉt Diosboó ã tʉ́i chãjna caá. Páant ã chãjat pah biíc yoobó ñi chãjat pínahdih yeebdíh ã wʉtna caá.\wj* 
\v 36 \wj Dios jwĩ íip yeebdíh jĩ́gah ennit, ã teo wáacat pahjeh mʉntih, yeebbʉ́t bitadih jĩ́gah ennit, ñi teo wáacá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 “Yeejépwã caá”, bitadih niíj jʉ̃ihcat 
\r (Mt 7.1-5) 
\p  
\v 37 \wj “ ‘Meém yeejép caá’, bitadih ñi niijcá bojoó. Páant ñi niijcáh, Dios yeebdíhbʉt ‘Meém yeejép caá’, ã niijcán niít. Bita ĩ yéej chãjachah, ‘Meemdíh peéh chãjat caá náahap’, ñi niijcá bojoó. Páant ñi niijíchah nihna, Diosbʉt yeebdíh biíc yoobó ãta niij tágaá. Bita ĩ yéejatdih ñi náhnica bojoó. Páant ñi náhnicah, Diosbʉt ñi yéejatdih ã náhnican niít.\wj* 
\v 38 \wj Bitadih ñi tʉ́i wʉ̃hʉʉ́. Ñi tʉ́i wʉ̃hʉchah, Diosbʉt yeebdíh ã tʉ́i wʉ̃hbipna caá. Bʉ́dí béguepdih becchidih jʉi cáj waó bíi chãjat dée ã wʉ̃hbipna caá. Ded pah yeéb bitadih ñi wʉ̃hat pah bóojeh mʉntih, Diosbʉt yeebdíh ã wʉ̃hbipna caá.\wj* 
\p  
\v 39 \wj “Jéih encanni biíh jéih encannidih ã dʉó wáyachah, íit jʉmʉpboó bejna, queét chénat pah biícdih ĩ bʉʉg yácbipna caá\wj*\x * \xo 6:39 \xt Mt 15.14\x* 
\v 40 \wj Jáap bohéni caandíh bohéni chah ã jéihcan caá. Obohjeéhtih, nihat ã jéihyat pínahdih ã bohé péanit, caandíh bohénidih biíc yoobó ã jéihbipna caá. Pánihna, yeéb bitadih dʉó wáiíhna, wã naáwátdih jwíih tʉ́i bohéát caá náahap, jéih encannit dée ñi jʉmcat pínah niijná. Pánihna, wã naáwátdih tʉ́i jéihnit, wã bohéát pah mʉntih bitadihbʉt ñi tʉ́i jéih bohébipna caá.\wj*\x * \xo 6:40 \xt Mt 10.24-25; Jn 13.16; 15.20\x* 
\p  
\v 41 \wj “Nin pah yeéb ñipĩ́ chãjna caá: Ñi déedih bainí quíib becát ã jʉmʉchah, caanbítdih ñi tʉ́i enna caá. Caán bainí oj ã jʉmʉchah yʉhna, ñi enat pah, ñi dée ã yéejatbitdih ñipĩ́ enna caá. Obohjeéhtih, yeebdíh bʉ́dí quíib becát ã jʉmʉchah yʉhna, caandíh ñi jéih encan caá. Caandíh ñi jéih encat pah, bʉ́dí yeejép chãjna yʉhna, ñi míic jéih encan caá. ¿Dépanih tigaá páant ñi chãj?\wj* 
\v 42 \wj Yeebdíh bʉ́dí quíib becát panihni ã jʉmʉchah yʉhna, ‘Némé, ma quíib becátdih weémboó meemdíh wã póoj yohbipna caá’, ñipĩ́ niijná caá. Pánihat pah, bʉ́dí yéej chãjnit jʉmna yʉhna, ‘Némé, tʉbit yeejép chãjna caá ma chãjap. Caandíh ma cádahaá’, ñipĩ́ niijná caá. ¿Dépanih tigaá yeéb yeejép chãjnit jʉmna yʉhna, bʉ́dí ñi yéej chãjatdih jenah joicánjeh, bita bainí ĩ yéej chãjatdihjeh ñi jenah joí? Yeéb yeejépwãá, ñi yéej chãjatdih jwíih cádahat caá náahap. Páant ñi tʉ́ʉt nʉʉmát tʉ́ttimah, ñi dée ã yéejatdih ñi jéih cádahat tʉ́ʉtbipna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Máa quehe ded pah ã jʉmat 
\r (Mt 7.17-20; 12.33-36) 
\p  
\v 43 \wj “Ded tʉ́ini nah yeejép dahna ã quehcah, yeejép nahbʉt tʉ́ini dahna ãpĩ́ quehcan caá\wj* 
\v 44 \wj Pánihna, ded pah máa nahna ã jʉmatdih jéihíhna, ã́ih quehe dahnadih enat caá náahap. Nemép óot nahdih higo wʉ̃t jʉmni dahnadih ñipĩ́ bidcan caá. Ei náhdih iguíh ñipĩ́ bidcan caá.\wj*\x * \xo 6:44 \xt Mt 12.33\x* 
\v 45 \wj Pánihat dée pah tʉ́ini cã́ac ã tʉ́i jenah joyát jíib, tʉ́inijeh ã naóhbipna caá. Obohjeéhtih, yeejép cã́ac yeejép ã jenah joyát jíib, yeejépjeh ã wéhebipna caá. Pánihna, cã́ac ded pah ã jenah joyát biíc yoobó ã naóhbipna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 6:45 \xt Mt 12.34\x* 
\s1 Chéne mʉʉ́ teonit naáwát 
\r (Mt 7.24-27) 
\p  
\v 46 \wj “¿Dépanihna, ‘Maá’, weemdíh niijná yʉhna, wã wʉtatdih ñi jepahcan?\wj* 
\v 47 \wj Ded wã bohéátdih joinít, jepahna, nin pah ã jʉmna caá:\wj* 
\v 48 \wj Mʉʉ́ chãj pooni panihni ã jʉmna caá. Tʉ́i jenah joiní jwʉmʉ́p baácdih nʉmah baád waadánit, ã́ih jagápdih ã tʉ́i dodhdop be. Pánih chãj péaat tʉ́ttimah, mʉj daabáchah yʉhna, ã́ih mʉʉ́ tʉ́i chãjni jʉmna, ã mónócap be.\wj* 
\v 49 \wj Obohjeéhtih, ded wã bohéátdih joiná yʉhna, jepahcanni tʉ́i jenah joicánni mʉʉ́ chãjni panihni caá ã jʉmʉp. Caánboó óon jihbitjeh baád waadánit, ã́ih jagápdih ã dodhdop be. Pánihna, caán mʉʉdíh ã péaat tʉ́ttimah, mʉj ã jwíih daabáchah, ã́ih mʉʉ́ tʉ́i chãjni nihcah, chéwat boloh bejnit, ã́ac bejna, ã boto peetáh bejep be”,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\c 7  
\s1 Soldadowã ĩ maáhdih teo wʉ̃hnidih Jesús ãt booaat 
\r (Mt 8.5-13) 
\p  
\v 1 Páant cã́acwãdih bohé péanit, Jesús Capernaum tʉ́tchiboó ãt bejep wʉt jĩ.  
\v 2 Romano cien soldadowã ĩ maáh Capernaum tʉ́tchidih ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Caandíh teo wʉ̃hni ã oini bʉ́dí wʉnna ãt chãjap wʉt jĩ.  
\v 3 Pánihna, Jesús ã jʉibíát doonádih joinít, judíowã ĩ maátadih Jesús pebhna ãt wahap wʉt jĩ, caandíh teo wʉ̃hnidih booanadih ã bejat pínah niijná.  
\v 4-5 Páant ã wahachah, judíowã ĩ maáta Jesús pebhna jʉibínit, bʉ́dí ʉʉ́bhna, nin pah ĩt niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\p —Jwiítdih wahni tʉ́ini caá. Jwiít judíowãdih tʉ́i oinit, jwĩ míic wáacat mʉʉdíh chãjat pínah dinero ã wʉ̃hʉp jĩ. Páant ã tʉ́i chãjat jíib, caandíh ma teo wáac jʉ̃ʉ́wʉ́, ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 6-7 Páant ĩ niijíchah joinít, Jesús ĩjeéh ãt bejep wʉt jĩ. Pánih bejnit, cien soldadowã ĩ maáh pebhna ĩ tóah jʉibínachah, caán bita ã chéenwãdih wahnit, nin pah ãt niíj naáwát tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ: “Maá, weem cháh wẽpni ma jʉmʉchah jéihna, ma pebhna jʉibícan, ‘Wĩ́ih mʉʉdíh ma waád jʉ̃ʉ́wʉ́’, niijní dée nihcan caá. Meemdíh wã tac bʉʉgáíhcan caá. Pánihna, yʉʉ́pmahjeh jʉmna, ma wẽpatjĩh weemdíh teo wʉ̃hnidih ma booanaá.  
\v 8 Wã chah jʉmnit bita maáta weemdíh ĩ wʉtna caá. Weembʉ́t soldadowãdih wʉtni caá. Biícdih ‘Ma bejeé’, wã niijíchah, ãpĩ́ bejna caá. Biíhdih ‘Ma jʉ̃ʉ́wʉ́’, wã niijíchah, ãpĩ́ jʉ̃óhna caá. ‘Nindih ma chãjaá’, weemdíh teo wʉ̃hnidih wã niijíchah, ãpĩ́ chãjna caá. Pánihna, ma wʉtat wẽpatdihbʉt wã tʉ́i jéihna caá. Ma wʉtʉchahjeh, weemdíh teo wʉ̃hni ã boobipna caá”, cien soldadowã ĩ maáh ã chéenwã Jesúsdih ĩt niíj naóh yapanap wʉt jĩ. 
\p  
\v 9 Páant ĩ niijíchah joinít, caán soldadowã ĩ maáh “Jesús caandíh ã booabipna caá”, ã niíj jenah joyátdih jéihnit, Jesús bʉ́dí ãt weñep wʉt jĩ. Pánih wẽinit, ãjeéh péenitdih tac pʉ́ʉd ennit, nin pah queétdih ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Caán soldadowã ĩ maáh judío nihcan yʉhna, weemdíh ã tʉ́i jenah joyát yeéb judíowãboodíh ã yapna caá,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 10 Pánihna, soldadowã ĩ maáh ã wahnitji ã́ih mʉʉdíh ĩ jwʉ́ʉb jʉibínachah, caandíh teo wʉ̃hni booni ãtát jʉmʉp wʉt jĩ. 
\s1 Éemp wʉnnih mi wʉ̃ʉ́hjidih Jesús ã booaat 
\p  
\v 11 Tʉ́ttimah, Naín wʉ̃t jʉmni tʉ́tchina Jesúswã ĩt bejep wʉt jĩ. Dawá cã́acwãbʉt ĩjeéh ĩt péenap wʉt jĩ.  
\v 12 Pánih bejnit, Naín tʉ́tchi jẽc pebh ĩ tóah jʉibínachah, caán tʉ́tchidih moón wʉnni bácahjidih yohat tʉ́ʉt niijná, caandíh ĩ ʉb bac jʉ̃ʉ́wʉ́chah, Jesúswã queétdih ĩt jwãááp wʉt jĩ. Beh wili éemp wʉnnih mit jʉmʉp wʉt jĩ. Mi wʉ̃ʉ́h biíc jʉmni ãt wʉnʉp wʉt jĩ. Dawá cã́acwãbʉt mijeéh ĩt ñʉʉn bác jʉ̃ʉ́wʉ́p wʉt jĩ.  
\v 13 Páant ĩ jʉ̃ʉ́wʉ́chah ennit, Jesús caántdih jĩ́gah ennit, nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Ma jʉ̃icá bojoó,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 14 Páant niijnít, wʉnni ã́ih bácahji lajni naadíh ã tewechah, caandíh beonit ĩt chão ñʉ́hʉp wʉt jĩ. Pánih teonit, \wj “¡Némé, ma boo pʉd jʉ̃ʉ́wʉ́!”\wj* wʉnnidih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 15 Páant ã niijíchahjeh, wʉnniji jwʉ́ʉb boo pʉd chʉ́ʉdnit, ãt wéhenap wʉt jĩ. Páant ã boonachah, Jesús beh wilidih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Dáa, ma wʉ̃ʉ́h ã jwʉ́ʉb boona caá, páant mʉntih,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 16 Páant ã booanachah enna, nihat cã́acwã wʉ́hi bejnit, Diosdih bʉ́dí ĩt weñep wʉt jĩ. 
\p —Dios naáwátdih wẽp naóh yapani ãt jʉi tágaá. Dios jwiít ã́ih cã́acwãdih teo wáacadih ãt jʉi tágaá, ĩt míic niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 17 Páant ã chãjatji doonádih nihat Judea baác, pebhbit jʉmni baácnadihbʉt ĩt naóh peetép wʉt jĩ. 
\s1 Juan Daabáni ã ʉʉ́bh joyát tʉ́ʉtat 
\r (Mt 11.2-19) 
\p  
\v 18 Jesús páant ã chãjatji dooná Juan Daabánidihbʉt ãt jʉibínap wʉt jĩ. Caán nemat mʉʉ́boó ã jʉmʉchah, ã bohénit caandíh ĩt jʉibí naáwáp wʉt jĩ.  
\v 19 Páant ĩ naáwáchah joinít, chénewã ã bohénitdih Jesús pebhna ãt wahap wʉt jĩ. “¿Meém Dios ã wahni, jwiít judíowã jwĩ pã́ini niít? ¿Biíhdih bidat niít náahap?” queétdih ãt niíj ʉʉ́bh joyát tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. 
\p  
\v 20 Páant ã niijíchah joinít, Jesús pebhna ĩt bejep wʉt jĩ. Caanná jʉibínit, Jesúsdih nin pah ĩt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Juan Daabáni jwiítdih wahnit, nin pah ã niíj ʉʉ́bh joyát tʉ́ʉtʉp be: ‘¿Meém Dios ã wahni, jwiít judíowã jwĩ pã́ini niít? ¿Biíhdih bidat niít náahap?’ jwiítdih ã niiját tʉ́ʉtʉp be, Jesúsdih ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 21 Ĩ jʉibínachahjeh, Jesús dawá cã́acwãdih booana ãt chãjap wʉt jĩ. Nemép jʉmnitdihbʉt booa, dawá jéih encannitdihbʉt ãt booanap wʉt jĩ.  
\v 22 Juan ã wahnit ĩ niijíchah joinít, nin pah Jesús queétdih ãt niíj jepahap wʉt jĩ: 
\p \wj —Ded pah ñi enatji, ñi joyátjidihbʉt Juandih naáwádih ñi bejeé. ‘Jéih encannitji, jéih joicánnitji, jéih bejcannitjidihbʉt ã booana beé. Bácah moópnitji, wʉnah bejnitjidih yʉh bʉca ã booanap be.\wj*\x * \xo 7:22 \xt Is 35.5-6\x*\wj Moh yéejnitdih ã tʉ́i ʉbat pínah doonádihbʉt naóhna ã chãjap be.\wj*\x * \xo 7:22 \xt Is 61.1\x* 
\v 23 \wj “¡Ded weemdíh tʉ́i jenah joí cádahcanidih Dios ã wẽi enna caá!” Jesús ã niijíp be’, Juandih niíj naáwádih ñi bejeé,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 24 Juan ã wahnitji ĩ jwʉ́ʉb bejat tʉ́ttimah, Juan ded pah ã jʉmatdih cã́acwãdih nin pah Jesús ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: \wj “¿Dedédih enedih bej tigaá ñipĩ́ chãj, mʉʉ́ wihcapboó bejna? ¿Jiwi jeémp yílip déedih johlit ã joh jwejni panihnidih enedih ñi bejnit beé? Obohjeéhtih, Juan pánihcan beé. Det biáboó ĩ naáwáchah yʉhna, caánboó jweéhcanjeh yoobópdih ãpĩ́ naáwáp wʉt jĩ.\wj* 
\v 25 \wj Pánih jʉmnidih bidcan, ¿tʉ́ini yégueh dʉonídih enedih ñi bejnit beé? Obohjeéhtih, tʉ́ini yégueh dʉonít, dawá bií dée bíbohnit, maátaíh mʉʉ́boó ĩpĩ́ jʉmna caá. Juanboó queét pah nihcan beé.\wj* 
\v 26 \wj Pánih jʉmnidihbʉt bidcan, ¿Dios naáwátdih naóh yapanidih enedih bejnit beé ñi chãj? Páant tigaá Juan ã jʉmʉp. Bita naóh yapanit chah ã jʉmna caá.\wj* 
\v 27 \wj Juan ã jwíih naóh waáwát pínahdih jon jã́tih nin pah ĩt niíj naóh daacáp tajĩ:\wj* 
\q1 \wj ‘Ã wʉ̃ʉ́hdih Dios nin pah ã niijíp be: “Ma jã́tih wã naáwátdih naóh waóhni pínahdih wã wahbipna caá, meémboó ma naáwáchah joinít, ĩ jepahat pínah niijná”, Dios ã niijíp be’, ãt niíj daacáp tajĩ.\wj*\rq (Mal 3.1)\rq* 
\p  
\v 28 \wj “Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Nihat bita chah Juan Daabáni ã jʉmna caá. Obohjeéhtih, bʉʉ láa páant ã jʉmʉchah yʉhna, Dios ã maáh jʉmʉpna ded oboh jʉmnijiboó Juan chah ã jʉmbipna caá”,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 29 Juandih ĩ nemat pínah jã́tih, ã bohéátdih joinít, nihat cã́acwã, Romano maáta ĩ ʉʉ́bát tʉ́ʉtni nʉ́odih ʉʉ́bh wʉ̃hnitbʉt, Juandih ĩtát daabáát tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Páant Diosdih jepahnit ĩ jʉmʉchah, Jesúsboó ã niijíchah joinít, “Dios ã wʉtat yoobópdih caá”, ĩt niijíp wʉt jĩ.  
\v 30 Obohjeéhtih, fariseowã, Moisés ã wʉtatjidih bohénitbʉt, Juandih daabáát tʉ́ʉtcan, Dios queétdih ã náah yacat pínahdih ĩt náahcap wʉt jĩ.\x * \xo 7:30 \xt Mt 21.32; Lc 3.12\x* 
\p  
\v 31 Páant ĩ jʉmatdih jéihnit, Jesús nin pah ãt jwʉ́ʉb niíj naáwáp wʉt jĩ: \wj “Bʉʉ láa moón weemdíh jepahcannit, nin pah ñi jʉmna caá:\wj* 
\v 32 \wj Yoahdih tíohnit wébít pah caá ñi jʉmʉp. Tíoh chʉ́ʉdnit, nin pah ĩpĩ́ míic niíj jʉ̃ihna caá: ‘Jwĩ pelat póoj tíhwichah yʉhna, yeébboó ñi bʉ́ʉdíhcan beé. Wʉnnitdih jwĩ jʉ̃í tíhwichah yʉhna, ñi jʉ̃í wáaquíhcan beé’, ĩ míic niíj jʉ̃ihna caá.\wj* 
\v 33 \wj Páant ĩ chãjat pah, yeebbʉ́t biíc yoobó ñipĩ́ chãjna caá. Juan Daabáni cã́acwãjeéh jeémpcan, poonidihbʉt ãpĩ́ babhcap jĩ. Páant ã chãjcah enna, ‘Nemép jʉmni caá’, niíj jʉ̃ihnit, ã bohéátdih ñi jepahcap jĩ.\wj* 
\v 34 \wj Obohjeéhtih, weém, nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé cã́acwãjeéh jeémpnit, wãpĩ́ babhna caá. Páant wã chãjachah ennit, ‘Eneé. Nin bʉ́dí jeémpni, máihni caá ã jʉmʉp. Romanowã ĩ ʉʉ́bát tʉ́ʉtni nʉ́odih ʉʉ́bh wʉ̃hnit, yeejép chãjnit biícdih ãpĩ́ pej jʉmna caá’, niíj jʉ̃ihnit, weemdíhbʉt ñi jepahcan caá. Páant niíj jʉ̃ihna, wébít pah caá ñi jʉmʉp.\wj* 
\v 35 \wj Obohjeéhtih, ded pah Dios ã wʉtat pah wã tʉ́i chãjachah enna, ã jenah joyát yoobópdih ã jʉmatdih ñi jéihbipna caá”,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Yad wili chej jʉmnijĩh Jesúsdih mi pʉhwat 
\p  
\v 36 Biíh yeó jáap biíc fariseo, Simón wʉ̃t jʉmni, Jesúsdih ãt nʉmah jeémép wʉt jĩ. Ã́ih mʉʉná jʉibínit, Jesús ãjeéh ãt jeémép wʉt jĩ.  
\v 37 Simóníh mʉʉdíh Jesús ã jʉmat doonádih joinít, queét ĩ jeéméchah, caán tʉ́tchidih bóli, deoh nah jʉmnih, tʉ́i chej jʉmni yíi quiítdih mit ʉb waád jʉibínap wʉt jĩ. Caán quiít alabastro ĩ niijní jeejĩ́h ĩ chãjni quiít ãt jʉmʉp wʉt jĩ.  
\v 38 Pánih ʉb waád jʉibínit, Jesús pebh bódicha caj yoh ñajnit, caandíh mi oyat jʉ́ʉtna, ã́ih jítchanadih miíh quíib macjĩh jʉ̃i chócnit, miíh waó yoócjĩh mit jõp wiwip wʉt jĩ. Pánih chãj péa, ã́ih jítchanadih nomnit, mi ʉb jʉ̃óhni tʉ́i chej jʉmni yíidih pʉohnit, mit ñáñap wʉt jĩ.\x * \xo 7:38 \xt Mt 26.7; Mr 14.3; Jn 12.3\x* 
\v 39 Páant mi chãjachah ennit, Jesúsdih nʉmah jeémpni Simónboó nin pah caanjéh ãt niíj jenah joyóp wʉt jĩ: “Nin newé Dios naáwátdih naóh yapani jʉmna, caandíh teonih yeejép mi jʉmatdih ãta jéih tagaá. Jéihnit, caántdih ãta tewat tʉ́ʉtcan tagaá. Obohjeéhtih, páant ã chãjcan, naóh yapani yoobát nihcan nacaá”, ãt niíj jenah joyóp wʉt yʉh jĩ.  
\v 40 Páant ã niíj jenah joyátdih jéihnit, nin pah Jesús caandíh ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Simón, meemdíh bainí wã naáwát tʉ́ʉt caá, ded pah mi chãjatdih ma jéihyat pínah niijná,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p —Ma naáwá, Bohéní, Simón caandíh ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 41 \wj —Biíc newédih chéne neoná dinerodih ĩ wayáp be. Biícboó chéne jópchi ã tewat jíibdih pohba waí, biíhboó chéne widh ã tewat jíibbitdih ã wayáp be.\wj* 
\v 42 \wj Queét chénat pah ĩ wayátjidih ĩ jéih jíib chãjcah ennit, queétdih wʉ̃hniboó ‘Jʉmʉ naáh. Ñi jíib chãjcah, ã tʉ́ina caá’, queét chénat pahdih ã niijíp be. Páant ã chãjachah, ¿ded tigaá caandíh chah ã oibi?\wj* Jesús Simóndih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 43 —Bʉ́dí nʉ́o wainíboó caandíh chah ã oibipna caá, Simón ãt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p \wj —Yoobópdih ma jepahna caá,\wj* Jesús caandíh ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 44 Páant niijnít, yad wilidih jʉ́ʉt jã́hanit, Simóndih nin pah ãt jwʉ́ʉb niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\p \wj —Ma jenah joyoó. Ma chéen yoobát wã jʉmʉchah nihna, míih mʉʉná wã waád jʉyʉ́chah, wĩ́ih jítchanadih wã chocat pínah niijná, mah weemdíh mata wʉ̃h tagaá. Obohjeéhtih, nintboó wĩ́ih jítchanadih miíh quíib macjĩh jʉ̃i chócnit, miíh waó yoócjĩh mi jõp wiwip be.\wj* 
\v 45 \wj Wã jʉyʉ́chah, meém weemdíh pʉ́o tíibdih nomcanjeh, ma tʉ́i ʉʉ́bhcap be. Obohjeéhtih, nintboó weemdíh mi oyat jʉ́ʉtna, wĩ́ih jítchanadih mi nom cádahcan caá.\wj* 
\v 46 \wj Wã jʉyʉ́chah, wĩ́ih wao dáhdih yíijĩh pʉoh jã́ha ñáicanjeh, ma tʉ́i ʉʉ́bhcap be. Obohjeéhtih, nintboó wĩ́ih jítchanadih tʉ́i chej jʉmni yíijĩh pʉohnit, mi ñáñap be.\wj* 
\v 47 \wj Yoobópdih meemdíh wã naóhna caá. Bʉ́dí mi yéej chãjatjidih Dios ãt yoh wʉ̃h tagaá. Páant ã chãjatdih jéihnit, weemdíh bʉ́dí mi oina caá. Obohjeéhtih, ‘Bainíjeh wã yéej chãjap jĩ’, niíj jenah joinít, ã yéejat yohat ʉʉ́bhniboó bainíjeh Diosdih ã oina caá. Pánihatdih ma tʉ́i jenah joyoó,\wj* Jesús Simóndih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 48 Caandíh páant niíj péanit, caántdih jwʉh nin pah ãt jwʉ́ʉb niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Meém yéejat yohnih caá.\wj* 
\v 49-50 \wj Weemdíh ma tʉ́i jenah joyát jíib, ma yéejat peéh iiguípna ma bejatji déedih, meemdíh Dios ãt tʉ́i ʉb tagaá. Pánihna, tʉ́i wẽinit, ma bejeé,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant ã niijíchah joinít, ãjeéh jeémpnit nin pah queétjeh ĩt míic niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Dedé newéna tigaá nin? ¡Yéejat yohat wẽpatbʉt ã bíbohna caá! ĩt míic niijíp wʉt jĩ. 
\c 8  
\s1 Jesúswãdih biquína yaádh ĩ teo wáacat 
\p  
\v 1 Tʉ́ttimah, Jesús tʉ́tchina yoobó cã́acwãdih ãt táoh bohé jibip wʉt jĩ. Dios ã maáh jʉmat doonádih ãt naáwáp wʉt jĩ. Doce ã bohénitbʉt ãjeéh ĩt jib bejep wʉt jĩ.  
\v 2 Biquína yaádhbʉt ĩjeéh ĩt pej jʉm bejep wʉt jĩ. Jesús ã booanit yaádh, nemép jʉmnitdih ã booanitbʉt ĩt jʉmʉp wʉt jĩ. María, Mágdala tʉ́tchidih bólidih siete nemépwãdih Jesús ã bacat tʉ́ʉtnihji jʉm,  
\v 3 Juana, Maáh Herodesdih teo wʉ̃hni Chuza áabʉt jʉm, Susana wʉ̃t jʉmnihbʉt mit jʉmʉp wʉt jĩ. Dawá bita yaádhbʉt ĩjeéh ĩt pej jʉm bejep wʉt jĩ. Queét yaádh ĩ́ih dinerojĩh Jesúswãdih ĩt teo wáacap wʉt jĩ.\x * \xo 8:3 \xt Mt 27.55-56; Mr 15.40-41; Lc 23.49\x* 
\s1 Waáh momni naáwát 
\r (Mt 13.1-9; Mr 4.1-9) 
\p  
\v 4 Biíc yeó jáap dawá cã́acwã ĩ jʉmni tʉ́tchinamant bejnit, caandíh enat tʉ́ʉt niijná, Jesús pebhna ĩt jʉibínap wʉt jĩ. Dawá páant ĩ wáac jʉibínachah ennit, ã jenah joiní naáwátjĩh queétdih bohéna, Jesús nin pah ãt niíj naáwáp wʉt jĩ:  
\v 5 \wj “Biíc newé waáh momodih ã bejep be. Páant ã waáh bojochah, biquí tíibna namádih ã bʉʉg ñájap be. Namádih bʉʉg ñájni tíibnadih cã́acwã ĩ néeh chʉñʉp be. Biíh tíibnadih jwébehwã jʉ̃óhnit, ĩ jeémp beedánap be.\wj* 
\v 6 \wj Biíh tíibna, jeejíh yewéni baác jʉmʉpboó ã bʉʉg ñájap be. Bʉʉg ñájnit, chíih jʉ̃óhna yʉhna, mac ã jõpah bejechah, ã wʉnah bejep be.\wj* 
\v 7 \wj Biíh tíibna nemép óot cãtíh ã bʉʉg ñájap be. Pánih bʉʉg ñájni ã chíihichah yʉhna, caán nemép óotboó caandíh ã chíih yap bejechah, momniboó mánahnit, ã wʉnah bejep be.\wj* 
\v 8 \wj Obohjeéhtih, biíh tíibna tʉ́ini baácboó ã bʉʉg ñájap be. Pánih bʉʉ́g ñájna, chíihnit, ã tʉ́i quehep be. Pánih quehnit, wawána jʉmat pah cien tíibna ã quehep be”,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Caán naáwátjĩh bohé péanit, \wj “¡Ded molít jʉmna, ã tʉ́i joyó naáh!”\wj* ãt niíj ej ñaacáp wʉt jĩ. 
\s1 ¿Dépanih tigaá ã jenah joyátjĩh ãt naóhji? 
\r (Mt 13.10-17; Mr 4.10-12) 
\p  
\v 9 Páant naáwátjĩh ã bohénachah joiná yʉhna, beh joicán, ã bohénit ã bohéátjidih ĩt ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ. 
\p —¿Ded pah niíj naóh bohé tibeé jwiítdih ma chãj? ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ. 
\p  
\v 10 Páant ĩ niijíchah joinít, Jesús nin pah ãt niíj jepahap wʉt jĩ: 
\p \wj —Ded pah Dios maáh ã jʉmatdih bitadih naóh jwʉhca naáhdih bʉʉ yeebdíhjeh wã naóhna caá. Obohjeéhtih, bitadih naáwátjĩhjeh wãpĩ́ bohéna caá, weemdíh enna yʉhna, ĩ beh encat pínah, wã naáwáchah joiná yʉhna, ĩ beh joicát pínah niijná. Weemdíh ĩ jepahíhcat jíib páant ĩ jʉmna caá,\wj*\x * \xo 8:10 \xt Is 6.9-10\x* queétdih Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Waáh momni naáwátdih Jesús ã beh joyáát 
\r (Mt 13.18-23; Mr 4.13-20) 
\p  
\v 11 Tʉ́ttimah, waáh momni naáwátjidih ĩ beh joyát pínah niijná, nin pah Jesús queétdih ãt jwʉ́ʉb niijíp wʉt jĩ: \wj “Nin pah niíj naóhna wã chãjap be: Waáh momni tíibna Dios naáwát panihni caá.\wj* 
\v 12 \wj Biquína joinít namáboó bʉʉg ñájni panihni caá. Dios naáwátdih ĩ joyóchahjeh, nemépwã ĩ maáh ĩ joyátjidih ã jenah joyát tʉ́ʉtcan caá, jepahcanjeh iiguípna ĩ bejat pínah niijná.\wj* 
\v 13 \wj Bita joinít jeejíh yewénibit baácboó bʉʉg ñájni panihni caá. Dios naáwátdih joiná, ĩ tʉ́i wẽi jwʉhna yʉh caá. Obohjeéhtih, ĩ́ih caolihboó ñeh jáap choo bejni panihni ã jʉmʉchah, bitaboó queétdih deohnit, ĩ yéej chãjat tʉ́ʉtʉchah, Diosdih jepah cádahnit, ĩ jwʉ́ʉb yéej chãjna caá.\wj* 
\v 14 \wj Bita joinítboó nemép óotna cãtíh bʉʉg ñájni panihni ĩ jʉmna caá. Dios naáwátdih joinít, ĩ jepahna yʉh caá. Obohjeéhtih, yeó jáap jʉmat pah ĩ chãjat pínahdih queét tʉbit ĩ náhni dahwana caá. Bʉ́dí dinero bíbohatdihjeh ĩ wẽina caá. Ĩ weñat pínah chãjatdihjeh ĩ jenah joiná caá. Pánih jenah joinít, chéonit panihnit jʉmna, Dios naáwátdih jenah joicánjeh, queétdih behat dée wihcan caá.\wj* 
\v 15 \wj Obohjeéhtih, bita joinítboó tʉ́ini baácdih bʉʉg ñájni panihni caá. Dios naáwátdih tʉ́i joinít, jwʉ́ʉb náhnina, caandíh ĩ cádahcan caá. Pánih jʉmna, Dios ã náahat pah ĩpĩ́ tʉ́i chãjna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Jiiát dah naáwát 
\r (Mr 4.21-25) 
\p  
\v 16 \wj “Wã bohéát jiiát panihni caá. Ded ã́ih jiiát dahdih jií péanit, pʉʉbát dahjĩh ãpĩ́ páah jwejcan caá. Caan dáhdih chʉ́ʉdat páha nʉmpboobʉ́t ãpĩ́ jii jwéjcan caá. Obohjeéhtih, japboó ãpĩ́ jií cáag jwejna caá, ã yeh iiguíchah, nihat waadnít ĩ tʉ́i enat pínah niijná.\wj*\x * \xo 8:16 \xt Mt 5.15; Lc 11.33\x* 
\v 17 \wj Caán ã yeh iiguíchah, dedé ĩ bihniji ã jígohbipna caá. Dedé ĩ bih chãjatjidihbʉt nihat cã́acwã ĩ enbipna caá. Wã naáwátdih ĩ bohénachah, cã́acwã ded pah ĩ́ih caolih ã jʉmatdih ã jéihyana caá.\wj*\x * \xo 8:17 \xt Mt 10.26; Lc 12.2\x* 
\p  
\v 18 \wj “¡Ñi tʉ́i chãja chaáh! Ded pah wã naáwátdih joinít, ñi tʉ́i jepahaá. Ded wã naáwátdih tʉ́i joiní ã jwʉ́ʉb náhninachah, Dios caandíh chah ã jéihyabipna caá. Obohjeéhtih, ded joiná yʉhna, ã jwʉ́ʉb náhnicah, ã jwíih joyátjidih Dios ã dʉ́ʉc wáibipna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 8:18 \xt Mt 25.29; Lc 19.26\x* 
\s1 Jesús íin, ã ʉ́ʉdwãbʉt caandíh ĩ bidat 
\r (Mt 12.46-50; Mr 3.31-35) 
\p  
\v 19 Caán láa Jesús íin ã ʉ́ʉdwãbʉt ã pebhna ĩtih jʉibínap wʉt yʉh jĩ. Obohjeéhtih, dawá cã́acwã ĩ jʉmʉchah, Jesúsdih ĩt jéih jwãáhcap wʉt jĩ.  
\v 20 Pánihna, bita caanjĩ́h jʉmni Jesúsdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Ma íin ma ʉ́ʉdwãbʉt meemdíh bidnit, jóocmant ĩ pã́i ñʉhna caá, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 21 \wj —Ma naáwát tʉ́ina caá. Obohjeéhtih, nit panihnit wã déewã yoobát ĩ jʉmna caá. Dios naáwátdih wã bohénachah, joí jepahnit wã íin panihnit, wã ʉ́ʉdwã panihnitbʉt ĩ jʉmna caá,\wj* Jesús caandíh ãt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\s1 Bʉ́dí johlit, nolihatdihbʉt Jesús ã yayáát 
\r (Mt 8.23-27; Mr 4.35-41) 
\p  
\v 22 Biíh yeó jáap Jesús ã bohénitdih jãáj chóodih nʉmah waadnít, 
\p \wj —Chóbe conanaáboó íimdih jwĩ chʉ́ʉh bejjĩh,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant niijnít, ĩt chʉ́ʉh bejep wʉt jĩ.  
\v 23 Páant ĩ chʉ́ʉh bejechah, Jesúsboó ãt ʉ̃wʉp wʉt jĩ. Ã ʉ̃wat pónih, bʉ́dí johlit ãt jʉ̃ʉ́wʉ́p wʉt jĩ. Pánih bʉ́dí nolihat ã jʉmʉchah, ĩ́ih jãáj chóo ãt daábíhip wʉt jĩ.  
\v 24 Páant ã tobohochah, ã bohénit Jesús pebh jʉibí wʉcnit, caandíh nin pah ĩt niijíp wʉt jĩ: 
\p —¡Bohéní, Bohéní, daabná caá jwĩ chãjap! ¡Jwĩ bʉʉdbípna caá! caandíh ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant ĩ niíj wʉcʉchah, jáanit, Jesús johlitdih, nolihatdihbʉt \wj “Ma yayaá”,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant ã niijíchahjeh, johlit, nolihatbʉt biícmantjeh ãt yayáh bejep wʉt jĩ. 
\p  
\v 25 \wj —¿Dépanih tibeé weemdíh ñi tʉ́i jenah joicán?\wj* Jesús ã bohénitdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant ã yayánachah en wʉ́hi bejnit, bʉ́dí ĩt ʉ́ʉmʉp wʉt jĩ. Pánih ʉ́ʉmna, bʉ́dí jenah joinít, queétjeh nin pah ĩt míic niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Dedé cã́acna tigaá nin? Ã naáwáchahjeh, johlit, nolihatbʉt ã yayáh bejna caá, ĩt míic niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Gadara baácdih bóo nemép jʉmnidih Jesús ã booaat 
\r (Mt 8.28-34; Mr 5.1-20) 
\p  
\v 26 Páant ã yapat tʉ́ttimah, Gadara baácboó Jesúswã ĩt chʉ́ʉh jʉibínap wʉt jĩ.  
\v 27-29 Caanná chʉ́ʉh jʉibínit, Jesúswã ĩ aab béjechah, caán tʉ́tchidih bóo nemép jʉmni Jesúsdih ãt jwãáh dei jʉ̃ʉ́wʉ́p wʉt jĩ. Caán maatápdih yégueh dʉocán, mʉʉdíh jéih jʉmcanjeh, cã́ac yohopboó ãpĩ́ jʉmʉp wʉt jĩ. Maatápdih nemépwã caandíh ĩt déheanap wʉt jĩ. Páant ĩ déheanachah, cã́acwã ã́ih téihya colóhnadih, ã́ih jítcha colóhnadihbʉt ĩtah tõpjĩh ĩt chéwep wʉt jĩ. Pánih chéonit, nemat mʉʉ́boó ĩtih nemep wʉt yʉh jĩ. Obohjeéhtih, ĩ chéwatjidih pʉ́ʉd wái daj yohnit, queét nemépwã mʉʉ́ wihcapboó caandíh ĩt nʉmah jwei bác bejep wʉt jĩ. Pánihna, Jesúswãdih jwãáh dei jʉibínit, nemépwãdih Jesús ã bacat tʉ́ʉtʉchah joinít, Jesúsdih nin pah ĩt niíj ñaacáp wʉt jĩ: 
\p —¿Jesús, Dios chah wẽpni wʉ̃ʉ́h, dépanihat tʉ́ʉt tigaá weemdíh páant ma chãj? ¡Weemdíh ma peéh chãjca bojoó! ãt niíj ñaacáp wʉt jĩ. 
\p  
\v 30 Páant ã niíj ñaacáchah joinít, 
\p \wj —¿Dedé tigaá ma wʉ̃t?\wj* Jesús caán nemépdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant ã niijíchah joinít, dawá nemépwã jʉmna, nin pah ãt niíj jepahap wʉt jĩ: 
\p —‘Dawá’ caá wã wʉ̃t.  
\v 31 ¡Bʉ́dí iigní íitboó jwiítdih ma wahca bojoó! ĩt niíj wẽp ʉʉ́bʉ́p wʉt jĩ.  
\v 32 Queét pebh, jeé ñaj yacapboó dawá momo mʉʉwã ĩ bid jeéméchah ennit, —Jwiítdih queét mʉʉwã diítna ma wahaá, nemépwã Jesúsdih ĩt niijíp wʉt jĩ. Páant ĩ niijíchah joinít, Jesús queétdih ãt bejat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ.  
\v 33 Páant ã bejat tʉ́ʉtʉchahjeh, nemépwã newéíh bácahmant bac bejnit, mʉʉwãdih ĩ waadáchah, ñáo dei bej, bʉʉg báhnit, mʉʉwã ĩt chĩíc wʉn beedáh bejep wʉt jĩ. 
\p  
\v 34 Páant ã yapachah ennit, mʉʉwãdih en daonítjiboó ĩ́ih tʉ́tchina ĩt jweí jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ. Jweí jwʉ́ʉb bejna, ĩ jwãáhnitdih naóhnit, ĩ́ih tʉ́tchidih moondíhbʉt páant ã yapat doonádih ĩt naáwáp wʉt jĩ.  
\v 35 Páant ĩ naáwáchah joinít, cã́acwãboó ĩ́ih tʉ́tchimant Jesús ã chãjatjidih enedih ĩt bejep wʉt jĩ. Pánih bej, Jesúswã ĩ jʉmʉpna jʉibínit, nemépwã jʉmniji yégueh dʉó, tʉ́inijeh jenah joinít, Jesús pebh ã chʉ́ʉdʉchah enna, bʉ́dí ĩt ʉ́ʉmʉp wʉt jĩ.  
\v 36 Jesús nemépwã jʉmnidih ã booanachah ennitjiboó, jáap jʉinítdih ded pah ã yapatjidih ĩt naáwáp wʉt jĩ.  
\v 37 Páant ĩ naáwáchah joinít, nihat Gadara baácdih moón bʉ́dí ʉ́ʉmnit, ĩ́ih baácmant Jesúsdih ĩt jwʉ́ʉb bejat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Páant ĩ bejat tʉ́ʉtʉchah joinít, Jesúswã ĩ́ih jãáj chóona ĩt jwʉ́ʉb dei bejep wʉt jĩ.  
\v 38 Páant ĩ jwʉ́ʉb dei bejechah, nemépwã jʉmnijiboó Jesúsdih bʉ́dí ãtih pej jʉmíhip wʉt yʉh jĩ. 
\p  
\v 39 \wj —Wãjeéh ma jʉ̃ʉ́wʉ́chah, ãta tʉ́i ta yʉh caá. Obohjeéhtih, weém ma Maáh meemdíh jĩ́gah ennit, ded pah wã teo wáacatjidih ma déewãdih naáwát tʉ́ʉt niijná, ĩ pebhboó ma jwʉ́ʉb bejeé,\wj* Jesús caandíh ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant ã niijíchah joinít, nemépwã jʉmniji jwʉ́ʉb bej, nihat ã́ih tʉ́tchidih moondíh caandíh Jesús bʉ́dí ã teo wáacatjidih ãt naóh peetép wʉt jĩ. 
\s1 Ã́ih yégueh chóodih jʉí teonih, Jairo nʉʉmdíhbʉt Jesús ã booaat 
\r (Mt 9.18-26; Mr 5.21-43) 
\p  
\v 40 Gadara baácmant Jesúswã ĩ jwʉ́ʉb chʉ́ʉh jʉibínachah, dawá míic wáac pã́init cã́acwã wẽinit, queétdih ĩt jwãááp wʉt jĩ.  
\v 41 Jairo wʉ̃t jʉmni, judíowã ĩ míic wáacat mʉʉdíh en daonít ĩ maáh, Jesús pebh ãt jʉibínap wʉt jĩ. Jʉibínit, bódicha caj yoh ñajnit, Jesús ã́ih mʉʉ́boó ã bejat pínahdih bʉ́dí ãt ʉʉ́bʉ́p wʉt jĩ.  
\v 42 Ã nʉʉ́m biíc wilijeh wʉt jĩ. Caánt doce jópchi bíbohnih, bʉ́dí mi wʉnʉchah, caántdih ã booaat pínah niijná, Jesúsdih ã́ih mʉʉná ãt bejat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Páant ã niijíchah joinít, Jesús Jairojeéh ã bejechah, dawá cã́acwã caandíh ĩt tóo néeh péenap wʉt jĩ. 
\p  
\v 43 Pánihna, queét cãtíh biíh wili mácanihat panihat wʉnnihbʉt mit jʉmʉp wʉt jĩ. Doce jópchi caán wʉnatdih mi bíbohochah, ĩ cohochah yʉhna, ãt yaicáp wʉt jĩ.  
\v 44 Pánih jʉmna, Jesúíh yégueh chóo yapat waadih tã́ahmant mi jʉibí tewechahjeh, mi mácanihat panihat wʉnat ãt yayáh bejep wʉt jĩ.  
\v 45 Páant mi tewechah, Jesús cã́acwãdih nin pah ãt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p \wj —¿Déhe tigaá wĩ́ih yéguehdih jʉí teoni?\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p —Weém meemdíh wã teocan beé, nihat ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p —Páant Bohéní, dawá meemdíh ĩ tóo néeh péena caá, Pedroboó ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 46 Páant ã niijíchah joinít, Pedrodih nin pah ãt jwʉ́ʉb niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Obohjeéhtih, wʉnni weemdíh jʉí tewechah, booaat wẽpat wĩ́ih bácahmant ãí bejep be,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 47 Páant ã niijíchah joinít, caandíh jʉibí teonih, jéih jweicán, ʉ́ʉm méménit, Jesús pebh mit bódicha caj yoh ñajap wʉt jĩ. Pánih bódicha caj yoh ñajnit, nihat cã́acwã ĩ enechah, ded pah mi jʉibí teonitjeh booatjidih caandíh mit naáwáp wʉt jĩ.  
\v 48 Páant mi naáwáchah joinít, 
\p \wj —Némá, weemdíh tʉ́i jenah joiná, mat boonap tagaá. Ʉ́ʉmcanjeh, wẽinit ma jwʉ́ʉb bejeé,\wj* Jesús caántdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 49 Páant ã niijíchahjeh, Jairoíh mʉʉmánt bej, Jesúswã pebhna jʉibínit, Jairoboodíh nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Jáantjeh ma nʉʉ́m mi mʉʉjáh bejep be. Páant mi wʉnʉchah, bohénidih ma jwʉ́ʉb bejat tʉ́ʉtʉ́, Jairodih ãt niijíp wʉt yʉh jĩ. 
\p  
\v 50 Obohjeéhtih, páant ã niijíchah joinít, 
\p \wj —Ma ʉ́ʉmca bojoó. Wã wẽpatdih ma tʉ́i jenah joyóchah, ma nʉʉ́m mi boobipna caá,\wj* Jesús Jairodih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 51-53 Tʉ́ttimah, Jairoíh mʉʉná jʉibínit, ĩ jã́tih jʉibínitji wʉnnihdih bʉ́dí jĩ́gahnit, ĩ jʉñʉ́chah, Jesús ãt enep wʉt jĩ. 
\p \wj —Ñi jʉ̃í cádahaá. Caánt wʉnnih nihcan caá. Ʉ̃ona caá mi chãjap,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant ã niijíchah joinít, mi wʉnatdih jéihnit, caandíh ĩt dehwep wʉt jĩ. Queétdih páant niíj naóh péanit, Jairoíh mʉʉdíh waadnít, ãjeéh bejnitdih jóocmantjeh ãt chãwát tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Pánihna, Pedro, Santiago, Juan, wʉnnihji mi mánadih pohba ãjeéh ãt waadát tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. 
\p  
\v 54 Pánih waadnít, Jesús wʉnnihíh téihyadih teonit, 
\p \wj —¡Bainíhmaá, ma ñah ñʉhʉʉ́!\wj* caántdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 55 Páant ã niijíchahjeh, caánt jwʉ́ʉb boonit, mit ñah ñʉhʉp wʉt jĩ. Mi jwʉ́ʉb boonachah, Jesús mi mánadih caántdih jeémát ãt wʉ̃hat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ.  
\v 56 Páant ã booanachah, mi mána bʉ́dí ĩt en wʉ́hi bejep wʉt jĩ. Obohjeéhtih, caántdih ã booaatjidih bitadih Jesús ãt naáwát tʉ́ʉtcap wʉt jĩ. 
\c 9  
\s1 Jesús doce ã bohénitdih ã wahat 
\r (Mt 10.5-15; Mr 6.7-13) 
\p  
\v 1 Biíc yeó jáap doce ã bohénitdih Jesús ã pebhna bid wáacnit, nemépwãdih ĩ bacaat pínah, wʉnnitdihbʉt ĩ booaat pínah niijná, ã wẽpatdih queétdihbʉt ãt wʉ̃hʉp wʉt jĩ.  
\v 2 Pánih wʉ̃h péanit, queétdih ãt wahap wʉt jĩ, Dios ã maáh jʉmatdih ĩ naáwáchah, cã́acwã ĩ jepahat pínah, cã́acwãdihbʉt ĩ booat pínah niijná.  
\v 3 Pánih wahnit, Jesús queétdih nin pah ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\p \wj —Bejna, dedé bií déedih ñi ʉb bejca bojoó. Íoh cajat nah, wʉh wʉʉ́h, jeémát, dinerodih yʉh bʉca ñi ʉb bejca bojoó. Ñi dʉwát chóodihjeh ñi dʉo béjeé.\wj* 
\v 4 \wj Caán tʉ́tchidih moondíh bohéna, ded ñi jwíih waadní mʉʉdíhjeh ñi ʉ̃wʉʉ́. Caanjĩ́h moondíh bohé péanitjeh caán mʉʉdíh ñi cádah bejeé.\wj* 
\v 5 \wj Det tʉ́tchidih moón yeebdíh náahcan, ñi naóhni doonádih ĩ joííhcah, bac bejna, ĩ enechah, queétdih Dios ã yohat pínahdih ĩ jéihyat pínah niijná, ñíih zapatosdih tóo dʉgnit, becchídih ñi péoh mao jéenanaá,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 9:5 \xt Lc 10.4-11; Hch 13.51\x* 
\p  
\v 6 Páant ã niijíchah joinít, nihat tʉ́tchibitna yoobó ĩt bejep wʉt jĩ. Pánih jʉibínit, Dioíh tʉ́ini doonádih nihat cã́acwãdih naóhnit, wʉnnitdihbʉt ĩt booanap wʉt jĩ. 
\s1 Maáh Herodes tʉbit ã ʉ́ʉmat 
\r (Mt 14.1-12; Mr 6.14-29) 
\p  
\v 7 Caán láa Maáh Herodes Jesús ã bohénitbʉt ded pah ĩ chãjat doonádih jwʉ́ʉb joiná, bʉ́dí ãt ʉ́ʉmʉp wʉt jĩ. “Juanji ãt jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃óh tagaá”, biquína niíj,  
\v 8 “Elías ãt jwʉ́ʉb jígoh tagaá”, bita niíj, “Dios naáwátdih biíh naóh yapaniji ãt jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃óh tagaá”, bitabʉt ĩt niijíp wʉt yʉh jĩ.\x * \xo 9:8 \xt Mt 16.14; Mr 8.28; Lc 9.19\x* 
\p  
\v 9 Páant ĩ niijíchah joinít, Herodesboó nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: —Weemjéh tijĩí Juandih wã waó bóod yohat tʉ́ʉtʉp jĩ. ¿Pánihna, deíh doonádih tigaá wã jwʉ́ʉb joí, páant mʉntih? ãt niijíp wʉt jĩ. Páant niijnít, Herodes Jesúsdih tʉbit ãt eníhip wʉt jĩ. 
\s1 Cinco mil cã́acwãdih Jesús jeémát ã wʉ̃hat 
\r (Mt 14.13-21; Mr 6.30-44; Jn 6.1-14) 
\p  
\v 10 Tʉ́ttimah, Jesús ã wahnitji ã pebhna jwʉ́ʉb jʉibínit, ded pah ĩ chãjatjidih caandíh ĩt naáwáp wʉt jĩ. Páant ĩ naáwáchah joinít, ã bohénitjĩhjeh jʉmíhna, cã́acwãdih ãt cádah bejep wʉt jĩ. Pánih cádah bejnit, Betsaida tʉ́tchina ĩt bejep wʉt yʉh jĩ.  
\v 11 Obohjeéhtih, cã́acwãboó ĩ bejatdih jéihnit, queétdih ĩt ñʉʉn béjep wʉt jĩ. Ĩ ñʉʉ́n jwãááchah, Jesús queétdih wẽinit, Dios ã maáh jʉmatdih ãt bohénap wʉt jĩ. Wʉnnitdihbʉt ãt booanap wʉt jĩ. 
\p  
\v 12 Cheyeh doce ã bohénit nin pah Jesúsdih ĩt niijíp wʉt yʉh jĩ: 
\p —Nin pebhbit tʉ́tchinaboó nitdih ma bejat tʉ́ʉtʉ́, ĩ ʉ̃wat tólih pínah, ĩ jeémát pínahdihbʉt ĩ bidat pínah niijná. Ninjĩhbitjeh pohba mʉʉná ã wihcan caá, ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 13 \wj —Yeebjéh queétdih jeémát ñi wʉ̃hʉʉ́,\wj* Jesús ãt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p —Páant, cinco botoni pan dahna, chéne queejwã́bitdihjeh jwĩ bíbohna caá. ¿Queét ĩ jeémát pínahdih jíib chãjadih jwĩ bejmi naniít? ã bohénit ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ. 
\p  
\v 14 (Cinco mil neonájeh ĩt jʉmʉp wʉt jĩ. Yaádh ĩ weh biícdih chah ĩt jʉmʉp wʉt jĩ.) 
\p \wj —Cã́acwã poómp jʉmat pah cincuenta ñi chʉ́ʉdat tʉ́ʉtʉ́,\wj* ã bohénitdih Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 15 Páant ã niijíchah joinítjeh, queétdih ĩt chʉ́ʉdat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ.  
\v 16 Páant ĩ chʉ́ʉdʉchah, Jesúsboó cinco pan dahnadih, chéne queejwã́dihbʉt ʉbnit, chéi ennit, 
\p \wj —Nin pandih, queejwã́dihbʉt ma wʉ̃hat tʉ́ina caá, Paá,\wj* ã íipdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant niíj péanit, pan dahnadih queejwã́dihbʉt dajnit, cã́acwãdih ĩ pãáát pínah niijná, ã bohénitdih ãt wʉ̃hʉp wʉt jĩ.  
\v 17 Pánihna, nihat ĩt tʉ́i jeémp chʉ̃ʉ́ʉ́p wʉt jĩ. Ĩ jʉdh jeémpnidih doce wʉhdih ĩt ʉb yac yáwanap wʉt jĩ. 
\s1 “Meém Cristo, Dios ã wahni caá”, Pedro Jesúsdih ã niiját 
\r (Mt 16.13-19; Mr 8.27-29) 
\p  
\v 18 Biíh láa Jesús Diosdih ʉʉ́bh péanit, ã bohénitdih nin pah ãt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p \wj —¿Weemdíh ded pah tigaá cã́acwã ĩ niíj?\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 19 —‘Juan Daabáni nacaá’, biquína niíj, ‘Elías nacaá’, bita niíj, ‘Jon jã́tih Dios naáwátdih naóh yapaniji ãt jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃óh tagaá’, bitabʉt ĩ niijná beé, Jesúsdih ĩt niíj jepahap wʉt jĩ.\x * \xo 9:19 \xt Mt 14.1-2; Mr 16.14-15; Lc 9.7-8\x* 
\p  
\v 20 \wj —Queét páant ĩ niijíchah joiná, ¿yeébboó ded pah tigaá ñi niíj jenah joí?\wj* queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p —Meém Cristo, Dios ã wahni caá, Pedroboó ãt niíj jepahap wʉt jĩ.\x * \xo 9:20 \xt Jn 6.68-69\x* 
\s1 Ã wʉnat pínahdih Jesús ã naáwát 
\r (Mt 16.20-28; Mr 8.30–9.1) 
\p  
\v 21 Páant Pedro ã niijíchah joinít, Jesús ã bohénitdih nin pah ãt jwʉ́ʉb niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\p \wj —Dios ã wahni wã jʉmat doonádih bitaboodíh ñi naóhca bojoó.\wj* 
\v 22 \wj Weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñédih tʉbit yeejép yapat caá náahap. Jwĩ maáta, sacerdotewã ĩ maáta, Moisés ã wʉtatjidih bohénitbʉt weemdíh náahcan, ĩ mao yohat tʉ́ʉtbipna yʉh caá. Obohjeéhtih, páant ĩ mawachah yʉhna, biíc peihcanni yeó jáap tʉ́ttimah, wã jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃óhbipna caá. Páant yeejép yapat caá weemdíh náahap, Dios ã jenah joyátjidih biíc yoobó ã yapat pínah niijná,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 23 Tʉ́ttimah, queét nihatdih nin pah ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\p \wj —Ded wĩ́ih jʉmíhna, ã weñat pínahdih jenah joicán, wã weñat pínahboodíh jenah joinít, ã jepaha naáh. Bita caandíh ĩ wẽi encah yʉhna, caandíh tʉbit yeejép ĩ chãjachah yʉhna, ĩ mao yohíhichah yʉhna, weemdíh jepah cádahcat caá náahap.\wj*\x * \xo 9:23 \xt Mt 10.28; Lc 14.27; Jn 12.24\x* 
\v 24 \wj Ded ã weñat pínahdihjeh jenah joí chãjni iiguípna bejni ã jʉmbipna caá. Obohjeéhtih, ded ã weñat pínahdih joyáh bojni, wã weñat pínahboodíh chãjni, ã bʉʉdcán niít.\wj*\x * \xo 9:24 \xt Mt 10.39; Lc 17.33; Jn 12.25\x* 
\v 25 \wj Ded ã weñat pínahdihjeh chãjni, bʉ́dí dinero ã bíbohochah yʉhna, caandíh dedé pínah nihcan caá. Wã weñat pínahdih ã chãjcatji jíib, iiguípna ã bejbipna caá.\wj* 
\v 26 \wj Pánihna, weém maáh jʉmna, wã íip ã yeh iigátjĩh, ã́ih tʉ́init ángelwã ĩ yeh iigátjĩhbʉt jwʉ́ʉb dei jʉ̃óhna, ded weemdíh náahcan, wã naáwátdihbʉt joííhcannidih wã wẽpatjĩh wã yohbipna caá.\wj* 
\v 27 \wj Yeebdíh yoobópdih wã naóhna caá. Biquína ninjĩh ñʉhnit ñi wʉnat pínah jã́tih, Dios ã maáh jʉmatdih ã jʉ́ʉtʉchah, ñi enbipna caá,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Dios ã yeh iigátjĩh Jesús ã ñʉhat 
\r (Mt 17.1-8; Mr 9.2-8) 
\p  
\v 28 Biíc semana tʉ́ttimah, Diosdih ʉʉ́bát tʉ́ʉt niijná, Pedro, Santiago, Juan queét biíc peihcannitdihjeh jap bóo jeená Jesús ãt nʉmah pʉ́ʉh laab béjep wʉt jĩ.  
\v 29 Caanná ĩ pʉ́ʉh laáb jʉibínit, Jesús ã ʉʉ́bʉ́chah, ã jígohat ãt tʉ́ʉt nʉʉmʉ́p wʉt jĩ. Ã́ih móot yeó ã yeh iigát pah yeh iíg, ã́ih yéguehbʉt biíc yoobó tʉ́i baabní ãt yeh iiguíp wʉt jĩ.  
\v 30 Páant ã yeh iiguíchah, Moisés, Elíasji biícdih ã pebh ĩt jígohop wʉt jĩ.  
\v 31 Queétbʉt Jesús biíc yoobó ĩt yeh iiguíp wʉt jĩ. Pánih jígohnit, Dios ã jenah joyátjidih biíc yoobó ã yapat pínah niijná, Jesús Jerusalén tʉ́tchiboó ã wʉnat pínahdih ĩt míic wéhenap wʉt jĩ.  
\v 32 Páant ã yapachah, Pedro ã chéenwã biícdih chʉʉnít jʉmna, queétdih quíib chei ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Obohjeéhtih, jwʉ́ʉb jáanit, Jesús bʉ́dí ã yeh iiguíchah, ã pebh ñʉhnitdihbʉt ĩt enep wʉt jĩ.  
\v 33 Pánih ñʉhnitji ĩ jwʉ́ʉb bʉʉ́d jʉ̃ʉ́wʉ́chah, Pedro Jesúsdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p —¡Bohéní, ninjĩh jwĩ jʉmʉchah, ã tʉ́ina caá! ¿Biíc peihcanni mʉʉ dáhnadih, míih pínah, Moiséíh pínah, Elíaíh pínahdihbʉt jwĩ chãj jĩíh? ãt niijíp wʉt yʉh jĩ. Páant niijná, ãt jenah joicáp wʉt jĩ. 
\p  
\v 34 Páant ã niijíchahjeh, mah põh panihni queétdih ãt dei jʉyʉ́p wʉt jĩ. Páant ã dei jʉyʉ́chah, bʉ́dí ĩt ʉ́ʉmʉp wʉt jĩ.  
\v 35 Mah põh cãtíh Dios queétdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Nin wã wʉ̃ʉ́h, wã oini caá.\x * \xo 9:35 \xt Is 42.1; Mt 3.17; 12.18; Mr 1.11; Lc 3.22\x* Ã naáwáchah, caandíh ñi tʉ́i joyoó, Dios queétdih ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 9:35 \xt 2P 1.17-18\x* 
\p  
\v 36 Páant ã niiját tʉ́ttimah, Pedrowã jwʉ́ʉb enna, Jesús biícjeh ã ñʉhʉchah, ĩt enep wʉt jĩ. Páant ĩ enatjidih bitadih ĩt naóh jwʉhcap wʉt jĩ. 
\s1 Wãá wʉnat jʉmnidih Jesús ã booaat 
\r (Mt 17.14-21; Mr 9.14-29) 
\p  
\v 37 Cheibit Jesúswã ĩ jwʉ́ʉb dei jʉibínachah, dawá cã́acwã caandíh ĩt jwãááp wʉt jĩ.  
\v 38 Páant ĩ jwãááchah, queét cãtíh biíc newé Jesúsdih ejnit, nin pah ãt niíj ʉʉ́bʉ́p wʉt jĩ: 
\p —Bohéní, meemdíh wã ʉʉ́bhna caá. Wã wʉ̃ʉ́h biíc jʉmnidih jĩ́gah ennit, ma teo wáacá.  
\v 39 Dawá láa nemép caandíh ãpĩ́ déheana caá. Pánih déhe bʉʉg ñájnit, tʉbit mémé ñaácnit, chʉ̃i bid ñajnit, ãpĩ́ jac moj chej bac ñaj bejna caá. Pánih chãjna, wã wʉ̃ʉ́hdih dedé ã noón yaicán caá. Pánihna, ã́ih bácahdih tʉbit yéejana caá ã chãjap.  
\v 40 Páant ã chãjachah, nemépdih ĩ bacaat pínah niijná, ma bohénitdih wã ʉʉ́bʉ́p yʉh be. Obohjeéhtih, queétboó caandíh ĩ jéih bacacap be, Jesúsdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 41 Páant ã niijíchah joinít, Jesús queét nihatdih nin pah ãt niíj jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ: 
\p \wj —¡Yeéb yeejépwã weemdíh jenah joicánnit ñi jʉmna caá! ¿Débólih tigaá weemdíh tʉ́i jenah joicán, ñi tac bʉʉgábi?\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. Páant niijnít, \wj —Ma wʉ̃ʉ́hdih wã pebhna ma ʉb jʉ̃ʉ́wʉ́,\wj* behedih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 42 Páant ã niijíchah joinít, ã wʉ̃ʉ́hdih Jesús pebhna ã ʉb jʉ̃ʉ́wʉ́chah, nemépboó déhea ʉb yoh bʉʉgánit, tʉbit caandíh ãt méméanap wʉt jĩ. Páant ã chãjachah ennit, Jesús nemépdih ãt jʉ̃ih bacanap wʉt jĩ. Pánih baca péanit, 
\p \wj —Dáa, ma wʉ̃ʉ́h ã tʉ́i boona caá bʉca,\wj* behedih ãt niijíp wʉt jĩ.  
\v 43 Páant ã bacaatdih ennit, Dios ã wẽpatdih nihat cã́acwã ĩt en wʉ́hi bejep wʉt jĩ. 
\s1 Jesús ã wʉnat pínahdih ã jwʉ́ʉb naáwát 
\r (Mt 17.22-23; Mr 9.30-32) 
\p Páant nemépdih ã bacaatjidih cã́acwã bʉ́dí ĩ jenah joyóchah, Jesúsboó ã bohénitdihjeh nin pah ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\p  
\v 44 \wj —Ñi tʉ́i joyoó. Weém yeebdíh bainí wã naáwát tʉ́ʉt caá. Weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñédih cã́acwã teonit, bitadih ĩ wʉ̃hbipna caá,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 45 Páant ã niijíchah joiná yʉhna, Dios queétdih ã beh joyát tʉ́ʉtcah, ĩt tʉ́i beh joicáp wʉt jĩ. Pánih beh joicán, ĩ jwʉ́ʉb ʉʉ́bh joyátji déeji ĩt tíiquip wʉt jĩ. 
\s1 “Déhe tigaá ñi maáh panihni”, Jesús ã niiját 
\r (Mt 18.1-5; Mr 9.33-37) 
\p  
\v 46 Páant Jesús ã niiját tʉ́ttimah, ã bohénitboó nin pah queétjeh ĩt míic niijíp wʉt jĩ: “¿Déhe tigaá jwĩ cãtíh jwĩ maáh panihni?” ĩt míic niíj jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ.\x * \xo 9:46 \xt Lc 22.24\x* 
\p  
\v 47 Páant ĩ míic niíj jʉ̃ihñatdih jéihnit, biíc wébítdih Jesúsboó ã pebh ãt wái boj dodhdop wʉt jĩ. 
\p  
\v 48 \wj —Det wĩ́ihwã jʉmna, nin wébít panihni, oboh jʉmnidih wẽi jwãáhnit, weemdíhbʉt wẽi jwãáhnit caá. Det weemdíh wẽi jwãáhnit, weemdíh wahnijidihbʉt wẽi jwãáhnit ĩ jʉmna caá. Pánihna, ded nin wébít dée oboh jʉmniboó ñi maáh panihni ã jʉmna caá,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 9:48 \xt Mt 10.40; Lc 10.16; Jn 13.20\x* 
\s1 “Ded jwiítdih en jʉ̃ihcanni jwiítdih teo wáacni caá”, Jesús ã niiját 
\r (Mr 9.38-40) 
\p  
\v 49 Páant ã niijíchah joinít, Juanboó Jesúsdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Bohéní, jwĩ enechah, biíc newé ma wẽpatjĩh nemépwãdih ã bacat tʉ́ʉtʉp be. Obohjeéhtih, jwĩjeéh jʉmni ã nihcah, caandíh páant jwĩ chãjat tʉ́ʉtcap be, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 50 \wj —Páant caandíh ñi niijcá bojoó. Ded yeebdíh en jʉ̃ihcanni jʉmna, ñijeéh ã jʉmna caá,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Samaria baácdih moón Jesúsdih ĩ náahcat 
\p  
\v 51 Pánihat tʉ́ttimah, jeáboó ã pʉ́ʉh laab béjat yeó jáap pínah tóah jʉ̃ʉ́wʉ́chah, “Weemdíh Jerusalén tʉ́tchina bejat caá náahap”, Jesús bʉ́dí ãt niíj jenah joyóp wʉt jĩ.  
\v 52 Páant niíj jenah joinít, biquína ã bohénitdih Samaria baácdih bóo tʉ́tchina ĩ ʉ̃wat pínah pebhboó ĩ ámoh páñat pínah niijná, ĩ jã́tih ãt wah waáwá bojop wʉt jĩ.  
\v 53 Obohjeéhtih, caán tʉ́tchiboó ĩ jʉibínachah yʉhna, Jerusalén tʉ́tchina Jesús ã bejat doonádih joinít íijna, caán tʉ́tchidih moón caandíh ĩt náahcap wʉt jĩ.  
\v 54 Páant ĩ náahcat doonádih joinít, Jesús ã bohénit Santiago Juanjĩh nin pah Jesúsdih ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Maá, meemdíh ĩ náahcatji peéh, queét ĩ iíg beedáát pínah niijná, jeámant iigátdih jwĩ dei jʉ̃ʉ́wát tʉ́ʉt jĩíh? ĩt niijíp wʉt yʉh jĩ.\x * \xo 9:54 \xt 2R 1.9-16\x* 
\p  
\v 55 Páant ĩ niijíchah joinít, Jesús tac pʉ́ʉd ennit, 
\p \wj —Yeéb íijnit, ñi peéh chãjíhichah, ã tʉ́ican caá.\wj* 
\v 56 \wj Weém, nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé cã́acwãdih yohat tʉ́ʉt niijná, nin baácboó wã dei jʉ̃óhcap jĩ. Obohjeéhtih ĩ yéejat peéh iiguípna ĩ bejat déejidih queétdih tʉ́i ʉbat tʉ́ʉt niijná, wã dei jʉ̃ʉ́wʉ́p jĩ,\wj* Jesús queétdih ãt niíj jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ. 
\p Páant niijnít, biíh tʉ́tchina ĩt bejep wʉt jĩ. 
\s1 Biquína Jesúsdih ĩ péeíhat 
\r (Mt 8.18-22) 
\p  
\v 57 Páant Jesúswã namáboó ĩ bejechah, biíc ĩjeéh péeni Jesúsdih nin pah ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\p —Deyoób ma bejechah, weembʉ́t majeéh wã bejmi caá, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 58 \wj —Jia mʉjjiowã́ ĩ́ih mʉʉ́ pínah íitnadih ĩ bíbohna caá. Jwébehwãbʉt ĩ́ih yécanadih ĩ bíbohna caá. Obohjeéhtih, weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé wĩ́ih mʉʉjéh pohba wã bíbohcan caá. Pánihna, wãjeéh ma jʉ̃ʉ́wʉ́chah, bʉ́dí bʉwat meemdíhbʉt ã jʉmbipna caá,\wj* Jesús caandíh ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 59 Páant ĩ bejechah, Jesús biíh ĩjeéh péeniboodíh 
\p \wj —Wãjeéh ma jʉ̃ʉ́wʉ́,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p —Wã bejmi caá, Maá. Obohjeéhtih, wã bejat pínah jã́tih wã íip ã wʉnʉchah, ã́ih bácahdih wã yohat pínah niijná, ‘Ma chão jwʉ́hʉʉ́’, weemdíh ma niijí. Ã wʉnʉchah, yoh péanit, majeéh wã péebipna caá, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 60 \wj —Weemdíh náahcannit wʉnnit panihnit jʉmna, queét wʉnnitdih ĩ yoho naáh. Obohjeéhtih, meémboó wãjeéh jʉmni pínah bʉʉ ma jʉ̃ʉ́wʉ́. Wĩ́ih tewatboodíh chah jenah joinít, Dios maáh ã jʉmat dooná, bitadih naáwádih bejat caá meemdíh náahap,\wj* Jesús caandíh ãt niijíp wʉt yʉh jĩ. 
\p  
\v 61 Páant ĩ bejechah, biíh ĩjeéh péenibʉt nin pah Jesúsdih ãt niijíp wʉt yʉh jĩ: 
\p —Maá, majeéh wã bejmi caá. Obohjeéhtih, wã bejat pínah jã́tih ‘Wã bejna caá’, wã pebh moondíh wã niíj babhbat pínah niijná, weemdíh ma wahaá. Pánih chãj péanit, majeéh wã péebipna caá, ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 9:61 \xt 1R 19.20\x* 
\p  
\v 62 \wj —Ded wã wʉtni tewatdih teo jwíihna yʉhna, ã weñat pínahdih jwʉ́ʉb jenah joí chãjnit, Diosdih teo wʉ̃hni pínah ã jéih jʉmcan caá,\wj* Jesús caandíh ãt niijíp wʉt jĩ. 
\c 10  
\s1 Jesús setenta y dos ã bohénitdih ã wahat 
\p  
\v 1 Tʉ́ttimah, Jerusalén tʉ́tchina bejna, Jesús setenta y dos ãjeéh péenitdih ñíonit, ãt wahap wʉt jĩ. Pánih wahna, ã bejat pínah tʉ́tchinadih ã jã́tih ĩ naóh waáwát pínah niijná, chénewã míic ãt wahap wʉt jĩ.  
\v 2 Queétdih ã wahat pínah jã́tih, nin pah ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: \wj “Wĩ́ih doonádih jepahnit pínah dawá ĩ jʉmna yʉh caá. Obohjeéhtih, daocánnit naóhnit ĩ jʉmʉchah, queét jepahíhnit ĩ joi jwʉ́hcan caá. Pánihna, yeébboó Diosdih ñi ʉʉ́bʉ́, chah dawá naóhnit pínahdih ã wahat pínah niijná.\wj*\x * \xo 10:2 \xt Mt 9.37-38\x* 
\v 3 \wj Pánihna, naáwádih ñi bejeé. Bejnit, nin pah ñi tʉ́i jenah joyoó: Diosdih jepahcannit, jiowã́ cãtíh ovejawãdih wahat pah, yeebdíh wã wahna caá.\wj*\x * \xo 10:3 \xt Mt 10.16\x* 
\v 4 \wj Pánih bejna, dinerodih ʉbcan, wʉh wʉʉ́hdihbʉt ʉbcan, biíh zapatosdihbʉt ʉbcanjeh, wẽpép ñi bejeé. Dawá cã́acwãdih tʉ́i naáwát tʉ́ʉt niijná, deddih jwãáh ʉʉ́bhna, chãocánjeh, bejat caá náahap.\wj* 
\v 5 \wj Ded ñi jwíih waadní mʉʉdíh moondíh ‘Dios ã tʉ́yat ñijeéh ã jʉmʉ naáh’, ñi niijí.\wj* 
\v 6 \wj Tʉ́init jʉmna, páant ñi niijíchah joinít, ĩ tʉ́i jepahbipna caá. Obohjeéhtih, tʉ́icannit jʉmna, páant ñi niijíchah yʉhna, ĩ jepahcan niít. Páant ĩ jepahcah, caán mʉʉdíh moondíh Dios ã tʉ́yat ã wihcan niít.\wj* 
\v 7 \wj Yeebdíh jwíih jepahnitjeéh ñi jʉm jwʉhʉʉ́p. Queét yeebdíh jeémát, babhbatdihbʉt ĩ wʉ̃hʉchah, ñi tʉ́i jeémp babhbaá. Yeéb queétdih teo wáacnit bohénachah, queétboó ñi teo wáacat jíib jeémát babhbat ĩ wʉ̃hʉchah, ã tʉ́ina caá. Caán tʉ́tchidih moondíh ñi bohé jwʉhna, ñi jwíih jʉibíni mʉʉdíhjeh ñi jʉm jwʉhʉʉ́p.\wj*\x * \xo 10:7 \xt 1Co 9.14; 1Ti 5.18\x* 
\v 8 \wj Ded tʉ́tchidih ñi jʉibínachah, yeebdíh jepahnit, dedé jeémátdih ĩ wʉ̃hʉchah, ñi tʉ́i jeémé.\wj* 
\v 9 \wj Caán tʉ́tchidih moón wʉnnitdih booanit, queétdih nin pah ñi niijí: ‘Dios yeebdíh bʉ́dí caá ã bidip, ã́ihwã ñi jʉmat pínah niijná. Wʉnnitdih ã booana, Maáh jʉmna ã wẽpatdih yeebdíh ã jʉ́ʉtna caá. Páant ã wẽpatdih jéihnit, ñi yéejatdih cádahna, tʉ́iniboodíh tʉ́ʉt nʉʉmnít, caandíh ñi jepahaá’, queétdih ñi niijí.\wj* 
\v 10 \wj Obohjeéhtih, ded tʉ́tchidih jʉibí, bohéna, wʉnnitdih ñi booanachah yʉhna, ĩ jepahcah, ĩ́ih namádih bejnit, nin pah queétdih ñi niijí:\wj* 
\v 11 \wj ‘Dios maáh jʉmna, ã wẽpat yeebdíh ã jʉ́ʉtʉchah yʉhna, yeébboó caandíh ñi jepahcap jĩ. Pánihna, ñíih tʉ́tchi becchídih jwĩ́ih jítchamant jwĩ pit yohna caá. Páant jwĩ chãjat pah, ñi jepahcatji jíib Dios yeebdíhbʉt ã yohbipna caá’, ñi niijí.\wj*\x * \xo 10:11 \xt Mt 10.7-14; Mr 6.6-11; Lc 9.3-5; Hch 13.51\x* 
\v 12 \wj Yeébboó nin pah wã niijátdih ñi tʉ́i náhninaá: Sodoma tʉ́tchidih moonjí tʉbit yeejép chãjnit ĩt jʉmʉp wʉt jĩ. Obohjeéhtih, queétdih Dios ã peéh chãjat chah, ã peéh chãjat pínah yeó jáapdih ñi bohéátdih jepahcannitboodíh ã peéh chãjbipna caá”,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 10:12 \xt Gn 19.24-28; Mt 10.15; 11.24\x* 
\s1 Biíh tʉ́tchidih moón ĩ jepahcat 
\r (Mt 11.20-24) 
\p  
\v 13 \wj “¡Yeéb Corazín tʉ́tchidih moón, Betsaida tʉ́tchidih moondíhbʉt Dios bʉ́dí ã peéh chãjbipna caá! Weém ñíih tʉ́tchinadih jʉmna, Dios ã wẽpatjĩh bʉ́dí wã teo wáacachah yʉhna, ñi jepahcap jĩ. Tiro tʉ́tchidih moón, Sidón tʉ́tchidih moondíhbʉt Dios ã wẽpatjĩh páant wã teo wáacachah nihna, queétboó jáantjeh ĩ yéejatdih bʉ́dí jʉ̃inít, ĩta tʉ́ʉt nʉʉm tágaá.\wj*\x * \xo 10:13 \xt Is 23.1-18; Ez 26.1–28.26; Jl 3.4-8; Am 1.9-10; Zac 9.2-4\x* 
\v 14 \wj Pánihna, Tiro tʉ́tchidih moón, Sidón tʉ́tchidih moondíhbʉt Dios ã peéh chãj láa, Corazín tʉ́tchidih moón, Betsaida tʉ́tchidih moondíhbʉt chah ã peéh chãjbipna caá.\wj* 
\v 15 \wj Yeéb Capernaum tʉ́tchidih moondíhbʉt peéh chãjna, maáta panihnit chãjcanjeh, yeebdíh moh yéejnit Dios ã chãjbipna caá.\wj*\x * \xo 10:15 \xt Is 14.13-15\x* 
\p  
\v 16 \wj “Ded yeebdíh joí jepahni, weemdíhbʉt jepahni caá. Obohjeéhtih, ded yeebdíh jepahcanni, weemdíhbʉt jepahcanni caá. Weemdíh jepahcanni, wã íip weemdíh wahnidihbʉt jepahcanni caá”,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. Páant ã niíj péanachah joinít, ã wahnitboó ĩt bejep wʉt jĩ.\x * \xo 10:16 \xt Mt 10.40; Mr 9.37; Lc 9.48; Jn 13.20\x* 
\s1 Setenta y dos Jesús ã wahnitji ĩ jwʉ́ʉb jʉyát 
\p  
\v 17 Pánih bejnitji wẽinit, queét setenta y dos Jesús ã wahnitji ã pebhna ĩt jwʉ́ʉb jʉibínap wʉt jĩ. Pánih jwʉ́ʉb jʉibínit, nin pah Jesúsdih ĩt niijíp wʉt jĩ: 
\p —¡Maá, ma wẽpatjĩh jwĩ wʉtʉchah, nemépwã yʉh bʉca jepahnit, ĩt bac bej tagaá! ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 18 \wj —Japmant wedóát pah ã bejechah, nemépwã ĩ maáh ã bʉʉ́g jéen jʉ̃ʉ́wʉ́chah, wã enep jĩ.\wj* 
\v 19 \wj ¡Ñi joyoó! Wã wẽpat yeebdíh wãát wʉ̃hʉp be, maiwãdih, dʉ́owãdihbʉt jwãáhnit, ñi jéih chʉñat pínah niijná. Nemépwã ĩ maáh ã wẽpatjĩh yeejép ã chãjat déedih jãhat wẽpat wã wʉ̃hʉp be. Páant wã wʉ̃hʉchah, ã́ih nemépwã yeebdíh ĩ jéih yéejacan niít.\wj*\x * \xo 10:19 \xt Sal 91.13\x* 
\v 20 \wj Pánihna, nemépwãdih yeéb ñi wʉtʉchah, ĩ jepahatdih ennit, bʉ́dí ñi wẽina yʉh caá. Obohjeéhtih, nin caá chah bʉ́dí ñi weñat pínah pohba: Yeéb Dioíhwã ã pebhboó bejnit pínah ñi jʉmʉchah, ã́ih papélah tólih panihniboó ñi wʉ̃tna daácni ã jʉmna caá,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Jesús ã weñat 
\r (Mt 11.25-27) 
\p  
\v 21 Páant niíj naóh péanit, Jesús Tʉ́ini Espíritu ã wẽpatjĩh bʉ́dí wẽinit, Diosdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: \wj “Paá, meém nihat baácdih moón ĩ maáh, nihat jeádih moonbʉ́t ĩ maáh ma jʉmʉchah, meemdíh bʉ́dí wã wẽina caá. ‘Jwiít tʉ́i jéihnit caá’, niijnítdih wã bohéátdih ma beh joyát tʉ́ʉtcap be. Obohjeéhtih, jéih jwʉhcannitboodíh mapĩ́ jéihyanap be. Páant mapĩ́ wẽi chãjna caá”,\wj* ã íipdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 22 Páant ã íipdih niíj ʉʉ́bh péanit, ã pébh joi ñʉ́hnitdih nin pah ãt jwʉ́ʉb niíj naáwáp wʉt jĩ: \wj “Dios, wã íip nihat ã wẽpat biíc yoobó weemdíhbʉt ã wʉ̃hʉp be. Ded pah wã jʉmatdih wã íipjeh caá ã jéihyep. Biíh páant jéihni ã wihcan caá. Ded pah wã íip ã jʉmatdihbʉt weemjéh caá wã jéihyep. Det wã ñíonitdihbʉt caandíh wãpĩ́ bohéna caá. Pánihna, jwiítjeh caá caandíh jwĩ jéihyep”,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 10:22 \xt Jn 3.35; 10.15\x* 
\p  
\v 23 Páant cã́acwãdih naóh péanit, ã bohénitdih tac pʉ́ʉd ennit, queétdihjeh nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: \wj “Yeéb wã wẽpatdih ennit, Dios weemdíh ã wahatjidih ñi tʉ́i jéihna caá. Pánihna, bitabʉt páant wã jʉmatdih jéihnit, queétbʉt tʉ́i wẽinit ĩ jʉmna caá.\wj* 
\v 24 \wj Ñi jenah joyoó. Jon jã́tih Dios naáwátdih dawá naóh yapanitji, dawá maátajibʉt yeéb ñi ennidih bʉ́dí eníhna yʉhna, ĩt encap wʉt jĩ. Ñi joinídihbʉt bʉ́dí joííhna yʉhna, ĩt joicáp wʉt jĩ”,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Samaria baácdih bóo ã tʉ́i chãjat naáwát 
\p  
\v 25 Biíh láa, Moisés ã wʉtatjidih bohénit poómpdih bóo Jesús pebh ãt jʉibínap wʉt jĩ. Pánih jʉibínit, nin pah ãt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Bohéní, Dios pebhna bejíhna, ded pah wã chãjbi? ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 26 \wj —¿Moisés ded pah tigaá ãt niijjí? Caandíh enna, ¿dépah tií mapĩ́ niíj jenah joí?\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 27 —‘Diosdih chah jenah joí, tʉ́i jepahnit, wẽina, caandíh bʉ́dí ñi oyoó.\x * \xo 10:27 \xt Dt 6.5\x* Meemjéh ma míic oyat pah mʉntih, bitadihbʉt bʉ́dí ma oyoó’,\x * \xo 10:27 \xt Lv 19.18\x* Moisés ãt niíj daacáp tajĩ, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 28 \wj —Yoobópdih ma jepahna caá. Pánih chãjnit, wʉnna, Dios pebhna ma bejbipna caá,\wj*\x * \xo 10:28 \xt Lv 18.5\x* Jesús caandíh ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 10:28 \xt Mt 22.35-40; Mr 12.28-34\x* 
\p  
\v 29 Páant ã niijíchah joinít, Moisés ã wʉtatjidih bohéni ã tʉ́i chãjatdih jʉ́ʉtat tʉ́ʉt niijná, nin pah ãt jwʉ́ʉb niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Obohjeéhtih, Bohéní, deddih tigaá wã oibi? ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 30 Páant ã niijíchah joinít, nin ã jenah joiní naáwátjĩh Jesús ãt niíj naóh bohénap wʉt jĩ: 
\p \wj —Biíc newé Jerusalén tʉ́tchimant Jericó tʉ́tchina ã dei bejechah, namá tacdih nʉʉmnít cã́acwã caandíh jwãáhnit, nihat ã́ih bií dée, ã dʉoní chóodihbʉt dʉ́ʉc wáyat tʉ́ʉt niijná, ĩ wʉn mao jwejep be. Páant ĩ wʉn mao jwejni namáboó ã ñajap be.\wj* 
\v 31 \wj Páant ĩ chãjat tʉ́ttimah, biíc sacerdote caán namádih dei bejna, ĩ wʉn mao jwejnijidih ã enep yʉh be. Obohjeéhtih, enna yʉhna, chãocánjeh, ã bóod pʉ́ʉd yap bejep be.\wj* 
\v 32 \wj Tʉ́ttimah, Leví ã jʉimená poómpdih bóobʉt ã bejep be. Caán ñajni pebh jʉibí ennit, chãocánjeh, caanbʉ́t ã bóod pʉ́ʉd yap bejep be.\wj* 
\v 33 \wj Obohjeéhtih, páant ĩ yap bejat tʉ́ttimah, ñi eníhcanni Samaria baácdih bóo caán namádihjeh mʉntih ã dei bejep be. Pánih dei bejna, caán ñajnidih jʉibí ennit, caandíh ã jĩ́gah enep be.\wj* 
\v 34 \wj Pánih jĩ́gah ennit, ã pebh jʉibínit, yíi, iguíh mac biícdih ã́ih yahwítnadih ã cohop be. Coh péanit, yégueh chóojĩh ã chéwep be. Chéo péanit, caandíh dʉoníji burrodih ʉb tʉ́ʉh cáagnit, ʉ̃wat tólihna jʉmni mʉʉná ã nʉmah bejep be. Caanná ʉb jʉibínit, nihat chei ã en dao dáa jʉ̃ʉ́wʉ́p be.\wj* 
\v 35 \wj Cheibit, ʉ̃wat mʉʉ́ mínahdih caandíh ã en dawát pínah niijná, ã jíib chãjap be. Pánih jíib chãjnit, nin pah caandíh ã niijíp be: ‘Nindih ma tʉ́i en dao jwʉ́hʉʉ́. Caandíh ma en dawát pínah jíib wã wʉ̃hna caá. Pánihna, chah ma jwʉ́ʉb jíib náahachah, jwʉ́ʉb jʉinít, wã jwʉ́ʉb jíib chãj jã́habipna caá, páant mʉntih’, Samaria baácdih bóo mʉʉ́ mínahdih ã niíj naáwáp be,\wj* Jesús ãt niíj bohénap wʉt jĩ. 
\p  
\v 36 Páant niíj naóh bohé péanit, Moisés ã wʉtatjidih bohénidih nin pah ãt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p \wj —Queét biíc peihcannit bií déedih chewe maonijidih ennit, ¿déhe tibeé tʉ́i oini ã jʉm?\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 37 —Caandíh jĩ́gah en teo wáacni ã tʉ́i oyop be, ãt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p \wj —Pánihna, meembʉ́t bejna, biíc yoobó meemdíh eníhcannitdih oinit, ma tʉ́i teo wáacá,\wj* Jesús caandíh ãt niíj naáwáp wʉt jĩ. 
\s1 Martawãjeéh Jesús ã jʉmat 
\p  
\v 38 Tʉ́ttimah, Jesúswã Jerusalén tʉ́tchina bejnit, bainí tʉ́tchidih ĩt jʉibínap wʉt jĩ. Ĩ jʉibínachah, caán tʉ́tchidih bóli, Marta wʉ̃t jʉmnih, Jesúswãdih miíh mʉʉ́boó mit chão jwʉ́hat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ.  
\v 39 Mi jwan, María wʉ̃t jʉmnihbʉt mit jʉmʉp wʉt jĩ. Maríaboó Jesús ã bohénachah, ã pebh mit joí chʉ́ʉdʉp wʉt jĩ.\x * \xo 10:39 \xt Jn 11.1\x* 
\v 40 Obohjeéhtih, Martaboó yójah jeémát teona, mit íijip wʉt jĩ. Pánih íijnit, Jesús pebh jʉibínit, nin pah mit niijíp wʉt yʉh jĩ: 
\p —Maá, wã jwan weemdíh mi teo wáaccah, weém biíc wilidihjeh wái náah jʉmni tewat ã jʉmna caá. ¿Páant mi teo wáaccah, weemdíh ma jĩ́gah encan niít? Weemdíh ma teo wáacat tʉ́ʉtʉ́, Marta mit niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 41 \wj —¡Marta, Marta, ma joyoó! Dawá tewatnabitdih meém tʉbit jenah joinít, ma míic íijana caá.\wj* 
\v 42 \wj Obohjeéhtih, wã bohéátdih jenah joyát caá chah náahap. Pánihna, Maríaboó chah tʉ́inidih mi ñíwichah, caántdih ded mi joyátjidih ã jéih dʉ́ʉc wáican niít,\wj* Jesús Martadih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\c 11  
\s1 Ded pah caá jwĩ ʉʉ́bát 
\r (Mt 6.9-15; 7.7-11) 
\p  
\v 1 Biíh yeó jáap Jesús ã íipdih ã ʉʉ́bʉ́chah, ã bohénitbʉt ĩt jʉmʉp wʉt jĩ. Páant ã ʉʉ́bh péanachah ennit, 
\p —Maá, Juanji ã bohénitdih Diosdih ded pah ĩ ʉʉ́bát pínahdih ãt bohénap wʉt jĩ. Caán ã bohéát pah mʉntih jwiítdihbʉt ma bohénaá, ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 2 Páant ĩ niijíchah joinít, nin pah queétdih ãt niíj jepahap wʉt jĩ: 
\p \wj —Yeéb Diosdih ʉʉ́bhna, nin pah ñi niíj ʉʉ́bʉ́:\wj* 
\q1 \wj ‘Paá, meém chah tʉ́ini ma jʉmʉchah, meemdíh jwĩ wẽina caá. Ma wʉ̃t chah yáaat caá jwiít jwĩ náahna caá. Meém maáh ma jʉmatdih jéihnit, nihat cã́acwã ĩ jepaha naáh.\wj* 
\q1  
\v 3 \wj Yeó jáap jʉmat pah jwĩ jeémát pínahdih ma wʉ̃hʉʉ́.\wj*\x * \xo 11:3 \xt Pr 30.8-9\x* 
\q1  
\v 4 \wj Bita jwiítdih ĩ yéej chãjatdih jwĩ yohat pah, meembʉ́t jwiít jwĩ yéej chãjatdih ma yohoó. Nemépwã ĩ maáh jwiítdih ã yéejaíhichah, ma teo wáacá, jwĩ yéej chãjcat pínah niijná’,\wj* 
\m \wj Diosdih ñi niíj ʉʉ́bʉ́,\wj* ã bohénitdih Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 5 Páant niijnít, ded pah ĩ ʉʉ́bát pínahdih nin pahbʉt ãt niíj naóh bohénap wʉt jĩ: 
\p \wj —Ded chei tac yoób ã dée pebhna bejnit, ‘Némé, bainí jeémátdih weemdíh ma wʉ̃hʉʉ́.\wj* 
\v 6 \wj Wã chéen yʉʉ́p jʉ̃óhni ã jʉyʉ́chah, caandíh wã wʉ̃hat pínah jeémát wã bíbohcan caá’, ã niijíchah,\wj* 
\v 7 \wj ã dée mʉʉ́ diítmant nin pah ã niíj jepah bacacan niít. ‘Weemdíh tac bʉʉgáca bojoó. Jáantjeh jẽc nem péanit, wã wehdih wãát nʉmah ʉ̃wʉp be. Meemdíh jeémát wʉ̃hat déedih, queétdih wã wʉquíhcan caá’, ã dée ʉʉ́bhnidih ã niíj jepahcan niít.\wj* 
\v 8 \wj Yeebdíh wã naóhna caá. Ã dée tíiccanjeh ã ʉʉ́bʉ́chah, jáanit dedé ã náahatdih ã wʉ̃hbipna caá.\wj* 
\v 9 \wj Pánihna, nindih ñi tʉ́i náhninaá: Tíiccanjeh ñi ʉʉ́bʉ́chah, ded pah ñi ʉʉ́bátdih Dios yeebdíh ã wʉ̃hbipna caá. Ded pah ñi náahatdih bidna, ñi bid cádahcah, ded pah ñi bidatdih yeebdíh ã wʉ̃hbipna caá. Jẽc panihnidih wʉʉ́mp mao cádahcah, Dios ã wãtbipna caá.\wj* 
\v 10 \wj Det Diosdih tʉ́i ʉʉ́bhnit, ĩ ʉʉ́bátjidih ĩ bíbohbipna caá. Det Diosdih bidnit, caandíh ĩ jwãáhbipna caá. Det ĩ wʉʉ́mp mawachah joinít, jẽc panihnidih Dios queétdih ã wãtbipna caá.\wj* 
\v 11 \wj ¿Ñi wʉ̃ʉ́h yeebdíh queejdíh ã ʉʉ́bʉ́chah, bʉcdih ñita wʉ̃h taniít? Ñita wʉ̃hcan tagaá.\wj* 
\v 12 \wj ¿Mʉjbai tíipdih ã ʉʉ́bʉ́chah, dʉ́odih ñita wʉ̃h taniít? Ñita wʉ̃hcan tagaá.\wj* 
\v 13 \wj Yeéb cã́acwã yéejnit jʉmna yʉhna, ñi wehdih tʉ́inidih ñipĩ́ wʉ̃hna caá. Pánihna, Diosboó tʉ́ini yoobát jʉmna, det Tʉ́ini Espíritu ã waadát pínahdih ĩ ʉʉ́bʉ́chah, ñi íip jeáboó jʉmni caandíh ã waadát tʉ́ʉtbipna caá,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 11:13 \xt Jn 14.13-14; 15.7,16; 16.23-24; 1 Jn 3.21-22; 5.14-15\x* 
\s1 “Nemépwã ĩ maáh ã wẽpatjĩh Jesús ã booana caá”, ĩ niiját 
\r (Mt 12.22-30; Mr 3.20-27) 
\p  
\v 14 Biíh yeó jáap biíc newé wéheat tʉ́ʉtcanni nemép jʉmni Jesús pebh ãt jʉibínap wʉt jĩ. Páant ã jʉibínachah, Jesús caán nemépdih ã́ih bácahmant ãt bacat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Páant ã bacat tʉ́ʉtʉchah, caán newé ãt jwʉ́ʉb wéhenap wʉt jĩ, páant mʉntih. Páant ã jwʉ́ʉb wéhenachah joinít, nihat en wʉ́hi bejnit, bʉ́dí ĩt jenah joyóp wʉt jĩ.  
\v 15 Obohjeéhtih, bita nin pah ĩt niíj naáwáp wʉt jĩ: “Nemépwã ĩ maáh, Beelzebú wʉ̃t jʉmni, ã wẽpatjĩh caá Jesús nemépwãdih ãpĩ́ bacat tʉ́ʉtʉp”, ĩt niijíp wʉt yʉh jĩ.\x * \xo 11:15 \xt Mt 9.34; 10.25\x* 
\p  
\v 16 Bitaboó, “Dios ã wẽpatjĩhjeh nit ã yoób chãjap”, niijná, biíh ã wẽp chãj jʉ́ʉtatdih ĩtih bidip wʉt yʉh jĩ.\x * \xo 11:16 \xt Mt 12.38; 16.1; Mr 8.11\x* 
\v 17 Obohjeéhtih, “Beelzebú ã wẽpatjĩh nemépwãdih ã bacat tʉ́ʉtna caá”, ĩ niíj jenah joyóchah jéihnit, Jesúsboó nin pah queétdih ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\p \wj “Det biíc baácdih moonjéh yʉhna míic maona, ĩta wʉn beedáh bej tagaá. Ded tʉ́tchidih moón biícwã yʉhna, míic maona, queétbʉt ĩta jweí peét bej tagaá.\wj* 
\v 18 \wj Pánihna, Satanás, nemépwã ĩ maáh ã́ihwãdih ã bacanachah, biíc yoobó mʉntih ãta yap tagaá. Weém Satanáíh jʉmna nihna, ã́ihwãdih wãta bacacan tagaá. Ñi naóh yacat yoobópdih nihcan caá.\wj* 
\v 19 \wj Nemépwãdih bacanit, ĩ maáh Beelzebú ã wẽpatjĩh wã wʉtʉchah nihna, ñijeéh jʉmnitboó ¿déhe ã wẽpatjĩh tigaá ĩpĩ́ baca? Páant ĩ bacat tʉ́ʉtʉchah ennit, ‘Ĩ tʉ́i chãjna caá’, ñipĩ́ niijná caá. Pánihna, weém páant wã bacanachah ennit, ‘Ã tʉ́i chãjcan caá’, ñi jéih niijcán caá.\wj* 
\v 20 \wj Obohjeéhtih, Dios ã wẽpatjĩh nemépwãdih wã bacanachah, Dios ã maáh wẽpat ñi cãtíh ã jʉmna caá.\wj* 
\p  
\v 21 \wj “Wẽpép newé nihat ã́ih tʉa nah déenadih bíbohni ã́ih mʉʉdíh ã wapachah, nihat ã́ih bií dée ã tʉ́i jʉmbipna caá.\wj* 
\v 22 \wj Obohjeéhtih, biíh caán chah wẽpniboó jʉí míic mao yap yohnit, nihat ã wẽp ñʉhat tʉa nah déenadih dʉ́ʉc wái, bií déedihbʉt dʉ́ʉc wáinit, ã pej jʉmnitdih ã pãáhbipna caá. Pánihat pah weém chah wẽpni jʉmna, nemépwã ĩ maáhdih wã jéih yap yohna caá. Yap yohnit, ã́ihwãdih wã dʉ́ʉc wáibipna caá, wĩ́ihwã ĩ jʉmat pínah niijná.\wj* 
\p  
\v 23 \wj “Ded wãjeéh teocanni, weemdíh en jʉ̃ihni, nemépwã ĩ maáhjeéh ã jʉmna caá. Pánih jʉmna, weemdíh jepahíhnitdih ã ñʉʉn yóhna caá”,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 11:23 \xt Mr 9.40\x* 
\s1 Bacaniji nemép ded pah ã jwʉ́ʉb waadát 
\r (Mt 12.43-45) 
\p  
\v 24 \wj “Nemép ĩ bacaniji mʉʉ́ wihcapboó jibna, ã jʉmat pínah biíh mʉʉ pánihnidih ã táoh bidna caá. Pánih bidna yʉhna, jéih bid jʉicán, ‘Weemdíh ĩ bacaniji mʉʉná wã jwʉ́ʉb bejbipna caá, páant mʉntih’, ã míic niíj jenah joiná caá.\wj* 
\v 25 \wj Páant niíj jenah joinít, ã jwʉ́ʉb jʉí enechah, ã́ih mʉʉjí tʉ́i tóodh ámohni panihni ã jʉmna caá. Obohjeéhtih, caán cã́acboó ã tʉ́ʉt nʉʉmcáh, ã́ih jẽc páantjeh pãa lajni panihni ã jʉmna caá.\wj* 
\v 26 \wj Páant ã jʉmʉchah ennit, nemépboó bita siete ã chéenwã chah yeejép wʉtnitdih bid wáacnit, queétdih ã nʉmah waadná caá. Páant yeejép ĩ wʉtʉchah, ĩ waadní chah yeejép ã jʉmbipna caá”,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Ded panihat tigaá weñat yoobát 
\p  
\v 27 Jesús páant ã niiját pónih, cã́acwã cãtíh jʉmnih nin pah mit niíj ejep wʉt yʉh jĩ: 
\p —¡Meemdíh weép jʉm noma behanih mi wẽina nacaá! mit niíj ejep wʉt jĩ. 
\p  
\v 28 \wj —Obohjeéhtih, Dios naáwátdih joí jepahnitboó mi weñat chah ĩ wẽina caá,\wj* Jesús caántdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Cã́acwã Jesús ã wẽpatdih ĩ jʉ́ʉtat tʉ́ʉtat 
\r (Mt 12.38-42; Mr 8.12) 
\p  
\v 29 Páant ã bohénachah, chah dawá cã́acwã Jesús pebh ĩ míic wáac jʉibínachah, nin pah queétdih ãt niíj naóh bohénap wʉt jĩ: \wj “Yeéb bʉʉ láa moón tʉbit yeejépwã ñi jʉmna caá. Pánihnit jʉmna, Dios ã wẽpatjĩh ñipĩ́ chãj jʉ́ʉtat tʉ́ʉtna yʉh caá. Obohjeéhtih, yeebdíh páant wã chãj jʉ́ʉtcan niít. Jonásjidih Dios ã wẽp chãjat pahjeh mʉntih weemdíhbʉt chãjnit, ã wẽpat yeebdíh ã jʉ́ʉtbipna caá. Páant bóojeh ã wẽpat jʉ́ʉtat ã jʉmbipna caá.\wj*\x * \xo 11:29 \xt Mt 16.4; Mr 8.12\x* 
\v 30 \wj Jonásjidih bʉ́dí queéj ã jeéméchah, biíc peihcanni yeó jáap tʉ́ttimah, Dios caandíh jwʉ́ʉb ʉb bacanit, Nínive tʉ́tchidih moondíh ãt wahap wʉt jĩ.\wj*\x * \xo 11:30 \xt Jon 3.4\x*\wj Pánihna, ded pah caandíh ã yapatjidih ã naáwáchah joinít, Dios caandíh ã wahatjidih queét ĩt jéihyep wʉt jĩ. Páant ã yapatji pah mʉntih weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé wʉnnit, biíc peihcanni yeó jáap tʉ́ttimah wã jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃ʉ́wʉ́chah, Dios weemdíh ã wahatjidih yeebbʉ́t ñi jéihbipna caá.\wj* 
\v 31 \wj Jon jã́tih Salomónji ã tʉ́i jéihyat doonádih joinít, Sabá baácdih moón ĩ maáh wiliji, yʉʉ́p miíh baácmant ã naáwátdih joyódih mit jʉibínap wʉt jĩ. Obohjeéhtih, ninjĩh weém Salomón chah jéihni wã jʉmʉchah yʉhna, yeébboó weemdíh ñi joííhcan caá. Pánihna, Dios nihat cã́acwã ĩ yéejatji peéh chãjat pínah yeó jáapdih Dios pebh caántboó yeéb biícdih ñʉhnit, yeebdíh nin pah mi niíj naóh yacbipna caá: ‘Wã joiníji Salomóndih chah jéihni Jesús ã jʉmʉchah yʉhna, ¿dépanih tibeé yeébboó caandíh ñi jepahcan?’ mi niijbípna caá.\wj*\x * \xo 11:31 \xt 1R 10.1-10; 2Cr 9.1-12\x* 
\v 32 \wj Jonásji Nínive tʉ́tchidih moondíh Dios naáwátdih ã naóh yapanachah, queét ĩ yéejatdih bʉ́dí jʉ̃inít, ĩt tʉ́ʉt nʉʉmʉ́p wʉt jĩ. Obohjeéhtih, Jonás chah wẽpni ninjĩh wã jʉmʉchah yʉhna, weemdíh joííhcan, yeébboó ñi tʉ́ʉt nʉʉmcáp be. Pánihna, ñi tʉ́ʉt nʉʉmcátji jíib, peéh chãjat pínah yeó jáapdih Dios pebh Nínive tʉ́tchidih moonjí yeéb biícdih ñʉhnit, queétbʉt yeebdíh ĩ naóh yacbipna caá”,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 11:32 \xt Jon 3.5\x* 
\s1 Jesús jiiát déedih ã bohéát 
\r (Mt 5.15; 6.22-23) 
\p  
\v 33 \wj “Ded jiiátdih jiinít, jãh cáagcan, pamap dahjĩhbʉt ãpĩ́ páah jwejcan caá. Obohjeéhtih, caandíh japboó ãpĩ́ jií cáagna caá, nihat caán tólihboó waadnít ĩ tʉ́i enat pínah niijná.\wj*\x * \xo 11:33 \xt Mt 5.15; Mr 4.21; Lc 8.16\x* 
\v 34 \wj Ñíih quíib dahna ñíih jiiát dah panihni caá. Ã tʉ́i jʉmʉchah, ded pah ñi chãjatdih ñi tʉ́i enna caá. Obohjeéhtih, yeejép jʉmna, dʉpʉ́át dée ã jʉmʉchah, ded pah ñi chãjatdih ñi jéih encan caá.\wj* 
\v 35-36 \wj Pánihna, ñíih quíib dah panihni ã tʉ́yʉchah, wã naáwátdih tʉ́i jenah joinít, tʉ́inidihjeh ñi chãjbipna caá. Obohjeéhtih, ã tʉ́icah, wã naáwátdih jenah joicán, yeejépboodíh ñi chãjbipna caá. Pánihna, ¡ñi tʉ́i chãja chaáh! Wã naáwátdih tʉ́i jenah joinít ñi jepahaá”,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Fariseowã, Moisés ã wʉtatjidih bohénitbʉt ĩ tʉ́icat 
\r (Mt 23.1-36; Mr 12.38-40; Lc 20.45-47) 
\p  
\v 37 Jesús queétdih ã naóh péanachah, biíc fariseo Jesúsdih ã́ih mʉʉ́boó nʉmah jeémédih ãt bejep wʉt jĩ. Caanná waád jʉibínit, ĩ jeémát tʉ́ʉt niijná, Jesúswã ĩt jʉibí chʉ́ʉdʉp wʉt jĩ.  
\v 38 Dios queétdih ã tʉ́i wẽi enat pínah niijná, queét judíowã ĩ jeémát pínah jã́tih ĩ nʉowã ĩ wʉtatji pah ĩpĩ́ téih chocop wʉt jĩ. Obohjeéhtih, Jesúsboó waadnít, queét ĩ wʉtatji pah téih choccanjeh ã jeéméchah enna, caandíh nʉmah jeémpni fariseoboó bʉ́dí ãt en wʉ́hi bejep wʉt jĩ.  
\v 39 Páant ã en wʉ́hi bejechah ennit, Jesús nin pah caandíh ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\p \wj —Yeéb fariseowã ñíih pamapnadih, ñíih babhbat dahnadihbʉt jiimantjeh ñipĩ́ chocna caá, ã tʉ́i jígohat pínah niijná. Páant ñi chocochah yʉhna, diítboó bʉ́dí queí ã jʉmna caá. Caan pámap jiimantjeh ñi chocat pah, yeebbʉ́t biíc yoobó ñi jʉmna caá. Ñi tʉ́i jígohna yʉhna, ñi jenah joyát yeejép ã jʉmna caá. Ñi weñat pínahdihjeh chãjnit, tʉbit en ñinahnitbʉt ñi jʉmna caá.\wj* 
\v 40 \wj ¡Yeéb jenah joicánnit caá! ¿Pamap jiimant dée, Dios jwĩ́ih bácahdih chãjni, pamap diítboó dée, jwĩ́ih caolihdihbʉt chãjni nihcan niít? Pánih chãjnit, jwiítdih jéih beedáni caá.\wj* 
\v 41 \wj Pánihna, pamap diítboobʉ́t chocat pah, ñíih caolihdih tʉ́ʉt nʉʉmnít, moh yéejnitdih ñi teo wáacá. Pánih chãjnit, pamap quei wíhcat pah, Dios ã enechah, ñi tʉ́i jʉmbipna caá.\wj* 
\p  
\v 42 \wj “¡Yeéb fariseowã bʉ́dí yeejép ñi yapbipna caá! Dios ã wʉtatdih jepahna, ded chénat pah téihya chej jʉmni nʉ́onadih bíbohnit, biíc nʉ́odih caandíh ñipĩ́ wʉ̃hna yʉh caá. Obohjeéhtih, pánih wʉ̃hna yʉhna, biíh ã wʉtatnadih ñipĩ́ joyáh bojna caá. Cã́acwãdih tʉ́i chãjatboodíh ñi jenah joicán caá. Diosdih ñi oyatdihbʉt ñipĩ́ jenah joicán caá. Dios ã wʉtat pah, chej jʉmni nʉ́onadih caandíh ñi wʉ̃hʉchah, ã tʉ́ina caá. Obohjeéhtih, biíh ã wʉtatdihbʉt jepahat caá náahap.\wj*\x * \xo 11:42 \xt Lv 27.30\x* 
\p  
\v 43 \wj “¡Yeéb fariseowã bʉ́dí yeejép ñi yapbipna caá! Jwiít judíowã jwĩ míic wáacat mʉʉ́boó waád jʉibínit, waáwápna ñipĩ́ chʉ́ʉdna caá, nihat cã́acwã yeebdíh ĩ wẽi enat pínah niijná. Tʉ́tchi tacboó bií dée jíib chãjat jʉʉ́hna bejnit, cã́acwã yeebdíh ĩ wẽi jwãáátdih ñipĩ́ náahna caá.\wj* 
\p  
\v 44 \wj “¡Yeéb fariseowã bʉ́dí yeejép ñi yapbipna caá! Yeéb cã́ac tacchiana panihnit ñi jʉmna caá. Cã́acwã baác diítboó jéih en waadácan, caán tacchianajih yáac chʉ̃i bejna, ĩ yohniji yagáp ã jʉmatdih ĩ jéih encan caá. Caan pánihat pah cã́acwã ñi bohéátdih joinít, ñíih caolihdih jéihcan, ñi jenah joyát yeejép ã jʉmatdih ĩ jéihcan caá”,\wj* Jesús queét fariseowãdih ãt niíj jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ. 
\p  
\v 45 Páant fariseowãdih Jesús ã niíj jʉ̃ihñʉchah joinít, Moisés ã wʉtatjidih tʉ́i jéihni jwʉh nin pah Jesúsdih ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p —¿Bohéní, queétdih páant niíj jʉ̃ihna, jwiítdihbʉt jʉ̃ih niít ma chãjap? ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 46 Páant ã niijíchah joinít, Jesús queét Moisés ã wʉtatjidih bohénitdih jwʉh nin pah ãt jwʉ́ʉb niíj jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ: 
\p \wj —¡Yeebbʉ́t bʉ́dí yeejép ñi yapbipna caá! Yeéb cã́acwãdih bʉ́dí wái náah jʉmnidih chãjat tʉ́ʉtna, bainíbitjeh ĩ yapachah ennit, queétdih jĩ́gah encanjeh, bʉ́dí ñipĩ́ peéh chãjna caá.\wj* 
\p  
\v 47 \wj “¡Yeéb Moisés ã wʉtatjidih bohénit bʉ́dí yeejép ñi yapbipna caá! Dios naáwátdih naóh yapanitjidih ñi nʉowã ĩt mao yohop wʉt jĩ. Pánihna, queétdih ñi weñat jʉ́ʉtat tʉ́ʉt niijná, ĩ́ih tacchianadih ñi tʉ́i ámohna caá.\wj* 
\v 48 \wj Obohjeéhtih, pánih chãjna yʉhna, ĩ bohéátjidih ñi jepahcan caá. Pánih jepahcan, ñi nʉowã ĩ chãjatji biíc yoobó ñi chãjna caá.\wj* 
\p  
\v 49 \wj “Dios, nihat jéihni jʉmna, nin pah ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: ‘Weém wã naáwátdih naóh yapanit pínahdih, wã naáwátdih bohénit pínahdihbʉt cã́acwãdih wã wahbipna yʉh caá. Obohjeéhtih, cã́acwãboó biquína queétdih ĩ mao yohbipna caá. Bitadihbʉt yeejép ĩ chãjbipna caá’, Dios ãt niijíp wʉt jĩ.\wj* 
\v 50-51 \wj Nihat Dios naáwátdih naóh yapanitdih ĩ mao yohatji peéh yeéb bʉʉ láa moondíh caán waó jíib ã jʉmbipna caá. Jwíih mao yohni Abeldih ã mao yohatji jíib, pʉ́ʉ́ sacerdote Zacaríasdih, Dioíh mʉʉ́ coah tac yoób ĩ mao yohatji jíibbʉt, yeéb bʉʉ láa moondíh Dios ã peéh chãjbipna caá. Queét ĩ jepahcatji pahjeh, yeéb biíc yoobó weemdíh ñi jepahcatji jíib yeebdíhbʉt ã peéh chãjbipna caá.\wj*\x * \xo 11:50-51 \xt Gn 4.8; 2Cr 24.20-21\x* 
\p  
\v 52 \wj “¡Yeéb Moisés ã wʉtatjidih bohénit bʉ́dí yeejép ñi yapbipna caá! ‘Jwiít Dios ã wʉtatdih bohénit caá’, niijná yʉhna, ã naáwátdih cã́acwã ĩ jéihyat déedih ñi jãhna caá. Pánih jãhna, Dios pebhboó ñi wãt waadát déedih bíbohna yʉhna, queétdih ñi wãt waadácan caá. Pánih chãjna, yeebbʉ́t waadcán, queétdihbʉt ñi waadát tʉ́ʉtcan caá”,\wj* Jesús queétdih ãt niíj jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ. 
\p  
\v 53-54 Queétdih páant niíj jʉ̃ih péanit, Jesús ãt bac bejep wʉt jĩ. Páant ã bac bejechah, fariseowã, Moisés ã wʉtatjidih bohénit biícdih Jesúsdih naóh yacat tʉ́ʉt niijná, yeejép ã jepahachah joííhna, tʉbit caandíh ĩt ʉʉ́bh joí ñʉʉ́n pée bac bejep wʉt jĩ. 
\c 12  
\s1 “Weém tʉ́ini caá”, niíj yee naóhcat 
\p  
\v 1 Páant ã bohéát pónih dawá cã́acwã Jesús pebh míic wáac jʉibínit, ĩ míic tóo néeh chʉ̃i bejechah, Jesús ã bohénitdih nin pah ãt niíj naóh bohénap wʉt jĩ: \wj “¡Yeéb ñi tʉ́i chãja chaáh! Fariseowã ĩ jenah joyát pah ñi jenah joicá bojoó. ‘Weém tʉ́inijeh caá’, ĩ niijíchah yʉhna, ĩ́ih caolih yeejép ã jʉmna caá. Páant ĩ jʉmat pah yeébboó ñi jʉmca bojoó. Páant niíj jenah joyát, pan paáát panihni ã jʉmna caá. Jwíih jígohcanni ã jʉmʉchah yʉhna, tʉ́ttimah ã jʉmatdih nihat ĩ jéihbipna caá.\wj*\x * \xo 12:1 \xt Mt 16.6; Mr 8.15\x* 
\v 2 \wj Pánihat pah, ded pah caolih diítboó jʉmna, jwíih jígohcan yʉhna, tʉ́ttimah ã jígohbipna caá. Ded ñi bih chãjnidihbʉt tʉ́ttimah cã́acwã ĩ jéihbipna caá.\wj*\x * \xo 12:2 \xt Mr 4.22; Lc 8.17\x* 
\v 3 \wj Ded pah dʉpʉ́napboó ñi niijátjidih baabápboó cã́acwã ĩ joibípna caá. Ded pah yeéb ñíih tólihboó daocánnitdih ñi jéyé niijátjidih, tʉ́ttimah dawá ĩ míic wáacapboó ĩ jwʉ́ʉb wẽpép naóh yapabipna caá,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Déhedih tigaá ʉ́ʉmat náah 
\r (Mt 10.26-31) 
\p  
\v 4 \wj “Wã chéenwãá, yeebdíh nin wã naáwátdih ñi tʉ́i náhninaá: Ñíih bácahdih mao yohnit pínahdih ñi ʉ́ʉmca bojoó. Páant ĩ chãjat tʉ́ttimah, yeebdíh chah yeejép ĩ jéih chãjcan niít.\wj* 
\v 5 \wj Obohjeéhtih, ñi ʉ́ʉmat pínahdih wã naóhna caá. ¡Diosboodíh bʉ́dí ʉ́ʉmat caá náahap! Caanjéh ñi wʉnat tʉ́ttimah, yeebdíh peéh chãjna, iiguípna ã jéih wahbipna caá. Pánihna, caandíhjeh caá ʉ́ʉmat náahap.\wj* 
\p  
\v 6 \wj “Ñi náhni dahwaca bojoó. Dios yeebdíh oinit, ã quíib bʉʉdcán niít. Cinco jwébehwãdih chéne jʉ́dʉbit yeéb ñipĩ́ jíib teona caá. Botonit ĩ jʉmʉchah yʉhna, Diosboó biíc jwébehdihjeh ã quíib bʉʉdcán niít.\wj* 
\v 7 \wj Obohjeéhtih, jwébehwã chah yeebdíh Dios ã oina caá. Bʉ́dí oinit, ñíih waó yoócnajeh débói ã jʉmatdih Dios ã tʉ́i jéihna caá. Páant ã oyatdih jenah joinít, ñi náhni dahwaca bojoó”,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 “Weém Jesúíh caá”, ʉ́ʉmcanjeh, niiját 
\r (Mt 10.32-33; 12.32; 10.19-20) 
\p  
\v 8 \wj “Cã́acwã ĩ joyóchah, ded ‘Weém Jesúíh caá’, ã niijíchah, weembʉ́t wã íipíh ángelwã ĩ joyóchah, ‘Caánboó wĩ́ih caá’, wã niijbípna caá.\wj* 
\v 9 \wj Obohjeéhtih, cã́acwã ĩ joyóchah, ded ‘Weém Jesúíh nihcan caá’, ã niijíchah, weembʉ́t wã íipíh ángelwã ĩ joyóchah, ‘Caánboó wĩ́ih nihcan caá’, wã niijbípna caá.\wj* 
\v 10 \wj Ded weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñédih yeejép wéhenachah yʉhna, ã tʉ́ʉt nʉʉmʉ́chah, yeejép ã wéheatdih Dios ã yohbipna caá. Obohjeéhtih, ded Tʉ́ini Espírituboodíh yeejép wéhenit, ã jéih tʉ́ʉt nʉʉmcát jíib, Dios ã yéejatdih ã yohcan niít.\wj*\x * \xo 12:10 \xt Mt 12.32; Mr 3.29\x* 
\p  
\v 11 \wj “Wĩ́ihwã ñi jʉmat jíib cã́acwã yeebdíh teonit, naóh yacat tʉ́ʉt niijná, ñi míic wáacat mʉʉ́boó, peéh chãjat tʉ́ʉtnit pebhboó, bita ñi maáta pebhboobʉ́t ĩ ʉb bejechah, ‘¿Ded pah wã niíj jepahbi?’ ñi niíj náhni dahwaca bojoó.\wj* 
\v 12 \wj Caanná ñi jʉibínachah, Tʉ́ini Espírituboó ded pah ñi jepahat pínahdih ã jéihyabipna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 12:12 \xt Mt 10.19-20; Mr 13.11; Lc 21.14-15\x* 
\s1 Dawá bií dée bíbohat ã tobohat 
\p  
\v 13 Páant ã niíj naóh péanachah, ĩ cãtíh jʉmni Jesúsdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Bohéní, jwĩ íip báadhda ã́ih bií dée jwiítdih ã wʉ̃hʉchah yʉhna, wã ʉ́ʉd jeñé nihatdih ʉbnit, wĩ́ih pínahdih ã wʉ̃hcap jĩ. Páant ã chãjachah, weemdíh wĩ́ih pínahdih caandíh ma wʉ̃hat tʉ́ʉtʉ́, ãt niijíp wʉt yʉh jĩ. 
\p  
\v 14 \wj —Weém bií déedih pãáhni maáh nihcan caá. Pánih chãjat wĩ́ih pínah nihcan caá,\wj* caandíh Jesús ãt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 15 Páant caandíh niijnít, nihat ãjeéh péenitdih nin pah ãt jwʉ́ʉb niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\p \wj —¡Ñi tʉ́i chãja chaáh! Dawá bií déedih ñi en ñinahca bojoó. ‘Dawá bií dée bíbohna, wã tʉ́i jʉmbipna caá’, ñi niijná yʉh caá. Obohjeéhtih, dawá bií dée bíbohat jíib nihcan caá jeáboó ñi bejat pínah,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 16 Páant niíj naóhnit, ĩ tʉ́i beh joyát pínah niijná, nin ã jenah joiní naáwátjĩh ãt jwʉ́ʉb bohénap wʉt jĩ: \wj “Biíc newé dawá bií dée bíbohni, ã́ih wápchiboó pácahi ã momochah, dawá ã quehep be.\wj* 
\v 17 \wj Dawá ã quehechah ennit, nin pah ã míic niíj jenah joyóp be: ‘¿Ded pah wã chãjbi? Wĩ́ih pácahi wã ámohat pínah mʉʉ́ bainí ã jʉmʉchah, ã yáo yapbipna caá.\wj* 
\v 18 \wj Nin pah wã chãjbipna caá: Caandíh ámohat mʉʉnádih wai yoh jéena péanit, chah bʉ́dí ámohat pínah mʉʉnádih wã chãjbipna caá. Pánih chãjnit, nihat wĩ́ih pácahidih, wĩ́ih bií déedihbʉt wã ámohbipna caá.\wj* 
\v 19 \wj Pánih ámoh péanit, nin pah wã míic niijbípna caá: “Dawá jópchina tʉ́i jʉmat tʉ́ʉt niijná, dawá bií déedih bʉʉ wã bíbohna caá, bʉca. Pánih jʉmnit, choonít, babh jeémpnit, wã wẽibipna caá”, wã míic niijbípna caá’, caán newé ã niíj jenah joyóp yʉh be.\wj* 
\v 20 \wj Obohjeéhtih, páant ã niíj jenah joyóchah jéihnit, Dios caandíh nin pah ã niijíp be: ‘¡Jenah joicánniabeh! Bʉʉ cheijeh ma wʉnʉchah, míih caolih ã bʉʉdbípna caá. ¿Páant ma wʉnat tʉ́ttimah, nihat ma ámohniji bií dée deíh pínah tigaá ã jʉmbi? Meémboó caandíh ma jéih ʉb bejcan niít’, Dios caandíh ã niijíp be.\wj* 
\v 21 \wj Pánihna, ded ã́ih pínahjeh dawá bií déedih en ñinah ʉb jwejnit, Dios ã weñat pínahdih bidcanjeh, bʉʉdní ã jʉmbipna caá”,\wj* Jesús cã́acwãdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Dios ã́ihwãdih ã tʉ́i en dawát 
\r (Mt 6.25-34) 
\p  
\v 22 Páant niíj péanit, nin pah ã bohénitboodíh ãt jwʉ́ʉb niíj naóh bohénap wʉt jĩ: \wj “Ded pah ñi jʉmatdih ñi náhni dahwaca bojoó. Ñi jeémát pínah, ñi dʉwát pínah yéguehdihbʉt, ñi náhni dahwaca bojoó.\wj* 
\v 23 \wj Caandíh bidat chah Diosdih tʉ́i biícdih ñi jʉmat pínahboodíh ñi bidií. Páant ñi bidichah, caán yeebdíh oina, ñi jeémát pínah, ñi dʉwát pínahdihbʉt ã wʉ̃hbipna caá, ñi tʉ́i jʉmat pínah niijná.\wj* 
\v 24 \wj Jwébehwãdih ñi jenah joyoó. Queét ĩ́ih jeémát pínahdih ĩpĩ́ momcan caá. Ĩ́ih jeémátdih ámohat pínah mʉʉná ĩpĩ́ bíbohcan caá. Pánihnit ĩ jʉmʉchah yʉhna, Dios queétdih ĩ jeémát pínahdih ãpĩ́ wʉ̃hna caá. Jwébehwãdih oina, ã en dawát chah, yeebdíh oinit, Dios ã tʉ́i en daoná caá.\wj* 
\v 25 \wj Yeéb bʉ́dí náhni dahwana yʉhna, ñi wʉnat pínah yeó jáapdih ñi jéih tʉ́ʉt nʉʉmcán niít.\wj* 
\v 26 \wj Pánih jéih tʉ́ʉt nʉʉmcán, bʉ́dí ñi náhni dahwana yʉhna, biíh pínahdihbʉt ñi jéih tʉ́ʉt nʉʉmcán niít. Pánihna, náhni dahwaat dedé pínah nihcan caá.\wj* 
\v 27 \wj Cháanadihbʉt ñi jenah joyoó. Caán cháana behna, ã tʉ́i jígohat pínahdih ãpĩ́ teocan caá. Pánih teocan yʉhna, Maáh Salomónji ã́ih tʉ́ini yégueh chóo dʉonít, ã tʉ́i jígohatji chah, cháanaboó ã tʉ́i jígohna caá.\wj*\x * \xo 12:27 \xt 1R 10.4-7; 2Cr 9.3-6\x* 
\v 28 \wj Caán cháanadih Dios ã tʉ́i jígohat tʉ́ʉtna caá. Obohjeéhtih, cháana bʉʉ déedih jʉm, cheibit déedih ã diib téh bejna caá. Páant ã diib téhechah, cã́acwã ĩpĩ́ cáo yohna caá. Páant maátcanjeh ã jʉmʉchah yʉhna, Dios caán cháanadih tʉ́i jígohni ã chãjna caá. Caán cháanadih tʉ́ini yégueh dée pah ã wʉ̃hat chah, yeébboodíh Dios yéguehdih ã wʉ̃hbipna caá. Pánihna, caandíh náhni dahwacanjeh, Diosboodíh ñi tʉ́i jenah joyoó.\wj* 
\v 29 \wj Ded pah ñi jeémát pínah, ñi babhbat pínahdihbʉt tʉbit náhni dahwa joi bídca bojoó.\wj* 
\v 30 \wj Nihat Diosdih jéihcannit bií déedih tʉbit ĩpĩ́ náhni dahwa joi bídna caá. Obohjeéhtih, ñi íipboó ñi jeémát pínah, ñi dʉwát pínahdihbʉt ded pah yeebdíh jʉdhdatdih ã jéihna caá. Pánih jéihna, yeebdíh ã teo wáacat pínahdih tʉ́i jenah joiná, bʉ́dí ñi náhni dahwaca bojoó.\wj* 
\v 31 \wj Pánihna, bií déedih ñi bidat chah, Dios ã maáh jʉmatdih bidnit, caandíh ñi tʉ́i jepahaá. Pánih jepahnit, ã́ih tʉ́ini doonádih bitadihbʉt ñi naáwá, queétbʉt caandíh ĩ jepahat pínah niijná. Páant ñi chãjachah, Diosboó nihat ñi náahatdih ã tʉ́i wʉ̃hbipna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Jeáboó bʉ́dí jíib jʉmni panihnidih jwĩ bíbohat 
\r (Mt 6.19-21) 
\p  
\v 32 \wj “Yeéb wĩ́ihwã daocánnit jʉmna yʉhna, Diosdih tʉ́i jenah joinít, ñi ʉ́ʉmca bojoó. Páant ñi tʉ́i jenah joyóchah, Dios ñi íip yeebdíh bʉ́dí oinit, wẽinit, tʉ́inidih ã wʉ̃hbipna caá. Pánihna, yeebdíh ã pebhboó ã ʉb bejbipna caá, ãjeéh ñi tʉ́i jʉmat pínah niijná.\wj* 
\v 33 \wj Ñíih bií déedih jíib chãj wʉ̃hna, caán jíibdih ʉbnit, tʉbit moh yéejnitdih wʉ̃hat caá náahap. Páant ñi chãjatji jíib, Dios ã jʉmʉpboó ñi jʉibínachah, yeebdíh tʉ́ini yoobátdih ã wʉ̃hbipna caá. Páant ã wʉ̃hni pínah ã bʉʉdcán niít. Ded nʉʉmní caandíh ã jéih nʉʉmcán niít. Pólohwãbʉt ĩ jéih jeémp yéejacan niít.\wj* 
\v 34 \wj Pánihna, Dios pebhboó ñíih bʉ́dí jíib jʉmni panihni ã jʉmʉchah, Dios ã weñat pínahdih ñi tʉ́i jenah joibípna caá. Obohjeéhtih, nin baácboojéh ñíih bʉ́dí jíib jʉmnidih bíbohnit, ñi weñat pínahdihjeh ñi jenah joibípna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Jesúsdih tʉ́i jenah joí páñat 
\p  
\v 35 \wj “Weemdíh ñi jenah joyátdih ñi tʉ́i míic ámoh páñaá. Ded pah míic ámoh páñatdih ñi beh joyát pínah niijná, nin bainí naáwátdih yeebdíh wã naóhna caá:\wj*\x * \xo 12:35 \xt Mt 25.1-13\x* 
\v 36 \wj Biíc newé ã chéeníh téihya chéwat weñatdih nʉmah jeémédih ã bejep be. Páant ã bejat tʉ́ttimah, chei ã jwʉ́ʉb jʉyát pínahdih pã́ina, jẽcdih wẽpép ĩ jéih wãtadih bejat tʉ́ʉt niijná, caandíh teo wʉ̃hnitboó ĩ́ih yégueh chóodih wái aabá chéonit, ĩ́ih jiiát dahnadihbʉt ĩ jií cáag pã́ina caá. Páant ĩ chãjat pah, wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wát pínahdih yeebbʉ́t ñi jenah joyátdih ñi tʉ́i míic ámoh páñaá.\wj*\x * \xo 12:36 \xt Mr 13.34-36\x* 
\v 37 \wj Ĩ maáh ã jwʉ́ʉb jʉyʉ́chah, caandíh teo wʉ̃hnit tʉ́i pã́init, bʉ́dí ĩ wẽibipna caá. Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Páant ĩ tʉ́i páñat jíib, ĩ maáhboó teo wʉ̃hnit ĩ dʉwát dée chóodih dʉó péa, queétdih chʉ́ʉdat tʉ́ʉtnit, jeémát ã wʉ̃hbipna caá.\wj* 
\v 38 \wj Chei tac yoób, daa jʉ̃ʉ́wʉ́chah, caán ã jʉyʉ́chah yʉhna, tʉ́i pã́ina, queét bainí ĩ wẽican niít.\wj* 
\v 39 \wj Nin biíh bainí naáwátdihbʉt yeebdíh wã naóhna caá: Nindihbʉt ñi tʉ́i jenah joyoó. Débólih nʉʉmní cã́ac nʉʉmʉ́dih ã jʉyát pínahdih mʉʉ́ mínahboó jéihna, nʉʉmní ã jéih waadcát pínah niijná, tʉ́i jáanit, ã́ih mʉʉdíh ãta tʉ́i wap tagaá.\wj* 
\v 40 \wj Pánihat pah, weém, nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, ñi jéihcat láa wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃óhbipna caá. Pánih jéihcan, weemdíh tʉ́i jwãáát tʉ́ʉt niijná, ñi jenah joyátdih tʉ́i tʉ́ʉt nʉʉ́m páñat caá náahap”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 12:40 \xt Mt 24.43-44\x* 
\s1 Tʉ́i teo wʉ̃hni, tʉ́i teo wʉ̃hcanni naáwát 
\r (Mt 24.45-51) 
\p  
\v 41 Páant ã niijíchah joinít, Pedroboó nin pah Jesúsdih ãt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —Maá, páant niíj naóhna, ¿jwĩ́ih pínahjeh niít? ¿Nihat cã́acwãíh pínah niít? ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 42 Páant ã niijíchah joinít, nin naáwátjĩh queétdih Jesús ãt jwʉ́ʉb bohénap wʉt jĩ: \wj “Biíc teo wʉ̃hni tʉ́i jenah joiní, ã maáhdih tʉ́i jepahni ã jʉmʉp be. Páant ã jʉmʉchah ennit, ã maáh ã bejat pínah jã́tih, nihat bita caandíh teo wʉ̃hnit ĩ maáh pínah caandíh ã waadánap be, queét ĩ jeémát pínahdih yoobópdih ã wʉ̃hat pínah niijná. Pánih waadá péanit, biíh baácboó ã bejep be.\wj* 
\v 43 \wj Pánih bejniji ã́ih mʉʉná ã jwʉ́ʉb jʉyʉ́chah, caandíh teo wʉ̃hni ã wʉtatji pah ã chãjachah ennit, caandíh bʉ́dí ã wẽibipna caá.\wj* 
\v 44 \wj Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Caandíh wẽinit, nihat ã́ih bií déedih en daoní maáh ã waadábipna caá.\wj* 
\v 45 \wj Obohjeéhtih, biíh caandíh teo wʉ̃hni tʉ́i jepahcan, ‘Wã maáh maatápdih jígohcan, bʉʉtéh ã jwʉ́ʉb jʉ̃óhcan niít’, niíj jenah joinít, bita teo wʉ̃hnit neoná yaádhdihbʉt pʉ̃init, ã jeémp babh máihñap be.\wj* 
\v 46 \wj à náhnicanni yeó jáap, ã pã́icanni horadih ã maáhboó ã jwʉ́ʉb jʉibípna caá. Pánih jʉinít, caandíh ã jepahcatji peéh, tʉbit ã pʉ̃ibipna caá. Pánih pʉ̃i péanit, Diosdih jepahcannit biícdih iiguípna ã wahbipna caá.\wj* 
\v 47 \wj Pánihna, ded teo wʉ̃hni ã maáh ã weñat pínahdih jéihna yʉhna, tʉ́i ámoh pã́ican, ã maáhdih jepahcah, ã maáh caandíh peéh chãjna, bʉ́dí ã pʉ̃ibipna caá.\wj* 
\v 48 \wj Obohjeéhtih, ded teo wʉ̃hniboó ã maáh ã weñat pínahdih tʉ́i jéihcan, yeejép ã chãjachah, ã yéej chãjat jíib bʉ́dí ãta peéh chãj tagaá. Obohjeéhtih, ã tʉ́i jéihcatdih ennit, caandíh peéh chãjna yʉhna, nʉmp ã pʉ̃ibipna caá. Pánihna, deddih tʉ́i chãjat pínahdih Dios bʉ́dí ã jéihyanachah, tʉ́i jepahat caá náahap. Ded maáhdih cã́acwã bʉ́dí wʉtat wẽpatdih ĩ wʉ̃hʉchah, tʉ́inijeh wʉtat caá caandíh náahap”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Jesús cã́acwãdih chéne poómp ã chãjat 
\r (Mt 10.34-36) 
\p  
\v 49 \wj “Ñi náahcannidih ñi cáo yohat pah, Dios yéej chãjnitdih peéh chãjna, iiguípna ã yohat pínah niijná, nin baácboó wã dei jʉ̃ʉ́wʉ́p jĩ. ¡Jã́tih páant ã chãjachah nihna, wãta wẽi tagaá!\wj* 
\v 50 \wj Obohjeéhtih, páant ã peéh chãjat pínah jã́tih, weémboó bʉ́dí yeejép wã yapbipna caá. Pánih yeejép wã yapat pínahdih jéihnit, tʉbit wã jĩ́gahna caá.\wj*\x * \xo 12:50 \xt Mr 10.38\x* 
\v 51 \wj ¿Ded pah weemdíh ñi niíj jenah joí? ‘Ã́ih doonádih joinít, nihat cã́acwã tʉ́i biícdih ĩ jʉmbipna caá’, ¿ñi niíj jenah joí niít? Obohjeéhtih, páant ã nihcan niít.\wj* 
\v 52 \wj Cã́acwã wã naáwátdih ĩ joyát tʉ́ttimah, biícwãjeh jʉmna yʉhna, biíc peihcannit weemdíh jepahnitdih chénewã jepahcannitboó ĩ míic jʉ̃ihbipna caá.\wj* 
\v 53 \wj Behe ã wʉ̃ʉ́hdih ã jʉ̃ihñʉchah, ã wʉ̃ʉ́hbʉt behedih ã jʉ̃ihbipna caá. Beh wili mi nʉʉmdíh mi jʉ̃ihñʉchah, mi nʉʉmbʉ́t beh wilidih mi jʉ̃ihbipna caá. Beh wili mi wʉ̃ʉ́h áadih mi jʉ̃ihñʉchah, mi wʉ̃ʉ́h áabʉt mi chʉdhdih mi jʉ̃ihbipna caá. Biquína weemdíh ĩ jepahachah, biquína ĩ jepahcat jíib páant tʉbit ĩ míic jʉ̃ihbipna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 12:53 \xt Mi 7.6\x* 
\s1 Ded pah ã yapat pínahdih ĩ beh joicát 
\r (Mt 16.1-4; Mr 8.11-13) 
\p  
\v 54 Páant ã bohénitdih naóh péanit, nin pah Jesús ĩjeéh péenitdih jwʉh ãt jwʉ́ʉb niíj naáwáp wʉt jĩ: \wj “Yeébboó yeó dei bejepmant mah tólihna ã jʉ̃ʉ́wʉ́chah enna, ‘Mah bʉʉgát tʉ́ʉt caá’, ñipĩ́ niijná caá. Ñi niiját pah ãpĩ́ bʉʉgná caá.\wj* 
\v 55 \wj Mah bʉʉgcáp bʉwámant johlit ã jʉ̃ʉ́wʉ́chah enna, ‘Chaíh chãhat tʉ́ʉt nihcan caá’, ñipĩ́ niijná caá. Ñi niiját pah tʉbit ãpĩ́ chãhna caá.\wj* 
\v 56 \wj Obohjeéhtih, yeéb yeejépwã, ‘Wã jéih beedána caá’, niíj jenah joiná yʉhna, jéihcannit caá ñi jʉmʉp. Baácdih, jeádihbʉt ennit, ded pah ã yapat pínahdih ñi jéihna yʉh caá. Obohjeéhtih, wã chãjatdih ennit, wã naáwátdih joiná yʉhna, ded pah tʉ́ttimah ã yapat pínahdih ñi jéihcan caá”,\wj* Jesús queét cã́acwãdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Yeebdíh eníhcannitjĩh míic ámohat 
\r (Mt 5.25-26) 
\p  
\v 57 \wj “Ded pah ñi chãjat pínahdih yeebjéh jenah joinít, ñi tʉ́i chãjaá.\wj* 
\v 58 \wj Yeebdíh naóh yacni peéh chãjat tʉ́ʉtni pebhboó ã nʉmah bejechah, ‘¿Majeéh tʉ́i jʉmat tʉ́ʉt niijná, ded pah tigaá wã chãjbi?’ caandíh ñi niijí, yeebdíh peéh chãjat tʉ́ʉtni pebhna ã ʉb bejcat pínah niijná. Páant caanjĩ́h ñi míic ámohcah, peéh chãjat tʉ́ʉtniboó yeebdíh nemat mʉʉ́boó ã nemat tʉ́ʉtbipna caá.\wj* 
\v 59 \wj Páant ã nemechah, nihat ñi jíib bʉʉdáátdih ñi jíib chãj péaat pínah jã́tih, yeéb ñi baccan niít. Pánihat pah, Diosdih ‘¿Majeéh tʉ́i jʉmat tʉ́ʉt niijná, ded pah tigaá wã chãjbi?’ niijnít, caandíh ñi jepahaá, yeebdíh ã peéh chãjcat pínah niijná”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\c 13  
\s1 Yéej chãjatdih cádahnit, tʉ́ʉt nʉʉmát 
\p  
\v 1 Caán láa biquína Jesúsdih joinít nin pah caandíh ĩt niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\p —Galilea baácdih moón Jerusalén tʉ́tchidih Dioíh mʉʉ́boó ovejadih cáo wʉ̃hnit, Diosdih ĩ wẽi ʉʉ́bʉ́chahjeh, Pilatoboó queétdih ãt mawat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Pánih maonit, oveja meép, cã́acwã ĩ maonitji meépjĩh ĩt widip wʉt jĩ. ¿Ded panih tigaá páant ĩt yap? queét Jesúsdih ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ. 
\p  
\v 2 Páant ĩ niíj ʉʉ́bh joyóchah joinít, nin pah ãt niíj jepahap wʉt jĩ: 
\p \wj —¿Ded pah tigaá yeebjéh ñi niíj jenah joí? ‘Páant queét tʉbit yeejép yapna, nihat bita Galilea baácdih moón ĩ yéejat chah niít ĩt yéej chãjap’, ¿yeéb ñi niíj jenah joí niít?\wj* 
\v 3 \wj Nihcan caá. Dedé yéejatdih biíc yoobó Dios ã peéh chãjbipna caá. Yeébboó ñi yéejatdih cádahcan, tʉ́iniboodíh ñi tʉ́ʉt nʉʉmcátji jíib ã peéh chãjachah, yeebbʉ́t iiguípna ñi bejbipna caá.\wj* 
\v 4 \wj Nindihbʉt ñi tʉ́i jenah joyoó: Siloé wʉ̃t jʉmni jap bóo mʉʉ́ ã́ac jéennit, dieciocho cã́acwãdih ãt tãjap wʉt jĩ. ‘Pánih wʉnna, bita Jerusalén tʉ́tchidih moón ĩ yéejat chah ĩt yéej chãj tagaá’, ¿ñi niíj jenah joí niít?\wj* 
\v 5 \wj Nihcan caá. Obohjeéhtih, yeéb ñi yéejatdih cádahcan, tʉ́iniboodíh ñi tʉ́ʉt nʉʉmcán, yeebbʉ́t wʉnna, iiguípna ñi bejbipna caá,\wj* queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Quehe wihcanni higuera nah naáwát 
\p  
\v 6 Páant niíj péanit, nin naáwátjĩh queétdih ãt jwʉ́ʉb bohénap wʉt jĩ: \wj “Biíc newé ã́ih wápchiboó higuera wʉ̃t jʉmni nah ã jʉmʉp be. ‘Caan náh ã quehna nacaá’, niijnít, diquidih ã bejep yʉh be. Obohjeéhtih, caan náh ã quehcah, ã bid jʉicáp be.\wj* 
\v 7 \wj Pánih bid jʉicán, ã́ih wápchidih teo wʉ̃hnidih nin pah ã niijíp be: ‘Weemdíh ma joyoó. Biíc peihcanni jópchi nin higuera nah quehedih wã bidip yʉh caá. Obohjeéhtih, ã quehcan caá. Páant ã quehcat jíib ma tib yohoó. Nin nah wĩ́ih wápchidih ã jʉmʉchah, biíh nahdih wã jéih momcan caá. Ã wihcah, biíh nahdih momnit, caan náh quehedih wãta jeémp tagaá’, caandíh teo wʉ̃hnidih ã niijíp be.\wj* 
\v 8 \wj Páant ã niijíchah joinít, caandíh teo wʉ̃hni nin pah ã niíj jepahap be: ‘Maá, nin jópchidih pohba ã jʉm jwʉhʉ naáh. Nin nah pʉ́ʉj yehmant baád pʉ́ʉda péanit, nʉñʉ́p jónópdih wã yacbipna caá, míih higuera nah ã quehat pínah niijná.\wj* 
\v 9 \wj Páant wã chãjat tʉ́ttimah, ã quehmi dée caá. Ã quehcat ennit bácah, weemdíh ma yoób tib yohat tʉ́ʉtʉ́’, ã maáhdih ã niíj jepahap be. Pánihat pah, yeébboó ñi tʉ́ʉt nʉʉmát pínahdih Dios ã pã́ina caá. Maatápdih ã pã́ina beé. Pánihna, ñi tʉ́ʉt nʉʉmcát ennit bácah, yeebdíh ã yoób peéh chãjbipna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 13:9 \xt Is 5.1-7; Jer 2.21; 8.13\x* 
\s1 Judíowã ĩ chooát yeó jáapdih wʉnnihdih Jesús ã booaat 
\p  
\v 10 Biíh láa judíowã ĩ chooát yeó jáapdih ĩ míic wáacat mʉʉdíh Dios naáwátdih Jesús ãt naóh bohénap wʉt jĩ.  
\v 11 Caanjĩ́h nemép jʉmnih mit jʉmʉp wʉt jĩ. Nemépboó dieciocho jópchi caántdih ã jʉmʉchah, caántboó chóyó bejnihjeh mit jʉmʉp wʉt jĩ.  
\v 12 Páant mi jʉmatdih ennit, Jesús caántdih ãt jʉ̃ʉ́wát tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. 
\p \wj —Némá, meemdíh wã booana caá,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 13 Páant niijnít, caántdih ã teo jã́hanachahjeh, yoobópdih mit ñʉhʉp wʉt jĩ. Pánih boonit, Diosdih bʉ́dí mit wẽi naáwáp wʉt jĩ. 
\p  
\v 14 Obohjeéhtih, Jesús chooát yeó jáapdih caántdih ã booaat peéh, judíowã ĩ míic wáacat mʉʉdíh en daoní maáhboó ãt íijip wʉt jĩ. Pánih íijnit, caánboó míic wáacnitdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Biíc semanadih seis yeó jáap jwĩpĩ́ teona caá. Pánihna, yeéb tʉbʉ́p chʉ̃ʉ́hnit booat tʉ́ʉtʉdih jʉ̃óhna, caán tewat yeó jáapnadihjeh ñi jʉ̃ʉ́wʉ́. Jwiít jwĩ chooát yeó jáapnadih páant ñi chãjca bojoó, ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 13:14 \xt Ex 20.9-10; Dt 5.13-14\x* 
\p  
\v 15 Páant ã niijíchah joinít, Jesúsboó queétdih nin pah ãt niíj jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ: 
\p \wj —Yeéb yeenit caá. Yeebjéhbʉt chooát yeó jáapdih yʉhna, ñíih jiwidih, burrodihbʉt ĩ jeémát tólihmant watnit, mah ĩ babhbat pínah niijná, ñipĩ́ wái bac bejna caá. Pánih chãjna, teo tigaá ñi chãjap.\wj* 
\v 16 \wj ¿Nint Abrahamji ã jʉimadih nemép dieciocho jópchi pohba chéonih dée ãt bíbohop be. Páant ã chéonihdih chooát yeó jáapdih wã watachah, ã tʉ́ican niít?\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 17 Páant ã niijíchah joinít, tíicnit, queét ĩt jepahcap wʉt jĩ. Pánihna, nihat cã́acwã Jesús ã wẽp chãjatdih ennit, bʉ́dí ĩt weñep wʉt jĩ. 
\s1 Mostaza tíib naáwát 
\r (Mt 13.31-32; Mr 4.30-32) 
\p  
\v 18 Nin naáwátjĩh cã́acwãdih Jesús ãt jwʉ́ʉb bohénap wʉt jĩ: \wj “¿Dios ã maáh jʉmat ded pahna tigaá, yeéb ñi jenah joyóchah? ¿Caandíh ñi jéihyat pínah niijná, dedédih jenah joinít tigaá, wã naóhbi?\wj* 
\v 19 \wj Mostaza tíib ded pah ã jʉmatdih jenah joinít, Dios ã maáh jʉmatdih ñi beh joibípna caá. Caán tíib cã́o tíbih pah bóo ã jʉmna caá. Momni ã́ih wápchiboó caán tíbihdih ã momop be. Ã momat tʉ́ttimah, chíihna, bʉ́dí nah ã behep be. Páant caan náh ã behechah, ã́ih cã́canaboó jwébehwã ĩ jaamáp be. Pánihat pah tigaá Dios ã maáh jʉmat. Ã́ihwã daocánnit jwíih jʉmnitji, tʉ́ttimah ĩ dao béjbipna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Pan paááni naáwát 
\r (Mt 13.33) 
\p  
\v 20 \wj “¿Dios ã maáh jʉmatdih ñi jéihyat pínah niijná, dedédih jenah joinít tigaá caandíh wã naóhbi?\wj* 
\v 21 \wj Pan paáát ded pah ã jʉmatdih wã naáwáchah, caandíh ñi beh joibípna caá. Pandih chãjíhna, yad wili trigo ojdih pamapdih yacnit, mahjĩh wid, caandíh paááni pínahdihbʉt mipĩ́ tʉ́i widna caá. Pánihna, nihat mi widniji ã tʉ́i paabípna caá. Páant ã jʉmat pah Dios ã maáh jʉmat doonádih joinít, cã́acwã ĩ tʉ́ʉt nʉʉmbípna caá. Pánihna, queét joinítboó bitadih ĩ jwʉ́ʉb naáwáchah, dawá joinít, queétbʉt ĩ tʉ́ʉt nʉʉmbípna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Bainí jẽc naáwát 
\r (Mt 7.13-14,21-22) 
\p  
\v 22 Tʉ́ttimah, Jerusalén tʉ́tchina bejna, dahwani tʉ́tchina, botoni tʉ́tchinadihbʉt Jesús Dios naáwátdih naóh bejna ãt chãjap wʉt jĩ.  
\v 23 Páant ã bejechah, biíc newé caandíh nin pah ãt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Maá, daocánnitjeh niít iiguípna bejnit déejidih Dios ã tʉ́i ʉbnit pínah ĩ jʉmʉp? ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant ã niijíchah joinít, nin naáwátjĩh Jesús ãt jwʉ́ʉb bohénap wʉt jĩ: 
\p  
\v 24 \wj —Yeéb dawá Dios ã jʉmʉpboó ñi waádíhna yʉh caá. Obohjeéhtih, bʉ́dí ñi yéejatdih cádahíhcan, ñi jéih waadcán caá. Bainí jẽc panihnidih waádíhna, ñi yéejatdih cádahat caá náahap. Pánihna, yeéb waadátdih bidna, ñi yéejatdih cádahnit, Diosboodíh ñi tʉ́i jepahaá.\wj* 
\v 25 \wj Ñi beh joyát pínah niijná, mʉʉ́ mínah ded pah ã jʉmatdih wã naóhbipna caá. Chei caán mʉʉ́ mínah ã́ih jẽcdih ã nemna caá. Páant ã nemat tʉ́ttimah, yeébboó caán jẽcdih jʉibí, wʉʉ́mp maonit, nin pah ñi niíj ejbipna caá, ‘Maá, jẽcdih ma wãt jʉ̃ʉ́wʉ́’, ñi niijíchah, mʉʉ́ mínahboó diítmant nin pah ã niij bácabipna caá. ‘Dedmant ñi jʉ̃ʉ́wátdih wã jéihcan caá. Yeéb wã jéihca naáhwãdih wã wãtcan caá’, ã niijbípna caá.\wj* 
\v 26 \wj Páant ã niijíchah joinít, yeébboó nin pah ñi jwʉ́ʉb niijbípna caá, ‘Majeéh jeémpnit, jwĩ babhbap jĩ. Jwĩ́ih tʉ́tchiboó jʉmna, ma naáwátdih jwiítdih ma bohénap jĩ’, ñi niíj ejbipna yʉh caá.\wj* 
\v 27 \wj Yeéb páant ñi niijíchah yʉhna, caánboó nin pah ã jwʉ́ʉb niíj jepahbipna caá, ‘Obohjeéhtih, yeebdíh yoobópdih wã jéihcan caá. Pánihna, nihat yéejnit jʉmna, wã pebh jʉ̃óhcanjeh, biáboó ñi bejeé’, mʉʉ́ mínah ã niijbípna caá. Páant ã niiját pah Dios yeebdíh ã niijbípna caá.\wj*\x * \xo 13:27 \xt Sal 6.8\x* 
\v 28 \wj Pánihna, Abraham, Isaac, Jacob, nihat Dios naáwátdih naóh yapanitjibʉt, Dios pebhboó ĩ jʉmʉchah ennit, yeébboó jéih waadcán, tʉbit jĩ́gahna, ñíih maodíh ñi néeh chãác jʉ̃ibípna caá. Pánih jĩ́gahna, jóocmantjeh ñi chãobípna caá.\wj*\x * \xo 13:28 \xt Mt 22.13; 25.30\x* 
\v 29 \wj Caán láa nihat baácdih moón Dioíhwã ã pebhboó ĩ jʉibínachah, caánboó queétdih ã nʉmah jeémpbipna caá.\wj*\x * \xo 13:29 \xt Mt 8.11-12\x* 
\v 30 \wj Nin baácboó oboh jʉmnitji Dios ã jʉmʉpboó maáta ĩ jʉmbipna caá. Ninboó maáta jʉmnitji Dios pebhboó moh yéejnit ĩ jʉmbipna caá,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 13:30 \xt Mt 19.30; 20.16; Mr 10.31\x* 
\s1 Jerusalén tʉ́tchidih moondíh Jesús bʉ́dí ã oyat 
\r (Mt 23.37-39) 
\p  
\v 31 Páant ã niíj péanachahjeh, biquína fariseowã Jesús pebhna jʉibínit, nin pah ĩt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Herodes meemdíh ã mawíh pã́ina caá. Pánihna, biáboó ma jwei béjeé, caandíh ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 32 Páant ĩ niijíchah joinít, nin pah queétdih ãt niíj jepahap wʉt jĩ: 
\p \wj —Nin pah caán yeejépabehdih niíj naáwádih ñi bejeé: ‘Jesús nemépwãdih baca, wʉnnitdihbʉt booana caá ã chãjap. Bʉʉ yeó jáap, cheibitbʉt páant ã chãjbipna caá. Pánihna, cheibit daani ã teo péabipna caá’, Herodesdih ñi niijí.\wj* 
\v 33 \wj Bʉʉ bej, cheibit bej, daanibʉt bejnit, Jerusalén tʉ́tchina wã jʉibíbipna caá. Dios naáwátdih naóh yapanitjidih caán tʉ́tchidih míicjeh ĩpĩ́ mao yohop wʉt jĩ. Pánihna, caán tʉ́tchina wã jʉibínachah, weemdíhbʉt ĩ mao yohbipna caá.\wj* 
\p  
\v 34 \wj “Yeéb Jerusalén tʉ́tchidih moondíh bʉ́dí wã jĩ́gahna caá. Dios naáwátdih naóh yapanitdih maonit, ñi pebhna bita ã wah bojnitdihbʉt jeejĩ́h yohnit, yeéb ñipĩ́ maona caá. Ñi nʉowãbʉt biíc yoobó ĩt chãjap wʉt jĩ. Pánihnit ñi jʉmʉchah yʉhna, yeebdíh bʉ́dí wã oina caá. Pánih oinit, mʉjbaima mi wehdih mi páamat pah, wã pebh yeebdíh wã jʉmat tʉ́ʉtna yʉh caá. Obohjeéhtih, yeébboó weemdíh ñi náahcan caá.\wj* 
\v 35 \wj Páant ñi náahcat peéh, bʉʉ ñíih tʉ́tchidih Dios ã wap cádahbipna caá. Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Ninboó weemdíh ñi jwʉ́ʉb encan niít. Tʉ́ttimah bóo láa nin baácna wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wʉ́chahjeh, weemdíh ñi jwʉ́ʉb enbipna caá. Pánih ennit, ‘Dios ã wahni, meemdíh bʉ́dí jwĩ wẽina caá’, weemdíh ñi niijbípna caá”,\wj*\x * \xo 13:35 \xt Sal 118.26\x* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\c 14  
\s1 Bácah chalanidih Jesús ã booaat 
\p  
\v 1 Biíh chooát yeó jáapdih fariseowã ĩ maáh ã́ih mʉʉná Jesúsdih nʉmah jeémédih ãt bejep wʉt jĩ. “¿Ded pah caá ã chãjbi?” niijná, caán mʉʉdíh moón caandíhjeh ĩt tʉ́i en ñʉʉnʉ́p wʉt jĩ.  
\v 2 Caán mʉʉdíh, bácah chalani ãt jʉmʉp wʉt jĩ.  
\v 3 Caandíh ennit, Moisés ã wʉtatjidih bohénitdih, fariseowãdihbʉt nin pah Jesús ãt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p \wj —¿‘Chooát yeó jáapdih tʉbʉ́p chʉ̃ʉ́hnitdih ñi booanaá’, Moisés ãt niijnít jĩí?\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 4 Páant ã niijíchah yʉhna, queét ĩt jepahcap wʉt jĩ. Ĩ jepahcat ennit, Jesús wʉnnidih teo jã́ha booanit, ãt jwʉ́ʉb bejat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ.  
\v 5 Pánih booa péanit, queét fariseowãdih ãt jwʉ́ʉb ʉʉ́bh joí jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ. 
\p \wj —Jwĩ chooát yeó jáapdih ñi wʉ̃ʉ́h, ñíih momo jiwibʉt íitna ã bʉʉg yác bejechah, yeéb ñita ʉb pʉ́ʉh laabácan taniít. ¿Páant ñi chãjat, tewat nihcan niít?\wj* ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 14:5 \xt Mt 12.11\x* 
\p  
\v 6 Páant ã niijíchah, ded pah ĩt jepahcap wʉt jĩ. 
\s1 Téihya chéwat nʉmah jeémát naáwát 
\p  
\v 7 Jesús fariseoíh mʉʉná waadnít, bita ã nʉmah jeémpnit pínahboó waád jʉibínit, waáwápna ĩ chʉ́ʉdat pínahdih ĩ ñíwichah, Jesús ãt enep wʉt jĩ. Páant ĩ ñíwichah ennit, queét nihatdih nin pah ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\p  
\v 8 \wj —Téihya chéwat nʉmah jeémát yeó jáapdih yeebdíh ã bid bojochah, caanná jʉibínit, waáwápna ñi chʉ́ʉdca bojoó. Páant ñi chʉ́ʉdʉchah nihna, ñi chah maáh ã jʉyʉ́chah,\wj* 
\v 9 \wj ‘Ma chʉ́ʉdni páhadih nindih ma chʉ́ʉdat tʉ́ʉtʉ́’, yeebdíh ã niijbípna caá. Páant ã niijíchah joinít, jwẽ́ejboó jʉibí chʉ́ʉdna, ñita tíic tagaá.\wj* 
\v 10 \wj Obohjeéhtih, mʉʉ́ mínah yeebdíh ã bid bojochah, jwẽ́ejdih bóo páhadih ñi jʉibí chʉ́ʉdʉ́p. Yeéb páant ñi chʉ́ʉdʉchah ennit, ‘Waáwápboó ñi chʉ́ʉd jʉ̃ʉ́wʉ́’, mʉʉ́ mínah yeebdíh ã niijbípna caá. Pánihna, yeéb waáwápboó ñi bejechah, bita ã bid bojnit yeebdíh ĩ tʉ́i wẽi enbipna caá.\wj*\x * \xo 14:10 \xt Pr 25.6-7\x* 
\v 11 \wj Ded caán míicjeh ‘Weemdíh dedé jʉdhdat wihcan caá’, niijnídih Dios moh yéejni ã chãjbipna caá. Obohjeéhtih, ded laihcanniboodíh Dios maáh ã waadábipna caá. Pánihna, yeebjéh míic maáta ñi waadáca bojoó. Diosjeh maáta pínahdih ã jéih waadána caá,\wj* queét jeémédih jʉibínitdih Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 14:11 \xt Pr 29.23; Mt 23.12; Lc 18.14\x* 
\p  
\v 12 Páant niíj péanit, Jesús mʉʉ́ mínahboodíh nin pah ãt jwʉ́ʉb niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\p \wj —Ma nʉmah jeémíhna, ma pebh jʉmnitdih, bʉ́dí dinero bíbohnitdih, ma déewãdih, ma pej jʉmnitdihbʉt ma bidca bojoó. Meém queétdih ma bidichah, ma tʉ́i chãjat jíib, queétbʉt meemdíh biíc yoobó ĩ nʉmah jeémpbipna caá.\wj* 
\v 13 \wj Obohjeéhtih, bitadih ma nʉmah jeémíhna, moh yéejnit, jéih bejcannit, wio wihcannit, jéih encannitdihbʉt ma bidiíp.\wj* 
\v 14 \wj Queétboó meemdíh biíc yoobó ĩ jéih nʉmah jeémpcan niít. Páant ma tʉ́i chãjatji jíib, tʉ́init ĩ boo pʉd jʉ̃óhni yeó jáapdih Diosboó meemdíh ã tʉ́i chãjbipna caá,\wj* Jesús caandíh ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Bʉ́dí nʉmah jeémát naáwát 
\r (Mt 22.1-10) 
\p  
\v 15 Páant ã niijíchah joinít, biíc ĩjeéh chʉ́ʉdni Jesúsdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Dios pebhboó ded ã nʉmah jeémpni bʉ́dí ã wẽibipna caá, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 16 \wj —Bʉ́dí nʉmah jeémát chãjni dawá cã́acwãdih ã bidip be. Páant ã bidichah joinít, queét nihat ĩ tʉ́i wẽi jepah jwʉhʉp be.\wj* 
\v 17 \wj Caán ã yoób nʉmah jeémát yeó jáapdih queétdih naáwát náahna, caandíh teo wʉ̃hnidih wahnit, ‘Nihat jwĩ jeémát pínahdih ámoh péanit, yeebdíh ã bidip be, bʉca’, ã niíj naáwát tʉ́ʉtʉp be.\wj* 
\v 18 \wj Caandíh teo wʉ̃hni páant ã niíj naáwáchah joinít, queét ĩ jʉmat yoobó nin pah ĩ niíj jepahap be: ‘Weemdíh jéihcat dée caá. Bʉtéh jáap wáapdih jíib chãj péanit, caandíh enedih bejat tʉ́ʉt caá wã chãjap. Pánihna, ma maáhdih ma naáwá, weemdíh ã pã́icat pínah niijná’, ã jwíih bidni ã niijíp be.\wj* 
\v 19 \wj Biíhbʉt nin pah ã niíj jepahap be: ‘Weemdíh jéihcat dée caá. Bʉtéh biícjĩh bóo téihya máha jiwiwãdih wã jíib chãjap be. Pánih jíib chãjniji queétdih enedih bejat tʉ́ʉt caá wã chãjap. Pánihna, ma maáhdih ma naáwá, weemdíh ã pã́icat pínah niijná’, caanbʉ́t ã niijíp be.\wj* 
\v 20 \wj Biíhbʉt nin pah ã niijíp be: ‘Weém bʉtéh wã téihya chéwep be. Pánihna, nʉmah jeémátboó wã jéih bejcan caá’, ã niijíp be.\wj* 
\v 21 \wj Páant ĩ niijíchah joinít, caandíh teo wʉ̃hni ã maáh pebhna jwʉ́ʉb jʉinít, queét ĩ niijátjidih ã jwʉ́ʉb naóh yapanap be. Páant ã naáwáchah joinít, ã maáhboó tʉbit íijnit, nin pah ã niijíp be: ‘Tʉ́tchi tac yoób bʉ́dí namánadih, bainí namánadihbʉt bejnit, moh yéejnit, jéih bejcannit, jéih encannit, wio wihcannitdihbʉt jwãáhnit, waícanjeh ma ʉb jʉ̃ʉ́wʉ́p’, ã niijíp be.\wj* 
\v 22 \wj Pánih naáwádih bejniji jwʉ́ʉb jʉinít, ‘Maá, ma niijátji pah wã chãjap be. Páant wã chãjachah yʉhna, páantjeh chʉ́ʉdat ã jʉdhna caá’, ã niijíp be.\wj* 
\v 23 \wj Páant ã niijíchah joinít, ã maáh caandíh ã jwʉ́ʉb wʉtʉp be. ‘Tʉ́tchi jwẽ́ejboó bʉ́dí namánaboó bejnitdih, bainí namánaboó bejnitdihbʉt ma jʉ̃ʉ́wát tʉ́ʉtʉ́, chʉ́ʉdatnadih ĩ tʉ́i yáwat pínah niijná.\wj* 
\v 24 \wj Meemdíh yoobópdih wã naóhna caá. Queét wã jwíih bidnitboó wã nʉmah jeémátdih ĩ jeémpcan niít’, ã niijíp be. Pánihat pah, Dios ã́ihwã pínahdih ã bidichah yʉhna, det ĩ weñat pínahdihjeh chah jenah joiná, caandíh jepahcannit, ãjeéh ĩ jʉmcan niít. Obohjeéhtih, caandíh jepahnitjeh ã pebhboó ãjeéh ĩ jʉmbipna caá,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Jesúsjeéh jwĩ jʉmíhichah, ã bʉwat 
\r (Mt 10.37-38) 
\p  
\v 25 Biíh láa dawá cã́acwã Jesúsjeéh ĩt bejep wʉt jĩ. Pánihna, Jesús queétdih tac pʉ́ʉd ennit, nin pah ãt niíj naáwáp wʉt jĩ:  
\v 26 \wj “Ded wã bohéni jʉmíhna, bita chah weémboodíh oyat caá náahap. Ã íipdih, ã íindih, ã áadih, ã wehdih, ã déewãdih, ã déewã yaádhdihbʉt ã oyat chah weémboodíh oyat caá náahap.\wj*\x * \xo 14:26 \xt Mt 10.37\x* 
\v 27 \wj Ded wãjeéh pée bohéni jʉmíhna, ded pah ã weñat pínahdih jenah joicát caá náahap. Pánih chãjna, wĩ́ih ã jʉmat jíib yeejép yapna yʉhna, weemdíh cádahcat caá náahap.\wj*\x * \xo 14:27 \xt Mt 10.38; 16.24; Mr 8.34; Lc 9.23; Jn 12.24\x* 
\v 28 \wj Nindihbʉt ñi jenah joyoó: Mʉʉ́ teoni jap bóo mʉʉdíh ã chãjat pínah jã́tih, ã jíib jʉyátdih jéihyat tʉ́ʉt niijná, caán mʉʉ́ jíib pínahdih ã jwíih jenah enna caá.\wj* 
\v 29 \wj à jíib pínahdih ã jwíih jenah encan, ã́ih mʉʉdíh ã jéih péacah enna, bitaboó caandíh ĩ deohbipna caá.\wj* 
\v 30 \wj ‘Nin pohba ã́ih mʉʉdíh teona, ãt péa tagaá’, ĩ niíj deohbipna caá.\wj* 
\v 31 \wj Nindihbʉt ñi jenah joyoó: Maáh biíh maáhjĩh ĩ míic mawat pínah jã́tih, nin pah ã niíj jenah joiná caá: ‘¿Weém diez mil soldadowã bíbohnit, caánboó veinte mil soldadowã ã bíbohochah, jwĩ míic maona, wãta jéih bʉʉjá taniít?’ ã niíj jenah joiná caá.\wj* 
\v 32 \wj Páant niíj jenah joinít, ã bʉʉjácat pínahdih jéihna, biíh maáh ã́ih soldadowãjĩh míic mawadih jʉ̃óhnit, yʉʉ́pjeh ĩ jʉm jwʉhʉchah, ‘Jwĩ míic maoca boj jĩíh’, niiját tʉ́ʉtnit, caandíh teo wʉ̃hnidih ã wah bojbipna caá.\wj* 
\v 33 \wj Pánihna, wĩ́ihwã jʉmíhna, weemdíh ñi jepahat pínah jã́tih, ‘Nihat wã yéej chãjatdih wã cádahbipna caá. Wĩ́ih bií déedih jenah joicán, Jesúsboodíh jenah joiná, caandíhjeh wã jepahbipna caá. Páant wã jepahat jíib, yeejép yapna yʉhna, caandíh wã cádahcan niít’, niíj jenah joyát caá náahap. Páant niíj jenah joinít jʉmna, wĩ́ihwã ñi jéih jʉmbipna caá”,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Bʉicánni nʉ́ʉmni naáwát 
\r (Mt 5.13; Mr 9.50) 
\p  
\v 34 Páant niíj naóhnit, nin biíh naáwátjĩh Jesús queétdih ãt jwʉ́ʉb bohénap wʉt jĩ, ã jwíih naáwátdih ĩ beh joyát pínah niijná: \wj “Nʉ́ʉmni bʉiná, jeémátdih ã tʉ́i nʉñana caá. Obohjeéhtih, nʉ́ʉmni ã bʉyát beedéchah, ñi jéih jwʉ́ʉb bʉyácan caá.\wj* 
\v 35 \wj Pánih bʉicánni dedé pínah nihcah, caandíh yohatjeh caá náahap. Caán ã nihat pah yeéb ñi jʉmca bojoó. Dios naáwátdih tʉ́i joinít, caandíh ñi cádahca bojoó. ¡Ded molít jʉmna, ã tʉ́i joyó naáh!”\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\c 15  
\s1 Bʉʉdní oveja naáwát 
\r (Mt 18.12-14) 
\p  
\v 1 Biíh yeó jáapdih dawá cã́acwã, Romanowã ĩ maáta ĩ ʉʉ́bát tʉ́ʉtnit dinerodih ʉʉ́bh wʉ̃hnit, bita Moisés ã wʉtatjidih jepahcannit “Yeejépwã”, niijnítbʉt Jesúsdih joyódih ĩt jʉibínap wʉt jĩ.  
\v 2 Páant ĩ jʉibínachah ennit, fariseowã, Moisés ã wʉtatjidih bohénitbʉt íijnit, queétjeh nin pah ĩt míic niijíp wʉt jĩ: 
\p —Nin newé yeejépwãdih tʉ́i wẽi jwãáhnit, ĩjeéh ãpĩ́ jeémpna caá, ĩt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 15:2 \xt Lc 5.29-30\x* 
\p  
\v 3 Páant ĩ niijíchah jéihnit, Jesús nin naáwátjĩh queétdih ãt bohénap wʉt jĩ:  
\v 4 \wj “Cien ovejawãdih bíbohni, biíc oveja caandíh ã bʉʉdʉ́chah ennit, ¿ded pah tigaá ã chãjbi? yeéb ñi jenah joyóchah. Bita noventa y nueve ovejawãdih ĩ jeémát yílip jʉmʉpboó jwejnit, caán bʉʉdnídih bididih ã bejbipna caá. Pánihna, caandíh bid jʉinítna, ã cádahbipna caá.\wj* 
\v 5 \wj Caandíh bid jʉí wẽina, ã́ih daadjíh mao cáagnit, ã́ih mʉʉná ã ʉb jwʉ́ʉb bejbipna caá.\wj*\x * \xo 15:5 \xt Is 40.11; Ez 34.11-12; Jn 10.1-16; He 13.20\x* 
\v 6 \wj Pánih ʉb jwʉ́ʉb jʉibínit, ‘Wĩ́ih oveja bʉʉdnídih wã bid jʉyʉ́p be. Pánihna, wãjeéh ñi wẽi wáac jʉ̃ʉ́wʉ́’, niijnít, ã pebh jʉmnitdih, ã déewãdihbʉt ã bid wáacbipna caá.\wj* 
\v 7 \wj Páant ã weñat pah, ded biíc cã́ac ã yéejatdih cádahnit, ã tʉ́ʉt nʉʉmʉ́chah, Dios pebhboó jʉmnit bʉ́dí ĩ wẽibipna caá. Obohjeéhtih, noventa y nueve panihnit ‘Weemdíh yéejat wihcan caá. ¿Dépanih tigaá wãta tʉ́ʉt nʉʉ́m?’ niíj jenah joinítdih Dios pebhboó jʉmnit ĩ wẽican niít”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Bʉʉdní dinero jʉ́dʉ naáwát 
\p  
\v 8 \wj “Diez dinero jʉ́dʉ bíbohnih biíc jʉ́dʉ caántdih ã bʉʉdʉ́chah ennit, ¿ded pah tigaá mi chãjbi? Jiiát dahjĩh jiinít, mʉʉdíh mi tʉ́i tóodh bid beedábipna caá. Caán jʉ́dʉdih bid jʉinítna, mi cádahbipna caá.\wj* 
\v 9 \wj Caán jʉ́dʉdih bid jʉinít, ‘Weemdíh bʉʉdní dinero jʉ́dʉdih wã bid jʉiná beé. Pánihna, wãjeéh ñi wẽi wáac jʉ̃ʉ́wʉ́’, niijnít, mi pebh jʉmnitdih, mi déewãdihbʉt mi bid wáacbipna caá.\wj* 
\v 10 \wj Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Páant mi weñat pah, biíc yéejni ã yéejatdih cádahnit, tʉ́iniboodíh ã tʉ́ʉt nʉʉmʉ́chah, Dioíh ángelwãbʉt bʉ́dí ĩ wẽibipna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Bʉʉdní ã wʉ̃ʉ́h naáwát 
\p  
\v 11 \wj “Biíc newé chénewã ã weh jʉmʉp be.\wj* 
\v 12 \wj Ʉ́ʉdyiboó ã íipdih nin pah ã niijíp be: ‘ “Wʉnna, meemdíh wã wʉ̃hbipna caá”, ma niijnídih bʉʉ ma wʉ̃hʉʉ́, Paá’, ã niijíp be. Páant ã niijíchah joinít, ã íip ã́ih bií déedih ã wehdih ã pãááp be.\wj* 
\v 13 \wj Daocánni yeó jáap tʉ́ttimah, ʉ́ʉdyiboó nihat ã́ih bií déedih ʉbnit, yʉʉ́p biíh baácboó jibidih ã bejep be. Caán baácboó jʉmna, cheha náahdih jíib chãj, yaádh metat jíib wʉ̃h, nʉmah jeémát jíib wʉ̃h, bʉ́dí ã jíib chãjap be. Pánih jíib chãjna, ã́ih dinerodih ã yoh beedánap be.\wj* 
\v 14 \wj Páant ã yoh beedáát tʉ́ttimah, caán baácboó jeémát wihcah, nʉʉgʉ́p láa ã jʉmʉp be. Caanbʉ́t nʉʉgʉ́pjĩh diib wʉ́nna ã chãjap be.\wj* 
\v 15 \wj Páant jeémát ã wihcah, tewat bididih ã bejep be. Páant ã bid bejechah, biíc newé caandíh ií náah jʉmni tewat wʉ̃hnit, ã́ih momo mʉʉwã jʉmni wáihyat jʉ́dʉboó caandíh ã wahap be, queétdih jeémát ã wʉ̃hat pínah niijná.\wj* 
\v 16 \wj Pánih queétdih inna, queét mʉʉwãdih wʉ̃hni jeémátdih bʉ́dí ã jeémíhip yʉh be. Obohjeéhtih, ã maáh caandíh ã jeémát tʉ́ʉtcah, bitabʉt caandíh dedé jeémát ĩ wʉ̃hcap be.\wj* 
\v 17 \wj Páant ã yapat tʉ́ttimah, ã jwʉ́ʉb náhninap be, ‘Nihat wã íipdih teo wʉ̃hnit jeémát bíboh, ĩ jʉdh jeémpni jeémátbʉt ãpĩ́ jʉmna beé. Obohjeéhtih, nin baácboó jʉmna, weemdíh jeémát wihcah, wʉnna caá wã chãjap.\wj* 
\v 18 \wj Pánihna, wã íip pebhna wã jwʉ́ʉb bejbipna caá. Caanná jwʉ́ʉb jʉibínit, wã íipdih nin pah wã niijbípna caá: “Diosdih bʉ́dí wã yéej chãjna beé, Paá. Meemdíhbʉt wã yéej chãjna beé.\wj* 
\v 19 \wj Pánihna, ¡‘Wʉ̃ʉhʉ́’, bʉʉ weemdíh ma niijcá bojoó! Meemdíh teo wʉ̃hnijeh wã jʉmbipna caá”, wã íipdih wã niijbípna caá’, caán míicjeh ã niíj, jenah joyóp be.\wj* 
\v 20 \wj Páant niíj jenah joinít, ã íip pebhna ã jwʉ́ʉb bejep be.\wj* 
\p \wj “Pánih jwʉ́ʉb bejna, ã íipíh mʉʉdíh ã tóah bejechah, ã íipboó caandíh yʉʉ́pmah ã jwãáh enep be. Pánih jwãáh enna, ã́ih caolihjĩh bʉ́dí jĩ́gahnit, ã wʉ̃ʉ́hdih jwãáádih ã ñáo ñah bejep be. Jwãáhnit, caandíh bʉ́dí wẽina, ã pin tewep be.\wj* 
\v 21 \wj Páant ã pin tewechah, ã íipdih nin pah ã niíj naáwáp be: ‘Diosdih bʉ́dí wã yéej chãjap be, Paá. Meemdíhbʉt wã yéej chãjap be. Pánihna, “Wʉ̃ʉhʉ́”, weemdíh ma niijcá bojoó’, ã niijíp be.\wj* 
\v 22 \wj Obohjeéhtih, páant ã niijíchah yʉhna, ã íipboó caandíh teo wʉ̃hnitdih nin pah ã niíj wʉtʉp be: ‘Waícanjeh tʉ́ini yégueh chóodih ʉb jʉ̃óhnit, wã wʉ̃ʉ́hdih ñi yacaá. Tʉ́ini téihya yacat jʉ́dʉdih ã́ih téih tíibdihbʉt ñi yacaá. Ã́ih jítchadihbʉt tʉ́ini zapatos ñi yacaá.\wj* 
\v 23 \wj Jwĩ tʉ́i in débehani momo jiwi wʉ̃ʉ́hdih ʉb jʉ̃óhnit, ñi mawaáp. Mao péa, quibh péanit, ñi pʉʉbʉ́.\wj* 
\v 24 \wj “Wã wʉ̃ʉ́h ã wʉnah bejna nacaá”, wã niíj jenah joyóp yʉh be. Bʉʉdní déeji bʉʉ ã tʉ́i jwʉ́ʉb jʉiná caá, bʉca. Bʉ́dí wẽinit, chóbe jeémpjĩh’, caandíh teo wʉ̃hnitdih ã niijíp be. Pánihna, queét nihat bʉ́dí wẽinit, ĩ jeémép be.\wj* 
\p  
\v 25 \wj “Obohjeéhtih, ʉ́ʉdyi ã jwʉ́ʉb jʉyʉ́chah, weép jeñéboó momo jiwiwã jʉmni wáihyat jʉ́dʉboó ã jʉmʉp be. Pánihna, ã íipíh mʉʉdíh tóah bejna, ĩ wẽi ewechah, ã joyóp be.\wj* 
\v 26 \wj Pánih joinít, teo wʉ̃hnidih nin pah ã niíj ʉʉ́bh joyóp be: ‘¿Dépanih eo tigaá queét ĩ chãj?’ ã niijíp be.\wj* 
\v 27 \wj Páant ã niíj ʉʉ́bh joyóchah joinít, teo wʉ̃hni caandíh nin pah ã niíj jepahap be: ‘Ma ʉ́ʉd ã jwʉ́ʉb jʉiná beé. Ã tʉ́i jʉyʉ́chah, ma íip jwĩ in débehani momo jiwi wʉ̃ʉ́hdih ã mawat tʉ́ʉtʉp be. Pánih maonijidih jwĩ pʉʉ́b péanachah, nʉmah jeémp wẽi eona caá ĩ chãjap’, caandíh ã niijíp be.\wj* 
\v 28 \wj Páant teo wʉ̃hni ã niíj naáwáchah joinít, weép jeñé ã íipdih tʉbit ã íijip be. Íijnit, ã waádíhcap be. Páant ã waádíhcah enna, ã íipboó bac bejnit, ‘Wʉ̃ʉhʉ́, ma waád jʉ̃ʉ́wʉ́’, caandíh ã niijíp yʉh be.\wj* 
\v 29 \wj Obohjeéhtih, ã íipdih nin pah ã niíj jepahap be: ‘Maatápdih meemdíh bʉ́dí teo wʉ̃hnit, ma naáwáchah wã yap yohcah yʉhna, wã pej jʉmnitdih wã nʉmah jeémát déedih cabra wʉ̃ʉ́hbitdih weemdíh mapĩ́ wʉ̃hcan beé.\wj* 
\v 30 \wj Obohjeéhtih, bʉʉ yeejép ma wʉ̃ʉ́h ã jwʉ́ʉb jʉyʉ́chah, yaádh metat jíib míih dinero yoh beedánidih bʉ́dí wẽinit, meém ma nʉmah jeémpna caá. Jwĩ in débehani momo jiwi wʉ̃ʉ́hdih maonit, caandíh ma nʉmah jeémpna caá’, ã íipdih ã niíj jʉ̃ihñʉp be.\wj* 
\p  
\v 31 \wj “Páant ã niíj jʉ̃ihñʉchah joinít, ã íip caandíh nin pah ã niíj jepahap be: ‘Wʉ̃ʉhʉ́, meém wãjeéh mapĩ́ jʉmna caá. Nihat wĩ́ih bií déedih míih mʉn caá.\wj* 
\v 32 \wj Obohjeéhtih, ma ʉ́ʉd wʉnni déeji bʉʉ ã tʉ́i jwʉ́ʉb jʉyʉ́p be. Pánihna, wẽinit, jwĩ nʉmah jeémp ewechah, ã tʉ́ina caá’, ã íip weép jeñédih ã niijíp be”,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\c 16  
\s1 Dinero en daoní ded pah ã chãjat naáwát 
\p  
\v 1 Biíh láa Jesús nin naáwátjĩh ã bohénitdih ãt jwʉ́ʉb bohénap wʉt jĩ: \wj “Biíc newé bʉ́dí dinerodih bíbohni, ã́ih dinerodih en daoníboó ã tʉ́i en daocát ennit, biíh teo wʉ̃hniboó ĩ maáhdih ã naóh yacap be.\wj* 
\v 2 \wj Páant ã naóh yacachah, ĩ maáhboó ã́ih dinerodih en daonídih ã bid bojop be. Páant ã bid bojni ã jʉyʉ́chah, nin pah caandíh ã niijíp be: ‘Wĩ́ih dinerodih ma tʉ́i en daocát doonádih wã joyóp be. Pánihna, wĩ́ih dinerodih tʉ́i en daocát jíib weemdíh ma jwʉ́ʉb teo wʉ̃hcan niít. Ded pah wĩ́ih dinerodih ma chãjatjidih weemdíh ma naóh daác beedánaá’, ã maáh caandíh ã niijíp be.\wj* 
\v 3 \wj Páant ã niijíchah joinít, en daoníjiboó caanjéh nin pah ã niíj jenah joyóp be: ‘Wã maáh weemdíh yohat tʉ́ʉt caá páant ã niijíp. Weém wẽpcanni jʉmna, baác baadát tewatnadih wã bʉʉjácan niít. Weém bitadih dinero wã ʉʉ́bhna, tíic náah jʉmni wãta ʉʉ́bh tac bʉʉgá tagaá. Pánihna, ¿ded pah tigaá weemdíh chãjat náah?\wj* 
\v 4 \wj Bʉʉ, wã chãjat pínahdih wã jéihna caá, bʉca. Nin pah wã chãjachah, wã teo cádahat tʉ́ttimah, wã maáhdih jíib bʉʉdánit weemdíh ĩ oibipna nacaá. Pánih oinit, jĩ́gah ennit, weemdíh ĩ teo wáacbipna caá’, caanjéh ã niíj jenah joyóp be.\wj* 
\v 5 \wj Páant niíj jenah joinít, nihat ã maáhdih jíib bʉʉdánit yoobó ã bid bojop be. Páant ã jwíih bid bojni ã jʉyʉ́chah, nin pah caandíh ã niíj ʉʉ́bh joyóp be: ‘¿Wã maáhdih débóo tigaá meém ma jíib bʉʉdá?’ ã niíj ʉʉ́bh joyóp be.\wj* 
\v 6 \wj ‘Jeémát chãjat yíi cien dahwani quiítnadih caandíh wã jíib bʉʉdána caá’, ã niíj jepahap be. ‘Ninboó ma jíib bʉʉdáátdih daácni nʉ́o ã jʉmna caá. Waícanjeh jʉí chʉ́ʉdnit, ma jíib bʉʉdáátdih jwʉ́ʉb deyanit, tac yoobjéh ma daacá’, teo wʉ̃hni ã niijíp be.\wj* 
\v 7 \wj Páant niíj péanit, biíh jíib bʉʉdánidih bid bojnit, nin pah caandíhbʉt ã niíj ʉʉ́bh joyóp be: ‘¿Débóo tigaá wã maáhdih ma jíib bʉʉdá?’ ã niijíp be. ‘Cien trigo wʉh wʉʉ́hnadih wã jíib bʉʉdána caá’, ã niijíp be. ‘Ninboó ma jíib bʉʉdáátdih daácni nʉ́o ã jʉmna caá. Ochentajeh ma daacá’, ã niijíp be.\wj* 
\v 8 \wj Páant ã chãjatdih jéihnit, ã maáhboó ã́ih dinerodih en daoníjidih nin pah ã niijíp be: ‘Meém yeeni yʉhna, ded pah tʉ́ttimah ma tʉ́i jʉmat pínahdih mat jenah joyóp taga’, ã niijíp be. Páant ã chãjat pah, Diosdih jéihcannit, tʉ́ttimah tʉ́i jʉmat tʉ́ʉt niijná, bií déenadih ĩ tʉ́i jéih ʉbna caá. Ded pah ĩ bíbohat pínahdih Dioíhwãboodíh chah ĩ tʉ́i jéihna caá.\wj* 
\p  
\v 9 \wj “Yeébboodíh nin pah wã naóhna caá: Moh yéejnitdih jĩ́gah ennit, ñíih bií déejĩh queétdih ñi tʉ́i teo wáacá. Páant ñi teo wáacachah, queétbʉt Diosdih jepahnit, ã pebhboó ñi jʉibínachah, yeebdíh ĩ wẽi jwãáhbipna caá.\wj* 
\p  
\v 10 \wj “Ded bainíbit bíbohna yʉhna, caanjĩ́h bitadih tʉ́i teo wáacni jʉmna, tʉ́ttimah bʉ́dí bíbohna, caanjĩ́hbʉt ã tʉ́i teo wáacbipna caá. Obohjeéhtih, ded bainí ã bíbohatjĩh tʉ́i chãjcan, tʉ́ttimah bʉ́dí ã bíbohnabʉt, biíc yoobó ã tʉ́i chãjcan niít.\wj*\x * \xo 16:10 \xt Mt 25.21; Lc 19.17\x* 
\v 11 \wj Ñíih bií déejĩh ñi tʉ́i chãjcat enna, Diosboó ã wẽpatjĩh yeebdíh ã teo wáaccan niít.\wj* 
\v 12 \wj Pánihna, nin baácboó jʉm jwʉhna, Dios yeebdíh ã wʉ̃hni bií déejĩh ñi tʉ́i chãjcat enna, jeáboó ñi jʉibínachah, tʉ́ini yoobátdih ã wʉ̃hcan niít.\wj* 
\v 13 \wj Ded Diosdih tʉ́i jenah joiní jʉmna, ã́ih bií dée pínahdih tʉbit ã jenah joicán niít. Obohjeéhtih, bií déedih tʉbit bidni jʉmna, Diosboodíh ã jéih jenah joicán niít. Pánihna, Diosdih bií déedihbʉt chénat pah biícdih ñi jéih jenah joicán niít. Diosdihjeh bidat caá náahap”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 16:13 \xt Mt 6.24\x* 
\p  
\v 14 Páant ã niijíchah joinít, fariseowã dawá bií déedih bidnit jʉmna, caandíh ĩt dehwep wʉt jĩ.  
\v 15 Páant ĩ dehwechah ennit, Jesús queétdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: \wj “Cã́acwã ĩ enechah pohba, yeéb tʉ́init pah tigaá ñi jígohop, ‘Nit tʉ́i chãjnit caá’, yeebdíh ĩ niíj jenah joyát pínah niijná. Obohjeéhtih, dawá bií déedih ñi bid jenah joyátdih Dios ã jéihna caá. ‘Nit tʉ́init caá’, cã́acwã ĩ niíj ennitdih Diosboó ‘Yeejépwã caá’, ã niíj enna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Moisés ã wʉtatjidih, Dios ã maáh jʉmatdihbʉt Jesús ã bohéát 
\p  
\v 16 \wj “Juan Daabáni ã jʉmat pínah jã́tih, Diosjeéh tʉ́i jʉmat tʉ́ʉt niijná, Moisés ã wʉtatjidih, Dios naáwátdih naóh yapanit ĩ daacátjidihbʉt cã́acwãdih jepahat caá ãtih náahap. Obohjeéhtih, Juanboó Dios ã maáh jʉmat tʉ́ini doonádih cã́acwãdih ã jwíih naáwáp jĩ. Bʉʉ weem jwʉ́h caán tʉ́ini doonádih yeebdíh wã naóhna caá. Pánihna, yéejatdih cádahnit, Diosdih jepahat ã bʉwʉchah, det jepahíhnitboó Diosdih bʉ́dí bidat caá náahap.\wj*\x * \xo 16:16 \xt Mt 11.12-13\x* 
\v 17 \wj Jeá, nin baácbʉt ã bʉʉdʉ́chah yʉhna, Moisés ã wʉtatjiboó ã bʉʉdcán niít”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 16:17 \xt Mt 5.18\x* 
\s1 Yad wilidih yohcat 
\r (Mt 19.1-12; Mr 10.1-12) 
\p  
\v 18 \wj “Ded ãjeéh bólidih yohnit, biíh wilidih jwʉ́ʉb áa jʉmna, yeejép ã chãjna caá. Ded biíh áajidih jwʉ́ʉb tʉ́ʉt nʉʉ́m áa jʉmna, caántjĩh ã yéej chãjna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 16:18 \xt Mt 5.32; 1Co 7.10-11\x* 
\s1 Moh yéejni Lázaro, dawá bií déedih bíbohni naáwát 
\p  
\v 19 \wj “Dawá bií déedih bíbohni, dinerobʉt bʉ́dí bíbohni newé ã jʉmʉp be. Bʉ́dí jíib jʉmni tʉ́ini chítah jʉmni yégueh chóodih ãpĩ́ dʉwʉ́p be. Yeó jáap jʉmat pah tʉ́ini jeémátdih míic ãpĩ́ jeémép be.\wj* 
\v 20 \wj Ã́ih mʉʉ́ jẽc pebh moh yéejni, Lázaro wʉ̃t jʉmni, ãpĩ́ ñajap be. Nihat ã́ih bácah áoh peétni ã jʉmʉp be.\wj* 
\v 21 \wj Páant ã ñajachah, mʉjjiowã́ ã́ih áhwatnadih déebedih ĩpĩ́ jʉibínap be. Dawá bií déedih bíbohniboó ã jeémp jéenanidih Lázaro ã jeémíhip yʉh be. Obohjeéhtih, caandíh ãpĩ́ wʉ̃hat tʉ́ʉtcap be.\wj* 
\v 22 \wj Biíc yeó jáap, Lázaro ã wʉnʉp be. Abraham ã jʉima yoobát ã jʉmʉchah, Dioíh ángelwã Abraham pebhna ã́ih caolihdih ĩ ʉb bej wahap be. Cʉbʉcah, dawá bií dée bíbohnibʉt ã wʉnʉp be. Obohjeéhtih, ã wʉnat tʉ́ttimah, cã́acwã ã́ih bácahjidih ĩ yohochah, ã́ih caolih iiguípna ã bejep be.\wj* 
\v 23 \wj Caánboó jʉmna, tʉbit ã tʉbanap be. Pánih tʉba chéi enna, Abrahamdih, Lázaro ã pebh ã ñʉhʉchah, ã enep be.\wj* 
\v 24 \wj Pánih ennit, Abrahamdih nin pah ã niíj ejep be: ‘Nʉwá, weém nin iiguípboó wã jʉmʉchah, weemdíh tʉbit ã tʉbna caá. Páant ã tʉbʉchah, weemdíh jĩ́gah ennit, ma teo wáacá. Lázarodih ã́ih téih tíibjĩh mahdih taj daabánit, wĩ́ih nʉʉ́cdih ã cámahat pínah niijná, ma chíiaat tʉ́ʉtʉ́’, Abrahamdih ã niíj ejep yʉh be.\wj* 
\v 25 \wj Obohjeéhtih, páant ã niijíchah yʉhna, Abraham caandíh nin pah ã niíj jepahap be: ‘Jʉimá, meém baácboó jʉm jwʉhna, nihat ma náahatdih ma bíboh beedánap jĩ. Obohjeéhtih, Lázaroboó ã moh yéejep jĩ. Bʉʉ Lázaro ninjĩh ã tʉ́i jʉmʉchah, meemdíh caá tʉbit an tʉbʉp.\wj* 
\v 26 \wj Jwĩ cãtíh jéih bejcat dée ã jʉmʉchah, ded ninmant conna ã jéih dei bejcan caá. Ded conmant ninnabʉt ã jéih aáb jʉ̃óhcan caá’, Abraham caandíh ã niíj jepahap be.\wj* 
\p  
\v 27-28 \wj “Páant ã niijíchah joinít, dawá bií déedih bíbohniji nin pah ã jwʉ́ʉb niijíp be: ‘Nʉwah Abraham, wã íip pebhboó biícjĩh bóo téihya wã ʉ́ʉdwã páantjeh ĩ jʉmʉp be. Pánihna, wã ʉ́ʉdwãdih naáwát náahna, Lázarodih ma wahaá, queétbʉt nin iiguípna ĩ jʉ̃óhcat pínah niijná’, Abrahamdih ã niijíp yʉh be.\wj* 
\v 29 \wj Obohjeéhtih, Abraham caandíh nin pah ã niíj jepahap be: ‘Dios naáwátdih Moisésji, bita ã naáwátdih naóh yapanitji ĩ daácni nʉ́onadihbʉt ma ʉ́ʉdwã ĩ bíbohna caá. Caán naáwátdih ma ʉ́ʉdwãdih jepahat caá náahap’, Abraham ã niijíp be.\wj* 
\v 30 \wj Páant ã niijíchah joinít, iiguípboó jʉmni nin pah ã jwʉ́ʉb niijíp be: ‘Yoobópdih tigaá ma niijíp, Nʉwah Abraham. Obohjeéhtih, biíc wʉnniji ĩ pebhna ã jwʉ́ʉb bejechah, queét caandíh joinít, ĩta tʉ́ʉt nʉʉm tágaá’, Abrahamdih ã niijíp yʉh be.\wj* 
\v 31 \wj ‘Queét Moisés ã daacátjidih tʉ́i joicán, bita naóh yapanit ĩ daacátjidihbʉt tʉ́i joicán, wʉnniji ã boo pʉd jʉ̃ʉ́wʉ́chah yʉhna, queét caandíhbʉt ĩ joibícan nacaá’, Abraham caandíh ã niijíp be”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\c 17  
\s1 Jwĩ yéej chãjat tʉ́ʉtat ã tobohat 
\r (Mt 18.6-7,21-22; Mr 9.42) 
\p  
\v 1 Biíh láa, Jesús nin pah ã bohénitdih ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: \wj “Dawá yeebdíh yéej chãjat tʉ́ʉtnit ĩ jʉmbipna caá. Obohjeéhtih, ĩ yéej chãjat tʉ́ʉtatji jíib, Dios queétdih bʉ́dí ã peéh chãjbipna caá.\wj* 
\v 2 \wj Nin wébít panihni weemdíh jáap jepahnitdih ded ã yéej chãjat tʉ́ʉtatji jíib Dios caandíh yeejép pohba ã peéh chãjbipna caá. Pánihna, caán ã yéej chãjat tʉ́ʉtat pínah jã́tih, ã́ih bʉtdih bʉ́dí jeé jʉ́dʉjĩh chéo bʉ́ʉdhnit, bʉ́dí mʉjna caandíh ĩ yohochah, ãta tʉ́i taga. Páant ĩ chãjachah, caán wébít panihnidih ã yéejacah nihna, Dios páant bóo pohba caandíh ãta peéh chãjcan taga.\wj* 
\v 3 \wj Ded pah ñi chãjat pínahdih ñi tʉ́i jenah joyoó. Ñi dée yeebdíh ã yéej chãjachah, ‘Páant ma chãjatdih ma cádahaá’, caandíh ñi niijí. Páant ñi niijíchah joinít, tʉ́inidih ã tʉ́ʉt nʉʉmʉ́chah, yeébboó ã yéej chãjatjidih ñi jwʉ́ʉb náhnica bojoó.\wj*\x * \xo 17:3 \xt Mt 18.15\x* 
\v 4 \wj Pánihna, ñi déeboó biíc yeó jáapdihjeh siete láa yeebdíh yéej chãjnit, ‘Páant wã chãjatjidih wã jĩ́gahna caá. Chéneji wã jwʉ́ʉb chãjcan niít’, ã niijíchah, páant bóo láa ã yéej chãjatjidih ma jwʉ́ʉb náhnica bojoó”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Ded pah caá Diosdih tʉ́i jenah joyát 
\p  
\v 5 Páant ã niijíchah joinít, Jesús ã bohénit caandíh nin pah ĩt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Meemdíh chah jwĩ jenah joyát pínah niijná, jwiítdih ma teo wáacá, ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 6 \wj —Mostaza bainí tíbih jʉmna yʉhna, chíihna, bʉ́dí nah ã behna caá. Pánihat pah, Dios ã wẽpatdih bainíjeh jenah joiná yʉhna, nin pah ñi jéih chãjbipna caá: Can bʉ́dí máa nahdih ‘Máa nahaá, meemjéh dʉg ñah bejnit, bʉ́dí mʉjna ma jʉibí ñʉhʉʉ́’, ñi niiját pahjeh ã bejbipna caá,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Teo wʉ̃hni ã tewat naáwát 
\p  
\v 7 \wj “¿Yeebdíh teo wʉ̃hni wápchidih teo, ovejawãdih en daoníji ã jwʉ́ʉb jʉyʉ́chah, ded pah tigaá caandíh ñita niíj? ‘Ma jeémp jʉ̃ʉ́wʉ́. Ma jeémát pínahdih ninjĩh wã pʉʉ́b páñap be’, ¿ñita niijtá niít?\wj* 
\v 8 \wj Páant ñita niijcán tagaá. Nin pahjeh caá caandíh ñita niijíp: ‘Wã jeémát pínahdih ma pʉʉbbí jwʉhʉʉ́. Wã jeémp babhbachah, weemdíh ma pã́i jwʉhʉʉ́. Wã jeémp péaat tʉ́ttimah, meem jwʉ́h jeémpnit ma babhbaá’, yeebdíh teo wʉ̃hnidih ñita niij tágaá.\wj* 
\v 9 \wj Yeebdíh teo wʉ̃hni ñi wʉtatdih ã chãjachah, caandíh ‘Tʉ́ina caá’, ñita niijcán tagaá. Páant ñi niijátdih bidcan, ã tewatdihjeh caá ãpĩ́ chãjap.\wj* 
\v 10 \wj Pánihna, teo wʉ̃hnit ĩ jʉmat pah mʉn tigaá yeebbʉ́t ñi jʉmʉp. Dios ã wʉtatdih jepahnit, ‘Tʉ́ina caá’, ã niiját pínahdih bidcanjeh, nin pah yeebdíh niíj jenah joyát caá náahap: ‘Meemdíh teo wʉ̃hnijeh mʉn tigaá wã jʉmʉp. Ma wʉtatdihjeh tigaá wãpĩ́ tewep’, ñi niíj jenah joyoó”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Diez bácah moópnitdih Jesús ã booaat 
\p  
\v 11 Biíh yeó jáapdih Jesúswã Jerusalén tʉ́tchina bejna, Samaria baác, Galilea baác cãtíh ĩt bejep wʉt jĩ.  
\v 12 Bainí tʉ́tchidih ĩ waadáchahjeh, diez bácah moópnitboó yʉʉ́p caandíh ĩt en ñʉhʉp wʉt jĩ.  
\v 13 Pánih ennit, nin pah ĩt niíj ejep wʉt jĩ: 
\p —Maá Jesús, jwiítdih ma jĩ́gah eneé, ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 14 Páant ĩ niíj ejechah, Jesús queétdih ennit, nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Moisés ã wʉtatji pahjeh sacerdotewãdih ñíih bácahdih jʉ́ʉtʉdih ñi bejeé, caán moopát ã ñʉʉmátdih ĩ jéihyat pínah niijná,\wj*\x * \xo 17:14 \xt Lv 14.1-32\x* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant ã niijíchah joinít, ĩ bejechahjeh, ĩ́ih bácah moopát ãt ñʉʉmáh bejep wʉt jĩ.  
\v 15 Biíc ĩjeéh jʉmni ã́ih bácah ã ñʉʉmʉ́chah ennit, Jesús pebhna ãt jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ. Pánih jwʉ́ʉb bejnit, Diosdih bʉ́dí ãt wẽi ejep wʉt jĩ.  
\v 16 Pánih wẽinit, Jesúíh jítcha pebh bódicha caj yoh ñajnit, “Tʉ́ina caá, Maá”, ãt niijíp wʉt jĩ. Caán bácah moópniji Samaria baácdih bóo judío nihcan wʉt jĩ. 
\p  
\v 17 \wj —¿Yeéb boonit diez nihcannit beé? ¿Bita nueve dépanih tigaá weñedih ĩ jwʉ́ʉb jʉ̃óhcan?\wj* 
\v 18 \wj Nin biícjeh, judío nihcan yʉhna, Diosdih ‘Tʉ́ina caá’, niijídih ã jwʉ́ʉb jʉ̃ʉ́wʉ́p be. ¿Dépanih tibeé bita ĩ jʉ̃óhcan?\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 19 Páant niijnít, bódicha caj yoh ñajnidih 
\p \wj —Ñah ñʉhnit, ma jwʉ́ʉb bejeé. Wã wẽpatdih ma tʉ́i jenah joyát jíib ma boonap be,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Ded pah caá Dios ã maáh jʉmat 
\r (Mt 24.23-28,36-41) 
\p  
\v 20 Biíh yeó jáapdih fariseowã Jesúsdih nin pah ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Débólih tigaá nin baácboó Dios ã maáh jʉm jwíihbi? ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p \wj —Dios ã maáh jʉmatdih yeéb cã́acwã ñi jéih encan caá.\wj* 
\v 21 \wj ‘Jã́aj, ninjĩh caá ã jʉmʉp’, ‘Jã́aj, cõj caá ã jʉmʉp’, ñi jéih niijcán caá. Obohjeéhtih, weém Dios ã wẽpatjĩh yeebdíh wã teo wáacachah, Dios ã maáh jʉmat ñi cãtíh ã jʉmna caá,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 22 Páant niíj péanit, Jesús ã bohénitdih jwʉh nin pah ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\p \wj —Tʉ́ttimah, bʉ́dí yeejép yap láa ã jʉmʉchah, nin baácboó wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wát pínahdih bʉ́dí ñi bidbipna yʉh caá. Obohjeéhtih, wã jígoh jwʉhcan niít.\wj* 
\v 23 \wj ‘Candih eneé. Can Dios ã wahni Cristo caá’, niíj, ‘Nin Cristodih eneé’, bita yeebdíh ĩ niijbípna yʉh caá. Páant ĩ niijíchah yʉhna, yeébboó queétdih ñi joyáh bojoó.\wj* 
\v 24 \wj Wedónachah, nihat yʉʉ́p jʉmna yʉhna, ĩ enat pah, weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wʉ́chah, nihat ĩ enbipna caá.\wj* 
\v 25 \wj Obohjeéhtih, páant wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wát pínah jã́tih, bʉʉ láa moón weemdíh náahcan, tʉbit yeejép ĩ chãjbipna caá.\wj* 
\v 26 \wj Weém, nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wʉ́chah, Noéwã jʉm láa ĩ jʉmatji pahjeh cã́acwã ĩ jwʉ́ʉb jʉmbipna caá.\wj*\x * \xo 17:26 \xt Gn 6.5-8\x* 
\v 27 \wj Caán láa moón nihat jeémp babhnit, téihya chéona ĩt chãjap wʉt jĩ. Pánih chãjna, Diosdih ĩt jenah joicáp wʉt jĩ. Páant ĩ jʉmʉchah, Noéwãji bʉ́dí jãáj chóoboó ĩ waadát tʉ́ttimah, Dios pobyit wahnit, caandíh náahcannitdih ãt mao beedánap wʉt jĩ. Páant ĩ jʉmatji pahjeh mʉn tigaá wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wát pínah jã́tih cã́acwã ĩ jʉmbipna caá.\wj*\x * \xo 17:27 \xt Gn 7.6-24\x* 
\p  
\v 28 \wj Lot jʉm láa ĩ jʉmatji pahjeh, wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wát pínah jã́tih, cã́acwã ĩ jʉmbipna caá. Caán láa moón jeémp, babh, jíib chãj, wápchidih taj, mʉʉ́ ĩt chãjap wʉt jĩ.\wj* 
\v 29 \wj Páant ĩ chãjat pónih, Sodoma tʉ́tchimant Lotwãji ĩ jwei béjechahjeh, tʉʉ iigát panihni iigní jee dáhna jeámant ãt bʉʉ́g jéenep wʉt jĩ. Nihat caán tʉ́tchidih moondíh yohna, Dios caán iigátdih ãt wahap wʉt jĩ.\wj*\x * \xo 17:29 \xt Gn 18.20–19.25\x* 
\v 30 \wj Páant ĩ jʉmatji pahjeh mʉn tigaá weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wʉ́chah, cã́acwã ĩ jʉmbipna caá.\wj* 
\p  
\v 31 \wj “Caán yeó jáapdih ded ã́ih mʉʉ́ chahmant bóo coahboó jʉmni dei bejna, ã́ih bií déedih ʉbʉdih waadcánjeh, yoobópdih ã jwei béje naáh. Wápchiboó jʉmnibʉt ã́ih yéguehnadih ʉbʉdih ã jwʉ́ʉb bejca bojo naáh.\wj*\x * \xo 17:31 \xt Mt 24.17-18; Mr 13.15-16\x* 
\v 32 \wj Lot áaji ded pah mi yapatdih ñi náhninaá. Dios ã wʉtatjidih jepahcan, miíh bií déedih oinit, tac pʉ́ʉd enna, nʉ́ʉmni nah mit wẽéép wʉt jĩ.\wj*\x * \xo 17:32 \xt Gn 19.26\x* 
\v 33 \wj Pánihna, ded ã weñat pínahdihjeh jenah joí chãjni, iiguípna bejni ã jʉmbipna caá. Obohjeéhtih, ded ã weñat pínahdih joyáh bojni, wã weñat pínahboodíh chãjni, ã bʉʉdcán niít.\wj*\x * \xo 17:33 \xt Mt 10.39; 16.25; Mr 8.35; Lc 9.24; Jn 12.25\x* 
\p  
\v 34 \wj “Yeebdíh yoobópdih wã naóhna caá. Wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃óhni yeó jáapdih chénewã ĩ́ih mʉʉ́ diítna biícdih ĩ ʉ̃wʉchah, weemdíh jepahnidihjeh wã ʉbbipna caá. Weemdíh jepahcanniboó ã chãobípna caá.\wj* 
\v 35 \wj Chénewã yaádh biícdih ĩ tewechah, weemdíh jepahnihdihjeh wã ʉb bejechah, biíh wili chãobípna caá.\wj* 
\v 36 \wj Wápchiboó chénewã teonit ĩ jʉmʉchah, weemdíh jepahnidihjeh wã ʉbbipna caá. Biíh ã chãobípna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 37 Páant ã niijíchah joinít, ã bohénit caandíh nin pah ĩt ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Dedboo tígaá páant ã yapbi? ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p \wj —Jóopwã ĩ jiíj jʉ́ʉdʉchah ennit, nʉñʉ́p ã moopópboó jéihna, biáboó ñi bidcan niít. Páant ñi jéihyat pah, dedjĩh wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wʉ́chah jéihna, biáboó bidcat caá náahap,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\c 18  
\s1 Éemp wʉnnih mi ʉʉ́bh tac bʉʉgáát naáwát 
\p  
\v 1 Tʉ́ttimah, Diosdih ĩ ʉʉ́bh cádahcat pínahdih bohéna, nin pah Jesús ã bohénitdih ãt niíj naáwáp wʉt jĩ:  
\v 2 \wj “Biíc tʉ́tchidih yéejat peéh chãjat tʉ́ʉtni ã jʉmʉp be. Caán Diosdih ʉ́ʉmcan, cã́acwãdihbʉt ãpĩ́ tʉ́i chãjcap be.\wj* 
\v 3 \wj Caán tʉ́tchidih éemp wʉnnihbʉt mi jʉmʉp be. Pánihna, peéh chãjat tʉ́ʉtni pebhna jʉibínit, ‘Weemdíh eníhcan, yeejép chãjnidih ma peéh chãjat tʉ́ʉtʉ́’, mi niijíp be.\wj* 
\v 4 \wj Páant mi niijíchah yʉhna, dawá láa caánboó ‘Wã peéh chãjcan niít’, caántdih ã niijíp be. Páant ã niijíchah yʉhna, caántboó caandíh chah mi ʉʉ́bh tac bʉʉgánap be. Páant mi ʉʉ́bh tac bʉʉgánachah yap joiná, caanjéh nin pah ã niíj jenah joyóp be: ‘Weém Diosdih, cã́acwãdihbʉt wã ʉ́ʉmcan caá.\wj* 
\v 5 \wj Páant wã jʉmʉchah yʉhna, nintboó mi ʉʉ́bh tac bʉʉgána, weemdíh mi chʉʉábipna caá. Pánihna, caántdih yeejép chãjnidih wã peéh chãjat tʉ́ʉtbipna caá’, ã niijíp be”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 6 Páant niijnít, Jesús queétdih nin pah ãt niíj jéihyanap wʉt jĩ: \wj “Caán yéejat peéh chãjat tʉ́ʉtni ded pah ã chãjatdih ñi tʉ́i jenah joyoó.\wj* 
\v 7 \wj Caán tʉ́icanni yʉhna, caandíh ʉʉ́bh tac bʉʉgánihdih ã teo wáacap be. Diosboó tʉ́ini jʉmna, ã ñíonit ã teo wáacat pínahdih bʉ́dí ĩ bidichah, queétdih maatápdih ã páñat tʉ́ʉtcan niít.\wj* 
\v 8 \wj Pánih tʉ́i teo wáacnit, queétdih yeejép chãjnitdih waícanjeh ã peéh chãjbipna caá. Pánih tʉ́i jepahni ã jʉmʉchah yʉhna, weém nin baácboó jwʉ́ʉb dei jʉ̃óhna, daocánnit Diosdih tʉ́i jenah joinítdih wã bid jʉimí dée caá. Pánihna, yeébboó caandíh ñi tʉ́i jenah joí cádahca bojoó”,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Chénewã Diosdih ʉʉ́bhnit naáwát 
\p  
\v 9 Páant niíj péanit, “Jwiítboó tʉ́init caá. Bitaboó yeejépwã caá”, niíj jenah joinítdih Jesús nin pah ãt niíj naáwáp wʉt jĩ:  
\v 10 \wj “Chénewã Diosdih ʉʉ́bhna ĩ chãjap be. Biíc fariseo ã jʉmʉp be. Biíh Romanowã ĩ maáh ã wʉtni dinerodih ʉʉ́bhni ã jʉmʉp be.\wj* 
\v 11 \wj Pánihna, fariseo ñʉhnit, nin pah Diosdih ã niíj ʉʉ́bʉ́p be: ‘Weém bií déedih nʉʉmní, yaádhdih yéej chãjni nihcan caá. Nin Romanowã ĩ maáh ã wʉtni dinerodih ʉʉ́bhni ã yéej chãjat pahbʉt wã chãjcan caá. Bita ĩ yéej chãjat pah wãpĩ́ chãjcan caá. Pánih tʉ́i jʉmna, “Tʉ́ina caá”, meemdíh wã niijná caá.\wj* 
\v 12 \wj Weém semana jʉmat pah chéne yeó jáap jeémp jwʉhcanjeh, wãpĩ́ ʉʉ́bhna caá. Ded cien dinero jʉ́dʉdih wã jíib ʉbna, diez jʉ́ʉdʉdih meemdíh wãpĩ́ wʉ̃hna caá. Ma wʉtat pahjeh wãpĩ́ tʉ́i chãjna caá’, fariseo ã niíj ʉʉ́bʉ́p be.\wj* 
\v 13 \wj Obohjeéhtih, dinerodih ʉʉ́bhniboó ã yéej chãjatdih jĩ́gahna, yʉʉ́pbit yaíh dʉo ñʉ́hnit, japboó en ñahacanjeh, Diosdih nin pah ã niíj ʉʉ́bʉ́p be: ‘Dios, weém yéejni caá. Weemdíh jĩ́gah ennit, ma teo wáacá’, ã niijíp be.\wj* 
\v 14 \wj Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Caán dinerodih ʉʉ́bhni ã́ih mʉʉná ã jwʉ́ʉb bejechah, ‘Caán tʉ́ini caá’, Dios caandíh ã niíj enep be. Obohjeéhtih, fariseoboodíh ‘Caán tʉ́ini caá’, Dios ã niíj encap be. ‘Weém tʉ́ini, dedé yéejat wihcanni caá’, niijnídih ‘Meém tʉ́icanni caá’, Dios ã niíj enna caá. Obohjeéhtih, ‘Meemjéh caá tʉ́ini. Weém yéejni wã jʉmʉchah, weemdíh ma jĩ́gah en teo wáacá’, niijníboodíh Dios ã wẽi enna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 18:14 \xt Pr 29.23; Mt 23.12; Lc 14.11\x* 
\s1 Jesús wébítdih ã ʉʉ́bát 
\r (Mt 19.13-15; Mr 10.13-16) 
\p  
\v 15 Biíh láa, cã́acwã ĩ tʉ́ʉhnitdih ã teo jã́ha ʉʉ́bát pínah niijná, Jesús pebhna ĩt ʉb jʉibínap wʉt yʉh jĩ. Obohjeéhtih ã bohénitboó queétdih ennit, ĩt jípónih jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ.  
\v 16 Páant ĩ jʉ̃ihñʉchah ennit, Jesús wébítdih jʉ̃ʉ́wát tʉ́ʉtnit, ã bohénitboodíh nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Queét wébít wã pebhna ĩ jʉ̃ʉ́wʉ́ naáh. Ĩ jʉ̃ʉ́wát déedih ñi jãhca bojoó. Queét panihnit Diosdih chah ĩ tʉ́i jenah joiná caá. Páant moonájeh Dioíhwã ĩ jéih jʉmna caá.\wj* 
\v 17 \wj Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Nit Diosdih ĩ tʉ́i jenah joyát pahjeh yeébboó ñi jenah joicáh, Dios ñi maáh ã nihcan niít,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Dawá bií déedih bíbohni Jesúsdih ã ʉʉ́bh joyát 
\r (Mt 19.16-30; Mr 10.17-31) 
\p  
\v 18 Páant niijníji Jesús ã bohénit biícdih ã bejechah, judíowã ĩ maátajeéh jʉmni caandíh ʉʉ́bh joyódih ãt jʉibínap wʉt jĩ. 
\p —¿Tʉ́i Bohéní, páantjeh Diosjeéh tʉ́i jʉmíhna, ded pah tigaá wã chãjbi? ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 19 \wj —¿Dépanih tigaá ‘Tʉ́ini’, weemdíh ma niíj? Diosjeh caá tʉ́ini.\wj* 
\v 20 \wj Dios ã wʉtatnadih ma jéihna caá. ‘Ma áa nihcannihjĩh ma yéej chãjca bojoó.\wj*\x * \xo 18:20 \xt Ex 20.14; Dt 5.18\x*\wj Cã́acdih ma mao yohca bojoó.\wj*\x * \xo 18:20 \xt Ex 20.13; Dt 5.17\x*\wj Ma nʉʉmcá bojoó.\wj*\x * \xo 18:20 \xt Ex 20.15; Dt 5.19\x*\wj Ma yeeca bojoó.\wj*\x * \xo 18:20 \xt Ex 20.16; Dt 5.20\x*\wj Ma mánadih tʉ́inijeh ma chãjáp’,\wj*\x * \xo 18:20 \xt Ex 20.12; Dt 5.16\x*\wj Dios ã niijíp jĩ. Caán ã wʉtatnadih jepahat caá náahap,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 21 —Wébít jʉmna, wã yap yohcatji pah, bʉʉbʉt biíc yoobó wã yap yohcan caá, Jesúsdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 22 \wj —Diosjeéh ma tʉ́i jʉmat pínah, bainí meemdíh ã jʉdhna caá. Nihat míih bií déedih jíib chãjadih ma bejeé. Pánih jíib chãjnit, caán jíibdih moh yéejnitdih ma wʉ̃hʉʉ́. Páant ma wʉ̃hʉchah, nin baácboó ma bíbohatji chah tʉ́ini míih pínah Dios pebhboó ã jʉmbipna caá. Wã niiját pah chãj péa, wãjeéh ma pée jʉ̃ʉ́wʉ́,\wj* Jesús caandíh ãt niijíp wʉt yʉh jĩ. 
\p  
\v 23 Obohjeéhtih, páant ã niijíchah joiná yʉhna, caánboó dawá bií déedih bíbohni jʉmna, ã́ih bií déedih jíib chãj wʉ̃híhcan, bʉ́dí ãt jĩ́gahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 24 Páant ã jepahcatdih ennit, Jesús nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Ded dawá bií déedih bíbohni Diosdih ã jepahíhichah yʉhna, caandíh ã bʉona caá.\wj* 
\v 25 \wj Camelloboó awí íitbitdih ã waad yábac bejíhichah nihna, ãta bʉo tagaá. Pánihat pah, dawá bií déedih bíbohni Dios ã maáh jʉmʉpboó ã waádíhichah, bʉ́dí ã bʉona caá,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 18:25 \xt Pr 11.28\x* 
\p  
\v 26 Páant ã niijíchah joinít, bita caandíh nin pah ĩt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Páant ma niijíchah bácah, Dioíh pínah ded ã jéih jʉmcan niít, ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 27 \wj —Cã́acwã ded pah ĩ jenah joyátjĩhjeh ĩ tʉ́i chãjíhna yʉhna, Dios pebhboó ĩ jéih bejcan niít. Diosjeh caá iiguípna bejnit déedih ã tʉ́i ʉbʉp. Caanjéh tigaá nihatdih chãj beedáni. Dedé jéihcat pínah caandíh ã wihcan caá,\wj* Jesús ãt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 28 Páant ã niijíchah joinít, Pedroboó caandíh nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Weemdíh ma joi jwʉ́hʉʉ́. Majeéh péeat tʉ́ʉt niijná, jwiítboó nihatdih jwĩ cádahap jĩ, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 29-30 \wj —Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Diosdih jepahni ã́ih mʉʉdíh, ã mánadih, ã déewãdih, yaddih, ã wehdih cádah bejnit, nin baácboó ã jʉm jwʉhʉchah, Dios chah dawá caandíh ã wʉ̃hbipna caá. Pánihna, ã wʉnat tʉ́ttimahbʉt, Diosjeéh páantjeh ã jʉmbipna caá,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Jesús ã wʉnat pínahdih ã jwʉ́ʉb naáwát 
\r (Mt 20.17-19; Mr 10.32-34) 
\p  
\v 31 Páant niíj péanit, Jesús doce ã bohénitdih chibít yʉʉ́p bʉʉ́g ãt nʉmah bejep wʉt jĩ. Pánih bejnit, nin pah queétdih ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: \wj “Bainí yeebdíh wã naáwíhna caá. Bʉʉ Jerusalén tʉ́tchina bejna caá jwĩ chãjap. Caanná jwĩ jʉibínachah, Dios naáwátdih naóh yapanit jon jã́tih ĩ daacátji biíc yoobó weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé wã yapbipna caá.\wj* 
\v 32 \wj Weemdíh teonit, judíowã nihcannitdih ĩ jwʉ́ʉb wʉ̃h yapabipna caá. Páant ĩ wʉ̃h yapanachah, queétboó weemdíh deoh naóhnit, mao mác coí jã́ha, yeejép wéhe, pʉ̃init, ĩ mao yohbipna yʉh caá.\wj* 
\v 33 \wj Obohjeéhtih, biíc peihcanni yeó jáap tʉ́ttimah, wã jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃óhbipna caá”,\wj* queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 34 Páant ã niijíchah joiná yʉhna, ã bohénit ded pah ã naáwátdih ĩt beh joicáp wʉt jĩ. 
\s1 Jéih encannidih Jesús ã booaat 
\r (Mt 20.29-34; Mr 10.46-52) 
\p  
\v 35 Jesúswã Jerusalén tʉ́tchina bejna, Jericó tʉ́tchina ĩt tóah jʉibínap wʉt jĩ. Caanjĩ́h jéih encanniboó namá jwẽ́ejdih chʉ́ʉdnit, dinero ʉʉ́bhna ãt chãjap wʉt jĩ.  
\v 36 Pánih chʉ́ʉdnit, dawá ã pebh ĩ yap bejechah joinít, queétdih nin pah ãt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Dépanih tigaá dawá cã́acwã ĩ yap bej? ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 37 —Jesús, Nazaret tʉ́tchidih bóo ã yap bejna caá, caandíh ĩt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 38 Páant ĩ niijíchah joinít, caán ãt ej jwíihip wʉt jĩ. 
\p —¡Jesús, David jʉima, Dios ã wahni, weemdíh ma jĩ́gah eneé! ãt niíj ñaác ejep wʉt jĩ. 
\p  
\v 39 Páant ã niíj ñaác ejechah joinít, Jesúsdih waóhnitboó, nin pah ĩt niijíp wʉt jĩ: 
\p —¡Ma laihca bojoó! caandíh ĩt niíj jípónih jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ. 
\p Páant ĩ niíj jʉ̃ihñʉchah yʉhna, caánboó chah ãt wẽp ejep wʉt jĩ. 
\p —¡David jʉima, Dios ã wahni, weemdíh ma jĩ́gah eneé! ãt jwʉ́ʉb niíj ñaác ejep wʉt jĩ. 
\p  
\v 40 Páant ã niíj ñaác ejechah joinít, Jesúsboó chão ñʉ́hnit, caandíh ã pebhna ãt ʉb bejat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Páant ã bejat tʉ́ʉtʉchah joinít, jéih encannidih Jesús pebhna ĩt ʉb bejep wʉt jĩ. 
\p à pebhna ĩ ʉb jʉibínachah, nin pah caandíh ãt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p  
\v 41 \wj —¿Ded pah wã chãjat tigaá ma náah?\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p —Maá, jéih enatdih caá wã náahap, ãt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 42 \wj —¡Ma eneé! Weemdíh tʉ́i jenah joiná, ma boona caá,\wj* Jesús caandíh ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 43 Páant ã niijíchahjeh, jéih encanniji ãt yoób enep wʉt jĩ, bʉca. Pánih ennit, Jesúsjeéh bejna, Diosdih bʉ́dí ãt wẽi naáwáp wʉt jĩ. Pánihna, bita caán jéih encanniji ã enechah ennit, queétbʉt Diosdih bʉ́dí ĩt wẽi naáwáp wʉt jĩ. 
\c 19  
\s1 Zaqueo Jesúsdih ã jwãáát 
\p  
\v 1 Jesúswã Jericó tʉ́tchina jʉibínit, bac bejat tʉ́ʉt ĩt chãjap wʉt jĩ.  
\v 2 Caán tʉ́tchidih Zaqueo wʉ̃t jʉmni ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Caán Romanowã ĩ maáta dinerodih ʉʉ́bát tʉ́ʉtnit ĩ maáh jʉmna, bʉ́dí dinero ãt bíbohop wʉt jĩ.  
\v 3 “Caán dedna tigaá”, niijnít, Jesúsdih ãt eníhip wʉt yʉh jĩ. Obohjeéhtih, ã eníhichah yʉhna, japcanni dahbit ã jʉmʉchah, dawá cã́acwã caandíh ĩt jãhap wʉt jĩ.  
\v 4 Pánihna, Jesús ã yap bejechah, tʉ́i enat tʉ́ʉt niijná, cã́acwãdih ñáo yap bejnit, sicómoro wʉ̃t jʉmni nahdih aab béjnit, caanjĩ́h Jesúsdih ãt pã́i lajap wʉt jĩ.  
\v 5 Caanjĩ́h ã pã́i lajachah, caan náh pʉ́ʉjdih Jesús jʉibí ñʉhnit, Zaqueodih chéi ennit, 
\p \wj —¡Zaqueo, waícanjeh ma dei jʉ̃ʉ́wʉ́! Bʉʉ míih mʉʉ́boó wã chão jwʉ́hbipna caá,\wj* Jesús caandíh ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 6 Páant ã niijíchah joinít, Zaqueoboó wẽpép dei jʉ̃óh, bʉ́dí wẽinit, ã́ih mʉʉná Jesúsdih ãt nʉmah bejep wʉt jĩ.  
\v 7 Jesús caandíh ã pej jʉm bejechah ennit, nihat cã́acwã íijnit, queétjeh nin pah ĩt míic niijíp wʉt jĩ: 
\p —Jesús tʉbit yéejniíh mʉʉná ã bejna caá, ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 8 Ã́ih mʉʉná nʉmah jʉibínit, queétdih ãt nʉmah jeémép wʉt jĩ. Pánih jeémp chʉ́ʉdniji Zaqueoboó ñah ñʉhnit, Jesúsdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Maá, meemdíh bainí wã naáwát tʉ́ʉt caá. Wã yéejatdih cádah, tʉ́iniboodíh tʉ́ʉt nʉʉmnít, moh yéejnitdih nihat wĩ́ih bií déedih tac yoób wã wʉ̃hbipna caá. Ded dinero wã yee ʉʉ́bhnidih cuatro láa wã jwʉ́ʉbabipna caá, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 9 Páant ã niijíchah joinít, nin pah caandíh Jesús ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Abrahamji Diosdih ã jepahat jíib, Dios caandíh ãt tʉ́i ʉbʉp wʉt jĩ. Bʉʉ meembʉ́t Diosdih ma jepahat jíib, Abrahamji ã jʉima yoobát ma jʉmna caá. Páant ma jʉmʉchah, meém, majeéh jʉmnitbʉt iiguípna bejnit déejidih Dios ã tʉ́i ʉbna caá.\wj* 
\v 10 \wj Weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, bʉʉdnít panihnitdih bidnit, tʉ́i ʉbat tʉ́ʉt niijná, wã jʉ̃ʉ́wʉ́p be,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 19:10 \xt Ez 34.16\x* 
\s1 Dinero jʉ́dʉna naáwát 
\r (Mt 25.14-30) 
\p  
\v 11 Páant ã niijíchah joinítboó Jerusalén tʉ́tchi pebhjeh jʉmna, caanná jʉibínit, “Maáh ã waadbípna nacaá”, ĩ niíj jenah joyátdih jéihnit, nin pah queétdih ãt niíj bohénap wʉt jĩ:  
\v 12 \wj “Ã́ih baácdih moondíh wʉtat tʉ́ʉt niijná, ĩ maáh wʉ̃ʉ́h biíh baácboó maáh waad jwʉ́hʉdih ã bejep be.\wj* 
\v 13 \wj à bejat pínah jã́tih, chénat pah téihya caandíh teo wʉ̃hnitdih ã bid wáacap be. Ĩ wáac jʉyʉ́chah, queét nihatdih biíc yoobó bʉ́dí jíib jʉmni míic dinero jʉ́dʉnadih ã wʉ̃hʉp be. Wʉ̃hnit, ‘Wã jwʉ́ʉb jʉ̃ʉ́wát pínah jã́tih, nin dinerojĩh ñi jíib chãj teo páñaá’, ĩ maáh pínah queétdih ã niijíp yʉh be.\wj* 
\v 14 \wj Obohjeéhtih, ã́ih cã́acwã caandíh eníhcan, ã maáh jʉmatdih náahcan, biquínadih chah maáhdih naáwádih ĩ bejat tʉ́ʉtʉp be. ‘Jwiítboó caán ã maáh jʉmatdih jwĩ náahcan caá’, ĩ niíj naáwát tʉ́ʉtʉp yʉh be.\wj* 
\p  
\v 15 \wj “Obohjeéhtih, caánboó maáh waadnít, ã jwʉ́ʉb jʉyʉ́p be. Jwʉ́ʉb jʉinít, ĩ tewatdih jéihyat tʉ́ʉt niijná, caandíh teo wʉ̃hnitdih ã jwʉ́ʉb bid wáacap be.\wj* 
\v 16 \wj Jwíih waóh jʉiní nin pah ã niijíp be, ‘Maá, ma wʉ̃hni jʉ́dʉjĩh jíib chãj teonit, diez jʉ́dʉdih wã jwʉ́ʉb jíib ʉbʉp be’, ã maáhdih ã niijíp be.\wj* 
\v 17 \wj Páant ã niijíchah joinít, ‘Ma tʉ́i chãjap be. Weemdíh tʉ́i teo wʉ̃hni ma jʉmna caá. Bainíbitjĩhjeh ma tʉ́i chãjat jíib, diez tʉ́tchinadih moondíh ĩ maáh meemdíh wã waadána caá’, ã maáh caandíh ã niijíp be.\wj* 
\v 18 \wj Caán tʉ́ttimah jʉiníboó ‘Maá, ma wʉ̃hni jʉ́dʉjĩh jíib chãj teonit, cinco jʉ́dʉdih wã jwʉ́ʉb jíib ʉbʉp be’, ã maáhdih ã niijíp be.\wj* 
\v 19 \wj Páant ã niijíchah joinít, ‘Meém ma tʉ́i chãjat jíib, cinco tʉ́tchinadih moondíh ĩ maáh meemdíh wã waadána caá’, ã niijíp be.\wj* 
\p  
\v 20 \wj “Obohjeéhtih, tʉ́ttimah jʉiníboó ‘Maá, ma eneé. Weemdíh ma wʉ̃hni jʉ́dʉdih yégueh chóojĩh wã tʉ́i tai jwej ámohop be.\wj* 
\v 21 \wj Meém tʉbit ʉ́ʉm náah jʉmni caá. Bitadih momat tʉ́ʉt, dicat tʉ́ʉtnit, meemjéh caán jíibdih mapĩ́ ʉbna caá. Páant ma chãjatdih jéihnit, meemdíh wã ʉ́ʉmʉp be’, ã maáhdih ã niijíp be.\wj* 
\v 22 \wj Páant ã niijíchah joinít, ‘Meém weemdíh ma tʉ́i teo wʉ̃hcap be. Ma niijátjĩhjeh meemdíh wã jwʉ́ʉb naóh yacbipna caá. ¿Weém ʉ́ʉm náah jʉmni niít? ¿Bitadih momat tʉ́ʉtni, dicat tʉ́ʉtni niít?\wj* 
\v 23 \wj Páant wã jʉmʉchah nihna, wĩ́ih dinerodih dinero jwejat mʉʉná ma ámohochah, ãta tʉ́i tagaá. Páant ma chãjachah, caán mʉʉdíh teonit weemdíh chah ĩta wʉ̃h tagaá’, ã niijíp be.\wj* 
\v 24 \wj Páant niíj péanit, pebhbit ñʉhnitdih nin pah ã niijíp be: ‘Caandíh wã wʉ̃hni jʉ́dʉdih dʉ́ʉc wáinit, chénat pah téihya jʉ́dʉjĩh tʉ́i teoniboodíh ñi wʉ̃hʉʉ́’, queétdih ã niijíp be.\wj* 
\v 25 \wj Páant ã niijíchah joinít, ‘¡Obohjeéhtih, Maá, caánboó chénat pah téihya jʉ́dʉ jáantjeh ã bíbohna caá!’ caandíh ĩ niijíp be.\wj* 
\v 26 \wj Páant ĩ niijíchah joinít, ‘Ded ã bíbohnijĩh tʉ́i teonidih chah wã wʉ̃hbipna caá. Obohjeéhtih, ded ã bíbohna yʉhna, ã tʉ́i teocat jíib, ã bíbohnidih wã dʉ́ʉc wáibipna caá.\wj*\x * \xo 19:26 \xt Mt 13.12; Mr 4.25; Lc 8.18\x* 
\v 27 \wj Weemdíh eníhcannit, ĩ maáh wã jʉmatdih náahcannitdih, ninna ʉb jʉ̃óhnit, wã enepdih ñi mao yohoó’, ĩ maáh ã niijíp be”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Jesúswã Jerusalénna ĩ waadát 
\r (Mt 21.1-11; Mr 11.1-11; Jn 12.12-19) 
\p  
\v 28 Páant niíj péa, cã́acwãdih chibít yʉʉ́pbit waóh bejnit, Jerusalén tʉ́tchina Jesúswã ĩt tóah pʉ́ʉh laab béjep wʉt jĩ.  
\v 29 Pánih tóah pʉ́ʉh laab béjnit, Betfagé wʉ̃t jʉmni, Betania wʉ̃t jʉmni tʉ́tchina pebh, Olivo Jeé pʉ́ʉjdih ĩt jʉibínap wʉt jĩ. Pánih jʉibínit, Jesús chénewã ã bohénitdih wahnit, nin pah queétdih ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p  
\v 30 \wj —Con jígohni tʉ́tchibitdih ñi bejeé. Waád jʉibínitjeh, burro wʉ̃ʉ́h cã́acwãdih dʉo jwʉ́hcannidih ñi jwãáhbipna caá. Caandíh ĩ chéwat tõpdih watnit, ñi ʉb jwʉ́ʉb jʉ̃ʉ́wʉ́.\wj* 
\v 31 \wj Yeebdíh enni ‘¿Dépanih caandíh watnit, ʉb bej tigaá ñi chãj?’ ã niíj ʉʉ́bh joyóchah joinít, ‘Jwĩ Maáh ã náah jwʉhna caá’, ñi niíj jepahaá,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 32 Páant ã niijíchah joinít, ĩt bejep wʉt jĩ. Caanná jʉibínit, Jesús ã niijátji pahjeh ĩt jwãááp wʉt jĩ.  
\v 33 Pánihna, burro wʉ̃ʉ́hdih ĩ watachah ennit, 
\p —¿Dépanih caandíh wat ʉb bej tigaá ñi chãj? ã monó ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ. 
\p  
\v 34 —Nindih jwĩ Maáh ã náah jwʉhna caá, ĩt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 35 —Páant ta tigaá. Ñi ʉb bej jwʉhʉʉ́, ĩ niíj jepahachah joinít, Jesús ã páñapboó ĩt ʉb jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ. Pánih ʉb jʉibínit, Jesús ã chʉ́ʉdat pínah niijná, ĩ́ih jih bóo yégueh chóonadih tóo dʉgnit, burro wʉ̃ʉ́hdih ĩt cáagap wʉt jĩ.  
\v 36 Pánih pʉ́ʉh laáb chʉ́ʉdnit, ã bejechahjeh, ã jã́tih waóhnit, caán ĩ maáh pínahdih ĩ weñat jʉ́ʉtna, ĩ́ih jih bóo yégueh chóonadih tóo dʉgnit, namádih ĩt jwej waáwáp wʉt jĩ.  
\v 37 Pánih bejnit, Jerusalén tʉ́tchina tóah jʉibí, Olivo Jeé pʉ́ʉjdih dei jʉibínit, Jesús ã wẽp chãjatjinadih náhninit, Diosdih bʉ́dí wẽina, nin pah ĩt niíj ejep wʉt jĩ: 
\p  
\v 38 —¡Tʉ́ina caá, Dios! ¡Meém caá nin jwĩ Maáh pínahdih mat wahap taga! ¡Nin ma wahnidih ma tʉ́i teo wáacá! Páant jwĩ maáh ã jʉmʉchah, majeéh jwĩ tʉ́i jʉmbipna caá. ¡Nin baácdih jʉmnit jeáboó jʉmnitbʉt meém chah wẽpni Maáhdih ĩ wẽi naáwá naáh! ĩt niíj wẽi ejep wʉt jĩ.\x * \xo 19:38 \xt Sal 118.26\x* 
\p  
\v 39 Páant ĩ niíj wẽi ejechah joinít, ĩjeéh péenit fariseowã nin pah Jesúsdih ĩt niíj jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ: 
\p —¡Bohéní, páant bóojeh! Ma bohénitdih ma ej cádahat tʉ́ʉtʉ́, ĩt niijíp wʉt yʉh jĩ. 
\p  
\v 40 Obohjeéhtih, Jesús queétdih nin pah ãt niíj jepahap wʉt jĩ: 
\p \wj —Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Queét ĩ yayáchah, nin ñajni jee dáhnaboó ãta wẽi ej tagaá,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 41 Pánihna, Jerusalén tʉ́tchina tóah jʉibínit, caandíh enna, caán tʉ́tchidih moondíh jĩ́gahna, ãt jʉñʉ́p wʉt jĩ.  
\v 42 Pánih jʉ̃inít, nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: \wj “Yeéb Jerusalén tʉ́tchidih moón bʉʉ yeó jáapna ded pah ñi tʉ́i jʉmat pínahdih jéihna nihna, ãta tʉ́i tagaá. Obohjeéhtih, weemdíh jepahcan, ñi tʉ́i jʉmat pínahdih ñi beh joicán caá.\wj* 
\v 43 \wj Maátcanjeh yeebdíh eníhcannit ñíih tʉ́tchidih ĩ tʉ́i bóod chʉ̃i ñʉh pʉ́ʉd bejbipna caá, yeéb tʉ́tchi diítboó jʉmnit ñi jéih jwei báccat pínah niijná.\wj* 
\v 44 \wj Pánih chãjna, ñíih tʉ́tchidih ĩ tʉ́i boto mao jéena beedábipna caá. Nihat yeéb diítboó jʉmnitdih, ñi wehdihbʉt ĩ mao yoh beedábipna caá. Dios yeebdíh teo wáacni pínah weemdíh ã wahachah yʉhna, ñi jepahcatji jíib páant yeejép ã yapbipna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Jíib chãjnitdih Dioíh mʉʉmánt Jesús ã ñʉʉn bácaat 
\r (Mt 21.12-17; Mr 11.15-19; Jn 2.13-22) 
\p  
\v 45 Jerusalén tʉ́tchidih waád jʉibínit, Dioíh mʉʉ́ jóocmant bóo jʉʉ́hdih Jesúswã ĩt waad béjep wʉt jĩ. Pánih waad béjnit, Diosdih ĩ wʉ̃hat pínah nʉñʉ́pwãdih jíib chãjnitdih Jesús ãt ñʉʉn bácanap wʉt jĩ. Pánih ñʉʉn bácanit, queétdih nin pah ãt niíj jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ: 
\p  
\v 46 \wj —Dios naáwátdih naóh yapani nin pah ãt niíj naóh daacáp tajĩ: ‘Wĩ́ih mʉʉ́ weemdíh ʉʉ́bát mʉʉ́ pínah caá’, Dios ã niijná caá,\wj*\x * \xo 19:46 \xt Is 56.7\x*\wj ãt niíj daacáp tajĩ. Obohjeéhtih, yeébboó Diosdih ʉʉ́bʉ́dih jʉ̃óhnitdih yeenit, chah ñi jíib waadá ʉʉ́bhna, nʉʉmnít ĩ wáac jʉyát mʉʉ́ pínah ñit chãjap taga,\wj*\x * \xo 19:46 \xt Jer 7.11\x* ãt niijíp wʉt jĩ. Queétdih jʉ̃ih péanit, ãt bac bejep wʉt jĩ. 
\p  
\v 47 Yeó jáap jʉmat pah Jesús Dioíh mʉʉná bohénadih ãpĩ́ bejep wʉt jĩ. Páant ã bohénachah ennit, sacerdotewã ĩ maáta, Moisés ã wʉtatjidih bohénit, bita maátabʉt caandíh ĩt mao yohíhip wʉt yʉh jĩ.\x * \xo 19:47 \xt Lc 21.37\x* 
\v 48 Obohjeéhtih, ã bohénachah joinít, nihat cã́acwãboó bʉ́dí ĩt weñep wʉt jĩ. Páant ĩ weñechah jéihnit, ĩ mao yohat tʉ́ʉt niijná yʉhna, ĩt jéih teo jwʉhcap wʉt jĩ. 
\c 20  
\s1 Jesús ã wẽpat 
\r (Mt 21.23-27; Mr 11.27-33) 
\p  
\v 1 Biíh yeó jáap Jesús Dioíh mʉʉ́ jóocmant bóo jʉʉ́hboó cã́acwãdih ãt bohénap wʉt jĩ. Páant ã bohénachah, sacerdotewã ĩ maáta, Moisés ã wʉtatjidih bohénit, bita maátabʉt caandíh nin pah ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p  
\v 2 —Jwiítdih ma naáwá. ¿Deíh wẽpatjĩh tibeé jwíin páant ma chãj? ¿Déhe tibeé meemdíh páant ã wʉt? ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 3 Páant ĩ niijíchah joinít, Jesúsbʉt nin pah ãt niíj ʉʉ́bh joí jwʉ́ʉbanap wʉt jĩ: 
\p \wj —Weembʉ́t yeebdíh wã ʉʉ́bh joibípna caá.\wj* 
\v 4 \wj ¿Juan Daabánidih déhe tigaá ãt daabáát tʉ́ʉtji? yeéb ñi jenah joyóchah. ¿Dios ãt wʉtjican taniít? ¿Cã́acwãjeh niít ĩt daabáát tʉ́ʉtjip?\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 5 Páant ã niijíchah joinít, queétjeh nin pah ĩt míic niijíp wʉt jĩ: “¿Ded pah tigaá jwĩ niíj jepah bií? ‘Dios caandíh ãt wʉtʉp taga’, jwĩ niíj jepahachah, caánboó ‘Páant ã jʉmʉchah yʉhna, ¿dépanih tií caandíh ñi jepahcan?’ jwiítdih ã niíj jʉ̃ihbipna caá.  
\v 6 Obohjeéhtih, ‘Juan Dios naáwátdih naóh yapani yoobát ã jʉmʉp jĩ’, nihat cã́acwã ĩ niíj jenah joiná caá. Páant ĩ niíj jenah joyóchah, jwiítboó ‘Cã́acwãjeh caandíh ĩt daabáát tʉ́ʉtjip taga’, jwĩ niíj jepahachah, queét jee dáhnajĩh yohnit, jwiítdih ĩ maobipna caá”, ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 7 Pánih míic wéhe péanit, 
\p —Jwĩ jéihcan caá, ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 8 \wj —Caán láa bácah weemdíh wʉtnidih weembʉ́t yeebdíh wã naóhcan niít,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Jiwá iguíhadih yeejép teo wʉ̃hnit naáwát 
\r (Mt 21.33-44; Mr 12.1-11) 
\p  
\v 9 Páant niíj péanit, nin naáwátjĩh cã́acwãdih ãt bohénap wʉt jĩ: \wj “Biíc newé jiwá iguíhdih ã momop be. Mom péanit, bitadih ã́ih iguíhadih en dawá tʉ́ʉtnit, biíh baácboó jib jwʉhʉdih ã bejep be. Pánih bejniji maatápdih ã jígohcap be.\wj*\x * \xo 20:9 \xt Is 5.1\x* 
\v 10 \wj Tʉ́ttimah, iguíh ei láa, ã́ih iguíh jíibdih náahna, caandíh teo wʉ̃hnidih ã́ih iguíhana ã wah bojop yʉh be. Obohjeéhtih, caanná ã jʉibínachah, iguíhadih en daonítboó caandíh teonit, ĩ maáíh pínahdih wʉ̃hcanjeh, ĩ pʉ̃i ñʉʉn yóh jwʉ́ʉba bojop be.\wj* 
\v 11 \wj Tʉ́ttimah, iguíha mínah biíh caandíh teo wʉ̃hnidih ã jwʉ́ʉb wahap yʉh be. Obohjeéhtih, ã jʉibínachah enna, caandíhbʉt biíc yoobó yeejép niijnít, jíib wʉ̃hcanjeh, ĩ mao ñʉʉn yóh jwʉ́ʉba bojop be.\wj* 
\v 12 \wj Páant ĩ chãjat tʉ́ttimah, biíhdih jwʉh ã jwʉ́ʉb wahap yʉh be, páant mʉntih. Obohjeéhtih, caandíhbʉt biíc yoobó ĩ mao ñʉʉn yóh jwʉ́ʉba bojop be.\wj* 
\p  
\v 13 \wj “Páant ĩ chãjatjidih ennit, iguíha mínah nin pah caanjéh ã niíj jenah joyóp be, ‘Bʉʉ biíc peihcanni láa wã wahnitjidih ĩt yeejép chãjap tagaá. ¿Bʉʉ ded pah tigaá wã chãjbi? Wã wʉ̃ʉ́h wã oinidih wã wahachah, caánboodíh yeejép chãjat ʉ́ʉmnit, ĩ jepahmi nacaá’, ã niíj jenah joyóp yʉh be.\wj* 
\v 14 \wj Obohjeéhtih, iguíhadih teonitboó ĩ maáh wʉ̃ʉ́h ã jʉyʉ́chah ennit, nin pah ĩ míic niijíp be: ‘Jwĩ maáh ã wʉnʉchah, ninboó iguíha mínah ã jʉmbipna caá. Pánihna, nin iguíhadih jwiítjeh bíbohat tʉ́ʉt niijná, ¿caandíh jwĩ mao yoh jĩíh?’ ĩ míic niijíp be.\wj* 
\v 15 \wj Páant niijnít, ĩ maáh wʉ̃ʉ́hdih teonit, iguíhamant ʉb bac bejnit, ĩ mao yohop be.\wj* 
\p \wj “Pánih mao yohat doonádih joinít, ĩ maáhboó ¿ded pah tigaá queétdih ã chãjbi?\wj* 
\v 16 \wj Ã́ih iguíhana jwʉ́ʉb jʉibínit, ã wʉ̃ʉ́hdih ĩ mawatji peéh queét teonitdih ã mao yohbipna caá. Queétdih mao yoh péanit, ã́ih iguíhadih bitaboodíh ã wʉ̃hbipna caá”,\wj* Jesús cã́acwãdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant ã niijíchah joinít, 
\p —¡Ma niiját pah ã yapca bojo naáh! cã́acwã ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 17 Páant ĩ niijíchah joinít, Jesús queétdih ennit, nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Obohjeéhtih, caan páh tigaá ã jʉmbipna caá. Caandíhjeh mʉntih Dios naáwátdih naóh yapani nin pah ãt niíj naóh daacáp tajĩ:\wj* 
\q1 \wj ‘Mʉʉ́ teonit tʉ́ini jee dáhnadih ñíonit, ĩ náahcanni dahdih ĩ yohop yʉh be. Obohjeéhtih, queét ĩ yohni dahdihjeh tigaá Dios ã ñíwip. Caandíh ñíonit, ã́ih mʉʉ pánihnidih chãjna, caán mʉʉdíh tʉ́i jenah enat tʉ́ʉt niijná, choójboó caan dáhdih ã jwíih jwejep be. Caán jee pánihni Dios ã wahni pínah tigaá’, ãt niíj daacáp tajĩ.\wj*\rq (Sal 118.22)\rq* 
\m  
\v 18 \wj Pánihna, ded jéih encanni dée pah caan dáhdih tóoc bʉʉgní ã́ih bácah dajni ã jʉmbipna caá. Obohjeéhtih, deddih caan dáh ã bʉʉ́g jéen néehnit, ã boto yoh bojbipna caá. Páant ã yapat dée, ded weém Dios ã wahnidih jepahcan, bʉʉdní ã jʉmbipna caá”,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 19 Jesús caán naáwátjĩh ã bohénachah joinít, “Jwiítdih niijná caá ã chãjap”, Moisés ã wʉtatjidih bohénit, sacerdotewã ĩ maátabʉt ĩt niíj jéihyep wʉt jĩ. Pánih jéihnit, Jesús ã naóh péanachahjeh, ĩtih tewíhip wʉt yʉh jĩ. Obohjeéhtih, cã́acwãboodíh ʉ́ʉmna, Jesúsdih ĩt jéih teo jwʉhcap wʉt jĩ. 
\s1 Romano maáta ĩ ʉʉ́bát tʉ́ʉtni dinero jʉ́dʉ 
\r (Mt 22.15-22; Mr 12.13-17) 
\p  
\v 20 Pánih jéih teo jwʉhcan, débólih teonit, ĩ maátadih wʉ̃hat tʉ́ʉt niijná, caandíh encanni pahjeh, ĩt en ñʉʉ́n péenap wʉt jĩ. Pánihna, bita tʉ́init pah jígohnitdihbʉt Jesús pebh ĩt wahap wʉt jĩ, mácah ã jepahachah, ĩ naóh yacat tʉ́ʉt niijná.  
\v 21 Queét yeenitboó Jesúsdih nin pah ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt yʉh jĩ: 
\p —Bohéní, yeecanni jʉmna, Dios ded pah jwiítdih ã chãjat tʉ́ʉtatdih yoobópdih ma bohéátdih jwĩ jéihna caá. Ded pah cã́acwã jwĩ niijíchah, maáta ĩ jʉmʉchah yʉhna, ʉ́ʉmcanjeh yoobópdih mapĩ́ naóhna caá. Páant yoobópdih naóhni jʉmna, nin jwĩ ʉʉ́bh joyátdih ma jepahaá:  
\v 22 ¿Roma baácdih moón ĩ maáh César ã ʉʉ́bát tʉ́ʉtni dinero jʉ́dʉdih caandíh jwĩ wʉ̃hʉchah, ã tʉ́i niít? ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 23 Páant ĩ niijíchah, ĩ yeeatdih jéihnit, nin pah queétdih Jesús ãt niíj ʉʉ́bh joí jwʉ́ʉbanap wʉt jĩ: 
\p  
\v 24 \wj —Dinero jʉ́dʉdih weemdíh ñi jʉ́ʉtʉ́. ¿Caán jʉ́dʉdih deíh móot, deíh wʉ̃t tigaá ã jʉm?\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p —Césaríh móot, ã́ih wʉ̃tbʉt ã jʉmna caá, ĩt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 25 \wj —Caán láa bácah caán jʉ́dʉ Césaríh pínah caá. Pánihna, ã́ih pínah ã jʉmʉchah, caandíh wʉ̃hat caá náahap. Obohjeéhtih, Dioíh pínah mácah ã jʉmʉchah, Diosboodíh ñi wʉ̃hʉʉ́,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 26 Páant ã niíj jepahachah joinít, queét caandíh mácah jepahat tʉ́ʉtíhnitboó joí yai ñʉ́h bejnit, ĩt jéih jwʉ́ʉb yee ʉʉ́bh joicáp wʉt jĩ. 
\s1 Cã́acwã ĩ jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃ʉ́wát pínah 
\r (Mt 22.23-33; Mr 12.18-27) 
\p  
\v 27 Páant queétdih ã jepahat tʉ́ttimah, biquína saduceowã jwʉh Jesús pebh ĩt jʉibínap wʉt jĩ. Queét saduceowã “Cã́acwã wʉnna, ĩ jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃óhcan niít”, niijnít ĩt jʉmʉp wʉt jĩ.\x * \xo 20:27 \xt Hch 23.8\x* 
\v 28 Pánih jenah joinít, nin pah Jesúsdih ĩt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Bohéní, nin pah Moisés ãt niíj daacáp tajĩ: ‘Weép jeñé weh wihcanjeh ã wʉnʉchah, ã ʉ́ʉdboó weép jeñé áajidih jwʉ́ʉb áa jʉmat caá náahap. Pánihna, ã ʉ́ʉdboó áa wih jwʉhcanni jʉmna, éemp wʉnnihdih ã bíboho naáh, ã ʉ́ʉd jeñé báadhda weh pah ĩ weh jʉmat pínah niijná’, jwiítdih Moisés ãt niíj daacáp tajĩ.\x * \xo 20:28 \xt Dt 25.5\x* 
\v 29 Biíc weh sietewã ĩ jʉmʉp be. Weép jeñéboó áa jʉm, weh wihcanjeh ã wʉnʉp be.  
\v 30 Ã ʉ́ʉdboó weép jeñé áajidih ã jwʉ́ʉb áa jʉmʉp yʉh be. Páant áa jʉmat tʉ́ttimah, weép jeñé pahjeh mʉntih, weh wihcanjeh caanbʉ́t ã wʉnʉp be.  
\v 31 Tʉ́ttimah bóobʉt weép jeñé áajidih jwʉ́ʉb áa jʉmna yʉhna, caanbʉ́t weh wihcanjeh ã wʉnʉp be. Páant míicjeh queét nihat ĩ bʉʉ́d beedép be.  
\v 32 Páant mi weha mána ĩ wʉn beedát tʉ́ttimah, ĩ áajibʉt mi wʉnʉp be.  
\v 33 Pánihna, queét nihat ĩ áa jʉmnihji, nihat cã́acwã ĩ jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃ʉ́wʉ́chah, ¿ded áa tigaá mi yoób jʉmbi? saduceowã Jesúsdih ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt yʉh jĩ. 
\p  
\v 34 Páant ĩ niijíchah joinít, Jesús nin pah ãt niíj jepahap wʉt jĩ: 
\p \wj —Nin baácboó jʉmna, yad pínahdih ĩpĩ́ ʉbna caá. Ĩ weh yatádihbʉt ĩpĩ́ wʉ̃hna caá.\wj* 
\v 35-36 \wj Obohjeéhtih, wʉnnitji ĩ jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃ʉ́wát tʉ́ttimah, Dios weh jʉmna, jeáboó jʉmnit, ángelwã pah ĩ jwʉ́ʉb wʉncan niít. Pánih jwʉ́ʉb wʉncan, ĩ jwʉ́ʉb áa jʉmcan niít.\wj* 
\v 37 \wj Obohjeéhtih, wʉnnitji ĩ boo pʉd jʉ̃ʉ́wát pínahdih yeéb ñi jéihyatdih náah yacna, nin pah wã niíj naóhna caá: Moisésji iigní chálihdih ã enatjidih nin pah ãt niíj daacáp tajĩ: ‘Dios nin pah weemdíh ã niijíp jĩ: “Weém Abraham, Isaac, Jacob ĩ Maáh caá”, ã niijíp jĩ’, Moisés ãt niíj daacáp tajĩ.\wj*\x * \xo 20:37 \xt Ex 3.6\x* 
\v 38 \wj Ĩ wʉnat tʉ́ttimah yʉhna, ‘Ĩ Maáh caá’, Dios ãt niijíp wʉt jĩ. ‘Ĩ Maáh caá’, ã niijátjidih jéihnit, báadhnit ĩ jʉmatdih jwĩ jéihna caá. ¡Dios báadhnitdihjeh Maáh ã jʉmna caá! Pánihna, cã́acwãíh bácah ã wʉnʉchah yʉhna, ĩ́ih caolih páantjeh ã báadhna caá,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 39 Páant ã niijíchah joinít, bita Moisés ã wʉtatjidih bohénitboó, 
\p —Ma tʉ́i jepahap be, Bohéní, ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 40 Páant ã jepahachah joinít, ʉ́ʉmna, bitabʉt caandíh ĩt jwʉ́ʉb ʉʉ́bh joicáp wʉt jĩ. 
\s1 ¿Cristo déhe ã jʉima tigaá? 
\r (Mt 22.41-46; Mr 12.35-37) 
\p  
\v 41 Jesús queétdih nin pah ãt jwʉ́ʉb niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p \wj —‘Dios ã wahni pínah Cristo David jʉima ã jʉmbipna caá’, ĩ niíj naóhna caá. ¿Páant niíj naóhna, ded pah niíj bohé tigaá ĩ chãj?\wj* 
\v 42 \wj Davidjijeh Salmos ĩ niijní tólihdih nin pah ãt niíj daacáp tajĩ:\wj* 
\q1 \wj ‘Wã Maáhdih Dios nin pah ã niijná caá: “Wã jéihyepmant bóo bʉwámant ma chʉ́ʉdʉ́.\wj* 
\q1  
\v 43 \wj Pánih chʉ́ʉdnit, nihatdih ma wʉtʉchah, meemdíh en jʉ̃ihnitdih wã yap yohat tʉ́ʉtbipna caá”, ã niijná caá’, Davidji ãt niíj daacáp tajĩ.\wj*\rq (Sal 110.1)\rq* 
\m  
\v 44 \wj Páant niíj daácnit, Davidji Cristodih ‘Maá’, ãt niijíp wʉt jĩ. Páant ã niijíchah yʉhna, ¿ded pah Cristo David jʉima ãt jʉmji?\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Moisés ã wʉtatjidih bohénit ĩ tʉ́icat 
\r (Mt 23.1-36; Mr 12.38-40; Lc 11.37-54) 
\p  
\v 45 Páant niíj péanit, nihat ãjeéh péenit ĩ joyóchah, nin pah ã bohénitboodíh Jesús ãt niíj naáwáp wʉt jĩ:  
\v 46 \wj “¡Moisés ã wʉtatjidih bohénitdih ñi tʉ́i chãja chaáh! Queét maátni yégueh tʉ́ini chóo dʉonít, cã́acwã ĩ enepdih ĩpĩ́ táoh jib bejna caá. Bií dée jíib chãjapboó bita queétdih tʉ́i wẽi jwãáh ʉʉ́bátdih ĩpĩ́ náahna caá. Jwiít judíowã jwĩ bohéát mʉʉdíh waáwápboó ĩpĩ́ chʉ́ʉdna caá, nihat cã́acwã queétdih ĩ tʉ́i wẽi enat pínah niijná. Nʉmah jeémépboobʉ́t bejnit, waáwápboó míicjeh chʉ́ʉdna, ĩpĩ́ wẽina caá.\wj* 
\v 47 \wj Obohjeéhtih, queét éemp wʉnnit yaádíh mʉʉnádih ĩpĩ́ dʉ́ʉc wáina caá. Páant queét yaádhdih ĩ dʉ́ʉc wáina yʉhna, cã́acwã ĩ enepdih Diosdih maatápdih ĩpĩ́ ʉʉ́bhna caá, queétdih ĩ wẽi enat pínah niijná. Páant ĩ chãjat jíib Dios queétdih bʉ́dí ã peéh chãjbipna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\c 21  
\s1 Éemp wʉnnih Diosdih mi wʉ̃hat 
\r (Mr 12.41-44) 
\p  
\v 1 Jesús ã enechah, Dioíh mʉʉdíh jʉmni dinero jʉ́dʉna ámohat paihdih bʉ́dí dinero bíbohnitboó Diosdih ĩ wʉ̃hni jʉ́dʉnadih ĩt yacap wʉt jĩ.  
\v 2 Páant ĩ yacachah, éemp wʉnnihbʉt chéne jʉ́dʉbitdih mi yacachah, ãt enep wʉt jĩ.  
\v 3 Páant ĩ yacachah ennit, nin pah ã bohénitdih ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\p \wj —Nint éemp wʉnnihboó moh yéejnih yʉhna, queét chah mi wʉ̃hʉp be.\wj* 
\v 4 \wj Queét bʉ́dí dinero bíbohnit, ĩ náahcanni jʉ́dʉnadih Diosdih ĩ wʉ̃hʉp be. Obohjeéhtih, caántboó bainíbit bíbohnih nihat biíh pah bóonadih mi jíib chãjat déedih Diosdih mi wʉ̃h beedánap be,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Dioíh mʉʉdíh bita ĩ yohat pínah 
\r (Mt 24.1-2; Mr 13.1-2) 
\p  
\v 5 Biquína ã bohénit Dioíh mʉʉdíh wẽi ennit, nin pah ĩt niíj míic wéhenap wʉt jĩ: 
\p —Nin mʉʉ́ tʉ́ini caá. Tʉ́ini jee dáhnajĩh ĩt chãjjip taga. Nin diítboó cã́acwã Diosdih ĩ wʉ̃hnibʉt tʉ́ini caá, ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 6 Páant ĩ niijíchah joinít, nin pah queétdih Jesús ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Maátcanjeh, nihat bʉʉ ñi wẽi ennidih yeebdíh eníhcannitboó ĩ boto mao jéena beedábipna caá. Biíc jee dáh biíh dahjih lajni ã wihcan niít,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Péeni yeó jáap jã́tih ded pah ã yapat pínah 
\r (Mt 24.3-28; Mr 13.3-23) 
\p  
\v 7 Páant ã niijíchah joinít, queétboó nin pah ĩt niíj ʉʉ́bh joí enep wʉt jĩ: 
\p —Bohéní, páant ma niiját ¿débólih tigaá ã yapbi? ¿Ded pah tigaá jwiít jwĩ jéihbi? ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 8 Páant ĩ niijíchah joinít, nin pah ãt niíj jepahap wʉt jĩ: \wj “¡Yeéb ñi tʉ́i chãja chaáh! Bita ĩ yeeatdih ñi joicá bojoó. ‘Weém Cristo caá’, niíj yeenit, dawá ĩ jʉ̃óhbipna caá. ‘Yeejépwã ñi maáta ĩ wẽpat dʉ́ʉc wáinit, yeebdíh tʉ́i ʉbni pínah ã jʉmna caá’, ĩ niijíchah yʉhna, yeébboó ñi joyáh bojoó.\wj* 
\v 9 \wj Dawá baácdih moón ĩ míic mawat doonádih joinít, biíh baácdih moón ĩ maátadih yohíhna, ĩ míic mawat doonádihbʉt joiná, ñi ʉ́ʉmca bojoó. Péeni yeó jáap jã́tih páant ã yapbipna caá. Obohjeéhtih, caán péeni yeó jáap caán láajeh ã nihcan niít.\wj* 
\p  
\v 10 \wj “Caán láa biíc baácdih moón biíh baácna bejnit, ĩ míic maobipna caá. Pánihna, nihat baácboó bʉ́dí míic mawat ã jʉmbipna caá.\wj* 
\v 11 \wj Dawá pebhboó bʉ́dí baác méméat, nʉʉgʉ́p láa, wẽpép wʉnat ã jʉmʉchah, dawá ĩ wʉnbipna caá. Nin baácboó tʉbit yeejép ã yapachah, jeámantbʉt ʉ́ʉm náah jʉmni ã jígohbipna caá.\wj* 
\v 12 \wj Obohjeéhtih, páant ã yapat pínah jã́tih, yeebdíh eníhcannitboó teonit, yeejép ĩ chãjbipna caá. Pánih chãjnit, ñi míic wáacat mʉʉdíh moón maátadih naóh yacnit, nemat mʉʉ́boó ĩ nemat tʉ́ʉtbipna caá. Wĩ́ihwã ñi jʉmat jíib dawá baácdih moón ĩ maátadihbʉt yeebdíh ĩ naóh yacbipna caá.\wj* 
\v 13 \wj Yeebdíh páant yeejép ĩ chãjachah, wĩ́ih doonádih queétdih ñi naóhbipna caá.\wj* 
\v 14 \wj Páant ã yapat pínahdih jéihnit, ĩ naóh yacachah, ded pah ñi jepahat pínahdih jã́tih ñi jenah joicá bojoó.\wj* 
\v 15 \wj Weémboó ded pah ñi naáwát pínahdih wã jéihyabipna caá. Páant ñi naáwáchah joinít, yeebdíh naóh yacnit ĩ jéih niíj jwʉ́ʉbacan niít.\wj*\x * \xo 21:15 \xt Lc 12.11-12\x* 
\v 16 \wj Ñi mána, ñi ʉ́ʉdwã, ñi déewã, ñi pej jʉmnitbʉt yeebdíh naóh yacnit, ñi maátadih ĩ tewat tʉ́ʉtbipna caá, nemat mʉʉ́boó ĩ nemat pínah niijná. Biquínadih nemat mʉʉ́boó nem, bitadih ĩ mao yohbipna caá.\wj* 
\v 17 \wj Pánihna, wĩ́ihwã ñi jʉmat jíib, nihat yeebdíh ĩ en jʉ̃ihbipna caá.\wj* 
\v 18 \wj Páant ĩ chãjachah yʉhna, Dios yeebdíh ã tʉ́i wapbipna caá, ñi bʉʉdcát pínah niijná.\wj* 
\v 19 \wj Páant yeebdíh yeejép ĩ chãjachah yʉhna, Diosdih cádahcan, wʉnna yʉhna, Diosjeéh páantjeh ñi tʉ́i jʉmbipna caá.\wj* 
\p  
\v 20 \wj “Biíh baácdih moón soldadowã Jerusalén tʉ́tchidih ĩ ñʉh pʉ́ʉda bojbipna caá, diítboó jʉmnit ĩ jéih jwei báccat pínah niijná. Páant ĩ ñʉh pʉ́ʉda bojochah ennit, ‘Nin tʉ́tchi bʉʉdná caá ã chãjap’, ñi niíj jéihbipna caá.\wj* 
\v 21 \wj Pánih jéihnit, Judea baácdih jʉmnit jeená ĩ jwei béje naáh. Jerusalén tʉ́tchi diítna jʉmnitboó ĩ jwei bác beje naáh. Wápchiboó jʉmnit jweiná, tʉ́tchina ĩ jwʉ́ʉb waad béjca bojo naáh.\wj* 
\v 22 \wj Páant ñi jweicáh, caán láa Diosdih jepahcannit judíowãdih ĩ yap yohatji jíib ã peéh chãjachah, yeebdíhbʉt ã chʉ̃ʉ́hbipna caá. Páant ĩ yéejat peéh ã chãjachah, jon jã́tih Dios naáwátdih naóh yapanit ĩ daacátjidih biíc yoobó ã jʉmbipna caá.\wj*\x * \xo 21:22 \xt Os 9.7\x* 
\v 23 \wj Dedh wʉdʉ jʉmnihdih, weh tʉ́ʉhnihdihbʉt jweyát chah ã bʉobipna caá. Caán láa Dios judíowã ĩ yéejatdih bʉ́dí íijnit, queétdih bʉ́dí ã peéh chãjbipna caá. Páant ã chãjachah, nin baácdih moón tʉbit ĩ jĩ́gahbipna caá.\wj* 
\v 24 \wj Biquínadih ĩ mao yohbipna caá. Bitaboodíh teonit, ĩ́ih baácna jʉmat yoobó ĩ ʉb bejbipna caá. Jerusalén tʉ́tchidih moondíh beedánit, queét judíowã nihcannit caán tʉ́tchidih waadnít, maáta ĩ jʉmbipna caá. Tʉ́ttimah, Dios ã jenah joyátji pah, maáta ĩ jʉmatdih ã jwʉ́ʉb dʉ́ʉc wáibipna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé ã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wát pínah 
\r (Mt 24.29-35,42-44; Mr 13.24-37) 
\p  
\v 25 \wj “Caán péeni yeó jáap tóah jʉ̃ʉ́wʉ́chah, yeó, widh, cʉ́iwãbʉt mácah ĩ jígohbipna caá, Dios ded pah ã chãjat pínahdih cã́acwã ĩ jéihyat pínah niijná. Bʉ́dí mʉj ã nolihat yáaat pah ã yáabipna caá. Pánihna, jeáboó jʉmni mácah jígohatdih ennit, bʉ́dí yáaatdihbʉt joiná, nihat baácdih moón tʉbit ʉ́ʉmnit, bʉ́dí ĩ náhni dahwabipna caá.\wj*\x * \xo 21:25 \xt Is 13.10; Ez 32.7; Jl 2.31; Ap 6.12-13\x* 
\v 26 \wj Pánih ʉ́ʉmnit, nin baác ded pah ã yapat pínahdih bʉ́dí jenah joinít, jeámant jʉmni ã tʉ́ʉt nʉʉmʉ́chah enna, náhni joicánnit pah ĩ jʉmbipna caá.\wj* 
\v 27 \wj Páant ã yapachah, weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, maáh waadníji, mah tólihjĩh, bʉ́dí yeh iigátjĩhbʉt wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃óhbipna caá. Páant wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wʉ́chah, nihat cã́acwã ĩ enbipna caá.\wj*\x * \xo 21:27 \xt Dn 7.13; Ap 1.7\x* 
\v 28 \wj Pánihna, wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wát pínahdih ded pah ã jʉ́ʉt waáwátdih ennit, ʉ́ʉmcan, ñi náhni dahwaca bojoó. Yeebdíh tʉ́i ʉbni waícanjeh wã jʉ̃óhbipna caá.\wj* 
\p  
\v 29 \wj “Higuera nah, biíh nahbʉt ded pah ã jʉmatdih ñi náhninaá.\wj* 
\v 30 \wj Caan náh jáap wawá ã jʉmʉchah ennit, jópchi ã tóah jʉ̃ʉ́wátdih ñipĩ́ jéihna caá.\wj* 
\v 31 \wj Pánihat pah wã niijátji biíc yoobó ã yapachah ennit, ‘Jesús nin baácboó maáh jʉmʉdih ã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wát pínah bahnijeh ã jʉdhna caá’, ñi niíj jéihbipna caá.\wj* 
\p  
\v 32 \wj “Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Wã niijátji biíc yoobó ã yapat pínah jã́tih, nihat caán jʉ́ʉt waáwátdih ennitboó ĩ wʉncan niít.\wj* 
\v 33 \wj Nihat nin baác jeábʉt ã bʉʉdbípna caá. Obohjeéhtih, wã naáwátboó bʉʉdcánjeh, nihat biíc yoobó ã yapbipna caá.\wj* 
\p  
\v 34 \wj “¡Yeéb ñi tʉ́i jenah joyó chaáh! Bʉ́dí nʉmah jeémátdih chãj, babh máihnit, dawá bií déedih bíbohatdihjeh jenah joiná, wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wát pínahdih ñi jenah joicán niít. Pánih jenah joicán, ñi jéihcat láa yeebdíh ñi yéejat peéh chãjadih wã jʉ̃óhbipna caá.\wj* 
\v 35 \wj Nihat baácdih moonbʉ́t ĩ jenah joicát láa wã jwʉ́ʉb dei jʉ̃óhbipna caá.\wj* 
\v 36 \wj Pánihna, yeó jáap jʉmat pah tʉ́i jenah joinít, Dios ã teo wáacatdih ñi ʉʉ́bʉ́, yeejép ã yapachah yʉhna, weemdíh ñi cádahcat tʉ́ʉt niijná. Pánih yap yohnit, weemdíh cádahcan, weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé pebh tíiccanjeh ñi ñʉhbipna caá”,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 37 Yeó jáap jʉmat pah Dioíh mʉʉ́boó bohénit, cheyeh jʉmat pah tʉ́tchimant jwʉ́ʉb bac bejnit, Olivo Jeéboó Jesúswã ĩpĩ́ jʉmʉp wʉt jĩ.\x * \xo 21:37 \xt Lc 19.47\x* 
\v 38 Pánihna, cã́acwãboó Jesús ã naáwáchah bʉ́dí joííhnit, cheibitjeh jáanit, Dioíh mʉʉ́boó ĩpĩ́ jʉibí páñap wʉt jĩ. 
\c 22  
\s1 Judas maátajĩh ã míic wéheat 
\r (Mt 26.1-5,14-16; Mr 14.1-2,10-11; Jn 11.45-53) 
\p  
\v 1 Paacánni pandih jeémát yeó jáap, Pascua ĩ niijní, bahnibit ãt jʉdhdʉp wʉt jĩ. Caán yeó jáapnadih dawá cã́acwã Jerusalén tʉ́tchina ĩpĩ́ míic wáacap wʉt jĩ.\x * \xo 22:1 \xt Ex 12.1-27; Dt 16.1-8\x* 
\v 2 Caán láa sacerdotewã ĩ maáta, Moisés ã wʉtatjidih bohénit biícdih, Jesúsdih ĩ tewat pínahdih ĩt míic wéhenap wʉt jĩ. Obohjeéhtih, ĩ tewechah, nihat cã́acwã íijnit, queétdih ĩ míic mawat pínahdih ĩt ʉ́ʉmʉp wʉt jĩ. Pánih ʉ́ʉmna, cã́acwã ĩ encah, ded pah Jesúsdih teonit, ĩ mawat pínahdih ĩt bidip wʉt jĩ. 
\p  
\v 3 Páant ĩ bidat pónih, nemépwã ĩ maáh, Judas, Iscariote ĩ niijnídih ãt waadáp wʉt jĩ. Caán Judas, Jesús ã bohéni ã jʉmʉchah yʉhna, ã́ih jenah joyátdih ãt tʉ́ʉt nʉʉmʉ́p wʉt jĩ.  
\v 4 Pánih jenah joyát tʉ́ʉt nʉʉmníji Jesús pebh queétdih dʉó wáyat tʉ́ʉt niijná, sacerdotewã ĩ maáta, Dioíh mʉʉdíh wapnit ĩ maátadihbʉt naáwádih ãt bejep wʉt jĩ. 
\p  
\v 5 Páant ã naáwáchah wẽi joinít, 
\p —Cã́acwã ĩ encah, ded pah soldadowã Jesúsdih ĩ tewat pínah niijná, ma dʉó wáyat pínah jíib, meemdíh jwĩ jíib chãjbipna caá, Judasdih ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 6 Páant ĩ niijíchah joinít, jepahna, cã́acwã ĩ encah, Jesús pebhna ã dʉó wáyat pínahdih Judas ãt jenah joi bídip wʉt jĩ. 
\s1 Jesús ã bohénit biícdih ã pée jeémát 
\r (Mt 26.27-29; Mr 14.12-25; Jn 13.21-30; 1Co 11.23-26) 
\p  
\v 7 Paacánni pandih jeémát yeó jáap, oveja wʉ̃ʉ́hdih ĩpĩ́ maoni yeó jáap, Pascua ĩ niijní yeó jáapdih,  
\v 8 Pedro, Juandihbʉt ã nʉmah jeémát pínah mʉʉdíh bidat tʉ́ʉtna, Jesús ãt wahap wʉt jĩ. Pánih wahnit, nin pah queétdih ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Pascua yeó jáapdih biícdih jwĩ jeémát pínahdih, ñi ámohbi jwʉhʉʉ́,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 9 Páant ã niijíchah joinít, 
\p —¿Dedjĩh tigaá ámohodih jwĩ bejbi? ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ. 
\p  
\v 10 \wj —Jerusalén tʉ́tchidih ñi waadáchah, wáam dahjĩh mah beoni yeebdíh ã jwãáhbipna caá. Ãjeéh bejnit, ã waadní mʉʉdíh yeebbʉ́t ñi pée waadá.\wj* 
\v 11 \wj Waadnít, caán mʉʉ́ mínahdih nin pah ñi niíj ʉʉ́bh joyoó: ‘ “¿Deyoob tígaá Pascua jeémátdih wã bohénitdih wã nʉmah jeémát tólih pínah ã jʉm?” Bohéni ã niijná beé’, caandíh ñi niijí.\wj* 
\v 12 \wj Páant ñi niijíchah joinít, bʉ́dí chah bóo tólih, nihat jwĩ náahat jʉm beední tólihdih ã jʉ́ʉtbipna caá. Caán tólihboó Pascua jwĩ jeémát pínahdih ñi chãjaá,\wj* queét chénewãdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 13 Páant ã niijíchah joinít, Jerusalén tʉ́tchina ĩt bejep wʉt jĩ. Caanná jʉibínit, nihat Jesús ã niijátji pah ĩt jwãááp wʉt jĩ. Pánihna, queétdih jʉ́ʉtni tólihdih waadnít, Pascua ĩ jeémát pínahdih ĩt chãjap wʉt jĩ. 
\p  
\v 14 Ĩ jeémát hora ã jʉyʉ́chah, ĩ ámohni tólihna jʉibínit, Jesús ã bohénitdih ãt nʉmah jeémép wʉt jĩ.  
\v 15 Páant ĩ jeéméchahjeh, nin pah queétdih ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —¡Wã wʉnat pínah jã́tih, nin Pascua jeémátdih yeebdíh bʉ́dí wã nʉmah jeémíhip be!\wj* 
\v 16 \wj Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Dios pebhboó jwĩ jʉmat pínah jã́tih, chéneji nindih wã jwʉ́ʉb jeémp jwʉhcan niít. Dios ã jenah joyátji pah ã maáh jʉmʉpboó biícdih jwĩ jwʉ́ʉb jeémpbipna caá,\wj* queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 17 Páant niíj péanit, jiwá iguíh mac jʉmni pamapdih ʉbnit, \wj “Tʉ́ina caá, Paá”,\wj* Diosdih niíj péanit, ã bohénitdih ãt wʉ̃hʉp wʉt jĩ. 
\p \wj —Dáa, yeebjéh ñi babhbaá.\wj* 
\v 18 \wj Weém páant bóojeh wã babh péa jwʉhna caá. Dios ã maáh jʉmʉpboó biícdih jwĩ jwʉ́ʉb babhbipna caá,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. Páant ã niijíchah joinít, ĩt babhbap wʉt jĩ. 
\p  
\v 19 Páant ĩ babhbat tʉ́ttimah, pandih ʉbnit, \wj “Tʉ́ina caá, Paá”,\wj* Diosdih niíj péanit, ã bohénitdih ãt daj wʉ̃hʉp wʉt jĩ. 
\p \wj —Nin pan wĩ́ih bácah panihni caá. Nindih wã dajat pah, weemdíh ĩ maobipna caá, yeebdíh wã tʉ́i ʉbat pínah niijná. Pánihna, yeebdíh wã wʉn wʉ̃hatdih náhninit, nindih ñi jeémé,\wj* queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 20 Pascua jeémátdih jeémp péanit, Jesús biíh pamapdih jwʉ́ʉb ʉbnit, nin pah queétdih ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Nin iguíh mac wĩ́ih meép panihni caá. Wĩ́ih meépjĩh ñi yéejat jíib bʉʉdáátdih jíib chãjna, Dios biícdih ñi tʉ́i jʉmat pínah niijná, yeebdíh wã wʉn wʉ̃hbipna caá.\wj*\x * \xo 22:20 \xt Jer 31.31-34\x* 
\v 21 \wj Obohjeéhtih, ñi joyoó. Weemdíh eníhcannitdih dʉó wáini pínah wã pebh ã chʉ́ʉdna caá.\wj*\x * \xo 22:21 \xt Sal 41.9\x* 
\v 22 \wj Wã íip jon jã́tih weemdíh ã wʉtatji biíc yoobó wã wʉnbipna caá. Obohjeéhtih, weemdíh eníhcannitdih dʉó wáiniboodíh Dios bʉ́dí ã peéh chãjbipna caá,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 23 Páant ã niijíchah joinít, “¿Déhe tigaá ã dʉó wáibi?” queétjeh ĩt míic niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ. 
\s1 “¿Déhe tigaá maáh panihni ã jʉmbi?” ĩ míic niiját 
\p  
\v 24 Pánih jeémpnajeh, ã bohénitboó nin pah ĩt míic niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: “¿Jwĩjeéh jʉmni déhe tigaá maáh panihni ã jʉmbi?” ĩt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 22:24 \xt Mt 18.1; Mr 9.34; Lc 9.46\x* 
\p  
\v 25 Páant ĩ míic niijíchah joinít, Jesús nin pah queétdih ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: \wj “Judíowã nihcannit ĩ maáta ĩ́ih cã́acwãdih tʉbit wʉtnit caá. Pánih chãjna, ‘Yeebdíh wã tʉ́i teo wáacna caá’, queétdih ĩpĩ́ niijná yʉh caá.\wj* 
\v 26 \wj Obohjeéhtih, queét ĩ chãjat pah, yeéb ñi chãjca bojoó. Ded chah jʉmíhna, ʉ́ʉdyi pah ã jʉmʉ naáh. Maáh jʉmíhna, teo wʉ̃hni pah ã jʉmʉ naáh.\wj*\x * \xo 22:26 \xt Mt 20.25-27; 23.11; Mr 9.35; 10.42-44\x* 
\v 27 \wj Jeémp chʉ́ʉdnitdih teo wʉ̃hnitboó jeémátdih ĩpĩ́ cáagna caá. Pánihna, jeémpnitboó maáta panihnit ĩ jʉmna caá. Obohjeéhtih, weémboó ñi Maáh jʉmna yʉhna, teo wʉ̃hni pah wã jʉmna caá.\wj*\x * \xo 22:27 \xt Mt 20.28; Mr 10.45; Jn 13.12-15\x* 
\p  
\v 28 \wj “Yeéb wãjeéh pée cádahcan, yeejép ã yapachah yʉhna, ñi jweicáp be.\wj* 
\v 29 \wj Páant ñi jʉmʉchah, wã íip weemdíh maáh ã waadáát pah mʉntih, yeebdíhbʉt maáta wã waadábipna caá,\wj* 
\v 30 \wj doce judíowã poómp ĩ maáta ñi jʉmat pínah niijná. Páant bólihna yeebdíh wã jwʉ́ʉb nʉmah jeémp babhbipna caá”,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 22:30 \xt Mt 19.28\x* 
\s1 Pedro ã yeeat pínahdih Jesús ã naáwát 
\r (Mt 26.30-35; Mr 14.26-31; Jn 13.36-38) 
\p  
\v 31 Páant queétdih niíj naóh péanit, Pedroboodíh nin pah ãt jwʉ́ʉb niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\p \wj —Simón, Simón, meemdíh bainí wã naáwíhna caá. Yeéb nihat weemdíh ñi cádahat pínah niijná, Satanás Diosdih ãt ʉʉ́bʉ́p wʉt yʉh be.\wj* 
\v 32 \wj Obohjeéhtih, ma cádahcat pínah niijná, weémboó meemdíh bʉ́dí wã ʉʉ́bʉ́p be. Pánihna, jwʉ́ʉb tʉ́i jenah joinít, bita wĩ́ihwãdih ma teo wáacá, queétbʉt biíc yoobó ĩ jwʉ́ʉb tʉ́i jenah joyát pínah niijná,\wj* Pedrodih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 33 —Maá, majeéh weemdíhbʉt nemat mʉʉ́boó ĩ nemechah, ĩ mawachah yʉhna, weémboó meemdíh wã cádahcan niít, Pedro ãt niijíp wʉt yʉh jĩ. 
\p  
\v 34 \wj —Pedro, meemdíh yoobópdih wã naóhna caá. Bʉʉjeh mʉjbai ã ewat pínah jã́tih, biíc peihcanni láa ‘Caandíh wã jéihcan caá’, ma niíj yeebipna caá,\wj* Jesús caandíh ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Caandíh ĩ tewat pínahdih Jesús ã naáwát 
\p  
\v 35 Pedrodih páant niíj péanit, nihat ã bohénitdih nin pah Jesús ãt jwʉ́ʉb niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p \wj —Wĩ́ih doonádih naáwát tʉ́ʉtna, yeebdíh wã wahachah, dinerodih ʉbcan, bií déedih yacat pínah wʉh wʉʉ́hdih ʉbcan, zapatosdihbʉt ʉbcah yʉhna, ¿náahat yeebdíh ã jʉmnit jĩí?\wj* ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 22:35 \xt Mt 10.9-10; Mr 6.8-9; Lc 9.3; 10.4\x* 
\p —Jwiítdih náahat ã wihcan jĩí, ĩt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 36 \wj —Obohjeéhtih, bʉʉ láa ded dinero bíbohni, bií dée yacat pínah wʉh wʉʉ́hdih bíbohnibʉt ã ʉb beje naáh. Íibat naadíh bíbohcanni ã́ih jih bóo yégueh chóodih jíib chãj wʉ̃hnit, caán jíibjĩh íibat naadíh ã jíib chãja naáh. Tʉbit tobohat láa jʉ̃óhna caá ã chãjap.\wj* 
\v 37 \wj Dios naáwátdih naóh yapanit nin pah weemdíh ĩt niíj daacáp tajĩ. ‘ “Yeejép chãjni caá”, niijnít, caandíh ĩ peéh chãjbipna caá’, ĩt niíj daacáp tajĩ.\wj*\x * \xo 22:37 \xt Is 53.12\x*\wj Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Páant ĩ niíj daacátji biíc yoobó weemdíh eníhcannit ĩ chãjbipna caá,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 38 —¡Maá, ma eneé! Ninjĩh chéne íibat naá ã jʉmna caá, queét ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p \wj —¡Páant bóojeh! Caandíh ñi jenah joí cádahaá,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Getsemaní pácahi jʉmʉpboó Jesús ã ʉʉ́bát 
\r (Mt 26.36-46; Mr 14.32-42) 
\p  
\v 39 Páant niíj péa, bac bejnit, cheyeh jʉmat pah ãpĩ́ bejepboó Olivo Jeená ãt jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ. Ã bohénitbʉt ãjeéh ĩt bejep wʉt jĩ.  
\v 40 Caanná jʉibínit, Jesús nin pah queétdih ãt jwʉ́ʉb niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Yeebdíh Satanás ã yéejaat tʉ́ʉtʉchah, caandíh jepahcat tʉ́ʉt niijná, Diosdih ʉʉ́bát caá náahap,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 41 Páant niíj péa, chibít yʉʉ́pbit bej, bódicha caj yoh ñajnit,  
\v 42 \wj “Paá, ma náahna, weemdíh ma wʉnat tʉ́ʉtca bojoó. Obohjeéhtih, weém wã wʉníhcah yʉhna, meémboó páant ma náah yacachah, wã wʉn wʉ̃hbipna caá”,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 43 Páant ã niíj ʉʉ́bʉ́chahjeh, Dios ã wahni ángel caandíh jígohnit, ãt teo wáacap wʉt jĩ.  
\v 44 Tʉbit jĩ́gahnit, Jesús ã íipdih bʉ́dí ãt ʉʉ́bʉ́p wʉt jĩ. Pánih ʉʉ́bhnit, bʉ́dí tʉ̃p bejna, meépjĩh widni ãt chíinap wʉt jĩ. 
\p  
\v 45 Pánih ʉʉ́bh péa, jwʉ́ʉb ñah ñʉhnit, ã bohénit pebh ãt jwʉ́ʉb jʉibínap wʉt jĩ. Páant ã jwʉ́ʉb jʉibínachah, bʉ́dí jĩ́gahnit, tʉbit chʉʉná, ĩtát ʉ̃wah bejep wʉt jĩ.  
\v 46 Páant ĩ ʉ̃wʉchah ennit, Jesús queétdih nin pah ãt niíj wʉcʉp wʉt jĩ: 
\p \wj —Ñi jáa bojoó. ¿Dépanih ʉ̃o tigaá ñi chãj? Yéejatdih tʉ́i yap yohat tʉ́ʉt niijná, Diosdih ʉʉ́bát caá náahap,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Jesúsdih eníhcannit caandíh ĩ tewat 
\r (Mt 26.47-56; Mr 14.43-50; Jn 18.2-11) 
\p  
\v 47 Jesús páant ã niijíchahjeh, dawá cã́acwã ĩt jʉibínap wʉt jĩ. Judas, Jesús ã bohéniji, queétdih ãt dʉó wái jʉibínap wʉt jĩ. Pánih dʉó wái jʉibínit, Jesúíh pʉ́o tíibdih nomnit, caandíh ãt ʉʉ́bʉ́p wʉt jĩ.  
\v 48 Páant ã ʉʉ́bʉ́chah, Jesús caandíh nin pah ãt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p \wj —¿Judas, weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñédih pʉ́o tíib nomnit ʉʉ́bhna, weemdíh eníhcannitdih jʉ́ʉt niít ma chãjap?\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 49 Páant ã niijíchah, Jesús ã bohénit ded pah ã yapat pínahdih jéihnit, nin pah caandíh ĩt niijíp wʉt jĩ: 
\p —¿Maá, nin jwĩ bíbohni íibat naajĩ́h queétdih jwĩ mao jĩíh? ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 50 Páant ĩ niijíchahjeh, biíc Jesús ã bohéniboó sacerdotewã ĩ maáhdih teo wʉ̃hniíh jéihyepmant bóo moli chóodih ãt dʉ́ʉc bóod yohop wʉt jĩ.  
\v 51 Páant ã dʉ́ʉc bóod yohochah ennit, 
\p \wj —Páant ñi chãjca bojoó,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant niijnít, ã́ih moli chóo jʉmʉpjiboó teo jã́hanit, booanachah, jáap chóo ãt jígohop wʉt jĩ.  
\v 52 Pánih booanit, sacerdotewã ĩ maáta, Dioíh mʉʉdíh wapnit soldadowã ĩ maáta, bita maáta biícdih caandíh tewedih jʉibínitdih nin pah ãt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p \wj —¿Dépanihna nʉʉmnídih tewat pah íibat naaná, máa quiítnadihbʉt ʉbnit, weemdíh tewedih ñi jʉ̃óh?\wj* 
\v 53 \wj Yeó jáap jʉmat pah Dioíh mʉʉ́boó ñijeéh wã jʉmʉchah yʉhna, weemdíh ñi teocap be. Obohjeéhtih, bʉʉ nemépwã ĩ maáhdih jepahnit, ded pah ñi weñat pínahdih Dios ã chãjat tʉ́ʉtna caá,\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 22:53 \xt Lc 19.47; 21.37\x* 
\s1 Pedro ã yeeat 
\r (Mt 26.57-58,69-75; Mr 14.53-54,66-72; Jn 18.12-18,25-27) 
\p  
\v 54 Pánih Jesúsdih teonit, sacerdotewã ĩ maáíh mʉʉná ĩt ʉb bejep wʉt jĩ. Páant ĩ ʉb bejechah, Pedroboó yʉʉ́pjeh ãt en péenap wʉt jĩ.  
\v 55 Maáíh mʉʉná waád jʉibínit, Jesúsdih teonitji soldadowã wáihyat jʉ́dʉ diítboó tʉʉ ĩt cáo jwejep wʉt jĩ. Pánih cáonit, ĩt mée chʉ́ʉd pʉ́ʉda bojop wʉt jĩ. Pedrobʉt ĩ cãtíh ãt mée chʉ́ʉdʉp wʉt jĩ.  
\v 56 Páant ã chʉ́ʉdʉchah ennit, biíc teo wʉ̃hnih queétdih nin pah mit niijíp wʉt jĩ: 
\p —Ninbʉt Jesúsjeéh jʉmni beé, mit niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 57 Obohjeéhtih, Pedro nin pah ãt niíj yeenap wʉt jĩ: 
\p —Caandíh wã jéihcan caá, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 58 Tʉ́ttimah, biíh jwʉh Pedrodih ennit, 
\p —Meembʉ́t ĩjeéh jʉmni caá, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p —Nihcan caá, Pedro ãt jwʉ́ʉb niíj yeenap wʉt jĩ. 
\p  
\v 59 Biíc hora tʉ́ttimah, biíh jwʉh bitadih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Yoobópdih tigaá ninbʉt Jesúsjeéh jʉmniji caá. Caandíh péenit Galilea baácdih moón míicjeh caá. Ninbʉt Galilea baácdih bóo jʉmna, ãjeéh péeni mʉn tigaá, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 60 —¡Ma niijnídih wã jéihcan caá! Pedro ãt jwʉ́ʉb niíj yeenap wʉt jĩ. 
\p Páant ã niijíchahjeh, mʉjbai ãt ewep wʉt jĩ.  
\v 61 Páant ã ewechahjeh, Jesús Pedrodih ãt tac pʉ́ʉd enep wʉt jĩ. \wj “Bʉʉ chei mʉjbai ã ewat pínah jã́tih, ‘Weém nin newédih wã jéihcan caá’, biíc peihcanni láa ma niíj yeebipna caá”,\wj* Jesús ã niijátjidih Pedro ãt náhninap wʉt jĩ.  
\v 62 Pánih náhninit, bac bej, bʉ́dí ãt jʉñʉ́p wʉt jĩ. 
\s1 Jesúsdih deohnit, ĩ pʉñat 
\r (Mt 26.67-68; Mr 14.65) 
\p  
\v 63 Jesúsdih wapnit soldadowã caandíh yeejép deohnit, ĩt pʉñʉp wʉt jĩ.  
\v 64 Pánih pʉ̃init, ã́ih quíibdih nem chéonit, nin pah ĩt niíj ʉʉ́bh joí dehwep wʉt jĩ: 
\p —¿Déhe tibeé meemdíh pʉ̃i? ĩt niijíp wʉt jĩ.  
\v 65 Pánih chãjnit, Jesúsdih yeejép ĩt niíj jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ. 
\s1 Maáta Jesúsdih ĩ naóh yacat 
\r (Mt 26.59-66; Mr 14.55-64; Jn 18.19-24) 
\p  
\v 66 Baáb jéenechah, judíowã ĩ maáta, sacerdotewã ĩ maáta, Moisés ã wʉtatjidih bohénitbʉt ĩt míic wáacap wʉt jĩ. Páant ĩ míic wáacachah, soldadowã Jesúsdih ĩt ʉb waad béjep wʉt jĩ.  
\v 67 Caanná ĩ ʉb waád jʉibínachah, queét míic wáacnitboó nin pah Jesúsdih ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —Jwiítdih yoobópdih ma naáwá. ¿Meém Dios ã wahni Cristo niít? ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p \wj —Yeebdíh wã naáwáchah yʉhna, ‘Yoobópdih nihcan caá’, ñi niijbípna caá.\wj* 
\v 68 \wj Yeebdíhbʉt wã ʉʉ́bh joyóchah, ñi jepahcan niít.\wj* 
\v 69 \wj Obohjeéhtih, Dios chah wẽpni ã jéihyepmant bóo bʉwámant weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé chʉ́ʉdnit, nihatdih wã wʉtbipna caá,\wj* Jesús queétdih ãt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 70 —Páant niijná, ¿Meém Dios wʉ̃ʉ́h niít? ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ. 
\p \wj —Caan tígaá weém,\wj* Jesús ãt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 71 Páant ã niíj jepahachah joinít, queétjeh nin pah ĩt míic niíj wéhenap wʉt jĩ: 
\p —Nin Diosdih bʉ́dí ã yéej naáwáchah, jwĩ joiná caá. Pánihna, biíh naóh yacni pínahdih bidat náahcan caá, ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\c 23  
\s1 Maáh Pilato pebhna Jesúsdih ĩ ʉb bejat 
\r (Mt 27.1-2,11-14; Mr 15.1-5; Jn 18.28-38) 
\p  
\v 1 Queét maátajeh míic wéhe péanit, Jesúsdih Pilato pebhna ĩt ʉb bejep wʉt jĩ.  
\v 2 Ã pebhna ʉb jʉibínit, Jesúsdih nin pah ĩt niíj naóh yacap wʉt jĩ: 
\p —Nin newé jwĩ déewãdih ã yee naáwáchah, jwiít jwĩ joyóp be. Jwĩ maáh Césardih dinero ã wʉ̃hat tʉ́ʉtcap be. ‘Weém Dios ã wahni Cristo ñi maáh caá’, ãpĩ́ niijíp be, Pilatodih ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 3 Páant ĩ niijíchah joinít, Pilato Jesúsdih nin pah ãt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Meém judíowã ĩ maáh niít? ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p \wj —Ma niiját pahjeh tigaá,\wj* Jesús ãt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 4 Páant ã niijíchah joinít, Pilato sacerdotewã ĩ maátadih, bita en ñʉhnitdihbʉt nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Nindih dedé peéh mawat wihcan caá, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 5 Obohjeéhtih, páant ã niijíchah joinít, queét chah ĩt naóh yacap wʉt jĩ. 
\p —Caán nihat ã bohénitdih yeejép ã chãjat tʉ́ʉtna caá. Galilea baácdih moondíh jwíih bohénit, Judea baácdih moondíh, nin tʉ́tchidih moondíhbʉt yeejép ãpĩ́ bohéna caá, ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Herodes Jesúsdih ã ʉʉ́bh joyát 
\p  
\v 6 Páant ĩ niijíchah joinít, Pilatoboó queétdih nin pah ãt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —Galilea baácdih moondíh jwíih bohéna, ¿nin Galilea baácdih bóo niít? ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 7 —Caán baácdih bóo tigaá, ĩt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p Páant ĩ niíj jepahachah joinít, Galilea baácdih moondíh Herodes maáh ã jʉmʉchah, Pilato Herodes pebhna Jesúsdih ãt wahap wʉt jĩ. Pascua yeó jáapnadih Herodes Jerusalén tʉ́tchiboó jʉibíni ãt jʉm jwʉhʉp wʉt jĩ.  
\v 8 Páant ã wahni Herodes pebhna ã jʉibínachah, Herodesboó caandíh ennit, bʉ́dí ãt weñep wʉt jĩ. Jesús ded pah ã chãjat doonádih joiníji maatápdih Jesús ã wẽp chãjatdih bʉ́dí ãt eníhip wʉt jĩ.  
\v 9 Pánihna, Jesús Herodes pebhna ã jʉibínachah, Herodes maatápdih ãtih ʉʉ́bh joí ñʉʉnʉ́p wʉt yʉh jĩ. Obohjeéhtih, caandíh Jesús ãt jepahcap wʉt jĩ.  
\v 10 Sacerdotewã ĩ maáta, Moisés ã wʉtatjidih bohénitbʉt, Herodes pebhna jʉibí ñʉhnit, Jesúsdih chah yeejép ĩt naóh yacap wʉt jĩ.  
\v 11 Tʉ́ttimah, Herodes ã́ih soldadowã biícdih yeejép niijnít, Jesúsdih ĩt dehwep wʉt jĩ. Pánih deohnit, tʉ́ini yégueh chóo, maáh ã dʉwát dée chóodih yacnit, Pilato pebhna ĩt wah jwʉ́ʉba bojop wʉt jĩ.  
\v 12 Pánihna, caán yeó jáapjeh Jesúsdih ĩ míic wah jwʉ́ʉba boj ñʉhna, Herodes Pilatojĩh ĩt míic wẽi jwíihip wʉt jĩ. Páant ĩ chãjat pínah jã́tih ĩt míic eníhcap wʉt jĩ. 
\s1 Jesúsdih ĩ mao yohat tʉ́ʉtat 
\r (Mt 27.15-26; Mr 15.6-15; Jn 18.38–19.16) 
\p  
\v 13 Jesúsdih Pilato pebhna ĩ jwʉ́ʉb ʉb jʉibínachah, Pilatoboó sacerdotewã ĩ maátadih, judíowã ĩ maátadih, cã́acwãdihbʉt ãt míic wáacat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ.  
\v 14 Páant ĩ míic wáacat tʉ́ttimah, nin pah queétdih ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\p —Nindih weemdíh ʉb jʉ̃óhnit, ‘Cã́acwãdih yeejép chãjat tʉ́ʉtni caá’, ñi niíj naóh yacap be. Páant ñi niíj naóh yacachah joinít, yeéb ñi enechah, caandíh wã ʉʉ́bh joí beedánap be. Obohjeéhtih, dedé peéh mawat caandíh ã wihcan caá.  
\v 15 Herodesbʉt caandíh ʉʉ́bh joí ennit, dedé ã yéejatjidih bid jʉicánjeh, jwĩ pebhna ãt jwʉ́ʉba bojop taga.  
\v 16 Pánihna, caandíh pʉñat tʉ́ʉtnitjeh, wã bacabipna caá, Pilato queétdih ãtih niijíp wʉt yʉh jĩ. 
\p  
\v 17 Pascua jʉmat pah nemat mʉʉ́boó jʉmni ĩ náahnidih Pilato ãpĩ́ bacanap wʉt jĩ.  
\v 18 Pánihna, “Jesúsdih wã bacami caá”, ã niijíchah joinít, nihat cã́acwã nin pah ĩt niíj ñaacáp wʉt jĩ: 
\p —¡Caán newédih bacacanjeh, ma mao yohat tʉ́ʉtʉ́! ¡Barrabásboodíh jwiítdih ma baca wʉ̃hʉʉ́! ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 19 Jerusalén tʉ́tchiboó jʉmnit Romano maátadih ã yohíhatji jíib, bitadih ã mao yohatji jíibbʉt, Barrabás nemat mʉʉ́boó ãt jʉmʉp wʉt jĩ.  
\v 20 Pánihna, Pilato Jesúsboodíh bacaíhnit, cã́acwãdih ãt jwʉ́ʉb ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ, páant mʉntih.  
\v 21 Obohjeéhtih, páant ã bacaíhichah joinít, 
\p —¡Cruzboó péoh dodhnit, caandíh ma mao yohat tʉ́ʉtʉ́! ĩt niíj ñaacáp wʉt jĩ. 
\p  
\v 22 Páant ĩ niíj ñaacáchah joinít, 
\p —Yeéb páant ñi niíj ñaacáchah, ¿dedé tigaá caán ã yéej chãjatji jʉm? Obohjeéhtih, dedé ã yéejat peéh mawat ã wihcah, caandíh wã mao yohat tʉ́ʉtcan niít. Pánihna, pʉñat tʉ́ʉtnitjeh, wã bacabipna caá, Pilato queétdih ãt niíj jepahap wʉt jĩ. 
\p  
\v 23 Obohjeéhtih, páant ã niijíchah joinít, chah ĩt yoób ñaacáp wʉt jĩ, bʉca. 
\p —¡Jesúsdih cruzboó péoh dodhnit, ma mao yohat tʉ́ʉtʉ́! ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant tʉbit ĩ niíj ñaacáchah joiná, Pilato ã jenah joyát tʉ́ʉt nʉʉmnít,  
\v 24 ĩ niiját pah ãt chãjat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ.  
\v 25 Pánih jepahnit, cã́acwãdih mao yohni, nemat mʉʉ́boó jʉmni, cã́acwã ĩ ʉʉ́bhni Barrabásboodíh Pilato ãt bacanap wʉt jĩ. Jesúsdih cruzboó ãt yoób mao yohat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ, bʉca. 
\s1 Jesúsdih cruzboó péoh dodhnit, ĩ mawat 
\r (Mt 27.32-44; Mr 15.21-32; Jn 19.17-27) 
\p  
\v 26 Jesúsdih soldadowã cruzdih bewanit, caandíh mao yohat tʉ́ʉt niijná, ĩt ʉb bejep wʉt jĩ. Pánih ʉb bejnit, Simón wʉ̃t jʉmni, Cirene tʉ́tchidih bóodih ĩt jwãááp wʉt jĩ. Jerusalén tʉ́tchidih ã waád jʉibínachah, caandíh Jesúíh cruzdih ĩt bewat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Pánih bewat tʉ́ʉtnit, Jesús tʉ́ttimah caandíh ĩt péeat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. 
\p  
\v 27 Jesúsdih ĩ ʉb bejechah, dawá cã́acwã caandíh ĩt en péenap wʉt jĩ. Yaádhbʉt caandíh bʉ́dí ĩt ñaác jʉ̃í péenap wʉt jĩ.  
\v 28 Páant ĩ ñaác jʉ̃í péenachah, tac pʉ́ʉd ennit, Jesús queét yaádhdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Yeéb Jerusalén tʉ́tchidih moón yaadá, weemdíh ñi jʉ̃icá bojoó. Yeéb míicjeh, ñi wehdihbʉt jʉñát caá náahap.\wj* 
\v 29 \wj Biíh yeó jáap yeebdíh yeejép ã yapachah, ‘Weh wihcannit yaádh chah wẽinit ĩ jʉmna caá’, ñi niijbípna caá.\wj* 
\v 30 \wj Pánihna, ʉ́ʉm jweííhna, ‘¡Jeená jwiítdih ma jãh jʉ̃ʉ́wʉ́!’ ñi niijbípna caá.\wj*\x * \xo 23:30 \xt Os 10.8; Ap 6.16\x* 
\v 31 \wj Ñi jenah joyoó. Weém tʉ́ini wã jʉmʉchah yʉhna, weemdíh yeejép chãjnit, yeéb yéejnitboodíh bácah, chah yeejép ĩ chãjbipna caá,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 32 Jesúsdih, chénewã yéej chãjnitdihbʉt ãjeéh mao yohat tʉ́ʉt niijná, Waó Iidíp Dah wʉ̃t jʉmni jeéboó soldadowã ĩt ʉb bejep wʉt jĩ.  
\v 33 Caán jeená jʉibínit, Jesúsdih cruzboó péohnit, ĩt pʉd dodhdop wʉt jĩ. Yéejnitdihbʉt biíh cruznadih péohnit, ĩt pʉd dodhdop wʉt jĩ. Biíc yéejnidih Jesús ã jéihyepmant bóo bʉwámant, biíhdih ã wáyámant bóo bʉwámant, Jesúsdih tac yoób ĩt dodhdop wʉt jĩ.  
\v 34 Páant ĩ péoh dodhdat tʉ́ttimah, cruzboó ñʉhnit, Jesús ã íipdih nin pah ãt niíj ʉʉ́bʉ́p wʉt jĩ: \wj “Weemdíh mao yohnit ĩ yéejatdih ma yohoó, Paá. Ded pah ĩ chãjatdih ĩ beh joicán caá”,\wj*\x * \xo 23:34 \xt Sal 22.18\x* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Cruzboó ñʉhnitdih wapnit soldadowã Jesúíh yégueh chóojidih “¿Deíh tigaá ã jʉmbi?” míic niijnít, tíhwat jʉ́dʉnabitjĩh ĩt yoh tíhwip wʉt jĩ. 
\p  
\v 35 Dawá cã́acwã pebhbit ĩt en ñʉhʉp wʉt jĩ. Judíowã ĩ maátabʉt en ñʉhnit, Jesúsdih nin pah ĩt niíj deoh naáwáp wʉt jĩ: 
\p —Cã́acwãdih tʉ́i teo wáacni jʉmna, Dios ã wahni Cristo nihna, caanjéhbʉt ã míic teo wáaca naáh, ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 36 Soldadowãbʉt caandíh deoh naóhnit, ã pebh jʉibínit, bijni iguíh macdih Jesúsdih babhbat tʉ́ʉtna, ĩtih toonap wʉt yʉh jĩ.  
\v 37 Pánih toonit, queétbʉt nin pah ĩt niíj deoh naáwáp wʉt jĩ: 
\p —¡Meém judíowã ĩ maáh jʉmna nihna, ma wẽpatjĩhjeh ma míic tʉ́i teo wáacá! ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 38 \sc “Nin judíowã ĩ maáh caá”\sc*, ĩ niíj daácni nʉ́odih Jesúíh wao cháh cruzboó ĩt nah péoh bʉ́ʉdhdʉp wʉt jĩ. 
\p  
\v 39 Biíc péoh dodhni Jesúsdih nin pah ãt niíj jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ: 
\p —¡Meém Dios ã wahni Cristo jʉmna nihna, ma wẽpatjĩh ma míic teo wáacá! ¡Jwiítdihbʉt ma teo wáacá! ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 40 Obohjeéhtih, páant niíj jʉ̃ihnidih biíh yéejniboó nin pah ãt niíj jʉ̃ih jwʉ́ʉbanap wʉt jĩ: 
\p —¡Caandíh páant ma niijcá bojoó! ¿Páant niijná, Diosdih ma ʉ́ʉmcan niít? Meemdíh peéh mawat biíc yoobó caandíh ã jʉmna caá.  
\v 41 Jwiít yéej chãjnitdih ĩ peéh mawachah, yoobópdih caá. Obohjeéhtih, nin ã yéej chãjcah yʉhna, caandíh ĩ peéh maona caá, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 42 Páant niíj péanit, Jesúsdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p —Jesús, meém maáh waadná, weemdíh ma tʉ́i náhninaá, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 43 \wj —Yoobópdih meemdíh wã naóhna caá. Bʉʉ yeó jáapjeh Tʉ́ini Pebhboó wãjeéh ma jʉmbipna caá,\wj* Jesús caandíh ãt niijíp wʉt jĩ. 
\s1 Jesús ã wʉnat 
\r (Mt 27.45-56; Mr 15.33-41; Jn 19.28-30) 
\p  
\v 44 Páant ĩ péoh dodhdat tʉ́ttimah, yeó jáap tac yoób ãt dʉpʉ́áh bejep wʉt jĩ. Pánihna, nihat baác dʉpʉ́niji biíc peihcanni horas tʉ́ttimah ãt jwʉ́ʉb baabáh bejep wʉt jĩ, páant mʉntih.  
\v 45-46 Páant ã jwʉ́ʉb baabáh bejat pínah jã́tih, Jesús nin pah ãt niíj ñaacáp wʉt jĩ: 
\p \wj —Wĩ́ih caolihdih ma ʉbʉʉ́, Paá,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 23:45-46 \xt Sal 31.5; Hch 7.59\x* 
\p Páant niíj péanit, ãt wʉnah bejep wʉt jĩ. Páant ã wʉnʉchahjeh, Dioíh mʉʉ́ diítboó ĩ jãh yaíhni bʉ́dí wʉ́ʉpni chóo yeo dei bejna, chéne chóo pah ãt chãwáp wʉt jĩ.\x * \xo 23:45-46 \xt Ex 26.31-33; 2Cr 3.14\x* 
\p  
\v 47 Páant niijnít, Jesús ã wʉnʉchah ennit, pebh ñʉhni soldadowã ĩ maáhboó Diosdih wẽinit, 
\p —Nin yéejniji ãt nihcan tagaá, ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 48 Pánihna, nihat enedih wáac jʉibínitji Jesús ã wʉnʉchah ennit, bʉ́dí jĩ́gahnit, ĩ́ih mʉʉnáboó ĩt jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ.  
\v 49 Obohjeéhtih, nihat Jesúsdih jéihnit, Galilea baácmant ãjeéh jʉ̃óhnit yaádhbʉt Jesúsdih yʉʉ́pbit ĩt en ñʉhʉp wʉt jĩ.\x * \xo 23:49 \xt Lc 8.2-3\x* 
\s1 Jesúíh bácahjidih ĩ yohat 
\r (Mt 27.57-61; Mr 15.42-47; Jn 19.38-42) 
\p  
\v 50-51 Caán láa José wʉ̃t jʉmni, Judea baácdih bóo, Arimatea tʉ́tchimant Jerusalén tʉ́tchina jʉibíniji ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Yoobópdih chãjni, Dios ã maáh jʉmatdih pã́ini wʉt jĩ. Judíowã ĩ maátajeéh jʉmna yʉhna, Jesúsdih ĩ mao yohat tʉ́ʉtatdih ãt náahcap wʉt yʉh jĩ.  
\v 52 Pánihna, José Pilato pebhna Jesúíh bácahjidih ʉʉ́bʉ́dih ãt bejep wʉt jĩ.  
\v 53 Pánih ʉʉ́bh péanit, Jesúíh bácahjidih ʉb deya, tʉ́ini yégueh chóojĩh tainit, wʉnnitdih ĩ yoh jwʉhca naáh jeé íitboó ãt yohop wʉt jĩ.  
\v 54 Jesús ã wʉnni yeó jáap judíowã ĩ chooát pínahdih ĩ ámohat yeó jáap wʉt jĩ. Pánihna, ĩ chooát pínah hora jã́tihbitjeh ã jʉmʉchah, Jesúíh bácahjidih tʉ́i ámohcanjeh ãt yohop wʉt jĩ. Chooát yeó jáap tʉ́ttimah ãt tʉ́i ámoh péaíhip wʉt yʉh jĩ. 
\p  
\v 55 Galilea baácmant Jesúsjeéh jʉ̃óhnit yaádh, ã yohat pínah íitboó Jesúíh bácahjidih ã ʉb bejechah, Joséjeéh ĩt en péenap wʉt jĩ. Pánihna, caán jeé íitna jʉibínit, ã́ih bácahjidih ã yohochah, ĩt enep wʉt jĩ.  
\v 56 Pánih en péa, ĩ́ih mʉʉná jwʉ́ʉb bejnit, Jesúíh bácahjidih ĩ ñáñat pínah chej jʉmni nʉ́ona, chej jʉmni macdihbʉt ĩt ámohop wʉt jĩ. Pánihna, chooát hora ã jʉyʉ́chah, Moisés ã wʉtatji pahjeh ĩt choonáp wʉt jĩ.\x * \xo 23:56 \xt Ex 20.10; Dt 5.14\x* 
\c 24  
\s1 Jesús ã boo pʉd jʉ̃ʉ́wát 
\r (Mt 28.1-10; Mr 16.1-8; Jn 20.1-10) 
\p  
\v 1 Domingo yeó jáap baáb jéenechah, queét yaádh ĩ ámohni chej jʉmnidih ʉbnit, Jesúíh bácahdih ĩ yohopjiboó caandíh ñáñadih ĩt bejep wʉt yʉh jĩ.  
\v 2 Caandíh ĩ yohopji íitna jʉibínit, caán íitdih nematji jeé jʉ́dʉdih bita ĩ pʉ̃tʉ́ dodhdatji pah ã jʉmʉchah, ĩt enep wʉt jĩ.  
\v 3 Pánih ennit, caán íitdih waad béjnit, ĩ Maáh Jesúíh bácahjidih ĩt bid jʉicáp wʉt jĩ.  
\v 4 Pánih bid jʉicán, “¿Ded pah tigaá ãt bej?” ĩt niíj jenah joyóp wʉt jĩ. Páant ĩ niíj jenah joi ñʉ́hʉchah, chéne neoná yeh iigní yégueh chóo dʉonít, queét yaádh pebh ĩt jígoh ñʉhʉp wʉt jĩ.  
\v 5 Páant ĩ jígoh ñʉhʉchah ennit, bʉ́dí ʉ́ʉmna, queét yaádh ĩt páah yoh ñajap wʉt jĩ. Páant ĩ páah yoh ñajachah ennit, ángelwã queétdih nin pah ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p —¿Dépanih tigaá wʉnnitdih ĩ yohopboó Jesúsdih ñi bid?  
\v 6 Caán ninboó ã wihcan caá. Jáantjeh ã boo pʉd jʉ̃ʉ́wʉ́p be. ¿Galileaboó ñijeéh jʉm jwʉhna, yeebdíh ã niijátjidih ñi náhnican niít?  
\v 7 \wj ‘Weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñédih yeejépwãdih ĩ wʉ̃hʉchah, cruzboó péoh dodhnit, ĩ mao yohbipna caá. Páant ĩ mawachah yʉhna, biíc peihcanni yeó jáap tʉ́ttimah, wã jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃óhbipna caá’,\wj* yeebdíh ã niíj naáwátjidih ¿ñi náhnican niít? ĩt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 24:7 \xt Mt 16.21; 17.22-23; 20.18-19; Mr 8.31; 9.31; 10.33-34; Lc 9.22; 18.31-33\x* 
\p  
\v 8 Páant ĩ niijíchah joinít, Jesús ã niijátjidih ĩt náhninap wʉt jĩ.  
\v 9 Pánih náhninit, Jesús once ã bohénitji, bita biícdih ĩ jʉmʉpna ĩ enatjidih naáwádih ĩt jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ.  
\v 10 Queét yaádh María Mágdala tʉ́tchidih bóli, Juana, biíh wili María Santiago íin, bita yaádhbʉt ĩjeéh bejnit Jesús ã bohénitjidih ĩt naáwáp wʉt jĩ.  
\v 11 Obohjeéhtih, ĩ naáwáchah joiná yʉhna, “Nih yáana caá. Déhenit yaadábeh caá”, niíj jenah joinít, queét yaádhdih ĩt joyáh bojop wʉt jĩ. 
\p  
\v 12 Obohjeéhtih, Pedroboó ĩ naáwáchah joinít, Jesúíh bácahjidih ĩ yohopjina ãt ñáo ñah bejep wʉt jĩ. Caanná jʉibínit, jeé íit diítna péeb jéen ennit, Jesúíh bácahjidih ĩ pinni chóojijeh ã ñajachah, ãt enep wʉt jĩ. Pánih en, bʉ́dí jenah joinít, ã́ih mʉʉ́boó ãt jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ. 
\s1 Emaús tʉ́tchina bejnitdih Jesús ã jígohat 
\r (Mr 16.12-13) 
\p  
\v 13 Caán yeó jáapjeh chénewã Jesúsjeéh péenitji Emaús tʉ́tchina ĩt bejep wʉt jĩ. Jerusalén tʉ́tchimant Emaús tʉ́tchina once kilómetros wʉt jĩ.  
\v 14 Pánih bejna, nihat Jesús ded pah ã yapatjidih queétjeh míic wéhe bejna ĩt chãjap wʉt jĩ. Jesús cruzboó ñʉhnit, ã wʉnatjidih, ã jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃ʉ́wátji doonádihbʉt míic wéhe bejna ĩt chãjap wʉt jĩ.  
\v 15 Páant ĩ míic wéhe bejechah, queétdih ñʉʉ́n jwãáh jʉibínit, ĩjeéh Jesúsjeh ãt bejep wʉt yʉh jĩ.  
\v 16 Obohjeéhtih, caandíh ĩt beh encap wʉt jĩ. 
\p  
\v 17 Pánih ñʉʉ́n jwãáh jʉibínit, Jesús queétdih nin pah ãt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: 
\p \wj —¿Dépanihatdih míic wéhe bej tigaá ñi chãj?\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant ã niijíchah, chãonít, wẽicanjeh, caandíh ĩt en ñʉhʉp wʉt jĩ.  
\v 18 Pánih en ñʉhnit, Cleofas caandíh nin pah ãt niíj jepahap wʉt jĩ: 
\p —¿Meém Jerusalén tʉ́tchidih nih jibni niít? ¿Bʉʉ yeó jáapna caán tʉ́tchiboó ded pah ã yapatjidih ma jéihcan niít? ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 19 \wj —¿Dedé ã yapatjidih niij tígaá ñi chãj?\wj* Jesús ãt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ. 
\p —Jesús, Nazaret tʉ́tchidih bóodih ã yapat. Caán Dios naáwátdih naóh yapani jʉmna, ã naáwát wẽpni, ã chãjatbʉt wẽpni beé. Páant ã jʉmatdih Dios ã enechah, nihat cã́acwãbʉt ĩ enep be.  
\v 20 Tʉ́ttimah, Dioíh mʉʉdíh en daonít maáta, bita jwĩ maátabʉt caandíh peéh mawat pínah niijná, Romanowãdih ĩ wʉ̃hʉchah, queét cruzboó péoh dodhnit, ĩ mao yohop be.  
\v 21 ‘Romanowã ĩ wʉtatdih Jesús jwiít judíowãdih ã tʉ́i ʉbbipna caá’, niíj jenah joinít, bʉ́dí wẽina jwĩ chãjap yʉh be. Obohjeéhtih, ã wʉnʉp be. Bʉʉ ã wʉnat tʉ́ttimah biíc peihcanni yeó jáapjeh ã yapna caá.  
\v 22 Biquína jwiít biícdih Jesús báadhdajeéh péenit yaádh jwiítdih ĩ naáwáchah, jwĩ joí wʉ́hi bejep be. Bʉʉ cheibitjeh Jesúsdih ĩ yohopji jeé íitna jʉibínit,  
\v 23 ã́ih bácahjidih ĩt bid jʉicáp wʉt be. Bid jʉicánjeh, jwĩ pebhboó jwʉ́ʉb jʉinít, ángelwãdih ĩ enatjidih jwiítdih ĩ naáwáp be. ‘Jesús ã boo pʉd jʉ̃ʉ́wʉ́p be’, ángelwã queétdih ĩ niíj naáwátjidih jwiítdih ĩ jwʉ́ʉb naóh yapanap be.  
\v 24 Bita jwĩjeéh jʉmnitbʉt Jesúsdih yohopji jeé íitna ĩt bejep wʉt be. Caanná jʉibínit, queét yaádh ĩ naáwátji pah ĩt enep wʉt be. Obohjeéhtih, Jesúsdih ĩt encap wʉt be, Emaús tʉ́tchina bejnit Jesúsdih ĩt niíj naáwáp wʉt jĩ. 
\p  
\v 25 Páant ĩ niijíchah joinít, Jesús nin pah queétdih ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: 
\p \wj —Yeéb tʉ́i jenah joicánnit jʉmna, Dios naáwátdih naóh yapanit nihat ĩ daacátjidih páantjeh ñi joyáh bojna caá. Páant ñi joyáh bojat jíib, ñi beh joicán caá. Tʉ́i joinít, ñi beh joyóchah, ãta tʉ́i tagaá. Nin pah Dios naáwátdih naóh yapanit ĩt niíj daacáp tajĩ.\wj* 
\v 26 \wj ‘Dios ã wahni pínahdih cã́acwã bʉ́dí yeejép chãjnit, ĩ mao yohbipna caá. Páant ĩ mawat tʉ́ttimah, Dios caandíh booanit, ã pebhboó maáh ã waadábipna caá’, naóh yapanit ĩt niíj daacáp tajĩ,\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 27 Tʉ́ttimah, Dios ã wahni Cristodih ded pah ã yapat pínahdih nihat Dios naáwátdih naóh yapanit ĩ daacátjidih Jesús queétdih ãt beh joyánap wʉt jĩ. Moisés ã daacátjidih jwíih bohé, tʉ́ttimah nihat bita naóh yapanit ĩ daacátjidihbʉt ãt bohénap wʉt jĩ. 
\p  
\v 28 Páant ĩ míic wéhe bejna, ĩ jʉibíát pínah tʉ́tchidih ĩ tóah bejechah, Jesús caán tʉ́tchidih yap bejni pah ãt nihip wʉt jĩ.  
\v 29 Páant ã yap bejíhichah ennit, “Jwĩjeéh ma chão jwʉ́hʉʉ́. Tõo ñáh jʉ̃óhna caá ã chãjap”, Jesúsdih ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p Páant ĩ niijíchah joinít, ĩjeéh ãt chão jwʉ́hʉp wʉt jĩ. 
\p  
\v 30 Pánihna, ĩ jeéméchah, Jesús pan dahdih ʉbnit, Diosdih nin pah ãt niíj ʉʉ́bʉ́p wʉt jĩ: \wj “Jeémát ma wʉ̃hat tʉ́ina caá, Paá”,\wj* niíj péanit, queétdih ãt daj wʉ̃hʉp wʉt jĩ.  
\v 31 Páant niíj ʉʉ́bhnit, ã daj wʉ̃hʉchahjeh, caandíh ĩt yoób beh enep wʉt jĩ, bʉca. Ĩ beh enechahjeh, Jesús ãt bʉʉdáh bejep wʉt jĩ. 
\p  
\v 32 Ã bʉʉdáh bejechah ennit, nin pah ĩt míic niijíp wʉt jĩ: 
\p —Namáboó jwiítdih jwãáhnit, Dios naáwátdih ã bohé jʉ̃ʉ́wʉ́chah, jwĩ́ih caolih bainí ã wẽican beé, ĩt míic niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 33 Pánihna, jeémp péanitjeh, Jerusalén tʉ́tchina waícanjeh ĩt jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ. Caanná jʉibínit, Jesús once ã bohénitji bita ĩ chéenwãbʉt ĩ míic wáacapboó ĩt jʉibínap wʉt jĩ.  
\v 34 Jã́tih jwíih míic wáac jʉibínitboó queét chénewã jáap jʉibínitdih nin pah ĩt jípónih jwãáh naáwáp wʉt jĩ: 
\p —¡Jwĩ Maáh ãt boo pʉd jʉ̃óh tagaá! Pedrodih ãt jígohop wʉt be, bʉca, ĩt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 35 Páant ĩ niijíchah joinít, queét jáap jʉibínitbʉt namádih ĩ bejechah, queétdih ded pah ã yapatjidih ĩt naáwáp wʉt jĩ. Jesús pan dahdih ʉʉ́bhnit, ã dajachah, caandíh ĩ beh enatjidihbʉt ĩt naáwáp wʉt jĩ. 
\s1 Jesús ã bohénitjidih ã jígohat 
\r (Mt 28.16-20; Mr 16.14-18; Jn 20.19-23) 
\p  
\v 36 Páant ĩ naáwát tacjeh, ĩ cãtíh Jesús ãt jígoh ñʉhʉp wʉt jĩ. 
\p \wj —¿Ñi jʉm caá? Dios ã tʉ́yat ñijeéh ã jʉmʉ naáh,\wj* queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 37 Páant ã niijíchah joinít, “Ã́ih dadahjidih enna caá jwĩ chãjap”, niíj jenah joinít, tʉbit ĩt ʉ́ʉmʉp wʉt jĩ.  
\v 38 Páant ĩ ʉ́ʉmʉchah, queétdih nin pah ãt jwʉ́ʉb niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —¿Dépanih tigaá ñi ʉ́ʉm? ¿Dépanihna ‘Nin Jesús nihcan caá’, ñi niíj jenah joí?\wj* 
\v 39 \wj Wĩ́ih téihyanadih, wĩ́ih jítchanadihbʉt ĩ péhwatji íitnadih ñi eneé. Weemdíh ñi teo joyoó. Pánih teo joinít, ñi jéihbipna caá. Dadahjeh wã jʉmʉchah nihna, ñita jéih teo joicán tagaá. ¡Weemjéh tigaá!\wj* Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 40 Páant niijnít, ã́ih téihyana, jítchanadihbʉt, queétdih ãt jʉ́ʉtʉp wʉt jĩ.  
\v 41 Obohjeéhtih, páant ã jʉ́ʉtʉchah yʉhna, bʉ́dí wẽina, en wʉ́hi bejnit, páantjeh ĩt tʉ́i jenah joi jwʉ́hcap wʉt jĩ. Páant ĩ tʉ́i jenah joicátdih ennit, 
\p \wj —¿Jeémát ñi bíbohcan niít?\wj* Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 42 Páant ã niíj ʉʉ́bʉ́chah joinít, diibáni queejdíh caandíh ĩt wʉ̃hʉp wʉt jĩ.  
\v 43 Páant ĩ wʉ̃hʉchah ʉbnit, queét nihat ĩ enechah, ãt jeémép wʉt jĩ.  
\v 44 Pánih jeémp péanit, Jesús queétdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: 
\p \wj —Ñijeéh jʉm jwʉhna, ded pah wã yapat pínahdih yeebdíh wã naáwáp jĩ. Moisés ã daacátji, Dios naáwátdih naóh yapanit ĩ daacátji, David Salmos ĩ niijní ã daacátjidihbʉt biíc yoobó weemdíh yapat ã náahap be,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. 
\p  
\v 45 Páant niijnít, Dios naáwátdih jwʉ́ʉb bohénit, nin pah ãt niíj beh joyánap wʉt jĩ: 
\p  
\v 46 \wj —Dios naáwátdih daácnit nin pah ĩt niíj naóh daacáp tajĩ. ‘Dios ã wahni pínah Cristo yeejép yapnit, biíc peihcanni yeó jáap tʉ́ttimah, ã jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃óhbipna caá.\wj*\x * \xo 24:46 \xt Is 53.1-12; Os 6.2\x* 
\v 47 \wj Páant, ã boo pʉd jʉ̃ʉ́wát tʉ́ttimah, cã́acwã ĩ yéejatdih cádahnit, tʉ́iniboodíh ĩ tʉ́ʉt nʉʉmát pínah niijná, nihat baácdih moondíh ã́ih tʉ́ini doonádih ĩ naóh peét bejbipna caá. Páant ĩ tʉ́ʉt nʉʉmʉ́chah, Diosboó ĩ yéejatdih ã yoh wʉ̃hbipna caá. Jerusalén tʉ́tchidih moondíh ĩ jwíih naóhbipna caá. Tʉ́ttimah, nihat baácdih moondíhbʉt ĩ naóh peét bejbipna caá’, ĩt niíj daacáp tajĩ.\wj* 
\v 48 \wj Pánihna, yeébboó ded pah weemdíh ã yapatdih ennitji, bitadih tʉ́i naáwát caá náahap.\wj* 
\v 49 \wj Dios ã niijníji yeebdíh teo wáacni pínah Tʉ́ini Espíritudih weémboó yeebdíh wã wahbipna caá. Pánihna, wã wahni pínahdih nin tʉ́tchidih ñi pã́i jwʉhʉʉ́,\wj* Jesús ã bohénitdih ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 24:49 \xt Hch 1.4\x* 
\s1 Jesús jeáboó ã pʉ́ʉh laab béjat 
\r (Mr 16.19-20) 
\p  
\v 50 Páant niíj péanit, Jesús Jerusalén tʉ́tchimant Betania tʉ́tchi pebh queétdih ãt nʉmah bejep wʉt jĩ. Caanná jʉibínit, ã́ih téihyajĩh jʉ́ʉt ñahanit, \wj “Dios yeebdíh ã tʉ́i teo wáaca naáh”,\wj* queétdih ãt niijíp wʉt jĩ.  
\v 51 Páant niíj péanitjeh, jeáboó ãt pʉ́ʉh laab béjep wʉt jĩ.\x * \xo 24:51 \xt Hch 1.9-11\x* 
\v 52 Páant ã pʉ́ʉh laab béjechah ennit, caandíh ĩt wẽi naáwáp wʉt jĩ. Tʉ́ttimah, bʉ́dí wẽinit, Jerusalén tʉ́tchiboó ĩt jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ.  
\v 53 Pánihna, caanjĩ́h jʉmna, yeó jáap jʉmat pah Dioíh mʉʉná bejnit, Diosdih ĩpĩ́ wẽi naáwáp wʉt jĩ. 
\p Páant bóojeh tigaá weém Lucas wã daacát.