\id EPH \h Ipísshucheema \toc1 Ipísshucheema \toc2 Ipísshucheema \toc3 Ef \mt1 Ipísshucheema \imt1 Wasina pakich kamanchinllpa yuwaa Papororini Ipísshucheem yandarangu anootsi \im (Tayaspatampanirini kapitoro 19; mishat 20.13-38: natstangimasi.) \ib \ip Papororini tuchip masach Ipísush taarangiya. Apanllee kuk tayaspatarangiya. Anush tputs zapani Isusoo mangoonarangana. Sheeru, zapishsha nllitarit tputs tayaspatapi átu naatarangiya. Itaru, Papororini uru kapung chinarangiya Ipísshucheetsi tputsi. Romshuch urkar Paporoo pangusush tumanarangu, Paporsha Ipísshuchee zuwanll wand nda mbizarangu, chinarangu, kirakaa yandarangiya. Yandayaru, Isus iyaa kapung chinakiya, tárangiya; mishat, wanasiriri taangtsa, tárangitamta; mishat, Isusumun yashingoo siyamari ksingtsa, tárangu, kirakamun yandarangiya wamkureema. \ip Ashiriya, na yuwaa kamanirangu anoo kamanchinllpa: \ib \io1 A. 1.1-2: ¿Tamarimsa, Isuschichis? \io1 B. 1.3--3.21: Apanll iyaa ksumish chinaku, Isusumun iyaa kapung istarangiya. \io1 C. 4.1--6.20: Siy Apanlltischa wipis, ashiriy Apanll wip ashirus taangcha. \io1 D. 6.21-24: Siyaa ichingurootsis chinakina. Apanll siyaa ksumish chinaku, uru siyaa istachiya. \ip Na wapparee. \ib \im Tárangiya Papororini. \mt1 Papororini Ipísshucheem tputs yandarangiya \c 1 \p \v 1 ¿Zuwaa, tamarimsa Isuschichis; taaris? \p Nuw Paportana. Apanll nuwaa ipusarangu, Isusoom tayaspatampanireem ínaranganda. Nuw watatana. Nuw siyaam Ipísshucheemis kirak yandayaruri, zangankina. Apanll siyaa waama tiptsireem ínarangu siysa Isusoo mangoonarangus, nda sambaytaksa. \v 2 Aparich misha iy Kurakarini Isusu siyaa wanasiri napchiya; mangooz mapiymaam siyaam panachiya atina. \p \v 3 Apanll iyaa kizpur chinarangu, mangini kischa. Ashirucha, Apanllee: Apaa, shiy kizpurtishcha, atiniya. Shiyaa kizpur chinaktanicha. Shiy Isusoo ipartishcha. Iysha Isusoo kurakartanicha. Iparimunish iyaa shaanasha tiptsireemish ínarangsha. Iparish shiyash na taaku, iyaa urutamaritam na istaku taakiya. Ashiriya, Apaa, wappari, mangini kis atiniya. \p \v 4 ¿Tamaru Aparini iyaa chinaka? Ndatuma tsapurunasee tinachu uru iyaa waama tiptsireem ipusarangiya. Nuw tputsiri wanasirinandshaparee taachinllinpa, tárangu, yutaritshishirineetsini tachingarangiya. \v 5 Mishat, iyaa ksumish chinaku, waana iyangaz zandeeru, tputsee: Nuw shiyaa ipartana táchima, tárangiya. Táyaru, iyaa Isusumun wamin wipaampaz ashiru ínarangiya. \p \v 6 Apanllee: shiyaa uru kizpur chinaktanicha atini, watam iyaa kapung istaranguwa. Iy nduntaa waritaranguni, yutaritaatani taaranguni, Apanll iyaa nayanirangu, istarangiya. Waanaatsi Wip kizpur chinarangitaa, iyaam tsipamaam zanganirangiya. \v 7 Ashirucha, na iyaa Isusumun ursiri Apanll iyaa yutaritshishirini ichinguru tachingarangu, Yashingoo iyaa itutsirangiya. Apanll waana iyaa mangutari istamaam zandarangu ashirangiya. Iyaa kapung chinarangu, ashirangiya. Apanll waana zandarangu ashirangiya. \v 8 Anumunsha iwaz nda pakchiyam pachindarangiya iyaa istamaama. Iyaatssha, itsinsaru mangoonpana, átu, mangeetsini p'tseerangiya Isusoo kuk mangoonamaama. \v 9-10 Iyaa mangeetsini p'tseerangu, iysha mangoonaranganiya, yuwaa sirútamasa Apanll tapachindampaneetsi zanganchima, tárangu anootsi. Sirú Apanll wipaa kamapshirangitaa, itaru yuwash waana zandarangu, iyaatssha mangeetsini p'tseerangiya. Yuwash zari waritarangu anush Wipaa tapachindampaneem ínarangiya. Na Wipsha kizpur kurak wamari kasiru taakiya. Tsapurunasshuchee kasimbeeru, wansipicheetstam kasimbeeru, urutamari wamari kasiru taakiya. ¿Tamaru iyaa chinaka? \p \v 11 Ashirucha, sirútama waana zandarangu, Waanaatsi Wip kurakaam ínchima átu, iyaatstam tiptsireem ipusarangitamta. Uru Apanll waana zandeeru, ashtachima, tárangu, \v 12 iyma, Utaáshuchimasini, Isusumun mangini taturanganiya. Apanllsha iyaa, wanasiri taapana átu, mangeetsini p'tseerangiya wipaa izuuru mangoonamaama, mishat wanasiritam taamaama. Anumandsha ayamtaati: Apaa, shiyaa kizpur chinaktanicha, táchiniya. \p \v 13 Apanll siyaam arapcheetstamtis istarangitamta. Tputs siyaa k'kuzee zuramamshi kamanirangu, Isus iyaa tapachindamaam tsiparangu átu, Isusoo kuk mazinarangus, siysa mangoonarangtamsa. Mangoonarangus, Apanll siyash Waanaatsi Wani pshtarangiya; watam nuwaanshu tputsiri Kani tapshtuchima sirú, táranguwa. Nuwtanda tputsiri tápi átu siyash Wani pshtarangiya. \v 14 Waanaatsi Wani iyash tapshturangu, iysha urutamari Apanll tiptsir taachiniya. Nda ayamtaati iyaa kanatsipchiya. Apanll waana tiptsiree ichinguru waanpee naringachu, iyaatstam Isuschicheetsini naringachtamtiya. Ashkachu iysha urutamari. Apaa, wapparee, wanip iyaa chinarangush istarangshawa, táchini. \p \v 15 Ashirucha, tsiyatssee siyamun mazinayaruri, mangi kischa. Wandari Isusoo izuuru mangoonkana átssincha siyaatsi. Isuschicheewaatstam chinakana, átssincha. \v 16 Ashirucha, anoo mazinaranguri, nuw mangi kis uru Apanllpa tsiyatkuri, Apaa, ¿tamaru shiy Ipísshuchee istarangsha? atina. Mishat, siyaam Apanllee mashkina. \v 17 Tsiyatkuri, Apaa, shiy kizpurtishcha atina. Shiyaatsimari chinakina; watam Ipareetsish iyaam zanganirangshawa Isusootsi. Ashiri Apaa, Ipísshucheem istangcha. Shaanaatstari mangoonamaam mangoom kapung panangcha. Mangoo p'tseengcha, Apaa, siyaam tsiyatkuri atina. \v 18 Mishat,; Apaa, shaana tputsireemish Ipísshuchee ipusarangush, shiyash urutamari taachinllinpa. Mishat, iyaanpatatani Isuschichpatatani washunand kis shiyash shaniychinipa. Shiyash aranginashaparee taarasheemani wanasirimish panachsha, Apaa. Anoom mangoonamaam mangoozee p'tseengtamcha Apaa, atina. \v 19 Mishat, Apaa, wizpurireetsish mangoonchinllinpa. Tamarupa Ipareetsish tuwizpurtarangsha ashiritam tputsireetsish tuwizpurtangcha, siyaam mashkuri atina. ¡Apanll wizpuririni tamara! \v 20 Apanll waanpata wizpur Isusoo ituyumarangu, sheeru kanindap tunaringarangu, kizpur kurakaam ínarangiya. Kizpur kurakaam ínarangu, Na kayunu iyamari kasiyani, tárangiya Isusootsi. \v 21 Ashirucha, wansipcheewaatstam urkari kasirangiya; mishat tsapurunasshucheewaatstam urkari kasirangitamta. Kurak kapungoowaatstaa, pakcheewaatstaa kasirangitamta. Kurak arangeem taarinaari ashiru, anootstam Isus kasirangitamta. Apanllimun wizpuririni Isus urutamari wamari kasiru taakiya. \v 22 Isus Waparimun wizpurini wamari kasirangu, Apanllsha, Na shiysha yaanaatsi tputsirini ksutangcha. Shiyaa ksutamapaneem ipuschinllpa; tputsireemish kurak taachsha,\f * \fr 1:22 \ft Salmo 110.1 tsiyatsis nipta tatsamooru taaritamta.\f* tárangiya wipaatsi. \v 23 Ashiri Isus iyaa tiptsireetseeru, iyaatssha tuwizpurtaku, iyash wamari kasiru taakiya. Nllitarit ashimaam wanindaja. Isusumari kasiru urutamari taakiya. ¿Tamaru Apanll ashka? atashina. \c 2 \s1 Minootssha kamanchintspa yuwaa Apanll iyaa Isuschicheetsini tapachindarangu anootsi \p \v 1 Sirú siy tunaris Apanllee mapiyrangsa. Yutaritaatsimari chinarangus Apanllee nda pakchiyam chinarangsa. \v 2 Anpuru Yashingchichish tputs kis tachitarangus, yutarit taarangsa. Yashing' kurakcha kizpuri. Siyaa kapunguri kasirangiya. Tputsee yuw Apanllee ngatkana anootstam ichinguru kamachtaktamta. \v 3 Ichinguruni ashimanandmunni. Mangich yutarit chinakich, nutsich támarakich, chaana zandkich anootsim tachitaranganiya. Ashirucha, Apanll iyamand yutaritshishirini tsiyantayaru, iyaa wanimaam waritarangiya. Tputsee ichinguru wanimaam waritarangiya. \p \v 4 Iyaa wanimaam waritarangitaa, Apanll kchinamsheeru, iyaa nayaniyaru, kapung istarangu, \v 5 Wipamun taarashish urutamash iyaam panarangiya. Taarasheemani kaneesich panarangiya. Nduntaa waritaranguni, tsiparpaz ashiru nda chinaranguni, itaru Apanllsha iyaatssha ituyamakpaz ashirangiya. \v 6 Mishat, iyaa ituyamakpaz sheeru Wipapaz ashiru iyaa yuwar naringayaru, kurakaampaz ashiru iyaa ínarangiya. Iysha Isusumun kizpuritam taakaniya. \p \v 7 Apanll Tputs ztaru nuwaa: Tamaru Apanll ashiranga, tápanda átu, iyaatssha tputseetsini chinarangu, Waanaatsi Wip iyaam tsipamaam zanganirangiya. \p \v 8 Ashiriya, Apanll waana zandeeru, iy nduntaa Apanllee chinaruni taakuni, ashiritaa Isusoo zanganirangiya. Iyshacha Isusumun mangini tatkuni, Apanllsha iyaa mangutari tapachindakiya. \v 9 ¿Nitaati yaanamuntaja wizpuririni kamungchini? nda. Waanari tputs: Yuwamunari nuw wanasir taaki anumunaripa nuwaa tapachindachiya atinaariya, ¿tamaree anumun tapachindach? Isusumunaritcha tapachindachiya. \v 10 Apanllimari tiptsireem ínakiya iyaatsi. Sirútamasa, Apanll mangush chinayaru, tputsiri wanasiri taapana átu, na in taarashish kaneesich anoom panakiya. \p \v 11 Itaru, mbizarintspa; sirútama siy tunaris, Utaáshuchpatini Apanlleem yasamaam waritarangeezis. Utaáshuch siyaa, An tputs nda ktsupamcha; Apanllee kuk nda payukana, tárangana siyaatsi. Yuwamand nutseetsis nda ktsuparangus anumand Utaáshuch tputs siyaa natsarangana. \v 12 Siy Apanllee Ipusamarini kuku nda mazinarangsa. Utaáshucheem saanaatsi ínamaam pinasarangsa. Utaáshucheem kinamaam pinasarangus, Apanll iyaa Utaáshucheetsini: Tapachindachintspa, tárangu, iyaatsimari Utaáshucheetsimari, tárangiya. Itaru, siyaa tunareetsis, tárangeeja, nduni. Ashiruch Apanlleem tiptsir kinamaam pinasarangis. Siy kaapa Apanllee nda mangoonarangus, mapiyrangatasa. Ngutis taar ashirangsa. \v 13 Itaru, natsha siy Isusoo kuk mazinarangus, siy tunarimuntaatis taarangus, natsha in siy iyapta Utaáshuchpatini maachiritanicha. Isus iyaam ichinguroomani tsiparangu, ursirpat siyaatstam tachingarangiya. \p \v 14-15 Isus, iyaanpatatini k'kuzee yararangiya. Na minampazini ashiruni taakaniya. Sirú, iy Utaáshuchini siyaa kundararimuntanicha. Iy Móysisarineetsi kuk payurangini; siysa nda payurangus, anumand siyaa natsarangini. Itaru, Isussha kizpur kiyung kachiyeeru, iyamand chayarini tsiparangiya. Tsiparangu anumand na Apanll kamachtamarini iyaa nda kiyung yachakiya, watam kamachtamarini wazapaneeru payumaam pinasaranginiwa. Itaru, uwsha; Tsimbunoo Utaáshucheetstam, arapcheetstam tputsireemi minamaritpaz ashiru ínchima átu, iyaam tsiparangiya. Ashiri Isusumunari iysha ichinguruni Apanlltanicha tiptsiriniya. Iyaanpatatini chinakuni, kis taakaniya. \v 16 Isus yasinamun kiyung kachiyaru, tsiparangu, iyaatssha natsshini kapeetarangiya. Mishat, yuwamand iyaam tsiparangu anumand Apanllsha na iyaatssha kis chinakiya; iyaam waneeshish ndunshaparee. Ashiriya, iyaa ichinguruni Wapareem tiptsir ínarangiya. \v 17 Isus amb ashirangu iyaa Utaáshucheetsini: Nuw tputseem ichinguroom tsiparangina, ashiri siysa arapchee tunaree natsarintspa, tárangiya. Siyaatssha tunareetsis anootstam atiya: Siyaamtam nuw tsiparangitamana, ashiri na mapiyngtsa; tárangitamta siyaatsi. Ashiri na chinayashtini taakaniya. \v 18 Isus iyaam ichinguroomani tsipayaru, ashirucha na Apanll Wani iyash ichingurushini taakiya. Apanllpa tsiyatamaam nda pazikurini kis tsiyatkiniya; xarasheemani ndunshita. Apanll Wani iyash taaku, Apanllee iy washunanda Apartanicha tiniya. \p \v 19 Ashikcha, zuwanllee. Sirú, siysa Apanllee xapoorangitaatis, itaru natsha mangoonaksa. Mangooneerus, Apanll siyaatssha: Nuw siyaa tputsiritamana, tárangiya. Ashiri na in washunandaritani ichinguruni Apanllshatanicha tiptsiriniya. Apanllee maachiritanicha ichinguruni. \p \v 20-22 Ichtaru, Isus iyaam tsiparangiya. Sheeru, Isusoo kuk iyaa kamanirangana Isusoo tayaspatampani. Sheersin, tputssha zapan mangooneersin, Apanlleem tiptsiri kinarangana. Ashiramchu, anumun siysa tiptsireemtam kinarangsa. Itaru, ichinguruni minampazini ashiruni chinampanari taakiniya Apanlleema. \p Napa: Iynaa washunandari Apanllpaz pangu minamtashuripaz ashiruni taakaniya, watam Apanll Wani iyash taakuwa. Isusumun pangukpaz ashkiniya. Isusumun tayaspatampan kuku, mishat Apanllimunatam kamanimapanimun kuku Apanlleem pangukpaz ashkiniya. Isus tayaspatampan Isusoo kuk patuzinazpaz ashku pashuchirangana. Sheeru, anumunsha iwaz Isusoo kuk kaman kaman ashiranguni, misha chichirustakpaz, misha kamurikpaz, misha paxiztakpaz ashkiya. Ashikpaz ashkuni, mangoonaranguni, Isusumun aranganasha minamari pangukpaz ashiranganiya Apanlleema, watam Apanll Wani tiptsirish taakuwa. Wanasiritam taakuni, Apanll iyash kis taatariya. Ashiriya, anuri mangoonangtsa. Apanllee kapung chinakuni iyaanpatatini chinayani atina. \c 3 \s1 Mishat, táchintspa yuwaa nuw siyaam tayaspatampaneem taakuri, siyaam Apanllpa tsiyatkina anootsi \p \v 1 Ashirucha, yuwamand siyaa tayaspataki anumand, nuwaa putayarusin, tumanaranganaya. \p \v 2-3 Siy nuwaa yasakpasa. Apanll siyangaz tunareetsis chinarangu, nuwaatssha siyaa tayaspatamaam kamachtarangiya. Apanll: Nuwaa mangoonkusin nuwaana Kani tputsush tapshtuchima, Apanll, tárangiya nuwaatsi. Nuwsha na siyaatsi anoo kamaneena, yuwaa Apanll sirú kamapshirangu anootsi. Anoo na siyaam pakich yandayana. \v 4 Ashiriya, siysa kirakareetsi natstachus, yuwaa Apanll nuwaa: Tunareetstaa chinakina, tárangu anoo mangoonachpasa. Iparimuni mang' tatkusin nduntaa Utaáshuch tputsi, nuw tapachindapi tina, tárangiya Apanlli nuwaatsi. \v 5 Apanll sirútama zitaminarineetsini anoo nduntaa kapung kamanirangu, itaru na in iyaatssha Isusoo tayaspatampaneetsini kamanirangiya. Apanll Wani mangeetsini p'tseerangu iysha yuwaa Apanll kapung chinarangu anoo mangoonarangtanicha. \v 6 Watacha yuwaa Apanll sirú pakich kamapshirangu anoo. Tunareewaatstam tputs tputsireemi ínchitamana, Apanll, tárangiya. Utaáshuchpat minumaritpaz nutsasi ashiru kinachinllinaya, tárangiya. Watam Ipari tputseem ichinguroom tsiparanguwa. Ashirucha, Ipareetsi mangooneersin, tunareewaatstam, nuwsha tputsireemi ínchima; urutamari kis chinachima, tárangiya Apanlli. \p \v 7 Ashiriya, Apanll waantari zandeeru, nuwaa istamapaneem ínarangu, kamachtarangiya, Shiysha tunaree tputs ichingurootssin kamanishini Ipareetsi kuku, nuwaa, tárangiya. Apanll nuwaa kamachtakchu anshu nuwaam waana wizpuririneetsi panarangiya. \v 8 Nduntaa nuw waritaruri, Apanll tiptsiri piyartacheewa nuwaa itsinsaru taamaam kasirangitaatssin, Apanll nuwaa kamanimapaneem ipusarangiya. Na shiysha Ipareetsi kuk tunaree tputs kamanishini, tárangiya. Waamari Isus iyaa istarangu, ¿tamaree chiynaa anoo ashpa yasachich? Uw chínash kapungcha; itaru yuwaatsim yasari anoo kamankina siyaatsi. \v 9 Apanll sirútamasa wipapat maachee ichinguru tinarangu, tputseetstam tinarangiya. Yashing' tputsee tamapingarangitaa Apanll uru wipaatsi chinarangiya yashingoo kasimaama mishat tputsee itutsimaama. Anoo uru chinarangitaa, sirúta nda wazaree tputsee kamanirangiya.\f * \fr 3:9 \ft Daniela 3.9 tsiyatsis nipta tatsamooru taaritamta.\f* Itaru, natsha wipsha kusarangu iyaa tayapstarangu, iysha yuwaa tayapstarangu anoo tputsee wazaree tayapstakitamaniya. \v 10 Iy na Apanllshatanicha tiptsirini. Iyamun, Apanll tiptsirimun Apanll wasundurur, mishat wasundururtam urkari, na mangoonkanaya yuwaa Apanll sirútamasa chinarangu anootsi. \v 11 Yuwaa Apanll uruta tputsee Wipamun tapachindamaam chinarangu anoo na mangoonkanaya. \v 12 Ashirucha, na iysha tputsini ichinguruni Isusumun mangini tatkuni, Apanllpat kis ipunkiniya, watam Wip tiptsiriniwa. Punimaam ndunari, pazimaam nduntamta. Kis Apanllee chinakaniya. \p \v 13 Ashiriya, siysa nuwangaz mangis mantsarintspa atina. Siyamand kaminis kiyung kachiykitaati, itaru anumand siysa Apanllee mangoonaksawa. Ashiri siysa nuwamun shambatangtsa, sambaytarintspa tina. \p \v 14 Ashirucha, Apanll nuwaa tayaspatampaneem siyaam ínarangu, nuwsha uru siyaam Apanllpat tsiyatkina. Tutunlltayaruri, Apanllee: \v 15 Apaa, shiy tputseem ichinguru tinarangush, sundarureemtamtish tinarangush, shiyaa Apartanicha atina. Ashiri Apaa, Ipísshuchee istangcha; tina. \v 16 Watam shiy nda pakchiyam xapookshawa, ashiri Ipísshucheem mashkina. Wizpurireetsish panangcha, Apaa. Ashkachush, uwshtisin shiyaa izuuru mangoonchinllinaya; shiyamun wizpurirish taachinllinaya; Apanllee tina siyaama. \p \v 17 Isusumun izuureerus mangis tatkus, Isus uru siyash mangishis taachiya. Isusootsimarisha chinatssa. Mishat, Ipísshuch Isusoo izuuru chinakchusin, nda nllitari chinakchusin, Isusoo izuuru mangoonchinllinpa, atina siyaama. \v 18-19 ¡Isus iyaa tamaru chinaka! Ksumish iyaa chinakiya. Itaru, wamari ashiru, ¿tamaree chiynaa tatsamchich? Ashiritaa, Isusoo chínash yasapana aturi, Apanllpat tsiyatkina. Ipísshuchsha mishat Isuschich tputs ichingurusin tamarupa Isus chiyaa chinarangiya, uwshtisin ashtaptamana; waanpatatin chinampatari chinaptamana, Apanllee atina siyaam mashkuri. \p \v 20 Ashiriya, Apanll kizpurcha atina. Uw xaptareeja, nda. Waamari iyaa istamaam waritakiya. Chiynaa Apanllee mashkitaatini, itaru uwshacha yuwaatstam nda chinarangini anootstam aranginasha istachiya. Iyash wizpuririni taaku, Apanll Wani iyash taaku Apanllee iyaa izuuru istachiya. \v 21 Ashirucha, anumandsha: Apaa shiyamari kasiksha, atiniya. Iparimunish iyaa istarangush urutamari shiyashchi tputs wappari Apaa táchinllinpa, watam iyaa tiptsireemish ínarangshawa, atiniya. Uru Apanllee ungirtakuni, wappari atiniya. \p Ashiri yuwaa nuw siyaam tayaspatampaneem taaki anoo kamaneena. \c 4 \s1 Mishat, nuw siyaa Isuschicheetsis atina; Wanasirinandaritis taangtsa; atina \p \v 1 Nuw na Apanllimand kuk wamin tumanshishush taakina. Ashirucha, siyaa atina, Apanllee kuk payungtsa; minamari mangooz chinayarus taangtsa, atina, watam Apanllini tiptsiriniwa. \v 2 Saanpatatis chinayarus, istangtsa. Tputs tsiyantakinaariya siysa tsiyantarintspa, anpata wanasir tsiyatangtsa. Saanpatatis chinakus taangtsa. \v 3 Saanpatatis Isuschichpatatis chinamamari ksarintspa ayamtaatiya. Minumari mangooz chinangtsa. Apanllimun Wani minampazis ashirus mapiyashtis taangtsa. \p \v 4 Watam iy Apanllchichini Isusumun ichinguruni minampazini ashiruni taakaniwa. Mishat, Apanll Wani yuw iyash taaku anu minumaritamcha. Isusumunaritam ichinguruni washunand Apanllish taachinipa. \v 5 Washunand minumari kurakartanicha. Ichinguruni Isusootsimari mangoonkini. Ichinguruni Isusumunaritam chumaranginiya. \v 6 Minumaritcha Apanlli, watach iycha Aparini wamari kasiru taaku anu, mishat iyash taaku anu.\f * \fr 4:6 \ft Malakiyasa 2.10 tsiyatsis nipta tatsamooru taaritamta.\f* Ashiriya, siysa minumaritpaz ashirus taangtsa, átana. \p \v 7 Isus waana iyaam wizpurireemani zapan wayakiya iyaanpatatini istamaama. \v 8 Watam Apanll kuk sirútari, táranguwa; \pi1 Nuw Ipari wamari kasiyaru, tputsee zapan itutseeru, nuwaanpee kanapuramchu, wizpurireetsshiti Ipari tiptsireem zanganchiya; \m tárangiya Apanlli. Ashirucha, anuritam ashirangiya. \v 9 Isus Apanllish káyashinu, nish tsapush karuwarangiya. Sheeru, nish tsapush kapung kiyung kachiyaranllu, mapuyaranllusin, itaru Apanll wipaa ituyumarangiya. \v 10 Sheeru wipsha Wapariptamta kanapeeranllu, wamarisha kasiru taakiya. Ashirucha, na ichinguruni tsapurunasshuchini Isusumunarisha wizpuririni taakani. \p \v 11 Ashiriya, wizpuririneetsi waanchichitam zanganirangiya waanpatatin istamaama. Ashpatam Isus waana wámachtasheem ínarangiya. Mishat, ashpatam Apanllee kuk kamanimapaneem ínarangiya. Mishat, ashpatam Apanllee kuk xiympaneem ínarangiya. Mishat, ashpatam Apanllchicheem ksutamapaneem ínarangiya. Mishat, ashpatam tputsee mang' tuwizpurtampaneem ínarangiya. Aranginasha ínat ínat ashirangiya. Waana kamachtaku, Isus ínarangiya zapani. \v 12 Nuw tputsiri waanpatatin istachinllinpa, mishat tayapstachinllinpa, átu ashirangiya Isusu. Waanpatatin istakinaariya ashiru nuwaa aranginasha mangoonachpasinaya atuparee ashirangiya. \v 13 Ashiriya, iysha yaanpatatini uru istakchuni, Isusoo izuureeshtini minamaritpaz ashiruni mangoonchiniya. Apanlleetsimarisha Wip chinachiniya. Ashkachuni Apanlleemarisha izuureeruni tachitchinipa; Apanll wip wamarisha iyaa kasichiya. \p \v 14 Ashkachuni nllurpaz ashiruni nllitari mangush chinat, nllitari mangush chinat, ashishtar ndusha ashtachiniya. Mangini ndunpaz ashcheezini. Tputs mangooz tamamarpamaam nllitaritamash tayaspataku, iysha kukoo payucheezini. \v 15 Itaru, iyaanpatatini itsinsayashtini tsiyatkuni izuuru Isusoo kuk tuminchiniya. Anoomari yaanpatatini Isuschichpatatini chinakaniya, watam iy Isusoo kurakariniwa. \v 16 Ashiriya, watam Isus iyaam wizpuririnee iyaanpatatini istamaam wayaranguwa, ashiri ichinguruni yuwapaneemari Isus iyaam ínarangu anpaneemari taakuni yaanpatatini kis istakuni washunand kis Apanllimun taachiniya. Iyaanpatatini chinachiniya. Ashiri shingtsa siya, nuw siyaa atashina. \s1 Ashiri mazinangtsa nuwaa kuki Isuschichis; Yutaritshishee izuuru ksangtsa, nuw siyaa tina \p \v 17 Na yutarit taakini an watsishaparee, nuw atina siyaatsi, watam Isus nuwaa tayaspatampaneem ínaranguwa. Yashingpazis ashirus taarintspa. Tputs ashkusin, miroosinllpaz ashirusin taakana. \v 18 Apanllee kuk nda mangoonkusin tapishpaz ashiru taakana. Apanllee ngatkusin, taarashee urutamash nda payukanaya. Yutaritshishingazimari uru támaraksin, Apanllee izuuru ngatkanaya. \v 19 Apanllee watstaya, Chak ashishtapa, atusin, yutaritshishingazimari kapung chinayarusin, mantsir taakana; pazikazinllinaja. Yutarit patatamamari chinayarusin, támaraksin, nda pakchiyam wanasir chinakanaya. \v 20 Itaru, siysa Isusoo kuk mazinarangus ¿nitaati yutarit taangtsa ateeja? nda. Isus kuk: Watsta, yutarit taarintspa; atiya. \v 21 Nuw siyaa itsinsaru tayaspatarangina. Ichinguruni shaniyeeruni, kamanirangina Isusoo kuku. Nllitaritaa kamanirangeezi. \v 22 Taarasheetsis sirapchee chinarintspa; tárangina. Watam sirú piyari mangooz chinarangus, Taarashi wanasirparee, tárangus, saanaatsi ngutis ngichirangsa. Aranginasha, aranginasha ashkus yutarit taarangsa. \v 23 Itaru, na taarashish kaneesich anungazimari chinangtsa; siyaa tayapstakuri, tárangina. Mangis wanasirsha chinangtsa, tárangina. \v 24 Watam Apanll siyaam taarashee kaneesich panarangu, Nuwaana tamaparina ashirusin itsinsaru taachinllinpa átu, ashiranguwa. \p \v 25 Ashiriya, itsinsarus tsiyatangtsa; ngichintspa. Watam iy ichinguruni Isuschichiniwa. \v 26 Mishat, tputsimun tsiyantakinaareesa, saanaatstatam paptsa; tsiyanpatis maarintspa. Natamta, musásiritam tsiyanis zambazangtsa. \v 27 Tsiyantakus paptsa; Yashing' kasiyantspa, atina. \v 28 Mishat, washchiree: Watsta, sh'chirinllpa; atina. Yuw tputs sirú shuchimpan taarangu anoo: Na izuuru ksangi, átana. Minganeetsish kapeeteerush, kuwiptish tarawaztayarush, kchitangi, átana. Tputs ashkachu, ndusha tputsee kiyung yachaku taachiya. Istampaneemarishapa taachiya. Ashiriya, sh'chirintspa atina. \v 29 Mishat, yutarit zarungcharintspa; ayamtaati mantsir tsiyatcheezis. Itaru, wanasirinand tsiyatangtsa. Tputsee mang' p'tseengtsa; mangoonamaam istangtsa. Ashkachinaareesa, aranginashaparee Apanllee mangoonachpasa. \p \v 30 Apanll waanaatsi Wani siyash pshtarangu, Na nuwtanda tputsiri; nuwash urutamari taachinllinpa, tárangiya siyaatsi. Ashiri mantsiri tsiyatintspa watam Apanll Wani mangishis uru taakuwa. Apanll Wani mang' mantstapa, átana. \v 31 Ashiriya, natsamaam watsta atina. Tsiyantarintspa. Tsiyaneetsis kpitangtsa. Waratintspa. Tputsee ksatarintspa. Mishat, tputsee kamasintspa. Yutarit tsiyatintspa. Ashkus yutaritcha. Ashiri natsamaam watsishaparee. \v 32 Itaru, tputsee chinangtsa. Nayanikus, istangtsa. Siyaa tputs yutaritam ínaktaa, itamsayarus chinangtsa, watam Apanll Isusumun siyaa chinayaru yutaritshishireetsis tachingaranguwa. Ashiri siysa saanpatatamtis chinangtamtsa, atina. \c 5 \p \v 1 Ashiriya, Isuschichis, Apanllish tuminungtsa, watam Apanll tiptsirsawa. \v 2 Chinampatari chinangtsa. Isus iyaa tamaranga chinarangu, siysa tputsee ambtam shingtamtsa. Isus iyaa kizpur chinayaru, yutaritshishirineemani tachingamaam tsiparangiya. Nda tsipunoo pachindarangu tsiparangiya. Anumand Waparsha ksumish chinarangiya. Ashiriya, iysha ashchitamaniya Isuschichpatatini, watam Apanllini tiptsiriniwa. \p \v 3 ¿Tamaree Apanllchichich yutarit taachich? Ashiriya, imbangartamaam pakchiyam chinarintspa. Piyari mangooz chinamaam watstatamta. Mishat, maachtangazimari támaramaam watstatamta. Wanasir chinampanari taangtsa watam Apanllini wipiniwa. \v 4 Ashiriya, ¿mayaama mantsiri taamaam chinachich? Ashkuch an pazichpachi. Yutarit zarungcharintspa. Ngutis tamasing tamasing shirintspa. Anoo ayamtaati yusur chinarintspa. Itaru, Apanllee, wapparee, taangtsa yuwamand shiyaa yutaritshishee ichinguru tachingarangu anumanda. \p \v 5 Ndunnaa yutaritshishee kasakus, Isusush nduntam pshtuchis. Tputs wandari yutarit patatamamari taaku, nda pazikusin, támarasheetsimari chinaku, ¿tamareeja Apanllee mangoonach? Apanllputseetsim chinaksin, ¿tamareeja Apanllee mangoonach? Mangoonkeeja. Ashku anoo Apanllish watsapun pshtucheeja. Pinasakiya. \v 6 Ashiriya, tputssha siyaa nllitaritaa kuk tamapingayarusin, tayapstakinaariya, paptsa anoo mazinarintspa. Apanll anoo kuk natsakiya. Yuw tputs Apanllee ngatamamari taakana anoo nda yutarit wanichiya. \v 7 Ashirucha, nuw siyaa: Waash tchitintspa; táshina. \v 8 Sirú siy tunimushpaz ashirus taarangtasa itaru na in 'sinishsha taaksa. Apanll siyaa waama tiptsiri ínarangu, ashiri Apanll tiptsiri tamaparee ashirus 'sinishpaz ashirus taangtsa; wanasiriri taangtsa, atashina. \p \v 9 Apanll kuk mangishis 'sineekpaz ashirangiya. Apanll kuk iyaa: Uru saanpatatis istangtsa; wanasiriri taangtsa; itsinsashtis chinangtsa, atiya. \v 10 Yuw Apanll chinaku anoo izuuru sangtsa. Yasayarus, anurisha taangtsa. \v 11 Tputsush tunimush taakana anush tchitintspa. Itaru, wanasiriri taakus, tpazayarus, ksangtsa. \v 12 An tputs yutarit ashkana anoo ipishungakanaya. ¿Ashimaa tamaree tsiyatchich? Tsiyatkuch ksimunachpachi. \v 13 Itaru, ipishungayaritaatssin, iysha wanasiriri taakuni, tuwasineekpaz ashiruni tputssha ¿tamaki nuw yutarit ashki? átu, waanaatsi yutaritshishirineets yasachinllinaya. Yasakchusin, pazichshitisinaya. \v 14 Ashirucha, yaseekuni, atiniya; \q1 Támangi; chiyzangi. \q1 ¿Mayaama yutaritshishee chinaksha? \q1 Isus mangeetsish \q1 watam tuwasinipi atuwa. \q1 Yutaritshishee kasayarush, \q1 Isusoo mangoonangcha; \m atuni atiniya. \p \v 15 Ashiri siyaa Isuschicheetsis, mangiptis taangtsa, átana. Ngutis mangshartawis taarintspa. Itaru, Apanllee kuk payukus, mangipashtis taangtsa. \v 16 Watam natpuru yutaritshish pzapaneekuwa. Ashiri ngutis mantsirish xiytangat ashkus, zapshtarintspa. Apanlleetsimari mangooneerus taangtsa. Wanasiri taangtsa.\f * \fr 5:16 \ft Salmo 90.12 tsiyatsis nipta tatsamooru taaritamta.\f* \v 17 Ashiri miroosinll tamaparee shirintspa. Mangipashtis taangtsa. Yuwaatsimari Apanll zandku anoo sangtsa. Yasayarus, tatsamooritam payungtsa. \p \v 18 Karusamaam chinarintspa; kash kaseeyantspa. Ashkachus mangich tsípat ashku mantsir taakchi. Itaru, Apanlleetsimari Wani chinangtsa kis taamaama. Apanllee Wani: Nuwaa kasiyarush, machingandama; tángtsa. \v 19 Sheerus saanpata Apanllee kuk kis tsiyatangtsa. Apanllee ksatam seengtsa. Yaseekchus, kaapa mangiptartis chinayarus Isusoo seengtsa. \v 20 Mishat, ksari Apanllee ungirtangtsa watam Isusumun iyaa istaranguwa. Uru, Apaa, wapparee; tángtsa nuw atina. \p \v 21 Mishat, saanpata Apanllchichpatatis niyrintspa; kukoo ngatkus shirintspa. Isusoo chinakus, kis ayu tángtsa. \p \v 22 Mishat, kizshitis, zaranlleetsis kuk kpitintspa, watam Apanll shingi atuwa. \v 23 Apanll kamuzaa wizanllee kasimaam wayarangiya. Sheertam Isusootssha iyaam tiptsireemani kasimaam wayarangitamta watam Isus tiptsireem tsiparangu tapachindaranguwa. \v 24 Ashku, iysha Isusoo kuk kis payukaniya. Ashiritam siy kizis zaranlleetsis kuk kis payungtamtsa; kpitintspa. \p \v 25 Mishat, nuw siyaa kamuzaatstis tina; Izanlleetsis chinangtsa. Watam Isus iyaa ksumish chinarangu nda waanaatsi watsipun pachindaranguwa. Ashiriya, siysa ambtam ashiritamtis izanlleetsis chinangtamtsa siya. \v 26 Napa ¿Isus iyaam tamarangeeja? Isus tputsireemi ínapi átu, iyaam tsiparangiya. Siysa kamuzis izanlleetsis ambtam ashikpaz shingtsa chinakus. Watam yutaritshishirineetsini tachingamaam tsiparanguwa. Tputsiri nuwamun mang' tatkusin, Apareetsi kuk payuksin itsinsarsha taachinllinpa, táyaru ashirangiya. \v 27 Mishat, wanasirinandarisha taakchusin, yutaritshishee izuuru tachingama taakchusin, nuwamun kissha taachinllinpa, tárangiya. Ashiruch Isus yusur kuskachu, wanasirinandarisha iyaa pangchiya. Ndusha pakchiyam mantsir taachchi. Pazicheezini ndambaree. \v 28 Ashirucha, nuwsha siyaa atashina; Saanaatsi nutsis tamapari ashiru, izanlleetsis chinangtsa; kamuzaatsis atina. Ashkachinaareesa, saanaatstam ungareem taatssa, watam minumpaz ashirus taaksawa. \v 29 ¿Nitaati tputs waanaatsi wanuts natsak? nda. Waanaatsi chinaku, wanasiri napkiya. Waanaatsi kis maritakiya. Ashiritam izanlleetstis ashikpaz shingtamtsa, wanasiritam ksutangtsa atina. Napa, Isus iyaa ashiritam wanasiri ksutkuwa, \v 30 watam Isus tiptsiriniwa. \v 31 Ashirucha, kizaa yamakus, izanllpatis minumaripaz nutsas kinarus, ashirus chinakus taangtsa, tina. Watam Apanll kuk zurku atuwa; \pi1 Tputssha kamuz uruta waparee, wanireetstam kasayaru, izuuru wizanllpatamarisha minumaripaz nutsas ashirusin taachinllinaya,\f * \fr 5:31 \ft Nishuri yuwartatam Apanll chtarangu 2.24 átu atitamta.\f* \m tárangiya Apanlli. \v 32 Itaru, nuwshacha átu anootstam táshina; Iysha itaru, Isus iyaa chinarangu, minamaritpazini sheertamani Isuspat kinaranginiya, atina. \v 33 Ashirucha, zuwanllee, nuw siyaa tayaspatakuri, Saanaatsi izanllis chinangtsa; tina. Saanaatsi nutsis tamapari ashiritam chinangtsa.\f * \fr 5:33 \ft Malakiyasa 2.16 tsiyatsis nipta tatsamooru taaritamta.\f* Itaru, kizatamsin wazaranlleetssin kuk niyrusinpa, uru kis payuchinllinpa; atina. \c 6 \p \v 1 Mishat, siy nlluris nuwaa kuki mazinantsa tina. Apareetsis kuk uru payungtsa; aneereetstamtis kuk payungtamtsa. Apanllee chinakus shingtsa, watam ashkuch wanasiriwa. \v 2-3 Watam Apanll waana kamachtaku, táranguwa; \pi1 Apareetsis wanasir ksutangtsa. Kuk payungtsa. Aneereetstamtish wanasir ksutangtsa; kukoo payungtamtsa. Ashkinaareesa ashiru, ngutis tsipacheezis. Wambari siyamari wachinaru taatssa,\f * \fr 6:2-3 \ft Nishuri yuwartatam Tashitungarangu 20.12 átu atitamta.\f* \m Apanll, tárangasha. Kamachtarangu anoo kis payuchchi, watam kispa taatssa, táranguwa. \v 4 Mishat, siyaa wachinaatstis atina; Ipareetsis ngutaritis kiyung yacharintspa nda watsiyunpa taamaama. Ipareetsis chinangtsa. Tsiyanuspat ipareetsis tsiyatintspa. Itaru, chinampatari tsiyatangtsa. Uru Isusoo kuk tayaspatangtamtsa atina. Ashkus an, iparis wanasiri kanungartachinllinaya. \p \v 5 Mishat, na siysa patatamapanis, mazinangtsa. Paturunareetsis kuk payungtsa; kpitintspa. Waneerundama átus wanasir ptatangtsa. Yuwartatam kamachtaku anuritam ptatangtsa. Tamarima Isusoo kuk payukus ashiritam paturunareetsis kuk payungtamtsa. \v 6 Tputsim paru, in tamaka patatku, tápanda átus ptatintspa; saanitaritat ptatangtsa. Isusoo kuk kis payukus, ashiri paturunareetsis kuk ksatam payungtsa. \v 7 ¿Nitaati tputseemaja patatkis? Isusoompaz patatkus ashiksa. Ashiri paturunareetsis ksutkus, kis ptatangtsa. \v 8 Ndamba siynaa yasasa, siy wanasirinaariya taakinaareesa ashiru, Isus yusur kuskachu, waana yasayaru, wanasiritam tuwapchintsa. Patatamapaneewaamtam tuwapchiya. Ichinguru tputsee tuwapchiya. ¿Nitaati tputschiwa mamarpapu? waana tatsamooru tuwapchiya. \p \v 9 Mishat, nuw siyaa paturunaatstis atashina; Tputsireetsis wanasiritam ksutangtsa, tina. Isus tamapari ashirus wanasiri ksutkus shingtsa; atina. Nambanambtar shirintspa; natsarintspa. Watam siy kurakaris watacha Isusu. Patatamapanshitisin urkartamsincha Isusootsi. Kurakarini kanindush taaku tatsamooru tiptsiree ichingurootssin napkiya.\f * \fr 6:9 \ft Tayusima 10.17 tsiyatsis nipta tatsamooru taaritamta.\f* Ashiri tputsireetsis wanasiritam ksutangtsa atina. \p \v 10 Ashiriya, siyaa Isuschicheetsis ichingurus táchintspa, Isusumunari kizpurtangtsa. Sambaytarintspa. Isus siyaa wizpurireemis kapung panachintsa. \v 11 Apanllimun wizpuririni taakchus, Yashing' siyaa nda kasichintsa; siyamari kasitssa. Siyaa tamapingeeya atitaa, sambaytacheezis, ndambaree. \v 12 ¿Nitaati tputspataja waratkini? nda. ¿Nitaati tputseeja iyaa kapung kasimaam zandak? nduni. Yashing'tanda iyaa kasimaam zandku, yashing' iyaa natsaku, kasipi átu waratkiya. Yashingpatatam wasundururi waratkiniya, yashingpatatam urkar waratkiniya. Yuw tsapurunasshuchee ichingurusin kasikana watacha yuwapat waratkini anu. Kanindash kizpuritam taakana. \v 13 Ashirucha, Apanllimunari wizpuririni Yashingoo kasimaam chinangtsa, saanamunaris xapooksa. Apanllimunari wizpuririni taakus, Yashing' siyaa kizpuritaa kiyung yachakinaariya, siysa sambaytakeezis. Apanllimun kizpur taatssa. Apanllimunari kasiyatssa. \v 14 Ashiri Apanllimun kizpurtangtsa, nuw siyaa atashina. \p Izuureeru Apanllee wizpuririni payumaam kamanchintspa. Ichtaru, Isusoo kuk izuureerus mangoonangtsa. Mishat, wanasiriri taangtsa; yutarit taarintspa. \v 15 Mishat, yuwaa Isus chiyaa tapachindaku anoo izuureerus mangooneerus, mangooz mapiyrus taangtsa. \v 16 Mishat, uru Isusumunari mangis tatungtsa; Isusoo ksarintspa. Ashkachus, siyaa Yashing' tamundat tumuntat ashkitaa, nda yutarit ínchintsa. \v 17 Mishat, yuwaa Apanll: Siyaa tapachindayanllintsa,\f * \fr 6:17 \ft Isáysa 52.7 tsiyatsis nipta tatsamooru taaritamta.\f* tárangu anoo chinangtsa; mbizarintspa. Mishat, Apanll Wani waanaatsi kuk mangeetsis p'tseeku, izuuru mangoonkus anuri payungtsa. \v 18 Mishat, Apanlltam Wani mangeetsis p'tseekchu Apanllpat tsiyatangtsa. Uru Apanllee mashangtsa tputseema. Mangiptis, Apaa, shiyachchee tputs istangcha, tángtsa. \p Ashiri Apanllee wizpuririni izuuru payumaam siysa shingtsa. \p Napa: ¿Romshuch sundar waratamaam tamarangeeja? Waratamaam shitungachu izuuru yarkiya. Tas tuwapimash kichpukiya. Sheeru, ngusambsha k'tuntakiya. Sheeru, mbammashee spatakitamta. Sheeru, xanxapishsha payukiya kámanamaama. Sheeru, ngusambtam tutaykiya. Sheeru, mchitsha kayungumaam payurutaru waratamaam naakiya. Xunaru naamaam nda pakchiyam chinakiya. Ashiri siysa ashikpaz shingtamtsa Yashingoom waratamaama. \p \v 19 Mishat, nuwaamtam Apanllee tsiyatangtsa. Apanllpat tsiyatkus; Apaa, Paporoo istangcha, tángtsa. Mangoo p'tseengcha. Shiyaa kukish kamanimaam pazitpa, nuwaam tángtsa. Tákchus, nuwsha putit tamapari ashiruri tsiyatchina. \v 20 Isus nuwaa, Nuwaa kuki wayashincha; kamanishincha, táranguwa. Isus kuk wamin nuwaa tumanarangandanaya. Itaru, siysa Apanllpat nuwaam tsiyatkinaaris, nuwsha kurak tamaparee ashiruri, nda punikuri tayaspatachima. \p Ashirucha, uru kizpurtangtsa; sambaytarintspa siyaa atashina. \p \v 21-22 Na minootssha kamanchintspa. Zuwanllee Tíkiku siyap zanganchintspa. Nuwaa kuki mazinapana aturi, kamanishini táchina. Tsiyatsis ichinguru yasapana aturi siyap zanganchima. Nda kas yutakani anootstam ichinguru kamanishincha táchima. Uwsha kamankachu, mazinakus, ndusha nuwangaz mangis mantsatssa; mangis ksachshaparee. Zuwanllee Tíkiku kizpur chinakina. Tíkik Apanllee kuk kis tputsee tayaspatakiya. Ashiriya, siyaa tayaspatakchu mangeetsis tuwizpurtachiya. \p \v 23-24 Na nuw siyaa tina: Aparich siyaa Ipísshucheetsis chinaku, iy Kurakarini Isus siyaatstam chinaku, uru wanasiri istachintsa. Waanaatsi tiptsiri uru istakiya, waanamun mangis tatumaam uru istatariya, mishat saanpatatis chinamaam uru istataritamta. Siy Isusoo urutamari chinakus, ashiriya uwnasha urutanasha siyaa istachiya. \p [Wapparee Ipísshuchis.]