\id JHN - Kashinawa NT -Peru 2008 (DBL -2013) \h Juan \toc1 Kakape Juanen jatu kenexunikiaki \toc2 Juan \toc3 Jn \mt2 KAKAPE JUANEN KENENIKIAKI \mt1 JUAN \c 1 \s1 Diosun jancha jawen Shinain Janchati yuda kayabi kainikiaki, na janchadan \p \v 1 Bawakin taewadiama Diosun Shinain Janchati Epa Diosbe jiwea jabiaska dabes Dios ipaunibukiaki, niti ikamadan. Jakidi matu yuinun ninkakanwen. \v 2-3 Bai taei yuda jayadiama jabias jawen Shinain Janchati Diosbe yubakatan jabetan dasibi damiwakin keyunikiaki. Dasibi damiwakin jabe paxkama jiwea jauma Diosun jawa wadiama jakia jawen Shinain Janchatibetan dasibi betsa betsapa damiwanun ixun damiwakin keyunibukiaki. \v 4 Jaska inun, jawen Shinain Janchati xaba keskatun chanima jancha jiwekuiankidi jatu shinanmai \v 5 jubiaken chakabu shinankin yudabu meshu medan nia keskabun chanima jancha ninkakatsi ikama ja xaba jiwemanika bextekin nemanun ibiakin atidubuma inibukiaki. \p \v 6 Janua jawen Shinain Janchatin yusinkin taewadiama juni betsa jawen kena Juan Diosun yunua \v 7 jawen Shinain Janchatikidi jau dasibibun ninkakin ikunwanxanunbun bebunkidi jatu yui juniki, Juanan. \v 8 Jaskawen taea Juanan, Diosun Shinain Janchatimaki. Jakia ja chanima jancha jakidi jau jatu yusinyunun Diosun Juan yununiki. \p \v 9 Januxun xaba keskatun jiwekuiankidi yusin jatu unanmai \v 10 mai damiwani anu jua jatube jiwea jawen yusian jabun jawen jancha ninkama jatu jawenawakin damiwabiani Diosun Shinain Janchati midimabun unanma inibuki. \v 11 Jaska inun, Diosun Shinain Janchati jawenabu anu juken jabia jawenabundi jawen jancha ninkama jabun beya wama danainbun \v 12 jakia jatiditun jawen jancha ninkatan ikunwankin beya waibun Diosun Shinain Janchatin jau Diosun bakebu ixanunbun jawen kushipa jatu inankin jatu duawakin taewaniki. \v 13 Jaska inun, Diosun jawen bakebu jatu pepa wakinan, chutakin akama inun yudabun shinanwen akama jakia Diosun jawen kushipawen besti jawen bakebu wakin jatu jiwekuinmakin taewaniki. \v 14 Janua jawen Shinain Janchati yuda kayabi jayanun ika ainbu medanu naneima kaian Diosun bake bestichai ewatan nuku anua yumetan ewani jiwea jawen Epa Dios itsa kushipa duapajaida nun uinpauniki, nuikipa jaya inun chani chakatima jancha jayadan. \p \v 15 Jaska inun, jawen Shinain Janchati Juanen Jesús unantan Juan ninkai beabu jancha kushipawen jatu yuikin: \p —“Ja dukun jiweniwen taea ea kachu kainbiaimaxun ea binuyuxanikiki, xanen ibujaidakinan”, akin jaskakidi en matu yuikubainaii— akin Jesúskidi Juan janchaxunkunkainiki. \p \v 16 Diosun dasibi pepa nuku inantiduwen taea nukuwen nuikin nuku tibi jawen aka kushipa tibi betsa betsapa nuku inan akeakemiski, chakabu katumamadan. \v 17 Jaskawen taexun bebunkidi Diosun Moiséswen jawen jancha nun ja chibanun nuku yununiki. Jakia chanima jancha jaya inun jawen nui bechipainameti kayabi juidan, janua nun binun Jesucristowen taea besti juaki. \v 18 Ja inun, natian tsuabunda Dios uinakamabiaken jawen bake bestichai Diosbe janchanameai Dios ja keskajaidadi jawen Epabe ketaxamexun xabakabi jatun besti Dioskidi nuku unanmakubainiki. \s1 Nashimanika Juanen Jesúskidi pepa yuikubainikiaki, na janchadan \r (Mt 3.11-12; Mr 1.7-8; Lc 3.15-17) \p \v 19 Jaska Nashimanika Juanen Jesúskidi jatu unanmani en matu yuiai ninkakanwen. Jerusalén anuabun Juan kakaya judio mae xanen ibubun jau Juan yuka tapintanunbun Diosbe nukunabu janchaxunikabu inun Jacobun bake Levín baba betsabu jabu yunuabu Nashimanika Juan anu bexun jatun xanen ibubu yukaxunkin: \p —¿Miadan, min tsuamen? ¿Min Mesías Cristomen?— akabu \v 20 jatu padanma yuikin: \p —En ea Mesías Cristomaki— jatu wa \p \v 21 —Min tsuadaka, Dios janchaxunika Elías kanidan, ¿min jamen?— akabu \p —En jamadiki— jatu wa \p —“Diosun jancha yuixunika kushipa ea keska juxanikiki”, akin Moisin yuinidan, ¿min jamenkain?— akabu \p —En jamadiki— jatu wa \p \v 22 —Jabun nuku yunushinabu jadi nun jatu yuitanun, miadan, min tsuamenkain nuku yuiwe, mikidi nuku yunushinabu nun jatu yuitanunan— akabu \p \v 23 januxun Nashimanika Juanen jatu yuikin: \p —Jaskakidi Dios janchaxunika Isaíasin keneni keskadan: “Janu tsua jiweabumanuxun jancha kushipawen jatu yuikin: ‘Nukun Xanen Ibu nai anua matuki bayui ma kemaikiki. Matun juintinin shinan pewadikanwen, bai kayatapia keska wakinan’ ”, akin kenenidan, en jaki— jatu wa \p \v 24-25 janu jau Juanbe janchatanunbun fariseobun jatu yunushinabun ana yuikin: \p —Min Mesías Cristomadaka. Min Elíasmadaka. Min Diosun jancha yuixunika betsamadaka. ¿Jaskakenan, jawawen taexun daka min jatu nashimakubaini ikai, miki chiti ikabu jatu wakinan?— akabu \p \v 26-27 januxun Jesúskidi Juanen jatu yuikin: \p —Chanima jenewen besti en jatu nashimakubainaii. Jamen ea dukun en kainbianiken ja juni betsa matube jiwebia man unandiamadan, jawen kushipawen ea binujaidaki. Jaskawen taea eadan, jawen tsumapan jawen daya axunmis keska wakin en jawen jawaumajaidatun ean medabewakin jawen bichi tae mexpun tsitsauxun en pekaxuntidumaki— ikin \fig |src="LB00294b.tif" size="col" loc="John 1.27" copy="Louise Bass; British & Foreign Bible Society" ref="(1.27)" \fig* \v 28 Jordán jene kexa betsaudi Betania anuxun Juanen jatu nashimakubaini jadia jaska janchakin yuikubainiki. \s1 Jesús Diosun bakeki, akin Juanen jatu unanmanikiaki, na janchadan \p \v 29 Janua uxashini bestentan maniabun Jesús juai chaima bechitan metukin Juanen jatu yuikin: \p —Uinkanwen. Dios daewakin jatun chaxuwan bake menumisbu keska wai yudabu dasibibun chakabu jatun jatu buaxunkin Dios nuku daewaxunti ma juikiki. \v 30 Jakidi jabias matu yuinun, ninkakanwen: “Ja dukun jiweni ea kachu kainbianixun ea binuxanikiki, xanen ibujaidakinan”, iwanan, en matu yuishinaki. \v 31-34 Ja inun, man Israelbun ja juni unankin man shinan betsa waxanunbun matu unanmakin jenewen nashimakin en matu taewaimaki, ja juni eandi en unandiamabiadan. Jakia ea yununitun ea xabakabi yuikin: “Ja juniki Yushin Pepa jaki butua jaki matsaume min uinxanaidan, jabiatundi Yushin Pepawen jatu nashimaxanikiki”, ea washinken chanima ja juniki nai anua deiwan keska Diosun Yushin butua ja juni mamaki bashikuai en uinmaki. Jaskawen taexun: “Ja juni Diosun Bakeki”, akin en matu yuiaii— akin Nashimanika Juanen jatu yuitan \s1 Jabu dukuntun Jesús chibankin taewanibukiaki, na janchadan \p \v 35 janua ana uxashini Nashimanika Juan jawen tsumabu betsa dabebe nixun \v 36 Jesús kauanai uinkin nuku yuikin: \p —Uinkanwen. Jatun Dios sinatai daewanikaki, chaxuwan bake menumisbu keskadan— nuku wa \p \v 37 ninkatan ja dabe nun Juanen tsumabia Jesús chibanbaintanun ika shinain nun kaya \v 38 niti itan dabekekaun nuku uinkin yukakin: \p —¿Man jawa benayuai?— nuku wa \p —Yusinaan, ¿min jani jiwea ikai?— nun wa \p \v 39 —Ebe kaxun uin bukanwen!— nuku wa jabe kai janu jiwea anu nun jabe jikia ma 4:00 badi jikitushitan nun jabe janchaya \v 40-41 Nashimanika Juanen jancha ninkatan Andrésin Jesús chibanbaina jabe janchatan jawaida jawen betsa Simón Pedro yuinun ika benabaunkin bechitan yuikin: \p —Mesías Cristoki nun nukuxuki. Min tsidi uin kawe— itan \v 42 januxun Jesús anu Andrésin Simón iyua januxun Jesúsun uinkin dais butan butankin yuikin: \p —Miadan, min Juanen bakeki. Min Simónbiaken en mia kena dabeya waii. Cefas wakin mia kenaxankanikiki— aniki. Cefasdan, nawan janchawenan, Pedroki. Pedrodan juni kuin janchawenan, Mishki Ewapaki. \s1 Jesúsun Felipe inun Natanael katunikiaki, na janchadan \p \v 43 Ana uxashini Galilea mae pakea anu Jesús kanun ika yubakashina kai Felipeki nukutan Jesúsun yuikin: \p —Tapin ebe kakunkainwen— aka \p —Peki— ikaini \v 44 ja Felipen maedan, Betsaidadan, jabianudi Pedro inun Andrés jiwediaken Galilea anu nun Jesúsbe kai nun jikiken \v 45 Felipen jawen jaibu Natanael benakin jawen jiwe anu kaxun yuikin: \p —Baa, mia yuinun, ea ninkawe. Jakidi Moisin inun Diosun jancha yuixunikabun kenenibudan, nun ma jaki nukushinaki, Josén bake Jesúsdan. Jawen mae Nazaretki— aka \p \v 46 Natanaelin yuikin: \p —Ja mae Nazaret anua tsua duapa taxnitidumaki— aka \p —Ebe kaxun ibubis uinkin unanyuwe— atan iwea \p \v 47 Natanael Felipebe juai uinkin Jesúsun nuku yuikin: \p —Uinkanwen, ja Israelin baba kayabitun tsua jatu padainsmadan— nuku wai \p \v 48 jawen jancha ninkabidan Natanaelin Jesús yukakin: \p —¿Jaskakin janixun ea uinmisxun min ea unain?— aka Jesúsun Nataniel yuikin: \p —Felipen mia kenadiama miban higuera ji naman tsauxun min shinain en mia unanxuki— aka \p \v 49 ikunwankin yuikin: \p —Yusinaan, chanima min Diosun bake kayabiki, Israelbun xanen ibu dasibi binuadan— aka \p \v 50-51 Jesúsun ana yuikin: \p —“Miban higuera naman tsauxun min shinain en mia unanxuki”, akin en mia yuiaiwen taexun min ea ikunwaiin. Ana pepa betsa shadabu en binumai min ea uinxanaii— iwanan, ana yuikin: —Chanima en matu yuiaii. Nai bepemanai anua en matun Juchi Kayabi Iyua ea anu Diosun nai tsumabu inabainbaini butubidanbidanaibu uinkin Diosun kushipa man uinxanaii— akin nuku yuiniki, Jesúsunan. \c 2 \s1 Unanmati dami Jesúsun taewanikiaki, na janchadan \p \v 1 Jesúsun ja dukun damiwakin taewani matu yuinun ninkakanwen. Ana uxashini Caná mae Galilea anu ainyain nawaibu anu jatu medabewai Jesúsun ewa juken \v 2 nun Jesúsun tsumabu Jesúsbe nukudi iabu \v 3 uva vino akin netsuaibun jawen ewan ja dukuntun unankin Jesús yuikin: \p —Kukaan, vino ma netsuabuki. Ana jatu bena waxunwen— aka Jesúsun yuikin: \p \v 4 —Ewaan, mia inun eanan jaskas nun shinanmaki. Diosun ea jatu unanmaxanaidan, idiamaki— aka \p \v 5 jawen ewan ja jabun jatu pimai yuikin: \p —Matu yunuayadan, axunkanwen— jatu wa \v 6 Dios pexuni pidiama judiobu jaki mepanumisbuwen taea dintu betsa anu mishki shumuwan 50 kasmai 70 litro unpax mata wati tiubus 6 shumuwan xaka sedea \v 7 Jesúsun uinkin jatu yuikin: \p —Ja 6 mishki shumuwan tibiki unpax manekin mata wakanwen— jatu wa shumuwan tibi mata wakin bupakemaibun: \p \v 8-9 Jesúsun ana jatu yunukin: \p —Natianan, kenchawen beaishtabain ja jatun jatu besimai xanen ibu anu buxuntankanwen, jau menunan— jatu wa ma damia unankin ja dayakapabu betsan beatan buxuanbu jaskatan unpax damixu unanma ja jatun jatu besimai xanen ibun metan jania bekanxu unanma ja xanen ibun juni ainyain kenaxun \v 10 yuikin: \p —Nawai taekin jabu dukun vino pepa jatu ama netsui bechantu bestia benimaibun ana pe bexmas jatu amamisbuki. Jakia mianan, pepajaida aduxun ikis min jatu taxnimaxunaii— aka jatu inanbaunaibun \v 11 jaska wakin Caná Galilea anuxun dami atimaska taewakin Jesúsun jawen kushipa nuku uinmakin taewaya jawen tsumabun eskadabes ikunwankin nun taewaniki. \v 12 Januxun jatu jaska waxuntan Cafarnaúm anu jawen ewa inun jawen betsabube Jesúsbe nun bai kashian jiweyuabun \s1 Templo jemaintin anuxun yumetsui inananainbu Jesúsun bechitan jatu nichinikiaki, na janchadan \r (Mt 21.12-13; Mr 11.15-18; Lc 19.45-46) \p \v 13 janua Pascuatian janu nai tsuman detekin debu wanikatun nukun xenipabu dunkebaini shinain besinun ika judiobu mae tibi anua ma bea kemaibun Jerusalén anu Jesúsbetan nun uin ka \v 14 januxun Templo jemaintin anuxun ina awa inun, chaxuwan inun, deiwanwen Dios kenwankin menu keyuti juni betsabu inananainbu inun pei biananain tsauabu Jesúsun bechitushitan \v 15-16 jaska waibu jatu uinkin bechipaiama bichi kapikunkin mayatan jabu inayabu jatu kusha kusha atankin Templo jemaintin anuadi jatu nichin keyukin janua pei biananainbudi jatun tapu nadabekin pei jexe jatu sa akankin deiwan inananainbu yuikin: \p —Matun inabu inun matun mabu dasibiya nenua taxnidibainkanwen. En Epa Diosun jiwedan, janua ana jamapai inanananyamakanwen— jatu wa datei kaiin xadakabainbainaibun \p \v 17 Jesúsun jaska wai uinkin jaska nukun xenipabu Davidin Jesúskidi yuikin: “Dios kenwanti jiwewen taea jawa dateama naxukui sinatakin en yaushixanaii”, akin keneni atimas nun shinanyan \p \v 18 judio xanen ibubu bexun Jesús yukakin: \p —¿Min jaska waxudan, pemen? Ja kushipawen min jatu akaidan, jawen nun mia unanti wanun jawada dami atimaska wakin nuku axunwen— akabu \p \v 19 junea janchawen jatu yuikin: \p —Na mishki jiwe man tekekin keyuadan, xaba dabe inun besti kaya ana en benixanaii— jatu wa \p \v 20 jaska janchaiwen taexun mishki jiwe shinankin xanen ibubun Jesús ja akin yuikin: \p —46 año dayakunkainkin na Templo menediabumaki. ¿Jaska watan xaba dabe inun besti min ana benikin bena watidumen?— akabu \v 21 jakia jawen yuda jiwe keskakidi Jesúsun shinaniki. \v 22 Janua Jesús mawa ana bestenshinken: “Xaba dabe inun besti kaya ana en benixanaii”, jatu wani nun shinainwen taexun jakidi jaska tibi kenenibu inun Jesúsun nuku yusinidi shinankin nun ikunwaniki. \p \v 23 Janua Jerusalén anu jabias Pascuatian dami atimaska wakin jawen kushipa Jesúsun jatu unanmaiwen taexun yuda ichapabun uinkin ikunwankin taewaibun \v 24-25 jakia jaska yudabun jakidi shinankin jawada akaiwen besti benimaibu Jesúsun jawa jatu unanmayuama yudabun shinan mesten jayabuma dasibi jatu unainwen taea: “En Mesías Cristoki”, ikin bebunkidi xabakabi Jesúsun jatu unanmayuama iniki. \c 3 \s1 Ana kain benatikidi Jesúsun Nicodemo yusinikiaki, na janchadan \p \v 1-2 Janua judiobun ichati jiwe xanen ibu betsa fariseo Nicodemo meshu medan june Jesúsbe janchai kaxun yuikin: \p —Yusinaan, Diosun mia medabewamadan, min dami atimaska atidumaki. Jaskakenan, Dios anua yusinanan, min miaki, en unanan— aka \v 3 Jesúsun ana yuikin: \p —Chanima en mia yuiaii. Tsuada ana kain benama Dios xanen ibuai anu ka jiwetidumaki. Jakia ana kain benatan Dios xanen ibuaibe jiwexankanikiki— aka \p \v 4 Nicodemon Jesús ninkama ana yukakin: \p —¿Jaskai yuda ewabia jaskatan ana kaintidumen? ¿Jawen ewan baken nantiki nanetan ana jaska jikikaintani ana kaintidumen?— aka \p \v 5-6 januxun Jesúsun yuikin: \p —Jaskamaki. Chanima en mia yuiai ninkawe. Yuda kayabi medanua kaianan, yuda kayabi ikubainmisbuki. Ja inun, Yushin Pepatun kain benamatan jatuki jikitan jatu yaushikin mekekubainmiski. Ja inun, jene inun Yushin Pepawen nashiabumadan, Dios xanen ibuaiki man nukutidubumaki. Jakia ja dabewen pepakubainaibu jaki man dasitidubuki. \v 7 Jaskaken: “Jau dasibibu ana kain benanunbunwen”, iwanan, akin en mia yuia shinain: “¿Jaskada betsajaidamen?” iki jabaa! iyamawe. \v 8 Jaska inun, niwe jaikaimas xunku iki danka imiski. Jakia jawen jui ninkakin janiada juai inun janida kai min unanmaki. Yushin Pepatun tsuada yuda betsa bena waidan, jaska keskadiki— aka \p \v 9 Nicodemon ninkai tapianmajaida ana yukakin: \p —¿Jaskatidumen, na jaska min yuiaidan?— aka \p \v 10 —Israelbu yusinbiamis ¿jaskakin en mia yuiai min ninkamamen, tapinbainamadan?— iwanan \v 11 —Chanima en mia yuiaii. Eskaki, mia yuinun ninkawe. Nukun uinkin inun tapinmisxun Nashimanika Juan inun ean nun matu yusinmiski. Jakia nukun jancha danankin nukukidi xabakabi man shinanbumaki. \v 12 Jaskaken yudabukidi en matu yuikubainai en jancha man ikunwanbumawen taexun Dios anua jamapaikidi en matu yuiaidi man ikunwantidubumadiki. \v 13 Jaska inun, Dioskidi unantanun ika Dios anu tsua inatidumaki. Jakia eadan, matun Juchi Kayabi Iyuatun matu unanmai Dios anua jua en taxniniki. \v 14-15 Jaska inun, Diosun nukun xenipabu yusinkin unanti wamanikidi mia shinanmanun ninkawe. Janu tsua jiweabuma anu Moisin jatu iyuima janus nukun xenipabu jiwea akeakeakin jawen jancha ninkabumaken Diosun jatu kupinun, iwanan, dunu midima ichawaxun jatu pima isin teneaibun Diosun Moisés yunua mane damiwakin dunu itsa waxun jiki netanxun nichian tsuanda uinkin ikunwain xuxanibuki. Jabiaskadi wakin Diosun ea yubani keyukin jiki matun Juchi Kayabi Iyua ea mastanxun ea benitan ea nichinxankanikiki. Jaskawen taexun tsuabunda ea ikunwankin shinain ebe jiwexankanikiki, niti ikamadan— iwanan, \s1 Yudabu dasibiwen Dios nuijaidakin Jesús yunua taxninikiaki, na janchadan \p \v 16 Jesúsun ana Nicodemo shinanmakin yuikin: \p —Yuda betsa betsapa dasibi jiwebaunabuwen nuijaidakin Diosun eska shinantan ea jawen bake bestichai yununkin taxnimaniwen taexun tsuabunda ea ikunwankin jawen jiwea kayabi benutima bitan mawa kayabiama Diosbe jiwekuinxankanikiki, ikibi ikidan. \v 17 Januxun jau ewen taexun yudabu jatu kupixanun, iwanan, Diosun ea jawen bake bestichai ea taxnimama iniki. Jakia Dios daewakin jau ewen dabanan matun chakabu buaxunkubainxanun, iwanan, Diosun ea jawen bake bestichai taxnimaniki. \v 18 Jaskaken tsuanda Diosun bake ikunwainbu Diosun kupiamaki. Jakia tsuanda jawen bake bestichai ikunwanmawen taexun Diosun jatu danantan kupixanikiki. \v 19-20 Yudabu jamapai chakabuwen kemui bechipaikin jenekatsi ikama Diosun jancha xaba keska dananmisbuki. Januxun jatun shinan chakabuwen taexun Diosun jatu kupinun, iwanan, jawen jancha xaba keska yunukin taxnimaniki. Jaskawen taexun tsuan jawa ninkama jawen bake danankin chakabuwen besti kemumisbu Diosun jatu kupijaidaxanikiki, niti ikamadan. \v 21 Jakia tsuabunda Diosun jancha xaba keska ea ninkatan betsabu unanmakin jancha chanima yusinkubainmisbun jabun Diosun shinain keska chibankin ea ikunwanmisbuki— aniki. \s1 Nashimanika Juanen Jesúskidi ana jatu shinanmanikiaki, na janchadan \p \v 22 Jerusalén anua jancha menetan Jesús nukube Judea mai pakea anu kaxun nuku yusianyan betsabun Jesús janchai ikunwankin taewaibu nun jatu nashimakubainaya \v 23-24 janu jaskaitiandi Juan achixun bichidiabuma janu Jordán jene netsuisma anuxun mae betsa Salim dapi Enón anuxun Nashimanika Juanen jancha ninkanun ika beabu jabun jawen yusian ninkatan jatun shinan betsa wakin ikunwainbu jatu nashimadiakubainaya: \v 25 “Ja beya unpaxwen chukikin Dios xabakabi uinmai nun pepamiski”, ikin shinain judio yusinan betsabe Juanen tsuma betsabu jatun beyawen taea ja iki yuinamei menetan \v 26 Juan yuinun ika jawen tsumabu buxun yuikin: \p —Yusinaan, Jordán jene kexa betsaudixun nuku yusinkin jakidi min nuku kenwainmatunan, jatundi dasibi jawenabu wakin jatu nashimaya ninkatan bechibain jadi chibankanikiki— akabu \p \v 27 Juanen jatu yuikin: \p —Juni betsa Diosun yunuama xanen ibu kayabi itidumaki. \v 28 Jerusalén anua bexun ea yukaibu xabakabi chanima jatu yuikin: “Eadan, en Cristo Mesíasmaki. Jamen eadan, bebunkidi jakidi en chaninun Diosun ea yununiki”, akin en jatu yuiai man ninkaimadan, shinankanwen. \v 29 Ja inun, junin chipash bitan ainwanan, ja besti jawen beneki. Jakia jawen bene benimai jawen ainbe janchai ninkatan jawen jaibuaibudi benimachakayamamisbu keskai eandi Jesús jaskai ninkatan en benimajaidadiaii. \v 30 Jaska inun, jawen kushipawen ea binuin Jesús kushipaya janua eadan, en kushipa bextekei en bexmasaii— iwanan, \s1 Juanen Jesúskidi xabakabi jatu yusinikiaki, na janchadan \p \v 31-32 ana jabias shinanwen Juanen jatu yuikin: \p —Tsuada mai anua baadan, mai anu jiwexun jaska dasibi mai anuadi tapin janchamisbuki. Jakia ja junidan, Dios anua taxninixun yudabu dasibi binukin Dios anua ninkakin uintan jaska chanibiaya tsuan jawa ninkama danankanikiki. \v 33 Jakia tsuabunda jawen bake dananma “Dios chani chakaismaki”, ikin jawen jancha mestenwanmisbuki. \v 34 Januxun jawen bake yunukin jawen Yushin Pepa keyuisma inankubainmiswen taexun Diosun bake ja yununitun jawen jancha yuimiski. \v 35 Epa Diosun jawen bake bechipaikin jau dasibi ibuai xanen ibuxanun jawen kushipa dasibi inaniki. \v 36 Jaska inun, tsuabunda jawen bake ikunwankin chibainbu jiwekuinxankanikiki, ikibi ikidan. Jakia jawen bake danankin ikunwanbuma jatu danandiakin Dios jaki sinatakin jiwekuinmama jatu kupikubainxanikiki, jiwe chakamakinan— iniki. \c 4 \s1 Samarianawa ainbube Jesús janchanikiaki, na janchadan \p \v 1-2 Juan binunkin Jesúsun yuda ichapa jaki chiti ikabu wakin jatun jatu nashimamabiaken nun jawen tsumabun jatu nashimapakebiaya ichati jiwe xanen ibu fariseobun ninkai jaki sinataibu Jesúsun ninkatan jatube ja ikatsi ikama \v 3-4 jaska ninkabaini nukubetan Judea jenebaini Galilea anu ana kai Samaria mai pakea dunkemisbu ana janu kama dainbainkin napaibainun ika kai \v 5-6 maewan betsa Sicar dapi Jacobun jawen bai jawen bake José yununi anu unpax bana kini anua dispiwen biti Jacobun jatu pukinmaniki kemai ma badi manananbi kemaya jin iki unpax bana kini dapi Jesús tsauken \v 7-8 Sicar maewan anua piti bixuin nun kaken Samarianawa ainbu betsa juxun unpax biai Jesúsun yukakin: \p —Min unpax biaidan, ea amawe— aka \p \v 9 judiobu Samarianawabube janchaisbumawen taea e itan ainbun yuikin: \p —En Samarianawaki. Miadan, min judioki. ¿Jaskakin min ea unpax ea akai?— aka \p \v 10 Jesúsun yuikin: \p —Jawada Diosun mia inankatsi ikai inun tsuanda mia unpax yukai unankin min ea yuka unpax netsuisma en mia inankeanxuki— aka \p \v 11-12 ainbundi yuikin: \p —Xanen ibuun, na unpax kini pukinkinan, nukun xenipabu Jacobun anixun jawen bakebu inun jawen inabubetan apaunibudan, nuku jenexunbainiki. Jaska nuku axunbainiwen taexun nukun xenipabu Jacob kushipadan, ¿min binuanmen? Ja dikabi na kini keyatapajaidaki. Shumu inun dispi chaipa min jayamaki. Unpax netsuismadan, ¿jania jawawen bitan min ea inantidumen?— aka \p \v 13 —Tsuabunda na unpax kini anua biwanxun atan jawenchains tetsusinkin ana manuxankanikiki— iwanan, jancha juneawen ana yuikin: \v 14 —Jakia tsuabunda unpax en inain atanan, ana tetsusini manuama ixankanikiki. Jabu tibi medan chacha unpax netsuisma keskatun jatu jiwekuinmaxanikiki, ikibi imakinan— aka \p \v 15 ainbun ninkabiakin Diosun Yushin Pepakidi janchai unanma ana yukakin: \p —Xanen ibuun, ana tetsusini unpax manuama en ana unpax bi bika tenekidankidanyamaxanun ja unpax netsuisma min ea yuiaidan, menan ea inandiwe— aka \p \v 16 —Peki. Jaskakenan ja dukun min bene iyutanwen— aka \p \v 17 —En bene jayamaki— aka \p —“En bene jayamaki”, ikin min chanima yuiaii. \v 18 Ja dukun 5 min beneyabiakunkainmis natian juni betsabe min jiweadan, chanima min bene kayabimaki— aka \p \v 19 ninkai e iki teku iki juinti metexeketan yuikin: \p —Xanen ibuun, min Diosun jancha yuixunika en mia ninkaii. \v 20 Na mati anuxun nukun xenipabun Dios kenwankin taewapaunibuwen taexun nun Samaritanobun jabianuxundi nun kenwandiamisbuki. Jakia: “Jerusalén anuxun besti jau Dios kenwanunbunwen”, ikin man judiobun yuimiski. ¿Jadatu kenwanti kayabi pemenkain? ea yuiwe— aka \p \v 21 —Ainbuun, ea ninkaidawe. Na mati inun Jerusalén anu kama jani ana kama man Epa Dios kenwanxanai ma kemaikiki. \v 22 Jakia unandiamabia Epa Dios man kenwanmiski. Jamen nun judiobu anu Dios medabenan juxanaiwen taexun unankin kaneama nun Dios kenwan kayabimiski. \v 23-24 Diosdan, yushinki, yuda kayabimadan. Jaska inun, jawen Yushin Pepatun jatu medabewakin shinanmaya Diosun yuini chanima unankin ikunwan kayabixanaibun Epa Dios duawakin kenwanxankanikiki, benimawakinan. Jaskawen taea na jabiatian ma jaska Diosun bechipai chanima man kenwankin taewaxanai ma taeikiki, Epa Diosun jawen Yushin Pepatun medabewayadan— aka \p \v 25 ainbun yuikin: \p —En unaiin, ja Mesías Cristo juxun dasibi nuku unanmaxanaidan— aka \p \v 26 Jesúsun yuikin: \p —Na jabia en mibe janchaidan, en jabiaki— aka \p \v 27 jaska watanayas nun jawen tsumabu nidi itushikin Jesús ainbube janchai bextetushi e itan: \p —¿Jaskai ainbube janchaimenkain? ¿Jawa yukai jabe janchai ixumen?— ikin nun yukatidububia nun jawa yukabumaken \v 28-29 ainbu jawen shumu jenebaini jawen mae anu kaxun yudabu yuikin: \p —Ebe kaxun uin bukanwen. Dasibi en ipauni ea yui keyuxuki, Mesías Cristomenkainan— jatu wa jawen jancha ikunwankin ninkabidani \v 30 jatun mae anua dasibi Jesús anu bei natsekebidani taeaibun \p \v 31 ja jaskaibun nun jawen tsumabun Jesús yuikin: \p —Yusinaan, nun mia piti bixuntanxudan, menan pidiwe— nun akanwan \p \v 32 —Piti betsa man unandiama en jayaki— nuku wa \p \v 33 yuinamei: \p —Janixun juni betsan piti bexun ¿pima ikimenkain?— nun ikaya \p \v 34 Jesúsun nuku ana yuikin: \p —Jatun ea yununitun shinan en jayawen taea jawen daya keyui en kushipamiski, yani wa keskaidan \v 35 —iwanan, ana nuku yuikin: —Matun bai man banashina uinkin yuikin: “Ana uxe dabe inun dabe ka bimi jushian nun tsekaxanaii”, iwanan, man shinanbiaya ana matu yusinun ninkakanwen. Diosun bai kaiskin uinkanwen. Ma janu ikunwainbu ichawati peki. \v 36 Tsuabunda jatu ichawakin jawen manakuti pepa bikanikiki, jatun jiwea ikibi ika bikinan. Jaskaken tsuabunda miban bana bimi jushiain jatu tseka keska waibudan, jabudi benimakanikiki. \v 37 Jaska inun, juni betsan banaima juni betsadi juxun tsekamiski, iwanan, nun yuimisdan, chanima janchaki. \v 38 Jaska inun, janiada dayakin Diosun jancha banaimabu ikunwainbu man ichawa bestinunbun en matu yunuxanaii. Jaska inun, betsabu dayai taeimabun natiandi matundi jawa bika teneama ichawa bestikin man keyuxanaii, jatube benimakinan— nuku waya \p \v 39 januxun ainbun jatu yuiaiwen taexun jawen mae anuxun Samarianawabu ichapabun ikunwain Jesús anu \v 40 bexun uinkin yuikin: \p —Nukuki bayuwe— akabu januxun Jesúsun yusin uxa dabei jatu anu bashikua \v 41 jawen jancha ana ichapabun ikunwankin taewakin \v 42 ainbu yuikin: \p —Ja dukun min jancha besti ninkatan mia chibanbaini kaxun nun uinshinaki. Janua chanima kayabi ibubis nukunmebi jawen janchadi ninkatan Jesúsun yudabu dasibi Mekenika Mesías Cristodan, natian nun ikunwaiin— akabu \s1 Gobiernobe dayanika xanen ibu bexmastun bake Jesúsun xuxawanikiaki, na janchadan \p \v 43-44 januxun: “Diosun jancha yuixunikadan, jawen mae anuxun yusianyan jawenabuns kenwainsbumaki”, imisxun Jesúsun jamebi jatu kenwanmakatsi ikama uxa dabetan janua ana kai \v 45 Galilea mae pakea anu jikia Jerusalén anu Pascua nawai besiaibutian jabun uin kaxun Jesúsun dami atimaska akai uinshinabuwen taexun ikin pewa wani jaki benimajaidakubainaibun \p \v 46 januxun Caná mae Galilea anuxun unpax dami waimanu Jesús ana chintunkain jikiaya jabiatiandi Herodesin ja dayaxunmis xanen ibu betsan mae Cafarnaúm anua jawen juni bake isin teneaya \v 47 Jesús Judea anua Galilea anu ana chintunkidan jikiai ninkatan janu kaxun uinkin ea akin yuikin: \p —Yusinaan, en juni bake mawakatsis ikikiki. En jiwe anu ebe kaxun ea xuxawaxunyuwe— aka \v 48 Jesúsun yuikin: \p —Matunan, jawen unanmati dami atimaska en akai uianma man ea daki ikunwanbumaki— aka \p \v 49 jawen bakewen nuimanun, iwanan, Jesús daewakin yuikin: \p —Xanen ibuun, jaskamaki. Janun en bake mawanun jawaida ea xuxawaxuin kawe— aka \p \v 50 jawen nuikin Jesúsundi yuikin: \p —Nenua chintunkaini min jiwe anu kadiwe, min bakedan, mawama jiweakidan— aka ja junin Jesúsun jancha ikunwanbaini jawen jiwekidi kai \v 51 janida bai puchinin uxashini jawen jiwekidi kaya unudiadi jawen tsumabu bei jaki nukuxun yuikin: \p —Min bakedan, ma ana jiweaki— atushiabu \p \v 52 ninkatan jatu yukakin: \p —¿Jatian jaskai xuxai taeshinamen?— jatu wa \p —Uatian ma badi kapukeaya a la 1:00 jawen yuna mainshinaki— akabu \p \v 53 jabianudi: “Min bake mawama ana jiweaki”, Jesúsun ashian jabiaskadi nakushxunaibuwen taea jikitushitan jatu yuia jawenabubetans Jesús ikunwanibukiaki. \p \v 54 Na jaska ana ja kachu juni bake xuxawakinan, tsuan jaska watiduma Jesúsun akinan, Judea anua chintunkidan Galilea anu jikitushishinxun ana jabianuxundi jaska waniki, jawen unanmati dami ja kachu ana akinan. \c 5 \s1 Betzatá kexa juni isin tenei babuni Jesúsun xuxawanikiaki, na janchadan \p \v 1 Galilea anuxun Jesúsun juni bake xuxawaima ana betsatian Jerusalén anuxun judiobun jatun beya betsa chibain besi nawaibu anu Jesús ana chintunkaini kakin \v 2-4 januxun Jerusalén mae mishkiwen kenebaunibu janu jikiti xui jawen kenadan, Chaxuwan Kaintidan, ja dapi janu unpax uke medan jabai anu mishki pukinibu anu unpax tsaua jawen kenadan, Betzatádan, janu utai juindukunmisbu anu 5 utati anu bekunbu inun, tidibu inun, meyushkibu inun, isin betsa betsapa tenei maniabu anu mishki pukinibu unpax mata nai tsuman shubimaya: “Ea dukun ka en pukua en xuxatiduki”, iki maniabu anu \v 5 juni betsa 38 año badi ka jawen yuda babuni \v 6 daka Jesúsun bechitushitan badi ichapa ka isin teneai unankin yukakin: \p —¿Min yuda xuxai min ana kushipakatsis ikai?— aka \p \v 7 —Jaa, Xanen Ibuun. Jakia nai tsumapan jene shubimai anu tsuan ea bakebain pukutimaken en unanxubida kaya isin teneai betsan ea maemai binukain jabu dukun pukukubainmisbuki— aka \p \v 8 jawen nuikin xuxawanun, iwanan, Jesúsun yuikin: \p —Jaskakenan, benitan min dakati iabaini kadiwe— aka \v 9 jawaida jawen yuda dakushi kayatan benikauan sábado juindukuntitian dayatimabiaken jabiatiandi jawen dakati iabainaiwen taexun \v 10 judio xanen ibubun yukakin: \p —¿Jaskakin juindukuntitian min dakati iabainkin Moisin nuku nemani min chibanma kaneai?— akabu \p \v 11 —Ea xuxawaxutun yunukin: “Min dakati iabaini kadiwe”, ea wa en kai ikaii— jatu wa \p \v 12 —¿Tsuan mia jaska yunuxumen?— akaibun \v 13 janu ichabu anu Jesús jawaida nashui ikawen taexun jatun xuxawaxu unanma jadakidi jawa jatu yuitima nibai kaken \v 14 chipu Jesús Templo jemaintin anu jaki ana nukuxun yuikin: \p —Uinwen, ikis en ma mia xuxawaxuki. Jaskaken chakabu shinankin Diosun jancha ana kaneyamaxanwen, min ana jamapai betsa kaneaidan, jawada chakabujaidawen min ana pikutidukidan— aka \p \v 15 ja juni jaska wa kaxun judio xanen ibubu jatu yuikin: \p —Na en xuxaxu man ea yukadan, Jesúsun ea akakiaki— jatu wa \v 16 juindukuntitian Jesúsun xuxawawen taea jaki sinatakin judio xanen ibubun Jesús danankin yuainbun \v 17 jatun jancha ninkatan Jesúsun jatu yuikin: \p —En Epa Diosun jatu medabewai dayakunkainmiski. Eadi jabiaskadiai en dayadiakunkainaii— jatu wa \p \v 18 ninkatan june judio xanen ibubu yuinamei: \p —Sábado juindukuntitian yununi kaneai bestimaki. Chakabu betsa wadiai jamebi Dios keskakatsis ikin yuikin: “Dios en Epaki”, ikin yuidiaikiki— ikaiwen taea jaki sinatajaidakin Jesús tenankatsis ichakayamaibun \s1 Jawen Epan Jesús jawen kushipa inanikidi yusinikiaki, na janchadan \p \v 19 Jesúsun ana jatu yuikin: \p —Chanima en matu yuiaii. Diosun baken jawen shinanen besti jaska atidumaki. Jakia jamapai shadabu Epa Diosun akai uinkin jabiaskadi wakin jawen bakendi adiatiduki. Jaskaken Epa Diosun shinanen ea jawen baken en adiaii. \v 20 Jaska inun, Epa Diosun jawen bake bechipaikin dasibi akin uinmamiski. Jaska inun, ana kushipajaidawen dami atimaska betsa betsapa jawen bakewen matu uinmaya uin man e ikunkainxanaii. \v 21 Jaska inun, en Epa Diosun mawabu jiwemamiski. Jabiaskadi wakin jawen bakendi tsuabuda katutan jatu jiwekuinmadiatiduki. \v 22-23 Jaskawen taexun tsuada Epa Diosun unanti waismaki. Jakia jau dasibibu jawen baken jatu unanti waxanun jawen kushipa inani jayaki. Jaskawen taexun jabias Dios kenwanmisbu keska wakin jawen bakedi jau kenwanxanunbunan. Tsuabunda jawen bake ma yununi kenwanbumadan jaskatan jawen Epadi kenwan kayabitidumaki. \p \v 24 Chanima en matu yuikubainaii. Tsuanda ea ninka pewai jawen jiwea chakabukidi kai bexteketan jatun ea yununidi ikunwain jiwekuinkanikiki, ikisdan. Bikawen unanti wama mawa kayabi tenemama jiwekuiainbu chakabuwen nun kupiama ixanaii. \v 25-26 Chanima ana en matu yuiaii. En Epa Diosun jawen jiwemati kushipa jamebi jayatun jabias ea inaniki. Jaskaken janu badi jawen jeneaitian mawabun en jui ninkatan bestein ana jiwexankanikiki. \v 27 En matun Juchi Kayabi Iyuawen taexun dasibi unanti kushipa en Epa Diosun ea yunudianiki, ean en jatu unanti wa akeakexanunan. \v 28 Na jaska jancha en matu yuiai ninkatan e iyamakanwen. Jaskaxanai matu yuinun ninkakanwen. Mawanibu dasibi en jui kushipawen en jatu kena ninkatan \v 29 mai anua janida jatu maiwanibu taxnibidanxankanikiki. Pepabu jiwekuiainbun jabu chakabumisbu ana bestenbiatan ana jawendi kai bika tenejaidai ikibi ixankanikiki— iwanan, \s1 Jesúsun ibubis jawen shinanen aki juama inikiaki, na janchadan \p \v 30 Jesúsun xanen ibubu jatu ninkamakubainkin yuikin: \p —Eadan, ibubis e iskaun en shinanen en ikamaki. Jakia jaska en Epa Diosun ea yunuai besti ninkatan en akubainaii. Jaska jawen pepa ea katumaidan, en jaska shinainwen en akama jakia jaska en Epan ea yununitun bechipaiai jaska yunuaya unanti wakin en axunkubainaii, kaneamadan. \v 31 Emebi en keanyanan, en jancha chani ikeanaii. \v 32 Jakia tsuabunda ekidi unanti watan ea kenwainan, jawen janchadan, pepaki, jaska unainan. \v 33 Nashimanika Juan Mesíaskidi man yukatanima chanima jakidi matu yuimaki. \v 34 Jau tsuabunda man ea kenwanxanunbun, iwanan, en jaskakidi shinanmaki. Jakia janu kupiaitian Diosun jau matu kupiyamaxanun na kaka pepa en matu yuiai ninkatan man benuama ixanaii. \v 35 Jaska inun, Juan bin ewapa dekua ji ikin chaxawa keskaxun matu yusiain ninkai uxe eskadabes jawen yusian bechipai man benimakunkainimaki. \v 36 Jamen Epa Diosun ea yununidan, jawen kushipawen dami atimaska wakin en matu uinmaiwen taexun man ea unanti wakin tapintidubuki, Diosun ea yununidan. Jaskaken ekidi jawen unanmati jancha Juanen matu yusinmaki. Jakia eanan, atimaska betsa betsapa wakin jaska Juanen aisma akin en binuaiin. \v 37 Ja inun, Dios man uianma inun jawen jui man ninkaismabiaken jabiatundi ea yununitun ea unankin jawen jancha jatu kenemani anuxun ekidi jatu yuini man uinkubainmiski. \v 38 Jakia matu anu Epa Diosun ea yununi man ea uinkin ikunwanmawen taea jabiaskadi wakin jawen jancha uinkin shinain ja chibain man jawen jiweabumadiki. \v 39 Jaskaken matunan, ja chibain jiwei ikibi iti jancha kenenibu bechinun, iwanan, Diosun jancha yuixunikabun kenenibu anua man benakubainmiski. Jakia jabias kenewen ekidi yuinibu uinbiakinan, \v 40 jaskawen taea matun ea ikunwantan jiwekuinkatsi ikama man ea danaiin. \p \v 41 Jawada pepa ekidi yuiaibu besti en ninkakatsi ikamaki, yudabun janchawenan. \v 42 Jamen eanan, en matu unaiin, Dios nuimis keska jayama man ikunkainaidan. \v 43 Epa Diosun kushipaya en jubianiken shinan betsatan man ea ninkamaki. Jakia juni betsa jamebi kenkin yuiai ninkakin man chibanmiski. \v 44 Jaska inun, matumebi ibubis man yudabu kenwanma bestikatsis imiski, ja besti Dios jatu kenwanmamadan. Jaskawen taexun man ea ikunwantidubumaki. \v 45 Jaska inun, Dios bebun nixun en matu ja axanai shinanyamakanwen. Jakia matun yusinan pejaida Moisés man ikunwain jatundi matu ja axanai shinain jakimayamaxankanwen. \v 46 Ja inun, Moisin ekidi keneniwen taexun Moisin jancha ikunwankin man ea ikunwandiakeanaii. \v 47 Jakia jaska jatun keneni ikunwankin man chibanmadan, en janchadi man ikunwantidubumadiki— jatu waniki. \c 6 \s1 5,000 junibu Jesúsun pimanikiaki, na janchadan \r (Mt 14.13-21; Mr 6.30-44; Lc 9.10-17) \p \v 1-4 Janua jaskakainkin Pascuatian judiobu besikin pixanaibu ma kemaya Galilea Ianenwan, jawen kena betsa Tiberias Ianenwan anu Jesús nun jawen tsumabube pukexun jatu xuxawakin Jesúsun jawen unanmati dami atimaska betsa betsapa wai uinshinxun ana uinkatsis iki main bukin midimabun nuku chibainbun mati mapebain tsaua nukube janchabaikin \v 5-6 yudabu ichapabun chibanbidanabu uinkin jawada akatsi unanbiakin Felipe unanti wakin Jesúsun yukakin: \p —Nabun jau pinunbun, ¿jania nun jatu misi bixuntidumen?— aka \p \v 7 shinanma Felipen yuikin: \p —Bestibu tibitun jau misi eskadabe pinunbun 200 día nukun daya peidan, damaki— aka \p \v 8 jaskai ninkatan jawen tsuma betsa Andrésin, Simón Pedron betsan, yuikin: \p \v 9 —5 misi inun 2 bakaishta juni baken nuku inantidukiaki. Jakia jatibun na misi eskadabes pikin jawa yani watidubumaki— aka \p \v 10 Jesúsun jatu yuikin: \p —Ja basiki jau tsuabaununbun jatu yunukanwen— nuku wa nun jatu yunua basi mamaki tsaui 5,000 junibu tsauabun \v 11 ja juni bake anua Jesúsun misi bitan Dios kenwantan misi tunkepakekin nuku inan ja tsauabu nun jatu inanbaunaya jabiaskadi wakin ja baka bitan tekepakekin nuku inandiaya nun jatu inan jati pikatsis ikin bitan \v 12 pikin januxun yani wai pepeaibun Jesúsun jawen tsumabu nuku yunukin: \p —Ja piti texe waibu jau chakawayamanunbun ichawabaunkanwen— nuku wa \v 13 ichawakin ja 5 misi pikin texeawabu 12 kuki nun mata waken \v 14 jawen unanmati dami Jesúsun jatu axunxuwen taea uin yuinamei: \p —Chanima Diosun jancha yuixunika kayabiki, jaska Moisin yuinidan, ja junidan, jabiaki— ikubaunkin \v 15 badikis xanen ibu wadinun, iwanan, achixun iyupananbu unantan jatu paxkabaini ana jawendi mati keyatapa mapebaini ja mesti jadi paxaxun shinanyui kaya \s1 Jesús ianenwan bemaki bepaikainikiaki, na janchadan \r (Mt 14.22-27; Mr 6.45-52) \p \v 16 ma badi jikiaya nun jawen tsumabu ianenwan kexa anu butukin Jesús nun xununbidana judiamaken \v 17 xaxun inatan Cafarnaúm anu nun kai besusi pukenun ika nun kai taeaya meshujaidaken Jesús chintundiama \v 18 niwenwan bekin ian buspu tsaubidanbidankin jatu teawa \v 19 jaimanwen tuenshini ma chaiskabui 5 kasmai 6 kilómetro nunuxun Jesús ian bepaikidanai uin nun datejaidaya \p \v 20 nuku yuikin: \p —En eaki. Ewen dateyamakanwen— nuku wa \v 21 ninkatan benimakin yuikin: \p —Nukube xaxun inayuwe— nun wa xaxun Jesús inaya niwewanen xaxu tsuma maianyan jawaida kain nun keti iniki. \s1 Yudabun Jesús benanibukiaki, na janchadan \p \v 22 Uxashini penaya ja yudabu ian kexa betsaudiabun shinain: \p —Jabia besti xaxuwen jawen tsumabun Jesús iyuama bushianbuki, xaxu betsa jayamabiakenan— ikaibun \v 23-24 ja jaskaibun maewan betsa Tiberias anua xaxu betsawen bei januxun Jesúsun Dios kenwantan jatu pimashina anu keti itan Jesús inun jawen tsumabu jatu benakubidani jawa jatu bechiama ana jawendi butubidani jatun xaxuki inatan: “Cafarnaúm anu kashianmenkain. Jadi benanun bukanwen”, itan jaudi bui \s1 Jesúsun yudadan, misi keskakiaki, na janchadan \p \v 25 ianenwan pukebaini kexa betsaudia janu ichati jiwe anu jatube ichanua Jesús bechitushitan jabun yukakin: \p —Yusinaan, ¿jatian min nekedi pukeshinamen? Ukedia nun mia benabidanaidan— akabu \p \v 26 Jesúsun jatu yuikin: \p —Man unanti wakin kayatapinun dami jaskabiama wakin en matu axuain uinshina ja tapinkin man shinanmawen taea jakia misi pikin yani washinxun jaskas pinun ixun man ea benai bei ikanaii. \v 27 ¿Jaskai piti chapumiswen besti kemui man mapua ikanai? Jakia en Epa Diosun ea kushipa waniwen taexun jawen kushipa en matu inanxanai ja bestiwen kemui mapukanwen, jawen jiwekuin ikibi itidan. Jaskawen taexun jabia jawen unanmati wakin Epa Diosun ea matun Juchi Kayabi Iyua ea waniki, yunukinan— jatu wa \p \v 28 jabun ninka pewama Jesús yukakin: \p —Diosun yunua axunkin chibankinan, ¿nun jaska wakin benimawakin taewatidumen?— akabu \p \v 29 Jesúsun ana jatu yuikin: \p —Dios benimawakinan, jatun ea yununi besti ikunwankanwen, en eakidan— jatu wa \p \v 30-31 betsabun ninkama ana yukakin: \p —Min Dios anuadan, nuku ikunwanmakatsidan, ¿jawa jawen unanmati min nuku axunkin kayati wamatidumen, nun mia jawen taexun ikunwanunbunan? Nukun yusinan Moiséskidi mia yuinun ninkawe. Janu tsua jiweabumanu nukun xenipabu jatu iyuyama jadi jiweabun Dios anua maná dudu butea pikubaunibuki. Jaska wanibu kenekin: “Pimakin nai anua Moisin misi jatu pimakubaunpauniki”, iniken damiwakin ¿Moisés min binua ikai?— akabu \p \v 32 —Chanima nai anua misi butunidan, ja Moiséskidi man yuiaidan, jatun jatu pimama iniki. Jakia en Epa Diosun jatu pimakubaunpauniki. Jakia ikis nai anua jabiaskadi wakin misi kayabi en Epa Diosun matu inankatsis idiaikiki. \v 33 Ja misi Diosun yudabu dasibi inankatsi ikaidan, ja nai anua butunitun jatu dasibi jiwekuinmatiduki— jatu wa \p \v 34 jawen jancha ninkabuma ana yukakin: \p —Xanen ibuun, jaskakenan na misidan, jawenchains nuku pimapakexanwen— akabu \p \v 35 Jesúsun ana jatu yuikin: \p —Jiwekuinmati misidan, jabia en eaki. Tsuabunda ea ninkakin shinan betsa watan eki chiti ikaibu en jatun yushin kushipa wa ana buniama keska ixankanikiki. Ja inun, tsuabunda ea ikunwankin en jancha ninkakubainaibu en jatu shinan chankanwan ana unpax manui tetsusinama keska ixankanikiki. \v 36 Jaska en matu yuiai keska en akai uinbiashinxun man ea ikunwanbumaki. \v 37-38 Jakia ea yununitun shinanen aki en juniki, emebi en shinanen aki juamadan. Jaskaken tsuabuda katuxun Epa Diosun ea anu jatu pexukin ekidi yunua ikunwankin ea jaibuwakubainxankanikiki. Ja inun, ea ikunwainbu en jatu danantaskama ixanaii. \v 39 Ea yununitun shinanwen akinan, tsuabuda ea anu yununi jawen jeneai xabatian jatu benuama jatu bestenwankin en jatu taxnimaxanaii. \v 40 Dasibibun Diosun bake shinankubainkin ikunwain jiwekuian ma jayabuwen taexun jawen jeneai xabatian en jatu bestenwanxanaii, jaska en Epan shinain yubakani keska menexunkinan— jatu wakin \p \v 41 “Dios anua misi butunidan, en eaki”, iki daketapai itsakin jatu yuiaiwen taea judio xanen ibubu june Jesúski ja ikin yuain \v 42 yuinamei: \p —Na junidan, Josén bakeki, Jesúsdan. Jawen ibu dabedan, nukun uinbuki. ¿Jaskai: “Dios anua en butuniki”, iki daketapaimenkain? —iake iakeaibun \p \v 43 jatun shinan unantan Jesúsun jatu yuikin: \p —Matunan, jadi janchakin ana ea yuanyamakanwen. \v 44-45 Epa Diosun ea yununitun jatu kenamadan, ea jaibuwatidubumaki. Jakia jatu kena ea ikunwainbu jawen jeneai xabatian en jatu bestenwanxanaii. Diosun jancha Isaíasin keneni matu yuinun ninkakanwen: ‘Diosun dasibi jatu yusinkin mextanmaxanikiki’, aniki. Jaskawen taexun tsuanda Diosun jancha ninkakin tapinkubainmisxunan, ea jaibuwakanikiki. \v 46 Epa Dios tsuan man uinsmaki. Jakia Dios anua besti taxninitun Epa Dios uiniki. \p \v 47-48 Jiwekuinmati misidan, jabia en eaki. Chanima tsuabunda ea ikunwain jiwekuinkanikiki, ikibi ikidan. \v 49 Ja inun, janu tsua jiweabumanuxun Dios anua misi matun xenipabun pibiakubaini atimas bika tenei mawanibuki. \v 50 Jakia misi nai anua butunikidi en janchaii. Na misi pikubaini ana mawatidubumaki. \v 51 Nai anua butuni misi jiweadan, jabia en eaki. Tsuabunda na misi jiwea pikubaini jiwepakexankanikiki, ikibi ikidan. Na misi en jatu inanxanaidan, en yuda kayabiki. Jaskawen taea na mai anu yudabu xukuabu tibi jawen jiwetidubuwen taexun en yuda kayabi en jatu inanxanaii— akin junea janchawen jatu yuiaya \p \v 52 ninkama e itan judio xanen ibubu jancha tibiwen yuinamei ja ikaibun: \p —¿Jaskakin nun pinun jawen nami nuku inantidumen? Juni kuinen namidan, nun pitaskatidumaki— ikaibun \p \v 53 jabun shinan unankin Jesúsun ana jatu yuikin: \p —Chanima matu yuinun ninkaidakanwen. Matun Juchi Kayabi Iyuatun nami piama inun en jimi akamadan, man jiwekuian jayatidumaki. \v 54 Jakia tsuabunda en nami pikin en jimi aki jiwekuinxankanikiki, ikibi ikidan. Ja inun, jawen jenea xabatian en jatu bestenwankin taxnimaxanaii. \v 55 Jaska inun, en namidan, piti kayabiki. Ja inun, en jimidan, nuxuti kayabiki. \v 56 Tsuabunda en nami pi inun en jimi akidan, ebe jiweaibun eadi jatube dasitan en jiwekunkainxanaii. \v 57 Jaska inun, Epa Dios jiwei ikibi ikatun ea yununiwen taea jawen kushipawen en jiwekunkainaii. Jabiaskadiai tsuabunda ea pi en kushipawen jiwekubainxankanikiki. \v 58 Nai anua misi butunikidi en janchaii. Matun xenipabu jiwekin ja misi pikubauni mawanibu keskamaki, na misi en matu yuiaidan. Na misi pikubaini jiwekubainxankanikiki, ikibi ikidan— jatu wakin \v 59 Cafarnaúm anu janu ichati jiwe anuxun Jesúsun jaska jatu yusianyan \s1 Jesús jamebi jiwea ikibi ini jayakidi jatu yusinikiaki, na janchadan \p \v 60 jawen jancha ninkatan Jesúski chiti ikabu ichapabu yuinamei: \p —Na jaska yuiaidan, bikaki. Tsuan jaska chibankin axuntidumaki— ikaibun \p \v 61 jabu yuananainbu unankin Jesúsun jatu yukakin: \p —¿En janchan matu dakewakin dananmaimenkain? \v 62 Janua en juni anu jawendi en matun Juchi Kayabi Iyua en ana kai uinkin man shinan betsa waxanaii. \v 63 Xabakabi matu yusinun ninkakanwen. En yushinin jatu jiwemaxanikiki. Jamen yudabun janchawenan, jawa jatu jiwemakin kushipa watidumajaidaki. En jancha en matu yuiaidan, en yushin keskaki. Man ikunwanyan en janchan matu jiwekuinmaikiki— iwanan, \v 64-65 yusinkin taewabidanxuwen jawen jancha ikunwanbuma inun tsuanda achimaxanai unainwen taexun Jesúsun ana yuikin: \p —Jamen matunan, betsa betsapabun man ea ikunwanbumaki. Jaskaken: “Epa Diosun matu kenama man ea ikunwantidubumaki”, akin en matu yuixuki— nuku wa \p \v 66 jaskawen taexun Jesúski chiti imisbu ichapabu niti iki bashikutan Jesúsbe ana buama ikaibun \v 67 jakia nun jawen 12 tsumabu nun paxkabainabumaken Jesúsun nuku yuikin: \p —¿Matundi man ea jenekatsi ikimenkain?— nuku wa \v 68-69 Simón Pedron yuikin: \p —Xanen Ibuun, mia jenebain tsua mia keska nun chibantidumaki. Jiwekuinmati jancha min nuku yusinmiski. Diosun bake medibi pepadan, jabia min mia nun unaiin— aka \p \v 70 Jesúsun nuku yuikin: \p —Eanan, en matu katubiayama bestichai yushin chakabu man jayaki— nuku wa \v 71 nun jawen 12 tsumabu betsan Jesús jatu achimaxanaiwen taea Simón Iscarioten bake Judaskidi shinankin jaska nukukidi janchaniki. \c 7 \s1 Jawen betsabun Jesús ikunwandiama inibukiaki, na janchadan \p \v 1 Januxun judio xanen ibubun Jesús detekatsi ikin benaibuwen taea Judea anu ana kakatsi ikama Galilea anu besti mae tibi anu kakunkaunkin jatu uinkin yusinkubaunaya \v 2 ja uxetian ni pei mextetan peantan judiobun xenipabu uxakubaunpaunibu jawen shinanti beya nawai pi besixanaibu ma kemaya \v 3-5 jawen betsabun ikunwankin kayatiwadiabumabia Jesús yunukin: \p —Nenu janus kesu kesu isama Judea anu besiaibu anu kaxun uintanwen, kaxun jadixun min damiwai miki chiti ikabu ichaxun uin jabaa! iki jau yuu! ixanunbunan. Tsuada xabakabi xanen ibukatsi ikinan jawen pepa june akin jamapai aisbumaki. Jaskaken min akaidan, pepakiaki. Jerusalén anuabu jadixundi dasibi jaska min damiwamis xabakabi jatu uinmaditanwen, mianan— akabu \v 6-7 Jesúsun jatu yuikin: \p —Jaska en ixanaidan, kemadiamaki. Matudan, tsuan matu jawa dananbuma jamapaiaibutian man katiduki. Jakia eanan, jatun chakabukidi xabakabi en jatu yuiaiwen taexun eki sinatakin ea danankanikiki. Jaskawen taea en daya en menediamawen taea en kayutidumaki. \v 8-9 Jaskaken en jatu uinmaxanai kemadiamaken matube en kamaki. Matun mesti uintankanwen— jatu wa buaibun Galilea anu Jesús bashikui niti iken \s1 Judiobu janu besimisbutian Jesúsun jatu yusinikiaki, na janchadan \p \v 10 nawai besiaibu anu jawen betsabu bushianbun Jesúsun tsua banabimama jadi jatu ichun kai Jerusalén medan june jikiken \v 11 nawai taeaibun Jesús benakin judio xanen ibubun jatu yukakubauni: \p —¿Jania man uiain, ja juni Jesúsdan?— ikaibun \v 12 yudan kaian Jesúskidi janchai yuinamei betsa betsapabun jakidi yuikin: \p —Jadan, juni chakabuma pepaki— akaibun betsabundi yuikin: \p —Jaskamaki. Juni pemaki. Nukunabu padanmiskiaki— adiaibun \v 13 jaskabiakin tsua ninkamama jabu judio xanen ibubuki datei Jesúskidi june janchanameakeakeaibun \p \v 14 uxa dabe inun besti kaya napundiama nawaibu jatixunbukuns namakis Templo jemaintin anu Jesús ka tsauxun ichabu jatu yusinkin taewaya \v 15 xanen ibubun uin e itan jaki sinatai yuinamei: \p —¿Jaskatan jaska yusian unanjaidai ikimenkain, nukubetan kene tapinsmabiadan?— ikaibun \p \v 16 jaska janchaibu unankin Jesúsun jatu yuikin: \p —Na en yusiain man ninkaidan, enamaki. Ea jatun yununitun shinanwen en matu yusin ikaii. \v 17 Tsuabunda Diosun shinan akatsi ikinan en akai unantan jaska chanimamenkain ikin na en yusiain: “Dios anua juimenkain, en ibubis en shinanen ikimenkain”, man unantidubuki. \v 18 Jamen juni betsa ibubis jatu kenwanmakatsi ikidan, yusinan pepai jawenduamisbuki. Jakia jatun ea yununi en matu kenwanmakatsis ikaiwen taea chakabuuma pepa besti yui en chani chakamaki. Jaskawen taexun tsuan ja yusiankidi ekidi metutidubumaki. \v 19 Chanima Diosun jancha Moisin matu yusinbiani mestenwantan matun juintinin Diosun jancha tsuan man chibainsbumaki. Jaskawen taexun jaska shinanma man ea detekatsis ikanaii— jatu waya \p \v 20 ja dapi mapuxun betsan yuikin: \p —Min yushin chakabu jayaki. ¿Min jaska shinainan, tsuan mia tenankatsis ikimenkain?— aka \p \v 21 ninkabiai jabe janchama xanen ibubu Jesúsun ana yuikin: \p —Sábado juindukuntitian juni bestichai xuxawakin en medabewaima matuki chanimabu jaska shinain man eki sinataibu en unaiin. \v 22 Jakia Moisin nuku yusinkin yuikin: “Jawen Dios unanmati wakin matun juni bake 8 xaba kaya jawen jina kubichi bikubainxankanwen”, akin nuku yununiki. Janunkain ja jina kubichi bikin Moisin taewama nukun xenipabu Abrahamnen dukun bikin taewani Moisin shinankin jabiaskadi nuku yununiki. Jaskaken juindukuntitianbiaken kaneama jina kubichi man bidiamisbuki. \v 23 Janua Moisin jancha man kanekatsi ikamawen taea juindukuntitianbiaken matun juni bake kainshina jina kubichi bi matudi man dayakubainmisbuki. Jabiaskadi keska wakin juindukuntitiandi juni betsa jawen yuda jidabi en xuxawaimawen taexun jaska shinain eki sinatakin man chakabu ekidi tanaki. \v 24 Jaskaken jawada bemakia uintan shinain jawaida janchayamakubainkanwen. Jakia jawada man unanti wakatsi ikaidan, jawa kaneama uin pejaidawatan pe shinankin unanti watan ikubainkanwen— jatu waya \s1 Jania Jesús juni tsuan unanma inibukiaki, na janchadan \p \v 25 januxun Jesúsun yusiain Jerusalén anu jiwemisbun ninkatan yuinamei: \p —Ja junidan, detekatsis ikin benakubaunaibudan, ¿jabiamen? \v 26 Un unu nashui ika yusin janchaidan, jawa tsuan nemama uinanmandi! ¿Nukun Xanen Ibubunan, “Mesías Cristoki”, iwanan, shinankanimenkain? \v 27 Jakia Mesías Cristo juxanaidan, jadakidiada juxanai tsuan nun unanmaki. Jaskaken janua Jesús juni nukun nun unainwen taea Mesías Cristo itidumaki— ikaibun \p \v 28 Templo jemaintin anuxun yusinkin jaska jabu janchaikidi shinain janchaibu ninkatan jancha kushipawen Jesúsun jatu shinanmakin: \p —Matunan, ea unankin janua en yumediani man unandiaii. Emebi en shinanen ibubis en juamaki. Jakia padananainsmatun ea yununidan, matunan, man ja unanmaki. \v 29 Jakia ean ibubis jatun ea yununi anua en taxnikidaniwen taexun en ja unaiin— jatu wa \p \v 30 janua jaskaiwen taexun achinun ixun shinanbiaibun janu mawaxanai kemadiamawen taexun tsuan meabuma iniki. \v 31 Janua jakidi jaskabiaibu ichapabun ikunwain yuinamei: \p —Mesías Cristo juxun dami ichapa nuku waxunxanaikidi nuku yusinmisbu na junin jaska nuku yusinmisbu keska waikiki. ¿Chipu Mesías Cristo juxun na junin akai binutidumamenkain? Nun shinanan, atidumaki— iki \s1 Jesús janu kaxanai tsuan unanma jatu yuinikiaki, na janchadan \p \v 32 Jesúskidi yuiaibu fariseobun ninkabain Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibubu anu buxun jabube yubakatan jau Jesús achitanunbun jabun Templo mekemisbu betsabu jatu yunuabun \v 33 januxun mapuabu Jesúsun ana jatu yuikin: \p —Jaskaida ea wayamakanwen, uxa eskadabes besti matube en iyuaidan. Janua jatun ea yununi anu en ana chintunxanaidan. \v 34 Jaskaken matunan, janida en kai anu man unanmabia ea benakin ea bechiama man ixanaii, man jadi katidumawen taeadan— jatu waya \p \v 35 jaskai ninkai judio xanen ibubu yuinamei yuka iki: \p —¿Jani ka nun bechiama itidu chani ikimenkain, jadan? ¿Nukunabu nawabube chai jiwebaunabu anu kaxanun ika shinain ikimenkaintsa? ¿Griegonawabun Dios unanbumanu yusintanun ika ikimenkain? \v 36 Na jaska yuiaidan, jaskada shinain ikimenkain: “Janida en kai anu man unanmabia ea benakin ea bechiama man ixanaii, man jadi katidumawen taeadan”, ikai nun ninkaidan— ikin shinanibukiaki. \s1 Ikunwainbu jawen jiwekuinmati unpax jayakidi Jesúsun jatu yusinikiaki, na janchadan \p \v 37 Nawai keyui jawen jenei ma xaba dabe inun besti kaya nawai besi beshian ma kakatsi keyui dasibi ichajaidabun Jesús benikauan jancha kushipawen jatu yuikin: \p —Unpax manujaidai man tetsusinaidan, eanu bexun aki bekanwen, ea ikunwankinan. \v 38 Jabiaskadi Diosun jancha keneni keska wakin tsuanda ea ikunwain jawen juinti medanua jiwekuinmati jene jabai netsuama ixanikiki, jatu kushipa waidan— jatu waniki. \p \v 39 Jaska nuku yuikinan, Diosun Yushin Pepakidi nuku yuiniki. Januxun Jesús ikunwainbu jawen kushipa Diosun inanun ikaya Jesús mawa bestean jawen Epanu kadiamaken Diosun Yushin Pepa nuku inanyuama iniki. \p \v 40 Januxun jatiditun Jesúsun jancha ninka pewatan yuikin: \p —Chanima na junidan, Diosun jancha yuixunikakidi Moisin nuku yuinidan, jaki— ikaibun \p \v 41 betsabundi yuikin: \p —Mesías Cristodan, jaki— akaya betsabundi yuikin: \p —Jamaki. Galilea anua Diosun Mesías Cristo taxniama ixanai nuku yusinmisbuki. \v 42 Janua taxnikidanxanaidan, “Davidin mae Belén anua Davidin babadan, Cristo Mesías ixanikiki”, akin nuku kenexuniki. Jaskakenan Jesúsdan, Diosun Mesíasmaki— akaibun \v 43 Jesúsun jatun jancha ninkatan jawen taea Jesúskidi shinan betsa betsapawaibuwen taexun \v 44 jatiditun achibain bichibupananbun tsuan jawa meabumaken \s1 Judio xanen ibubun Jesús ikunwanma dananibukiaki, na janchadan \p \v 45 janu fariseobu inun Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibubu ichaxun Jesús anu jatu yunua Templo mekenikabu jabun Jesús iweama mais beaibun xanen ibubu betsan jatu yukakin: \p —¿Jaskakin Jesús achi biai kaxun man iweama ixumen?— jatu wa \p \v 46 mekenika betsan yuikin: \p —Jaska ja juni janchai peaya juni betsadi janchakin nematidumaki, chakabu jatu yuiamawen taexunan— jatu wa \p \v 47 januxun fariseobun jatu yuikin: \p \v 48 —Jabi man unainsmapabenibin, matudi padainkikidan! Nuku nun xanen ibubu inun nun fariseobunan, nun jawa ikunwanmaki. \v 49 Jakia Moisin jancha unanbumawen taea ja yudabudan, ibubis yupukunain ikanikiki— jatu waya \p \v 50 janua fariseo betsa Nicodemo Jesús anu ka jabe janchatanimatun jatu yuikin: \p \v 51 —Jawen jancha ninkadiama jawada dayai nun uindiamabia Moisin janchawen taexun: “Juni chakabuki”, akin nun kupitidumaki— jatu wa \p \v 52 Nicodemoki sinatakin yuikin: \p —Galilea anua unainsmapabu keska shinanyamawe. Diosun jancha kenenibu una anua uintan Galilea anua Diosun jancha yuixunika taxniama ixanai min unanxanaii— itan \v 53 jenebaini jatun jiwe anu inun buake buakenibukiaki. \c 8 \s1 Jawen taexun unanti wanun, iwanan, ainbu chutanamei achitan Jesús anu iyunibukiaki, na janchadan \p \v 1-2 Olivos Mati anu ka jadi uxashini penaya Templo jemaintin anu Jesús ana ka tsauken jaki ichabidanbidanaibu yudabu jatu yusinkin taewatanaya \v 3 ainbu betsa beneyabia juni jawen benemabe chutanameai chitetan achixun Diosun jancha kenenibu yusinananmisbu inun fariseobun iwexun mapubaunabu namakis ainbu nashui akin Jesúsun besuudi nichintan \v 4 yuikin: \p —Yusinaan, na ainbunan, chakabukin juni betsa chutamaya achiabu mianu nun iwexuki. \v 5 Ainbu jaskaxukenan: “Mishkiwen tsaka tsaka akin jau tenanunbunwen”, akin Moisin nukun xenipabu yununiki. Jaska wanikenan, ¿mianan, jaskada jakidi min yunuai?— iwanan, \v 6 ja akatsi unanti wakin yukabu jakia jatun bepadameti jancha unain janchama tinixun Jesúsun metutiwen mai kenekin taewaya \v 7 jaki sinatakin ana jabias yukadanwanbu bewenikitan jatu yuikin: \p —Tsuada Dioskidi chakabu man jayamatun ja dukuntun mishkiwen tsakakin taewadikanwen— jatu watan \p \v 8 ana tinixun ana mekenen mai keneaya \v 9 Jesúsun jancha ninkatan jabun iwea bestibu bui anibubu bui taei chipu jatidi bukin ichabu namakis ainbu nichianbu besti jenebainabu \v 10 ana beweninatan Jesúsun ainbu yukakin: \p —Ainbuun, jabun mia tenanun, iwanan, iweabudan, ¿jania? ¿Tsuan mia tsakama ixumen, kupikinan?— aka \p \v 11 —Xanen ibuun, tsuan ea jaska wamabin!— aka \p —Peki. Jau mia kupinunbun, iwanan, eandi en yunuamaki. Jakia ana chintunkidan chakabukunkainama ixun inun kadiwe— aka ainbu kaya \s1 Jesús dasibitun bin chaxajaida keskakidi jatu yusinikiaki, na janchadan \p \v 12 Templo jemaintin anuxun Jesúsun yudabu uinkin mapuabu jatu yuikin: \p —Eadan, mai jidabi en bin chaxajaida keskaki, jatu tapinmanikadan. Tsuabunda ea ninkatan chibainbudan, ja binki nukui jiwea bena jayakanikiki. Jaskawen taea jawa meshu medan ana biunma niama keska ixankanikiki— jatu waya \p \v 13 janua fariseobun jaskai ninkai jaki sinatakin yuikin: \p —Mimebi kein min pepaidan, jawa kushipa min jayamaki— akaibu \p \v 14 —Emebi en dayuikibiakin janua en juni inun janu en kaxanai en unainwen taea en dayuikiaidan, jadan, kushipaki. Jakia janua en juni inun janu en kaxanai man unanbumawen taexun man kaneaii. \v 15 Yudabun shinanmiswen man ea unanti waii. Jakia eanan, jaskawen en matu unanti wamaki. \v 16 Jakia jaska en Epan ea yununibetan shinankin chanima en mesti en akamaki, jawa kaneama ean unanti wakinan. \v 17 Januxun Diosun Moisés yuia matu kenexunidan, ja uinkin jawada jakidi juni dabe jabias jancha chaniaibu jawen jancha man ikunwantiduki, chanimakenan. \v 18 Jaskaken emebi ekidi en pe yuiaii. En jaskaya en Epa jatun ea yununidi jabiaskadi ekidi pe yuikiki. Ja nuku dabetan jabiaskas chanikin nun yuitiduki, jau man nuku ikunwanunbunan— jatu wa \p \v 19 —Min Epa mikidi chaniai nun ninkanun, ¿jani min Epadan?— akabu \p Jesúsun jatu kemakin: \p —Matunan, man ea unanmaki. En Epa man unanmadiki. Ea unankin en Epadi man unankeanaii— akin \v 20 Templo jemaintin anuxun na jaska yusinkinan, bau jaki nuitapaibu inankuinkin pei mistumisbu dapixun Jesúsun yusianyan janu mawaxanai kemadiamawen taexun tsuan mekin achiyuama inibuki. \s1 Janida en kai anudan, man katidumaki, akin Jesúsun jatu unantimaska wanikiaki, na janchadan \p \v 21 Jabianuxundi Jesúsun mapuabu jatu ana yuikin: \p —Ea en janida kakenan, ea benai matun chakabuwen taea man mawaxanaii. Janu en kaxanai anu man katidumaki— jatu wa \p \v 22 ninkai judio xanen ibubu yuinamei: \p —Ja jaska yuiaidan, jamebi tenanmepai ikimenkain: “Ja en janu kaxanai anu man katidumaki”, ikaidan— ikaibun \p \v 23 Jesúsun ana jatu yuikin: \p —Matudan, man nenuabu bestiki. Jakia eadan, en manaundiaki. Jaskawen taea mai anua besti man baki. Jakia eadan, na mai anua en bamaki. \v 24 Jaskaken matu yuikin: “Matun chakabu jakimama man mawaxanaii”, akin en matu yuixuki. Ninkakanwen. Chanima en jiwei ikibi ini man ea ikunwankatsi ikama matun chakabuwen besti man mawaxanaii— jatu wa \p \v 25 e itan betsabun yukakin: \p —Miadan, ¿min tsua iki ikai? —akeakeabu \p —¿Jaskai jamendaka en matu jancha chakawai ikai? Jabia en matu yuikin taewaxuki. \v 26 En matukidi ichapa unanti wakin en yuitidubia jatun ea yununitun chanima jancha ea yuia ninkatan jabiaskadi yudabu en yuikubainaii— jatu wa \v 27 jawen Epa Dioskidi Jesúsun yuiai jawen jancha ninkabiai jawa tapianbumaken \v 28 jaskawen taexun Jesúsun ana jatu yuikin: \p —Matunan, matun Juchi Kayabi Iyua ea binikin benimaxun janu man ea unanxanaii. Natianan, jaska en shinainwen en akamaki. Jakia jaska en Epan ea yusini besti en yuimiski. \v 29 Ja inun, ea yununi eskatian ebeken jamapai betsa betsapa wakin bechipaimakin en benimawamiswen taexun en Epan ea besti jenebainamaki— \v 30 jatu wai xanen ibu ichapabun ikunwankin taewaibun \s1 Diosun bakebu inun diablo Satanásan tsumabukidi yusinikiaki, na janchadan \p \v 31-32 januxun ja xanen ibubun ikunwankin taewaibu Jesúsun jatu unanti wanun ixun jatu yuikin: \p —Tsuabunda en jancha ninkatan chanima uke medan mestenwantan man chintuanmadan, man en tsuma kayabi itidubuki. Jaskawen taexun chanima jancha unankin man tapianyan chakabun matu ana tsuma wama ixanikiki— jatu wa \p \v 33 jabun kemakin yuikin: \p —Nukudan, nun Abrahamnen bababuki. Nukun yuda tsuma wabiaxun nukun shinan tsuan nuku biantidumaki. Jaskaken ¿jaskakin: “Matu ana tsuan tsuma wama ixanikiki”, ikin min nuku yuiai?— akabu \p \v 34-36 Jesúsun ana jatu yuikin: \p —Chanima en matu yuiaii. Diosun jancha kanekin dasibibun chakabu shinainbu jatun chakabun jatu yabumiski, jawen dayadu keska wakinan. Jaska inun, juni betsan juni betsa bikin jawen dayadu waimakenan, ana jawenabube jiwetiduma shinankin nichinmisbuki. Jakia juni betsan bakedan, jawen bake kayabi jani nichianma jabe ikunkainmiski. Jaskaken eanan, jaska keska wakin Diosun juni bake kayabitun matun jawada chakabu man dibia keska jakimawakin en matu mekeaya chakabun matu ana yabutidumaki. \v 37-38 Jakia en jancha ninkama man Abrahamnen bababubia eki sinatakin man jatiditun ea detekatsis ikaii. Ea janchaidan, en Epan jawada akai uintan en matu yuimiski. Jakia matunan, matun ibuan akai uinkin ninkatan man mawamiski— jatu wa \p \v 39 —Jamaki. Diosun katuni Abrahamnen bababudan, nun nukuki— ikaibun Jesúsun ana jatu yuikin: \p —Matu chanima man Abrahamnen bababudan, jaska Abrahamnen ani man adiakeanaii. \v 40 Jakia Dios anua ninkatan chanima jancha en matu yuibia danankin man ea detepai ikaii. Diosun jancha chanima Abrahamnen ninkatan man ikai keska ikama iniki, danainan. \v 41 Jaskaken matunan, matun ibuan amis keska shinain man ikaii— jatu wa jaki sinatakin yuikin: \p —Nukudan, nun jusi bakemaki. Nukun ibu kayabi bestichaidan, nun jayaki, Diosdan— akabu \p \v 42 —Dios anua en juniwen taexun Dios matun ibu kayabikenan, jaska shinankin man ea bechipaidiakeanaii. Eadan, en shinanen aki en juamaki. Jakia jawen shinanen Diosun ea yununi aki matube jiwei en juniki. \v 43 ¿Jaskakin man ea ninkakin pewakatsi ikabumamen? Matu yuinun ninkakanwen. En janchadan, pata keskatun en jancha man tapin pewabumaki. \v 44 Man jaskawen taeadan, matun ibudan, diablo Satanáski. Jaska shinain keska axunkin man bechipaimamiski. Jaska inun, bai taeni anua diablo Satanás puben detenan kain taeni ikunkainmiski. Ja inun, chanima jancha jayamawen taea chani chakakunkaindiamiski. Ja inun, chani chakanikawen taea chanin epaki. \v 45 Jakia chanima jancha en matu yuibia man ikunwankatsi ikabumaki. \v 46 ¿Jadatutun bedubi en jawa chakabu akai man ea uinshinxun ea chitetidumen? Eanan, en chanima jancha yuibiaya ¿jaskakin man ea ikunwanma chitekubainkanai? \v 47 Jaska inun, Diosunabun Diosun jancha ninkamisbuki. Jakia man Diosunabumawen taexun man ninkakatsi ikabumaki— jatu waya \s1 Abraham jayadiama Cristo dukun jiwea ipaunikiaki, na janchadan \p \v 48 januxun judio xanen ibubun Jesús yuikin: \p —Chanima nun mia yuiaidan, yushin chakabu jaya dikabia min Samarianawaki, unainsmapadan— akabu \p \v 49 Jesúsun jatu kemakin yuikin: \p —En jawa yushin chakabu jayamaki. En Epa en kenwanbiaya man ea danaiin. \v 50 Emebi en keanmaki. Jaska inun, “Ea kenwankanwen”, iwanan, en matu yuiamaki. Jakia jatun matu unanti waxanaitun matu ea kenwanmakatsis ikikiki. \v 51 Jaskaken jabun en jancha ninkakin jeneama mawabia mawa kayabiama ixankanikiki— jatu wa \p \v 52-53 janua jabu Jesúski sinatakin yuikin: \p —Chanima min yushin chakabu jayaki. Nukun xenipabu pepa Abraham inun Dios janchaxunika dasibibudi mawakubainibuki. Jakia: “Tsuanda en jancha ninkai mawama ixankanikiki”, ikin min yuiaidan, ¿xanen ibukin min jatu binunkin keyua iki ikai? ¿Miadan min tsua iki ikai, jaska shinain ibubis keinan?— akabu \p \v 54-55 —Emebi en keainan, pemaki. Jakia en Epan ea kenwanmiski. Unanmabia: “Nukun Dioski”, ikin en Epakidi man yuimiski. “Eadi en Dios unanmaki”, iki en chani chakakeanaii, matu keskaidan. Jakia en Epa Dios unankin jawen yunua en chibanmiski. \v 56 Yudabube jiwei en juai uinkatsi manakai ikunwain matun xenipabu Abraham benimaniki. Atimas ea uintan shinan chankain benimajaidaniki— jatu wa \p \v 57 ninkai e itan yuikin: \p —Min anibui 50 badi kadiamabia, ¿jaskatan nukun xenipabu Abraham min uinimen?— akabu \p \v 58 —Chanima en matu yuiaii. Abraham jayadiama ea dukun en ikibi ini en ikunkainaii— jatu waiwen taexun \v 59 detekatsi ikin mishki biake biaketan tsakapananbun mapubaunabu anu junei nashui itan Templo anua kainkaini \c 9 \s1 Juni bekun kaini Jesúsun bepexnikiaki, na janchadan \p \v 1 janua sábado juindukuntitian Jesúsbe kainkaini kakin mae anu kenebaunibu janu jikiti xui kexa juni bekun kaini tsauxun buanaibu pei jatu ea aki tsaua binubainkin bechitan \v 2 nun jawen tsuma betsan Jesús yukakin: \p —Yusinaan, ¿jaskai na juni bekun kainimen? ¿Kaindiamaken tsuan Dioskidi chakabuwanimen? ¿Jawen ibubun animenkain? ¿Jamebi inidaka?— aka \p \v 3 —Jaskamaki. Jamebi Dioskidi chakabuwamaki. Jawen ibubundi chakabuwabumadiki. Jakia ikis Diosun pepawati kushipa yuda dasibibu en uinmatiduwen taea jabiaska bekun kainiki— iwanan \v 4-5 —Na mai anu yudabube jiwea en bin chaxajaida keskaki, jatu unanmanikadan. Jaska en xaba jayawen taea jatun ea yununitun daya axundinankanwen. Ea xaba keska ma en kaken chakabu juaya ana tsua dayatidumaki, meshu beai keskayadan— \v 6 nuku watan main kemu michuxun pupus watan jawen juni bekun bepuxkin \v 7 yuikin: \p —Siloé janu unpax uke medan jabai anu mishki pukinibu anu unpax tsaua anu ka bechukitanwen— akadan, nukun janchawen Siloé yuiadan, ‘Jadi yunuaki’, Jesúsun jancha ninkakin ikunwain benikaini ka bechukia bepexetan uinbaini inun kaken \v 8 janua ja dapi jiweabu inun jabun pei ea ikai uinmisbun yuka idabekin: \p —Ja juni bekun tsauxun jatun jatu pei ea amisdan, ¿na junidan, jabiamen?— ikaibun \p \v 9 betsabun yuikin: \p —Jaa, jabiaki— ikeakeaibun \p januxun betsabundi uinkin yuikin: \p —Jamaki. Ja itsaki— ikaibun ibubis juni bekun bepexeatun jatu yuikin: \p —Jabia en eaki— ikaya \p \v 10 januxun yukakin: \p —¿Jaskatan min ma bepexeamen?— akabu \p \v 11 jatu yuikin: \p —Ja juni kenakin Jesús waibun pupus watan ea bepuxxun: “Siloe anu bechukitanwen”, ea wa ka en bechukia bepexetan en uin taewabidanxuki— jatu wa \p \v 12 yukakin: \p —¿Jania ja junidan?— akabu \p jatu yuikin: \p —En unanmaki. Janida niaki— jatu wa \s1 Juni bekun kaini bepexeshina fariseobun yukanibukiaki, na janchadan \p \v 13-14 januxun sábado juindukuntitian Jesúsun pupus watan xuxawabainshinawen taexun fariseobu anu juni bekun xuxashina iyuxun jatu yuiabu \v 15 fariseobun yukakin: \p —Min bekunidan, ¿jaskatan min ma bepexeshinamen?— akabu \p —Pupuswen Jesúsun ea bepuxa bechukitan en uin taewashinaki— jatu wa \p \v 16 jatidi fariseobun jaska shinanbumawen taea betsabu yuinamei: \p —Moisin nuku yusini chibain jaki meseama sábado juindukuanma dayamisdan, ja juni Dios anuamaki— ikaibun \p jakia betsabudi yuinamei: \p —Jawen unanmati dami atimaska akinan, juni chakabun jaska watidumaki— iki fariseobu jatun shinan dabe wai paxkatan \v 17 juni xuxashina ana yukakin: \p —Min bedu mia xuxawashinawen taexunan jakidi ¿jawa min yuiai?— akabu \p —Ja junidan, Diosun jancha yuixunikaki— jatu wa \p \v 18 jawen ibubu yukadiama ja juni bekun kaini ma uin pewaiwen taexun judiobun ikunwankatsi ikama jenetan januxun jawen ibubu kenabu \v 19 beabu januxun judio xanen ibubun jawen ibu dabe jatu yukakin: \p —¿Nadan, min bakemen? ¿Chanima bekun kaini man yuimismen? ¿Jaskatan ma uinmenkain?— akabu \p \v 20 jawen ibubun kemakin jatu yuikin: \p —Na junidan, nukun juni bakeki. Bekun kainidan, nun unaiin. \v 21 Jakia jaskatan ma uinshina nun unanmaki. Tsuanda xuxawakin uinmashina nun unanmadiki. Jabi yukakanwen, juni ewakidan, jamebi jaskashina jau matu yuinunan— jatu wa \p \v 22-23 bebunkidi yuinamei: \p —Tsuanda yuikin: “Jesúsdan, Mesíaski”, ikaibu judiobu xanen ibubun ninkatan jatun ichati jiwe anu jau ana ichayamanunbun jatu nichinkatsi yubakashinabuwen taea unain jatuki datekin jawen ibubun yuikin: \p —Juni ewaki. Ja yukakanwen— jatu wa \v 24 janua ana yuinametan xuxawashina ana kenaxun yuikin: \p —Chani chakamajaida Diosun besuubi nuku yuiwe. Nukun nun uiainan, ja junidan chakabuki, Diosun jancha chibanmadan— akabu \p \v 25 januxun ana jatu yuikin: \p —Juni chakabumenkain, en unanmaki. En bekunbiaken ikis ea uinmashina ja besti en unaiin— jatu wa \p \v 26 ana jawenchains yukakin: \p —¿Mia jaska kaya washina min ikai uinmakinan, mia jawawen uinmashinamen?— akabu \p \v 27 —¿Jaskakin man ea ana yukai? Dama en matu yuixuki. ¿En jancha man ninkamamen? ¿Matundi daka man chibanun ika ikanai?— jatu wa \p \v 28 kunyan akin jancha kushipawen yuikin: \p —Min jawen tsumaki. Nukunan nun Moisés chibanpakeaii. \v 29 Dios Moisésbe janchaniki. Jakia ja juni janiada kainkidanimadan, nun unanmaki— akabu \p \v 30 —Man ea peidawawa, ja juni janiada taxnia man unanmadan. Jaskabia en bedu ea bepexshinken en pe uiaiin. \v 31 Juni chakabun Dios ea akaidan, Diosun ninkaismaki. Jakia Dioski datekin jawen jancha ikunwankin yukai Diosun ninkamiski, nun unanan. \v 32 Bai taei anua bekun kaian bepexnidan, nun jaska ninkaismaki. \v 33 Diosun yunuama jaska watidumaki. Jaskaken Diosun Jesús medabewashinaki— jatu wa \p \v 34 janunkain ana sinatajaidakin yuikin: \p —Mia bekun chakabujaida min kainiwen taexun min nuku yusintidumaki. Kadiwe— atan jau ana jatube ichayamaxanun nematan nichinibuki. \s1 Fariseo xanen ibubu bekun keska inibukiaki, na janchadan \p \v 35 Janu ichati jiwe anuxun bepexshina nichianbu ka Jesúsun ninkatan benabauni jaki nukutan yukakin: \p —Min Juchi Kayabi Iyua Diosun Katuadan, ¿min ikunwain?— aka \p \v 36 —Xanen ibuun, en Juchi Kayabi Iyua en ikunwantidudan, ¿tsuamen?— aka \p \v 37 Jesúsun ana yuikin: \p —Min uin jabe janchaidan, en jabiaki— aka kenwain Jesús naman danti ixun yuikin: \p \v 38 —Xanen Ibuun, en mia ikunwaiin— aka \p \v 39 Jesúsun ana yuikin: \p —Diosun jatu unanti waiwen taea yudabube en jiwekunkainaii. Tsuabunda uinsbuman bexpexexun jau uinxanunbun inun natian tsuabunda shinankin uinbiai bekun keska jau ixanunbun en juniki— ikai \v 40 fariseo betsabun jabetan ninkatan Jesús yukakin: \p —¿Nun uianma nun bekun keska min nuku shinain?— akabu \p \v 41 Jesúsun jatu yuikin: \p —Diosun yusian unandiama matun chakabuwen man kaneama ikeanaii. Jakia yuikin: “Nun Dios unaiin”, ikin jawa ninkama man kaneaii— jatu watan, \c 10 \s1 Chaxuwankidi miyuiwen Jesúsun jatu yusinikiaki, na janchadan \p \v 1 ana Jesúsun jatu yuikin: \p —Chanima en matu yuiai ninkakanwen. Tsuada chaxuwan meketi xuiwen jikiama jamaudi jawen keneki inakain butumisdan, yumetsubuki. \fig |src="LB00014b.tif" size="span" loc="John 10.1" copy="Louise Bass; British & Foreign Bible Society" ref="(10.1)" \fig* \v 2 Jakia janu jikiti xui kayabi bepenxuni jikimisdan, chaxuwan mekenika kayabiki. \v 3 Jamen kene xui mekenikatun chaxuwan uinkin bepenxuna jawen ibuan chaxuwan tibi jawen kenawen kenapakea jawen jui ninkatan kainbidanaibun \v 4 jawenas kainmakin dasibi kenakin keyubainkin bepuaya jawen jui ninkabainkin chibanmisbuki. \fig |src="BK0004b.tif" size="col" loc="John 10.4" copy="Bass/Knowles; British & Foreign Bible Society" ref="(10.4)" \fig* \v 5 Januxun juni betsan jatu iyunun ixun jatu kenadiabaina jawen jui ninkama chibanma paxai jamakidi bumisbuki— akin \v 6 chaxuwan miyuikidi jancha juneawen Jesúsun jatu yuikin jatu yusinpaia tsuan ninkabumajaidawen taexun \s1 Jesús chaxuwan mekenika kayabi jakidi yusinikiaki, na janchadan \p \v 7 judio xanen ibubu Jesúsun ana jatu yuikin: \p —Chanima en matu yuiaii. Janu chaxuwan jikiti xuidan, jabia en eaki. \v 8 En judiama jabu dukun bea dasibibu en kenawen padananankubainmisbudan, yumetsu keskabuken chaxuwan pepabun jatun jancha ninkama ikubainibuki. \v 9 Jakia janu jikiti xuidan, en eaki. Tsuada eanu jikiaibu en jatu mekekubainxanaii, Diosunabu jatu wakinan. Chaxuwan meke pejaidawakin jatu bichitan kainmakin basi pepa pimakin en jatu ama keska wakubainxanaii. \v 10 Juni ichakanikaidan, yumetsukin detekin yamawai padananain bemisbuki. Jakia jatu jiwekuinmai ikibi imaidan, en ea juniki, unanuma ichapa jatu inankin yaushiama jatu kushipa waidan. \v 11 Eadan, en matun mekenan pepaki. Mekenan pepatunan jawen chaxuwan mekei yaushi mawaxuntiduki. \v 12 Jakia dayadun pei binun ika dayakin chaxuwan mekexunaya janua kaman inu pubenen chaxuwan pinun ika juaya bechitan jawenamawen taea chaxuwanki pechitan jenebaini paxaya inawan bestibu achiken jatidi paxai benumisbuki. \v 13 Janua dayadu chaxuwanwen nuiama pei besti binun ika mese juaya paxamisbuki. \v 14-15 Jaska inun, En Epan ea unanun eandi en Epa en unain keska wakin enabu chaxuwan keskabu en jatu unanyan jabundi ea unankanikiki. Jaskaken en mekenan pepawen taea enabu chaxuwan keskabu en jatu mawaxuntiduki. \v 16 Nenu besti enabumaki, na chaxuwan kene anuadan. Jakia chaxuwan betsabudi Diosun ea ma yununiki. Israelbumabiaken jatudi en mekekubainxanaii. En jui ninkaibu chaxuwan xukua bestichai mekenika bestichaiya keska Israelbun ea ikunwainbube Diosun enabu dasibi ea iwexunxankanikiki, jatuki dasi wakinan. \v 17 Jaska inun, jawen mawati kushipa inun jawen bestenti kushipa en Epan ea yununi en jayaki. Ana bestenkatsi en jiwea yaushiama en mawaxanaiwen taea en Epan ea bechipai ewen nuikiki. \v 18 Jaskaken tsuan ea debu watidumaki. Jakia ikatsis iki ibubis en shinanen en debutiduki. Mawakin en jiwea en jeneshina en ana bitiduki, ja kushipa en Epan ea yununiwen taeadan— jatu waya \p \v 19 Jesúsun jancha ninkatan judio xanen ibubun shinan dabe wai paxkakin \v 20 betsabun yuikin: \p —Yushin chakabu jaya patapaki. ¿Jaskakin nun ninkakubaini ikanai?— jatu waibun \p \v 21 betsabundi yuikin: \p —Yushin chakabu jayatun pepa jancha yuitidumaki. Yushin chakabuyatunan, bekun xuxawatidumadiki. Jaskawen taea Jesús juni pepaki— ibaini buaibun \s1 Judio xanen ibubun Jesús dananibukiaki, na janchadan \p \v 22-23 janua uitian Jerusalén anu Dios kenwanti Templo pewanibu shinain besi nawaibutian Templo jemaintin kexa anu janu utai juindukuin tsauti chaipa jawen kena Salomón anu Jesús kai \v 24 xanen ibubun bebuntexun yukakin: \p —Jatixuinda nun ana jamen bika teneyamanun menan jawa kushi xabakabi nuku yuidiwe, jabia min nukun Mesías Cristomenkainan— akabu \p \v 25 Jesúsun jatu kemakin yuikin: \p —Matunan, en matu yuia man ea ikunwanma ikimaki. En Epan kushipawen jawada pepa xabakabi en amiswen taexun en tsuamenkain man ea unantiduki. \v 26 Jakia man en chaxuwanmawen taexun man ea jawa ikunwainsmaki. \v 27 En chaxuwanen ea unankin en jui ninkakin ea chibanbainaibu eandi en jatu unaiin. \v 28 Eki chiti ikabu benuama en jatu jiwekuinmakubainxanaii. Padanxun tsuan jatu ea mebianma ixanikiki. \v 29 Ja inun, tsuabuda en Epa kushipa dasibi binuatun jabu ea yunua jatuwen nuikin en jatu mekejaidakubainai tsuan ea jatu mebintidubumaki. \v 30 Ea inun en Epa Dios ja dabe nun bestichai keskaki, dapaxkanaismadan— jatu wa \v 31 mishki tunkuwen tsakanun ixun judio xanen ibubun bitanaibun \v 32 jatuki dateama Jesúsun ana jatu yuikin: \p —Epa Dios anua dami midima pepa en matu uinmamiski. ¿Jadatu damiwen taexun man ea tsakanun ika ikanai?— jatu wa \p \v 33 —Pepawen taexun nun mia tsakamaki. Jakia juni bestibia mimebi min janchawen: “En Dioski”, ikin min Dios ichaiwen taexun nun mia aki ikaii— akabu \p \v 34 ana jatu yuikin: \p —Manakanwen. En Dios ichamaki. Diosun jancha yuixunikatun kenekin: “Ja idabeaibu pewanika jatu wakin Diosun jawen jancha jatu yunukin yuikin: ‘Man jatu medabewakubainaidan, man diosbuki’, ikin Diosun jatu yuiniki”, akin jatu kenexuniki, na kenedan, nun unankanaii. \v 35 Jaskawen taexun man danantidubumaki. Jaskaken jawen jancha jatu yunukin “Man diosbuki”, akin nixun \v 36 Diosun ea medibi waxun yudabu anu ea yununidan, ean yuikin: “En Diosun bakeki”, en ikaiwen taexun: “Min Dios ichaii”, ikin ea chitekin man kaneaii. \v 37 Jamen en Epan pepawai keska en akamakenan, en jancha ikunwanyamakanwen. \v 38 Jakia en Epan pepawai keska en akai en jancha man ikunwanma ibiakin en Epan kushipawen en dami pepawai ikunwankanwen. Ja dami ikunwankin en Epa ebe imis inun en jabedi imis man unantidubuki— jatu waya \p \v 39 ana achipananbun Jesús paxai \v 40 Jordán Jene pukei januxun Nashimanika Juanen jatu nashimakin taewani anu nun jabe kaken \v 41 ana midima jadi yudan kaian jaki xukuabu jatu yusian yuinamei: \p —Juanen damiwamabia dasibi Jesúskidi nuku yuishinadan, chanimaki— ikin \v 42 jadixun ichapabun Jesús ikunwanibuki. \c 11 \s1 Lázaro mawanikiaki, na janchadan \p \v 1-2 Janua shinan Betania anuxun Marían chipu xeni ininipawen Xanen Ibu Jesúsun tae peukaxun jawen buwen tede axanai anu jawen betsa María inun Martabe jatun pui Lázaro jiwea janua isin teneaya \v 3 jau Jesús yuixuntanunbun jawen pui dabetan jatu yunua buxun Jesús jatu yuixunkin: \p —Xanen Ibuun, min jaibu min bechipaiaidan, isin teneikiki. Nukube kaxun uin kawe— akabu \p \v 4 Jesúsun ninkatan nun jawen tsumabu nuku yuikin: \p —Ja isinmanan tenankin debu wamaki. Jakia Dios inun jawen baken kushipa jatu uinmaxanun ika isin teneikiki— ikaya \p \v 5 María inun Marta inun jatun pui Lázaro bechipaijaidabiai \v 6 Lázaro isin teneai yuiabu ninkatan kayuama ana uxa dabei Jesús bashikushinxun \p \v 7 nun jawen tsumabu nuku ana yuikin: \p —Judea anu ana bunankanwen— nuku wa \p \v 8 —Yusinaan, judio xanen ibubun dama jadixun mishki tunkuwen mia tsakapai ishianbuki. ¿Jaskai jadidi min ana kakatsi ikai?— nun wa \p \v 9 nuku yuikin: \p —Xaba tibidan, 12 hora jayaki. Badidi xabatian tsuada kai uin pewabaini tsua juti itidumaki, na en mai anu xaba chaxa jayawen taeadan. \v 10 Jakia tsuada meshu medan biunma kaidan, juti itidubuki, eauma kai keskadan— \v 11 itan, \p —Nukun jaibu Lázaro ma uxaki. Datekin en bestenwain kaii— nuku wa \p \v 12 —Xanen Ibuun, ja juindukuin uxadan, mawama mainkiki. Kayamawe— nun wa \v 13 Lázaro mawakidi Jesúsun nuku yuibia unanma uxa bestiakidi nun shinaniki. \v 14 Jaska nun shinain unantan xabakabi Jesúsun nuku yuikin: \p —Lázarodan, ma mawashinaki. \v 15 En jadimaken ishinken en benimaii. Jaskadan peki, matunadan, ana xabakabi en matu ikunwanmai kaidan. Eki sinatabiaibu anua Lázaro uinun bukanwen— nuku waya \p \v 16 jaskaya nun jawen 12 tsuma kushipaya betsa Tomás tsupibu baken nuku yuikin: \p —Kawe. Jadia jabe mawadinun bukanwen— nuku waya \s1 Jesúsdan, mawabu bestenwankin jiwemanikakiaki, na janchadan \p \v 17-19 jaska ninkatan Jesúsbe nun kaya Betania dapixun: “Uxa dabe inun dabe ka Lázaro maiwashinabuki”, akin nuku yuiabu Jerusalén chaima kilómetro dabe inun besti anua judio xanen ibubu ichapa bexun jatun pui mawashinken Marta inun María kaxaibu jatuwen nuikin daewakin jatu nese wai beabun \v 20 Jesús juai bana ninkatan Martan itanun ika kai Jesúski nukui kaya Maríandi jawa ninkama jiwetan jiweken \v 21-22 jaki nukuxun Martan Jesús yuikin: \p —Xanen Ibuun, min nenukenan, en pui mawama ikeanshinaki. Jamapai shadabu min Dios ea akai ninkatan mia medabewakin mia axunmiski, en unanan— aka \v 23 Jesúsun yuikin: \p —Min puidan, ana jiwexanikiki— aka \p \v 24 januxun Martan yuikin: \p —Chanima jabiaskaki. Badi jawen jeneaitian mawabu Diosun yuda dasibi bestenwanxanaitian ana jiwexanai en unanaiin— ikaya \p \v 25 januxun Jesúsun ana yuikin: \p —Bestenwankin jiwemanikadan, jabia en eaki. Tsuabunda ea ikunwain mawabia ana jiwexankanikiki. \v 26 Jabu dasibi jiweyuxun ea ikunwain mawataskama ixankanikiki. ¿Na en mia yuiaidan, min ikunwain?— aka \p \v 27 —Jeen, Xanen Ibuun, min Cristo Mesíaski. Jawen bake yudabube jau jiweyuxanun Diosun yubanidan, jabia min miaki, en unanan. En mia ikunwaiin— atan \s1 Lázarowen taea Jesús kaxanikiaki, na janchadan \p \v 28 janua Marta jawen jiwe anu chintunkidan jawen betsa María june yuikin: \p —Nukun Yusinan ma juaki. Mia kenaikiki. Kayuwe— aka \p \v 29 Marían ninkatan benikaini jawen betsa Martabe kainkainaya \v 30 jawen mae anu jikidiama jabianuadi Marta jaki nukuxu anuxun Jesúsun manaya \v 31 judio xanen ibubun María daewai bea jawen jiwetan jabe maniabun Marían jawa jatu yuiama benikaini jawen betsabe jawaida buaibun jatu uintan shinain: \p —Mishki tanpe anua kaxai kaikiki— ikin chibainbun \p \v 32 Jesúski nukutan juinti nishma ja naman danti ixun Marían yuikin: \p —Xanen Ibuun, min nenukenan, en pui mawama ikeanshinaki— atan \v 33 judio xanen ibubube María kaxai bis ikaibun Jesúsun jaskaibu uin jatuwen uke medan nuijaidai jatube kaxakatsis ikin \v 34 jatu yukakin: \p —¿Jani man datanshinamen?— jatu wa \p —Xanen Ibuun, uinun kawe— abainabu \v 35 Jesús kaxakainaya \v 36 xanen ibubun uin yuinamei: \p —Uinwen, bechipaidiaikikidan— akaibun \v 37 jakia xanen ibu betsabu yuinamediai: \p —Juni bekun xuxawabiashina jau Lázaro mawayamanun xuxawati shadashina jawawen jaska watima damapaikiki— abainaibun \s1 Lázaro mawashina Jesúsun bestenwan ana jiwenikiaki, na janchadan \p \v 38 Jesús jatube kai kaxakunkainaya ana nui pae tsekekidani kakin mishki tanpe medan datantan mishki ewapawen bepushinabu anu kematan \p \v 39 —Bepenkanwen— jatu wa nemakin Lázaron pui Martan yuikin: \p —Xanen Ibuun, jamaki. Meyamananwen. Ma xaba dabe inun dabe ka chapui pisi mayaikiki— aka \v 40 Jesúsun kemakin yuikin: \p —Ewen dateyamawe. “Ikunwankin Diosun kushipa min uiaiin”, akin en mia dama yuibidanxudan, shinanwen— akaya \p \v 41 januxun mishki ewapawen bepushinabu bepenxunabu Jesúsun uintan naiudi teskanxun yuikin: \p —Epaan, min ea ninkaiwen taexun en mia pepawaii. \v 42 En mia yuka ninkatan min ea medabewakubainmiski. Min ea yununidan, na ebe mapubaunabun jau ea uinkin ikunwanunbun xabakabi en mia yukaii— itan, \v 43 jui kushipawen kenakin: \p —Lázaroon, jadi dakama taxniyuwe!— akaya \v 44 mawa tadiwen yabu kextu wakin sebikin utsi waxun jawen besudi beyabubiashinabu ana jiwei bestentan kainkidanaya Jesúsun jatu yunukin: \p —Jawen yabu dapekanwen, jau kanunan— jatu wa dapeabu jaskai Lázaro ana bestentan jiweniki. \s1 Jesús achitan tenankatsi yubakanibukiaki, na janchadan \r (Mt 26.1-5; Mr 14.1-2; Lc 22.1-2) \p \v 45 Jatun bedubi Jesúsun jaska waiwen taexun judio xanen ibu ichapabu Maríabe bexun Lázaro mawashina Jesúsun ana jiwemai uinkin: “Jesús Diosun bakeki”, ikin ikunwainbun \v 46 jakia xanen ibu betsabun jaska waxu ikunwankatsi ikama fariseobu anu buxun jaska Jesúsun axu jatuki chaniabu \v 47 janua Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibubu inun fariseobu Junta Suprema kena jatube ichatan Jesúski datei yuinamei: \p —Ja juninan, jatu unanti wamakin dami tsuan jaska watiduma ichapa waikiki. ¿Nun jaska watidumen? \v 48 Nun nemama nuku jenekin keyutan dasibibun ikunwain jaki chiti iki keyutidubuki. Jaskaibun romano xanen ibubun jatun soldadobu midima bexun nukun Templo inun nukunabuya nuku yamawaxankanikiki— ikaibun \p \v 49 jakia na jabia baditian Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibujaida Caifásin jatu ninkatan yuikin: \p —Matunan, man jawa unanmaki. \v 50 Nukunabu jau paxkai sa iyamaxanunbun juni bestichai nukunabu mawaxunaya man pepakunkainxanai man jaska shinanmaki— jatu wanikiaki. \p \v 51 Jaska yubakaibu shinanmakinan, ibubis Caifásin shinanma jakia na jabia baditian Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibujaidawen taexun: “Jesús judiobu mawaxuntiduki”, akin Diosun Caifás jatu yuimaniki. \v 52 Na jaska yunuidan, jabu bestikidi ikama jakia Diosun bakebu paxka jiwea akeakeabu jabun ikunwainbu dasibi ichawaxanun ika medabewai Jesús nuku mawaxunxanai \v 53 Caifásin jaska jatu yuiaiwen taexun judio xanen ibubun Jesús tenanun ika yubakai taenibukiaki. \p \v 54 Judio xanen ibubu jaki jaskaibu janua Jesús xabakabi ana niama jatu anua kainkaini mae betsa Efraín anu janu jiweabuma dapi nuku iyuxun uxa ichapakin Jesúsun nuku besti yusianyan \p \v 55 Pascua judiobu nawai besimisbutian ma kemaya nawai taediama jatun beya chibain jau Dios ana jatuki sinatayamanun Dios daewai ibubis pepakatsi iki mae jatiubuma anua Jerusalén anu yudabu midima bexun \v 56-57 Jesúsun yusiain ninkakatsi ikin benabaunaibun Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibubu inun fariseobun Jesús achitan bichinun, iwanan, jatu yunushinxun jatu yuikin: \p —Jesús janiada bechitan nuku yuikanwen— ikaibuwen taea mae betsa betsapa anua beshianbu Templo jemaintin anua yuinamei: \p —¿Jesúskidi jawa min shinain? ¿Juimenkain? ¿Juamadaka?— ibaunbaunaibun \c 12 \s1 Jesúsun tae pemaki Marían xeni jukanikiaki, na janchadan \r (Mt 26.6-13; Mr 14.3-9) \p \v 1 ja Pascua nawai besi ana 6 día ma ika kemaibun Jerusalén dapi Betania anu nukube Jesús ka Jesúsun Lázaro bestenwainma ana jiweawen taexun \v 2 jawen shinan chankankin jabun Jesús duawakin badi kaya piti midima nuku bawaxunabu tapu chanpa anu Lázaro inun jawen jaibuaibu Jesúsbe daka baxti ixun piaibun Martan piti betsa betsapa bebidan bebidanaya \v 3 januxun Marían xeni jene ininipa jawen xankama 300 gramo kesua jawen kena nardo jas kadujaida bexun Jesúsun taeki jukakin tae peuka dasibi jiwe napua iki inin shiamayaya jawen bu chaipawen tede akaya \v 4 nun jawen tsuma betsa Judas Iscarioten chipu Jesús jatu achimaxanaitun yuikin: \p \v 5 —¿Jaskakin jatu inantan 300 xaba daya peiti biamamen? Ja peiwen nuitapaibu medabewati shadabin!— ibiai \p \v 6 ja nuitapaibuwen nuiamadi jakia jatun nukun pei nukun kapankanki nun mekemabia eskadabe bi yumetsubiakunkaini \v 7 Judasin jaska yuiai ninkatan Jesúsun yuikin: \p —Ana jadi yuiyamawe, na eki tanaxun aduimaxun en mawa chaputima wakin bebunkidi duawakin ea puxaxukidan. \v 8 Nuitapaibu matube jiweabu man jatu duawapaketiduki. Jakia eadan, jawenchains man ea duawapaketidumaki— nuku wa \p \v 9 janua Jesús Betania anu jua judio xanen ibubun ninkatan Jesús besti uinun ikama Lázaro bestenwainmadi jabe uinun ika beabun \v 10-11 jakia Lázaro ana bestenwainmawen taexun xanen ibu ichapabun jatu jenebain Jesúsun jancha ninkakin ikunwanun ika paxkabainaibuwen taea datei Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibubu yubakai: \p —Lázaro dikabi tenantiki— ika yubakanibukiaki. \s1 Jerusalén maewan anu Jesús jikinikiaki, na janchadan \r (Mt 21.1-11; Mr 11.1-11; Lc 19.28-40) \p \v 12-13 Jesús uxashini bestenkaini Jerusalénki kemai juai banabitan Pascuatian nawai besi beshian yudabu midimabun Jesús kenwanbainkin xenpan pei mextexun sanan sanan axunkubainkin jancha kushipawen yuibainkin: \p —Dios nukuwen nuikin nuku medabewamiski. Diosun kushipaya juai kenwanankanwen, nun Israelbun Xanen Ibu kayabikidan— iki jaki nukui buaibun \p \v 14-15 januxun Diosun jancha yuixunikan yuikin: \q1 “Jerusalén anuabuun, matun xanen ibu jawa keanma \q1 burro bake kamaki katsaumea juxanikiki. \q1 Dateama uinxankanwen”, \m jatu watan kenenidan, jabiaskadiai burro bake Jesúsun bechitan jaki katsaumekaini kai Jerusalén jikiaya \p \v 16 januxun ja dukun Jesús jaskai nun jawen tsumabun nun jawa ninkakin pewama iniki. Jakia chipu Diosun Jesús bestenwainmaken shinankin jaska dasibi ikima ja kenenibu inun kenwankubidanshinabu shinankin atimas jakidi nun ninkaniki. \p \v 17 Jabiatiandi Lázaro mawashina Jesúsun kenakin bestenwain uinmabun yudan kaian jabu jatuki chanikin jatu yuibaunbaunaibun \v 18 jawen jatu unanmati dami wakin bestenwanshiankidi ninkatan Jesúski nukutani beaibun \v 19 fariseobun jabun ikunwanma uin yuinamei: \p —Uinkanwen, nun jawawen ana jatu bepadanxun itimakidan. Dasibibun ikunwanbaini jaki dasikanikikidan— ikaibun \s1 Griegonawabu Jesúsbe janchakatsis inibukiaki, na janchadan \p \v 20 judiobubetan nawabu xuku betsa griegobun Dios kenwain jatube besi nawai Jerusalén anu beshianbu \v 21 Felipen mae Betsaida Galilea mai pakea anua griegonawabu jaki nukuxun yukakin: \p —Xanen ibuun, nun Jesúsbe janchakatsis ikaii— akabu \p \v 22 jatu bashiyubaini kaxun Andrés yuitan ja dabe kaxun jaskaibu Jesús yuiabu \v 23 Jesús juxun jatu yuikin: \p —Matun Juchi Kayabi Iyua Diosun jatu ea kenwanmakatsis ikaidan, ma kemaikiki, ikisdan. \v 24 Chanima en matu yuiaii. Jexe mai medan banama jawa bimitidumaki. Jakia mai uke medan bana jawen nami chapui dami jukuin yumetan bimijaidamiski. Eadan, en jaska keskayuaii. \v 25 Jamen tsuabunda jawen jiwea ibubis bechipai yaushidan, ibubis benuxankanikiki. Jakia tsuabuda jawen jiwea jawa yaushi nuiama ekidi ma shinan pewa ana jiwekuinxankanikiki, ikibi ikidan. \v 26 Tsuabunda ea duawakatsi ikinan, jau ea chibankubainunbunwen. Januxun ea chibankin ea duawaibudan, ebe jiwediaxankanikiki. Jaskawen taexun tsuabuda en Epa Diosun jatu duawaya janu en jiwexanai anu ebe idiaxankanikiki, jabun ea duawamisbudan— iwanan, \s1 Jaska wabu debuxanaikidi Jesúsun jatu yuinikiaki, na janchadan \p \v 27 jaskai nun ninkaya Jesúsun jawen Epa yuikin: \p —Ikis jawenchains juinti metexekei en punu nishmajaidaii. ¿Jawa yuipa?— itan —Epaan, na en yuda jatu mepamatan en paxanun ea nichinwen, akin en mia yuitidubia jakia jabiaskatanun ika en juai min ea yubaniki— atan \v 28 ana yuikin: —Epaan, ewen taexun dasibibun jau mia kenwanxanunbunwen— akaya janua nai anua Diosun jui taxniaiwen yuikin: \p —En shinanwen min ma abiakubainaya ana jabiaskadi wakin en kena ana kushipa wakin miwen en ana jatu kenwanmakatsis ikaii— akaya \v 29 yudabu mapubaunxun ninkatan yuinamei: \p —Tin ikainkainimenkain— ikaibun jatiditun yuidiakin: \p —Diosun nai tsuma janchaimenkain— ikaibun \p \v 30 jaskaibu ninkatan Jesúsun jatu yuikin: \p —Na jui taxniai man ninkaxudan, ea medabewanun ika jancha taxniamaki. Jakia matu medabewanun ika jancha taxnixuki. \v 31 Na jabiatian yudabu unanti wakin diablo Satanás yudabu dasibibuwen xanen ibumis mebintan en udenxanaii. \v 32 Mai anuxun ea binikin sanankin nichinmabun jaskawen taexun dasibibu ninia keska wakin ea anu en jatu iwexanaii, jau ichapabun ea ikunwanunbunan— iwanan, \v 33 jaskai cruzkia mawaxanai jatube nukuki chanikin unanmaya \v 34 januxun mapubaunabu betsan yuikin: \p —Diosun jancha kenenibu anua uinkin nun manakamisdan, “Mesías Cristo jua matube jiwepakexanikiki”, akin kenenibukenan jaskakin: “Nukun Juchi Kayabi Iyua Mesías binikin sanankin nichinxankanikiki”, ikin ¿min jaska nuku yuixumen? ¿Jaskakenan, tsuamen, nukun Juchi Kayabi Iyuadan?— aka \p \v 35 Jesúsun ana jatu yuikin: \p —Ana uxa eskadabesi Dioskidi unanmanika xaba keskadan, matube jiweyuikiki. Jaskayuaya na jancha ninkai jiweyukanwen. Jamen bin nukawa keskai ma en kaken tsuabunda unandiabuma meshun achia keskai janida baiwen kai bai unanma man mextantidubumaki. Unaindakanwen. \v 36 Ja xaba man ebe ketaxamekatsis ikidan, man xaba jayayuaki. Ja xaba man jaya ninkatan ea ikunwankanwen— jatu watan junetan nukube kainkainiki. \s1 Judio xanen ibubu Diosun jancha jayabia Jesús dananibukiaki, na janchadan \p \v 37 Januxun jawen unanmati dami atimaska Jesúsun jatu uinmakin axunbiakubaina jawa ikunwanma inibuki. \v 38 Jaska wanunbadiaibukidi Diosun jancha yuixunika Isaíasin yuikin: \q1 “Yavé Diosuun, yudabu min kushipa min jatu uinmakubainmiski. \q1 Jakia nukun jancha tsuan ikunwanbumaki”, \m aniki. \v 39-40 Jaska inun, Isaíasin yuikin: \q1 “Jau uin pewayamanunbun inun jau shinan pewayamanunbun \q1 Diosun jatun bedu bekun keska wakin \q1 jatun juinti kushi waikiki. \q1 Jaskawen taexun Diosun yuikin: \q1 ‘Jatun shinan betsa watan \q1 ea ikunwainbu en jatu xuxawakeanaii’ ”, \p akin Diosun jancha ikunwantidubumakidi Isaíasin keneniki. \v 41 Januxun Isaíasin namai keskakin Jesúsun kushipa uintan jakidi chanikin jatu kenexuniki. \p \v 42 Isaíasin jaska keneniken judio xanen ibu ichapabun Jesús ikunwainbun inun xanen ibujaida binuabu jatidibundi ikunwanbiai: “Jau nukun ichati anua taxnimakin nuku nichinyamaxanunbun”, ika fariseobuki datekin yuda ichapabun Jesús ikunwainkidi xabakabi yuiama iyunibukiaki, \v 43 Jesús shinanbiakin jawenabu kenwanmayukatsis ikin Dioskidi bexmas kenwankin dateyabi shinankinan. \s1 Jesús danainbuwen taexun Diosun jatu kupixanikiaki, na janchadan \p \v 44 Januxun jancha kushipawen Jesúsun nuku yuikin: \p —Tsuabunda ea ikunwankin ea besti ikunwanma jakia en Epa jatun ea yununidi ikunwankanikiki. \v 45 Jabiaskadi wakin ea uinkin jatun ea yununidi unandiakanikiki. \v 46 Yudabu mai anua jatu ikunwanmatanun ika xaba keska en juniwen taea tsuabunda ea ikunwain meshu medan jadi jiweama keska ixankanikiki. \v 47 Jakia yudabu kupinun ika juama jatu medabewanun ika en juniwen taexun en jancha ninkabiakin tsuabunda chibanmaken ikis en jatu kupiamaki. \v 48 Jakia en jancha danankin bechipaiabuma jabuna kupiti ma jayaki. Xaba jawen jenea unantitian en janchawen taexun Diosun jabu jatu kupixanikiki. \v 49 Eanan, en shinanen en matu yusianmaki. Jakia Epa Diosun ea yununitun ea yunua yusinkin en matu yuimiski. \v 50 Ean en Epan jancha en unainan, jadan jiwea keyutima jayaki. Jaskawen taexun en matu yuiaii, jaska en Epan ea yunukin yuinidan— akin nuku xabakabi yuiniki. \c 13 \s1 Jawen tsumabu Jesúsun jatu juchunikiaki, na janchadan \p \v 1 Pascua nawai meshukidi ixanaitian yudabu jenebaini jawen Epa Diosbe ana dasi kaxanai ma kemai Jesúsun unain na mai anua jabun ikunwainbu bechipai jatuwen nuikunkaini jaska bestiwenma jakia nun jawenabuwen taea nuiyabis mawakin nuku uinmaniki. \p \v 2 Januxun badi kaya meshu medan Jesúsbetan nun piaya jabiatiandi Judas Iscarioten Jesús jatu achimaxanai diablo Satanásan Judas shinanmaya \v 3 mai jidabi anua dasibi Epa Diosun Jesús xanen ibumakatsi yununi Dios anua juni ana jawendi chintun kainxanai Jesúsun unain \v 4 nukubetan pibiai pia jenetan benikauan jawen sanpu tadi pekatan jawen datekede iti chaipa bitan chiabukukin tadankin mestenwantan \v 5 januxun kencha ewapaki unpax juxketan nun jawen tsumabu nuku juchukin taewakin jawen datekede itiwen nuku jutekede akubauni \v 6 Simón Pedroki kematan anun ikaya nemakin yuikin: \p —Xanen Ibuun, min en yusinanki. ¿Jaska wakin min ea juchunun ika ikai?— aka \p \v 7 —Ikis en matu akai min unanmaki. Jakia chipu min unanxanaii— aka \p \v 8 Pedron ana yuikin: \p —Duawakin ea juchuwe, iwanan, en mia yunuamaki— aka \p Jesúsun nemakin: \p —En mia juchuamadan, min enabu kayabi itudumaki— aka \p \v 9 Simón Pedron yuikin: \p —Jaskakenan, Xanen Ibuun, ea juchu bestiama ea mechukin ea buchudiawe— aka \p \v 10 Jesúsun kemakin: \p —Tsuabuda dama nashitani juidan, jawen tae besti jau ana juchuki bestinunbunwen. Jaskadan, man ana detsismaki. Jaska keskai en janchawen taea besti man pepaki, mawaida dasibimadan— nuku watan \v 11 Judasin jatu achimaxanai unankin jaska nuku yuiniki. \p \v 12 Januxun nuku juchuxun jutekede akin menetan jawen datekede iti pekatan jawen sanpu tadi chaipa ana sawetan ana daka baxti ixun nukubetan pikin nuku ana yuikin: \p —¿En dama matu axudan, shinankin man unain? \v 13 Chanima ea kenakin: “Yusinaan inun Xanen Ibuun”, akin man ea kenamisdan, jabia en eaki. \v 14 Ea en matun Yusinan inun matun Xanen Ibubiatun en matu juchukin duawakin en matu uinmaxu keska wakin matudi duanamei juchukinain keskakubainxankanwen. \v 15 Na ean eska wakinan, jabiaskadi wakin man axanunbun en matu bebunkidi uinmaxuki. \v 16 Chanima en matu yuiai ninkakanwen. Dayakapan jawen tsuma binuinsmaki. Jaska inun, tsuada yunua jawen yunua axunkin binuinsmadiki. \v 17 Na jaska en matu yuiai tsuabunda ninkatan jawen jiwekin jabun aki benimakubainxankanikiki. \p \v 18 Na jaska janchaidan, matu dasibikidi en janchamaki. Ean en matu katunixun en unaiin. Jamen ekidi Diosun jancha yuixunikatun ea dayuikin: “Ebetan pibiakin ea detenun ixun shinainkiki”, ini keskai jaska ekidi kenenibu yuiaiwen taea chanima matu bestichaitun man ea jabiaskadi wakatsis ikaii. \v 19 Ea en inidan, man ikunwanxanunbun jaska ea waxanaibu bebunkidi en matu banabimai chaniaii. \v 20 Chanima tsuada en kenaya en yunua ka jabun jatun jancha ninkakin ikunwankin jatu duawakin eadi jabiaskadi wakin jatun ea yununidi jabiaskadi waxankanikiki— nuku wai \s1 Janubi jawen tsuma jawen kushipaya betsan jatu achimai Jesúsun jatu yuinikiaki, na janchadan \r (Mt 26.20-25; Mr 14.17-21; Lc 22.21-23) \p \v 21 janua Jesús jawen juinti metexekei nishmajaidakin xabakabi ana nuku yuikin: \p —Chanima jadatuda bestichaitun man ea jatu achimai kaii— nuku wa \v 22 nuku jawen tsumabu betsakidi janchai unanma e itan nun beisina akeakeaya \v 23 Jesúsun ea bechipaijaidaiwen taea en pekachu Jesús baxti ika dakaxun piai \v 24 Simón Pedro en beisa jawen metutiwen Jesús ea yukamakin: \p —¿Tsukidi janchaimenkain? Yukawe— ea wa \v 25 dabekekauan texkitan Jesús yukakin: \p —Xanen Ibuun, ¿tsuamen?— en wa \p \v 26 baxexendi Jesúsun ea besti yuikin: \p —Misi pukuxun en inainan, jaki— ea watan misi bixun tewe inun yuchi mutsaki pukutan Simónen bake Judas Iscariote inan \v 27 piaya Satanás Judasin shinan medan ma jikiawen taexun Jesúsun Judas yuikin: \p —Min jaska shinainan, jawaida aditanwen— aka \v 28-30 ninkatan jawa yuiama jawaida kainkaini meshu medan janida Judas kaken jaska wakin Judas Jesúsun yunua kaken nukubetan pi unanbumabia betsan shinain yuinamei: “Judas pei mekenikadan, ‘Nawakin piti ana bitanwen’, akin Jesúsun yunuxuki”, iake iakeaibun betsandi shinankin: “ ‘Nuitapaibu peiwen jatu medabewatanwen’, akin Jesúsun yunuxuki”, iake iakediakin shinainbun \s1 Yunua bena Jesúsun jatu bashixunbainikiaki, na janchadan \p \v 31-32 janua Judas kainkainken Jesúsun nuku yuikin: \p —En jatun Juchi Kayabi Iyua en kushipa jayaki, jawen taexun natian Diosun ea jatu unanmaidan. Jaskawen taexun Diosun kushipa en jatu unanmaii. En jatun Juchi Kayabi Iyua Diosun jatu unanmaikiki, ewenan. Jaskaken jau unanunbun manama jawaida akikiki— iwanan, \p \v 33 —En bake kayabibuun, ana jatixuinda en matube niamaki. Jakia uxa eskadabes ka ea benakin man ea bechiama ixanaii. Jaska judio xanen ibubu en yuishina keskadan, en matudi yuiai ea ninkakanwen. Janu en kai anu man katidumaki. \v 34 Jaskawen taexun jawen yunuti jancha bena en matu bashixunkin yunubainaii. Jaska matuwen en nuiai keskaidan, jabiaskadiai matubus nui duanamepakediaxankanwen. Jaskai shinananain man nuibukuain \v 35 matu uinkin man jaskai en tsumabu kayabi dasibibun matu unankubainxankanikiki— nuku waya \s1 Pedro: En ja unanmaki, iki kaikidi Jesúsun yuinikiaki, na janchadan \r (Mt 26.31-35; Mr 14.27-31; Lc 22.31-34) \p \v 36 januxun Simón Pedron Jesús yukakin: \p —Xanen Ibuun, ¿min jani kai?— aka \p —Janu en kai anudan, ikis min ea chibantidumaki. Jakia chipu min ea chibanxanaii— aka \p \v 37 Pedron ana yuikin: \p —Xanen Ibuun, ¿jaskakin en mia chibantidumamen, ikisdan? Eadan, en mia mawaxuntiduki, miwenan— aka \p \v 38 Jesúsun Pedro ana yuikin: \p —¿Chanima min ea mawaxuntidumen?— iwanan, —Jaskamajaidaki. Chanima en mia yuiai ninkawe. Penadiama takada keui taediama eki dakekin: “Ja junidan, en ja unanmaki”, iki dabe inun bestiki eki dakekin min yui kaii— akin \c 14 \s1 Epa Dios anu jawen kati baidan, Jesúskiaki, na janchadan \p \v 1 nukudi Jesúsun yuikin: \p —Na jaska en chaniayadan, juinti metexei dateyamakanwen. Dios ikunwankin eadi ikunwankanwen. \v 2 En Epa Diosun jiwe anu teke xaka ichapa jayaki. Jawen jiwe jaska jayamaken en matu yuiama ikeanaii. Jaskaken janu jiwei man niti ikama ixanun en matu pewaxuin kaxanaii. \v 3 Janu matudi ka en jiweai anu man idiatiduwen taea kaxun bebunkidi en matu pewaxuin kaxanaii. Ana juxun en matu iyuxanaii, janu nun jiwenunbunan— itan \v 4 —Matunan man unaiin, ja baiwen en kaidan— nuku waya \p \v 5 Tomásin yukakin: \p —Xanen Ibuun, janu min kaxanaidan, nun unanmaki. ¿Jaskatan jawen kati bai nun unanxanai?— aka \p \v 6 Jesúsun kemakin: \p —Jawen kati bai inun jawen chanima unanti inun jawen jiwekuintidan, jabia en eaki. Ea besti ikunwankin chibain Epa Dios anu man jikitidubuki. \v 7 Jaska inun, man ea unanti wakubainaidan, en Epa Diosdi man unankubainaii. Natian ea tapinkubainkin Epa Diosdi man uindiakubainaii— nuku waya \p \v 8 ninkatan Felipen yukakin: \p —Xanen Ibuun, Epa Diosdan nuku uinmawe. Uintan nun mia ana bikawamaki— aka \p \v 9 —Felipeen, jatixun en matube jiwebiakunkainai ¿min ea unandiamamen? Chanima ea uinkin Epa Diosdi man uiaiin. ¿Jaskakin: “Epa Dios nuku uinmawe”, akin min ea yukai? \v 10 Epa Dios inun ea, nun dasiadan, ¿min shinanmamen? En shinanen akin en matu yuismaki. Jakia Epa Dios ebe ketaxamexun ea yunukin jawen daya ea amamiski. \v 11 Epa Dios inun ea nun dasiadan, ikunwankanwen. Jaska en jancha besti ninkatan man ikunwantidumadan, en dami matu unanti wamakin atimaska en amiswen taexun ikunwankanwen, nun dasiadan. \v 12 Chanima en matu yuiai ninkakanwen. Tsuabunda ea ikunwankin en jaska amis man adiakubainxanaii. Ja inun, en Epa Dios anu en kaxanaiwen taexun en kushipayabun ea medabewakin jatu ikunwanmakin dami atimaska ewapa wakin ea binuxankanikiki. \v 13 En kenawen taexun tsuabunda jamapai Epa Dios man yuka en jawen baken en matu axunxanaii, en Epan kushipa matu uinmakinan. \v 14 Jamapai tibi en kenawen man ea yuka en matu axunxanaii— iwanan, \s1 Diosun Yushin Pepa Jesúsun jatu yubanikiaki, na janchadan \p \v 15 ana nuku yuikubainkin: \p —Chanima man ea bechipaiaidan, jaska en matu yusinkin yunumis shinankin en jancha man chibankubainxanaii. \v 16 Man jaska wakubainaya en matu yukaxuna Medabenan Bena betsa Diosun matu anu yunuxanikiki, jau matube jiwei ikibi ipaxanunan. \v 17 Medabenan Benadan, jawen Yushin Chanima Unanmanikaki. Mai anu yudabun jawa unanbuman inun uianbuman Medabenan Bena ikunwankin jaibuwatidubumaki. Jakia natian matu dapi jiwea chipu matube uke medan jiwexanaiwen taexun Diosun Yushin Chanima Unanmanika man ma unaiin. \p \v 18 Jaskawen taexun eanan, bashikin bake ibuuma keska wakin en matu jenebainamaki. Jakia ana matube iki en ana chintunkidanxanaii. \v 19 Mawaida jatixuinda yudabun ea uianma ixankanikiki. Jakia matunan, man ana ea uinyuxanaii. Ja inun, en ana matu jiwexunaiwen taea matudi man jiwediakunkainxanaii. \v 20 Ja xabatian jaskakain en Epaki en dasia man unanyan janua matuki ana nukui en matuki dasidiatan en matube nipakexanai man unanxanaii. \v 21 Jaskaken tsuabunda en yusian ninkakin chibankubainkin ea unanmai chanima ea bechipaikubainxankanikiki. Jaska inun, tsuabunda ea bechipaiaibun en Epa Diosundi jatu bechipaidiaxanikiki. Jaskaibu xabakabi en jatu unanmaxanaii, jabun chanima ea bechipaiaibudan— nuku waya \p \v 22 Judas betsan yukakin: \p —Xanen Ibuun, ¿jaskakin yudabu dasibi uinmama min nuku besti ana uinmaxanai?— akaya \p \v 23 Jesúsun kemakin: \p —Tsuabunda ea bechipaikinan, en yusian jancha chibankanikiki. En Epan jatu bechipaiaya ea inun en Epa jua nun jatuwen jiwexanaii. \v 24 Jakia tsuabunda ea bechipaiabumadan, en yusian jancha chibanbumaki. Na jancha en matu yusian man ninkakubainaidan, enamaki. En Epa jatun ea yununitun janchaki. \v 25 Natian matube jiwexun en matu yusinyukubainaii. \v 26 Jakia jawen Yushin Pepa matun Mekenan Bena en kenaya en Epa Diosun yunua juxun jaska en matu yusinkubainmis dasibi en matu yuiai ana xabakabi matu shinanmakubainxanikiki. \p \v 27 En janchawen datei matun juinti nishmayamakanwen. Diosun unanuma jawen uke medanu unanumati en matu inaiin. Jaska yudabu jatun shinanwen jiwekin unanumai jiwemisbu keska matu inanma jakia Dios anua daewanika kayabi unanuma en matuki bashiaii. \v 28 “Ka matu anu en ana juxanaii”, ikin en yuiai man ma ea ninkaxuki. Janua Epa Dios xanen ibun ea binuawen taea janu en kaxanaii. En Epa anu en kaxanai man ninkaiwen taea man benimakeanaii, chanima ea bechipai kayabidan. \v 29 Na eska bebunkidi en matu yuiai chipu ikai uinkin en matu jancha wai shinankin man ea ikunwanxanaii. \v 30-31 Jakia mai anu yudabu yununika diablo Satanás ma juaiwen taea ana jatixuinda en matube janchamaki. Satanásan ea mei ewen kushipatidumabiaken jau shinanxun ea jaska wayununwen, chanima Epa Dios bechipaikin jaska ea yunua en axunmis yudabu en jatu uinmai kaidan. \p Jaskaki. Benidikanwen, nenua nun bununbunan— nuku wa \c 15 \s1 Jesúsdan, uva bana jawen taxu keskakiaki, na janchadan \p \v 1 nun benibaunaibu nuku ana yuikin: \p —Ana betsa matu yusinun ninkayukanwen. Eadan, en uva bana nia jawen taxu kayabiki. En Epadan, miban ibuan mekekin meudumiski. \fig |src="LB00207b.tif" size="span" loc="John 15.1" copy="Louise Bass; British & Foreign Bible Society" ref="(15.1)" \fig* \v 2 Jatidi mebi tibi bimi jayamaken mextexun putamiski. Jakia jawen mebi tibi bimiyamis ana bimijaida wakin jawen ibuan bumextekin pewamiski, jau ana katakutan bimijaidanunan. Ea ikunwainbu en Epa Diosun jabiaskadi waxanikiki. \v 3 En jancha en matu yusiain man ikunwainwen taea man ma shinan betsa jaya man ma xunpinjaidaki. \v 4 Jakia jawen taxu anua jawen mebi betsa meskea ana jaska bimitidumaki. Jabiaskadi wakin ea jenebainkin man Dios benimawatidumaki. Jaskaken en matu putama keska wakin eadi putayamaxankanwen. \v 5 Eadan, en miban taxu keskaki. Matudan, man jawen mebi keskabuki. Ebe jaibunamekin bimi ichapaya keskakin man Dios benimawatiduki. Eauma man jawayatidumajaidaki. \v 6 Ea jaibuwama ewen pechiadan, jawen mebi bimiuma mextetan putaima badin xana washina ichawaxun kua keska wakin Diosun chi anu jatu udenxanikiki. \p \v 7 Janua matudan, ebe ketaxamexun en jancha shinankin unanjaidai jakimama chibankubainkin jawada bikatsis ikin man Dios yuka matu axunxanikiki. \v 8 Jaskai duapanankin Diosun kushipa man jatu kenwanmaidan, bimi ichapayai keskakin chanima en tsumabu kayabi xabakabi man ixankanaii. \v 9 Eanan en matu bechipaiaii, jaska en Epan ea bechipaikin akai keska wakinan. Jaskawen taea ea putapakeyamaxankanwen, en nui man jayawen taeadan. \v 10 Jawen jancha en chibanyan ea bechipaikin en Epan ea putaismaki. Jaska keskadi wakin en yunua jancha man chibanyan matu bechipaikin en matu putamadi ixanaii. \p \v 11 Shinan chankain man ebe benimajaidanunbun jawen benimati jancha en matu yuiaii. \v 12-14 Tsuada jawen jaibuaibuwen nuikin bechipaikin jatu medabewai mawaxunai tsuan jaskakin ana betsan binutidumaki. En jancha man chibankubainai man en jaibuki. Eskaki, en matu yunuaidan. En matuwen nuikin bechipaimiski. Jaska chibankin betsabuwen nui bechipainamekubainxankanwen. \v 15 Jamen betsadan, jawen dayakidi jawen dayadubu xanen ibun jatu xabakabi tapinmaismaki. Jakia dasibi en Epan ea yuia en matu unanmaiwen taexun yunubiakin en dayadu wakin matu kenama en jaibuwakin en matu kenaii. \v 16 Man ea katuama ean en matu katuniki. Jaskawen taexun en matu yunuaii. Kaxun jatu yusinkin man bimi ichapa wai keska wakin en tsumabu jatu wakin jau chintunyamanunbun jatu kushipa wakubainxankanwen. Jaska wakin en kenayaxun Epa Dios jamapai tibi man yuka matu axunxanikiki. \v 17 Na jaska en matu yunuai keska wakinan, jabun ea ikunwain betsabube jatuwen nui bechipainamekubainxankanwen— iwanan, \s1 Yudabun Jesús dananixun jawenabudi dananxanaibu jatu yuinikiaki, na janchadan \p \v 18-19 ana betsa nuku yuikin: \p —Jabun shinain keska man shinanyan ea ikunwanbuman matu bechipaikeanaii. Jakia ikunwanbuma anua en matu katuni jabun shinain keska man ana shinanmawen taexun ea dukun dananshinxun matudi danandiaxankanikiki. \v 20 En matu yuixudan, shinaindakanwen: “Dayakapan jawen tsuma binuismaki”, akin en matu yuixuki. Jaskaken ea ichakawanixun jabiabundi matudi ichakawaxankanikiki. Jakia betsabundi en jancha ninkanixun matun janchadi ninkakin adiaxankanikiki. \v 21 Jatun ea yununi jabun unanbumawen taexun na jaska tibi matu wakinan, man ea chibainbuwen taexun matu axankanikiki. \v 22 En yusin jua janchamaken jabu na mai anu jiweabun ibubis shinain: “En pepaki”, itidububia eskatian ana jaska waxun jatun chakabu ibubis juntantidubumaki, mekeidan. \v 23 Jaska inun, ea danankinan, en Epa Diosdi danandiakanikiki. \v 24 Ja inun, jatu anuxun en jawa jatu jaska waxuanma chakabu shinanma ikeankanaii. Jakia tsuan jaska jatu anuxun jaska waxuinsmabiaken Diosun kushipa jatun bedubi en ma jatu uinmabia uinbiakin ea inun en Epa danankanikiki. \v 25 Jaskaken Diosun jancha yuixunikan yuikin: ‘Jawamawen taexun ichakawakin ea dananibuki’, iwanan, keneni keska menekin ea danankanikiki. \v 26 Januxun matudi danainbun en Epa anua mekenan betsa matu anu en yunua janua Yushin Chanima Unanmanika juxun ekidi matu unanmai ea janchaxunxanikiki. \v 27 Ja inun, matudi en taxnikidanai anua tapin man ebe ikunkidanshinadan, man ekidi janchai chaninikabudiki— iwanan, \c 16 \p \v 1 ana betsa nuku yuikin: \p —Chipu jabun matu ichakawabu man ekidi jakimama shinan betsa wama man chintunyamaxanun bebunkidi en matu yuiai ninkaidakanwen. \v 2 Janu ichati jiwe anuxun matu danankin nichinkin nukunabu matuki dakemaxankanikiki. Ja inun, betsabun shinain: “Nun Dios medabewaii”, ikin tsuabuda matu betsa betsapa detekin \v 3 en Epa Dios unanma eadi unanbumawen taexun matu jawa unanma ichakawaxankanikiki. \v 4 Matu jaska waibuaibu en matu yuini matu shinanmai buaibuwen taexun bebunkidi en matu yuiaii. \s1 Diosun Yushin Pepatun axanai Jesúsun jatu unanmanikiaki, na janchadan \p —Matube bebunkidi nibiaxun jaska xabakabi en matu yuiama iyuniki. \v 5-6 Jakia natianan, jatun ea yununi anu en samama kaiwen taexun ikis en matu yuixuki. En matu yuia ninkatan matumebi shinain juinti nishmaxun: “¿Jani min kaxanai?” man ea wamaki. \v 7 Jakia chanima en matu yuiai ninkakanwen. En matu kaxuanmakenan, Mekenan Bena matu anu jutidumaki. Jakia kaxun Mekenan Bena matu anu en yunuxanaii. Jaskawen taea en kayadan, matudan, man pepakunkainxanaii. \v 8 Ja Mekenan Bena juxunan, yudabu mai anuabu xabakabi Dioskidi chakabuwamisbu inun, jabun Dioskidi chakabuwama pepa wamisbuma inun, tsuabuda Diosun unanti watan kupixanai jatu unanmaxanikiki. \v 9 ¿Tsuabumen, Dioskidi chakabumisbudan? Jabun ea ikunwanbumadan. \v 10 ¿Tsuamen, Dioskidi chakabu jayamadan? En eaki, en Epa anu en kaken man ana ea uianma ixanaidan. \v 11 ¿Tsua axanimenkain, Diosun unanti waxun kupikinan? Na yudabu mai jidabi anu maniabu jatu xanen ibuxunmis ma unanti wanixun kupixanikiki. \p \v 12 Ana jancha ichapa en matu yusinkubainpanan jati man tsuma keyutidumaki. \v 13 Jakia chipu Yushin Chanima Unanmanika juxun chanima dasibi matu yusinkin mextanmaxanikiki. Jawen shinanen janchama jakia ekidi dasibi ninkatan jawada ixanaidi matu xabakabi unanmaxanikiki. \v 14 Ja Yushin Chanima Unanmanika jamebi juama en kushipa bitan matu unanmakin inankin matu kushipa waxanikiki. \v 15 Dasibi en Epa jayadan, enadiki. Jaskawen taea: “Yushin Chanima Unanmanika ena bitan matu unanmaxanikiki”, akin en matu yuixuki— iwanan, \p \v 16 —Jaskaida jatixuinda ka en jadi i iyamaki. Jakia samamajaida nun ana uinananxankanaii— nuku wa \s1 Ana punu nukama man benimajaidaxanaii, jatu wanikiaki, na janchadan \p \v 17 mawa ana bestenxanaikidi janchai nun unanma yuinamei: \p —¿Jawa nuku yuikatsi ikimenkain? “Ana eskadabes ea uianma janunkain ana uxa eskadabes kaya man ea ana uinxanaii”, ikai inun: “Dios anu en kaxanaiwen taeadan”, ikin ¿jaskada nuku yui ixumen? \v 18 “Ana uxa eskadabesdan”, ¿jawamen? Jadakidi daki yui ikikika!— nun ike ikeaya \p \v 19 nun yukapaia unankin nuku yuikin: \p —En janchawen taea man yuinameaidan, \v 20 chanima en matu yuiaii. En mawaken ea manui kaxai man juinti nishmaken jabun ea ikunwanbuma benimajaidaxankanikiki. Jakia matudan, en mawaken matun juinti nui jenetan man benimajaidaxanaii. \v 21 Jaska inun, ainbu tuya bake kainkatsi punu nukai shinan chankainsmaki. Jakia kaintan: “Peki”, ika benimai isin jakimamisbuki. \v 22 Jabiaskadiai ikis man punu nukaki. Jakia en ana juaya man benimajaidaya matun benima pae tsuan matu mebintidubumaki. \p \v 23 Jabiatiandi ea uinkin man ea jawa yukama ixanaii. Jakia en Epa Dios man yuka ewen taexun matu medabewaxanikiki. \v 24 Ea ikunwankin taewabianixun en kenawen taexun man Dios yukadiamajaidaki. Na jabiatian en kenawen taexun Dios yukakin taewadikanwen. Jaska wakin man yuka matu axuan man benimaxanaii— iwanan, \s1 Jatu ichakawaibu Jesúsun jatu maemaxanaikidi jawen tsumabu yuinikiaki, na janchadan \p \v 25 januxun ana nuku yusinkin: \p —Jancha junea miyuiwen en matu yusinkubidanshinaki. Jakia ana jancha juneawen yusianma janu xabakabi en matu unanmaxanai ma kemaikiki. Jaskakainshinxun en Epa Dioskidi janu xabakabi kayabi en matuki chanixanaii. \v 26 Jabiatiandi Dios en ana matu yukaxunama ixanaii. Janu matumebi ibubis en kenawen taexun man yukakubainxanaii, \v 27 en Epa Dios matuwen nuikin bechipaiaiwen taexunan. Dios anua en juni ikunwankin man ea bechipaiaiwen taexun Epa Dios matuwen nuikin matu bechipaidiaikiki. \v 28 Jamen en Epa Diosun besuudia kainkidani na mai anu yudabube jiwenun ika en juni jaska ea yununi menetan natian ana jawendi kakin na yudabu en jenebainaii— nuku waya \p \v 29 januxun jawen tsuma betsan yuikin: \p —Chanima na jabiatian xabakabi nuku yui ana miyui jancha juneawen min janchamaki. \v 30 Janunkain chanima mikidi nun unaiin. Nun mia yukadiama unankin nukun shinan min unain inun jamapai tibi min unainwen taexun Dios anua min junidan, nun ikunwaiin. Jaskawen taea min Diosun bake kayabiken tsuan nun ana mia yukai bika teneamaki— aka \p \v 31 jaska waya Jesúsun nuku ana yuikin: \p —¿Natian janu man ma ea ikunwain? \v 32 Man ea jaska wabiai janu man datei paxaidan, ma kemakanikiki. Uindakanwen, janu dasibi sa ikin man bestibu ea dapaxkabainkin man ea jenebiabaina eadan, en emestimaki. En Epa ebe ketaxamexun ea jeneamaki. \v 33 Ea jaibuwai eki dasia man dateama unanuma jiwexanun na jancha en matu yuixuki. Mai anuxun ea ikunwanbuman matu ichakawadiaibun dateyamaxankanwen, en ma jatu maemakin binuniwen taeadan— nuku watan \c 17 \s1 Jesúsun jawen tsumabu Diosun kushipa jatu yukaxunikiaki, na janchadan \p \v 1 janua naiudi teskanxun uinkin nuku ninkamakin yuikin: \p —Epaan, janu min ea yubanidan, januki. En min bake mawai medabewakin ewen min kushipa jatu uinmawe, jatu en mia kenwanmaxanunan. \v 2 Mai jidabi anua jawen yudabu dasibi yunuti kushipa min bake min ea inaniwen min jatu katuni en jatu jiwekuinmaxanaii. \v 3 Min mia besti Dioski, chanimadan. Jesucristo Mesías min yununidan, en ea bestiki. Nuku unantan na jiwekuinyanwen jiwexankanikiki, ikibi ikidan. \p \v 4 Yudabu anu en mia dayaxunun min ea nichini mia axunkin keyukin mia duawakin en mia jatu kenwanmakubainshinaki. \v 5 Epaan, eskatianan, mai nun damiwadiama min besuunbia en xanen ibui taeaitian en chaxakapa jawendua jayani keska jabias ea inanxanwen. \p \v 6 Yudabu dasibi anua jatu katuxun min ea yunua min Dios kushipa dasibi binu keyua nuikipakidi en mia jatu unanmakubainshinaki. Jaska inun, mina katuxun min ea jatu inanidan, min jancha ninkamisbuki. \v 7-8 Min jancha min ea yununi ma en jatu yusianki. Jaskawen taexun dasibi en jancha minadan, ma tapianbuki. Chanima min ea yunua mianua en juni unankin ikunwan chakayamakanikiki. Jaskawen taexun min kushipa inun min yusinti mianua juai unankanikiki. \p \v 9-10 Jamen enabudan, en mibe jatu janchaxunaii. Jakia ea ikunwanbumakidi en mibe jatu janchaxunamaki. Ja inun, mina watan min ea yununidan, jadan minabuki. Jaskawen taea dasibi enadan, minaki. Janua minadan, enadiki. En kushipa jatu medanua uinxankanikiki. \p \v 11 Natianan, ma mia anu en mibe iki kaii. Na mai anu en ana jatube jiwekunkainamaki. Jakia enabudan, na mai anu jatube jiweyukubainkanikiki. Jaskawen taexun Epa medibi pepa bestituun, min kena kushipawen ea jatu mekexunxanwen, ja kena kushipa min ea inaniwenan, nun paxkama keskadiai jau jabudi paxkamadi idiakubainxanunbunan. \v 12 Na enabudan, mai anua jatube jiwexun min kena kushipa min ea inaniwen chakabu nemakin en jatu mekekubidanshinaki, jawa jatu benuamadan. Judas besti jaska jakidi kenenibu keska aki ma benuni iki kaxuki. \p \v 13 Mianu kakatsi en benimajaidaii. En jatu putabaindiama jau jabun ea ninkakin jabias en benimai keskai jau idianunbun en mibe janchaii. \v 14 Mikidi en jaibuaibu en jatu yusianyan jabun shinan betsa wai pepaibu jabun ea dananmisbun ea jatube dananmisbuki, nun yudabun shinan keska jayamakenan. \v 15 Jabiaskabiaken: “Ikunwanbuma anua jatu dapaxkamabainwen”, iwanan, en mia yukamaki. Jakia jau diablo Satanásan jatu padanyamaxanun jatu nemaxunkin mekexanwen. \v 16 Ja inun, na mai anua Dios ikunwanbuma en jatu keskamawen taea ea ikunwainbudi jatube jiwebia jabu keskamadiki. \v 17 Min jancha chanima kayabiki. Ja chanima janchawen min medibiki. Min jancha jaskawen taexun jatu medibi wawe, jabun min jancha chanima chibanxanaibudan. \v 18 Jaska inun, na mai anu mia unanbuma anu min ea yununi keska wakin en jaibuaibu jabiaskadi wakin na mai anuadi en jatu yunudiaii, jau mikidi jatu yusinkubainxanunbunan. \v 19 Jatuwen taea ea dukun iki en jatu medibixunxanaii. Jaskawen taea chanima jabudi jau min jancha chanima kayabiwen medibidianunbunan, jawa kanetimadan. \p \v 20 Na en jaibuaibu besti shinankin jabukidi besti en mia yukaxunamaki. Jakia jabun jatun jancha kakape ninkatan ea ikunwanxanaibudi en mia jatu yukaxunaii, min jabudi mekekubainxanunan. \v 21 Jaskai mia inun ea dasia nun bestichai keska jiwea jabudi nukuki dasiabu jabiaskadi wakin min jatu medabewaxanun en mia jatu yukaxunaii. Min jatu jaska wa jabu xukuxun ea ikunwainbu mai jidabi anu min ea yununi unantidubuki. \v 22 Jaska mia inun ea dasinixun nun jabiaskas shinanmis keska wakin enabu jabiaskadi min jatu shinanmaxanun, iwanan, min kushipa min ea yununi en ma jatu yunuaki. \v 23 Mia inun ea nun dasiniken jabubedi en dasiaya jabu yuda bestichai keska jau ixanunbun en mia jatu yukaxunaii. Jaskaibu mai jidabi anuabun jatu uinkin min ea yununi inun jaska wakin min ea bechipaimis jabudi min bechipaidiaidan, jabun unantidubuki— iwanan, \p \v 24 Epaan, mai damiwakin taewadiama min ea bechipaikin ea chaxakapa jawenduawakin taewani min jabiaskadi ea wai jau ebe jiwekin uinxanunbun jabu min ea yununi ebe jatu jiwemaxanwen— iwanan, \p \v 25 Epaan, min kaneismaki. Mai jidabi anu yuda jiweabun mia unanbumabiaken ean, en mia unaiin. Na ebe mapuabun min ea yununi unankanikiki. \v 26 Jaska inun, mikidi min kushipa binu keyua en jatu unanmapakeaiwen taexun ana mikidi en jatu unanmakin jeneyamaxanun min ea bechipaimis keskai jau jabudi bechipainamei jeneama ixanunbunwen, nuikipaidan. Jaska jayabuwen taea ea en jatu anua kainkainama ixanaii— itan \c 18 \s1 Jesús achitanun ika bunibukiaki, na janchadan \r (Mt 26.47-56; Mr 14.43-50; Lc 22.47-53) \p \v 1 Diosbe nuku janchaxuni menetan januxun nuku kainmabainkin paxku debu jawen kena Cedrón Jesúsun nuku pukemabaini janu miban xukua mishkiwen kenenibu anu ukemedan nun jabe jikiken \v 2 janu Jesúsbe nun ichakunkainmis anu jabianu nun ana ichaken janu Judasin unanjaidai \v 3 jadi jatu iyui Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibubu inun fariseobubetan jatu yunuabu jatidi Templo mekenikabu inun romano soldadobu xuku betsa Judasin jatu iyua jatun detetiya mesebaini bin dekutan chaxa dakabainaibun \v 4 Jesús achi beaibu dasibi ma unainwen taea nuku bebun Jesús nitan jatu yukakin: \p —¿Man tsua benai bekanai?— jatu wa \p \v 5 jabun achi beaibun betsan Jesús kemakin: \p —Jesús Nazaret anuadan— akaya \p Jesúsun ana yuikin: \p —Jabia en eaki— jatu waya Judasin jatu achimai kai jawaidakain ma jabe niken \v 6 jaskai Jesús janchai ninkatan chixtekidi xekibaini di ikaibun \v 7 Jesúsun ana jatu yukakin: \p —¿Tsuadaka man benai bei ikanai?— jatu wa ana jabiaskadi jabun yuikin: \p —Jesús Nazaret anuadan— akaibun \p \v 8 —“Jabia en eaki”, akin en ma matu yuixuki. Man ea besti benaiwen taexun en jaibuaibu jatu meyamakanwen, jau bununbunan— jatu wa \p \v 9 bebunkidi Jesúsun yuikin: “Epaan, min ea yununi en tsua jatu benuamaki”, akin Jesúsun yuixuwen taexun: “En jaibuaibu meyamakanwen”, akin Jesúsun jatu nemaniki. \v 10 Januxun Simón Pedron jawen nupe chaipa sitan Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibujaidatun tsuma Malco mapexpaikin maebain pabinki yusiudia paxteaya \v 11 nemakin Jesúsun Pedro yuikin: \p —Ana jatu meama min nupe ana jawendi usunwen. En Epan jaska ea yununi jabiaskadi wakin ea yumanwankanikiki. Ea yaushiyamawe— aka \s1 Anásin jiwe anua Jesúski Pedro dakei padanananikiaki, na janchadan \r (Mt 26.57-58, 69-70; Mr 14.53-54, 66-68; Lc 22.54-57) \p \v 12 januxun jatun xanen ibu capitánbetan romano soldadobu inun Templo mekenikabun Jesús achixun menextan \v 13 iyukin ja dukun jatun xanen ibu Anásin jiwe anu iyuabun jawen dais Caifás na badi bestichai Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibujaidatun \v 14 bebunkidi judiobu jatu yuikin: “Nukunabu jau paxkai sa iyamaxanunbun juni bestichai nukunabu mawaxunaya man pepakunkainxanaii”, akin jatu yuimanudan, \p \v 15 Jesús iyuaibun Simón Pedro inun ean june chipu kakin nun Jesús chibankubaini xanen ibu Anásin enabun ea unainbuwen taea janu ichamisbu dintu anu Jesúsbe en jikiaya \v 16 jakia Pedro unanbumawen taexun nemakin niti akabu jikiama bai kexa Pedro niken janua jemaintin kene janu jikiti xui anu ana kaxun xui mekenika ainbu yukaxuntan Pedro en bichiaya \v 17 xui mekenika ainbun Pedro yukakin: \p —Ja junin tsuma betsadan, ¿jabia min miamen?— aka \p —Eadan, en jamaki— akaya \p \v 18 janua ma matsi beaya janu dayamisbu inun Templo mekemisbun jemaintin chi keti watan yui mapubaunabu jatube nashui ika Pedrodi yuaya \s1 Diosbe jatu janchaxunika xanen ibujaidatun Jesús yukanikiaki, na janchadan \r (Mt 26.59-66; Mr 14.55-64; Lc 22.66-71) \p \v 19 januxun Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibujaida ikunkainima ma taxnima anu Anásin jiwe anu bichiabu jawen tsumabukidi inun jawen yusiankidi Jesús yuka taewa \v 20 Jesúsun kemakin: \p —Ninkaibun en janchakunkainmiski. Janu ichati jiwe tibi inun Templo jemaintin anuxun nukunabu ichamisbu anuxun xabakabi dasibibun bedubi en jatu yusinmiski, june jatu yusianmadan. \v 21 Ea yukama jabun en jancha ninkamisbu jatu yukawe. Jawada en jatu yusinmis unanjaidakanikiki— ikaya \v 22 jadi Jesúsun kemaya Templo mekenika betsa Jesús dapi nixun meken pechiudi kepais akin yuikin: \p —Nukun xanen ibujaida jaska yuiyamawe— aka \p \v 23 Jesúsun yuikin: \p —En yui chakayadan, ea unanmawe. Jakia en pe yuibiaya ¿jaskakin e iskaun min ea deteai?— aka \v 24 janchawen binutiduma unantan Anásin jatu yunua Jesús menexekea jabiaska Diosbe nukunabu janchaxunikajaida binua Caifás anudi iyuaibun \s1 Ana: Jesús en unanmaki, ika Pedron jatu padanikiaki, na janchadan \r (Mt 26.71-75; Mr 14.69-72; Lc 22.58-62) \p \v 25 ja jaska waibun Pedro jatube chin yui nashui ika yuaya betsabun yukakin: \p —¿Min jamamen, ja junin tsuma betsadan?— abaunabu \p Pedron jatu padankin yuikin: \p —En jamaki. En eamabin!— jatu wa \p \v 26 januxun xanen ibujaida binuatun tsuma betsa Pedron patsanka jawenabundi Pedro yukakin: \p —¿Miban xuku anuxunan, Jesúsbedan, en mia uianma ikidanxumen?— aka \p \v 27 Pedron ana jadi padankin: \p —En jamaki— itanayas jawaida jabiatiandi takada keui taeaya \s1 Pilato anu Jesús iyunibukiaki, na janchadan \r (Mt 27.1-2, 11-14; Mr 15.1-5; Lc 23.1-5) \p \v 28 januxun Caifásin Jesús yukakin keyutan penaya romano xanen ibu Pilaton jiwe ewapa anu Jesús jau iyutanunbun romano soldadobu yunuaya judio xanen ibubun shinain: “Nawan jemaintin anu jikia Moisin nuku yusiniwen taea nawan detsiswen chakabutan ana Pascua nawai besikin en pitidumaki”, iki pepai nawayukatsi jikiabuma \v 29 jaskaibun jatun beya unantan jatu anu Pilato kaintan jatu jancha wakin yukakin: \p —Na juninan, ¿jawa chakabu ashian man jakidi yuiai?— jatu wa \p \v 30 —Juni chakabumakenan, mianu nun iweama ikeanaii. Unanti watan nuku kupixunwen— akabu \p \v 31 Pilatondi jatu yuikin: \p —Iyuxun jaska matun xenipabun matu yusinpauni keska wakin matumebi unanti watan kupitankanwen— jatu wa \p judio xanen ibubun yuikin: \p —Nun tenanpanan min nuku nemamiski. Jau tenanunbun mian besti min yunutiduki— akaya \p \v 32 jaska wakin tenanxanaibu Jesúsun nuku yuishinadan, unanmabia jabiaskadi jatu amaya \v 33 ninkatan jawen kene medan ana jikixun Pilaton Jesús kenaxun yukakin: \p —¿Miadan, min judio xanen ibubu binu keyuamen?— aka \p \v 34 Jesúsundi yukakin: \p —¿Mimebi min ea yukai? ¿Juni betsan mia ekidi yunuadaka min ea yukai ikai?— aka \p \v 35 e itan Pilaton yuikin: \p —Eadan, en judiomaki, jaska min ea yuipananan. Minabu judiobu inun min xanen ibubu Diosbe janchanikabun mia ea inankanxuki. ¿Min jawa chakabu meshinamen?— aka \p \v 36 kemakin: \p —Eadan, en Xanen Ibu kayabiki. Mia yuinun ninkawe. Nenua junibu xanen ibumisbu keskai en xanen ibuamaki. Jakia en kushipadan, na nenu mai anua yudabun shinain jiweabu keskamaki. Jakia na, mai anua en xanen ibuaya judiobun ea achixun mia anu ea iweyamanunbun en tsumabu ewen taea nemakanai jatube detenamekeankanxuki. Jaskaken eadan, en Xanen Ibu kayabiki, nenuamadan. En jawa chakabu jayamaki— aka \p \v 37 januxun Pilaton ana yuikin: \p —Jaskakenan, chanima min xanen ibu kayabidaka— aka \p Jesúsun ana yuikin: \p —Min jaska jadi yuiaidan, en Xanen Ibu kayabiki. Jaskanun ika yudabube jiwei en taxnikidaniki, jatu chanima kayabi mextanmaidan. Tsuabunda chanima jancha bechipaikin en jancha ninkamisbuki— aka \p \v 38 romano xanen ibu Pilaton yuikin: \p —Chanima janchadan, ¿jawamen?— itan \s1 Jesús jau mastanunbun Pilaton jatu yununikiaki, na janchadan \r (Mt 27.15-31; Mr 15.6-20; Lc 23.13-25) \p jaska wa janu judio xanen ibubun manaibu anu ana kainkidan Pilaton jatu yuikin: \p —Ja juni en unanti waxudan, jawa chakabu jayamaki. \v 39 Pascuatian badi tibi juni bestichai jawa wama en matu nichinxunmis keska wakin, ¿judio xanen ibu kayabi Jesús jawa wama matu nichinxunpa?— jatu wa \p \v 40 dasibibun jui kushipawen yunukin: \p —Ja nuku axuanma ja juni betsa Barrabás yumetsubiaken nuku ja kainmaxunwen— akaibun \c 19 \p \v 1 Pilaton ninkawanxun jatu yunua bichi kushatiwen Jesús kusha kusha atan \v 2 kaxe wakin romano soldadobun nishi muxaya maiti waxun Jesús maimaxun xanen ibun bemakia tadi tashijaida sawematan \v 3 bestibu Jesúsun besuudi nixun kaxe wakin yuikin: \p —Judio xanen ibu kayabidan, min miaki— iwanan, jawen besuki bepaistantanaibun \p \v 4 Pilato ana kaintan judio xanen ibubu yuikin: \p —Jesúsun jawa jatun chakabu wama ishian en matu unanmakin kainmai uinkanwen— jatu waya \p \v 5 muxa maiti inun tadi pauti tashipa meshu duakabi sawemabu jawen besu jimin iduma Jesús kainkidanaya Pilaton tenankatsi ikama ana jatu yuikin: \p —Na juni man iwexudan, uinkanwen— jatu wa \p \v 6 uinkin Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibubu inun Templo mekenikabun jui kushipawen Pilato yuikin: \p —Cruzki mastawe! Cruzki mastawe!— akeakeabu \p jaska waxun atidubuma unanbiakin Pilaton jatu kaxe wakin ana yuikin: \p —Jawa chakabu jayamaki. Matunmebi iyuxun aditankanwen— jatu wa \p \v 7 Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibubun yuikin: \p —Chani chakai: “En Diosun bakeki”, imiski. Diosun jancha Mosésin nuku kenexuni nun jayaki. Jaskawen taexun Dios yuankin kanemiswen taea nun yunuaiwen taeadan, jau mawanunwen— aka \p \v 8 jaska yuiaibu ninkatan Pilato ana datekin \v 9 jawen kene medan ana chintuanbain Jesús iyuxun yukakin: \p —¿Min janiamen?— aka Jesúsun ana jawa yuiamaken \p \v 10 jaki sinatakin Pilaton ana yuikin: \p —¿Min ea ana jancha wamamen? En kushipawen jawa wama en mia nichintidu inun en kushipawendi en mia jatu mastamatidu, ¿min unanmamen?— aka \p \v 11 jaska yuiai ninkatan atimas Jesúsun kemakin: \p —Diosun dasibi damiwanitun mia kushipa yunuama ekidi min kushipa jayama ikeanaii. Jaskaken jabun ea achixun mianu yunuxun ea nichianbunan, jabun chakabudan, mina binuabuki, Dios sinatamakinan— aka \p \v 12 jaska wa ninkatan Pilato taxnikidan Jesús jawa wama nichinun ikaya judio xanen ibubun jui kushipawen Pilato ana yuikin: \p —Tsuada xanen ibu kayabi ikatsis ikin min xanen ibu kayabi César danankin jawen kushipa mebinpai imiski. Jawa wama Jesús min nichiainan, min Césarn jaibumaki— akubainaibun \p \v 13-14 janu Pascua meshukidi ixanaitian ma badi manananbi kaya jaskaibu Pilaton ninkatan Jesús taxnimabidan mishki buyakin kedan wanibu jawen kena hebreo janchawen kenakin Gabatá januxun yunuti anu tsauxun kaxe janchawen judio xanen ibubun jatu yuikin: \p —Nadan, matun xanen ibu kayabiki— jatu wa \p \v 15 jaki sinatakin jancha kushipawen yuikin: \p —Tenandiwe! Tenandiwe, cruzki jatu mastanmatanan!— ikubainaibun \p Pilaton ana jatu yukakin: \p —¿Jaskakin matun xanen ibu kayabi jatu mastamapa?— jatu wa \p Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibubun yuikin: \p —Nukudan, nun xanen ibu betsa jayamaki! César besti nukun xanen ibu kayabiki. Jatu mastamadiwe!— akabu \v 16 jatun janchawen taexun Jesús jatu mastamakin romano xanen ibu Pilaton jawen soldadobu yunua iyuaibun \s1 Cruzki Jesús mastanibukiaki, na janchadan \r (Mt 27.32-44; Mr 15.21-32; Lc 23.26-43) \p \v 17 januxun jaki mastakatsi cruz Jesús iamatan xadamabainkin Jerusalén uke medanua kainmabainkin ja mati jawen kena Buxka Xau Mati anu mapematan, hebreo janchawenan, Gólgota anudan, \v 18-20 januxun jawen tadi pekaxun cruzki mastaxun: “Nazaret anua Jesús judiobun xanen ibu kayabiki”, iwanan, Pilaton jancha dabe inun besti ji bexa sapaki hebreo janchawen inun, griego janchawen, inun romano jancha latinwen kenetan jatu buma Jesúsun buxka mamaki cruzki ja mamaki mastaxun netanbu romano soldado betsabundi juni yumetsu dabedi mastaxun betsa yusiudi nichinxun betsa yusmaudi nichintan Jesús namakis wabu Jerusalén dapikea bukin Pilaton jancha Jesúsun buxka mamaki netan judio ichapabun uinbainbainkin \v 21 jaska wabu uinbain Diosbe nukunabu janchaxunika xanen ibubu Pilato anu buxun yuikin: \p —Jadi min kenexun jatu netanmatidumaki: “Judiobun xanen ibujaidaki”, akinan. Jakia jaska ibubis yuimis keska jatu kene betsa waxunwen, eska wakinan: “Eadan, en judiobun xanen ibu kayabiki”, imiskididan— akabu \fig |src="LB00328b.tif" size="span" loc="John 19.18-30" copy="Louise Bass; British & Foreign Bible Society" ref="(19.18-30)" \fig* \p \v 22 Pilaton jatu nemakin: \p —Jawada en ma keneadan, jau jabiaska kene nenunwen— jatu wa \p \v 23 cruzki Jesús nichinxun soldado dabe inun dabetan Jesúsun tadi tibi jabu tibibun paxkatan jakia jawen sanpu chaipa jidabi kexemawen taea \v 24 yuinamei: \p —Paxkakin chakabuwayamanankanwen. ¿Tsuan bimenkain? jawen beyusti jexe putakin tsadin tsadin akin putanankanwen— iwanan, jaska bebunkidi Diosun jancha anu kenekin: “En tadi paxkakin en sanpu bikin jawen beyusti putaxankanikiki”, akin yuini unanmabia jaska kenenibu soldadobun jabiaskadi wanibuki. \p \v 25 Jaska waibun Jesús mastabu dapi jawen ewa inun, jawen ewa betsa Cleofásin ain María inun, María Magdalena inun, ea nun nia \v 26-27 jawen ewa inun ea uinkin ekidi Jesúsun yuikin: \p —Ewaan, ja mia dapi niadan, min bakewawe— iwanan, ea bechipaijaidamisxun eadi yuikin: —Baa, ikis en ibu min ewa ea waxunwen. Ea uindaxunkubainxanwen— ea wa en jiwe anu iyuimaxun en medabewapauniki. \s1 Jaskatan Jesús mawanikiaki, na janchadan \r (Mt 27.45-56; Mr 15.33-41; Lc 23.44-49) \p \v 28 Jesúsun jaska nuku yuitan dasibi jawen Epa Diosbe yubakani keyuai unain Diosun jancha anu jaska jakidi keneni menei Jesúsun jui kushipawen yuikin: \p —Ma unpax manui en tetsusinaki— ikai \v 29 ninkatan jabun kenpuki uva vino muka mata tsaua jaki tsinitiki pu atan tawaki ustanxun Jesúsun kexa anu sananxunabu \v 30 tsu akin keyutan jui kushipawen Jesúsun yuikin: \p —Dasibi en ma keyuaki— itan bekua tinian mawakin jawen Yushin ibu anu nichiniki. \s1 Jashinwen Jesús pishipe akin chachinikiaki, na janchadan \p \v 31 Janua judio xanen ibubu yuinamei: “Meshukidi sábado janu medibijaida Pascua nawatitianki. Cruzki jatun yuda mapuabu sábadotian nun jenetidumaki, Dios jau nukuki sinatayamaxanunan. Jatun yuda jau jawaida butenunbun Pilato yununun bukanwen”, ika buxun Pilato yuikin: “Cruz anua jatun yuda jawaida butetiki. Jau jawaida mawanunbun jatun kishi jau kishtekenunbun jatu yunuwe”, akabu \v 32 Pilaton jabiaskadi shinankin jatu yunua soldadobu buxun ja dukun juni yumetsu dabe Jesúsbe mastabu kishtekedabetan \v 33 janua Jesúski kemaxun ma mawa uintan jawen kishi tekeabuma \v 34 jabiaskabiaken soldado betsan jashinwen Jesús pishipe akabu janua jakimamadi jimi jawen jene jusia jabaya \v 35-37 jakia bebunkidi Diosun jancha keneni anu yuikin: “Jawen xau tekeama ixankanikiki”, anibu inun, kene betsa anuxun yuikin: “Tsuada chachiabu jawenabun uinxankanikiki”, iwanan, kenenibudan, unanmabia jabiaskadi keneni menekin adianibuki. Matundi man ikunwanxanunbun jawada ibubis en uini en matu yuiaii. En uiniwen taea en jancha chanimaki. \s1 Jesús jawaida maiwanibukiaki, na janchadan \r (Mt 27.57-61; Mr 15.42-47; Lc 23.50-56) \p \v 38 Januxun juni betsa José jawen mae Arimatea judio xanen ibubuki datekin june Jesús ikunwanshinatun Jesús mawa unandiai jakia natian ana dateama Jesúsun yuda maiwakin janatanun ika kaxun Pilato ea akin yuka jawen yuda yunua José jawen tsumabube kaxun Jesúsun yuda cruz anua butexunabu \v 39 ja dikabi meshu medan Jesúsbe janchatanyama Nicodemon jawen tsumabubetan 30 kilo mirra inun áloe ininti teipa jusia bea José jawen tsumabube kaxun \v 40 jaska judiobun yuda mawa maiwakin pewamisbu keska wakin Jesúsun yuda dapuxyabi yabukubainkin ininti teipawen dapuxkubainkin tadi juxupawen yabukin keyutan \v 41-42 badi jiki ma juindukunti kemaya jin jin ikin janu Jesús mastakanxu dapi miban xukua naman janu yuda mawa datanti mishki tanpe kini bena waimabu janu yuda mawa datandiabuma anu jawaida ja medan janakin mistutan mishki ewapa beputiwen beputan inun bunibukiaki. \c 20 \s1 Jesús bestenkaina benanibukiaki, na janchadan \r (Mt 28.1-10; Mr 16.1-8; Lc 24.1-12) \p \v 1 Janua Jesús mawashina ana besteni matu yuinun ninkakanwen. Juindukuntitian Jesúsun yuda mishki tanpe medan dakaken uxa dabea penai taei penadiama meshuken domingotian taeaya Jesús maiwakin janashinabu anua jatube María Magdalena kakin tanpe bepemana uintan Jesúsun yuda jayama uinbidani \v 2 Pedro inun ea anu kushi chakayamakidan nuku yuikin: \p —Nukun Xanen Ibun yuda janidaki nuku buanbuki. Janida datanbu nun unanmaki— nuku wa \p \v 3 ninkatan Jesús maiwashinabu anu Pedrobe kai \v 4 kushidabekainkin ea dukun binukain tanpeki \v 5 kemaxun dankukain tanpe medan uinkin jawen yabushinabu besti daka bechitan en jikidiamaken \fig |src="LB00329b.tif" size="col" loc="John 20.5" copy="Louise Bass; British & Foreign Bible Society" ref="(20.5)" \fig* \v 6 ea ichun chipu Simón Pedro jui ja dukundi jikixun jawen yabushinabu uinkin \v 7 jawen buyabushinabu sebi pewaxun ja kachu datan uindiaya \v 8-9 janua eadi jikixun jawen yuda yama uintan: “Mesías Cristo mawa ana bestenxanikiki”, iwanan, Diosun jancha una medan kenebianibu nun ninka pewadiamabia: “En Xanen Ibu Jesús ma bestenkainamenkain”, ikin ikunwankin en shinaniki. \v 10 Jaskakain uintani nun ana chintunkidaniki, janu nun jiwe anudan. \s1 María Magdalenaki Jesús nukui taenikiaki, na janchadan \r (Mr 16.9-11) \p \v 11 Jakia María Magdalena katani ana chintunkidan jua mishki tanpe kexa nia kaxai jeneama nixun ana uinun ika dankukain tanpe medan uinkin \v 12 nai tsuma dabe tadi juxupa sawea janu Jesús datanshinabu anu jadidi bupinshinabukidi betsa tsaua jadidi taxkunwanshinabukidi betsa tsaudia jatu bechitanaya \v 13 januxun nai tsuma dabetan yukakin: \p —Ainbuun, ¿jaskai min kaxai?— akabu \p —En Xanen Ibun yuda janidaki ea buanbuki. Janida datanbu en unanma benai en kaxai ikaii— jatu watan \p \v 14 nasaukekauan uinbiakin tsua nia dabanen unanma Jesús bechia \v 15 januxun Jesúsundi yukakin: \p —Ainbuun, ¿jaskai e iskaun janu jua min kaxai ikai? ¿Tsua min benai ikai?— aka \p miban taudumis ikai dabanen Marían shinankin yuikin: \p —En Xanen Ibun yuda buxun jani min ea datananxumenkain ea yuiwe, en buaidan— aka \p \v 16 Jesúsun yuikin: \p —Maríaan— aka \p jawaida dabeketan benimajaidakin hebreo janchawen yuikin: \p —Rabuni!— akin nukun janchawen kenakinan: —En Yusinaan— iwanan, ikua \p \v 17 Jesúsun nemakin: \p —En Epa anu kadiama uatian en matube jiwemis keskai en ana matube itidumaki. Ea tsumakin ea bashiyamawe— iwanan, —En betsabu anu kaxun en mia yuixu jatu yuiditanwen. Matu medabewai en Epa anu dasinun ika en kaxanaii. En Epadan, jabia matun Epadiki. En Dios mekenikadan, jabia matun Dios mekenikadiki— aka \p \v 18 María Magdalena kaxun Xanen Ibu Jesús ana jiwea uintanxu jadi Jesúsun axu nun jawen tsumabu nuku yuia nun ninkaken \s1 Jesús bestenkidan jawen tsumabu uinmanikiaki, na janchadan \r (Mt 28.16-20; Mr 16.14-18; Lc 24.36-49) \p \v 19 jabias domingo meshu medan Tomás nukubemaken jiwe medan ichatan judio xanen ibubuki datekin beputi nun bexekin keyuken Jesús jikikain damitushitan nuku nashui ika nixun nuku jancha wakin: \p —¿Jaska man unanumamen? Ma en juai dateyamakanwen— nuku watan \p \v 20 januxun nuku jaska watan jawen meken xui inun jawen jashi xui nuku uinmaya nukun Xanen Ibu ana uin nun benimajaidaya \v 21 ana nuku yuikin: \p —¿Jaska man unanumamen? En matu juxuanki. Datetima kushipa en matu bashixunaii. Jaska inun, jaska en Epa Diosun ea nichinkin yununi keska wakin en matu nichinkin yunudiaii— iwanan, \v 22-23 kushipa wakin nukukidi kunchunkain kushu atan nuku yuikin: \p —Yushin Pepa jayadikanwen. Jaskatan tsuabuda Dioskidi jabu chakabu jaya man jakimawaken Diosundi jatun chakabu jatu buaxunxanikiki. Jakia jatun chakabu man jakimawamaken Diosundi jatun chakabu jatu buaxunama ixanikiki— nuku watan janidaki ana dami kainken \s1 Tomásin Jesús uintan besti ikunwanikiaki, na janchadan \p \v 24-25 Jesúsun 12 tsuma kushipaya betsa Tomás tsupibu bakeken jawen kenamisbu nun xukua anu Jesús jua nun uinshinken jabiatiandi nukube ikama ishinken meshukidi juai betsan Tomás nun yuikin: \p —Nukun Xanen Ibu jiwea nun uinshinaii— nun akeakea \p nuku ikunwanma yuikin: \p —Jawen meken anu mastashinabu xui en uianma jabianudi en metuti en mistuama chachishinabu jawen jashi xui en mekenwen en mekin mistuama Jesús ana jiwea en ikunwantidumaki— nuku washinken \p \v 26 ana 8 día kaya Tomásbe ichaxun ana nun xui bepukin keyuken Jesús ana jikitan nuku bebun damia nashui ika nixun yuikin: \p —¿Jaska man unanumamen? Ana en juai ewen dateyamakanwen— iwanan, \p \v 27 Tomás jabis yuikin: \p —Ikis ea uindiwe. En meken xui mewe. Meken sananbain en jashi xui mistudiyuwe. Ana ikunwanbuma keskama en jiwea ea ikunwanwen— aka \p \v 28 uintans damapaikin Tomásin yuikin: \p —Chanima min en Xanen Ibuki, en mekenan yushin Diosdan!— aka \p \v 29 —Ea uintans min ea ikunwaiin. Jakia jabun ea uianma en jashi xui uianmabia ea ikunwanxanaibudan, Diosun jatu duajaida waya benimakubainxankanikiki— akai nun ninkaya ana jabiaskadiai damikainiki. \p \v 30-31 Chanima ana jawen unanti dami ichapa Jesúsun nukun bedubi abiakubainiken dasibi en matu kenexunamaki. Jakia dasibi man uianmabia en jancha keneai uinkin ninkakin unantan: “Jesús Mesías Cristoki, Diosun bake kayabidan”, akin Jesúswen taea man jiwei ikibi ixanai man ikunwanxanunbun en matu kenexunaii. \c 21 \s1 Jawen tsumabuki ana Jesús nukunikiaki, na janchadan \p \v 1 Jerusalén anua Jesúsun nuku bechimai janchashina ana Galilea Ianenwan jawen kena betsa Tiberias Ianenwan kexa anu nun jawen tsumabu nun ka Jesúsun eska wakin nuku uinmani matu yuinun ninkakanwen. \v 2 Galilea anu nun ka Simón Pedro inun, Tomás ‘Tsupibu bakeen’, akin nun kenamis inun, Natanael jawen mae Caná Galilea anua inun, nun Zebedeon bakebu ea inun en betsa Santiago inun, ana Jesúsun tsuma dabe betsa nun icha mapuabun \v 3 Simón Pedron nuku yuikin: \p —En baka nexei kaii— ikaya \p —Nun mibe kaii— abaini jabe kai jawen xaxu ewapawen nanetan jabe kaxun jawen jisin ewapa puntebiashinkin nun jawa baka biamajaida ishianyan \v 4 ma penakidanaya Jesús ian kexa nia uinbiakin tsua nia dabanen nun unanmaken \v 5 jui kushipawen Jesúsun nuku yukakin: \p —Bakebuun, ¿bakadan, man jayamen?— nuku wa \p nukun kemakin: \p —Nun jawa biamajaidaki— nun wa \p \v 6 —Ja xaxu yusiudi jisin ana puntekanwen, jaudixun man biaidan— nuku wa jaska nuku yunuxudi nun puntebauna ninibidankin baka dasibi nuku nexema jaska waxun xaxun nun nanetimaken \v 7 en ea Jesúsun bechipaijaidamistun Pedro yuikin: \p —Nukun Xanen Ibu daki ikikiki— en wa Simón Pedro jawaida ninkatan tadi pekaxun jisin punteshinai jawaida sawekin kedun atan ishchui pukutan nunakainaya \v 8 jakia 100 metro besti xaxuwen kakin jisin baka mata xadabaini nun jawen tsuma betsabu keti itan \v 9 xaxu anua butukainkin chi dekenen besti baka xuiai inun misi mania nun uianyan \v 10 januxun Jesúsun nuku yunukin: \p —Ja baka man bixudan, nedi eskadabe bekanwen— nuku waya \v 11 janua Simón Pedro kakain xaxun inatan jisinman baka ichapa bia ninikin xadabidankin mashin mapema 153 jati baka ewapabu nanea jisin baxnekeamaken \v 12-13 Jesúsun ana nuku yuikin: \p —Piyui bekanwen— nuku wa nuku baka nexemaxunwen taea: “Nukun Xanen Ibuki”, ikin unantan: “¿Min tsuamen?” iwanan, nun yukama misi inun baka xuia bixun nuku inan keyutan \v 14 jaskai mawashina ana bestenkainshinxun Jesús nukuki dabe inun bestiki nukukin nuku uinmaniki. \s1 Jesúsun: ¿Min ea bechipaiai? iwanan, Pedro yukanikiaki, na janchadan \p \v 15 Januxun pikin nun meneaya Jesúsun Simón Pedro yukakin: \p —Juanen bake Simóneen, ea ninkawe. Nabun ea bechipaiaibun miandi ea bechipaikin jatu binunun, ixun, min yuishinadan, ¿jabiaskas min shinain?— aka \p —Xanen Ibuun, en mia bechipaiaidan, min unaiin— aka \p —Jabiaskadi wakin enabu chaxuwan bake keskabu jatu ea mekexunkubainxanwen— iwanan, \p \v 16 ana Pedro yukakin: \p —Juanen bake Simóneen, ¿min ea bechipai kayai?— aka \p —Jaa, en mia bechipaiaidan, min ea unaiin— aka \p —Jabiaskadi wakin ea ikunwainbu chaxuwan keskabu ea jatu mekexunkubainxanwen— iwanan, \p \v 17 ana jawen jenekin Pedro yukakin: \p —Juanen bake Simóneen, ¿min ea bechipaijaidai?— aka \p dabe inun bestiki jabias yukaiwen taea Pedro juinti nishmai punu nukatan bechipaiaiwen taexun yuikin: \p —Xanen Ibuun, en shinan dasibi unankin en mia bechipaijaidaidan, min unaiin— aka \p —Jabiaskadi wakin enabu chaxuwan keska jatu yusinkin jatu ea mekexuindakubainxanwen— iwanan, \v 18-19 Jesúsun Pedro ana yuikin: —Chanima en mia yuiai ninkawe. Bedunan kushipakin tadi sawetan janida kaidan, min ma itishadashinaki. Jakia min anibu meshan dakaken juni betsan mia tadi sawemakin janu min kakatsi ikamabiaken mia iyuxankanikiki. Jabiaskabiaken ea ninkatan ea chibanpakewe, ikisdan— akin jaskatan Pedro mawakin Dios jatu kenwanmaxanai jau ninka pewanun Jesúsun yuiai nun ninkaniki. \s1 Pedron Jesús Juankidi yukanikiaki, na janchadan \p \v 20-21 Jesúsun jancha ninka keyutan dabekekaun ea Jesúsun bechipaijaidakubainmis badi kaya pi dakaxun en yukakin: \p —Xanen Ibuun, ¿tsuan mia akimenkain, jatu achimakinan?— en washina jawen pechiudia en juai Pedro dabekekaun ea uinkin Jesús yukakin: \p —Xanen Ibuun, ja junidan, ¿jaska wadiaxankanimenkain?— aka \p \v 22 Jesúsun kemakin: \p —Xanen ibui en ana judiamakenan Juan jiwea mawamas ixanai keska en shinain jawen dabanan iyamawe. Mianan, jaska en mia yunumis besti akubainkin ea chibanpakexanwen —akin Jesúsun Pedro yuiniki. \p \v 23 Jaska bestibianiken ikunwainbu ekidi yuinamei: “Jawen tsuma Juan Jesúsun bechipaijaidanidan, mawamas ixanikiki”, ikin ekidi kaka akeakenibuki. Jakia: “Mawama ixanikiki”, akin Jesúsun ekidi yuiama jakia: “Xanen ibui en ana judiamaken Juan jiwea mawamas ixanai keska en shinain jawen dabanan iyamawe”, akin Jesúsun Pedro yuibianikenan. \p \v 24-25 Ana midima Jesúsun akubaini dasibi nun kene keyuadan, jati una mai jidabi anuxun meketidubumaki. Jakia Dioskidi Jesúsun nuku unanmai uinkin ninkakin dasibi en tapiniwen taexun en jancha chanimawen ean ibubis en matu kenexunxudan, jatixuki. \p Juan