\id HEB - Carapana NT -Colombia 2009 (DBL -2013) \h HEBREOS \toc1 Carta a los Hebreos \toc2 Hebreos \toc3 Heb \mt2 Carta a los \mt1 HEBREOS \c 1 \s1 Dios ha hablado por medio de su Hijo \p \v 1 Tirʉ̃mʉpʉre marĩ ñicʉ̃jããrẽ Dios quetibʉjʉyayupi tocãnacã nia na cʉ̃ caĩmasĩrĩ wãmerẽ bairo. Profeta majã jʉ̃gori cʉ̃ yaye quetire na quetibʉjʉyayupi. \v 2 Bairi ati yʉtea catʉsari yʉteapʉ cʉ̃ãrẽ cʉ̃ macʉ̃ jʉ̃gori marĩ quetibʉjʉyupi. Cʉ̃ macʉ̃ jʉ̃gori ati ʉmʉrecóo nipetirore qũẽnoñupĩ Dios. Bairi nipetiro cʉ̃ caátajere cacʉ̃gopaʉre bairo cʉ̃ cũñupĩ Dios cʉ̃ macʉ̃rẽ. \v 3 Dios macʉ̃ cʉ̃ã, cʉ̃ pacʉ cʉ̃ caasiyabatorije nipetirijere bairo jĩcãrõ tʉ̃nia niñami. Cʉ̃ pacʉ Dios cʉ̃ caãnorẽ bairo jĩcãrõ tʉ̃nia niñami cʉ̃ macʉ̃ cʉ̃ã. Bairi nipetirije ati ʉmʉrecóo macããjẽ baiãnimasĩña cʉ̃ caátirotimasĩrĩjẽ jʉ̃gori. Bairo caãcʉ̃ ãnirĩ, marĩ carorije wapare cose yaparori bero ʉmʉrecóopʉ ásúpi, cʉ̃ pacʉ Diotʉ cariape nʉgõã carotimasĩruiricaropʉ ruiácʉ́. \s1 El Hijo de Dios es superior a los ángeles \p \v 4 Dios pʉame cʉ̃ macʉ̃rẽ ángelea majã netõrõ caãnimajũʉ̃ cʉ̃ cũñupĩ. Na netõjãñurõ caãnimajũrĩ wãmerẽ cacʉ̃goʉ cʉ̃ cũñupĩ Dios cʉ̃ macʉ̃rẽ. \v 5 Noa ũna aperãrẽ atore bairo ĩẽsupĩ Dios cʉ̃ ya tutipʉ cʉ̃ãrẽ: \q1 “Mʉ, yʉ macʉ̃ majũ mʉ ãniña. \q1 Ati rʉ̃mʉi yʉ macʉ̃ mʉ ãnijʉ̃gogʉ.” \m Ángelea majã ũnarẽ na ĩẽsupĩ. Cʉ̃ macʉ̃ jetore bairo qũĩñupĩ. Bairi tunu noa ũna aperãrẽ atore bairo ĩẽsupĩ Dios: \q1 “Cʉ̃ pacʉa yʉ ãniña yʉa. \q1 Cʉ̃ã niñami yʉ macʉ̃ majũ,” na ĩẽsupĩ. \m Cʉ̃ macʉ̃ jetore tore bairo qũĩñupĩ. \v 6 Apero cʉ̃ caquetibʉjʉropʉ cʉ̃ macʉ̃ jĩcãʉ̃ caãcʉ̃ ati yepapʉ cʉ̃ caetarore atore bairo na ĩñupĩ: \q1 “Yʉ yarã ángelea majã nipetiro qũĩroagarãma yʉ macʉ̃rẽ.” \m \v 7 Ángelea majã pʉamerẽ atore bairo caãna na cũñupĩ: \q1 “Yʉ yarã ángelea majã wĩnorẽ bairo na ãnio joroque na yʉ átiya. \q1 Tunu bairoa peero caʉ̃rõrẽ bairo na ãnio joroque na yʉ átiya, yʉre cajʉána pʉamerẽ,” \q1 na ĩcũñupĩ. \m \v 8 Cʉ̃ macʉ̃ pʉame roquere bairo pʉame qũĩñupĩ: \q1 “Mʉa, yʉ macʉ̃ Dios, tocãnacã rʉ̃mʉa carotimasĩ mʉ ãninucũgʉ. \q1 Cariape caroa wãme jeto carotimasĩ mʉ ãnigʉ. \q1 \v 9 Caroa macããjẽ ũnie jetore caĩroaʉ mʉ ãniña. \q1 Torecʉ, carorije macããjẽ pʉamerẽ miroaetiya. \q1 Bairo caãcʉ̃ mʉ caãnoi, yʉ, mʉ pacʉ Dios pʉame mʉ yʉ besewʉ. \q1 Tunu bairi aperã netõrõ caroa yericʉtajere mʉ yʉ jowʉ,” qũĩñupĩ. \m \v 10 Tunu apero cʉ̃ caquetibʉjʉropʉ bairo ĩñupĩ: \q1 “Mʉ, ati ʉmʉrecóo quetiupaʉ, mʉ camasĩrĩjẽ mena mʉ qũẽnowʉ̃ ati yepa caãnijʉ̃goripaʉpʉina. \q1 Mʉna, mʉ qũẽnowʉ̃ ati ʉmʉrecóo cʉ̃ãrẽ. \q1 \v 11 Atie mʉ caqũẽnorĩqũẽ nipetirije peticoagaro. \q1 Ati ʉmʉrecóo pʉame jutii camasã na cajãñarĩjẽ caboapetirorea bairo peticoagaro. \q1 Cabaimiatacʉ̃ãrẽ, mʉ pʉame mʉ petietigʉ. \q1 Tocãnacã rʉ̃mʉa mʉ ãnicõã ninucũgʉ. \q1 \v 12 ¡Camasã na jutii cabʉcʉre cũcõãrĩ apeye cawãmarẽ wasoaricarore bairoa nipetirije mʉ wasoacõãgʉ ati ʉmʉrecóo macããjẽrẽ! \q1 Mʉ pʉame mʉ petietigʉ. Bairoa mʉ ãnicõã ninucũgʉ” qũĩñupĩ Dios cʉ̃ macʉ̃rẽ. \m \v 13 Noa ũna ángelea majãrẽ atore bairo na ĩẽsupĩ Dios: \q1 “Yʉtʉ cariape nʉgõã pʉame ruiya caãnimajũrõpʉ. \q1 Topʉ mʉ caruiro, yʉ pʉame mʉ pesuare na yʉ netõnʉcãcõãgʉ,” \q1 na ĩẽsupĩ Dios. \m Cʉ̃ macʉ̃ jetore tore bairo qũĩñupĩ. \v 14 Ángelea majã pʉame ati rupaʉ caãna mee niñama. Cabauena niñama. Diore cajʉána caãna ãnirĩ cʉ̃ carotirijere caáticoteri majã niñama. Bairi Dios yarã cʉ̃ canetõparãrẽ cajʉátinemonucũrã niñama. \c 2 \s1 No hay que descuidar la salvación \p \v 1 Bairo Jesús caãnimajũʉ̃ cʉ̃ caãnoi, cʉ̃ yaye queti marĩ catʉ̃gojʉ̃goriquere nemojãñurõ marĩ tʉ̃goʉsanemogarã, ape wãme marĩ tãmʉore, ĩrã. \v 2 Tirʉ̃mʉpʉa Dios ángelea majã jʉ̃gori quetibʉjʉyayupi camasãrẽ cʉ̃ yaye quetire. Na caĩrĩqũẽ cariape ãñupã. Bairi cʉ̃ yaye quetire caboena, aperã roro caátimajã cʉ̃ãrẽ cariapea popiye na baio joroque na ásupi Dios. \v 3 Bairi Jesucristo marĩrẽ cʉ̃ canetõõrĩqũẽrẽ marĩ caboeticõãta, dope bairo marĩ rutimasĩẽtĩña. Jesús pʉame tie quetire caãnijʉ̃goripaʉ quetibʉjʉjʉ̃goyupi. Cabero aperã cʉ̃rẽ catʉ̃goricarã pʉame marĩ quetibʉjʉnemoñupã tunu cʉ̃ yaye quetire. \v 4 Bairi Dios cʉ̃ã, “Cariapea niña yʉ macʉ̃ yaye queti,” ĩ, marĩ áti ĩñowĩ capee wãme cʉ̃ camasĩrĩjẽrẽ. Tunu bairoa Espíritu Santo jʉ̃gori marĩ joyupi nipetiri wãme marĩ camasĩpeere. Cʉ̃ cabori wãme caãnorẽ bairo marĩ joyupi tocãnacãʉ̃rẽã. \s1 Jesucristo, hecho como sus hermanos \p \v 5 Mʉjããrẽ yʉ caquetibʉjʉatatore bairo ati ʉmʉrecóo capetiro bero ãnigaro ape ʉmʉrecóo tunu. Ángelea majã pʉame cʉ̃ã yua, carotimasĩẽnarẽ bairo na cũgʉmi ti ʉmʉrecóo caãno Dios. \v 6 Jĩcãpaʉ Dios ya tutipʉ atore bairo ĩ quetibʉjʉyupi jĩcãʉ̃: \q1 “¿Nopẽĩ Dios jããrẽ tocãrõ majũ miñaposeroyati? \q1 Cabʉgoro macããna jãã caãnimiatacʉ̃ãrẽ, ¿nopẽĩ jããrẽ tocãrõ majũ mʉ tʉ̃goñanucũñati? \q1 \v 7 Ati yʉtea caãno mai ángelea majã roca macããnarẽ bairo jããrẽ mʉ cũñupã. \q1 Bairo jããrẽ cũmicʉ̃ã, ãmerẽ yua, caãnimajũrã jãã ãnio joroque mʉ átiya. \q1 \v 8 Nipetirije uparãrẽ bairo jããrẽ mʉ cũñupã,” ĩ quetibʉjʉyupi jĩcãʉ̃. \m Bairo camasãrẽ nipetiro uparãrẽ bairo cũrĩ yua, dise ũnie na netõnʉcãẽtĩña. Cabaimiatacʉ̃ãrẽ, camasã nipetiro rotipeyojĩãti masĩẽtĩñami mai. \v 9 Jesús cʉ̃ãrẽ peti yʉtea cãrõã ángelea majã roca macããcʉ̃rẽ bairo cʉ̃ cũñupĩ Dios. Cʉ̃ pʉame camasãrẽ camainetõʉ̃ ãnirĩ, Jesucristo cʉ̃ riao joroque ásupi. Bʉtioro popiye netõñupĩ, Jesús marĩ ãme caãnarẽ netõõgʉ. Bairo cʉ̃ cabairique jʉ̃gori yua, Dios pʉame caroa tutuarique majũrẽ cʉ̃ joyupi. Quetiupaʉ majũ cʉ̃ jããõ joroque cʉ̃ ásupi tunu. \p \v 10 Nipetiro ati ʉmʉrecóo macããjẽ, Dios cʉ̃ caátaje niña. Nipetirije ati ʉmʉrecóo caãnie baiãnimasĩña Dios cʉ̃ caátirotimasĩrĩjẽ jʉ̃gori. Dios pʉame cʉ̃ pũna caãna nipetiro cʉ̃tʉ caroaro caãnopʉ na caãnorẽ boyupi. Bairi Jesucristo popiye cʉ̃ catãmʉorĩqũẽ jʉ̃gori ñe ũnie carʉsaecʉ cariape camasãrẽ canetõõmasĩ majũ cʉ̃ ásupi. \v 11 Jesús marĩrẽ canetõõrĩcʉ̃, bairi marĩ cʉ̃ canetõõrĩcãrã cʉ̃ã jĩcãrõ tʉ̃nia Dios pũnaa jeto marĩ ãniña. Bairi Jesús Dios macʉ̃ pʉame, “Yʉ bairãrẽ bairo caãna niñama,” ĩ tʉ̃goñaboboetiyami. \v 12 Bairo ĩ tʉ̃goñaboboetiri, atore bairo qũĩ quetibʉjʉyupi Jesús Diore: \q1 “Mʉ caátiãnierẽ na yʉ quetibʉjʉgʉ yʉ bairãrẽ bairo caãnarẽ. \q1 Na cañubueneñarõpʉ, ‘Catutuaʉ, cañuʉ niñami Dios,’ \q1 na ñi quetibʉjʉgʉ.” \m \v 13 Apero cʉ̃ caquetibʉjʉropʉ bairo qũĩñupĩ Jesús Diore: \q1 “Yʉa, Dios mena yʉ tʉ̃goñatutuaya.” \m Tunu aperopʉ qũĩñupĩ: \q1 “Atoa yʉ ãniña mʉ pũnaa, yʉ mʉ cajoricarã mena,” \q1 qũĩñupĩ Jesús Diore. \p \v 14 Jĩcãʉ̃ pũnaa, jĩcãʉ̃ rupaʉ na caãnorẽ bairo Jesús cʉ̃ã ati rupaʉ caãcʉ̃ etayupi. Bairi cʉ̃ pʉame marĩrẽ bairo ati rupaʉ mena cacʉ̃goʉ riayupi, marĩrẽ cateeri majõcʉ wãtĩ, yasiriquere caátimajõcʉre cʉ̃ netõgʉ. \v 15 Marĩ camasã marĩ cayasipeere cauwirã marĩ ãnimiñupã tocãnacã rʉ̃mʉa. Bairo marĩ cabaimiatacʉ̃ãrẽ, Jesús pʉame marĩrẽ caroaro cʉ̃ caátibojarique jʉ̃gori di rʉ̃mʉ ũno marĩ uwinemoetigarã. \v 16 Cariapea, Jesús pʉame ángelea majãrẽ jʉátigʉ mee, marĩ Abraham pãrãmerã roquere marĩ jʉátigʉ, ati yepapʉ buia etayupi. \v 17 Jesucristo pʉame marĩ cʉ̃ yarã rupaʉre bairo caãcʉ̃ ãñupĩ, marĩ sumo sacerdote caãcʉ̃rẽ bairo tuagʉ. Dios cʉ̃ caĩñajoro yua, Dios yayere caquetibʉjʉnetõʉ̃ cañuʉ, bopacooro camasãrẽ caĩñaʉ tuayupi, marĩ rupaʉre bairo caãcʉ̃ ãnirĩ. Bairo caãcʉ̃ ãnirĩ, cʉ̃ã, camasã roro na caátie wapare netõõñupĩ, roro popiye cʉ̃ catãmʉorĩqũẽ jʉ̃gori. \v 18 Bairo Jesús roro átiecori, wãtĩ cʉ̃ãrẽ roro cʉ̃ caátirotiriquere yʉesupi. Bairo cabairicʉ ãnirĩ ãme cʉ̃ãrẽ Jesús jʉátimasĩjãñuñami wãtĩ camasãrẽ roro cʉ̃ caátigari majãrẽ. \c 3 \s1 Jesús es superior a Moisés \p \v 1 Bairo cabairoi, mʉjãã yʉ yarãrẽ bairo caãna, Dios yarã, cʉ̃ ya poa macããna mena macããna, Dios cʉ̃ cabesericarã cʉ̃ yarã majũ, atore bairo mʉjããrẽ ñiña: Jesucristo pʉame apóstol majũ Dios cʉ̃ caquetibʉjʉrotijoricʉ niñami. Marĩ sumo sacerdote majũ niñami. Cʉ̃ jʉ̃gori caroaro cariape Dios mena marĩ tʉ̃goñatutuamasĩña. Bairi cʉ̃ jetorea cariape tʉ̃goñanucũña. \v 2 Marĩ ñicʉ̃ Moisés ãnacʉ̃ caroaro cariape átiyayupi Dios cʉ̃rẽ cʉ̃ caátiroticũrĩqũẽrẽ marĩ ñicʉ̃jãã Israel macããnarẽ. Moisés cʉ̃ cabairicarorea bairo Jesús cʉ̃ã caroaro cariape ásupi Dios cʉ̃rẽ cʉ̃ caátiroticũrĩqũẽrẽ, Jesús, Dios cʉ̃ cabesericʉ majũ cʉ̃ã. \v 3 Cʉ̃ pʉame jĩcã wii caqũẽnorĩ majõcʉre bairo caãcʉ̃ niñami. Moisés pʉame ti wiire bairo caãcʉ̃ niñami. Jĩcã wii caqũẽnorĩcʉ̃ ti wii netõõrõ caãnimajũʉ̃ niñami. Bairo cabairoi, Jesús, Moisés netõrõ caãnimajũʉ̃ niñami. \v 4 Tocãnacã wiipʉa, wiiri jĩcãʉ̃ jʉ̃gori caqũẽnoecorica wiiri niña. Bairo camasã, jĩcã wãme na caqũẽnomasĩmiatacʉ̃ãrẽ, nipetirije Dios cʉ̃ caátimasĩrĩjẽ jeto niña. \v 5 Moisés pʉame caroaro cariape átiyayupi Dios cʉ̃ caátiroticũrĩqũẽrẽ. Cʉ̃ pʉame Israel macããnarẽ Dios cʉ̃ caquetibʉjʉgarijere na quetibʉjʉnetõñupĩ. Jĩcã wiipʉ capaabojaʉ ũcʉ̃rẽ bairo caãcʉ̃ ãñupĩ Moisés ãnacʉ̃. \v 6 Jesús pʉame roque Dios macʉ̃ majũ ãnirĩ, ti wii upaʉ cariape caácʉ ũcʉ̃ niñami. Marĩã, ti wii macããnarẽ bairo caãna marĩ ãniña, cʉ̃ mena ʉseanirĩ marĩ catʉ̃goñatutuacõã ninucũata. \s1 Reposo del pueblo de Dios \p \v 7 Torecʉ, Espíritu Santo atore bairo ĩñupĩ Dios ya tutipʉre: \q1 “Ãmerẽ Dios mʉjããrẽ cʉ̃ caquetibʉjʉgarijere tʉ̃gorã, tiere cateerãrẽ bairo baieticõãña. \q1 \v 8 Mʉjãã ñicʉ̃jãã ãnana Diore cʉ̃ baibotionucũwã. \q1 Desierto cayucʉmanopʉ ãna Diore cʉ̃ tʉ̃gogaetiri, bʉtioro cʉ̃ asiao joroque baiwã. \q1 Bairi mʉjãã pʉame narẽ bairo baieticõãña. \q1 Cayʉgaenarẽ bairo baieticõãña. \q1 \v 9 Topʉ mʉjãã ñicʉ̃jãã yʉ yayere tʉ̃gogaetiri, yʉ asiao joroque yʉ áma. \q1 Narẽ yʉ camasĩrĩjẽ mena cuarenta cʉ̃marĩ majũ yʉ caátijẽño ĩñorĩjẽrẽ ĩñamirãcʉ̃ã, yʉ baibotiocõã ninucũwã. \q1 \v 10 Torecʉ, ti tuti macããnarẽ na yʉ asiajãñuwʉ̃. Atore bairo na ñiwʉ̃: \q1 ‘Ricaati tʉ̃goñarĩqũẽ jetore mʉjãã yeri pũna mena mʉjãã tʉ̃goñamawijia ñesẽãnucũña, yʉ yaye quetire boetiri.’ \q1 \v 11 Bairo asiari yua, atore bairo na ñiwʉ̃: ‘Caãnorẽ bairo mʉjããrẽ ñiña: \q1 Yʉ mena caroaro cayerijõrõpʉ di rʉ̃mʉ ũno mʉjãã etaetigarã topʉre,’ na ñiwʉ̃,” ĩñupĩ Dios. \p \v 12 Bairi yʉ yarã, tocãnacãʉ̃pʉa maijʉ̃goya mʉjãã yeri ape wãme roro mʉjãã catʉ̃goñarĩjẽrẽ. Roro mʉjãã yeripʉa mʉjãã catʉ̃goñaata, Dios caãnicõãninucũʉ̃rẽ cʉ̃ jãnaweyorãrẽ bairo mʉjãã baigarã. \v 13 Bairo pʉame roque boya mʉjããrẽ: Tocãnacã rʉ̃mʉa jĩcãrõ tʉ̃goñatutuao joroque ãmeo ása Dios mena. Bairo áticõã ninucũña mai mʉjãã cacatiri rʉ̃mʉ cãrõ, ni ũcʉ̃ mʉjãã mena macããcʉ̃ jĩcãʉ̃ wãtĩrẽ bʉsʉjãecoremi ĩrã. Bairi wãtĩrẽ mʉjãã cabʉsʉjãecoata, Diore cayʉgaenarẽ bairo mʉjãã tuagarã tunu. \v 14 Jesucristo mena mʉjãã catʉ̃goñatutua jʉ̃goricapaʉpʉina tʉ̃goñatutuacõã ninucũña ati ʉmʉrecóore mʉjãã caãni rʉ̃mʉ cãrõ. Bairo mʉjãã caátiãmata, Jesucristo mena mʉjãã ãnicõã ninucũgarã. \p \v 15 Bairi atore bairo ĩña Dios cʉ̃ caquetibʉjʉricaropʉ: \q1 “Ãmerẽ Dios mʉjããrẽ cʉ̃ caquetibʉjʉgarijere tʉ̃gorã, tiere cateerãrẽ bairo baieticõãña. \q1 Mʉjãã ñicʉ̃jãã Diore cabaibotionucũñarĩcãrã ãnanarẽ bairo baieticõãña,” \q1 ĩña ti tutipʉ. \m \v 16 ¿Noa ũna na ãñuparĩ Dios bʉsʉriquere tʉ̃gori bero, tunu tiere catʉ̃gogaetana? Naa ãñupã marĩ ñicʉ̃ ãnacʉ̃ Moisés, Egipto yepapʉ caãnarẽ cʉ̃ cajewiyoricarã. \v 17 ¿Noa menarẽ Dios cuarenta cʉ̃marĩ majũ cʉ̃ asia ãñuparĩ? Naa ãñupã na carorije wapa jʉ̃gori desierto cayucʉmanopʉ cayasiricarã. \v 18 Tunu, ¿noa ũnarẽ atore bairo qũĩñuparĩ Dios: “Caãnorẽ bairo mʉjããrẽ ñiña: Yʉ mena caroaro cayerijõrõpʉ di rʉ̃mʉ ũno mʉjãã etaetigarã topʉre,” na qũĩñuparĩ? Naa ãñupã Diore cabotioricarã. \v 19 Merẽ marĩ masĩña na cabairiquere. Diore na cabaibotiorique jʉ̃gori cʉ̃ mena caroaro caãnopʉ etamasĩẽsupã. \c 4 \p \v 1 Mai, Dios cʉ̃ yapaʉ yerijõrõ caãnopʉre marĩ cajããmasĩpeere cʉ̃ caĩcũrĩqũẽ caãno ũnoa maijʉ̃goya mʉjãã yeri ape wãme roro mʉjãã catʉ̃goñarĩjẽrẽ. Baipʉa, ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ mʉjãã mena macããcʉ̃ jããetibujioʉmi, tiere cʉ̃ camaijʉ̃goeticõãta. \v 2 Marĩ ñicʉ̃jãã ãnanarẽ Dios cʉ̃ caquetibʉjʉriquerea bairo marĩ cʉ̃ã marĩ tʉ̃gowʉ cʉ̃ yaye queti marĩrẽ cʉ̃ canetõõgariquere. Na pʉame tie quetire catʉ̃goricarã na caãnimiatacʉ̃ãrẽ, tie narẽ wapa mañupã, na majũ jĩcãrõ tʉ̃ni Dios yaye quetire na catʉ̃goʉsaetaje jʉ̃gori. Dios mena tʉ̃goñatutuagaesupa. \v 3 Marĩ pʉame roque Dios yaye quetibʉjʉriquere cariape catʉ̃goricarã ãnirĩ marĩ jããetagarã Dios yapaʉ cayerijõrĩpaʉpʉ. Baipʉa, marĩ ñicʉ̃jããrẽ na asiari, atore bairo na ĩñupĩ Dios: \q1 “Caãnorẽ bairo mʉjããrẽ ñiña: Yʉ mena caroaro cayerijõrõpʉ di rʉ̃mʉ ũno mʉjãã etaetigarã topʉre,” na ĩñupĩ. \m Cabaimiatacʉ̃ãrẽ, Dios pʉame ati ʉmʉrecóore cʉ̃ caqũẽñorĩcãrõ beropʉa merẽ na cayerijãpapaʉre qũẽnoyaparo peticõãmiñupĩ. \v 4 Jĩcãpaʉ Dios ya tutipʉ atore bairo ĩ quetibʉjʉya ati ʉmʉrecóore cʉ̃ caátiyaparorica rʉ̃mʉ bero macãã rʉ̃mʉrẽ: \q1 “Dios yerijãñupĩ cʉ̃ paariquere yaparori bero pʉgaa pẽnirõ cãnacã rʉ̃mʉ caáto majũ.” \m \v 5 Tunu aperopʉ cʉ̃ãrẽ marĩ ñicʉ̃jããrẽ na ĩñupã Dios ya tutipʉ: \q1 “Di rʉ̃mʉ ũno mʉjãã etaetigarã yʉ yapaʉ caroaro yerijõrõ caãnopʉre,” \q1 na ĩñupĩ Dios. \m \v 6 Dios yaye quetire catʉ̃gojʉ̃gomirĩcãrã Dios yapaʉ caroaro cayerijõrõpʉre jããẽtĩgarãma, Diore na cabaibotiorique jʉ̃gori. Na bero Dios yaye quetire catʉ̃goricarã pʉame roque jããrã baiyama. \v 7 Bairi Dios pʉame ape yʉtea cawãma yʉtea cũnemoñupĩ tunu camasã na canetõmasĩpa yʉtea ũnorẽ. Marĩ ñicʉ̃jãã ãnana Diore cabaibotioyaricarã beropʉ David ape tuti bero macããcʉ̃pʉ tunu atore bairo ĩ woaquetibʉjʉyayupi Dios ya tutipʉ mʉjãã yʉ caĩquetibʉjʉatajere: \q1 “Ãmerẽ Dios mʉjããrẽ cʉ̃ caquetibʉjʉgarijere tʉ̃gorã, tiere cateerãrẽ bairo baieticõãña,” \q1 ĩñupĩ David. \m \v 8 Josué, Moisés berore marĩ ñicʉ̃jãã israelita majãrẽ cajʉ̃goricʉ pʉame jĩcãpaʉa caroapaʉ cayerijõrõpʉ na cajʉ̃goátácʉ cʉ̃ caãmata, ape rʉ̃mʉ camasã na canetõõmasĩpa rʉ̃mʉ ũnorẽ quetibʉjʉ cũnemoẽtĩbujioricʉmi Dios. \v 9 Bairi mai, Dios yapaʉ caroaro cayerijõrĩpaʉ cʉ̃ ya poa macããna na caãniparo nicõãña. \v 10 Dios cʉ̃ paariquere átiyaparori bero, cʉ̃ cayerijãrĩcãrõrẽã bairo ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ Dios yapaʉ caroaro cayerijõrĩpaʉ caetaʉ pʉame cʉ̃ paariquere jãnarĩ cʉ̃ cʉ̃ã yerijãgʉmi. \v 11 Torena, marĩ cʉ̃ã tutuaro mena marĩ tʉ̃goñatutuanemorotiya, topʉre etagarã, “Marĩ ñicʉ̃jãã catʉ̃goʉsaetana na cabaiyaricarore bairo marĩ baire,” ĩrã. \p \v 12 Dios bʉsʉrique pʉame marĩrẽ cacatirã marĩ ãnio joroque marĩ átiya. Ñosẽricapãĩ pʉga nʉgõã caoripãĩ marĩ yeripʉ caetarore bairo niña Dios bʉsʉrique. Tipãĩ netõrõ etamasĩña Dios bʉsʉrique marĩ yeripʉ, marĩ catʉ̃goñarĩjẽ nipetiro macããjẽpʉ. Bairi tiere tʉ̃gorã yua, marĩ pupeapʉ marĩ catʉ̃goñarĩjẽrẽ, “Caroa niña,” o “Carorije niña tie,” marĩ ĩ tʉ̃goña besemasĩña. \v 13 Marĩã, Dios cʉ̃ caátana marĩ ãniña. Bairi ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ marĩ mena macããcʉ̃ yasioropʉ cʉ̃ caátiere átimasĩẽtĩñami Dios cʉ̃ caĩñajoro. Nipetirije marĩ caátiere masĩpeti majũcõãñami Dios, marĩrẽ caĩñabesepaʉ ãnirĩ. \s1 Jesús es el gran sumo sacerdote \p \v 14 Jesús, Dios macʉ̃ pʉame marĩ sumo sacerdote majũrẽ bairo caãcʉ̃ etayupi ʉmʉrecóopʉre. Bairi marĩ pʉame Jesucristo mena marĩ catʉ̃goñatutuacõã ninucũrĩjẽrẽ áticõã ninucũrotiya. \v 15 Jesús, marĩ sumo sacerdote pʉame marĩ cayeri wẽpʉ̃ẽtĩẽrẽ masĩcõãñami. Bairi marĩrẽ bopacooro majũ marĩ ĩñanemomasĩñami, merẽ cʉ̃ cʉ̃ã bopacooro bairique ũnierẽ marĩrẽã bairo catãmʉoñarĩcʉ̃ ãnirĩ. Bairo cabairicʉ nimicʉ̃ã, cʉ̃ pʉame jĩcã ni ũno roro ápeyupi. Jĩcã ni ũno wãtĩ cʉ̃ caĩrĩjẽrẽ yʉesupi. \v 16 Bairi uwiricaro mano Diore cʉ̃ marĩ jẽnigarã nocãrõ marĩrẽ camaimajũʉ̃rẽ. Marĩ roro marĩ cabairijere cʉ̃ cabopaca ĩñaparore bairo ĩrã, tʉ̃goñatutuarique mena cʉ̃ marĩ jẽnigarã. Bairo marĩ caápata, marĩrẽ jʉátinemogʉmi popiye marĩ cabairi rʉ̃mʉrẽ, nocãrõ cañuʉ majũ ãnirĩ. \c 5 \p \v 1 Tocãnacãʉ̃pʉa sumo sacerdote majã marĩ mena macããna camasã na cabesericarã niñama, marĩrẽ Diopʉre cajẽnibojaparã na ãmarõ ĩrã. Bairi na pʉame waibʉtoa riire joemʉgõjobojanucũñama, camasã na carorije wapare Dios cʉ̃ netõõáto ĩrã. \v 2 Bairi tunu sacerdote majõcʉ marĩrẽ bairo camasocʉ ãnirĩ Dios cʉ̃ carotirije nipetirijere átipeyomasĩẽtĩñami. Bairo cabai ãnirĩ Dios yayere camasĩpeyoenarẽ, rorije caátimawijiarã cʉ̃ãrẽ bopacooro majũ na ĩñamaimasĩñami. \v 3 Torecʉ, cʉ̃ cʉ̃ã rorije cʉ̃ caátie cacʉ̃goʉ ãnirĩ cʉ̃ yaye wapa, camasã yaye wapa cʉ̃ãrẽ waibʉtoa rii mena joemʉgõjo masĩñami Diopʉre. \p \v 4 Jĩcãʉ̃ cʉ̃ majũ cʉ̃ caboro jʉ̃gori sacerdote majõcʉ jããmasĩẽtĩñami. Dios, Aarón ãnacʉ̃rẽ cʉ̃ cabesecũñarĩcãrõrẽã bairo sacerdote majõcʉ cʉ̃ã Dios cʉ̃ caĩñabesericʉ ũcʉ̃ niñami. \v 5 Jesús cʉ̃ã cʉ̃ majũã sumo sacerdote majõcʉre bairo jããẽsupĩ. Dios pʉame roque cʉ̃ jõñupĩ. Atore bairo qũĩñupĩ cʉ̃ macʉ̃rẽ: \q1 “Mʉ, yʉ macʉ̃ majũ mʉ ãniña. \q1 Ati rʉ̃mʉi yʉ macʉ̃ mʉ ãnijʉ̃gogʉ.” \m \v 6 Dios ya tuti apero cʉ̃ caquetibʉjʉropʉ atore bairo qũĩñupĩ cʉ̃ macʉ̃rẽ: \q1 “Sacerdote majũ, Melquisedec ũcʉ̃ mʉ yʉ cũña. \q1 Mʉ pʉame tocãnacã rʉ̃mʉa camasãrẽ cajẽnibojaʉ mʉ ãnicõã ninucũgʉ,” qũĩñupĩ Dios cʉ̃ macʉ̃rẽ. \m \v 7 Mai, Jesucristo ati yepapʉ ãcʉ̃, popiye baigʉ jʉ̃goye otiri, tutuaro mena Diore qũĩ jẽniñupĩ. Dios jeto cʉ̃ netõõmasĩñupĩ roro cʉ̃ cabaipee ũnierẽ. Cʉ̃ pʉame tʉ̃goyupi Jesús cʉ̃rẽ cʉ̃ cajẽnirĩjẽrẽ, Jesús caroaro catʉ̃goʉsaʉ cʉ̃ caãno jʉ̃gori. Cʉ̃ jʉátinemoñupĩ. \v 8 Bairi Cristo, Dios macʉ̃ nimicʉ̃ã, roro popiye tãmʉoñupĩ. Bairo roro cʉ̃ catãmʉorĩqũẽ jʉ̃gori caroaro tʉ̃gonemo masĩñupĩ Jesús, Dios cʉ̃ pacʉ cʉ̃ caátirotirijere. \v 9 Bairo popiye cʉ̃ cabairique jʉ̃gori caroʉ́ majũ ñe ũnie camácʉ̃ baietari bero, nipetiro cʉ̃rẽ catʉ̃goʉsari majãrẽ yerijõrõ ãnicõã ninucũrĩcãpaʉpʉ caetaparã na ãnio joroque na ásupi Jesús. \v 10 Torecʉ, Melquisedec sumo sacerdote majõcʉ Dios cʉ̃ cacũrĩcʉ̃ ũcʉ̃rẽã bairo cʉ̃ cũñupĩ Dios, Jesús cʉ̃ãrẽ. \s1 Peligro de renunciar a la fe \p \v 11 Ati wãme quetibʉjʉriquere capee wãme mʉjãã yʉ quetibʉjʉnemogamiña. Baimicʉ̃ã, mʉjãã pʉame tãmurĩ mʉjãã catʉ̃gojẽñomasĩẽtõ jʉ̃gori, tiere yʉ quetibʉjʉnemoẽtĩña. \v 12 Tirʉ̃mʉpʉ merẽ mʉjãã tʉ̃gojʉ̃gowʉ Jesucristo yaye quetire. Bairo tirʉ̃mʉpʉ catʉ̃gojʉ̃goricarã ãnirĩ tie quetire cajʉ̃gobueri majã mʉjãã ãnibujiorã. Bairo caãniparã nimirãcʉ̃ã, mʉjãã pʉame cariape mʉjãã tʉ̃gojẽñomasĩẽtĩña mai. Dios yaye queti camasiriyoetie ũnieacã cʉ̃ãrẽ caroaro majũ tunu mʉjããrẽ quetibʉjʉricarore mʉjãã bonucũña. Ʉgarique majũrẽ caʉgaena cawĩmarã caũpũrããcã ũnarẽ bairo mʉjãã ãniña mai. Dios mena mʉjãã tʉ̃goñatutua nemomasĩẽtĩña. \v 13 Cawĩmarã caũpũrããcã pʉame, “Atie caroa niña,” o “Atie carorije niña,” na caĩmasĩẽtõrẽã bairo mʉjãã cʉ̃ã caroa macããjẽrẽ mʉjãã tʉ̃goña besemasĩẽtĩña mai. \v 14 Ʉgariquere caʉgarãpʉ niñama cabʉtoa. Na pʉame caroaro tʉ̃gomasĩjãñuñama caroa wãme ũnierẽ. Bairi, “Atie caroa niña,” o “Atie carorije niña,” ĩ tʉ̃goña besemasĩñama. \c 6 \p \v 1 Bairo cabairoi, cabʉtoare bairo nemorõ Dios mena tʉ̃goñatutuagarã, Jesucristo yaye queti camasiriyorijere marĩ buenemogarã. Marĩ cabuejʉ̃gorique cañurĩjẽ to caãnimiatacʉ̃ãrẽ, nemojãñurõ camasiriyorije to caãnimiatacʉ̃ãrẽ, buenemorotiya. Marĩ cabuejʉ̃gorique bairo ãmʉ: Roro marĩ caátiere yapapuari marĩ cayeri wasoariquere marĩ buewʉ. Roro marĩ caátiere marĩ cacũẽtĩcõãta, caʉ̃petietopʉ cayasiránárẽ bairo marĩ cabaibujioriquere marĩ buewʉ. Apeyera Dios mena tʉ̃goñatutuarique cʉ̃ãrẽ marĩ buejʉ̃gowʉ. \v 2 Apeyera bautizarique macããjẽ cʉ̃ãrẽ marĩ buewʉ. Tunu Diore catʉ̃goʉsari majãrẽ na rʉpoa buire na wãmo mena ñigãpeori Diopʉre jẽnibojarique cʉ̃ãrẽ marĩ buewʉ. Cariacoatana nimirãcʉ̃ã tunu na cacaticoatie cʉ̃ãrẽ marĩ buewʉ. Apeyera tunu Dios camasãrẽ cʉ̃ caĩñabeseri rʉ̃mʉ caetaro narẽ cʉ̃ caĩñabesero bero na cabaicõãninucũpee cʉ̃ãrẽ marĩ buewʉ. \v 3 Tie nipetirije marĩ cabuejʉ̃gorique caãnimajũrẽ to caãnimiatacʉ̃ãrẽ, nemojãñurõ camasiriyorije roquere buenemorotiya. Bairoa marĩ átigarã, Dios cʉ̃ cabooata. \p \v 4-6 Jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ camasocʉ Dios yaye quetire cariape tʉ̃goyupʉ. Dios cʉ̃rẽ cʉ̃ camairĩjẽrẽ tʉ̃gomasĩrĩ ʉseanirĩqũẽ mena ãñupʉ̃. Espíritu Santo cʉ̃ camasĩõnemorĩjẽ cʉ̃ãrẽ masĩñupʉ̃. Bairi Dios yaye caroa queti cʉ̃ãrẽ ʉseanirĩqũẽ mena tʉ̃goyupʉ. Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉ macããjẽ cʉ̃ camasĩrĩjẽ mena cʉ̃ caátijẽñorĩqũẽ cʉ̃ãrẽ ĩñañupʉ̃. Cʉ̃ ũcʉ̃ caãnacʉ̃ pʉame tiere catʉ̃goricʉ nimicʉ̃ã, Dios yaye caroa quetire cʉ̃ cajãnamajũcõãta, pʉgani cãrõ tunu cʉ̃ yerire Dios mena tʉ̃goñawasoanemo masĩã maa. Cʉ̃ ũna pʉame Jesucristo Dios macʉ̃rẽ caboena ãnirĩ yucʉpãĩpʉ capapuaturicarãrẽ bairo ána átiyama, pʉgani cãrõ tunu nipetiro camasã na caĩñajoro. Jesure roro cʉ̃ boyetieperãrẽ bairo átiyama. \p \v 7 Bairo cabairã pʉame oco caocarije yepapʉ cañarõ ti yepa pʉame caũpũjõ yasiorore bairo caãna niñama. Ti yepa uparã ti yepare na caotero bero caroare caríca joata, “Caroa yepa Dios cʉ̃ cũrĩcã yepa niña,” ĩ masĩñama ti yepa uparã. \v 8 Carorije pota yucʉ ũnie jeto caríca joata roque, ti yepa dope bairo átimasĩã maa. “Dios cʉ̃ carocarica yepare bairo tuagaro,” ĩgarãma yua ti yepa uparã. Bairo ĩ yaparori bero, ti yepare joerocacõãgarãma. \s1 La esperanza que nos mantiene firmes \p \v 9 Bairo tutuaro mena mʉjããrẽ quetibʉjʉmirãcʉ̃ã, yʉ yarã, jãã masĩjãñuña merẽ Dios cʉ̃ canetõrĩcãrõpʉ caáná mʉjãã caãnierẽ. \v 10 Bairi Dios cañuʉ majũ niñami. Masiritietiyami Dios mʉjãã cʉ̃rẽ caroaro mʉjãã camairĩjẽrẽ. Cʉ̃rẽ mʉjãã camairĩjẽ jʉ̃gori marĩ yarã Dios mena catʉ̃goñatutuarãrẽ na mʉjãã jʉátinemowʉ̃. Mai, bairoa mʉjãã áticõã ninucũña ãme cʉ̃ãrẽ. \v 11 Torena, mʉjããrẽ atore bairo jãã ĩnemoña: Tocãnacãʉ̃pʉa mʉjãã mena macããnarẽ bairo jeto na jʉátinemoña ʉseanirĩqũẽ mena. Bairo átinucũña, Dios caroaro cʉ̃ caátibojapee nipetirijere mʉjãã cacʉ̃gopetimasĩparore bairo ĩrã. \v 12 Mʉjãã, aperã cateeyepairã na caátiãnajẽ cʉtiere bairo mʉjãã caátíãno jãã boetiya. Dios mena na catʉ̃goñatutuarije jʉ̃gori popiye baimirãcʉ̃ã, Dios cʉ̃ caĩrĩcãrõrẽã bairo cʉ̃ canetõrĩcãrã na cabairore bairo mʉjãã caãno jãã boya. \p \v 13-14 Dios, marĩ ñicʉ̃ Abraham ãnacʉ̃rẽ caroaro cʉ̃ caáti rʉ̃mʉrẽ cariape cʉ̃ majũ ya wãme mena qũĩñupĩ, apei cʉ̃ netõrõ caĩñabesei cʉ̃ camano jʉ̃gori. Bairo qũĩñupĩ: “Caroa majũrẽ mʉ yʉ jogʉ. Mʉ pãrãmerã capããrã majũ na bʉo joroque yʉ átigʉ.” \v 15 Bairo cʉ̃ caĩrõ bero, Abraham pʉame cʉ̃ caĩrĩcãrõrẽã bairo caetapa rʉ̃mʉrẽ caroaro mena coteyupi. Cabero Dios cʉ̃ caĩcũjʉ̃goyetiricarorea bairo cʉ̃ baiyupa. \p \v 16 Camasã pʉame, “Cariape majũ jãã ĩña,” na caĩata, na bui macããcʉ̃ ya wãme mena ĩ bʉsʉnucũñama. Bairo cʉ̃ wãme mena na caĩbʉsʉata, “Marĩ caĩrĩcãrõrẽã bairo marĩ caápericõãta, cʉ̃ã, marĩrẽ popiye marĩ baio joroque cʉ̃ áparo,” caĩrãrẽ bairo ĩnucũñama. Bairo na caĩrõ bero caãnoi, dope bairo ape wãme ĩ bʉsʉnetõ masĩã maa yua. \v 17 Torecʉ, Dios pʉame wasoaricaro mano cariapea caroaro cʉ̃ caátibojapeere cʉ̃rẽ catʉ̃goʉsarã na camasĩrõrẽ boyupi. Pʉgani cãrõ tʉ̃goñanemorĩcãrõ mano tiere na camasĩrõ boyupi. Bairi cʉ̃ caĩcũrĩqũẽrẽ bairo caroaro cʉ̃ caátipeere cacʉ̃goparãrẽ cʉ̃ ya wãme majũ mena na ĩ quetibʉjʉyupi. \v 18 Bairo marĩrẽ, “Caroaro mʉjããrẽ yʉ átigʉ,” bairi tunu cʉ̃ wãme majũ mena ĩrĩ, cʉ̃ caĩquetibʉjʉrique jʉ̃gori marĩ pʉame caãnorẽ bairo cariape marĩ tʉ̃goñatutuagarã. Dios caĩtopai mee niñami. Cʉ̃ caĩrĩqũẽ dope bairo wasoamasĩã maniña. Bairi, “Marĩrẽ netõõgʉmi Dios cʉ̃ caĩrĩcãrõrẽ bairo,” marĩ ĩ tʉ̃goñatutuamasĩña. \v 19-20 “Cũmua capairicare ãpõãpãĩ canʉcʉ̃rĩpãĩ mena jʉ̃gori, ti cũmua aperopʉ wʉámasĩẽtĩña,” marĩ ĩ masĩña pʉgani cãrõ tʉ̃goñarĩcãrõ mano. Torea bairo Jesús mena marĩ catʉ̃goñatutuarique mena jʉ̃gori, “Cʉ̃ mena ʉseanirĩ marĩ ãnicõã ninucũgarã tocãnacã rʉ̃mʉa cʉ̃ caĩrĩcãrõrẽã bairo,” marĩ ĩ masĩña merẽ pʉgani cãrõ tʉ̃goñarĩcãrõ mano. Apeyera tunu sumo sacerdote majõcʉ templo wiipʉ Dios mena bʉsʉácʉ́, jutii asero yoo ẽñotarica aserore netõrĩ, Dios cʉ̃ caãnipaʉpʉ etanucũñupʉ̃. Torea bairo Jesús marĩ catʉ̃goñatutuanemojʉ̃goricʉ cʉ̃ã cʉ̃ cariarique jʉ̃gori ʉmʉrecóo Dios cʉ̃ caãnipaʉpʉ etayupi. Marĩ jʉ̃goye ájʉ̃goyupi ʉmʉrecóore, marĩ cʉ̃ yarã cʉ̃ã cʉ̃ tʉpʉ marĩ caámasĩparore bairo ĩ. Bairo cʉ̃ caáto jʉ̃gori, cʉ̃ cũñupĩ Dios marĩ sumo sacerdote majõcʉre bairo caãnicõãninucũpaʉ majũ. Tirʉ̃mʉpʉ macããcʉ̃ Melquisedec cawãmecʉcʉ ãnacʉ̃rẽ bairo cʉ̃ cũñupĩ. \c 7 \s1 Jesús, sacerdote de la misma clase que Melquisedec \p \v 1 Melquisedec cawãmecʉcʉ pʉame Salem cawãmecʉti macã quetiupaʉ rey ãñupʉ̃. Dios, nocãrõ catutuaʉ jõbui ʉmʉrecóo macããcʉ̃ yaʉ sacerdote majũ ãñupʉ̃. Bairi marĩ ñicʉ̃ Abraham ãnacʉ̃, reyes quetiuparãrẽ cʉ̃ capajĩãnetõnʉcãrõ bero, cʉ̃ ya macãpʉ cʉ̃ catunuátó, Melquisedec pʉame cʉ̃ bocáetayupʉ. Bairo cʉ̃ bocáetari yua, “Caroare cʉ̃ joáto mʉrẽ Dios,” qũĩ jẽnibojayupʉ Abrahãrẽ. \v 2 Bairo cʉ̃ caĩjẽniboja yaparoro bero, Abraham pʉame cʉ̃ wapana ãnana na cacʉ̃gomirĩqũẽrẽ pajĩãrĩ bero cʉ̃ cajerique pʉga wãmo petiro cãnacã sero caãnierẽ jĩcã sero cãrõ cʉ̃ joyupʉ Melquisedere. Mai, Melquisedec wãme pʉame bairo ĩgaro ĩña: “Quetiupaʉ rey cariape caácʉ,” ĩgaro ĩña. Cʉ̃ ya macã Salem cʉ̃ã bairo ĩgaro ĩña: “Caroa yeri pũnacʉtaje caãni macã,” ĩgaro ĩña. Bairi ti macã quetiupaʉ pʉame cʉ̃ã, “Quetiupaʉ caroa yeri pũnacʉtaje caácʉ niñami,” ĩgaro ĩña. \v 3 Masĩã maniña Melquisedec pacʉa ãnanarẽ. Cʉ̃ ñicʉ̃jãã ãnana cʉ̃ãrẽ masĩã maniña. Apeyera cʉ̃ cabuiarique, bairi cʉ̃ cabaiyasirique ũnierẽ na caquetibʉjʉro cʉ̃ãrẽ tʉ̃goa maniña. Dios macʉ̃ Jesús cʉ̃ cabairica wãmerẽã bairo Melquisedec cʉ̃ã sacerdote majõcʉ nicõã ninucũgʉmi tocãnacã rʉ̃mʉa. \p \v 4 Bairi ãmerẽ caãnimajũʉ̃ Melquisedec cʉ̃ caãnierẽ tʉ̃goñaña. Marĩ ñicʉ̃ caãnijʉ̃goricʉ Abraham pʉame cʉ̃ wapanarẽ na pajĩãrĩ bero, na cacʉ̃gomirĩqũẽ cʉ̃ cajerique pʉga wãmo petiro cãnacã sero caãnierẽ jĩcã sero cãrõ cʉ̃ joyupʉ Melquisedere. \v 5 Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caquetibʉjʉcũrĩqũẽ jʉ̃gori sacerdote majã Leví ya poa macããna pʉame pʉga wãmo petiro cãnacã sero caãnierẽ jĩcã sero cãrõ jemasĩnucũñama camasã na ya macã macããna na cawapatarijere. Na yarã majũ Abraham pãrãmerã jĩcã majã na cʉ̃ã na caãnimiatacʉ̃ãrẽ, na jemasĩñama na cawapatarije pʉga wãmo petiro cãnacã sero caãnierẽ jĩcã sero cãrõ majũrẽ. \v 6 Melquisedec pʉame Leví ya poa macããcʉ̃ ãmerĩmicʉ̃ã, Abraham cʉ̃ cacʉ̃gorije pʉga wãmo petiro cãnacã sero caãnierẽ jĩcã sero cãrõ jeyupi. “Caroa wãmerẽ mʉ yʉ jogʉ,” Dios cʉ̃ caĩcũrĩcʉ̃ yaye pʉga wãmo petiro cãnacã sero caãnierẽ jĩcã sero cãrõrẽ jeeri bero, “Caroare mʉ cʉ̃ joáto Dios,” qũĩ cũñupĩ Melquisedec Abrahãrẽ. \v 7 Nipetiro camasã atore bairo ĩ masĩñama: “‘Caroare cʉ̃ joáto mʉrẽ Dios,’ caĩ pʉame, cʉ̃ caĩ netõjãñurõ caãnimajũʉ̃ niñami.” \v 8 Leví pãrãmerã ãme macããna sacerdotea caãna pʉga wãmo petiro cãnacã sero caãnierẽ jĩcã sero cãrõrẽ cajenucũrã pʉame camasã cayasiparã majũ ninucũñama. “Melquisedec pʉame roque caãnicõãninucũʉ̃rẽ bairo caãcʉ̃ niñami,” ĩ quetibʉjʉya Dios ya tutipʉ. \v 9-10 Ti rʉ̃mʉ Melquisedec Abrahãrẽ cʉ̃ cabocáetari rʉ̃mʉrẽ, Abraham pʉame cʉ̃ rupaʉpʉ cʉ̃goyupi cʉ̃ pãrãmerã caãniparã nipetirore. Leví ya poa macããna cʉ̃ãrẽ cʉ̃goyupi, na cabuiaetimiatacʉ̃ãrẽ mai. Bairi bairo marĩ ĩ masĩña: Abraham cʉ̃ yaye pʉga wãmo petiro cãnacã sero caãnierẽ jĩcã sero cãrõ Melquisedere cʉ̃ cajori rʉ̃mʉ caãno, Leví ya poa macããna cʉ̃ã cʉ̃ jorãrẽ bairo ásupa, Abraham cʉ̃ cajoro jʉ̃gori. \p \v 11 Sacerdote majã levita ya poa macããna Aarón pãrãmerã caãnana jʉ̃gori marĩ ñicʉ̃jãã Israel yepa macããna pʉame ñejʉ̃goyupa Dios yaye cʉ̃ caátiroticũrĩqũẽrẽ. Bairi sacerdote majã caãnana Dios cʉ̃ caroticũrĩqũẽrẽ cabori majãrẽ ñe ũnie caroa carʉsaenarẽ bairo caãna na tuao joroque caána na caãmata, Aarón ũcʉ̃ mee, ape majõcʉ Melquisedec ũcʉ̃ sacerdote cʉ̃ cajããrõ bonemoetibujioricaro. \v 12 Apei sacerdote majõcʉ cʉ̃ cajããwasoarorea bairo cabʉcʉ rotirique Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caroticũrĩqũẽ cʉ̃ãrẽ cawãma wãme pʉame wasoanemorotiya. \v 13-14 Profeta majã na caĩwoatujʉ̃goyetiricʉ marĩ Quetiupaʉ Jesús pʉame sacerdote majã ya poa macããcʉ̃ mee ãñupĩ. Aarón ya poa macããcʉ̃ mee, Judá ya poa macããcʉ̃ roque ãñupĩ. Tiere nipetiro camasã masĩñama. Ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ sacerdote majõcʉ Aarórẽ bairo caãcʉ̃ Judá ya poare mañupĩ. Moisés ãnacʉ̃ sacerdote majã Aarórẽ bairo caãna na caãni wãmerẽ quetibʉjʉ, “Judá ya poa macããna sacerdote majã caãniparã nigarãma,” ĩ quetibʉjʉesupi. \p \v 15 Jesús, apei sacerdote Melquisedere bairo caãcʉ̃ cʉ̃ cajããrĩqũẽ jʉ̃gori, “Cabʉcʉ rotiriquere cawãma wãme mena wasoa yaparoya,” nemojãñurõ caãnorẽ bairo marĩ ĩ masĩña. \v 16 Cabʉcʉ roticũrĩqũẽ, “Ti poa macããna sacerdote majã jããmasĩñama,” caĩquetibʉjʉro jʉ̃gori mee sacerdote jããñupĩ Jesús. Caãnicõãcʉ̃ cʉ̃ caãnie jʉ̃gori pʉame roque jããñupĩ. \v 17 Atore bairo qũĩñupĩ Dios cʉ̃ã Jesús cʉ̃ caãnicõãnierẽ: \q1 “Sacerdote majũ Melquisedec ũcʉ̃ mʉ yʉ cũña. \q1 Mʉ pʉame tocãnacã rʉ̃mʉa camasãrẽ cajẽnibojaʉ mʉ ãnicõã ninucũgʉ,” qũĩñupĩ Dios cʉ̃ macʉ̃rẽ. \m \v 18 Cabʉcʉ roticũrĩqũẽrẽ camasocʉ ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ cʉ̃ caátie jʉ̃gori netõmasĩẽtĩñami. Bairi tie cabʉcʉ roticũrĩqũẽ pʉame marĩ jãnaecoya yua. \v 19 Tie Moisés cʉ̃ caroticũjʉ̃gorique pʉame dope bairo átimasĩẽsupa camasã Dios tʉpʉ caágarãrẽ. Ãmerẽ yua, tie caánato ũnorẽã, marĩ bócaya cawãma wãme Dios cʉ̃ cacũrĩqũẽrẽ. Jesucristore marĩ catʉ̃goñatutuarije jʉ̃gori caroaro cariape Diore marĩ bocaetamasĩña marĩ yeripʉ yua. \p \v 20 Tore bairo marĩ camasĩrõ boyupi Dios. Bairi cʉ̃ ya wãme majũ mena ĩrĩ, tiere marĩ masĩõñupĩ. Aperã sacerdote majã pʉamerẽ ni ũcʉ̃ wãme mena ĩrĩ na jõẽsupa. \v 21 Cabaimiatacʉ̃ãrẽ, marĩ Quetiupaʉ pʉamerẽ Dios cʉ̃ ya wãme mena ĩrĩ, sacerdotere bairo cʉ̃ jõñupĩ. Dios ya tutipʉ cʉ̃ã atore bairo ĩ quetibʉjʉya Jesure: \q1 “Caãnorẽ bairo cariape ĩñami marĩ Quetiupaʉ Dios cʉ̃ macʉ̃rẽ, ape wãme tʉ̃goñanemorĩcãrõ mano: \q1 ‘Sacerdote majũ caãnicõãninucũpaʉ mʉ yʉ cũña,’ qũĩñami Dios cʉ̃ macʉ̃rẽ,” ĩ quetibʉjʉya Dios ya tutipʉ. \m \v 22 Bairo Dios cʉ̃ caĩrĩcãrõrẽ bairo Jesús pʉame sacerdote cʉ̃ caãnicõãnipee jʉ̃gori cawãma wãme camasãrẽ Dios cʉ̃ caátiroticũrĩjẽ to tuao joroque ásupi Jesús, cabʉcʉ wãmerẽ jãnarĩ yua. Bairo átiri, cañunetõrĩjẽ pʉame cabʉcʉ wãme Moisés cʉ̃ cacũjʉ̃goriquere wasoacũñupĩ. \p \v 23 Aperã sacerdote majã Leví ya poa macããna pʉame jĩcãʉ̃ na mena macããcʉ̃ sacerdote cʉ̃ cabaiyasiro bero, apei tunu wasoaetanucũñupã. Bairi capããrã ãñuparã sacerdote majã Leví ya poa macããna. \v 24 Jesús pʉame roque tocãnacã rʉ̃mʉa caãnicõãninucũpaʉ niñami. Bairi ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ cʉ̃rẽ cawasoapaʉ sacerdote majã ũcʉ̃ ãnicoteetiyami. \v 25 Caroaro cariape Jesús jʉ̃gori Diore na yeripʉ cabocaetagarãrẽ Jesús pʉame na netõõmasĩñami tocãnacã rʉ̃mʉa. Caãnicõãninucũpaʉ caãcʉ̃ ãnirĩ, cʉ̃ yarãrẽ Diopʉre na jẽnibojamasĩnucũñami. \p \v 26 Tore bairo cabairoi yua, Jesús niñami marĩ sacerdote, marĩrẽ cacoteãninucũʉ̃ majũ. Cʉ̃ã, cañuʉ ñe ũnie carorije wapa cacʉ̃goecʉ niñami. Bairi camasã roro na caátore bairo caápei niñami. Dios pʉame carorije caána na camanopʉ cʉ̃ cũñupĩ cʉ̃tʉ ʉmʉrecóo bui macã tutipʉ. \v 27 Cʉ̃ã, aperã sumo sacerdote majãrẽ bairo mee niñami. Na pʉame waibʉtoare pajĩãrĩ bero cajʉ̃goye mai, na carorije wapare regarã, waibʉtoa rii mena joemʉgõjonucũñama Diopʉre. Bairo átiri beropʉ yua, aperã camasãrẽ tore bairo na átibojanucũñama. Tore bairo átinucũñama tocãnacã rʉ̃mʉa sumo sacerdote majã. Jesús pʉame roque yucʉpãĩpʉ cʉ̃ cariarique jʉ̃gori jĩcãnia roro popiye bairi riayupi, marĩ carorije wapare netõpeyo yaparoetagʉ. Pʉgani cãrõ marĩ cʉ̃ cariabojapee mañupã. \v 28 Moisés cʉ̃ caroticũrĩqũẽ pʉame sacerdote majã quetiuparã na ãnio joroque ásupa, camasã ãnirĩ carorije cawapa cʉ̃gorã na caãnimiatacʉ̃ãrẽ. Bairo na cabaimiatacʉ̃ãrẽ, Dios pʉame cʉ̃ wãme majũ mena ĩrĩ, cʉ̃ macʉ̃rẽ sumo sacerdote majõcʉre cʉ̃ cũñupĩ, Moisés cʉ̃ caátiroticũrĩqũẽ bero. Cʉ̃ macʉ̃rẽ Dios pʉame tocãnacã rʉ̃mʉa cañuʉ caãnicõãninucũpaʉre bairo cʉ̃ cũñupĩ. \c 8 \s1 Jesús, mediador de un nuevo pacto \p \v 1 Tocãnacã wãme mʉjããrẽ jãã caquetibʉjʉrije caãnimajũrĩjẽ pʉame atore bairo niña: Jesús marĩ sumo sacerdote ʉmʉrecóopʉ Dios cʉ̃ caruiro cariape nʉgõãpʉ ruiyami, carotimasĩruiricaropʉ. \v 2 Jesús pʉame camasã na caqũẽnorĩcã wii templo wii meerẽ, sumo sacerdote majõcʉre bairo átiãniñami ʉmʉrecóopʉre. Dios marĩ Quetiupaʉ majũ cʉ̃ caqũẽnorĩcã wii pʉamerẽ tore bairo Diopʉre marĩ jẽniboja ãniñami. \p \v 3 Ati yepapʉ caãna tocãnacãʉ̃pʉa sacerdote majã waibʉtoa riire camasãrẽ cajoemʉgõjobojaparã na caĩcũrĩcãrã ninucũñama. Bairi Jesús cʉ̃ã torea bairo caãcʉ̃ ãnirĩ cʉ̃ majũ rupaʉ cʉ̃ cariarique mena jʉ̃gori Diopʉre camasã yayere jonetõʉ̃rẽ bairo caátiãcʉ̃ niñami. \v 4 Jesucristo pʉame ati yepapʉ cʉ̃ catuaata, jĩcãni ũno sacerdotere bairo ãmerĩbujioricʉmi. Merẽ ati yepapʉre niñama sacerdote majã Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caroticũrĩqũẽrẽ bairo Diopʉre camasã na cajorijere cajonetõbojari majã. \v 5 Moisés ãnacʉ̃rẽ santuariore cʉ̃ caqũẽnorotiparo jʉ̃goye atore bairo qũĩñupĩ Dios: “Tʉ̃goya mai: Ʉ̃tãʉ̃pʉ mʉ caãno mʉ yʉ caĩñorĩcãrõrẽã bairo mʉ qũẽnogʉ santuariore,” qũĩñupĩ Dios Moisere. Bairo Dios Moisere cʉ̃ caĩrĩqũẽrẽ tʉ̃gori, atore bairo marĩ ĩ masĩña: “Sacerdote majã na caátiãninucũrĩjẽ pʉame ʉmʉrecóopʉ macããjẽ Dios yayere na caátiqueyocõñarĩjẽrẽ bairo niña,” marĩ ĩ masĩña. \v 6 Na paarique ñumirõcʉ̃ã, jõbui marĩ sumo sacerdote Jesús marĩrẽ cʉ̃ caátibojarije pʉame ñunetõña. Cawãma wãme Jesús camasãrẽ cʉ̃ caĩrĩcãrõrẽ bairo Dios mena jĩcã yeri pũnacʉnarẽ bairo na ãnio joroque ásupi Jesús. \p \v 7 Moisés cʉ̃ caroticũrĩqũẽ caroa wãme caãnijʉ̃gorica wãme caroaro cariape caãmata, apeye cawãma wãmerẽ marĩ bonemoetibujiorã tunu. \v 8 Torecʉ, Dios pʉame ti yʉtea macããna camasã na caátiãnierẽ ĩñarĩ, “Caroaro jĩcãrõ tʉ̃ni átiãmerĩñama,” ĩñupĩ. Atore bairo ĩ quetibʉjʉya cʉ̃ ya tuti cʉ̃ã: \q1 “Bairo ĩñami marĩ Quetiupaʉ: ‘Ape yʉtea caãno etagaro Israel, \q1 bairi Judá ya poa macããna nipetiro judío majãrẽ cawãma wãme na yʉ caátibojapee. \q1 \v 9 Atie pʉame mʉjãã ñicʉ̃jãã Egipto yepapʉ caãnarẽ na yʉ cajewiyori rʉ̃mʉ caãno na yʉ caquetibʉjʉcũjʉ̃goriquere bairo mee nigaro. \q1 Bairo na yʉ caquetibʉjʉcũrĩqũẽrẽ na cabaibotiorique jʉ̃gori na yʉ aweyocoápʉ́,’ ĩñami marĩ Quetiupaʉ. \q1 \v 10 ‘Ti yʉtea caãno Israel macããnarẽ cawãma wãme na yʉ caátibojapee atore bairo nigaro: \q1 Na yeri na catʉ̃goñarĩjẽpʉ yʉ caroticũpeere na tʉ̃goñao joroque na yʉ átigʉ. \q1 Bairo yʉ caáto, yʉ caroticũrĩjẽrẽ borã, tiere caroaro cariape átigarãma. \q1 Torecʉ yʉa, na pacʉ yʉ ãnigʉ. Na pʉame yʉ ya poa macããna nigarãma. \q1 \v 11 Bairo yʉ caáto jʉ̃gori, “Marĩ Quetiupaʉ yayere mʉ yʉ quetibʉjʉpa,” \q1 ãmeo ĩẽtĩgarãma, merẽ yʉre camasĩrã jeto caãna ãnirĩ. \q1 Cawĩmarã, cabʉtoa nipetiro yʉre camasĩrã jeto nigarãma ti yʉtea caãnorẽ. \q1 \v 12 Na, roro na caátajere yʉ masiriyogʉ. \q1 Pʉgani tunu tiere yʉ tʉ̃goñanemoetigʉ,’ ĩñami marĩ Quetiupaʉ,” ĩ quetibʉjʉya cʉ̃ ya tutipʉ. \m \v 13 Cawãma wãme marĩrẽ cʉ̃ caátibojapeere cʉ̃ caĩata, tirʉ̃mʉpʉ marĩ ñicʉ̃jããrẽ cʉ̃ caquetibʉjʉcũjʉ̃goriquere, “Jãnarĩqũẽrẽ bairo nicõãña,” ĩgʉ ĩcʉ̃mi. Bairi dise ũnie marĩrẽ dope bairo caátimasĩẽtĩẽ pʉame jicoquei petigaro baiya. \c 9 \s1 El santuario terrenal y el santuario celestial \p \v 1 Bairi tunu marĩ ñicʉ̃ ãnacʉ̃ Moisere Dios cʉ̃ caquetibʉjʉroticũrĩqũẽ jʉ̃gori masĩñupã camasã pʉame ñubuerã na caátinʉcʉ̃bʉgopeere, ati yepa macããtõ santuario macããjẽrẽ. \v 2 Dios ya wii waibʉtoa aseri mena na caqũẽnojʉ̃gorica wii pʉame atore bairo caãni wii ãñuparõ: Pʉga arʉa cacʉ̃gori wii majũ ãñuparõ. Etajʉ̃goricapaʉre, Cañurĩpaʉ cawãmecʉtipaʉre ãñuparõ candelabro jĩñaworica tutu. Tipaʉrea ãñuparõ tunu jĩcã mesa pan caroa Dios yaye majũ na caĩcũrĩqũẽ cʉ̃ã. \v 3 Bairi jĩcã jutii ẽñotarica bero macãã asero jʉ̃goyepʉ ãñuparõ tunu Cañurĩpaʉ Majũ Dios ya arʉa cawãmecʉti arʉa. \v 4 Topʉre ãñuparõ oro mena na caqũẽnorĩcã altar mesa incienso cajʉtiñurĩjẽrẽ na cajoemʉgõrĩ mesa majũ. Tipaʉrea ãñuparõ tunu Dios ya pata rocapata cofre del pacto cawãmecʉti pata oro mena nipetiropʉ cabuire werica pata majũ. Ti pata pupeapʉ ãñuparõ jĩcã jotʉ oro mena na caqũẽnorĩcã jotʉ, ʉgarique Dios cʉ̃ cajorique maná cawãmecʉtie mena. Tunu bairoa ti pata pupeapʉre ãñuparõ Aarón ãnacʉ̃ tuericʉ caãcããjããrĩcʉ̃ cʉ̃ã. Apeyera Dios cʉ̃ caroticũrĩqũẽrẽ cʉ̃ cawoaturicapãĩrĩ ʉ̃tãpãĩrĩ cʉ̃ã ãñuparõ ti patapupeapʉre. \v 5 Ti pata bui pʉamerẽ ãñuparã ángelea majãrẽ bairo caãna wericarã pʉgarã. Na pʉame topʉ na caãnie jʉ̃gori, “Dios cʉ̃ caãno niña ato,” ĩgarã baiyuparã. Na querʉpʉʉri mena ãmeo ñucãnamurĩ ti pata buire nucũñuparã. Bairo cabaimiatacʉ̃ãrẽ, capee wãme yʉ quetibʉjʉnemoẽtĩña ti wãmerẽ. \p \v 6 Bairo ti wii macããjẽ tore bairo caroaro qũẽnorĩcãrõ caãnoi, ti wii caãnijʉ̃gori arʉare jããetanucũñuparã, na cañubuerije macããjẽrẽ átigarã sacerdote majã. \v 7 Ti arʉa bero macãã arʉa pʉamerẽ sumo sacerdote jeto jããmasĩñupʉ̃. Jĩcãni jeto jããnucũñupʉ̃ jĩcã cʉ̃marẽ. Ti arʉare cʉ̃ cajããrĩ rʉ̃mʉrẽ waibʉtoa riíre jeánucũñupʉ̃. Cʉ̃ carorije wapa, bairi cʉ̃ ya macã macããna tʉ̃goñaena roro na caátie wapa cʉ̃ãrẽ Dios na cʉ̃ masiriyobojáto ĩ, tiere jeánucũñupʉ̃. \v 8 Atie nipetirijere tʉ̃goñarĩ, atore bairo marĩ masĩõñami Espíritu Santo pʉame: Mai, caãnijʉ̃gori arʉa pʉame ñubueriquere áta arʉapʉ camasã na caãnitoye, ape arʉa, santuario arʉa pʉame mai pããjã masĩã maa. Torea bairo cabʉcʉ wãme na cañubuerique caãnicõãmata mai, cariape Dios cʉ̃ caãnipaʉre etamasĩã mano. \v 9 Tie nipetirije marĩ catʉ̃gorije ati yepa macããjẽ santuario pʉame marĩ ati yʉtea macããna ʉmʉrecóopʉ caãno santuario cʉ̃ãrẽ marĩ camasĩparore bairo ĩ, cũñupĩ Dios. Bairo tie, ati yepa macããjẽ jʉ̃gori waibʉtoa riire joemʉgõrĩ santuariopʉ cañubuerã etarã caroaro yericʉti petietaetiyama mai. \v 10 Tie ati yepa macããjẽ Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caroticũrĩqũẽ pʉame marĩ caʉgapee, marĩ caetipee, marĩ wãmorĩ marĩ cacosepee wãme ũnie jetore átirotiyupa. Tie nipetirije caátirotirijere Dios cʉ̃ cawasoaparo jʉ̃goye mai marĩ rupaʉre maijʉ̃gorique macããjẽ wãme niña. Marĩ yerire dope bairo átimasĩẽtĩña tie jʉ̃gori. \p \v 11 Merẽ atímajũcõãñupĩ Cristo marĩ sumo sacerdote Dios marĩrẽ caroaro cʉ̃ caátipeere cajoʉ majũ. Marĩ sumo sacerdote cʉ̃ capaari wii santuario pʉame ati yepa macãã wii santuario netõjãñurõ caroaro caãnimajũrĩ wii niña. Ati yepa macããna camasã na caqũẽnorĩcã wii mee niña. Bairi ati yepa macãã wii mee, ʉmʉrecóo macãã wii majũ niña, ĩgʉ ñiña. \v 12 Jesucristo merẽ santuariopʉ jããñupĩ. Bairo jããrĩ, waibʉtoa chivoa, bairi becerroa rií mena mee, cʉ̃ majũ rií mena jʉ̃gori marĩ carorije wapare netõõgʉ jããñupĩ. Jĩcãnia jããñupĩ, pʉgani cãrõ jããnemoesupi. Bairo cʉ̃ cabairique jʉ̃gori yeri capetietiere cacʉ̃gorã marĩ tuao joroque ásupi. \v 13 Nurĩcãrã toroa, bairi chivoa rií, tunu bairoa becerrare na cajoerije õwãrẽ oco mena asuri camasã buire sacerdote majõcʉ na cʉ̃ cayayewẽrõ bero, bui na rupaʉre caʉgueri coserãrẽ bairo jeto tuayama, Dios cʉ̃ caĩñajoro. \v 14 Bairo atie cabaimiatacʉ̃ãrẽ, ¡Jesucristo yaye rií pʉame roque waibʉtoa rií netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ niña! Espíritu Santo caãnicõãninucũʉ̃ cʉ̃ camasĩrĩjẽ jʉ̃gori Jesucristo cʉ̃ rupaʉ majũrẽã Diopʉre cʉ̃ joʉre bairo ásupi. Waibʉtoa riire na cajoemʉgõjonucũrĩjẽ netõjãñurõ cʉ̃ caátie pʉame ñe ũnie rʉsaesupa. Cʉ̃ cariarique jʉ̃gori caʉ̃petietopʉ cayasiránárẽ bairo marĩ cabaibujioriquere netõõñupĩ. Bairo marĩ netõõñupĩ Jesús Dios caãnicõãninucũʉ̃rẽ caroaro cʉ̃ marĩ catʉ̃goʉsamasĩparore bairo ĩ. \p \v 15 Torecʉ, Jesucristo pʉame yucʉpãĩpʉ cʉ̃ cariarique jʉ̃gori Dios cʉ̃ pacʉ mena, bairi camasã mena cʉ̃ãrẽ jĩcã yericʉnarẽ bairo caroaro Dios mena marĩ ãnio joroque ásupi. Cawãma wãme mena, “Mʉjãã yʉ netõõbojagʉ,” cʉ̃ caĩrĩcãrõrẽã bairo ásupi. “Bairo yʉ caáto caãnijʉ̃gorica wãme roticũrĩqũẽrẽ na cacʉ̃gorica yʉtea caãno roro na caátaje wapare yʉ masiriyobojagʉ. Bairo yʉ caáto bero, Dios cʉ̃ caĩñabesericarã cʉ̃ yarã caãniparã pʉame cʉ̃ caĩjʉ̃goyeticũrĩcãrõrẽã bairo yeri capetietiere cacʉ̃goparã majũ nigarãma,” ĩrẽ bairo marĩ ásupi. \p \v 16 Bairi, “Jĩcãʉ̃ cʉ̃ caĩrĩqũẽ cawãma wãme caroaro tutuaro mena to ãmarõ,” marĩ caĩata, tie cawãma wãmerẽ cacũrĩcʉ̃ cʉ̃ cariarije mena marĩ masĩña. Cʉ̃ cariaepata roque, tie cʉ̃ caĩcũrĩqũẽrẽ bairo bai jʉ̃goetibujioro. \v 17 Bairi jĩcãʉ̃ cʉ̃ caĩcũrĩqũẽ cawãma wãme ũnie wapa maniña, mai tiere caĩcũrĩcʉ̃ cʉ̃ cacaticõãmata. Cʉ̃ cariaro beropʉ roquere wapa cʉtibujioro. \v 18 Torecʉ, Dios pʉame caãnijʉ̃gorique Moisés ãnacʉ̃rẽ cʉ̃ caátiroticũrĩqũẽ cʉ̃ãrẽ waibʉtoare pajĩãrĩqũẽ mena cũjʉ̃goyupi. \v 19 Mai, nipetiro camasã Israel macããnarẽ na quetibʉjʉyupi Moisés ãnacʉ̃ Dios narẽ cʉ̃ caátiroticũrĩqũẽrẽ. Bairo na quetibʉjʉri bero, waibʉtoa chivoa, bairi becerroa na capajĩãtãna riíre jeeri, tiere oco mena asuyupi. Áti yaparo, yucʉ hisopo cawãmecʉtii rʉpʉ mena oveja poa jũõrĩqũẽrẽ ti rʉpʉpʉ jiyaturi, riíre yosene átiri, Dios bʉsʉrica tutire yayewẽñupĩ. Bairi to macããna camasã nipetiro cʉ̃ãrẽ na yayewẽñupĩ Moisés tie rií oco mena asuriquere. \v 20 Bairo áti yaparo, atore bairo na ĩñupĩ: “Cawãma wãme mʉjãã camasãrẽ Dios cʉ̃ caáticũrĩjẽ merẽ ãni jʉ̃goya,” na ĩñupĩ. \v 21 Apeyera tunu Moisés pʉame nipetiro Dios ya wii santuario, bairi ñubuerique macããjẽ cʉ̃ãrẽ tie rií mena yayewẽñupĩ tie buire. \v 22 Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caátiroticũrĩqũẽ caĩquetibʉjʉro pʉamata, rií jʉ̃gori mena jeto dise ũnie nipetiro jãñurĩpʉa caroa wãme ñumasĩña Dios cʉ̃ caĩñajorore. Waibʉtoare na capajĩãẽtĩcõãta, rorije na caátie wapare Dios cʉ̃ camasiriyobojapee maniña. \s1 El sacrificio de Cristo quita el pecado \p \v 23 Bairo cabairoi, waibʉtoa rii joemʉgõrĩqũẽrẽ bonucũñupã. Camasã na caqũẽnorĩqũẽ ʉmʉrecóopʉ caãnie macããjẽrẽ caãnicõñaqueyorijere, “Caroa wãme nimasĩña Dios cʉ̃ caĩñajoro,” ĩgarã, bairo ásupʉ. Bairo na caátinucũmiatacʉ̃ãrẽ, ʉmʉrecóo macããjẽ pʉame ati yepapʉ camasã na caátie netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ ũnierẽ boya. \v 24 Torecʉ, Cristo ati yepa macãã wii santuario wiire jããrĩcãrõ ũnoa, santuario ʉmʉrecóo macãã wii pʉame roquere jããñupĩ. Ati yepa macãã wii camasã na caqũẽnorĩcã wii ʉmʉrecóopʉ caãni wii macããjẽrẽ bairo caãnicõñaqueyori wiire jããẽsupĩ. Ti wii ʉmʉrecóopʉ caãni wiire jããrĩ yua, Diopʉre marĩ jẽnibojagʉ jããñupĩ. \v 25 Jesucristo jĩcãnia jããñupĩ ʉmʉrecóopʉ caãni wiire. Ati yepa macããcʉ̃ sumo sacerdote roque tocãnacã cʉ̃ma waibʉtoa rií mena jejããnucũñami santuariopʉ. Tie rií cʉ̃ yaye mee, waibʉtoa rií mena pʉame roque jee jããnucũñami. \v 26 Tore bairo átaje caãnipee caãmata, Cristo capee tocãnacã cʉ̃ma riacõã ninucũbujioʉmi ati yepare Dios cʉ̃ caqũẽnorõ beropʉina. Bairopʉa, tore bairo átaje caãnipee mee niña. Ati yʉtea catʉsari yʉteare Cristo pʉame cʉ̃ majũ yucʉpãĩpʉ jĩcãnia riajãnañupĩ, cʉ̃ yarã caãniparã yaye wapare na netõõbojagʉ. Pʉgani cãrõ cʉ̃ carianemopee mee niña. \v 27 Bairi marĩ camasã cʉ̃ã jĩcãnia marĩ riagarã. Marĩ cabaiyasiro bero, Dios nipetiro marĩ caátajere marĩ ĩñabesegʉmi. \v 28 Torea bairo Cristo cʉ̃ã jĩcãnia yucʉpãĩpʉ riayupi, capããrã camasãrẽ na carorije wapare regʉ. Cabero bauetagʉmi tunu. Rianemogʉ mee, cʉ̃ yarã cʉ̃rẽ cacoterãrẽ na jeágʉ buiaetagʉmi tunu. \c 10 \p \v 1 Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caroticũrĩqũẽ pʉame Dios camasãrẽ caroare cʉ̃ cajopee mee, tiere caãnicõña queyojʉ̃gorije niña. Bairo cabairoi, ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ tocãnacã cʉ̃ma waibʉtoa rii wãme jetore cʉ̃ cajoemʉgõjorotirique jʉ̃gori ñe ũnie cawapa cʉ̃goecʉre bairo caãcʉ̃ baimasĩẽtĩñami. \v 2 Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caroticũrĩqũẽ caãnorẽ bairo camasã na carorije wapare carepeyomasĩata, pʉgani cãrõ roro na caátajere tʉ̃goñanemoetibujioricarãma. Pʉgani cãrõ waibʉtoa rii cʉ̃ãrẽ joemʉgõjo rotietibujioricarãma. \v 3 Bairopʉa, atie waibʉtoa rii mena joemʉgõjorique pʉame camasã na carorije wapare tocãnacã cʉ̃ma na catʉ̃goñanemopeere bairo niña. \v 4 Merẽ marĩ masĩña: Waibʉtoa toroa, bairi chivoa rií pʉame camasã na carorije wapare jĩcãnia na cosenetõõmasĩẽtĩña. \p \v 5 Torecʉ, Jesucristo ati yepapʉ cʉ̃ cabuiaetaparo jʉ̃goye atore bairo qũĩñupĩ cʉ̃ pacʉ Diore: \q1 “Mʉ pʉame waibʉtoa riire camasã na cajoemʉgõjonucũrĩjẽrẽ miñajesoroaetiya. \q1 Bairi jĩcã rupaʉ yʉ mʉ jowʉ, camasã roro na caátie wapare yʉ majũ na yʉ canetõõbojaparore bairo ĩ. \q1 \v 6 Camasã roro na caátie wapare regarã, waibʉtoare pajĩãrĩ bero, na riire na cajoemʉgõjonucũrĩjẽrẽ miñajesoroaetiya. \q1 \v 7 Torecʉ mʉrẽ ñiña: Atoa yʉ ãniña mʉ ya tutipʉ na caĩwoatujʉ̃goyecʉtatorea bairoa, yʉre mʉ carotiricarore bairo átigʉ,” qũĩñupĩ Cristo cʉ̃ pacʉre. \m \v 8 Moisés ãnacʉ̃ tore bairo cʉ̃ caátiroticũrĩqũẽ caãnie caãnimiatacʉ̃ãrẽ, “Dios pʉame, camasã roro na caátiere regarã, waibʉtoare pajĩãrĩ bero, na riire na cajoemʉgõjonucũrĩjẽrẽ miñajeso roaetiya,” qũĩñupĩ Jesús Diore. \v 9 Cabero qũĩnemoñupĩ Jesús tunu: “Atoa yʉ ãniña, yʉre mʉ carotiricarore bairo átigʉ.” Atore bairo qũĩgʉ ĩñupĩ: “Tirʉ̃mʉpʉre cabʉcʉ rotirique waibʉtoa riire joemʉgõjorique ũnierẽ jãnarĩ bero, cawãma wãme camasãrẽ caroaro mʉ caátibojapeere átigʉ yʉ baiya,” qũĩgʉ ĩñupĩ Jesús. \v 10 Jesús pʉame cʉ̃ pacʉ Dios cʉ̃ carotirore bairo ásupi. Bairo átiri, cʉ̃ majũã jĩcãnia yucʉpãĩpʉ riayupi. Pʉgani cãrõ cʉ̃ carianemorõ boesupa camasã na canetõpeere. Tore bairo Jesús cʉ̃ caátie jʉ̃gori, cʉ̃ yarã caroarã majũ marĩ ãnio joroque ásupi Dios. \p \v 11 Nipetiro judío majã yarã sacerdotea tocãnacã rʉ̃mʉ waibʉtoa rii wãme jetore joemʉgõjonucũñama. Tie bairo na caátie di rʉ̃mʉ ũno camasã na carorije wapare jĩcãnia canetõõmasĩẽtĩmiatacʉ̃ãrẽ, tore bairo átinucũñama sacerdote majã. \v 12 Jesucristo pʉame roque camasã roro na caátie wapare netõõyaparo etagʉ, cʉ̃ majũã jĩcãnia yucʉpãĩpʉ riayupi. Pʉgani cãrõ tunu cʉ̃ carianemorõ boesupa camasã na canetõpeere. Áti yaparori bero, ʉmʉrecóopʉ ásúpi, cʉ̃ pacʉ Diotʉ cariape nʉgõãpʉ ruiácʉ́. \v 13 Topʉ ruicotei átiyami mai, cʉ̃ pacʉ, Jesús pesuare cʉ̃ canetõnʉcãrõ ũno. \v 14 Jesús cʉ̃ majũã yucʉpãĩpʉ cʉ̃ cariarique jʉ̃gori ñe ũnie cawapa mánarẽ bairo caãna na ãnio joroque na ásupi Jesús Dios yarã caãniparãrẽ. Na pʉame tocãnacã rʉ̃mʉa tore bairo jeto ãnicõã ninucũgarãma. \p \v 15 Tie cariape caãnoina, Espíritu Santo cʉ̃ã atore bairo marĩ ĩ quetibʉjʉyami: “Atore bairo ĩñami Dios: \q1 \v 16 ‘Ti yʉtea caãno yʉ yarãrẽ cawãma wãme na yʉ caátibojapee atore bairo nigaro: \q1 Na yeri na catʉ̃goñarĩjẽpʉ yʉ caroticũpeere na tʉ̃goñao joroque na yʉ átigʉ. \q1 Bairo yʉ caáto, yʉ caroticũrĩjẽrẽ borã, tiere caroaro cariape átigarãma. \q1 \v 17 Na, roro na caátajere masiriyori bero, pʉgani tunu tiere yʉ tʉ̃goñanemoetigʉ,’ \q1 ĩñami Dios,” marĩ ĩ quetibʉjʉyami Espíritu Santo. \m \v 18 Bairi roro marĩ caátajere netõõrĩqũẽ caroaro cariape majũ caãmata, ape wãme waibʉtoa rii marĩ cajoemʉgõjorotirije ũnierẽ marĩ boetibujiorã. \s1 Debemos acercarnos a Dios \p \v 19 Bairi yʉ yarã, Jesucristo yucʉpãĩpʉ cʉ̃ cariarique jʉ̃gori ãmerẽ Dios ya wii santuariore cajããetarãrẽ bairoa cʉ̃rẽ uwiricaro mano cʉ̃ mena marĩ bʉsʉmasĩña. \v 20-21 Dios ya wii templo wiipʉ jutii asero ẽñotaricaro jʉ̃goye Dios cʉ̃ caãni arʉapʉ sumo sacerdote cʉ̃ cajããetaro bero cajããʉsarãrẽ bairo marĩ ãniña. Marĩ sumo sacerdote Jesucristo cʉ̃ cariarique jʉ̃gori cʉ̃ pacʉ Dios cʉ̃ caãnopʉ marĩ ájʉ̃goʉ átiyami. Cʉ̃ berore marĩ áʉsagarã marĩrẽ cacationucũparopʉ. Jesús marĩ sacerdote catutuaʉ majũ Dios ya wii ʉmʉrecóo macã wii jope tʉpʉ marĩrẽ cotei átiyami. \v 22 Bairo marĩrẽ cʉ̃ cacoteroi, marĩ yeri marĩ catʉ̃goñarĩjẽ mena cʉ̃ pacʉ Dios tʉpʉ marĩ etaroa. Nʉcʉ̃bʉgorique mena ĩtoricaro mano, bairi tunu tʉ̃goñatutuarique mena uwiricaro mano Diotʉ marĩ etaroa marĩ yeripʉ mena. Marĩ rupaʉre oco caroa caʉgueri manie mena cosewericarorea bairo roro marĩ caátajere care ecoricarã ãnirĩ, Diotʉ caetaparã majũ marĩ ãniña marĩ yeripʉ mena. \v 23 “‘Mʉjããrẽ yʉ netõõgʉ,’ cʉ̃ caĩrĩcãrõrẽã bairo marĩ netõõgʉmi,” caĩrã ãnirĩ tiere marĩ masiritieticõãrõã pʉgani tʉ̃goñarĩcãrõ mano. \v 24 Bairo pʉame marĩ boya: Tocãnacãʉ̃pʉa marĩ yarã aperãrẽ na marĩ jʉátinemoto, ãmeo mairĩqũẽ caroa macããjẽrẽ na masĩnemo joroque ĩrã. \v 25 Marĩ, Diore caĩroarã marĩ cañubue neñanucũrõpʉre aperã marĩ menarẽ neñaetinucũñama. Narẽ bairo marĩ baietiroa. Marĩ pʉame roque jĩcãrõ tʉ̃goñatutuao joroque marĩ ãmeo átiroa. Bairoa nemojãñurõ marĩ ãmeo áticõã ninucũgarã mai, “Marĩ Quetiupaʉ cʉ̃ caetapa rʉ̃mʉ cõñarõ baiya,” caĩrã ãnirĩ. \p \v 26 Cajʉ̃goyepʉ marĩ Quetiupaʉ Jesús quetibʉjʉrique caroaro cariape ãnajẽrẽ masĩmirãcʉ̃ã, pʉgani tunu roro marĩ caáticõãmata, marĩ carorije wapa netõõnemo masĩã maa. \v 27 Bairo roro marĩ caáticõãmata yua, uwirique mena Dios cʉ̃ caĩñabesepa rʉ̃mʉrẽ cacoterãrẽ bairo marĩ tuabujiorã. Aperã cʉ̃ pesua caãna tutuaro caʉ̃rõ, caʉ̃petietopʉ cayasiparãrẽ bairo marĩ tuabujiorã. \v 28 Apeyera tunu, ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caroticũrĩqũẽrẽ caápeire, pʉgarã, o itiarã cʉ̃rẽ na cabʉsʉjãata, ĩñamairĩcãrõ mano cʉ̃ pajĩãrocamasĩñama judío majã. \v 29 Caroaro tʉ̃goñaña mai: Netõjãñurõ popiye na baio joroque na átigʉmi Dios cʉ̃ macʉ̃ Jesure caĩñaterã roquere. “Cristo, Dios macʉ̃ cʉ̃ cariarique jʉ̃gori roro marĩ caátaje wapare netõõñupĩ,” marĩ ĩ masĩña. Bairo noa ũna cʉ̃ cariarique jʉ̃gori na carorije wapare canetõecoparã nimirãcʉ̃ã, cʉ̃ riíre, “Cabʉgoro macããjẽ niña,” na caĩata, na yaye wapa popiye tãmʉogarãma. Tunu bairoa Espíritu Santo camasãrẽ cajʉácʉ cʉ̃ãrẽ roro na caĩrĩjẽ jʉ̃gori popiye majũ tãmʉogarãma. \v 30 Tunu atore bairo marĩ masĩña marĩ Quetiupaʉ Dios cʉ̃ caĩrĩqũẽrẽ: “Yʉ roque caĩñabesepaʉ yʉ ãniña. Yʉa, carorije caánarẽ popiye na baio joroque yʉ átigʉ,” ĩñupĩ. Tunu apero Dios cʉ̃ caquetibʉjʉropʉ atore bairo ĩñupĩ: “Marĩ Quetiupaʉ Dios cʉ̃ yarã na caátajere ĩñabesegʉmi.” \v 31 ¡Bairi Dios caãnicõãninucũʉ̃ roro caánarẽ popiye na baio joroque cʉ̃ caátipee roque cauwiorije majũ niña! \p \v 32 Mʉjãã pʉame roque mʉjãã caátiãni jʉ̃goriquere tʉ̃goñanemoña tunu. Tiere masiritieticõãña. Jesucristo yaye cariape macããjẽ quetire mʉjãã catʉ̃goʉsaricaro bero, aperã roro majũ mʉjããrẽ na caátaje to ãnimiatacʉ̃ãrẽ, tʉ̃goñaenarẽ bairo tiere mʉjãã tʉ̃goñanetõcõãñupã. \v 33 Jesucristo yarã mʉjãã caãnoi, jĩcããrã mʉjãã mena macããnarẽ nipetiro camasã na caĩñajoro roro na ĩ epeyupa aperã camasã. Popiye na baio joroque na ásupa. Aperã mʉjãã mena macããna popiye cabairãrẽ na ĩñarĩ bʉtioro bopacooro na ĩñañupã. \v 34 Preso jorica wii na cacũrericarã cʉ̃ãrẽ na mʉjãã ĩñamaiñupã. Tunu bairoa mʉjããrẽ, mʉjãã yaye apeye ũnierẽ roro majũ na caẽmamiatacʉ̃ãrẽ, yerijõrõ mena mʉjãã ãnicõãñupã. Ʉmʉrecóopʉ caãnicõãnie mʉjãã cacʉ̃gopee nocãrõ caroa caãnimajũrĩjẽ pʉamerẽ tʉ̃goñarĩ, bairo mʉjãã baiyupa. \p \v 35 Torena, Jesucristo mena mʉjãã catʉ̃goñatutuarijere jãnaeticõãña. Tie jʉ̃gori caroaro majũ mʉjãã cabaipee ãnigaro. \v 36 Jesucristo yarã ãnirĩ popiye mʉjãã bainemogarã. Bairo cabairã nimirãcʉ̃ã, roro mʉjããrẽ na caátiere tʉ̃goñaenarẽ bairo tʉ̃goñanetõcõãña, Dios cʉ̃ caborore bairo mʉjãã caátimasĩcõãniparore bairo ĩrã. Bairo ána, cʉ̃ caĩjʉ̃goyeticũrĩcãrõrẽã bairo tie caroare mʉjãã bocagarã. \v 37 Bairo cabairo jʉ̃gori atore bairo ĩña Dios ya tutipʉ cʉ̃ãrẽ: \q1 “Yoaro mee majũ atígʉmi caatípaʉ pʉame. Yowoetigʉmi. \q1 \v 38 Ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ yʉ caĩñajoro carorije cawapa mácʉ̃rẽ bairo cʉ̃ caãnigaata, \q1 yʉ mena tʉ̃goñatutuacõã ninucũgʉmi. \q1 Yʉ yayere cajãnarĩcʉ̃ pʉamerẽ cʉ̃ ñiñajesoetiya,” ĩ quetibʉjʉya Dios ya tutipʉ. \m \v 39 Marĩ pʉame roque tiere cajãnarĩcãrãrẽ bairo marĩ baietiya. Bairi caʉ̃petietopʉ caápárãrẽ bairo marĩ baietiya. Jesucristo mena marĩ catʉ̃goñatutuarije jʉ̃gori, Dios cʉ̃ canetõõrĩcãrãrẽ bairo caãna marĩ ãniña. \c 11 \s1 La fe \p \v 1 Dios mena tʉ̃goñatutuarique atore bairo niña: “Marĩrẽ caroaro cʉ̃ caátipeere marĩ jogʉmi cʉ̃ caĩrĩcãrõrẽ bairo,” cariape marĩ caĩcotemasĩrĩjẽ niña. Caroaro marĩrẽ cʉ̃ caátipeere mai ĩñaetimirãcʉ̃ã, pʉgani tʉ̃goñarĩcãrõ mano cariape cʉ̃ caĩrĩjẽrẽ marĩ catʉ̃goñarĩjẽ niña. \v 2 Tirʉ̃mʉpʉ macããna marĩ ñicʉ̃jãã ãnana Dios mena cariape na catʉ̃goñatutuarique jʉ̃gori na ĩñajesoyupi Dios. \p \v 3 Marĩ pʉame Dios mena tʉ̃goñatutuari, atore bairo marĩ ĩ masĩña cʉ̃ caátijẽñojʉ̃goriquere: Ati yepa nipetiro macããjẽrẽ to baibuiaetao joroque ásupi Dios cʉ̃ cabʉsʉri risero mena. Bairi ati yepa macããjẽ nipetirije Dios cʉ̃ caátaje marĩ caĩñarĩjẽ pʉame tirʉ̃mʉpʉre caĩñamánajẽrẽ marĩ ĩñaña. \p \v 4 Tirʉ̃mʉpʉ macããcʉ̃ Abel ãnacʉ̃ pʉame Dios mena tʉ̃goñatutuari, oveja waibʉcʉre pajĩãrĩ bero, cʉ̃ riire joemʉgõjoyupi, Diore qũĩroagʉ. Cʉ̃ jʉ̃gocʉ Caín netõjãñurõ caroa wãmerẽ joemʉgõjoyupi Abel. Bairo Abel cʉ̃ caátie jʉ̃gori Dios pʉame carorije wapa cacʉ̃goecʉre bairo qũĩñañupĩ. Cʉ̃ cajoemʉgõjorijere qũĩñajesobojayupi Dios. Ãmerẽ yua, Abel cʉ̃ camanimiatacʉ̃ãrẽ, Dios mena cʉ̃ catʉ̃goñatutuarique atore bairo ĩ quetibʉjʉgaro ĩña: Marĩ cʉ̃ã cʉ̃rẽ bairo Dios mena marĩ catʉ̃goñatutuarije boya. \p \v 5 Apei, Enoc cawãmecʉcʉ cʉ̃ã Dios mena cʉ̃ catʉ̃goñatutuarije jʉ̃gori cʉ̃ neásúpi Dios cacatirea ʉmʉrecóopʉ, marĩ camasãrẽ bairo cʉ̃ cabaiyasietiparore bairo ĩ. Ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ cʉ̃ bocaesupʉ, jicoquei Dios cʉ̃rẽ cʉ̃ caneátói jʉ̃gori. Dios cʉ̃ cabʉsʉri tutipʉ atore bairo ĩ quetibʉjʉya Enoc cʉ̃ cabairiquere: Cʉ̃ caneáecoparo jʉ̃goye mai, cʉ̃ mena cʉ̃ catʉ̃goñatutuarijere ĩñajesoyupi Dios. \v 6 Ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ Dios mena cʉ̃ catʉ̃goñatutuaeticõãta, Diore qũĩñajeso joroque cʉ̃ átimasĩẽtĩñami. Diotʉ caágarã pʉame cariapea atore bairo na caĩtʉ̃goñarõ ñuña: Ãniñami Dios. Tunu atore bairo na caĩtʉ̃goñanemorõ ñuña: Caroare na jogʉmi Dios cʉ̃rẽ caborãrẽ. \p \v 7 Apei, Noé ãnacʉ̃ cʉ̃ã Dios mena cʉ̃ catʉ̃goñatutuarije mena netõñupĩ. Mai, Dios pʉame cʉ̃ quetibʉjʉyupi Noérẽ caĩñaña manie cabaipeere. Tie cabaipeere ĩñaetimicʉ̃ã, caãnorẽ bairo tʉ̃gori, cũmua capairicare qũẽnoñupĩ, cʉ̃ pũnaa mena cabaipeere netõgʉ. Tunu bairoa Dios mena cʉ̃ catʉ̃goñatutuarije jʉ̃gori camasã ati ʉmʉrecóo macããna cʉ̃ caãni yepa caãna Diore caĩroaenarẽ, “Mʉjãã yasicoagarã,” na ĩ quetibʉjʉmiñupĩ Noé. Bairi yua, ati yepa caruaripaʉre netõõcoasupa Noéjãã Dios mena cʉ̃ catʉ̃goñatutuarije jʉ̃gori. \p \v 8 Apei, Abraham ãnacʉ̃ cʉ̃ã Dios mena cʉ̃ catʉ̃goñatutuarije jʉ̃gori Dios cʉ̃rẽ, “Ape yepapʉ ácʉ́ja mʉ yarã mena,” cʉ̃ caĩrĩjẽrẽ tʉ̃gori, caroaro cariape cʉ̃ tʉ̃goyupi. Tiere tʉ̃gori bero, cʉ̃ caátóre masĩẽtĩmicʉ̃ã, Dios cʉ̃rẽ cʉ̃ cajopa yepapʉ ásúpi Abraham. \v 9 Tunu bairoa etari bero, Dios mena cʉ̃ catʉ̃goñatutuarije jʉ̃gori ape yepapʉ macããcʉ̃rẽ bairo átiãñupĩ. Waibʉtoa aseri mena qũẽnorĩcã wiiri mena ãniñesẽãñupĩ. Cʉ̃ macʉ̃ Isaac, bairi cʉ̃ pãrãmi Jacob cʉ̃ã torea bairo ãniñesẽãñupã cʉ̃ berore. “Mʉjããrẽ ati yepare yʉ jogʉ,” na ĩ bʉsʉyupi Dios na cʉ̃ãrẽ. \v 10 Abraham pʉame Dios ya macã ʉmʉrecóopʉ caãni macã capetieti macãrẽ ãnigʉ, tore bairo baiñesẽãñupĩ ati yepapʉre. Dios majũ cʉ̃ caqũẽnorĩcã macãrẽ etagʉ, tore bairo baicoteyupi Abraham. \p \v 11 Tunu apeyera Abraham, “Yʉre cʉ̃ caĩrĩcãrõrẽã bairo jĩcã wãme rʉsaricaro mano yʉ átibojagʉmi Dios,” caãnorẽ bairo cariapea ĩ tʉ̃goñañupĩ. Bairo Dios mena cʉ̃ catʉ̃goñatutuarije jʉ̃gori, cʉ̃, cʉ̃ nʉmo cʉ̃ã cabʉtoa, capũnaacʉti masĩẽnapʉ na caãnimiatacʉ̃ãrẽ, jĩcãʉ̃ na macʉ̃cʉtio joroque ásupi Dios cʉ̃ camasĩrĩjẽ mena. \v 12 Bairo bairi Dios cʉ̃ camasĩrĩjẽ jʉ̃gori Abraham cabʉcʉ majũpʉ nimicʉ̃ã, macʉ̃cʉsupi. Bairo macʉ̃cʉtiri bero, capããrã pãrãmerã cʉsupi. Ʉmʉrecóo macããna ñocõã, bairi paputiro macããjẽ paa rupare cõñajĩãtia mano cãrõ majũ pãrãmerã cʉsupi Abraham. \p \v 13 Na, yʉ caĩquetibʉjʉrã ãnana Dios narẽ cʉ̃ caĩrĩcãrõrẽã bairo cabaipetirore ĩñaesupa ati yepapʉ mai na caãni rʉ̃mʉrẽ. Mai, na cariaparo jʉ̃goye tie cabaipeere masĩjʉ̃goyecʉsupa Dios mena catʉ̃goñatutuari majã ãnirĩ. Torena, ʉseanirĩqũẽ mena, “Ati yepapʉ caãna mee marĩ ãniña,” ĩ tʉ̃goñañupã. \v 14 Bairo caĩtʉ̃goñarã ãnirĩ, ape yepa na caãnipa yepa majũrẽ camacã ñesẽãrãrẽ bairo ãñupã. Merẽ tiere caroaro marĩ masĩña. \v 15 Na caãnijʉ̃gorica yepare na caĩtʉ̃goñaata, ti yepa na caãnijʉ̃gorica yepapʉa tunuábujioricarãma. \v 16 Tunuápéyupa. Na pʉame netõjãñurõ caroa yepa majũrẽ boyupa. “Ʉmʉrecóo macãã yepare cacoterãrẽ bairo ãñupã,” ĩgʉ ñiña mʉjããrẽ. Bairi Dios, “Yʉ, na pacʉ Dios yʉ ãniña,” na ĩ tʉ̃goñaboboetiyami. Cʉ̃ pʉame merẽ na caãnipa macãrẽ qũẽnorĩcãrõrẽ bairo átiyucõãñupĩ. \p \v 17-18 Apeyera tunu, Dios pʉame Abrahãrẽ, “¿Cariapea yʉ mena cʉ̃ tʉ̃goñatutuayati?” ĩ, cʉ̃ macʉ̃ Isaare waibʉcʉre pajĩãrĩ joemʉgõjoricarore bairo cʉ̃ átirotiyupi. Abraham pʉame Dios mena cʉ̃ catʉ̃goñatutuarije jʉ̃gori, “Mʉ caátirotirore bairo yʉ áperigʉ,” qũĩẽsupi Diore, cʉ̃ macʉ̃ jĩcãʉ̃ã cʉ̃ caãnimiatacʉ̃ãrẽ. Tunu bairoa, “Mʉ macʉ̃ Isaac jʉ̃gori mʉ pãrãmerã cʉtigʉ,” cʉ̃, cʉ̃ caĩrĩqũẽ to ãnimiatacʉ̃ãrẽ, Dios cʉ̃ caĩrõrẽ bairo átibujioyupi Abraham. \v 19 Abraham Dios mena tʉ̃goñatutuari yua, “Cʉ̃ camasĩrĩjẽ mena cabaiyasiricarã cʉ̃ãrẽ catiomasĩñami Dios,” ĩ tʉ̃goñañupĩ. Abraham cʉ̃ macʉ̃rẽ cʉ̃ capajĩãgaripaʉa Dios qũĩñupĩ: “Cʉ̃ pajĩãẽtĩcõãña mʉ macʉ̃rẽ.” Bairo cʉ̃ caátajere tʉ̃goñarĩ atore bairo marĩ ĩ masĩña: “Abraham cʉ̃ macʉ̃ cariacoatacʉ tunu cacatire bairo caãcʉ̃rẽ cʉ̃ cʉ̃goyupi tunu,” marĩ ĩ masĩña. \p \v 20 Apei, Isaac ãnacʉ̃ cʉ̃ã Dios mena cʉ̃ catʉ̃goñatutuarije jʉ̃gori cʉ̃ pũnaa, Jacob cʉ̃ jʉ̃gocʉ Esaú cʉ̃ãrẽ caroaro na cabaipeere Diopʉre na jẽnibojajʉ̃goyeticũñupĩ. \p \v 21 Isaac macʉ̃ Jacob cʉ̃ã Dios mena cʉ̃ catʉ̃goñatutuarije jʉ̃gori cʉ̃ macʉ̃ José pũnaa tocãnacãʉ̃rẽã caroare na jẽnibojayupi Diopʉre. Cabʉcʉ ãnirĩ yua, cʉ̃ tuericʉ mena tuañerĩ, Diore qũĩroayupi. \p \v 22 José cʉ̃ã Dios mena tʉ̃goñatutuari cʉ̃ cabaiyasiparo jʉ̃goye, atore bairo na ĩñupĩ israelita majãrẽ: “Ape rʉ̃mʉ caãno ati yepa Egipto yepare mʉjãã witigarã. Bairo mʉjãã cawitiri rʉ̃mʉ caãno, yʉ rupaʉri ãnajẽ cʉ̃ãrẽ mʉjãã neágarã mʉjãã caátí yepapʉ,” na ĩ cũñupĩ José. \p \v 23 Aperã Moisés ãnacʉ̃ pacʉa cʉ̃ã Dios mena na catʉ̃goñatutuarije jʉ̃gori Moisés cʉ̃ cabuiaro bero itiarã muipʉa majũ yasiori cʉ̃ cʉ̃goyupa, cawĩmaʉ caroʉ́aca cʉ̃ caãnoi. Dios mena catʉ̃goñatutuarã ãnirĩ Egipto macããcʉ̃ rey, “Cawĩmarã caʉ̃mʉarẽ na pajĩãrecõãña,” cʉ̃ caĩrĩqũẽ caãnimiatacʉ̃ãrẽ, tiere uwiesupa. Cʉ̃ caĩrõrẽ bairo ápeyupa. \p \v 24 Moisés cʉ̃ã cabʉcʉ ãcʉ̃pʉ̃, Dios mena cʉ̃ catʉ̃goñatutuarije jʉ̃gori Egipto macããcʉ̃ quetiupaʉ faraón macõ macʉ̃rẽ bairo cʉ̃ caãnierẽ cʉ̃rẽ na caĩrõ boesupi. \v 25 Bairo pʉame boyupi: Dios ya poa macããna popiye na cabairorea bairo cʉ̃ cʉ̃ã na mena popiye baigayupi. Jĩcã yʉtea cãrõ carorije macããjẽ faraón ya wii ʉseanirĩqũẽ mena na caátiãnierẽ ĩñamicʉ̃ã, tiere ĩñajegaesupi. \v 26 Atore bairo ĩ tʉ̃goñañupĩ Moisés: “Egipto macããna na cacʉ̃gorije cawapacʉtie netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ niña Dios cʉ̃ cajopaʉ Mesías queti pʉame roque,” ĩ tʉ̃goñatutuacõãñupĩ Moisés. Cʉ̃ pʉame Dios caroaro cʉ̃ caátibojapeere masĩrĩ, caroaro mena tʉ̃goñatutuacõãñupĩ. \p \v 27 Cabero Moisés Egipto caãniatacʉ acoásúpi. Ti yepa macããcʉ̃ quetiupaʉ rey cʉ̃ mena cʉ̃ caasiarijere tʉ̃goecʉre bairo tiere tʉ̃goñanetõcõãñupĩ. Dios mena catʉ̃goñatutuaʉ ãnirĩ cʉ̃ caátipeere cariapea tʉ̃goñajʉ̃goyeticõã ninucũñupĩ. Dios cabauecʉre jĩcãʉ̃ cʉ̃ cʉ̃ caĩñamajũcõãrõrẽ bairo tiere tʉ̃goñajãnaesupi. \v 28 Mai, ti yepare cʉ̃ cawitiparo jʉ̃goye Moisés Dios mena catʉ̃goñatutuaʉ ãnirĩ bose rʉ̃mʉ qũẽnoñupĩ jĩcã ñami caãno. Ti ñami caãno, oveja waibʉtoare pajĩãrĩ bero na rií mena wiiri jope buire na yayewẽrotiyupi Moisés israelita majãrẽ. Bairo na átirotiyupi, camasã na camacʉ̃cʉti jʉ̃gorã caʉ̃mʉarẽ capajĩãʉ̃ acʉ́ ángel cʉ̃ jããẽtĩcõãto ĩ. \p \v 29 Israelita majã cʉ̃ã Dios mena tʉ̃goñatutuari, Mar Rojo cawãmecʉti riare netõásúpa. Dios cʉ̃ camasĩrĩjẽ jʉ̃gori riare oco mano maarẽ bairo boporo cʉ̃ caátiata wããpʉ netõásúpa tiya ria capairiyare. Na bero caáná, narẽ cañegari majã egipcio majã cʉ̃ã ti wãã na caátíwãrẽ na cajããpetiro bero nipetiro ruapeticoásúpa. \p \v 30 Cabero israelita majã Jericó cawãmecʉti macãrẽ ẽmagarã, ti macã ẽñotaricaro ʉsaropʉ basa ãmejoreyuparã jĩcã wãmo peti pʉga pẽnirõ cãnacã rʉ̃mʉ majũ. Bairo na caáto, Dios mena na catʉ̃goñatutuarije jʉ̃gori, ti macã ẽñotarique ñaapeticoasuparo. \p \v 31 Bairi ti macã macããcõ Rahab cawãmecʉco caʉ̃mʉa mena caepewapatamirĩcõ Dios mena tʉ̃goñatutuarique cacʉ̃goo ãñupõ. Cõ pʉame Israel ya poa macããna cõ ya macãrẽ caĩñarutiri majãrẽ caroaro cõ ya wiipʉ na qũẽnoñupõ, na pajĩãrema, ĩõ. Bairo Dios mena catʉ̃goñatutuao ãnirĩ aperã cõ ya macã macããna Diore cabaibotiorã mena yasiesupo. \p \v 32 ¿Ñerẽ ñi quetibʉjʉnemocʉti mʉjããrẽ? Dios mena catʉ̃goñatutuari majã capããrã ãñupã bairãpʉa. Bairo capããrã na caãnoi, na nipetirore yʉ quetibʉjʉpeyomasĩẽtĩña mʉjããrẽ. Jĩcããrã na mena macããna ãñupã: Gedeón, Barac, Sansón, Jefté, David, Samuel bairi aperã profeta majã cʉ̃ã ãñupã. \v 33 Bairo Dios mena tʉ̃goñatutuari ape macã macããna mena caãmeoqũẽrã cʉ̃ã na ya yepare ẽmamasĩñupã. Aperã cʉ̃ã caroaro cariape camasãrẽ na rotimasĩñupã. Aperã Dios narẽ caroaro cʉ̃ caátipeere cacotejʉtiena ãnirĩ tiere cʉ̃gomajũcõãñupã. Aperã cʉ̃ãrẽ macãnʉcʉ̃ macããna yaijũãrã na na ʉgaetio joroque ásupi Dios, cʉ̃ mena na catʉ̃goñatutuarije jʉ̃gori. \v 34 Aperã cʉ̃ã na wapana narẽ peero pairo caʉ̃rõpʉ narẽ na cacũremiatacʉ̃ãrẽ, ʉ̃ẽsupã. Aperã cʉ̃ã na wapana ñosẽrĩcãpãĩ mena na capajĩãgamiatacʉ̃ãrẽ, rutimasĩñupã. Aperã cʉ̃ã catutuaena caãnimirĩcãrã, Dios mena na catʉ̃goñatutuarije jʉ̃gori na wapana pajĩãrĩ majã poarire na pajĩãnetõmasĩñupã. \v 35 Aperã carõmia cʉ̃ã na yarã cariayasicoatana na caãnimiatacʉ̃ãrẽ, Dios cʉ̃ camasĩrĩjẽ jʉ̃gori tunu na catio joroque cʉ̃ caánarẽ yarãcʉsupa. \p Aperã cʉ̃ãrẽ na pesua popiye na baio joroque na átiepeyupa. “Diore mʉjãã catʉ̃goʉsarijere mʉjãã cajãnaata, mʉjããrẽ jãã pajĩãreetigarã,” na pesua na na caĩmiatacʉ̃ãrẽ, narẽ na capajĩãgaro ẽñotaesupa. Dios mena catʉ̃goñatutuarã ãnirĩ bairo baiyupa. “Marĩ cariaro beropʉ tunu catiri roque, caroaro netõjãñurõ marĩ ãnajẽ cʉtigarã,” ĩ tʉ̃goñarĩ tore bairo baiyupa. \v 36 Aperã Diore caĩroarã cʉ̃ãrẽ roro na ĩ boyetieperi na bape epenucũñupa. Ãpõã wẽrĩ cadenas mena na jiyari, bairi tunu preso jorica wiiripʉ na cũreri roro majũ na átiepeyupa. \v 37 Aperã cʉ̃ãrẽ ʉ̃tã rupaa mena na pajĩãrenucũñupã. Aperã cʉ̃ãrẽ yisericapãĩ mena na rupaʉri recomacããrĩ na pajure batorenucũñupã. Aperã cʉ̃ãrẽ ñosẽrĩcãpãĩrĩ mena na ñosẽ renucũñupã. Aperã cʉ̃ã roro majũ bopacooro baiyupa. Ñe ũnie cacʉ̃goenarẽ bairo noo na caboropʉ áñesẽãñupã. Waibʉtoa oveja, o cabra aseri mena jutii jãñarĩ roro na caátipacõõrã baiñesẽãnucũñupã. \v 38 Na pʉame, desierto cayucʉmanopʉ, bairi ʉ̃tã yucʉpʉ, bairi ʉ̃tã opeepʉ ãniñesẽãnucũñupã. Bairo bopacooro baiñesẽãmirãcʉ̃ã, Dios cʉ̃ caĩñajorore caroarã cañurã majũ ãñupã. Bairi ati yepapʉ macããna watoare na caãno jesoesupa. Dios tʉpʉ na caãno roque ñuñupã. \p \v 39 Bairo na cabaimiatacʉ̃ãrẽ, ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ na mena macããcʉ̃ Dios narẽ caroaro cʉ̃ caátigariquere cʉ̃gopetiesupi. Dios pʉame, “Yʉ mena cariapea tʉ̃goñatutuayama,” ĩ masĩmicʉ̃ã, narẽ cʉ̃ caátigaricarore bairo na átipeyoesupi mai. \v 40 Atore bairo boyupi Dios: Ti yʉteapʉ macããna cʉ̃ caĩjʉ̃goyeticũrĩqũẽrẽ caroaro na catʉ̃goñacoterore boyupi. Na pʉame, “Marĩ ape tuti macããna cʉ̃rẽ caĩroari majã mena jĩcãrõrẽ bairo Dios netõjãñurõ caroare cʉ̃ caátipeere na cʉ̃gopetimasĩáto,” ĩ, caroaro na catʉ̃goñacoterore boyupi. \c 12 \s1 Fijemos la mirada en Jesús \p \v 1 Bairi marĩ jʉ̃goye caãnana capããrã Dios mena catʉ̃goñatutua ĩñorĩcãrãrẽ camasĩrã ãnirĩ nipetirije marĩrẽ roro marĩ baio joroque caátiere, bairi roro camasã marĩ caátie macããjẽ, caroaro caãnimasĩrotietie ũnierẽ tocãrõã marĩ jãnacõãgarã. Tiere jãnarĩ, Dios mena tʉ̃goñatutuari, ati yepapʉ marĩ caãno ũno mai, cariapea tʉ̃goñaenarẽ bairo tiere marĩ tʉ̃goñanetõcõã ãnigarã, marĩ caátóre marĩ caetaparo jʉ̃goye. Caatʉri majõcʉ ñe ũnie cʉ̃ wãmorẽ cʉ̃goecʉ ãcʉ̃ caroaro mena atʉmasĩñami, cʉ̃ caatʉẽmʉetaro bero cʉ̃ cawapatapeere camasĩ ãnirĩ. Torea bairo marĩ cʉ̃ãrẽ caroaro boya. \v 2 Jesucristo jĩcãʉ̃rẽã cʉ̃ marĩ catʉ̃goʉsaro ñuña. Cʉ̃, Jesucristo jetoa marĩ catʉ̃goñatutuari wãmerẽ cajoʉ majũ niñami. Bairi cʉ̃ jʉ̃gori nipetiro cʉ̃ mena catʉ̃goñatutuarãrẽ ñe ũnie carorije camána, jĩcãrõ tʉ̃ni caroarã majũ na ãnio joroque caácʉ niñami. Jesús pʉame bopacooro netõrõ baiyupi yucʉpãĩpʉ. Tipãĩpʉ riaʉ, roro bopacooro cʉ̃ cabaipeere tʉ̃goñabobori, tie cʉ̃ cariápeere ẽñotari, “To baieticõãto,” ĩẽsupĩ Jesús. Cʉ̃ pʉame cʉ̃rẽ popiye cʉ̃ baio joroque na caáto bero, nocãrõ majũ caroaro ʉseanirĩqũẽ mena yerijõrõ cʉ̃ caãnipeere masĩrĩ popiye cʉ̃ cabairiquere netõmasĩñupĩ. Bairo bairi bero, Dios carotimasĩ cʉ̃ caruirotʉ cariape nʉgõã pʉame ruiásúpi Jesús. \p \v 3 Mai, Jesús ati yepapʉ cʉ̃ caãno, carorã cʉ̃rẽ popiye baio joroque caánarẽ roro na átiãmeesupi. Cariape cʉ̃ caátiãnierẽ caroaro marĩ tʉ̃goñagarã. Bairi mʉjãã popiye baimirãcʉ̃ã, ʉsearitieticõãña. Jʉtieticõãña mʉjãã caátiãnie caroa macããjẽrẽ. \v 4 Carorijere caboenarẽ bairo ãna, Jesucristo cʉ̃ catãmʉorĩcãrõrẽ bairo roro majũpʉ̃rã mʉjãã tãmʉoetimiña mai. Carorã cañuena mʉjããrẽ roro mʉjãã pajĩãreetiyama mai bairãpʉa. \v 5 ¿Dios, mʉjãã cʉ̃ pũnaa majũrẽ bairo caãnarẽ mʉjãã cʉ̃ caĩbeyoriquere merẽ mʉjãã masiriticoati? Cʉ̃ ya tutipʉ atore bairo ĩ woaturotiyupi Dios: \q1 “Macʉ̃, ĩñateeticõãña mʉ yʉ cabeyorijere. \q1 Mʉrẽ yʉ catutiri rʉ̃mʉ caãno tiere tʉ̃gori ʉsearitieticõãña. \q1 \v 6 Yʉa, capacʉ ãnirĩ yʉ camai ĩñarã yʉ pũnaarẽ cariape na yʉ beyomasĩña. \q1 Bairi tunu yʉ macʉ̃rẽ bairo caãcʉ̃rẽ tutuaro mena cʉ̃ yʉ quetibʉjʉ masĩña, caroaro cʉ̃ áparo ĩ,” \q1 ĩ quetibʉjʉyupi. \m \v 7 Bairi mʉjãã pʉame Dios, mʉjããrẽ cʉ̃ cabeyorijere tʉ̃goʉsaya. Bairo mʉjãã catʉ̃goʉsaata, cʉ̃ pũnaa majũrẽ bairo mʉjãã átigʉmi. Ni ũcʉ̃ camacʉ̃cʉcʉ camasĩ cʉ̃ macʉ̃rẽ cʉ̃ beyoeticoa baiecʉmi. Torecʉ, marĩ Pacʉ Dios cʉ̃ã marĩ beyomasĩñami. \v 8 Bairo mʉjããrẽ cʉ̃ cabeyoeticõãta, cʉ̃ pũnaa mee mʉjãã ãnibujiorã. Capacʉ mánarẽ bairo caãna mʉjãã tuabujiorã. \v 9 Apeyera marĩ, cawĩmarã marĩ caãno, marĩ pacʉa marĩ beyonucũwã. Tie na caĩbeyorijere nʉcʉ̃bʉgoro marĩ tʉ̃gonucũwʉ̃. Bairo cabairicarã caãna nimirãcʉ̃ã, ¿dopẽĩrã marĩ Pacʉ Dios pʉamerẽ cʉ̃ cabeyorijere marĩ tʉ̃goʉsaetiyati? Cʉ̃ pʉame roquere netõjãñurõ nʉcʉ̃bʉgorique mena cʉ̃ caĩrĩjẽrẽ tʉ̃goʉsarotiya, caroa yeri pũna mena ãnigarã. \v 10 Ati yepapʉre nocãrõ yoari yʉtea mea marĩ caãnipeere marĩ pacʉa marĩ beyo ãninucũñama. Na camasĩrõ cãrõ marĩ beyonucũñama. Bairo na caátimiatacʉ̃ãrẽ, netõjãñurõ cariape beyomasĩñami marĩ Pacʉ Dios roque, cʉ̃rẽ bairo caroarã marĩ caãniparore bairo ĩ. \v 11 Dise ũnie marĩrẽ tutuaro mena na cabeyorije ʉseanirõ marĩ áperiya. Marĩ yapapuao joroque marĩ átiya tipaʉ jetore bairopʉa. Cabaimiatacʉ̃ãrẽ, caberopʉ tie na caĩbeyorijere cariape mena marĩ catʉ̃goʉsaata, caroaro cariape yerijõrõ marĩ ãnimasĩgarã. \s1 El peligro de rechazar la voz de Dios \p \v 12-13 Bairi cʉ̃ ricaari, cʉ̃ ñicããrĩ catutuaecʉ, Dios cʉ̃ camasĩrĩjẽ jʉ̃gori tunu cʉ̃ cacatinemorõrẽã bairo mʉjãã cʉ̃ã Dios cʉ̃ camasĩrĩjẽ jʉ̃gori cʉ̃ mena tʉ̃goñatutuanemoña tunu. Caroaro cariape áticõã ninucũña. Ricaati átiãnajẽrẽ jãnacõãña. \p \v 14 Nipetiro camasã mena caroaro yerijõrõ ãnajẽcʉsa. Tunu bairo carorije wapa mánarẽ bairo ãnajẽcʉsa. Carorije wapa cacʉ̃gorã pʉame marĩ Quetiupaʉre ĩñamasĩẽtĩgarãma. Caroa yeri pũna cacʉ̃gorã roque qũĩñagarãma. \v 15 Mʉjãã majũ tʉ̃goñatutuao joroque ãmeo ása, tocãnacãʉ̃pʉa mʉjãã mena macããna Dios tʉpʉ na caẽmʉetamasĩparore bairo ĩrã. Bairi ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ mʉjãã mena macããcʉ̃ rorije caáticotei cʉ̃ manicõáto. Rorije caácʉ cʉ̃ caãmata, rorije na áticotebujioʉmi camasãrẽ. \v 16 Ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ mʉjãã mena macããcʉ̃ roro cʉ̃ rupaʉ caborore bairo cʉ̃ átiepeeticõãto. Tunu bairoa Dios yaye caroa wãmerẽ, “Cabʉgoro macããjẽ niña,” caĩrãrẽ bairo baieticõãña. Esaú ãnacʉ̃rẽ bairo baieticõãña mʉjãã. Cʉ̃ pʉame cʉ̃ pacʉ cʉ̃ camacʉ̃cʉtijʉ̃goricʉ ãnirĩ, cajʉ̃gocʉre bairo cʉ̃ cabaiãnipeere cʉ̃goyupi. Bairo caãcʉ̃ nimicʉ̃ã, tiere, “Cabʉgoro macããjẽ niña,” caĩrẽ bairo baiyupi. Jĩcã bapa ʉgarica bapa jʉ̃gori cajʉ̃gocʉre bairo cʉ̃ caãnierẽ wapatireyupi cʉ̃ baire. \v 17 Merẽ mʉjãã masĩña tie bero cʉ̃ cabairiquere. Dios Esaure caroare cʉ̃ cajopeere cʉ̃ pacʉ cʉ̃ caĩquetibʉjʉro bʉtioro tʉ̃gogamiñupĩ. Bairo cʉ̃ cabomiatacʉ̃ãrẽ, cajʉ̃gocʉ cʉ̃ caãnierẽ cʉ̃ baire cʉ̃ cawapatirericaro jʉ̃gori cʉ̃ yʉmasĩẽsupi cʉ̃ pacʉ. Tutuaro mena otimicʉ̃ã, cajʉ̃gocʉre bairo cʉ̃ caãnimirĩqũẽrẽ tunu cʉ̃gomasĩẽsupi Esaú. \p \v 18 Mʉjãã, marĩ ñicʉ̃jãã israelita majã ãnana na caĩñarĩcã wãme ũnierẽ mʉjãã ĩñaesupa. Na pʉame Moisés ʉ̃tãʉ̃pʉ cʉ̃ caãnitoye, ĩñañupã ʉ̃tãʉ̃ pairo caʉ̃rõrẽ. Tie caʉ̃rĩjẽ buseri jʉ̃gori canaitĩãrĩjẽrẽ ĩñañupã. Tunu bairoa wĩno cʉ̃ã tutuaro capapurijere ĩñañupã. \v 19 Tunu bairoa marĩ ñicʉ̃jãã israelita majã ãnana na catʉ̃gorica wãme ũnie trompeta tutuaro cabʉsʉro cãrõ Dios cʉ̃ cabʉsʉocajorique cʉ̃ãrẽ mʉjãã tʉ̃goesupa. Bairo mʉjãã cabaimiatacʉ̃ãrẽ, na pʉame roque tie bʉsʉrique pairo cauwiorijere tʉ̃goyupa. Bairo uwiri, Dios narẽ yoaro cʉ̃ cabʉsʉãnorẽ boesupa. Tocãrõã cʉ̃ jãna rotiyupa Diore. \v 20 Dios cʉ̃ caroticũrĩqũẽrẽ dope átijĩãtietimirã, tore bairo ĩñupã Diore. Mai, atore bairo ĩñuparõ Dios narẽ cʉ̃ caátiroticũrĩqũẽ pʉame: “Ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ ati ʉ̃tãʉ̃rẽ capeañaʉrẽ ʉ̃tã rupaa, o ãpõã besuro mena cʉ̃ pajĩãrocacõã rotiya. Ni ũcʉ̃ waibʉcʉ ũcʉ̃ cʉ̃ãrẽ tore bairo átirotiya,” ĩñuparõ. \v 21 Nocãrõ majũ ĩña acʉarique caãnoi, Moisés cʉ̃ majũ cʉ̃ã atore bairo ĩñupĩ: “Bʉtioro uwiri yʉ nanacʉpʉ,” ĩñupĩ. \p \v 22 Mʉjãã roque narẽ bairo mʉjãã baietiya. Ʉmʉrecóopʉ caãni ʉ̃tãʉ̃ buipʉ caãni macã Jerusalén cawãmecʉti macã Dios cacaticõãninucũʉ̃ ya macãpʉ caãniparã majũ mʉjãã ãniña. Aperã cʉ̃ã nocãrõ capããrã majũ Diotʉ macããna ángelea majã neñapori Diore cabasapeorã na caãnopʉ caãniparã mʉjãã ãniña. \v 23 Tunu bairo Dios pũnaarẽ bairo caãna, caãnijʉ̃gorã ʉmʉrecóopʉ Dios ya pũrõpʉ cʉ̃ yarã caãnarẽ cʉ̃ cawoaturicarã na caneñarõpʉ caãniparã mʉjãã ãniña. Dios camasã nipetiropʉre caĩñabesei majũ tʉpʉ mʉjãã etagarã. Caroarã na ãnio joroque cʉ̃ caátana tʉpʉ mʉjãã etagarã. \v 24 Tunu bairo Jesutʉ mʉjãã etagarã, caroa wãme cawãma wãme marĩrẽ caátibojacũrĩcʉ̃ tʉpʉ. Jesús pʉame yucʉpãĩpʉ cʉ̃ cariarique jʉ̃gori cʉ̃ rií mena marĩ carorije wapare cosericarore bairo marĩ tuao joroque marĩ ásupi. Abel cʉ̃ carií rerique pʉame ãmeoqũẽ ãmerĩqũẽrẽ bairo átaje tuayupa. Bairi Abel ãnacʉ̃ cʉ̃ carií rerique netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ ãñupã Jesús yaye rií pʉame roque. \p \v 25 Torecʉ, Jesús marĩrẽ caquetibʉjʉre caroaro cʉ̃ marĩ tʉ̃goʉsagarã. Moisés ati yepa macããcʉ̃ ãnacʉ̃ Dios yayere marĩ ñicʉ̃jãã ãnanarẽ cʉ̃ caquetibʉjʉnetõrĩjẽrẽ tʉ̃gogaesupa. Bairi dope bairo netõmasĩẽsupa. Marĩ roque na netõjãñurõ bairã majũ marĩ netõmasĩẽna, ʉmʉrecóopʉ macããcʉ̃ marĩrẽ cʉ̃ caquetibʉjʉgarijere marĩ catʉ̃gogaeticõãta. \v 26 Tirʉ̃mʉpʉ ji yʉteapʉre Dios cʉ̃ cabʉsʉro jʉ̃gori ati yepa tutuaro to yuguio joroque ásupi Dios, Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caãni yʉteapʉre. Bairi ãmerẽ tunu atore bairo ĩnemoñami Dios: “Pʉgani cãrõ tunu yʉ cabʉsʉrije mena ati yepa to yuguio joroque yʉ átigʉ. Ãmerẽ ati yepa jeto meerẽ, ʉmʉrecóopʉ cʉ̃ã to yuguio joroque yʉ átigʉ,” ĩñami. \v 27 Bairo cʉ̃ caĩata, atore bairo ĩgʉ ĩcʉ̃mi Dios: Ati ʉmʉrecóo macããjẽ nipetiro cʉ̃ caátaje, yepa cayuguirije ũnie mena yasipeticoagaro. Bairo ati ʉmʉrecóo macããjẽ nipetirije cʉ̃ caátajere cʉ̃ cayasioro bero yua, Dios marĩ Quetiupaʉ cʉ̃ caãno macããjẽ jeto tuagaro. \p \v 28 Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉ, marĩrẽ cʉ̃ cacũbojaripaʉ jeto tuagaro. Bairo tiere tʉ̃goñarĩ, Diore, “Mʉ ñujãñuña jãã mena,” marĩ caĩbasapeoro ñuña. Torecʉ, caroaro cariape átiãnajẽ, cʉ̃rẽ ĩroarique Dios cʉ̃ caĩñajesori wãmerĩ majũrẽ marĩ caátiãno ñuña. \v 29 Peero tutuaro mena caʉ̃rĩ peero apeye ũnierẽ caʉ̃rerorea bairo Dios cʉ̃ã tutuaro mena marĩ carorije wapare caĩñabesemasĩ majũ niñami. \c 13 \s1 Cómo agradar a Dios \p \v 1 Mʉjãã pʉame jĩcãʉ̃ pũnaa na caãmeomairõrẽ bairo mʉjãã cʉ̃ã ãmeo maijãnaeticõãña. \v 2 Tunu bairoa aperã camasã mʉjãã ya wii caĩñañesẽãrã cʉ̃ãrẽ caroaro mena na bocári na qũẽnonucũña. ¡Tame, mʉjãã mena macããna jĩcããrã, ángelea majãrẽ camasĩẽna nimirãcʉ̃ã, caroaro na bocári na qũẽnoñupã na wiiripʉ! \p \v 3 Preso jorica wiipʉ caãna cʉ̃ãrẽ na mʉjãã masiritiepa. Mʉjãã cʉ̃ã preso jorica wiipʉ caãna mena ãnarẽ bairo tʉ̃goñaña. Na jʉátinemoña. Roro caátiecoricarã cʉ̃ãrẽ na tʉ̃goñaña. Ape rʉ̃mʉ mʉjãã cʉ̃ã narẽ bairo mʉjãã tãmʉobujiorã, ati yepapʉ mʉjãã caãni rʉ̃mʉ caãno. Bairi na ĩñamairotiya. \p \v 4 Tunu apeyera cawãmo jiyaricarãrẽ nipetiro na mʉjãã caĩñanʉcʉ̃bʉgoro ñuña. Roro ãmeo átiepeeticõãña. Caroa wãme átaje jetore átiãña. Dios pʉame ĩñabesegʉmi roro caãmeo átieperi majãrẽ. Canʉmocʉna, canʉmo mána cʉ̃ã roro na caátie jʉ̃gori popiye na baio joroque na átigʉmi Dios. \p \v 5 Dinero pũrõrẽ cabonetõrãrẽ bairo baieticõãña. Ãme ati yepapʉ ãna, mʉjãã cacʉ̃gorije mena yeri ñucõãña. Atore bairo Dios cʉ̃ caĩrĩcã wãmerẽ tʉ̃goñaña: “Mʉjãã yʉ aweyoetigʉ. Mʉjãã yʉ jʉátinemonucũgʉ,” ĩñupĩ Dios. \v 6 Bairi yua, pʉgani cãrõ tʉ̃goñarĩcãrõ mano atore bairo marĩ ĩ masĩña: \q1 “Marĩ Quetiupaʉ marĩ jʉátinemogʉmi. \q1 Bairi ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ yʉre roro caátigaʉre yʉ uwietiya,” marĩ ĩ masĩña. \p \v 7 Bairi mʉjããrẽ cañubuejʉ̃gori majã, aperã Dios yaye quetire mʉjããrẽ caquetibʉjʉricarã na cabairique cʉ̃ãrẽ caroaro tʉ̃goñaña. Na pʉame popiye baimirãcʉ̃ã, Jesucristo mena tʉ̃goñatutuacõãñupã na cariari rʉ̃mʉpʉ. Mʉjãã cʉ̃ã Jesucristo mena na catʉ̃goñatutuaricarorea bairo cʉ̃ mena tʉ̃goñatutuacõã ãninucũña. \p \v 8 Jesucristo caãnijʉ̃goripaʉpʉa caroaro cariape caãcʉ̃ ãñupĩ. Ãme cʉ̃ãrẽ bairoa nicõã ninucũñami. Bairi cʉ̃ã nicõã ninucũgʉmi tocãnacã rʉ̃mʉa. Cʉ̃ yeri cʉ̃ catʉ̃goñarĩjẽ wasoetiyami. \v 9 Bairi mʉjãã nipetiro ape wãme quetibʉjʉrique ũnierẽ tʉ̃goʉsaeticõãña. Dios cʉ̃ camairĩjẽ mena yeri tutuarã marĩ ãnio joroque caáto ñuña. Ʉgarique wãmerẽ besecõñarĩ na caʉgarotirore bairo marĩ caáto mee, marĩ yeri tʉ̃goñatutuao joroque marĩ átiya. Tie caátirotirije dope átimasĩã maniña, cañumiatacʉ̃ãrẽ. \p \v 10 Marĩã, Jesucristo yucʉpãĩpʉ cʉ̃ cariarique jʉ̃gori ape wãme waibʉcʉ joemʉgõjoriquere cacʉ̃gorãrẽ bairo marĩ baiya. Nipetiro sacerdote majã tirʉ̃mʉpʉ macã santuariore capaacoteri majã ũna pʉame roque jĩcã wãme ũno cʉ̃gomasĩẽtĩñama marĩ canetõrĩcã wãmerẽ. Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caátiroticũrĩqũẽrẽ na cabonetõrõ jʉ̃gori, marĩ, Jesucristo ya poa macããna mena narẽ ãnimasĩã maa. \v 11 Bairi sumo sacerdote jeto waibʉtoa riíre santuariopʉ jeámasĩñami, roro camasã na caátie wapare Dios cʉ̃ camasiriyobojaparore bairo ĩ. Waibʉtoa rupaʉri ãnajẽ pʉamerẽ ti arʉa santuario camano, ti macã jʉ̃goyepʉ tiere joenucũñupã. \v 12 Torecʉ, Jesús cʉ̃ã roro yucʉpãĩpʉ cʉ̃ cariari rʉ̃mʉrẽ, macã camanopʉ riayupi, cʉ̃ ya poa macããnarẽ cʉ̃ rií jʉ̃gori carorije wapa mána caroarã Dios ya poa macããna majũ na ãmarõ ĩ. \v 13 Bairi cabʉcʉ wãme átajere jãnarĩ marĩ cʉ̃ã Jesús cʉ̃ cabairicarorea bairo popiye baimirãcʉ̃ã, tiere tʉ̃goñaenarẽ bairo marĩ catʉ̃goñanetõrõ ñuña. Marĩ Quetiupaʉ Jesure roro popiye cʉ̃ na caátatorea bairo marĩ cʉ̃ãrẽ aperã roro marĩ na caátieperijere marĩ ẽñotaetigarã. \v 14 Marĩã, ati yepapʉre jĩcã macã tocãnacã rʉ̃mʉa caãnicõãninucũpã macãrẽ marĩ cʉ̃goetiya. Bairi ape macã Dios ya macã tocãnacã rʉ̃mʉa caãnicõãninucũpã macãrẽ camacãránárẽ bairo caãna marĩ ãniña. \p \v 15 Bairi tocãnacãnia marĩ Pacʉ Diore, bairi Jesucristo cʉ̃ãrẽ basapeorotiya. Marĩ cabasapeorije waibʉtoa riire marĩ cajoemʉgõjorije ũnie niña. Bairi marĩ risero mena, “Jãã Pacʉ, mʉ ñumajũcõãña jãã mena,” cʉ̃ marĩ caĩbasapeope niña. \v 16 Caroa wãme camasã mena átiãnajẽrẽ masiritieticõãña. Tunu bairoa aperã camasãrẽ mʉjãã cacʉ̃gorije mena na cabopacarijere na jʉátinemonucũña. Tie waibʉcʉ riire joemʉgõjorãrẽ bairo mʉjãã caátie niña. Tie ũnie roquere ĩñajesoyami Dios. \p \v 17 Torena, mʉjããrẽ carotiri majãrẽ caroaro mena na yʉya. Caroaro mena na carotirijere ása. Na pʉame yerijãrĩcãrõ mano caroaro ĩñacotenucũñama mʉjããrẽ. “Marĩ paarique cʉ̃ãrẽ ĩñabesegʉmi Dios,” ĩ tʉ̃goñarĩ, tore bairo átinucũñama mʉjããrẽ carotiri majã pʉame. Bairi mʉjããrẽ carotiri majã na caĩñajesoparo ñurõ caroaro mena na paabojanucũña. Mʉjãã capaarijere na ĩñajesoetio joroque ápericõãña. Bairo mʉjãã caápericõãta, ñe ũnierẽ caáperãrẽ bairo mʉjãã tuabujiorã. \p \v 18 Bairi apeyera tunu, jããrẽ Diopʉre mʉjãã jẽnibojagarã. Pʉgani tʉ̃goñarĩcãrõ mano jãã masĩña merẽ caroaro yerijõrõ jãã catʉ̃goñarĩqũẽ cʉtiere. Nipetiropʉre caroaro cariape jãã caátiãnimasĩpeere jãã boya. \v 19 Bairi apeyera Diopʉre yʉ mʉjãã cajẽnibojanucũrõ yʉ boya. Bairo yʉ mʉjãã cajẽnibojaro, mʉjãã tʉpʉ yoaro mea tunu yʉ ãnio joroque Dios cʉ̃ áparo ĩrã, yʉ mʉjãã jẽnibojawa. \s1 Bendición y saludos finales \p \v 20 Dios pʉame caroaro yerijõrõ caãnajẽcʉcʉ niñami. Tunu bairoa marĩ Quetiupaʉ Jesucristore cariacoatacʉ cʉ̃ caãnimiatacʉ̃ãrẽ, tunu cʉ̃ catio joroque caátacʉ niñami. Marĩrẽ, oveja coteri majõcʉre bairo caãcʉ̃, Jesús cʉ̃ cariarique jʉ̃gori cawãma wãme Dios cʉ̃ yarãrẽ cʉ̃ caátibojarique caãnicõãninucũpeere caãnorẽ bairo to tuao joroque caátacʉ niñami Dios. \v 21 Bairo caátacʉ pʉame nipetiri wãme mʉjããrẽ jĩcãrõ tʉ̃ni ñe ũnie wapa cacʉ̃goenarẽ bairo caãna mʉjãã cʉ̃ áparo. Bairo cʉ̃ caáto, nipetiro cʉ̃ cabori wãme ũnie jetore caroaro mʉjãã átimasĩgarã. Bairi marĩrẽ cʉ̃ caátigari wãme cãrõ marĩ cʉ̃ áparo Jesucristo jʉ̃gori. Bairi atore bairo marĩ ĩña: “Jesucristore marĩ cabasapeorije to petieticõãto. Bairoa to baiáto,” marĩ ĩña. \p \v 22 Yʉ yarã mʉjããrẽ ñiña: Atie queti petoaca mʉjããrẽ yʉ caquetibʉjʉwoatujorijere caroaro yerijõrõ tʉ̃gopeoya. \p \v 23 Bairi apeyera, atiere mʉjãã camasĩrõ yʉ boya: Marĩ yaʉ Timoteo cʉ̃ã merẽ preso jorica wiipʉ caãnimiatacʉ witiyupi. Bairi ato yʉtʉ tãmurĩ cʉ̃ caetaata, cʉ̃ mena yʉ atígʉ mʉjããrẽ yʉ caĩñaʉátí rʉ̃mʉrẽ yua. \p \v 24 Bairi nipetiro mʉjããrẽ cajʉ̃goñubueri majã, aperã Dios ya poa macããna nipetiro cʉ̃ã na ñuáto. Ati yepa Italia yepa macããna cʉ̃ã mʉjããrẽ bʉtioro ñurotijoyama. \p \v 25 Mʉjãã nipetirore caroa macããjẽ, caroare cʉ̃ jonemoáto Dios. \p Tocãrõã niña atie yʉ cawoaturije.