\id TIT \h Titorineema \toc1 Titorineema \toc2 Titorineema \toc3 Tit \mt1 Titorineema \imt1 Wasina pakich kamanchinllpa yuwaa Papororini Titorineem yandarangu anootsi \ip Titorini kapung Papororinee istarangiya Apanllee kuk tayaspatamaama. Papororinpat ipuneeru xiyrangana Apanllimuna kuku. Kirítap tsur naatarangsin, anush tayaspatarangana. Tayaspatarangusin, Kirítshuch tputs ashpatam Isusoo mangoonarangana. Itaru, kaneesich mangoonarangusin, Paporsha, Zuwaa Titoo, nish shiyaa kasachinllpa Isuschichee tayaspatamaama. Ashiriya, shiysha shingcha, táyaru, Titsha ayu tárangiya. Sheeru, Papor botish zaruyaru waptam naatarangiya Koríndopparee. Itaru, uru Titoo kapung chinarangu, tsiyatsis mazinarangu, Utaáshuch tputs Titoo kapung tamundakanaya, mang atusin, anoo mazinarangu, kirakaa yandarangiya Titorineema. \ip Ashiriya, na yuwaa kamanirangu anoo kamanchinllpa: \ib \io1 A. 1.1-4: ¿Tamarimta, Titoo? \io1 B. 1.5-9: Yuwaa tputsi izuuru Isusoo kuk tuminku anoo ksutamapaneem ipusangcha. \io1 C. 1.10-16: Utaáshuchee tputs yuw zitamina kuk mangu tamasingaku kurikingaz tayapstakana anoo mazinarintspa. Zamachinllinpa. \io1 D. 2.1—3.2: Shiysha Isuschichee ichingurusin Apanllee kuk payumaam tayapstangcha. \io1 E. 3.3-11: Iy ichinguruni sirútamasa nda Apanllee kuk mazinaranganiya. Itaru, Apanll iyaa nayanirangu, Isusoo zanganirangiya iyaa yashingoo tatutsimaama. Sheeru, Waanaatsi Wani iyash pshtakchu, kaneescheemsha iyaa ínarangiya. Na Apanllish urutamari taamaam kis kutakaniya. Ashiriy anoo tputsireetsish itsinsaru tayapstangcha. Nllitaritaa chinarintspa, tángcha. \io1 F. 3.12-15: Isusoo kuk tayaspatampanee istangcha. Na wapparee. \ib \im Tárangiya Papororini. \mt1 Papororini Titorineem kirakaa yandarangiya \c 1 \p \v 1 Nuw Papori shiyaam, Titoo, nuwtand yandaki. Apanlltana nuw wámachtashi mishat Ísúkirísuttam tayaspatampani. Watatana nuwaya. Ashiri yuwaa Apanll tputsee ipusarangu an kizpur mangoonpana aturi tayapstakina. Mishat, k'kuz zurumapanimun itsinsaru taapana aturi tayapstakina. \v 2 Taarashish urutamasheem zurampatari kutapana aturi, anoom tayapstakina. Ashpana aturi tayapstakina. Apanll: Tputseem taarashee urutamashi tiptsireemi panachima; sirútama, tárangiya nduma tsapurunasee tinachu. Apanll ngichimaam yasareeja. \v 3 Zari iwash ashchima átu anush Apanll waanaatsi kuk tputs yasapana átu, nuwaa tayapstamaam kamachtarangiya. Apanll, yuw chiyaa tatutstaru an, nuwaa kamachtarangiya. \p \v 4 Shiyaam, Titoo, yandakina. Nuw shiyaa iparpazi ashitana; Isusumun chinakuni, shiyaa ipari atina. Shiyaa Apanll nayanichapanlla. Mishat, mangooz mapiymmash panachtamparee, watam Apanllee iycha Aparini. Isussha ashtachtamparee, watam Isus yashingoo wamari kasirangu, iyaa tatutsiranguwa. \s1 Titoo, nuw shiyaa táchinllpa; tputsee ínangcha Isuschicheem yaramapaneema; nuw shiyaa atashina \p \v 5 Kretash tsurush shiyaa kamingarangina. Apanllee kuk tayaspatamaam iwapamana iwaparangitaati, itaru ndaturi tputsee izuuru waneeruri kasarangina Kretshucheetsi. Anoom wanimaam iwapap aturi shiyaa kasarangina, Titoo. Shiysha tputsee napeerush, natstayarush, Isuschich wachinanand ipuseerush waneengcha. Minupsha yakta minupsha yakta shingcha. Ashiriya, shiyaa, kamachtarangi anuri payungcha, tina. \v 6-7 Shaana napeerush, tputsee taárash yasayarush, wachinaa Isuschicheem yaramapaneem ipusangcha. Yuw tputsee Apanlleem tiptsiri napamaam ipuskis an wanasiriri taakinaariya, ¿yapeeja tputs yáyarusin yutarit tsiyatchinllina? Yuwamari tputs waanpatatin nda yutaritam ínakana an wanasiriya. Mishat, wizanlleetsimaritam napku anu. Wipsha ichinguru Isusoo mangoonamaw taakana. Ndunnaa tputs waa wip: mangshartaw taaku, wits nda mazinakana atusin, anoo ínamaam waritakcha atina. Uwsha nda wamarisha tputsee kasimaam chinakiya. Watseenuri ipusamaam watsta. Karusamapan tputs taaku an watstatamta. Waartariy watstatamta. Yuw kurikee yanuru yampani taaku anoo watstatamta. \v 8 Itaru, tputssha kuskachu, waanshu pang' kis yapshtukiya. Ichinguru wanasirimsheetsimari chinakiya. Wtsinsamash mangooz chinakiya. Wtsinas taakiya. Yuw zandku waana anoo watsta atiya. Mangpatari taakiya. \v 9 Yuw tsiyatsis nuw tayapstarangi anoo zuramaritcha átu, anoo izuuru patsisakiya. Ttsinsammash k'kuz tayapstamaam yasakiya. Itsinsaru taamaam wanimaam yasakitamta. Waamari kasiru k'kuzee yaramaam yasakitamta. Napa: ashpatam tputs Apanllee kuk ngichizpa kiseeru tayapstakitaatssin, itaru uwsha wamari yarkiya. Ashku anoo tputsee yaramapaneem ínangcha. \p \v 10 Ashirucha, uru yaramapaneem ínangcha shiyaa atashina. Uwshtisin ngichimapanee wanimaama, watam zapan tputs wits mazinamaam zandkazinllinaja. Ngichzee kis payukana. Kuk zapanimashcha. Utaáshuch zapan ashkanaya. \v 11 Ngichzee tayapstakchusin, tputssha wipaptari mamarpaksin, yuwaa átu anuritam ngichzee payukanaya. Ngichzee tayapstampansha, Tamapingayaruni kuriksha putapani atusin, ngichzee tayapstakshinlliniya. Yuwaa ashkana an kasachtisinapa, tina. \v 12 Mishat, anshuch Kretshuch tsiyatssipani sirútamasa mang taarangcha. Anshutaa nllurtarangu, tárangasha; Iyashuch Kretshuchini wayangichireewtanicha. Kázamish watseenureew tamaparee ashishirtanicha. Waminganureewtanicha. Tsaneemaritani chinakaniya, tárangiya tsiyatssipani. \v 13 Zuraku, tárangiya. ¿Waanpata tamaree mangu tách? Ashiriya, shiysha ashkana anoo waneeyarush ksangcha. Ashkachush Apanllimunari mang' tatchinlliniya. \v 14 Utaáshuch tputs zitamina kuk mangu tamasingakanaya. An tputs zurumamshee k'kuz kapeetarangusin, yuwaa waana chinakana anoo kamachtakanaya. Tputsirish anoo mazinarusinapa; tputsee kamachtamarini payurusinapa; atina. \v 15 Ashpatam tputs nda piyari chinakanaya. Anoom ichinguru maachi wanasircha. Itaru, yuw tputs yutaritaatsimari chinakana an waanaatsi tayutaritkanaya. Nda Apanllimun mang' tatkanaya. Yuw ashkana anush itsinsammash nduncha. Yuw mangush chinaku antam tsaruncha; mang' nda pakchiyam mantsakiya. \v 16 Apanllee mangoonkini atitaa itaru mangu tamasingakanaya watam mantsiri taakanawa. Yutaritamash taaku an nda kis napamaam waritaku. Wits Apanllee kuk mazinakazinllinaja. ¿Mayaama anumash tputsi wanasir? Wanasir taamaam yasarazinllinaja nduni. Apanll anoo nda chinakiya. Ashirucha, Isuschichee yaramapaneem ínangcha itsinsaru wanimaama nuw shiyaa atashina. \c 2 \s1 Mishat, táchinllpa, Titoo. Tputsireetsish wanasiri taamaam waneengcha; nuw shiyaa atashina \p \v 1 Shiysha mangiptish tayapstangcha. Yuw tayapstakish anoo Apanllpat kuk tatsamooru tayapstangcha. \p \v 2 Wachinawaa kamuza shiy waneengcha. Tputs Isuschicheewaa kis chinachinllinpa atina. Isuschich karusarusinapa. Michinzeemari chinarusinapa. Mangshari taarusinapa. Mangpat taachinllinpa. Isusoo kuk izuuru mangoonchinllinpa. Izuuru mangpatari tputsee chinachinllinpa. Minumari mangooz Apanlleetsimari chinachinaw ashchinllinpa. Nda mantsir taamaam shiyshta wachinaa waneengcha, tina. \p \v 3 Mishat, kizaatstamsha wachinawaatstam waneengcha. Isusoo chinakinaareesinaya ashiru, wanasiririsha mang'patari taachinllinpa. Tamasingarsin tputsee ngichusinapa. Kshaatsim waamaam taarusinapa. Uwshtisin kizaptatin wanasirimsheetsimari wanichinllinpa. \v 4 Kamasinawaatstam wanichinllinpa. Wazaranllireetstam ichingurusin wazaranllee chinamaam wanichinllinpa. Ipareetstamtis chinangtsa táchinllinpa. \v 5 Mangiptis taangtsa táchinllinpa. Tsasiri taachinllinpa. Taárshishuri taarataraw ashku, wipaa wanasiri yanungachinllinpa. Wazaranllishuritssin kuk tuminchinllinpa. Ngatusinapa. Ashkinaareesinaya, tputssha kizamand Apanllee kuk nda tayutaritchinlliniya. \p \v 6 Mishat, kanungaseetssha shiysha waneengcha wanasir taamaama. Mangpatari taachinllinpa. \v 7 Shiysha wanasir taakush tputsee yapstangcha. Tayapstakush k'kuz minamari payungcha. Nda michinuzpat tayapstarinllpa. Wanasir tayapstangcha. \p \v 8 Mangiptish tayapstangcha. Mangiptish tayapstakinaareesha, ¿tamaree tputs shiyaa yutarit tsiyatchinll? Watam shiyaa kukish kasimaam nda waritaranawa. \p \v 9 Mishat, m'chuchootstam Isuschichee waneengcha. Yuwaa tputs kamachtaku anoo ayu táchinllinpa. Ngatusinapa. Ksari patatkusin, upaturunaree mangootssin shamangachinllpa. Yámintspa tángcha. \v 10 Maachiritaa sh'chirusinapa. Ndunnaa shuchiksin, waamun mang' tatuchpasinaya. Apanll tatutsimapancha. M'chuchoowin wanasir taaksin, Apanlleetsimari kuk payukchusin, tputssha ¡tamaru Apanll kuk tputsee mang' kasika! táchinllinpa. \p Ashirucha, shiysha Titoo, waneekush aship tángcha tputsireetsish wanasir taamaama, nuw atashina. \p \v 11 Ashiri Isuschichee wanasiri taamaam uru waneengcha, watam Isus yutaritshishee kapeetamaam tsiparanguwa. Apanll iyaa chinarangu, ichinguru tputsee tatutsimaam zandarangu, Isusoo zanganirangiya. \v 12 Iysha anoo mangoonkachurini, yutaritshishee kasamaam ayu tiniya, watam Isus kuk atuwa. Tsapurunaseetstam támarashee kasakchitamaniya. Mangipashtini taachshitiniya. Itsinsasha taachiniya. Apanlleetsimari chinachshitiniya. Na in sitarunas ashichshitiniya Apanlleema. \v 13 Isusoom kis kutakini yuwaam kizpur kurak kuschu anooma. Uw kizpurcha. Apanllcha. Tatutsimapancha. \v 14 Isus waanaatsi watsipunu pachindarangeeja. Iyaam tapachindamaam tsiparangu. Iyaam yutaritshishirineemani tachingamaam tsiparangu. Apanll wanasir taapana átu, waama tiptsireem ipusarangiya.\f * \fr 2:14 \ft Tayusima 4.20, 7.6, misha Salmo 130.8 tsiyatsis nipta tatsamooru taaritamta.\f* Uru wanasir taamaam chinachinllinpa; atiya Apanlli. \p \v 15 Anoo tputsireetsish kamankush tayapstangcha. Tputsee kamachtakush, shingtsa tángcha. Kizpurtayarush, kurak tamatarparee sheerush tsiyatangcha. Putitari tsiyatangcha. Tputs shiyaa niyreenllpa. \p Ashiri shingcha zuwaa Titoo. \c 3 \s1 Mishat, táchinllpa, Titoo. Waanpatatin kis taamaam tputsireetsish waneengcha; nuw shiyaa atashina \p \v 1 Mazinanganlla. Tputsireetsish mangoo p'tseeta p'tseeta shingcha. Kurakaa kuk ichinguru mazinachinllinpa. Gobernootstam kamachtashini ayu táyarusin, wits mazinachinllinpa. Anurisha uwshtisin tputsee wanasir istachinllinpa. Ngatusinapa. Kis patatchinllinpa. \p \v 2 Mangu tputsee ngichusinapa. Wintsaree izuuru kasaturtachinllinpa. Chinamamari izuuru taachinllinpa. Piyartachee izuurisha wanasirsha tsiyatchinllinpa. Tputsee uru ichinguru ashchinllinpa. \p \v 3 Sirú iy ndatuma Isuschicheem kinachuni, ashirangini: mangshartawamunniya. Nda kitsini mazintarini. Mitsshartawamuntanicha. Yutaritshish iyaa kizpur kasitartarangiya. Yutaritamash támarashish kasirangitamta. Yuwaa tputs payurangu anootstam zandarangini payumaama. Tputs iyaa natsarangu, iysha yaanpatatani natsarangitamaniya. \v 4 Iy yutarit taarangitaatini ashtaa Apanll iyaa nayanirangu, kizpur chinarangu, iyaa tatutsirangiya. \v 5 Nitaati yuwamun iy itsinsaru taarangini anumun tatutsirang; nduni. Apanllsha waana zandarangu, iyaa nayanirangu, iyaa tatutsirangiya.\f * \fr 3:5 \ft Daniela 9.18 tsiyatsis nipta tatsamooru taaritamta.\f* Yutaritshishirineetsini tachingkachu, Apanll Wani iyash pshtukchu, kaneescheemsha iyaa ínarangiya. \v 6 Iyash Apanll Wanee nda pachindarangu, iyaa wanasirimish túmartakpaz ashirangiya. Isusumun wamin tatutsirangu anumun ashirangiya. \v 7 Apanll iyaa nayanirangu, iyaa yutaritshishirini tachingarangu, anumunsha iyaa, Siyaa kis chinakina atiya. Apanlli kpachindaja; izuuru iyaa istachiya. Taarashee urutamashee panakiya. Ashiriya, urutamash taatarich anumashingaz shambatamarpatini kutakiniya. \p \v 8 Ashiriya, anumun mangish tatungcha; yuwamun tayapstaki anumuna. Mishat, tputsireetstamtish tayapstangi nuwaa kuki, yuw tputs Apanllimun mang' taturangana anootsi. Shiyshta Shingtsa; tángcha. Ashchinllinpa. Wanasir taachinllinpa, tángcha. Tayapstaki an k'kuz wanasirimshi; chiyaa kapung istakiya Apanllee mangoonamaama. \p \v 9 Itaru, ashpatam tputs Utaáshuchee zitaminarini kuk yáyarusin, Isuspat kuk kiseerusin yutarit kamankanaya. Mangutari yuwaa zitamin itsuttarana anoo zapan tsiyatkana. Atana anoo ksangtsa. Apanllee kamachtamarini nambanambtar ashkus, tayutaritaksa. Ashim ichinguru wanasireeja. ¿Mayaam anoo chinachini? Ksangtsa. \p \v 10 Ashpatam tputs Isusoo kuk nda itsinsaru kamankanaya. Ashku anoo tputsee nambangcha. Ndunnaa wits mazinaku, yusur tayuseerush nambangcha. Sheerush, xapookchush, ksangcha. Izuureeshtish niyrangcha. \v 11 Anumash tputs mang' sarichimamishcha. Yutaritamash tputs kizpuri. Ashku anumand waanaatsi kanatsipkiya. \p Ashiriya, Titoo, shiysha Isusoo kuk itsinsarush kamaningcha; yaninllpa, nuw shiyaa atashina. \b \p \v 12 Mishat, Artímas zanganchima. Artímas pinasakinaari, Tíkiku shiyap kusachparee. Kuskachu, itangtsa. Shiysha nuwash napangandama. Yaktash Nikáporis sura, anush kutachinllpa ashiri kusangcha. Minur kuskachu, nuwsha yaktash Nikáporis taachima. Anush chamayangachinipa tina. \v 13 Shiyash Apolos, misha Sinastam tsiyatssee yaramapani, taakana. Waanitam nllitaritap arap naachinllinpa. Naakcheesinaya, shiysha istangcha. Apusap naakchusin, maachi pishtatpa; wanasiri istangcha tina. \v 14 Tputsirish tputsee istamaam kamaningcha. Watam ashpatam tputs kiyung kachiyeertakanawa. Uru anumashee istachinllinpa. Mangutari taarusinapa. Istamaam taachinllinpa. \p \v 15 Ashiriya, shiyashchee tputs yuwaa iyaa chinakana, mishat Apanllimuntam mang' tatkana anoo, Papor siyaa chinakiya, átcha, tángcha. Paportam wipunashi ichingurusin siyaatstam chinakana, tángcha. Siyaa mbizakazinllinaja, tángcha. \p Apanll kis siyaa napchintsa. Kizpur siyaa nayanichintsa. \p [Wapparee, zuwaa Titoo.]