\id MRK - Kashinawa NT -Peru 2008 (DBL -2013) \h Marcos \toc1 Kakape Marcosin jatu kenexunikiaki \toc2 Marcos \toc3 Mr \mt2 KAKAPE MARCOSIN JATU KENEXUNIKIAKI \mt1 MARCOS \c 1 \s1 Janu tsua jiweabumanuxun Nashimanika Juanen jatu yusinkin jatu nashimanikiaki, na janchadan \r (Mt 3.1-12; Lc 3.1-9, 15-17; Jn 1.19-28) \p \v 1 Ja dukun bebunkidi Diosun jawen bake Jesús Mesíaskidi jatu yubani jaska jawen kakape taxnimakin taewani matu yuinun ninkakanwen. \fig |src="LB00296b.tif" size="col" loc="Mark 1.1-8" copy="Louise Bass; British & Foreign Bible Society" ref="(1.1-8)" \fig* \q1 \v 2-3 “Naiudixun Diosun jawen bake yuikin: Min kadiama mia bebun en jancha yuixunika jau mikidi bebunkidi chanixanun en mia yunuxunxanaii. Jatun janu tsua jiweabumanuxun jui kushipawen jatu yuikin: ‘Nukun Xanen Ibu nai anua matuki bayui ma kemaikiki. Matun juintinin shinan pewadikanwen, bai kayatapia keska wakinan’, jatu wakin mia jatu yuixunxanikiki”, \m ayama Diosun jawen jancha yuixunika betsakidi jaska yuini chipu Isaíasdi jaska Diosun yuia ninkatan jawen jancha yuixunika Isaíasin keneniki. \p \v 4 Janua jaska yuini keskai jadi tsua jiweabumanu Nashimanika Juan kaima jiwea taxnitushitan jatu yuikin: “Matun shinan betsa watan matun chakabu Diosun jau matu buaxunxanun ninkatan jawada chakabuwen man benua jiwea jenedikanwen. Matun shinan maewatan man ea uinmaya en matu nashimaxanaii”, iwanan, jatu yusinkubainaya \v 5 Judea mai pakeanu jiweabu inun Jerusalén maewan anu jiweabu dasibi bexun Juanen jatu yusiain ninkakin jabun ikunwankin jatun chakabu Juanki chanikin jatun chakabu jenekatsi ikin shinan betsa waibu jawen unanti wakin Jordán jene anuxun Juanen jatu nashimapakekubainikiaki. \p \v 6 Janua Juanen tadi inun jawen pitikidi matu yuinun ninkakanwen. Camello dani sanpu tima sawea inun, bichi nanexeketi sawea inun, jawen piti pe bexmas chanpu inun ni medanua buna batapa aki jiwekunkainikiaki. \v 7 Januxun yudan kaian jatu banabimakin: \p —Xanen ibu kushipajaida betsan ea binuan ea kachu dama juxanikiki. Jaskawen taexun mawaida en kushipa jayamatun kakain en jawen jawaumajaidatun jawen bichi tae mexpun tsitsauxun pekaxunkin akawakin en duawatidumaki. \v 8 Jamen eanan, jenewen besti en matu nashimakubainaii. Jakia jatunan, Diosun Yushin Pepawen matu unanti wakubainxanikiki, nashima keska wakinan— akin Juanen jatu yuikubainikiaki. \s1 Juanen Jesús nashima kashinken Satanásan Jesús padanpai inikiaki, na janchadan \r (Mt 3.13–4.11; Lc 3.21-22; 4.1-13) \p \v 9 Ja jaskaitian Jesús jawen mae Nazaret Galilea mai pakeanua kainkidani Juan anu ka Jordán jene anuxun Juanen nashimakin meneaya \v 10 nexekei mapekekidankin Jesúsun uianyan nai udia Diosun Yushin Pepa deiwan keska jamamaki butuaya \v 11 nai udixun Diosun yuikin: \p —Miadan, min en bakeki. En mia bechipaikin katunidan, en miwen benimajaidaii— anikiaki. \p \v 12 Janua jadi tsua jiweabuma benanta yuinaka mese piananbu anu Diosun Yushin Pepatun Jesús iyushina \v 13 40 día Satanásan Jesús padanun, iwanan, unanti wa akeakeaya kakunkaunkin Jesúsun Satanás maemakubaunaya Diosun nai tsumabun medabewakubainibukiaki. \s1 Galilea mai pakea anuxun Jesúsun jatu yusinkin taewanikiaki, na janchadan \r (Mt 4.12-17; Lc 4.14-15) \p \v 14 Januxun bichiti jiwe anu Juan ma bichishinabun Galilea mai pakeanu kaxun Diosun kakapekidi Jesúsun jatu yusinkin \v 15 taewakin: \p —Na jabiatian Dios ma nenu xanen ibuikiki. Jaskaken man Dioskidi chakabumis jenetan en kakape ekidi ikunwankubainkanwen— jatu wanikiaki. \s1 Baka nexenikabu dabe inun dabe Jesúsun jatu katunikiaki, na janchadan \r (Mt 4.18-22; Lc 5.1-11) \p \v 16 Janua kai Galilea ianenwan kexa Jesúsun ketankubaini kakin baka nexenika dabe Simón inun jawen betsa Andrésin jatun jisin ewapa punteaibu jatu bechixun \v 17 Jesúsun jatu katukin yuikin: \p —Ea chibankanxun matun daya jenekanwen. Man jaska dayamisbudan, ana baka nexeama jakia man baka nexemis keska wakin yudabu en matu ichawamaxanaii, jau ea ikunwanxanunbunan— jatu wa \v 18 januxun jatun xaxu inun jatun jisin jatun jaibu betsa yunu keyutan jawaida jenebaini Jesúsbe buaibun \v 19 janua Jesús ana ketankubainkin Zebedeon bakebu Santiago inun Juanen xaxunxun jatun jisin tadas ika junukin kexeaibu bechixun \v 20 Jesúsun jatudi katukin yuikin: \p —Ea chibankubainkanwen— jatu wa ninkatan jabianu jatun ibu Zebedeobe xaxu namaki jabun medabewamisbube bashibaini Jesús chibain budianibukiaki. \s1 Juni yushin chakabu jaya Jesúsun kainmanikiaki, na janchadan \r (Lc 4.31-37) \p \v 21 Jatu jaska wabaina Jesúsbe bui mae betsa Cafarnaúm anu jikishinabun sábado juindukuntitian janu ichamisbu anu Jesús jikixun jatu yusiain \v 22 Diosun jancha kenenibu jabun jatu yusinkin shinan chankanwainsma keskama Jesús xanen ibu kayabi kushipakin jatu yuiai yudabun ninkai e itan: “¿Jaskamen?” iki benimakubainaibun \v 23 jabianudi juni yushin chakabuya tsaua yushinen unanxubima bis imakin \v 24 yuimakin: \p —Jesús Nazaret anuaan, ¿jaskai nuku anu min juxumen? ¿Nun yushin chakabu nuku yamawanun ika min juadaka? En mia unaiin, min Diosun bake pepa medibidan— ikaya \p \v 25 yushin chakabu Jesúsun nemakin yuikin: \p —Janua jaskama nesetan ja juni anua kaindikaintanwen— aka \p \v 26 ja juni anua yushin chakabu kainkainkin unanxubimajaida sai imatan mai pusamatan duxku imatan kainkainaya \v 27 dasibibun uin \p —Jabaa!— ike ikei yuinamekin yuikin: —Nadan, yusian betsa jayaki. Xanen ibu keska kushipajaidaki. Jawen jancha paepaki, yushin chakabu xunska yunua ninkai jawen datei kainkanikikidan— itan \v 28 samama bui jakidi jatu banabimai chania akeakeaibun Galilea mai pakeanuxun Jesúskidi kakaibu dasibibun ninkabaunibukiaki. \s1 Simónen dais ainbu isin teneai Jesúsun xuxawanikiaki, na janchadan \r (Mt 8.14-15; Lc 4.38-39) \p \v 29 Janu ichamisbu jiwe anua Jesús kainkaini Simón inun Andrésin jiwe anu Santiago inun Juanbe buaibun \v 30 Simónen dais ainbu yuna tenei daka anu jikitan jaska isin teneaikidi jabun Jesús yuiabu \v 31 jaki kemaxun metsunxun benitushia jawen yuna damaintan benimakin jatu duawakin bawaxun jatu pimaya \s1 Isin betsa betsapa teneaibu Jesúsun jatu xuxawanikiaki, na janchadan \r (Mt 8.16-17; Lc 4.40-41) \p \v 32-33 janua ma badi kai meshuaya dasibi ja mae anu jiweabu Simón inun Andrésin jiwe anu ichai bekin dasibi isin teneaibu inun yushin chakabu jayabu Jesús anu iweaibun \v 34 isin betsa betsapa teneaibu ichapa xuxawakin yushin chakabu ichapayadi yudabu anua kainmapakenikiaki. Jaska wakin yushin ichapatun Jesús unainbuwen taexun Jesúsun jatu janchamamakin nemapakenikiaki. \s1 Jatun ichati jiwe tibi anuxun Jesúsun jatu yusinikiaki, na janchadan \r (Lc 4.42-44) \p \v 35 Janua uxashini ma penabiai meshuyuken Jesús butukaina mae dapi benanta Diosbe janchai ka jabe janchaya \v 36 Simón bestenkauan jawen jaibuaibubetan Jesús benabaunkin \v 37 atimas jaki nukutan yuikin: \p —Dasibibun mia benakanikiki— akabu \v 38 Jesúsun jatu yuikin: \p —Diosun jancha yusinbaunun ika en kainkidanshinaki. Jaskawen taea mae betsa udama janudi yusin budinankanwen— jatu wabaini \p \v 39 Galilea mai pakea dasibi anu kakunkaunkin janu Diosun jancha ninkakatsis iki janu ichamisbu jatun jiwe tibi anuxun kakape yusinkin yushin chakabu yudabu anua kainmakubaunikiaki. \s1 Juni jawen yuda dasibiki chami betsani Jesúsun kaya wanikiaki, na janchadan \r (Mt 8.1-4; Lc 5.12-16) \p \v 40 Janua juni jawen yudaki chami betsani Jesúski nukutan danti ixun yuikin: \p —Ea kayawakatsis ikin min ea kayawatiduki— aka \v 41 jawen chamiwen datekin danankin tsuan metsakatsi isbumabiaken Jesús jawen dabanan ikin mexunkain mekin yuikin: \p —En mia kaya waii— akaya \v 42 jawen chami sakada iki daxnukui keyuaya \v 43 Jesúsun nichinkin nemakin: \p \v 44 —En mia yuiai ninkaidawe. Jawada en mia axukidi tsua yuiyamayukubaintanwen. Jadi dukun kakin Diosbe nukunabu janchaxunika min yuda min ma kayaxu uinmatanwen. Jaska min ma kayaxu jau dasibibun mikidi unanunbun jawen jatu bepadanbainkin jabiaskadi inankuin Moisin yununi jatu anu buditanwen. Min jaska buaya min kayaxu jabun unanxankanikiki— abia \v 45 ninkama kaxun jaska Jesúsun axunxu juneama tsuabudaki nukua akeakekaini dasibibuki chaniaya xabakabi jamapai mae anu Jesús ana jikitiduma jadi tsua jiweabumanu besti niaketanaya mae tibi anuxun yudabun Jesús uinun ika “¿Janimen?” iki yuka ibidan ibidani jaki ichanibukiaki. \c 2 \s1 Juni yuda babuni Jesúsun kaya wanikiaki, na janchadan \r (Mt 9.1-8; Lc 5.17-26) \p \v 1 Janua uxa eskadabes jawen mae Cafarnaúm anu Jesús katani jikiaya banabitan yuinamei: “Ma ana nenu juxukiaki”, ikaibun \v 2 yuda ichapabu janu bei jaki xukui ana jani maputima jemaintin anu ika kai bestuabu ana jadakidi tukuama mapuabun Diosun jancha jiwe uke medanxun Jesúsun jatu yusianyan \v 3 juni yuda babuni jawen baketiki daka juni dabe inun dabetun Jesús anu jawen dakatiki bakebidan \v 4 janu yudan kaian xukuabuwen taea jaska watan bichibain Jesús uinmatima mai bawa jiwe sapa xeni mamaki inabain jawen dakatiki janu butenun, iwanan, janu bexpa wakin pudenkin xui watan janu ja juni yuda babuni Jesús anu buteaibun \v 5 jaska jatun shinan ikunjaidawaibu unankin juni yuda babuni Jesúsun yuikin: \p —Dateyamawe. Min chakabuwen Diosun mia kupikatsis ibiakin man ea ikunwainwen taexun jau ana shinanyamanun en mia buaxunaii— akaya \fig |src="LB00305b.tif" size="col" loc="Mark 2.1-5" copy="Louise Bass; British & Foreign Bible Society" ref="(2.1-5)" \fig* \p \v 6 januxun Diosun jancha kenenibu yusinananmisbu bestibu tsauxun shinankin: \v 7 “Ja juni chakabuki. Nuku padain Dios keskakatsi ikikiki. Diosun besti jawen chakabu buatiduki”, ikaibun \v 8-10 januxun tsuan Jesús yuiamabia jatun shinan unankin Jesúsun jatu yuikin: \p —Matunan, ¿jaskakin man shinan chakai ikai? ¿Jadatu bikamamen, jawen chakabu buaxunadaka? ¿Jawen yuda beniadaka? Ja dabe bikaken Diosun besti atiduwen taexun ¿jaskakin man shinanchakai? En matun Juchi Kayabi Iyua na mai anua ea en jawen kushipa jayatun jawen chakabu en buaxuntidu man unanun en akai uinkanwen— iwanan, juni yuda babuni kaya wakin yuikin: \p \v 11 —Benitan min dakati bui min jiwe anu inun kadiwe— akaya \v 12 jawen yuda damestentan benikauan jawen dakati bitan iabainaya mapubaunabun uinkin yuikin: \p —Jabaa! Tsuan jaska waismaki. Jakia Dios pepajaidatun na juni ma kayawaxuki— iwanan, Dios kenwanibukiaki. \s1 Jesúsun Leví katukin kenanikiaki, na janchadan \r (Mt 9.9-13; Lc 5.27-32) \p \v 13 Janua ana ianenwan kexa anu Jesús ka jaki yudan kaian ichabu jatu yusinbai \v 14 janua kakin Cafarnaúm anuxun Romabun gobierno pei bixunmisbu jiwe anu Alfeon bake Leví jawen kena betsa Mateo tsaua Jesúsun bechitushitan yuikin: \p —Ea chibankubainwen— aka Leví benitan chibankin taewabainaya \p \v 15-16 janua chipu Jesús inun jawen tsumabun Levín jiwe anuxun piaibun jabianudi Roma xanen ibu pei bixunmisbu ichapa inun jabun fariseobun yusian ninkaisbuma ichapabun Jesúsun tsumabu jabubetan pidiaibun Diosun jancha kenenibu yusinananmis fariseobun Jesúsun jabubetan piai uinkin jawen tsumabu yukakin: \p —¿Jaskakin matun yusinan pei bixunikabu inun ja juni chakabun nuku ninkaisbumabetan pimenkain? Chakabuki— ikaibu \v 17 Jesúsun jatun jancha ninkatan jatu yuikin: \p —“En peki”, iwanan, shinainbu anu juni dauya kaismaki. Jakia isin teneaibu anu besti juni dauya kenabu kamiski. Jaskaken “En chakabuki”, iwanan, shinainbu jatun juinti pewakin medabewatanun ika en juxuki, juni dauya keskaidan. Jakia “En chakabumaki”, iwanan, shinainbu jatu medabewatanun ika en juamaki— jatu wanikiaki. \s1 Samakemisbun Jesús yukanibukiaki, na janchadan \r (Mt 9.14-17; Lc 5.33-39) \p \v 18 Janua Nashimanika Juanki chiti ikabu inun fariseobuki chiti ikabudi samakeaibun juni betsabu Jesús anu kaxun yukakin yuikin: \p —Juanki chiti ikabu inun fariseobuki chiti ikabu jatun chakabuwen taea jatunmebi ichakanikai samakekin jabun jawa piyuisbumaki. ¿Jamen jaskai miki chiti ikabu samakeama pikubainmisbumen?— akabu \v 19 Jesúsun jatu yuikin: \p —Juni ainyain nawaibu anu jawen jaibuaibu paxkadiabuma piama jatunmebi ichakanikatidubumaki. Jakia jatu xunubaini kaken manui jawen jaibuaibu samakekin piama iyutidubuki. \v 20 Jabiaskadi wakin ea achixun iyuaibun ewen nui en jaibuaibun piama idiaxankanikiki— iwanan, \p \v 21 ana yusinkubainkin yuikin: \p —En yusianan, tadi bena chukadiama keskaki. Matu yusinun ninkakanwen. Tadi xeni baxnekea tadi bena tuax chukadiamawen tadi xeni tsamian patsa estei ana baxnekemiski. Jamen matun yusianan, tadi xeni baxnekea keskaki. En yusianwen tsamian keska wakin matun yusian en pewatidumaki. \v 22 Ana jabiaskadi keskawen matu yusinun ninkakanwen. Bichi bishtu xeniki uva jene bena buspudiama manekin mata waxun denex mestenwan jamebi katsai buspui bichi bishtu xeni pexemiski, vino bena inun bichi xeni benuidan. Jabiaskadi wakin en yusian bena matun shinan xeni en jusitidumaki, benukinan— jatu wanikiaki. \s1 Sábado juindukuntitian Jesúsun tsumabun xekiwan bimi tsekanibukiaki, na janchadan \r (Mt 12.1-8; Lc 6.1-5) \p \v 23 Januxun ana sábado juindukunti betsatian xekiwan banaimabu anu manan baiwen kakin jawen tsumabu Jesúsbe bukin xekiwan bimi tsekaxun pikubainaibun \v 24 fariseobun jatu uinkin Jesús yukakin: \p —¿Jawai juindukunti sábadotian dayakanimenkain? Dayakin Diosun Moisés nuku nemamani min tsumabun kanekanikiki— akabu \v 25 Jesúsundi jatu yuikin: \p —Bunikin jawada nukun xenipabu pepa Davidin jawen jaibuaibubetan anidan, ¿man uinsmamen? \v 26 Matu yuinun ninkakanwen. Abiatar Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibuaya Dios kenwanti tadi jiwe medan David jikixun ja medibi misi Dios uinmakin janakubainaibu Diosbe nukunabu janchaxunika jabun besti pitibiaken jawen Dios kenwanti misi David bunikin bixun pitan jawa dateama jawen jaibuaibudi pimadianiki. Jaska wabiaya Dios jaki sinatama iniki— jatu watan \p \v 27 jabianuxundi Jesúsun ana jatu yuikin: \p —Juindukuntiwen yudabu bikawanun, iwanan, Diosun juindukunti wama iniki. Jakia jatu medabewanun, iwanan, juindukunti wakin Diosun yudabu axuniwen taexun \v 28 en matun Juchi Kayabi Iyuatunan, juindukuntitian jamapai betsa betsapa en atiduki— jatu wanikiaki. \c 3 \s1 Sábado juindukuntitian juni meyushki Jesúsun kaya wanikiaki, na janchadan \r (Mt 12.9-14; Lc 6.6-11) \p \v 1 Janua ana ichati jiwe medan Jesús jikiaya juni meken meyushki jadi jatube jikia tsauken \v 2 januxun jabun jawen yusian danankin Jesús chitenun, iwanan, juindukuntitian ja juni mepeai uinun, ixun manai maniabun \v 3 juni meken meyushki bechitan Jesúsun yuikin: \p —Benikidan ja maniabu namakis niwe— aka benia niken \v 4 ja dapi maniabu jatu yukakin: \p —Moisin jancha pepa chibankin juindukuntitianan, ¿jaska watimen? ¿Pewakin medabewatidaka? ¿Chakabuwakin ichakawatidaka? ¿Jawen jiwea meketidaka? ¿Jawen jiwea yamawatidaka?— jatu wa jabun jawa yuiama manixun \v 5 yuinamea akeakekin jatun shinan bikawaibun Jesús ninkakatsis ikabumaken janua Jesús sinatai juinti nishmaxun jatu uinkin keyutan ja juni meken meyushki yuikin: \p —Min meken meshanwen— aka meshanyan jawen meken ma mepekei peaya \v 6 fariseobu kain keyubaina judio xanen ibu Herodeski chiti ikabube icha jaska waxun Jesús tenantimen ika yuinamei yubakai taenibukiaki. \s1 Ianenwan kexa anu Jesús kaken yudan kaian jaki ichanibukiaki, na janchadan \p \v 7 Janua Jesús jawen tsumabube ian kexa anu kaya yudan kaian Galilea anuabun jatu chibainbun \v 8 januxun jamapai betsa betsapa Jesúsun akai ninkabidanbidanaibun uintanun ika bei, Judea anua bei, Jerusalén anuadi bei, Idumea anuadi bei, Jordán jene kexa betsaudiadi bei, Tiro inun Sidón anuadi beake beakeaibun \v 9-12 isin teneaibu ichapa xuxawashinken jabundi jawenabu isin teneaibudi iwekin Jesús mematanun ika bei jaki ichai keyuabun jabianudi yushin chakabu yuda medan jiwexun Jesús uintan ja yuda Jesús anu danti imatan jancha kushipawen yuimakin: \p —Miadan, min Diosun bake kayabiki— ibidan ibidanaibu jatu janchamamakin: \p —Janua ekidi jaska janchama kainkanwen— jatu wapakekin Jesúsun yushin chakabu jatu nichiainwen taea ana jaki ichai texke ikaibu uinkin jatu dapaxkabainun, iwanan, jawen tsumabu yunukin: \p —En xaxun inai ea xutukanxun xaxu pewai bukanwen— jatu wanikiaki. \s1 12 junibu kushipa wakin Jesúsun jatu katunikiaki, na janchadan \r (Mt 10.1-4; Lc 6.12-16) \p \v 13-15 Xaba betsatian mananan mati anu mapekexun Jesúsun jaki chiti ikabu betsabu kenakin: \p —Ea anu bekanwen— jatu wa bei jaki ichaibu 12 juni besti katukin yuikin: \p —Matu yusinun tapin ebe bukubainkanwen. Kakape ekidi man jatu yuikubainxanunbun jancha kushipawen yunutishada wakin en matu yunuaii, man en kushipayabu wakin matu kenakinan. Jaska bitan isin teneaibu man jatu xuxawakubainxanunbun inun, yushin chakabu jayabu man jatu kainmadiakubainxanunbun en matu yunuaii— akin \v 16 ja 12 junibu katukin Simón, kena betsa wakin Pedro watan \v 17 Zebedeon bake dabe Santiago inun jawen betsa Juanbe ana jatu kena betsa wakin Boagnerges, juni kuin janchadan, Kana Tin Ikainkainmis Keskatun Bakebudan, jatu watan \v 18 Andrés inun, Felipe inun, Bartolomé inun Mateo, jawen kena betsa Leví, inun Tomás inun, Alfeon bake Santiago inun, Tadeo inun Simón, ja Roma anua xanen ibubu jatu danankin jatu nichinkatsis imis \v 19 inun, Judas Iscariote, jatun Jesús chipu jatu achimaxanaidan, jati katunikiaki, Jesúsun tsumabudan. \s1 Jesús Beelzebún kushipa jayaki, iwanan, ja akin chitenibukiaki, na janchadan \r (Mt 12.22-32; Lc 11.14-23; 12.10) \p \v 20 Janua jatu jaska wabidani jawen tsumabube jiwe betsanu Jesús jikiken ana yudan kaian jaki ichabu janixun Jesús inun jawen tsumabun pitidubumaken \v 21 Jesús jaskai jawen ewa inun jawen betsabun ninkatan yuinamei: \p —Unainsmapai tidumai ikikiki. Inun bukanwen— ibidanaibun \p \v 22 janua Jerusalén anua Diosun jancha kenenibu yusinananmisbun uinkin Jesúskidi yuikin: \p —Na junidan, yushin chakabu xanen ibu Beelzebún kushipa jayaki. Jaska bestiwen taexun yushin chakabu jatu kainmaikiki— ikaibu \v 23 ninkatan Jesúsun jatu ichawaxun eska miyuiwen jatu yuikin: \p —Satanásan ibubis jawen yuda Satanás kainmatidumaki. \v 24 Miyuiwen matu yusinun ninkakanwen. Mae betsa anua nawabu jatunmebi paxkatan detenamei jatun yuda debui keyumisbuki. \v 25 Jaska inun, yudabu jawenabuyas paxkatan jatunmebi duanameama sinatai jiwea petidubumadiki. \v 26 Jaskaken Satanásan jawenabu kainma jawen yuda punu nukai babui keyukeanaii. \p \v 27 Jabiaskadi wakin tsuanda juni kushipatun jiwe anu jikitan yumetsunun, iwanan, jawen tae inun jawen meken dukun neatan jawen mabu yumetsutidubuki. Jamen eanan, jaska keskadi wakin Satanás maemakin jawen kushipa mebintan en binutiduki— jatu waya \p \v 28-30 Diosun jancha kenenibu yusinananmisbun yuikin: “Min yushin chakabu jaya iki ikaii”, akaibuwen taexun Jesúsun jabu yuikin: \p —Chanima en matu yuiai ea ninkakanwen. Yudabun jabun chakabu betsa betsapa inun jabu Dioski xechakamisbu Diosun jatu jakimawakin jatun chakabu jatu buaxuntiduki, pewakinan. Jakia matu keskakin tsuanda jawen Yushin Pepa danain jaki xechakamisbu jatun chakabu jatu buaxuntaskama ixanikiki— iwanan, \s1 Jabu jawen ewa kayabi inun jawen betsabu kayabikidi Jesúsun jatu yusinikiaki, na janchadan \r (Mt 12.46-50; Lc 8.19-21) \p \v 31 Jesúsun jatu yusinkin keyudiamaken jemaintin anu jawen ewa inun jawen betsabu jabe janchanun, iwanan: \p —Jesús ea yuixunkanwen— jatu wa \v 32 ja dapi tsaubaunxun Jesús yuikin: \p —Min ewa inun min betsabun unu jemaintinxun mibe janchanun ixun mia kenakanikiaki— akabu \v 33 Jesúsun jatu yukakin: \p —¿Tsuabumen, en ewa inun en betsabudan?— iwanan, \v 34 ja dapi tsauabu uinbaunkin jatu yuikin: \p —Na jabia ea dapi manixun ea ninkaibudan, jabiabu en ewa kayabibu inun en betsa kayabibu inun en pui kayabibuki, na jabiabudan. \v 35 Ja inun, Diosun jancha tsuabunda ninkatan ikunwankin jabun chibanbainkin axuainbudan, jabiabu en betsabu inun, en puibu inun, en ewabudiki— jatu anikiaki. \c 4 \s1 Jexe banakidi miyuiwen Jesúsun jatu yusinikiaki, na janchadan \r (Mt 13.1-9; Lc 8.4-8) \p \v 1-2 Ianenwan kexa anuxun Jesúsun ana jatu yusinkin taewaya yuda ichapabun ninkanun ika beabu ianenwan kexa anu dasibi tsauxun ninkaibun ian kexa xaxu namaki Jesús tsauxun miyui betsa betsapawen jamapaikidi jatu yuikin: \p \v 3 —Miyuiwen matu yusinun ninkakanwen. Juni betsa jawen bai anu xekiwan jexe sa aki kaxun \v 4 sa akubaina jexe betsa janu kati bai namaki nidi aka peiyabu bexun keyu xeabun \v 5 jexe betsa mishki ewapabu mania anu mai eskadabes bemanchimea anu kauanadan, jawaida pexei benekaunaya \v 6 badi jui kukin jawen tapun bemakis bewexekea kua utsi xanamiski. \v 7 Ja inun, jexe betsa muxa jukundiamanu nidi aka xekiwan beneai muxa jukunkin yabua jaskatan bimitidumaki. \v 8 Jakia jexe betsa mai pepa anu nidi aka benei bimi ichapajaida jayamiski, jexe betsa yumetan 30 jexeyai inun, jexe betsa yumetan 60 jexeyai inun, jexe betsa yumetan 100 jexeyaidan— iwanan, \v 9 ana jatu yuikin: \p —Man pabinkiyabuki. Ninkatan jakimayamaxankanwen— jatu wanikiaki. \s1 Jexe miyuikidi xabakabi Jesúsun jatu unanmanikiaki, na janchadan \r (Mt 13.10-23; Lc 8.9-15) \p \v 10 Janunkain yudan kaianen ma Jesús jenebainabun ja mesti tsauken jawen 12 tsumabu inun jaki chiti ika betsabun jaska miyuiwen jatu yusinxu yukabu— \v 11 Jesúsun jatu yuikin: \p —Matudan, jaskai Dios xanen ibumiskidi Diosun jawen pepa juneni xabakabi man en tsumabu matu yusinkin unanmaikiki. Jakia jabun Diosun jancha ninka bestiaibu miyuiwens besti en jatuki chanikunkainaii, \v 12 jabun chakabu Diosun jatu buaxunkatsi ikamawen taexun ninkabiakubainkin jau xabakabi ninkayamanunbun inun uinbiakubainkin jau jatun chakabu bexteketan Dios ikunwanyamanunbunan— akin \p \v 13 —¿Jaska jancha juneawens en jatu yusinxudan, man ninkama ixumen? ¿Dasibi miyuiwen en matu yusianan, man daka tapinkin ninkama ikubainkanai?— iwanan, \v 14 ana jatu yuikin: —Miyui jexe nidi akakidi matu xabakabi yusinun ninkakanwen. Juni betsan Diosun jancha kenenibu yusinananmisdan, jexe sa aka keskaki. \v 15 Ja jexe betsa jawen kati bai namaki nidi ikadan, yudabun Diosun jancha ninkabiaibun jamakidia Satanás juxun jawen jancha pepa ninkatanais mebinmiski, jakimawakinan. \v 16 Ja inun, jexe betsa mishki ewapabu mania anu mai eskadabes bemanchimea anu nidi akadan, tsuanda Diosun jancha ninkakin taewai benimabiaya \v 17 shinan pewamawen taexun jawen jiwepanan Diosun jancha dananmakin jatu bika wakin jawen jamapaiwen jatu ichakawabu tenei jawawen jaskatima ja uintan ana jawendi chintunbainmisbuki. \v 18 Ja inun, jexe betsa muxa jukundiamanu nidi akadan, yuda betsabun Diosun jancha chiban taewabiai \v 19 jamapai jawen jiweawens kemui jeneama jawens besti nuichakayamakin Diosun jancha ninkabiakin ana tapinkatsi ikama mabuwens besti kemui icha bestiwanun ika pepaisbumaki, jaskatun yabua jancha pepa chibanma yudabu miban bimiuma keskabuidan. \v 20 Jaska inun, jexe betsa mai pepa anu sa akadan, Diosun jancha ninkaxun yuda betsabu jatu yusinkin ikunwanmamisbuki, mai pepa anu jexe nidi aka ewai benei bimiai betsa 30 jexeyai keska inun, betsa 60 jexeyai keska inun, betsa 100 jexeyai keskadan— iwanan, \s1 Bin dekutan xabakabi tsauntikidi miyuiwen Jesúsun jatu yusinikiaki, na janchadan \r (Lc 8.16-18) \p \v 21 Jesúsun ana jatu yusinkin: \p —Bin dekutan ji bau medan junetima inun tapu naman tsauntima man unaiin. Jakia bin dekuxun jau jawenabu jikikin uinshadanunbun manaundi tsaunmisbuki. \v 22 Jaskaken jawada en matu yusinkubainai yuda betsabu jatu yusinkin juneyamakubainxankanwen. Jaska inun, jamapai tibi junekin man jatu axuanmadan, dasibi Diosun jatu xabakabi waxunkin keyuxanikiki. \v 23 Jaskaken man pabinkiyabunan, na jancha ninkatan jakimayamakubainkanwen— iwanan, \p \v 24 januxun ana jatu yusinkin: \p —Man yuda betsa medabewakin pewamis jabiaskadi wakin Diosun matu manakukin pepawendi man amis keskama ana matu binumaxanikiki. Januxun man jatu medabewachakamis jabiaskadi wakin Diosun matu inanchakadiakin manakukin pemawendi matu kupixanikiki, nuitapawakinan. \v 25 Jaska inun, tsuabunda en jancha besti ninkakin chibainbu ichapa en ana jatu xabakabi yusinkubainxanaii. Jamen tsuabunda eskadabes ninkabiakin ea chibainsbuma ja eskadabes en jatu mebinxanaii, jakimawakinan— iwanan, \s1 Miyuiwen yunu bana ewamiskidi Jesúsun jatu yusinikiaki, na janchadan \p \v 26 jaska keskai na mai anua Dios xanen ibumiskidi Jesúsun ana jatu yuikin: \p —Dios xanen ibuidan, eskamiski, matu yusinun ninkakanwen. Junin xekiwan banatanima \v 27 uianmas uxa ichapa binutan janua xekiwan jukuin yumei ewamiski. Jaskai yumeai ja junin unanmabiaken \v 28 main yunu benemakin ja dukun jawen pei kainmakin ewa wakubauna ja kachu jawen taxudi kain ewatan janua juatan bimiai beduyai kanimiski. \v 29 Janua chushiaya ibuan tsekakin mextekin ichawamiski. Jaska keskadi wakin Dios ikunwainbu ichawadiaxankanikiki— iwanan, \s1 Jexe pexemishtinkidi Jesúsun jatu yusinikiaki, na janchadan \r (Mt 13.31-35; Lc 13.18-19) \p \v 30 ana Jesúsun jatu yuikin: \p —Dios xanen ibu jaska keskamiskidi miyui betsawen ana matu yusinun ninkakanwen. \v 31 Miban betsa mostaza jexe pexeishtajaidabia \v 32 mai anu bana bestibiabu ewakin miban betsa tibi binumiski. Jaska inun, jawen punyan ewapashinaki peiyabu jaki juindukuin utamisbuki. Dios xanen ibuidan, jaska keskadiki— iwanan, \p \v 33-34 yuda dasibibu jancha junea miyuiwens Jesúsun jatu yusinkin jawada ninkatidubu jatu yuia akeakeaya januxun jawen tsumabun jawa xabakabi unankin tapindiabumaken miyuiwens jatu yusinshina januxun jawen tsumabu Jesúsun jatu yui tapinmakin jatu xabakabi yuinikiaki. \s1 Niwewan kushipajaida inun ianenwan buspu tsaubidanai Jesúsun nemanikiaki, na janchadan \r (Mt 8.23-27; Lc 8.22-25) \p \v 35 Janua badi kai meshuaya jawen tsumabu Jesúsun yuikin: \p —Ianenwan kexa betsaudi buyanankanwen— jatu wabaini \v 36 januxun yudan kaian xunubaini Jesús jawen tsumabube xaxun inatan xutubaini buaibun janua xaxu betsawen chibain jabe budiaibun \v 37 janua niwewan kushipajaida besubainaibukidia bekin jene buspu tsaubidankin xaxu jene mata waya \v 38 Jesús jawen tedatametiki xaxu chixukidi daka uxaken jawen tsumabu datekin bestenwantan yuikin: \p —Yusinaan, nun jikiaidan, ¿min nukuwen dabanan ikamamen?— akabu \p \v 39 janua Jesús bestenkauan benitan niwewan kushipa inun ianenwan nemakin: \p —Peswe. Nesewe— aka niwewan main neseaya ianenwandi buspu tsaubidanai main neseaya \v 40 Jesúsun jatu yuikin: \p —¿Jaskai man dateai? Ea shinainan, man dateama ikeanaii— jatu wa \p \v 41 e iki dateyabi yuinamekin: \p —Na junidan, ¿jawa junimen? min atidumakidan, niwe inun ianenwanendi ninkakanikikidan— ibaini bui \c 5 \s1 Gerasa anu kaxun Jesúsun juni yushin chakabu jaya kainmanikiaki, na janchadan \r (Mt 8.28-34; Lc 8.26-39) \p \v 1 janua ianenwan kexa betsaudi Gerasa mai pakeanu Jesús kai keti itan \v 2 xaxu anua bututan jawen tsumabube mapekekainaya janu mawabu maiwamisbu anu juni yushin chakabu jaya Jesús bechitan juaya \v 3-4 ja juni yushin chakabu jaya jawawen jaska watima mane dispiwen nexakin mestenwanbiakubainabu jawenchains mane dispi nasakin tesaya jawen tae tanexkin inun jawen meken menexbiabu dasibi pekakin ja mane dispi tesakin chudi mishtinwankin keyuaya ana jaska waxun tsuan nematidumadan, \v 5 janua meshu medan inun badidi nia sai ikin mawabu maiwamisbu anu inun mati anua sai idiai inun mishki maniaki ibubis tin tin iki dachakamemisken \v 6 jakia Jesús chai juai bechibidani kushi chakayamakidan ja dapi danti ikaya \v 7-9 Jesúsun yuikin: \p —Yushin chakabuun, ja juni anua kainwen— atan yukakin: \p —¿Jadakidi min kena ikai?— aka yuikin: \p —En kenadan, “Ichapajaida En Jayaki”, en yushin midimayadan— iwanan, sai ikin jancha kushipawen yuikin: \p —Jesúsuun, min Dios kushipajaidatun bakedan, en unaiin. Diosun nuku uianyan nukudan, kupikin nuku nuitapawayamawe!— itan sai ikin \v 10 ana yushin chakabun Jesús ea akin yuikin: \p —Nun nanta kakatsi ikamaki. Nuku nanta nichinyamawe— iwanan, \v 11 ja mati anuxun ina yawa ichapabun piaibun \v 12 yushin chakabun uintan ea akin yuikin: \p —Ja ina yawa anu nuku nichinwen, ja medan nun jikinunan— akabu \p \v 13 januxun Jesúsun jadi jatu yunua ja juni anua kainbaini ina yawa medan jikibainaibun ja ina yawa 2,000 datei mawa keyatapa butei nidi ibaini ianki pukui jasai keyuaibun \p \v 14 janua ja ina yawa mekenikabu datei kushibainkin mae tibi anu jiweabu inun bai puchinin jiweabu jatu banabima akeakebainaibun yuda ichapabun ninkatan uin beaibun \v 15-16 janu Jesúski nukuxun ichapajaida ja juni yushin chakabu jaya ikunkidanshina ma tadi sawea ana unainsmapa keskama janu Jesúsbe tsaua ana jaska dabanen ikin datekin ja juni jaskaxu jabun uintan jatu yuikin ja yushin chakabu ina yawa medan jikibainxu chaniaibun \v 17 ninkatan ja mae anuabun mesekin Jesús nichinkin: \p —Nukun mae anua kadiwe— akabu \p \v 18 janua Jesús xaxun naneaya janua ja juni yushin chakabu kainmaxutun Jesús ea akin yuikin: \p —¿Mibe kapa?— aka \v 19 nemakin yuikin: \p —Ebe kayamawe. Jakia minabu anu kaxun jaska Dios miwen nuikin yushin chakabu mia kainmaxu minabu yuiditanwen, jau miwen benimadinunbunan— abaini kaya \p \v 20 januxun ja juni yushin chakabu jaya Jesúsun kainmabaina kaxun nawa betsabun mae Decápolis yuiadan, juni kuin janchadan, Mae Meken Dabeti anu kaxun ja juni jaska Jesúsun duajaidawakin ja yushin chakabu kainmabainxu jatuki chanikunkainaya ninkai dasibi benimai Jabaa! iki keyunibukiaki. \s1 Ainbun jimi baxneni neseisma Jesúsun mainwantan Jairon bake mawa bestenwanikiaki, na janchadan \r (Mt 9.18-26; Lc 8.40-56) \p \v 21 Janua Jesús ianenwan kexa betsaudi katani ana jawendi chintunkidani jui keti ikaya janua ian kexa anu yudan kaian Jesús uinun ika bei ichabidanbidanaibun \v 22 janua janu ichati jiwe mekemis xanen ibu betsa jawen kena Jairon Jesús bechibidani juxun danti ixun \v 23 ea akin yuikin: \p —En bake ainbu mawakatsis ikikiki. Ebe kaxun en jiwe anuxun uinkin jau xuxanun ea mexuniyuwe— aka \p \v 24 janua Jesús jabe kaya yudan kaiandi jabedi bukin Jesús nashui akin texke abainaibun \v 25 janua ainbu jimi baxneni ja isin tenei ma 12 año kabia jawa neseisma badi betsa tukama ikunkainmis \v 26 janua nuitapaya juni dauyabun jau ea xuxawanun, iwanan, jawen pei dasibi putakin keyubia jawa maianma ikunkaini jakia ana pikujaidakin \v 27-28 Jesúskidi janchakin yuiaibu ninkatan ja yudan kaian supu ibaini jabe buaibu anu ja ainbu isin teneya chipu kakin: “Jawen tadi kexa besti mea en xuxatiduki”, iwanan, shinanbaini kakin nashui ikain Jesúsun tadi kexa metsatushia \v 29 jawaida jawen jimi nesei maintan: “Ma en xuxaxubiin!” iwanan, shinanyan \v 30 jawen kushipa kainkain tsuada ma xuxaxu Jesúsun unankin yudan kaian jachun beaibu uinbaunkin Jesús niti itan jatu yukakin: \p —¿Tsuan man en tadi metsaxumen?— jatu wa \p \v 31 januxun jawen tsumabun yuikin: \p —Na yuda ichapa bei miki supu ibidankin mia akanikiki. Tsuan mia axu nun unanmaki— akabu \v 32 jatun Jesús metsaxu ainbu uinun ika nasaukekauanaya \v 33 ainbun unain datei saki saki ikin jawada Jesúsun axu unain ja bebun danti itan xabakabi Jesúski chaniaya \v 34 Jesúsun yuikin: \p —Ainbuun, min ea ikunwanyan en mia xuxawaxuki. Ana isin teneama unanuma kai pediwe— \p \v 35 aki niken janua Jairon jiwe anua jawen tsumabu bexun Jairo yuikin: \p —Min bakedan, ma mawaxuki. Ana juni yusinan daketapa wayamawe— akin \v 36 yuiaibu Jesúsun ninkakin Jairo yuikin: \p —Dateama ea besti ikunwankubainwen— abaini kakin \v 37 janua Pedro inun Santiago inun jawen betsa Juan besti Jesúsun jatu iyukin \v 38 Jairon jiwe anu jabe buaibun janua jancha biski ikaibu ninkakin yuda ichapa kaxai sain iki bau bau ikaibun \v 39 janua Jesús jatu anu jikikain yuikin: \p —¿Jaskai e iskaun kaxai man biski ikanai? Jawen bake mawa kayabiamaki. Uxaki— jatu waya \v 40 januxun Jesúsun jaska yuiai yuda ichapabun usanbaunaibun januxun Jesúsun jabu kainmatan jawen epa inun jawen ewa inun jawen tsumabu jabe buabube ja ainbu bake janu daka anu dintu medan jikikain \v 41 metsunxun yuikin: \p —Talitá, cum— iwanan, nukun janchadan —Chipashaan, beniwe— aka \v 42 jawaida ja chipash 12 badiya benikaunaya jawen ibubu inun jawen tsumabu e itan yuikin: “Jabaa!” ikaibun \v 43 januxun Jesúsun jatu nemakin jau tsuki chaniyamayununbun ana yuikin: \p —Matun bake pimakanwen— jatu wabainikiaki. \c 6 \s1 Nazaret anu ana Jesús chintunkidanikiaki, na janchadan \r (Mt 13.53-58; Lc 4.16-30) \p \v 1 Janua Jesús jadi katani ana jawen mae janua yumeni anu jawen tsumabube jikishinabun \v 2 sábado juindukuntitian janu judiobu ichamisbu anuxun jatu yusinkin taewaya juni ichapabun ninkai e itan Jabaa! iki yuinamei: \p —¿Na junidan, janixun jaska tsuan jawen kushipa tapinshinamen, ja atimaska nun atiduma aki unanepajaidaidan?— iwanan \v 3 —Jakia nadan, ji mabu wanikaki. Jawen ewadan, María inun, jawen betsabudan, Santiago inun, José inun, Judas inun, Simónki. Janua jawen puibudan, nenu nukube jiwediabuki— itan ikunwanma danainbun \v 4 Jesúsun jatu yuikin: \p —Diosun jancha yuixunika juxun yudabu jatu yusianyan betsa betsapabun ninkakin duawaibun jakia jawen mae anu kaxun jawenabudi jatu yusindia jabun jawen jancha danainbun jabiatiandi jawen jiwe anuabu inun jawenabu betsabun danandiamisbuki— jatu watan \v 5 januxun isin teneaibu eskadabes jatu mekin jatu xuxawatan jawada atimaska Jesúsun ana jatu axunkin jatu uinmama \v 6 jaska jatuwen nuikin yusinbia jabun ikunwanbumawen taea juinti nishmai e inikiaki. \s1 Jesúsun jawen tsumabun jau jatu yusintanunbun dabe tibi yununikiaki, na janchadan \r (Mt 10.5-15; Lc 9.1-6) \p Mae udama jiweabu tibi besti anu kakunkaunkin Jesúsun jatu yusinkubauntani juxun \v 7 januxun jawen 12 kushipayabu kenaxun yushin chakabu kainmati kushipa jatu yunukin juni dabe tibi yunua akeakekin yuikin: \v 8 —Kaidan, man eska baintanunbun matu yuinun ninkakanwen. Mais butankanwen, jawa buamadan. Jakia matun mestenti besti man butiduki. Ja inun, misi inun, kapankan inun, jaki pei aduti buyamaxankanwen. \v 9 Matun tae pewetametia inun sanpu ma saweaya besti bukanwen, ana betsa buamadan— akin \v 10 ana jatu yuikin: \p —Kadan, jiwe bestichai mae tibi anu jiweyuxun yusinkubaintankanwen. Januxun yusinkin menetan mae betsa anudi maekubainxankanwen. \v 11 Jaska inun, janixunda matu danankin ninkakatsi ikabumaken Dios jatuki sinatai unanti wakin janua kainbainkin matun tae anua mai kudu jatuki tabainxankanwen, jau jabiaskasi maninunbunan, jawa unanmadan— jatu wa ninkatan \v 12 janua jawen tsumabu buake buakexun dabe tibi kaxun jatu yusin taewakin: \p —Dioskidi man chakabumis jenetan matun shinan betsa wadikanwen— jatu wakin \v 13 yushin chakabu kainmakin kaya wakubainkin isin teneaibu xeniwen dapuxkin jatun isin mainwankubaunibukiaki. \s1 Nashimanika Juan tenanibukiaki, na janchadan \r (Mt 14.1-12; Lc 9.7-9) \p \v 14 Janua jawada Jesúskidi chania akeakeaibu xanen ibu Herodesin ninkatan jawen tsumabu yuikin: \p —Nashimanika Juan mawashina ana bestenshinxun jawen kushipa Jesúski maewa jatun jawen kushipawen atimaska jawa nun atiduma Jesúsun jatu uinmaikiki— ikaya \p \v 15 januxun juni betsan jawen shinanen yuikin: \p —Ja Jesúsdan, Elías ana jushianki. Elías ikibikain— ikaya betsandi yuikin: \p —Ja Diosun jancha yuixunika nukun xenipabube jiwepauni betsaki, ja Jesúsdan— ikaibun \p \v 16 Herodesin jatu ninkatan yuikin: \p —Jabaa! Juan en jatu yunua texteimabudan, ma bestenshinamenkain— inikiaki. \p \v 17-18 Herodesin eska shinankin anidan, matu yuinun ninkakanwen. Badi betsatian Herodesin jawen betsa Filipon ain Herodías mebinmaken Juanen nemakin yuikin: \p —¿Jaskakin min betsan ain mebintan min ainwainmamen? Jaskatimajaidaki. Ainwanyamawe— akubainaya atimas jawen ainkidi shinain jenekatsi ikama nuikin xanen ibu Herodesin jawen policiabu yunua Juan achixun mane dispiwen menextan bichiti jiwe medan bichiabun \v 19 xanen ibun ain Herodías Juanki sinatakin jatu tenanmanun ikaya \v 20 jakia Herodesin jaska Juan juni pepa unankin jawen ain nemakubainkin dasibi jawen yusian ninkabiakubainkin jawen shinan pewadiama ikunkainaya \v 21 janua jawen badi janu kaini taxniaya januxun jatu beyusmakin nawamakatsis ikin jabu jatubetan yunumisbu inun, soldadobu xanen ibubu inun, Galilea anu pei ichapayabu jawen jiwe anu jatu ichawaxun jatu pimaya Herodíasin jawen bene padankin Juan jatu tenanmakatsis ikaya \v 22 Herodíasin bake chipash jatu nawaxunkin xanen ibu Herodes inun ja jatu pimakin ichawa jatu benimawaya Herodesin jawen aniwa yuikin: \p —Jawada min ea yuka en mia inanxanaii— iwanan, \v 23 yubakin ana yuikin: \p —Jawada betsa betsapa min ea yuka nukun mai pakea namakis paxkaxun en mia yunutiduki— akaya \v 24 ninkatan chipash nawai mainkaini kaxun jawen ewa Herodías yukakin: \p —Ewaan, ¿jawa yukatanpa?— aka jawen ewan yunukin: \p —Nashimanika Juan jatu textemaxun jau mia jatu bemaxunun ja ea atanwen— aka \v 25 jawen epa xanen ibu Herodes anu jawaida ana jikikain yuikin: \p —Na jabiatian Nashimanika Juanen buxka ea inandiwe, sapa kenchakidan— aka \v 26 jawen juinti metexekei punu nukatan Nashimanika Juan tenankatsi ikamabia ja jatu pimaibu bebunxun jawen aniwa ma yubai ninkakanxunwen taexun jawen yuba binumakatsi ikama \v 27 jakimamadi ja soldado bichiti jiwe anu jau katanun xanen ibun yunukin: \p —Juanen buxka textexun ea bexuntanwen— aka \v 28 soldado kaxun bichiti jiwe medanua Juan textetan jawen buxka sapa kenchaki nanebidan bexun ja chipash inan ja chipashan jawen ewa inanikiaki. \v 29 Jaska wakin Juan tenankanxu jawen tsumabun ninkatan bexun jatu yukatan jawen yuda bibain maiwati anu maiwanibukiaki. \s1 Jesúsun yudan kaian pimanikiaki, na janchadan \r (Mt 14.13-21; Lc 9.10-17; Jn 6.1-14) \p \v 30 Janua jawen kushipayabu yunua butani Jesúski ana jaki dasitan jaska wakubauntanshinabu Jesúski chania akeakei meneabun \v 31 yudan kaian Jesúski ichabu janixun jawen tsumabun pitidubumaken Jesúsun jatu yuikin: \p —Benanta jatu dapaxkabain jadia juindukunyunun bukanwen— jatu wabaini \v 32 janua Jesús jawen tsumabubes xaxun inatan kai janu tsua jiweabumanu buaibun \v 33 jakia Jesúsun jatu jenebaini kakin mae tibi dunkebainai uin Jesús dunkenanain bechibaini chibain kushibaini mae bestibu tibi anuabudi bui Jesús jikidiama jabu dukun bebunkidi jikia maniabun \v 34 Jesús xaxuwen kai keti itan xaxu anua butukainkin yudan kaian uin jatuwen nuijaidakin jabu chaxuwan uinikauma keskabuwen taea jatuwen dabanan ikin jatu yusin taewaxun betsa betsapawen jatu yusinbaiaya \v 35 janua ma badi kaya jawen tsumabu Jesús dapi buxun yuikin: \p —Ma badi kaikiki. Nenu tsua jiweabumaki. \v 36 Na yudan kaianen jabun jania pitidubumaki. Ja mae udama tibi anua jau misi bixun pitan jau jaskadabaintanunbun jatu nichindiwe— akabu \v 37 Jesúsun jatu kemakin nemakin: \p —Jaska jatu wama, matun jatu pimakanwen— jatu wa januxun jawen tsumabun yuikin: \p —¿200 día nun dayai peiwen jatu misi bixuntanpa, jau pinunbunan?— akabu \v 38 Jesúsun jatu yukakin: \p —¿Jati misi man jayamenkain? Uintankanwen— jatu wa buxun uintanxun yuikin: \p —Meken besti misi inun baka dabe besti nun jayaki— akabu \v 39 januxun jawen tsumabu Jesúsun yunukin: \p —Jatu ichawa akeakekanwen. Ja basiki jau tsaununbun jatu yunukanwen— jatu wa \v 40 jatu yunuabu jatidi xuku betsai 100 inun jatidi xuku betsai 50 mania akeakebaunaibun \v 41 Jesúsun ja misi meken besti inun baka dabe tsumaxun naiudi teskanxun uinkin pitikidi Dios kenwantan misi tunke tunke apakekin jawen tsumabu inankin jatu yunua ja yudan kaian inanbaunaibun januxun baka dabedi jatu inan jadi jatu inan keyuabu \v 42 dasibibun yani wai benimai pepeaibun \v 43-44 janua ja misi meken besti inun baka dabe ja dabe jatu paxkaxuna 5,000 junibun pikin texe wakanxu ichawakin 12 kuki jawen tsumabun mata wanibukiaki. \s1 Jesús ian bemaki bepai kainikiaki, na janchadan \r (Mt 14.22-27; Jn 6.16-21) \p \v 45-46 Janua nuku dukun bebunkidi ianenwan pukei Betsaidaudi nun jawen tsumabu kanun xaxuwen nuku yunua nun kaya yudan kaiandi jatu nichinbaini mati anu ka Diosbe janchanun ika ka Jesús ja mesti niken \v 47 meshu medan jawen tsumabu ianenwan namakis bui nunubainaibun Jesús ja mesti main nixun uiainyan \v 48 jawen tsumabun xaxu tuein bikaibun niwewan bekin xaxu chixtekidi butan butanaya ma pena kemaya Jesús jatuki nukuyui ian bemaki bepaikidankin jatu dainbaini \v 49 ja ian bemaki kaya uin yushin dabanen sai iki \v 50 dateaibun Jesúsun jatu janchawakin: \p —En eaki. Ewen dateyamakanwen— jatu watan \v 51 janua jawen tsumabuki xaxun inaya niwewanen ian bechudunwain maianyan jabu jadakidi shinantima jatu wa Jabaa! iake iakekin \v 52 Jesúsun jaska jatu misi pimai uinbiabidankanxu jawa jatun shinan xabakabidiabuma jaska tapindiabuma inibukiaki. \s1 Genesaret mae anuabu isin teneaibu Jesúsun jatu xuxawanikiaki, na janchadan \r (Mt 14.34-36) \p \v 53 Janua ianenwan pukei besusi bupananbun niwen jamakidi jatu bukin xutua mae betsa Genesaret anu keti itan jatun xaxu nexatan \v 54 janua butubainaibu yudan kaianen Jesús unantan \v 55 mae kesua anua kushibidankin isin teneaibu jatun baketiki bakebidankin Jesús anu jatu iweabu \v 56 janunkain mae udama tibi anua inun bai puchinin jiweabu anua isin teneaibudi bai tanamabidankin januxun jau Jesúsun tadi metsanun, iwanan, jatu Jesús ea axuanbu jawen tadi kexa ja isin teneaibun metsatan dasibi main kaya akeakenibukiaki. \c 7 \s1 Jawada atimapa nun shinanmistun nuku chakabuwamiskiaki, na janchadan \r (Mt 15.1-20) \p \v 1-4 Fariseobu inun judiobu dasibibun jatun xenipabun beyakidi matu yusinun ninkakanwen. Jabun xenipabun beya tibi chibankin fariseobu inun judiobu dasibibun pidiama mepanui taemisbuki, chakabu nemaidan. Jaska inun, piti bitani jui jikitan jawen beyawen taea jatu meuxkeabu mepanukubainmisbuki. Jaska inun, jatun xenipabun beya betsa betsapa chibankin jatun kencha dachukin jatun shumu napankin jatun mane kencha dachukin jatun dakati unpaxwen bewash bewash atan tede amisbuki. Jaska jatun xenipabun beya chibankin akeakekubainmisbuki. \p Jaska wamisbuwen taea fariseobu inun Diosun jancha kenenibu yusinananmisbu Jerusalén anua beshianbu Jesúski kemaxun uinkin jaska jatun xenipabun beya chibanma Jesúsun tsumabun pidiama mepanuabuma piaibu uinkin jatu yuankin \v 5 Jesús yukakin: \p —¿Jaskakin min tsumabun nukun xenipabun beya chibanma mepanuma pikanimenkain?— akabu \v 6-7 Jesúsun jatu yuikin: \p —Man yusinmis keska akama man bepadamemisbukidi chanima bebunkidi Diosun matukidi yuikin: \q1 ‘Na yudabunan, jatun janchawen ea kenwanbiakin \q1 jatun juintiwen ea shinainsbumaki. \q1 Ja inun, ichatan jawa ea kenwankin pewaisbumaki. \q1 Jakia junibun yunuawen besti jatu yusinkubainmisbuki’, \m aka jawen jancha yuixunika Isaíasin ninkatan keneniki. \v 8 Jaska waniwen taea Diosun yunua shinankin chibanma yudabun beya besti man chibanmisbuki— iwanan, \p \v 9 ana jatu yuikin: \p —Matun beya betsa betsapa besti chibankin jakia Diosun yununi shinanbiakin man akin pewaismaki. \v 10 Eska Moisin yununi ana matu shinanmanun ninkakanwen: “Matun epa inun matun ewa medabewakin jatu duawakubainkanwen. Jakia matun ibubu man jatu ichakawaya jau matun xanen ibubun matu tenanxanunbunwen”, abianiken \v 11 jaska shinanma matumebi ibubis matun jancha watan jatu yusinkin: “Matun ibubu jawadawen medabewati mabu man jaya man jaki tanabia Templo anu inankuinkatsi man butidu man shinantiduki. Tsuan matu ana bikawatidubumaki”, akin man jatu yunuchakamiski, nemakinan. \v 12 Jaska wakin jatu nemakin man jaska wakubainaibu tsuan ana matu yunu yunu atidubumaki, matun ibubu man medabewanunbunan, akin man jatu yunumiski. \v 13 Jaska wakin matumebi ibubis beya betsa chibanti matuna watan Diosun yununi jancha man jatu jakimawamiski, yunuti betsa betsapa jatu maewaxuankea akekinan, jau ja chibanunbunan— jatu watan \p \v 14-16 ana Jesúsun yudan kaian kenaxun jatu yuikin: \p —Man pabinkiyabuki. Matu yusinun ninkakin peidawakanwen. Piti tibi yudabun piabu jawa jatu jawen chakabuwaismaki. Jakia yudabun juinti medanua besti jawada chakabu taxnikin Dios jatu dananmamiski, yudabuki sinatamakinan— jatu watan \p \v 17 janua Jesúsun yudan kaian jenebaini jawen tsumabube jiwetan jikiaibun ja miyuiwen jatu yusinxukidi ana jawen tsumabun yukabu \v 18-19 Jesúsun jatu yuikin: \p —¿Matundi man ninkakin tapindiabumamen? Xabakabi matu yusinun ninkakanwen. Piti shadabu yudabun piabu jatun shinan medan naneama jawa jatun shinan chakabuwatidumaki. Jakia piti shadabu piabu jatun jatuki naneabu puiyabu kainmiski— iwanan —Jaskaken piti shadabun jawa jatu chakabuwatidumaki— jatu anikiaki. Jaskawen taea jawada piti shadabu pikin nukun puku anu nun nanemisdan, pekiaki. Jadan, jatun Dios sintamaismaki. \v 20 Jaskawen taexun Jesúsun ana jatu yuikin: \p —Yudabun shinan medanua jawada chakabu jayabu taxnikinan, jaskatun jatu chakabuwamiski, Dios sinatamakinan. \v 21 Jaska inun, eska yudabu jaya jatun shinan uke medan aduabu chakabu shinankin xabakabi taxnimamisbuki. Eska tibi xabakabi shinanwen kainkinan, kemukin jamapai tibi xebi jayabu chutabaunmisbuki. Ja inun, yumetsumisbuki. Ja inun, yuda betsaki yubakatan tenanmisbuki. \v 22 Ja inun, ainyan inun beneyabia betsabe chutanamemisbuki. Ja inun, yuda betsan mabuwen kemumisbuki. Ja inun, chakabu betsa betsapa wamisbuki. Ja inun, yuda betsa padanmisbuki. Ja inun, jatun yudawen jawada pae tibi aki paein chakabumisbuki. Ja inun, yuda betsa jawen jiwea keskama jatu uin juni betsa jaska jayatidumawen nui jatuwen bika tenemisbuki. Ja inun, chani chakabaunmisbuki. Ja inun, ibubis shinain kein: “En pepaki”, imisbuki. Ja inun, yuda betsawen nuikin duawakin medabewaisbumaki. \v 23 Jaska tibi yudabun shinan anua taxnikin jatu chakabuwamiski, Dios sinatamakinan— jatu anikiaki. \s1 Sirofenicianawa ainbun ikunwainwen taexun Jesúsun medabewanikiaki, na janchadan \r (Mt 15.21-28) \p \v 24 Janua Jesús kainkidani Tiro mae pakea anu junekain jikipanan tsuanda unainbun jiwe betsa anu jikiaya \v 25-26 janua judiobuma Sirofenicianawa ainbu jawen bake yushin chakabuya Jesúskidi chaniaibun ninkabidani Jesúski nukuxun danti itan yuikin: \p —En ainbu bake yushin chakabu jayaki. Ea kainmaxuin kawe— aka \v 27 Jesúsun yuikin: \p —Israelbun piti bixun kaman anu putama ja dukun jau jawen bababun yaniwayununbun metidubumaki— aka \v 28 jawen jancha ninkatan Jesús ana yuikin: \p —Jeen. Yusinaan, nun kaman keskaki. Israelbun besti tapukixun piabun jawen pese kamanen pimisbuki. Jaska keskadi wakin en bakedi min ea kainmaxuntiduki— aka \v 29 jaska ikunwain unankin Jesúsun yuikin: \p —Min pe yuiaya en mia medabewaxuki. Jaskawen taea min bake anua ma yushin chakabu kainkainxuki. Uinditanwen— akaya \v 30 kaxun jawen jiwe anu jikitan ja ainbu bake ma yushin chakabu kainma pes daka uintushinikiaki. \s1 Juni patani inun juyuni Jesúsun xuxawanikiaki, na janchadan \p \v 31 Janua Jesús Tiro mae pakeanu chintuntani Sidón dunkeatain Decápolis kesua anu Galilea ianenwan kexa anu jikiken \v 32 janua juni betsa patani inun juyuni Jesús anu iyuxun ea axunkin: \p —Min mekenwen jaki mepitan nuku xuxawaxunwen— akabu \v 33 ja isin teneai tadi ja mesti metsunbain Jesúsun iyuxun jawen metutinin pamistubukuntan jaxpa watan jawen kemu jamichutan \v 34 naiudi besutan juinsinakin yuikin: \p —Efatá!— iwanan, nukun janchawen yuikin: —Jau pabepemenunwen— aka \v 35 jawen pabinki dabe ma pabepemea inun jawen janadi ma janpekea ma jancha kayabiaya \v 36 Jesúsun jatu anu ana iyuxun jatu nemakin: \p —Tsua yuiyamayutankanwen— jatu wabia kaxun yudabu betsa betsapa jatu banabima akeakeabu \v 37 e itan Jabaa! Yuu! ikin yuikin: \p —Jesúsun jamapai betsa betsapa pepa atiduki, patanibu ninkamakin inun juyunibudi janchamaikikidan— inibukiaki. \c 8 \s1 Jesúsun 4,000 yudabu pimanikiaki, na janchadan \r (Mt 15.32-39) \p \v 1-2 Januxun ana xaba betsatian yudan kaian Jesúsun jatu yusinkubainaya ma xaba dabe inun besti kaya jatun piti ma keyuabu jania pitibumaken Jesúsun jawen tsumabu kenaxun yuikin: \p —Ma xaba dabe inun besti ea ninkakin jatun piti ma keyuabuwen taea en jatuwen nuiaii. \v 3 Jatun jiwe anu piti mais en jatu nichian bui bai puchinin anua punu nukai babui unanyamastidubuki, betsabu chaikea beshianbudan— ikaya \v 4 jawen tsumabun Jesús yuikin: \p —Nenu tsua jiweabumaki. Jania piti bixun nun jatu pimatidumabin— akabu \v 5 Jesúsun jatu yukakin: \p —¿Jati misi man jayamen?— jatu wa \p —Sieteki— akabu \p \v 6 januxun Jesúsun ja yudan kaian yuikin: \p —Ja main tsaubaunkanwen— jatu watan ja siete misi bixun Dios kenwantan tunke tunke akai jawen tsumabun bibainbainkin ja yudan kaian jatu inan akeakeaibun \v 7 janua baka eskadabesdi jaya Jesúsun bixun Dios kenwandiatan tekepakediakin jawen tsumabu inan jabun jatu inankin mebesa \v 8 januxun dasibibun yaniwai benimai pepeaibun ja pikanxu piti texea ichawakin siete kuki matawabun \v 9 janua 4,000 yudabun pikin keyuabun Jesúsun jatu yunukin: \p —En ma kai buditankanwen— jatu watan \v 10 janua jawen tsumabubes xaxun nanetan bui Dalmanuta mai pakeakidi bunibukiaki. \s1 Jawada jawen unanmati dami atimaska fariseobun Jesús yukanibukiaki, na janchadan \r (Mt 16.1-12; Lc 12.54-56) \p \v 11 Janua fariseobu Jesús anu bexun jabe ja inun, iwanan, unanti wakin yuikin: \p —Dios anua jawen unanti dami nuku axunwen, min jawen kushipa jaya nun uinunan— akabu \v 12 Jesús juinti nishmaxun jatu yuikin: \p —¿Jaskakin jawada Diosun besti damiwatidu uinun ixun man ea yukai? Chanima en matu yuiai ninkakanwen. Jamapai betsa uinmakin en ana matu axuntaskamaki— jatu watan \v 13 januxun jatu jenebaini xaxun nanetan ana chintunkaini ianenwan kexa betsaudi jawen tsumabu jatu iyua \p \v 14 janua bui misi jakimabaini jawa piti buama misi bestichaiya besti xaxun buaibun \v 15 Jesúsun bebunkidi jatu banabimakin yuikin: \p —Fariseobu inun xanen ibu Herodesin misi xaxa wati meseki. Uindakubainkanwen— jatu wa \v 16 jatu jaska wa jamakidi shinain jawen tsumabu yuinamei: \p —Nun misi beama ixuken nuku jaska nemaikiki— ikaibun \p \v 17 jaskakidi yuinamei janchaibu unantan Jesúsun jatu yuikin: \p —¿Jaskai buxka kushikin man ninkadiabumamen? ¿Jaskai: “Nun misi beama ixuken jaska nuku yusinkiki”, iki man yuinamekanai? \v 18 Man beduyabia jawada en matu axuain man uin pewama ikunkainaii. Man pabinkiyabia jawada en matu yusiain man ninka pewama idiakunkainaii. \v 19 Eska uinbiaidan, misi meken besti tunkepakexun 5,000 junin kaian en jatu pimadan, ¿jati kuki jawen texe man ichawashinamen, ja pitidan?— jatu wa \p —Doce kain— akabu \p \v 20 —Janua betsadan, siete misi tunkepakexun 4,000 en jatu pimadan, texe wabudan, ¿jati kuki man matawashinamen?— jatu wa \p —Siete kain— akabu \p \v 21 januxun Jesúsun jatu yuikin: \p —Matunan, ¿jaskakin man tapindiabumamen?— jatu wabaini \s1 Betsaida anuxun juni bekun Jesúsun xuxawanikiaki, na janchadan \p \v 22 janua bui mae betsa Betsaida anu jikiabun juni bekuni jau xuxawanun Jesús anu iwexun ea axunkin: \p —Jaki bemepiwe— akabu \v 23 juni bekun metsunbainkin benanta iyuxun jawen beduki kemu michuxun bemepitan metseketan yukakin: \p —¿Jaskada min uiain?— aka \v 24 bepexe midintan yuikin: \p —Junibu uinbiakin ji mapua keska buanaibu en jatu uiaiin— aka \v 25 Jesús ana jawen beduki mepia janunkain ma xuxa xabakabi dasibi uinkin pewaya \v 26 Jesúsun jawen jiwetan nichinkin yuikin: \p —Na mae anu ana jadi kama min jiwe anu inun kadiwe— abainikiaki. \s1 Min nukun Mesías Cristoki, akin Pedron yuinikiaki, na janchadan \r (Mt 16.13-20; Lc 9.18-21) \p \v 27 Janua Jesús jawen tsumabube kai Filipon mae Cesarea chaima anu ana bai tanabainkin jawen tsumabu yukakin: \p —Yudabunan, ¿en tsua ekidi yuimisbumen?— jatu wa \v 28 jawen tsuma betsan yuikin: \p —Betsabun mikidi yuikinan: “Nashimanika Juan ana bestenshinaki”, mia wakanikiaki. Betsabundi yuikin: “Elías ana jushianki”, mia wadiakanikiaki. Betsabundi yuikin: “Diosun jancha yuixunika betsa ana besteinmaki”, mia wadiamisbukiaki— akabu \p \v 29 januxun Jesúsun jabudi yukakin: \p —Jamen matun shinankinan, ¿man tsua ea yuimismen?— jatu waya \p januxun Pedron jatu yuixunkin: \p —Miadan, min nukun mekenika Mesías Cristoki— akaya \p \v 30 Jesúsun jatu nemakin: \p —En Mesías Cristoki tsua banabimayamayuxankanwen— iwanan, \s1 Jesús mawaxanai bebunkidi jatu banabimanikiaki, na janchadan \r (Mt 16.21-28; Lc 9.22-27) \p \v 31 Jesúsun ana jatu yuikin: \p —Diosun bake en matun Juchi Kayabi Iyuadan, ea nuitapawaxankanikiki. Eki sinatakin ea ichakawakin mae xanen ibubu inun, Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibubu inun, Diosun jancha kenenibu yusinananmisbundi ea danankin ea jatu tenanmabu dabe inun besti xaba kaya en ana bestenxanaii— akin \v 32 jaska wakin jatu xabakabi yuiai ninkatan Pedron Jesús ja mesti paxkabain nemakin yuikin: \p —Min jaskatidumaki— aka \v 33 Jesús jawen tsumabukidi nasauketan uinkin Pedro nemakin yuikin: \p —Satanásan shinanwen min ea nemaii. Ana jadi jaskayamawe. Jawada Diosun uiain keska min uianmaki, eska shinankinan, jaska yudabun uinmis keskawen min ea nemaidan— atan \p \v 34 januxun Jesúsun jawen tsumabu inun yudabu jabe buaibu kenaxun yuikin: \p —Tsuabuda eki chiti ikatsis ikidan, jamebi jaska shinanmis jakimatan: “Bika tenei en jawen taea mawatiduki”, ikin jau ea chibankubainunbunwen. \v 35 Jamen tsuabunda shinain: “En mawakatsi ikamaki”, iki jatunmebi mekeaibudan, eauma mawakin jatun jiwea benuxankanikiki. Jakia ea ikunwankin en kakape yusinkin ea chibainwen taexun tenanbiabu jatun jiwea benuama jiwekuinxankanikiki. \v 36 Jaska inun, jaskati dabanen yudabun shinanma mai anua mabuwen inun jamapai tibiwen kemukin ichawai jiwemisbudan, jabudi eauma mawai benuxankanikiki. \v 37 Ja inun, jawada inananankin jawen jiwea pakatan jawen jiwekuinti tsuan bitidubumajaidaki. \v 38 Jaska inun, tsuabuda na yudabu chakabu bebunua eki inun en janchaki dakemisbudan, en Epan kushipaya jawen nai tsuma pepabube jua jabiaskadiai en jatuki dakediaxanaii— iwanan, \c 9 \p \v 1 ana jatu yuikin: \p —Chanima en matu yuiai ninkakanwen. Na jabia man ebe mapuabudan, betsabu man mawadiamaken Dios Xanen Ibui taei kushipajaidai man uinxanaii— jatu anikiaki. \s1 Jesús jawen yuda damitan jatu uinmanikiaki, na janchadan \r (Mt 17.1-13; Lc 9.28-36) \p \v 2 Janua ana 6 día binuaya Pedro inun, Santiago inun, Juan Jesúsun katubainkin jatu iyui kakin mati keyatapajaida mapeketan janua jatu bebun Jesús dami \v 3 jawen tadi juxupajaidai chaxajaidai tsuan tadi patsakin juxupa wakin jaska waisma keskai ikaya \v 4 jaskaya jabianudi Elías inun Moisés Jesúsbe janchai uin \v 5-6 datejaidaibun jadakidi shinantima Pedron Jesús yuikin: \p —Yusinaan, nun nenu juadan pejaidaki. ¿Pean xubu dabe inun besti matu waxunpa, betsa mina inun, betsa Moisésna inun betsadi Elíasinadan?— ikaya \v 7 janua samama nai kuin bekin jatu bepuaya nai anua jui taxnikin yuikin: \p —Nadan, en bakeki. En bechipaijaidaii. Ninkaidakubainkanwen— jatu waya \v 8 samama bedu bedu ikin uin ja jabe mapukanxu ana niama Jesús besti nia uiainbun \p \v 9 janua mati keyatapa butebidankin Jesúsun jatu yuikin: \p —En matun Juchi Kayabi Iyua matu mawaxuntan en ana matu bestenxundiamaken jawada na jaska man uinxudan, tsua yuiyamayuxankanwen— \v 10 jatu wa tsua yuiama jatunmebi yuinamekin: “Mawatan ana bestenxanaidan, ¿jaskadamen?” ixun \v 11 ana jawen tsumabun Jesús yukakin: \p —Yusinanbun jatu yusinkin Diosun jancha kenenibuwen jatu yuikin: “Nukun mekenan Cristo judiama bebunkidi Elías juxanikiki”, ikidan, ¿jaskai imisbumen?— akabu \v 12 jatu kemakin: \p —Chanima Elías bebunkidi ana juxun dasibi benawakin pewakin taewaimaki. Ja dikabi, Diosun jancha yuixunikabun kenekin: “Diosun bake jatun Juchi Kayabi Iyuadan, jabun danankin ichakawabu nuitapaxanikiki”, adianibuki. \v 13 Jakia eanan, en matu yuiaii. Elíasdan, chanima ja dukun juimaxun jatu yusianyan danankin Elías Diosun jancha yuixunika ichakawakin jaskadaxanaikidi Diosun jancha yuixunikabun bebunkidi jakidi kenenibu akin jabiaskadi wakin ichakawaimabuki— jatu abidani \s1 Juni bake yushin chakabuya Jesúsun kainmanikiaki, na janchadan \r (Mt 17.14-21; Lc 9.37-43) \p \v 14 janua Jesús jawen tsuma betsabuki nukunun ika jui janu yudan kaian jawen tsumabuki icha Diosun jancha kenenibu yusinananmisbube jatube icha yuinamea akeakeaibu Jesúsun uinkubidanaya \v 15 Jesús juai dasibibun uin benimajaidai kushibaini jaki nukuxun yukakin: \p —¿Min ma juai?— akabu \v 16 januxun Jesúsun jatu yukakin: \p —¿Jawai Diosun jancha kenenibu yusinananmisbube jadakidi man janchawen yuinamei ikai?— jatu waya \p \v 17 ninkatan juni betsan yuikin: \p —Yusinaan, en juni bake yushin chakabun juyu wani en mia anu iwexuki. \v 18 Ja yushin chakabun achixun duxku imakin tin imatan mai pusama daxka daxka iki bakuxyai xeta yenx yenx iki bakux kebus iki chadish chadish imakin jaska wakin babu wakubainmiski. Jaskamisken: “Jau yushin chakabu ea kainmaxununbun ika”, min tsumabu en jatu shinanbiabidana tsuan jawa ea kainmaxuntidubumaki— aka \p \v 19 mapuabu Jesúsun jatu yuikin: \p —Ikunwainsbumaan, ¿jatiki matu medabewai ana en matube jiweyuxanai? Nedi iwekanwen, ja bakedan— aka \p \v 20 iweaibun yushin chakabun Jesús bechitan ja juni bake ana duxku ima main tin itan taka taka iki kemu bus bus ikaya \v 21 Jesúsun jawen epa yukakin: \p —¿Jatian bedukui taenimen?— aka jawen epan yuikin: \p —Bakeishta iki taeniki. \v 22 Ja yushin chakabun tenanun, iwanan, jawenchains chi medan napukin inun jene medandi pukumiski— atan —Jamapai min atiduwen taexun ¿en bake min ea xuxawaxuntidumen? Nukuwen nuikin min atidudan, ea medabewawe— aka \p \v 23 Jesúsun yuikin: \p —En mia medabewatidudan, ¿min shinanmamen? Min ea ikunwanyan jamapai betsa betsapa en mia axuntiduki— aka \p \v 24 jawaida jawen epan unanxubima yuikin: \p —En mia ikunwaiin. Ana en ikunjaidawanun uinmakin ea medabewawe— aka \p \v 25 yudan kaian ichabidanbidanaibun uinkin Jesúsun yushin chakabu yuikin: \p —Yushin pata wakin inun juyu wamistuun, ja juni bake medanua kaindikaintanwen. Chintunkidan ana jaki jikiyamaxanwen— akaya \p \v 26 yushinin bis imatan ana duxku imabaini kainkainaya ja juni bake mawa keska dakaken ichapabun yuikin: “Ma mawaki”, ikaibun \v 27 januxun Jesúsun metsunxun benia benikauan niken \p \v 28 janua Jesús jiwetan jikiaya jawen tsumabus jabe jikibain ana yukakin: \p —¿Jaskakin ja yushin chakabu nukun nun kainmatiduma ixumen?— akabu \p \v 29 Jesúsun jatu kemakin yuikin: \p —Na eska yushin chakabu kainmakinan, Dios dayuikin ea a bestikubainkin man kainmatiduki— jatu watan \s1 Mawaxanaikidi ana ja kachu Jesúsun jatu yuinikiaki, na janchadan \r (Mt 17.22-23; Lc 9.43-45) \p \v 30-31 janua Jesús jawen tsumabu besti tadi iyuxun yusinun ika yudabu uinmama jatube june kai Galilea napaibaini kakin jatu yusinkin: \p —En matun Juchi Kayabi Iyuadan, tsuanda ea jatu achima ea tenanbu xaba dabe inun bestitian en ana bestenxanaii— jatu wa \v 32 jaska jatu yuiai jawen tsumabun jawa ninkamajaida jawa yuiai dabanen datekin Jesús ana jawa yukama inibukiaki. \s1 Tsuanda jatu binuntidukidi Jesúsun jatu yusinikiaki, na janchadan \r (Mt 18.1-5; Lc 9.46-48) \p \v 33 Janua Cafarnaúm maewanu bei jiwetan jikiabun Jesúsun jatu yukakin: \p —Bai tanabidanidan, ¿jawakidi man yuinamekubidankanxumen?— jatu wa \p \v 34 bai tanabidani janchai yuinamekubidani: \p —Jesúsbe xanen ibukin ¿nukunan, jadatubun betsabu nun matu binunxanimenkain? ¿Eamenkain?— iki yuinamekanxu dakei jawa yuiama pes maniabun \v 35 Jesús tsauxun jawen 12 tsumabu kenaxun yuikin: \p —Jadatuda man xanen ibu pepa ikatsis ikaidan, ja dukun yuda dasibibu medabewakin jatuwen nuikin jabun tsuma keska ikubainkin jau jatu duawakubainunbunwen— jatu watan \p \v 36 januxun bakeishta betsa jawen tsumabu nashui abidan iwexun ikuxun jatu yuikin: \p \v 37 —Ea duawanun, iwanan, na bakeishta keska wakin tsuada en kenaya juaidan, ikin ea akawakin man duawatiduki. Jabiaskadi wakin ea besti duawama jatun ea yununi Diosdi jabun duawaxankanikiki— jatu waya \s1 Tsuanda nuku dananma nukun jaibuki, anikiaki, na janchadan \r (Mt 10.42; Lc 9.49-50) \p \v 38 Juanen Jesús yuikin: \p —Yusinaan, juni betsan min kena kushipa paewen yushin chakabu kainmai nun uinbidanshinaki. Nukubetan mia chibanmaken nun nemakin nun bextepaibia nuku ninkama ishianki. Jadi nun nemashinadan, ¿pemen?— aka \p \v 39 Jesúsun jatu yuikin: \p —Nemakin man jatu bextetidumaki. Tsuada nukuki sinatamadan, nuku medabewaikiki. Jawada atimaska yudabun atidubuma en kena kushipawen abiakin samama ekidi chakabu yuitidubumaki. \v 40 Ja inun, tsuada nukuki sinatamadan, nuku medabewaikiki. \v 41 Ja inun, man ea ikunwainbuwen taexun jamapai tibiwen matu duawakin unpax amai keskawen matuwen dabanan ikin matu inainbudan, chanima Diosun jatu duawaxanikiki, pepawen manakukinan— iwanan, \s1 Tsuanda jawada chakabu jatu memaidan, mesekiaki, na janchadan \r (Mt 18.6-9; Lc 17.1-2) \p \v 42 jabias bake ikuxun ana jawen jatu shinanmakin yusinkin: \p —Tsuabunda jawada Diosun nemamis inun yunumis chibanma chakabu wamisbun bake mishtinbun ea ikunwain jatu padankin chakabu jatu ama akeakediamisbudan, jaskawen taexun Diosun jatu kupijaidaxanaiwen taea jawen xekiwan deneti mishki ewapa nexaxun teumatan ianenwan medan pukua jasadan, jawen kupiti bexmas mekeanaii. \v 43-48 Jaska man ikatsi ikamadan, jawanda matu chakabuwamis bextekekin jawaida jenedikubainkanwen. Janua min meken betsa kasmai min tae betsa kasmai min bedu betsa kasmai jadatuwenda mia chakabuwamis ja mextekea keskakin jamapai chakabu man imis inun man amis tibi jawaida bextekei jenetiki. Min meken dabeya kasmai min tae dabeya kasmai min bedu dabeyadan, janu chi nukaisma anu inun janu nami xena debuisma anu chi medan mia puta pemajaidaki. Jakia min meken bestichaiya inun min tae bestichaiya inun min bedu bestichaiyadan, Dios anu niti ikama min jiwenunbadiai pejaidaki. \p \v 49 Chi keskawen man ikunwainbu tibi chuxakin akawakin matu bika tenemaxankanikiki. Matu jaska wabiabu Diosun jawen kushipawen matu mekea man kushipaxanaii, tewen nami mekemis keskaidan. \v 50 Tewedan, nami chaputima wati inun nami meketibia payukui keyumiski. Matubunan, Diosun jancha man unainbuwen taexun matunabu yusiin man tewe batawen meketi keskabuki. Jakia jaskai tewe jawen bata keyu bumis ana meketiduma keskama Diosun jancha ninkakin pewatan ea chibainbube medabenain unanuma jiwekubainxankanwen— jatu anikiaki. \c 10 \s1 Juni inun ainbu jenenametimakidi Jesúsun jatu yusinikiaki, na janchadan \r (Mt 19.1-12; Lc 16.18) \p \v 1 Janua Cafarnaúm anua kainkaini kai Jordán jene kexa betsaudi estekidi Judea mai pakea anu jikia yudan kaian ana jaki ichaibu jaskabidanaibu jatu yusinmis keskaibu Jesúsun ana jatu yusianyan \v 2 januxun fariseobu jatiditun Jesús unanti watan jaki bepadamenun ika jaki kematan yukakin: \p —Juninan, ¿jawen ainan jenetimen?— akabu \v 3 Jesúsun jatudi yukakin: \p —Moisinan, ¿jaskada nukun xenipabu yusinkin yununimen?— jatu wa \p \v 4 jabundi yuikin: \p —Moisin yusianan, ainbu jenekatsi ikinan, jawen jeneti unaki kenexun inantan jenebaintiki, ani nun uinmiski— akabu \p \v 5 januxun Jesúsun fariseobu jatu yuikin: \p —Chanimaki. Matu keska matun xenipabu juinti kushiken jaska Moisin jatu yununiki. \v 6 Jakia Diosun dasibi damiwakin taewakinan, juni inun ainbu jau ja dabe ketaxamenunbun, iwanan, Diosun jatu damiwaniki. \v 7 Jaskaken jawen ibubu dapaxkabain juni ainyantan jawen ainbe ketaxameawen taea \v 8 ana yuda dabema jabias yuda bestichai keska jiwetidubuki. \v 9 Janua Diosun juni inun jawen ain yuda bestichai keska jatu wa junin jawen ain dapaxkabainkin jenetimajaidaki— jatu watan \p \v 10 janua Jesús jawen tsumabube jiwetan jikia maniabun jaska jatu yusinxu ana yukabu \v 11 Jesúsun jatu yuikin: \p —Tsuabuda jawen ain jenetan ainbu betsa ainwankinan, jawen ain xeni danankin Diosun yununidi danain chakabumisbuki. \v 12 Jaska inun, ainbun jawen bene jenetan juni betsa benewakinan, jawen bene xeni danankin Diosun yununidi danain chakabudiamisbuki— jatu anikiaki. \s1 Bake mishtinbu unanuma wakin Jesúsun Dios jatu yukaxunikiaki, na janchadan \r (Mt 19.13-15; Lc 18.15-17) \p \v 13 Janua jatun bakebu jau ea Jesúsun mexunkin unanuma waxunun, iwanan, janu iwebidanbidanaibu jawen tsumabun jatu nemaya \v 14-15 Jesúsun uin jawen tsumabuki sinatakin jatu yuikin: \p —Jatun bakebu ea anu iweaibu jatu nemayamakanwen. Dios xanen ibuaitianan, na bake mishtinbu eki dateabuma keskabu besti Dioski dasixankanikiki— jatu watan \p \v 16 januxun bake mishtinbu ikuxun mamepixun duawakin bestibu jatu yuikin: \p —Dios miwen nuikin mia bechipaiaya unanuma yumei pekanwen— jatu wa akeakenikiaki, Jesúsunan. \s1 Juni mabu ichapa jaya Jesúsbe janchanikiaki, na janchadan \r (Mt 19.16-30; Lc 18.18-30) \p \v 17 Janua Jesús ana kainkainaya juni betsa kushikidan jaki nukutan ja bebun danti itan yukakin: \p —Yusinan pepaan, ¿Mia yukapa? Jiwea kayabi bikinan, ¿jaska kayatan en bitidumen? Ea yuiwe— aka \p \v 18 Jesúsun yuikin: \p —¿Jaskakin ea kenakin: “Pepaan”, min ea wai? Dios bestiki, pepadan, ¿min unanmamen? \v 19 Mianan, Diosun yunuti inun jawen nematidan, ¿min unanmamen? Eska yuinidan: “Ainbu min ainma chutatimaki. Juni betsaki sinatakin tenantimaki. Yumetsutimaki. Juni betsaki chanichakatimaki. Padananantimaki. Ja inun, min epa inun min ewa duawakubaintiki”— aka \p \v 20 ja juni mabuyatun Jesús yuikin: \p —Chanimaki. Dasibi Diosun yunuti inun jawen nemati jaskadan, en ma unan keyuaii. Bakeishtatun tapinixun en chibankubainmiski— aka \p \v 21 Jesúsun uin jawen nuikin ana yuikin: \p —Min pe ea yuiaii. Na besti min shinandiamaki. Mia yuinun ninkawe. Nai anua Diosun manakuti pepa bikatsis ikin min jawada dasibi min jaya jatu inan keyutan ja pei min bishian ja nuitapaibu inankuintan chintuanma ebe kakin ea chibankubainxanwen. Min jaskakunkainaiwen taexun jiwekuian min bixanaii— aka \p \v 22 Jesúsun jaska yuia ninkai jawen mabu ichapawen nui juinti nishmai keyutan ana jawa yuiama benikainaya \p \v 23 Jesúsun jatu uinbaunkin jawen tsumabu yuikin: \p —Juni mabujaidayadan, Dios xanen ibuai anu jikinun ikaidan, bikajaidaki— jatu wa \p \v 24-25 jawen tsumabun jawen jancha ninkai Jabaa! ikaibun Jesúsun ana jatu yuikin: \p —Chanimaki. Ja yuinaka ewapa camellodan, ja xumux jawen chixuiki jawen yuda kainmakinan, tsuan atidumaki. Jakia jaska keska bikadan, juni mabu ichapayadan, jawen mabu besti shinain jawen nuikin jatun shinan betsa wama Dioski chiti itidubumaki— jatu waya \p \v 26 jawen jancha ninkatan pes juinti nishmaxun yuikin: Jabaa! iki yuinamekin: \p —Jaskakenan, ¿tsua Diosun nuku mekekin paxawakin jiwematidumen?— ikaibun \p \v 27 jatu tibi uinbaunkin yuikin: \p —Tsuada yudabun matu jaska waxuntidubumabiaken Diosun besti dasibi matu axuntiduki— jatu wa \p \v 28 Pedron yuikin: \p —Yusinaan, nukunan, mia chibankatsi ikinan, jawada nun jaya dasibi bashikin keyubidanimaxun nun ma mia chibanpakeaii— aka \p \v 29 Jesúsun ana jatu yuikin: \p —Chanima en matu yuiai ninkakanwen. Jadatutunda ea chibankin Diosun jancha kakape yusintanun ixun jawen mae jenekin jawen betsabu inun, jawen puibu inun, jawen epa inun, jawen ewa inun, jawen bakebu inun, jawen bai jenekin keyubainken \v 30 tsuabunda jamapaiwen jatu bika tenemabiaibun na jabiatian Diosun jatun pepawen manakujaidakin ana jiwe betsa inankin, betsabu inankin, puibu inankin, ewabu inankin, bakebu inankin, bai inankin jatu jaska waxunxanikiki. Jatu jaska wanixun nai anu jatu jabe jiwemaxanikiki, ikibi imakinan. \v 31 Ja inun, yuda ichapabu na jabiatian kenkin yunumisbudan, Diosun jatu kenwanma ixanikiki. Jakia betsabu na jabiatiandi jawa kenkin yunuisbumadan, Diosun jatu kenwankin xanen ibujaidawaxanikiki— jatu anikiaki. \s1 Mawaxanaikidi dabe inun bestiki ana Jesúsun jatu yuinikiaki, na janchadan \r (Mt 20.17-19; Lc 18.31-34) \p \v 32 Janua Jerusalén bai tanabainaibun Jesús bebukainaya jaki chiti ikabu jachun bui supuibaini jadia Jesúski jaki sinatamisbu anu kaya jawen tsumabun jaska shinain yuinamekubainaibun yudan kaian jatube bui dateyabi chibainbun januxun Jesúsun jawen 12 tsumabu besti kenaxun jatu tadi iyuxun jaska wakin ichakawaxanaibu ana jatu yuikin: \p \v 33 —Jerusalén anu na jabiatian nun kaidan, man unaiin. Januxun Diosun bake en matun Juchi Kayabi Iyua Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibubu inun Diosun jancha kenenibu yusinananmisbu jabu tsuanda jatu ea achimaxanikiki. Jabun ea tenankatsis ikin nawa betsabu ea jatu inanbu \v 34 jabu eki kaxekin eki kemu michukin ea kusha kusha axun ea tenanbu xaba dabe inun besti kaya en ana bestenxanaii— jatu wanikiaki. \s1 Santiago inun Juan daketapaibukidi Jesúsun jatu yusinikiaki, na janchadan \r (Mt 20.20-28) \p \v 35 Janua Zebedeon juni bake dabe Santiago inun Juan Jesús dapi kaxun yukakin: \p —Yusinaan, nun mia jaskakidi yukaidan, nuku axanwen— akabu \p \v 36 —¿Man jawa ea yukai?— jatu wa \p \v 37 jabun Jesús ana yuikin: \p —Min xanen ibu kushipai pepaya mibe nun xanen ibudianun mibe nuku tsaumaxanwen, betsa min yusiudi inun betsa min yusmaudidan— akabu \p \v 38 Jesúsun jatu kemakin: \p —Jaska man ea ea akaidan, shinankin man ninkadiabumaki. Jawada en ixanai keskadan, ¿man idiatidumen?— jatu wa \p \v 39 —Nun idiatiduki— akabu \p Jesúsun ana jatu yuikin: \p —Chanima ea ichakawaibu en isin tenexanai keska man tenediaxanaii. \v 40 Jakia en yusiudi inun en yusmaudi man ebe xanen ibutidudan, en matu yunutidumaki. Jakia en Epa Diosun jatu katunidan, ebe xanen ibuxankanikiki— jatu waya \p \v 41 janua Santiago inun Juan jaska yuka ikaibu Jesúsun tsuma betsa meken dabetibun ninkai jatuki sinataibun \v 42 januxun Jesúsun jawen tsumabu keyu ichawaxun jatu yuikin: \p —Jaska nawa xanen ibubun jawenabu ja akin mese wabetanan kushipawen jatu yunukin jatun tsumabu jawen kushipa jatu uinmakin jatu babu watan yunumisbu man unaiin. \v 43 Jakia matubunan, jaska shinanyamakubainkanwen. Matu anua tsuada xanen ibukatsis ikinan, jau dasibi matu medabewakin duawakubainunbunwen. \v 44 Jabiaskadiai tsuada xanen ibukatsis ikidan, dasibibun tsuma jau idiakubainunbunwen. \v 45 Jamen ea iki juidan, en matun Juchi Kayabi Iyuabiadan, jau ea duawanunbun ika en juamaki. Jakia matu debuxunkin yuda ichapabu benuabu mexpamatan matu jiwemanun ika en juniki— jatu abaini \s1 Jesúsun Bartimeo bekun xuxawanikiaki, na janchadan \r (Mt 20.29-34; Lc 18.35-43) \p \v 46 Janua Jericó maewan anu Jesús jawen tsumabube jikia ibai janua Jesús kainkaini yudan kaian inun jawen tsumabube kaya janu bai kexa anu Timeon juni bake Bartimeo bekun tsauxun pei jatu yukamistun \v 47 Jesús Nazaret anua yumeni yui jakidi janchabainaibu ninkatan unanxubima jawenchains yuikin: \p —Davidin babaan, ewen nuiwe— akaya \p \v 48 ichapabun nemabiabu ana unanxubimajaida yuikin: \p —Davidin baba Jesúsuun, ewen nuiwe— abaunbaunaya \p \v 49 Jesús niti itan junibu jatu yuikin: \p —Kenakanwen— jatu wa \p januxun juni bekun kenakin yuikin: \p —Mia kenaikiki. Shinan chankain benidikidanwen— akabu \p \v 50 jawen yabukuti peputakatan jawaida benikidan Jesúski nukua \v 51 Jesúsun yukakin: \p —¿Mia jawa medabewapa?— aka \p juni bekunman yuikin: \p —Xanen ibuun, ana en uinun ea bepexwe ika en ikaii— aka \p \v 52 Jesúsun yuikin: \p —Ana uindiwe, min ea ikunwainwen taea xuxatan inun kadiwe— aka samama Bartimeo bepexetan Jesús chibanbainaya \c 11 \s1 Jerusalén maewan anu Jesús jikinikiaki, na janchadan \r (Mt 21.1-11; Lc 19.28-40; Jn 12.12-19) \p \v 1 janua Jesús Jerusalén anu kai Betfagé inun Betania ja mae dabe anu kemai Olivos Mati tetanbainkin jawen tsumabu dabe yunukin: \p \v 2 —Ja mae besuudi kayanbis buxun burro nexea tsua jaki katsaumediama bechitan tepetan beyutankanwen.\fig |src="LB00315b.tif" size="col" loc="Mark 11.2-11" copy="Louise Bass; British & Foreign Bible Society" ref="(11.2-11)" \fig* \v 3 Jaska inun, tsuanda matu yukakin: “¿Jawakatsi man tepeai?” matu wa yuikin: “Nukun Xanen Ibun biyukatsis ikikiki. Samama jabianudi nuku bemaxanikiki”, atankanwen— jatu wa \p \v 4 ja dabe buxun jiwe beputi dapi burro nexea bai namaki nia bechitan tepeaibun \p \v 5 jabianudi manixun yukakin: \p —¿Jaskakin burro man tepeai?— jatu waya \p \v 6 januxun Jesúsun jaska jatu yuixukidi yuiabu: \p —Peki. Buxunyutankanwen— jatu wa \v 7 tepetan januxun jatun bemakia tadi burro kamaki kabekanbain Jesús anu buxuanbu Jesús jaki inatan katsaumekainaya \v 8 ichapabun jatun bemakia tadi bai namaki nabekanbainaibun janua ana betsabundi xenpan mextexun jabiaskadi wakin nabekanxundiabainaibun \p \v 9 bebubainaibu inun chipu beaibun jui kushipawen jawenchains yuibainkin: \p —Aichu! Aichu! Ja Diosun kushipaya juaidan, benimawakin duawanankanwen. \v 10 Nukun xenipabu David ipauni keska xanen ibujaidai juikiki. Dios kenwanxunankanwen— akubaini bui \p \v 11 janu Jerusalén anu jikixun januxun Dios kenwanmisbu Templo jemaintin anudi Jesús jikidiaxun janua jawen jamapai dasibi uinbaunkin keyutan janua ma badi kaya kainkaini jawen 12 tsumabube Betania anu bua \s1 Ji bimiuma Jesúsun yupunikiaki, na janchadan \r (Mt 21.18-19) \p \v 12 uxashini xaba betsatian meshukidi Betania anua bunikainkin \v 13 ji betsa higuera benanta tupan nia Jesúsun bechitan jaska bimiyamenkain uintanun ika kaxun jawa bimi jayama jawen peijaida besti uinkin janu bimimistian idiamaken \v 14 januxun Jesúsun ji bimiuma yupukin: \p —Jau tsuan taska min bimi ana piyamaxanunbunwen— akai jawen tsumabun ninkabaini buaibun \s1 Templo jemaintin Jesúsun pewakin xunpi wanikiaki, na janchadan \r (Mt 21.12-17; Lc 19.45-48; Jn 2.13-22) \p \v 15 janua Jerusalén anu Jesús ana jikitushitan janu Templo jemaintin kenekauanu jikikain januxun jawen Dios daewati inabu chaxuwan inun, ina awa inun, deiwan inananainbu inun biaibu jatu nichinkin taewakin pei bianananmisbun tapu nadabekin deiwan inanmisbun kenedi nadabediakin keyutan \v 16 janu jawen jemaintin kapukekin jau jawada iabaunyamanunbun jatu nemaxun \v 17 ana xanen ibubu jatu chitekin yuikin: \p —Jawen Templokidi jawen jancha yuixunika Isaías Diosun kenemani matu yuinun ninkakanwen: “En jiwedan, janua yuda betsa betsapabu ebe janchakin ea kenwanxankanikiki”, ibianiken na jemaintin xabatudu anua matubu padananankin yumetsun jiwe man wamisbuki— ikaya \p \v 18 jawen jancha ninkai Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibubu inun Diosun jancha kenenibu yusinananmisbun shinankin jabiadi yudan kaianen jawen jancha ikunwainbuwen taea jaki sinatai Jesúsun yusinkin jatu binutidu shinain jaki datei jaskatan tenantimen ika yubakai taeaibun \v 19 ma meshuaya Jesús jawen tsumabube Jerusalén anua kainbainaibun \s1 Higuera ji Jesúsun yupubainshina xananikiaki, na janchadan \r (Mt 21.20-22) \p \v 20 janua meshukidi ana bai tanabainkin ja ji bimiuma anu ana dainbainkin jawen tacha inun jawen ibu ma xanashinken \v 21 Jesúsun jaska yuiai ninkashinxun Pedron shinankin Jesús yuikin: \p —Uian. Yusinaan, ja ji bimiuma min yupushinadan, ma xanashinabin— akaya \p \v 22 Jesúsun jatu kemakin: \p —“Diosun jamapai atiduki”, ikunwankanwen— itan \v 23 —Chanima en matu yuiaii. Na mati tsuanda yuikin: “Matipaan, mimebi tsekekain ianenwan medan pukutanwen”, akin man shinan dabewen shinanwen akama man ikunwankin jadi yuiaiwen taea Dios matuwen dabanan ikin matu axunxanikiki. \v 24 Jaskati en matu yuiaii. Diosbe janchakin: “En jaska bikatsis ikaii”, ikin yuikubainkanwen. Man shinan dabeyamaken jaska Diosun matu yunuaya man bixanaii. \v 25 Jaska inun, Dios dayui jabe janchakin tsuanda jawada matu chakabuwashina jaki sinatabiatan jawaida jabe daekubainkanwen, ana jas shinanmadan. Man jaskaibu matun chakabudi Diosun matu buaxuntan ana shinanma idiaxanikiki. \v 26 Jamen yuda betsabun matu ichakawabu man jatube daenameamaken Dios nai anuatun matun chakabudi matu buaxunamadi ixanikiki— jatu abidani \s1 Jaska kushipakin jatu binuaikidi Jesús yukanibukiaki, na janchadan \r (Mt 21.23-27; Lc 20.1-8) \p \v 27 janua Jesús inun jawen tsumabu Jerusalén anu ana chintunkidan jikitan janu Templo jemaintin anu Jesús jikixun uiantani niken Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibubu inun, Diosun jancha kenenibu yusinananmisbu inun, mae xanen ibu betsabu ja dapi buxun \v 28 yukakin: \p —Na min eska waidan, ¿tsuan jawen kushipa mia yunuimawen min aki ikai? ¿Tsuan jawen kushipa mia inainmamen, min jaska wanunan?— akabu \p \v 29 Jesúsun jatu kemakin: \p —Entsedi en matu yukai matun dukun ea yui taewakanwen, man ea yuiaya jawada man ea yukai en matu yuidiai ninkakanxunan. \v 30 Nashimanika Juan jau jatu nashimanun yunukinan, ¿tsuan kaya yunuyama man shinain, Diosundaka, junibundaka? Ea dukun yuikanwen— jatu wa \p \v 31 janua jabudi june yuinamekin: \p —“Diosun yunuyamaki”, nun wadan, “¿Jaskakin Juanen jancha man ikunwanma ikimamen?” iwanan, nuku kunyan atiduki. \v 32 Jamen yuda midimabun Diosun Juan yunuyamakidi jabun ikunwainbuwen taea jabuki datekin yuikin: “Junibun yunuyamaki”, nun wapanan nun jaska yuitidubuki— itan \v 33 jabun Jesús yuikin: \p —Nun unanmaki— akabu \p Jesúsun jatu yuidiakin: \p —Jaskakenan, tsuanda jawen kushipawen ea yunuimadan, eandi en matu yuiamaki— jatu watan \c 12 \s1 Dayakapabu mekenan besumakidi Jesúsun jatu yusinikiaki, na janchadan \r (Mt 21.33-46; Lc 20.9-19) \p \v 1 jabianuxundi miyuiwen Jesúsun xanen ibubu jatu yusinkin: \p —Juni betsan bai waxun uva bimi batapa banatan mishkiwen dakenbaunkin keyutan janua jaki uva tsiniti watan januxun dasibi uinbaunti jiwe pishta keyatapa watan januxun jau bimi dabukun ea inanxanunbun, iwanan, juni betsa dayakapabube jabube yubakatan ibu keska wakin yunuyubaini chai kaimaken \fig |src="LB00103b.tif" size="span" loc="Mark 12.1" copy="Louise Bass; British & Foreign Bible Society" ref="(12.1)" \fig* \v 2 janu ma kani tsekatitian ikaya bai ibuan jawena dabukun jau yukatan ea bixuntanun, iwanan, jawen tsuma betsa yunua ka \v 3 jabun jawena inankatsi ikama uva bimi mekeabun achixun kusha kusha axun jawa inanma mais kaya \v 4 januxun bai ibuan ana jawen tsuma betsa yunudia ka kunyan axun makushkin mapextan nichindiabu kadiaken \v 5 januxun bai ibuan ana jawen tsuma betsa yunua ka tenanbun januxun betsa betsapadi yunua buabu jatu kusha kusha akin jatidi tenanbun \p \v 6 jatu jaska tibi wabia jabun inanbumaken jawen bake bestichai bechipaijaidai ja besti niti itanaya jakidi shinankin: “En bake en yunua kaya jaki mesekin en bimi ea ja inanxuntidubumenkain”, iwanan, yunua ka \v 7 jawen bake jatuki kemai kai bechitan yuinamei: “Bai ibu mawashinken na jawen baken jawen bai tibi inun jawen jiwe tibi dasibi jawenawayuikiki. Na bai nukunas nun wanun tenanankanwen”, ixun \v 8 achixun tenantan bai tsisumen putanibuki— iwanan, \p \v 9 —¿Jaskakenan, ja bai ibuan jaskada jatu waxanimenkain? Matu yuinun ninkakanwen. Bai ibu jawenabube juxun bai anu dayamisbu jatu tenantan januxun juni betsabu jawen bai anu jau dayaxununbun jatu yunuxanikiki— iwanan \p \v 10 —¿Diosun jancha kenenibu uinkin man yuismamen? Matu ana shinanmanun ninkakanwen: \q1 ‘Jiwe wanikabun mishki dananbiaibun jabias mishki Diosun bixun \q1 dexun makedex wakin jawen kene mestenwan keska wakin \q1 \v 11 nuku uinmakin jabaa! imakin nuku jadakidi shinantima waxanikiki’, \m jatu waya \v 12 na miyuiwen jatu ja akin chiteai unankin xanen ibubun Jesús achikatsis ibiai yudan kaianki mesekin jawa meama jeneyunibukiaki. \s1 ¿Ja gobierno dayaxunmisbu pei pakatimen? ikaibu Jesúsun jatu yununikiaki, na janchadan \r (Mt 22.15-22; Lc 20.20-26) \p \v 13 Januxun Jesús jaska waxun tenantima jawen padantan romano xanen ibu ja amakatsi ikin judio xanen ibubun fariseobu inun Herodeski chiti ika betsabu Jesús anu jatu yunuabu \v 14 jaki bepadamebain yuikin: \p —Yusinaan, yuda betsabu miki sinatabiaya jawa jatuki dateama chanima jancha besti yusinkin jaska wakin Dios chibantidubu besti min jatu xabakabi yusinkubainaidan, nun unaiin. Jaskawen taexunan, ¿jaskada min shinainmenkain mia yukapa? Ja Romano xanen ibu Césarn nuku pei yukamisdan, ¿jaska wananxanpa? ¿Pakananxanpa? ¿Pakatimadaka?— akaibu \fig |src="HK00166b.tif" size="col" loc="Mark 12.13-17" copy="Horace Knowles; British & Foreign Bible Society" ref="(12.13-17)" \fig* \p \v 15 Jesús jawen bepadankin jamakidi yuimatan ichakawatidubu unankin jatu yuikin: \p —¿Jaskadawen man ea unanti wakin bepadanun ika ikanai? Jawen gobierno impuesto pakati pei jexe betsa ea uinmakanwen— jatu wa \p \v 16 betsa bexun inanbu uinkin Jesúsun jatu yukakin: \p —Nadan, ¿tsuan besu inun tsuan kena neamen? Ea yuikanwen— jatu wa jabun yuikin: \p —Romano xanen ibu Césarnaki— akabu \p \v 17 Jesúsundi jatu yuikin: \p —Césarnawen taexun matun xanen ibu César duawakin jawen gobierno dayaxunmisbu pei jatu inanxunkubainkanwen. Jakia Diosdi duawakin jawen yusian chibankin jawada bechipaiai axundiakubainkanwen— jatu waya \p —Nun jaska waxun padantidumaki— iki e itan ana jawa yuitima buaibun \s1 Mawanibu bestenxanaikidi Jesús yukanibukiaki, na janchadan \r (Mt 22.23-33; Lc 20.27-40) \p \v 18 janua saduceobu judiobu paxka betsa: “Ja mawabu jawen yuda tsua ana besteinsmaki”, imisbu Jesús anu jabudi bexun yukakin: \p \v 19 —Yusinaan, Moisin yusinkin: “Juni betsa ainyan juni bakewadiama mawaken janua jawen betsan ain janubi ainwantan juni bakewaxuntiki, jawen betsa mawaimatun kena dabikinan”, nuku waniki. \v 20 Jaskakidi ja jawen 7 betsabukidi mia yuinun ninkawe. Ja dukun iyuatun ainbu betsa ainwanxun juni bakewadiama mawaken \v 21 ja kachukeatun jawen betsan jabias ainbu ainwanxun juni bake wadiamadi mawaken ana ja kachukeatun jawen betsan ain jabiadi ainwandiatan juni bake wadiamadi mawaniki. \v 22 Janua ja 7 jawen jenekin jabias ainbudi bixun jabu tibitun jawa juni bake bawabuma mawai keyuabun janua jawen jenei ainbu juni bake biamas mawadianiki. \v 23 Ja jaskanibudan, mawabu ana besteainbutianan, ¿ja ainbu bestichai ja juni 7bun ainwanibudan, jadatutun kaya ana ja ainbu bixanimenkain?— akabu \p \v 24 Jesúsun jatu kemakin: \p —Matunan, Diosun jancha kenenibu unanma jawen kushipa man unanmadiki. Jaskakin man kanemiski. Xabakabi matu shinanmanun ninkakanwen. \v 25 Mawanibu ana bestenxanaibutianan, jawa ana ainyain inun ana beneyai ikama ixankanikiki. Janua Diosun nai tsumabu keska beneuma inun ainyuma jiwexankanikiki. \v 26 Mawakubainaibu bestein ana jiwexanaibukidi matu yusinun ninkakanwen. Ji maxu kua jede ji ji ikai anuxun Diosun Moisés jancha wakin: “Eadan, natian en Abrahamnen mekenikaki. En Isaacun mekenikaki. En Jacobun mekenikadiki”, ikai ninkayamaxun Moisin kenenidan, ¿man uinkin yuismamen? \v 27 Diosdan, mawabunamaki. Jakia jiweabunaki. Jaskaken Abraham inun Isaac inun Jacob jatun yushin jiweabuki. Chipu ana yuda bena Diosun jatu inanxanai shinanma man kanejaidamiski— jatu wa \s1 Diosun yununidan, ¿jadatu bestitun binu keyuamen? ikaikidi Jesúsun jatu yusinikiaki, na janchadan \r (Mt 22.34-40) \p \v 28 Jesús saduceobube yuinameai ninkabaikin Jesús jaskakidi yukabu jatu yui pewaxukidi unain Diosun jancha kenenibu yusinananmis betsa Jesúski kemaxun unanti wanun ixun yukakin: \p —¿Jadatu yunua kushipa binua Moisin nuku kenexuniwen besti nun chibainwen taexun Diosun nuku mekekubaintidumen?— aka \p \v 29 Jesúsun yuikin: \p —Na eska yununi betsa betsapa tibi dasibi binujaidadan, eskaki. Ninkakanwen: “Israelbuun, nukun Xanen Ibu Dios ja besti ikibi ini jiwepakeikiki. \v 30 Jaskaken nukun Xanen Ibu Dios duajaidawakin bechipaikin jawen nuikin matun juinti inun, matun yushin dasibiwen inun, matun shinan dasibiwen inun, dasibi matun kushipawen jeneama akubainkanwen.” Min jaska tibiwen shinankin akaidan, ja yunua betsa dasibi binujaidaki. \v 31 Ja kachu yunua betsadan, jabe ketaxnidan, ninkawe: “Min jabube jiweabu duawadiakubainkanwen, ibubis man nui mekemis keska wakinan”, akin yuini ja yunuti dabe chibain man jaki chiti ikaiwen taea matuwen Dios benimaxanikiki— aka \p \v 32 Diosun jancha kenenibu yusinananmistun Jesús yuikin: \p —Yusinaan, min yusianan, peki. Chanima min yui kayabiaii. Nun bechipaijaidaii. Chanima Epa Dios bestitun nuku mekekubaintiduki, betsan nuku mekeamadan. \v 33 Jaska inun, nukun juinti inun, nukun yushin dasibiwen inun, nukun shinan dasibiwen inun, dasibi nukun kushipawen Epa Dios duawai jaska nukunmebi nun nuimis keskai yuda betsabu tibiwen nun nuiaiwen taexun Diosun nuku bechipaijaidaikiki. Jamen jaskama jatida yuinaka detexun kuakin Dios nun inankuinmis inun jatida inankuinti betsa betsapa Dios kenwanti jiwe anu nun bumisdan, jawama keska Diosun shinanmiski— akaya \p \v 34 Diosun jancha pe ninkakin yuiai Jesúsun yuikin: \p —Dios xanen ibuaiki min ma jaki dasi kemaki— aka ana tsuan jawa yukama mapuabun \s1 Mesías Cristodan, ¿tsuan babamen? iwanan, Jesúsun jatu yukanikiaki, na janchadan \r (Mt 22.41-46; Lc 20.41-44) \p \v 35 jabianuxundi Templo jemaintin anuxun Jesúsun jatu bepuxumakin yukakin: \p —Diosun jancha kenenibu yusinananmisbun matu yusinkin: “Cristodan, Davidin baba ixanikiki”, ikin ¿jaskakin matu jaska yusinmisbumen? \v 36 Matu yuinun ninkakanwen. Diosun Yushin Pepatun David yusian kenenitun matu yuikin: \p Dios mekenikatun en Xanen Ibu Mesías yuikin: \p “Miki sinataibu en jatu maemadiama manai en yusiudi tsauyuwe”, aniki. Jaska watan keneniki. \v 37 Jakia: “Mesías en xanen ibuki”, Davidin abianiken ¿jaskatan jawen xanen ibu janubi jawen baba itidumen? Ea yuikanwen— akin xanen ibubu shinanmaya yuda midimabun Jesúsun jancha ninkai benimai tse ikaibun \s1 Diosun jancha kenenibu yusinananmisbu Jesúsun jatu chitekin dabin wanikiaki, na janchadan \r (Mt 23.1-36; Lc 11.37-54; 20.45-47) \p \v 38 jabianuxuns Jesúsun ana jatu yusinkin: \p —Diosun jancha kenenibu yusinananmisbudan, jatu uindakanwen. Jatun tadi chaipa jawendua sawea mae jemaintin ewapa plaza anu en kauanai ea bechipaikin ea kenwankin jau jancha pewen ea duawanunbun ika mapumisbuki. \v 39 Jaska inun, janu ichati jiwe anu jikikain jaki tsauti pepa janu dasibibun jatu uintidubu anu tsaukatsis imisbuki. Ja inun, ichatan pinun, iwanan, janu xanen ibubu dakai baxti ixun pimisbu benadiamisbuki. \v 40 Jaska inun, ainbun bene ma mawakin xununiken jawen jamapai pepayabi jawen jiwe mebinun itan ainbu bepadankin jakidi pe shinanmanikapai Diosbe janchai chaipajaidamisbuki. Jaskamisbuwen taexun Diosun jatu unanti watan kupiadan, yumanjaidaxankanikiki— jatu watan \s1 Ainbu beneuma nuitapaitun pei pishta inankuinikiaki, na janchadan \r (Lc 21.1-4) \p \v 41 Jesúsun jatu yusin meneaya nuitapaibu jawen medabewati inankuin pei janu mistumisbu anu bau bebun tsauxun Jesúsun uianyan yuda pei midima jayabun ichapa mistubidanbidanaibun \v 42 ainbu beneumadi nuitapai juxun pei jexe dabe jawa damajaida mistuaya Jesúsun uintan \v 43-44 jawen tsumabu kenaxun jatu yuikin: \p —Eskaki, matu xabakabi yuinun. Ja junibu pei ichapayabun jatun pei paxkaxun texe besti inankuinkanxuki. Jakia ja ainbu nuitapaitun dasibi jawen jawada biti pei inankin keyuxuki— jatu watan \c 13 \s1 Templo jiwe tekei pudekei keyuxanaikidi Jesúsun jatu yuinikiaki, na janchadan \r (Mt 24.1-28; Lc 21.5-24; 17.22-24) \p \v 1 Januxun Templo jiwe jemaintin anua jawen tsumabube Jesús kainkainaya jawen tsuma betsan yuikin: \p —Yusinaan, uinwen. Na Templo jiwe wakin mishki tsama akeakenibudan, jabi jawendua benibin!— aka \p \v 2 Jesúsun yuikin: \p —Chanimaki. Na dasibi jiwe ewapa wanibu jawendua man uiainan, jawenduajaidaki. Jaskabiaken ja mishki jiwe tekekin pudekin keyuxankanikiki, mishki betsa ana matsanbaunabumadan— jatu abaini \s1 Mai anua jaska taxni keyununbadiai bebunkidi Jesúsun jatu yusinikiaki, na janchadan \p \v 3 janua bui Olivos Mati anu mapeketan Templo bebun tsauabun Pedro inun Santiago inun Juan inun Andrésin Jesús june yukakin: \p \v 4 —Ja mishki jiwe tekei pudekei keyuxanai min nuku yuixudan, ¿mia yukapa? ¿Ma kemai taei jaskai nun unantidumenkain? Nuku yuiwe— akabu \p \v 5-8 Jesúsun jatu yuikin: \p —En ka en ana judiamaken eskai nuitapai taexanaibu Diosun yununi eskaxankanikiki. Xabakabi matu yuinun ninkakanwen. En kani ma en janu jua kemaya juni betsa betsapa bexun yuikin: “En Diosun Katua Mesías Cristoki”, iwanan, yuda ichapabu jatu padanxankanikiki. Jau tsuabunda jaska wakin matu padanyamaxanunbun uindaxankanwen. Ja inun, yudabu nuitapai taeaitianan, nawabu nawa betsabube detenamei inun tsakanamea akeakeaibu mai pacha sakua akeakeaya bunijaidai nuitapaibun isin betsa betsapa tenea akeakexankanikiki. Jakia tsakanamea akeakeaibukidi bana ninkai datei meseyamaxankanwen, na jaskaidan, isin betsa beai mekin man uinxanai keska bebunkidi xabakabi en matu banabimaidan. \p \v 9-11 Jakia matu dukun taewakin betsabun matu kupinun, iwanan, jatun mae xanen ibu anu matu iyuxankanikiki. Ja inun, ichati jiwe anuxun ekidi man jatu yusiainbu betsabun matu kusha kusha axankanikiki. Uindaxankanwen. Jakia en kakape ikunwankin man ea chibainbuwen taexun tsuabunda matu achixun xanen ibu kushipabu anu matu iyuabu jawada man yuitidu Diosun Yushin Pepatun matu yuimaxanikiki. Jaskaken jawa dateama: “¿Jadakidi yuixanpa?” ikin bebunkidi shinanyamaxankanwen, jawen Yushin Pepatun matu jaska medabewaya en yusiankidi xanen ibu betsa betsapabuki man chanixanaidan. En ana judiamaken chanima yudabu mania akeakeabu dasibibu tsuabunda en kakapekidi ea ikunwankin jatu yusinbaunxankanikiki. \p \v 12 Ja inun, yuda betsan janubi jawen betsabun ea ikunwainbu jatu achima akeakediaxankanikiki, jau jatu tenanunbunan. Jabiaskadi wakin jatun ibubun janubi jawen bakebu jatu achimadiaxankanikiki. Ja inun, jabiaskadi wakin bakebu jatun ibubuki sinatakin jatun ibubun ea ikunwainbu jatu achimaxun jatu tenanmadiaxankanikiki. \v 13 Ekidi jaska yuibaunkin man ea chibainbuwen taexun yudabun matu danain midima matuki sinataxankanikiki. Matu jaska wabiaibun tsuada ea chibankin jeneisma jatu mekekin en jatu paxamaxanaii. \p \v 14 Jaskaken ja ichakanikakidi Diosun Daniel yuia keneni tsuanda ja yuikin unanmisdan, ja ichakanika taxnia Templo medan nia man bechiaya ja Judea anuabu mati keyatapa anu jau paxaxanunbunwen. \v 15 Ja inun, betsabu na mai bawa jiwe sapa xeni manaundi maniabudan, butuxun jawen jamapai bikatsis ibiakin jau jawen jiwe anu jikiama jau jawaida paxadiaxanunbunwen. \v 16 Ja inun, ikunwain ja bai anu dayaibudan, meshu medan jawen bemakia tadi kextupa bikatsis ibiai jau ana chintunkidanama jau jabiadiadi paxadiaxanunbunwen. \v 17 Jamen ja yumainbutianan, tuyabu inun ja chuchu amamisbudan, jatu peidawaxankanwan. \v 18-19 Jaska inun, Diosun mai damiwani anua yumanxanaibudan, tsuan jaska tenediama inun ana teneama ixanai tenei dasibibu nuitapachakayamaxankanikiki. Jaskaxanaiwen taea uitian man jaska teneyamaxanunbun Dios ea akin yukakubainxankanwen. \v 20 Ja jaskaibutian Xanen Ibu Diosun jawa nemakin tsua paxawatidumabia ma jawenabu jatu katuniwen taexun jatuwen nuikin jau dasibibu debui keyuyamaxanunbun yumainbutian Diosun badi ana chai wama chaima xekaxanikiki. \p \v 21-23 Jabiatiandi juni betsabu juxun matu padankin yuikin: “Eadan, Diosun ea yunua en jawen jancha yuixunikaki. Ea ninkaidakanwen”, ikaibun betsabundi yuikin: “Diosun Mesías Cristo, eadan, matu anu en ana juxuki”, ikaibu betsabun ninkatan jatu yuikin: “Uian. Nuku anu Cristo ma juxukiaki”, ikaibun ana betsabun yuikin: “Uian. Janu ma juxukiaki, Cristodan”, ikaibun januxun jabun jamapai betsa betsapa juni betsabun atiduma jabun akin yuda ichapa padankin Diosun jawena wakin jatu katudiani padankatsis idiaxankanikiki. Jaskaibu ninkatan ikunwankin man kaneyamaxanunbun bebunkidi xabakabi ja padanananxanaibukidi en matu besuunbi banabimai ninkakanwen— iwanan, \s1 Nukun Juchi Kayabi Iyua juidan, eskakidanunbadikiaki, na janchadan \r (Mt 24.29-35, 42, 44; Lc 21.25-36) \p \v 24-25 ana jatu yusinkin: \p —Yumain keyuaibu binukainaya nai anua dasibi betsa betsapaxanikiki. Badi ana pexeama nukai taeaya uxedi ana chaxama meshuaya bishi nidi iki keyui dasibi nai taka taka iki chuduanyan \v 26 en matun Juchi Kayabi Iyua xanen ibui kushipajaidai chaxajaida nai anua nai kuin medanua en juai uiainbun \v 27 Diosun jawen nai tsumabu yunua jawen katuabu mai jidabi kesua anu manibaunabu jatu ichawaxankanikiki. \p \v 28 Jaskaken ji higuerawen man unantiduwen miyuiwen matu yusinun ninkakanwen. Ji pei petakatan chipu metubistan peiai uinkin ma badi kemai man unanmis keskai \v 29 jawada en matu yuixu bechitan en samama ana juai man unantidubuki. \v 30 Jaska inun, yudabu dasibi jiwebaunabu yamadiabuma chanima dasibi en matu yuixu jaskai taexankanikiki. \v 31 Jakia jabiaskadiai nai anua inun mai anua Diosun damiwani jabu keyuxankanikiki. Jakia en janchawen bebunkidi en matu yusiainan, binuama menepakexanikiki. \p \v 32 Janua jawatianda en ana juxanai tsuan unanmaki. Diosun nai tsumabun unanma inun ea Diosun baken en jawa unanmadiki. Jakia Epa Dios ja bestitun unainkiki. \v 33 Jaskaken tsuan jawa unanmawen taea matubudan, jawa chikishama pepakunkaini Diosbe janchakin ea manakin jatianda jaskaxanai uindakubainxankanwen. \v 34 Jaska inun, juni chai kakin jawen tsumabu jawen daya tibi jawen jiwe anu yunua akeaketan jiwe beputi kexemis yunutan bumisbu keska wakin en matu yunubainkin akawaii. \v 35 Jawa chikishama ea manakaxankanwen. Jawa badida jiwe ibu jumis keskai eadi en ana juxanai man unanmadiki. Meshui taeayamenkain. Yamenapunmenkain. Takada keui taeayamenkain. Meshukidimenkain. \v 36 Jaskaken jawaidakidan uxabu keska en matu bechiama ixanun \v 37 en matu yuiai jakimama uindakubainxankanwen, jabiaskadiai dasibibuki en jatuki chanidiaidan— jatu anikiaki. \c 14 \s1 Jesús achixanun ika yubakanibukiaki, na janchadan \r (Mt 26.1-5; Lc 22.1-2; Jn 11.45-53) \p \v 1 Ja Pascuatianan, Egipto anuxun Diosun yunua debuwanika nai tsuman nawan bakebu tenankin nukun xenipabu dunkebaini shinanmatitianan, uxa dabe ma kemai misi xaxama nun pimis ma kemaya Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibubu inun Diosun jancha kenenibu yusinananmisbun Jesús june padanxun achitan tenanun ika yubakaibun \v 2 jakia betsabun jatu yuikin: \p —Nukunabu nawaibutian meyamayuxankanwen, jawen taea bedukubauntidubukidan— inibukiaki. \s1 Jesús ainbun xeni maukanikiaki, na janchadan \r (Mt 26.6-13; Jn 12.1-8) \p \v 3 Chipu Betania anuxun Simón yudaki chamini Jesúsun kaya waimatun jiwetanxun Jesús pimaya ainbu betsan nenkati bishtu juxupaki xeni inin pepa kadujaida bexun tesketan Jesúsun buxkaki mauka jaki jababainaya \v 4 ja jabetan piaibu jatiditun inin mayai xetekin uin jaki sinatai yuinamekin yuikin: \p —¿Jaska wakin ja xeni kadujaida jamen chakawakin maukaxumen? \v 5 Jatu inanxun 300 xaba daya pei bitan nuitapaibu medabewatibin!— ika ainbuki ja ikaibun \p \v 6 jaki jaskaibu Jesúsun jatu nemakin: \p —¿Na ainbun ea duawai jaskakin man dakewai? \v 7 Nuitapai matube jiweabu medabewakin man jatu duawapaketidubuki. Jakia eadan, jawenchains man ea duawapaketidubumaki. \v 8 Jaskaken eki xeni ininipa maukakin na ainbun en mawadiama bebunkidi en yuda ea pewaxuki, jau jawama ea maiwashadaxanunbunan. \v 9 Jakia chanima en matu yuiaii. Mai jidabi anuxun kakape ekidi chanibaunkin na ainbun ea axu shinankin yuidiabaunxankanikiki, tsua jau jakimayamaxanunbunan— jatu wai ninkashinabun \s1 Judasin Jesús jatu achimaxanun ika jatube yubakanikiaki, na janchadan \r (Mt 26.14-16; Lc 22.3-6) \p \v 10 janua Jesúsun 12 tsumabu betsa Judas Iscariote Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibubube janchai ka jaska wakin Jesús jatu achimatidu Judas jatube yubakai \v 11 ninkai shinan chankankin pei inankatsi yubabu chintunkidankin “¿Jatian janixun en Jesús jatu achimatidumen?” ikin shinankubidanikiaki. \s1 Badi kaya Jesúsun jawen jenekin jawen tsumabubetan pinikiaki, na janchadan \r (Mt 26.17-29; Lc 22.7-23; Jn 13.21-30; 1 Co 11.23-26) \p \v 12 Ja badi Pascua besi taemisbutian ja dukun chaxuwan bake tesenxun taewamisbutian jabianudi misi xaxama pikubainmisbutian jawen tsumabun Jesús yukakin: \p —¿Jani kaxun Pascuatian badi kaya piti bawakin mia pewaxuntanpa?— akabu \p \v 13 januxun jawen tsuma dabe yunukin yuikin: \p —Bui Jerusalén anu jikitan jabianua juni betsan unpax shumuwan iabainaiki nukutan chibanbaintankanwen. \v 14 Man chibanbaina janu jikiai uintan ja jiwe ibu yukakin eska watankanwen: “Nukun yusinan nuku yunuxudan, ¿mia yukapa? ¿Jadatu dintu anuxun badi kaya en tsumabubetan nukun shinanmati Pascua piti pipa?” man wa \v 15 januxun dintu ewapa manaundi ma pewa matu uinma januxun nukun piti bawakin pewatankanwen— jatu wa \p \v 16 jawen tsumabu kainbaini Jerusalén anu jikitan jaska Jesúsun jatu yuixu keska ja juniki nukutan chibanbaini jabe kaxun jiwe ibu yukatan januxun Pascua nawakin piti bawakin menetan buxun jatu itani \p \v 17 badi kai meshuaya Jesús jawen 12 tsumabube kai jikitan \v 18 tapu anuxun jabetan piaibun Jesúsun jatu yuikin: \p —Chanima en matu yuiaii. Na jabiatian ebetan man piaibunan, jadatutunda man ea jatu achimai kaii— jatu wa \p \v 19 jatu jaska wai ninkatan juinti nishmai keyutan yukakin: \p —¿Jabia en eamen?— iaketainbun \p \v 20 ana Jesúsun jatu yuikin: \p —Man en 12 tsumabun jabias kenchaki man misi pukuxun piaibunan, man bestichaitun ea jatu achimai kaii. \v 21 Jaskawen taea jaska ekidi kenenibu chibain matun Juchi Kayabi Iyua en jaskai mawaxanaii. Jakia ja junin ea jatu achimai kaidan, pemajaidaki! Jaskaken ja juni kaianma inidan, pepakeanaii— ikaya \p \v 22 piti betsa keyudiabumaken Jesúsun misi betsa tsumaxun Dios kushipa yukatan tunketan inankin nuku yuikin: \p —Na misi betsadan, en nami keskaki. Pikanwen— \p \v 23 januxun kencha vino mata tsumaxun Dios kenwandiatan jatu inanbauna uva bimi vino abaunaibun \v 24 jatu yuikin: \p —Yuda ichapabu medabewai mawakin en jimi en jatu jabaxunxanaii. Na vinonan, en jimi keskaki, jawen yubaka bena shinanmatidan. \v 25 Chanima en matu yuiaii. En Epa Diosbe xanen ibui en ana judiama na uva vino en ana matubetan ayuama ixanaii. Abaunkanwen— jatu watan \s1 Pedro jaki dakei kaikidi Jesúsun yuinikiaki, na janchadan \r (Mt 26.30-35; Lc 22.31-34; Jn 13.36-38) \p \v 26 jabianuadi Salmos Davidin keneni betsa betsapa jatun juiwen nawai menetan janua Judasin jatu paxkabainken Olivos Mati anu jatu iyuxun \v 27 Jesúsun jatu yuikin: \p —Jawen jancha yuixunika ekidi Diosun yuikin: “Chaxuwan jatun mekenika en tenanyan jawen chaxuwan datei paxai keyuxankanikiki”, aka ninkatan keneniken na jabiatian jabiaskadiai matu dasibibun ea shinanma man ea jenebaini paxadiakanaii, chaxuwan keskaidan. \v 28 Jakia ea tenanbiabu ana bestentan janu matuki nukunun ika bebunkidi Galilea anu en matu kaxunxanaii— jatu waya \p \v 29 Pedron yuikin: \p —Miwen datei dasibi paxai keyuaibun, eanan, en mia jawa jenekin putamaki— ikaya \p \v 30 Jesúsun Pedro yuikin: \p —Jaskamaki. Chanima en mia yuiaii. Na jabia meshu medan takada keu dabediamaken: “En ja unanmaki”, iki dabe inun bestiki min eki dakekin yui kaii— aka \p \v 31 ana unanxubima Pedron yuikin: \p —Jaskamaki. En mibe mawabiai kai jaskai en miki dakeamaki— ikaya dasibibundi jabiaskasdi yui janchai keyutan \s1 Getsemaní anu ka Jesús Diosbe janchanikiaki, na janchadan \r (Mt 26.36-46; Lc 22.39-46) \p \v 32 Janua Jesús jawen tsumabube kai miban xuku betsa jawen kena Getsemaní mishkiwen kenenibu anu jikitan jatu yuikin: \p —Nenu jabianu tsauyukanwen, en Diosbe janchai kaidan— ikainkin \p \v 33 Pedro inun Santiago inun Juan besti iyui kai punu nuka jawenchains juinti metexekei niti itan \v 34 jabudi yuikin: \p —En yudawen mawakin en matu xunubainxanai shinain en punu nukajaidaki. Na jabianuxun uxama ea manakanwen— jatu wabaini \p \v 35-36 janua kai benanta kakain main beui beti ixun Diosbe janchakin yuka jeneama yuikin: \p —En Epa Diosuun, jamapai dasibi min atidu en unaiin. Ea jaska waibu minaki. En mawayamanun min nematidubia en shinain keskawen ea akama min shinanen besti ea axanwen— atan \p \v 37 janua jawen tsuma dabe inun besti anu chintunkidan uxabuki nukutan jatu datekin Pedro yuikin: \p —Simóneen, ¿min uxamen? ¿Jaskai hora bestichai bedu mestenwantan man ea manatidumamen? \v 38 Chanima matun shinan pebia matun yuda babuwen taea man punu nukaya matuki chakabu jikia man kaneyamanunbun Diosun jau matu medabewanun uxama jabe janchakanwen— jatu wabaini \p \v 39 ana jabianudi Diosbe janchai kaxun jabias jancha yuitani \v 40 ana jua ma uxa paen jatu achia uxabuki nukutan ana jatu bestenwan jawa jancha yuitima maniabun \v 41 ana Diosbe janchatani juxun jatu yuikin: \p —¿Jaskaida man uxa ninkama uxa bestia man juindukunsi ikanai? Uinkanwen. En Diosun bake matun Juchi Kayabi Iyua juni chakabubun ea achi bei ma kemakanikiki. \v 42 Ma ea jatu achimai juikiki. Benidikanwen, nun bununbunan— jatu wabidani jatuki dasitushitan jatu yui \s1 Judasin Jesús jatu achimanikiaki, na janchadan \r (Mt 26.47-56; Lc 22.47-53; Jn 18.2-11) \p \v 43 Jesús jancha menediamaken Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibubu inun Diosun jancha kenenibu yusinananmisbu inun mae xanen ibubu betsabun jatu yunua juni ichapa nupe chaipayabu inun kushati jiyabube Jesúsun 12 tsuma betsa Judas jatube jukin \v 44 Jesúski nukuyukin Judas Iscarioten bebunkidi jatu yubakin yuikin: \p —Ja en tantsu akaidan, jaki. Achixun iyukanwen— jatu abidanxuwen taexun \p \v 45 Judas Iscarioten Jesús bechitushitan jaki nukuxun yuikin: \p —Yusinaan, en miki nukuyuaii— iwanan, tantsu akaya \v 46 “Jakiaki, akanwen”, ibain achiaibun \p \v 47 Jesúsun tsuma betsan jatu mepanmanun ika nashui ikain jawen nupe chaipa sitan Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibujaidatun tsuma mapexpaikin maebain paxteaya \v 48-49 Jesúsun jawen tsuma nematan ma jaki nukuabu Jesúsun jatu yuikin: \p —Uatian xaba tibi Templo jemaintin anuxun en matu yusinkubainai man ea xabakabi achiama ikubainshinabuki. ¿Jaskai natian meshu medan yumetsu achimisbu shinain jawen deteti nupe chaipaya inun jawen kushati jiya man bekanxumen? Jamen man ea akamaki. Diosun jancha kenekin bebunkidi ekidi yuini jaska menekin man ea achiaii— jatu waya \p \v 50 janua dasibi jawen tsumabu datekin Jesús besti jenebaini paxai junei keyubainaibun \p \v 51 bedunan betsa tadi juxupa bestiwen yabukua ja paxama Jesús chibain policiabu betsan achipaikin \v 52 jawen tadi besti tsumaya mepamai jawen tadi pekabaini tadiuma paxai junekainiki. \s1 Xanen ibubu Junta Suprema anu Jesús iyunibukiaki, na janchadan \r (Mt 26.57-68; Lc 22.54-55, 63-71; Jn 18.12-14, 19-29) \p \v 53 Janua Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibubu dasibi inun, mae yununika xanen ibubu betsabu inun, Diosun jancha kenenibu yusinananmisbu jabu dasibibu janu Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibujaida Caifásin jiwe anu jabu dukun bua icha maniabu anu Jesús iyukin janu bichiaibun \v 54 janua Pedro datekin benantaxun uinkubaini ka xanen ibun jiwe jemaintin anu Templo mekenikabube tsaua chin yukin june uianyan \p \v 55 januxun Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibubu inun Junta Supremabu dasibi ichaxun Jesús jau tenanunbun jakidi chakabujaida yuiaibuwen chani jancha ikun keska watan jawen unanti watan tenankatsi benai maniabun \v 56 juni betsa betsapabun jakidi chani chitebiakin jakia juni dabetun jabias chani yuiabumaken \v 57 jaskaibun betsabudi benitan chani jakidi chitekin yuikin: \p \v 58 —Nukun ninkakinan, Jesúsun eska yuiai nun ninkashinaki. Matu yuinun: “Na Dios kenwanti mishki Templo junibun anidan, tekekin pudekin keyutan uxa dabe inun besti kaya junibun akamaken ana en benixanaii”, ikai nun ninkashinaki— jatu wa akeakeaibun \v 59 jabun jabias chani chakabu jakidi yuiyabuma ninkai jaska waxun kupitima shinainbun \v 60 jaska waibu ninkatan Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibujaida Caifás namakis dasibube tsaua benitan nixun Jesús yukakin: \p —Na junibun mikidi chakabu yuiaibudan, ¿miadan, jaskai min jatube kemanameamamen?— aka \p \v 61 Jesús pes jawa yuiama niken Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibujaidatun ana yukakin: \p —¿Jabia min miamen ikaidan, min Diosun bake nukun mekenan Mesías Cristodan?— aka \p \v 62 —Jaa. Jaska min ekidi yuiaidan, en jaki. Epa Dios kushipajaidatun jawen yusiudi en tsaua matun Juchi Kayabi Iyua nai kuinwen en juai man ea uinxanaii— ikaya \p \v 63-64 ninkatan Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibujaida Caifás jaki sinatajaidakin jawen sanpu ushnitan yuikin: \p —Dios ichaikiki. Ana jatida janchai en ninkakatsi ikamaki. Na jaska jadi janchayadan, ¿jaskada jakidi man shinain?— akin jatu yuka: \p —Dios ma ichaxuki. Jau tenan menunwen— iake iakeaibun \p \v 65 januxun ichakawakin taewakin jaki kemu michukin jawen bedu beputan kaxe wakin kushakin yukakin: \p —¿Tsuan mia kushaimenkain? Unantan nuku yuiwe— akubainaibun \p januxun Dios kenwanti Templo mekenikabundi bepas bepas akaibun \s1 Pedro Jesúski dakenikiaki, na janchadan \r (Mt 26.69-75; Lc 22.56-62; Jn 18.15-18, 25-29) \p \v 66-67 janua jemaintin anu Templo mekenikabube Pedro chin yuaya Caifásin tsuma ainbu betsan bechitan yuikin: \p —Miadan, Jesús Nazaret anuabe min nimiski. En mia unaiin— aka \p \v 68 Pedron padankin yuikin: \p —En ja unanmaki, ja jaska min jakidi janchaidan— itan janu jemaintin kene jikiti xui anu ka niken takada keui taeaya \v 69 janua ja ainbun ana Pedro bechitan janu maniabu yuikin: \p —Na junidan, Jesúsun tsuma betsaki— jatu waya \p \v 70 Pedron ana jatu yuikin: \p —Jaskamaki— ikaya jabianudi mapuxun Pedro uinkin yuikin: \p —Chanima min Jesúsun tsuma betsa en unaiin. Galilea anua min jancha en ninkaii— akabu \p \v 71 Pedron jatu yuikin: \p —Ja juni man jakidi janchaidan, en ja unanmaki. En chani chakayadan, jau Diosun ea kupinunwen— ikaya \p \v 72 jakimamadi ja kachu takada keuai ninkatan jaska Jesúsun yuikin: “Takada dabeki keudiama dabe inun bestiki: ‘En ja unanmaki’, iki min eki dakei kaii”, abidana shinantan Pedro kaxa chakayamanikiaki. \c 15 \s1 Pilato anu Jesús iyunibukiaki, na janchadan \r (Mt 27.1-2, 11-14; Lc 23.1-5; Jn 18.28-38) \p \v 1 Ma penaya Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibubu inun Diosun jancha kenenibu yusinananmisbu inun mae xanen ibubu Junta Suprema jidabi ichaxun jaska wakin Jesús tenantikidi yubakatan Jesús menexxun romano xanen ibu Pilato anuxun chitenun ixun iyuabu \v 2 Pilaton Jesús yukakin: \p —¿Miadan, min judio xanen ibubu binu keyuamen?— aka \p Jesúsun yuikin: \p —Jawaikika! Jabiadi min ea yuiaii— aka \p \v 3 Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibu betsa betsapabun jakidi chani yuikin chiteaibun \v 4 Pilaton ana Jesús yukakin: \p —Ja mikidi betsa betsapa chakabu yuiaibudan, ¿min jawa jatu yuiamamen?— aka \p \v 5 Jesúsun jawa yuiama niken: “¿Jaskai janchamamen?” itan Pilaton jadakidi shinantima tsauken \s1 Jesús jau tenanunbun Pilaton jatu yununikiaki, na janchadan \r (Mt 27.15-31; Lc 23.13-25; Jn 18.38–19.16) \p \v 6 romano soldadobun jatu achixun bichimabu badi tibi ja Pascua nawaibutian jau bestichai taxninun ja romano xanen ibu Pilaton beyawen taexun maen katuaya jatu kainmaxunpakemisken \v 7 jabiatiandi juni betsa jawen kena Barrabás juni betsabube detenamekin jatun xanen ibu detepaikin jatubetan juni betsa tenainmaken jabun achixun bichimabun \v 8 janua yudan kaian Pilato anu ana bexun yuikin: \p —Nawaibutian juni betsa badi tibi min nuku taxnimaxunmis keska wakin natiandi juni betsa nuku kainmaxunwen— akabu \v 9-10 Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibubu Jesúski chani chakai jaki sinatakin jaska waxun maematima maemanun ixun iyuabu Pilaton unankin yudan kaian yukakin: \p —¿Judiobun xanen ibu kayabi Jesús jawa wama matu nichinxunpa?— ikaya \v 11 Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibubun yudan kaian ana Jesúski sinatajaidamakin jatu dasibidi sinatamakin keyukin: \p —Jau Barrabás nuku kainmaxunun yuikanwen— jatu waibun yudan kaianen jabiaskadi yuiaibun \v 12 Pilaton ana jatu yukakin: \p —Ja juni: “En judiobun xanen ibuki”, iki kenamisdan, ¿matu jaska waxunpa?— jatu wa \p \v 13 jancha kushipawen ana yuikin: \p —Cruzki nuku mastaxunwen— ikaibun \p \v 14 ana Pilaton jatu yukakin: \p —¿Natunan, jawa chakabuwashinamen?— jatu waya ana unanxubima jancha kushipawen yuikin: \p —Cruzki nuku mastaxunwen —aki jawenchains ikaibun \p \v 15 jaskaibun Pilaton yudan kaian daewakin Barrabás jatu kainmaxuntan Jesús jatu kakush kakush amatan jau cruzki jatu mastaxuntanunbun jatu yunua \p \v 16 januxun xanen ibu Pilaton jiwe ewapa jemaintin anu soldadobun Jesús iyuxun soldado jabus jaki xukui ichatan \v 17 xanen ibun bemakia tadi chaipa tashijaida Jesús sawemaxun muxa maiti waxun maimatan \v 18 unanxubima jancha kushipawen kaxe wakin yuikin: \p —Judio xanen ibu kayabidan, min miaki— akin jawenchains yuibetanan \v 19 ji sidiwen makush makush atan jaki kemu michutantankin jaki danti itan jancha pepawen yuixunikapaikin kaxe wakin \v 20 keyutan bemakia tadi chaipa tashijaida pekatan jawen tadi kayabis Jesús sawemaxun cruzki mastakatsi kainmabainaibun \s1 Cruzki Jesús mastanibukiaki, na janchadan \r (Mt 27.32-44; Lc 23.26-43; Jn 19.17-27) \p \v 21 janua juni betsa Simón jawen mae Cirene anua jawen bakebu Alejandro inun Rufodan, bai anu dayatani jui jatuki nukutan Jesúsun cruz jau iaxunyubainun soldabobun yunua iaxunbainaya \p \v 22 Gólgota anu Jesús jadi iyukin mapematan, jaska yuiadan, Buxka Xau Mati anudan, \v 23 uva vino jene isin nemati dau muka jusia amapayabu danankin akamaken \v 24-25 ma badi jui nai puchinin dakaken Jesúsun tadi peka keyutan mastaxun cruzki nichintan soldadobun shinankin yuikin: \fig |src="LB00324b.tif" size="col" loc="Mark 15.24-26" copy="Louise Bass; British & Foreign Bible Society" ref="(15.24-26)" \fig* \p —¿Tsuan jawen tadi tibi biainmenkain? Akanwen— ixun jawen beyusti putapakekin jawen tadi paxkatan \p \v 26 jawen taexun jatu tenanmai unanti ji bexa tuaxki kenekin: “Judiobun Xanen Ibujaidaki”, aka bexun Jesús mamaki ja ji tuaxki kenea mastadiaxun \v 27-29 jabianudi jabe juni yumetsu dabedi cruz dabeki mastaxun betsa jawen yusiudi nichinxun betsa jawen yusmaudi nichindiabu junibun dainbainkin budi budi ikin yuikin: \p —Uinwen. “Dios kenwanti mishki Templo tekekin pudekin keyutan xaba dabe inun besti kaya en ana benixanaii”, min ishianki. \v 30 Min ja kushipa jayadan, ja cruz anua mimebi paxai butudiwe, mawamadan— akaibun \p \v 31 Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibubu inun Diosun jancha kenenibu yusinananmisbundi Jesús kaxe wadiai yuinamekin: \p —Juni betsabu medabewabiamis jamebi paxatidumaki. \v 32 Jaskakenan, jaska Israelbun Xanen Ibu Cristo kayamenkain cruz anua butuai uinkin na jabiatian nun ikunwantiduki— ikaibun ja jaska waibu ninkatan juni yumetsu dabe jabe mastadiabudi jancha chakabukin Jesús yuandiaibun \s1 Jesús mawanikiaki, na janchadan \r (Mt 27.45-56; Lc 23.44-49; Jn 19.28-30) \p \v 33-34 janua badi manananbibiaken badi nuka meshua itsa daka manaibun ma badi nai puchinin dakaken bepenakainaya jabiatiandi Jesúsun jui kushipawen yuikin: \p —Eloí, Eloí, ¿lemá sabactani?— ikidan juni kuin janchadan, “En Diosuun, en Diosuun, ¿jaskakin min ea jeneamen?” ikaya \p \v 35 ja naman jatidi mapuxun betsabun ninkatan yuikin: \p —Ninkakanwen, Diosun jancha yuixunika Elías kenaikikidan— ikaibun \p \v 36 janua ja naman mapuabu betsa kushikidan janu jawen tsiniti vino muka pu atan tawaki ustanxun bexun amanun, iwanan, sananxunkin shinankin yuikin: \p —En daka manakayuti Elíasin buteyui juimenkain— itan niken \p \v 37 janua Jesús ana unanxubima bis itan mawaya \v 38 Templo medan tadi dintu wakin kebenibu jamebi manaundia dis iki keyuaya \v 39 soldado romano capitán Jesúsun besuudi nixun uinkin Jesús bis itan mawaya yuikin: \p —Chanima kayaki. Na junidan, Diosun bakeki— ikaya \p \v 40-41 janua ainbuaibu Galilea anuabun Jesús Galilea anu ka jabun duawakin chibanmisbun uiainbun jatubetan uindiaibudan, Josén betsa maxku Santiago ja dabetun ewa María inun, Salomé inun, María Magdalenan jabun benantaxun uiainbun janua ainbu betsa betsapabu Jerusalén anu Jesúsbe beshianbundi jatubetan Jesús mawai uinibukiaki. \s1 Jesús mawa maiwati medan jananibukiaki, na janchadan \r (Mt 27.57-61; Lc 23.50-56; Jn 19.38-42) \p \v 42 Janua ma badi kaya jabiatiandi judiobu sábadotian juindukunkatsi bebunkidi piti pewamisbuken \v 43 janua judio Junta Supremabube jatube xanen ibumis betsa José Arimatea anua kainitun Cristo Xanen Ibuxanai manakubainshina jawa dateama Pilato anu kaxun Jesús maiwakatsi jawen yuda yuka \v 44 Pilato e itan yukakin: \p —¿Ma jawaida jaskatan mawaxumen?— ixun soldado capitán kenaxun yukakin: \p —¿Jesúsdan, jatian ma mawaxumen?— aka \p \v 45 capitánen uinxu ja badi mawaxu yuia Pilaton ninkatan jawen yuda José yunua kaxun \v 46-47 tadi juxupa chaipa bixun Jesúsun yuda jawenabubetan butexun tadiwen dayabutan bukin janu maiwati mishki kini waimabu anu datainbu María Magdalena inun Josén ewa Marían uiainbun mishki beputi ewapawen bepunibukiaki. \c 16 \s1 Jesús bestenkainikiaki, na janchadan \r (Mt 28.1-10; Lc 24.1-12; Jn 20.1-10) \p \v 1 Ma sábado juindukunti binushinken María Magdalena inun, Santiagon ewa María inun, Salomén jatibun Jesúsun yuda jawen dapuxkatsi xeni ininti bitanshina \v 2 janua penayajaida domingotian maiwati anu bui ma badi kainyuaya \v 3 yuinamekunkainkin: \p —Ja mishki beputi ewapadan, ¿tsuan nuku bepenxunkin tadanxuntidumen?— ikubaini \p \v 4 jakidi besukainkin uinkin ja mishki ewapawen bepushinabu ma jamaudi tadanmea bechitan \v 5 ja maiwati kini medan jikitan uinkin jabianudi juni bedunan tadi juxupa chaipa sawea yusiudi tsaua uin e ikaibun \v 6 jatu yuikin: \p —Jesús mastashinabu man benai jua en unaiin. Dateyamakanwen. Jaska bebunkidi matu yuishina keskai ma bestenkainaki. Ana nenumaki. Janu datanshinabu jikixun uinbaini \v 7 buxun Pedro inun jawen tsuma betsabu menan jatu yuiditankanwen: “Jadan, matu bebunkidi Galilea anu kaxuinkiki. Jadia matube ana ichai benai kaikiki, jaska matu yuishina keskaidan”— jatu wa \p \v 8 ainbuaibun ninkatan maiwati kini anua kainkaini saki saki iki kushibidani dateyabi bekin jatu dainkubidankin tsua yuiama benibukiaki. \s1 Ja dukun María Magdalenaki Jesús nukunikiaki, na janchadan \r (Jn 20.11-18) \p \v 9 Penayajaida domingotian Jesús bestenkaini jatuki nukutanun ika kai ja dukun María Magdalena ja 7 yushin chakabu jaya kainmayamaki nukua \v 10 janua benimakaini jatu banabimai kakin jabun Jesús chibanmisbu pes mania Jesús manui kaxaibuki nukuxun \v 11 jaska Jesús jiwea uinbain jatu yuia jawa ikunwanma ikaibun \s1 Jesús jawen tsumabuki ana nukunikiaki, na janchadan \r (Mt 28.16-20; Lc 24.13-49; Jn 20.19-23) \p \v 12 janua Jesúsun tsumabu dabe bai tanabainaibu jaska uinmisbu keskama jatuki Jesús nukua uinbidani \v 13 bexun jabun chibanmisbu ichapabu jatu banabima ninkatan jabun janchadi jawa ikunwanma idiaibun \p \v 14 janua Jesús jawen 11 tsumabun pi maniabuki nukua uin juinti kushikin Jesús bestean uinbidan jatuki chanibiabu jawa jatu ikunwanma ibayaibun Jesúsun jatu ja atan \v 15 jatu yunukin: \p —Mai jidabi anu bukin Diosun kakape ekidi dasibibu jatu yusinkubainxankanwen. \v 16 Jabun ea ikunwain jenewen man jatu nashimaya en jatu mekexanaii. Jakia jabun ea ikunwankin shinan betsa wabuma en jatu kupixanaii. \v 17 Jaska inun, tsuabunda ea ikunwain jaskakubainxanaibu matu yuinun ninkakanwen. En kushipa jayaxun en kenawen taexun yushin chakabu kainmaxankanikiki. Ja inun, jancha bena tapindiamawen janchaxankanikiki. \v 18 Ja inun, dunu pianan meabu jawa jatu piama ixanai inun, jawada mawati dau jatu amabiabu aka jawa jatu chakabuwatan tenema ixankanikiki. Ja inun, isin teneaibu jatu meabu xuxaxankanikiki— jatu watan \s1 Nai anu Jesús inanikiaki, na janchadan \r (Lc 24.50-53) \p \v 19 Xanen Ibu Jesús jatube janchai meneaya januxun Diosun nai anu ainitan jawen yusiudi tsaumaya \v 20 janua Jesúsun tsumabu kainbaini bukin mae tibi anu yusinkubaunaibun nukun Xanen Ibu Jesúsun jatu medabewakin jawen kushipawen jawada unanti dami atimaska chanima jatu uinmakubainibukiaki. \p Marcos