\id EXO - Chachi NT -Ecudaor 2012 (DBL -2013) \h ÉXODO \toc1 Éxodo \toc2 Éxodo \toc3 Ex \mt1 Éxodo \c 1 \s1 Israel chachillaEgiptobi taaju ila. \p \v 1 Entsalaa Jacobba\f + \fr 1.1 \ft Jacobnu Diosyaa vee mumu manbutu, Israel timi. Génesis 32.28bi lende.\f* Egiptobi bulu vijimu ya' nala, main main yala' bululaba jimula' mumu deeve: \v 2 Rubén bain, Simeón bain, Leví bain, Judá bain, \v 3 Isacar bain, Zabulón bain, Benjamín bain, \v 4 Dan bain, Neftalí bain, Gad bain, naa Aser bain. \v 5 Tsejtu kumuinchibi Jacobnu sera' jimu paandela 70 chachi jula. Joséya yumaa Egiptobi chumuwaami. \p \v 6 Bene José bain, naa ya' naatalala bain, matyu juntsa tinbunu awamulaya millai peyala, \v 7 tsaaren Israel chachilla na pure' miyaawa de' mitya, pure' serade-i', tsamantsai pude tiya', juntsa tusha yala tene tyuwanala. \p \v 8 Tsenñu bene, Egiptonu veraa rei mandiya' chumi, tsaaren entsa reiya Josénu kerajtuwaami, tsejtu ya' chachillanu tsandimi: \v 9 Keekidei, Israel chachillaa kayu pure' judeju', lalanuba pulla pude deeve. \v 10 Tsa' mitya kayu sera' jindejutyu tyeeba bibu' keñaa urave, mandinbu vinguikenuuba faañu bain, yala lala' kundaalaba debuudi', lalanu kundaa dekishu juntsaa, entsa tunu malu' miji'ba inu dejuve, timi. \p \v 11 Tsejtaa Egipto' chulla, taawasha kikare' keenamu rukula delare', Israel chachillanu tsamantsa taaju' taawasha kekaala. Tsejtu faraón' \f + \fr 1.11 \ft Egipto rei jumulanaa faraón timu deeve.\f* chachillachi finutsumi bain, naa tiba meneste imu uukaanu, Pitón pebulu bain, naa Ramsés pebulu bain kekaala. \v 12 Tsaaren yala tsangue' kayu firu' kendetsunmalaa, Israel chachillaya kayu sera' ne jiindetsuñu' mitya, Egipto' chulla tsamantsa jeetyantsula. \p \v 13 Tsejtu Egipto' chulla, Israel chachillanu manda-i' taawasha kemu juu detire', tsamantsangue dera' taawasha kikaala. \v 14 Tsangue' taaju taawasha tene kikaakaaketu ura' chujtityuu ma juula, tu lepa tyakakaantsumi kekare'kerake, naa tu lepa kikare'kerake, tsenmin jeenbaasha kekenuu taawashanu bain yalanu tene kikaakila. Tsejtu Israel chachillanu mandangue' taawasha dekikare' tsamantsa firu' kiikentsula. \p \v 15 Tsenmin Egipto rei, hebreo\f + \fr 1.15 \ft Naaju chachillanu bain nuka tushaba chudanda kes nemulanaa “hebreo” timu deeve, tsaaren enuya Israel chachillanaa “hebreo” detive.\f* chachilla' shinbulanu nakakaamulanu, matyu Sifránu bain, Puánu bain entsandimi: \v 16 Naa-uwanu hebreo cha' shinbulanu nakakare' bain ura' keekidei, tsejtu unbeena deenmalaa, tu'dei, tsaaren supu na'ma deeshu juntsaa, tu'tyudei, timi. \p \v 17 Tsenñuren nakakaamu shinbulaya Diosnu balengure' jeetyatu, Egipto rei naakidei tiñuba juntsangui'tu, naa unbeena dekañu bain, tu'tyu' tsa tsangaala. \v 18 Tsenñu Egipto rei juntsa shinbulanu mikatu: ¿Nenñaa unbeena kaillanuba tu'tyu juju deeyu? timi. \p \v 19 Tsenñu nakakaamu shinbula faraónnu pakatu: Hebreo cha' shinbulaya, Egipto cha' shinbula tsaa dejutyu', kayu dera de' mitya, nakakaamula kayu jindetyuren, nakakadekiñu' mityaa tsa deeyu, tikala. \p \v 20-21 Entsaitaa Israel chachilla tsamantsa seranchi ne iindetsu', kayu pude tiya' jintsula. Tsenmin Dios naa nakakaamu shinbula bain yanu balengure' jeetyataa tsa dekiñu' mitya, yalanu pure' na miyandiwaakemi. \v 22 Tsenmala faraónya kumuinchi ya' chachillanu entsandimi: Kumuinchi hebreo unbeena kayamulanuya Nilo pisha kepu' piredei, tsaaren supu na'malanuya chujtidei, timi. \c 2 \s1 Moisés nakayami. \p \v 1 Ma unbere, Levínu sera' jimu chachiitala supunga' chumi. \v 2 Bene entsa shinbu navi' mangami. Tsenñu juntsa kaana naraañu, juntsa shinbu pen chu'chaya pantsuraa ma tadimi; \v 3 tsejturen kayu bene pantsure' tananu jutyuu tiyaitu, ñañi keraachi keñu jumu kubi main katu, ya' jurutalaya amuya keraachi bain, naa ura amuyachi bain dedikakaakemi pi vin jutyu. Tsanguetu kaananu kubinu puke', Nilo pi keesha ñañi chundala taji' ungaakemi. \v 4 Tsenñu juntsa kaana' tsujki, tyee iñuba mijanu, baatala ji' keenami. \fig |src="CO00763b.tif" size="Col" loc="Exodus 2.3-4" copy="por cortesía de Cook Communications Ministries International © 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Éxodo 2.4" \fig* \p \v 5 Bene faraón' na'ma pisha pipenu vimi. Tsenñu yachi uuden imu pannalaya pi keetala nendetsuren, ñañi chunu pi keetala kubi kata-eetu, yachi uuden imu ma pannanu ka' taanu eemi. \v 6 Tsenñu kubi juuke' keetu, junu ma kaana warendin punañu, faraón' na'ma kata' tenbityatu tsandimi: ¡Entsaya hebreo chachilla' kaanave! timi. \p \v 7 Tsenñu juntsa kaana' tsujki faraón' na'manu tsandimi: ¿Ñuchiba uranu jun, aantsa kaananu ñu' mitya washke' awakaanutsu ma hebreo cha' shinbunu mikañu? timi. \p \v 8 Tsenñu faraón' na'ma pakatu: Tsaaya kaide, timi. \p Tsenñu juntsa na'ma, juntsa kaanachi ura ya' amanaa mikaimi. \v 9 Tsenñu faraón' na'ma tsandimi: Entsa kaananu ka' washke' awakaade, tsenmala iya ñu' tsanguiñu taawasha' mitya lushi kuwanu tsuyu, timi. \p Tsenñu juntsa kaana' ya' ama ka' taji' awakaami. \v 10 Tsejtu bene juntsa kaana yumaa de-awañu, ya' ama, faraón' na'manu mandaji' kuwami. Tsenñu ya' na juuñungue tiretu, Moisés mumu pumi, matyu: “Iya pishaa kalaayu”, ti' mumu putu. \s1 Moisés Egipto tunu nepiyami. \p \v 11 Moisés yumaa de-aawatu, ma malu ya' bulu chachilla' junga yaaji' keemi. Tsejtu naa yala tsamantsangue dera' taawasha kendetsuñuba katami, tsaita nenu uwanu main Egipto chachi ya' bulu hebreo chachinu bandentsu katami. \fig |src="CO00772b.tif" size="Span" loc="Exodus 2.11" copy="por cortesía de Cook Communications Ministries International © 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Éxodo 2.11" \fig* \v 12 Tsejtu nukaba deke-ere' mi'ketun, munuba jundala katai'tu, Egipto chachinu tsaa tuteke', ñiipesha menakaami. \v 13 Tsejtu ayunchi bain malu' miitu, pai hebreo chachilla yaitala vinguendetsu katami, tsejtu yaitala vingue' veranu katintsumunu pake'meetu: ¿Nenñaa ñu' bulu chachinuba tsangue' katindunguiyu? timi. \p \v 14 Tsenñu juntsa hebreo chachi pakatu: ¿Tsen, maa ñunu lalanu kavitu kemu bale ruku juu detiren? ¿Tsejtu Egipto chachinu naake' tute'ba inu bain tsanguenu tenguee? timi. \p Tsandiñu Moisés meetu yuj jeetyami, matyu juntsa Egipto chachinu tuteñuba yumaa demijataa tsandiñuba aseetanguetu. \v 15 Tsenñu faraón nei'ba Moisés Egipto chachinu tu'ñuba mijamiren, mi'ke' tu'kaanu kemi; tsenñuren Moisés nepiya' jitu, Madián tusha chuimi. Tsai' jindu main pi pusu keesha lekanu chumi. \p \v 16 Madiánsha chachilla' mitya Diosnu kalen jimu ruku Reuel, \f + \fr 2.16 \ft Reuelren, Jetró mumu bain jumi (Éxodo 3.1; 18.1).\f* mandishpai na'ma miyami. Tsenñu jumala juntsa na'mala pususha jila animaa pi kujchinu kule keraanu pi tyuke', ya' apa' uvejalanu bain, chibulanu bain\f + \fr 2.16 \ft Naamika Reina Valeranuya uvejalanun laapu' patiñu bain, hebreo palaachiya uvejalanun pati'mujchi, naa chibulanu bain laapu' patun tsandimu deeve.\f* kushkaanu. \v 17 Tsenñuren uveja washkemu rukula mantsa dejitu, junu manguetakikila juntsa na'malanu. Tsenñu Moisés junga ji' yala' mitya balelave'tu, uvejalanu bain, chibulanu bain pi dekushkaami. \v 18 Tsenñu juntsa na'mala yala' apa' junga demiiñu, yala' apa yalanu pake'meetu tsandimi: ¿Naa-itu deiyu uma malu ura jei maala? timi. \p \v 19 Tsenñu yala pakatu: Lalanu uveja washkemula firu' dekenu keñun, main Egiptosha chumu chachee la'katu, yaren pi bain kalare', lala' uvejalanu bain, chibulanu bain dekushkaañu' mityaa tsa deiyu, tila. \p \v 20 Tsenñu Reuel tsandimi: ¿Tsen, juntsa ruku nuka naanain? ¿Nenñaa maali deshuikiyu? ¡Miji' mikaidei, ja' panda finutsu! timi. \p \v 21 Moisés juntsaitaa Reuel' yanu chunu shuwami. Tsenñu bene Reuel ya' na'ma Séforanu, Moisésnu supungumi. \v 22 Tsenñu bene entsa shinbu na main kañu, Moisés, Guersón mumu pumi (hebreo palaachiya Guersón, “vee tusha chu' jamu” tinu palaaba manbarejuu ui'kangumaami), matyu: Iya juntsa vee tushaya kerajtun chachi juu nemuwaayu, titu. \p \v 23 Bene pure' añu pulla' jinsha, Egipto rei peyami. Tsenñuren Israel chachillaya manda-i' taawasha kemu chachi juuren dechu' taaju kendu Diosnu paka' la'kave'ka tin chula. Tsenñu Dios yanu u'tandi' depakañuba meetu, \v 24 ya naa Abrahamnu bain, naa Isaacnu bain, naa Jacobnu bain\f + \fr 2.24 \ft Abraham bain, Isaac bain Jacobnu tsandityu'ba, Israelnu sera' jimu, Israel chachilla' tinbu aa-apawaala.\f* naati' veta' veta' tsanguedaa timuwa ju'ba mandengatu, yala' pakayanu meengue' juntsanguemi. \v 25 Tsejtu Dios Israel chachillanu keetu, yala naa-in dechuñuba mijapetse kemi. \c 3 \s1 Moisésnu Dios mikami. \p \v 1 Moisésya, Madián tusha chachilla' mitya Diosnu kalen jimu ruku, ya' anchapa Jetróchi uveja juula bain, chibu juula bain washkemu' mitya, ma malu tiba den chutyuin tena dapulla' jimishtitu, Diosa' kuyi tinu Horebbi\f + \fr 3.1 \fk Horeb: \ft Entsa kuyi Sinaí kuyiren tsaave.\f* jimi. \v 2 Tsenñu junu Yavé' \f + \fr 3.2 \fk Yavé: \ft Dios maaliren ya' mumu putu, Yavé mumu pumi. Éxodo 6.2-3 lende.\f* anjee, main da'chichii kejtala, ñi unwatinsha uina' katawami. Tsenñu Moisés tejangueetu, naa juntsa da'chisha ñi llukendun, ikaindyuñuba katami. \v 3 Tsejtu “¡Tyee indaa ne tsaatun!” tya', nejtaa da'chi ikaindyuñuba ura' mijanu tyatu, kayu kalen ji' keenu tyami. \fig |src="CO00785b.tif" size="Col" loc="Exodus 3.2-3" copy="por cortesía de Cook Communications Ministries International © 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Éxodo 3.3" \fig* \p \v 4 Tsenñu Moisés ura' keenu tya' junga kalen jintsuñu, Yavé katatu, juntsa da'chibiren yanu patu: ¡Moisés! ¡Moisés! timi. \p Tsenñu Moisés pakatu: Enu entsanayu, timi. \p \v 5 Tsenñu Dios tsandimi: Kalen jatyude, matyu ñu' uinashu juntsa tuya inchin juu tu juñu' mitya, ñu' sandalia kalaakide, timi. \p \v 6 Tsejtu kayu pa' jindu: Iyaa ñu' apa' Diosyu. Iyaa naa Abrahamchi bain, naa Isaacchi bain, naa Jacobchi bain, yala' Diosyu, timi. \p Tsandiñu Moisés meetu, ya' kajuru dukikemi, matyu Diosnu keenu jeetya' mitya, \v 7 tsenñu Yavé kayu pa' jindu tsandimi: Egiptosha chumu in chachilla naa-i taaju indetsuñuba narana keenamuyu. Tsenmin yalanu taawasha kekaamula firu' dekiñu naati u'tandindetsuñu bain meemeekiyu, tsenmin yala naake taaju kendetsuñu bain iya miyu. \v 8 Tsa' mityaa iya, Egipto chachilla' tyaapanu yalanu livee kenu pajayu. Tsangue' yalanu juntsa tunu mangalare', tsamantsa aawa, mika aa ura tusha manda'nu tsuyu, naa chu'pi bain, naa mishki bain pi ju' shilla' jin tsainu tusha, matyu Canaánnu sera' jimula bain, Hetnu sera' jimula bain, Amornu sera' jimula bain, Fereznu sera' jimula bain, Hevenu sera' jimula bain, naa Jebúsnu chumula bain, chunu tusha. \v 9 Matyu Israel chachilla u'tandindetsuñu iya meeyu, tsenmin naa Egipto chachilla yalanu firu' kiikendetsuñu bain katayu. \v 10 Tsa' mitya miide, ñunaa faraón' junga me-eenu tsuyu, tsenmalaa ñu Egiptobi inchi Israel chachillanu mangalaajinutsu, timi. \p \v 11 Tsenñu Moisés Diosnu tsandimi: ¿Tsen iya muwa faraón' ajuusha ji', Israel chachillanu Egipto tubi mangalare' maanu? timi. \p \v 12 Tsenñu Dios pakatu: Iyaa ñuba bulu nenu tsuyu, tsenmin entsaa iya ñunu eeñu keewara junu tsuve: Ñu in chachillanu Egiptonu mangalaatu, entsa kuyinaa kumuinchi ñulla inu aawa kure' keewaanu dejuve, timi. \v 13 Tsenñu Moisés pakatu: Tsejtu iya Israel chachilla' junga jitu: Ñulla' tinbu rukula' Dios inu eeve, tinmala, yala tsandenna: ¿Tsen, juntsa ti mumun? detinmala, ¿iya naati pakanujtuuwa? timi. \p \v 14 Tsenñu Dios pakatu: \sc Iyaa juntsa jumuyu, \sc* tide. Tsenmin Israel chachillanu entsandide: \sc Iya juntsayu\sc* timu inu ñulla' junga eeve, tide, timi. \p \v 15 Tsejtu Dios kayu Moisésnu pa' jindu tsandimi: Israel chachillanu entsa bain tsandide: Yavé, \f + \fr 3.15 \ft Yavé maaliren laapu' patu: \ft \+sc Iya juntsayu, \+sc* tive.\f* ñulla' tinbu rukula' Dios, matyu Abrahamchi bain, naa Isaacchi bain, naa Jacobchi bain Dios jumaa inu eeve, tide. Tsaju', entsaa naa-uwanuba tsanamu in mumu junu tsuve, tsenmin entsa mumunaa naa-uwanuba naa ñu' nala bain, naa ñunu bene sera' jimu paandela bain paka pakakenu detsuve. \v 16 Tsa' mitya ji' Israel bale rukulanu dewa'kaatu tsandide: Yavé, ñulla' tinbu rukula' Dios, matyu Abrahamchi bain, Isaacchi bain, naa Jacobchi bain jumu Dios, inu katawatu entsandive: Ñullanu keetaditu, naa ñulla Egiptobi naa-i firu' indetsuñu bain katayu, tive. \v 17 Tsenmin entsa bain tsandive: Ñulla Egiptobi taaju indetsuñuba livee kenu tsuyu. Tsangue' naa Canaánnu sera' jimula bain, Hetnu sera' jimula bain, Amornu sera' jimula bain, Fereznu sera' jimula bain, Hevenu sera' jimula bain, naa Jebúsnu chumula bain chunu tusha ta'nu tsuyu; jungaa naa chu'pi bain, naa mishki bain pi ju' shilla' jin tsainu tusha. \v 18 Tsandinmala Israel bale rukula ñunu meenguenu detsuve; tsenmala ñu yaiba bulu Egipto reinu ji' keejitu entsandide: Yavé, hebreo chachilla' Dios, lalanu katawañu, lala' Dios Yavénu animaa tute' keewaajinu lalanu tiba den chutyuinsha pen malu neepachi jikaaka, tide. \v 19 Tsaaren naa tsandiñu bain, Egipto reinu deranchi kindyuya ñullanu eren jutyuñu bain iya yumaa nara miyu. \v 20 Tsaaren iya in pudee keeware', Egipto tusha peyainuu jumula deke' keeware' keenbashinguekaanu tsuyu, tsanguenmala faraónren ñullanu me-e'laanu tsuve. \v 21 Tsenmin Egipto chachillanu, ñulla miinu uwanu ura' tya' keekenuke tirenu tsuyu, tsenmalaa ñulla malu' miindu tyanjuu miji'nudetsu. \v 22 Tsaju' supula main main ya' ya keetaa chumu supulanu bain, naa juntsalaba bulu chumu shinbulanu bain, yala' yasha lushi kenu jeruchi tyeeba keñu juula bain, naa uruchi keñu juula bain, naa naraa jali juula bain kuwaka ti' pa'dei. Tsejtu juntsachee naa ñulla unbeena kaillanu juu bain, naa supu na'malanu juu bain pandenu dejuve. Ñulla entsanguitaa, Egipto chachilla ti detañu bain, tsaa tiba dechipake' mijiinu dejuve, timi. \c 4 \p \v 1 Tsenñu Moisés patu: Muba inu keenguen dejutyuve, naa in palaanu bain meedin dejutyuve, tsaju' inu entsandinu dejuve: Yavé ñunu katawaindyuve, tinu dejuve, timi. \p \v 2 Tsenñu Yavé pake'meetu: ¿Ñu' tyaapanu tyee tanayu? timi. \p Tsenñu Moisés pakatu: Ma tyutyan cha'llee tanayu, timi. \p \v 3 Tsenñu Yavé: Tusha tyatyukide, timi. \p Tsandiñu Moisés tusha tya'kenmalan juntsa tyutyan cha'liren tsaa piñi tiyaimi. Tsenmalan Moisés jei nepiya' baka' jiimi, piñinu jeetyatu. \v 4 Tsenñu Yavé tsandimi: Ñu' tyaapa ta-ere', ya' nepelesha kakide, timi. \p Tsenñu Moisés ta-ere' manganmalan, juntsa piñi tsaa tyutyan cha'li ne mandiyaimi. \p \v 5 Entsaimiya naa Abrahamchi bain, Isaacchi bain, naa Jacobchi bain jumu, Yavé, ñulla' tinbu rukula' Dios, ñunu katawañuba keenguikaanaa entsaa juve, timi. \p \v 6 Tsejtu Yavé kayu tsandimi: Ñu' tyaapa tenbapusha ta'pukide, timi. \p Tsenñu Moisés tsangue' mangalaatu ya' tyaapa manbityu bishpee tene juu, fibabaa mangalaakemi. \p \v 7 Tsenñu Dios tsandimi: Ñu' tyaapa manen tenbapusha manda'pukide, timi. \p Tsenñu Moisés tsangue' mangalaanmala, ya' tyaapa tiba jutyu' ya' bulu naaju tiba jui'ñuba juntsaa mangalaakemi. \v 8 Tsenñu bene Dios tsandimi: Tsandenna iyaa tsanguekaantsuve tyainuu jumu ajke' bijee ke' keewarachiya dekeengui'shu juntsaa, bene ke' keewarachiya keenguenu detsuve; \v 9 tsaaren entsa pai bijee ke' keewara jumulanun maliba dekeengui'shu juntsaa, Nilo pisha pi kalare' tunu yuutyatyukide. Tsenmala pi nei'ba tunu tyuikanmalan asa tiyainu tsuve, timi. \p \v 10 Tsenñu Moisés Yavénu tsandimi: Tsaaren, Bale Ruku, iya ura' shili panu mijtu unbere ju', ne challa ñu iba ñuchi manda-imu chachiba pantsuñaa tsaiba indyuyu, iya kaspeleren tsa ju', ura' shili panu mijtuwaayu. Tsenmin naa-uwanu pañu bain demu'mu' pakeyakeyaive, timi. \p \v 11 Tsenñu Yavé tsandimi: Tsejtu ¿maa chachillanu fi'paki kemu jun? ¿Maa mainnuya pamu tiretun, kamainnuya patyu tiremun? Tsenmin ¿maa mainnuya katamu tiretun, kamainnuya katatyu tiremu jun, naa merajtu bain tiremun? ¿Iya, Yavéya, juntsa tsanguikaamu jutyuwa? \v 12 Tsa' mitya, jide, iya ñuba punu tsuyu ñu' panu uwanu, tsenmin ñu tyee panu juñu bain iyaa mijakare' tsandikaanu tsuyu, timi. \p \v 13 Tsenñu Moisés kayu pandu tsandimi: Tsantsaya, Bale Ruku, ¿Nenñaa veelanaa erei'tundiyu? timi. \p \v 14 Tsenñu Yavé, Moisésnu ajaatyatu, tsandimi: ¿Levínu sera' jimu ruku, ñu' uñaku Aarónnu ñu miyajtuu? Yaa ura' shili pamu rukuñuba iya miyu. Tsenmin ya ñunu mami'kenu la' jantsuve, tsejtu ñunu mangatamiya mika sundyanu tsuve. \v 15 Tsa' mitya yabaa pa', naa naatinuu juñu bain dewainde; tsenmala iyaa ñulla' panu uwanu ñuibaren bulu pu', naa naakenuu dejuñu bain wandi wanditinu tsuyu. \v 16 Tsaju' ñaa iya juuñundi' Aarónnu panu tsuve, tsenmala Aarónya ñu naatiñuba juntsa kuinda chachillanu mawainnu tsuve. \v 17 Tsa' mitya entsa tyutyan cha'li ta'de; entsachee iyaa tsanguekaantsuve tyainuu jumula deke' keewaanu tsuve, timi. \s1 Moisés Egiptosha miimi. \p \v 18 Tsenñu Moisés ya' anchapa Jetró' yasha miitu, tsandimi: In paande chachilla chudenashu junga Egiptosha miinu tenve, naa chaiba dechuñuba mijanu, timi. \p Tsenñu Jetró tsandimi: Tsaaya miide, tiba jutyu ura' miide, timi. \p \v 19 Moisés kayu Madián tusha malu' mijindyuren, Yavé yanu tsandimi: Egiptosha miide, ñunu tu'nu tyamula yumaa millai depeyave, timi. \p \v 20 Tsenñu Moisés ya' shinbunu bain, ya' nalanu bain manga', buru jandala dechujti' Egiptosha miintsumi. Tsejtu ya' tyaapanu Diosa' pudee keewara tyutyan cha'li tajintsumi. \v 21 Tsenñu Yavé tsandimi: Egiptosha jitu, faraón' ajuusha tiba juntsa keenbashiinuu jumula dekenu tirekeeshu juntsa deke' keewaade. Tsaaren iyaa, yanu meedin jutyungue tirenu tsuyu, tsenmalaa Israel chachillanu me-e'larei'nutsu. \v 22 Tsenmala ñuya faraónnu entsandide: Yavé entsandive: Israel chachillaa inchi ajke' na juu kurave. \v 23 Iya ñunu yumaa pa', in nanu me-e'laade tiyu inu aawa kure' keewaajinutsu; tsenñuren ñu me-erendyai'ñu' mitya, iya ñuchi ajke' unbeena kayamunu tu'nu tsuyu, tive, tide, timi. \p \v 24 Moisés ya' bululaba miñusha jindu kepe tsudi' pullantsunu tenanu, Yavé fale' katawatu Moisésnu tu'keraimi. \v 25 Tsenñu Séfora main shupu' kuchillu katu, juntsachi ya' kaananu llu kika daakakemi; tsejtu juntsachi Moisés' neepanu\f + \fr 4.25 \fk Neepanu \ft titu, enuya llunu laapu' paturen tsandive tyamu deeve. Deuteronomio 28.57nu bain, Isaías 6.2nu bain lende.\f* ta'katu tsandimi: Uwain ñu in rukuya asa shajaakaamu rukuve, timi. \p \v 26 Tsenñu Yavé Moisésnu tu'tyu' me-eemi, matyu Séfora, ya' na' llu kika daaka' juntsachi ta'ka' mityaa, Moisésnu: In rukuya asa shajaakaamu rukuve, tiñu. \p \v 27 Tsaaren, Yavé Moisés' uñaku Aarónnu: Tiba den chutyuin tenasha ji', ñu' benna Moisésba mangatajide, timuwaami. Tsenñu Aarón jitu, Diosa' kuyi tinu Horebbi Moisésnu mangatajimi. Tsejtu junu esti', ura' chusa ti' pami. \v 28 Tsenñu Moisés, Aarónnu millandi kuinda kemi, yanu Yavé naatide tiñu bain, tsenmin tiba Diosyaa tsanguekaantsuve tyainuu ke' keewara jumula bain kide tiñu bain. \v 29 Tsejtu bene yala pallu, Moisés Aarónba bulu Egiptosha miitu, Israel chachilla' balelaba wa'dila. \v 30 Tsejtu Moisésnu Yavé naatiñuba Aarón millandi kuinda ke', naa tiba ke' keewara jumula bain chachilla' ajuusha deke' keewaami. \p \v 31 Tsenñu chachilla keenguila. Tsejtu naa Yavé yala naa-i taaju indetsuñu bain keenañuba mijatu, Israel chachilla teedi', Yavénu aawa kure' keewaala. \c 5 \s1 Moisés AarónbaEgipto reiba kuinda kila. \p \v 1 Tsejtu yala pallu, Moisés Aarónba, faraón' junga jitu tsandila: Israel chachilla' Dios Yavé entsandive: In chachillanu tiba den chutyuin tenasha eede, tsenmala yala junbi fandangu ke', inu aawa kure' keewaanudetsu, tive, tila. \p \v 2 Tsenñuren faraón pakatu: Tsen, ¿Yavé maa juñaa, iya yanu meengue' Israel chachillanu me-eenu juwa? Juntsa Yavénu naa keraba jui'yu, tsenmin Israel chachillanu bain me-eren jui'yu, timi. \p \v 3 Tsenñu yala tsandila: Hebreo chachilla' Dios lalanu fale' katawave, tsenñu' mitya lalanu tiba den chutyuin tenasha, pen malunainsha neepachi jikaasa tenve, lala' Dios Yavénu animaa tute' keewaanudetsu; tsangui'shu juntsaa lalanu naa peyacheeba, naa peeniyacheeba ke' tuten jutyuumiñu, tila. \p \v 4 Tsenñu Egipto rei tsandimi: Moisés, Aarón, ¿ñulla nenñaa chachilla taawasha kendetsuba bulla kes nendudeiyu? ¡Miji', ñulla' taawasha mandei! timi. \p \v 5 Tsejtu faraón entsa bain tsandimi: Challa entsa tusha Israel chachilla puredenanmalaa, ¿ñulla yalanu taawasha ken jutyu tirenu dejuu? timi. \p \v 6 Tsanditu juntsa malunun faraón, naa taawasha kikare' keenamu rukulanu bain, naa kaa balelanu bain entsandimi: \v 7 Israel chachillanu kaspeleya yala tu lepa kenudetsu ejke jaki kuwa kuwakemu deju'ba, umaa mangutyudei. ¡Yalaren ejke jaki demi'kiisa! \v 8 ¡Tsenmin kaspele naake tu lepa kiikemuwa deeñuba tsa tsangue kikaantsu', maliba faata kikaatyudei! Yala yuj landyamu de' mitya detive: ¡Lala' Diosnu animaa tute' keewaajisai! tiitila. \v 9 Tsaañu' mitya juntsa chachillanu kayu daran taawasha ne kikaakidei; tsenmalaa naa-uwanuba taawasha kidyatyu', juntsa anbuda palaanu meedi'nudetsu, timi. \p \v 10 Tsenñu taawasha kikare' keenamu rukula bain, naa kaa balela bain defale' ji' kumuinchi chachillanu entsandita jila: Faraón ñullanu ejke tape mangutyudei, tive. \v 11 Tsa' mitya challa ñullaren nuka juntsa tape tsuñuba ji' mi'ke' ka' taanu dejuve. Tsaaren ñulla tsanguenu deju' mityaa jayun kikenu dejutyu', kaspele naakemuwa deju' bain juntsangue tu lepa kentsunu dejuve, tila. \p \v 12 Tsenñu Israel chachilla kumuinchi Egipto tusha na'baasa devela' jiila, buikiya ejke tape mi'kenu. \v 13 Tsaaren, taawasha kekare' keenamu rukula entsandiitila: Kaspele ñullanu ejke tape dekuñu, naake tu lepa kiikemu deju' bain, malumere juntsangue kiikidei, tiitila. \p \v 14 Tsejtu faraónchi taawasha kikare' keenamu rukula, kaa bale tira' washna' keekeenamu Israel chachillanu bandentsula entsa entsanditu: ¿Nejtaa uma bain, naa kishi bain ñulla kaspele tu lepa naake kiikemu deju'ba juntsangue mantyu juju deeyu? tiitila. \p \v 15 Tsenñu kaa bale pumu Israel chachilla faraón' junga ajaa ti' wainnu jitu tsandila: ¿Nenñaa ñuchi manda-imu chachillanuba entsanguendunguiyu? \v 16 Lalanu naa ejke tapeba mangutyumujchiren, kaspele tu lepa naake seran kiikemu deeñu bain juntsangue manbake manbake dekive, tsenmin lalanu naa ta'kenchi bain kiidekive. Tsaju' ejke tape mangutyu' mitya entsaya ñu' chachilla' kuipave, tsaanuren lalanaa kuipa pu' ta'kindetsuve, tila. \p \v 17 Tsenñuren faraón entsandi pakami: Ñulla yuj landyamu de' mitya detive: ¡Yavénu animaa tute' keewaajisai! tiitila. \v 18 ¡Tsa' mitya jei taawasha manjidei! Naa ejke tape demangutyuñu bain, kaspele tu lepa naake seran kemu deju'ba juntsangue kiikenu dejuve, timi. \p \v 19 Tsenñu Israel chachi kaa bale pumula naaken tsandyala, kaspele tu lepa naake seran kemu deju'ba chai bain juntsangue seran kentsunu dejuve tiñu. \v 20 Tsejtu yala faraónba dekuindake' malutu, Moisésnu bain Aarónnu bain katala, yalanu washidena. \v 21 Tsejtu tsandila: Ñulla tyee dekiñuba Yavé juntsan mitya taaju puitesa, matyu naa lalanu faraón bain, naa bale chachilla bain na'baasa dekiñuba ñullaa kuipa de' mitya. Ñullaren yala' tyaapanu peeniya chungaapukeñuu dekive lalanu tu'nudetsu, tila. \s1 Moisés Diosba kuinda kemi. \p \v 22 Tsenñu Moisés, Yavéba kuinda ketu tsandimi: Bale Ruku, ¿nenñaa entsa chachillanu firu' taaju kekaandunguiyu? ¿Tyeenguenaa inu jakaatunguiyu? \v 23 Naamaa iya, ñu' mitya ti' faraónnu pañuba, juntsa ajkeshaya ñu' chachillanu kayu firu' ke' ne jiintsuve, tsenñuren ñuya tibanguindyuve yalanu livee kenu, timi. \c 6 \p \v 1 Tsenñu Yavé Moisésnu pakatu: Iya faraónnu naakenu juñuba umaa katanu tsuve, matyu yanu deranchi kenmalaa ya' tunu me-e'laanuu ju' mitya; tsenmin juntsaren jujutyu', yaren ñullanu miidei ti' me-e'laranchi kikenu tsuve, timi. \s1 Dios Moisésnu manbami. \p \v 2 Dios Moisésnu manbatu tsandimi: Iyaa Yavéyu. \v 3 Iyaa Abrahamnu bain, Isaacnu bain, naa Jacobnu bain katawatu, tiba kekaanuu jumu Dios juuya katawamuyu, tsaaren Yavé mumu juuchiya yalanu katawaindyuyu. \v 4 Tsenmin yaiba veta' veta' entsanguedaa ti' payu, Canaán tu yalanu kuwanbera kenu tsuyu ti' pawayu, yala kaspele ma bijee vee tusha chumu chachi juu dechunu tusha. \v 5 Tsenmin Israel chachillanu Egipto' chulla deranchi taawasha kikaandetsuñu, yaichi manda-i' taawasha kendu u'tandindetsuñu meeyu, tsejtu iya yaiba veta' veta' tyee kenu pamu ju'ba mandengayu. \v 6 Tsa' mitya Israel chachillanu entsandiide: Iya, Yavé, naa challa ñulla manda-i' taawasha kemu chachi deju', Egipto' chullachi tsamantsa taaju taawasha kendetsuñu bain, tsa manguen chun jutyu livee kenu tsuyu. Umaa in pudee keewaanu tsuyu, naake deechu' kemu ju'ba tsangue' ñullanu livee ke' mangatu. \v 7 Tsanguetu ñullanu in chachi tire', iyaa ñulla' Dios junu tsuyu. Tsenmalaa mijanu detsuve naa iya, Yavé, ñulla' Dios, ñulla Egipto' chullachi tsamantsa taaju' taawasha kikarandetsuba livee kemu juñu bain. \v 8 Tsenmin naa Abrahamnu bain, naa Isaacnu bain, naa Jacobnu bain kuwanbera kenu tsuyu tinu tusha tajinu tsuyu. Tsangue' juntsa tu ñullanu kuwanu tsuyu. Iyaa Yavéyu, tide, timi. \p \v 9 Tsenñu Moisés kumuinchi tsandi manbami Israel chachillanu, tsenñuren yala meengui'la, manda-i' taawasha ke', tsamantsa taaju' kendu ti ken tsandyandetsu' mitya. \v 10 Tsenñu Yavé, Moisésnu patu: \v 11 Egipto reinu, tsandityu'ba faraónnu, Israel chachillanu Egipto tunu me-e'lare' me-eede, tide, timi. \p \v 12 Tsenñu Moisés Yavénu pakatu: Naa Israel chachillaba inu meenguindetyuba, ¿nejtaa kayu faraónya inu meenguenu jun, ka iyaa ura' shili panu ma mijtuunuba? timi. \p \v 13 Tsenñuren Yavé, Moisésnu bain, Aarónnu bain patu, Israel chachillanu bain, faraónnu bain wainnu eemi, tsenmalaa Egipto tunu Israel chachilla malunudetsu. \s1 Aarónchi bain, Moiséschi bain tinbu rukula \p \v 14 Entsalaa ya' apala keñu desera' ji' bale chachi tiyamula deeve.\f + \fr 6.14 \ft Hebreo chachillaya, yala entsai desera' jiyu ti' mumu depiike'ba, mandinbupu yala' bululachi daj ruku tiyamula' mumuren pillake', kumuinchi sera' jimula' mumuya piikityu deeve.\f* \p Israelchi ajke' na, Rubénchi ya' nalaya: Hanoc bain, Falú bain, Hesrón bain, tsenmin Carmí bain. Tsaju' entsalaa Rubénnu sera' jimu bulu paande deeve. \p \v 15 Simeón' nalaya: Jemuel bain, Jamín bain, Óhad bain, Jaquín bain, Sóhar bain, tsenmin Saúl bain. Tsaaren Saúlya Canaánnu sera' jimu shinbu' nawaami. Tsaju' entsalaa Simeónnu sera' jimu bulu paande deeve. \p \v 16 Leví' nalaya: Guersón bain, Quehat bain, tsenmin Merarí bain. Levíya 137 añu chumuwaami. \v 17 Guersón' nala, yala naa-i dekaya' jiñuba juntsanguiñuya: Libní bain, Simí bain, naa yalanu sera' jimula bain. \v 18 Quehat' nalaya: Amram bain, Ishar bain, Hebrón bain, tsenmin Uziel bain. Quehat 133 añu chumuwaami. \v 19 Merarí' nalaya: Mahli bain, tsenmin Musí bain. Tsaju' entsalaa Levínu sera' jimu paande deeve, naa-i dekayañuba tsa tsangue kiñuya. \p \v 20 Amramya ya' uñuku Jocabednu ka' chumi, tsenñaa Aarónnu bain, Moisésnu bain nakami. Amram 137 añu chumuwaami. \p \v 21 Ishar' nalaya: Coré bain, Néfeg bain, tsenmin Zicrí bain. \p \v 22 Uziel' nalaya: Misael bain, Elsafán bain, tsenmin Sitrí bain. \p \v 23 Aarónya, Aminadab' na'ma Elisebanaa ka' chumi, Nahasón' tsujkinu. Entsa shinbu' nalaya: Nadab bain, Abihú bain, Eleazar bain, tsenmin Itamar bain. \p \v 24 Tsenmala Coré' nalaya: Asir bain, Elcaná bain, tsenmin Abiasaf bain. Tsaju' entsalaa Corénu sera' jimu bulu paande deeve. \p \v 25 Aarón' na Eleazarya, Futiel' na'manu ka' chumi. Tsenñaa Fineesnu nakami. Tsaju' entsalaa Levínu sera' jimu bulu paande deeve, matyu bale ruku tiyamula, yala naa-i desera' jiñuba tsa tsangue mi'ñuya. \p \v 26 Tsaju' entsa Aarónnaa, tsenmin entsa Moisésnaa, Yavé pa' Israel chachillanu Egiptonu mangalare', suutadulaaba dejuñu ma bululu uyun tsaa demiya' miji', vee mujtu manda'dei, tinu jumula deeve. \v 27 Tsenmin entsa Aarón, Moisésbaa, faraónba kuinda kemuwaala, Egiptonu Israel chachillanu mangalaanu titu. \s1 Moisésnu Dios manbami. \p \v 28 Yavé, Moisésba Egiptobi naamaa kuinda ke'ba juntsa malunu \v 29 entsandimi: Iyaa Yavéyu. Iya ñunu naati papatiñuba faraónnu juntsandi manbade, timi. \p \v 30 Tsenñuren Moisés Yavénu pakatu: Tsaaren iyaa ura' shili panu mijtuyu. Tsaanuba, ¿nejtaa faraón inu meenguenu jun? timi. \c 7 \p \v 1 Tsenñu Moisésnu Yavé patu tsandimi: Ñunu in mityaa faraón' ajuusha tyeeba kikaanu tsuyu, tsenmala ñu' uñaku Aarónya ñu' mitya panu tsuve. \v 2 Tsaju' iya ñunu tyee pade tiñuba juntsaa Aarónnu ñu dewainmu junu tsuve, tsenmala Aarónya faraónba panu tsuve, Israel chachillanu ya' tunu me-e'laade titu. \v 3 Tsaaren iya faraónnu jaiba meedin jutyungue tirenu tsuyu, tsejtaa iyaa tsanguekaantsuve tyainuu bain, keenbashiinuu ke' keewara bain Egiptonu pure' kikenu tsuyu. \v 4 Tsenñuren faraón ñullanu jaiba meenguen jutyuve, tsaaren iyaa in pudeechi Egiptonu tituba deke' keeware', naake deechu' kemu ju'ba tsangue deke', in chachillanu suutadulaaba dejuñu ma bululu uyun tsaa junu mangalaanu tsuyu. \v 5 Tsejtu iya tsangue' Egiptonu in pudee keeware', junu Israel chachillanu mangalarenmalaya, uwain iyaa Yavé juñuba Egipto' chulla mijanu dejuve, timi. \p \v 6 Tsenñu Moisés Aarónba, Yavé naakide tiñuba kumuinchi tsanguila. \v 7 Juntsa tinbutala Moisés 80 añu juuwaami, tsenmala Aarónya 83 añu juuwaami, faraónba kuinda kenu tinbunu. \s1 Aarón' tyutyan cha'li \p \v 8 Yavé, Moisésnu bain, Aarónnu bain tsandimi: \v 9 Tsandenna, faraón, ñullanu tyeeba kata' kerajtunu juu ke' keewaaka tinmalaya, ñu Aarónnu: Ñu' tyutyan cha'li ka', faraón' ajuusha tyatyukide, tide, tsenmalan uu jeetyanuu piñi tiyainu tsuve, timi. \p \v 10 Tsenñu Moisés, Aarónba faraón' junga jitu, Yavé yalanu tyee kide tiñuba tsanguetu, faraón, ya' bale chachillaba punu ajuusha Aarón tyutyan cha'li tusha tyatyukemi, tsenmalan tsaa uu jeetyanuu piñi tiyaimi. \v 11 Tsenñu faraón bain ya' mirukulanu demikañu, yai bain yala' pudeechi tsaren kila. \v 12 Tsejtu yai bain main main yala' tyutyan cha'li tusha detya'kiñu, yaichi bain main main uu jeetyanuu piñi tiyaila. Tsenñuren Aarón' tyutyan cha'li piñi tiyamuya juntsa mirukula' tyutyan cha'li piñi tiyamulanu tsaa defikemi. \v 13 Juntsaiñu keenaturen faraón meedin jutyuu jutu, jaiba meengui'mi, matyu Yavé naatiñuba juntsaatu. \s1 Pi asa tene tiyami. \p \v 14 Bene Moisésnu Yavé tsandimi: Faraón meenguityu tiyaitu, Israel chachillanu jaiba me-eenu tyatyuve. \v 15 Tsaaren ayu kepenene ñu yanu keejitu, piñi tiyamu tyutyan cha'li bain tajide. Tsejtu yanu pi keeshaa keena' ya pisha vinmala \v 16 junu entsandide: Yavé, hebreo chachilla' Dios, inu eeve ñunu entsandinu: In chachillanu tiba den chutyuin tenasha eede, tsenmala yala deji', inu aawa kure' keewaanudetsu. Tsenñuren ñuya chaiba meenguindyuve. \v 17 Tsenñu' mitya Yavé entsandive: Ñu umaa mijanu tsuve naa iyaa uwain Yavé juñuba, tive. Tsaju', iya challa entsa in tyaapanu tanaashu juntsa tyutyan cha'lichi Nilo pinu vilinmalan pi asa tene tiyainu tsuve. \v 18 Tsenmala kumuinchi alla millai peyanu detsuve, tsenmin juntsa pi tsamantsa pudyunguenmala Egipto' chulla juntsa pi kushnu chiyandyanu detsuve, tide, timi. \p \v 19 Tsejtu Yavé Moisésnu tsandimi: Reinu entsa kuinda waintu, Aarónnu entsandide: Ñu' tyutyan cha'li ka', ñu' tyaapa Egipto chachilla' pinu usakide, tsanguetaa naa pisha, naa pijulasha, naa pi pususha, naa yala' uukara pitala bain, tsenmin kumuinchi pi pundalaya asa tene tirekenu, tsenmalaa chi juuchi bain, naa shupuka juuchi bain pi pukenuu ke' pi pundalaya asa tene tiyainudetsu, tide, timi. \p \v 20 Tsenñu Moisés Aarónba Yavé naakide tiñuba tsanguila. Tsejtu faraón ya' bale chachillaba dekeenaren, ya' \f + \fr 7.20 \ft Hebreochi pilla kiikanuya Moisésya tsanguiñu bain, Aarónya tsanguiñu bain wandityuve.\f* tyutyan cha'li yali', juntsachi pinu vilikemi, tsenmalan kumuinchi pi asa tene tiyaimi. \v 21 Tsenñu alla millai peyala. Naa pi bain tsamantsangue pudyungueñu, Egipto' chulla naake' kujchin tsaala. Tsaju' kumuinchi Egipto tusha nukaba asa tene tiyaimi. \p \v 22 Tsaaren Egipto mirukula bain yala' pudeechi tsaren kila, tsenñu faraón meenguityu jutu, Moisésnu bain, naa Aarónnu bain meengui'mi, matyu Yavé naatiñuba juntsaatu. \v 23 Tsejtu faraón ya' chunu yasha tsaa ne mijiimi, juntsaive tya' mijapetse ki'mujchi. \v 24 Tsenñu kumuinchi Egipto' chulla Nilo pi keetala pusu dekikila, ura pi kalaanu, ura pishaya naake' kujchin tsaa juñu' mitya. \s1 Patata tene pureimi. \p \v 25 Yavé Nilo pinu juntsanguiñu, yumaa mandishpai malu puiñu, \c 8 \nb \v 1 manen Moisésnu Yavé entsandimi: Faraónnu mangueejitu, Yavé entsandive, tide: In chachillanu me-eede, tsenmala yala ji', inu aawa kure' keewaanudetsu. \v 2 Tsaaren ñu tsangui'shu juntsaa, ñu' tusha patata tene ereke' ñullanu taaju de-iwaanu tsuyu. \v 3 Pisha patata tene tyuwainu tsuve, tsejtu defale' ñu' yasha deji', naa kasnu sukusha bain, naa ñu' tsunjuusha bain, naa ñu' bale chachilla' yasha bain, naa ñu' chachilla' yasha bain, naa pan akaanu urnusha bain, naa pan bejta puntsumisha bain vinu detsuve. \v 4 Tsaju' patatala ñu' jandaa yangue'kera, naa ñu' bale chachilla' jandaa yangue'kera, naa kumuinchi ñu' chachillanu bain yannu detsuve, tive, timi. \p \v 5 Tsejtu Yavé Moisésnu manbatu: Aarónnu ya' tyutyan cha'li, naa pisha bain, naa pijulatala bain, naa pi pusutala bain usakide, tide, tsenmala jundala patata defale' Egipto tusha tyuwai janudetsu, timi. \p \v 6 Tsenñu Aarón juntsanguiñu, patata pure' faledeke', Egipto tusha tyuwaila. \v 7 Tsenñu mirukula bain yala' pudeechi tsaren ketu, yai bain Egipto tusha patata pure' mikakila. \v 8 Tsenñu faraón, Moisésnu bain, Aarónnu bain mikatu tsandimi: Yavénu pa', naa in junga bain, naa in chachilla' junga bain patata demanbirekide, tidei, tsenmala iya ñu' chachillanu me-eenu tsuyu, animaa tute' Yavénu keewaajinudetsu, timi. \p \v 9 Tsenñu Moisés faraónnu tsandimi: Tsen, ¿naamaa pasa tenguen tsenmalaa naa ñu' junga bain, naa ñu' bale chachilla' junga bain, naa ñu' chachilla' junga bain patata manbui'nudetsu, tsejtu Nilo pishan pudinudetsu? timi. \p \v 10 Tsenñu faraón: Ayuren tsanguisa tenve, tiñu, Moisés pakatu: Uwain ñu naati pa'ñuba tsainu tsuve, tsenmalaa muba Yavé, lala' Dios tsaa dejutyuñuba ñu mijanu tsuve. \v 11 Tsejtu kumuinchi patata ñu' yasha bain, naa ñu' bale chachilla' yasha bain, naa ñu' chachilla' yasha bain patata demangataatyu' pishan pudinu detsuve, timi. \p \v 12 Tsenñu Moisés, Aarónba faraón' chunu yanu demalu' miitu, bene Moisés, Yavéba kuinda ketu, faraón' junga eeñu patata deme-eesa ti' pa'mi. \v 13 Tsenñu Moisés naati pa'ñuba Yavé juntsanguiñu, kumuinchi patatala, naa yasha bain, naa ya keetala cha' neinsha bain, naa jeenbaasha bain pumula tsaa millai peyala. \v 14 Tsenñu chachilla patata pemula deka' wa'kaañu, nukaba pe'tyayanguintsumi. \v 15 Tsaaren faraón tiba bulla jutyu mandiyaimin, Moisésnu bain, Aarónnu bain meenguindyatyui tiyami, Yavé naatiñuba juntsaitu. \s1 Juju tene pureimi. \p \v 16 Tsenñu Yavé, Moisésnu manbatu: Aarónnu tsandide, ya' tyutyan cha'li usake' juntsachi tu ñiyuyulanu vilikide, tide, juntsa tu ñiyuyu Egipto tusha tsaa juju tene tiyainudetsu, timi. \p \v 17 Tsenñu yala tsanguitu, Aarón ya' tyutyan cha'li yali' tu ñiyuyulanu vilinmalaren, kumuinchi Egipto tushaya tsaa juju tene faleke', naa chachillanu bain, naa animaalanu bain fifikila. \v 18 Tsenñu mirukula bain yala' pudeechi juju faawaanu keturen, naaken tsaala, tsanguendetsuren chachillanu bain, naa animaalanu bain juju fifikila. \v 19 Juntsaiñu mirukula faraónnu tsandila: ¡Uwain entsaa Diosyaa tsanguiñuve! tila. \p Tsenñuren faraón meenguityu jutu, yalanu meengui'mi, matyu Yavé naajunu tsuve timuwaañuba juntsaatu. \s1 Vitutu tene pureimi. \p \v 20 Tsenñu Yavé manen Moisésnu tsandimi: Dishkepenene kujpa', faraón ayu kepenene pisha vinmala ji' katawatu entsandide: Yavé entsandive: In chachillanu eede, tsenmala yala inu aawa kure' keewaajinudetsu. \v 21 Tsaaren ñu yalanu mandyaike' me-eetyushu juntsaa, iya ñu' junga bain, naa ñu' bale chachilla' junga bain, naa ñu' chachilla' junga bain, naa yala' yasha bain vitutu tene eekenu tsuyu. Tsenñu kumuinchi Egipto chachilla' yatalaya vitutu pureinu detsuve, naa tutala bain. \v 22 Tsaaren tsaa puinu uwanu Gosen tusha, in chachilla' chunu tushaya tsaa iwaanu jutyuyu, tsenmalaa ñu mijanutsu, naa iya, Yavé, entsa tunu chuñu bain. \v 23 Tsenmin in chachillanuya ñu' chachillaba manbarejuu taaju iwaanu jutyuyu. Tsaaren entsaya ayu malunaa tsaa i' puinu tsuve, tide, timi. \p \v 24 Tsenñu Yavé naati'ba juntsanguiñu, vitutu naa faraón' yasha bain, naa ya' chachilla' yasha bain tsaa pureila; tsejtu kumuinchi juntsa tenashaya vitutu tene tyuwaimi. Tsejtu juntsa tushaya tituba dekikentsula. \p \v 25 Tsenñu faraón Moisésnu bain, Aarónnu bain mikatu tsandimi: Ñulla' Diosnu animaa tute' keewaajidei, tsaaren entsa Egipto tunuya lui'mujchin tsanguidei, timi. \p \v 26 Tsenñu Moisés tsandimi: Tsanguenu dejutyuyu, lala Yavénu kuwanu animaa judeeshu juntsalaya, Egipto' chullachiya tsangue' tu'nu animaa dejutyu', yalanu kentsure kenuu juñu, lalanu tsanguentsu dekatashu juntsaa, shupukachi tya'kenu dejuve. \v 27 Tsaañu' mityaa tiba den chutyuin tenasha pen malu neepachi jitu, jungaa lala' Dios Yavénu animaa tute' keewaanu detsuyu, ya naakesa tyañuba juntsanguetu, timi. \p \v 28 Tsenñu faraón tsandimi: Iya ñullanu, ñulla' Dios Yavénu animaa tute' keewaanudetsu me-e'lare' eenu tsuyu tiba den chutyuin tenasha, tsaaren yuj bare' jinu dejutyuve. Tsenmin in mitya bain Diosnu pakadei, timi. \p \v 29 Tsenñu Moisés tsandimi: Challa nei'ba enu malu' miimin Yavénu naa ñu' junga bain, naa ñu' bale chachilla' junga bain, naa ñu' chachilla' junga bain ayu malu kumuinchi juntsa vitutulanu demanbirekide tinu tsuyu, tsaaren manen ñu lalanu anbuti' tiba den chutyunu tenasha Yavénu kuwanu animaa tute' keewaajikaanu jutyu' lala' chachillanu me-eren jutyuyu tityusa tenve, timi. \p \v 30 Tsejtu Moisés faraón' yasha pu' mafaamin, Yavéba kuinda kemi. \v 31 Tsenñu Yavé, Moisés yanu naati pa'ñuba juntsanguiñu, kumuinchi vitutu, naa faraón' junga pumula bain, naa ya' bale chachilla' junga pumula bain, naa ya' chachilla' junga pumula bain demijiila. \v 32 Tsenñuren manen faraón meenguindyatyui tiyatu, Israel chachillanu me-eetyumi. \c 9 \s1 Animaalanu peya jami. \p \v 1 Tsenñu Yavé, Moisésnu tsandimi: Faraón' junga ji' keejide, tsejtu tsandide: Yavé, hebreo chachilla' Dios, entsandive: In chachillanu mandyaike' eede inu aawa kure' keewaajinudetsu, tive. \v 2 Entsandiñuren eetyu' ne daata daatadishu juntsaa, \v 3 Yavé ya' pudeechi, jeenbaasha pumu ñu' animaalanu tsamantsaa peya eenu tsuve, tsenñu naa kawallu, naa buru, naa kameyu, naa wagaa, naa uveja, naa chibu juula bain tsamantsai peyanu detsuve. \v 4 Tsaaren Yavé, Israel chachilla' animaalanuya, Egipto chachilla' animaalanu naakenu ju'ba tsanguen jutyuve, tsenñu Israel chachillachiya ma animaaba peyan dejutyuve, timi. \p \v 5 Tsejtu Yavé naamaa tsanguenu ju'ba waintu: Iya, Yavé, ayu malunaa entsa tsanguenu tsuyu, tive, timi. \p \v 6 Tsejtu ayunchi Yavé tsanguiñu kumuinchi Egipto chulla' animaalaya peyadundala, tsenñuren Israel chachilla' animaalaya maliba peyaindyula. \v 7 Tsenñu faraón, Israel chachilla' junga ji' keenu eetu, uwain naa ma animaaba peyaindetyuñuba mijami. Tsejturen faraón meenguityu jutu, Israel chachillanu erei'mi. \s1 Bishpee peya \p \v 8 Tsenñu Yavé, Moisésnu bain, Aarónnu bain entsandimi: Ñinbelesha ji', tyaapachi ñijuingui kalare', faraón' ajuusha jitu, Moisés kai'sha kelaakisa. \v 9 Tsenmala juntsa ñijuingui ñiyuyui tiya', kumuinchi Egiptosha tsaa dejeke' jiinu tsuve, tsejtu kumuinchi Egiptonu chumu chachillanu bain, naa yala' animaalanu bain bishpee tene iwaakenu tsuve, timi. \p \v 10 Tsenñu Moisés, Aarónba ñinbeesha ñijuingui dekatu, faraón' junga jila. Tsejtu Moisés juntsa ñijuingui kai'sha tya'kelaanmalan, naa chachilla bain, naa animaala bain, tsaa bishpee tene iila. \v 11 Tsejtu entsa bijeenuya mirukula Moisésnu vej vej kikai'la yai bain kumuinchi Egipto' chulla naadejuñu bain juntsa deju' bishpee tene jude' mitya. \v 12 Tsaaren Yavé faraónnu meedin jutyungue tiwaañu, naa Moisésnu bain, naa Aarónnu bain meengui'mi, matyu Yavé, Moisésnu naajunu tsuve timuwaañuba juntsaatu. \s1 Isha puka tene paijmi. \p \v 13 Tsenñu Yavé Moisésnu tsandimi: Ayu dishkepenene kujpa', faraón' junga jitu, entsandide: Yavé, hebreo chachilla' Dios entsandive: In chachillanu mandyaike' eede, yala inu aawa kure' keewaanudetsu, \v 14 matyu tsangui'shu juntsaa, umaa entsa bijeenuya kumuinchi peya, naa ñunu bain, naa ñu' bale chachillanu bain, naa ñu' chachillanu bain de-eekenu tsuyu, tsenmalaa ñu mijanutsu, naa muba veelaya entsa tunu iya tsaa dechui'ñuba. \v 15 Iya ñunu bain, naa ñu' chachillanu bain in tyaapa uske' tsamantsaa peya ere' firu keñuya yumaa millaichu deeve. \v 16 Tsaanuren ñunu\f + \fr 9.16 \fk Iya ñunu bain, naa ñu' chachillanu bain in tyaapa uske' tsamantsaa peya ere' firu keñuya yumaa millaichu deeve. \fv \ft 16 \+fv*\+fk Tsaanuren ñunu \ft tityumujchi, entsandinu bain juve: \fk Tsa' mitya challaya in tyaapa uske', ñunu bain, naa ñu' chachillanu bain peya ere' millangaanu tsuyu. \fv \ft 16 \+fv*\+fk Tsaju' ñunu \ft ti' aseetanguikara bain junu juve.\f* in pudee katasa tenñaa, tsenmin kumuinchi entsa tunu iya naaju'ba keemijakutinu tenñu' mityaa, chaiba chujti' tanayu. \v 17 Naa tsaañu bain, ñuya chaiba meenguindyu', in chachillanu me-erendyuve. \v 18 Tsaaren ayuya entsa uwatala isha puka tene shuwa pure' jaiñungue pajtekaanu tsuyu, tsenñu Egipto tusha naa-uwanuba tsaa ityu'ba, tsaa i' puinu tsuve. \v 19 Tsa' mitya kumuinchi ñu' animaalanu jeenbaasha pumulanuya tiba innatyuinsha depukaade, matyu juntsa isha puka kumuinchilanu paijnu tsuve, naa chachillanu bain, naa animaalanu bain, tsejtu avindaa depu', ya juusha putyulanuya detutekenu tsuve, tide, timi. \p \v 20 Tsenñu faraón' bale chachilla mantsalaya Yavé tsandi' wainñu demija' jeetyatu, yaichi manda-i' taawasha kemu chachillanu bain, naa yala' animaalanu bain ya pandainsha tene jeke manbula. \v 21 Tsenñuren mantsalaya ka anbudaa tyatu, avindaa ne tsangaala. \v 22 Tsenñu Yavé, Moisésnu tsandimi: Ñu' tyaapa selusha usakide, tsenmala kumuinchi Egiptosha isha puka tene shuwa keraaya naa chachillanu bain, naa animaalanu bain, naa Egipto tutala chi chumulanu bain depaijnutsu, timi. \p \v 23 Tsenñu Moisés ya' tyutyan cha'li selusha usakenmalan, Yavé kuidya pakare', pi'kikaakaakemin, isha puka tene tusha shuwa pajten tsanguemi. Tsejtu kumuinchi Egipto tushaya Yavé isha puka depajtekemi. \v 24 Tsenñu dyai'mujchi naa isha puka bain, naa kuidya pidya bain isha pukaba buluu pajtya pajtyaila, tsejtu tsamantsa daran depaijtu, Egipto tushaya naa-uwanuba tsaityun umaa tsai' puimi. \v 25 Tsejtu juntsa isha pukaren shuwa pajtyan tsaitu, Egipto tu jeenbaasha ti dechuñuba tsaa millangaami: naa chachillanu bain, naa animaalanu bain, naa kumuinchi tape chumulanu bain, naa chi chumulanu bain yala' ali demujkii balikemi. \v 26 Tsaaren naa Egipto tu kuraa tsa i' bain, Gosen tusha, Israel chachilla' chuinshaya, naa ma isha pukaba pajtyaindyumi. \p \v 27 Tsenñu faraón Moisésnu bain, Aarónnu bain janu mandanguitu tsandimi: Uwain iya ujcha layu, iyaa in chachillaba kuipa deeyu, Yavéya tiba kuipajtuve. \v 28 Tsa' mitya Yavénu, naa kuidyanu bain, naa isha puka pajamunu bain mandyawaade ti' pa'dei; yumaa mika ikandetsuyu, tsenmala iyaa ñullanu umaa daatadityu' me-eenu tsuyu, timi. \p \v 29 Tsenñu Moisés tsandimi: Nei'ba pebulunu malu' miimin, in tyaapa uske' Yavéba kuinda kenu tsuyu. Tsenñu naa isha puka bain manbajtyan jutyuve, tsenmin kuidya bain manban jutyuve, tsenmalaa ñu mijanu tsuve naa entsa tuya Yavéchiñu bain. \v 30 Tsaanuren naa ñu bain, naa ñu' bale chachilla bain chaiba Dios Yavénu jelajdetuñuba iya nara miyu, timi. \p \v 31 Tsenñu naa linu vijpala bain, naa sebada vijpala bain, tsaa millai mushala, matyu sebadaya yumaa ñi depuunmala, linuya yumaa llullu dejuularen tsaila. \v 32 Tsenñuren trigu, sentenubaya tiba indyula, entsalaya kayu benee seepumu de' mitya. \p \v 33 Tsejtu Moisés, faraónba dekuindake' pebulu kapasha malutu, ya' tyaapa usake' Yavéba kuinda kemi. Tsenmalan kuidya bain, naa isha puka bain mandya', naa shuwa bain maatyui manbimi. \v 34 Tsenñu faraón umaa naa shuwa bain, naa isha puka bain manbajatyui tiya', naa kuidya bain manbatyui tiyanmalan, manen ujcha malami, tsejtu ya bain, naa ya' bale chachilla bain meenguindyatyui tiyala. \v 35 Tsejtu faraón meenguityu jutu, Israel chachillanu me-eetyumi, matyu Yavé, Moisésnu patu, naajunu tsuve timuwaañuba juntsaatu. \c 10 \s1 Ishu tene pureimi. \p \v 1 Yavé, Moisésnu tsandimi: Faraónnu miji' keejide. Iya yanu bain, naa ya' bale chachillanu bain meedin jutyungue tireyu, tsejtaa yala' kejtsapala Diosyaa tsanguekaantsuve tyainuu jumula deke' keewaanu ju' mitya, \v 2 tsenmalaa ñu bene naa ñu' nalanu bain, naa ñu' pañalanu bain, iya Egipto' chullanu naake deke' balenguutyuñu bain, naa iyaa tsanguekaantsuve tyainuu juula bain deke' keewaamuñuba ñu wandinuu junu tsuve. Tsanguenmalaa ñulla mijanu detsuve naa iyaa Yavéñu bain, timi. \p \v 3 Tsenñu Moisés, Aarónba faraón' junga ji' keetu tsandila: Hebreo chachilla' Dios Yavé entsandive: ¿Naamaa ñu in ajuusha balengurajtuyu tyanujtuuyu? In chachillanu mandyaike' eede yala inu aawa kure' keewaajinudetsu; \v 4 matyu tsandiñuren ñu meetyu' yalanu me-eetyushu juntsaa, ayuren ñu' tusha ishu pure' mikakenu tsuyu. \v 5 Tsenñu ishularen pureitu tsaa tu kataatyui paijnu detsuve. Tsejtu isha puka paja' demushaketyuushu juntsa jayu laramulanuya millangue finu detsuve, tsenmin kumuinchi jeenbaasha chumu chitala bain tape millangue finu detsuve. \v 6 Tsenmin naa ñu' yasha bain, naa ñu' bale chachilla' yasha bain, naa kumuinchi Egipto chachilla' yatala bain tyuwainu detsuve. ¡Tsejtu naa ñu' apala bain, naa ñu' aa-apala bain chunu tinbunu naa-uwanuba tsaintsu kata' kerajtunu ju', naa chai bain tsaintsu kataatyu juuya i' puinu tsuve! timi. \p Tsejtu Moisés depa' dyatu, faraón' yasha putun yate' malumi. \v 7 Tsenñu faraón' bale chachilla tsandila: ¿Naama jina entsa unbere lalanu tiba tajtungue tirenuu kentsunujtun? Tsamantsa bale ruku faraón, ¿nenñaa entsa chachillanu yala' Dios Yavénu aawa kure' keewaajinudetsu me-eetyumi? Ñuya chaiba mijaindyu'ba jumee tenve naa Egipto tuya tsaa tituba de-iintsuñuba, tila. \p \v 8 Tsenñu faraón, Moisésnu bain, Aarónnu bain mamikatu tsandimi: Ji' ñulla' Dios Yavénu aawa kure' keewaadei. Tsaaren mumu jinu ju' bain inu wainkai, timi. \p \v 9 Tsenñu Moisés pakatu: Lalaya naa lala' kailla bain, derukuula bain, naa unbeenala bain, supu na'mala bain, millai jinu detsuyu, tsenmin naa lala' uveja, lala' chibu, naa lala' wagaa juula bain millai jinu detsuve, matyu lala Yavéchi tsamantsaa fandangu kenu deju' mitya, timi. \p \v 10 Tsenñu faraón tsandimi: ¡Ñulla naake firu' kenu tyandetsuñuba ma narai katawave! ¿Ka, Yavé ñullanu bulu miya' jichuve pensa dejuu, tsenmin i bain ñullanu ñu' kaillaba bulu de-eechuve pensa dejuu? \v 11 Ne tsaindetsuyu pensaa kityudei, matyu ñulla unbee rukulan ji-i', Yavénu aawa kure' keewaadei, tsanguenu tyandetsu' mitya, timi. \p Tsanditu faraón, junu yalanu ajaa ke' mangalaakaami. \p \v 12 Tsenñu Yavé, Moisésnu entsandimi: Ñu' tyaapa Egiptosha usakide, tsenmala ishu pure' ja-i', kumuinchi entsa tu tenasha chi chumulanuya millangaanu detsuve, isha puka pajatun dekityuushu juntsa chi laramulanuya, timi. \p \v 13 Tsenñu Moisés ya' tyutyan cha'li Egiptosha usakemi, tsenmalan Yavé pajta lainbi ishuwa juyikaañu, naa mandala bain, naa kepe bain juyitintsumi. Tsenñu ayunchi, juntsa ishuwa juyintsumuren ishu pure' tajaimi, \v 14 tsenñu Egipto tusha tsamantsaila, matyu naa-uwanuba tsaintsu kerajtula, tsenmin naa-uwanuba tsama-intsu kataan jutyuve. \v 15 Juntsaitu tsamantsai deja' dishke' naa tuba kataatyui jala, tsejtu isha puka ja' dyañu laramu chi chumulanu bain, naa finu pukalanu bain tsaa defikila. Tsanguetu Egipto tusha tape juu chumulanuya millangare', naa jeenbaasha bain, naa chitala bain lushkatataa kataamulanuya millangaala. \p \v 16 Tsenñu faraón manen Moisésnu bain, Aarónnu bain jeke demamikatu tsandimi: Ñulla' Dios Yavénu bain, ñullanu bain ujcha layu, \v 17 tsaaren entsa bijee' mityaya inu ujcha demanbitsale', in mitya ñulla' Dios Yavéba kuinda kiidei, tsenmalaa entsa jelekenuu firu' peya tsantsaya lalanu manbaka' me-eenutsu, timi. \p \v 18 Tsenñu Moisés faraón' yasha pu' mafaamin, Yavéba kuinda kemi. \v 19 Tsenñu Yavé juntsa ishuwanu masmi' majuyikaakenmalan, tsaa pajta vinsha la', pajta lainsha majuyike', juntsa ishulanu Ungalala lamaasha\f + \fr 10.19 \fk Ungalala tinu lamaasha: \ft Ura pañuya, hebreo palaachiya entsandive: \fk Ñañi chunu lamaasha.\f* tene detaji' kepukemi. Tsanguiñu Egiptosha naa ma ishuba mangatarai'la. \v 20 Tsenñuren Yavé manen faraónnu meedin jutyungue tiwaañu, Israel chachillanu me-eetyumi. \s1 Tsamantsai dishpaijmi. \p \v 21 Tsenñu Yavé, Moisésnu tsandimi: Ñu' tyaapa selusha usakide, tsenmalan kumuinchi Egipto tusha dishpaijñu, tsamantsai yapijuru' tiya' ta'kakenuu tiyainu tsuve, timi. \p \v 22 Tsenñu Moisés ya' tyaapa kai'sha uskenmalan, kumuinchi Egipto tusha tsamantsai dishpaijmi, \v 23 tsenñu pen malu tsaiñu, naa mu bain ya' keetala chumunu katanu jutyuu tiyaila, tsenmin naa ne kujpa' neinu bain jutyula. Tsaaren Israel chachilla' chuinshaya dishpajtyaindyumi. \p \v 24 Tsenñu faraón manen Moisésnu maanu mandanguitu tsandimi: Yavénu aawa kure' keewaanu jitu, naa ñulla' shinbulanu bain, ñulla' kaillanu bain ta'dei, tsaaren kumuinchi uvejalanu bain, chibulanu bain, naa wagaalanu bain enu shuikidei, timi. \p \v 25 Tsandiñuren Moisés pakatu: Tsaaren, lala' Dios Yavéchi tute' keewaanu animaa bain, ju'ke' keewaanu animaa bain meneste jukeeñu' mitya, lalanu lala' animaalanu bain tajikaanuu juve. \v 26 Tsaju' lala' animaala bain laabaren bulu jinu detsuve. Maliiba shuwan dejutyuve, lala' Dios Yavénu aawa kure' keewaanu entsa animaalanaa mi'ke' kanu deju' mitya, tsenmin lala kayu ji'mujchiya mijdetuyu naaju animaalaa tute' ju'ke' Yavénu keewaanu deju'ba, timi. \p \v 27 Tsenñu Yavé faraónnu meedin jutyungue tiwaañu, Israel chachillanu me-eetyumi. \v 28 Tsenmin faraón, Moisésnu tsandimi: ¡Enu malu' miide, tsejtu jundaa inu maja' mangueejadaa; matyu uwaindiyu, ñu naama in junga maja' keeja'ba peyanbera inu tsuve! timi. \p \v 29 Tsenñu Moisés pakatu: Ura' pave, naa-uwanuba ñu' ajuusha maja' mangatawan jutyuyu, timi. \c 11 \s1 Ajke' unbeena kayamulayapeyanu dejuve ti' wainla. \p \v 1 Moisésnu Yavé patu tsandimi: Umaa entsa peyaren me-eekenu tsuyu, naa faraónnu bain, naa kumuinchi Egipto' chullanu bain. Tsejtu juntsangue' dyanmalaya, faraón ñullanu ne me-eenchin kikityu', yaren ñullanu me-eenu demajuka'laanu tsuve. \v 2 Tsaaren challa Israel chachillanu, naa unbee rukulanu bain, naa supulanu bain yala' ya keetaa chumu chachillanu, naa uruchi tyeeba dekeñu juula bain, naa lushi kenu jeruchi tyeeba dekeñu juula bain depa'dei, tide, timi. \p \v 3 Tsejtu Yavé Egipto' chulla, Israel chachillanu ura' tyainuke tiremi. Tsenmin naa faraón' bale chachilla bain, naa kumuinchi Egipto' chulla bain, Moisésnuya tsamantsa daj rukuve kuremu jula. \p \v 4 Tsenñu Moisés faraónnu entsandimi: Yavé entsandive: Kejtaa kepe iinutala kumuinchi Egipto tusha dapuinu tsuyu. \v 5 Tsenmala kumuinchi Egipto' chumu chachillachi, ajke' unbeenalaya peyandene inu detsuve; faraón, ñu' ajke' na peyamin, manda-i' taawasha ke' shupukachi tyeeba ili ilikemu shinbula' ajke' nabi jii peyanu detsuve. Tsenmin naa animaalachi ajke' llupu kayamula bain millai peyanu detsuve. \v 6 Kumuinchi Egipto tushaya llakindya' wati watitintsunu detsuve, matyu naa-uwanuba juntsaa ityuwaaju', naa bene bain juntsaaya ma-i'nu tsuve. \v 7 Tsenmin Yavé naa Egipto chachillanu bain, naa Israel chachillanu bain vera' vera' kemu juñuba ñulla mijanudetsu, Israel chachillanu juu bain, naa yala' animaalanu juu bain tyeeba iñu, ne kucha juuba patintsu meren dejutyuve. \v 8 Tsenmalaa kumuinchi ñu' bale chachilla inu ja' keeja' teleditu: Ñu bain, naa kumuinchi ñuba buunamu chachilla bain te' malu' miidei, tinu detsuve. Tsejtu juntsandindetyuya kayu mijin jui'yu, timi. \p Tsejtu Moisés, faraón' junga putu, ajara mafaami. \p \v 9 Tsenñu Moisésnu Yavé tsandimi: Faraón ñullanu jaiba meenguityuve; juntsaanmalaa iya Egiptosha kayu tiba keenbashiinuu jumula deke' keewaanu tsuyu, timi. \p \v 10 Tsenñu Moisés bain, naa Aarón bain kumuinchi juntsaa tiba keenbashiinuu jumula faraón' ajuusha deke' keewaala, tsenñu Yavéren tsangue' meedin jutyungue tireñu' mitya, faraón Egiptonu me-e'lare' me-eetyumi Israel chachillanu. \c 12 \s1 Dapulla' livee kiñu fandangu \p \v 1 Yavé, Egipto tusha naa Moisésnu bain, Aarónnu bain kuinda ketu tsandimi: \v 2 Entsa chu'chayaa ñuichi kayu balengurentsumi junu tsuve, matyu entsa chu'chayaa añunu ajke' peepumu chu'chaya junu tsuve. \v 3 Kumuinchi Israel chachillanu entsandidei: Entsa chu'chayanu paitya malu inmala, kumuinchi ñulla ma yanu bulu chumula' apameemee llupu kaa uveja, tsa jutyu'ba, ma kaa chibu kanu dejuve. \v 4 Tsaaren juntsa bulula ka jayun judeju' juntsa animaanu millangue finu dejui'shu juntsaa, ya' ya keetala kayu kalen chumuba depa' vele' fidei, tsejtu nan chachi deju'ba tsangue veenu dejuve main main naake finu deju'ba. \v 5 Juntsa animaa ma añu juu, llupu, naraa titalaba yujkajtu junu juve; uveja jui'shu juntsaa, chibu junu juve. \v 6 Tsejtu entsa chu'chayanu 14 malubi jina tananu dejuve, tsejtu juntsa malunu deyaju'kainsha kumuinchi Israel chachilla animaa tu'nu dejuve. \v 7 Tsejtu juntsa animaa asa katu nunbatsa yanu juntsa animaa finu deju' bain, ya juukapanu pai cha'li uinamulanu bain, naa tin-era cha'linu bain asa munguidei. \v 8 Tsenmin juntsa keperen alla ñisha mi'kare' akaraaya, pujkikarentsumi putyu panba finu dejuve, tsenmin saa tapebaa finu dejuve. \v 9 Naa ma petseba sanaaya fityudei, tsenmin pichi ne akaraa bain fityudei. Matyu kumuinchi animaa, naa ya' mishu bain, ya' neepa bain, naa ya' peshili juula bain kumuinchi ñisha tene mi'kara' akaraaya finu dejuve, \v 10 tsenmin naa tiba ayunchi mafinu ti' laakaren dejutyuve. Tsaju' tyeeba jayu larashu juntsaa dejupekidei. \v 11 Tsa' mitya ñulla avindaa pumu jali yumaa panaju, naa sandalia bain depuu, tsenmin naa tyutyan cha'li bain tyaapanu taaya, animaa alla jeke fidei, matyu juntsa malunuya hebreo chachilla, Egiptonu delivee-i' malu' miinu malu ju', inchi Dapulla' livee kiñu fandangu juñu' mitya. \v 12 Iya juntsa kepe Egiptosha fale' denenu tsuyu, tsejtu kumuinchi Egipto' chumu chachilla' ajke' unbeena kayamulanuya detutekenu tsuyu, naa animaalachi ajke' kaya llupu jumulanu bain tsaren kenu tsuyu, tsejtu kumuinchi Egiptosha dyus kuraa chumulanu taaju de-ikaanu tsuyu. Iya Yavéndiyu tsandimi. \p \v 13 Juntsa asaya ñulla naaju yanaa dechuñuba junaa dechuve ti' keewaanaa junu tsuve. Tsenmalaa iya Egipto' chullanu detu'nu uwanu ñullaya maliba peyan dejutyuve, matyu iya juntsa asa mula katamiya tsaa ne dapullainu juñu' mitya. \v 14 Entsa malunaa ñulla naa-uwanuba mandenga' inchi fandangu kiikenu dejuve. Tsejtu entsaa jumulaa naa ñullanu sera' jimula bain naa-uwanuba tsa tsanguentsunu dejuve. \v 15 Mandishpai malutala pan bain fintsumiya pujkikarentsumi putyu pan tene finu dejuve. Tsa' mitya ajke' malunuren ñulla' yasha pan pujkikarentsumi kepunu dejuve. Tsaanun mallee juntsa mandishpai malutalan pujkikarentsumi puu pan fishu juntsaa, Israel chachilla' kejtsapala juka'larainu detsuve. \v 16 Tsa' mitya ajke' malunu bain, naa de-insha, mandishpai malunu bain, inchin juu wa'dinu malu kurenu dejuve. Juntsa pai malunuya ti taawashaba ken dejutyuve, matyu panda kenu taawashan kityumujchiya. \v 17 Tsaju' naa-uwanuba entsa malutala tene pujkikarentsumi putyu pan fifikenu fandangu kiikenu dejuve, matyu juntsa malunaa kumuinchi ñullanu Egiptosha dechuren suutadula ma bululu uyun tsaa mangala' miimuñu' mitya. Tsejtu entsaa jumulaa naa ñullanu sera' jimula bain naa-uwanuba tsa tsanguentsunu dejuve. \v 18 Tsejtu ajke' chu'chayanu, 14 malu iñu, juntsa malunu yaju'kainsha pujkikarentsumi putyu pan fimin, juntsa chu'chayanun 21 malu tiyañu, juntsa yaju'kainsha jingue pujkikarentsumi putyu pan fintsunu dejuve. \v 19 Juntsa mandishpai malu' mityaya ñulla' yasha pujkikaantsumi tsun jutyuve, matyu mun pujkikaraa pan fi' bain Israel chachilla' kejtsapala chun jutyu juka'laranu tsuve, naa vee tusha chumu chachi juju' bain, naa Israel chachi juju' bain. \v 20 Tsa' mitya tiba pujkikarentsumi puuyaa fityudei. Kumuinchi ñulla' yatalaya pujkikarentsumi putyu pan tene fifikenu dejuve, naa nuka dechu' bain, timi. \p \v 21 Tsenñu Moisés kumuinchi Israel chachilla' bale rukulanu demikatu tsandimi: Ñulla' paandemeemee llupu kaa uveja, tsa jutyu'ba chibu kaana main mi'ke' kadei, tsangue' tute' Dapulla' livee kiñu fandangu kidei. \v 22 Tsenmin juntsa asa shullanu kakidei, tsangue' bene isupu chi kaa ali ka', juntsa asachi ajtake', ya juukapanu cha'li uinamulanu bain, naa tin-era cha'linu bain munguidei. Tsejtu ñulla muba avindala faanu dejutyuve kayu danguindyuya. \v 23 Tsenmalaa Yavé Egipto' chullanu tu'nu jindu, ya juukapatala pai cha'li uinamulanu bain, naa tin-era cha'linu bain asa katashu juntsaa, juntsa yanuya ne dapullainu tsuve. Tsejtaa Yavé ñulla' yashaya eepukaan jutyuve tutes nemunu. \fig |src="CO00810b.tif" size="Col" loc="Exodus 12.22-23" copy="por cortesía de Cook Communications Ministries International © 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Éxodo 12.23" \fig* \v 24 Tsa' mitya naa ñui bain, naa ñullanu sera' jimula bain, naa-uwanuba tsa tsanguen chunu detsuve. \v 25 Tsejtu ñulla, Yavé tsanguenbera kenu tsuyu ti' kuwakenu juushu juntsa tusha vi-i' bain, naa-uwanuba entsa fandangu tsa tsanguentsunu dejuve. \v 26 Tsenmala ñulla' kailla pake'meetu: ¿Nenñaa entsa fandangu kemuj den? detinmalaya, \v 27 ñulla entsandi pakanu dejuve: Entsa animaanu Dapulla' livee kiñu fandanguchi tu'miya, Yavéchi ti' tu'tu dekiyu, ya Egipto' chullanu detu'nu uwanu Israel chachilla' chunu yatalaya tsaa ne dapulla-i', lala' paandelanuya livee kemuve ti' mandenganu, tinu dejuve, timi. \p Tsandiñu demeetu, kumuinchi chachilla teedi' Yavénu aawa kure' keewaala. \v 28 Tsejtu bene miitu, Yavé naa Moisésnu bain, Aarónnu bain naatiñuba Israel chachilla juntsangue kila. \s1 Ajke' unbeenakayamula peyala. \p \v 29 Tsejtu kejtaa kepe Yavé, kumuinchi Egipto' chumu chachilla' ajke' unbeena kayamulanuya detutekemi, matyu faraón' ajke' nanu tu'min, naa peesu pumula' ajke' nalanu bain detuteke', naa animaalachi llupu ajke' nalanu bain detutekemi. \v 30 Tsenñu faraón bain, naa ya' bale chachilla bain, naa kumuinchi Egipto' chulla bain juntsa kepe dekujpa', dellakindya' vishkiriila. Tsaju' Egipto' chulla' yashaya nukaba pemu tsutyuuya jutyumi. \v 31 Tsenñu juntsa keperen faraón, Moisésnu bain, Aarónnu bain mikatu tsandimi: Enu delu' ji', ñulla Israel chachilla in chachillanu ba'ke' dejisa tenve. Tsejtu Yavénu naakenu deti'ba umaa ji' juntsanguiidei. \v 32 Tsenmin naa ñulla' uvejala bain, chibula bain, naa ñulla' wagaala bain, naa buru juula bain demanga' miidei. Tsejtu naa inu bain Dioschi ura' isa ti' pa'dei, timi. \p \v 33 Tsejtu Egipto' chulla, Israel chachillanu te' malunu kikaala, entsa entsandindu: Te' demalui'shu juntsaa, depekeenu juve, tiitindu. \v 34 Tsenñu Israel chachilla naa pan kenu umaa bejtaa pumu bain kayu pujkindyuren deka', pan bejta puntsumiba tsaa yala' jalichi debaingue' nanakila. \v 35 Tsenmin Moisés naakidei tiñuba tsanguitu, Egipto' chullanu naa tiba uruchi keñu juula bain, naa lushi kenu jeruchi keñu juula bain, naa jali juula bain pa'la. \v 36 Tsenñu Yavé, Egipto' chullanu ura' tyainuke kikaañu' mitya, Israel chachilla titi depa'ñu bain tsa tsangue kuwala; tsenñaa Israel chachilla Egipto' chullanu tsaa tiba dechipake' mijiila. \s1 Israel chachillaEgipto tunu malu' miila. \p \v 37 Israel chachilla Ramsés tunu demalu' miitu, Sucotshaa jila. Tsejtu naa supulanu bain, naa kaillanu bain mikajtu, matyu suutadu jiinuu unbee rukulanun mikaaren 600.000 ma juula. \v 38 Tsenmin yaiba naaju chachilla bain pure' mijiila, tsenmin naa uveja juula bain, chibu juula bain, naa wagaa juula bain, naa vee animaa wagaa keraala bain pure' mandakikila. \v 39 Tsenmin yalanu Egipto' chullaren manguelarenchi ma kidekiñu, naa panda kikenuu tinbuba dekatatyu' mitya, yaichi pan kenu bejta' tsura kayu pujkindyu jumaa tajindetsu' mitya juntsaa akaala. \p \v 40 Israel chachilla Egiptobi 430 añu chumuwaala, \v 41 tsejtu 430 añu chunu malu tiyañu, juntsa malunuren Yavé' ma bululu suutadu juuñuu jumula Egipto tusha millai malu' miila. \v 42 Juntsa kepe, Yavé yalanu Egipto tusha mangalarendu washna' keenami. Tsenñu' mityaa Israel chachillanu bene sera' jimula bain naa-uwanuba añumee juntsa kepeya keekeena' Yavénu balengure' washi washinanuu dejuve. \s1 Dapulla' livee kiñu fandanguchinaakenuu juñuba \p \v 43 Yavé naa Moisésnu bain, Aarónnu bain entsandimi: Dapulla' livee kiñu fandanguchi entsaaya kiikenu dejuve. Israel chachi jutyulaya mu bain juntsa animaa tuta allanu finu dejutyuve, \v 44 tsaaren manda-i' taawasha kemu ruku lushinchi ati'kañu chumuya finuu juve, ya bain llu kika daakaya' inchi señas juwaashu juntsaa. \v 45 Tsaju' vee tusha chumu chachi junu ñulla' tusha ne punbullaindu bain, naa vee chachi junu lushinchi taawasha ken chumu juu bain, juntsa animaa tuta alla finu jutyuve. \v 46 Tsenmin ma ya juushan fikenu dejuve, tsaju' naa ma petseba avindala talun dejutyuve, tsenmin naa ma takuba dyai-eren dejutyuve. \v 47 Kumuinchi Israel chachilla tsaandene kenu dejuve. \v 48 Tsandenna main vee tusha chumun ñulla' junga chutu, ya bain Dapulla' livee kiñu fandangu inchi tsanguive'nu tyashu juntsaa, ya bain, naa kumuinchi ya' bulula unbee rukulaya llu kika daakanu dejuve. Tsanguishu juntsaa tsanguive'nuu tiyanu dejuve, tsejtu juntsaimiya umaa ya bain juntsa tusha nakayamu Israel chachi juuñuu tiyainu tsuve. Tsaaren mu bain llu kika daakayajtulaya animaa alla fivetenuu dejutyuve. \v 49 Tsa' mitya naa ñuichi bain, naa vee tusha chumu ñuiba chumulachi bain, juntsa leiren junu tsuve, timi. \p \v 50 Tsenñu Israel chachilla Yavé pa' Moisésnu bain, Aarónnu bain naatiñuba juntsanguila. \v 51 Tsejtu Yavé juntsa malunuren Israel chachillanu Egipto tusha, suutadulaaba dejuñu ma bululu uyun tsaa demangalaami. \c 13 \p \v 1 Moisésnu Yavé manbatu tsandimi: \v 2 Ajke' kayamu unbeenalanuya inchin juu tene tirede, matyu naajulaba Israel chachillachi ajke' kayamu naya inchi tene judeeñu' mitya, tsenmin naa animaalachi llupu ajke' kayamu nala bain tsaren juñu' mitya, timi. \p \v 3 Tsenñu Moisés chachillanu tsandimi: Entsa malu mandenga mandengakidei, entsa malunaa Yavé ya' pudeechi ke', ñulla Egiptonu manda-i' taawasha kemu juu dechuñun mangalaañu. Tsa' mitya entsa malunuya pujkikarentsumi puu panya fityudei. \v 4 Ñulla entsa malunu, Abib\f + \fr 13.4 \fk Abib \ft chu'chayanaa judíolaya kepe pajtanu keetaditu, yaichiya añunu ajke' chu'chaya juu kuremu jula. Entsa chu'chaya chamiya, marsuchi kejtaa chu'chayabi jumin, abrilchi kejtaa chu'chayabi jiin malu jumunaa entsandi' Abib timu deeve.\f* chu'chayanu, malundetsuve. \v 5 Tsejtu Yavé ñulla' tinbu rukulanu kuwanbera kenu tsuyu tinu tusha, matyu naa Canaánnu sera' jimula bain, Hetnu sera' jimula bain, Amornu sera' jimula bain, Hevenu sera' jimula bain, naa Jebúsnu chumu chachilla bain chuinsha, junga naa chu'pi bain, mishki bain pi ju' shilla' jintsainu tusha ñullanu tajinmalaya, entsa chu'chayanu fandangu kiikenu dejuve. \v 6 Mandishpai malutala pan bain fintsumiya pujkikarentsumi putyu tene fifikenu dejuve, tsenmin mandishpai malu tiyanu malunuya Yavéchi fandangu kenu dejuve. \v 7 Tsaju' juntsa mandishpai malutala pan bain fintsumiya pujkikarentsumi putyu pan tene fifikenu dejuve. Juntsa malutalaya tiba pujkikaraa juulaya tanan dejutyuve, tsenmin pujkikaantsumi juula bain nukaba tanan dejutyuve. \v 8 Juntsa malu chayanmala ñulla' kaillanu entsandinu dejuve: Entsanguilaya lala Egiptonu demalañu, lalanu Yavé tyee kemuwaañu bain mandenganaa tsa tsa dekiyu. \v 9 Tsaju' entsaa keñu jumulaa ñulla' tyaapanu, tsa jutyu'ba, llashkapanu mayiiñuu junu tsuve, tsenmalaa Yavé' leinu mandenga' papatinudetsu, matyu Yavé ya' tsamantsaa pudeechee Egiptosha depuren ñullanu mangalaañu. \v 10 Tsa' mitya naa-uwanu bain añumee entsaa fandangu kiikenu dejuve, tsanguenu malu janmala. \p \v 11 Tsejtu Yavé ñunu bain, naa ñulla' tinbu rukulanu bain kuwanbera kenu tsuyu timu ju' Canaánnu sera' jimula' tusha ñullanu taji' de-eepunmalaya, \v 12 ñuichi ajke' kaya unbeenalanuya Yavéchin juu tene tirenu dejuve, tsenmin animaalanu bain ajke' kailla llupu kayamulanuya tsaren kenu dejuve, matyu juntsalaya Yavéchi tene judeeñu' mitya. \v 13 Tsaaren buru kaana ajke' kayamu llupunuya, uvejabaa, tsanguityu'ba, chibubaa vete' tute' keewaanu dejuve, tsaaren mavetei'shu juntsaa, kutu dyaityuinu dejuve. Tsenmin ñuichi ajke' unbeena kayamunu ñuichi mandirenuya, main main jumula' mitya Yavénu ufeenda kuwanu dejuve. \v 14 Tsandenna bene ñu' kailla pake'meetu: ¿Entsa tyeenguitaa tsa dekiyu? tinmalaya, ñulla entsandi pakanu dejuve: Yavé lalanu Egipto tusha manda-i' taawasha kemu chachi juu dechuñuren, ya' pudeechi ke' mangalaamuwaave. \v 15 Tsejtu faraón meedindyatyu tiya-i' lalanu me-e'laatyuñu, Yavé kumuinchi Egipto' chumu chachillachi ajke' kaya unbee nalanuya detutekive, tsenmin naa animaalachi ajke' kaya llupu jumulanu bain tsaren kemuwaave. Tsenñu' mityaa naaju animaalachiba ajke' kaya nalanuya tute', Yavénu ufeenda keewaawaa dekiyu, tsanguetaa laachi ajke' kaya nalanu livee kikeñungue' manganu, tidei. \v 16 Tsa' mitya entsaa keñu jumulaa ñulla' tyaapanu, tsa jutyu'ba, llashkapanu mayiiñuu ju', ñuichi mandengantsumi junu tsuve, Yavé ya' pudeechee lalanu Egiptosha depuren mangalaañu. \s1 Ñivish lura bain, ñi lura bainuyuu jumula \p \v 17 Faraón Israel chachillanu me-e'lare' eeñu, Dios Filistea tusha chumu chachilla' miñushaya miya' jindyumi, naamika juntsa miñushaa kayu deechu' ju' dape' juñu bain, tsaaren tsaamiya Israel chachilla vinguikenuuba faañu bain devinguityu' Egiptosha miinu pensa ne kikenu dejuñu' mityaa tsaami. \v 18 Tsejtaa tiba den chutyuin tenasha yatekikaami Ungalala lamaa jinu miñusha miya' jiitu. \p Tsa' mitya Israel chachilla, Egiptonu demalutu, vinguenun jutyuu suutadulaaba ju' ma bululu uyun tsaaya malu' miila. \v 19 Tsejtu Moisés, naa José milla' ujkundaku bain demangalare' manda'mi, matyu José kayu peyai'mujchin Israelnu sera' jimu chachillanu Diosnu paka' tsanguenbera kenu detsuyu tikaatu, José entsandimuwaañu: Uwaindiyu Dios ja' ñullanu la'kanu tsuve; juntsainmala ñulla miintsumiya in ujkundaku mangalare' miidei, timuwaami. \p \v 20 Israel chachilla Sucot tunu demalu' miitu, Etam tushaa miji' kajdiila, tiba den chutyuin tena peepunubi. \v 21 Yavé yala' ajkesha jijiindu, mandalaya ñivish lura juunaa miñu keeware' jijiimi, tsenmala kepeya ñi lura juunaa miñu dangare' jijiimi, tsenmalaa naa mandala bain, kepe bain jinudetsu. \v 22 Tsaju' naa-uwanuba yalanu baka' miityumujchi mandalaya ñivish lura juuya miya' jijiinmala, kepeya ñi lura juuya yala' ajkesha jijiimi. \c 14 \s1 Israel chachillaUngalala tinu lamaanu dapuila. \p \v 1 Moisésnu Yavé tsandimi: \v 2 Israel chachillanu, naa-i deechu' jindu bain vera' miji' Pi-hahirot deechushaa matsujidei tide, Migdolsha pu' lamaasha jinu jin tsaindu kejtaa tenatala, matyu Baal-sefón deechutala. Tsejtu juntsa tena deechunaa yapaya dekisa lamaa pi kelunu. \v 3 Tsenmalaa faraón entsangue pensanguenu tsuve: Israel chachilla nuka jindu'ba mijtu ma judeetu, tiba den chutyuin tenasha dapuinu dejui'tu, na'baasa ne neindetsuve, tyanu tsuve. \v 4 Tsaaren iya faraónnu meedin jutyungue tiware', ñullanu bendaa kikaanu tsuyu; tsanguetaa naa ya' mitya bain, naa ya' suutadula' mitya bain iya tsamantsaa ju'ba dekeewaanu tsuyu, tsenmalaa Egipto' chulla mijanu dejuve naa iyaa Yavé juñu bain, timi. \p Tsenñu Yavé naatiñu bain Israel chachilla juntsanguila. \p \v 5 Tsaindetsun Egipto reinu Israel chachilla yumaa demalu' nepiya' miindetsuve ti' wainla. Tsenñu faraón bain, naa ya' balela bain jeke vera' pensa demanmin entsandila: Tsen, ¿tyeenguitaa lala Israel chachillanu me-ere', laachi taawasha ken jutyuu tiretu dekiwa? tila. \p \v 6 Tsenmalan faraón ya' vinguenu kawalluchi ju'lla' jimu karu ura' dekikaatu, ya' suutadulanu bain demiya' jimi. \v 7 Tsejtu Egiptonu kayu ura karu tene 600 mi'ke' kamingue', kayu kumuinchi karu jumula bain dekami; junu miya' jimu bale suutadula bain pundene juula. \p \v 8 Tsaaren Yavé, faraónnu meedin jutyungue tiware', Israel chachillanu bendaa kenuke kikaami, naamika Israel chachilla depulla' sundyaa miindetsuñu bain. \p \v 9 Faraónya kumuinchi ya' suutadulaba, naa karuchi juula bain, naa kawallunu chuu vinguemu juula bain delu' jitu, Israel chachillanu bendaa kiila, tsejtu lamaa pi keebi demi'na jila, Baal-sefón deechusha Pi-hahirot keebi, yala junu kajdi' yapaya deke' chuñu. \v 10 Tsenñu Israel chachilla naa faraón, ya' chachillaba yala' junga yumaa jandetsuñuba mijatu yuj jeetyala, tsejtu Yavénu kemishtika ti' pakala. \v 11 Tsejtu Moisésnu entsandila: Tsen ¿Egiptosha ujkun mennu tu jui'ñaa, lalanu junga mangalare' maja', engu tiba den chutyuin tenashaa detu'kaanu kendunguiyu? ¿Nenñaa lalanu entsanguetunguiyu? ¿Nenñaa lalanu Egiptosha mangalaayu? \v 12 Tsaañu' mityaa lalaya ñunu Egiptobi entsa entsa detiwayu: Lalanu bulla kityuka, lalanuya Egipto' chullachi taawasha kentsunu tenve detiwayu, matyu manda-i' taawasha kiikendaa kayu uranuu juñuve, ne tsai maja', engu tiba den chutyuin tenasha peyanuu jushu juntsaa, tila. \p \v 13 Tsenñu Moisés pakatu tsandimi: Jeetyatyudei. Nejuudei, naaketaa Yavé lalanu livee kenu juñuba ura' keenadei, matyu ñulla uma Egipto' chullanu kataakindetsushu juntsalanu mangatan dejutyuve. \v 14 Tsa' mitya ñullaya ne juju' pensandyatyudei; Yavéya ñulla' mitya vinguenu tsuve, timi. \p \v 15 Tsenñu Moisésnu Yavé tsandimi: ¿Nenñaa inaa la'kave'ka ti' pakayu? ¡Israel chachillanu kayu ajkeshaa jidei tide! \v 16 Tsenmala ñuya, ñu' tyutyan cha'li yali', ñu' tyaapa usakide, tsangue' lamaanu pai pela jungue veede, tsenmala Israel chachilla ejke tenanu dapuinudetsu. \v 17 Tsenmala iya Egipto' chullanu meedin jutyungue tire', ñullanu bendaa kikaanu tsuyu; tsanguetu faraón' mitya bain, ya' suutadula' mitya bain, yachi vinguenu karula' mitya bain, naa yachi kawallunu chuu vinguemu chachilla' mitya bain iya tsamantsaa ju'ba tsangue dekeewaanu tsuyu. \v 18 Juntsangue' iya faraón' mitya bain, ya' vinguenu karula' mitya bain, naa yachi kawallunu chuu vinguemu chachilla' mitya bain, iya naa tsamantsaa ju'ba keewarenmalaya, Egipto' chulla naa iyaa Yavé juñu bain mijanu detsuve, timi. \p \v 19 Tsenñu juntsa uwanun Diosa' anjee bain, naa ñivish lura bain, Israel chachilla' ajkesha puu jimularen, tsaa yala' benesha maviila. \v 20 Tsejtu juntsa ñivish luraya, Egipto' chulla benesha jandetsuñu, Israel chachillaba deba'nanu kejtala viimi. Tsejtu juntsa ñivijcha Egipto' chullachiya pababaa ju' aa dishma juu tiyaiñuba, Israel chachillachiya danjurunami.\f + \fr 14.20 \fk Egipto' chullachiya pababaa ju' aa dishma juu tiyaiñuba, Israel chachillachiya danjurunami: \ft Veelaa enu entsangue aseetanguemu deeve: \fk pababaa ju' aa dishma juu tiyaimi.\f* Tsa' mityaa Egipto' chulla kumuinchi juntsa kepe bain Israel chachillanu mi'diji'la. \p \v 21 Tsenñu Moisés ya' tyaapa lamaasha uskemi. Tsanguiñu Yavé pajta lanu deechusha, juntsa kepe ishuwa tsamantsangue jui-eekaami, tsangue' lamaanu tsaa pai pela jungue vele' ejke tena tirekemi. \v 22 Tsenñu Israel chachilla lamaa ejke tenanu dapuila, piren aa veeta keraa kelush kelush, main urandyasha, kamain jalandyasha vela' uyudena kejtaa pullaila. \fig |src="CO00820b.tif" size="Span" loc="Exodus 14.22" copy="por cortesía de Cook Communications Ministries International © 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Éxodo 14.22" \fig* \p \v 23 Tsenñu faraón' suutadula bain bendaa jila; kumuinchi kawallunu chuu vinguenu jimula bain, naa karula bain Israel chachilla' bendaa jiintsula lamaa ejke tena kejtala. \v 24 Tsenñu dechandu'sha Yavé ñivish luraren, ñi lura bain jumu ñivijchasha putu, faraón' suutadulanu ke-eetu tsaa na'baasa de-ikaakemi. \v 25 Tsanguetu karuu pijpukala bain demushakaakeñu, te' jinu jui'la. Tsenñu Egipto' chulla entsandila: ¡Yavé, Israel chachillabaa ju', lalanu, Egipto' chullanuya kundaa vinguentsuñu' mitya, nepiyadaa! tila. \p \v 26 Tsenñu Moisésnu Yavé patu tsandimi: Ñu' tyaapa lamaasha usakide, tsenmala pi demanbuudi' Egipto' chullanu, naa yala' karulanu bain, naa kawallunu chuu jimulanu bain pi tsaa dewalakenutsu, timi. \p \v 27 Tsenñu Moisés lamaasha ya' tyaapa uskenmalan, dedanguinsha umaa pi naanamu ju'ba juntsai mandiyami. Tsenñu Egipto' chulla manepindun tsaa pitandala puna' tengakila. Yavé juntsanguitaa Egipto suutadulanu lamaasha dechukakaakemi. \v 28 Tsejtu pi naanamu'ba juntsai manditu, Israel chachillanu bendaa kenu lamaasha vimulanu bain, naa karuulanu bain, naa kawallunu chuu vinguenu jimulanu bain, matyu kumuinchi suutadulanu dechukakaakeñu, faraón' suutadula maliba laraindyula. \v 29 Tsaanuren Israel chachillaya lamaa kejtalaren ejke tenanu tutu dapuiñula, piren aa veeta keraa kelush kelush main urandyasha, kamain jalandyasha vela' uyudenañu. \p \v 30 Juntsa malunu Yavé Israel chachillanu, Egipto chulla' tyaapanu livee kemi, tsenñu Israel chachilla Egipto' chulla pipiyamulanu lamaa pi keetala pemu udena katala. \v 31 Tsenñu Israel chachilla, Yavé Egipto' chullanu pudeechi tiba tsamantsaa deke' keewaañu katatu, Yavénu balengure' jeetyala, tsejtu yanu keenguemu detiya', naa yachi manda-imu chachi Moisésnu bain tsaren balengure' meenguemu tiyala. \c 15 \s1 Yavénu Moisés' keñu beesa \p \v 1 Tsenñu Moisés bain, naa Israel chachilla bain Yavénu beesanguitu entsandila: \q1 Yavénu beesanguenu tenve; \q1 tsamantsaa keewara jumu tsai keengayave; \q1 naa kawallunu bain, \q1 naa kawallunu chuu vingues jimu chachillanu bain \q1 tsaa lamaasha dekepukive. \q1 \v 2 Yavéya inu dera kumuve; \q1 yanu iya beesanguenu tsuyu; \q1 yaa inu livee kemu tiyave; \q1 yaa in Diosve; \q1 yanu balenguunu tsuyu; \q1 yaa in apa' Diosve; \q1 yanaa aawa kurenu tsuyu. \q1 \v 3 Yavé vinguenchi tsamantsaa juve. \q1 Ya' mumuya Yavé. \q1 \v 4 Yavé faraón' karulanu bain, \q1 naa suutadulanu bain \q1 lamaasha dechukakaakive. \q1 Tsenñu miya' jimu bale suutadula tsamantsa dajka jumula \q1 Ungalala tinu lamaasha depipiya deive. \q1 \v 5 Tsamantsa aasha lamaaren pi tainsha pu' tadive; \q1 shupukaaba ju' chukan tsa dekive. \q1 \v 6 Yavé, ñu' tsamantsa pude urandyaapanguive entsangue' \q1 ñunu kundaa kemulanu millangaami. \q1 \v 7 Ñu' tsamantsaa pudeechi \q1 delandyuli keñungue' tadive, \q1 ñunu kundaa kemulanuya; \q1 ñu' ajararen ñi ju', \q1 yalanu ejke ishtapeeba dejuñu ikakaren tsanguive. \q1 \v 8 Ñu ajaatya' juipu-eeñu, \q1 pi yaitala dewa'di' pisundaren \q1 aa veeta juuñui uidinmala, \q1 tsamantsa aasha lamaaren \q1 pi kejtala pului deelave. \q1 \v 9 Kundaa chachillaya entsa detive: \q1 Bendaa ji' mi'diitu, \q1 ti tadeeñuba dechipake' veenu detsuyu; \q1 peeniya kalare' in tyaapachi detutekenu tsuyu, detive. \q1 \v 10 Tsaaren Yavé, ñuya juipu-eetu, lamaa pi tainsha pukive, \q1 tsenñu pisunda paasha pulumaaba ju' chukan tsa dekive. \q1 \v 11 Yavé, ¿naaju dyus kuramulaa ñu tsaa dejun? \q1 ¿Naajulaa ñu tsaa, tsamantsa pude, munuba pullamu, \q1 ti kike'ba tsamantsa jeetyainuu, \q1 tsenmin yuj keenbashiinuu bain kemu dejun? \q1 \v 12 Ñu' tyaapa uske' pudee keewaanmala, \q1 tuya tsaa yalanu llukikive. \q1 \v 13 Ñuya lalanu estyamu' mitya, \q1 ñu' livee ke' manganu chachillanuya naa-i jinuu juñuba keewares jintsuve. \q1 Ñu' pudeechi ñuchin juu tenasha eepunu tajintsuve. \q1 \v 14 Vee vee bulu i' chumu chachilla mere' dejullukenu detsuve, \q1 Filistea chachilla bain wapannu detsuve. \q1 \v 15 Edomsha chumu bale rukulaya tiba kenu jutyu' naaken tsai tiyanu detsuve. \q1 Tsenmala Moabsha chumu balelaya jelanchin dejullukentsunu detsuve. \q1 Tsenmala Canaánsha chumulaya pensa dajkajtu tiyainu detsuve. \q1 \v 16 Yavé, ñunuya tsamantsa jeetyanu dejuve, \q1 naajulaba ñunuya wapana' jelanchin shupuka juuñuu jullujtu tiyainu detsuve, \q1 ñuchi tirenu chachilla kayu pullaindetyuya. \q1 \v 17 Yavé, ñaa yalanu kuwakenuushu juntsa kuyisha taji' chukaanu juve, \q1 ñu' chunu tena mi'ke' kakiñushu junga, \q1 ñuren ke' chujtiñu, \q1 ñu' pupunanu yapayasha. \q1 \v 18 Yavé, ñaa naa-uwanuba rei ju' washke' jintsunu tsuve. \s1 Yavénu María' keñu beesa \p \v 19 Faraónchi kawallu jumula, naa karu juula bain, naa kawallunu chuu ne' vinguemu juula bain lamaasha devinmalaren Yavé yalanu pi dewalakikaami. Tsaaren Israel chachillaya lamaa kejtalaren ejke tunu dapuila. \v 20 Tsenñu Aarón' tsujki, Diosa' mitya pamu shinbu María, kaa kununu main ka' beesanguiñu, vejan shinbula bain kaa kununu dekatu, beelanguisai ya' bendala jila pakaasai jindu, \v 21 tsenñu María entsangue beesanguemi: \q1 Yavénu beesanguidei, \q1 yaa tsamantsaa ju'ba tsai keewarave, \q1 naa kawallunu bain, \q1 naa kawallunu chuu jimulanu bain \q1 lamaasha dechukakaaketu, tiitimi. \s1 Pi ne saami. \p \v 22 Moisés Israel chachillanu Ungalala tinu lamaanu debaka' miya' jiñu, yala tiba den chutyu Sur tinu tenashaa jila, tsejtu pen malu nenduren jaiba pi katai'la. \v 23 Tsejtu Mará tenabi dejitu, junu pumu pi kushnu jui'la, saañu' mitya. Tsenñaa junu Mará mumu pula, saave titu. \p \v 24 Tsejtu junu chachilla Moisésnu vera' tya' na'baasa padundatu entsandi pake'meela: ¿Lala tyee kushnuj deewa? tila. \v 25 Tsenñu Moisés, Yavénu paka' pañu, Yavé chi dape keewaami. Tsenñu Moisés juntsa chi dape ka' pisha pukenmalan pi sajtu tiyaimi. \p Tsejtu Yavé yala naa naaken chunuu dejuñuba mijanu ke' kere' junu lei kuwatu \v 26 tsandimi: Iyaa ñulla' Dios Yavéyu. Ñulla in palaa mere', iya naaju deechu' juuya kisa tyañuba tsa deke', iya naakide tiñuba demeengue', naa in lei jumula bain naatiñuba juntsanu tsangue demeenguishu juntsaa, iya kaspele Egipto' chullanu naake peya de-ere'ba ñullanuya tsanguen jutyuyu. Iyaa Yavé, ñullanu diluuñuu jutyungue ura' demandiremu juyu, timi. \p \v 27 Tsejtu bene Israel chachilla junu putu, Elim tenasha jila. Tsenñu junu tu tainsha faamu pi tene 12 jumi, tsenmin 70 kuku chi keraa bain chula. Tsenñu junu tiba bulla jutyu kajdila kuku chi keraa faapanbeetala. \c 16 \s1 Dios \bdit maná\bdit* kuwami. \p \v 1 Kumuinchi Israel chachilla Elim tenabi demalu' miitu, tiba den chutyu Sin tenashaa jila. Entsa Sin tena, Elim tena Sinaí tenaba pensanguiñuya, kejtaa tenatala chunami. Yala Egiptonu demalu' miitu entsaba pai chu'chaya jumunu 15 malunaa jundala pula.\f + \fr 16.1 \ft Yala Egiptonuya ajke' chu'chaya jumunu 14 malunaa malu' miila. Éxodo 12.6nu lende.\f* \v 2 Tsejtu junu tiba den chutyuin tenasha nendu, kumuinchi Israel chachilla Moisésnu bain, naa Aarónnu bain vera' tya' na'baasa paviikedundala. \v 3 Tsejtu tsandila: Yavé lalanu Egiptoshaa peyakaañuba ne uraanuren tsanguiñuve. Jungaya ai piyama ajuusha dechu', panda fi', naa pan bain tyubanbera fifiken chumuwa deeyu, tsaanuren ñullaya entsai' tiba den chutyuin tenasha detaja', kumuinchi lalanu tsamantsa yapeware' pandachi tu'nu kendetsuve, tila. \p \v 4 Tsenñu Moisésnu Yavé tsandimi: Tsaaya ñuichi selusharen pan pajtenu tsuyu. Tsenmala chachilla malumere delu' mi'ke' ka', juntsa malunu naa-i fanuu juñuba juntsaren kakenu dejuve. Entsanguitaa mijanu tsuyu, iya naakidei tiñuba tsanguemu deeñu bain, naa tsanguityu deeñu bain. \v 5 Tsaaren mandishmain malunuya ma malunu naake kamu deju'ba tsanguiñu bain, panda dekenmalaya pai malu fikenuu tiyañu katanu detsuve, \f + \fr 16.5 \fk naake kamu deju'ba tsanguiñu bain, panda dekenmalaya pai malu fikenuu tiyañu katanu detsuve \ft tityumujchi, \fk naa naake kamu deju'ba tsangue dekatyu', pai bijee jungue kayu aa kanu dejuve, \ft ti' aseetanguikara bain junu juve.\f* timi. \v 6 Tsenñu Moisés bain, Aarón bain kumuinchi Israel chachillanu entsandila: Entsa kependu'kainsha ñulla mijanu dejuve, naa uwain Yavéya ñullanu Egiptosha dechuren mangalaamuñuba. \v 7 Tsejtu kepenene, Yavé' tsamantsaa keewara jumu katanu detsuve, ñulla yanu vera' tya' papadetiñuba yaa mere' mitya. Tsaaren ¿lalaya mu deewa ñulla lalanaa vera' tya' panuu? tila. \p \v 8 Tsejtu Moisés kayu pa' jindu tsandimi: Entsa kependu'kainsha Yavé ñullanu alla kuwanu tsuve finudetsu, tsejtu kepeneneya panya tyubanbera kuwanu tsuve, naa ñulla yanu vera' tya' papadetiñuba mere' mitya. Tsejtu ¿lala mu deewa, ñulla lalanaa tsandinuu? Ñulla entsanditu ne lalanu pabandindetyuve, Yavénaa kundaa pandetsuve, timi. \p \v 9 Tsejtu Moisés bene Aarónnu tsandimi: Kumuinchi Israel chachillanu Yavé' ajuusha dejasa tide, matyu Yavé naa yanu vera' tya' pandetsuñuba meeñu' mitya, timi. \p \v 10 Tsejtu Aarón juntsandi' kumuinchi Israel chachillanu pantsuren, yala tiba den chutyuin tenasha ke-eetu, Yavé' tsamantsaa keewara jumu ñivijchasha faañu katala. \p \v 11 Tsenñu Yavé Moisésnu patu tsandimi: \v 12 Naa Israel chachilla vera' tya' papadetiñuba meeyu. Ñu yalanu patu entsandide: Kependu'kainshaya allaa finu detsuve, tsaaren kepeneneya panyaa tyubanbera finu detsuve. Tsejtaa mijanu dejuve naa iya, Yavéya, uwain ñulla' Diosñuba, tide, timi. \p \v 13 Tsenñu juntsa kependu'kainsharen kuinbichu keraa deji', yala' kajdi' yapaya deke' chuinsha tyuwai jila. Tsenmala kepeneneya pi kulili mai'chayii tiya' kataami yala' tsunchanu kelu kelu. \v 14 Tsejtu juntsa pi kulili deme-ejlanmalaya, tu jandala tsaa kaa paki jui ejlami. \v 15 Tsenñu Israel chachilla dekatatu, tyee juñuba mijdetu' mitya, yai tene patu: ¿Entsa tijtun?\f + \fr 16.15 \fk Maná \ft nu katatu, hebreo palaachiya \fk man-hu, \ft tila, lala' palaachiya, ¿Entsa tijtun? titu. Tsejtaa \fk man-hu \ft ti', \fk maná \ft mumu pula. Éxodo 16.31nu bain lende.\f* tiitila. Tsenñu Moisés tsandimi: Entsaa Yavé ñullanu kuwañu finutsumu panve. \v 16 Tsenmin ñullanu entsaa kidei tive: Main main naa naake finuu deju'ba tsa tsangue kadei, tsenmin yapayasha bain nan dechuñuba juntsalachi bain kadei. Tsa' mitya ma chachimeemee jumulachi ka' pai litru jungue kakidei, tive, timi. \p \v 17 Tsenñu Israel chachilla tsanguitu, mantsalaya kayu aa dekanmala, mantsalaya jayu jayun kakila. \v 18 Tsaaren litrunu demidingue' keenmalaya, naa aa kamulachi bain laraiba indyu, naa jayun kakemulachi bain faata-iiba indyumi. Matyu main main naake meneste deeñuba tsa tsai tiyami. \p \v 19 Tsenñu bene Moisés tsandimi: Mu bain ayunchi finu ti' laakaanu kityudei, timi. \p \v 20 Tsenñuren mantsalaya Moisés naatiñuba demeengui'tu, ayunchi finu titu jayu delaakaañu, mallu deviila, tsenmin pudyunguemi. Tsenñu Moisés juntsa chachillanu ajaatyami. \p \v 21 Tsejtu kepenenemee naa naake finuu deju'ba juntsan kakila, tsenmala kai'ñu laramunuya pajta lu'min demanbi'waawaakemi. \v 22 Tsaaren mandishmain malunuya, pai malu fikenungue kala, ura pañuya ma chachimee taapai litru. Tsenñu yaatala bale pumu rukula Moisésnu tsa dekive ti' kuinda kiila. \v 23 Tsenñu Moisés tsandimi: Yavéren entsanguidei tive: Ayu saaduma lekanu malu ju', inu balenguunu maluve. Tsa' mitya ti akaanu deju'ba akaadei, tyee teengaanu ju'ba teengaadei, tsejtu tyee delaakare'ba ayunchi mafinu uukaadei, tive, timi. \p \v 24 Tsenñu Moisés naatiñuba juntsa dekitu, laramuya ayunchi mafinu delaakaañuren, naa mallu bain vindyu', naa pudyunguibangui'mi. \v 25 Tsenñu Moisés tsandimi: Juntsa umaa fidei. Uma saaduma lekanu malu ju', Yavénu balengure' keewaanu maluve. Uma malunuya finutsumi avindala tiba katan dejutyuve. \v 26 Tsa' mitya mandishmain maluya panda kaji' fifikituren, mandishpai maluya saaduma lekanu maluñu' mitya, tiba katanu dejutyuve, timi. \p \v 27 Tsenñuren mantsalaya mandishpai malunuren te'kanu tya', delu' mi'kituren, tiba katai'la. \v 28 Tsenñu Yavé, Moisésnu tsandimi: ¿Naama jina iya ñullanu naa naakidei tiñuba juntsalanu meengui'mujchi jintsunuj deeyu? \v 29 Tengaya judei naa iya ñullanu saaduma ma maluya lekanu malu kuwañuba. Tsa' mityaa mandishmain malunuya pai malu jungue panda finu kuwayu. Tsaju' mandishpai malunuya muba yanu lu' jityu', yasha tsananu dejuve. \p \v 30 Tsenñaa mandishpai malunuya chachilla lekala. \p \v 31 Israel chachilla juntsa yala' te'ka te'kakenu pandanu \it maná\it* mumu pula. Juntsa fibabaa ju', silantru ñi keraami, tsenmin pan kaa paki mishkiba juuñu pingalami. \p \v 32 Bene Moisés tsandimi: Yavé entsaaya kidei tive: pai litru \it maná\it* ka' detyuketu, ñullanu sera' jimu chachillanu keewaanu uukaadei, tsenmalaa iya ñullanu Egiptosha mangalaatu, ñulla tiba den chutyuin tenasha nendetsu ti pandaa kuwamuñuba keemijanudetsu, timi. \p \v 33 Tsejtu Moisés, Aarónnuya entsandimi: Aa basu ka' \it maná\it* pai litruuñuba putu Yavé' ajuusha chujtiide, tsangue' ñullanu sera' jimulachi uukaanu, timi. \p \v 34 Tsenñu Yavé Moisésnu naatimuwaañuba Aarón tsanguitu, bene juntsa aa basu, Yavé chachillanu veta' veta' tsanguedaa tiñu keewara babuusha pu' Diosa' lei pilla shupu' ta'pa ajuusha tsuumi, tsenmalaa uukaraa tsananutsu. \p \v 35 Tsejtu Israel chachilla 40 añu' mitya \it maná\it* panda fin chula, chachilla' chunu tusha jingama, tsandityu'ba Canaán tu kapasha tyuinajingama. \p \v 36 (Ma efa 22 litru juñu, paitya pela vele' tsuukeñunguenmalaa, ma gumer tiyamu juve, ura pañuya, pai litru.) \c 17 \s1 Lanbakinu pi faami. \p \v 1 Kumuinchi Israel chachilla tiba den chutyu Sin tenanu putun, malu' miila, tenameemee kajdi' jijiindu, Yavé naakidei tiñuba tsa tsaitu. Tsejtu Refidim tenanu kajdiila, tsaaren junu pi putyumi yala kushnudetsu. \v 2 Tsejtu Moisésnu ajaa patu tsandila: Lala pi kujchinudetsu kuwanbera kenu dejuve, ti' bulla pala. Tsenñu Moisés tsandimi: ¿Nenñaa inaa tsandi' pandu detiyu? ¿Nenñaa ne tsandi' Yavénu tyee kichunga tenna pandu detiyu? timi. \p \v 3 Tsenñuren chachilla tsamantsai pi mutyandetsu' mitya, Moisésnu vera' tya' patu entsandiitila: ¿Nenñaa lalanu Egiptosha depuren mangalare' taja', naa lala' kaillanu bain, naa lala' animaalanu bain pichi detutendunguiyu? tiitila. \p \v 4 Tsenñu Moisés Yavénu tsandimi: ¿Entsa chachillanu tyee kenujtuuwa? Matyu entsa chachillaya inu shupukachi tya'kenun jutyuu judeeve, timi. \p \v 5 Tsenñu Moisésnu Yavé tsandimi: Israel chachilla' junga jitu, junu bale ruku pumulanu mantsa ka', miya' jide, tsenmin Nilo pisha vilikisu juntsa tyutyan cha'li bain ta'de, tsejtu ajkesha jidei. \v 6 Tsenmala iyaa junga Horeb lanba' kuyisha keenanu tsuyu. Ñu junga jitu juntsa tyutyan cha'lichi lanbakinu ma villa kide, tsenmala junu pi faanu tsuve chachilla kushnudetsu, timi. \p Tsenñu Moisés, Israel bale rukula dekeenaren tsanguemi. \fig |src="CO00861b.tif" size="Span" loc="Exodus 17.6" copy="por cortesía de Cook Communications Ministries International © 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Éxodo 17.6" \fig* \v 7 Tsejtu juntsa tenanu Masá mumu pumi, Yavénu tyeeba kekaanu tya' patu: ¿Yavé laaba putun tsajuu? tiitimuwa deeñu. Tsenmin Meribá mumu bain pumi, Israel chachilla pi pa'tu ajaatya' pamuwa deeñu. \s1 Amalec chachillanuvingue' puila. \p \v 8 Israel chachilla Refidimsha depuñu, Amalec chachilla ji' vinguila. \v 9 Tsenñu Moisés Josuénu tsandimi: Mantsa rukulanu mi'ke' ka', Amalec chachillaba vinguiide, tsenmala iyaa ayu kuyisha lu', Diosa' tyutyan cha'li in tyaapanu taa uinanu tsuyu, timi. \p \v 10 Tsenñu Josué, Moisés naatiñuba meenguetu, Amalec chachillanu vinguenu lu' jimi. Tsaindetsun Moisés bain, Aarón bain, Hur bain kuyisha lula. \v 11 Tsejtu Moisés ya' tyaapa kai'sha ustananmalaya, Israel chachillaa pulla pullaila, tsaaren Moisés ya' tyaapa manbajtenmalaya Amalec chachillaa manbulla pullaila. \v 12 Tsaaren Moiséschi ya' tyaapa tyuba tyubaiñu' mitya, ma shupuka ka', ya' keesha taji' detsuuñu, juntsa jandala chudiñu, Aarón, Hurba Moisés' tyaapanu kelush kelush kake' yaitadila. Juntsanguiñaa Moisés ya' tyaapa us-eraa tanami pajta dedishu' vingama. \v 13 Tsanguiñaa Josué, Amalec chachillanu peeniyachi vingue' pure' tuteke' puimi. \p \v 14 Tsejtu Yavé Moisésnu tsandimi: Entsa juushu juntsa, kiikanu depiike' tsuude, bene mandenga mandengakentsumi junudetsu. Tsenmin Josuénu entsandi' narati meewaade: Amalec chachillanu muba tengan jutyungue demanbirenu tsuyu, tide, timi. \p \v 15 Bene Moisés ufeenda tsure' ju'kenunu main ketu, “Yavé inu miya' jimu Bale Rukuve”, ti' mumu pumi. \v 16 Tsejtu tsandimi: Amalec chachilla Yavé' pudeenu kundaa ken mitya, Yavé Amalecnu sera' jimu chachillanu naa-uwanuba vinguentsunu tsuve, timi. \fig |src="CO00832b.tif" size="Span" loc="Exodus 17.12-16" copy="por cortesía de Cook Communications Ministries International © 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Éxodo 17.16" \fig* \c 18 \s1 Jetró Moisés' junga yaajimi. \p \v 1 Madiánsha, chachilla' mitya Diosnu kalen jimu ruku, Moisés' anchapa Jetró mijami naa Yavé, Moisés' mitya bain, naa Israel chachilla' mitya bain titi dekiñuba, tsenmin naaketaa Egiptosha depuren yalanu mangalaañuba mijami. \v 2 Moisés ya' shinbu Séforanu shuike' jimuwaañu, ya' anchapa Jetró Séforanu mamika' chumuwaami, \v 3 tsenmin ya' pai kailla jumulanu bain manga' chumuwaami. Mainnuya Guersón mumu pumuwaami, entsanditu: Iya vee tushaya kerajtun chachi juu nemuwaayu, titu. \v 4 Tsenmala kamainnuya Eliézer mumu pumuwaami, entsanditu: Inu faraón tu'nu juñuba, in apala' Diosya livee kive, titu. \p \v 5 Moisés tiba den chutyuinsha, Diosa' kuyi keesha kajna' chuñu, ya' anchapa Jetró, Moisés' shinbunu bain, naa ya' pai kaillanu bain miyaa jitu, \v 6 Moisésnu entsandi kuinda eemi: Iya, ñu' anchapa Jetró, ñu' junga jantsuyu ñu' shinbunu bain, naa ñu' pai kaillanu bain miyaa, timi. \p \v 7 Tsenñu Moisés ya' anchapanu tyuita'nu lutu, ya' ajuusha teledi', yanu bain estitu, bene: ¿Naaju dechuyu? ti' patu, ya' yapayasha mikami. \v 8 Tsejtu Moisés ya' anchapanu millangue kuinda kemi Yavé, faraónnu tyee keñu bain, tsenmin Israel chachillanu la'kave'tu, Egipto' chullanu tyee dekiñu bain, tsenmin miñutala majandetsu bain ti taaju juu dekatañuba, Yavé naake livee ke' taji tajiiñuba dewanditimi. \p \v 9 Tsenñu ya' anchapa Jetró yuj sundyami Yavéya Israel chachillanu mika ura' ke', Egipto' chulla' tyaapanu livee keñu. \v 10 Tsejtu Jetró tsandimi: Yavé mika ura' kiñuve, yaa Israel chachilla Egiptosha dechu', faraónchi taawasha ke' delandyullaa chumuwa deeñuba livee ketu. \v 11 Tsenmin umaa mijayu naa Yavéya naaju dyus jumulanuba kayu pulla pudee tañuba, matyu firu' ken chumu chachillanuya taaju iware', yala' tyaapasha depuren, mangalare' maañu' mitya, timi. \p \v 12 Tsejtu bene Moisés' anchapa Jetró, animaa tute' ju'ke' Diosnu keewaami, tsenmin kayu animaa tute' Diosnu dekeewaami; tsejtu bene Aarón bain, kumuinchi Israel bale rukula bain Moisés' anchapaba panda fiila Diosa' ajuusha. \s1 Moisés kavitu kemurukula tiremi. \p \v 13 Juntsa ayunchi Moisés chuditu, Israel chachilla ti peletu detañuba kavitu ke' matse'kare' kuwa kuwakentsumi. Tsenñu chachilla kepenene jilan, tsaa kependu'kainsha jinbera ji' keekeenala, yaichi ura tiyanmala Moisés' ajuusha ji' panu keenatu. \v 14 Tsenñu ya' anchapa Jetró, Moisés chachilla' mitya naa naakentsuñuba kata' uutu tsandimi: ¿Nenñaa ñu maali juuba entsa taawasha kendunguiyu? Chachilla ñunu ja' keetu kepenene jamin, tsaa kependu'kainsha jinbera keekeedenave, timi. \p \v 15 Tsenñu Moisés tsandimi: Entsa chachilla in junga jamiya, Diosnu pake'meenaa tsa tsadeive. \v 16 Tsejtu yai tene peletu tanatu, ura' mantse'kaanu jui'taa, inu keejamu deeve, tsenmalaa iyaa ura' mantse'kaamuyu; tsejtu Diosa' lei naajuñuba keemijakare', ya naakesa tyañuba juntsa bain wandi wanditintsuyu, timi. \p \v 17 Tsenñu Moisés' anchapa Jetró tsandimi: Ura' kendu bain, ñu naa naakendaa mantse'kaamu juñuba juntsaa urajtaaba jumeete, \v 18 matyu ñu bain, naa ñu' junga jamu chachilla bain tyubamin inu dejuve. Ñuchi maaliya mika tse'ken jutyuu taawasha ju', ñuchi taaju juve. \v 19 In palaanu jayu meedide, ñunu ulenu tenve, tsenmala Dios bain ñunu kemishtisa. Ñuya kumuinchi chachilla' mitya, Diosa' ajuusha pupunanuuya juve, tsangue' ti depañuba juntsa peletu jumulaa Diosba kuinda ke' mijakaamu ne juude. \v 20 Tsenmin chachillanu lei demijakare', naa titi minu dejuñu bain, naa naaken chunuu dejuñuba juntsala bain demijakaade. \v 21 Tsejtu entsanguide: naajulaa Diosnu balengure', jeetya', ura' kemu deju', naajulaa jaiba anbutityu deju', naa firu' juu ke', taruku tiyanu pensa bain jutyu deeñuba, juntsaalanaa mi'ke' ka', bale chachi detirede. Tsejtu mantsalanuya 1000 chachi washkaanu bale detirede, tsenmin junun 100 chachi mavele', juntsalachi bain ma bale ruku pude, tsenmin junun 50 chachi mavele' juntsalachi bain kama bale ruku pude, tsenmin junun paitya chachi mavele', juntsalachi bain kama bale ruku pude. \v 22 Tsenmala yalaa malumere chachillanu kaa peletu juulanuya kavitu ke' mantse'karen chunu detsuve, tsejtu yaichi mantse'kaanu' jutyuu peletunuya ñunaa taanu detsuve. Tsanguishu juntsaa kayu jayun taaju kikentsunu tsuve, matyu yala tsanguitaa ñunu kivetentsunu dejuñu' mitya. \v 23 Ñu entsanguishu juntsaa, tsenmin ñunu Dios tsanguikaañuya, benga' tyullaiñuu ityu' jintsunu tsuve, tsenmala chachillaya yasha yuj sunden miinu detsuve, timi. \p \v 24 Tsenñu Moisés ya' anchapa naatiñuba meenguitu, kumuinchi juntsanguemi. \v 25 Tsejtu Moisés Israel chachillanu kayu naajulaa aseetaju' kenu deeñuba juntsalanu demi'ke' ka' bale chachi detiremi. Tsanguetu mantsa 1000 chachi washnanu tiware', mantsa 100 chachi washnanu tiware', mantsa 50 washnanu tiware', mantsa paitya chachi washnanu tiwaakemi. \v 26 Tsenñu yalaa naa-uwanuba chachilla ti peletu tadediñu bain kavitu ke' mantse'karen chula, tsejtu yalaya mantse'kaanu' jutyuu peletunuya Moisés' jungaa taji tajiila, tsaaren yalaren mantse'kaanuu kaa peletunuya yalaren kiikila. \v 27 Bene Moisés ya' anchapanu ura' chude ti' me-eeñu, ya' tusha miimi. \c 19 \s1 Israel chachilla Sinaíbi jila. \p \v 1 Israel chachilla, yala ti malunaa Egiptosha demalu' miji'ba, pai chu'chaya puiñu, juntsa malunuren tiba den chutyu Sinaí tenasha tyuinajila. \v 2 Tsejtu Refidim tenanu demalu' miitu, tiba den chutyu Sinaí tenabi jitu, Israel chachilla junu kajdi' chula, kuyi ajuusha. \v 3 Tsenñu Moisés juntsa kuyinu lumi Yavéba katawanu. Tsenñu Yavé juntsa kuyisha pu', yanu paputu tsandimi: Jacobnu sera' jimu chachillanu, matyu Israel chachillanu, entsandide: \v 4 Ñulla, iya Egipto' chullanu naakeñu bain dekatave, tsenmin naaketaa ñullanu engu in puinsha miya' jañu bain mideeve, ñullaa jullayu ja'chinu chudi' jan tsa deive. \v 5 Tsa' mitya ñulla tiba demeengue', iba veta' veta' naakenu pa'ba tsa tsanguen dechushu juntsaa, vejan chachillaba ñullaa kayu in estennu chachi junu detsuve, matyu kumuinchi tuya inchi tene juuñu. \v 6 Tsejtu ñullaa chachilla' mitya inu kalen jamula tene deju', inchin juu tene junu detsuve. Kumuinchi entsa palaaya Israel chachillanu dewainde, timi. \p \v 7 Tsenñu Moisés miitu, Yavé yanu naatide tiñu bain bale rukulanu mika' dewainmi. \v 8 Tsenñu Israel chachilla manbarejuu pakakitu: Yavé naatiñuba tiba tsanguenu detsuyu, tila. Tsenñu Moisés chachilla naadetiñu bain Yavénu tsangue mangüindakiiñu, \v 9 Yavé tsandimi: Ura' meedika, iya ñu' ajuusha ma ñivijcha yapijbuluu kejtsapalaa katawanu tsuyu, tsenmalaa iya ñuba kuinda kentsu chachilla meelaya, ñu naatiñuba naa-uwanuba keenguinu detsuve, timi. \p Tsejtu Moisés chachilla naadetiñuba Yavénu juntsandimi. \v 10 Tsenñu Yavé Moisésnu tsandimi: Chachilla' junga miitu, uma bain, ayu bain inchin juu demandikare', naa yala' jali bain demanbipukaade. \v 11 Tsaju' ma-ayu sekuwa juu keenadei, matyu ma-ayuya kumuinchi chachilla dekeenan, iya, Yavé, Sinaí kuyisha pajanu tsuyu. \v 12 Entsa kuyi keetala señas pude, tsenmalaa juntsa señasnu pulla' ji'nudetsu. Tsenmin tsandide, juntsa kuyinu lunu kityudei, naa kalen jinu bain kityudei, tsandiñun mallee kalen dejishu juntsaa peyanbera inu dejuve. \v 13 Tsaaren mun señasnu dapulla' kuipa viñuba, juntsanu ne muba tyaapachi tu'nu dejutyu', shupukachi tene, tsa jutyu'ba, tsutachi tene tya'ke' tu'nu dejuve, naa chachi tsaiñu bain, naa animaa tsaiñu bain; tsaju' tutenbera kenu deju', tu'tyumujchiya tsangaanu dejutyuve. Tsaaren bene tyujtyu bare' ui'kakayaa tene meejanmalaya, chachilla kuyisha lunuu dejuve, timi. \p \v 14 Tsenñu Moisés manbajatu, chachillanu mijakare' sekuwanguikaami Diosnu aawa kure' keewaanudetsu. Tsenñu chachilla yala' jali demanbipuñu, \v 15 Moisés chachillanu tsandimi: Ma-ayu malunchiya sekuwa juu keenadei, tsenmin ñulla' supulaba tsaityudei, timi. \p \v 16 Tsenñu umaa pen malu iñu, juntsa chanu malunchi tsaa kuidya pa' pidya pidyakemi dedanguinsha, tsenñu ma ñivishbulu bain tsaa yapijbuluu viyadijami juntsa kuyinu. Tsenmin naa tyujtyu bain tsamantsa daran ui'kaya meejañu, junga kajna' chumu chachilla tsamantsai wapana' dejullukentsula. \v 17 Tsenñu Moisés chachillanu yala' kajdi' chununu de-e'lare' ji', Diosba katawanu jila, tsejtu kuyi lunu kujtu keesha kajdiila. \v 18 Tsenñu Sinaí kuyisha ñivijcha lutintsumi, junaa Yavé ñi bulu juunu paja' puñu' mitya. Tsenñu ñivijcha tsamantsai luntsu', aa ñinbelenu keekiñuumi. Juntsa kuyi jumuya tsamantsanguentsu' depi'shikentsumi. \v 19 Tsenmala tyujtyu pakara bain kayu daran meejaita ne jiintsumi. Tsenñu Moisés pañu, Dios pakatu, kuidya pan tsa tsandimi. \p \v 20 Tsejtu Yavé Sinaí kuyinu kayu katyuusha paijtu, Moisésnu junga lade tiñu, Moisés junga lumi, \v 21 tsenñu Yavé tsandimi: Manbajtya' chachillanu wainde, tsenmalaa yala señas juushu juntsanu dedapulla' inu katanu tya', tsamantsai peyai'nudetsu. \v 22 Tsenmin naa chachilla' mitya inu kalen jimu rukula bain inu kalen jinuya, inchin juu mandiyanu dejuve; tsa deityuñu, iya tutenmala depeyasa tendyuve, timi Yavé. \p \v 23 Tsenñu Moisés Yavénu pakatu: Chachillaya entsa Sinaí kuyinu lanu ken dejutyuve, matyu kuyisha puiten jutyu ti', ñuren wandi', entsandive: Kuyi keetala señas pu', inchin juu kurede, tive, timi. \p \v 24 Tsenñun Yavé tsandimi: Manbaijde; tsejtu Aarónbaa malade. Tsaaren chachilla' mitya inu kalen jimu rukula bain, naa ne chachilla bain juntsa señasnu puinu dejutyuve in punu kuyisha lanu, ne tsa deiñu yalanu tituba kenu tendyuve, timi. \p \v 25 Tsenñu Moisés mavitu, yanu Yavé naatiñuba chachillanu tsandi dewainmi. \c 20 \s1 Dios naaken dechusa tya'bapaitya uuden kuwami. \p \v 1 Tsejtu Dios kumuinchi entsa palaaya pa' entsandimi: \p \v 2 Iyaa Yavé, ñulla' Diosyu; iyaa ñullanu Egiptosha dechuren mangalaamuyu, naa ñulla yaichi manda-i' taawasha kemuwa deeñu bain. \li1 \v 3 Ñulla inun ma Dios juu tadeju', vee dyus juuya tajtudei. \li1 \v 4 Naa ti muuteba deke' chujtityu', naa selusha chumula kerake bain, naa tusha chumula kerake bain, naa tu pandainsha jumu lamaasha pumula kerake' chujtinu bain kityu', \v 5 ne juntsalanu teedi' aawa kure' keewaanu bain kityudei, matyu iyaa Yavé, ñulla' Dios ju' tsamantsa selandyamuyu. Tsejtu inu tyutyamu apalaa firu' kemu deeñuba yala' mityaren, yala' kaillanu bain, naa yala' pañalanu bain, naa yala' tyuipañalanu bain taaju depuiwaamuyu, \v 6 tsaaren mun inu estya', iya naakide tiñuba ura' meengue' tsanguemulanuya 1000 bijee sera' jinsha bain estya' ura' kemuyu. \li1 \v 7 Naa inu, Yavénu, ñulla' Diosa' mumunu bain na'baasa pakan chutyudei, matyu naajulaa tsandi' na'baasa pakan dechuñuba, iya taaju iwaatyumujchiya puitetyu juyu. \li1 \v 8 Saaduma lekanu malunu tengaya jujuude, tsejtaa inchin juu malu kurenu. \v 9 Mandishmain malu taawasha ke', titi kenuu ju'ba dekide, \v 10 tsaaren mandishpai malunuya saaduma lekanu malu ju', inu, ñulla' Dios Yavénu balengure' keewaanu malu juve. Tsaañu' mitya juntsa malunuya ti taawashaba kityude, naa ñulla' kailla bain, naa ñuichi manda-i' taawasha kemula bain, naa ñulla' animaala bain, naa vee tusha chumu ñuiba bulu chumula bain, \v 11 matyu iya, Yavé, mandishmain malunaa naa selu bain, naa tu bain, naa lamaa bain, tsenmin tiba katawamu judeeshu juntsala bain deketu, saaduma mandishpai malunu lekayu. Tsejtaa iya juntsa malunu yuj ura kurave ti', inchin juu tireyu. \li1 \v 12 Ñulla' apanu bain, ñulla' amanu bain balengure' ura' keewaadei, tsejtaa iya, ñulla' Dios Yavé, kuwanu tusha ñulla aa chu' jintsunu. \li1 \v 13 Chachiitala tu'tyude. \li1 \v 14 Vee matsaityude. \li1 \v 15 Taanguityude. \li1 \v 16 Anbuti' veelanu firu' kikaakenuu kityude. \li1 \v 17 Veela' yanu ñuchin tsaasa tya' keetyude, naa ya' shinbunu bain ñuchin tsaasa tya' keetyude, naa yachi manda-i' taawasha kemulanu bain, naa yachi taawasha kemu wagaranu bain, naa ya' burunu bain, naa kayu vera tiba jumulanu bain ñuchin tsaasa tya' mujkeetyude. \s1 Israel chachillaDiosnu jeetyala. \p \v 18 Kumuinchi Israel chachilla kuidya pa' pidya pidya kentsuñu bain, naa tyujtyunu daran depakaañu mera bain, naa Sinaí kuyisha tsamantsa ñivijcha jelekenguentsu bain tsana keenala, tsejtu dejeetya' mitya juntsa keesha kalen ji'mujchi baasha ne ke-eenala. \v 19 Tsejtu Moisésnu tsandila: Ñaa lalanu panmala ñu naatiñuba tsanguenu detsuyu, tsaaren Diosya lalanu patyusa; ya panmala depekeya'ba ikeemive, tila. \p \v 20 Tsenñu Moisés pakatu: Jeetyatyudei, Diosya lala naadejuñuba ke' keenaa jave, tsenmalaa naa-uwanuba yanu dejeetya', ujcha latintsun dejutyu, timi. \p \v 21 Tsejtu chachillaya jelanchin baatala ke-eedenaren, Moisésya juntsa yapij bulu ñivijchasha kalen jimi, Diosa' puinsha. \s1 Ufeenda tsure' ju'kenununaakenuu juñu bain \p \v 22 Moisésnu Yavé patu tsandimi: Israel chachillanu tsandide: Ñulla demeeve naa iya selusha puturen ñuiba pañu bain. \v 23 Tsaju' ñulla naa uruchi juu bain, naa lushi kenu jeruchi juu dyus muute bain ke' juntsanaa inu aawa kure' keewaren tsanguenu kityudei. \v 24 Ufeenda tsure' ju'kenunu tuchee kidei, tsejtu junaa animaa tute' ju'ke' keewaanu dejuve, naa uveja juula bain, chibu juula bain, wagara juula bain, tsangue' iba ura' mandiyanu. Tsejtu nutalaa iya ñullanu tsangue' inu mandengakaanu ju'ba, junu iya ja', ñullanu ura' de-iwaanu tsuyu. \v 25 Tsaaren shupukachi tene tsangue' ufeenda tsure' ju'kenunu dekishu juntsaa, tichiba kutajtu shupukachee kidei, matyu tsanguenu shupuka kuta deeshu juntsaa inchi urajtu kuranu juñu' mitya. \v 26 Tsenmin inchi ufeenda tsure' ju'kenunuya lla'tenachi juu lunu dejutyuve, junu lundu ñulla' bulunu cha'tene junutala keewaanuu dejuñu' mitya. \c 21 \s1 Manda-i' taawasha kemulanulaapu' pakaya lei \p \v 1 Entsa lei jumulaa manda-i' taawasha kemu chachi miya rukulanu mijakaanu juve: \v 2 Main hebreo chachinaa manda-i' taawasha kemu juu ati'kashu juntsaa, mandishmain añuya ñuchi manda-i' taawasha ken chunu tsuve, tsaaren mandishpai añu peepunmalaya liveeju tiyanu tsuve, ñunu tiba juntsan mitya paangui'mujchin. \v 3 Tsejtu ya maali juuya jamuwaashu juntsaa, maali juuren miinu tsuve, tsaaren ya' shinbubaaba jamuwaashu juntsaa, ya' shinbuba miinu tsuve. \v 4 Tsaaren yanu mandanguemu ruku supu kuwañu, ne naaba miyandishu juntsaa, livee i' malundu ya' shinbunu bain, naa ya' kaillanu bain yanu mandanguen chumu rukunu tene kuwa', maali juuya miinu tsuve. \v 5 Tsaaren naa livee i' bain, ya' shinbunu bain, naa ya' kaillanu bain, naa yanu mandanguen chumu rukunu bain estyamu ju' mijinbai'shu juntsaa, \v 6 yanu mandanguen chumu ruku Diosa' ajuusha\f + \fr 21.6 \fk Diosa' ajuusha \ft tityumujchi, \fk kavitu kemu bale rukula' ajuusha \ft ti' aseetanguikara bain junu juve.\f* taji', juukapanu mityan uyukare', tsanguityu' bain, juukapa cha'linu mityan uyukaatu, tyeeba ishpapaachi pungui fataa tsu'nu tsuve. Tsanguishu juntsaa entsa manda-i' taawasha ken chumu ruku naa-uwanuba yachi junu tsuve, peyai'mujchiya. \p \v 7 Tsenmala mun ya' na'malanu manda-i' taawasha kemu chachi tirenu ati'banguishu juntsaa, ne unbeenala tsaa livee inu añu janmala livee i' lunu jutyuve. \v 8 Tsaaren yanu mandanguen chumu ruku ya' shinbu tirenu ti' ati'katuren, mutyatyu', ya' shinbu tirei'shu juntsaa, mun livee kenu tyañuba juntsan mitya paanguekaanu tsuve. Tsaju' juntsa na'manu mutyatyu' kentsure' mitya, vee tusha chumu chachillanuya ai'nu jutyuve. \v 9 Tsaaren juntsa na'manu ya' nanu supungushu juntsaa, ya' na'maaba juñu washken tsanguenu juve. \v 10 Tsaaren yanu supu miyaren kama shinbu mangashu juntsaa, ajke' shinbunu ne panda jayun kuwakenu jutyu', jali bain ka' kutyuu jun jutyuve, tsenmin veranaa ura ya' shinbuve ti' ya' deechu chi'kenu jutyuve. \v 11 Tsaaren naa jali bain, naa panda bain kutyu, tsenmin ne ya' shinbu juñu naaken chunuu juñuba tsanguindyushu juntsaa, tiba paangui'mujchin entsa shinbu livee i' manchunu juve. \s1 Firu' kemulanunaaju lei juñu bain \p \v 12 Mun veranu wande' tute' bain, tsanguemu ruku tutanbera inu juve. \v 13 Tsaaren tu'nu kindyun, inchin tsainuu ju' tsaishu juntsaa, iya Dios, bene ñunu wainnu tsuyu, nukaa nepiya' ji' kavitu inu chunuu juñu bain.\f + \fr 21.13 \ft Josué 20.1-9bi bain, Números 35.10-20bi bain lende.\f* \v 14 Tsaaren keranu chachiitalan ajaavi' tu'nu tya' tu'shu juntsaa, mami'ke', naa inchi ufeenda tsure' ju'kensha pantsunañu bain, manga' tutanbera inu juve. \p \v 15 Tsenmala mun ne ya' apanu, ne ya' amanu ajaranchi ke' wandekishu juntsaa tutanbera inu juve. \p \v 16 Tsenmala mun ma chachinu deranchi ka' tajitu, naa atike' bain, naa yaren tana' bain, tsanguemu tutanbera inu juve. \p \v 17 Tsenmala mun ñu' apanu bain, tsa jutyu'ba, ñu' amanu inchi firu' isa ti' bain tutanbera isa. \p \v 18 Tsenmala mun vinguikendu naa shupukacheeba, naa katyacheeba kike' daa-eeñu, peyai'mujchi ne dilu-i', \v 19 bene entsa ruku ura' mandi' mangujpa' cha'lichi ne tyutyaa neneintsushu juntsaa, mun tsanguemu ju'ba entsaya tiba in jutyuve, tsaaren ya' ura' mandingama washkekaantsunu juve, tsenmin tibangui'mujchi ne tsananu malu' mitya bain lushi paanguenu tsuve. \p \v 20 Tsenmala mun yachi manda-i' taawasha kemu chachinu chi dapecheeba ke' tute'banguishu juntsaa, juntsa kuipa' mitya kavitu i' taaju inu tsuve. \v 21 Tsaaren ma malu, pai malu juuñuba machutaa peyashu juntsaa kuipa lan jutyuve, matyu juntsa manda-i' taawasha kemu chachi yachi juwaañu' mitya. \p \v 22 Tsandenna pai rukula vinguendun ma shinbu na puunu deta'kiñu, na shuiketuren juntsa shinbu ura' ne juushu juntsaa, tsangue' kuipa vimu ruku tapamu shinbu' ruku naatiñuba muuta paanguenu tsuve, matyu kavitu kemu bale rukula naake paanguenuu juve detiñuba juntsa. \v 23 Tsaaren juntsa shinbu peyashu juntsaa, tsanguemu ruku bain tutanbera inu tsuve. \v 24 Tsa' mityaa kapuka putyuu tiyashu juntsaa, tsanguemu bain kapuka putyuu tiyanu tsuve; tejku kalarashu juntsaa, ya bain tsaren inu tsuve; tyaapa putyuu tiyashu juntsaa, ya bain tsaren inu tsuve; neepa putyuu tiyashu juntsaa, ya bain tsaren inu tsuve; \v 25 jupeshu juntsaa, ya bain tsaren inu tsuve; wanashu juntsaa, ya bain tsaren inu tsuve; daran ishu juntsaa, ya bain tsaren inu tsuve. \p \v 26 Mun yachi manda-i' taawasha kemu chachinu ne kapukatalaaba ta'ke' mushakiñu ma kapukachin kataraa tiyaishu juntsaa, tsangue' ya' kapukanu ta'ke' mushken mitya liveeju me-e'laanu juve. \v 27 Naa ya' tejkunu ta'ke' dyaivili' bain, tsangue' ya' tejkunu ta'ke' dyai-eren mitya liveeju me-e'laanu juve. \s1 Tsainu juve tyaindyunne tsaiñu naakenuu juñuba \p \v 28 Tsandenna ma wagara chachinu tyuli' tutekishu juntsaa, juntsa wagaranu shupukachi tene tya'ke' tu'nu dejuve, tsaaren juntsa alla finu dejutyuve, tsenmala animaa miya rukuya ti kuipaba jutyu tiyanu juve. \v 29 Tsaaren juntsa wagaa ne tsa tsanguimutaa tsangue' tu'shu juntsaa, animaanu shupukachi tene tya'ke' tu'nu dejuve, tsenmin animaa miya rukunu tutenbera kenuu dejuve, naa tsanguimuñuba miren, meenguityu' ne tsangare' tanamushu juntsaa. \v 30 Tsaaren tu'nu detyatyu', muuta paanguenu ne tiredeke', nan paanguenu detireñuba, tutan jutyu paanguenu juve. \v 31 Tsenmin entsaaren junu juve, naa unbee nanu tsanguiñu bain, naa supu na'manu tsanguiñu bain. \v 32 Tsenmala wagara, manda-i' taawasha kemu chachinaaba tsanguishu juntsaa, wagara miya ruku manda-i' taawasha kemu' miyan rukunu 30 paki lushi paanguenu juve, tsenmin juntsa wagaranu shupukachi tene tya'ke' tu'nu dejuve. \p \v 33 Tsenmala mun pusu juukaraa tanañu, naa ne umaa jurukendun tichiba du'kaatyu' ne tsangaañu, junu wagara juuñuba, naa buru juuñuba pususha lupajtya' peyashu juntsaa, \v 34 juntsa pusu ke' tanamu ruku animaa' mitya paanguenu juve, tsangue' juntsa pemu animaa yachi ne tirekenu juve. \p \v 35 Tsenmala ma wagara kachuchi tyuli', veela' wagaranu tu'shu juntsaa, tu'mu wagaranu ati', juntsa lushi peyamu animaa miya rukuba velekenu juve, tsenmin pemu wagara alla bain tsaren ke' veenu dejuve. \v 36 Tsaaren juntsa wagara tsa tsanguemuñuba mideenuren, animaa miya ruku nejuu ne tanamuwaañaa tsangue' tu'shu juntsaa, tu'mu wagaa miya ruku, vee wagaraa mangunu juve wagara tuta' kuwamu rukunu. Tsenmala juntsa pemu wagaraya tu'mu wagaa miya rukuchi tiyanu juve. \c 22 \s1 Tyeeba urajtu ketunaake uraa mannu juñuba \p \v 1 Tsenmala mallee wagara juu, uveja juu, naa chibu juuñuba taanguetu, naa tuteke' bain, naa atike' bain tsanguishu juntsaa, ma wagara' mityaren man wagara manguwanu juve, tsenmala ma uveja' mitya bain, naa ma chibu' mitya bain, taapallu taapallu manguwanu juve. \p \v 2 Tsenmala main taamu ruku, yasha juuke' vindu katawatu, ticheeba ika' peyashu juntsaa, mun tsanguemu ju'ba kuipa lan jutyuve. \v 3 Tsaaren mandalaren tsangue' tu'shu juntsaa, tu'mu kuipa faanu tsuve. \p Taamu rukuya ya' taanguiñu' mitya manbaanguenuu junu tsuve, tsaaren manbaanguenu lushi tajtushu juntsaa, yaa atyanu tsuve, tsangue' juntsa lushinchi manbaanguenu. \p \v 4 Tsaaren taanguenu animaanu kayu tutendyuren tana kata' demangashu juntsaa, ya nan ka'ba tsaandene pai bijee manguwanu tsuve, naa wagara juuñu bain, buru juñu bain, uveja juuñu bain, naa chibu juuñu bain. \p \v 5 Tsenmala mun ya' animaa tape fisa tyatu, ya' panbasha, naa ne ya' uva chunu vijtyasha eekeñuren, juntsa animaa veela' tushaa ji' buikiya fishu juntsaa, yachi kayu ura jumulaa manbaangue', yachi tape wajka manguwake, naa ne yachi uva vijpala manguwakenu ju' bain tsanguenu juve. \p \v 6 Tsenmala mun ñi tyawaakeñu jupe' jitu, trigu ka' wa'kara tsumu jupekiñu bain, naa kangumaalanu jupekiñu bain, naa kumuinchi wajka dejupekiñu bain, tsanguemu ruku ñi naake deju'ke' jiñuba millangue paanguenu tsuve. \p \v 7 Tsenmala ma ruku, ya' keranu chachinu naa lushiiñuba, naa tyeeba balen juuñuba uukaanu kuwañu, ya' yasha tsuren detaanguiñu, juntsa taanguemu ruku katawa'ba ishu juntsaa, tyee ka' bain pai bijee kayu manguwanu tsuve. \v 8 Tsaaren taamu ruku tsanguetun jaiba katawaindyushu juntsaa, uukaade ti' kuwañu ya miya rukunaa in ajuusha\f + \fr 22.8 \fk in ajuusha \ft tityumujchi, \fk kavitu kemu bale rukula' ajuusha \ft ti' aseetanguikara bain junu juve.\f* ta'nu dejuve, tsejtaa ya kaindyuñu bain, naa ya bain kaveteñuba mijanu. \p \v 9 Tsenmala mun naa wagara juuñu bain, buru juuñu bain, uveja juuñu bain, chibu juuñu bain, jali juuñu bain, naa ka tyeeba juuñuba, veela depireñu ka'banguiñuren, main vee ruku: Entsaa inchive, ti' manba'shu juntsaa, entsalanu in ajuusha tajinu dejuve. Tsenmala naaju anbutintsu' kuipa vi'ba, tsaandene pai bijee manbaanguenu tsuve. \p \v 10 Tsenmala main munaaba naa buru juu, wagara juu, uveja juu, chibu juu, naa vee animaa juuñuba uukaanu kuwañu tanaren ne peyaiñu bain, ne tapaiñu bain, tsenmin muba kataindetyun tarai'ba ishu juntsaa, \v 11 juntsa ka' tanamu ruku inu paka', uwain yaa tsanguendyuyu ti' wainnu juve. Tsenmala animaa miya ruku ya' palaanu tsaave tya' meenguenu tsuve, tsenmala tanamu ruku paanguen jutyuve. \v 12 Tsaaren ya' tyaapasha puren animaa detaanguishu juntsaa, animaa miya rukunu yaa paanguenu tsuve. \v 13 Tsaaren juntsa animaa ajaa animaachee fa'ba ishu juntsaa, ya' fanbuchu ka' taji' keewaanu juve juntsan mitya paanguen jutyu. \p \v 14 Tsenmala ma animaa veelachi pake' tanaren, juntsa animaa tyeeba i' tapaiñu bain, naa peyaiñu bain, animaa miya ruku keenatyu tsaishu juntsaa, mun pake' tanamu ju'ba juntsan mitya paanguenu tsuve. \v 15 Tsaaren animaa miya ruku keenaren tsaishu juntsaa paanguen jutyuve. Tsenmala juntsa animaa lushinchi pake' tanashu juntsaa, naanchi pake' tana'ba juntsan paajuunu tsuve. \s1 Kayu vejan lei jumula \p \v 16 Tsenmala mun ma panna munuba tsaityunuren firu' kenu tya', ali'pu', yaba tsaishu juntsaa, supungatu naake paanguemu deeñuba ya' apanu tsangue paanguenu juve, tsenmin yanun supunganuu juve. \v 17 Tsaaren juntsa na'ma' apa kuwanu tyai'ñu bain, supungatu naake paanguemu deeñuba, juntsa na'manu tsanguemu chachee ya' apalanu paanguenu tsuve. \p \v 18 Naajulaa mishinbu deeñuba juntsalanu tutei'mujchi shuikenu kityudei. \p \v 19 Tsenmala mun ma animaaba tsaishu juntsaa, tutanbera inu tsuve. \p \v 20 Tsenmala mun inun animaa tute' keewaakenuunuren, vejan dyuslanaa keewaashu juntsaa tutanbera inu tsuve. \p \v 21 Vee tusha ja' chumu chachillanu ura' kityu' firu ken chutyudei; ñui bain kaspeleya vee tusha chumu chachi juuya Egiptosha chumuwa deeve. \p \v 22 Naa biyuda shinbulanu bain, naa apa miyajtu kaillanu bain firu' ken chutyudei. \v 23 Ñulla yalanu firu' ken dechuñu, yala inu depakanmala iya uwain mere', \v 24 ñulla' junga ajara jamiya peeniyachi vingue' ñullanu tu'nu tsuyu, tsenmala umaa ñulla' shinbulaa biyuda deshuwa, ñulla' kaillaa apa miyajtu shuwainu detsuve. \p \v 25 Tsandenna ñulla in chachiitala main ñunu pure ruku lushi bene manguwanu ti' pa'ñu kuwashu juntsaa, lushi kuwa' manga mangakemula naakemu deeñuba tsanguen chutyu', juntsan mitya ti' kayu aa manganu kityude. \v 26 Tsejtu lushi pake' kan mitya, uwain mangunu tsuyu ti' keewaatu, palanu viyanu jalleeba kunmalaya, pajta kayu vindyuren manguwainu juve, \v 27 matyu juntsa jaliren tana' ishtyatu vikenu jali juñu' mitya. ¿Tsaaren ñu mangutyushu juntsaa, ya tinaa tsunu jun? Tsejtu ya inu pakashu juntsaa, iya meetu la'kanu jinu tsuyu, iya tenbityamu' mitya. \p \v 28 Naa-uwanuba inu, Diosnu, kentsure' patyude, naa ñu' chachilla' bale ruku pumunu bain inchi firu' isa ti' patyude. \p \v 29 Naa-uwanu ñu' wajñu buikiya de-iñu ka' bain, keedityumujchi inchi ufeenda taanu juve, naa binu juula bain, naa ulibu muli juula bain. Tsenmin ñu' ajke' nanuya inu kuwanu juve, \v 30 tsenmin naa wagaachi bain, uvejachi bain, naa chibuchi bain ajke' faamu llupu kailla jumulanuya inu taanu juve; nakayañu mandishpai malu indyuya, ya' amaba tsananu juve, tsaaren mandishpen malu inmalaya inu kuwanu taanu juve. \p \v 31 Ñullaya inchin juu chachi junu dejuve. Jeendaa animaa ñulla' animaanu fiñuba, juntsa fanbuchu alla fityu', kuchanu ne kuwakidei. \c 23 \s1 Firu' dekiñunaake ura' tse'kaanu ju'ba \p \v 1 Naa-uwanuba anbukuinda wandis netyude, naa firu' kes nemu kuipa tañu bain, bale rukula' ajuusha ne ya' mitya ura' kekaanu anbukuinda ke' patyude. \v 2 Firu' kenu tyamulaa aa deju' ti dekiñuba ñu bain tsanguivete' firu' kemishtityude. Naa-uwanu kavitu ke' mantse'kaanu depa', ñunu bain depakaañuba mantsala firu' kekaanu tya' naadetiñuba tsandive'tyude; uraaya kive'de. \v 3 Tsenmin kavitu kendu bain, ne pure chachi deeñu' mityaa, yalanu kemishtichi tenñu, veranu firu' kikenuu kityude. \p \v 4 Naa ñu' kundaa rukuchi wagara juu, tsa jutyu'ba, buru juu piyañu kataake' bain, yanu manguwade. \v 5 Tsandenna ñunu tyutyamu' animaa buli puita llai'karatu tsuji' pandainsha ma punañu katamiya, jandala tsumu buli mangave'tyuu jutyude, naa ñunu tyutyamu chachi' animaa juñu bain. \p \v 6 Ne pure chachi deeñaa, deechu tajdetu kure' firu' kavitu kityude. \p \v 7 Anbutitun na'baasa depañun, juntsanu meengue' ti kuipaba tajtu rukunun tutanuu kuipa putyude, matyu kuipa ta rukunuya kuipa tajtu kurenu jutyuyu. \p \v 8 Main firu' kenduren yachi uraa kisa tya', ñunu tyeeba kuwañuba katyude. Tsanguikutishu juntsaa deechu' kavitu kityu tiyainu juve, tsejtu kuipa tajtulanaa kuipa juu faaware'ba tsanguenu juve. \p \v 9 Vee tusha chumu ja' ñuiba chumulanu firu' ken chutyudei, kaspele ñui bain ñulla' tu jutyu Egiptosha chumuwaatu, naa-indu chumuwa deju'ba mide' mitya. \s1 Lekanu lei \p \v 10 Mandishmain añuya tyeeba wajke' ka' fin chude, \v 11 tsaaren mandishpai añu tiyanmalaya juntsa añunuya taawasha mantyu' tsangaade maali imunu pure chachilla ka' finudetsu, tsenmala tsa dekiñu lara'ba iñuya ti jeen animaa bain finudetsu. Tsenmin naa uva vijtyalanu bain, naa ulibu vijtyalanu bain tsaren kide. \p \v 12 Mandishmain maluya ti taawashaba kide, tsaaren mandishpai malunuya lekade, tsenmalaa naa ñuchi taawasha kemu wagara bain, buru bain lekanudetsu, tsenmin naa ñuchi manda-i' taawasha kemu chachilla bain, naa vee tusha ja' chumu taawasha kemu chachilla bain leka' dera manganudetsu. \p \v 13 Tsa' mitya iya ñullanu naatiñuba tsa tsangue meenguidei, tsejtu naa-uwanuba ñulla' fi'pakichiya vee dyuslanu pakan chutyudei, tsaju' yala' mumunu depatyusa. \s1 Añumee pen bijeefandangu jumula \p \v 14 Añumee pen bijee inu balengure' keewaanu fandangu kenu dejuve. \v 15 Ajke' kemiya pujkikarentsumi putyu pan fifikenu fandangu kenu dejuve iya ñullanu naakidei tiñuba tsanguetu. Mandishpai malu' mitya fandangu kenu dejuve, tsejtu pan bain fintsumiya pujkikarentsumi putyu juuya fifikidei. Entsa fandangu kemiya Abib chu'chayanu naaju malutalaa tsanguenuu juñuba kenu dejuve, juntsa chu'chayanaa Egiptosha chutun mala' maamuwa de' mitya. Tsaju', ne mun inu ja' keeja' bain tiba tajtuuya jan dejutyuve. \p \v 16 Kama fandangu jumiya, ñulla vijpaasha trigu wajñu deseepu' iñu ajke' kataa fandangu kenu dejuve. \p Tsenmala kama fandangu bain jumiya ma añu de-insha ñulla' wajka kiya kumuinchi puka de-i' puiñu ka' dyataa fandangu kenu dejuve. \v 17 Kumuinchi unbee rukulaya ma añunu entsa pen fandangu jumulanu Bale Ruku' ajuusha, matyu in ajuusha jijiinu dejuve. \p \v 18 Naa-uwanu animaa tute' keeware'ba, ya' asa, pujkikarentsumi puu panba buungare' keewaanu jutyuve. Ya' muli bain ayunchi laakaatyude. \p \v 19 Ti buikiya iñu bain, ajke' katu kayu ura tene ka', in yasha, matyu ñu' Dios, Yavé' yasha taji tajiinu dejuve. \p Chibu kaillanu ya' ama' chu'pichi akaatyudei. \s1 Yavé' anjee \p \v 20 Inu meedikai, iya ñulla' ajuusha in anjee main eenu tsuyu ñulla' jingura ñullanu washkenutsu, tsenmin iya ñuichi yumaa deke' tanañu tenasha miya' jinutsu. \v 21 Yanu keeminchaa jutyudei; ya naatiñuba meenguidei; pañu meetyu jutyudei, yaa in mitya tsanguis nendu, ñulla' kundaa keñu jumula manbitsaanuu jutyuñu' mitya. \v 22 Tsaaren uwain yanu meedi', iya naatiñuba tsanguishu juntsaa, ñulla' kundaalaba kundara junu tsuyu, tsejtu mun ñullanu tyeeba kenu dekiñu bain, iyaa yalanu tsa mannu tsuyu. \v 23 In anjee ñulla' ajkesha puu jimishtitu, Amornu sera' jimula' chuinsha bain, Hetnu sera' jimula' chuinsha bain, Fereznu sera' jimula' chuinsha bain, Canaánnu sera' jimula' chuinsha bain, Hevenu sera' jimula' chuinsha bain, Jebúsnu chumula' chuinsha bain miya' jinu tsuve, tsenmala entsa chachillanu millangaanu tsuyu. \v 24 Ñullaya yala naakemu deeñuba tsanguityu', yala' chi dyuslanu teedityudei, naa aawa kure' keewaanu bain kityudei; tsa jutyu', yala' chi dyuslanu demushake', naa yala' aawa kure' keewaanu shupukalanu bain tsaa desenaa-eekidei. \v 25 Tsaaren inu, ñulla' Dios Yavénu, aawa kure' keewaawaakidei. Tsenmala iya ñulla' panda bain, naa kushnu pi bain ura' ikaanu tsuyu. Diipeya juu bain ñulla' junga pukaan jutyuyu, ñullanu diluwaren jutyu. \v 26 Tsenmin naa supula bain na shuikenu dejutyu', naa navityuu bain jun dejutyuve. Tsenmin te' peyan jutyu tire', pure' malu chukaanu tsuyu. \p \v 27 Naajulanu bain ñulla' ajuushaya jeetyainuke tirenu tsuyu, ñulla naaju pebulutala deviñuba ti ken tsaa detirenu tsuyu, tsenmin ñulla' kundaala ñullanu dekatamin nepiyainuu tirenu tsuyu. \v 28 Ñulla nuka pulla' jindetsuñu bain ñulla' ajkesha tyeeba yalanu jeetyawaakenuu eenu tsuyu, tsenñu naa Hevenu sera' jimu chachilla bain, naa Canaánnu sera' jimu chachilla bain, naa Hetnu sera' jimu chachilla bain dejeetya' nepiyanu detsuve. \v 29 Tsaaren ma añunuren yalanu dekelaakenu jutyuyu, tsenmalaa muba chutyuu detiyanmala, tusha jeenbala firuu tiyai'nutsu, naa jeenbaasha chumu animaala bain desera' ñullanu firu' ki'nudetsu. \v 30 Matyu ñulla' chuinsha jayu jayu manguelaaken tsunu tsuyu, ñulla na deka' sera' main main tu dekanbera. \v 31 Ñulla' tu yumaa señas depuu tanayu. Entsaave: Ungalala tinu lamaabi jumin Filistea tusha chumula' lamaabi juve, tsenmin tiba den chutyuin tenabi jumin, Éufrates pibi juve. Iya ñullanaa jundaa chumu chachillanu ñulla' tyaapanu kuwanu tsuyu, tsenmala ñulla' ajuusha juka'laanu detsuve. \p \v 32 Ñulla entsa chachillaba buudi' veta' veta' ura' ken chunu tiyatyudei, naa yala' dyuslaba bain. \v 33 Tsenmin entsa chachillanu ñulla' tusha tsangaanu kityudei, matyu yala ñullanu mandinbu yala' dyusnu teedi' aawa dekure' keewaakaañu, inu kundaa ke' ujcha dela' tyu'lekaraiñuu in jutyu, timi. \c 24 \s1 Dios veta' veta' naakenutimuwa ju'ba tsa mandimi. \p \v 1 Tsejtu Yavé, Moisésnu tsandimi: Aarónnu bain, Nadabnu bain, Abihúnu bain, tsenmin Israel bale rukulanu mandishpaichungaa miya' lade, tsejtu in junga kalen jai'mujchi baatalaren deteedi' aawa kure' keewaakai. \v 2 Tsaaren ñuren in junga kalen jainu juve; vejan lamulaya kalen janu dejutyuve; naajula bain enguya lanu dejutyuve, timi. \p \v 3 Tsenñu Moisés miitu, yanu Yavé naati', tsa tsanguidei tiñuba chachillanu dekuindakiñu, kumuinchi pakatu entsandila: Tsaaya, Yavé naatiñuba ti bain millangue kenu detsuyu, tila. \p \v 4 Tsenñu Moisés Yavé naatiñuba millangue depiikemi. Tsejtu ayunchi dishkepenene kujpatu, kuyi peepunu tenanu ufeenda tsure' ju'kenunu main kemi, tsejtu Dioschin juu shupuka tene 12 uikaami, Israel' nala nan dejuñuba tsanguetu. \v 5 Tsejtu Moisés bene Israel chachilla' unnalanu pañu, Yavéchi animaa detute' ju'ke' keewaala, tsenmin Diosba ura' mandinu bain llupu kaa wagara detute' keewaala. \v 6 Tsejtu Moisés animaa asa dekatu, ma tsandaa asaya shullanu deka' putu, ma tsandaaya ufeenda tsure' ju'kenu jandala deshaja' tya'kemi. \v 7 Tsejtu bene, veta' veta' tsanguedaa ti' pilla kiika katu, kumuinchi chachilla' ajuusha lenmi, tsenñu yala entsandila: Tsaaya, Yavé naatiñuba tiba tsangue ke' meenguenu detsuyu, tila. \v 8 Tsenñu Moisés asa shulla katu chachillanu deshaja' tya'ketu tsandimi: Entsa asaa Yavé ñuiba veta' veta' tsanguedaa tiñu keewara asave, matyu kumuinchi entsa tsanguenu tsuyu ti' pañu juntsa keewarave, timi. \p \v 9 Tsejtu Moisés bain, Aarón bain, Nadab bain, Abihú bain, tsenmin Israel bale rukula bain mandishpaichungaya kuyisha lula. \v 10 Tsejtu junga Israel chachilla' Diosnu katala, tsenñu ya' neepa panbeesha tsamantsa pi'kelana' bale shupuka safiru tene tsure' keekiñunami, tsenmin lushjuru ju' selusha ke'laakeñuumi. \v 11 Tsejturen Dios Israel chachilla' bale rukulanu tiba firu' kendyuñu, peyaindyula. Tsenñu yala Diosnu dekata', panda fimin, pi bain kushminguila. \s1 Moisés Sinaí kuyisha malumi. \p \v 12 Tsenñu Yavé Moisésnu tsandimi: In punaashu juntsa kuyisha lade, tsejtu inu junu keenaka; iya ñunu shupu' ta'pa kuwanu tsuyu, junaa naa lei bain, tsenmin naaken chunuu dejuñuba juntsa bain depillave, Israel chachillanu mijakaanutsu, timi. \p \v 13 Tsenñu Moisés kujpatu, yanu tiba kivetes nemu Josuéba jimi, tsejtu Moisés Diosa' kuyisha lumi, \v 14 tsaaren bale rukulanuya entsandimi: Lala majanbera ñulla enu keenakai. Aarón bain, Hur bain enu ñuiba shuwanu detsuve. Ti peletu juu dekata' bain yalanaa padei, timi. \p \v 15 Moisés entsandi' dyatu kuyisha luntsuñu, juntsa kuyisha ñivijcha tsaa dukikemi. \v 16 Tsenñu juntsa kuyinu Yavé' tsamantsaa keewara jumu ja' pudiñu, mandishmain maluya tsaa Sinaí kuyi ñivijchan juruu tsanami. Tsejtu mandishpai malu insha Dios ñivijchasha puturen Moisésnu mikami. \v 17 Tsenñu Israel chachilla Yavéchi tsamantsaa keewara jumunu millangue ju'kemu ñillu juuya juntsa kuyi kai'sha katalaala. \v 18 Tsenñu Moisés juntsa ñivish bulunu dishu' vi', kayu kuyi kai'sha luimi. Kuyisha kumuinchibi 40 malu 40 kepe pudimi. \c 25 \s1 Diosa' pupunanu yapayakenu kuwa ufeenda \p \v 1 Tsenñu Yavé, Moisésnu patu tsandimi: \v 2 Israel chachillanu inchi tyeeba ufeenda kuwanu kadei tide, tsenmalaa yala mu bain main main tyee kuwandya'ba yala' pensachi tsa tsangue kuwanudetsu. \v 3 Entsaa kanu dejuve: Uru bain, lushi kenu jeru bain, brunse bain, \v 4 lushmurara jilu bain, yamurara jilu bain, ungalala jilu bain, ura linu jilu bain, chibu ju bain, \v 5 llupu uveja kika ungalalaa tiwara bain, naa pi animaa kika kayu naraa juula bain, naa akasia chi bain, \v 6 ñillu chakaanu ulibu muli juula bain, naa inchin juu tirendu menestenguentsumi mulinu punu aindyu juula bain, naa ju'ke' aindyunguikaantsumi kenu aindyu juula bain, \v 7 naa unise shupuka juula bain, naa chachilla' mitya inu kalen jimula' aa bale rukuchi tyaapa putyuu juwali jumu efud tinu jalinu mai'tentsumi bale shupukala bain, naa efud jandala tenbapunu teenu jai pakinu mai'tentsumi bale shupukala bain kanu dejuve. \v 8 Tsenmin in pupunanu yapaya bain main kidei, tsenmala Israel chachilla' kejtsapala iya chunutsu. \v 9 Tsaaren iya chudinu juuwashu juntsa yapaya bain, tsenmin juntsa yapayasha tiba tsumula bain, iya naaju juu dekeewaanuuñuba juntsangue kide, timi. \s1 Dios veta' veta' tsanguedaa tiñukeewara babuu \p \v 10 Tsenmin ma babuu bain akasia chichi kikaade, barenchiya pai tyabulu, kama kejtaa tyabulu, tsenmin bungunchi bain, naa katyunchi bain ma tyabulu kama kejtaa tyabulu. \v 11 Naa juusha bain, naa avindala bain uru tene pi'wara' mai'ta', uruchiren chuwa pijtekaran tsaanu juve. \v 12 Tsenmin uru pi'ware' taapai tuti bain kikare', neepameemee eengaakaade; pai neepa kelusha pai tuti eengare', masku pai neepa kelusha bain pai tuti eengaakikaade. \v 13 Tsenmin shulintsumi cha'li bain akasia chichi ju', uruchi tene mai'taanu juve, \v 14 tsejtu kelu kelu pumu tutilanu pudei, tsangue' juntsanu ka' yali' taji tajiinu. \v 15 Juntsa cha'li tutitala pumiya mangalaalaakenu dejutyu', tsangaanuuya dejuve. \v 16 Tsenmin lei pillaa kuwakenu juuwashu juntsaa babuu juusha pude. \p \v 17 Entsanu du'kaanu ta'pa uruchi tene ju', barenchiya pai tyabulu kama kejtaa tyabulu, tsenmin bungunchiya ma tyabulu kama kejtaa tyabulu junu juve. \v 18 Tsenmin du'namu ta'panu, ja'chi puu muute juundene pallu ju', maatilluchin urunu tsangue deke' kapash kapash chujtyaanu juve. \v 19 Tsejtu du'kaanu ta'panu ja'chi puu muute ju', mainya masku kapasha, kamainya kama kapasha junu dejuve, tsaju' juntsa du'namu ta'pa ja'chi puu muute jumulaba main juunu juve, \v 20 juntsala yala' ja'chi ja'warana', ta'pa jandala dishkenu dejuve. Tsejtu kaju'talana', yala' kajuuya du'namu ta'pasha keepunanu dejuve. \v 21 Tsejtu iya kuwanu juuwashu juntsa lei pilla juntsa juusha putu, juntsa babuunu du'namu ta'pa pude. \v 22 Iya juntsa du'namu ta'pa kai'talaa ñuba katawanu tsuyu, tsejtu iya chachillanu veta' veta' tsanguedaa tiñu keewara babuu jandala, entsa ja'chi puu muute judeeshu juntsala' kejtalaa ñunu Israel chachillanu tyee kisa tinu ju'ba mijakaakaa kenu tsuyu. \fig Dios veta' veta' tsanguedaa tiñu keewara babuu|src="CO00992b.tif" size="Col" loc="Exodus 25.10-22" copy="por cortesía de Cook Communications Ministries International © 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Éxodo 25.22" \fig* \s1 Dioschi keewaanupan tsuununu \p \v 23 Tyeeba tsuunu ta'pa llaijkara akasia chi ta'pachi main kikaade, barenchiya pai tyabulu, bungunchiya ma tyabulu, katyunchiya ma tyabulu kama kejtaa tyabulu. \v 24 Tsejtu uru tene pi'wara' mai'taju' kelutala uruchiren chuwa pijtekaran tsaanu juve. \v 25 Tsenmin kelutala mai'tenu pakiya taapai tyamishu bunguu pu', juntsa jandala uruchiren chuwa pijtekaran tsaanu juve. \v 26 Tsenmin uru tuti bain taapallu ju', kelush kelush taapai neepa jumulanu eraanu dejuve. \v 27 Tsaju' tuti jumula kuyi kalen kalen jui vinu dejuve, tsejtu entsa tutinaa cha'li ñali' tyeeba tsuunu ta'pa llaijkara yali' taji tajiinu detsuve. \v 28 Juntsa tyeeba tsuunu ta'pa llaijkara tajintsumi ya' tutilanu ñalinu cha'li, akasia chichee ju', uruchi tene mai'taanu juve. \v 29 Tsenmin ya' palatu juula bain, aa kuchara juula bain, aa shulla muute juula bain, naa chachilla inu dekeewaañu binu puntsumi kaa shulla muute juula bain uruchi tene juunu dejuve. \v 30 Naa-uwanuba in ajuusha keewara pan, tyeeba tsuunu ta'pa llaijkara jandala tene tsutsungaanu juve. \fig Diosnu keewara pan tsuununu bain, pan bain|src="HK00258b.tif" size="Col" loc="Exodus 25.23-30" copy="por Horace Knowles se usan por cortesía de © The British & Foreign Bible Society 1954, 1967, 1972." ref="Éxodo 25.30" \fig* \s1 Ñillu chujtintsumi usja'teeaa lanpara \p \v 31 Naa ñillu chujtintsumi usja'tee aa lanpara bain uruchi tene kikaade, tsejtu mainnuren naa ya' uinainsha bain, naa ya' bulu bain, naa ya' kupa juula bain, naa ya' llullu tyuinanu basu bain, naa ya' llullu tape juuñuu bain junuren tsangue dekikare', maatilluchi tene vili' millangue juntsa muute dekikaade, petse petse tyuipui'mujchiren. \v 32 Kelumeemee pen tyaapa juu tiyanmala, kumuinchibi pai kelubiya mandishmain tyaapa tiyanu tsuve. \v 33 Entsa mandishmain tyaapa tiyamulanu main main pen basu pu', almendru llullu keraa ju', llullu tyuinanu basu bain, llullu ya' tape bain puunu juve. \v 34 Tsenmala aa lanpaa luraren taapai basu punu juve; almendru llullu keraa ju', llullu tyuinanu basu bain, llullu ya' tape bain puunu juve. \v 35 Tsejtu pai tyaapa tyuidinu panbeemeemee llullu tyuinanu basu pundene juunu juve. \v 36 Tsejtu naa llullu tyuinanu basu bain, naa ñillu chujtinu tyaapala bain tyuipuñu' jutyu', ñillu chujtintsumi usja'tee jumu aa lanpara ma bulu juunu juve. Juntsa ñillu chujti' chakaantsumiya uruchi tene juju' maatilluchee villa' junu tsuve. \v 37 Tsenmin lanpaa bain mandishpallu junu tsuve, tsejtu naake chujtiñaa ajkesha dan-eekenu juñuba tsangue chujtide. \v 38 Tsenmin ya' michanu majtadimu bain, naa ya' kaa palatu juula bain uruchi tene juunu dejuve. \v 39 Ñillu chujti' chakaantsumi bain, naa junu tiba meneste imula bain dekenu, uru tene 33 kilu meneste junu juve. \v 40 Tsaju' ñunu kuyisha keewaañu naadejuñu kata'ba juntsangue kikaade, timi. \fig Nillu chujtintsumi usaja'tee jumu aa lanpara|src="HK00264b.tif" size="Col" loc="Exodus 25.31-40" copy="por Horace Knowles se usan por cortesía de © The British & Foreign Bible Society 1954, 1967, 1972." ref="Éxodo 25.40" \fig* \c 26 \s1 Diosa' pupunanu yapaya \p \v 1 Dios kayu pa' jindu Moisésnu tsandimi: In pupunanu yapaya kikaade, tsejtu daayadimu jali turekaraa ura linuchi tene paitya kikaade. Juntsa daayadimu jali jumula lushmuraraa jiluchi bain, yamuraraa jiluchi bain, naa ungalalaa jiluchi bain juunu dejuve, tsenmin juntsa jalinu ja'chi puu muute pallu narake tsejtekaade. \v 2 Kumuinchi entsa daayadimu jali jumula paree bareemin, paree bunguunu dejuve; barenchiya 28 tyabulu, tsenmala bungunchiya taapai tyabulu. \v 3 Daayadimu jali mandaya kapash kapash pumaa ju' main juju', kama manda jumula bain tsaren junu dejuve. \v 4 Tsenmin entsa daayadimu jali ajke' manda tyuipu jumula ma kelusha ya' kapatala lushmuraraa jai tuti jungue ke' chujtyaanu juve. Tsenmin, kama daayadimu jali tyuipu jumula bain tsaren junu dejuve. \v 5 Tsa' mitya daayadimu jali ajke' manda tyuipu jumu ma kelusha bain, naa kama daayadimu tyuipu jumu kama kelusha bain main main 50 jai tuti punu deju', tutiitala kaju'talai tiya tiyainu dejuve. \v 6 Tsenmin daayadimu jalitala tyuipu' kakaanu beru bain uruchi tene 50 junu juve, tsangue' tyuipunmala in pupunanu yapaya ma jali juu tiyainutsu. \p \v 7 Tsenmin chibu juchi keñu jali tene 11 junu juve, juntsachi in pupunanu yapaya vikaanu. \v 8 Kumuinchi entsa 11 vikaanu jali jumula barenchi bain, naa bungunchi bain paree juunu dejuve: barenchiya 30 tyabulu, tsenmin bungunchiya taapai tyabulu. \v 9 Tsejtu vikaanu jali manda jumula dula' depuma', naa vikaanu jali mandishmain laramula bain tsaren junu dejuve; tsaju' vikaanu jali mandishmain buunamushaya main yapaya ajuusha tiya' dyajpiikakaraanu juve. \v 10 Tsejtu vikaanu jali ajke' manda tyuipu jumula ma kelushaya 50 jai tuti pu', kama vikaanu tyuipu jumu kama kelusha bain 50 jai tuti punu juve. \v 11 Tsenmin beru bain brunsechi tene 50 ju', tutiitala kakaraanu juve, tsenmalaa yapaya ma jalichin vikaraañui tiyanutsu. \v 12 Tsaaren vikaanu jali kayu aabungu' tiya' mitya, main kapasha vimuya ma tsandaa lara' dyajpii pajtya' in pupunanu yapaya benesha eradinu tsuve. \v 13 Tsaju' entsa vidimu jaliya linu jalinu kelush kelush ma tyabulu pullaa bare' mitya, in pupunanu yapayanu bare' mitya viyadinu tsuve. \p \v 14 Tsenmin in pupunanu yapayanu entsaba pema vidimuya, llupu uveja kika ungalalaa tiwarachi tene juunu juve, tsenmala juntsa jandala yapaya mishbui'sha vikaantsumiya pi animaa kika kayu naraa jumulachi tene juunu juve. \p \v 15 Tsenmin in pupunanu yapayasha uikaanuya akasia chi ta'pa tene juunu juve. \v 16 Ma ta'pameemee paitya tyabulu barenu dejuve, tsenmin bungunchiya ma tyabulu kama kejtaa tyabulu junu juve. \v 17 Entsa ta'pala mainya pai kajti pu', kamainya pai juru juunu juve yaitala tyulla tyullainudetsu. Tsaju' in pupunanu yapayasha vimu ta'pala naajula bain tsaandene junu dejuve. \v 18 Sur pashaya 20 ta'pa punu juve, \v 19 tsejtu entsa 20 ta'palanu deendanamu paki jumulaya 40 ju', lushi kenu jeruchi tene juunu dejuve. Ta'pameemee pai kajti puu deju', panbeesha deendanamu pai paki juru jumulanu ya' kajti vinu dejuve. Ta'pameemee tsaandene junu dejuve. \p \v 20 Naa kama pasha bain, ura pañuya, in pupunanu yapaya nurte pasha bain, 20 ta'pa pu', \v 21 ta'pameemee deendanamu paki pallu pallu punu ju', 40 junu juve; juntsala lushi kenu jeruchi tene juunu dejuve. \v 22 Tsenmala pajvinu pashaya, ura pañuya, in pupunanu yapaya beneshaya mandishmain ta'pa punu juve, \v 23 tsenmin benesha, pai mutu jumunu uinamu bain pai ta'pa, pai ta'pa buungaraanu dejuve. \v 24 Entsa ta'pa pallu pallu uikara' jimula pelesha pareju mityana', kai'sha bain tutichi dula' mityananu detsuve. Tsaju' benesha pai mutunu uinamu ta'pala tsaandene junu dejuve. \v 25 Tsaju' mandishpen ta'pa junmala juntsa panbeesha deendanamu paki jumulaya lushi kenu jeruchi tene ju', kumuinchibi 16 paki junu dejuve, matyu ta'pameemee deendanamu paki pallu pallu vinu jutu. \p \v 26 Tsenmin in pupunanu yapaya ma kelusha ta'pa deengaanu punu bain akasia cha'li tene manda junu juve. \v 27 Tsenmin masku keesha ta'pa deengaanu bain man cha'li, naa benesha pajta vinsha ta'pa deengaanu bain man cha'li junu juve. \v 28 Tsenmala ma lura kejtala kapash kapash dapuimuya ta'pa kejtaa katyutala puntsumi junu juve. \v 29 Kumuinchi ta'pala uruchi tene mai'taa ju', naa tutila bain uruchi tene juunu dejuve; tsenmin tutinu vi' jiinuu cha'li jumula bain uruchi tene mai'taanu dejuve. \v 30 Tsa' mitya in yapaya jumula iya kuyisha naaju keewaamuñuba juntsangue kikaade. \p \v 31 Tsenmin daayadimu ma jali turekaraa ura linuchi kikare', lushmuraraa jiluchi bain, yamuraraa jiluchi bain, ungalalaa jiluchi bain jungue kikaade. Tsejtu juntsa jalinu ja'chi puu muute jumula narake tsejtekaade. \v 32 Entsa daayadimu jali akasia chichi keñu taapai yatyutya uinamu luratala uru beruchi yangaantsumi junu juve. Entsa yatyutya jumula bain uruchi tene mai'taanu dejuve. Yatyutyameemee lushi kenu jeruchi keñu panbeesha deendanamu ma paki jumulanu uinanu dejuve. \v 33 Tsejtu umaa daayadimu jali berutala yangaakaade, tsejtu juntsa beneshaa iya chachillanu veta' veta' tsanguedaa tiñu keewara babuu tsuukaade. Entsanguenmalaa pai suku juu tiyanu tsuve; ma sukuya chachilla' mitya inu kalen jimula' vinu suku, tsenmala kama sukuya inchin juu jumu suku junu tsuve. \v 34 Tsejtu bene babuunu ta'pa dukaade, inchin juu jumu sukusha. \v 35 Tyeeba tsuunu ta'pa llaijkaraya daayadimu jali avindala chujtikide, ura pañuya, in pupunanu yapaya nurte pasha, tsenmala ñillu chujtinu aa lanparaya surshaa chujti', tyeeba tsuunu ta'pa llaijkaraba aju'talake chujtide. \p \v 36 Tsenmala yapaya juukapanuya daayadimu ma jali turekaraa ura linuchi kikare', lushmuraraa jiluchi bain, yamuraraa jiluchi bain, ungalalaa jiluchi bain jungue kikaade, tsangue' jiluchi ti muuteeba narake tsejtenu juve. \v 37 Tsenmin daayadimu jali yangaanu bain akasia chichi man yatyutya kikare', uruchi tene mai'tekaanu juve, naa beru bain uruchiren junu dejuve, tsenmin man yatyutyanu panbeesha deendanamu paki jumulaya brunsechi tene depi'ware' kikaanu juve. \c 27 \s1 Ufeenda tsure' ju'kenunubrunsechi jumu \p \v 1 Dios kayu pa' jindu Moisésnu tsandimi: Akasia chichi tene ufeenda tsure' ju'kenunu main kikaade, barenchi bain, naa bungunchi bain man tyabulu ju', taapai kelu jumula tsaandene junu juve. Tsenmala katyunchiya pen tyabulu junu juve. \v 2 Tsenmin taapai mutunu, taapai kachu muute ju', tyuipujtu' main juunu juve. Tsejtu brunsechi tene mai'taanu juve. \v 3 Tiba ufeenda tsure' ju'kensha talantsumi tsumulaya brunsechi tene juunu dejuve: naa ñijuingui puntsumi bain, naa pala juula bain, naa shulla muute juula bain, naa animaa alla baindekaanu jeru bain, naa ñinbuka puntsumi juu bain brunsechi tene junu juve. \v 4 Tsenmin brunsechin main waaku ju', ya' mututala brunse tutichi taapai mutunu mai'taanu juve. \v 5 Tsejtu ufeenda tsure' ju'kenunu ya' jurusha, kejtaa deechutala kajti usnanu panbeesha entsa waaku tsuunu juve. \v 6 Tsenmin entsa ufeenda tsure' ju'kentsumichi cha'li lura akasia chichi tene pallu ke', brunsechi tene mai'tenu juve. \v 7 Entsa chi lura jumula juntsa tutinu ñalla' vinu dejuve; ura pañuya, ufeenda tsure' ju'kenunu pai kelusha pu' yali' tajintsumi junu tsuve. \v 8 Ufeenda tsure' ju'kenunu chi tene juu ju' juruunu juve, matyu ñu kuyisha naaju katañuba juntsaanu juve. \s1 Diosa' pupunanu yapayakelutala cha' neneinsha jumu \p \v 9 Tsenmin in pupunanu yapaya kelu kelu cha' neneinsha kikaade. Sur pasha daalu'tekaanu jali jumu turekaraa ura linuchee junu juve, bare' mitya tene 100 tyabulu junu juve. \v 10 Ya' yatyutyala 20 junu juve, tsenmala yatyutyanu panbeesha deendanamu paki jumula bain 20 ju', brunsechi tene juunu dejuve. Tsenmala ya' beru juula bain, naa ya' tuti juula bain lushi kenu jeruchi tene juunu dejuve. \v 11 Tsenmin nurte pasha daalu'tekaanu jali jumu bain baren mitya 100 tyabulu junu tsuve; junu yatyutya bain 20 ju', naa yatyutya jumulanu panbeesha deendanamu brunsechi keñu paki bain 20 junu dejuve, tsenmin yatyutya beru jumula bain, naa ya' tuti jumula bain lushi kenu jeruchi tene juunu dejuve. \v 12 Tsenmala pajta vinu deechusha cha' neneinsha daalu'tekaanu jaliya bungu' mitya 50 tyabulu junu juve. Junu uinamu yatyutyala paitya ju', naa yatyutya panbeesha deendanamu paki jumula bain paitya junu juve. \v 13 Tsenmala pajta lanu pasha cha' neneinu ajuusha bain 50 tyabulu bungunu juve. \v 14 Tsenmala juukapa kelusha daalu'tekaanu jaliya 15 tyabulu bungunu juve, tsenmin yatyutya bain pema, naa yatyutyanu panbeesha deendanamu paki bain pema junu juve. \v 15 Tsenmala masku kelusha daalu'tekaanu jali jumu bain 15 tyabulu bungunu juve, tsenmin yatyutya bain pema, naa yatyutyanu panbeesha deendanamu paki bain pema junu juve. \v 16 Tsenmala cha' neneinsha vinu juukapanu daayadimu jaliya 20 tyabulu bungu yananu tsuve, tsaaren entsa daayadimu jali turekaraa ura linu jiluchi bain, lushmurara jiluchi bain, yamurara jiluchi bain, ungalala jiluchi bain ti muuteba narake tsejtenu juve. Junu ya' yatyutyaya taapallu, naa yatyutyanu panbeesha deendanamu paki bain taapallu junu juve. \v 17 Cha' neneinu tenasha uinamu yatyutyalaya naa tuti bain, beru bain lushi kenu jeruchi tene juu puunu dejuve, tsenmala yatyutya panbeesha deendanamu paki jumulaya brunsechi tene juunu dejuve. \v 18 Tsaju' cha' neneinu tena barenchiya 100 tyabulu ju', bungunchi 50 tyabulu junu tsuve, kelumeemee. Daalu'tekaanu jali turekaraa ura linuchi jumu katyunchi man tyabulu junu tsuve. Tsenmala yatyutyanu panbeesha deendanamu paki jumulaya brunsechi tene juunu detsuve. \v 19 Tsaju' in yapaya jumula chuinsha tiba meneste imula bain, naa in pupunanu yapayanu deengaanu jeru lura jumula bain, naa cha' neneinsha chuwa chi'kare' deengaanu jeru lura jumula bain brunsechi tene juunu dejuve. \s1 Lanpaanu punu muli \p \v 20 Israel chachillanu, ulibu muli kayu ura taadei tide, ñillunu naa-uwanuba dandaa tananu. \v 21 Tsenmala Aarónya ya' nalaba lanpaanu naakentsunu juñuba tsanguentsunu dejuve, tsenmalaa daayadimu jali avindala babuu chunu keesha iba wa'dinu yapayasha\f + \fr 27.21 \fk iba wa'dinu yapayasha, \ft tsandityu'ba, \fk Diosba wa'dinu yapayasha \ft ti' bain Diosa' pupunanu yapayanuren tsandimu deeve. Éxodo 40.2nu lende.\f* kepengama dannamin, chayangama in ajuusha dannanutsu. Tsa' mitya entsaa jumulaa Israel chachilla bain, naa yalanu bene sera' jimula bain naa-uwanuba tsa tsanguentsunu dejuve. \c 28 \s1 Chachilla' mitya Diosnukalen jimula' pannu jali \p \v 1 Dios kayu pa' jindu Moisésnu tsandimi: Ñu' uñaku Aarónnu bain, naa ya' nala Nadabnu bain, Abihúnu bain, Eleazarnu bain, naa Itamarnu bain ñu' junga demikade, tsenmalaa yala chachilla' mitya inu kalen jimu detiya' in yapayasha taawasha kemu junudetsu, Israel chachilla' kejtsapala. \v 2 Ñu' uñaku Aarónchi juntsa taawasha kendu pananutsumi balenchi jali ke', narake kide balengurenudetsu. \v 3 Tsejtu iya naaju rukulanaa juntsa kikenuu tireñu kata'ba, ñu juntsalanu pade yala Aarónchi jali kenudetsu, tsenmalaa ya inchi chachilla' mitya inu kalen jimu ruku juu tiyanutsu. \v 4 Entsaa jali jumulaa kenu dejuve: tenbapunu teenu jai paki bain, efud bain, avindaa pannu jali bain, muute deke' chujtyaa bareree tainsha pumu jali bain, naa mishusha pujchinu linu jali bain, tsenmin ajpeendee chuwa bain. Tsejtu ñu' uñaku Aarónchi bain, naa ya' nalachi bain jali kenu dejuve, tsenmalaa juntsachi chachilla' mitya inu kalen jimu in chachi junudetsu. \v 5 Tsejtu mun entsa jali kemu deju'ba uru jilu bain, lushmurara jilu bain, yamurara jilu bain, ungalala jilu bain, naa ura linu jilu bain menestenguenu dejuve. \s1 Efud \p \v 6 Efud jali kentsumiya, uru jiluchi bain, lushmurara jiluchi bain, yamurara jiluchi bain, ungalala jiluchi bain, tsenmin turekaraa ura linu jiluchi bain narake tsejtenu dejuve. \v 7 Tsenmin efudnu pala deechu kapameemee jai pakichi yaatala teepu' kakaakenuu junu juve. \v 8 Tsenmala efud jandala deendanamu jimu ajpeendee chuwaya efudba main juunu tsuve, tsenmin entsa bain uru jiluchi bain, lushmurara jiluchi bain, yamurara jiluchi bain, ungalala jiluchi bain, tsenmin turekaraa ura linu jiluchi bain junu tsuve. \p \v 9 Tsejtu bene unise shupuka pallu katu, Israelchi ya' nala' mumu junu piikekaanu juve. \v 10 Tsejtu yala naa-i pajtya' awamu deeñuba tsa tsai pilla', avenjula' mumu ajke' pillanu juve. Tsejtu ma shupukanuya mandishmain mumu ajke' pilla', kama shupukanu kama mandishmain mumu pillaanu dejuve. \v 11 Entsa shupukalanu mumu piikilaya urunu taawasha kiikemulaa tsanguenu dejuve, tsejtu naaketaa muute punu tsu'kantsumi kemu deju'ba tsanguenu dejuve. Tsejtu entsa pai shupukala Israel' nala' mumu pillaa jumula uruchi keñu mai'tenu pakinu nara mai'tanu dejuve. \v 12 Entsa shupukala efudnu pumu, pala kai'sha jimu jai pakinu mai'taanu dejuve naa-uwanuba Israel' nalanu mandenga mandengakenu. Entsanguitaa Aarón ya' palanu yala' mumu viyaa ji' in ajuusha taji tajiinu tsuve mandenga mandengakenu. \v 13 Tsenmin mai'tenu paki jumula uruchi junu dejuve. \v 14 Tsenmin kuunduupi keraa bain uruchi tene pallu kikare', mai'tenu pakinu deengare' kelu kelu pukaade. \s1 Tenbapunu teenu jai paki \p \v 15 Tsenmala kavitu kenutsumi tenbapunu teenu jai paki narake kikaatu, efud naajuñuba tsangue kikaanu juve. Juntsa kendu bain, uru jiluchi bain, lushmurara jiluchi bain, yamurara jiluchi bain, naa ungalala jiluchi bain, naa turekaraa ura linu jiluchi bain kekaanu juve. \v 16 Tsenmin pai paki jungue dyajlla' buungara' junu juve, barenchi bain, naa bungunchi bain pareju juu, 22 sentimetru juu tene junu juve kelumeemee. \v 17 Tsenmin naraa bale shupukachi tene taapai shili ju mai'tanu juve. Ajke' shilinuya sarduniu bain, tupasiu bain, tsenmin esmeralda bain. \v 18 Tsenmala entsaba pai shilinuya: turkesa bain, safiru bain, tsenmin jade shupuka bain. \v 19 Tsenmala entsaba pen shilinuya: jasintu bain, agata bain, tsenmin amatista shupuka bain. \v 20 Tsenmala entsaba taapai shilishaya: krisulitu bain, unise bain, tsenmin jaspe shupuka bain. Entsa bale shupukala uruchi keñu mai'tenu paki jumulanu chujtyaa tene junu dejuve. \v 21 Entsala 12 shupuka junu dejuve, matyu Israelchi ya' nala 12 dejuñu' mitya. Tsaju' Israelnu 12 sera' jimula' mumu ma shupukameemee ma mumu pilla' chujtya' muute chujtintsumi juuñuu junu juve. \p \v 22 Tsenmala tenbapunu teenu jai pakinuya kaa kuunduupi keraa uruchi tene ju', chuwa turan tsaanu juve. \v 23 Tsenmin uru tuti bain pallu ju', tenbapunu teenu jai paki kai'sha kapash kapash puntsumi junu dejuve. \v 24 Tsejtu uru kuunduupi jumuya tenbapunu teenu jai paki kai'sha kapash kapash pumu tutilanu kakaantsumi junu juve. \v 25 Tsenmin kuunduupi keraa tene pallu jumula' pai kapa, palanu mai'namu jai pakinu juntsa uru deengaranu kakaade, tsaju' efudnu ajkesha pumu jai pakinu kakaanu juve. \v 26 Tsenmin uruchiren kayu vee tuti pallu mangaatu, tenbapunu teenu jai pakinu pele kapasha pukaade, ura pañuya, efud keesha jumunu. \v 27 Tsenmin kama pai tuti uru tene juu mangaatu, entsalaya efudnu pumu jai paki ajkesha pukaade, panbeesha punnu kelunu, efudnu ajpeendee chuwa punu jayu katyunu. \v 28 Entsanguishu juntsaa tenbapunu teenu jai pakinu pumu tuti efudnu pumu tutiba, main lushmuraraa chuwachee kakaanu dejuve; tsenmalaa tenbapunu teenu jai paki efudnu pumu ajpeendee chuwa kai'tala tiyainu tsuve, yaitala baka' ji'nudetsu. \v 29 Entsanguitaa Aarón kavitu kenutsumi tenbapunu teenu jai paki panaa chachilla' mitya inu kalen jimula' vinu sukusha vinmala, naa ya' tenbaputala bain Israelchi ya' nala' mumu pillaa jinmala, iya naa-uwanuba yalanu mandenga mandengakenu tsuyu. \v 30 Tsenmin kavitu kenutsumi tenbapunu teenu jai pakinu naa Urim bain, naa Tumim bain pukaade, tsenmala Aarón in ajuusha jamiya ya' tenbapunu puu jajainutsu. Tsejtu juntsa deechu' kikaamu ya' tenbapunu mayii in junga jajainu tsuve. \s1 Chachilla' mitya Diosnukalen jimula' pannu vejan jali \p \v 31 Tsenmala avindaa pannu jaliya lushmurara jiluchi tene dekide. Juntsa jandalaa efud jimu juve. \v 32 Tsaaren kejtalaya juruunu juve mishpuka vinutsu. Tsejtu chiipunu keetala jayu dyajpiikakaade, wagaa kikachi naake jali ke' tenbapunu dishkaamu deeñuba tsanguikaatu, tsenmalaa kiyuuji'nutsu. \v 33 Tsejtu belu' kaya pele kapa kapaya tsururu puka kerake detsejtekare' uukerake kikaade, lushmuraraa jiluchi bain, naa yamuraraa jiluchi bain, naa ungalalaa jiluchi bain deketu, tsenmin naa uru kaa kanbana juula bain yangaatselu kikaade entsa kapatala, \v 34 ura pañuya, uru kaa kanbana eengaamiya, tsururu puka keraaya juntsa keenu puja'teke tsejtekaade, tsejtu kamain uru kaa kanbana eengaamiya, tsururu puka keraaya tsejtekare' tsaandene kekaanu juve kumuinchi juntsa jali belu' kaya kapatala. \v 35 Aarón chachilla' mitya inu kalen jimu ruku juu taawasha kentsumiya entsa kapa tinu jali pananu tsuve, tsenmalaa chachilla' mitya inu kalen jimula' vinu sukusha vi', in ajuusha jaiñu bain, naa fale' majaintsu bain kanbanan keenbarai neneinutsu, tsejtaa Aarón peyan jutyu. \p \v 36 Tsenmin junu uruchi tene pinbakikii paki ke' muute puntsuminu naake piikemu deju'ba juntsanguitu: “Yavéchin juu rukuve”, pilla junu tsuve. \v 37 Tsenmin juntsa pinbakiki, mishusha pujchinu jalinu llashkapasha mai'tekaade main lushmuraraa kaa chuwachi teleketu, tsenmalaa jei pajtyai'nutsu. \v 38 Entsanguitaa entsa pinbakiki Aarón' llashkapanu naa-uwanuba tsananu juve, tsenmalaa Israel chachilla inchin juu ufeenda keewaanutala ti ujcha ladeiñuba Aarónya kuipa taji tajiinu tsuve. Tsaju' juntsa pinbakiki lepa puu jijiinu tsuve, tsenmalaa iya juntsa ufeenda jumula mutyanutsu. \p \v 39 Aarónchi muute deke' chujtyaa bareree tainsha pumu jali ura linuchi tene ju', naa mishunu pujchinu jali bain ura linuchiren junu tsuve. Tsenmin ajpeendee chuwa bain tyeeba narake tsejtenu juve. \v 40 Tsenmala Aarón' nalachiya bareree tainsha pumu jali ju', naa ajpeendee chuwa bain, naa mishusha pujchinu jali bain naraa ju', yalanu balengurekaantsumi junu dejuve. \p \v 41 Entsanguitaa naa ñu' uñaku Aarónnu bain, naa ya' nalanu bain jali deke' pandenu juve, tsejtu bene yala' mishusha muli yuutsuude, tsanguetaa yalanu tsanguenu taawasha kuwa', chachilla' mitya inu kalen jimu ruku inchin juu detirenu. \v 42 Tsenmin yaichi tainsha punu wara bain linuchi tene ju', ajpelenu dishdimiren enbubi jingue dishdinuu junu juve. \v 43 Aarónya ya' nalaba entsa wara puu junu deju', naa iba wa'dinu yapayasha viindu bain, tsa jutyu'ba, in yapaya chuinsha vi', ufeenda tsure' ju'kensha kalen jiindu bain puu viviinu detsuve. Tsejtaa naa-uwanuba tsaandene kiikenu detsuve, ujcha la' peyan jutyu. Tsa' mitya entsaa jumulaa naa ya bain, naa yanu sera' jimula bain naa-uwanuba tsa tsanguen chunu detsuve. \fig Chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' kayu aa bale ruku|src="HK00267b.tif" size="Col" loc="Exodus 28" copy="por Horace Knowles se usan por cortesía de © The British & Foreign Bible Society 1954, 1967, 1972." ref="Éxodo 28.43" \fig* \c 29 \s1 Chachilla' mitya Diosnukalen jimula Dioschin juu. \p \v 1 Dios kayu pa' jindu, Moisésnu tsandimi: Chachilla' mitya inu kalen jimu rukulanu inchin juu detirenu jushu juntsaa entsanguenu juve: llupu kaa wagara main ka', naa llupu uveja bain tiba yujkajtu naraa tene pallu kade, \v 2 tsejtu pan kenu kayu ura trigu llujpe katu, da'pukakaa pan ke', naa mulichi yandaa pan bain ke' akaade. Juntsala pujkikarentsumi putyu tene junu dejuve, tsenmin pan kaa paki bain pujkikarentsumi putyu tene ke' muli mulangue' akaanu juve. \v 3 Tsejtu ma pishkalinu puke' in pupunanu yapayasha ta'de, naa llupu kaa wagara bain, naa llupu uveja pallu jumula bain. \v 4 Tsejtu bene Aarónnu bain, naa ya' nalanu bain, iba wa'dinu yapayasha tajitu, yalanu pitsaade. \v 5 Tsejtu bene chachilla' mitya inu kalen jimula' pannu jali katu, Aarónnu juntsa jali pandede, naa bareree tainsha punu jali bain, avindaa pannu jali bain, efud bain, naa ya' tenbapunu teenu jai paki bain. Tsejtu efudnu pumu ya' ajpeendee chuwachi deengaade. \v 6 Tsejtu mishusha pujchinu jali bain tele', naa ya' llashkapanu bain juntsa uru pinbakikii jumu teeka' eede chachilla' mitya inu kalen jimula naajuwa deeñuba juntsangue' inchin juu tirenu. \v 7 Tsejtu inchin juu tirendu menestenguentsumi muli katu, chachilla' mitya inu kalen jimu ruku tirede, Aarónnu juntsa muli ya' mishusha yuutsuutu. \v 8 Naa ya' nalanu bain mikatu, bareree tainsha punu jali pande' eede. \v 9 Tsejtu naa Aarónnu bain, naa ya' nalanu bain ajpeendee chuwachi ura' teede, tsenmin naa mishpukasha pujchinu jali bain ura' teekade. Entsanguitaa naa-uwanuba tsa tsanguemu chachi detirenu juve. Tsenmalaya naa-uwanuba yala tsa tsanguen chunu detsuve. \p \v 10 Tsejtu bene, iba wa'dinu yapaya juukapasha llupu kaa wagara tajide, tsenmala Aarón bain, naa ya' nala bain animaa mishpukanu tyaapachi ta'ka' tadinudetsu. \v 11 Tsejtu junu in ajuunu, iba wa'dinu yapaya juukapanu juntsa animaa tu'de. \v 12 Tsanguetu animaa asa katu, ufeenda tsure' ju'kenunu kachu muute usnamulanu tyamishuchi munguide, tsenmin laramu asaya ufeenda tsure' ju'kenu kelunu yuutsuude. \v 13 Tsejtu peshilitala bain, naa ajpatala bain, naa reñuñutala muli mai'namu bain, naa reñuñula bain dekatu, ufeenda tsure' ju'kenunu tsure' ju'kide; \v 14 tsaaren animaa alla bain, naa ya' kika bain, naa ya' pe bain, kajna' dechunu avindalaa ju'kiide, matyu chachilla' mitya inu kalen jimula' ujcha' mityaa tsangue' ju'kentsu' mitya. \p \v 15 Tsenmin llupu uveja pallu jumulanu main katu, Aarónnu bain, ya' nalanu bain animaa mishunu tyaapachi ta'kakare' \v 16 tu'de. Tsejtu ufeenda tsure' ju'kenunu kumuinchi ya' kelu kelu asa tya'kide. \v 17 Tsanguetu bene animaa petse petse jungue dedaatu, ya' peshili juula bain, naa ya' neepa juula bain pitsaade, tsejtu alla petse petse juu ya' mishuba tsuinsha bulu tsuude. \v 18 Tsejtu ufeenda tsure' ju'kenu jandala juntsa millangue ju'ke' keewaade, in mityaa tsangue' inchi mika ura' aindyu ishkakaanu tsanguetu. \p \v 19 Tsejtu bene llupu uveja kamain mangatu, juntsanu bain Aarón ya' nalaba animaa mishunu ta'ka' tadedisa. \v 20 Tsenmala animaa tu'de, tsejtu asa jayu katu, Aarónnu bain, naa ya' nalanu bain yala' urandya punguinu pele mutusha bain, naa urandya aa tyamishunu bain, naa urandya aa nemishunu bain munguide. Tsejtu laramu asaya ufeenda tsure' ju'kenunu kelu kelu detya'kide. \v 21 Tsejtu ufeenda tsure' ju'kenu jandala tyatyumu asa bain, naa inchin juu tirendu menestenguentsumi muli bain jayu katu, Aarónnu bain, naa ya' jalitala bain tya'kide, tsenmin naa ya' nalanu bain, naa yala' jalinu bain tsaren kide. Entsanguenmalaa Aarón bain, naa ya' nala bain, naa yala' jali bain inchin juu tene tiyanu detsuve. \p \v 22 Tsejtu bene llupu uvejanu ya' muli kade: naa nepelesha chumu muli bain, naa peshilitala mai'namu muli juula bain, naa ajpatala muli mai'namu bain, naa pai reñuñu bain, naa reñuñutala muli mai'namu bain, naa urandya enbu alla bain kade, chachilla' mitya inu kalen jimu rukulanu inchin juu tiwarendu menestenguentsumi animaañu' mitya. \v 23 Tsenmin pujkikaantsumi putyu pan, in ajuusha pishkalinu pumula kalaade: da'pukakaa pan bain main, naa mulichi yandaa jumu pan bain main, naa pan kaa paki bain main katu, \v 24 Aarón' tyaapanu bain, naa ya' nala' tyaapanu bain kumuinchi entsa detsuunu juve, tsejtu yalanu in ajuusha ufeenda yali' keewaakaanu juve. \v 25 Tsejtu bene yala' tyaapanu demangatu, in ajuusha ura' aindyu ishkakaanu ufeenda tsure' ju'kenunu ajke' animaa ju'ke' keewara jandala deju'kide. Entsa ufeendaya in mitya ju'ke' keewara juve. \p \v 26 Tsenmin Aarónnu inchin juu chachi tirendu menestenguentsumi llupu uveja tenbapu katu, in ajuusha ufeenda yali' keewaade. Tsenñu juntsa alla petsee ñuchi junu tsuve. \v 27 Tsejtu chachilla' mitya inu kalen jimu detiwaandu menestenguentsumi llupu uveja tute' keewara allanu pai petse vele' tadide. Entsa alla jumula, mainya tenbapu alla ufeenda yali' keewara jumaa juntsave, tsenmala kamainya enbu alla vee mujtu vele' tsuuñu jumaa juntsave. Tsaju' tenbapu allaya Aarónchi\f + \fr 29.27 \fk tenbapu allaya Aarónchi \ft titu entsa ajkeshaa chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' aa bale rukuchi jujuunu juve titaa tsandive, bersikulu 26nuya Moiséschee juñuba.\f* junmala, enbu allaya ya' nalachi junu tsuve. \v 28 Tsejtu entsa alla jumulaa Israel chachilla, yala iba ura' mandinu animaa tute' keewaantsumiya Aarónnu bain, naa ya' nalanu bain naa-uwanuba kuwanu dejuve. Tsaju' entsaa jumulaa naa-uwanuba tsaanu tsuve. \p \v 29 Tsenmala Aarón' pananu jali inchin juu jumulanuya, yanu sera' jimu chachillaa manganu dejuve ya peyanmala, tsaaren yala chachilla' mitya inu kalen jimu ruku tiyandaa, juntsaa taawasha kenu uuden kandu pananu dejuve. \v 30 Tsaju' Aarónnu sera' jimu ruku chachilla' mitya inu kalen jimula' aa bale ruku mandiya' Aarón naaken chumuwaañuba tsanguen chu', iba wa'dinu yapayasha taawasha mannu vimiya mandishpai malu' mitya entsa jali panaa tsananu tsuve. \p \v 31 Tsejtu bene inchin juu tirekaandu menestenguentsumi llupu uveja alla katu, inchin juu tenasha taji' alla akaade. \v 32 Tsenmala Aarón, ya' nalaba juntsa alla bain, naa pishkalinu pumu pan bain iba wa'dinu yapaya vinu juukapasha finu dejuve. \v 33 Tsaju' entsa alla bain, pan bain finuu dejuve, matyu yala inchin juu detira', naa chachilla' mitya inu kalen jimu ruku bain tiyanu uwanu, yala' ujcha manbitsaanu keewaramuwaañu' mitya. Tsaaren entsa panda, vee chachi juulaya finu dejutyuve, inchin juu dejuñu' mitya. \v 34 Tsenmala naa alla bain, naa pan juu bain ayunchi fikenui larañuba, jupenchi kikenu dejuve. Tsaju' juntsa panda inchin juu juñu' mitya, mu bain defityusa. \p \v 35 Tsa' mitya iya naatiñuba Aarónnu bain, naa ya' nalanu bain tsanguide. Tsejtu yalanu bale chachi tirendu, mandishpai malu tsaandene kide. \v 36 Malumere llupu kaa wagara main tute' keewaawaakide, yala' ujcha' mitya manbitsalanudetsu; tsenmin naa ufeenda tsure' ju'kenunu bain inchi ura' kuraa mandirenu menestenguentsumi muli yuutsuude, inchin juu tirenu. \v 37 Tsaju' mandishpai maluya ufeenda tsure' ju'kenunu ujcha' mitya animaa tute' keewaanu juve; entsanguenmalaa ufeenda tsure' ju'kenunu inchin juu tiyanu tsuve. Tsenñu tyee juntsanu tyuika' bain inchin juu tiya tiyainu detsuve. \s1 Malumee keewaanu ufeenda \p \v 38 Naa-uwanu bain malumere llupu kaa uveja ma añu juu tene pallu tute' ufeenda tsure' ju'kenunu jupe jupekenu juve. \v 39 Tsejtu mainya kepenene ju'ke' keeware', kamainya kependu'kainsha ju'ke' keewaakenu juve. \v 40 Ajke' kaa uveja ju'kentsumiya pan kenu llujpe kayu ura tene pai kilu ka', ulibu muli bain kayu ura tene ma litru ka' yande' keewaanu juve, tsenmin ma litru binu bain ka' yuutsure' ufeenda juu keewaanu juve. \v 41 Tsejtu kependu'kainsha kama llupu kaa uveja keewaandu bain, naa pan kenu llujpe bain, naa binu bain yuutsure' keeware' kepenene naake'ba tsaren mannu juve inu ura' tyawaanu aindyu ishkakaanu ju'ke' keewaatu. \v 42 Tsaju' entsa inu keewaanu tute' ju'kenu ufeendalaa naa ñulla bain, naa ñullanu sera' jimula bain in ajuusha naa-uwanuba tsanguentsunu dejuve, iba wa'dinu yapaya juukapasha; matyu iya junaa ñuba katawa' kuinda kiikenu tsuyu. \v 43 Tsejtu junaa iya Israel chachillaba katawanu tsuyu, tsenmala juntsa tenaya inchi tsamantsaa keewara jumu' mityan inchin juu jujuunu tsuve. \v 44 Tsejtu iba wa'dinu yapaya bain, naa ufeenda tsure' ju'kenunu bain inchin juu detirenu tsuyu, tsenmin naa Aarónnu bain, naa ya' nalanu bain inchin juu detirenu tsuyu yala inchi chachilla' mitya inu kalen jimu ruku deeñu. \v 45 Tsenmin iya Israel chachilla' kejtsapala chutu, yala' Dios junu tsuyu. \v 46 Tsenmalaa yala mijanu dejuve naa iyaa, Yavé, yala' Dios, yaiba bulu chunaa yala Egiptosha dechuren mangalaamuñuba. Iyaa Yavé, yala' Diosyu. \fig Ufeenda tsure' ju'kenunu|src="CO01498b.tif" size="Col" loc="Exodus 29.38-46" copy="por cortesía de Cook Communications Ministries International © 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Éxodo 29.46" \fig* \c 30 \s1 Aindyunguikaantsumi ju'kenunu \p \v 1 Dios kayu pa' jindu, Moisésnu tsandimi: Tsenmin naa aindyunguikaantsumi ju'kenunu bain akasia chichi kikaade, juntsa aindyu jupe jupekenu. \v 2 Bare' mitya bain, naa bungu' mitya bain tsaren bareenu juve; kelumeemee ma tyabulu, tsenmala katyunchiya pai tyabulu junu juve, tsenmala aindyunguikaanu tsure' keewaanunu musnamu kachulaya tyuipujtu' ma chi lurachin dejuunu juve. \v 3 Tsejtu aindyunguikaantsumi ju'kenunu ya' jandala bain, naa taapai kelu jumula bain, naa kachula bain uruchi tene narai mai'tanu dejuve. Tsenmin ya' kuyitala uruchiren chuwa pijtekaran tsaju' mai'tanu juve. \v 4 Tsenmin junu uru chuwa mai'ta panbeenu, uru tuti pu' pai kelusha main main puunu juve, tsejtaa junu pai tuti jumulanu pai cha'li jumula main main ñalla' pu' juntsanu ka' yali' taji tajiinu. \v 5 Juntsa cha'li jumula akasia chichee ju', uruchi tene mai'taanu juve. \fig Aindyunguikaantsumi ju'kenunu|src="HK00260b.tif" size="Col" loc="Exodus 30.1-5" copy="por Horace Knowles se usan por cortesía de © The British & Foreign Bible Society 1954, 1967, 1972." ref="Éxodo 30.5" \fig* \v 6 Tsejtu bene, daayadimu jali yananu ajuusha, matyu babuu tsunu ajuusha, tsandityu'ba, babuunu dukaanu ta'pa ajuusha, iya ñuba katawanu juuwashu juntsa ajuusha entsa aindyunguikaantsumi ju'kenunu taji' tsuude. \p \v 7 Naa-uwanuba kepenenemee lanpaa sekuwanguenu uwanu Aarón ju'ke' aindyunguikaantsumi ju'kenunu aindyunguikaantsumi jupe jupekenu juve. \v 8 Tsenmin kependu'kainsha lanpaa chakaanu uwanu bain maju'kenu juve. Tsaju' ñullanu sera' jimula naa-uwanu bain tsa tsanguentsunu dejuve in ajuusha. \v 9 Entsa aindyunguikaantsumi ju'kenunu deechu' ki'mujchin aindyunguikaantsumi ju'kenu jutyuve, naa animaa tute' ju'ke' keewara juu bain, naa pan kenu llujpe juu bain, naa binu juu bain entsanu yuutsure' ufeenda keewaanu jutyuve. \p \v 10 Aarón ujcha' mitya tute' keewara animaa asa katu, añumee ma bijee juntsa asa tavi' aindyunguikaantsumi ju'kenu kachu jandala mungue' inchin juu mandirenu tsuve. Tsenñu entsa aindyunguikaantsumi ju'kenunu inchin juu jujuunu tsuve. Tsaju' ñullanu sera' jimula bain naa-uwanuba ma añumee tsa tsanguentsunu dejuve. \s1 Chun mitya tyeeba kuwanu \p \v 11 Yavé manen Moisésnu patu tsandimi: \v 12 Israel chachilla nan dejuñuba mi'nu uwanu, yala main main yala' chun mitya inu tyeeba kuwanu dejuve, tsejtaa entsa nan dejuñuba mike' keenu tyan mityan depeyainuu peya jui'nutsu. \v 13 Naajula bain mi'nu uwanu mikamulaya inu lushi kuwanu dejuve, lushi kenu jeru tene man gramu, tsandityu'ba, paitya jera, in pupunanu yapayasha naake adyu' yangaamu deeñuba tsangue' keñuya. \v 14 Naajula bain 20 añu juu ajkesha mikamulaya inu tsa tsangue lushi kuwanu dejuve, \v 15 tsejtu tutan jutyu ñulla' chun mitya inu lushi kuwatu, naa tarukula bain, naa purela bain tsaren kuwa', mu bain man gramu tene kuwanu dejuve. \v 16 Tsa' mitya Israel chachilla tutan jutyu yala' chun mitya kuwanu lushi katu, iba wa'dinu yapayasha tyeeba kenu kuwade, tsejtaa tutan jutyu yala' chun mitya kuwamu deeñuba iya Israel chachillanu tenga tengakenu. \s1 Tyaapa pitsaanubrunse aa paila \p \v 17 Tsejtu Yavé manen Moisésnu tsandimi: \v 18 Brunsechi aa paila main kikaade, naa ya' chujtintsumi bain brunsechiren, junaa tyaapa bain, naa neepa bain pitsaanudetsu. Tsejtu ufeenda tsure' ju'kenunu, iba wa'dinu yapayaba pensangue', kejtaa tenatala chujtike', pi pukenu juve, \v 19 tsenmala Aarón bain, naa ya' nala bain junu pi kalare', yala' tyaapa bain, neepa bain pitsaanudetsu. \v 20 Tsejtu naa-uwanu iba wa'dinu yapayasha vi-i' bain pitsaatsaakenu detsuve; tsenmin naa-uwanu ufeenda tsure' ju'kensha kalen ji', in ajuusha ju'kenu ji-i' bain tsaren kiikenu detsuve. Entsanguiikishu juntsaa peyan dejutyuve. \v 21 Tsa' mitya yala peyan dejutyu, naa-uwanuba neepa bain, tyaapa bain manbitsaatsaa kenu dejuve. Entsaa jumulaa naa-uwanuba Aarón bain, naa yanu sera' jimula bain tsanguentsunu dejuve. \s1 Dioschin juu tirendumenestenguentsumi muli \p \v 22 Yavé, Moisésnu manbatu tsandimi: \v 23 Kayu aindyu jumula ñuren demi'ke' kade: kayu ura mira mandishmain kilu, kanela pen kilu, ñañi keraa aindyu bain pen kilu, \v 24 tsenmin kasiaya mandishmain kilu kade, in pupunanu yapayasha naake adyu' yangaamu deeñuba tsanguitu, tsenmin ulibu muli bain pen litru medya kade. \v 25 Tsejtu entsangue dekamee inchin juu tirendu menestenguentsumi muli kide, pindyupi kiikemula naaketaa kemu deeñuba tsanguitu. Entsaa inchin juu tirendu menestenguentsumi muli junu tsuve, \v 26 tsejtu entsachee iba wa'dinu yapayanu bain, naa iya chachillanu veta' veta' tsanguedaa tiñu keewara babuunu bain, \v 27 naa tyeeba tsuunu ta'pa llaijkaranu bain, naa junu tiba talantsumi jumulanu bain, naa ñillu chujtintsumi usja'tee jumu aa lanpara yachi junu tiba meneste-imulanu bain, naa aindyunguikaantsumi ju'kenunu bain, \v 28 naa ufeenda tsure' ju'kenunu yachi junu tiba meneste imulanu bain, naa brunsechi aa pailanu bain, tsenmin ya' chujtintsuminu bain yuutsuude. \v 29 Tsanguitaa inchin juu tene detirenu tsuve; tsenmala tyee juntsanu tyuikake' bain inchin juu tene tiya tiyainu tsuve. \p \v 30 Tsenmin juntsa muli naa Aarónnu bain, naa ya' nalanu bain yuutsuude, tsejtaa inchin juu detire' chachilla' mitya inu kalen jimu ruku detirenu. \v 31 Tsenmin Israel chachillanu entsandide: Entsa muli jumaa inchin juu tirendu menestenguentsumi muli junu tsuve, naa kumuinchi ñullanu sera' jimulachi bain. \v 32 Tsaju' entsa muli, ne na'baasa rukulanu juu yuutsuutyude, tsenmin ne vee muli bain entsangue mangue' tadityude. Entsa muliya inchin juu kurave; tsaañu' mitya inchin juu kure' talan chudei. \v 33 Tsaaren mulaa entsangue muli demanshu juntsaa, tsanguityu'ba, ne na'baasa chachinu yuutsuushu juntsaa, Israel chachi jutyu kura' juka'laranu tsuve, timi. \s1 Ju'ke' aindyunguikaantsumi \p \v 34 Moisésnu Yavé manbatu tsandimi: Entsa aindyu jumula bain paree tsa tsangue kade: estakte bain, anbar bain, galbanu bain, tsenmin aindyu chi pillu tene juu bain. \v 35 Tsangue' tyayuba yandetu, pindyupi kemula naake buute' yandemu deeñuba juntsangue' ju'ke' aindyunguikaantsumi tene jungue kide, tsenmala inchin juu junu tsuve. \v 36 Tsejtu mantsaya ñiyuyuke iitu, babuu chunu ajuusha tsuude, iya chachillaba wa'dinu keesha, ura pañuya, iya ñuba katawainu juuwashu junga. Entsa ju'ke' aindyunguikaantsumi jumu kayu ñuichi tsamantsa bale ju' inchin juu junu tsuve, \v 37 tsaju' ñui bain menestenguenu tya' vera juntsa keraa mantyudei. Entsa ju'ke' aindyunguikaantsumiya inchin juu ju', ñuichiya jaiba kanu jutyu juve, inchin juu jutu. \v 38 Tsaanuren mulaa juntsangue mangue' yachi menestenguenu kishu juntsaa, ya' chunu pebulu kejtsapala juka'laranu tsuve. \c 31 \s1 Diosa' pupunanu yapayashataawasha kemula \p \v 1 Manen Moisésnu Yavé tsandimi: \v 2 Judánu sera' jimulanu Hur' paña, Urí' na, Besalelnaa mi'ke' kayu, \v 3 tsejtu yanu ne chachillaya ken jutyuu juu kenu\f + \fr 31.3 \ft Hebreo kiikanuya Diosa' espiritunaa laapu' pantsuve, tsaaren enuya Besalelnu ne chachillaya ken jutyuu kenu pensaa Dios kuwave ti' aseetanguikarave. Tsenñuren veelaya Dios Espíritu Santaa Besalelnu kuwave ti' aseetanguemu deeve.\f* bain, naa aseetaju pensa bain, naa minu pensa bain kuwa', maalin pensachi ti bain uukeraa kiikenu tireyu, \v 4 tsenmalaa ti kenuu juñuba tsangue muute deke', naa uruchi bain, naa lushi kenu jeruchi bain, naa brunsechi bain ti taawashaba kiikenutsu, \v 5 tsenmin yaa naake kenuu juñuba dejuli', naa bale shupuka pukenuu juñuba punu tsuve, tsenmin naa ta'pachi bain taawasha ke', ti juula bain kiikenu tsuve. \v 6 Tsenmin yanu kivetenuya Dannu sera' jimu, Ahisamac' na, Oholiabnaa puyu. Tsenmin kumuinchi tsaatala taawasha kemu rukulanu kayu jungajte bibu' pensa kuwayu, iya naakide ti' kikaañuba tsangue kenudetsu. \v 7 Entsaa kenu dejuve: \li1 in yapaya jumula bain, \li1 iya chachillanu veta' veta' tsanguedaa tiñu keewara babuu bain, \li1 juntsa babuunu du'namu ta'pa bain, \li1 naa tiba in yapayasha meneste-imu juula: \li1 \v 8 naa tyeeba tsuunu ta'pa llaijkara bain, \li1 naa junu tiba meneste-imula bain, \li1 naa uruchi tene juu ñillu chujtintsumi usja'tee jumu aa lanpara bain, \li1 junu tiba meneste-imula bain, \li1 naa aindyunguikaantsumi ju'kenunu bain, \li1 \v 9 naa ufeenda tsure' ju'kenunu bain, \li1 naa junu tiba meneste-imula bain, \li1 naa brunsechi keñu aa paila bain, naa ya' chujtintsumi bain, \li1 \v 10 naa detsejte' keñu jali jumula, inchin juu jumu chachilla' mitya inu kalen jimu Aarónchi pananu jali bain, naa ya' nalachi chachilla' mitya inu kalen jimula' kenu taawasha kendu pannu jali bain, \li1 \v 11 naa inchin juu tirendu menestenguentsumi muli bain, \li1 naa ju'ke' aindyunguikaantsumi chachilla' mitya inu kalen jimula' vinu sukusha ju'kentsumi bain kenu dejuve. \p Tsa' mitya iya naakide tiñuba yalaa kumuinchi tsangue kenu detsuve. \s1 Lekanu malu \p \v 12 Moisésnu Yavé manbatu tsandimi: \v 13 Israel chachillanu patu entsandide: Iyaa tsangue' saaduma lekanu malu tireñu jumunuya ñulla bain, naa ñullanu sera' jimula bain naa-uwanuba lekanu dejuve. Entsaa iya Yavéve ti' keewara juve, tsaju' entsaa kiikendetsunmalaa naa iya, Yavéya, ñullanu inchi mi'ke' kañuba mijanudetsu. \v 14 Saaduma lekanu maluya ñuichi inchin juu malu junu tsuve, tsaañu' mitya balenguunu dejuve. Tsaaren mun juntsa malunu balenguutyu' lekatyuñuba juntsa tutanbera inu tsuve. Tsenmin mun juntsa malunu taawasha ke'ba, Israel chachi jutyu kura' juka'laranu tsuve. \v 15 Mandishmain maluya taawasha kenuu dejuve, tsaaren mandishpai malu tiyanmalaya saaduma lekanu malu ju', inu balengure' keewaanu malu junu tsuve. Tsaju' mun lekanu malunu taawasha ke'ba tutanbera inu tsuve. \v 16 Tsa' mitya iya chachillanu veta' veta' naakenu pañuba juntsangue' saaduma lekanu malunu Israel chachilla inchin juu malu kure', balenguunu dejuve. Tsaju' yalanu sera' jimu chachillaya naa-uwanuba tsanguentsunu dejuve. \v 17 Entsanguii dekishu juntsaa, iya Israel chachillaba naakenu juñuba tsanguenu mandengakara jujuunu tsuve, matyu iya mandishmain malunu naa selu bain, naa tu bain dekitu, mandishpai malunuya lekañu' mitya, timi Yavé. \p \v 18 Tsejtu Moisésnu Sinaí kuyisha Dios depa' dyatu, ya' tyamishuchin pai shupu' ta'panu depiike' ya naaken chudei ti'ba juntsa depillaa kuwami. \c 32 \s1 Uruchi keñu wagaa muute \p \v 1 Tsejtu Moisés kuyisha lutun te' manbajaindyuñu, Israel chachilla Aarón' junga jitu tsandila: Kujpa', lalanu dyus muute ke' kunun tsaave, tsenmalaa ajkesha miya' miinutsu, matyu lalanu Egiptosha mangalaamu Moisés tyee iñuba mijakeetyuñu' mitya, tila. \v 2 Tsenñu Aarón pakatu: Tsaaya, ñulla' shinbulanu bain, naa ñulla' na'malanu bain, naa unbee nalanu bain uru pun-erara pumulanu delaakare' taja' inu kuwakai, timi. \p \v 3 Tsenñu kumuinchi uru pun-erara pumulaya delare' Aarónnu taji' kuwala. \v 4 Tsenñu katu uru depi'ware', urunu taawasha kiikenu jeruchi ma wagaa muute kemi. Tsenñu chachilla tsandila: Israel chachilla, entsaa ñulla Egiptosha dechuren mangalare' maamu dyusve, tila. \p \v 5 Tsenñu Aarón chachilla naa-indetsuñuba keetu, wagaa muute ajuusha ufeenda tsure' ju'kenunu main ke' chujti' ui'tu, tsandimi: Ayu maluya, Yavé' mitya fandangu kidaa, timi. \p \v 6 Tsejtu juntsa ayunchi dishkepenene dekujtu, animaa tute' ju'ke' keewaala, tsenmin naa ufeenda juula bain keewaala Diosba ura' mandiyanu. Tsejtu bene chachilla dechudi' panda fi', kujchila, tsanguetu bene na'baasa sunden puinu kujpala. \p \v 7 Tsenñu Moisésnu Yavé tsandimi: Manbajtyaide, ñu Egiptosha mangalaakishu juntsa chachilla firu' juu detiya deive. \v 8 Iya naaken chudei tiñuba juntsanu jei demanbashñuve, tsejtu uru tene depi'ware', ma wagaa muute ketu, juntsanaa aawa kure' dekeeware', naa animaa juula bain detute' keeware' entsandindetsuve: Israel chachilla, entsaa ñulla Egiptosha dechuren mangalare' maamu dyusve, tiidetive, timi. \p \v 9 Tsenmin Moisésnu Yavé kayu pandu tsandimi: Entsa chachilla naadejuñuba iya keekeenayu, tsenñu uwain jaiba pañu meetyu chachi deeve. \v 10 Tsa' mitya umaya tsamantsa ajaa tenñu yalanu millangaanu juñu, inu daatadinu kityuka. Tsaaren ñunuya tsamantsangue chachi deseewaanu tsuyu, timi. \p \v 11 Tsenñu Moisés, ya' Dios Yavénu ya' ajara jayu mandya'kasa tya' patu tsandimi: Yavé, ¿nenñaa ñu' chachilla Egiptosha dechuñuren ñu' pudeechi ke' mangalara jumulanuba, tsamantsa ajaatya' firu' kenujtuuyu? \v 12 Ñu tsanguishu juntsaa, Egipto' chulla entsandinu dejuve: Diosya entsa chachillanu butyu tenasha detu'nu ju' mityaa mangalaañuve, matyu tsangue' detute' pirenu ju' mityaa tsanguiñuve, tinu dejuve. Tsaju' ñu ajaa tenñaa chachillanu firu' kenu pensa kendu bain, juntsa pensaya manbirede. \v 13 Ñunu meengue' ñuchi tiba kiikemu chachilla, Abrahamnu bain, Isaacnu bain, naa Israelnu bain mandengakide. Ñuren maali paka' tsanguenbera kenu tsuyu titu, yalanu entsandimuwaave: Ñullanu sera' jimu chachillanu tsamantsangue seeware', selusha makara chun tsangue seenguikaanu tsuyu, tsenmin ñullanu sera' jimulanu naaju tu jumulaa kuwanu pamuwa ju'ba juntsa tu dekuwanu tsuyu, tsenmala yalaa deka' naa-uwanuba yaichi juu tananu dejuve, timuwaave, timi. \p \v 14 Tsenñu Yavé, naa ya' chachillanu firu' kenu pensa pa'ba, tsanguen jutyu mashuwami. \v 15 Tsenñu Moisés kuyisha puturen manbajantsumi pai shupu' ta'panu Dios naaken chudei tiñuba juntsa palaa kelush kelush pillaa jumula taju. \v 16 Juntsa shupu' ta'pa Diosren kemi, tsenmin yaren junu depiikemi. \p \v 17 Chachilla jutindetsuñu Josué meetu Moisésnu tsandimi: Vinguenu uranu chachilla naati ui'mu deeñuba kajna' chuinsha juntsandindetsuve, timi. \p \v 18 Tsenñun Moisés tsandimi: Vingue' puitu beesanguiñu bain jutyu, naa bensa-i' dellakintse'tuwara beesa bain jutyuve; entsaya vee beesave, timi. \p \v 19 Tsejtu Moisés yala' kajna' chunu tenasha kalen miitu, naa uru wagaa bain, tsenmin chachilla bain beelangue' tsanguindetsu kata' ajaatyatu, ya' tyaapanu Diosa' lei pilla shupuka taa jinduren tusha deleetyatyukemi, kuyi demavitu. \fig |src="CO00836b.tif" size="Col" loc="Exodus 32.19" copy="por cortesía de Cook Communications Ministries International © 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Éxodo 32.19" \fig* \v 20 Tsenmin juntsa uru wagaa ka', tsaa ñichi dejupeketu, ñiyuyuke de-ili', pisha deshajara' kepu', juntsa pi Israel chachillanu kushkaami. \v 21 Tsejtu Moisés, Aarónnu bain tsandimi: ¿Entsa chachilla ñunu tyee dekiñaa, ñu yalanu tsamantsangue ujcha lawaatunguiyu? timi. \p \v 22 Tsenñu Aarón pakatu: Bale ruku, inu tsamantsai ajaatyatyuka, ñuya mive naa entsa chachillaya firu' kenu pensan judeeñuba. \v 23 Yala inu entsa detiwa: Lalanu dyus muute ke' kunun tsaave, tsenmalaa ajkesha miya' miinutsu, matyu lalanu Egiptosha mangalaamu Moisés tyee iñuba mijakeetyuñu' mitya, detiwa. \v 24 Tsenñu yalanu tsandiwayu: Tsaaya, mun uru detana'ba inu kuwakai, tiwayu. Tsenñu inu uru dekuwañu, ñinbaasha kepuñu, ¡entsa wagaa muute faave! timi. \p \v 25 Tsenñu Aarónren tsanguikaañu, Israel chachilla na'baasa ne kikendetsu', naa yala' kundaalachi bain na'baasa depakaya' uukaviinuu judeeñu Moisés katatu, \v 26 yala' kajna' chunu tena viviinsha uiditu entsandi ui'mi: ¡Mun Yavéba debuuna' bain iba buudijadei! timi. \p Tsenñu Levínu sera' jimu chachillaya kumuinchi yaba tene buudila. \v 27 Tsenñu Moisés yalanu tsandimi: Yavé, Israel chachilla' Dios entsandive: Ñulla main main peeniya deka', veela pudenashu junga miji', kajna' chunu tena viviinu kapash kapash dapuitu, naa ñulla' naatala deeñu bain, naa ñuichi ura' keranu chachi deeñu bain, naa ñulla' yapaya keetala chumu deeñu bain, unbee nalanuya tu'dei, tive, timi. \p \v 28 Tsenñu Levínu sera' jimu chachilla Moisés naakidei tiñuba tsa dekiñu, juntsa malunu 3.000 unbee rukulaa peyala. \v 29 Tsenñu chachillanu Moisés tsandimi: Ñullanu uma Yavé yachi tiba kiikenu tirenu mi'ke' kave; yaa ñullanu yachi ura' de-ikaave, matyu naa ñulla' kailla deeñu bain, naa ñulla' naatala deeñu bain, kundaa dekiñu' mitya, timi. \p \v 30 Juntsa ayunchi chachillanu Moisés tsandimi: Ñulla tsamantsaa ujcha delave. Tsaañu bain, manen kuyisha Yavé' puinsha malunu tsuyu, tsejtaa tsanguekaanuutuya ñulla' ujcha' mitya manbitsaakaanu, timi. \p \v 31 Tsejtu manen Moisés, Yavé' puinsha malutu tsandimi: Uwain entsa chachilla, uruchin dyus muute dekitu tsamantsaa ujcha delave. \v 32 Tsaañu' mitya ñuya yala' ujcha manbitsaade ti' u'tandinu tenve; tsaaren ñu yalanu ujcha manbitsaatyushu juntsaa, in mumu ñu' kiikanu piike' tanashu juntsanu mamushkide, timi. \p \v 33 Tsenñun Yavé tsandimi: Naajulaa inu ujcha delañuba, juntsalanun in kiikanu mamushakenu tsuyu. \v 34 Tsa' mitya miitu, iya nukaa juntsa chachillanu miya' jide tiñuba, junga miya' jide. In anjee ñunu miya' jinu tsuve. Tsenmin yalanu taaju iwaanu malu janmalaya, iya yala' ujcha' mitya taaju de-iwaanu tsuyu, timi. \p \v 35 Tsejtu Yavé chachillanu taaju depuiwaami, Aarónnu tsangue' wagaa muute dekikaañu, juntsan mitya. \c 33 \s1 Sinaí kuyinu shuike' miji'ajkesha jidei, timi Yavé. \p \v 1 Yavé manen Moisésnu tsandimi: Entsa tenanu malu' miide, Egiptosha mangalaañu chachillaba. Tsejtu iya Abrahamnu bain, Isaacnu bain, naa Jacobnu bain, yalanu sera' jimu chachillanu naaju tu jumaa kuwanbera kenu tsuyu ti' pamuwaañuba junga miya' jide. \v 2 Iya ma anjee ñulla' junga ajkesha eenu tsuyu ñullanu miya' jinutsu. Tsenmin iren junga Canaánnu sera' jimulanu bain, Amornu sera' jimulanu bain, Hetnu sera' jimulanu bain, Fereznu sera' jimulanu bain, Hevenu sera' jimulanu bain, naa Jebúsnu chumulanu bain dejuka'laanu tsuyu. \v 3 Tsejtu tu naranainsha, naa chu'pi bain, naa mishki bain pi ju' pilla' jin tsainsha jidei. Tsaaren iya ñuiba bulu jin jutyuyu, iya ñuiba bulu ne jiinduya, ñulla pañu meetyu chachi deeñu' mitya, kayu junga jindetyun detuta'ba inu juve, timi. \p \v 4 Tsenñu kumuinchi chachilla entsandiñu demeetu, yuj daran kuipa pu' pañu' mitya pure' llakindyaila. Tsejtu muba unnanguindetyu', uruuñuba panaindyula, \v 5 Yavé Moisésnu entsandiñu' mitya: Israel chachillanu entsandide: Ñulla pañu meetyu chachi deeve. Ñuiba jayu' mityaaba bulu puna'bananuutuya, ñullanu millangaanu juyu. Tsa' mitya ñulla' pudeeshu juntsa uru dekalaadei, tsenmala mijanu tsuyu ñullanu naakenu ju'ba, tiñu' mitya. \p \v 6 Tsenñu Horeb kuyibi Israel chachilla unnangue' uru juu manbanan jutyu shuwala. \s1 Diosba wa'dinu yapaya \p \v 7 Moisés yapaya katu, yala' kajdi' yapaya ke' chunu avindala chujti jijiimi, tsejtu Diosba wa'dinu yapaya mumu pumi. Tsenñu mun Yavénu pake'meenu tya'ba, juntsa yapayasha ji' pake'meemeekila, yala' kajdi' yapaya ke' chunu avindalaa chuñu' mitya. \v 8 Tsejtu naa-uwanu Moisés Diosba wa'dinu yapayasha jintsuñuba, kumuinchi chachilla dekujpa' yala' yapaya juukapa ajuusha uyu uyudila, ya kayu vindyuya keena de-uinatu. \v 9 Tsenmala Moisés juntsa yapayasha vinmalan ñivish lura pajtya', juntsa juukapasha dishdiji dishdijiimi, tsenmala Yavé Moisésba papatintsumi. \v 10 Tsenmala ñivish lura pajtya' yapaya juukapanu dishdijinmala, naaju chachilla bain main main yala' yapaya juukapasha tele teledila, Diosnu aawa kure' keewaatu. \p \v 11 Yavéya Moisésba ne chachilla ura' keraatala naa-i kaju'talai uiditaa kuinda kemu deeñuba tsangue kuinda kiikemi. Tsejtu Moisés kuinda dekemin yala' yapaya ke' chuinsha miji mijiimi. Tsaaren Moisésnu tiba kive'mu Nun' na, Josuéya, naa-uwanuba Diosba wa'dinu yapaya juusha tsa tsanami. \s1 Yavé yachi tsamantsaa jumuMoisésnu keewaami. \p \v 12 Moisés Yavénu tsandimi: Ñuya inu entsa chachillanu miya' jimishtide tive, tsejturen munaa iba bulu eenu ju'ba juntsaya wandindyuve. Tsenmin ñuya inu ura' kerayu timu ju', ñu' ajuusha mika ura' katawamu rukuve, tive. \v 13 Tsaaren uwain tsaaba juñuya, ñu tyee kenu ju'ba inu mijakaaka, tsenmalaa iya ñunu ura' keengue' jintsu', ñuchi ura' katawantsunu. Tengaya jude naa entsa chachilla ñu' chachi deeñuba, timi. \p \v 14 Tsenñu Yavé pakatu: Iren ñuba bulu jintsunu tsuyu; tsejtu ñunu tiba bulla jutyu chunu tirenu tsuyu, timi. \p \v 15 Tsenñu Moisés pakatu: Tsejtu ñuren lalanu miya' jin jutyushu juntsaa, enu mangala' me-eetyuka. \v 16 Matyu ñuren lalanu miya' jin jutyushu juntsaa, ¿nejtaa mijakeenu jun naa ñuchi ura' katawa' jinduba? Ñu miya' jintsushu juntsaa, naa ñu' chachilla bain, naa i bain kayu vejan chachillaba uwain vera' deju'ba mijanu dejuyu, timi. \p \v 17 Tsenñu Yavé pakatu: Ñu entsandishu juntsa bain uwain tsanguenu tsuyu, ñunu iya ura' kera' mitya, tsenmin ñuya inchi ura' katawamu rukuñu' mitya, timi. \p \v 18 Tsenñu Moisés patu: Tsaaya, ñu' tsamantsaa jumu inu keewaaka, timi. \p \v 19 Tsenñu Yavé tsandimi: Iya naaju ura ju'ba juntsaa jumu kumuinchi ñu' ajuusha puitenu tsuyu, tsenmin ñu' ajuusha in mumu Yavénu pakanu tsuyu. Iya munu tenbi keenu tenñuba tsanguenu tsuyu, tsenmin munu lastema' keenu tenñuba tsanguenu tsuyu. \v 20 Tsaaren uwaindiyu, in kajuuya katan jutyuve, matyu mu bain in kajuu katashu juntsaa, chun jutyuñu' mitya, timi. \p \v 21 Tsejtu Yavé entsa bain tsandimi: Keekide enu in kelunu ma tena juve; kujpatu, entsa shupu' jandala uidide. \v 22 Inchi tsamantsaa keewara jumu puinmala ñunu shupu' dijkinu pukenu tsuyu, tsejtu in tyaapachi dishu' tadinu tsuyu iya pullanbera. \v 23 Tsejtu dishu'tadinu tyaapa bene manganmalaya in beenbushun kataaketu, in ajuuya katan jutyuve, timi. \c 34 \s1 Diosa' lei piikenukasa shupu' ta'pa \p \v 1 Tsejtu Moisésnu Yavé tsandimi: Kasa shupuka pinbakikii kaspele naaju deeñuba ñu juntsangue demangu'de; tsenmala ajke' shupu' lepa, ñu' leetya'keñu jumulanu naaju pillawaañuba juntsaren manbiikenu tsuyu. \v 2 Tsenmin Sinaí kuyisha ayu kepenene malunu ura' dekide, tsejtu kuyisha kayu aa katyu tenasha lu' inu katawade. \v 3 Muba ñuba bulu lanu dejutyuve, mu bain entsa kuyisha pundejutyuve; tsenmin naa uveja juula bain, naa chibu juula bain, naa wagaa juula bain kuyi ajuusha tape fin punu dejutyuve. \p \v 4 Tsenñu Moisés pai shupu' ta'pa kaspele naaju deeñuba juntsangue demangu'mi. Tsejtu juntsa ayunchi dishkepenene kujpatu, shupu' ta'pa deka' Sinaí kuyisha malumi, Yavé naakide tiñuba tsaitu. \v 5 Tsenñu Yavé ñivish luranu pajatu junu Moisésba bulu pumi, tsejtu maalin ya' mumunu pa', \v 6 Moisés' ajuusha daran palaachi pasai puitu tsandimi: Yavé, Yavé, ura Dios, tenbityamu, jei kidandai paijtyu Dios, munuba estyamu, anbukityu, \v 7 naa-uwanu' mityaba estya' jintsumu Dios, naa firu' dekiñu bain, naa kundaa dekiñu bain, tsenmin ujcha dekiñu bain, manbitsaamu juve. Tsejturen firu' kemulanuya taaju iwarei'mujchiya puitetyu Diosve. Tsaju' ya' apala' ujcha' mityan taaju de-iwaamuve, naa ya' nalanu bain, naa ya' pañalanu bain, naa ya' tyuipañalanu bain, naa ya' tyuipaña' nalanu bain, timi. \p \v 8 Tsenñu Moisés teledi' ya' mishu tusha tapa'kanbera jeke waike' aawa kure' keewaatu, \v 9 tsandimi: Bale Ruku, uwain iya ñuchi ura' katawamu juñuya, lala' kejtsapala pu', lalanu miya' jimishtika. Uwain entsa chachilla jaiba pañu meetyu deeve, tsaaren lala ti firu' kiidekiñu bain, ti ujcha kiidekiñu bain manbitsaade, tsejtu lalanu ñu' chachilla juu tireka, timi. \s1 Dios chachillaba veta' veta'ura' mannu tiyami. \p \v 10 Tsejtu Yavé tsandimi: In palaanu ura' meedidei: Iya uma ñu' chachillaba veta' veta' ura' kenu tsuyu. Naaju chachillanu bain nuka tushaba keenbashiinuu ki'nu jumu ñullanu ke' keewaanu tsuyu. Tsenmala kumuinchi chachilla ñuiba chumulaya iya naakenuu juñuba keemijanu detsuve. Matyu tsamantsa jeetyainuu jumu ñulla' kejtsapala dekenu tsuyu. \p \v 11 Iya uma ñullanu naatiñuba tsa tsanguidei, tsenmala iya naa Amornu sera' jimulanu bain, Canaánnu sera' jimulanu bain, Hetnu sera' jimulanu bain, Fereznu sera' jimulanu bain, Hevenu sera' jimulanu bain, tsenmin Jebúsnu chumulanu bain ñulla' kejtsapala dejuka'lare' eenu tsuyu. \p \v 12 Pashkayajtu dechu' ñulla' viinu deeshu junga chumulaba, ti bain veta' veta' ura' kenu ti' tsanguenu tiyatyudei, tsenmalaa yala tyee kemu deju'ba ñullanu tsangue' firu' kikaakenuu jui'nudetsu. \v 13 Tsa jutyu', ñulla yaichi ufeenda tsure' ju'kenunu bain, naa shupukachi keñu dyus muute juu uinamulanu bain, tsenmin yala' dyus Asheráchin juu chi chumulanu bain desenaa-eekidei. \p \v 14 Naaju dyus jumulanuba teedi' aawa kure' keewaatyudei, matyu iya tsamantsa selandyamu ju', in mumuren selandyamu Dios mumuñu' mitya. \p \v 15 Entsa tenasha chumulabaya tiba veta' veta' ura' kiiken chunu tiyatyudei, tsandenna yala yala' dyus jumulanu balenguunu dejinmala, ñui bain yaiba bulu jijiinuba junu dejuve, tsenmin yala' dyus jumulanu tyeeba detute' keewara alla bain defimishtinmala, ñui bain yaiba buudi' fi'banguenuu dejuve, \v 16 tsa jutyu'ba, yala naa yala' na'ma judeeñu bain, ñulla' nalaba debuute' chujtinmalaya, juntsa na'mala yala' dyus jumulanu aawa dekure' keewaajinmala, ñu' nala bain yala' dyus jumulanu deteedi' aawa kure' keeware' ujcha lalainu detsuve. \p \v 17 Naa-uwanuba ne ti jeruuñuba depi'ware', juntsanaa dyus kityudei. \s1 Añumee pen bijeefandangu jumula \p \v 18 Pujkikarentsumi putyu pan fifikenu fandangu kenu dejuve iya ñullanu naakidei tiñuba tsanguetu. Mandishpai malu' mitya fandangu kenu dejuve, tsejtu pan bain fintsumiya pujkikarentsumi putyu juuya fifikidei. Entsa fandangu kemiya Abib chu'chayanu naaju malutalaa tsanguenuu juñuba kenu dejuve, juntsa chu'chayanaa Egiptosha chutun mala' maamuwa de' mitya. \p \v 19 Ñuichi ajke' llupu kailla jumulaya inchi junu detsuve, naa wagaa kailla juula bain, uveja kailla juula bain, naa chibu kailla juula bain inchi junu detsuve. \v 20 Tsaaren buru kaana ajke' kayamu llupunuya, uvejabaa, tsanguityu'ba, chibubaa vete' tute' keewaanu dejuve, tsaaren mavetei'shu juntsaa, kutu dyaityuinu dejuve. Tsenmin ñuichi ajke' na unbeena kayamunu ñuichi mandirenuya, main main jumula' mitya inu ufeenda kuwanu dejuve. Tsaju', ne mun inu ja' keeja' bain tiba tajtuuya jan dejutyuve. \p \v 21 Mandishmain maluya taawasha kidei, tsaaren mandishpai malu tinmalaya lekadei, naa tyeeba wajkikendu bain, naa pu' tinbu iñu kakendu bain. \p \v 22 Tsenmin Semana tinu fandangu bain kidei, ura pañuya, trigu de-iñu ajke' kandu bain, naa añu de-insha puka de-i' puiñu kandu bain fandangu kenu dejuve. \v 23 Kumuinchi unbee rukulaya ma añunu entsa pen fandangu jumulanu in ajuusha, matyu Bale Ruku Yavé, Israel chachilla' Diosa' ajuusha jijiinu dejuve. \v 24 Tsaju' vejan chachillanuya ñulla' chundala dejuka'lare' eetu, ñulla' tu kayu aawa tiwaanu tsuyu. Tsenmalaa naa ñulla in ajuusha, matyu Yavé, ñulla' Diosa' ajuusha, ma añunu entsa pen bijee dejiñuba, ñulla' tu mujkere' manganu tyan dejutyuve. \p \v 25 Naa-uwanu animaa tute' keeware'ba, ya' asa, pujkikarentsumi puu panba buungare' keewaanu jutyuve. Tsenmin naa Dapulla' livee kiñu fandanguchi finu animaa larañu bain, ne ayunchi mafinu laakaanu kityudei. \p \v 26 Ti buikiya iñu bain, ajke' katu kayu ura tene ka', in yasha, matyu ñu' Dios, Yavé' yasha taji tajiinu dejuve. \p Chibu kaillanu ya' ama' chu'pichi akaatyudei. \s1 Moisés Diosa' lei manbiikemi. \p \v 27 Moisésnu Yavé manbatu tsandimi: Entsa pa' puiñu palaa piikide, matyu entsalaa naa ñuba bain, naa Israel chachillaba bain iya veta' veta' tsanguedaa ti' pañu palaa deeñu' mitya, timi. \p \v 28 Tsenñu Moisés junu Yavéba 40 malu, 40 kepe pumi tiba fityumujchi, naa pi bain kujchityumujchi. Tsejtu junaa shupu' pakinu veta' veta' tsanguedaa tiñu palaa piikemi, \f + \fr 34.28 \fk piikemi: \ft Hebreo palaachi pilla kiikanuya maa shupu' ta'panu piikeñu bain narati waintyu', naa Diosya piikeñu bain, naa Moisésya piikeñu bain waintyuve. Éxodo 34.1nu lende.\f* ura pañuya, Dios naaken chudei ti'ba juntsa paitya jumula. \s1 Moisés' kajuru pi'kelaa \p \v 29 Tsejtu bene Moisés Sinaí kuyinu manbajtya' miintsumi, Dios naaken chudei tiñuba pai shupu' ta'panu juntsa pillaa taju; tsejturen ya Yavéba kuinda keñu' mityaa ya' kajuu pidyaañuren ya mijaindyumi. \fig |src="CO00835b.tif" size="Col" loc="Exodus 34.27-29" copy="por cortesía de Cook Communications Ministries International © 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Éxodo 34.29" \fig* \v 30 Tsenñu Aarón bain, naa Israel chachilla bain Moisés' kajuu pidyaañu dekata' yuj jeetyatu, jaiba yanu kalen ji'la. \v 31 Tsenñuren Moisés yalanu ya' keesha mikañu, Aarón bain, naa kumuinchi balela bain Moisés' junga kalen dejiñu, Moisés yaiba kuinda kemi. \v 32 Tsenñu bene kumuinchi Israel chachilla bain kalen dejiñu, Moisés kuinda kemi, yanu Sinaí kuyisha Yavé chachillanu titi kidei tiñu bain. \v 33 Tsejtu bene yaiba dekuindake' dyatu, ya' kajuunu ma jali viyakaami. \p \v 34 Naa-uwanu Moisés, Yavé' puinsha ji' yaba kuinda kenu vintsu' bain ya' kajuunu vinamu jali manga mangakemi, tsejtu malataa maviya maviyakemi. Juntsai' malataa Israel chachillanu Yavé tyee kidei tiñuba wandi wanditimi. \v 35 Moisés malañu Israel chachilla ya' kajuu pidyaa dekatanmalaya, Moisés ya' kajuunu jali mavike mavikekemi. Tsejtu Yavéba kuinda kenu mavintsumee ya' kajuunu vinamu jali manga mangakemi. \c 35 \s1 Lekanu malununaakenuu juñuba \p \v 1 Moisés kumuinchi Israel chachillanu dewa'kaatu tsandimi: Yavé inu entsanguikaade, tive: \v 2 Mandishmain maluya taawasha kenu dejuve; tsaaren mandishpai malu tinmalaya Dioschin juu malu junu juve, tsaju' juntsa saaduma malunuya leka', Yavénu balengure' keewaanu malu junu tsuve. Mun juntsa malunu taawasha ke'ba tutanbera inu tsuve. \v 3 Ñulla nuka dechu' bain, saaduma lekanu malunuya naa ñiba juikaanu dejutyuve, tive, timi. \s1 Diosa' pupunanu yapayakenu kuwa ufeenda \p \v 4 Moisés manen kumuinchi Israel chachillanu manbatu tsandimi: Yavé entsaaya kidei tive: \v 5 Yavénu kuwanu ufeenda wa'kaadei. Mun maalin kuwanu tya', ya' tenbukasharen tsanguiñu uraa tyashu juntsaa, naa uru juuñu bain, lushi kenu jeru juuñu bain, brunse juuñu bain, \v 6 naa lushmurara jilu juuñu bain, yamurara jilu juuñu bain, ungalala jilu juuñu bain, ura linu jilu juuñu bain, naa chibu ju juuñu bain, \v 7 naa llupu uveja kika ungalalaa tiwara bain, naa pi animaa kika kayu naraa juula bain, naa akasia chi bain, \v 8 naa ñillu chakaanu ulibu muli juula bain, naa Dioschin juu tirendu menestenguentsumi mulinu punu aindyu juula bain, naa ju'ke' aindyunguikaantsumi kenu aindyu juula bain, \v 9 naa unise shupuka juula bain, naa chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' aa bale rukuchi tyaapa putyuu juwali jumu efud tinu jalinu mai'tentsumi bale shupukala bain, naa efud jandala tenbapunu teenu jai pakinu mai'tentsumi bale shupukala bain kanu dejuve. \s1 Diosa' pupunanu yapayashatiba meneste imula \p \v 10 Mun tyeeba narake kenu milaya deja', Yavé tyee kidei tiñuba millangue ke', \v 11 Diosa' pupunanu yapaya kidei: Diosa' pupunanu yapaya juusha pumu linu jali bain, naa yapayanu vikaantsumi ju jali bain, naa juntsanu vikaantsumi kika bain, naa beru juula bain, naa ta'pa juula bain, naa ta'pa deengaanu cha'li juula bain, naa yatyutya juula bain, naa yatyutyanu panbeesha deendanamu paki juula bain, \v 12 naa babuu bain, naa babuu yali' tanenu cha'li juula bain, naa ya' ta'pa bain, naa yanu daayadimu jali bain, \v 13 naa tyeeba tsuunu ta'pa llaijkara bain, naa yachi yali' nentsumi cha'li bain, naa junu tiba tsumula bain, Diosa' ajuusha keewara pan bain, \v 14 naa dangaanu ñillu chujtintsumi usja'tee jumu aa lanpara bain, naa yachi junu tiba meneste-imula bain, naa ya' lanpaa juula bain, naa lanpaa muli juula bain, \v 15 naa aindyunguikaantsumi ju'kenunu bain, naa yachi yali' tanenu cha'li juula bain, naa Dioschin juu tirendu menestenguentsumi muli bain, naa ju'ke' aindyunguikaantsumi bain, naa Diosa' pupunanu yapaya juukapanu daayadimu jali bain, \v 16 naa ufeenda tsure' ju'kenunu bain, naa yachi brunse waaku bain, naa yachi yali' tanenu cha'li bain, naa junu tiba meneste-iimula bain, naa brunsechi jumu aa paila bain, naa ya' chujtintsumi bain, \v 17 naa cha' neneinsha daalu'tekaanu jali juula bain, naa ya' yatyutya juula bain, naa yatyutyanu panbeesha deendanamu paki juula bain, naa junga cha' neneinu vinu juukapasha daayadimu jali bain, \v 18 naa Diosa' pupunanu yapaya chi'kare' deengaanu jeru lura juula bain, naa cha' neneinsha chi'kare' deengaanu jeru lura juula bain, naa juntsa jeru lura juulanu teepunu chuwa juula bain, \v 19 naa Diosa' pupunanu yapayasha vi' pannu detsejte' kiñu jali juula: chachilla' mitya Diosnu kalen jimu ruku Aarónchi pannu jali Dioschin juu jumu bain, naa ya' nala' pannu jali juula bain kenu dejuve chachilla' mitya Diosnu kalen jimu taawasha kenudetsu. \s1 Chachilla tiba menesteinu jumula tajila. \p \v 20 Kumuinchi Israel chachilla Moisésnu meena' miila, \v 21 tsejtu bene mantsalaya uwain yala' pensashan Yavénu tyeeba kuwanu tya', ura' pensalaya demiji', Dioschi titi menesteñuba juntsa tajila, tsenmalaa Diosba wa'dinu yapaya bain, naa junga tiba meneste imula bain, naa Dioschin juu jali juula bain dekenudetsu. \v 22 Tsejtu naa supula bain, naa unbee rukula bain yai tenen tsanguenu tyatu Yavéchi kuwanu, naa putsejta juula bain, pungui-erara juula bain, suutes juula bain, tuti juula bain, naa tiba uruchi keñu juula bain detajiila. Tsejtu kumuinchi juntsala uru detaji' Yavéchi kuwala. \v 23 Tsejtu naajulaa lushmurara jilu juu, naa yamurara jilu juu, naa ungalala jilu juu, naa ura linu jilu juu, naa chibu ju juu, naa llupu uveja kika ungalalaa tiwara juu, naa pi animaa kika kayu naraa juu tanamula bain taji tajiila. \v 24 Tsenmala mantsalaya lushi kenu jeru juu, naa brunse juu tanamulaya Yavéchi kuwanu taji tajiila, tsenmala akasia chi tanamulaya juntsaa taji tajiila, juntsachi titi kenuu juñuba kenudetsu. \v 25 Tsenmala supula tyaapachi narake ture' kenu milaya, lushmuraraa jilu juu bain, yamuraraa jilu juu bain, ungalalaa jilu juu bain, naa ura linu jilu juu bain ture' taji tajiila. \v 26 Tsenmala mantsa supula bain kenu mideju' tsanguenu tyamulaya chibu ju deture' taji tajiila. \v 27 Tsenmala ma bulu chachimee washi washiken chumu bale rukulaya, unise bale shupuka bain, naa kayu vera bale shupuka bain taji tajiila, tsejtaa chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' kayu aa bale ruku' efudnu bain, naa tenbapunu teenu jai pakinu bain mai'tenu, \v 28 tsenmin naa Dioschin juu tirendu menestenguentsumi mulinu punu aindyu bain, naa ju'ke' aindyunguikaantsumi kenu bain tajila, tsenmin ulibu muli naa ñillu chakaantsumi tirenu bain, naa chachilla' mitya Diosnu kalen jimulanu Dioschin juu tiremu yuutsuuntsumi muli kenu bain taji tajiila. \p \v 29 Tsaju' naa supula bain, naa unbee rukula bain uwain tsanguive'nu tya', Moisésnu Yavé naatiñuba juntsa kumuinchi tsai de-isa tyamulaya yai tenen Yavéchi tyee kunu ju'ba taji tajiila. \s1 Diosa' pupunanuyapaya kemula \p \v 30 Tsenñu Moisés Israel chachillanu tsandimi: Ñuiba mijadei, Judánu sera' jimulanu Hur' paña, Urí' na, Besalelnaa Yavé mi'ke' kave, \v 31 tsejtu yanu ne chachillaya ken jutyuu juu kenu\f + \fr 35.31 \ft Ti aseetanguikaraa pillañuba juntsa lende Éxodo 31.3nu.\f* bain, naa aseetaju pensa bain, naa minu pensa bain kuwave, ya maaliren pensachi ti bain uukeraa kiikenutsu, \v 32 tsenmalaa ti kenuu juñuba tsangue muute deke', naa uruchi bain, naa lushi kenu jeruchi bain, naa brunsechi bain ti taawashaba kiikenutsu, \v 33 tsenmin yaa naake kenuu juñuba dale', naa bale shupuka pukenuu juñuba punu tsuve, tsenmin naa ta'pachi bain taawasha ke', naa ti juula bain naraa kiikenu tsuve. \v 34 Tsenmin naa veela de-aseetandyai'ñu mijakaakenuu pensa naa yanu bain, naa Dannu sera' jimu Ahisamac' na Oholiabnu bain kuwave, \v 35 tsenmin yalanu ti taawasha bain naakenuu juñuba tsangue kiikenu pensa kuwave, tsenmalaa naa tyeeba ke' chujtikenuu juñu bain, tsenmin naake kenuu juñuba muute bain kenudetsu, tsenmin naa lushmuraraa jiluchi bain, yamuraraa jiluchi bain, ungalalaa jiluchi bain, naa ura linuchi bain tiba narake' chujtindya'ba kenudetsu, tsenmin tsejte' ti muuteba kiikenudetsu. \c 36 \p \v 1 Tsa' mitya naa Besalel bain, naa Oholiab bain, naa kayu veela juntsaa taawasha narake ken chunu mila bain, Yavéren tsangue' aseetaju tireñu kenuu jumulaya, Diosa' yapaya juinsha titi kenuu juve ti' Yavé pañuba juntsa tsa tsangue kenu dejuve. \s1 Yavéchi chachillatiba pure' tajiila. \p \v 2 Moisés naa Besalelnu bain, naa Oholiabnu bain, naa kayu veela juntsaa taawasha narake ken chunu milanu bain, Yavéren tsangue' aseetaju tireñu kenuu jumulanuya, yala' pensashan tsanguenu tyamulanuya demikami. \v 3 Tsejtu Moisés, chachilla Dioschi tiba detaañu katu yalanu kuwami, tsenmalaa yala Diosa' pupunanu yapaya chuinsha aawa kure' keewaanu titi meneste inuu juñuba juntsa kenudetsu. Tsenñu Israel chachilla yai tenen kuwanu tya' kepenenemee Dioschi kayu taji tajiindetsuñu, \v 4 Diosa' pupunanu yapaya chuinsha titi meneste inuu juñuba juntsa taawasha ken pumula yala' taawasha detyaike' jitu, \v 5 Moisésnu entsandita jila: Chaiba chachilla tiba pure' tajaindetsuñu' mitya, Yavé titi kide tiñuba juntsa ma dekikiñuba larainu juve, tita jila. \p \v 6 Tsenñu Moisés kumuinchi chachillanu waingaatu tsandimi: Naa supula bain, naa unbee rukula bain tiba mandaatyudei Diosa' pupunanu yapaya chuinsha titi menesteñuba juntsa kenu, timi. Tsenñaa chachilla tiba kuwanu taji tajiindun dya'kala, \v 7 matyu yumaa titi meneste juñuba juntsa dekikiñu bain larainuna tsuñu' mitya. \s1 Diosa' pupunanu yapaya kila. \p \v 8 Entsaa taawasha kenu kayu aseeta julaya, Diosa' pupunanu yapayaa kila. Tsejtu turekaraa ura linuchi tene daayadimu jali paitya kila, naa lushmuraraa jiluchi bain, naa yamuraraa jiluchi bain, tsenmin ungalalaa jiluchi bain, tsejtu juntsa jalinu ja'chi puu muute narake ke' tyaapachi depumi' chujtila. \v 9 Kumuinchi entsa daayadimu jali jumula paree bare ju', paree bunguke kila; barenchiya 28 tyabulu, tsenmala bungunchiya taapai tyabulu. \v 10 Tsejtu daayadimu jali manda jumunuya kapash kapash pumi' main jungue tirela, tsenmin kama manda jumulanu bain tsaren kila. \v 11 Tsejtu entsa daayadimu jali ajke' manda tyuipu jumulanuya ma kelusha ya' kapatala lushmuraraa chuwachi tuti jungue ke' jijiila; tsenmin kama daayadimu jali tyuipu jumulanu bain tsaren kila. \v 12 Tsejtu daayadimu jali ajke' manda tyuipu jumulanu ma kelusha bain, naa kama daayadimu tyuipu jumulanu kama kelusha bain main main 50 jai tuti kila, matyu tutiitala kaju'talai tiyanudetsu. \v 13 Tsenmin daayadimu jaliitala tyuipu' kakaanu beru bain uruchi tene 50 kila, tsangue' tyuipunmala Diosa' pupunanu yapaya ma jali jui tiyanutsu. \p \v 14 Tsenmin daayadimu jali chibu juchi tene 11 kila, juntsachi Diosa' pupunanu yapaya vikaanu. \v 15 Kumuinchi entsa 11 daayadimu jali jumula barenchi bain, naa bungunchi bain baree juula: barenchiya 30 tyabulu, tsenmin bungunchiya taapai tyabulu. \v 16 Tsejtu daayadimu jali manda jumula dula' depumi', naa daayadimu jali mandishmain laramulanu bain tsaren kila. \v 17 Tsejtu daayadimu jali ajke' manda tyuipu jumulanu ma kelushaya 50 tuti kila, tsenmin kama daayadimu tyuipu jumulanu kama kelusha bain 50 jai tuti kila. \v 18 Tsenmin brunsechi tene 50 beru kila, juntsachee chibu juchi keñu vikaanu jali jumulanu main jungue tirenu. \p \v 19 Tsenmin Diosa' pupunanu yapayanu vikaanu, llupu uveja kika ungalalaa tiwarachi tene kila, tsenmin juntsa jandala yapaya mishbui'sha vikaantsumiya pi animaa kika kayu naraa jumulachi tene kila. \v 20 Tsejtu Diosa' pupunanu yapayasha uikaanu akasia chi ta'pa tene kalaala. \v 21 Ma ta'pamee paitya tyabulu barela, tsenmin bungunchiya ma tyabulu kama kejtaa tyabulu jumi. \v 22 Tsenmin entsa ta'palanu mainnuya pai kajti larala, tsenmala kama ta'panuya pai juru jungue lare' yaitala tyulla tyullakaanu jumi. Tsangue' Diosa' pupunanu yapayanu naaju ta'palanuba tsaandene kemi. \v 23 Sur pasha uikaanuya 20 ta'pa kila. \v 24 Tsejtu ta'pa panbeesha deendanamu tsumulaya lushi kenu jeruchi tene 40 paki kila. Ma ta'pa uinanu panbeemeemee deendanamu paki pallu pallu pula, ma ta'papa pai kajti lara deeñu, kajtimeemee llu'pu' uikaanu. \v 25 Tsenmin Diosa' pupunanu yapayanu kama kapasha, ura pañuya, nurte pasha uikaanu bain 20 ta'pa ke', \v 26 naa ta'pa panbeesha deendanamu paki bain lushi kenu jeruchi tene 40 kila, ma ta'pa panbeemeemee pai paki punu. \v 27 Tsenmin Diosa' pupunanu yapaya benesha uikaanuya, ura pañuya pajta vinu pasha uikaanuya, mandishmain ta'pa kila, \v 28 tsenmin juntsa kelusharen pai mutu jumunu pai ta'papa uikaanu ju', pallu pallu pukenu kila. \v 29 Entsa ta'pa pallu pallu uikara' jimula, pelesha pareju mityana', kai'sha bain tutichi dula' mityanala. Tsaju' benesha pai mutunu uinamu ta'pala juntsaandene jula. \v 30 Tsaju' mandishpen ta'pa junmala juntsa panbeesha deendanamu paki jumulaya lushi kenu jeruchi tene ju' kumuinchibi 16 paki jumi, matyu ta'pameemee deendanamu paki pallu pallu vinu jutu. \p \v 31 Ta'pa deengaanu akasia cha'li tene manda kila, Diosa' pupunanu yapaya kelusha punu. \v 32 Tsenmin masku keesha ta'pa deengaanu bain man cha'li, naa benesha pajta vinsha ta'pa deengaanu bain man cha'li kila. \v 33 Tsenmala ma lura kejtala kapash kapash dapuimuya ta'pa kejtaa katyutala pukila. \v 34 Tsejtu kumuinchi ta'palanu uruchi tene mai'tekila, naa tutila bain uruchi tene kila, tsenmin naa tutinu vi' jiinuu cha'li jumulanu bain uru tene mai'tekila. \p \v 35 Tsenmin daayadimu ma jali turekaraa ura linuchi ke', lushmuraraa jiluchi bain, yamuraraa jiluchi bain, ungalalaa jiluchi bain dekemi, tsejtu juntsa jalinu ja'chi puu muute jumula narake deke' tyaapachi pumi' chujtimi. \v 36 Tsejtu bene uruchiren beru kiketu taapai yatyutyala akasiachi keñu uinamu luratala beru pu' daayadimu jali yangaala. Entsa yatyutya jumula bain uruchi tene mai'taala. Yatyutyameemee lushi kenu jeruchi keñu panbeesha deendanamu ma paki jumulanu uinala. \p \v 37 Tsenmin naa Diosa' pupunanu yapaya juukapanu daayadimu jali bain turekaraa ura linuchi deke', lushmuraraa jiluchi bain, yamuraraa jiluchi bain, ungalalaa jiluchi bain kila. Tsejtu juntsanu bain tyaapachi tyeeba narake depumi' chujtila. \v 38 Tsenmin yatyutya bain manda ke' beru puu tene kila; tsejtu yatyutya panbeesha deendanamu man paki jumula brunsechi tene kila. Tsanguetu yatyutya mijkushaya uruchi tene mai'tela, naa ya' tuti jumula bain. \c 37 \s1 Diosa' babuu kemi. \p \v 1 Tsenmin Besalel akasia chichi babuu ketu, barenchiya pai tyabulu kama kejtaa tyabulu, bungunchiya ma tyabulu kama kejtaa tyabulu, tsenmin katyunchi bain ma tyabulu kama kejtaa tyabulu juu kemi. \v 2 Tsejtu naa juusha bain, naa avindala bain uru tene pi'ware' mai'teke', kelutalaya uruchiren chuwa pijtekaren tsangue' mai'temi. \v 3 Tsenmin uru pi'ware', taapai tuti bain kemi, babuuchi taapai neepa jumulanu eengaanu, pai neepa kelusha pai tuti eengare', masku pai neepa kelusha pai tuti eengaakenu. \v 4 Tsenmin akasia chi tene, yali' tanenu cha'li ketu, uruchi tene mai'tekemi. \v 5 Tsejtu babuunu kelu kelu pumu tutilanu putu yali' tajiinuke tiremi. \p \v 6 Tsenmin ma ta'pa bain du'kaanu uruchi tene kemi, barenchiya pai tyabulu kama kejtaa tyabulu, bungunchiya ma tyabulu kama kejtaa tyabulu jumi. \v 7 Tsenmin du'namu ta'panu, ja'chi puu muute juundene pallu ke', kapash kapash maatilluchin urunu tsangue muute dekemi. \v 8 Tsejtu du'kaanu ta'panu ja'chi puu muute deke' mainya, masku kapasha, kamainya kama kapasha juumi, tsejtu juntsa du'namu ta'pa ja'chi puu muute jumulaba main juumi. \v 9 Tsejtu yala' ja'chiya ja'warana' du'namu ta'pa jandala dishuna chula. Tsejtu yaitala kaju'talanatun kajuuya du'namu ta'pasha keepuna chula. \s1 Dioschi keewaanu pantsuununu kemi. \p \v 10 Besalel akasia chichi, tyeeba tsuunu ta'pa llaijkara bain main kemi, barenchiya pai tyabulu, bungunchiya ma tyabulu, tsenmin katyunchiya ma tyabulu kama kejtaa tyabulu jumi. \v 11 Tsejtu uru pi'ware' juntsachi tene mai'teke', kelutalaya uruchiren chuwa pijtekaren tsangue' mai'temi, \v 12 tsangue' kelutala mai'tenu paki taapai tyamishu bungu ke' pumi. Tsenmin juntsa jandala uruchiren chuwa pijtekaren tsangue' mai'temi. \p \v 13 Tsenmin uru tene pi'ware' taapai tuti ke', kelush kelush taapai neepa jumulanu eengare' \v 14 tuti jumula kuyi kalen kalen jungue pumi, tsejtaa entsa tuti jumulanu cha'li ñali', tyeeba tsuunu ta'pa llaijkara jumunu yali' taji tajiinu. \v 15 Juntsa tyeeba tsuunu ta'pa llaijkara tajintsumi ya' tutinu ñalinu cha'li, akasia chee ka' ketu juntsa cha'linu uru tene mai'tekemi. \v 16 Tsenmin ta'pa llaijkara jandala tiba meneste inu tsumula bain uruchi tene juula: naa palatu juula bain, naa aa kuchara juula bain, naa aa shulla muute juula bain, tsenmin naa chachilla Diosnu dekeewaañu binu puntsumi kaa shulla muute juula bain. \s1 Ñillu chujtintsumi usja'teeaa lanpara uruchi tene kemi. \p \v 17 Tsenmin Besalel, naa ñillu chujtintsumi usja'tee jumu aa lanpara bain uruchi tene kike', mainnuren naa ya' uinainsha bain, naa ya' bulu jumu bain, naa ya' kupa juula bain, naa ya' llullu tyuinanu basu bain, naa ya' llullu tape juuñuu bain junuren tsangue deke', maatilluchi tene vili' millangue juntsa muute dekemi, petse petse tyuipui'mujchiren. \v 18 Juntsa ñillu chujtintsumi usja'tee jumu aa lanparanu kelumeemee pen tyaapa falaju', kumuinchibi pai kelubiya mandishmain tyaapa pumi. \v 19 Entsa mandishmain tyaapa jumula main main pen basu pu', almendru llullu keraa ju', llullu tyuinanu basu bain, llullu ya' tape bain puumi. \v 20 Tsenmala aa lanpaa luraren taapai basu pu', almendru llullu keraju', llullu tyuinanu basu bain, llullu ya' tape bain puumi. \v 21 Tsejtu pai tyaapa tyuidinu panbeemeemee llullu tyuinanu basu puundene juumi. \v 22 Tsejtu naa llullu tyuinanu basu bain, naa ñillu chujtinu tyaapala bain tyuipuñu' jutyu' ma bulu juumi. Juntsa ñillu chujti' chakaantsumiya uruchi tene juju' maatilluchi tene villa' jumi. \v 23 Tsenmin naa junu chujtintsumi mandishpai lanpaa jumula bain, naa michanu majtadimu jeru juula bain, naa ya' kaa palatu juula bain uruchi tene dekemi. \v 24 Entsa ñillu chujtintsumi usja'tee jumu aa lanpara bain, naa junu tiba meneste-imula bain dekenu, kumuinchibi 33 kilu uru tene menestenguila. \s1 Aindyunguikaantsumiju'kenunu kemi. \p \v 25 Tsenmin Besalel aindyunguikaantsumi ju'kenunu bain kemi akasia chichi. Naa barenchi bain, bungunchi bain ma tyabulu juju' paree juumi, tsenmin katyunchiya pai tyabulu jumi. Tsejtu junu kachu muute usnamula, aindyunguikaanu tsure' ju'kenunuba jaiba tyuipujtu' main juula. \v 26 Tsangue' dyatu naa jandala bain, naa ya' kachulanu bain, naa kelutala bain uruchi tene mai'tekemi, tsenmin kelutalaya uruchiren chuwa pijtekaren tsangue' mai'temi. \v 27 Tsenmin junu uru chuwa mai'ta panbeenu, uru tuti pu' pai kelusha main main pumi, tsejtaa junu pai tuti jumulanu pai cha'li jumula main main pu' juntsanu ka' yali' taji tajiinu. \v 28 Juntsa cha'li jumula akasia chichee ke' uru tene mai'tekemi. \s1 Diosa' muli bain, ju'kenu aindyu bain kemi. \p \v 29 Tsenmin Besalel naa Dioschin juu tirendu menestenguentsumi muli bain, naa ju'ke' aindyunguikaantsumi tene juu bain ke', aindyu kemi, matyu pindyupi kemula naakemu deeñuba tsanguetu. \c 38 \s1 Ufeenda tsure' ju'kenunubrunsechi kemi. \p \v 1 Besalel ufeenda tsure' ju'kenunu bain akasia chichi tene kemi. Naa barenchi bain, bungunchi bain man tyabulu ju', taapai kelu jumula tsaandene juumi. Tsenmala katyunchiya pen tyabulu jumi. \v 2 Tsejtu junu taapai mutu jumunu, taapai kachu muute kemi, tsaaren tyuipujtu' main juumi. Tsenmin brunsechi tene mai'taami. \v 3 Tsenmin tiba ufeenda tsure' ju'kensha talantsumi tsumulaya brunsechi tene kemi: naa ju'pe puntsumi bain, naa pala bain, naa shulla muute juula bain, naa animaa alla baindekaanu jeru bain, naa ñinbuka puntsumi juu bain. \v 4 Tsenmin brunsechiren waaku ketu, ufeenda tsure' ju'kenunu ya' jurusha, kejtaa deechutala kajti usnanu panbeesha tsuukemi. \v 5 Tsenmin brunse pi'ware' taapai tuti bain kemi, ya' mututala brunse waakunu punu, tsejtaa yainu cha'li pu' tajiinuke tiremi. \v 6 Tsenmin entsa ufeenda tsure' ju'kentsumichi cha'li lura ketu akasia chichi tene ke', brunse tene mai'tekemi. \v 7 Tsanguetu ufeenda tsure' ju'kenunu kelush kelush pumu tutitala juntsa cha'li depuite' yali' tajiinu kemi. Tsejtu ufeenda tsure' ju'kenunu juruke kemi ta'pachi tene. \s1 Brunse aa paila kemi. \p \v 8 Diosba wa'dinu yapaya vinu juukapasha taawasha kemu supula, yaichi brunsenu kere' yala' kajuru katanu brunsechee Besalel aa paila main kemi, naa ya' chujtintsumi bain. \s1 Diosa' pupunanu yapaya kelutala, cha' neneinsha kemi. \p \v 9 Naa cha' neneinsha bain Besalel kemi. Tsejtu sur pasha cha' neneinsha daalu'tekaanu jaliya turekaraa ura linuchee ju', bare' mitya tene 100 tyabulu jumi. \v 10 Tsenmala 20 yatyutyala bain, naa yatyutya panbeesha deendanamu 20 pakila bain brunsechi tene juumi, tsenmin ya' beru juula bain, naa ya' tutila bain lushi kenu jeruchi tene juula. \v 11 Nurte pasha daalu'tekaanu jaliya baren mitya 100 tyabulu jumi; junu ya' yatyutyala bain 20 jumi, tsenmin ya' yatyutya panbeesha deendanamu 20 paki jumula bain brunsechi tene juula, tsenmin yatyutya beru jumula bain, naa tutila bain lushi kenu jeruchi tene juula. \v 12 Tsenmala pajta vinu pasha daalu'tekaanu jaliya 50 tyabulu bunguu yanami. Junu uinamu yatyutyala paitya jumi, naa yatyutya panbeesha deendanamu paki bain paitya jula. Tsenmala yatyutya beru juula bain, naa tuti juula bain juntsalaya lushi kenu jeruchi tene juula. \v 13 Tsenmala pajta lanu pasha, tsandityu'ba, vinu juukapasha daalu'tekaanu jaliya 50 tyabulu bunguu yanami. \v 14 Tsenmala juukapa kelusha daalu'tekaanu jaliya 15 tyabulu ju bungu yanami, tsenmin yatyutya bain pema, naa yatyutyanu panbeesha deendanamu paki bain pema jumi. \v 15 Tsenmala masku kelusha cha' neneinsha daalu'tekaanu jali jumu bain 15 tyabulu bungu ju', naa yatyutya bain pema, naa yatyutyanu panbeesha deendanamu paki bain pema jumi. \v 16 Junu cha' neneinsha kelu kelu pumu daalu'tekaanu jali jumula naajulaba turekaraa ura linuchi keñu tene juula. \v 17 Yatyutya panbeesha deendanamu paki jumulaya brunsechi tene juula, tsenmala yatyutya beru juula bain, naa ya' tuti juula bain juntsalaya lushi kenu jeruchi tene juula, tsenmala yatyutya mijkushaya lushi kenu jeruchi tene mai'taami. Tsaju' naaju yatyutyala bain cha' neneinsha uinamulaya lushi kenu jeruchi keñu tuti tene puula. \p \v 18 Cha' neneinsha vinu juukapasha daalu'tekaanu jali jumulaya narake ura' muute deke' puma' chujtya', lushmuraraa jiluchi bain, yamuraraa jiluchi bain, naa ungalalaa jiluchi bain, naa turekaraa ura linu jiluchi bain juumi. Barenchiya 20 tyabulu barela, tsenmin katyunchiya man tyabulu jula, matyu cha' neneinsha daalu'tekaanu jali naadejuñuba juntsaala. \v 19 Junu taapai yatyutya pumula bain, naa yatyutya panbeesha deendanamu paki taapallu jumula bain brunsechi tene juula; tsenmala ya' beru juula bain, naa ya' tuti juula bain juntsalaya lushi kenu jeruchi tene juula; tsenmin yatyutya mijkusha bain lushi kenu jeruchi tene mai'taala. \v 20 Naa Diosa' pupunanu yapaya chi'kaanu jeru lura jumula bain, naa cha' neneinsha chuwa chi'kare' deengaanu jeru lura jumula bain brunsechi tene juula. \s1 Diosa' pupunanu yapayakenu menesteju jeru \p \v 21 Moisésren tsanguide tiñu, chachilla' mitya Diosnu kalen jimu Aarón' na Itamar, Levínu sera' jimu chachillanu tsanguidei ti', Diosa' pupunanu yapaya, tsandityu'ba, Dios tsandipañu keewara yapaya kenu jeru naa-i meneste iñuba piikikaami. \p \v 22 Tsaju' Moisésnu Yavé naakide tiñuba, Urí' na, tsenmin Hur' paña jumu, Judánu sera' jimu ruku Besalel kumuinchi tsanguemi. \v 23 Dannu sera' jimu ruku Ahisamac' na, Oholiabya entsaa taawasha kemishtimi, yaa jerutala taawasha kiikemu' mitya, tsenmin naa naake kenuu juñuba muute dekemumin, naa lushmuraraa jiluchi bain, naa yamuraraa jiluchi bain, naa ungalalaa jiluchi bain, naa ura linu jiluchi bain pumi', muute juu bain detsejmu' mitya. \p \v 24 Diosa' pupunanu yapaya kenu meneste iñu uruya, Diosnu kuwa uruchi tene kikila. Tsejtu kumuinchibi 965 kilu, 30 gramu menestenguila, Diosa' pupunanu yapayasha naake adyu' yangaamu deeñuba tsanguitu. \p \v 25 Tsenmala lushi kenu jeru chachilla dekuwañu katu 3.319 kilu, 525 gramu kala, Diosa' pupunanu yapayasha naake adyu' yangaamu deeñuba tsanguitu. \v 26 Chachilla nan dejuñuba mijanu mike' keeñu mikamu chachilla 20 añu ajkesha juulaya kumuinchibi, 603.550 chachi jula, tsejtu main main man gramu medya lushi kenu jeru kuwa kuwakila, Diosa' pupunanu yapayasha naake adyu' yangaamu deeñuba tsanguiñuya. \v 27 Tsenmala Diosa' pupunanu yapaya yatyutya panbeesha deendanamu paki kenu bain, naa Diosa' pupunanu yapayanu kejtala pai suku jungue daayadimu jalinu tyuilaatanamu yatyutya panbeesha deendanamu paki bain dekenuya, 3.300 kilu menestenguila lushi kenu jeru tene. Tsejtu yatyutya panbeesha deendanamu paki deketu, lushi kenu jeru tene depi'ware' panbeesha deendanamu paki 100 kila, ma pakimeemee 33 kilu menestenguiiketu. \v 28 Kumuinchi chachilla lushi kenu jeru tene entsangue dekuñu, Besalel katu panbeesha deendanamu paki dekiñu, lushi kenu jeru 19 kilu, 525 gramu laramuchiya, naa yatyutyatala pumu beru bain deke', tsenmin yatyutya mijkutala bain demai'tetu, naa tuti juula bain dekemi. \v 29 Tsenmala chachilla brunseya 2.336 kilu, 400 gramu kuwala. \v 30 Tsejtu juntsa brunsechee Diosba wa'dinu yapaya juukapanu uinamu yatyutyanu panbeesha deendanamu paki bain, naa ufeenda tsure' ju'kenunu bain, naa junu waaku pumu bain, tsenmin ufeenda tsure' ju'kensha tiba meneste imula bain brunsechi tene kila. \v 31 Tsenmin cha' neneinu kelutala uinamu yatyutya panbeesha deendanamu paki jumula bain, naa cha' neneinsha vinu juukapanu uinamu yatyutya panbeesha deendanamu paki jumula bain, naa Diosa' pupunanu yapaya kelutala bain, naa cha' neneinsha kelutala chi'kare' deengaanu jeru lura jumula bain brunsechi tene kila. \c 39 \s1 Chachilla' mitya Diosnukalen jimula' pannu jali kila. \p \v 1 Diosa' pupunanu yapayasha vindu pannu naraa jali tsejte' ketu, naa lushmuraraa jiluchi bain, naa yamuraraa jiluchi bain, naa ungalalaa jiluchi bain kila. Tsenmin naa Aarónchi Dioschin juu pannu jali bain kila, Moisésnu Yavé naakide tiñuba tsanguetu. \v 2 Tsenmin efud kenuya, uru jilu bain, lushmuraraa jilu bain, yamuraraa jilu bain, ungalalaa jilu bain, naa turekaraa ura linu jilu bain menestenguila. \v 3 Tsejtu urunuren maatilluchi tene pinbakikingue deviitu, juntsanu jilu juuñungue dewane' tsejtela, naa lushmuraraa jiluchi bain, yamuraraa jiluchi bain, ungalalaa jiluchi bain, tsenmin ura linu jiluchi bain. \v 4 Tsejtu efudnu kapash kapash pai jai paki pula juntsachi teepu' kakaanu. \v 5 Tsenmin juntsa efudnu jandala deendanamu ajpeendee chuwa bain tsaren ju' efudba main jungue deke', uru jilu bain, lushmurara jilu bain, yamurara jilu bain, ungalala jilu bain, naa turekaraa ura linu jilu bain menestenguila, Moisésnu Yavé naakide tiñuba tsanguetu. \p \v 6 Tsenmala unise bale shupukala Israel' nala' mumu pillaa jumulaya uruchi keñu mai'tenu paki jumulanu chujtyaa tene judeju', muute ke' chujtintsuminu naake piikemu deeñuba juntsaala. \v 7 Tsejtu bene Besalel, efudnu pumu jai pakinu demai'tekemi Israel' nala' mumu puu, tsejtaa yalanu mandenga mandengakenu, matyu Moisésnu Yavé naakide tiñuba tsanguetu. \p \v 8 Tsenmala tenbapunu teenu jai paki bain, efud naaju naraañuba juntsangue', uru jilu bain, lushmuraraa jilu bain, yamuraraa jilu bain, ungalalaa jilu bain, naa turekaraa ura linu jilu bain menestenguemi. \v 9 Entsa kenu pai paki jungue dyajli' buungare' kemi, tsaju' naa barenchi bain, bungunchi bain paree juju' ma kelu kelu 22 sentimetru jula. \v 10 Tsenmin ya' jandalaya taapai shili bale shupuka tene viyami; ajke' shilinuya ma sarduniu, ma tupasiu, ma esmeralda pumi; \v 11 entsaba pai shilinuya turkesa bain, safiru bain, jade shupuka bain pumi. \v 12 Tsenmala entsaba pen shilinuya ma jasintu bain, ma agata bain, ma amatista bain pumi. \v 13 Tsenmala entsaba taapai shilinuya ma krisulitu bain, ma unise bain, tsenmin ma jaspe shupuka bain pumi. Entsa bale shupukala uruchi keñu mai'tenu paki jumulanu chujtyaa tene juula. \v 14 Kumuinchibi 12 shupuka jula, matyu Israelchi ya' nala 12 juwa deeñu. Tsaju' Israelnu 12 sera' jimula' mumu ma shupukameemee ma mumu pilla' chujtya' muute chujtintsumi juuñuu pilla' chujtyami. \p \v 15 Entsa tenbapunu teenu jai pakinuya kaa kuunduupi keraa uruchi tene ke', chuwa turen tsangue' chujtikila. \v 16 Tsenmin chujtintsumi uru paki bain pallu ke', naa uru tuti bain pallu ke', tenbapunu teenu jai paki kai'sha juntsa tutila kapash kapash mai'tela. \v 17 Tsenmin uru kuunduupi ken tsangue', tenbapunu teenu jai paki kai'sha kapash kapash pumu tutilanu kakaakila. \v 18 Tsejtu uru kuunduupi keraa tene pallu jumula' pai kapa, pala jai pakinu mai'namu uru pakinu kakaakila, matyu efudnu ajkesha pumu uru pakinu. \v 19 Tsenmin uruchiren kayu vee tuti pallu mantu, tenbapunu teenu jai pakinu pele kapasha pula, ura pañuya, efud keesha jumunu. \v 20 Tsenmin kama pai tuti uru tene juu manla, tsejtu entsala efudnu jai paki punu ajkeshaa pula, panbeesha punnu kelunu, efudnu ajpeendee chuwa punu jayu katyunu. \v 21 Tsanguitu tenbapunu teenu jai pakinu pumu tuti efudnu pumu tutiba, main lushmuraraa chuwachi kakaakila; tsenmalaa tenbapunu teenu jai paki, efudnu pumu ajpeendee chuwa kai'tala tiyainutsu, yaitala baka' ji'nutsu. Tsejtu Moisésnu Yavé naakide tiñuba juntsanguila. \p \v 22 Tsenmala avindaa pannu jaliya lushmuraraa jiluchi tene detsejte' kemi. Juntsa jandalaa efud jimu jumi. \v 23 Tsejtu kejtaa jurunu ya' kuyitalaya belu'kake' wagaa kikachi naake jali ke' tenbapunu dishkaamu deeñuba tsanguemi, kiyuu jin jutyu. \v 24 Tsenmin pelesha juntsa belu' kaya kapatala naa lushmuraraa jiluchi bain, naa yamuraraa jiluchi bain, naa ungalalaa jiluchi bain, naa turekaraa ura linuchi bain tsururu kerake detsejtemi. \v 25 Tsenmin kaa kanbana juula bain uruchi tene deke', tsururu keraa puka detsejteñu jumulaba belu' kaya kapatala jala jala yangaakila. \v 26 Tsejtu yaichi taawasha kendu pannu avindaa jali jumunu tsururu keraa puka tsejtemin, junu ma kaa kanbana yangaakaakila belu' kaya kapatala, matyu Moisésnu Yavé naakide tiñuba tsanguetu. \p \v 27 Tsenmin Aarónchi bareree tainsha punu jali bain, naa ya' nalachi bareree tainsha punu jali bain ura linu jiluchi tene kikila jali tsejmu chachilla. \v 28 Tsenmin naa mishunu pujchintsumi naraa jumu Aarónchi puntsumi bain, naa ya' nalachi puntsumi bain ura linuchi tene kikila, tsaaren tainsha punu wara jumulaya linu turekaraa ura linuchi tene kila. \v 29 Tsenmin ajpeendee chuwa bain turekaraa ura linuchi bain, naa lushmuraraa jiluchi bain, naa yamuraraa jiluchi bain, naa ungalalaa jiluchi bain kila, tsejtu tsa tsanguemu chachilla muute deke' chujti' narakila. Tsejtu Moisésnu Yavé naakide tiñuba tsanguila. \p \v 30 Tsenmin uruchiren pinbakikii paki ke', muute puntsuminu naake piikemu deju'ba juntsanguitu: “Yavéchin juu rukuve”, piikila. \v 31 Tsejtu bene juntsanu lushmuraraa chuwa pula, tsangue' kai'tala ya' mishunu tela pakinu kakaanu. Tsejtu Moisésnu Yavé naakide tiñuba tsanguila. \s1 Diosa' pupunanu yapaya kila. \p \v 32 Entsanguitaa Diosa' pupunanu yapaya, tsandityu'ba, Diosba wa'dinu yapaya kila. Tsaju' Israel chachilla, Moisésnu Yavé kumuinchi naakide tiñuba tsanguila. \v 33 Tsejtu Diosa' pupunanu yapaya deketu, Moisésnu taji' kuwala, naa Diosa' pupunanu yapaya linu jali bain, chibu ju jali bain, naa kayu vera tiba jumula: beru juula, ta'pa juula, ta'pa deengaanu cha'li juula, yatyutya juula, yatyutya panbeesha deendanamu paki juula, \v 34 llupu uveja kika ungalalake tireñu vikaantsumi juula, pi animaa kayu naraa kika juula, babuunu daayadimu jali juula, \v 35 Dios chachillanu veta' veta' tsanguedaa tiñu keewara babuu bain, naa juntsanu yali' tajintsumi cha'li juula, naa babuu du'kaanu ta'pa bain, \v 36 tyeeba tsuunu ta'pa llaijkara bain, junu tiba meneste imula bain, Diosa' ajuusha keewara pan juula, \v 37 ñillu chujtintsumi usja'tee aa lanpara uruchi tene juu jumu bain, ya' lanpaa juula, junu tiba meneste imu juula, dangaanu ya' muli bain, \v 38 uruchi keñu aindyunguikaantsumi ju'kenunu bain, Dioschin juu tirendu menestenguentsumi muli bain, ju'ke' aindyunguikaantsumi bain, Diosa' pupunanu yapaya juukapasha daayadimu jali juula, \v 39 brunsechi keñu ufeenda tsure' ju'kenunu bain, brunsechi keñu ya' waaku bain, yali' tajintsumi cha'li juula, junu tiba meneste imu juula, aa paila bain, ya' chujtintsumi bain, \v 40 cha' neneinsha daalu'tekaanu jali juula, yatyutya juula, yatyutya panbeesha deendanamu paki juula, cha' neneinsha vinu juukapasha daayadimu jali juula, ya' chuwa juula, chuwa chi'kare' deengaanu jeru lura juula, tiba Diosa' pupunanu yapayasha meneste imu juula, tsandityu'ba, Diosba wa'dinu yapayasha meneste imu juula, \v 41 naa Diosa' pupunanu yapayasha vi' pannu detsejte' kiñu jali juula: chachilla' mitya Diosnu kalen jimu ruku Aarónchi pannu jali Dioschin juu jumu bain, naa ya' nala' pannu jali juula bain taji' kuwala chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' taawasha kenudetsu. \p \v 42 Tsejtu Israel chachilla, Moisésnu Yavé kumuinchi naakide tiñuba tsanguila. \v 43 Tsenñu Yavé naakide tiñuba chachilla ma juntsangue dekiñu Moisés keetu, yalanu Dios ura' de-ikaasa timi. \c 40 \s1 Diosa' pupunanu yapaya, Dioschin juu tirela. \p \v 1 Moisésnu Yavé manbatu tsandimi: \v 2 Ajke' chu'chayachi, ajke' malunu, in pupunanu yapaya, tsandityu'ba, iba wa'dinu yapaya, dekujte' chujtinu juve. \v 3 Tsejtu iya chachillanu veta' veta' tsanguedaa tiñu keewara babuu juntsa yapaya juusha punu juve, tsejtu daayadimu jali juntsanu dishu' yangaanu juve. \v 4 Tsenmin naa tyeeba tsuunu ta'pa llaijkara bain junga tavi', ura' dekide; naa ñillu chujtintsumi usja'tee jumu aa lanpara bain jungaren tavi', ura' dekide. \v 5 Tsenmin aindyunguikaantsumi ju'kenunu uruchi keñu jumuya, veta' veta' tsanguedaa tiñu keewara babuu ajuusha chujtide, tsenmin in pupunanu yapaya vinusha daayadimu jali bain yangaade. \v 6 Tsenmin bene in pupunanu yapaya, tsandityu'ba, iba wa'dinu yapaya juukapa ajuusha, animaa tsure' ju'kenunu jumu tavi' chujtide. \v 7 Tsejtu aa paila jumu ufeenda tsure' ju'kenunu, iba wa'dinu yapayaba pensangue', kejtaa tenatala chujtikide, tsangue' pi pukide. \fig Diosa' pupunanu yapaya juusha, chachilla' mitya Diosnu kalen jimula' vinu suku|src="BK00278b.tif" size="Span" loc="Exodus 40.5-7" copy="por Horace Knowles © The British & Foreign Bible Society 1954, 1967, 1972, con adiciones por Louise Bass © The British & Foreign Bible Society 1994." ref="Éxodo 40.7" \fig* \v 8 Tsenmee naa cha' neneinsha bain kenu de-uikare' chi'kaatu, junga vinsha daayadimu jali bain yangaade. \p \v 9 Tsejtu bene inchin juu tirendu menestenguentsumi muli katu, in pupunanu yapayanu yuutsuude, tsenmin tyee junga detsuñuba juntsa jandala bain. Entsanguitaa kumuinchi junga tiba tsumulanu inchin juu tene detirenu tsuve. Tsenmalaa inchin juu tena tiyanu tsuve. \v 10 Tsenmin inchin juu tirendu menestenguentsumi muli, ufeenda tsure' ju'kenunu bain, naa tiba juntsa jandala tsumulanu bain yuutsuude. Tsanguenmalaa ufeenda tsure' ju'kenunu tsamantsa inchin juu tiyanu tsuve. \v 11 Tsenmin naa aa pailanu bain, naa ya' chujtintsuminu bain juntsa muli yuutsuude, tsejtaa inchin juu detirenu tsuve. \p \v 12 Tsanguetu bene Aarónnu bain, naa ya' nalanu bain, iba wa'dinu yapaya juukapasha tajitu depitsaade. \v 13 Tsangue' inchin juu jumu jali Aarónnu pandede, tsejtu bene ya' jandala muli yuutsuude, tsanguetaa chachilla' mitya inu kalen jimu rukunu inchin juu tirenu. \v 14 Tsejtu bene ya' nalanu bain demikatu, yalanu bain juntsa bareree tainsha punu jali pandede. \v 15 Tsejtu yalanu bain muli yuutsuude, Aarónnu naakenu ju'ba juntsaju, tsenmalaa yai bain chachilla' mitya inu kalen jimula inchin juu tiyanudetsu. Entsangue' yalanu juntsa muli yuutsuunmalaa, naa-uwanuba inchi chachilla' mitya inu kalen jimula junu detsuve, naa yalanu sera' jimula bain, timi. \p \v 16 Tsenñu Moisés Yavé yanu kumuinchi naakide tiñuba tsanguemi. \v 17 Tsejtu Egiptosha demalu' miiñu ma añu depulla' kama añu manbeepunu chu'chayanu, ajke' malunu Diosa' pupunanu yapaya kujta' chujtyami. \v 18 Tsejtu Moisés, Diosa' pupunanu yapaya uikaanu, naa ya' yatyutya panbeesha deendanamu paki juula bain, naa ya' ta'pa juula bain, naa ya' ta'pa deengaanu cha'li juula bain, ya' yatyutya juula bain depu' uikaami. \v 19 Tsejtu Diosa' pupunanu yapaya juusha pumu linu jali chi'kare', naa juntsa jandala yapayanu vikaantsumi ju jali bain chi'kare', naa juntsanu vikaantsumi kika juula bain devikaami, yanu Yavé naakide tiñuba tsanguetu. \p \v 20 Tsejtu bene Moisés, Dios naaken chudei tiñuba juntsa pilla shupuka ta'pa katu, babuu juusha pumi; tsejtu juntsa babuunu bain ya' yali' nentsumi cha'li bain kelutala deputu, naa ya' ta'pa bain jandala tsuumi. \v 21 Tsanguetu Diosa' pupunanu yapaya jurusha tavitu, daayadimu jali babuunu dishu' yangaami, yanu Yavé naakide tiñuba tsanguetu. \p \v 22 Tsejtu tyeeba tsuunu ta'pa llaijkara katu, Diosba wa'dinu yapayasha tavi' nurte pasha tsuumi, tsaaren juntsa babuunu daayanamu jali avindaa pasha tsurekemi. \v 23 Tsejtu juntsa tyeeba tsuunu ta'pa llaijkara jandala, Yavénu keewara pan ura' ke' detsuumi, yanu Yavé naakide tiñuba tsanguetu. \p \v 24 Tsenmin naa ñillu chujtintsumi usja'tee jumu aa lanpara bain tavi' Diosba wa'dinu yapayasha chujtimi, tyeeba tsuunu ta'pa llaijkara chunu ajuu, masku kelusha, sur pasha. \v 25 Tsanguetu Yavé' ajuusha lanpaa ura' deke' chujtimi, yanu Yavé naakide tiñuba tsanguetu. \p \v 26 Tsenmin uruchi keñu aindyunguikaantsumi ju'kenunu bain Diosba wa'dinu yapaya jurusha tavi' chujtimi, babuunu daayanamu jali ajuusha. \v 27 Tsejtu aindyunguikaantsumi ju'kemi, yanu Yavé naakide tiñuba tsanguetu. \p \v 28 Tsejtu bene Moisés Diosa' pupunanu yapaya vinu juukapasha daayadimu jali yangaami. \v 29 Tsanguetu bene ufeenda tsure' ju'kenunu jumu bain Diosa' pupunanu yapaya vinu juukapa keesha, tsandityu'ba, Diosba wa'dinu yapaya keesha chujtimi; tsejtu animaa tute', juntsa jandala ju'ke' keewaami, tsenmin naa pan kenu llujpe juu bain tsure' ju'ke' Diosnu ufeenda keewaami, yanu Yavé naakide tiñuba tsanguetu. \p \v 30 Tsejtu aa pailanu Diosba wa'dinu yapaya jumu, tsenmin ufeenda tsure' ju'kenunu chumuba pensangue' keeñuya, juntsa kejtaa tenabi chujti' pi tyuwake pumi, pitsaatsaa kenudetsu. \v 31 Tsenñu junaa naa Moisés bain, naa Aarón bain, naa ya' nala bain pi kalare' naa tyaapa bain, neepa bain pitsaala. \v 32 Tsejtu naa Diosba wa'dinu yapayasha vindu bain, naa ufeenda tsure' ju'kensha kalen jindu bain pitsaatsaa kila, Moisésnu Yavé naakide tiñuba tsanguetu. \p \v 33 Tsejtu bene Moisés cha' neneinusha kenu, ufeenda tsure' ju'kenu kelutala, matyu Diosa' pupunanu yapaya kelu kelu, yatyutya de-uikare' daalu'tekaanu jali bain dechi'kaami, tsejtu cha' neneinu vinu juukapasha bain daayadimu jali yangaami. Entsanguitaa Moisés ya' taawasha deke' dyami. \s1 Diosba wa'dinu yapaya kai'talañivish lura pajami. \p \v 34 Tsenñu ñivish lura paijtu, Diosba wa'dinu yapayanu dishukemi. Tsejtu Yavé' tsamantsaa keewara jumu ya' pupunanu yapayanu tsaa yalluimi. \v 35 Tsenñu Moisés naa-i' Diosba wa'dinu yapayasha vin tsaa tiyaimi, matyu ñivish lura paja' tsaa dishukeñu, Yavé' tsamantsaa keewara jumu ya' pupunanu yapayasha yalluiñu' mitya. \p \v 36 Israel chachilla yala' nengamaya, naa-uwanu Diosa' pupunanu yapayasha juntsa ñivish lura malu' miiñuba, yala' buli manga' bendaa miji mijiila, \v 37 tsaaren juntsa ñivijcha malu' mijindyushu juntsaa, yai bain tsa tsanala, tsejtu juntsa ñivijcha malu' mijinbera keekeenala. \v 38 Tsaju' naa-uwanuba Israel chachilla' jingamaya, Yavé' ñivijcha Diosa' pupunanu yapaya kai'tala tsa tsanami, naa mandala bain, naa kepe bain. Tsaaren kepeya juntsa ñivijcha ñillu chakaraa tiya tiyaimi. \fig Diosa' pupunanu yapaya|src="LB00259b.tif" size="Span" loc="Exodus 40.34-38" copy="por Louise Bass se usan por cortesía de © The British & Foreign Bible Society 1994." ref="Éxodo 40.38" \fig*