\id TIT - Carapana NT -Colombia 2009 (DBL -2013) 
\h TITO 
\toc1 Carta de San Pablo a Tito 
\toc2 Tito 
\toc3 Tit 
\mt2 Carta de San Pablo a 
\mt1 TITO 
\c 1  
\s1 Saludo 
\p  
\v 1 Yʉ, Pablo cawãmecʉcʉ Diore paabojari majõcʉ ãnirĩ Jesucristo camasãrẽ cʉ̃ caquetibʉjʉrotijoʉ apóstol majũ yʉ ãniña. Dios cʉ̃ cabesericarã cʉ̃ yarãrẽ na quetibʉjʉ yʉ átiya cʉ̃ yaye quetire, tie cariape macããjẽrẽ tʉ̃gori bero yua, cʉ̃ mena caroaro na catʉ̃goñatutuaparore bairo ĩ.  
\v 2 Bairo tie mena tʉ̃goñatutuari yua, yeri capetietie na cacʉ̃gopee cʉ̃ãrẽ cariapea tʉ̃goñacotegarãma. Mai, Dios cariape caĩ pʉame ati ʉmʉrecóo caãniparo jʉ̃goyepʉa, “Yʉ pũnaa caãniparãrẽ yeri capetietiere na yʉ jogʉ,” ĩ jʉ̃goyeticũñañupĩ.  
\v 3 Bairi ãmerẽ yua, cʉ̃ ya yʉtea, cʉ̃ caĩcõñarĩcã yʉtea caetaro ĩñarĩ, Dios marĩrẽ canetõõʉ̃ majũ, cʉ̃ yaye quetire marĩ masĩõñami. Bairo tie quetire masĩõrĩ, yʉ quetibʉjʉ rotijomajũcõãwĩ yua.  
\v 4 Mʉ, Tito, yʉ caquetibʉjʉrijere tʉ̃gori bero yʉrea bairo mʉ cʉ̃ã Dios mena catʉ̃goñatutuaʉ, yʉ baire bairo caãcʉ̃rẽ mʉ yʉ woajoya ati cartare. Bairi ñiña: Marĩ Pacʉ Dios, cʉ̃ macʉ̃ marĩ Quetiupaʉ Jesucristo mena caroa yericʉtaje, ãmeo ĩñamairĩqũẽ, yerijõrõ ãnajẽ cʉtajere mʉ cʉ̃ jonemoáto, ñiña. 
\s1 El trabajo de Tito en Creta 
\p  
\v 5 Creta cawãmecʉti poa yucʉpoapʉ mʉ yʉ cũwʉ̃. Bairo mʉ cũrĩ, paarique yʉ caátipee carʉsarijere mʉ yʉ átipeyorotiwʉ. Tunu bairoa, “Ñubueri majã quetiuparã rona cabʉtoare na mʉ besewa tocãnacã macãã macããnarẽ caquetibʉjʉparãrẽ,” mʉ ñicũwʉ̃.  
\v 6 Mai, na, cabʉtoa camasĩrã pʉame caroaro ñe ũnie roro na caátie jʉ̃gori aperã na cabʉsʉpaiena ũnarẽ na mʉ besegʉ. Tocãnacãʉ̃pʉa jĩcãõ jeto canʉmocʉna ũnarẽ na mʉ besegʉ. Bairi na pũnaa ũna cʉ̃ã Jesucristore catʉ̃goʉsarã, ñe ũnie roro na caátie, o na caasiapairije jʉ̃gori na cabʉsʉjãrã ũna mee na ãmarõ.  
\v 7 Bairi ñubueri majãrẽ cajʉ̃goñubuejʉ̃goʉre bairo catuaʉ pʉame, na ñubueri majãrẽ Dios cʉ̃ carotirije cʉ̃ yaye quetire caquetibʉjʉ majũ niñami. Torecʉ, cʉ̃ ũcʉ̃ pʉame caroaro átajere caácʉ, rorije caápei ũcʉ̃ cʉ̃ caãno ñuña. Caroarã ũnarẽ na marĩ boya. Catʉ̃gomasĩẽna, uwarãrẽ bairo caãnarẽ na marĩ boetiya. Tunu bairo eticũmurĩ caãmeo qũẽpairã ũna cʉ̃ãrẽ na marĩ boetiya. Tunu apeyera roro átiri cawapatarã ũna cʉ̃ãrẽ na marĩ boetiya. Bairi na ũnarẽ na mʉ beseetigʉ.  
\v 8 Bairo pʉame caãna roque ñuñama: Tocãnacãnia aperã caetarãrẽ caroaro mena na bocári na ya wiipʉ caqũẽnorã ñuñama. Bairi na ũcʉ̃ pʉame caʉ̃mʉ caroa macããjẽrẽ caácʉ, nʉcʉ̃bʉgoro mena caãcʉ̃ cañuʉ niñami. Bairi Dios cʉ̃ caĩñajoro, cʉ̃ caborore bairo jeto caácʉ ñe ũnie roro caápei nigʉmi.  
\v 9 Bairi tunu cariape macããjẽ jãã caquetibʉjʉriquere cariape cʉ̃ catʉ̃goʉsaro ñuña. Bairo cariape tiere tʉ̃gori yua, aperã ñubueri majãrẽ na quetibʉjʉ ʉseanionemogʉmi cariape quetibʉjʉrique mena. Tunu bairoa aperã tiere catʉ̃goʉsagaena ricaati caquetibʉjʉrã cʉ̃ã caroaro cariape cʉ̃ caquetibʉjʉro tʉ̃gori, “Caroaro cariape ĩñami. Cʉ̃ marĩ tʉ̃goroa,” ĩ tʉ̃goñagarãma na yeripʉ. Na ũna roquere mʉ cabesero ñuña. 
\p  
\v 10 To mʉ caãnopʉre capããrã niñama cabaibotiopairã. Na ũna pʉame na rupaʉ macããjẽ yisetariquere, aperã cayiseta mánarẽ na cayiserotiro bʉtioro bonucũñama. Caroaro tʉ̃goñarĩ mee roro apeye ũnierẽ bʉsʉpainucũñama. Bairo bʉsʉri yua, aperã camasãrẽ roro na ĩtoeperã átiyama.  
\v 11 Na ũna caĩtopairãrẽ na caquetibʉjʉrotietipee niña camasãrẽ. Pajʉ̃goro ána átiyama tocãnacãʉ̃pʉa camasã caãnarẽ. Tunu bairoa na, camasãrẽ na ĩtori, roro átiwapatarã átiyama. Na ũna caquetibʉjʉrãrẽ boetirotiya. 
\p  
\v 12 Mai, Creta yucʉpoa macããcʉ̃ profeta majõcʉ atore bairo ĩ bʉsʉyupi, to mʉ caãno macããnarẽ: “Creta yucʉpoa macããna caĩtopairã niñama. Macãnʉcʉ̃ macããnarẽ bairo caʉgapacarã, cateeyepairã majũ niñama,” cʉ̃ caĩcũrĩqũẽrẽ yʉ tʉ̃gowʉ.  
\v 13 Cariapea ĩñupĩ. Na cabainucũrĩjẽrẽ ĩñarĩna, tore bairo cariape na ĩ, ĩñupĩ. Bairi to macããnarẽ tutuaro mena na quetibʉjʉya. Dios yaye quetire nemojãñurõ caroaro jĩcãrõ tʉ̃ni na catʉ̃goñatutuamasĩparore bairo ĩ.  
\v 14 Tunu bairoa, “Judío majã cariape macããjẽ quetire caboena na majũ na catʉ̃goñarĩjẽ mena na caquetibʉjʉrijere na caátirotinucũrĩjẽ ũnie cʉ̃ãrẽ camasã tʉ̃goʉsarema,” ĩrã, tutuaro mena na ũnarẽ na quetibʉjʉya. 
\p  
\v 15 Noa ũna caroa macããjẽ átaje jetore caátitʉ̃goñarã na caãmata, nipetirije na caátie, cañurĩjẽ jeto ninucũña. Aperã caroa macããjẽrẽ catʉ̃goñaena Diore catʉ̃goʉsagaena pʉame roque nipetirije carori wãme jetore átiãninucũñama. Na ũna carorije na yeri na catʉ̃goñarĩjẽpʉ pairo caãno jʉ̃gori carorije jetore átinucũñama.  
\v 16 Bairi tunu, “Diore camasĩrã majũ jãã ãniña,” ĩmirãcʉ̃ã, roro na caátie jʉ̃gori Diore camasĩẽnarẽ bairo tuanucũñama. Cabaibotiopairã, aperã yaye na cacʉ̃gorije ũnierẽ caĩñaʉgopairã majũ niñama. Bairo caãna ãnirĩ dise ũnie caroa macããjẽ ũnierẽ petoaca ũno caátijĩãtiena majũ ninucũñama. 
\c 2  
\s1 La sana enseñanza 
\p  
\v 1 Mʉ roque Tito, camasãrẽ caroaro cariape na mʉ quetibʉjʉgʉ caroa macããjẽ Dios yaye quetire. Dios cʉ̃ caborore bairo caroaro na mʉ quetibʉjʉgʉ.  
\v 2 Bairi cabʉtoa camasãrẽ cajʉ̃goñubueparã pʉame cʉ̃ã caroaro caãna, marĩ caĩñanʉcʉ̃bʉgorãrẽ bairo nigarãma. Bairo cariape caána ãnirĩ caroaro mena quetibʉjʉgarãma camasãrẽ. Tunu bairoa caroaro cariape roro átato mano Dios mena tʉ̃goñatutuagarãma. Tunu bairoa Dios narẽ cʉ̃ camairĩjẽrẽ masĩrĩ caroaro tutuaro, popiye baimirãcʉ̃ã, tʉ̃goñaenarẽ bairo tiere tʉ̃goñanetõcõãgarãma. 
\p  
\v 3 Torea bairo cabʉtoa rõmirĩ cʉ̃ã nʉcʉ̃bʉgorique mena na caãnajẽcʉto yʉ boya. Roro caĩbʉsʉpaicoterã ãnirĩ caeticũmupairãrẽ bairo na caãno yʉ boetiya. Aperã camasã na caátiere na caĩñajesopee ũnierẽ na na caáti ĩñorõ ñuña.  
\v 4 Bairo caroa macããjẽrẽ caáti ĩñorã ãnirĩ aperã cawãmarã rõmirĩ camanapʉ̃ãcʉnarẽ na manapʉ̃ã, bairi na pũnaa cʉ̃ãrẽ na camaipee ũnierẽ na na quetibʉjʉáto.  
\v 5 Tunu caroa macããjẽrẽ na caátiãnimasĩpeere na na quetibʉjʉáto. Bairo na caáto, na pʉame ñe ũnie carorijere áperã nigarãma. Na wii macããjẽ, o na pũnaa cʉ̃ãrẽ caroaro na cotegarãma ñe ũnie rʉsaricaro mano. Camasã cañurã rõmirĩrẽ bairo caãna, na manapʉ̃ã na caĩrĩjẽrẽ jĩcãrõ tʉ̃ni caroaro catʉ̃goʉsarã nigarãma. 
\p  
\v 6 Torea bairo cawãmarã canʉmoa mána cʉ̃ãrẽ caroaro nʉcʉ̃bʉgorique mena na ãnio joroque na quetibʉjʉya.  
\v 7 Mʉ majũ cʉ̃ã aperã camasã, nipetirije mʉ caátiere na caĩñajesopee ũnierẽ na áti ĩñoña. Tunu bairoa narẽ mʉ caquetibʉjʉri rʉ̃mʉ caãno, rorije ĩrĩcãrõ mano caroaro nʉcʉ̃bʉgorique mena na mʉ quetibʉjʉwa.  
\v 8 Caroaro cariape carorije ĩ asuricaro mano na mʉ quetibʉjʉgʉ, aperã cañuena mʉrẽ roro na caáperiparore bairo ĩ. Tunu bairoa caroaro cariape mʉ caquetibʉjʉrijere tʉ̃goñabobori, ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ mʉrẽ roro ĩ bʉsʉgamicʉ̃ã, carorije mʉ caĩrĩjẽrẽ bocaetiri roro mietigʉmi. Bairi roro bʉsʉpaietigarãma yua marĩ caquetibʉjʉrije Dios yaye quetire. 
\p  
\v 9 Tunu torea bairo caroaro na mʉ quetibʉjʉwa ʉ̃mʉa paacoteri majãrẽ: Na quetiuparã na caĩrõrẽ bairo caroaro na tʉ̃goʉsaáto. Camasã caroaro ãnajẽ cʉtajere bairo cañurã na ãmarõ. Na quetiuparãrẽ tʉ̃goʉsaetiri na caĩrĩjẽrẽ cabʉsʉcãnamupairãrẽ bairo na ãmerĩcõãto.  
\v 10 Tunu bairo aperã, na quetiuparã na cacʉ̃gorije ũnierẽ cayajapairã na ãmerĩcõãto. Caroaro nʉcʉ̃bʉgorique mena roque na ãnimajũcõãto. Bairo na yeripʉ na caátiãnimajũcõãta, nipetiro camasã pʉame narẽ ĩñarĩ, Dios marĩrẽ canetõõrĩcʉ̃ yaye quetire, “Caroa majũ niña,” ĩ masĩgarãma. 
\p  
\v 11 Dios pʉame jĩcã nʉgõã marĩrẽ camaimasĩ ãnirĩ marĩ ĩñamaijʉ̃goyupi. Bairo marĩ ĩñamairĩ nipetiro ati ʉmʉrecóo macããnarẽ marĩ netõõgayupi cʉ̃ macʉ̃ jʉ̃gori.  
\v 12 Tie marĩrẽ Dios cʉ̃ caĩñamaijʉ̃gorique pʉame roro marĩ caátiãninucũrĩjẽrẽ jãnarĩ caroaro átiãnajẽ cʉtaje niña. Tunu bairoa marĩ cabonucũrõrẽ bairo roro marĩ caátiere jãnarĩ caroaro nʉcʉ̃bʉgorique mena Dios cʉ̃ caĩñajoro marĩ caãno ñuña. Bairo átiãna yua, Dios cʉ̃ caborore bairo cariape marĩ ãnimasĩgarã. Diore cariape cʉ̃ marĩ tʉ̃goʉsagarã.  
\v 13 Dios yaye queti pʉame cʉ̃ caĩjʉ̃goyeticũrĩcãrõrẽã bairo cʉ̃ caátipa rʉ̃mʉ caetaro, marĩrẽ canetõõʉ̃ Jesucristo nocãrõ cʉ̃ caasiyabatorije mena cʉ̃ caatípa rʉ̃mʉrẽ caroaro marĩ cotemasĩõ joroque marĩ átiya.  
\v 14 Cʉ̃, Jesucristo pʉame marĩ yaye wapa jʉ̃gori yucʉpãĩpʉ papuatuecori riayupi. Nipetirije marĩ carorije wapa caãnierẽ marĩ netõõpeyobojari, cʉ̃ yarã caãniparã majũ marĩ ãnio joroque marĩ ásupi. Caroa macããjẽrẽ caátiãnimasĩgarã majũ marĩ tuao joroque marĩ ásupi. 
\p  
\v 15 Atie yʉ caĩquetibʉjʉrijere na mʉ quetibʉjʉgʉ to macããna ñubueri majãrẽ. Caroaro rotimasĩrĩqũẽ mena tutuaro na mʉ quetibʉjʉnemomasĩõgʉ to macããnarẽ, caroaro na camasĩparore bairo ĩ. Ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ mʉrẽ cʉ̃ baibotioeticõãto mʉ caquetibʉjʉrije mena jʉ̃gori. 
\c 3  
\s1 Deberes de los creyentes 
\p  
\v 1 Tunu atore bairo na mi quetibʉjʉ masĩõnemowã tʉ̃goʉsari majã ñubueri majãrẽ: “Quetiupaʉ, o quetiuparã carotimasĩrã mʉjãã ya macã macããna na caátirotinucũrõrẽ bairo cariape na tʉ̃goʉsaya. Bairo caroaro cariape tʉ̃goʉsari tocãnacã wãme caroa macããjẽrẽ caátiãniganucũrãrẽ bairo mʉjãã átiãnimasĩwã.  
\v 2 Bairo caátiãnimasĩrã ãnirĩ yua aperã camasãrẽ roro na mʉjãã ĩ bʉsʉpaiepa. Carorijere camasãrẽ caátiãmepairãrẽ bairo ãmerĩcõãña. Carorije caĩẽna camasã cañurãrẽ bairo ãña. Aperã camasã nipetirore caroaro yeri ñurĩqũẽ mena, yerijõrõ ãmeo bapacʉtimasĩña,” na mi quetibʉjʉwa ñubueri majãrẽ. 
\p  
\v 3 Marĩ cʉ̃ã, mai, cajʉ̃goyepʉre catʉ̃gomasĩẽna, Diore cabaibotiopairã majũ marĩ ãmʉ. Camawijiayasirãrẽ bairo marĩ baiwʉ. Bairo caãna ãnirĩ yua, tocãnacã wãme roro marĩ rupaʉ mena marĩ caátiganucũrĩjẽrẽ caátiecorotirã, tiere caátijãnagaena majũ marĩ ãnimiwʉ̃. Carorije macããjẽ jetore átiri aperã yayere marĩ ĩñaʉgaripeanucũmiwʉ̃. Tunu caasiapairã ãnirĩ aperã tocãnacãʉ̃ mena marĩ ãmeo asiaĩña ãninucũmiwʉ̃.  
\v 4 Bairo cabairã marĩ caãnimiatacʉ̃ãrẽ, Dios marĩrẽ canetõõʉ̃ pʉame cañuʉ, caĩñamaimasĩ ãnirĩ ati yepa macããna camasãrẽ marĩ ĩñamaiñupĩ.  
\v 5 Bairo ĩñamairĩ, marĩ cʉ̃ãrẽ marĩ netõõñupĩ marĩ carorije wapa jʉ̃gori roro marĩ cabaibujiopeere. Marĩ majũ caroaro marĩ caátiere ĩñajesori mee, Dios pʉame roque marĩrẽ ĩñamairĩ marĩ netõõñupĩ. Jesucristo yucʉpãĩpʉ cʉ̃ cariírerique mena, marĩ carorije wapare coseire bairo cʉ̃ caáto tunu cabuianemorãrẽ bairo marĩ cabairoi marĩ netõõñupĩ. Bairo marĩ netõõrĩ yua, Espíritu Santo cʉ̃ Yeri jʉ̃gori cawãma yeri marĩ wasoayupi.  
\v 6 Tunu bairoa Jesucristo marĩrẽ canetõõrĩcʉ̃ jʉ̃gori, nocãrõ netõrõ cʉ̃ Yeri Espíritu Santo cʉ̃ caátimasĩrĩjẽrẽ marĩ joyupi.  
\v 7 Bairo marĩ átiri, cʉ̃ yarã carorije cawapa mánarẽ bairo marĩ ásupi cañuʉ majũ ãnirĩ. Tore bairo marĩ ásupi Dios, marĩ cʉ̃ã yeri capetietie marĩ cʉ̃ cajorique marĩ cacoteãnierẽ marĩ cacʉ̃gomasĩparore bairo ĩ. 
\p  
\v 8 Atie, yʉ caquetibʉjʉrije cariape niña. Torecʉ tiere, tocãnacãnia ñubueri majãrẽ na mʉ caquetibʉjʉnucũrõ yʉ boya. Bairo tocãnacãnia na mʉ caquetibʉjʉro yua, Diore catʉ̃goʉsarã pʉame caroa macããjẽ átaje ũnie jetore átiãnimasĩgarãma. Atie mʉrẽ yʉ caĩquetibʉjʉrije cañurĩjẽ caroa macããjẽ quetibʉjʉrique, camasã caroaro na caátiãnipee ũnie majũ niña.  
\v 9 Bairi cabʉgoro macããjẽ ũnie jʉ̃gori ãmeo bʉsʉrique netõẽtĩcõãña. Na ñicʉ̃jãã yaye macããjẽ na camasĩrĩjẽ ũnie jʉ̃gori ãmeo bʉsʉrique netõẽtĩcõãña. Tunu bairoa Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caroticũrĩqũẽ jʉ̃gori roro ãmeo tutiri bʉsʉrique netõẽtĩcõãña. Tie dope bairo camasãrẽ caáperie, dope bairo cariape caátimasĩã manie ũnie niña. 
\p  
\v 10 Tunu bairi ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ Jesucristore catʉ̃goʉsari majãrẽ caroaro na ãnimasĩẽtĩõ joroque caátiricawoʉ cʉ̃ caãmata, jĩcãni, o pʉgani cãrõ cʉ̃ beyoya. Bairo mʉ cabeyomiatacʉ̃ãrẽ, mʉ caĩrĩjẽrẽ cʉ̃ cabotiocõãmata, cʉ̃ wiyocõãña ñubueri majã menarẽ.  
\v 11 Merẽ tore bairo cʉ̃ átiri mʉ masĩña roro cʉ̃ caátigarijere, cʉ̃ caborore bairo cʉ̃ caátiganucũrĩjẽrẽ. Bairo cʉ̃ majũã roro cʉ̃ caátie jʉ̃gori roro popiye cʉ̃ tãmʉo joroque cʉ̃ átigʉmi Dios. 
\s1 Instrucciones personales 
\p  
\v 12 Tito, yʉ yaʉ, apeyera atore bairo mʉ ñiña: Artemas o Tíquicore mʉ tʉpʉ cʉ̃ yʉ jogʉ. Bairi mʉ tʉpʉ cʉ̃ caetaro bero yua tãmurĩã, dope bairo mʉ caatímasĩrõ mena Nicópolis macãpʉ yʉ mʉ bocáʉ atímajũgʉ. Yʉ pʉame ti macãpʉ puere yʉ netõgʉ, ñi tʉ̃goña yaparoya. Bairi ti macã Nicópolipʉ yʉ ãnigʉ ti yʉteare.  
\v 13 Bairi apeyera camasãrẽ cajʉĩĩ, Zenas, apei Apolos cawãmecʉnarẽ mʉ cajʉátimasĩrõ cãrõ na jʉátinemoña. Quetibʉjʉñesẽãrã na cacʉ̃gopee na cabopacarije cãrõ na jʉátinemoña, jĩcã wãme ũno na cañesẽãrõpʉ to rʉsaeticõãto ĩ.  
\v 14 Marĩ mena macããna cʉ̃ãrẽ caroa átaje, caroaro ãmeo jʉátinemomasĩrĩqũẽrẽ na mʉ quetibʉjʉwa. Bairo mʉ caáto, na cʉ̃ã aperãrẽ na cajʉátiparã ũnarẽ na jʉátinemomasĩgarãma. Marĩ quetiupaʉ caãnimajũrĩjẽ cʉ̃ caátigarijere caátibojaparã majũ tuagarãma. Tore bairo na mʉ caápata. 
\s1 Saludos y bendición final 
\p  
\v 15 Nipetiro yʉ mena ato caãna mʉrẽ ñurotijoyama. Marĩrẽ bairo Jesucristore catʉ̃goʉsarã ãnirĩ marĩ yarãrẽ bairo caãna to macããna na ñuáto. Bairi caroare cʉ̃ jonemoáto marĩ Pacʉ Dios mʉjãã nipetirore. 
\p Tocãrõã niña atie queti yʉ cawoaturije.