\id HEB - Cacua NT -Colombia 2008 (DBL -2013) \h Hebreos \toc1 Hebreos \toc2 Hebreos \toc3 He \mt1 HEBREOS \c 1 \s1 Dios ã wʉ̃ʉ́hdih cã́acwãdih ã naáwát tʉ́ʉtat \p \v 1 Jon jã́tih ã naáwátdih naóh yapanitjidih dawá láa Dios ãt naáwáp wʉt jĩ. Biquí láana ĩ oo jʉ́matjĩh, biíh láa oo jʉ́mat pah jígohatjĩh queétdih ãt naáwáp wʉt jĩ. Biíh láa ángelwãdih ãt naáwát tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Biíh láa ã wéheatdihjeh ĩt joyóp wʉt jĩ. Páant queétdih ã naáwáchah, jwĩ nʉowãjidih ĩt jwʉ́ʉb naóh yapanap wʉt jĩ. \v 2 Obohjeéhtih, nin péeni yeó jáapnadih ã wʉ̃ʉ́hboodíh ã́ih doonádih ãt naáwát tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Ã íip ã wʉtʉchah, nin baácdih jeádihbʉt ã wʉ̃ʉ́h ãt chãjap wʉt jĩ. Pánihna, péeni yeó jáapdih nihat ã́ih pínah ã jʉmʉchah, ã íipboó nihat caandíh ã wʉ̃hbipna caá. \v 3 Caán ã íip biíc yoobó jʉmna, tʉ́ini yoobát ã jʉmatdih jwiítdih ã jʉ́ʉtna caá. Ã wʉ̃ʉ́h ã wẽpatjĩh ã wʉtʉchah, nin baác, jeábʉt páantjeh ã jʉmna caá. Jwiítdih wʉn wʉ̃hni jwĩ yéejatdih ã yoh péaat tʉ́ttimah, jeáboó pʉ́ʉh laab béjnit, ã íip ã jéihyepmant bóo bʉwámant ãt chʉ́ʉdʉp wʉt jĩ.\x * \xo 1:3 \xt Jn 1.1-3; Col 1.15-17\x* \s1 Dios wʉ̃ʉ́h ángelwã chah ã tʉ́yat \p \v 4 Pánih jʉmna, ã wʉ̃ʉ́hboó ángelwã chah ã tʉ́ina caá. Dios caandíh ã wʉ̃hni wẽpatbʉt ĩ wẽpat chah ã jʉmna caá. \v 5 Páant ã jʉmʉchah, ángelwãdih nihcan, ã wʉ̃ʉ́hdihjeh nin pah Dios ãt niijíp wʉt jĩ: \q1 “Meém wã wʉ̃ʉ́h caá. Páant ma jʉmʉchah, bʉʉ nihat cã́acwã ĩ enechah, meemdíh maáh wã waadána caá”, ãt niijíp wʉt jĩ. \rq (Sal 2.7)\rq* \m Pánihna, ángeldih naóhcan, ã wʉ̃ʉ́hdihjeh nin pahbʉt ãt niijíp wʉt jĩ: \q1 “Weém ã íip caá. Caán wã wʉ̃ʉ́h ã jʉmna caá”, ãt niijíp wʉt jĩ. \rq (2S 7.14; 1Cr 17.13)\rq* \m \v 6 Ã wʉ̃ʉ́h ã cã́ac jʉmʉchah, nin pahbʉt caandíh ãt niijíp wʉt jĩ: \q1 “Nihat wĩ́ih ángelwã bódicha caj yoh ñajnit, wã wʉ̃ʉ́hdih ĩ wẽi naáwá naáh”, ãt niijíp wʉt jĩ. \rq (Dt 32.43; Sal 97.7)\rq* \m \v 7 Ã́ih ángelwãboodíh nin pah Dios ãt niijíp wʉt jĩ: \q1 “Wĩ́ih ángelwãdih johlit wẽpép ã bejat pah wẽpép bejnit wã chãjna caá. Queét weemdíh teo wʉ̃hnitdih bʉ́dí iigát pah wẽpnit wã jʉmat tʉ́ʉtna caá”, ãt niijíp wʉt jĩ. \rq (Sal 104.4)\rq* \m \v 8 Queétdih páant niijná yʉhna, ã wʉ̃ʉ́hboodíh nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: \q1 “Meém Dios jʉmnit, nihat cã́acwãdih yoobópdih wʉtni ma maáh jʉmat ã bʉʉdcán niít. \q1 \v 9 Tʉ́i chãjatdih bʉ́dí wẽinit, yéej chãjatboodíh ma iiná caá. Páant ma jʉmʉchah, meemdíh wẽi ennit, majeéh jʉmnit ĩ weñat chah, weém, ma íip Dios, meemdíh wã weñana caá”, ãt niijíp wʉt jĩ. \rq (Sal 45.6-7)\rq* \m \v 10 Ã wʉ̃ʉ́hdih nin pahbʉt Dios ãt niijíp wʉt jĩ: \q1 “Maá, biíhmahjeh nin baácdih, jeádihbʉt ma chãjap jĩ. \q1 \v 11-12 Páant ma chãjniji ã bʉʉdáh bejbipna caá. Obohjeéhtih, meémboó páantjeh ma jʉmbipna caá. Cã́acwã moópni yéguehdih yohnit, jáap chóo ĩ tʉ́ʉt nʉʉmát pah, jeá, baácdihbʉt yohnit, jáap jeá, jáap baácdihbʉt ma chãjbipna caá. Obohjeéhtih, meémboó wʉncan, ma jʉmat pahjeh ma jʉmbipna caá”, ã wʉ̃ʉ́hdih ãt niijíp wʉt jĩ. \rq (Sal 102.25-27)\rq* \m \v 13 Ángeldih niijcán, ã wʉ̃ʉ́hboodíh Dios nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: \q1 “Chah Maáh jʉmna, wã jéihyepmant bóo bʉwámant ma chʉ́ʉdʉ́. Páant ma chʉ́ʉdʉchah, meemdíh eníhcannitdih wã yap yohat tʉ́ttimah, queétdihbʉt chah maáh jʉmnit, nihatdih ma wʉtbipna caá”, ãt niijíp wʉt jĩ. \rq (Sal 110.1)\rq* \m \v 14 Nihat ángelwã Diosdih teo wʉ̃hnit caá ĩ jʉmʉp. Pánihna, ã wʉ̃ʉ́h ã tʉ́i ʉbnitdih ĩ teo wáacat pínah niijná, jwĩ íip ã́ih ángelwãdih ãpĩ́ wahna caá.\x * \xo 1:14 \xt Mt 4.11; Lc 1.19\x* \c 2 \s1 Cristo ã naáwátdih jwĩ joyáh bojcat \p \v 1 Pánihna, Dios wʉ̃ʉ́h chah wẽpni, jwiítdih naóhni ã jʉmʉchah jéihnit, caandíh cádahcat tʉ́ʉt niijná, jwĩ joiníjidih tʉ́i náhninit, jepahat caá náahap. \v 2 Dios ã wʉtatdih ángelwã ĩ naóh yapanachah, cã́acwãboó ĩ yap yohat jíib Dios queétdih ãt peéh chãjap wʉt jĩ. Ĩ naóh yapani wʉtatdih cã́acwãdih jepahat ãtih náahap wʉt yʉh jĩ. \v 3 Obohjeéhtih, jwĩ Maáhboó ángelwã chah wẽpni ã jʉmatdih jéihnit, jwiítdih ã tʉ́i ʉbat pínah doonádih jepahat caá chah náahap. Cã́acwãdih ã tʉ́i ʉbat pínah doonádih caanjéh ãt jwíih naáwáp wʉt jĩ. Páant ã naáwáchah joinítjiboó jwiítdih ĩ jwʉ́ʉb naóh yapanachah, yoobópdih ã jʉmatdih jwĩ tʉ́i jéihna caá. Pánihna, ã́ih tʉ́ini doonádih joyáh bojna, Dios jwiítdih bʉ́dí ã peéh chãjat pínahdih jwĩ jéih jweicán niít. \v 4 Jesúíhwã caán doonádih bohénit, cã́acwã ĩ jéih chãjca naáhdih Dios ã wẽpatjĩh dawá láa ĩt chãj jʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Páant ĩ chãjat pínahdih Tʉ́ini Espírituboó ã náahat pahjeh queétdih wẽpat ãt wʉ̃hʉp wʉt jĩ. Pánihna, ã wẽpatjĩh ĩ chãj jʉ́ʉtʉchah, ĩ bohéát yoobópdih ã jʉmatdih Dios queét joinítdih ãt jéihyanap wʉt jĩ. \s1 Jesucristo jwiít pah ã cã́ac jʉmat \p \v 5 Péeni yeó jáapdih Dios ã jáap chãjni baácdih moondíh ángelwã maáta ĩ jʉmcan niít. \v 6 Obohjeéhtih, jwiítboodíh maáta ã waadábipna caá. Dios naáwátdih biíc naóh yapaniji nin pah ãt niíj daacáp tajĩ: \q1 “Cã́acwã oboh jʉmnit ĩ jʉmʉchah yʉhna, queétdih bʉ́dí oina, tʉ́i náhninit, mapĩ́ tʉ́i en daoná caá. \q1 \v 7 Maátcanjeh ángelwã ĩ wẽpat nʉmp cã́acwãdih mat jʉm jwʉhat tʉ́ʉtʉp taga. Pánih jʉmat tʉ́ʉtna yʉhna, bʉʉ queétdih wẽpat wʉ̃hnit, maáta mat waadánap taga. \q1 \v 8 Páant maáta ma waadánachah, nihat nin baácdih jʉmnit chah caá ĩ jʉmʉp”, ãt niíj daacáp tajĩ. \rq (Sal 8.4-6)\rq* \m Pánih maáta waadánit, nihatdih wʉtnit pínah jʉmna yʉhna, bʉʉ jwĩ wʉt jwʉhcan caá. \v 9 Obohjeéhtih, Jesúsboó nin baácboó ã jʉmʉchah, ángelwã nʉmp jʉm jwʉhnit, nihat cã́acwãdih bʉ́dí oina, ãt wʉn wʉ̃hʉp wʉt jĩ. Bʉ́dí yeejép yapna, jwiítdih ã wʉn wʉ̃hʉchah ennit, ã wẽpatdih wʉ̃hna, Dios Jesúsdih maáh ãt waadánap wʉt jĩ. Pánihna, bʉʉ chah maáh, tʉ́ini yoobát ã jʉmatdihbʉt jwĩ jéihna caá.\x * \xo 2:9 \xt Fil 2.6-11; He 12.2\x* \p \v 10 Dios ã náahat pah nihatdih chãjni ã jʉmna caá. Ã náahat pah mʉntih jwiít ã wehdih jeáboó ʉb bejat tʉ́ʉt niijná, ã wʉ̃ʉ́hdih ãt wʉn wʉ̃hat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Jesús yeejép yapna, ã wʉn wʉ̃hatjĩh jwiít cã́acwãdih yoobópdih tʉ́i ʉbni caandíh Dios ãt chãjap wʉt jĩ. \v 11 Det ĩ yéejatdih yohnit, queétdih tʉ́i ʉbnibʉt Dios weh ĩ jʉmna caá. Pánihna, Dios jwĩ íip ã jʉmʉchah, Jesús jwiít ã́ihwãdih \wj “Queét wã ʉ́ʉdwã caá”,\wj* tíiccanjeh, ã niijná caá. \v 12 Jesús ã íipdih nin pah ã niijátdih Dios naáwátdih naóh yapani ãt niíj daacáp tajĩ: \q1 “\wj ‘Dios, ded pah ma jʉmatdih wã ʉ́ʉdwãdih wã naóhbipna caá. Nihat wĩ́ihwã ĩ míic wáac jʉyʉ́chah, meemdíh wẽi eonit, “Chah wẽpni ma jʉmna caá”, wã niijbípna caá’,\wj* ã niijíp jĩ”, ãt niíj daacáp tajĩ. \rq (Sal 22.22)\rq* \m \v 13 Nin pahbʉt biíh ãt niíj daacáp tajĩ: \q1 “\wj ‘Meém chah wẽpni jʉmna, weemdíh ma tʉ́i teo wáacbipna caá’,\wj* ã íipdih ã niijíp jĩ”, ãt niíj daacáp tajĩ. \rq (Is 8.17)\rq* \m Nin ã niijátdihbʉt ãt niíj daacáp tajĩ: \q1 “\wj ‘Dios ã wehdih weemdíh ã wʉ̃hʉchah, queét biícdih ninjĩh wã jʉmna caá’,\wj* ã wʉ̃ʉ́h ã niijíp jĩ”, ãt niíj daacáp tajĩ. \rq (Is 8.18)\rq* \p \v 14 Pánihna, \wj “Ã weh”,\wj* ã niijnít jwĩ jʉmʉchah, Cristo jwiít pah ãt cã́ac jʉmʉp wʉt jĩ. Pánih cã́ac jʉmnit, cruzboó wʉn wʉ̃hna, nemépwã ĩ maáh cã́acwãdih wʉnat tʉ́ʉtnidih ãt yap yohop wʉt jĩ. \v 15 Jã́tih jwiítboó jwĩ wʉnat pínahdih ʉ́ʉmnit, chéonit panihnit jwĩ jʉmʉp jĩ. Pánihna, nemépwã ĩ maáhdih yap yohna, jwiít chéonit panihnitdih Cristo ãt watap taga. \v 16 Ángelwãdih teo wáaccan, jwiít Abraham jʉimená, Dioíhwã pínahboodíh ãt teo wáacap wʉt jĩ. Caandíh jwĩ jéihna caá. \v 17 Pánihna, jwiít ã ʉ́ʉdwã panihnitjeh cã́ac jʉmat caandíhbʉt ãt náahap wʉt jĩ. Páant ã cã́ac jʉmʉchah, jwĩ yéejatdih yohat tʉ́ʉt niijná, ã íip caandíh ãt wʉn wʉ̃hat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Páant ã wʉtatdih tʉ́i jepahna, jwiítdih jĩ́gah en teo wáacnit, sacerdotewã ĩ chãjat pah ãt chãjap wʉt jĩ. Pánih chãjna, sacerdotewã ĩ chah maáh ã jʉmna caá. \v 18 Jwiít panihni ã jʉmʉchah, caandíh bʉ́dí yeejép ãt yapap wʉt jĩ. Obohjeéhtih, nemépwã ĩ maáh ã yéej chãjat tʉ́ʉtʉchah yʉhna, caandíh ãt yap yohop wʉt jĩ. Pánih yap yohni jʉmna, jwiítdihbʉt nemépwã ĩ maáh ã yéejaíhichah, ã jéih teo wáacna caá. \c 3 \s1 Cristo Moisés chah ã tʉ́yat \p \v 1 Wã déewã, Jesúíhwã, Dios pebhboó bejnit pínah ã ñíonit ñi jʉmna caá. Pánih jʉmna, Jesucristo Dios ã naáwát tʉ́ʉtni ã jʉmatdih, sacerdotewã ĩ chah maáh ã jʉmatdihbʉt ñi tʉ́i náhninaá. Páant ã naáwát tʉ́ʉtni jʉmna, Dios jwiít cã́acwãdih ã tʉ́i ʉbat pínahdih ãt bohénap wʉt jĩ. Sacerdotewã ĩ chah maáh jʉmna, jwiítdih ãt wʉn wʉ̃hʉp wʉt jĩ, Diosjeéh jwĩ tʉ́i jʉmat pínah niijná. Páant ã jʉmat doonádih jwĩpĩ́ naóhna caá. \v 2 Dios ã chãjat tʉ́ʉtat pahjeh Jesús ãt chãjap wʉt jĩ. Moisésjibʉt Dios caandíh ã wʉtat pahjeh, ã́ih cã́acwãdih ãt tʉ́i teo wáacap wʉt jĩ.\x * \xo 3:2 \xt Nm 12.7\x* \v 3 Cã́acwã mʉʉdíh ĩ wẽi enat chah, caán chãjniboodíh ĩpĩ́ wẽi enna caá. Pánihat pah, Dioíh cã́acwãdih teo wáacni Moisésjidih ĩ weñat chah, queétdih chãjni Jesúsboodíh weñat caá náahap. \v 4 Mʉʉ́ chãjni ã wihcah, mʉʉ́ ãta wihcan tagaá. Pánihat pah, jwiítdih chãjni wihcah, jwiítbʉt jwĩta wihcan tagaá. Obohjeéhtih, Diosboó nihatdih chãjni ã jʉmna caá. \v 5 Moisés Diosdih teo wʉ̃hni jʉmna, ã wʉtat pah ã́ih cã́acwãdih ãt tʉ́i bohénap wʉt jĩ. Pánih bohéna, Dios tʉ́ttimah ã naáwát pínahdihbʉt ãt jéihyanap wʉt jĩ. \v 6 Obohjeéhtih, Cristoboó Dios wʉ̃ʉ́h jʉmna, ã íip ã wʉtat pahjeh jwiítdih en daoní ã jʉmna caá. Pánihna, ʉ́ʉmcanjeh caandíh cádahcan, ã pebhna jwĩ bejat pínahdih wẽi pã́ina, ã́ihwã yoobát jwĩ jʉmna caá. \s1 Dioíhwã ãjeéh ĩ chooát \p \v 7 Tʉ́ini Espíritu Dios naáwátdih naóh yapanidih nin pah ãt niíj daacát tʉ́ʉtʉp tajĩ: \q1 “ ‘Bʉʉ, Dios ã naáwáchah joiná, ñi nʉowã caandíh ĩ yap yohatji pah ñi yap yohca bojoó. \q1 \v 8-9 Ñi nʉowã tʉ́tchi wihcapboó jʉmna, weemdíh ĩ yap yohop jĩ. Pánih yap yohnit, “¿Yoobópdih Dios jwiítdih ã en daomí niít?” ĩ niijíp jĩ. Cuarenta jópchi caánboó jibnit, queétdih wã tʉ́i chãjatdih ĩ enep yʉh jĩ. Obohjeéhtih, pánih enna yʉhna, ĩ jepahcap jĩ. Páant ĩ yap yohatji pah yeebbʉ́t biíc yoobó ñi yap yohca bojoó. \q1 \v 10 Weemdíh ĩ yap yohatji jíib queétdih bʉ́dí wã íijip jĩ. Pánih íijnit, “Queétdih yoobópdih wã tʉ́i waáwáchah yʉhna, weemdíh ĩpĩ́ jepahíhcan caá. \q1 \v 11 Pánihna, queétdih wã chooát tʉ́ʉtat pínah pebhboó wã waadát tʉ́ʉtcan niít”, wã niijíp jĩ’, Dios ã niíj naóhna caá”, ãt niíj daacáp tajĩ. \rq (Sal 95.7-11)\rq* \p \v 12 Wã déewã panihnitá, ¡ñi tʉ́i chãja chaáh! Yéej chãjatdih jwʉ́ʉb bidnit, Dios, páantjeh jʉmnidih tʉ́i jenah joyátdih ñita cádah tagaá. \v 13 Nin baácboó jʉm jwʉhna, yéej chãjcat tʉ́ʉt niijná, yeó jáap jʉmat pah ñi tʉ́i míic teo wáacá. Míic teo wáaccan, yéej chãjna, “Páant wã chãjachah, ã tʉ́ina caá”, ñita niíj jenah joi tágaá. Pánih yeeatdih jepahna, Diosdih bʉ́dí ñita yap yoh tagaá. \v 14 Pánihna, Cristodih jwĩ jwíih jepahat pah, caandíh jwĩ tʉ́i jenah joí cádahcan, ãjeéh jwĩ tʉ́i jʉmbipna caá. \v 15 Ã naáwátdih naóh yapani nin pah ãt niíj daacáp tajĩ: \q1 “Bʉʉ, Dios ã naáwáchah joiná, ñi nʉowã caandíh ĩ yap yohatji pah ñi yap yohca bojoó”, ãt niíj daacáp tajĩ. \rq (Sal 95.7-8)\rq* \p \v 16 ¿Det tigaá Dios ã naáwáchah joiná yʉhna, yap yohnit ĩt jʉmji? Egipto baácdih jʉmnitji Moisés ã nʉmah bac jʉ̃óhnit ĩt jʉmʉp wʉt jĩ. \v 17 Pánihna, queét yap yohnitdih cuarenta jópchi Dios ã íijichah, tʉ́tchi wihcapboó ĩt wʉn beedép wʉt jĩ. \v 18 “Wã chooát tʉ́ʉtat pínah pebhboó yeebdíh wã waadát tʉ́ʉtcan niít”, queétdih ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 3:18 \xt Nm 14.1-35\x* \v 19 Diosdih ĩ tʉ́i jenah joicát jíib ĩ chooát déejiboó ĩ waadcátjidih jwĩ jéihna caá. \c 4 \p \v 1 Jon jã́tih moondíh “Wã pebh yeebdíh wã tʉ́i chooát tʉ́ʉtbipna caá”, Dios ãt niijíp wʉt yʉh jĩ. Pánih naóhna, jwiítdihbʉt biíc yoobó niijná ãt chãjap wʉt jĩ. Pánihna, ãjeéh tʉ́i chooát tʉ́ʉt niijná, Diosdih tʉ́i jepahat caá náahap. \v 2 Jon jã́tih moón Dios naáwátdih ĩ joyátji pahjeh mʉntih, jwiítbʉt ã́ih tʉ́ini doonádih jwĩ joyóp jĩ. Obohjeéhtih, queét joí waóhnitboó joiná yʉhna, “Dios ã niiját pahjeh ã chãjbipna caá”, ĩt niíj jenah joicáp wʉt jĩ. Pánihna, ĩ joiníji dedé pínah queétdih ãt nihcap wʉt jĩ. \v 3-4 Jwiítboó caandíh tʉ́i jenah joinít, Diosjeéh jwĩ jʉmʉchah, jwiítdih ã tʉ́i chooát tʉ́ʉtbipna caá. Obohjeéhtih, Dios naáwátdih naóh yapaniji ã daacát pahjeh tigaá caandíh jepahcannit nin pah ĩ yapbip: \q1 “ ‘Queétdih bʉ́dí íijnit, nin pah wã niijíp jĩ: “Ĩ chooát pínah pebhboó waadcán, wãjeéh ĩ jʉmcan niít”, wã niijíp jĩ’, Dios ã niijná caá”, ãt niíj daacáp tajĩ. \rq (Sal 95.11)\rq* \m Obohjeéhtih, Diosjeh nin baácdih chãj péanit, nihat ã́ih tewatdih ãt teo péanap wʉt jĩ. Ã naáwátdih biíh naóh yapani nin pahbʉt ãt niíj daacáp tajĩ: \q1 “Seis yeó jáap nin baácdih, jeádihbʉt chãj péanit, teo cádah jwʉhnit, Dios ãt choonáp wʉt jĩ”, ãt niíj daacáp tajĩ. \rq (Gn 2.2)\rq* \m \v 5 Caandíh tʉ́i jenah joicánnitjidih nin pahbʉt ã naáwátdih naóh yapani ãt jwʉ́ʉb niíj daacáp tajĩ: \q1 “ ‘Queét ĩ chooát déejiboó waadcán, wãjeéh ĩ jʉmcan niít’, Dios ã niijná caá”, ãt niíj daacáp tajĩ. \rq (Sal 95.11)\rq* \m \v 6 Jwĩ nʉowã Dioíh doonádih jwíih joinítjiboó caandíh ĩ yap yohat peéh, ã́ihwã nihcan, ĩ chooát déejiboó ĩt waadcáp wʉt jĩ. Obohjeéhtih, bitaboó caandíh tʉ́i jepahnit, ã́ihwã jʉmna, ãjeéh ĩ tʉ́i choobípna caá. \v 7 Cã́acwãdih ã tʉ́i ʉbat pínah yeó jáapnadih Dios ãt jwʉ́ʉb ñíwip wʉt jĩ. Páant ã ñíoni yeó jáapna bʉʉ láa ã jʉmna caá. Dawá jópchina jwĩ nʉowã ĩ joyát tʉ́ttimah, caán ã ñíoni yeó jáapnadih Davidjidih Dios ã naáwát tʉ́ʉtʉchah, nin pah ãt niíj daacáp tajĩ: \q1 “ ‘Bʉʉ yeebdíh wã naáwáchah joinít, yap yohcanjeh, weemdíh ñi tʉ́i jepahaá’, Dios ã niijná caá”, ãt niíj daacáp tajĩ. \rq (Sal 95.7-8)\rq* \m \v 8 Josuéjiboó Dios ã wʉ̃hni baácdih jwĩ nʉowãdih ãt nʉmah jʉibínap wʉt yʉh jĩ. Obohjeéhtih, “Wãjeéh ñi tʉ́i choobípna caá”, niijná, caán baácdih ĩ chooát pínahdih Dios niijná ãt chãjcap wʉt jĩ. Caán baácdihjeh chooát tʉ́ʉtna nihna, biíh ĩ chooát pínah yeó jáapdih ãta naóhcan taga.\x * \xo 4:8 \xt Dt 31.7; Jos 22.4\x* \v 9 Seis yeó jáap ã tewat tʉ́ttimah, Dios ã chooátji pah mʉntih, jwiít ã́ihwãbʉt ãjeéh jwĩ tʉ́i choobípna caá. \v 10 Dios ã tewatdih ã cádahat pahjeh mʉntih, ãjeéh chooná, jwĩ wái náah jʉmni tewatdih jwĩ cádahbipna caá.\x * \xo 4:10 \xt Gn 2.2\x* \v 11 Pánihna, ãjeéh tʉ́i chooát tʉ́ʉt niijná, jwiít ã́ihwãboó caandíh tʉ́i jenah joinít, ã naáwátdihbʉt jwĩ tʉ́i jepah jĩíh. Jon jã́tih moón jwĩ déewã Diosdih ĩ yap yohatji jíib ãjeéh tʉ́i jʉmcan, ĩt jéih choocáp wʉt jĩ. Pánihna, queét ĩ chãjatji pah jwiítboó jwĩ chãjca boj jĩíh. \p \v 12 Dios naáwát oboh jʉmni nihcan, báadhni panihni ã jʉmna caá. Pánih jʉmna, chénaboó jaco wáini eeép naajĩ́h iidíp dʉʉj lájapdih jwĩ bóodat pah, ã naáwátdih jwĩ jenah joyóchah, jwiítdih ã tʉ́i chʉ̃ʉ́hna caá. Pánih chʉ̃ʉ́hna, ded pah jwĩ tʉ́ʉt nʉʉmát pínahdih jwiítdih ã jéihyana caá.\x * \xo 4:12 \xt Is 49.2; Ef 6.17\x* \v 13 Ded pah jwĩ jenah joyátdih Diosdih jwĩ jéih bihcan caá. Nihat ã chãjnidih caánboó ã enna caá. Pánihna, ã pebhna jʉibínit, ded pah jwĩ chãjatjidih caandíh naáwát ã náahbipna caá. \s1 Jesús sacerdotewã ĩ chah maáh ã jʉmat \p \v 14 Dios wʉ̃ʉ́h, Jesús, ã íip pebhna waadnít, chah maáh ã jʉmna caá. Pánih wẽpni jʉmna, sacerdotewã ĩ chah maáh caá. Sacerdotewã ĩ maáh Dioíh cã́acwãdih ã ʉʉ́bát pah, Jesúsbʉt jwiítdih ʉʉ́bhni ã jʉmna caá. Páant ã jʉmʉchah jéihnit, jwiítboó caandíh jwĩ tʉ́i jenah joí cádahca boj jĩíh. \v 15 Jesús cã́ac jʉmna, ded pah jwĩ yapat pínahdih ã tʉ́i jéihna caá. Pánih jéihnit, yeejép jwĩ yapachah enna, jwiítdih jĩ́gah ennit, ã jéih teo wáacna caá. Nemépwã ĩ maáh caandíh ã yéej chãjat tʉ́ʉtʉchah yʉhna, Jesús yéej chãjcanni ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Pánih jʉmna, jwiítdihbʉt ã yéej chãjat tʉ́ʉtʉchah, Jesús ã jéih teo wáacna caá, jwĩ yéej chãjcat pínah niijná. \v 16 Pánihna, Dios jwiítdih ã oyatdih jéihna, ʉ́ʉmcanjeh, caandíh jwĩ ʉʉ́bát dée caá. Páant caandíh jwĩ ʉʉ́bʉ́chah, jwiítdih oinit, jĩ́gah enna, ã tʉ́i teo wáacbipna caá. \c 5 \p \v 1 Nihat sacerdotewã maáta ĩ chah maáta pínahdih Dios cã́acwã cãtíh ã ñíona caá, queétdih ĩ teo wáacat pínah niijná. Pánihna, Diosdih teo wʉ̃hnit jʉmna, cã́acwã ĩ yéej chãjatji peéh nʉñʉ́pwãdih mao cáo wʉ̃hnit, biíhdihbʉt caandíh ĩpĩ́ wʉ̃hna caá, Dios ã enechah, cã́acwã ĩ tʉ́i jʉmat pínah niijná. \v 2 Bita yéejnit ĩ jʉmat pah mʉntih, sacerdotewã ĩ chah maátabʉt yéejnit ĩ jʉmna caá. Pánih yéej chãjnit jʉmna, yéej chãjnitdih jĩ́gah ennit, ĩ tʉ́i jéih teo wáacna caá. \v 3 Pánih yéejnit ĩ jʉmʉchah, queét sacerdotewã ĩ maátadihbʉt yéej chãjat peéh ã jʉmna caá. Páant ã jʉmʉchah, queétjeh ĩ yéej chãjat peéh, cã́acwã ĩ yéej chãjat peéhbʉt nʉñʉ́pdih mao cáo wʉ̃hat caá náahap, Dios ã enechah, ĩ tʉ́i jʉmat pínah niijná.\x * \xo 5:3 \xt Lv 9.7\x* \v 4 Sacerdotewã ĩ chah maáta jʉmíhna, queétjeh ĩ jéih waadcán caá. Diosboó queétdih ñíonit, ã waadána caá. Jon jã́tih Aarónjidih Dios ã ñíwat pahjeh mʉntih, bʉʉbʉt sacerdotewã ĩ chah maáta pínahdihbʉt ã ñíona caá.\x * \xo 5:4 \xt Ex 28.1\x* \v 5 Páant queétjeh ĩ waadcátji pahjeh mʉntih, Cristobʉt sacerdotewã ĩ chah maáh pínah caanjéh maáh ãt waadcáp wʉt jĩ. Diosboó caandíh maáh waadána, nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: \q1 “Meém wã wʉ̃ʉ́h ma jʉmna caá. Páant ma jʉmʉchah, bʉʉ nihat cã́acwã ĩ enechah, meemdíh maáh wã waadána caá”, Dios ãt niijíp wʉt jĩ. \rq (Sal 2.7)\rq* \m \v 6 Biíh láa nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: \q1 “Melquisedec sacerdote ã jʉmatji pahjeh, biíc yoobó meembʉ́t páantjeh sacerdote ma jʉmbipna caá”, ã wʉ̃ʉ́hdih ãt niijíp wʉt jĩ. \rq (Sal 110.4)\rq* \m \v 7 Cristo nin baácboó jʉmna, jʉ̃inít, ã íipdih bʉ́dí ãt ʉʉ́bʉ́p wʉt jĩ. \wj “Ma náahna, ma teo wáacá, wã wʉncat pínah niijná. Obohjeéhtih, páant wã wʉníhcah yʉhna, ma náahat pahjeh ma chãjaá”,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 5:7 \xt Mt 26.36-46; Mr 14.32-42; Lc 22.39-46\x* Páant ã niíj ʉʉ́bʉ́chah, ã íip ãt joyóp wʉt jĩ. Pánihna, ã íip ã náahat pahjeh ã chãjíhichah enna, ã ʉʉ́bátdih joiná, caán wʉnnijidih ãt booanap wʉt jĩ. \v 8 Cristo Dios wʉ̃ʉ́h jʉmna yʉhna, bʉ́dí yeejép ãt yapap wʉt jĩ. Pánih yapna yʉhna, ã íipdih ãt jepah cádahcap wʉt jĩ. Pánih jʉmna, ded pah tʉ́i jepahatdih ãt jéihyep wʉt jĩ.\x * \xo 5:8 \xt Mt 26.39; Jn 10.18; Fil 2.8\x* \v 9 Pánih yeejép yapna yʉhna, yoobópdih jepahni cruzboó wʉnna, nihat caandíh jepahnitdih tʉ́i ʉbni ã jʉmna caá. \v 10 Páant ã wʉn wʉ̃hʉchah, Melquisedec panihni sacerdotewã ĩ chah maáh Diosboó caandíh maáh ãt waadánap wʉt jĩ. \s1 Cristoíh doonádih jwĩ jepah cádahachah, bʉ́dí ã tobohat \p \v 11 Cristo sacerdotewã ĩ chah maáh ã jʉmatdih yeebdíh chah wã bohéíhna yʉh caá. Obohjeéhtih, páant wã jwʉ́ʉb naáwíhichah yʉhna, yeébboó ñita tʉ́i beh joicán tagaá. Pánih beh joicánnit ñi jʉmʉchah, yeebdíh wã tʉ́i jéih bohécan caá. \v 12 Maatápdih Cristoíhwã ñi jʉmna yʉh caá. Pánih jʉmnit, bitaboodíh ñi bohénachah, ãta tʉ́i tagaá. Obohjeéhtih, tʉ́i beh joicánnit ñi jʉmʉchah, bitaboó yeebdíh ĩ jwʉ́ʉb bohéát caá náahap. Dios naáwát bʉocannidihjeh ñi beh joiná caá. Wébít jõóh macdihjeh ĩ nomat pah yeebbʉ́t bʉocannidihjeh ñi tʉ́i joiná caá. Jáap bohé jwíihnit ĩ jʉmat pah ñi jʉmna caá. \v 13 Det jõóh macdih nomnit, wébít ĩ jʉm jwʉhna caá. Queét ĩ nihat pahjeh tigaá yeéb ñi jʉmʉp. Pánihna, “Nin yeejép caá. Con tʉ́ini caá”, yeebdíh ĩ niíj bohénachah yʉhna, páantjeh ñi beh joicán caá.\x * \xo 5:13 \xt 1Co 3.2\x* \v 14 Jeémátdih jeémpnitboó behnit ĩ jʉmna caá. Queét panihnit caá Dios naáwátdih tʉ́i míic bohénit ĩ jʉmʉp. Pánih bohéna, “Nin yeejép caá. Con tʉ́ini caá”, queétboó ĩ niíj jéihna caá. \c 6 \p \v 1-2 Pánihna, Dios naáwátdih chah jéihna, tʉ́i behnit panihnit jwĩ jʉm jĩíh. Cristoíh doonádih jwíih bohéna, nin pah jwĩ jéihyep jĩ: Jwiít cã́acwã jwĩ jenah joyátjĩhjeh jwĩ chãjachah, dedé pínah nihcap jĩ. Pánih chãjna, Diosdih jwĩ weñacap jĩ. Páant jwĩ chãjatjidih cádahnit, Cristodih jepahna, tʉ́iniboodíh tʉ́ʉt nʉʉmnít, caandíh jwĩ tʉ́i jenah joí jwíihip jĩ. Páant jwĩ jwíih jepahachah, nin pah jwiítdih ĩ jwíih bohénap jĩ: Ded pah Jesúíhwãdih daabáátdih, jwiít ã́ihwãdih ĩ teo jã́haatdihbʉt ĩ bohénap jĩ. Wʉnnitji ĩ jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃ʉ́wát pínahdih, péeni yeó jáapdih caandíh jepahcannitdih Dios ã peéh chãjachah, bʉ́dí yeejép ĩ yapat pínah ã péacatdihbʉt ĩ jwíih bohénap jĩ. Páant ĩ jwíih bohéátjidih tʉ́i jéihna, chah jwĩ bohé jĩíh. \v 3 Diosdih, ã naáwátdihbʉt chah jwĩ jéih jĩíh. Dios ã náahachah, jwiít nihat biícdih páant jwĩ chãjbipna caá. \p \v 4 Obohjeéhtih, det pánih chãjcan, Diosdih ĩ cádahbipna caá. Pánih cádahnit, jwʉ́ʉb yéej chãjna, ĩ jéih jwʉ́ʉb tʉ́ʉt nʉʉmcán niít. Queét Cristodih jwíih jepahnit, “Ã́ih dooná yoobópdih caá ã jʉmʉp”, ĩt niíj jenah joyóp yʉh jĩ. Pánih jenah joinít, Dios queétdih ã tʉ́i ʉbatdih, Tʉ́ini Espíritu ĩjeéh ã jʉmatdihbʉt ĩt jéihyep wʉt yʉh jĩ. \v 5 Dios naáwátdih joiná, tʉ́ini naáwát ã jʉmatdih ĩt jéihyep wʉt yʉh jĩ. Nin péeni yeó jáapna Dios ã maáh jʉmʉpboó ã wẽpatjĩh ã teo wáacatdihbʉt ĩt jéihyep wʉt yʉh jĩ. \v 6 Pánih jéihna yʉhna, caandíh cádahna, Dios wʉ̃ʉ́hdih cruzboó ĩ jwʉ́ʉb mao yohat pah caá ĩ chãjap. Páant ĩ chãjachah enna, bita Cristodih ĩ deohbipna caá. Páant ĩ cádahachah, det queétdih ĩ jéih jwʉ́ʉb tʉ́ʉt nʉʉmát tʉ́ʉtcan niít. \v 7 Nin pah caá ã jʉmʉp: Tʉ́ini baácdih mah ã jʉ̃ʉ́wʉ́chah, wápchi mínah caanjĩ́h ã momni tʉ́i chíih jʉ̃óhnit, ã quehechah, ã jeémát pínahdih ã bíbohna caá. Caán baácdih Dios ã tʉ́i chãjna caá. Pánihat pah Diosdih cádahcan, ã naáwátdih chah bohénitdih ã tʉ́i teo wáacbipna caá. \v 8 Obohjeéhtih, ded baácdih óot jʉmni pihna, yeejép yílipbʉt ã chíihichah, dedé pínah nihcan caá. Pánihni baácdih tʉ́i chãjcan, Dios ã cáo yohbipna caá. Páant ã cáo yohat pah caandíh cádahnitdihbʉt ã cáo yohbipna caá.\x * \xo 6:8 \xt Gn 3.17-18\x* \s1 Cristodih cádahcannitdih Dios ã tʉ́i ʉbat \p \v 9 Wã oinitaá, yeebdíh páant niíj naóhna yʉhna, “Cristodih cádahnit caá”, yeébboodíh wã niíj jenah joicán caá. Cristo ã tʉ́i ʉbnit ñi jʉmʉchah, tʉ́ini ñi chãjatdih wã jéihna caá. \v 10 Jwiít nihat jwĩ tʉ́i chãjatji jíib jwĩ íip jwiítdih ãpĩ́ tʉ́i chãjna caá. Caandíh oina, bʉ́dí teonit, ã́ihwãdih ñipĩ́ tʉ́i teo wáacna caá. Páant ñi chãjachah enna, ã quíib bʉʉdcán niít. \v 11 Pánihna, ñi jʉmat yoobó ñi jʉmat pah bóo bitadih tʉ́i oinit, ñi teo wáacat pínahdih yeebdíh jwĩ náah yacna caá. Páant ñi chãj cádahcat jíib jwĩ íip ã pebhboó yeebdíh ã tʉ́i chãjat pínahdih ñi tʉ́i jéihbipna caá. \v 12 Yeéb yabh teonit ñi jʉmatdih jwĩ náah yaccan caá. Bita Cristoíhwã yeejép yapna yʉhna, “Jesús weemdíh ã tʉ́i teo wáacbipna caá”, niíj jenah joinít, caandíh ĩ cádahcan caá. Páant ĩ jʉmʉchah ennit, “Wã pebhboó yeebdíh wã tʉ́i chãjbipna caá”, jwĩ íip ã niijátji pah ã chãjbipna caá. Pánihna, queét ĩ chãjat pah, yeebbʉ́t ñi chãjaá. \p \v 13-14 Jon jã́tih Abrahamdih Dios ã wẽpatjĩh nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: “Meemdíh bʉ́dí wã tʉ́i chãjbipna caá. Pánih tʉ́i chãjna, ma jʉimenádih dawá wã cã́ac pooat tʉ́ʉtbipna caá”, ãt niijíp wʉt jĩ. Biíh caan páh wẽpni wihcah, caán ã wẽpatjĩhjeh ãt naáwáp wʉt jĩ.\x * \xo 6:13-14 \xt Gn 22.16-17\x* \v 15 Páant ã niijátjidih náhninit, Abrahamboó ã tʉ́i páñachah enna, ã niijátji pahjeh Dios caandíh ãt tʉ́i chãjap wʉt jĩ. \v 16 “Dios ã enechah, yoobópdih niijná caá wã chãjap”, jwiít cã́acwãboó jwĩpĩ́ niijná caá. Pánihna, chah jʉmni ã wẽpatjĩh niijnít, yoobópdih jwĩ niiját ã jʉmatdih jwĩ jʉ́ʉtna caá. Páant jwĩ niijíchah joinít, jwĩjeéh míic jʉ̃ihniboó “Ã niiját yoobópdih tigaá”, niíj jéihnit, ã jʉ̃ih cádahna caá. \v 17 Obohjeéhtih, Dios Abrahamdih “Meemdíh wã tʉ́i chãjbipna caá”, ã niiját yoobópdih ã jʉmatdih jʉ́ʉtat tʉ́ʉt niijná, ã wẽpatjĩhjeh ãt naáwáp wʉt jĩ. Páant ã naáwátdih jéihnit, “Ã naáwát yoobópdih ã jʉmʉchah, caandíh ã tʉ́ʉt nʉʉmcán niít”, Abraham, ã jʉimenábʉt ĩt niíj jéihjip taga. Jwiít nihat ã́ihwãbʉt caandíh jwĩ jéihna caá. \v 18 Dios ã jéih yeecan caá. Pánih yeecanni jʉmna, chéne naáwátjĩh ã niiját yoobópdih ã jʉmatdih jwiítdih ã jéihyana caá. Ã niijátdih joiná, ã wẽpatjĩhjeh ã niijátdihbʉt joiná, caandíh ã tʉ́ʉt nʉʉmcát pínahdih jwĩ jéihna caá. Páant ã jʉmatdih jéihna, ã pebhna jwiítdih ã ʉb bejat pínahdih ʉ́ʉmcanjeh jwĩ wẽi pã́ina caá. \v 19-20 Pánih wẽi pã́ina, caandíh jwĩ tʉ́i jenah joí cádahcan niít. Sacerdotewã ĩ chah maáta cã́acwãdih ʉʉ́bh wʉ̃hat tʉ́ʉt niijná, Dios ã jʉmni tólihna waadnít, wʉ́ʉpni yégueh jãh yaíhni chóodih ĩpĩ́ yap waadáp wʉt jĩ.\x * \xo 6:19-20 \xt Lv 16.2\x* Páant ĩ chãjat pah, jwĩ́ih pínahdih Diosdih ʉʉ́bát tʉ́ʉt niijná, Jesúsbʉt Dios pebhna ãt waad béjep wʉt jĩ. Pánihna, Jesús páantjeh sacerdotewã ĩ chah maáh Melquisedec panihni jʉmna, Dios ã jʉmʉpboó jwiít ã́ihwãdih ã waóh waadáchah, jwiítbʉt jwĩ jéih waadbípna caá.\x * \xo 6:19-20 \xt Sal 110.4\x* \c 7 \s1 Melquisedec panihni sacerdotewã ĩ chah maáh Jesús ã jʉmat \p \v 1 Melquisedecboó\x * \xo 7:1 \xt He 5.6\x* Salem wʉ̃t jʉmni tʉ́tchidih moón ĩ maáh, caanjéh mʉntih sacerdotebʉt jʉmna, Dios wẽpnidih ʉʉ́bhni ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Maátadih Abrahamwã míic mao yap yohnit, ĩ jwʉ́ʉb jʉ̃ʉ́wʉ́chah, Melquisedec caandíh jwãáádih ãt jʉibínap wʉt jĩ. Pánih jwãáh jʉibínit, “Nin Abrahamdih bʉ́dí ma tʉ́i chãjaá”, Diosdih ãt niíj ʉʉ́bʉ́p wʉt jĩ. \v 2 Páant ã jwãáát pínah jã́tih, Abrahamboó caandíh eníhcannitdih míic mao yap yohnitji, maátaíh bií déedih ãt ʉb jʉ̃ʉ́wʉ́p wʉt jĩ. Páant ã ʉb jʉ̃óhnidih chénat pah téihya poómpdih jenah ennit, biíc poómpdih Melquisedecdih ãt wʉ̃hʉp wʉt jĩ. “Melquisedec”, niijná, “Tʉ́i chãjni maáh”, niijná ĩt chãjap wʉt jĩ. “Salem”, niijná, “Tʉ́i jʉmni”, niijná ĩt chãjap wʉt jĩ. Pánihna, caán Salem tʉ́tchidih moón ĩ maáh jʉmna, “Chah maáh tʉ́i jʉmat tʉ́ʉtni”, caandíh ĩt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 7:2 \xt Gn 14.17-20\x* \v 3 Melquisedec ã mánadih, ã nʉowãdihbʉt ĩ daacát ã wihcan caá. Ã cã́ac jʉmatdih, ã wʉnatdihbʉt ĩ daacát ã wihcan caá. Pánih jʉmna, páantjeh ã jʉmna caá. Páant ã jʉmatdih jéihna, ded pah Dios wʉ̃ʉ́h Cristobʉt páantjeh sacerdote ã jʉmatdih jwĩ jéihna caá. Pánihna, Cristo sacerdote ã jʉmat pah Melquisedecbʉt sacerdote ã jʉmna caá. \p \v 4 Melquisedec oboh jʉmni ã nihcatdih ñi tʉ́i náhninaá. Chah maáh jʉmna, Diosdih Abraham ã tʉ́yat pínahdih ãt ʉʉ́bʉ́p wʉt jĩ. Abrahamboó jwĩ nʉowãji ĩ maáh yoobát jʉmna yʉhna, Melquisedec chah maáh ã jʉmatdih jéihna, ã ʉb jʉ̃óhni biíc poómpdih caánboodíh ãt wʉ̃hʉp wʉt jĩ. \v 5 Moisésji nihat judíowãdih páant ãt wʉ̃hat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Pánih wʉtna, Leví ã jʉimená sacerdotewã ĩ jʉmʉchah, ĩ déewã ĩ wʉ̃hat pínahdih ãt ʉbat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Ĩ déewã Abraham ã jʉimená ĩt jʉmʉp wʉt jĩ. Leví Abraham jʉima ã jʉmʉchah, ã jʉimenábʉt Abraham jʉimená ĩt jʉmʉp wʉt jĩ. Nihat Abraham jʉimená jʉmna yʉhna, Leví jʉimená sacerdotewã jʉmnit, ĩ déewã ĩ wʉ̃hatdih ĩpĩ́ ʉbʉp wʉt jĩ.\x * \xo 7:5 \xt Nm 18.21\x* \v 6 Obohjeéhtih, Melquisedecboó Leví jʉima nihcan yʉhna, Abraham ã wʉ̃hatdih ãt ʉbʉp wʉt jĩ. “Meemdíh wã tʉ́i chãjbipna caá”, Dios ã niijní Abraham ã jʉmʉchah yʉhna, Melquisedecboó caandíh Dios ã tʉ́i chãjat pínahdih ãt ʉʉ́bʉ́p wʉt jĩ. \v 7 Nindih jwiít nihat jwĩ jéihna caá: Chah jʉmniboó nʉmp jʉmnidih tʉ́i chãjat pínahdih ãpĩ́ ʉʉ́bhna caá. Pánih jéihnit, Melquisedecboó pánih ʉʉ́bhni ã jʉmʉchah, Abraham chah ã jʉmatdih jwĩ tʉ́i jéihna caá. \v 8 Jwiít cã́acwã jwĩ wʉ̃hatdih ʉbnit sacerdotewã, cã́acwãjeh jʉmna, wʉnnit pínah ĩ jʉmna caá. Obohjeéhtih, Melquisedecboó Abraham ã wʉ̃hnidih ʉbniji báadhni ã jʉmna caá. Dios naáwátdih naóh yapanit daácna, ã wʉnatjidih naóhcan, “Páantjeh báadhni caá”, niijná ĩt chãjap wʉt jĩ. \v 9 Bʉʉ moón Leví jʉimená jʉmnit sacerdotewã, Dios ã wʉ̃hat tʉ́ʉtatdih ĩ ʉbna caá. Páant ĩ ʉbʉchah yʉhna, Abraham Melquisedecdih wʉ̃hna, nihat Leví jʉimená ĩ wʉ̃hat pínah panihnidihbʉt Melquisedecdih wʉ̃hna ãt chãjap wʉt jĩ. \v 10 Melquisedecdih Abraham wʉ̃h láa, ã jʉima Levíboó ãt cã́ac jʉm jwʉhcap wʉt jĩ. Pánihna, Melquisedec Abrahamdih jwãáhna, Leví pínahdihbʉt ãt jwãááp wʉt jĩ. Leví, ã jʉimenábʉt Melquisedecdih wʉ̃hnit panihnit jʉmna, caán nʉmp ĩt jʉmʉp wʉt jĩ. \p \v 11 Moisésji wʉtnit, Leví ã déewãdihbʉt sacerdotewã ãt jʉmat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Ã wʉtat pahjeh queét sacerdotewã nʉñʉ́pwãdih mao cáo wʉ̃hnit, cã́acwãdih ĩt ʉʉ́bh wʉ̃hʉp wʉt jĩ, Dios ã enechah, tʉ́init ĩ jʉmat pínah niijná. Páant ĩ chãjachah, tʉ́i yoobópdih jʉmna nihna, biíh sacerdotedih jwĩta náahcan tagaá. Obohjeéhtih, pánih jʉmcan, biíh sacerdote Melquisedec panihnidih bʉʉ jwĩ náahna caá. Pánihna, Leví jʉima Aarónji ã jʉimená poómpdih moón sacerdotewãdih bʉʉ jwĩ náahcan caá. \v 12 Sacerdotewãdih Dios tʉ́ʉt nʉʉmnít, jwiítdih ã wʉtatdihbʉt tʉ́ʉt nʉʉmát caá náahap. \v 13 Dios Moisésjidih wʉtat tʉ́ʉtnit, Leví jʉima Aarón ã jʉimená poómpdihjeh sacerdotewã ãt waadáát tʉ́ʉtʉp wʉt yʉh jĩ. Páant ã wʉtʉchah yʉhna, jwĩ Maáh Jesús Leví jʉima nihcan caá. \v 14 Judá jʉimená poómpdih bóo ã jʉmatdih jwĩ tʉ́i jéihna caá. Obohjeéhtih, Moisés sacerdotewã waadánit, Judáíh poómpdih moondíh ãt waadácap wʉt jĩ. \v 15 Caandíh jéihna, nindihbʉt jwĩ tʉ́i jéihna caá: Bʉʉ Dios jáap ã waadáni sacerdote Cristo Melquisedec panihni ã jʉmna caá. \p \v 16 Jon jã́tih jʉmnit sacerdotewã pínah Dios ã wʉtat pahjeh Levííh poómpdih moonjéh ĩt waadáp wʉt jĩ. Obohjeéhtih, Leví jʉima nihcah yʉhna, páantjeh jʉmna, Cristo sacerdote ãt waadáp wʉt jĩ. \v 17 Nin pah Dios ãt niijíp wʉt jĩ: \q1 “Meém páantjeh sacerdote ma jʉmbipna caá. Melquisedec sacerdote ã jʉmat pahjeh mʉntih meembʉ́t sacerdote ma jʉmbipna caá”, Dios ã wʉ̃ʉ́hdih ãt niijíp wʉt jĩ. \rq (Sal 110.4)\rq* \p \v 18-19 Moisésji ã wʉtatdih jepahíhna yʉhna, jwiít cã́acwã yoobópdih jwĩ jéih jʉmcan caá. Pánihna, caán ã jwíih wʉtatji yoobópdih jwĩ jʉmat pínahdih ã teo wáaccah, Dios caandíh ãt cádahap wʉt jĩ. Pánih cádahnit, jwĩ Maáh ã wʉn wʉ̃hatdih jwĩ tʉ́i jenah joyát jíib Dios jwiítdih ã tʉ́i ʉbna caá, ãjeéh jwĩ tʉ́i jʉmat pínah niijná. Páant ã chãjachah, caandíh tʉ́i jéih ʉʉ́bhnit, ã pebhboó yoobópdih jwĩ jʉmat pínahdih jwĩ wẽi pã́ina caá. \p \v 20 Cristodih sacerdote waadána, ã wẽpatjĩh naóhnit, Dios caandíh ãt waadánap wʉt jĩ. Obohjeéhtih, ã wẽpatjĩh naóhcanjeh, bita sacerdotewãdih ãt waadánap wʉt jĩ. \v 21 Cristoboodíh sacerdote waadánit, Dios caandíh nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: \q1 “Weém, ma Maáh, wã wẽpatjĩh meemdíh yoobópdih wã naóhna caá. Pánih wẽp naóhna, meemdíh wã jenah joyátdih wã tʉ́ʉt nʉʉmcán niít. Páantjeh sacerdote ma jʉmbipna caá”, Dios Cristodih ãt niijíp wʉt jĩ. \rq (Sal 110.4)\rq* \m \v 22 Pánih wẽp naóhna, Jesús jwiítdih ã tʉ́i ʉbat pínahdih niijná, ãt chãjap wʉt jĩ. “Cã́acwãdih wã tʉ́i ʉbbipna caá”, niijná, Dios Jesúsdih ãt wah deyanap wʉt jĩ. Pánihna, Jesús ã wʉn wʉ̃hatdih tʉ́i jenah joinít, Dios ã niijátji yoobópdih ã jʉmatdih jwĩ jéihna caá. \v 23 Jwíih jʉmnit sacerdotewã ĩ wʉnʉchah, bita ĩpĩ́ tʉ́ʉt nʉʉ́m waadáp wʉt jĩ. Pánihna, dawá sacerdotewã ĩt jʉmʉp wʉt jĩ. \v 24 Obohjeéhtih, Jesúsboó páantjeh ã jʉmʉchah, caandíh tʉ́ʉt nʉʉmní sacerdote pínahdih jwĩ náahcan caá. \v 25 Jesús páantjeh jʉmna, ã́ih cã́acwãdih ã ʉʉ́bh cádahcan caá. Pánih ʉʉ́bhna, nihat caandíh jepahnitdih ã tʉ́i ʉbna caá, Dios pebhboó ãjeéh jwĩ tʉ́i jʉmat pínah niijná. Pánihna, Jesúsjeh yoobópdih jwiítdih tʉ́i ʉbni ã jʉmna caá. \p \v 26 Cã́acwã jwĩ chãjat pah yeejép chãjni nihcan, Jesúsdih yéej chãjat peéh ã wihcan caá. Yeejépwã cãtíh jʉmnijidih jeáboó ʉb bejnit, nihat cã́acwã chah maáh Dios ãt waadánap wʉt jĩ. Pánih jʉmna, Jesús sacerdotewã ĩ chah maáhbʉt jʉmna, jwiítdih tʉ́i teo wáacni ã jʉmna caá. \v 27 Bita sacerdotewã ĩ jʉmat pah nihcan caá. Queétboó yeó jáap jʉmat pah nʉñʉ́pwãdih mao cáo wʉ̃hna, queétjeh ĩ yéej chãjat jíib jwíih wʉ̃hnit, tʉ́ttimah, cã́acwã ĩ yéej chãjat jíibbʉt ĩpĩ́ wʉ̃hʉp wʉt jĩ. Dawá láa páant ĩt chãjap wʉt jĩ, cã́acwãdih Dios ã tʉ́i enat pínah niijná. Obohjeéhtih, Jesúsboó biíc láajeh wʉn wʉ̃hna, caanjéh ã́ih bácahdih míic wʉ̃hnit, cã́acwãdih ĩ yéej chãjat peéh ãt jíib chãjap wʉt jĩ.\x * \xo 7:27 \xt Lv 9.7\x* \v 28 Moisésji ã wʉtat pah sacerdotewã ĩ maáta pínahdih cã́acwãdih ĩ waadát tʉ́ʉtʉchah, yéejat wihcannit ĩt nihcap wʉt jĩ. Obohjeéhtih, caán tʉ́ttimah, Dios wẽp naóhna, ã wʉ̃ʉ́h páantjeh yéejat wihcanniboodíh sacerdotewã ĩ chah maáh ãt waadánap wʉt jĩ. \c 8 \s1 Jesús sacerdotewã ĩ chah maáh jwiítdih ã tʉ́i teo wáacat \p \v 1 Caán nihatdih naóhna, nindih bácah yeebdíh naóhna caá wã chãjap: Sacerdotewã ĩ chah maáh panihni Jesús jwiítdih teo wáacni, jeáboó Dios ã jéihyepmant bóo bʉwámant ã chʉ́ʉdna caá.\x * \xo 8:1 \xt Sal 110.1\x* \v 2 Pánih chʉ́ʉdnit, jwiít ã́ihwãdih ãpĩ́ ʉʉ́bhna caá. Nin baácboó jʉmni, cã́acwã ĩ chãjniji Dioíh mʉʉ́boó sacerdotewã Dioíh cã́acwãdih ĩpĩ́ ʉʉ́bhna caá. Obohjeéhtih, Jesús jeáboó Dios ã chãjni mʉʉ́ yoobát diítboó jʉmna, jwiít ã́ihwãdih ãpĩ́ ʉʉ́bhna caá. \p \v 3 Nihat nin baácdih moón sacerdotewã ĩ maáta nʉñʉ́pwãdih ĩpĩ́ mao cáo wʉ̃hna caá. Páant queétdih Dios ãt wʉtʉp wʉt jĩ, cã́acwã ĩ yéej chãjat peéh ĩ jíib chãjat pínah niijná. Jwiítdih teo wáacni sacerdotedihbʉt mao cáo wʉ̃hat panihnidih Dios ãt wʉ̃hat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ, jwĩ yéejat peéh ã jíib chãjat pínah niijná. Páant ĩ wʉ̃hat pahjeh mʉntih, Cristo jwĩ yéejat jíib caanjéh ãt míic wʉ̃hʉp wʉt jĩ, Dios jwiítdih ã wẽi enat pínah niijná. \v 4 Nin baácboó sacerdotewã wãát jʉmna caá. Pánihna, Jesúsboó nin baácboó páantjeh jʉmna nihna, sacerdote ãta jéih jʉmcan tagaá. \v 5 Nin baácboó jʉmnit sacerdotewã nin baácdih jʉmni Dioíh mʉʉdíhjeh ĩ teo wʉ̃hna caá. Cã́acwã caán mʉʉdíh chãjna, jeáboó jʉmni mʉʉ pánihni ĩt chãjap wʉt jĩ. Páant ã jʉmʉchah, jeejíboó Moisésdih Dios ã́ih mʉʉ́ pínahdih chãjat tʉ́ʉtnit, “Meemdíh wã naáwát pahjeh mʉntih wĩ́ih mʉʉdíh, nihat caán diítboó jʉmnidihbʉt tʉ́i yoobópdih ma chãjat tʉ́ʉtʉp”, ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 8:5 \xt Ex 25.40\x* \v 6 Obohjeéhtih, jeáboó jʉmni Dioíh mʉʉ́ nin baácboó jʉmni mʉʉ́ chah tʉ́ini ã jʉmna caá. Pánihna, Jesús sacerdote jʉmna, ã tewatboó nin baácdih jʉmni sacerdotewã ĩ tewat chah caá ã jʉmʉp. Dios Moiséswãdih “Yeebdíh wã wʉtatdih jepahnit, wãjeéh ñi tʉ́i jʉmbipna caá”, ãt niíj naáwáp wʉt yʉh jĩ. Obohjeéhtih, jwiítdih “Jesús yeebdíh ã wʉn wʉ̃hatboodíh tʉ́i jenah joinít, wãjeéh ñi tʉ́i jʉmbipna caá”, ãt niíj naáwáp wʉt jĩ. Queétdih ã naáwátji chah jwiítdih ã naáwát ã jʉmna caá. Pánihna, Jesúsboó jwiítdih tʉ́i ʉbni jʉmna, nin baácboó jʉmnit sacerdotewã chah wẽpni ã jʉmna caá. \p \v 7 Ã jwíih wʉtatjidih yoobópdih jéih jepahcan, cã́acwã ãjeéh ĩt jéih jʉmcap wʉt jĩ. Ã wʉtatjidih jwĩ jéih jepahachah nihna, biíh naáwátdih Dios ãta naóhcan tagaá. \v 8 Obohjeéhtih, ã wʉtatjidih ĩ tʉ́i jepahcatdih enna, ã́ih cã́acwãdih jʉ̃ihna, nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: \q1 “Nin wã niijátdih ñi tʉ́i joyoó: Tʉ́ttimah, nihat wĩ́ih cã́acwã, Israel jʉimenádih, Judá jʉimenádihbʉt jáap naáwátdih wã naóhbipna caá. \q1 \v 9 Ĩ nʉowã Egipto baácboó jʉmnitjidih bacanit, ded pah wãjeéh ĩ tʉ́i jʉmat pínahdih queétdih wã naáwáp yʉh jĩ. Obohjeéhtih, páant wã naáwátdih ĩ joí cádahap jĩ. Páant ĩ cádahatdih ennit, weembʉ́t queétdih wã cádahap jĩ. Páant queétdih wã naáwátji pah jwʉ́ʉb naóhcan, mácah wã naóhbipna caá. \q1 \v 10 Tʉ́ttimah nihat Israel jʉimenádih nin pah wã naóhbipna caá: Wã wʉtatdih yeebdíh wã tʉ́i náhniabipna caá. Páant wã náhnianachah, ñi tʉ́i wẽi jepahbipna caá. Weém ñi Maáh jʉmna, yeebdíh wã en daobípna caá. Yeéb wĩ́ihwã jʉmna, weemdíhjeh ñi ʉʉ́bhbipna caá. \q1 \v 11 Pánihna, caán láa teo wʉ̃hnit dée, maáta déebʉt nihat weemdíh tʉ́i jéihnit míicjeh ĩ jʉmbipna caá. Pánih jéihnit jʉmna, det ĩ déewãdih nin pah ĩ míic niíj bohécan niít: ‘Ded pah jwĩ Maáh Dios ã jʉmatdih ma jéihyeé’, ĩ niijcán niít. \q1 \v 12 Pánihna, ĩ yéej chãjatjidih yohnit, queétdih peéh chãjcan, caandíh chéneji wã jwʉ́ʉb náhnican niít”, Dios ãt niijíp wʉt jĩ. \rq (Jer 31.31-34)\rq* \m \v 13 Pánihna, jáap naáwátdih naóhna, ã jwíih naáwátji ãt cádahat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Caán máa naáwátjidih jáap naáwátboó jwʉ́ʉb tʉ́ʉt nʉʉmní ã jʉmna caá. \c 9 \s1 Dioíh mʉʉ́ nin baácboó jʉmni, jeáboó jʉmni \p \v 1 Dios Moisésjidih jwíih wʉtna, ded pah cã́acwã caandíh ĩ weñat pínahdih ãt naáwáp wʉt jĩ. Nin baácdih moón caandíh ĩ weñat pínah mʉʉdíh ded pah ĩ chãjat pínahdihbʉt ãt naáwáp wʉt jĩ. \v 2 Caán mʉʉdíh nʉñʉ́pwã chóojĩh ĩt wãapáp wʉt jĩ.\x * \xo 9:2 \xt Ex 26.1-30\x* Caán mʉʉ́ diítboó chéne tólih ĩt chãjap wʉt jĩ. Ĩ jwíih waád jʉibíni tólih “Dioíh tólih”, ĩt niijíp wʉt jĩ. Caán tólihboó ĩ jií cáagat nahna ãt jʉmʉp wʉt jĩ.\x * \xo 9:2 \xt Ex 25.31-40\x* Cáagat naabʉ́t ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Caán cáagat naajíh sacerdotewã Diosdih ĩ wʉ̃hni pan naaná ãt jʉmʉp wʉt jĩ.\x * \xo 9:2 \xt Ex 25.23-30\x* \v 3 Wʉ́ʉpni yégueh chóojĩh ĩ jãh yaíhni tã́ahmant biíh tólih ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Caán “Dios ã jʉmat tólih”, ĩt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 9:3 \xt Ex 26.31-33\x* \v 4 Caán tólihboó chej jʉmnidih cáagnit ĩ cáwat naá ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Caán naá orojĩh ĩ chãjni wʉt jĩ.\x * \xo 9:4 \xt Ex 30.1-6\x* Orojĩh ĩ chãjni paihbʉt caanjĩ́h ãt jʉmʉp wʉt jĩ.\x * \xo 9:4 \xt Ex 25.10-16\x* Caan páih diítna orojĩh ĩ chãjni pamap ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Caan pámap diítna “maná”, ĩ niijní ãt jʉmʉp wʉt jĩ.\x * \xo 9:4 \xt Ex 16.33\x* Caan páih diítna Aaróníh íoh cajat nahbʉt chíih yabacni jʉm,\x * \xo 9:4 \xt Nm 17.8-10\x* Dios ã wʉtatdih ã daác bʉ́ʉdhniji chéne jeé naanábʉt ãt jʉmʉp wʉt jĩ.\x * \xo 9:4 \xt Ex 25.16; Dt 10.3-5\x* \v 5 Caan páih wãáp lajni naajíh chéne ángelwã orojĩh ĩ pãp dodhnit ĩt jwãáh ñʉhʉp wʉt jĩ. Queét ángelwã Dios caanjĩ́h ã jʉmatdih jʉ́ʉtna ĩt chãjap wʉt jĩ. Pánihna, caanjĩ́h jʉmna, Dios cã́acwã ĩ yéejatdih ãpĩ́ yohop wʉt jĩ.\x * \xo 9:5 \xt Ex 25.18-22\x* Caán mʉʉdíh bóodih páant bóojeh tigaá wã naóh jwʉhʉp. \p \v 6 Caán mʉʉdíh ĩ tʉ́i ámohat tʉ́ttimah, sacerdotewã yeó jáap jʉmat pah jwíih waád jʉibíni tólihdih waadnít, Dios ã wʉtat pah ĩpĩ́ chãjap wʉt jĩ.\x * \xo 9:6 \xt Nm 18.2-6\x* \v 7 Sacerdotewã ĩ chah maáhjeh biíh tólihboó jópchi jʉmat pah biíc láa ã waadát yeó jáapdihjeh ãpĩ́ waadáp wʉt jĩ. Pánih waadnít, ĩ maoni nʉñʉ́p ĩ wʉ̃hni pínah meépdih caanjĩ́h jʉmni paih wãapátdih ãpĩ́ chíanap wʉt jĩ, caán meépdih ennit, Dios cã́acwã ĩ yéejatdih ã yohat pínah niijná. Meépdih ʉb bejcan, ãpĩ́ jéih waadcáp wʉt jĩ. Diosdih ʉʉ́bát tʉ́ʉt niijná, caanjéh ã yéej chãjatji, nihat bita judíowã ĩ jéihca naáh yéej chãjatji jíibbʉt meépdih ãt ʉb waad béjep wʉt jĩ.\x * \xo 9:7 \xt Lv 16.2-34\x* \v 8 Páant Dios ã chãjatjijĩh Tʉ́ini Espíritu nin pah jwiítdih ã jéihyana caá: Moisésdih ã chãjat tʉ́ʉtni mʉʉ́ Dios ã jʉmat tólihboó cã́acwã ĩt jéih waadcáp wʉt jĩ. Sacerdotewã ĩ chah maáhjeh caanná ãt jéih waadáp wʉt jĩ. Pánihna, Moisésdih ã chãjat tʉ́ʉtniji mʉʉ́ páantjeh ã jʉmʉchah nihna, jwiít cã́acwãjeh Diosdih jwĩta jéih ʉʉ́bhcan tagaá. \v 9 Diosdih ĩ weñat mʉʉ́ ded pah ã jʉmatji, caán diítboó ded pah ĩ chãjatjidihbʉt naóhna, jwiít bʉʉ moondíh nindih Dios bohéna caá ã chãjap: Cã́acwã Diosdih weñat tʉ́ʉt niijná, nʉñʉ́pwãdih mao cáo wʉ̃hna yʉhna, Dios ã náah yacat pah tʉ́init ĩt nihcap wʉt jĩ. Pánih chãjna yʉhna, ĩ́ih caolih páantjeh yéejni jʉmna, Diosjeéh ĩt jéih jʉmcap wʉt jĩ. \v 10 Nin pah ĩpĩ́ chãjap wʉt jĩ: Nʉñʉ́pdih mao cáo wʉ̃h, jeémp, babh, ĩ́ih bácahnadih chocna, Moisés ã wʉtatji pah Diosdih ĩpĩ́ weñep wʉt yʉh jĩ. Obohjeéhtih, caán wʉtat pah chãjna yʉhna, ĩ tʉ́ʉt nʉʉmát déedih queétdih ãt teo wáaccap wʉt jĩ. Pánihna, Dios jáap bohéátdih ã naáwát tʉ́ttimah, jon jã́tih bóo wʉtatboó dedé pínah nihcan caá. \p \v 11 Obohjeéhtih, jwiítdih tʉ́i chãjat tʉ́ʉt niijná, Cristoboó sacerdotewã ĩ chah maáh yoobát jʉmnit, ãtát jʉ̃ʉ́wʉ́p wʉt jĩ. Pánih maáh jʉmna, jeáboó jʉmni Diosdih weñat mʉʉ́ yoobátdih ãt waadáp wʉt jĩ. Caán jeáboó jʉmni mʉʉ́ nin baácboó cã́acwã ĩ chãjni mʉʉ́ chah tʉ́ini ã jʉmna caá. \v 12 Cristo Dios ã jʉmʉpboó cabra meépdih, jiwi meépdih Diosdih wʉ̃hat tʉ́ʉt niijná, ãt ʉb waadcáp wʉt jĩ. Obohjeéhtih, biíc láajeh jwiítdih wʉn wʉ̃hna, ã́ih meép panihnidihjeh ãt ʉb waadáp wʉt jĩ. Pánih ʉb waadnít, jwĩ yéejatdih ã yohochah, jwiítboó páantjeh Diosjeéh jwĩ jʉmbipna caá. \v 13 Dios Moisésdih ã wʉtatjiboó “Wʉnnitdih ñi chʉ̃ʉ́ʉ́chah, ñíih bácahdih quei pánihni ã naácna caá”, ãt niijíp wʉt jĩ. Pánihna, ĩ́ih bácah quei pánihnidih chocat tʉ́ʉt niijná, cabra meép, jiwi meép,\x * \xo 9:13 \xt Lv 16.15-16\x* jiwiwãdih ĩ cáwatji jõóhjĩhbʉt\x * \xo 9:13 \xt Nm 19.9,17-19\x* sacerdotewã queétdih ĩpĩ́ choj jã́hanap wʉt jĩ. \v 14 Páant ĩ chãjachah yʉhna, queétdih ãt tʉ́i teo wáaccap wʉt jĩ. Obohjeéhtih, Cristo wʉnna, ã́ih meépboodíh ã yoh wʉ̃hʉchah, jwiítdih bʉ́dí ã teo wáacna caá. Caán yéejat wihcanni jʉmna, cruzboó wʉnna, Tʉ́ini Espíritu páantjeh jʉmni ã teo wáacatjĩh, caanjéh ã́ih bácahdih Diosdih ãt wʉ̃hʉp wʉt jĩ. Pánih chãjna, jwĩ yéejatdih yohnit, iiguípna jwĩ bejat déejidih ãt tʉ́i ʉbʉp wʉt jĩ. Páant ã tʉ́i ʉbnit jʉmna, “Yéejat peéh weemdíh wihcan caá”, jwĩ niíj jéihna caá. Pánih jʉmna, Dios, páantjeh jʉmni ã náahat pahjeh chãjnit jwĩ jʉmna caá. \s1 Jáap naáwát \p \v 15 Moisés ã wʉtatjidih jepahna yʉhna, ĩ yéejat peéh queétdih páantjeh ã jʉmʉchah, cã́acwã Diosjeéh ĩt jéih jʉmcap wʉt jĩ. Páant ĩ jʉmʉchah, nin jáap naáwátdih naóhnit, “Cristoboó ã wʉn wʉ̃hatjĩhjeh cã́acwãdih wãjeéh wã tʉ́i jʉmat tʉ́ʉtbipna caá”, Dios ãt niijíp wʉt jĩ. Páant ã niijátji pah, ĩ yéejatdih yohnit, ã ñíonitdih tʉ́i ʉbat tʉ́ʉt niijná, Cristo ãt wʉn wʉ̃hʉp jĩ. Páant ã tʉ́i ʉbʉchah, páantjeh ãjeéh jwiít ã́ihwã jwĩ tʉ́i jʉmbipna caá. Pánih jʉmna, ã́ihwãdih Dios ã wʉ̃hat pínahdih jwĩ bíbohbipna caá. \p \v 16-17 Cã́ac ã wʉnat pínah jã́tih, ã déewãdih ã wʉ̃hat pínahdih ãpĩ́ daác jwejna caá. Obohjeéhtih, ã bʉʉd jwʉ́hcah, ã́ih bií déedih ã déewã ĩ jéih ʉb jwʉhcan caá. Ã wʉnat pínah jã́tih ã daác jwejni nʉ́o dedé pínah nihcan caá. Obohjeéhtih, ã wʉnat tʉ́ttimah, ã daacátji pahjeh ã́ih bií déejidih ĩ ʉbbipna caá. \v 18 Páant ã wʉncah, caán nʉ́o dedé pínah ã nihcat pahjeh mʉntih, nʉñʉ́pdih ĩ maocah, Dios Moisésdih ã niijátjibʉt dedé pínah ãta nihcan tagaá. \p \v 19 Dios ã wʉtatdih Moisésji nihat ã́ih cã́acwãdih ãt naóh beedánap wʉt jĩ. Pánih naóh péanit, jiwi meép, cabra meépdih mahjĩh ãt widip wʉt jĩ. Tʉ́ttimah, oveja yoócdih ĩ dʉʉani, hisopo wʉ̃t jʉmni yílip biícdih nah chéonit, ãt taj báahanap wʉt jĩ. Pánih taj báahanit, Dios ã wʉtatdih ã daácni tólihdih, nihat cã́acwãdihbʉt ãt choj jã́hanap wʉt jĩ. \v 20 Pánih choj jã́hanit, nin pah Moisés queétdih ãt niijíp wʉt jĩ: “Dios nin ã wʉtatjidih jwiítdih ã jepahat tʉ́ʉtʉp jĩ, ãjeéh jwĩ tʉ́i jʉmat pínah niijná. Pánihna, caán meépdih enna, ã naáwát yoobópdih ã jʉmatdih jwĩ jéihna caá”, ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 9:20 \xt Ex 24.6-8; Zac 9.11; Mt 26.28\x* \v 21 Tʉ́ttimah, caán tólihdih cã́acwãdihbʉt ã choj jã́haat pahjeh mʉntih, Diosdih ĩ weñat pínah mʉʉdíh, nihat caán diítboó jʉmnidihbʉt ãt choj jã́hanap wʉt jĩ.\x * \xo 9:21 \xt Lv 8.15\x* \v 22 Páant tigaá, Dios ã wʉtat pah, meépdih yoh wʉ̃hat caá náahap, cã́acwã ĩ yéejatdih ã yohat pínah niijná. Biquí láanajeh cã́acdih quei pánihni ã jʉmʉchah, meépdih yoh wʉ̃hcan, mahjĩhjeh chocat pínahdih Dios ãt wʉtʉp wʉt jĩ. Meép panihnijĩh choccannidih, Dios cã́aquíh yéejatdih ã quíib bʉʉdcán niít.\x * \xo 9:22 \xt Lv 17.11\x* \v 23 Pánihna, nin baácboó jʉmni Diosdih ĩ weñat mʉʉ́, nihat caán diítboó jʉmnibʉt quei wíhcanni panihni ã jʉmat pínah niijná, nʉñʉ́p meépdih yoh wʉ̃hat ãpĩ́ náahap wʉt jĩ. Moiséswã caán mʉʉdíh jeáboó jʉmni mʉʉ pánihni ĩt chãjap wʉt jĩ. Jeáboó jʉmni mʉʉ́ Dioíh mʉʉ́ yoobát ã jʉmʉchah, chah tʉ́ini meép panihnidih yohat caá náahap. \s1 Cristo biíc láajeh ã wʉn wʉ̃hat \p \v 24 Nin baácdih bóo Diosdih ĩ weñat mʉʉ́ cã́acwã ĩ chãjnidih Cristo ãt waadcáp wʉt jĩ. Caán mʉʉdíh waadcánjeh, yoobópdih jeáboó ãt bejep wʉt jĩ, Dios ã jʉmʉpboó jwiítdih ʉʉ́bát tʉ́ʉt niijná. \v 25 Nin baácdih moón sacerdotewã ĩ maáta jópchi jʉmat pah Diosdih weñat tʉ́ʉt niijná, ã jʉmni tólihboó nʉñʉ́p meépdih ĩpĩ́ ʉb waadáp wʉt jĩ. Obohjeéhtih, Cristo biíc láajeh wʉnna, ã́ih meép panihnidih Dios ã jʉmat tólih yoobátboó ãt ʉb waadáp wʉt jĩ. \v 26 Cristo dawá láa waadná nihna, nin baácdih Dios ã chãjat tʉ́ttimah, nihat cã́acwã jwĩ yéej chãjatji jíib, dawá láa caandíh wʉn wʉ̃hat ãta náah tagaá. Obohjeéhtih, nin péeni yeó jáapna jwĩ yéejatdih yohat tʉ́ʉt niijná, nin baácboó biíc láajeh cã́ac jʉmnit, ãt wʉn wʉ̃hʉp wʉt jĩ. \v 27 Nihat cã́acwã biíc láajeh jwĩ wʉnna caá. Páant jwĩ wʉnat tʉ́ttimah, tʉ́initdih, yeejépwãdihbʉt Dios ã ñíobipna caá, yeejépwãdih peéh chãjat tʉ́ʉt niijná. \v 28 Biíc láajeh jwĩ wʉnat pah, dawá cã́acwã jwĩ yéejatdih yohat tʉ́ʉt niijná, Cristobʉt biíc láajeh ãt wʉn wʉ̃hʉp wʉt jĩ. Tʉ́ttimah, ã jwʉ́ʉb dei jʉ̃óhbipna caá, páant mʉntih. Pánih jwʉ́ʉb dei jʉ̃óhnit, jwĩ yéejatdih yohat tʉ́ʉt niijná, ã jwʉ́ʉb wʉn wʉ̃hcan niít. Obohjeéhtih, jwiít caandíh wẽi pã́initdih ʉbʉdih ã jʉ̃óhbipna caá, páantjeh ã pebhboó Diosjeéh jwĩ jʉmat pínah niijná.\x * \xo 9:28 \xt Is 53.12\x* \c 10 \s1 Máa naáwát ã teo wáaccat \p \v 1 Cristoíh dooná tʉ́ini yoobát ã jʉmna caá. Obohjeéhtih, Moisés ã wʉtatji tʉ́ini pah jʉmna yʉhna, biíc yoobó nihcan caá. Caán wʉtatdih jepahnit, yeó jáap jʉmat pah, nihat jópchina nʉñʉ́pwãdih mao cáo wʉ̃hna, Diosdih ĩpĩ́ weñep wʉt yʉh jĩ. Obohjeéhtih, pánih chãjna yʉhna, cã́acwã ĩ yéejatdih ĩ jéih yoh beedácan caá. \v 2 Ĩ jéih yoh beedána nihna, biíc láajeh Diosdih pánih wʉ̃hnit, “Bʉʉ yéejat peéh jwiítdih ã wihcan caá”, ĩta niíj jenah joi tágaá. Pánih jenah joiná, nʉñʉ́pwãdih mao cáo wʉ̃hatdih ĩta cádah tagaá. \v 3 Obohjeéhtih, jópchi jʉmat pah nʉñʉ́pwãdih mao cáo wʉ̃hna, cã́acwã ĩ yéejatdih ĩ jéih quíib bʉʉdcán caá. \v 4 Pánihna, jiwi meépdih, cabra meépdihjeh Diosdih jwĩ wʉ̃hʉchah yʉhna, jwĩ yéej chãjatdih ãta yoh beedácan tagaá. \s1 Cristo ã wʉn wʉ̃hat \p \v 5 Páant yoobópdih ã jʉmʉchah, Cristo nin baácboó ã cã́ac jʉmat pínah jã́tihbit nin pah Diosdih ãt niijíp wʉt jĩ: \q1 \wj “Cã́acwã nʉñʉ́pwãdih mao cáo wʉ̃hna, trigo ojdihbʉt ĩ wʉ̃hatdih ma náahcan caá. Pánih náahcan, con baácboó ma cã́ac jʉmat tʉ́ʉtʉchah, ma chãjni bácah meemdíh weñani pínah ã jʉmbipna caá.\wj* \q1 \v 6 \wj Cã́acwã ĩ yéejatdih ma yohat pínah niijná, nʉñʉ́pwãdih ĩ mao cáo wʉ̃hʉchah, ma wẽi encan caá.\wj* \q1 \v 7 \wj Páant ma wẽi encatdih jéihnit, ninboó jʉmna, ma náahat pah chãjadih wã bejbipna caá. Páant ma naáwátdih naóh yapani ã niíj daacáp jĩ”,\wj* Cristo ã íipdih ãt niijíp wʉt jĩ. \rq (Sal 40.6-8)\rq* \m \v 8 \wj “Cã́acwã nʉñʉ́pdih ĩ mao cáo wʉ̃hat pínah, trigo ojdihbʉt ĩ wʉ̃hat pínahdih queétdih ma náahcap jĩ. Páant ĩ wʉ̃hʉchah yʉhna, ma wẽi encap jĩ”,\wj* Cristo ãt jwíih niíj naáwáp wʉt jĩ. Moisés páant queétdih ã chãjat tʉ́ʉtʉchah yʉhna, caandíh Dios ãt wẽi encap wʉt jĩ. \v 9 Páant niíj péanit, nin pah ãt jwʉ́ʉb niijíp wʉt jĩ: \wj “Meém ma náahat pah chãjadih wã bejbipna caá”,\wj* ãt niijíp wʉt jĩ. Páant ã niijíchah, nin pah jwĩ jéihna caá: Jon jã́tih nʉñʉ́pwãdih ĩ mao cáo wʉ̃hatjidih cádahat tʉ́ʉtnit, biíh bohéátboodíh Dios naóhna ãt chãjap wʉt jĩ. \v 10 Pánihna, Jesucristo ã íip ã náahat pah wʉn wʉ̃hnit, jwiít cã́acwã jwĩ yéejatdih ãt yoh wʉ̃hʉp wʉt jĩ. Biíc láajeh wʉnna, ã́ih bácahdih ãt wʉ̃hʉp wʉt jĩ, jwiít ã́ihwã Diosjeéh páantjeh jwĩ jʉmat pínah niijná. \p \v 11 Nihat sacerdotewã yeó jáap jʉmat pah Diosdih weñat mʉʉ́boó teonit, nʉñʉ́pwãdih ĩpĩ́ mao cáo wʉ̃hna caá. Obohjeéhtih, páant ĩ mao cáo wʉ̃hna yʉhna, cã́acwã ĩ yéejatdih ĩ jéih yoh beedácan caá.\x * \xo 10:11 \xt Ex 29.38\x* \v 12 Obohjeéhtih, jwĩ yéejatji jíib Cristoboó biíc láajeh wʉn wʉ̃hna, jwĩ yéejatdih ãt tʉ́i yoh beedánap wʉt jĩ. Pánih yoh beedá péanit, ã íip pebhna pʉ́ʉh laab béjnit, ã jéihyepmant bóo bʉwámant, ãt chʉ́ʉdʉp wʉt jĩ. \v 13 Caanná chʉ́ʉdnit, caandíh eníhcannitdih ã íip ã yap yohat pínahdih ã pã́ina caá.\x * \xo 10:13 \xt Sal 110.1\x* \v 14 Pánihna, biíc láajeh wʉn wʉ̃hnit, Dioíhwã ĩ yéejatdih ãt yohop wʉt jĩ, yéejat wihcannitjeh páantjeh ĩ jʉmat pínah niijná. \p \v 15 Caán yoobópdih ã jʉmatdih naóhna, Dios naáwátdih naóh yapanidih Tʉ́ini Espírituboó nin pah ãt niíj daacát tʉ́ʉtʉp tajĩ: \q1 \v 16 “Nin pah Dios ã niijíp be: ‘Tʉ́ttimah bóo láa nihat cã́acwãdih nin pah wã niíj naóhbipna caá: “Wã wʉtatdih yeebdíh wã náhnianachah, wẽinit ñi jepahbipna caá. \q1 \v 17 Ñi yéej chãjatdih wã jwʉ́ʉb náhnican niít”, wã niijbípna caá,’ Dios ã niijná caá”, ãt niíj daacát tʉ́ʉtʉp tajĩ. \rq (Jer 31.33-34)\rq* \m \v 18 Pánihna, jwĩ yéej chãjatdih ã yohochah, jwĩ yéejat jíib sacerdotewã nʉñʉ́pdih ĩ jwʉ́ʉb mao cáo wʉ̃hatdih jwĩ náahcan caá. \s1 Ʉ́ʉmcanjeh, Diosdih jwĩ jéih ʉʉ́bát \p \v 19 Wã déewã panihnitá, Jesúsboó wʉn wʉ̃hna, ã́ih meépdih ã yohochah, jwiítboó ʉ́ʉmcanjeh, Dios pebhna waadnít pah, caandíh jwĩ jéih ʉʉ́bhna caá. \v 20 Pánihna, nin baácdih moón sacerdotewã ĩ maáta ĩpĩ́ chãjatji bʉʉ láa jwiítdih dedé pínah nihcan caá. Cristoboó jwĩ yéej chãjatji jíib ã wʉn wʉ̃hʉchah, caán tólihdih jãh yaíhni chóodih ã yeo dei bejechah,\x * \xo 10:20 \xt Mt 27.51; Mr 15.38; Lc 23.45\x* jáap namá panihnidih ãt chãjap wʉt jĩ, Dios ã jʉmʉpna jwĩ tʉ́i waadát pínah niijná.\x * \xo 10:20 \xt Jn 14.6\x* \v 21 Pánihna, jwiítboó Dioíh mʉʉ pánihnit jwĩ jʉmʉchah, jeáboó jʉmna, jwiítdih ʉʉ́bh wʉ̃hni Cristo chah wẽpni sacerdote ã jʉmna caá. \v 22 Páant ã jʉmatdih jéihna, ʉ́ʉmcanjeh, caandíh tʉ́i jenah joiná, Dios pebhna waadnít, caandíh jwĩ ʉʉ́bát dée caá. “Cristo weemdíh wʉn wʉ̃hna, wã yéejatdih ã yohochah, bʉʉ yéejat jíib weemdíh wihcan caá”, jwĩ niíj jéihna caá. Pánih jenah joí cádahcan, mahjĩh jwĩ chocat pah, quei wíhcannit panihnit jwĩ jʉmat dée caá.\x * \xo 10:22 \xt Lv 8.30; Ez 36.25\x* \v 23 “Yeebdíh wã tʉ́i ʉbbipna caá”, ã niijátji pah ã chãjbipna caá. Páant ã chãjat pínahdih tʉ́i jéihnit, bitadihbʉt caandíh jwĩpĩ́ naóhna caá. Caandíh jwĩ tʉ́i náhniat dée caá. \v 24 Pánih náhninit, jwĩjeéh jʉmnitdih oina, teo wáacnit, nihat biícdih jwĩ tʉ́i jʉmat dée caá. \v 25 Diosdih weñat tʉ́ʉt niijná, jwĩ míic wáacat dée caá. Bita ĩ míic wáacatdih cádahna caá ĩ chãjap. Páant ĩ cádahachah yʉhna, jwiítboó jwĩ cádahca boj jĩíh. Nin baácboó jwĩ Maáh ã jwʉ́ʉb dei jʉ̃ʉ́wát pínah bahnijeh ã jʉdhna caá. Caandíh jéihna, jwiít ã́ihwã bʉ́dí jwĩ míic weña jĩíh. \p \v 26 Yoobópdih jʉmni naáwátdih jwĩ jéihna yʉhna, “Wã náahat pah wã chãjbipna caá”, jwʉ́ʉb niíj jenah joinít, jwĩ yéej chãjachah, Dios jwĩ yéejatdih ã yohcan niít. \v 27 Páant jwĩ chãjachah, ã tobohna caá. Nihat Diosdih eníhcannitdih peéh chãjnit, iiguípna ã bejat tʉ́ʉtbipna caá. Pánihna, caandíh cádahnit, jwʉ́ʉb yéej chãjnitdihbʉt biíc yoobó ã peéh chãjbipna caá. Páant ã peéh chãjat pínah bʉ́dí ʉ́ʉm náah jʉmni caá.\x * \xo 10:27 \xt Is 26.11\x* \v 28 Moisés ã wʉtatjidih ded ã yap yohochah, judíowã ĩ maáta caán yap yohnidih ĩpĩ́ peéh chãjap wʉt jĩ. Ã yéej chãjachah ennitji, biíc peihcannit caandíh ĩ naóh yacachah, ĩ naáwát yoobópdih ã jʉmatdih ĩt jéihyep wʉt jĩ. Pánih jéihnit, jĩ́gah encanjeh, caandíh ĩpĩ́ mao yohop wʉt jĩ. Biíc peihcannit wihcah, chénewã caandíh ĩ naóh yacachah, ĩpĩ́ peéh chãjap wʉt jĩ.\x * \xo 10:28 \xt Dt 17.6; 19.15\x* \v 29 Páant ĩ peéh chãjat chah, Dios ã wʉ̃ʉ́hdih eníhcannitboodíh ã peéh chãjbipna caá. Cristo wʉn wʉ̃hna, ã́ih meépdih ã yoh wʉ̃hʉchah, Dios jwĩ yéejatdih ã yohna caá. Páant ã yohat pínahdih jwiítdih ãt naáwáp wʉt jĩ. Obohjeéhtih, det yéejatdih yohnit jʉmna yʉhna, tʉ́ttimah caandíh yap yohna, jwʉ́ʉb yéej chãjnit, “Jesúíh meép oboh jʉmni ã jʉmna caá”, ĩ niíj jenah joiná caá. Páant niíj jenah joinít, queétdih oini Tʉ́ini Espíritudih yeejép naóhna caá ĩ chãjap. Páant ĩ chãjachah ennit, Dios queétdih bʉ́dí ã peéh chãjbipna caá.\x * \xo 10:29 \xt Ex 24.8; He 13.20\x* \v 30 “Det ĩ yéej chãjatji jíib weém caá wã peéh chãjbip. Wĩ́ihwã jʉmna yʉhna, yeejép ĩ chãjachah, queétdih wã peéh chãjbipna caá”, ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 10:30 \xt Dt 32.35-36; Ro 12.19\x* “Yoobópdih tigaá Dios páant niíj naóhni ã jʉmʉp”, jwĩ niíj jéihna caá. \v 31 Pánihna, Dios chah wẽpni ã jʉmʉchah, yéej chãjnitdih ã peéh chãjat pínah ʉ́ʉm náah jʉmni caá. \p \v 32 Jã́tih ded pah ñi jʉmatjidih ñi tʉ́i náhninaá. Tʉ́ini doonádih joiná, jwíih jepahnit, dawá láa bʉ́dí yeejép yapna yʉhna, Jesúsdih ñit cádahcap tajĩ. \v 33 Biquí láana cã́acwã ĩ enechah, bita yeebdíh yeejép naóhnit, yeejép ĩt chãjap tajĩ. Biíh láa bita Jesúíhwãdih yeejép ĩ chãjachah enna, yeejép yapnitdih ñit jĩ́gah en teo wáacap tajĩ. \v 34 Bitadih nemat mʉʉ́boó ĩ nemechah ennit, yeebbʉ́t ñit jĩ́gahap tajĩ. Ñíih bií déedih ĩ dʉ́ʉc wáyachah yʉhna, jĩ́gahcanjeh, “Ã tʉ́ina caá”, ñit niijíp tajĩ. “Nin baácdih bóo chah tʉ́ini jeáboó wã bíbohat pínah páantjeh ã jʉmna caá”, niíj jéihna, ĩ dʉ́ʉc wáyachah yʉhna, ñit weñep tajĩ. \v 35 Pánihna, ʉ́ʉmcanjeh, Diosdih ñi tʉ́i jenah joí cádahca bojoó. Páant ñi cádahcat jíib, yeebdíh ã tʉ́i chãjbipna caá. \v 36 Yeejép yapna yʉhna, Dios ã náahat pah ñi chãj cádahca bojoó. Páant ñi chãj cádahcah, “Wĩ́ihwãdih wã pebhboó wã tʉ́i jʉmat tʉ́ʉtbipna caá”, Dios ã niijátji pah, yeebdíh ã tʉ́i chãjbipna caá. \v 37 Nin pah Dios naáwátdih naóh yapani ãt niíj daacáp tajĩ: \q1 “ ‘Wã wahni ã jʉibíát pínah bahnibitjeh ã jʉdhna caá. \q1 \v 38 Pánihna, wĩ́ihwã, wã náahat pah chãjnit, wã wahnidih tʉ́i jenah joinít, ĩ tʉ́i jʉmbipna caá. Obohjeéhtih, caandíh ĩ cádahachah, queétdih wã wẽi encan niít’, Dios ã niijná caá”, ãt niíj daacáp tajĩ. \rq (Hab 2.3-4)\rq* \m \v 39 Obohjeéhtih, jwiítboó Diosdih cádahcan, iiguípna bejnit pínah nihcan caá. Caandíh tʉ́i jenah joinít jʉmna, páantjeh ãjeéh jwĩ jʉmbipna caá. \c 11 \s1 Diosdih tʉ́i jenah joyát \p \v 1 Nin pah Diosdih tʉ́i jenah joyát ã jʉmna caá: Diosdih tʉ́i jenah joiná, jwiítdih ã tʉ́i chãjat pínahdih jwĩ tʉ́i jéihna caá. Ã niijátji pahjeh ã chãj jwʉhcah yʉhna, “Ã niijátji pah yoobópdih ã chãjbipna caá”, jwĩ niíj jéihna caá. Páant ã chãjat pínahdih encan yʉhna, “Yoobópdih páant ã chãjbipna caá”, jwĩ niíj jenah joiná caá. \v 2 Páant ĩ tʉ́i jenah joyóchah ennit, Dios jon jã́tih moondíh ãt tʉ́i wẽi enep wʉt jĩ. \p \v 3 Diosdih tʉ́i jenah joinít, nin pah jwĩ jéihna caá: Dios ã naáwát wẽpatjĩh nihatdih ãt chãjap tajĩ. Pánihna, jwĩ enca naáhjidih nihat bʉʉ jwĩ enni pínahdih ãt jígohanap wʉt jĩ.\x * \xo 11:3 \xt Gn 1.1; Sal 33.6,9; Jn 1.3\x* \p \v 4 Abeljiboó Diosdih tʉ́i jenah joiní jʉmna, ovejadih mao cáo wʉ̃hnit, caandíh ãt weñep wʉt jĩ. Obohjeéhtih, ã ʉ́ʉd jeñé Caín ã momatji quehedihjeh Diosdih ãt wʉ̃hʉp wʉt jĩ. Pánihna, Dios Abel ã wʉ̃hniboodíh chah ãt wẽi enep wʉt jĩ. Pánih wẽi enna, “Weemdíh tʉ́i jenah joinít, Abel tʉ́ini ã jʉmna caá”, ãt niijíp wʉt jĩ. Caán ã wʉnat tʉ́ttimah yʉhna, ã tʉ́i jenah joyátjidih bohénit, ded pah jwiítboó jwĩ tʉ́i jenah joyát pínahdih jwĩ jéihna caá.\x * \xo 11:4 \xt Gn 4.3-10\x* \p \v 5 Enocboó Diosdih tʉ́i jenah joiní ã jʉmʉchah, Dios caandíh ãt wẽi enep wʉt jĩ. Pánih wẽi ennit, ã wʉncat pínah niijná, nihat bácahjeh Dios jeáboó caandíh ãt ʉb bejep wʉt jĩ. Páant ã ʉb bejat tʉ́ttimah, cã́acwã caandíh ĩt jéih bid jʉicáp wʉt jĩ.\x * \xo 11:5 \xt Gn 5.21-24\x* \v 6 Páant ã yapatjidih jenah joinít, “Diosdih tʉ́i jenah joicán, caandíh jwĩ jéih weñacan caá”, jwĩ niíj jéihna caá. Ded caandíh bidniboó “Dios ã jʉmna caá. Pánihna, caandíh wã tʉ́i bidichah, weemdíh ã tʉ́i chãjbipna caá”, niíj jenah joyát caá náahap. \p \v 7 Noéjiboó Diosdih tʉ́i jenah joiní jʉmna, ded pah ã chãjat pínahdih ã naáwáchah, ãt tʉ́i jepahap wʉt jĩ. Pánih jepahnit, ãjeéh bóli, ã weh, ã weh áana yaádh biícdih pobyitdih tʉ́i yapat tʉ́ʉt niijná, bʉ́dí jãáj chóodih ãt chãjap wʉt jĩ. Pánih tʉ́i jenah joiná, nihat bita yeejép ĩ chãjachah enna, queétdih ãt pej jʉmcap wʉt jĩ. Pánihna, Diosdih ã tʉ́i jenah joyóchah, “Caán tʉ́ini ã jʉmna caá”, Dios ãt niíj enep wʉt jĩ.\x * \xo 11:7 \xt Gn 6.13-22\x* \p \v 8 Abrahamjiboó Diosdih tʉ́i jenah joiní jʉmna, Dios ã wʉ̃hni pínah baácboó ã bejat tʉ́ʉtʉchah joinít, ãt jepahap wʉt jĩ. Caandíh jepahnit, ã jʉmni baácmant bejna, ã jéihca naáh baácna ãt jʉibínap wʉt jĩ.\x * \xo 11:8 \xt Gn 12.1-5\x* \v 9 Páant ã jʉibínachah, “Nin baácdih yeebdíh wã wʉ̃hbipna caá”, Dios ã niijíchah joinít, caán baácdih ãt chãwáp wʉt jĩ. Caandíh, ã wʉ̃ʉ́h Isaacdih, ã jʉima Jacobdihbʉt “Nin baácdih yeebdíh wã wʉ̃hbipna caá”, Dios ãt niíj naáwáp wʉt jĩ. Queét caán baácdih moón nihcan yʉhna, Diosdih tʉ́i jenah joinít jʉmna, nʉñʉ́p chóonadih yʉ́ʉh taj cáagni mʉʉnádih chãjnit, caánboó ĩt jʉmʉp wʉt jĩ.\x * \xo 11:9 \xt Gn 35.27\x* \v 10 Pánih jʉmna yʉhna, caanjĩ́h ã jʉm jwʉhat pínahdihjeh Abraham ãt jéihyep wʉt jĩ. Jeáboó jʉmni tʉ́tchina ã bejat pínahboodíh wẽi pã́ina ãt chãjap wʉt jĩ. Caán tʉ́tchi Diosboó ã jenah joyát pah chãjni ã jʉmʉchah, bʉʉdcán, páantjeh ã jʉmbipna caá.\x * \xo 11:10 \xt He 13.14\x* \p \v 11 Abraham behe, ãjeéh bóli Sarabʉt beh wili, weh wihcannit ĩt jʉmʉp wʉt jĩ. Queét chénat pah behnit jʉmna yʉhna, Abraham Diosdih tʉ́i jenah joiní jʉmna, Dios ã teo wáacatjĩh ĩt weh jʉmʉp wʉt jĩ. “Dios ã niijátji pah ã chãjbipna caá”, Abraham ã niíj jenah joyát jíib, Sara mit weh jʉmʉp wʉt jĩ. Pánihna, Abraham behe jʉmna yʉhna, ã wʉ̃ʉ́hdih ãt enep wʉt jĩ.\x * \xo 11:11 \xt Gn 17.19; 18.11-14; 21.2; Ro 4.17-22\x* \v 12 Abrahamji wʉnni dée ã jʉmʉchah yʉhna, ã jʉimená dawá ĩt cã́ac poonap wʉt jĩ. Cʉ́iwãdih, óondihbʉt jwĩ jéih jenah encat pah ã jʉimenádihbʉt jwĩ jéih jenah en bʉʉjácan caá.\x * \xo 11:12 \xt Gn 15.5; 22.17; 32.12\x* \p \v 13 Queét nihat Diosdih tʉ́i jenah joinít, ĩt bʉʉdʉ́p wʉt jĩ. “Yeebdíh caán baácdih wã wʉ̃hbipna caá”, Dios queétdih ã niijníji baácdih jʉibícanjeh, ĩt wʉnʉp wʉt jĩ. Caán baácdih queétjeh bíbohcan yʉhna, Dios ã niijátji pah, tʉ́ttimah ĩ jʉimená ĩ bíbohat pínahdih ĩt jéihyep wʉt jĩ. Pánih jéihnit, ĩt weñep wʉt jĩ. Pánihna, “Nin baácdih jibnitjeh jwĩ jʉmna caá”, ĩt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 11:13 \xt Gn 23.4; 1Cr 29.15; Sal 39.12\x* \v 14 Páant niijná, biíh baácdih ĩ bidatjidih jwĩ jéihna caá. \v 15 Pánih bidnit, ĩ jwíih jʉmni baácna jwʉ́ʉb bejíhna nihna, ĩta jéih jwʉ́ʉb bej tagaá. Pánihna, “Biíh baácdih jwĩ bidna caá”, niijná, jon jã́tih ĩ cádahni baácdih niijná ĩt chãjcap wʉt jĩ. \v 16 Obohjeéhtih, chah tʉ́ini baácboodíh bidna ĩt chãjap wʉt jĩ. Caán ĩ bidni baác jeáboó caá ã jʉmʉp. Caánboó ĩ́ih tʉ́tchi pínahdih Dios ãtát ámoh péanap wʉt jĩ. Pánihna, “Dios jwĩ Maáh caá”, ĩ niijíchah joinít, ãt tíiccap wʉt jĩ. \p \v 17-18 Tʉ́ttimah, Dios Abrahamdih ã wʉ̃ʉ́h Isaacdih ãt mao cáo wʉ̃hat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. “¿Yoobópdih niít weemdíh ã tʉ́i jenah joí?” niijná, páant ãt wʉtʉp wʉt jĩ. Pánihna, Abraham Diosdih tʉ́i jenah joiní jʉmna, ã niiját pah ãt chãjap wʉt jĩ. “Ma wʉ̃ʉ́h Isaacjĩh ma jʉimenádih wã cã́ac pooabipna caá”,\x * \xo 11:17-18 \xt Gn 21.12\x* Dios ã niijátjidih náhnina yʉhna, Abraham caandíhjeh mawat tʉ́ʉt ãt chãjap wʉt jĩ.\x * \xo 11:17-18 \xt Gn 22.1-14\x* \v 19 “Wã wʉ̃ʉ́h Isaacdih wã mao wʉ̃hʉchah, Dios caandíh ã jéih booabipna caá”, Abraham ãt niíj jenah joyóp wʉt jĩ. Páant ã mawat tʉ́ʉt chãjachahjeh, Dios caandíh ãt cádahat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Páant ã mawíhni jwʉ́ʉb báadhni pah caandíh ã enechah, ã wʉ̃ʉ́h ãjeéh ãt jwʉ́ʉb jʉmʉp wʉt jĩ.\x * \xo 11:19 \xt Gn 22.13\x* \p \v 20 Pánihat tʉ́ttimah, Isaacboó Diosdih tʉ́i jenah joiní jʉmna, ã weh Jacob, Esaúdihbʉt “Tʉ́ttimah, Dios meemdíh bʉ́dí ã tʉ́i chãja naáh”, ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 11:20 \xt Gn 27.27-29,39-40\x* \p \v 21 Pánihat tʉ́ttimah, Jacobboó, Diosdih tʉ́i jenah joiní jʉmna, ã wʉnat pínah jã́tihbit ã́ih wʉ́ʉat nahjĩh tóo caj ñʉhnit, Diosdih ãt weñep wʉt jĩ. Pánih wẽinit, ã wʉ̃ʉ́h José ã weh chénat pahdih “Meemdíh Dios bʉ́dí ã tʉ́i chãjbipna caá”, ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 11:21 \xt Gn 47.31–48.20\x* \p \v 22 Tʉ́ttimah, Joséboó, Diosdih tʉ́i jenah joiní jʉmna, ã wʉnat pínah jã́tih judíowã Egipto baácboó jʉmnitji ĩ bejat pínahdih ãt naáwáp wʉt jĩ. Pánih naóhnit, ã jʉimená pínah ã́ih bácahjidih ĩ ʉb bejat pínahdih ãt wʉtʉp wʉt jĩ.\x * \xo 11:22 \xt Gn 50.24-25; Ex 13.19\x* \p \v 23 Tʉ́ttimah, Moisés mánaboó Diosdih tʉ́i jenah joinít jʉmna, ã cã́ac jʉmʉchah, caandíh biíc peihcanni widh ĩt bih bíbohop wʉt jĩ. Tʉ́inibit ã jʉmʉchah ennit, caandíh ĩt bihip wʉt jĩ.\x * \xo 11:23 \xt Ex 2.2\x* Caán baácdih moón ĩ maáhdih ʉ́ʉmcanjeh, judíowã ĩ wehdih ã mawat tʉ́ʉtʉchah, ĩt jepahcap wʉt jĩ.\x * \xo 11:23 \xt Ex 1.22\x* \p \v 24 Tʉ́ttimah, Egipto baácdih moón ĩ maáh nʉʉ́m Moisésdih mit behanap wʉt jĩ. Páant mijeéh behna yʉhna, Diosdih tʉ́i jenah joiní jʉmna, “Caánt mi wʉ̃ʉ́h caá”, ĩ niijátdih ãt náahcap wʉt jĩ.\x * \xo 11:24 \xt Ex 2.10-12\x* \v 25 Caandíh behanih mi déewãboó wẽinit, yeejép ĩ chãjachah enna yʉhna, ãt chãjíhcap wʉt jĩ. Pánih chãjcan, Dioíhwã biícdih yeejép ãt yapat wʉt jĩ. \v 26 Dios ã wahni pínah Cristodih cã́acwã yeejép ĩ chãjat pínah pah Moiséswãdihbʉt Egiptodih moón yeejép ĩt chãjap wʉt jĩ. Pánihna, nihat Egiptodih moón bʉ́dí jíib jʉmnidih ĩ bíbohatdih náahcanjeh, Dioíhwã biícdih ã jʉmat jíib bita yeejép ĩ dehwat pínahdih ãt ñíwip wʉt jĩ. Tʉ́ttimah, ã tʉ́i chãjat jíib, Dios caandíh ã tʉ́i chãjat pínahdih jenah joí waáwána, yeejép ã yapat pínahdih ãt ñíwip wʉt jĩ. \p \v 27 Diosdih tʉ́i jenah joiní jʉmna, Egipto baácdih moón ĩ maáh ã íijichah yʉhna, caandíh ʉ́ʉmcanjeh, caán baácmant ãt bejep wʉt jĩ. Dios jígohcanni ã jʉmʉchah yʉhna, jígohnidih ã enat pah ã wʉtatdih Moisés ãt jepah cádahcap wʉt jĩ.\x * \xo 11:27 \xt Ex 2.15\x* \v 28 Moisés caandíh tʉ́i jenah joiní jʉmna, judíowãdih Dios ã tʉ́i ʉbat pínahdih ãt jéihyep wʉt jĩ. Pánih jéihna, Dios ã wʉtat pahjeh queét judíowãdih ĩ́ih jẽcnadih oveja wʉ̃ʉ́h meépjĩh ãt ñáñat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Páant ĩ ñáñatdih ennit, Dios nihat ĩ jwíih tʉ́ʉhnitdih ã mawat tʉ́ʉtni ángelboó judíowã ĩ jwíih tʉ́ʉhnitboodíh ãt maocap wʉt jĩ. Caán oveja wʉ̃ʉ́hdih mao péanit, Moisés ã wʉtat pahjeh, ĩ jʉmat yoobó ĩt jeémép wʉt jĩ. Caán jeémát, Pascua ĩ niijní, biícdih ĩ jwíih jeémp láa ãt jʉmʉp wʉt jĩ.\x * \xo 11:28 \xt Ex 12.21-30\x* \p \v 29 Tʉ́ttimah, Diosdih tʉ́i jenah joinít jʉmna, “Mʉj Mac Dʉʉni”, ĩ niijní mʉjdih, mah wihcanni namádih judíowã ĩt chʉ́ʉh bejep wʉt jĩ. Obohjeéhtih, Egiptodih moón queétdih ñʉʉn béjnit, mʉj ã jwʉ́ʉb dʉʉj yóh lajachah, ĩt chĩíc wʉn beedép wʉt jĩ.\x * \xo 11:29 \xt Ex 14.21-31\x* \p \v 30 Pánihat tʉ́ttimah, Diosdih tʉ́i jenah joinít jʉmna, judíowã Jericó tʉ́tchidih bóo bʉ́dí wáihyat jʉ́dʉ yehmant ĩt pʉ́ʉd bejep wʉt jĩ. Siete yeó jáap pohba caán tʉ́tchidih ĩt pʉ́ʉdʉp wʉt jĩ. Páant bói yeó jáap ĩ pʉ́ʉdat tʉ́ttimah, caán wáihyat jʉ́dʉ ãt boto jéen bejep wʉt jĩ.\x * \xo 11:30 \xt Jos 6.12-21\x* \p \v 31 Diosdih tʉ́i jenah joiníh jʉmna, Jericó tʉ́tchidih bóli deoh nah jʉmnih, Rahab wʉ̃t jʉmnih, judíowã en waóhnitdih wẽi jwãáhnit, mit teo wáacap wʉt jĩ. Páant mi teo wáacatji jíib, caán tʉ́tchidih moón Diosdih yap yohnitdih maonit, judíowã caántboodíh ĩt maocap wʉt jĩ.\x * \xo 11:31 \xt Jos 2.1-21; 6.22-25\x* \p \v 32 Bita Diosdih tʉ́i jenah joinítdih naáwíhna yʉhna, queét dawá ĩ jʉmʉchah, wã jéih naóh daác beedácan caá. Gedeón,\x * \xo 11:32 \xt Jue 6.11–8.32\x* Barac,\x * \xo 11:32 \xt Jue 4.6–5.31\x* Sansón,\x * \xo 11:32 \xt Jue 13.2–16.31\x* Jefté,\x * \xo 11:32 \xt Jue 11.1–12.7\x* David,\x * \xo 11:32 \xt 1S 16.1–1R 2.11\x* Samuel,\x * \xo 11:32 \xt 1S 1.1–25.1\x* Dios naáwátdih naóh yapanitbʉt, nihat ĩ́ih doonádih wã naáwíhna yʉh caá. Obohjeéhtih, queétdih wã naóh daáccan niít. \v 33 Diosdih tʉ́i jenah joinít jʉmna, biquína biíh baácdih moondíh míic maona, ĩt yap yohop wʉt jĩ. Bita ĩ́ih cã́acwãdih tʉ́inijeh ĩt wʉtʉp wʉt jĩ. Páant Diosdih ĩ tʉ́i jenah joyóchah, “Yeebdíh wã teo wáacbipna caá”, ã niijátji pah queétdih ãt teo wáacap wʉt jĩ. Bita tʉ́i jenah joinít jʉmna, jiowã́ queétdih ĩ jeémíhichah yʉhna, Dios ĩ́ih jacnadih ãt nemep wʉt jĩ.\x * \xo 11:33 \xt Dn 6\x* \v 34 Bita tʉ́i jenah joinít jʉmna, bʉ́dí iigátboó jʉmna yʉhna, ĩt iigcáp wʉt jĩ.\x * \xo 11:34 \xt Dn 3\x* Bita tʉ́i jenah joinít jʉmna, queétdih ĩ mao yohíhichah yʉhna, ĩt jwei béjep wʉt jĩ. Bita wẽpcannitji jʉmna yʉhna, Diosdih tʉ́i jenah joiná, wẽpépwã ĩt jʉmʉp wʉt jĩ. Pánih jʉmnit, biíh baácmant jʉ̃óhnit queétdih eníhcannit soldadowãdih míic maonit, ĩt yap yohop wʉt jĩ. \v 35 Biquína yaádh Diosdih ĩ tʉ́i jenah joyát jíib, ĩ déewã wʉnah bejnitjidih Dios ãt booa wʉ̃hʉp wʉt jĩ.\x * \xo 11:35 \xt 1R 17.17-24; 2R 4.25-37\x* \p Obohjeéhtih, bita Dioíhwã ĩ jʉmat jíib, queétdih teonit, bʉ́dí yeejép ĩt chãjap wʉt jĩ. “Diosdih ma cádahachah, jwĩ watbipna caá”, queétdih ĩt niijíp wʉt yʉh jĩ. Obohjeéhtih, páant ĩ niijíchah yʉhna, jeáboó chah tʉ́ini pebhboó ĩ bejat pínahdih náahna, ĩt jepahcap wʉt jĩ. Páant ĩ jepahcat jíib, queétdih yeejép ĩ chãjachah, ĩt wʉnʉp wʉt jĩ. \v 36 Bita Diosdih tʉ́i jenah joinítdih yeejép deohnit, bʉ́dí ĩt pʉñʉp wʉt jĩ.\x * \xo 11:36 \xt Jer 20.2; 37.15\x* Bitadih chéonit, nemat mʉʉ́boó ĩt nemep wʉt jĩ.\x * \xo 11:36 \xt 1R 22.26-27; 2Cr 18.25-26; Jer 20.2; 37.15; 38.6\x* \v 37 Bitadih jeejĩ́h yohnit, ĩt mawap wʉt jĩ.\x * \xo 11:37 \xt 2Cr 24.21\x* Bitadih ĩ́ih bácahdih tac yoób ĩt bóodop wʉt jĩ. Bitadih íibat naajĩ́h ĩt mawap wʉt jĩ.\x * \xo 11:37 \xt Jer 26.23\x* Bita moh yéejnit jʉmna, oveja chóo, cabra chóodihjeh ĩt dʉwʉ́p wʉt jĩ. Queétdih ñʉʉnnít, bita bʉ́dí yeejép ĩt chãjap wʉt jĩ. \v 38 Queét chah tʉ́init jʉmna, nin baácdih moón yeejépwã biícdih jʉmnit pínah ĩt nihcap wʉt jĩ. Queét Diosdih tʉ́i jenah joinítboodíh cã́acwã ĩ náahcah, mʉʉ́ wihcapboó, jeéboobʉ́t ĩpĩ́ jib bejep wʉt jĩ. Pánih jib bejnit, jeé íitboó, baácboó jʉmni íitboobʉ́t ĩpĩ́ ʉ̃wʉp wʉt jĩ. \p \v 39 Queét nihat caandíh tʉ́i jenah joinítdih Dios bʉ́dí ãt wẽi enep wʉt jĩ. Pánih tʉ́i jenah joinít jʉmna yʉhna, “Yeebdíh chah tʉ́ini baácdih wã wʉ̃hbipna caá”, Dios ã niijníji baácdih ĩt jʉibí jwʉhcap wʉt jĩ. \v 40 Páant niíj naóhna, nin pah Dios niíj jenah joiná ãt chãjap wʉt jĩ: “Queét wĩ́ihwã, tʉ́ttimah jʉmnit wĩ́ihwãbʉt wã pebhna ĩ jʉyʉ́chah, queét nihat biícdih tʉ́init yoobát wã jʉmat tʉ́ʉtbipna caá”, ãt niíj jenah joyóp wʉt jĩ. Pánih jenah joiná, jã́tih ã chãjatji chah tʉ́ini jwiítdih ã chãjbipna caá. \c 12 \s1 Jesúsdih tʉ́i jenah joí cádahca boj jĩíh \p \v 1 Queét wã naóhnit dawá Diosdih tʉ́i jenah joí cádahcannit ĩ jʉmatjidih jéihnit, yéej chãj cádahnit, jwiítbʉt Jesúsdih jwĩ tʉ́i jenah joí cádahca bojat dée caá. Nin pah caá jʉmat náahap: Ñáoni ã tʉ́i ñáwíhichah yʉhna, chodópdih dʉo béjna, ã jéih wẽp ñáocan caá. Yégueh wʉ́ʉpnidih dʉoná, ã tʉ́i jéih ñáocan caá. Páant ã jʉmat pah Diosdih jwĩ tʉ́i jepahíhna yʉhna, jwĩ weñat pínahdihjeh chãjna, caandíh jwĩ tʉ́i jéih jepahcan caá. Pánihna, jwĩ yéej chãjatdih cádahat caá náahap. Chah wẽp ñáoniboó ã tʉ́i péaat pahjeh, jwiítbʉt Dios ã náah yacat pah jwĩ chãj cádahca bojat dée caá. \v 2 Jesúsdihjeh jwĩ tʉ́i náhni jĩíh. Caanjéh Diosdih tʉ́i jenah joí waóhni jʉmna, jwiítdih tʉ́i jenah joyát tʉ́ʉtnibʉt ã jʉmna caá. Pánihna, caandíh jwĩ tʉ́i jenah joí cádahcat pínah niijná, jwiítdih ã teo wáacna caá. Cruzboó wʉnna yʉhna, ã íipdih ãt tʉ́i jenah joí cádahcap wʉt jĩ. Cruzboó wʉnat tíic náah jʉmni ã jʉmʉchah yʉhna, ã íip ã jʉmʉpboó ã weñat pínahdih jéihna, tíiccanjeh, cruzboó ãt wʉnʉp wʉt jĩ. Pánihna, bʉʉ chah maáh jʉmna, Dios ã jéihyepmant bóo bʉwámant ã chʉ́ʉdna caá.\x * \xo 12:2 \xt Fil 2.6-11; He 2.9\x* \p \v 3 Jesúsdih eníhcannit caandíh bʉ́dí yeejép ĩ chãjachah yʉhna, Dios ã náah yacat pah ãt cádahcap wʉt jĩ. Páant ã cádahcatjidih ñi tʉ́i náhninaá, yeebdíhbʉt yeejép ĩ chãjachah yʉhna, biíc yoobó cádahcat tʉ́ʉt niijná. \v 4 Bita yeebdíh tʉbit yeejép chãjna yʉhna, ĩt mao yohcap taga. Obohjeéhtih, Jesúsboodíh ĩt mao yohop wʉt jĩ. Páant yeejép ã yapatjidih náhninit, yeebdíh yeejép ĩ chãjachah yʉhna, caandíh ñi cádahca bojoó. \v 5 Dios yeéb ã wehdih ã naáwátjidih ¿ñi quíib bʉʉ́d niít? Yeejép ñi yapat pínahdih ã naáwátdih naóh yapani nin pah ãt niíj daacáp tajĩ: \q1 “ ‘Wʉ̃ʉhʉ́, yeejép yapna yʉhna, ma íijca bojoó. Páant yeejép ma yapachah, weém, ma Maáh, meemdíh bohéna caá wã chãjap. Pánih bohénit, wã tʉ́ʉt nʉʉmát tʉ́ʉtʉchah, ma joyáh bojca bojoó. Páant wã wʉtʉchah, jĩ́gahcanjeh, ma tʉ́i jepahaá. \q1 \v 6 Nihat wã oinit, “Meém wã wʉ̃ʉ́h caá”, niíj ennitdih wãpĩ́ bohéna caá, ĩ yap yohcat pínah niijná. Pánihna, ĩ yap yohochah ennit, queétdih wã peéh chãjbipna caá’, Dios ã niijná caá”, ãt niíj daacáp tajĩ. \rq (Job 5.17; Pr 3.11-12)\rq* \m \v 7 Pánihna, yeejép yapna yʉhna, Dioíh namádih ñi cádahca bojoó. Páant ñi yapatjĩh, Dios ã weh ñi jʉmʉchah, yeebdíh bohéna caá ã chãjap, chah ñi tʉ́i chãjat pínah niijná. Det mána ĩ wehdih ĩ wʉtʉchah, ĩ jepahcah, ĩpĩ́ peéh chãjna caá, ĩ tʉ́ʉt nʉʉmát pínah niijná. Páant ĩ chãjat pah, Diosbʉt jwiít ã weh jwĩ jepahcah, jwiítdih ã peéh chãjbipna caá. \v 8 Ñi tʉ́i chãjcatdih ennit, yeebdíh ã naóhcah nihna, ã weh ñita nihcan tagaá. Páant ã naóhcah, mána wihcannit pah ñita jʉm tagaá. “Dios wã íip caá”, ñita jéih niijcán tagaá. \v 9 Jwĩ mána jwiítdih ded pah ĩ bohéátjidih ñi jenah joyoó. Queét jwiítdih ĩ peéh chãjachah, queétdih jwĩpĩ́ jepahap jĩ. Pánih jepahnit, jwĩ íip Dios ã tʉ́ʉt nʉʉmát tʉ́ʉtʉchah, chah jepahat caá náahap. Pánih jepahna, páantjeh ãjeéh jwĩ tʉ́i jʉmbipna caá. \v 10 Wébít jwĩ jʉm jwʉhʉchah, jwĩ mána jwiítdih peéh chãjnit, “Nin pah wã chãjachah, wã wʉ̃ʉ́h ã tʉ́i jʉmbipna caá”, ĩpĩ́ niíj jenah joyóp wʉt jĩ. Obohjeéhtih, Diosboó peéh chãjna, jwiítdih teo wáacna caá ã chãjap, caán tʉ́ini ã jʉmat pah jwiítbʉt tʉ́init jwĩ jʉmat pínah niijná. \v 11 Dedé peéh chãjatdih “Caán tʉ́ina caá”, jwĩpĩ́ niíj jenah joicán caá. Bʉ́dí jwĩpĩ́ jĩ́gahna caá. Obohjeéhtih, jwíih jĩ́gahna yʉhna, tʉ́ttimah caandíh jwĩ jenah joyóchah, jwiítdih ã teo wáacna caá, yéej chãjcanjeh, jwĩ tʉ́i jʉmat pínah niijná.\x * \xo 12:11 \xt Dt 8.5; 1S 7.14; 1Co 11.31-32\x* \p \v 12 Pánihna, bʉ́dí yeejép yapnit jʉmna yʉhna, Dios yeebdíh ã bohéátdih jéihna, ñi jĩ́gah cádahaá. Caandíh chah tʉ́i jenah joinít, ʉ́ʉmcanjeh, ñi tʉ́i weñeé.\x * \xo 12:12 \xt Is 35.3\x* \v 13 Pánih jʉmnit, Jesúíh namádih bejnit, tʉ́inijeh ñi chãjaá. Páant yeejép ñi yapachah yʉhna, Jesúsdih cádahcanjeh, wẽpnit panihnit ñi jʉmbipna caá. Yeéb páant ñi jʉmʉchah ennit, bita Jesúíhwã wẽpcannit panihnitboobʉ́t caandíh chah ĩ tʉ́i jenah joibípna caá. \s1 Dios ã wʉtatdih jepahcah, ã tobohat \p \v 14 Míic jʉ̃ihcanjeh, nihat biícdih ñi tʉ́i jʉmʉʉ́. Pánih jʉmna, jwĩ Maáhdih tʉ́i jepahnit, ñi yéej chãjca bojoó. Det yéej chãjcannitjeh jwĩ Maáhdih ĩ enbipna caá. \v 15 ¡Ñi tʉ́i chãja chaáh! Dios yeebdíh oinit ã teo wáacachah, ñi tʉ́i jepahaá. Jepah cádahna, ñi jwʉ́ʉb yéej chãjat pínah ã tobohna caá. Caandíh cádahna nihna, momatdih yeejép yílip ã jã́wat panihni yeebjéh ñita míic yéeja tagaá. Jesúíh namádih ñi cádahachah ennit, bita ã́ihwãbʉt biíc yoobó ĩta cádah tagaá.\x * \xo 12:15 \xt Dt 29.18\x* \v 16 Ñi weha mána nihcannitjĩh yeejép ñi chãjca bojoó. Diosdih náahcannitbʉt ñi jʉmca bojoó. Esaúboó ded pah ã jʉmatjidih ñi tʉ́i náhninaá. Diosdih, ã wʉ̃hni pínahdihbʉt náahcanni ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Weép jeñé jʉmna, ã íip ã wʉnat tʉ́ttimah ã íipíh bií déedih bíbohni pínah ãt jʉmʉp wʉt yʉh jĩ. Dios ã íipdih ã niijníjidihbʉt bíbohni pínah ãt jʉmʉp wʉt yʉh jĩ. Obohjeéhtih, biíc yeó jáap bʉ́dí nʉʉgʉ́p wʉnna, biíc láa ã jeémát jíibjeh ã bíbohat déejidih oboh jʉmni pah jenah joinít, ã ʉ́ʉdboodíh ãt wʉ̃hʉp wʉt jĩ. Pánih chãjna, Dios ã wʉ̃hat pínahdih ãt náahcap wʉt jĩ. Pánih náahcanni ã jʉmat pah yeébboó ñi jʉmca bojoó.\x * \xo 12:16 \xt Gn 25.29-34\x* \v 17 Ã ʉ́ʉddih ã́ih pínahdih ã wʉ̃hat tʉ́ttimah, Esaú ded pah ã yapatdih ñi jéihna caá. Ã íip caandíh ã wʉ̃hat pínahdih Esaú bʉ́dí ãt náahap wʉt yʉh jĩ. Obohjeéhtih, páant ã náahachah yʉhna, weép jeñédih ã wʉ̃hat pínahdih ã ʉ́ʉddih wʉ̃h péanit, Esaúboodíh ã íip ãt wʉ̃hcap wʉt jĩ. Caandíh ã jʉ̃í ʉʉ́bʉ́chah yʉhna, tʉ́ʉt nʉʉmcánjeh, caandíh ãt wʉ̃hcap wʉt jĩ.\x * \xo 12:17 \xt Gn 27.30-40\x* \p \v 18 Dios Moisésjidih ã wʉtat tʉ́ʉtʉchah, jwĩ déewã judíowã Dios ã jʉmni jeená ĩt jʉibínap wʉt jĩ. Obohjeéhtih, caanná ĩ jʉibíát pah yeébboó ñi jʉibícan caá. Nin pah queétboó ĩt yapap wʉt jĩ. Dios ã jʉmni jeé, Sinaí wʉ̃t jʉmni jeená ĩ jʉibínachah, bʉ́dí iigát ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Dʉpʉ́át, baác méméat, bʉ́dí johlitbʉt ãt jʉmʉp wʉt jĩ. \v 19-20 Caanná jʉibínit, póojat nah, Dios ã wéheatbʉt bʉ́dí ã yáanachah ĩt joyóp wʉt jĩ. Páant ã wéhenachah joiná, bʉ́dí ʉ́ʉmnit, queét ĩt joííhcap wʉt jĩ. Dios nin pah queétdih ãt niíj wʉtʉp wʉt jĩ: “Det nin jeedíh chʉ̃initdih jeejĩ́h yoh mawat caá náahap. Nindih nʉñʉ́p ã chʉñʉchah, caandíhbʉt jeejĩ́h ñi yoh mawaá”, ãt niijíp wʉt jĩ. Páant ã niijíchah joinít, tʉbit ʉ́ʉm náah jʉmni wʉtat ã jʉmʉchah, “Jwiítdih ma jwʉ́ʉb naóhca bojoó”, ĩt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 12:19-20 \xt Ex 19.12-13,16-22; 20.18-21; Dt 4.11-12; 5.22-27\x* \v 21 Páant ã yapatdih ennit, nihat ĩ ʉ́ʉmʉchah, “Bʉ́dí ʉ́ʉmnit, méména caá wã chãjap”, Moisés yʉh bʉca ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 12:21 \xt Dt 9.19\x* \p \v 22 Páant Diosjeéh ĩt jwíih jʉmʉp wʉt jĩ. Obohjeéhtih, yeébboodíh pánihcan caá. Dios biícdih jʉmat tʉ́ʉt niijná, Sión wʉ̃t jʉmni jee pánihipna ñi jʉibína caá. Caán jeáboó jʉmni, Dios báadhniíh, Jerusalén tʉ́tchi caá. Yeebbʉ́t dawá ángelwã biícdih wẽi naáwát tʉ́ʉt niijná, ĩ míic wáacapna ñi jʉibína caá. \v 23 Yeéb caán tʉ́tchidih moón pínah jʉmna, Dios weh jwíih jʉibínit biícdih ñi míic wáac jʉibína caá. Nihat ĩ wʉ̃tnadih ã daácni nʉ́obʉt jeáboó ã jʉmna caá. Nihat cã́acwãdih ñíoni ã jʉmʉpna ñi jʉibína caá. Bita tʉ́i chãjnitji Dioíhwãjĩh míic wáacnit yeebbʉ́t ñi jʉmna caá. Dios queétdih yéejat wihcannit ãtát chãjap wʉt jĩ. \v 24 Pánihna, Jesús pebhna ñi jʉibína caá. Jon Moisés ã wʉtatjidih jwʉ́ʉb tʉ́ʉt nʉʉmnít, “Jesúsboó wʉnna, ã́ih meépdih ã yoh wʉ̃hʉchah, yeebdíh wã tʉ́i ʉbbipna caá”, Dios jwiítdih ãt niijíp wʉt jĩ. Abelji ã́ih meépdih ã yohochah enna, Dios caandíh maonidih ãt peéh chãjap wʉt jĩ.\x * \xo 12:24 \xt Gn 4.10\x* Obohjeéhtih, Jesúsboó ã́ih meépdih ã yoh wʉ̃hʉchah enna, Dios jwiítdih ãt tʉ́i ʉbʉp wʉt jĩ. Pánihna, ã́ih meép oboh jʉmni nihcan caá. \p \v 25 ¡Ñi tʉ́i chãja chaáh! Dios yeebdíh ã naáwáchah, ñi tʉ́i jepahaá. Jon jã́tih nin baácboó jʉmni Moisés Dios naáwátdih ã naóh yapanachah, caandíh ĩ joííhcatji jíib, Dios cã́acwãdih ãt peéh chãjap wʉt jĩ. Pánihna, bʉʉ jeáboó jʉmni Cristo jwiítdih ã naóh yapanachah jwĩ joííhcah, queétdih ã peéh chãjat chah, jwiítboodíh Dios ã peéh chãjbipna caá.\x * \xo 12:25 \xt Ex 20.22\x* \v 26 Moisésji jʉm láa Dios ã wéhenachah, baác ãt méménap wʉt jĩ.\x * \xo 12:26 \xt Ex 19.18; Jue 5.5; Sal 68.7-8\x* Obohjeéhtih, biíh ã naáwátdih naóh yapaniboó Dios tʉ́ttimah ã niiját pínahdih nin pah ãt niíj daacáp tajĩ: “Nin baácdih, jeádihbʉt biíc láa pohba wã cádah méméabipna caá”, Dios ã niijná caá, ãt niíj daacáp tajĩ. \x * \xo 12:26 \xt Hag 2.6\x* \v 27 “Biíc láa pohba wã cádah méméabipna caá”, niijná, nihat ã chãjnijidih ã yohat pínahdih naóhna ãt chãjap wʉt jĩ. Obohjeéhtih, Dios ã maáh jʉmʉpboó jéih yohca naáh jʉmna, páantjeh ã jʉmbipna caá. \v 28 Pánihna, ã maáh jʉmʉpna bejnit pínah jʉmna, caandíh ã yohcat pínahdih jéihnit, “Tʉ́ina caá, Paá”, Diosdih jwĩ niíj jĩíh. Páant niijnít, ã náahat pah caandíh bʉ́dí jwĩ wẽi jĩíh. \v 29 Dios wẽpni tʉ́ini yoobát jʉmna, jwĩ tʉʉ cáwat pah, det caandíh jepahcannitdih ã yoh beedábipna caá. \c 13 \s1 Dios ã weñat pínahdih ded pah chãjat \p \v 1 Bita Jesúíhwãdih ñi míic oi cádahca bojoó. \v 2 Ñi jéihca naáhwãdihbʉt ñi tʉ́i wẽi jwãáá. Pánih wẽi jwãáhna, biquína Jesúíhwã, jéihcan yʉhna, ángelwãdih ĩt wẽi jwãááp wʉt jĩ.\x * \xo 13:2 \xt Gn 18.1-8; 19.1-3; Ro 12.13; 1P 4.9\x* \p \v 3 Nemat mʉʉ́boó jʉmnitdih ñi jĩ́gah en teo wáacá. Yeéb ĩjeéh jʉmna nihna, ded pah ñi náahatdih jenah joinít, queétdihbʉt ñi tʉ́i chãjaá. Bita yeejép ĩ yapachah ennit, yeéb biíc yoobó yapna nihna, ded pah ñi náahat pah, queétdihbʉt ñi tʉ́i teo wáacá.\x * \xo 13:3 \xt Mt 25.35-46\x* \p \v 4 Ñi téihya chéwechah, ã tʉ́ina caá. Pánih téihya chéonit, ñi míic cádahca bojoó. Ñi weha mána nihcannitjĩh yeejép ñi chãjca bojoó. Pánih yeejép chãjnitdih Dios ã peéh chãjbipna caá. \p \v 5 Bií déedih tʉbit ñi bidca bojoó.\x * \xo 13:5 \xt 1Ti 6.6-10\x* Nin pah Dios ãt niijíp wʉt jĩ: “Yeebdíh cádahcanjeh, wã tʉ́i teo wáacbipna caá”, ãt niijíp wʉt jĩ.\x * \xo 13:5 \xt Dt 31.6,8; Jos 1.5; Fil 4.11-13\x* Páant ã niijátdih jéihnit, ñi bíbohni bií déedihjeh wẽinit, chah ñi jwʉ́ʉb bidca bojoó. \v 6 Pánihna, ʉ́ʉmcanjeh, nin pah jwĩ niíj jenah joiná caá: \q1 “Wã Maáh Dios weemdíh teo wáacni caá. Páant ã jʉmatdih jéihna, cã́acwã weemdíh yeejép ĩ chãjat pínahdih wã ʉ́ʉmcan niít”, jwĩ niijná caá. \rq (Sal 56.3-4,9-11; 118.6)\rq* \p \v 7 Yeebdíh waóhnit, Dios naáwátdih bohénitjidih, ĩ tʉ́i chãj cádahcatjidihbʉt ñi tʉ́i náhninaá. Pánih náhninit, Diosdih ĩ tʉ́i jenah joyátji pahjeh mʉntih, yeebbʉ́t biíc yoobó ñi tʉ́i jenah joyoó. \p \v 8 Jesucristo páantjeh biíc yoobó jʉmni caá. Jon jã́tih ded pah ã jʉmatji pah bʉʉbʉt ã jʉmna caá. Tʉ́ttimahbʉt biíc yoobó ã jʉmbipna caá. \v 9 Jesúíh namádih cádahnit, biáboó bejcat tʉ́ʉt niijná, dawá mácah ĩ bohéátdih ñi joicá bojoó. “Nindih ñi jeémé. Caandíh ñi jeémpca bojoó”, biquína ĩ niíj bohéna caá. Páant ĩ niíj bohéátdih jwĩ jepahachah yʉhna, Diosdih chah jwĩ tʉ́i jenah joyát pínahdih ã teo wáaccan niít. Obohjeéhtih, Diosboó jwiítdih oinit, ãpĩ́ teo wáacna caá, Jesúsdih chah jwĩ tʉ́i jenah joyát pínah niijná. Pánihna, ã teo wáacatjĩh caandíh tʉ́i jenah joinít ñi jʉmʉʉ́. \p \v 10 Jesús cruzboó ã wʉn wʉ̃hatjidihjeh jwĩ tʉ́i jenah joyóchah, jwĩ yéejatdih Dios ã yohna caá, ãjeéh jwĩ tʉ́i jʉmat pínah niijná. Obohjeéhtih, sacerdotewãboó nʉñʉ́pwãdih ĩ mao cáo wʉ̃hna yʉhna, cã́acwã ĩ yéejatdih ĩt jéih yoh beedácap wʉt jĩ. \v 11 Queét sacerdotewã ĩ maáta jópchi jʉmat pah nʉñʉ́p meépdih Dios ã jʉmni tólihboó ĩpĩ́ ʉb waad béjep wʉt jĩ, cã́acwã ĩ yéej chãjatdih Dios ã yohat pínah niijná. Páant ĩ chãjat tʉ́ttimah, ĩ maoniji nʉñʉ́pdih cã́acwã ĩ jʉmʉp yehboó ĩpĩ́ cáo yoh beedánap wʉt jĩ.\x * \xo 13:11 \xt Lv 16.27\x* \v 12 Jesúsbʉt tʉ́tchi yehboó cruzboó wʉn wʉ̃hnit, ã́ih meépdih ãt yohop wʉt jĩ, jwĩ yéejatdih ã yohochah, Dioíhwã jwĩ jʉmat pínah niijná. \v 13 Tʉ́tchi yehboó tíic náah jʉmni ã wʉnatdih enna, judíowã ĩ maáta caandíh ĩt eníhcap wʉt jĩ. Pánihna, cruzboó ã wʉn wʉ̃hatjidih jwĩ tʉ́i jenah joí jĩíh. Páant jwĩ jʉmʉchah enna, cã́acwã jwiítdihbʉt ĩ eníhcan niít. \v 14 Nin baácboó páantjeh jwĩ jʉmat pínah yoobát ã wihcan caá. Obohjeéhtih, jeáboó jwĩ yoób jʉmat pínah tʉ́tchidih pã́ina caá jwĩ chãjap. \v 15 Pánihna, Jesús ã teo wáacatjĩh Diosdih jwĩ wẽi naáwáchah, caandíh mao cáo wʉ̃hat panihni ã jʉmna caá. Caandíh jwĩ tʉ́i weñat dée caá.\x * \xo 13:15 \xt Lv 7.12; Sal 50.14,23; Os 14.2\x* \p \v 16 Ñijeéh jʉmnitdih tʉ́i chãjnit, ñi teo wáacá. Páant ñi chãjat pínahdih ñi tʉ́i náhninaá. Pánih chãjna, Diosdih cáo wʉ̃hat panihnidih wʉ̃hnit, caandíh tʉ́i wẽina caá ñi chãjap. Páant ñi chãjachah ennit, Dios ã tʉ́i wẽibipna caá. \p \v 17 Yeebdíh waóhnitdih tʉ́i jepahna, ĩ wʉtat pah wẽinit ñi chãjaá. Dios queétdih bohéát tʉ́ʉtnit, yeebdíh ã tʉ́i en dawát tʉ́ʉtʉp tagaá, caandíh ñi yap yohcat pínah niijná. Pánih wʉtnit ĩ jʉmʉchah, yeebdíh ded pah ĩ en dawátjidih Diosdih naáwát ã náahbipna caá. Pánihna, queétdih ñi tʉ́i jepahachah ennit, ĩ tʉ́i wẽibipna caá. Obohjeéhtih, ñi jepahcah ennit, bʉ́dí ĩta jĩ́gah tagaá. Pánih jepahcan, ñita tʉ́i jʉmcan tagaá. \p \v 18 Jwiítdih ñi ʉʉ́bh cádahca bojoó, Diosdih páantjeh jwĩ tʉ́i jepahat pínah niijná. Yeó jáap jʉmat pah tʉ́i chãjíhna, “Yeejépdih chãjna caá wã chãjap”, jwĩ niíj jenah joicán caá. \v 19 Weemdíhbʉt bʉ́dí ñi ʉʉ́bʉ́, ñi pebhna waícanjeh Dios weemdíh ã jwʉ́ʉb wahat pínah niijná. \s1 Queétdih ã pée ʉʉ́bát \p \v 20 Jwĩ Maáh Jesús jwĩ yéejat jíib wʉn wʉ̃hnit, ã́ih meépdih ãt yohop wʉt jĩ. Páant ã chãjachah, “Ñi yéejatdih wã yohbipna caá, páantjeh wãjeéh ñi tʉ́i jʉmat pínah niijná”, Dios jwiítdih ãt niíj naáwáp wʉt jĩ.\x * \xo 13:20 \xt Ex 24.8; He 10.29\x* Páant niijní jwĩ Maáh Jesúsdih ãt jwʉ́ʉb booanap wʉt jĩ. Pánihna, Jesúsboó jwiítdih tʉ́i ʉbni, chah wẽpni, ovejawãdih en daoní panihni jʉmna, jwiít ã́ih ovejawã panihnitdih ã tʉ́i en daoná caá.\x * \xo 13:20 \xt Is 40.11; Ez 34; Lc 15.4-5; Jn 10.1-16\x* \v 21 Dios caandíh booaniji jʉmna, yeebdíh ã tʉ́i teo wáaca naáh, ã weñat pínahdihjeh ñi chãjat pínah niijná. Pánih teo wáacnit, jwiít nihatdih ã tʉ́i tʉ́ʉt nʉʉmʉ́ naáh, ã náahat pah jwĩ jʉmat pínah niijná. Jesucristodih yeó jáap jʉmat pah bʉ́dí jwĩ wẽi jĩíh. Páant tií ã jʉmʉ nah. \s1 Ã pée tʉ́yat tʉ́ʉtat \p \v 22 Wã déewã panihnitá, yeebdíh nin wã daacátji bʉ́dí pohba nihcan caá. Pánihna, ninjĩh yeebdíh wã naóh bohéátdih íijcanjeh, ñi tʉ́i joyoó. Pánih bohéna, yeebdíh weñaat tʉ́ʉt niijná, páant wã daacáp be. \p \v 23 Nindihbʉt yeebdíh wã jéihyana caá: Jwĩ ʉ́ʉd panihni Timoteo nemat mʉʉ́boó jʉmnijidih ĩt bacanap wʉt be. Waícanjeh ninjĩh ã jʉyʉ́chah, yeebdíh enedih bejna, caandíhbʉt wã nʉmah bejbipna caá. \p \v 24 Ñi maáta, nihat bita caanjĩ́h jʉmnit Jesúíhwãbʉt ĩ tʉ́yʉ naáh. Nin Italia baácdih moón Jesúíhwã yeebdíh ĩ tʉ́yat tʉ́ʉtna caá. \p \v 25 Weembʉ́t yeéb nihatdih wã tʉ́yat tʉ́ʉtna caá. Dios yeebdíh bʉ́dí oinit, ã teo wáaca naáh. \p Páant bóojeh tigaá wã naáwát.