\id REV - Chiquitano NT -Bolivia 2011 (DBL -2013) \h APOCALIPSIS \toc1 Arrüna Quitarrü Narrtarrti San Juan Apocalisis \toc2 Apocalipsis \toc3 Ap \mt2 ARRÜNA QUIATARRÜ NARRTARRTI SAN JUAN \mt1 APOCALIPSIS \c 1 \s1 Arrüna ümoche na librurrü \p \v 1 Toneño nurarrti Tuparrü, arrüba botorrio ümoti Jesucristo, nauqui atocoti uraboiti isucarü bama icocoromati, na atusi ümoma arrüna conto pasabobo. Arrti Jesucristo bacüpuruti ümoti taman ángel, nauqui uraboiti isucarüñü Juan. \v 2 Arrüñü Juan caüma iconomota nurarrti Tuparrü ichepe nurarrti Jesús y nanaiña arrüna yarrtai y ñoncoi. \p \v 3 Urria nacarrüma bama leheboma arrüna nicororrü. Urria ito naca bama oncoimia y arrübama icocotama, itopiqui tüsaimia manu tiemporrü auche ñana cumplibo. \s1 Maconomonoti Juan \p \v 4 Arrüñü Juan, nirraquionco tanu ümo bama icocoromati Jesús au manio siete puebluca au manu cürrü nürirri Asia. Taiquiana urria nabaca uiti Tuparrü y ui bama siete Espíritu aboma esati Tuparrü y uiti Jesucristo. Tari icunusüancanama año. Arrti Tuparrü anancatiatai tücañe, anatiquito caüma y anatiqui ñana. \v 5 Arrti Jesucristo urapoiti nurria usucarü nanaiña arrüba ñemanauntu. Cusürüboti asüboriti tato uturuqui macoiñoca, ümo chanantopü aconti tato. Arrti ane manrrü nüriacarrti pünanaqui bama mayüriabuca icu na cürrü. Uiñanaunati, itopiqui ucuasürüca ümoti. Coiñoti otopiqui apü curusürrü. \v 6 Tonenti naqui uiche aiyoberabarati oñü nauqui üriaburuti oemo. Isamunuti oñü sacerdoterrü ümoti Yaütoti, nitüsüru nupucünuncu y numanauncu ümoti. Amén. \p \v 7 Amasasatü, arrti Jesucristo cuati ñana omeana cüsaüboca isucarü namanaiña macrirrtianuca icu na cürrü. Hasta arrübama itabairomati tücañe asaramatito ñana. Aüboqui ñana macrirrtianuca auqui nanaiña nacioneca tosibicoma, areoroma ui nirrucurrüma, arrtü tücuati tato. Sane te, amén. \p \v 8 —Arrüñü anancañü auqui ñemonco —nanti Tuparrü —y arrtü omensoro nanaiña arrüba omirriante, pero arrüñü chiñensocapü. \p Anancañüatai tücañe, yacaiquito caüma, yacaiquito ñana. Arrüñü champü tacanache nisüriaca. \s1 Arrti Juan asaratiti Cristo \p \v 9 Arrüñü Juan, isaruqui año y autaquisürüsapa icu na cürrü auqui naca nüriacarrti Jesús oemo. Ñasamuca tairri, tacane ito arraño, ui nubarrüperaca cümenuti Jesús. Tütane nüriacarrti oemo. Arrüñü yaca au preso au manu cürrü cümuinta turrü, nürirri Patmos, itopiqui anancañü surapoi nurarrti Tuparrü, arrüna tütusio nurria oemo caüma uiti Jesucristo. \v 10 Sane pasabo iñemo: Taman nanenese tominco yasacatü auqui quiatarrü niyasata uiti Espíritu Santo. Ñoncoi auna sane chacuñü arrone nurria manitacarrü tacanapae arrone puuru tapacürrü. \v 11 Nantü iñemo sane: \p —Arrüñü anancañü auqui ñemonco, arrüñü ito yacaiqui ñana arrtü nanaiña omensoro. Aiconomo icu taman librurrü arrüna arrtai caüma. Aicüpu manu nicororrü ümo bama icocoromañü au manio siete puebluca nobürirri Efeso, Esmirna, Pérgamo, Tiatira, Sardis, Filadelfia, Laodicea, taha au manu cürrü nürirri Asia. \p \v 12 Auqui yasücübüca tato, na yasaratü ümoti maniqui manitana iñemo. Yasacatü caüma auqui quiatarrü niyasata ñome manio siete cantreruca oro. \v 13 Cümuinta manio siete cantreruca yasacatü ümoti taman ñoñünrrü, isiapae nacarrti naqui Aütorrti Tuparrü. Naibirrti abaesa, iñatai chepe nipoperrti. Poñoeno nitusirrti ui oro. \v 14 Purusubi nitanurrti tacanapae naborrü. Arrüba nirrtorrti tacanapae omo pese. \v 15 Bucuara oboi nipoperrti tacana arrone bien tacuquio oro. Nurarrti cüpurabo tacana arrone nosücü chama turrü. \v 16 Au nepanauncu neherrti abe siete nostoñeca. Ahiquiti tusio taman cüsese ñaupaña nurria, torrücaü nohorrü. Nisurrti cuara tacana nicuaca surrü, arrtü urria napese. \p \v 17 Numo yasacatü ümoti, ichaübüca esati tacanarrtü isonca. Pero arrti iñatati nepanauncu neherrti ñonüñü, nanti iñemo: \p —Tapü airruca, arrüñü anancañü auqui ñemonco. Ane nisüriaca. Arrtü omensoro nanaiña arrüba abe, pero arrüñü chüpuerurrüpü ñenso, yacaiqui. \v 18 Arrüñü isüboriquia. Isonca tücañe, pero caüma isüboriquia tato. Champü nitacüru nisüboriqui. Arrüñü ane nisüriaca ümo concorrü y ümo nicü bama coiño. \v 19 Aiconomo arrüna arrtai y arrüna pasabo caüma y arrüna cuatiqui ñana. \v 20 Suraboira caüma asucarücü isane ümoche arrümanio siete nostoñeca abe au nepanauncu niñe, y manio siete cantreruca oro. Arrümanio siete nostoñeca, ta tonema manuma siete mañoñünca bacuirarama itacu bama icocoromañü au manio siete puebluca. Arrümanio siete cantreruca, ta tonema bama icocoromañü acamanu. \c 2 \s1 Manitacarrü ümo bama au Efeso \p \v 1 ‛Aconomo ümoti maniqui bacuirara itacu manuma icocoromañü au manu pueblurrü Efeso, ucanü sane ümoti: “Sane nurarrti aume maniqui abe siete nostoñeca mecuti, y amencoti omeana manio siete cantreruca oro: \v 2 Tusio iñemo arrüna napisamute y arrüna tairri napatrabacaca. Apasamuca tairri ümo. Chapasuquiucapüma bama churriampü nisüboriquirrima acamanu abarrüpecu. Apisuputacama bama namatü apostolerrüma, abu ñapanturrüma. Tabüco aboi arrümanu ñapanturrrüma. \v 3 Tusio ito iñemo tarucapae nautaquisürücü ichopiquiñü, pero ta apasamuca tairri, y tacane chubatapü aume. \v 4 Pero ane na taman churriampü iñemo aboi: Chauqui chisuasürücaiquipü nurria aume tacana tücañe numo aübo apicocoroñü. \v 5 Apaquionsaño nurria causane nausüboriqui tücañe. Apiña tatito isiu tacana tücañe. Arrtü chapiñorroncocañopü, isecatü aume na iquiaübu naubesa cantrerurrü omeanaqui manio siete, y amamenca tato eana nomünantü. \v 6 Pero ta, ane ito arrüna urria iñemo aboi: Arraño churriampito aume arrüna nisamutema manuma nicolaitarrü, arrümanuma süroma isiu ñapanturrti maniqui ñanunecarrü, nürirrti Nicolás. Arrüñü ito churriampü iñemo arrüna nisamutema. \p \v 7 ‛Arrti naqui rranrrü oncoi, tari onsaperati arrüna nurarrti Espíritu Santo ümo bama icocoromañü. Arrübama macanana ümoti maniqui macocono yasapacama nüta manu suese bachebo süboriquirri, arrüna ane au Paraíso, auna cauta nacarrti Tuparrü”. \s1 Manitacarrü ümo bama au Esmirna \p \v 8 ‛Aconomo ito ümoti maniqui bacuirara itacu manuma icocoromañü au manu pueblurrü nürirri Esmirna. Urasoi sane: “Arrti Jesucristo nanti aume: Arrüñü anancañü auqui maübo. Yacaiquito ñana arrtü tanaiña champüqui. Arrüñü isonca tücañe, pero isüboriquia tato. Sucanañü ito aume: \v 9 Tusio iñemo arrüna nautaquisürücü auqui niyaca, y arrüna naupoberequi auna icu na cürrü, pero ta rricurrü año au napese. Tusio ito iñemo arrüna ñanitacarrüma aume bama namatü israelitarrüma, y tacane iñanaunumati Tuparrü, abu chüsanempü. Arrüma icocotama nurarrti choborese. \v 10 Cuantionqui taquisürücüca aume, pero tapü aupirruca ñomünana. Aboma bama abuturuqui süroma au preso. Arrüna sane ta uiti choborese, nauqui aiñanti macocotorrü aume. Autaquisürüca baeta ñome diez naneneca. Pero tapü mameso napacoconauncu iñemo cheperrtü auconca. Arrüna naucua ñana sobi, tone nausüboriqui au napese. \p \v 11 ‛Arrti naqui rranrrü oncoi, tari onsaperati arrüna nurarrti Espíritu Santo ümo bama icocoromañü. Arrübama macanana ümoti maniqui macocono, chüpenecopüma au infierno”. \s1 Manitacarrü ümo bama au Pérgamo \p \v 12 ‛Aconomo ito ümoti maniqui bacuirara itacu bama icocoromañü au manu pueblurrü nürirri Pérgamo. Urasoi ümoti arrüna sane: “Sane nurarrti aume maniqui uiche ane manu cüsese torrücaü nohorrü: \v 13 Tusio iñemo, pohoso año au manu pueblurrü auna cauta ane nüriacarrti choborese. Pero isuasürücaiqui aume, champürrtü tacürusu napaquionco iyoñü, ni nauquichepü tütaborioti Antípas amopünanaqui. Arrti coiñoti itopiqui nisura acamanu auna cauta ane nüriacarrti choborese. \v 14 Pero abe ito arrüba chomirriampü iñemo aboi: Arraño apicheta asioma acamanu abarrüpecu bama isamutema tacana nisonirrti Balaam tücañe. Arrti maniqui Balaam tücañe iñununecanatiti Balac na atachemacati ümo bama israelitarrü, na acumanama ümo bama maquiataca matupaca masantuca, y tacane na avivimia tacana numuquianca, champü nurabomacü ümomantoe. \v 15 Aboma ito abarrüpecu manuma chirranrrüpüma aiñocoma ñanunecaca manuma nicolaitarrü. Arrümanu manunecatarrü champürrtü urria iñemo. \v 16 Sane nauquiche apiñorroncosaño. Apiñoco manu churriampü nausüboriqui. Arrtü chapiñorroncocañopü, yeca tanu rrahi ümo manuma churriampü nisüboriquirrimia aübu na cüsese sahiquiñü, o sea aübu nisura. \p \v 17 ‛Arrti naqui rranrrü oncoi, tari onsaperati arrüna nurarrti Espíritu Santo ümo bama icocoromañü. Arrübama macanana ümoti maniqui macocono yasapacama ñana arrümanu pan nürirri maná, arrümanu ane anecanaiqui sobi. Yacheca ito ñana ümo taiquianati taman tachürüma purusubi aübu nuevurrü nürirrti corobo apü. Champüti quiatarrü atusi ümoti isane arrümanu nuevurrü nürirrti, tamantiatai naqui ümoche atorri”. \s1 Manitacarrü ümo bama au Tiatira \p \v 18 ‛Aconomo ito ümoti maniqui bacuirara itacu manuma icocoromañü au manu pueblurrü nürirri Tiatira. Urasoi arrüna sane ümoti: “Sane nurarrti Aütorrti Tuparrü aume, maniqui tacanapae nonco pese nirrtorrti y bucuara tacana oro nipoperrti: \v 19 Tusio iñemo arrüba napisamute y arrüna naucuasürücü aumeampatoe. Abacaiqui isiuñü. Tarucu napayuraca ümo macrirrtianuca. Tusio iñemo napasamucu tairri ümo nautaquisürücü. Manrrü urria napachücoi caüma pünanaqui tücañe. \v 20 Pero ta, abe ito ba chomirriampito iñemo aboi: Arraño apicheta asio abarrüpecu arrümanu paürrü, nürirri Jezabel. Tone mapaña anita au nürirrti Tuparrü, abu ta iñununecanama bama baserebioma iñemo, na avivimia tacana numuquianca, champü nurabomacü ümomantoe, y na acumanama ümo bama maquiataca matupaca masantuca. \v 21 Tücoboi suraboi isucarü na aiñoco arrümanu sane nisonirri, pero chirranrrüpü. \v 22 Amonsapesio caüma arrüna nisura aume: Arrüñü yacheca caüma norrocorrü ümo manu paürrü. Arrübama aboma isiu chiyaupü nitaquisürücürrüma sobi, arrtü chiñocotapüma arrümanu sane nisüboriquirrimia. \v 23 Arrübama aübosirri itabaiquiama, na atusi ümo manuma icocoromañü, tusio te iñemo arrüna ñapensacarrüma y arrüna nirrantümoma au nitusirrimia. Arrüñü isamute aume tacana arrüna napisamute. \p \v 24 ‛Arrübama mañanunecaca namatü champü tacanache nipiacarrüma, pero arrümanu nipiacarrüma torrio uiti choborese. Caüma rranitaca ito ümo bama aboma acamanu au Tiatira, bama chüsüropü yusiu manio chomirriampü manunecataca. Sucanañü sane aume: Champü manrrü nirracüpucu aume. \v 25 Tapü apiñensonocoquio manio omirria napanauncu cheperrtü iseca tato. \p \v 26 ‛Arrübama macanana ümoti maniqui macocono chepe nitacüru nisüboriquirrimia, y chunapüma ñacoconauncurrüma ümo nirracüpucu, tonema bama yacheca ñana üriacaboma na üriaburuma ñome nacioneca. \v 27 Orronene nurria yacüpucurrüma ñome, tacanarrtü baparriquia parropeca ui baretarrü. Isiataito arrüna nisüriaca torrio iñemo uiti Iyaü. \v 28 Isamucama tacana nocoborese, arrone tusio nurria arrtü tücuatü nanenese, na atusimia ito eana macrirrtianuca. \v 29 Arrti nauqui rranrrü oncoi, tari onsaperati arrüna nurarrti Espíritu Santo ümo bama icocoromañü”. \c 3 \s1 Manitacarrü ümo bama au Sardis \p \v 1 ‛Aconomo ito ümoti maniqui bacuirara itacu manuma icocoromañü au manu pueblurrü nürirri Sardis. Urasoi ümoti arrüna sane: “Sane nurarrti Cristo aume, naqui aboma bama siete Espíritu esati, y abe arrümanio siete nostoñeca mecuti: “Tusio iñemo arrüna napisamute. Tacanapaepü urria nausüboriqui, abu ta abaca tacanarrtü auconca au niyasata. \v 2 Apicoñoco nausüboriqui. Amasasatü itacu bama tirranrrapae atacüru ñacoconauncurrüma ümoti Tuparrü. Itopiqui arrüna napisamute champürrtü urria ümoti Tuparrü. \v 3 Apaquionsaño iyo nurarrti Tuparrü arrüna amoncoi y arrüna apasutiu tücañe. Apiñorroncosaño. Arrtü chapicoñocotapü nausüboriqui, isecatü aume tacanati cusüpürrü. Chütusiopü aume auche ayetü carrticurrü aume sobi. \v 4 Pero aboma bama mümanama acamanu abarrüpecu au Sardis, chümamesopü ñapanauncurrüma. Tonema bama aboma ñana ichepeñü, purusubi naibirrimia sobi, itopiqui ticoñocotama nisüboriquirrimia. \p \v 5 ‛Arrübama macanana ümoti maniqui macocono ichepe nitacüru nisüboriquirrimia, torrio ümoma sobi aibiboma purusubi. Chüborrabopü sobi nürirrimia icuqui manu librurrü arrüna cauta ane corobo nüri bama champü nitacüru nisüboriquirrimia. Surapoi nürirrimia isücarüti Bae Tuparrü y arrübama angelerrü. \v 6 Arrti naqui rranrrü oncoi, tari onsaperati arrüna nurarrti Espíritu Santo ümo bama icocoromañü”. \s1 Manitacarrü ümo bama au Filadelfia \p \v 7 ‛Aconomo ito ümoti maniqui bacuirara itacu bama icocoromañü au manu pueblurrü nürirri Filadelfia. Urasoi ümoti arrüna sane: “Arrti Cristo tonenti naqui samamecanati ümoti Tuparrü. Chipiacatipü apanti, ane nüriacarrti tacanati yüriaburrü David tücañe. Arrtü ane isane iyaübutati, champüti naqui puerurrü aiñamati tato. Y arrtü ane isane iñamatati, champütito naqui puerurrü aiyaübuti tato. Sane nurarrti aume: \v 8 Tusio iñemo arrüna napisamute. Champürrtü tarucapae naucusüu, pero ta apicocota nisura, y chaucüsocapü aübu nisüri. Sane nauquiche iyaübuta taman tururrü aume, y champüti naqui puerurrü aiñamati amopünanaqui. \v 9 Aboma bama namatü que israelitarrüma y tacane iñanaunumañü, abu ñapanturrümantai, icocoromati choborose. Pero tiene que ariorrüma sobi achesoimia aubesa, y tiene que atusi ümoma tarucu naucua iñemo. \v 10 Arraño apicocota nirracüpucu, apasamu tairri ñome nautaquisürücü. Sane nauquiche rracuiraca ñana autacu, arrtü iñatai manu horarrü auche ensümunu ane macocotorrü ümo bama aboma icu na cürrü. \v 11 Apaquionsaño: Contoatai yeca tanu. Apacuira nurria itacu arrüna iyebo aboi isiuquiñü, tapü anati iquiaübuta amopünanaqui arrüna naucua sobi. \p \v 12 ‛Arrübama macanana ümoti maniqui macocono ichepe nitacüru nisüboriquirrimia, isamucama tacana nompacüorrüma ümo niporrti Tuparrü au napese. Chüpenecopüma auqui manu. Iconomota ito icütüpüma nürirrti Tuparrü y nüri nesarrti pueblurrü, arrümanu nuevurrü Jerusalén cuatü auqui napese uiti Tuparrü. Tacane iconomota ito cütüpüma nuevurrü nisüri. \v 13 Arrti naqui rranrrü oncoi, tari onsaperati arrüna nurarrti Espíritu Santo ümo bama icocoromañü”. \s1 Manitacarrü ümo bama au Laodicea \p \v 14 ‛Aconomo ito ümoti maniqui bacuirara itacu bama icocoromañü au manu pueblurrü nürirri Laodicea. Urasoi arrüna sane: “Arrti Cristo tonenti naqui ümoche puerurrü oñoncatü. Uiti tusio oemo nürirrti Tuparrü. Uiti omirriane nanaiña arrüba abe. Arrti nanti sane aume: \v 15 Tusio iñemo arrüna napisamute. Arraño chapicococapüñü nurria, pero ta apicococañü pario. ¿Causanempü chapicococapüñü nurria? o si no ¡tari uiqui taman te tapü apicococañü! Pero apicococañü parioatai. \v 16 Sane nauquiche caüma ipenecaño yesaquiñü, ui na chümarrtacarrüpatai aume. \v 17 Arraño amucanaño champü causane nausüboriqui aübuti Tuparrü, y champü isane faltabo aume. Pariquipü chapapensacapü que au niyasata abaca tacana pobrerrü año, y tarucu nitaquisürücü nabausüpü. Amamenca au tomiquianene tacanarrtü ausupuca, y tacanarrtü champü nabaibi. \v 18 Sane nauquiche suraboira ausucarü nauqui apacanane nausüboriqui urria tacana oro, tapü ane isane faltabo aume, y tacane na urria caüma nausüboriqui saübuñü. Apacompora ito yesaquiñü abaibibo arrümanu purusubi, tapü tusiapae naucüso. Apacuira ito ümo namasata, na aparrtanaun tato, tapü abasiquia amamen au tomiquianene. \v 19 Arrüñü rracuansomococa ümo bama cuasürü iñemo. Yacheca carrticurrü ümoma, nauqui aicoñocoma nisüboriquirrimia. Tapü ünantü aume arrüna icuansomococaño. \v 20 Apaquionsaño: Arrüñü yaca abeu tururrü, iyotobaita. Arrtü anati naqui oncoiti nirrabiqui, iyaübutati nitururrti, yecatüpo esati, na irra aübuti y arrti saübuñü. \p \v 21 ‛Arrübama macanana ümoti maniqui macocono ichepe nitacüru nisüboriquirrimia, icheta ñana ümoma atümoma ichepeñü au niyesa tronorrü. Arrüñü isiatai rracanaca ümoti maniqui macocono, sane nauquiche caüma yaca ichepeti Iyaü au nesarrti tronorrü. \v 22 Arrti naqui rranrrü oncoi, tari onsaperati arrüna nurarrti Espíritu Santo ümo bama icocoromañü”. \c 4 \s1 Manauncurrü au napese \p \v 1 Auqui yasacatü ape, besüro niyasata ümo taman tururrü aurübo au napese. Ñoncoi tatito arrone nurria manitacarrü, arrümanu ñoncoi tücañe tacanapae arrone puuru tapacürrü. Nantü iñemo sane: \p —Ariacu tauna ape, na itusianca asucarücü arrüna pasabobo ñana. \p \v 2 Au manu rratorrü campiabo naca niyasata uiti Espíritu Santo. Yasacatü caüma ümo taman tronorrü ane au napese, y ümotito maniqui tümonso ahu, abu arrti Bae Tuparrü. \v 3 Arrti maniqui tümonso au manu tronorrü anentarrtai nicütüpürrti, tacanapae arrümanio omirriantai camanca, nobürirri jaspe y cornalina. Itupecu manu nesarrti tronorrü ane taman nirrirri, tacanapae arrümanu cama nobütama nisurrü, nürirri esmeralda. \v 4 Abe ito piquiataca tronorrü itupecu manu tronorrü, veinticuatro nububiquirri. Aboma tümonsoma veinticuatro mañoñünca ubau, arrübama mamayoreca. Purusubi naibirrimia. Ane ito nitarusürrüma oro. \v 5 Auqui manu tronorrü masünaca y mapaesoca tatito. Rabotito manitacaca. Abe ito esa tronorrü manio siete basaruca, abu ta tonema arrümanuma siete Espíritu aboma esati Tuparrü. \p \v 6 Esa manu ito tronorrü ane arrüna cuara tacana taman narubaitu turrü cücheseña tuma ahu, anentarrtai pürücü tacana vidrio. Itupecu manu tronorrü aboma bama cuatro süboricoma, ataso nicütüpürrüma ui sütoca, auna sane cümenuma y chacuma ito. \v 7 Arrti maniqui primero uturuquimia tacana nocütürüquiorrti, arrti maniqui quiatarrü tacana tororrü, arrti maniqui quiatarrü arrüna nisurrti tacana nisurrti ñoñünrrü, arrti maniqui tacürurrü tacana arrone nutamonrrirri basoro. \v 8 Manuma süborico cadati taman abe seirri nipiarrti tacana nipia nutauma. Ubataso oboi sütoca auna omonü, y ñoquiana. Chümacansarapüma, naneneca y tobiquia nitosibirrimia namatü sane: \q1 Tarucu nüriacarrti Tuparrü, tarucu nüriacarrti Tuparrü, tarucu nüriacarrti Tuparrü, naqui champü tacanache nicusüurrti. \q1 Tanancatiatai tücañe, anati caüma, anatiquito ñana. \p \v 9 Arrümanuma cuatro iñanaunumati maniqui tümonso au tronorrü, naqui champü nitacüru nisüboriquirrti. Machampiencanama ito ümoti. \v 10 Sane ito ui arrübama veinticuatro mamayoreca, bachesoiyoma esati Tuparrü, naqui tümonso au tronorrü, naqui champü nitacüru nisüboriquirrti. Manaunuma ümoti. Iñatama acü nitarusürrüma, namatü: \q1 \v 11 Arrücü Tuparrücü y Señorcü suiñemo, chiyaupü napanauncu, champü tacanache nanentacarrü obi. \q1 Sopiñanauncü, chiyaupü nacusüu, itopiqui omirriante obi isiu narrianca nanaiña arrüba abe. \c 5 \s1 Arrümanu Nobirrama y manu quichonimiacarrü \p \v 1 Auqui yasacatü ümoti maniqui tümonso au manu tronorrü, au nepanauncu neherrti ane quichonimiacarrü quiñoeno, corobo icu y pürücü ito. Abe siete nitomoentorrü. \v 2 Au manu rratorrü rabotü nitosibirrti taman ángel, naqui tarucu nicusüurrti, nanti sane: \p —¿Quiti naqui puerurrü aisoquisünati y aiyaübuti arrüna quichonimiacarrü? \p \v 3 Pero ni icuquipü cürrü, ni au napesepü, ni iquianapü cürrü anati naqui puerurrü aisoquisüna nitomoentorrü, na aurü, y nauqui leheboti. \v 4 Auqui arrone nurria nisareo, itopiqui champüti tabüco naqui puerurrü aiyaübuti manu quichonimiacarrü na leheboti arrüna corobo icu. \v 5 Auqui tamanti uturuqui manuma mamayoreca nanti iñemo: \p —Tapü areoca. Anati auna naqui arucu nurria ümoti, naqui üriatu bama israelitarrü. Ipiarientetorrti yüriaburrü David. Macananati ümo nomünantü. Tonenti caüma naqui samamecana, nauqui puerurrü aiyaübuti manu quichonimiacarrü. \p \v 6 Auqui yasacatü eana manuma veinticuatro mamayoreca y eana manuma cuatro süborico esa tronorrü, ane taman Nobirrama atürai, tonenti Jesucristo. Tusioiqui nurria nobüriturrü ümo, arrüna uiche acon tücañe. Abe siete nitapacürrü y siete nistorrü. Arrümanio siete nistorrü, ta tonema bama siete nesarrti Espíritu Tuparrü. Arrti Bae Tuparrü bacüpuruti ümo manuma siete Espíritu nauqui ariorrüma au nanaiñantai icu cürrü. \p \v 7 Auqui sürotü manu Nobirrama esati maniqui tümonso au tronorrü. Yasutiu mecuquiti arrümanu quichonimiacarrü. \v 8 Numo tiyasutiu, arrümanuma cuatro süborico ichepe arrümanuma veinticuatro mamayoreca bachesoiyoma esa, na anauma ümo. Cadati taman ane uiti taman violín ichepe taman coparrü oro aübu rroriocoma ahu. Arrümanu rroriocoma, tone neancarrüma bama samamecana ümoti Tuparrü. \v 9 Auqui macantarama arrümanu nuevurrü ñacantacarrüma, nantü sane: \q1 Arrücü samamecanacü nauqui asuriu manu quichonimiacarrü y aisoquisünanio nitomoentorrü, itopiqui aichücü tücañe aitabairomacü. \q1 Ui noto ataesümunucuca eanaqui nomünantü ümo bama macrirrtianuca auqui nanaiña nacioneca, auqui nanaiñantai manitacaca, nauqui aye uimia esati Tuparrü. \q1 \v 10 Arrüma caüma yüriaburrüma obi, sacerdoterrüma ito ümoti Tuparrü. \q1 Ane ñana nüriacarrüma icu cürrü. \p \v 11 Auqui yasacatü ichupecuñü, ñoncoi ñanitaca bama cütüpürrü angelerrü aboma itupecu tronorrü. Sürümana millones nubiquirrimia. Aboma ito manuma cuatro süborico y arrümanuma mamayoreca. \v 12 Fuerte nitosibirrimia, urapoimia arrüna sane: \q1 Arrüna Nobirrama ichübü atabori tücañe. \q1 Urria asuriu üriacabo, enarribo, ipiacabo, icusüubu, anentacabo uiti \q1 Tuparrü. \q1 Uiñanauna. \p \v 13 Auqui ñoncoito nitosibi nanaiña bama aboma au napese, y bama aboma icu cürrü, y bama aboma iquiana cürrü, y arrüba abe au narubaitu turrü, nanaiña arrüba urriante uiti Tuparrü. Namatü sane: \q1 Champü tacanache nacarrti. \q1 Tarucu nüriacarrti y nanentacarrti. \q1 Sane nauquiche manauna ümoti maniqui tümonso au tronorrü, y ümo manu Nobirrama. \p \v 14 Auqui namatü caüma arrümanuma cuatro süborico: \p —Amén, sane te. Arrümanuma mamayoreca bachesoiyoma y manaunuma ümoti Tuparrü, naqui champü nitacüru nisüboriquirrti. \c 6 \s1 Arrümanio siete nitomoento quichonimiacarrü \p \v 1 Isucarüñü nurria ito arrümanu Nobirrama isoquisünata taman nitomoento manu quichonimiacarrü. Rabotü nitosibirrti maniqui taman uturuqui manuma cuatro süborico, arrone nurria tacanarrtü süuru, nanti sane: \p —Ariacu. \p \v 2 Auqui yasacatü. Besüro niyasata ümo taman cabayurrü purusubi. Anati taman ñoñünrrü chacu. Ane cümomese uiti. Torrio taman tarusürrü ümoti itobo na ñacanacarrti, na acanatiqui manrrü. \p \v 3 Numo soquisüro quiatarrü nitomoento manu librurrü ui manu Nobirrama, rabotito nitosibirrti maniqui quiatarrü uturuqui manuma süborico, nanti sane: \p —Ariacu. \p \v 4 Auqui paecüburu caüma quiatarrü cabayurrü, cüturiqui nicütüpürrü. Arrti maniqui anati chacu torrio ümoti taman cüsese sürümanarrü. Torrio ito ümoti üriacaboti nauqui puerurrti aiñarrimiacati nomirria icuqui cürrü, na tapü cuasürüma macrirrtianuca ümomantoe. Uiti caüma itabairomacü uirrimiantoe. \p \v 5 Soquisüro ito caüma quiatarrü nitomoento manu librurrü ui manu Nobirrama. Rabotito caüma nitosibirrti maniqui quiatarrü uturuqui manuma süborico, nanti sane: \p —Ariacu. \p Yasacatito caüma ümo quiatarrü cabayurrü, cübüsi nicütüpürrü. Arrti maniqui anati chacu ane taman mapesatarrü mecuti. \v 6 Rabotü taman tosibirri uturuqui manuma cuatro süborico, nanti sane: \p —Tamantai kilo trigo itobo taman sapese trabacorrü y trerrü kilo narorrü (cebada) itobo taman sapese trabacorrü. Tapü nasaite y niyü uva champürrtü carurrapae. \p \v 7 Isoquisünata ito Nobirrama arrümanu quiatarrü nitomoento manu librurrü. Rabotü nitosibirrti maniqui tacürurrü uturuqui manuma cuatro süborico, nanti sane: \p —Ariacu. \p \v 8 Yasacatito caüma ümo quiatarrü cabayurrü, choriopatai nicütüpürrü. Arrti maniqui anati chacu, concorrü nürirrti. Isiuti caüma cuamatü bama macoiñoca auqui manu cauta amoncoma. Torrio ümoma üriacaboma na atabaimia ümo cuarta parterrü macrirrtianuca icuqui cürrü, ui guerra, cürüpürrü, norrococa y oboi numuquianca arrüba patabaiyo genterrü. \p \v 9 Numo soquisüro manu quiatarrü nitomoentorrü, yasacatü ñome nausüpü bama coiñoma tücañe itopiqui urapoimia nurarrti Tuparrü. Abe iquiana altar. \v 10 Botosibico nurria, munantü sane: \p —Arrücü Señor, urria nachücoi, cumplibocü aübu nura. ¿Auchepü ñana atoco ümo manuma uiche aitabairoma somü tücañe taha icu cürrü, na aiña ito ümoma tacana arrüna yachücoimia suiñemo tücañe? \p \v 11 Auqui torrio aibiboma purusubi. Bacüpucurrü ito ümoma arrüperamainqui pario cheperrtü tiñatai nubiqui bama maquiataca yaruquitorrüma, bama imostorrti Tuparrü, bama abomainqui icu cürrü. Coiñomainquito tacana arrüma tücañe. \p \v 12 Numo soquisüro manu quiatarrü nitomoentorrü ui Nobirrama, paichoconono cürrü. Surrü caüma cübüsi nisurrü, tacana luto, tapü pama cüturiqui tacana notorrü. \v 13 Norrtoñeca bupaquio acü auqui napese, tacana arrobe nobüta higo bupaquio icütüpüqui nihirri, arrtü maquiütüca fuerte. \v 14 Masamuña ensoro napese tacana arrone quiñoencana quichonimiacarrü. Nanaiña yirituca y cüca arrüba abe cümuinta turrü mopeneco auqui na cauta amonquion. \v 15 Nanaiña arrübama mayüriabuca icuqui cürrü ichepe bama tarucu nane ümoma, bama rricurrü, y bama üriatu masortaboca, bama tarucu nüriacarrüma ichepe bama imostorrüma y arrübama abomantai, matanecanama omeana yirituca au arrüba nusutu canrrü, y ñoquiana canca. \v 16 Namatü sane ñome manio yirituca y ñome manio canca: \p —Aupaqui somonü, na apiñanecanasomü ñünanati Tuparrü, maniqui tümonso au tronorrü, y ñünana nitübori manu Nobirrama. \v 17 Chauqui tiñatai arrüna nanenese nesa carrticurrü suiñemo. ¿Quitipü naqui puerurrü avantabo ümo? \c 7 \s1 Arrübama tacümanauncunu eanaqui bama israelitarrü \p \v 1 Auqui yasaratü ümo manuma cuatro angelerrü atüraimia au cuatro nerrquina cürrü. Iñanamacü ñocümenu ba cuatro maquiütüca, tapü upausücüro ümo cürrü ñome sueca, ni ümopü narubaitu turrü. \v 2 Yasacatito cümenuti maniqui quiatarrü ángel, cuati auqui tauna ümo tansürü, ane uiti arrümanu sellorrü nesarrti Tuparrü, naqui ñemanauncurratoe süborico. Tosibicoti maniqui ángel sane ümo manuma cuatro angelerrü, bama torrio üriacaboma na puerurrüma aiñamesocoma cürrü y narubaitu turrü. Nanti sane ümoma: \p \v 3 —Tapü ane causane aboi ümo cürrü y ümo narubaitu turrü, tapü ane causane ito aboi ñome sueca, cheperrtü tüsüro sobi sellorrü icuta bama imostorrti Tuparrü. \p \v 4 Ñoncoito caüma arrümanu nubiqui bama sellabobo: ciento cuarenta y cuatro mil eanaqui manuma israelitarrü. Tarinan auna arrümanu listarrü: \p \v 5 Doce mil eanaqui nesarrti familiarrü Judá, doce mil eanaqui nesarrti familiarrü Rubén, doce mil eanaqui nesarrti familiarrü Gad, \v 6 doce mil eanaqui nesarrti familiarrü Aser, doce mil eanaqui nesarrti familiarrü Neftalí, doce mil eanaqui nesarrti familiarrü Manasés, \v 7 doce mil eanaqui nesarrti familiarrü Simeón, doce mil eanaqui nesarrti familiarrü Leví, doce mil eanaqui nesarrti familiarrü Isacar, \v 8 doce mil eanaqui nesarrti familiarrü Zabulón, doce mil eanaqui nesarrti familiarrü José y doce mil eanaqui nesarrti familiarrü Benjamín. \s1 Bama sürümana aibioma purusubi \p \v 9 Auqui yasacatito ümo manuma sürümanama macrirrtianuca auqui nanaiña nacioneca y aruqui nanaiñantai ñanitacarrüma, bama champüti puerurrü aipiacümuncunuma. Aboma esa manu tronorrü y esa manu Nobirrama. Purusubi naibirrimia. Ane nasu mutacürrü mecuma. \v 10 Enterurrüma tosibicoma, namatü sane: \q1 Arroñü utaesübuca eanaqui nomünantü uiti naqui tümonso au tronorrü y ui manu Nobirrama (uiti Tuparrü y uiti Jesucristo). \p \v 11 Arrümanuma angelerrü aboma itupecu manu tronorrü ichepe manuma mamayoreca y arrümanuma cuatro süborico bachesoiyoma esa manu tronorrü, mataconoconoma, manaunuma ümoti Tuparrü, namatü sane: \q1 \v 12 Amén, sane te. \q1 Tari champü nitacüru numanauncu ümoti Tuparrü, numachampiencaca ümoti. \q1 Tarucu nipiacarrti, nüriacarrti, nicusüurrti, y nanentacarrü esati. \q1 Amén. \p \v 13 Auqui tamanti eanaqui manuma mamayoreca ñanquitioti rropünanaquiñü: \p —¿Tusio aemo quiti bama purusubi naibirrimia y auquiche ayematü? \p \v 14 Sucanañü ümoti: \p —Chütusiopü iñemo, pero arrücü te tusio aemo. \p Auqui urapoiti isucarüñü: \p —Tonema bama cuamatü icuqui cürrü, auquina cauta tarucu nitaquisürücürrüma tücañe. Pero caüma arrüma chauqui tirrimiacana tato nomünantü uimia ui noto Nobirrama. Sane nauquiche purusubi naibirrimia. \v 15 Sane nauquiche aboma esa nesarrti tronorrü Tuparrü. Baserebioma ümoti naneneca y tobiquia au niporrti, arrti bacuirarati itacuma. \v 16 Chanantopü tato acürüpüma ni atosüpüma, ni ataquisürüpüma ui nipequi surrü. \v 17 Arrümanu Nobirrama esa tronorrü yasaparama, ichamanama turrü, arrüna uiche asüborimia, y arrti Bae Tuparrü isübutati nisucürrüma, bacheboti ipucünuncuboma. \c 8 \s1 Arrüna septimo nitomoentorrü \p \v 1 Nauquiche soquisüro manu quiatarrü nitomoento manu quichonimiacarrü ui Nobirrama, cüchenaña au napese, media horarrü, champü isane rabotü. \p \v 2 Auqui yasacatü ümo manuma siete angelerrü aboma esati Tuparrü. Botorrio ümoma cornetaca. \v 3 Cuatito maniqui quiatarrü ángel atüraiti esa manu altar. Torrio ümoti taman nausürrü oro aübu chama rroriocorrü, na aicubiti icu altar, na aürotü ape nausirri ichepe neanca bama icocoromati Tuparrü. Arrümanu altar pururrü oro, ane esa nesarrti tronorrü Tuparrü. \v 4 Y arrümanu nausi manu rroriocorrü mecuquiti maniqui ángel sürotü ape esati Tuparrü ichepe manu neanca bama icocoromati. \v 5 Auqui arrti maniqui ángel iñatamacatati manu nausü rroriocorrü ui sücüborrü icuqui manu altar. Auqui yarutaübutati icu cürrü. Auqui rabotü manitacaca, nisüurrü, ñasünarrü y paichoconono cürrü. \s1 Arrüba cornetaca \p \v 6 Auqui caüma arrümanuma siete angelerrü acomoraboma na aipununioma nesarrüma cornetarrü. \p \v 7 Arrti maniqui primeru ipunutati nesarrti cornetarrü. Auqui bupaquio noñoca, pese y notorrü icu cürrü. Üro arrüna tercera parterrü currü, tercera parterrü sueca y nanaiña arrüba narrüchopüro. \p \v 8 Arrti maniqui quiatarrü ángel ipunutatito nesarrti cornetarrü. Auqui yasacatü ümo arrümanu tacana arrone yiriturrü omo, paquiancana cümuinta narubaitu turrü auqui ape. Y arrümanu tercera parterrü narubaitu turrü campiabo au manu rratorrü tacana notorrü. \v 9 Tercera parterrü arrüba bosüborico au narubaitu turrü mocoiño, y tercera parterrü arrüba barcorrü, arrüba mamenco isu, omiñarrio. \p \v 10 Arrti maniqui quiatarrü ángel ipunutatito nesarrti cornetarrü. Auqui paquio arrümanu porrirratoe nostoñese arrone nurria noncorrü, tacana arrone ane isane omo icutacu baparrü. Paquio onü manu tercera parterrü niyosütu nusüruca y nantaituca. \v 11 Arrümanu nostoñese nürirri pichananene. Sane nauquiche caüma arrüba tuca mopichananene. Cütüpürrü macrirrtianuca coiñoma uirri. \p \v 12 Arrti maniqui quiatarrü ángel ipunutatito nesarrti cornetarrü. Auqui caüma mameso tercera parterrü surrü, tercera parterrü pama y tercera parterrü nostoñeca, na tapü anentarrü ümo arrüba cuatro horarrü au sapese y cuatro horarrü au tobirri, tari tomiquianene ñome. \p \v 13 Auqui yasacatü ümo manu taman nutamonrrirri basoro apetaisürü cümuinta napese. Ñoncoi nitosibirri sane: \p —Autaquisürücatai, bama süboricoiqui icu cürrü, arrtü tübupuruito manio piquiataca cornetaca ui bama maquiataca trerrü angelerrü. \c 9 \p \v 1 Auqui arrti maniqui quiatarrü ángel ipunutatito nesarrti cornetarrü. Yasacatü ümo taman nostoñese omeanaqui manio bupaquio acü auqui napese, abu arrti taman ángel. Torrio ümoti uiti Tuparrü yaberrü na aiyaübuti nusutu cürrü, arrüna champü nitacürurrü. \v 2 Auqui iyaübutati. Cuatanene nausirri cübüsi, tacanapae arrone auqui horno arrüna champü tacanache nisunaunrrü. Rruparrio surrü ui manu nausirri auqui nusutu cürrü, tomiquianene uirri. \v 3 Eanaqui manu nausirri omümio nubasoroca arrüba bupasoro au nanaiña cürrü. Torrio ñome obüriacabo na abosi tacana nupataca, nirri cürrü. \v 4 Bacüpucurrü ñome tapü ane causane oboi ñome sueca, narrüchopüro y nanaiña arrüba obütaürrü, tari ümo arrübamantai macrirrtianuca, bama champü sellorrü nesarrti Tuparrü icutama. \v 5 Bacüpucurrü ito ñome tapü opitabairomampae, tari taquisürüma ñome cinco panca. Y arrümanu norrocorrü ui nobosiquirri tacanarrtü osiyohoñü nupatarrü. \v 6 Au manio naneneca arrübama macrirrtianuca yapachetioma causane nauqui acoma, pero ta, chütorriopü ümoma. Tarucu nirrancarrüma acoma, pero chücoiñopüma. \p \v 7 Arrümanio nubasoroca tacana arrobe cabayuca paborio ümo guerra. Ane niyutarusürrü tacana oro yuta. Arrüba niyusurrü tacana nisurrti ñoñünrrü. \v 8 Arrüna niñutanurrü tacana niqui nitanu paürrü, y nomohorrü tacana noho nocütürüquiorrü. \v 9 Ane arrümanu nubaibirri tacana fierro ubauquibo. Süuru nurria niyupasocorrü, tacanapae arrobe carroca motonono yusiu cabayuca, nomequirri ümo guerra. \v 10 Icutacu nobiyorrü ane nomeamporrü tacana nomeampo arrobe nupataca, nirri cürrü, arrüna uiche abosi ümo macrirrtianuca na ataquisürüma ñome cinco panca. \v 11 Anati taman ángel auqui infierno obüriatubu manio nubasoroca, nürirrti “Abadón” auqui hebreo, tapü auqui griego “Apolión”, y auqui besüro “yatabayorrü” nürirrti. \p \v 12 Pasao arrümanu primer taquisürücürrü, pero cuantionqui torrü. \p \v 13 Ipunutatito maniqui quiatarrü ángel nesarrti cornetarrü. Rabotü tosibirri omeanaqui manio tapacüca oro abe icu altar esa nesarrti tronorrü Tuparrü. \v 14 Nantü sane manu tosibirri ümoti maniqui ángel aübu cornetarrü: \p —Aisoquisünasama manuma cuatro angelerrü aboma tomoenoma esa manu narubaitu sapoco, nürirri Eufrates. \p \v 15 Soquisüroma manuma angelerrü arrübama samamecana ümo arrümanu horarrü y ümo arrümanu nanenese, panrrü y añorrü, na aitabaimia arrüna tercera parterrü macrirrtianuca icuqui cürrü. \v 16 Ñoncoi nubiqui bama esarrüma soldadorrü, bama aboma yuchacu cabayuca: doscientos millones nubiquirrimia. \p \v 17 Auqui quiatarrü niyasata, yasacatü caüma ümo manuma mañoñünca aboma yuchacu manio cabayuca. Ane auquiboma auna nitusirrimia yerurrü cüturiqui, asuru y amariyu. Arrümanio cabayuca niñutanurrü tacana nitanu nocütürüquiorrü. Ubahiqui paecüburu pese, nausirri y azufre. \v 18 Tercera parterrü macrirrtianuca coiñoma ui arrümanu pese, nausirri y azufre ubahiqui manio cabayuca. Coiñoma aboi manio trerrü plagarrü. \v 19 Arrümanu nopipiaca manio cabayuca, arrüna uiche apatabai, ane icutacu nobiyorrü y ubahi. Arrümanio nobiyorrü tacana arrobe noirroboca, abe niñutanurrü. \p \v 20 Pero arrümanuma nisobüratu macrirrtianuca, bama chücoiñopü ui arrümanu taquisürücürrü, chorronenepü ümoma, isamutemainqui nomünantü. Manaunumainqui ümo bama machoboreca y ümo masantuca, arrübama urriancama uimia oro, plata, bronce, canrrü y suese. Abu chasarapümatü, ni amenpüma, ni anempü isane oncoimia. \v 21 Chiñocotapüma arrüna yatabaiquirrimia, nicheserucurrüma, niturapacarrüma, nicusüpücürrüma. \c 10 \s1 Tamanti ángel aübu libruma \p \v 1 Yasacatito cümenuti quiatarrü ángel naqui tarucu nicusüurrti, cuati auqui napese eana taman cüsaüborrü. Ane cuara nurria nirrirri onü nitanurrti. Anentarrtai ui nisurrti, tacanarrtü cuara ui surrü. Tapü arrüba nitaparrti butusio tacana nonco pese. \v 2 Ane taman chimiamantai libruma aurübo mecuti. Ui nepanauncu nipoperrti icümotenti isu narubaitu turrü, tapü nepaurrü icümote icu cürrü. \v 3 Auqui tosibicoti fuerte nurria tacana nitosibi nocütüriquiorrü, arrtü tüborico. Arrümanu nitosibirrti opiñumuta caüma siete mapaesoca, arrüba opipiaca apanita. \v 4 Irrancapü iconomo arrümanu nuburarrü, pero ñoncoi taman manitacarrü, nantü sane iñemo: \p —Aiñahübu aemoantai arrümanu nubura manio siete mapaesoca, tapü aiconomota. \p \v 5 Auqui arrti maniqui ángel icümotenti isu narubaitu turrü y icu cürrü iquiampetati nepanauncu nipiarrti, asaratitü ape. \v 6 Itusiancatati curusürrü isucarüti Tuparrü, naqui champü nitacüru nisüboriquirrti, naqui uiche urriane napese, cürrü, narubaitu turrü y nanaiña arrüba abe ubahu. Nanti sane: \p \v 7 —Tüsaiapae acoco nanaiña arrüna pasabobo. Arrtü ipunutati nesarrti cornetarrü maniqui tacürurrü ángel, tusio, ta tücumplibo arrümanu anecanatai ñapensacarrti Tuparrü, arrümanu turapoiti tücañe isucarü bama nesarrti profetarrü, bama baserebio ümoti. \p \v 8 Arrümanu manitacarrü cuatü iñemo tücañe auqui napese, nanti tatito iñemo sane: \p —Acosi asuriu manu aurübo libruma mecuquiti maniqui ángel icümote isu narubaitu turrü y icu cürrü. \p \v 9 Yacatü rranquiriu pünanaquiti. Nanti sane iñemo: \p —Asusui, anse. Usiña baeta ahicü tacana nuhurrü, pero arrtü tütane acübobicü, ta pichananene. \p \v 10 Yasutiu manu libruma mecuquiti maniqui ángel. Irrate. Ñemanauntu, usiña baeta sahiñü, pero numo tipiuncuta, ta pichananene sübobiñü. \v 11 Nantito iñemo: \p —Urria arrtü aeca tatito uraboi nurarrti Tuparrü yocütüpü manio sürümana puebluca, nacioneca, mayüriabuca y arrübama auqui piquiataca manitacaca. \c 11 \s1 Arrümanuma torrü terrticurrü \p \v 1 Auqui torrio iñemo taman boquirri na yerotü imeriraca niporrti Tuparrü y arrümanu altar ane acamanu. Bacüpucurrü ito iñemo ipiacünuncunuma manuma aboma manaunuma acamanu. \p \v 2 —Arrümanu nusuara tapü aimeriracata —sane bacüpucurrü iñemo—, itopiqui torrio ümo bama extranjerurrü, bama uiche emeonoma manu pueblurrü samamecana ümoti Tuparrü (Jerusalén) ñome ba cuarenta y dos panca. \v 3 Rracüpuca ito ümo bama torrü niyesa terrticurrü —nanti Tuparrü—, nauqui ariorrüma anitama au nisüri. Süromatü ñome ba mil doscientos sesenta naneneca. Cübüsi naibirrimia. \p \v 4 Arrümanuma torrü terrticurrü, ta tonema arrümanio torrü suema olivos y arrümanio torrü cantreruca abe esati Tuparrü, naqui üriabucati icu cürrü. \v 5 Omo pese ahiquimia, ümo arrtü anati naqui rranrrü ane causane uiti ümoma, üroti ui arrümanu noncorrü ahiquimia. \v 6 Puerurrüma ito aiñamama napese na tapü rrobeoca ümo manu tiemporrü nacarrüma manitanama, cheperrtü tütacürusu ñanitacarrüma au nürirrti Tuparrü. Puerurrü ito aisamunü turrü notorrü uimia. Puerurrüma achema taquisürücürrü ümo macrirrtianuca isiu nirrancarrüma. \p \v 7 Arrtü tütacürusu arrümanu ñanitacarrüma, cuatü caüma arrümanu numuquianrrü auqui infierno ahi ümoma. Macanana ümoma, coiñoma uirri. \v 8 Nicunturrüma caüma omonconatai isiu cayaca au manu yarusürürrü pueblurrü nürirri Jerusalén, nürirrito Sodoma o Egipto. Acamanu ito coiñoti naqui Señor tücañe. \v 9 Arrübama macrirrtianuca auqui nanaiña puebluca, manitacaca, y nacioneca, trerrü naneneca y medio yasaboriquirrimia ümo nicunturrüma. Chichebopü uimia nauqui aüroma cütu. \v 10 Arrümanu nanenese ñana yarusürürrü pucünuncurrü ui bama süborico icu cürrü. Macumananamantai ümomantoe, nipucünuncurrüma, itopiqui ta tücoiñoma arrümanuma torrü nesarrti terrticurrü Tuparrü, bama uiche churriampatai nacarrüma tücañe. \v 11 Pero yopürücü manio trerrü naneneca y medio, arrümanuma torrü profetarrü süboricoma tato uiti Tuparrü. Atüraimia tato uiti. Enterurrüma bama arrtai, yarusürürrü nirrucurrüma. \v 12 Auqui arrümanuma torrü terrticurrü oncoimia manitacarrü ümoma auqui napese, nantü sane: \p —Ausiapata tauna ape. \p Arrüma caüma süromatü ape eana taman cüsaüborrü. Y arrübama tüboricoma icuatama arrtayomatü isiuma. \p \v 13 Au arrümanu horarrü paichoconono cürrü, y decima parterrü arrümanu pueblurrü iñarrio. Coiñoma siete mil macrirrtianuca uirri. Arrübama chücoiñopü aüboqui ui nirrucurrüma iñanaumumati Tuparrü, naqui anati au napese. \p \v 14 Chauqui tüpasao arrümanu segundo taquisürücürrü, pero contoatai tücuatü quiatarrü. \s1 Arrüna séptimo cornetarrü \p \v 15 Auqui arrti maniqui tacürurrü ángel ipunutatito caüma nesarrti cornetarrü. Rabotio tosibiquia auqui napese, munantü sane: \q1 Nanaiña caüma nüriacaca icuqui cürrü omeno iquiana nüriacarrti Tuparrü y arrti Cristo. \q1 Champü nitacüru nüriacarrti. \p \v 16 Auqui arrümanuma veinticuatro mamayoreca, bama aboma au nesarrüma tronorrü esati Tuparrü bachesoiyoma, mataconoconoma, manaunuma ümoti, \v 17 namatü: \q1 Supachampiencaca aemo, Tuparrü, itopiqui arrücü tarucu nacusüu. \q1 Anancüatai tücañe, acaiqui caüma, y acaiquito ñana. \q1 Arrücü ane yarusürürrü nüriaca, aübapae üriabucü. \q1 \v 18 Tüboricoma bama macrirrtianuca icu cürrü aemo, pero caüma arrücü atococa atübori ümoma. \q1 Tiñatai manu horarrü cauta acurrtama obi bama tücoiño. \q1 Iñata ito caüma manu horarrü cauta aitorrimia nacumanata ümo bama aesa profetarrü arrübama manunecana tücañe nüri. \q1 Aitorrimia ito nacumanata ümo bama samamecana aemo, y ümo nanaiña bama iñanaunumacü, champü ümoche obi arrtü tarucu nicuarrüma icu cürrü, o champü. \q1 Chauqui tiñatai ito arrümanu horarrü auche acoma obi bama uiche mameso na cürrü, bama uiche aenso nicoñococorrü. \p \v 19 Auqui aurübo manu niporrti Tuparrü ane au napese. Tusinaña manu baurirri uiche atusi nesarrti tratorrü Tuparrü aübu bama icocoromati. Auqui masünaca, süuru y buyarrü. Paichoconono cürrü y bupaquio noñoca sürümana. \c 12 \s1 Taman paürrü y noirroborrü \p \v 1 Auqui yasacatü ümo quiatarrü yarusürürrü señarrü au napese. Itusiancanü ito taman paürrü, cüburrio ui nicua surrü, tacanarrtü naibirri. Ñoquiana nipopese ane pama. Ane ito ita taman tarusürrü, pururrü nostoñeca, doce nububiquirri. \v 2 Tochiquio manu paürrü, sane nauquiche ane tosibiaca ui norrocorrü ümo, itopiqui rranrrü ane mecu. \p \v 3 Auqui itusiancanü ito quiatarrü señarrü: Taman numuquianrrü ünantatai nacarrü, cüturiqui nicütüpürrü, (nacarrü tacana noirroborrü). Abe siete nitanurrü y diez nitapacürrü. Butarusüu manio nitanurrü. (Arrümanu numuquianrrü, ta tone nausüpürrti choborese.) \v 4 Ipusanacanio tercera parterrü nostoñeca auqui napese icu cürrü ui niyorrü. Atürai esa manu paürrü, tone rranrrü ane mecu. Barrüperara ümo, na ane mecu, nauqui arati ipiaümacarrü. \v 5 Nauquiche tanati icu cürrü ipiaümacarrü, ñaümati. Tonenti ñana naqui yüriaburrü ñome nanaiña nacioneca. Üriabucati ñana ñome ui taman vararrü yerurrü. Au manu rratorrü cahüburuti pünanaqui manu numuquianrrü, sürotitü ape, iñataiti esati Tuparrü, naqui anati au tronorrü. \v 6 Auqui arrümanu paürrü besüburu eana rroense, auna cauta anancatai acomorabo uiti Tuparrü ümo, na acheti tuburibo ümo mil doscientos sesenta naneneca. \p \v 7 Auqui ane yarusürürrü bahiquirri au napese uiti arcángel Miguel ichepe bama nesarrti angelerrü, aübu manu numuquianrrü y arrübama esarrü angelerrü. \v 8 Macananati Miguel ümo. Auqui peneco auqui napese aübu nanaiña bama esarrü angelerrü. \v 9 Sane caüma peneco auqui napese manu numuquianrrü, arrümanu chaübopü noirroborrü, nürirri choborese y Satanás, arrüna tarucu ñatachemacacarrü ümo macrirrtianuca icu cürrü. Tone ichepe bama esarrü angelerrü paquiancanama icu cürrü. \p \v 10 Auqui ñoncoi arrone nurria tosibirri auqui napese, nantü sane: \p —Chauqui tutaesübuca uiti Tuparrü. Tütusio nüriacarrti Tuparrü, y nicusüurrtito naqui Aütorrti, naqui Cristo, itopiqui ta, tüpenecoti auqui napese naqui nantarrü uraboi bama usaruquitaiqui isucarüti Tuparrü, naneneca y tobiquia. \v 11 Arrüma macananama ümoti choborese, ta ui noto Nobirrama y ui arrüna ñanitacarrüma nomirria au nürirrti Jesús tücañe. (Itopiqui ta, coiño Nobirrama itoboma, türrimiacana tato nomünantü uimia.) Chücuasürüpü ümoma nisüboriquirrimia, itorrimianamacü ümoti Cristo, y coiñoma itopiquiti. \v 12 Tari pucünuñama nurria bama aboma au napese. Pero arrtürabopü bama abomainqui icu cürrü, y bama bavivico isu turrü, itopiqui arrti choborese tüsürotitü acü ümoma. Tarucu nitüborirrti, itopiqui tusio ümoti, ta contoatai ayeti tato Jesús. \p \v 13 Nauquiche tütusio ümo manu noirroborrü (naqui choborese) ta yaruraübutama acü, sürotü isiu manu paürrü aübo anati mecu ipiaümacarrü. \v 14 Pero botorrio ümo manu paürrü uiti Tuparrü torrü nipia nutamonrrirri sürümanarrü, nauqui aso iche eana rroense, na aiñanai taha auna cauta ane acomorabo ümo pünanaqui manu noirroborrü. Acamanu arrti Tuparrü bacheboti tuburibo ñome trerrü añorrü y merio. \v 15 Arrümanu noirroborrü arapara turrü ahiqui, nauqui urriane narubaitu sapoco, nauqui apeo manu paürrü. \v 16 Pero arrümanu cürrü bayurara ümo. Aurübo cürrü. Auqui arrümanu turrü ahiqui manu noirroborrü sürotü au manu nusuturrü. \v 17 Ui arrüna sane manrrü nitübori manu noirroborrü ümo manu paürrü. Sürotito ahi aübu bama aübosirri, arrübama icocotama yacüpucurrti Tuparrü y arrüna ñemanauntu ñanunecacarrti Jesús. \v 18 Auqui atürayo manu noirroborrü abeu narubaitu turrü. \c 13 \s1 Arrümanio torrü numuquianca \p \v 1 Auqui yasacatü ümo taman numuquianrrü ünantatai, cuatanene eanaqui turrü. Abe siete nitanurrü, y diez tarusüca, y diez nitapacürrü. Ane nicororrü cütüpü manio nitanurrü, churriampatai nuburarrü ümoti Tuparrü. \v 2 Arrümanu numuquianrrü yarrtai isiu naca nuitümürrü. Nipopese tacana nipope nupaichabirri, y narurrü tacana naru nocütürüquiorrü. Arrti choborese (manu noirroborrü cüturiqui) bacheboti icusüubu, itorrimiatatito nesarrti tronorrü ümo, tarucu üriacabo icu cürrü. \v 3 Taman ubuturuqui manio siete nitanurrü obürio ümo. Rranrrü aco uirri, pero urriante tato. Namanaiña macrirrtianuca icu cürrü cütobüsoma ui manu urriante tato. \v 4 Iñanaunumati choborese (manu noirroborrü), itopiqui uiti atorri üriacabo manu ünantatai numuquianrrü. Manaunuma ito ümo manu numuquianrrü, namatü: \p —Champü tacanache manu numuquianrrü, champüti naqui puerurrü ahiti aübu. \p \v 5 Torrio ito ümo manu numuquianrrü nauqui puerurrü anitane arrüba chomirriampü ümoti Tuparrü aübu nentonauncurrü. Sane uirri ñome cuarenta y dos panca. \v 6 Manitana churriampü ümoti Tuparrü y ümo bama aboma au napese ichepeti. Churriampito nurarrü ümo manu niporrti ane acamanu. \v 7 Torrio ito ümo manu numuquianrrü, na ahi aübu bama icocoromati Tuparrü aboma icu cürrü, cheperrtü macanana ümoma. Torrio üriacabo ümo macrirrtianuca, y nanaiña bama aboma icu cürrü. \v 8 Sane caüma nanaiña bama bavivico icu cürrü manaunuma ümo manu numuquianrrü, bama champürrtü corobo nürirrimia icu manu librurrü nesa manu Nobirrama, arrüna coiño tücañe (arrti naqui Jesucristo). Icu manu librurrü abe bocorobo auqui tücañe numo aübo urriane cürrü, nürirrimia bama champü nitacüru nisüboriquirrimia. \p \v 9 Arrti naqui rranrrü oncoi tari onsaperati. \v 10 Arrübama macanama au preso ümo maquiataca, süroma ito au preso. Y arrübama batabayo ui cüsese, coiñoma ito ui cüsese. Arrübama icocoromati Tuparrü, tapü batacheboma yarrüperacarrüma cümenuti Jesús, tari oncomatü ümoti Tuparrü. \p \v 11 Auqui yasacatü ümo quiatarrü numuquianrrü, cuatanene auqui cütu. Abe torrü nitapacürrü tacana nobirrarrü, pero manitana tacanati choborese aübu nentonauncurrü. \v 12 Ane ito nüriacarrü isiatai tacana manu primer numuquianrrü cuatanene eanaqui turrü. Bacüpuru ümo bama bavivico icu cürrü, tari iñanaunama manu primer numuquianrrü, arrümanu obürio ümo tücañe, pero urriante tato. \v 13 Masamunu ito yarusürürrü milagrorrü, hasta paquio pese uirri acü auqui napese isucarü macrirrtianuca. \v 14 Ane matachemacana ümo macrirrtianuca oboi arrüba milagrorrü omirriante uirri isucarü manu primer numuquianrrü. Bacüpuru ito ümoma nauqui asamuma taman santurrü tacana naca manu primer numuquianrrü, arrümanu obürio ümo ui cüsese pero chücoiñopü. \v 15 Torrio ümo manu segundo numuquianrrü nauqui uirri puerurrü asübori y anita arrümanu santurrü. Taborioma uirri namanaiña bama chümanaunupü ümo manu santurrü. \p \v 16 Uirrito süro nicororrü cütüpü namanaiña bama macrirrtianuca, apü nepanauncu neherrüma o icutama. Yasutiuma manu nicororrü arrübama masiomanca, mayarusürüca, arrübama rricurrü y arrübama pobrerrü, arrübama mosorrü y arrübama champü, enterurrüma bama aboma icu cürrü. \v 17 Arrübama champü nicororrü apüma, chüpuerurrüpü acomporama ni apaventecapüma. Arrümanu nicororrü tone nüri manu primer numuquianrrü. Tone nesarrü número ümo nürirri. \v 18 Rranrrü ümoti naqui tarucu ñapanauncurrti, nauqui atusi ümoti isane ümoche arrümanu numerorrü nesa manu numuquianrrü. Arrümanu nürirri, ta icuqui cürrtai. Seiscientos sesenta y seis nürirri. \c 14 \s1 Ñacantacarrüma manuma 144,000 \p \v 1 Auqui yasacatü ümo manu Nobirrama ane atüraiyo onü manu yiriturrü nürirri Sión. Aboma ichepe ciento cuarenta y cuatro mil macrirrtianuca. Corobo icutama nüri manu Nobirrama (arrti Cristo) y nürirrti Bae Tuparrü. \v 2 Auqui rabotü auqui napese arrümanu tacanarrtü arrone osüro turrü o arrtü süuru. Tacana arrone mutañecana sürümana violín. \v 3 Macantarama arrümanu nuevurrü macantacarrü esa manu tronorrü y esa manuma cuatro süborico y esa manuma ito mamayoreca. Champüti naqui puerurrü aipiati arrümanu macantacarrü, cunauntañama arrübama ciento cuarenta y cuatro mil, bama tütaesüburu eanaqui nomünantü arrüpecuqui bama macrirrtianuca icu cürrü. \v 4 Arrümanuma ciento cuarenta y cuatro mil, tonema bama champü causane nisüboriquirrimia yupu paüca tücañe auqui numo maübo nisunaunrrüma. Tonema bama champü nomünantü au nausasürrüma, maentañamatü isiu manu Nobirrama auna cauta sürotü. Arrüma taesüburuma uiti Cristo eanaqui macrirrtianuca. Sane nauquiche arrüma cusürüboma atorrmia tacana macumanatarrü ümoti Tuparrü y ümo manu Nobirrama (o sea ümoti Cristo). \v 5 Chipiacapüma apama, champü nünantü uimia. \s1 Ñanitaca bama trerrü angelerrü \p \v 6 Auqui yasacatü ümoti quiatarrü ángel anati basoroti apetaisürü cümuintaqui napese. Abe uiti nurarrti Tuparrü arrüba champü nitacüru nomirria, arrüba uiche utaesübu eanaqui nomünantü, nauqui uraboiti isucarü bama süborico icu cürrü auqui nanaiñantai nacioneca, manitacaca y puebluca. Tosibicoti nurria, nanti sane: \p \v 7 —Aupirru, apiñanaunrrti Tuparrü, itopiqui tiñatai manu horarrü nesa bacurrtacarrü. Apiñanaunrrti naqui uiche urriane napese, cürrü, narubaitu tuca y nanaiña nantaituca. \p \v 8 Isiuticaü cuati quiatarrü ángel, tosibicotito nurria, nanti sane: \p —Iñarrio, iñarrio manu pueblurrü Babilonia aübu namanaiña bama pohoso, itopiqui uimia churriampü nisüboriqui bama auqui piquiataca nacioneca. \p \v 9 Auqui cuati quiatarrü ángel, tosibicotito nurria, nanti sane: \p —Arrübama manaunuma ümo manu numuquianrrü y ümo manu santurrü y arrübama yasutiuma manu nicororrü icutama o apü neherrüma, \v 10 tonema bama carrticabo caüma uiti Tuparrü. Fuerte carrticurrü ümoma uiti. Taquisürüma ui pese y ui azufre isucarü bama esarrti angelerrü, y tacane isucarü manu Nobirrama (o sea isucarüti Cristo). \v 11 Arrümanu nausi carrticurrü uiti Tuparrü sürotü ape, champü nitacüru nausiquirri. Chümacansarapüma naneneca y tobiquia. Tone taquisürücürrü ümo bama manaunu ümo manu numuquianrrü y ümo manu santurrü. Tone ito taquisürücürrü ümo bama yasutiuma arrümanu nicoro nüri manu numuquianrrü. \v 12 Tapü arrübama icocoromati Tuparrü, tapü batacheboma caüma ui yarrüperacarrüma icümenuti Jesús. Tapü oncono uimia ñacoconauncurrüma ümo yacüpucurrti Tuparrü y ümoti Jesús. \p \v 13 Auqui ñoncoi taman manitacarrü auqui napese, nantü iñemo sane: \p —Aiconomo arrüna sucanañü aemo: “Auquina caüma urria naca bama icocoromati Jesús arrtü coiñoma”. Sane te, nanti Espíritu Santo, arrüma coiñoma nauqui acansama pünanaqui trabacorrü icu cürrü. \s1 Cosecharrü icu cürrü \p \v 14 Yasacatito caüma ümo taman cüsaüborrü purusubi. Anati taman tacanati ñoñünrrü tümonso onü. Ane nitarusürrti oro. Ane mecuti taman osarrü bien otoro. \v 15 Auqui cuati taman ángel auqui niporrti Tuparrü, tosibicoti ümoti, nanti sane: \p —Acosi icu cürrü cosechabocü. Tiñatai nitiempo cosecharrü. Tubupubu naurri cürrü. \p \v 16 Auqui arrti maniqui tümonso onü cüsaüborrü sürotitü icu cürrü. Cosechaboti macrirrtianuca. \p \v 17 Auqui cuati quiatarrü ángel auqui manu niporrti Tuparrü ane au napese. Ane ito uiti taman osarrü bien otoro. \v 18 Esaqui manu altar caüma cuati quiatarrü ángel, naqui ane nüriacarrti ümo pese. Manitanati fuerte ümoti maniqui ane osarrü uiti, nanti sane: \p —Acosito ata uva icuqui cürrü, chauqui tubupubu. (Arrüba nüta uva, tonema bama macrirrtianuca icuqui cürrü, arrübama chicocoropümati Tuparrü.) \p \v 19 Auqui sürotitü acü maniqui ángel atanti nüta uva. Numo tüchauqui uiti, iyarapatati au manu tacurrü canrrü cauta auparri iyo nobiyürrü. Sane carrticurrü uiti Tuparrü ümo bama churriampü yachücoimia. \v 20 Parrio manu nüta uva saimiantai pueblurrü. Cuatanene niyürrü. Arrümanu niyürrü pururrü notorrü. Iñatai ichepe nubaru cabayuca notücürrü y osüro trescientos kilómetros narubaiquirri. \c 15 \s1 Manuma siete angelerrü bacheboma tacürurrü carrticurrü \p \v 1 Auqui yasacatü au napese ane quiatarrü señarrü yarusürürrü. Yasacatü ümo manuma siete angelerrü bama uiche abetü manio siete taquisürücüca icu cürrü. Arrümanio siete taquisürücüca toneño tacürurrü nesarrti carrticurrü Tuparrü. \p \v 2 Yasacatito ümo manu tacana narubaitu turrü, tacana vidrio, ane ito pese eana. Yasacatito ümo bama chichübopümacü tücañe anauma ümo manu numuquianrrü y ümo manu santurrü. Chiyasutiupüma ito arrümanu nicoro nürirri, arrümanu nesarrü numerorrü. Aboma atüraiyoma abeu manu narubaitu turrü. Abe violín mecuma, arrümanio botorrio ümoma uiti Tuparrü. \v 3 Macantarama arrümanu ñacantacarrti Moisés naqui imostorrti Tuparrü y niñacantaca manu Nobirrama, namatü sane: \q1 Yarusürürrü y champü tacanache arrüna naisamute, Señor. \q1 Arrücü Tuparrücü, tarucu nacusüu. \q1 Bien urriampae nachücoi ümo macrirrtianuca, chümapancarrüpü, itopiqui arrücü yarusürürrü yüriaburrü ñome ba nacioneca. \q1 \v 4 ¡Ñacutipü naqui chübirrubupü aünanacü, Señor! \q1 ¡Ñacutipü naqui chümanaunupü aemo! \q1 Arrücüatai buenurrücü. \q1 Cuamatü ñana macrirrtianuca auqui nanaiña nacioneca, nauqui anauma aemo, itopiqui chauqui tarrtaimia arrüna naisamute. \p \v 5 Auqui yasacatü aurübo arrümanu niporrti Tuparrü ane au napese. Tusio tapo arrümanu nürirri santuario, auna cauta nacarrti Tuparrü. \v 6 Auqui tapo cuamatü manuma siete angelerrü bama uiche abetü manio siete taquisürücüca. Purusubi naibirrimia, bucuara. Poñoenoma ui oro. \p \v 7 Tamanti uturuqui manuma cuatro süborico itorrimiatati ümoma taiquiana taman vasorrü oro, ataso ui nesarrti carrticurrü Tuparrü, naqui champü nitacüru nisüboriquirrti. \v 8 Ataso ito caüma niporrti Tuparrü ui nausirri, ui nicusüurrti y ui nanentacarrü esati. Champüti naqui puerurrü aürotipo cheperrtü butacürusu manio siete taquisürücüca ui bama siete angelerrü. \c 16 \s1 Arrümanio vasoca nesa carrticurrü \p \v 1 Ñoncoito caüma taman tosibirri auqui niporrti Tuparrü, nantü sane ümo manuma siete angelerrü: \p —Amecosi apiyarapario icu cürrü arrümanio siete vasoca nesarrti carrticurrü Tuparrü. \p \v 2 Auqui cusürüboti maniqui taman ángel aiyarapati auqui nesarrti vasorrü icu cürrü. Uirri caüma ububaüro tososoca icütüpü macrirrtianuca. Tarucu noborrocorrü y chomirriantempü tato. Enterurrüma bama ane nüri manu numuquianrrü icütüpüma y manaunuma ümo manu santurrü isiu nacarrü ububaüro tososoca icütüpüma. \p \v 3 Arrti maniqui segundo ángel iyarapatatito auqui nesarrti vasorrü onü narubaitu turrü. Isamunü notorrü turrü uirri tacana noto bama tücoiño. Mocoiño nanaiña arrüba bosüborico eana. \p \v 4 Auqui arrti maniqui tercer ángel iyarapatatito auqui nesarrti vasorrü omonü narubaitu nusüruca y nantaituca. Opisamunaño ito notorrü. \v 5 Ñoncoito caüma nurarrti maniqui ángel bacuirara yutacu tuca, nanti sane: \p —Urria nacurrtaca arrücü Señor. Arrücü anancüatai tücañe y aca ito caüma. \v 6 Arrübama bavivico icu cürrü itabairoma bama icocoromacü, arrübama manitanama au nüri. Iyarapatama notorrüma. Pero arrücü caüma aichamacama notorrü. Champü causane, aiñata ümoma tacana arrüna nisamutema. \p \v 7 Auqui ñoncoito manitacarrü esaqui manu altar, nantü sane: \p —Arrücü Señor Tuparrücü, urriampae nachücoi ümo macrirrtianuca. Ñemanauncurratoe nacurrtaca. \p \v 8 Auquito arrti maniqui cuarto ángel isupiutati auqui nesarrti vasorrü isu surrü, nauqui manrrü nipequirri. Uirri cürrubuma macrirrtianuca. \v 9 Arrone nurria nicürrucurrüma. Pero ta, chiñocotapüma arrüba chomirriampatai nurarrüma ümoti Tuparrü, nauqui puerurrüpü aiquiaübuti arrümanu taquisürücürrü. Chiñorronconopümacü, ni anaumpüma ümoti. \p \v 10 Auqui arrti maniqui quinto ángel iyarapatatito auqui nesarrti vasorrü onü manu tronorrü nesa manu numuquianrrü. Tomiquianene ümo macrirrtianuca icu cürrü, ümo bama aboma iquiana nüriaca manu numuquianrrü. Ositoimia nuturrüma ui norroco carrticurrü ümoma. \v 11 Pero ta, chicoñocotapüma nisüboriquirrimia. Isamutemainqui nomünantü. Churriampatai nurarrüma ümoti Tuparrü, naqui anati au napese, itopiqui tarucu nitaquisürücürrüma oboi manio tososoca. \p \v 12 Auqui arrti maniqui sexto ángel iyarapatati auqui nesarrti vasorrü onü manu sapoco nürirri Eufrates. Cüpüro turrü auqui. Sane nauquiche ane caüma cutubiurrü ümo bama mayüriabuca cuamatü auqui tansürü. \p \v 13 Auqui yasacatü ümo manu noirroborrü y ümo arrümanu numuquianrrü ünantatai nacarrü y ümoti maniqui ñapanrrü profetarrü (tone arrümanu segundo numuquianrrü abe torrü nitapacürrü). Cuantio trerrü nausüpürrti choborese ubahiqui, tacana nubaca nurrapacaca. \v 14 Arrio pasamunu milagrorrü, y omenotü esa bama mayüriabuca icuqui cürrü. Aburaboi isucarüma na aiyoberabaramacü aübu masortaboca ümo bahiquirri au manu nanenese ensümunu uiti Tuparrü, naqui champü tacanache nüriacarrti. \p \v 15 Nanti Jesús: \p —Amasasai nurria, arrüñü iseca tato ñana rrepenteatai tacanati cusüpürrü. Urria naca bama tabücoma urria nisüboriquirrimia. Arrümanu urria nisüboriquirrimia ta tacana naibirrimia arrüna aseabo. Urria naca bama bacuirara itacu manu purusubi naibirrimia, tapü amencoma cüsuasama isucarüti Tuparrü, aübu nicüsorrüma. \p \v 16 Auqui arrümanuma mayüriabuca bama oberabara aübu nanaiña esarrüma masortaboca oboi manio trerrü nausüpürrti choborese süromatü saimia manu cürrü nürirri auqui hebreo “Armagedón”. \p \v 17 Arrti maniqui tacürurrü ángel isupiutati auqui nesarrti vasorrü auna sane ümo maquiütürrü. Auqui rabotü tosibirri auqui niporrti Tuparrü esaqui manu tronorrü. Nantü sane: \p —¡Chauqui turriante! \p \v 18 Auqui masünaca, süuru, pocoro cürrü. Champü tüpocoro cürrü sane tarucapae auqui numo aübo aboma macrirrtianuca icu cürrü. \v 19 Chepetobo cürrü au manu sürümanarrü pueblurrü, trerrü nichepesüturrü. Omiñarrito arrüba piquiataca puebluca icu cürrü. Arrti Tuparrü aquionotiyü iyo manu yarusürürrü pueblurrü, nürirri Babilonia. Rranrrti acheti carrticurrü ümo, itopiqui tüboricoti ümo. \v 20 Nanaiña arrüba cüca abe cümuinta turrü ububacara y arrüba yirituca omiñarrio. \v 21 Bupaquito auqui napese porriquiatoe noñoca onü macrirrtianuca, cuarenta kilo numi taman. Arrübama macrirrtianuca churriampatai nurarrüma ümoti Tuparrü, itopiqui tarucapae nitaquisürücürrüma oboi manio noñoca. \c 17 \s1 Manu paürrü churriampü nisüboriquirri \p \v 1 Auqui yasacatü icümenuti maniqui taman uturuqui manuma siete angelerrü uiche nubaca manio siete vasoca. Cuati yesañü, nanti iñemo sane: \p —Ariacu, itusiancaniona asucarücü arrüba carrticurrü ümo manu paürrü, arrümanu itorrimianüantai ümo mañoñünca, arrümanu ane tümonso ubabeu narubaitu tuca. \v 2 Arrübama mayüriabuca icuqui cürrü amoncoma ichepe, tacana numuquianca. Orisübaboma ui nirrancarrüma ümo. \p \v 3 Arrti ángel auqui quiatarrü niyasata iquianatiñü au narubaitu rroense. Acamanu yasacatü ümo taman paürrü, ane tümonso chacu taman numuquianrrü cüturiqui. Abe nicororrü icütüpü manu numuquianrrü, churriampatai nuburarrü ümoti Tuparrü. Abe siete nitanurrü y diez nitapacürrü. \v 4 Arrümanu paürrü ane naibirri morao y cüturiqui, ane ito nicoñoporrü oro y arrüba omirriantai camanca y perlarrü. Ane ito mecu taman coparrü oro aübu arrüba nomünantü uirri ahu, arrüba chomirriampatai nisamute aübu mañoñünca. \v 5 Ane ito corobo icuta arrümanu champüti atusi ümoti Nürirri, nantü sane: “Yarusürürrü Babilonia”. Ui na paürrü ipiacama bama macrirrtianuca icu cürrü avivimia tacana numuquianca y nauqui anauma ümo bama masantuca. \v 6 Auqui tusiatai iñemo que arrümanu paürrü orisübabo ui noto bama icocoromati Tuparrü y arrübama coiñoma, itopiqui urapoimia nürirrti Jesús. Isütobüca nurria, nauquiche yasacatü ümo. \v 7 Auqui arrti ángel nanti iñemo: \p —¿Causane acütobü? Suraboira asucarücü arrüna champüti atusi ümoti isane ümoche arrümanu paürrü y arrümanu numuquianrrü abe siete nitanurrü y diez nitapacürrü, ichacuche ane: \v 8 Arrümanu numuquianrrü tananca süborico tücañe, pero caüma champüqui. Cuatanene tatito ñana auqui nusutu cürrü, arrüna champü nitacürurrü, pero contoatai coiño. Tarucu nicütobü bama macrirrtianuca icu cürrü. Tonema bama champü nürirrimia icu manu librurrü auna cauta bocorobo nüri bama champü nitacüru nisüboriquirrimia, auqui numo aübo urriante cürrü. Cütobüsoma ui na arrtaimia manu numuquianrrü arrümanu ananca süborico tücañe y caüma champüqui, pero ane tatito ñana. \p \v 9 ‛Arrüna nisura caüma rranrrü ümoti naqui ipiaca: Arrümanio siete nitanuca, toneño siete yirituca omonüche ane manu pueblurrü auna cauta bavivico manu paürrü. \v 10 Arrümanio siete nitanuca tonema ito siete mayüriabuca. Eanaqui manuma siete cincoma tücoiñoma, arrti maniqui sexto anatiqui caüma, y arrti maniqui quiatarrü cuatiqui, pero arrtü cuati, contoatai pasao nüriacarrti. \v 11 Arrümanu numuquianrrü ananca süborico tücañe y caüma champüqui, tonenti maniqui octavo yüriaburrü, abu arrti tamanti eanaqui manuma siete. Pero ta, coiñotito ñana. \p \v 12 ‛Arrümanio diez tapacüca tonema diez mayüriabuca, bama üriaburucamainqui. Torrio üriacaboma ichepe manu numuquianrrü. \v 13 Ichepatai na ñapensacarrüma. Batrabacarama ümo manu numuquianrrü aübu nanaiña nicusüurrüma y nüriacarrüma. \v 14 Bahiyoma aübu Nobirrama, naqui Cristo, pero macananati ümoma, itopiqui tonenti Señor ümo bama señorerrü icu cürrü y tonentito yüriaburrti ümo bama mayüriabuca icu cürrü. Aboma ichepeti bama tasuruma uiti, bama tacümanauncunuma uiti. Tonema bama chiñocotapüma ñacoconauncurrüma ümoti. \p \v 15 Auqui arrti maniqui ángel nantito iñemo: \p —Arrümanio narubaitu tuca ubabeuche ane tümonso manu paürrü itorrimianüatai ümo mañoñünca, toneño arrüba nacioneca, manitacaca, puebluca y macrirrtianuca icu cürrü. \v 16 Arrümanio diez tapacüca, o sea manuma diez mayüriabuca tüboricoma caüma ümo manu paürrü. Iñocotama cüsuasa, iñatema nañeturrü, y tacane iñonocotama. \v 17 Uiti Tuparrü aisamunema sane, itopiqui sane nirrancarrti. Iñatama ichépatai ñapensacarrüma, nauqui aitorrimiama ümo manu numuquianrrü nüriacarrüma, cheperrtü cocono nurarrti Tuparrü ümo arrüna sane. \v 18 Arrümanu arrtai paürrü, tone manu yarusürürrü pueblurrü, ane nüriacarrü ümo mayüriabuca icuqui cürrü. \c 18 \s1 Niñarriqui manu pueblurrü Babilonia \p \v 1 Auqui yasacatü ümoti quiatarrü ángel sürotitü acü auqui napese. Tarucu nüriacarrti. Anentarrü icu cürrü uiti. \v 2 Fuerte ñanitacarrti, nanti sane: \p —Chauqui tiñarrio manu pueblurrü Babilonia, tiñarrio te. Tone caüma nipo bama machoboreca y arrübama nausüpütu machoboreca. Tone ito caüma niyopo ba omünantatai nutaumanca. \v 3 Arrübama macrirrtianuca auqui nanaiña nacioneca chauqui tümameso ñapanauncurrüma ui arrüna churriampü ñanunecaca manu paürrü. Arrübama mayüriabuca icuqui cürrü bavivicoma ichepe tacana numuquianca. Arrübama macomercianteca icuqui cürrü rricurumacü ui na tarucapae nenarrirri. \p \v 4 Auqui ñoncoi quiatarrü manitacarrü auqui napese, nantü sane: \p —Apiquiaübusaño auqui manu pueblurrü Babilonia, itopiqui arraño isaütaiqui, tapü ane nomünantü aboi isiuquimia y naqui tapü autaquisürüca ichepema. \v 5 Tütarucapae nomünantü uimia, tirranrrü aiñanai icu napese. Arrti Tuparrü chütacürusupü ñaquioncorrti iyo ba chomirriampü uimia. \v 6 Apatoco ümoma tacana arrüna uimia aume. Apache doblerrü carrticurrü ümoma itobo na nisamutema ümo bama maquiataca. \v 7 Tücañe tarucu pierrta uimia y tarucu nenarrirrimia. Pero caüma apache ümoma tarucu norrocorrü y tacane itaquisürücüboma. Sane ñapensacarrüma ümomantoe: “Arroñü urria nusaca, yüriaburrü oñü, champürrtü viurarrü oñü, ni utaquisürüpü”. \v 8 Sane nauquiche au tamantai sapese cuantio itaquisürücüboma: cürüpürrü, concorrü, suchequirri y auqui üro ui pese manu pueblurrü. Arrti Tuparrü naqui Señor tarucu nicusüurrti, arrti te bacurrtarati aübu. \p \v 9 Arrübama mayüriabuca amoncoma ahu y arrübama masamunu pierrta ahu areoroma itacu, arrtü arrtaimia ausiu nurria noncorrü. \v 10 Arrtayomatü auqui iche, itopiqui birrubuma ui na arrtaimia nitaquisürücürrü. Namatü sane: \p —¡Taquisüratai pueblurrü Babilonia, arrümanu tarucapae nüriacarrü! Rrepenteatai iñatai nesarrü carrticurrü. \p \v 11 Arrübama macomercianteca areoroma ito, sucheboma itacu, itopiqui champütiqui manrrü naqui macomporara nenarrirrimia, \v 12 oro, plata, omirriantai camanca, perlarrü, pinu corteca arrüba cüturiqui y morao niyusurrü, seda, sueca omirriantai y arrüba omirriante ui noho elefante y arrüba omirriante ui pinu suese, bronce, yierurrü y arrümanu canrrü mármol, \v 13 canelarrü, nasaite arrüna urriantai norimia, rroriocorrü, mirra, perfume, vino (niyü uva), nasaite, tubarrirri trigo, buyeca, nobirraca, cabayuca, carroca, arrübama mosorrü hasta nausüpüturrti ñoñünrrü. \v 14 Auqui manu pueblurrü ensoro ito pünanaquimia nanaiña nobüta sueca arrüba tarucapae nirrancarrüma macrirrtianuca ñome. Nanaiña arrüba omirriantai y arrüba bucuara omiñarrio. Chanantopü abe tato au manu pueblurrü. \p \v 15 Arrübama comercianterrü rricurumacü auqui naca manu pueblurrü. Arrtayomatatai auqui iche, areoroma itacu. Birrubuma ui na arrtaimia nesarrü carrticurrü. Namatü sane: \p \v 16 —Taquisüratai na yarusürürrü pueblurrü, arrüna tacana arrone paürrü ane coñorrtai naibirri, cüturiqui y morao nisurrü, oro nicoñoporrü, omirriantai camanca y perlarrü. \v 17 ¡Quiti sane! Nanaiña iñarrio au tamantai horarrü. \p Arrübama capitán ñome barcoca ichepe bama pasajerurrü y arrübama batrabacara isu turrü arrtayomatatai auqui iche ümo nausi noncorrü. Namatü: \p \v 18 —Champü quiatarrü pueblurrü tacana arrüna tücañe. \p \v 19 Iñatama cürrü itama nauqui atusi nisuchequirrimia, areoroma y tosibicoma, namatü: \p —Pobrerrtai manu yarusürürrü pueblurrü, itopiqui uirri rricurumacü bama ane nesarrüma barco. ¡Quiti sane! Au tamantai horarrü nanaiña iñarrio. \p \v 20 Rabotito manitacarrü auqui napese, nantü sane: \p —Pero arraño bama aboma au napese, bama icocoromati Tuparrü, ichepe bama apostolerrü y arrübama profetarrü, tari aupucünu, itopiqui ocümanati Tuparrü autacu. Matoconoti Tuparrü ümo manu pueblurrü Babilonia. \p \v 21 Auqui tamanti ángel naqui tarucu nicusüurrti, iquiampetati taman canrrü sürümanarrü isiu naca batubarrichorrü canrrü. Yarutaübutati au narubaitu turrü, nanti sane: \p —Sane ito botaboiqui arrümanu pueblurrü Babilonia, tacana arrüna canrrü botabo sobi, chanantopü anen tato, \v 22 chanantopü oñoncoi tato música ui violín, burrirri y cornetarrü. Chanantopito rabotü yatrabacaca bama batrabacara, ni rabopütito batubarriqui. \v 23 Ni autusiquipito basaruca ni rabopütüqui pierrta tübübürrü. Arrübama comercianterrü auqui manu pueblurrü tarucu nüriacarrüma tücañe icu cürrü. Arrübama auqui manu pueblurrü matachemacanama ñome nacioneca ui na nipiacama. \p \v 24 Uimia taborioma bama profetarrü, bama uiche uraboi nurarrti Tuparrü y arrübama icocoromati, ichepe bama maquiataca taborio icu cürrü. \c 19 \p \v 1 Auquimanu ñoncoi ñanitacarrüma fuerte nurria bama sürümanama macrirrtianuca au napese, namatü sane: \q1 ¡Aleluya! Uiti Tuparrü utaesübuca. \q1 Yarusürürrü nanentacarrü easti, champü tacanache nicusüurrti. \p \v 2 Ñemanauncurratoe yacurrtacarrti. \q1 Bacheboti carrticurrü ümo manu paürrü ichübüatai ümo mañoñünca, arrümanu uiche amameso nisüboriqui bama macrirrtianuca icu cürrü. \q1 Matoconoti Tuparrü itobo na niconco bama imostorrti. \p \v 3 Namatü tatito: \q1 ¡Aleluya! Champü nitacüru nausi manu nesarrü carrticurrü. \p \v 4 Auqui arrümanuma veinticuatro mamayoreca ichepe manuma cuatro süborico bachesoiyoma, manaunuma ümoti Tuparrü, naqui tümonso au tronorrü. Namatü sane: \q1 Amén, sane te, aleluya. \p \v 5 Rabotito manitacarrü esaqui tronorrü, nantü sane: \q1 Apiñanaunrrti Tuparrü nanaiña bama imostorrti, bama rrespetabo ümoti, bama tarucu nicuarrüma y arrübama champüatai nivialequirrimia icu cürrü. \s1 Machepecatarrü: Nipocorrti Cristo au napese \p \v 6 Auqui ñoncoito arrümanu sane tacana manitacaca, nura bama sürümana macrirrtianuca o tacana nosücü chama turrü y arrtü süuru fuerte. Namatü sane: \q1 ¡Aleluya! Chauqui türiabucati Tuparrü, naqui Señor, naqui chücupiusupü nicusüurrti. \p \v 7 Upucünuna, uiñanaunati. \q1 Tiñatai manu nanenese auche posoti Jesucristo, tonenti Nobirrama. \q1 Chauqui tacomorabo nicüpostoti. \q1 \v 8 Torrio ümo nauqui aipiaünanü pinu naibirri, purusubi y cuaratai. \m Arrümanu naibirri pinu, ta tone na urria nisüboriquirrimia bama icocoromati Tuparrü. (Arrüna nicüpostoti Jesús, tonema bama icocoromati.) \p \v 9 Auqui nanti maniqui angelerrü iñemo: \p —Aiconomo arrüna sane: “Urria nacarrüma bama tasuru ümo pierrta arrtü posoti Jesucristo, tonenti Nobirramati. \p Nantito iñemo: \p —Tone arrüna ñemanauntu nurarrti Tuparrü. \p \v 10 Auqui yachesoquia esa nipoperrti ángel nauqui rranaumpü ümoti, pero arrti nanti iñemo: \p —Tapü anaunca iñemo, itopiqui arrüñü imostotito Taparrü tacana arrücü y tacana bama maquiataca aruquitaiqui, bama yasutiuma nurarrti Jesús. Anaun ümoti Tuparrü, tone. Arrübama profetarrü manitanama uiti Espíritu Santo, urapoimia nürirrti Jesús. \s1 Anati taman chacu cabayurrü purusubi \p \v 11 Auqui yasacatü ümo napese aurübo. Yasacatü ümo taman cabayurrü purusubi. Anati taman chacu, nürirrti “Ñemanauncurratoe”, chütacürusupü nucua ümoti. Chencañaotipü arrtü bacurrtarati y bahiyoti. \v 12 Nirrtorrti tacana nonco pese. Abe itati sürümana tarusüca. Ane corobo nürirrti cütüpüti, arrüna arrtiatai tusio ümoti. \v 13 Ane naibirrti chapaquio ui notorrü. “Nurarrti Tuparrü” nürirrti. \v 14 Cuamatito ichepeti arrübama sürümana masortaboca auqui napese, purusubi naibirrimia, aboma yuchacu cabayuca bupurusubito. \v 15 Tusio ahiquiti taman cüsese bien otoro, uiche acheti ümo macrirrtianuca auqui nacioneca. Arrone nurria yacüpucurrti ümoma, tacanarrtü baparrioti ui baretarrü. Carrticaboma macrirrtianuca uiti, tacanarrtü baparriquia nüta uva iyo niyürrü. \v 16 Ane corobo cütüpü naibirrti auna sane ümo nitaparrti arrüna sane: “Üriatu mayüriabuca” y “Señor ümo bama señorerrüma”. \p \v 17 Auqui yasacatü ümoti taman ángel atürayoti isu surrü. Tosibicoti fuerte ñome nutaumanca, arrüba abe bupasoro. Nanti sane ñome: \p —Ausiapata apiyoberabasaño ümo nipierrtarrti Tuparrü, \v 18 nauqui auba nañetu bama mayüriabuca y nañetu bama bacüpuruma ümo masortaboca, nañetu bama ito arucu ümoma, numañetu cabayuca y arrübama aboma yuchacu, nañetu bama macrirrtianuca, nañetu bama librerrü y bama mosorrüma, y nañetu bama tarucu nicuarrüma y arrübama champüatai nivialequirrimia. \p \v 19 Yasacatito ümo manu numuquianrrü uiche aiyoberabarama bama mayüriabuca icuqui cürrü aübu nanaiña nesarrüma ejército, nauqui ahimia aübuti maniqui anati chacu manu purusubi cabayurrü (tonenti Cristo) y aübu bama aboma ichepeti. \p \v 20 Auqui eno manu numuquianrrü y enotito maniqui ñapanrrü profetarrü (manu segundo numuquianrrü), naqui masamunu milagrorrü isucarü manu numuquianrrü, nauquiche matachemacanati ümo bama macrirrtianuca, arrübama yasutiuma nicoro nürirri y manaunuma ümo manu santurrü. Ichépe penecoma au manu narubaitu turrü pese nacarrü, arrümanu omo ui azufre. \v 21 Tapü arrübama maquiataca taborioma ui manu cüsese ahiquiti maniqui anati chacu cabayurrü. Y arrüba nutaumanca ubabeco nurria ui nañeturrüma. \c 20 \s1 Nüriacarrti Cristo ñome mil añorrü \p \v 1 Auqui yasacatü cümenuti maniqui taman cuati auqui napese. Ane uiti niyabe nusutu cürrü, arrüna champü nitacürurrü. Ane ito mecuti taman bruturrtai carenarrü. \v 2 Eno uiti manu fierarrü, arrümanu chaübopü noirroborrü, tonenti choborese, naqui Satanás. Tomoenoti uiti ñome ba mil añoca. \v 3 Iyaruraüburutiti au manu nusutu cürrü. Iñamatati tato aübuti. Iñatati sellorrü icu nitururrü, tapü matachemacanatiqui ümo macrirrtianuca auqui nacioneca, cheperrtü bupasao manio mil añoca. Yopürücü manio mil añoca tiene que asoquisüti tato ñome ba mantucubatai naneneca. \p \v 4 Auqui yasacatü ñome tronorrü. Amoncoma tümonsoma ubahu arrümanuma torrio üriacaboma na acurrtama. Yasacatito ümo nausüpü bama tüsüro nitanurrüma tücañe itopiqui urapoimia nürirrti Jesús y arrüna urapoimia nurarrti Tuparrü. Tonema ito bama chümanaunupü tücañe ümo manu numuqianrrü y arrümanu santurrü y tacane chiyasutiupüma arrümanu nicoro nürirri icutama, ni apü neherrümampü. Süboricoma tato, torrio ümoma üriacaboma na üriaburuma tacana mayüriabuca ichepeti Cristo ñome ba mil añoca. \v 5 Tonema bama cusürüboma asüborimia tato eanaqui macoiñoca. Tapü arrübama maquiataca macoiñoca champürrtü süboricoma tato, cheperrtü bupasao manio mil añoca. \v 6 Arrübama cusürübo asüborimia tato, tonema bama urria nacarrüma, cuasürüma ümoti Tuparrü. Chanantopü acoma tato. Sacerdoterrüma ito caüma ümoti Tuparrü y ümotito Cristo ñome mil añoca. \s1 Nitapenequirrti choborese \p \v 7 Arrtü tübupasao manio mil añoca, emecanati tato choborese auqui nusutu cürrü. \v 8 Sürotitü caüma atachemacati ümo genterrü auqui nacioneca icuqui nanaiña cürrü. Batasuruti ümoti Gog y ümoti Magog, nauqui aiyoberabarioma nanaiña nacioneca, nauqui ahimia aübuti Tuparrü. Cütüpürrü nubiquirrimia tacana cüosorrü abeuqui narubaitu turrü. \v 9 Cuamatü tacana arrobe nocürriariquia, süromatü itupecu manu parrcanirri auna cauta naca bama icocoromati Tuparrü y itupecu ito manu nesarrti pueblurrü Tuparrü, arrümanu cuasürü ümoti. Pero arrti Tuparrü bacüpuruti pese auqui napese ümoma. Üroma uirri. \v 10 Tapü arrti choborese, naqui macocono, penecoti au manu narubaitu turrü pese nacarrü, arrümanu omo ui azufre, auna cauta ito penoco manu numuquianrrü ichepeti maniqui ñapanrrü profetarrü. Champü nitacüru nitaquisürücürrüma acamanu, naneneca y tobiquia. \s1 Tacürurrü bacurrtacarrü \p \v 11 Yasacatito ümo taman sürümanarrü tronorrü, purusubi. Arrti Tuparrü anati tümonsoti ahu. Isucarüti caüma omensoro cürrü y napese. \v 12 Yasacatito ümo bama tücoiño, bama tarucu nicuarrüma tücañe icu cürrü y arrübama chütonempatai. Atürayoma esati Tuparrü. Auqui ubaurübo libruca y aurübo ito manu quiatarrü librurrü auna cauta abe bocorobo nüri bama champü nitacüru nisüboriquirrimia. Arrti Tuparrü caüma bacurrtarati aübu bama macoiñoca isiu arrüna ane corobo iyucu manio libruca, o sea arrüna nisamutema tücañe. \p \v 13 Cuama tato bama macoiñoca eanaqui narubaitu turrü (tonema bama ubacarama tücañe) y cuamatito auqui nicü bama macoiñoca. Arrti Tuparrü bacurrtarati aübu namanaiña isiu na nisamutema tücañe icu cürrü. \v 14 Arrti maniqui nürirrti “concorrü” ichepe arrümanu nicü bama macoiñoca penecoma au narubaitu turrü pese nacarrü. \v 15 Y nanaiña bama champü nürirrimia icu manu librurrü nesa süboriquirri penecoma au manu narubaitu turrü pese nacarrü (infierno), arrüna uiche coiñoma tatito. \c 21 \s1 Urriante nuevurrü napese y nuevurrü cürrü \p \v 1 Auqui yasacatü ümo quiatarrü napese nuevurrü y quiatarrü cürrü nuevurrü, itopiqui arrüna primer napese y arrüna primer cürrü omensoro y champüqui narubaitu turrü. \v 2 Yasacatito ümo arrümanu pueblurrü samamecana, arrüna nuevurrü Jerusalén cuatü auqui napese esaquiti Tuparrü. Bien coñocono tacana arrone cupiquirri rranrrü apo. \v 3 Ñoncoito fuerte manitacarrü auqui napese, nantü sane: \p —Tarinan, tütane caüma niporrti Tuparrü eana macrirrtianuca, bavivicoti arrüpecuma. Tonema caüma nesarrti genterrü. Arrti Bae Tuparrü anati caüma aübuma. \v 4 Uiti caüma tochenco nareorrüma, isübutati nisucürrüma, champütiqui coiño, ni asuchepümainqui, ni aninquipü norrocorrü, itopiqui tüpasao arrümanu tücañe. \p \v 5 Auqui manu nanti maniqui tümonso au tronorrü: \p —Amasasatü, arrüñü ñasamuca caüma nuevurrü tato nanaiña arrüba abe. Nantito iñemo: \p —Aiconomo, itopiqui ñemanauncurratoe arrüna nisura. \p \v 6 Nantito iñemo: \p —¡Chauqui turriante! Arrüñü anancañüantai auqui ñemonco y yacaiquito ñana. Arrti naqui tosüco, ichamacati turrü arrüna bachebo süboriquirri, chirranquiquiapü itobo pünanaquiti. \v 7 Arrübama macanana ümoti naqui macocono torrio ümoma arrüna sane tacana macumanatarrü ümoma. Arrüñü Tuparrüñü ümoma y arrüma masaütaiqui. \v 8 Tapü arrübama birrurrüma y arrübama iñoconomati Tuparrü, arrübama malorrü, arrübama mayatabayoca, arrübama bavivicoma tacana numuquianca, arrübama macheseruca, arrübama manaunuma ümo bama masantuca y nanaiña bama mañapanca, tonema bama sürobotü au manu narubaitu turrü pese nacarrü, arrümanu omo ui azufre. Tone caüma arrümanu segundo niconcorrüma. \s1 Arrüna nuevurrü pueblurrü Jerusalén \p \v 9 Auqui cuati taman uturuqui manuma angelerrü uiche nubaca manio siete vasoca nubausü manio siete tacürurrü taquisürücüca. Nanti iñemo: \p —Ariacu tauna, curi na itusianca asucarücü arrümanu cupiquirri nicüpostoti Jesús, tonenti Nobirrama. \p \v 10 Auqui quiatarrü niyasata caüma iquianatiñü esa manu taman sürümanarrü yiriturrü petaisürü. Aitusiancanatito isucarüñü arrümanu pueblurrü samamecana, nürirri Jerusalén, cuatü acü auqui napese esaquiti Tuparrü. \v 11 Cuaratai ui nicuacarrti Tuparrü, tacana arrone cama coñomantai, anentarrtai pürücü tacana vidrio. \v 12 Ane taman narriporrü canrrü itupecu, sürümanarrü, petaisürü, aübu doce turuca. Abeu cada taman tururrü anati taman ángel bacuirarama yutacu. Ane corobo iyucu manio turuca nobüri arrümanio doce familiarrü auqui manu nación Israel. \v 13 Auna sane ümo tansürü abe trerrü turuca, ümo maquiütürrü trerrito ümo mancarrü trerrito, y ümo nimümürrü trerrito. \v 14 Abe doce canca posürümanaca iquiana manu narriporrü, tapü taübüco. Ane corobo ubapü nüri bama doce nesarrü apostolerrü Nobirrama. \p \v 15 Arrti maniqui ángel manitana saübuñü ane taman vararrü oro uiti, uiche ameriraca manu pueblurrü aübu nanaiña yuturuca y arrümanu narriporrü. \v 16 Arrümanu pueblurrü ichepatai narubaiquirri y nabaiquirri. Auqui caüma sürotitü aimeriracati manu pueblurrü ui manu vararrü. Dos mil doscientos kilómetros nabaiquirri, napetaiquirri y narubaiquirri. \v 17 Imeriracatatito narriporrü: sesenta y cuatro metros napetaiquirri, isiu nimeriracarrüma macrirrtianuca, arrüna uiche ameriracati maniqui ángel. \p \v 18 Arrümanu narriporrü urriante ui pururrü canrrü arrümanu nürirri jaspe. Arrümanu pueblurrü oro nacarrü y anentarrtai pürücü tacana vidrio. \v 19 Arrümanio doce canca posürümanaca abe iquiana narriporrü mocoñopo ui aruqui nanaiñantai omirriantai camanca. Arrümanu primer canrrü ane nicoñoporrü jaspe, arrümanu segundo ane nicoñoporrü zafiro, arrümanu tercero ane nicoñoporrü ágata, arrümanu cuarto ane nicoñoporrü esmeralda, \v 20 arrümanu quinto ane nicoñoporrü ónice, arrümanu sexto ane nicoñoporrü cornalina, arrümanu séptimo ane nicoñoporrü crisólito, arrümanu octavo ane nicoñoporrü berilo, arrümanu noveno ane nicoñoporrü topacio, arrümanu décimo ane nicoñoporrü crisoprasa, arrümanu undécimo ane nicoñoporrü jacinto y arrümanu duodécimo ane nicoñoporrü amatista. \p \v 21 Arrümanio doce turuca, ta doce perlarrü, cada taman tururrü urriante ui taman perlarrü sürümanarrü. Arrümanio cayaca au manu pueblurrü pururrü oro, anentarrtai pürücü tacana vidrio. \p \v 22 Champürrtü yarrtaiqui arrümanu niporrti Tuparrü au manu pueblurrü, itopiqui arrti Bae Tuparrü anati acamanu ichepeti Jesucristo, arrümanu Nobirrama. \v 23 Champü nümoche surrü ni pamapü nauqui acua au manu pueblurrü, itopiqui ane acamanu nanentacarrti Tuparrü y Nobirrama. \v 24 Arrüna genterrü auqui nacioneca pucünuñama ui nanentacarrti Tuparrü. Arrübama mayüriabuca icuqui cürrü iquiatama nenarrirrimia au manu pueblurrü, arrüba tarucu niyucuarrü. \v 25 Arrümanio turuca chumamanapü au sapese y champüqui tobirri acamanu. \v 26 Arrübama macrirrtianuca auqui nacioneca iquiatama arrüba manrrü cuasürü ümoma au manu pueblurrü, auna cauta iñanaunumati Tuparrü. \v 27 Nuncapü ane nomünantü acamanu. Chentrabopüma bama isamutema arrüba chomirriampü ümoti Tuparrü, ni arrübamapü mañapanca. Süromampo arrübamantai ane nürirrimia icu manu librurrü ane ui Nobirrama, arrümanu icuche naca nüri bama champü nitacüru nisüboriquirrimia. \c 22 \p \v 1 Auqui itusiancatatito isucarüñü maniqui ángel taman sapoco cücheseña tuma ahu, arrüna bachebo süboriquirri. Osüro esaqui manu nesarrti tronorrü Tuparrü y arrümanu Nobirrama. \v 2 Osüro cümuintaqui manu cayerrü principal. Isiu arrüba nabeurrü abe sueca arrüba pachebo süboriquirri, arrtü ubaquio nobütarrü. Cada taman panrrü ubupubu nobütarrü. Arrüna nubasurrü urria ümo nubatarrü uiche acurama macrirrtianuca auqui nacioneca. \v 3 Acamanu champütiqui naqui paurramana. Nesarrti tronorrü Tuparrü y Nobirrama ane acamanu y arrübama imostorrti baserebioma ümoti. \v 4 Acamanu arrtaimia nurria nisurrti y ane nürirrti corobo icutama. \v 5 Acamanu champüqui tobirri, champü ümochequi basarurrü, ni surrüpü, itopiqui anentarrü ümoma ui nicuarrti Tuparrü. Arrüna nüriacarrüma champü nitacürurrü. \s1 Tüsaimia niyequirrti Señor \p \v 6 Auqui nanti maniqui ángel iñemo: \p —Ñemanauntu arrüba manitacaca. Arrti Tuparrü naqui Señor uiti tücañe manitanama bama profetarrü. Sane ito caüma icüpurutiti naqui esarrti ángel nauqui uraboiti isucarü bama imostorrti arrüna contocaü pasabobo. \p \v 7 —Conto ise tato —nanti Jesús—, urria nacarrüma bama oncoimia y arrübama icocotama arrüna nurarrti Tuparrü ane corobo icu na librurrü. \p \v 8 Arrüñü Juan ñoncoi y yarrtai nanaiña arrüna sane. Nauquiche tiñoncoi y tiyarrtai, yachesoiquia esati maniqui ángel uiche aitusianca isucarüñü nanaiña arrüna sane, nauqui rranaumpü ümoti. \v 9 Pero arrti nanti iñemo: \p —Tapü aisamute arrüna sane. Arrüñü ito imostorrti Tuparrü, tacana arrücü y arrübama aruquitaiqui, bama urapoimia nurarrti Tuparrü, y arrübama icocota arrüna corobo icu na librurrü. Anaun ümoti Tuparrü, tone. \p \v 10 Auqui nantito iñemo: \p —Tapü aiñanecaquio arrüba manitacaca abe bocorobo icu na librurrü, itopiqui tüsaimia arrümanu ensümunu, auche acoco. \v 11 Arrti naqui masamunu nomünantü, tari sequiboti aübu, arrtü rranrrti. Y arrti naqui churriampü nisüboriquirrti, tari sane ito uiti. Pero arrti naqui urria nisüboriquirrti, tari seguibotito sane ñasamucurrti nomirria y arrti naqui itorrimiatati nisüboriquirrti ümoti Tuparrü, tari itorrimianatiyüqui manrrü ümoti. \p \v 12 —Amasasai nurria —nanti Cristo—, conto iseca tato. Cuatü sobi arrüna naucua sobi, ümo cadati taman isiu na nisamutenti. \v 13 Arrüñü anancañüantai auqui ñemonco y yacaiquito ñana. Nanaiña omirriante sobi y butacürusu tatito isucarüñü y arrüñü yacaiqui. \p \v 14 Urria nacarrüma bama icoñocotama nisüboriquirrimia, tacanarrtü iyarrübitama naibirrimia, nauqui puerurrü aanema nüta manu suese bachebo isüboriquiboma, y nauqui perurrüma aüromampo au manu pueblurrü nuevurrü, Jerusalén. \v 15 Tapü arrübama iñoconomati Tuparrü ichepe bama macheseruca y arrübama bavivico tacana numuquianca y arrübama mayatabayoca y arrübama manaunuma ümo masantuca y nanaiña bama mañapanca, onconoma ñana türüpo. \p \v 16 Arrüñü Jesús rracüpuca ümoti niyesa ángel nauqui uraboiti nurria arrüna sane isucarü bama icocoromañü. Arrüñü eanaqui nesarrti familiarrü David. Arrüñü anentarrü sobi, tacana arrone nocoborese arrtü cuatü nanenese. \p \v 17 Arrti Espíritu Santo ichepe nicüpostoti Jesús, arrübama icocoromati, namatü: \p —Ariacu. \p Arrti naqui oncoiti nurarrti Tuparrü, tari nantito sane: \p —Ariacu. \p Y arrti naqui tosüco, tari yebati, arrtü rranrrti, tari chabati manu turrü bachebo süboriquirri, macumanatarrtai ümoti. \p \v 18 Arrüñü Juan, surapoi arrüna sane isucarü bama oncoimia arrüna ane corobo icu na librurrü: \p —Arrti naqui bachebo onrribo nicororrü, arrti Tuparrü bachebotito ümoti omonrribo manio taquisürücüca abe bocorobo icu na librurrü. \v 19 Y arrti naqui ane isane iquiaübutati eanaqui na nicororrü, arrti Bae Tuparrü iquiaübutatito pünanaquiti nüta arrümanu suese bachebo süboriquirri y chüpuerurrüpü aicheti ümoti aürotipo au manu pueblurrü samamecana, arrüna icütüpüche abe corobo icu na librurrü. \p \v 20 Arrti naqui urapoiti arrüna sane nanti: \p —Sane te, conto iseca tato. \p Amén, ariacu te, Señor Jesús. \p \v 21 Tari icunusüancanati año Señor Jesucristo. Amén.