\id JAS - Chipaya NT -Bolivia 2009 (DBL -2013) \ide UTF-8 \h SANTIAGO \toc1 Carta de Santiago \toc2 Santiago \toc3 San \mt2 LA CARTA DE \mt1 SANTIAGO \c 1 \p \v 1 Wejrtc̈ha Santiaguqui. Wejrqui Yooz Ejpz̈, niz̈aza Jesucristo Jilirz̈ mantitacama okiñ z̈oñtc̈ha. Anc̈hucqui Israel wajtchiz z̈oñinacaqui tjapa nacionquin wichanzic̈ha. Anc̈hucaquin saludos apayz̈cuc̈ha tii cartiquiz. \s1 PRUEBANACZ̈ PUNTU \p \v 2 Yoozquin criichi jilanaca, cullaquinaca, tii muntuquiz kaman tjapaman pruebanacaz̈ z̈ejlc̈ha. C̈hjulorami tsjii prueba tjonaquiz̈ niiqui, ancha cuntintuz̈ cjee. \v 3 Yoozquin tirapan kuzziz cjen, c̈hjul pruebanacami atipaquic̈ha. Niz̈aza Yoozquin juc'anti kuzziz cjisnaquic̈ha. Nekztan juc'anti Yoozquin tjurt'iñi kuzziz cjisnaquic̈ha. \v 4 Niz̈aza tirapan Yoozquin tjurt'aquiz̈ niiqui, Yooz irata ancha zuma kamañchiz cjisnaquic̈ha. Zuma lijitum z̈oñipan cjisnaquic̈ha. \p \v 5 Pruebanacaz̈ amquiz tjonaquiz̈ niiqui, nekztan am kuz turwayznaquiz̈ niiqui, Yoozquin juc'anti mayiza, Yooz jicz puntu zuma zizñi cjisjapami, niz̈aza nii pruebanaca atipzjapami. Yoozqui ancha zumac̈ha. Jakziltat mayizaja, jalla nii z̈oñz̈quiz Yoozqui zuma yanapasac̈ha. Niiz̈ okzñi kuzziz cjen, ana ujz̈cu yanapasac̈ha, pruebanaca atipsjapa. \v 6 Yoozquin mayizican tjapa kuztan mayizizpanc̈ha. Ana paysnakñi kuzziz mayiziz waquizic̈ha. Paysnakñi kuzziz cjesaz̈ niiqui, tjamiz̈ chjichta kjaz ljojkiz̈takaz cjesac̈ha, awizaqui Yoozquin kuzziz, awizazti ana Yoozquin kuzziz. \v 7-8 Nii payznakñi z̈oñiqui pizc kuzzizza. Jalla niz̈tiquiztan pizc kuzziz mayizan, ana nonz̈ta cjesac̈ha. Yoozqui nii z̈oñz̈quiz ana yanapasac̈ha. Niz̈aza nii pizc kuzziz z̈oñiqui anaz̈ pinziz waquizic̈ha, “Yoozqui wejtquiz yanapaquic̈ha”, cjicanaqui. \p \v 9 Jilanaca, cullaquinaca, yekjapa Yoozquin criichi z̈oñinaca porinacac̈ha. Nii z̈oñiqui Yoozquin criichiz̈ cjen, Yooz maati cjissic̈ha. Niz̈aza arajpachquin okaquic̈ha, walikaz kamzjapa. Jalla niz̈tiquiztan cuutintupanz̈ cjis waquizic̈ha. \v 10 Jakzilta Yoozquin criichi z̈oñit ricachuquiztan porilla cjisnasaz̈ niimi, cuntintupankaz cjis waquizic̈ha. Nii z̈oñiqui tirapan Yooz maatic̈ha. Tsjii pastuqui tsjii pacamakazza zuma pjajkjallchizqui. Nekztan niiz̈ pjajkjallaqui k'alaz̈ chooc̈ha. Pjajkjallaz̈takaz tsjii timpupankaz ricachu cjesac̈ha z̈oñiqui. \v 11 Tjuñiz̈ kjaki siyanaqui pastu pjajkjallanacaqui k'ala chooc̈ha. Nekztan nii pjajkjallanacaqui katc̈ha. Anaz̈ iya c'ajc̈ha. Niz̈tazakaz ricach z̈oñinacaqui tsjii timpukaz ricu kamc̈ha. Ricachu kamcan tiripintit porinsnasac̈ha. \s1 UJ PAAZ PUNTU, YOOZ PUNTU \p \v 12 C̈hjul prueba tjonanami Yoozquin tjurt'iñi kuzziz cjee. Niz̈ta tjurt'aquiz̈ niiqui, cuntintuz̈ cjequic̈ha. Yoozqui nii zuma tjurt'iñi kuzziz z̈oñinacz̈quiz ancha zuma kamaña tjaac̈ha. Nuz̈ Yoozqui compromitchic̈ha niiz̈tan munazican sirwiñi z̈oñinacz̈quin. \v 13 Jakziltat uj paaz pecc̈haj niiqui, anapanz̈ Yoozquin culpasac̈ha, “Yoozqui wejtquiz ujquin tjojtskatz pecc̈ha” cjicanaqui. Yoozqui ana jakzilta z̈oñimi ujquiz tjojts munc̈ha. Niz̈aza Yoozqui uj paazqui anapanz̈ persuna pecc̈ha. \v 14 Z̈oñinacz̈ persun kuzqui ana zuma uj paaz pecc̈ha. Nekztan uj paazquin ojkc̈ha. \v 15 C̈hjulorami z̈oñinacaqui ana zuma kuzcama kamc̈haj niiqui, ujquinpanz̈ chjichtac̈ha. Niz̈aza jakziltami uj paañipan kamc̈haj niiqui, wiñaya castictaz̈ cjequic̈ha. \p \v 16 Wejt k'ayi jilanaca, cullaquinaca, ana incalltaz̈ cjee. \v 17 Yoozqui zumapanc̈ha, niz̈aza lijitumapanc̈ha c̈hjulquiztanami. Tjappacha zumanacaqui Yoozquiztanz̈ tjonc̈ha, tjapa zumanacac̈ha tsewcta Yooz Epiz̈ tjaataqui. Yoozqui tjuñimi jiiz̈mi paachic̈ha. Ninacz̈ kjanaqui awisac zuma kjanc̈ha, awisac tsjirquiz weeztac̈ha. Yoozzti anac̈ha niz̈ta, zumapankazza. Anapan z̈oñi ujquin tjojtskatz pecc̈ha. \v 18 Yoozqui zuma kuztan uc̈humnacaquiz niiz̈ maati cjiskatchic̈ha. Yooz werar taku criichiz̈ cjen, uc̈humnacaqui Yooz maatinaca cjissinc̈humc̈ha. Jalla niz̈tiquiztan uc̈humnacaqui parti criichi z̈oñinacz̈ tuqui Yooz maatinaca cjissinc̈humc̈ha. Jalla nuz̈upanc̈ha Yooziz̈ pinsitaqui. \s1 YOOZ TAKUNACA CATOKZPANC̈HA \p \v 19 Wejt k'ayi jilanaca, cullaquinaca, nonz̈na. Yooz taku nonzjapa listu cjee. Anc̈huca kuzquiz c̈hjulu chiizmi tjonz̈aja, jalla nii chiizqui zumpacha tantiiz̈cu, chiiz waquizic̈ha. Tiizakaz cjiwc̈ha, anac̈ha orallac z̈awjzqui. \v 20 Oralla z̈awjñi z̈oñinacaqui parti z̈oñinacz̈quiz anaz̈ yanapi atasac̈ha Yooz kuzcama kamajo. \v 21 Jaziqui anc̈huqui ana zuma kamañanacquiztan jayta. Ancha uj paaznaca z̈ejlc̈ha. Tjapa uj paaznacquiztan jayta. Nekztan humilde kuzziz Yooz tjaajinta taku zumpacha catoka. Nii Yooz takuqui anc̈hucz̈ liwriyasac̈ha. \p \v 22 Yooz takuqui anac̈ha nonzñeeka nonzqui, antiz catokspanc̈ha, ana persunpachquiz incallta cjeyajo. \v 23 Yooz taku nonz̈cu jakzilta z̈oñit nii Yooz tawkcama ana kamc̈haja, jalla niic̈ha ana zuma z̈oñiqui. Tiz̈taz̈ nii z̈oñiqui. Nii z̈oñiqui ispiwjquiz persun yujc cherz̈cu, \v 24 ojkc̈ha. Nekztan nii cherz̈ta yujc tjatz̈a. Niz̈taz̈ nii Yooz taku nonzñeeka nonzñi z̈oñiqui. Yooz taku nonz̈cu, Yooz taku tjatz̈a; ana nii Yooz tawkcama kamc̈ha. \v 25 Yekjap z̈oñinacazti tjapa kuz nonz̈a Yooz zuma liwriiñi taku. Kuzquiz chjojc̈ha. Nonz̈cu, ana tjatz̈a, niicamaz̈ kamc̈ha. Jalla niiz̈ zuma kamtiquiztan Yoozqui nii z̈oñz̈quiz wintissa, tsjan walikaz kamajo. \p \v 26 Jakzilta z̈oñit “Yooz tawkcama zuma kamiñ z̈oñtc̈ha wejrqui” chiic̈haj niiqui, niiz̈ atquiztan chiichiiz cuitazla. Anaz̈ niiz̈ ata cuitasaquiz̈ niiqui, persunpachaz̈ incallc̈ha. Inapankaz cjic̈ha, “Yooz tawkcama zuma kamiñ z̈oñtc̈ha wejrqui”. \v 27 Jakzilta z̈oñit Yooz tawkcama zuma kamc̈haj niiqui, t'akjir wajchallanacami z̈ewallanacami yanapaquic̈ha. Niz̈aza ujchiz z̈oñi irata anaz̈ kamasac̈ha. Jalla nii z̈oñic̈ha Yooz tawkcama zumaz̈ kamñiqui. Jalla nii z̈oñic̈ha Yooz Ejpz̈ yujcquiziqui ana ujchizqui. \c 2 \s1 JILANACZ̈QUIZ ANAC̈HA PJALI PJALI CJISQUI \p \v 1 Wejt jilanaca, cullaquinaca, Jesucristo Jiliric̈ha ancha honorchiz Yoozqui. Anc̈hucqui nii Jesucristo Jilirz̈quiz kuzziz kamcan, tjapa jilanacz̈tan kuz chicata chjits pecsa. Anac̈ha pjali pjali cjisqui. \v 2 Jalla tuz̈ nonz̈na. Anc̈hucaz̈ ajcziz̈ cjen pucultan z̈oñinacaqui tjonac̈hani. Tsjiiqui ricachuc̈ha, kor surtijanacchiz, niz̈aza ancha zuma zquitchiz. Tsjiizti porillac̈ha, tsjel zquitchiz. \v 3 Nekztanaqui anc̈hucqui ricachukaz zuma atintac̈hani, “Tucquin julzna” cjican. Nii porill z̈oñz̈quizzti, “Nekzillakaz tsijtsna” cjic̈han, uz̈ “Zana latullakaz julzna” cjec̈haj. \v 4 Nuz̈ cjequiz̈ niiqui, niwjctanaqui pjaliz̈ cjiicjiic̈ha. Tjapa jilanacaz̈tan ana chicata kuz chjitc̈ha. Ana zuma kuzziz cjen, niz̈ta cjiicjiic̈ha anc̈hucqui. \p \v 5 Nonz̈na, wejt k'ayi jilanaca, cullaquinaca. Tii muntuquiz Yoozqui pori z̈oñinaca illzic̈ha, niiz̈quin ancha kuzziz cjeyajo. Niz̈aza Yoozqui tsjii taku tjaachic̈ha, tuz̈ cjican: “Wejtquin kuzziz z̈oñinacaqui wejttan chicaz̈ kamaquic̈ha. Niz̈aza jiliriz̈takaz wejttan chicaz̈ mantaquic̈ha”. Jalla nii taku tjaachic̈ha, niiz̈tan zuma munaziñi z̈oñinacz̈quiz. Jaziqui nii Yoozquin kuzziz pori z̈oñinacaqui nii tjaata taku tanznaquic̈ha. \v 6 Anc̈huczti pori z̈oñinaca ana rispitc̈ha. Ricachukaz rispitc̈ha. Pero ricachu z̈oñinacaqui anc̈huc juc'anti langzkatc̈ha. Niz̈aza jilirinacz̈ yujcquiz anc̈huc chjitc̈ha, multanaca pacajo. \v 7 Niz̈aza ricachunacaqui Jesucristuz̈ quintra ana zuma chiichiic̈ha. Pero zuma Jesucristuz̈ cjen uc̈humqui cristiano cjita tjuuchizc̈humc̈ha. \p \v 8 Jilanaca, cjijrta zuma Yooz takuqui tuz̈ cjic̈ha: “Jaknuz̈t persunpachquiz okzñamz̈laja, jalla niz̈ta okzñi kuzziz cjistanc̈ha z̈oñinacz̈quizimi, lijitum maziz̈takaz”. Niicama kamcanaqui zuma kamsa. \v 9 Pero pjali cjiicjiiñinacazti uj paac̈ha. Yooz tawk quintra paac̈ha. Jalla nii kjanapacha zizkatc̈ha Yooz takuqui. \v 10 Jakzilta z̈oñit tsjiillapan Yooz mantita ana cazzaj niiqui, ujchizpanc̈ha. Parti mantitanaca cazziz̈ cjenami Yooz lii quintra paachic̈ha. Jaziqui castictaz̈ waquizic̈ha. \v 11 Yoozqui tuz̈ mantic̈ha: “Anac̈ha adulterio paazqui”. Niz̈aza nii Yoozpacha mantic̈ha: “Anac̈ha z̈oñi conzqui”. Adulterio ana paachi cjenami, jakzilta z̈oñit z̈oñi conc̈haj niiqui, uj paac̈ha. Yooz lii quintraz̈ paac̈ha. \v 12 Yooz takuqui Cristuz̈ puntu zakaz chiic̈ha. Cristuc̈ha uc̈hum liwriiñiqui. Liwriita z̈oñinacaqui c̈hjulu paacanami chiicanami zuma munaziz waquizic̈ha. Jakzilta z̈oñit ana nuz̈ kamc̈haj niiqui, casticta cjequic̈ha. \v 13 Niz̈aza jakziltat ana okzñi kuzziz kamchiz̈laj niiqui, casticta cjequic̈ha. Yoozqui niiz̈quiz ana zakaz okznaquic̈ha. Pero jakziltat okzñi kuzziz kamchiz̈laj niiqui, juyzuquiz liwriita cjequic̈ha, ana casticta cjequic̈ha. \s1 YOOZQUIN KUZZIZ KAMZ PUNTU \p \v 14 Wejt jilanaca, cullaquinaca, jakzilta z̈oñit ana zuma kamc̈haja, niiqui inakaz chiic̈ha, “Yoozquin kuzziztc̈ha wejrqui” cjican. Nuz̈ ata alaja chiyan, ana liwriita cjesac̈ha. \v 15 Nonz̈na. Tsjii jila cjicu uz̈ tsjaa cullaqui cjicu ana zquitchizlaja, niz̈aza ana c̈hjerchizlaja, jalla niiz̈quiz yanapz waquizic̈ha. \v 16 Nii t'akjir z̈oñi cherz̈cu tsjiiqui anc̈hucaquiztan cjec̈hani, “Walika okalla amqui, am curpu anam c̈h'uñuri naykataquic̈ha; niz̈aza anam c̈hjeri ecskataquic̈ha” cjican. Pero ana c̈hjulumi nii t'akjir z̈oñz̈quiz yanapc̈haj niiqui, ina chiita tawkz̈tankaz okz̈a. Nii pori z̈oñiqui pachpa t'akjirikaz z̈ejlc̈ha. \v 17 Pori z̈oñz̈quiz ana yanapc̈haj niiqui, inapanikazza Yoozquin criitaqui. Nii ana yanapñi z̈oñiqui ana Yooz kamañchizqui. Inakaz pinsic̈ha, “Yoozquin kuzziz z̈oñtc̈ha wejrqui” cjicanaqui. \p \v 18 Yekjap z̈oñinacaqui cjec̈hani, “Tsjiic̈ha Yoozquin kuzzizqui. Tsjiizti zuma kamañanacchizqui”. Pero wejrqui cjiwc̈ha, ana zuma kamc̈haj niiqui, ¿jaknuz̈t Yoozquin kuzzizqui tjeeznasajo? Anapanz̈ tjeezñi atasac̈ha. Zuma kamcan, Yoozquin kuzzizqui tjeeznasac̈ha. \v 19 Zinta Yoozpankaz z̈ejlc̈ha. Anc̈hucqui nii zinta Yoozquin criic̈ha. Nii walikazza. Pero zajranacami “Zinta Yoozpankaz z̈ejlc̈ha” jalla nuz̈ zakaz zizza. Jalla nuz̈ zizcu, Yooz casticz tjuñi eksñic̈ha. Pero Yoozquin eksñi cjenami ana Yooz mantitacama kamz pecc̈ha nii zajranacaqui. \v 20 Ana zuma kamcan, jakziltat “Yoozquin kuzziztc̈ha” cjican chiic̈haja, jalla niiqui inakaz niz̈ta chiic̈ha. Zumzuc̈ha niiqui. Yoozquin kuzziz puntu zizñi cjisjapa, tuz̈ nonz̈na. \v 21 Abraham, uc̈hum tuquita atchi ejpqui, Yooz mantitacama ojkchic̈ha. Tsjii nooj Yoozqui Abrahamz̈quiz mantichic̈ha tuz̈ cjican: “Abraham, am zinta majch, Isaac cjita, wilanaz̈takaz jawkwaquic̈ha”. Yoozqui nuz̈ mantichiz̈ cjenaqui, Abrahamqui niiz̈ kuzquiz nii mantita payitac̈ha. Pero niiz̈ majch Yoozquin wilana ljoktawk cjen, Yoozqui Abrahamz̈quiz atajchic̈ha, nii zinta majch ana conajo. Jalla nuz̈ Yooz mantitacama kamtiquiztan, Abrahamqui Yooz yujcquiziqui ana ujchiz niz̈aza zuma cjissic̈ha. \v 22 Abrahamqui Yoozquin kuzziz cjen, Yooz mantitacama zuma kamchic̈ha. Niz̈aza zuma kamchiz̈ cjen Abrahamqui tjeezic̈ha, Yoozquin kuzzizpanc̈ha, nii. Nekztan Yooz mantita cazziz̈ cjen, juc'anti Yoozquin kuzziz cjissic̈ha. \v 23 Cjijrta Yooz takuqui tuz̈ cjic̈ha: “Yoozquin kuzzizpanc̈ha Abrahamqui. Nekztan Yooz yujcquiziqui Abraham ana ujchiz niz̈aza zuma cjissic̈ha”. Abrahamz̈ kamtiquiztan uc̈humqui zizza, nii Yooz takuc̈ha zuma razunaqui. Niz̈aza Abrahamqui “Yooz amigo” cjita tjuuchiztac̈ha. \p \v 24 Jaziqui anc̈hucqui zizza, zuma kamcan, Yooz yujcquiziqui ana ujchiz cjesac̈ha, nii. Ana zuma kamcan, ata alajakaz chiic̈ha, “Yoozquin kuzziztc̈ha” cjicanaqui. Juñta kuzllakaz criyanaqui Yooz yujcquiziqui tira ujchizpanikaz z̈ejlc̈ha. \v 25 Nii puntuquiztan tsjiillazakaz cjiwc̈ha. Naa Rahab cjiti putirii maatakz̈ puntuquiztan cjuñzna. Naaz̈a wajtquiziqui pucultan Israel z̈oñinacaqui cuchanz̈quitatac̈ha awayt'izjapa. Naa z̈onqui nii pucultan Yooz partir z̈oñinaca zuma atintichiñc̈ha. Nekztan ana conta cjeyajo nii z̈oñinaca yekja jiczquin cuchanchiñc̈ha. Atipasñi yanapchiñc̈ha. Jalla niz̈tiquiztan Yooz yujcquiziqui ana ujchiz cjissinc̈ha, niz̈aza zuma kuzziz, naaz̈ zuma kamchiz̈ cjen. \v 26 Tsjiillazakaz cjiwc̈ha. Tsjii z̈oñiqui ticz̈cu, animu ojkc̈ha, janchi inakazza. Niz̈tapachaz̈ tsjii ana zuma kamñi z̈oñiqui ticziz̈takaz z̈ejlc̈ha. Ana z̈ejtz wirchizza. Inakaz chiic̈ha, “Yoozquin kuzziztc̈ha” cjicanaqui. \c 3 \s1 ATZ̈TAN CHIIZ PUNTU \p \v 1 Wejt jilanaca, wacchi z̈oñinaca anaz̈ tjaajiñi cjis waquizic̈ha. Tjaajiñi z̈oñinacaqui Yoozquiz cuenta tjaastanc̈ha. Nekztan ana zuma tjaajinchiz̈laja, niiqui yekja z̈oñz̈quiztan juc'anti castictaz̈ cjequic̈ha. Nii zizzinc̈hucc̈ha anc̈hucqui. \v 2 Tjapa z̈oñinacaqui ujnaca paac̈ha. Jakzilta z̈oñit persun chiitiquiztan ana ujchizlaja, jalla nii z̈oñic̈ha ancha zumapanqui. Persun chiiz zumpacha ewjasaquiz̈ niiqui, jalla nekztan tjapa niiz̈ curpuzakaz ewjasñi atasac̈ha, ana uj paazjapa. \v 3 Nonz̈na. Tsjii frenz̈tan cawalluqui irpita cjesac̈ha, yawchi z̈oñz̈ pecta jaruqui. \v 4 Niz̈tazakaz z̈oñinacaqui tsjii kolta tuñztan pajk warcumi chjitsa, pjursanti tjamiz̈ cjenami. Tsjii warcu joojooñi z̈oñimi jakzi pecanami tuñz̈tan nii warcu chjichasac̈ha. Kjaz̈ta kolta tuñiz̈tanami pajk warcumi joojowasac̈ha. \v 5 Niz̈tazakaz tsjii kolta ujmi wacchi muntinaca tjapznasac̈ha. Niz̈tazakaz uc̈hum chiiñi atami kjaz̈ta koltalla cjenami, niiz̈ chiitiquiztan ancha mantiz atasac̈ha. \v 6 Tsjii uj peekztaz̈takazza tii ataqui. Tii ataqui c̈hjul anawalinacami chiyasac̈ha. Tii ataz̈ cjen persunpacha ana zuma kamc̈ha. Niz̈aza tii ataz̈ cjen yekja z̈oñinacz̈quiz ana zuma kamkatc̈ha. Tii atazakaz ajriz̈ jaruqui chiic̈ha. \v 7 Tjapa animalanacami niz̈aza tjapa wez̈lanacami z̈oñz̈ mantuquizpanikaz cjesac̈ha. \v 8 Antiz anaz̈ jec z̈oñimi persun chiiñi ata manti atasac̈ha. Tii ana wal ataqui anaz̈ jaknuz̈ mantichuca. Tii ataqui ana wali chiiz pecñipanc̈ha. Tsjii wininoz̈takazza tii uc̈hum ataqui. \v 9 Uc̈humqui tii atz̈tan chiican Yooz Ejpz̈ tjuu aynakiñc̈humpanc̈ha. Yooz Ejpqui z̈oñi paachic̈ha niiz̈ irata kuzziz. Niz̈aza tii atz̈tanpacha chiican Yooziz̈ paata z̈oñinaca laykiñizakazza. \v 10 Tii atac̈ha zuma ana zuma chiiñiqui. Jilanaca, cullaquinaca, jalla niz̈ta chiichiizqui anawalipanc̈ha. \v 11 Tsjii zuma wijiñquiztan zuma kjaztan niz̈aza chjonanchi kjaztan anaz̈ lewasac̈ha. Anapanz̈ tsjii wijiñquiz pizc punta kjaz z̈elasac̈ha. \v 12 Niz̈tazakaz tsjii tujquin mazk'a kjaztan niz̈aza ch'uyi kjaztan, jalla nii pizc punta kjaz ana z̈elasac̈ha. Niz̈tazakaz tsjii muntiquiz tsjii punta frutapankaz pookñic̈ha. Pizc punta fruta anaz̈ pookasac̈ha. Niz̈aza tsjii ch'uyi tuquiztan mazk'a kjaz ana cooznasac̈ha. \s1 ¿JECT YOOZ TAWK JARU KAMÑI Z̈OÑI? \p \v 13 Jaziqui jakziltat Yooz taku zuma zizzaj niiqui, zumaz̈ kamspanc̈ha. Nii zizñi z̈oñiqui humilde kuzziz zuma kamaña tjeez waquizic̈ha. \v 14 Jakzilta z̈oñit anawal iñiziñi kuz tjeezaja, niz̈aza persunpacha tucquin cjis pecñi kuz tjeezaja, jalla niiqui mit kuzzizpanc̈ha. Niz̈aza nii ana zum z̈oñiqui “Yooz taku zizintc̈ha” cjicanami, Yooz tawk jaru ana kamc̈ha. \v 15 Nii z̈oñz̈ kamañaqui anac̈ha Yoozquiztanaqui. Antiz z̈oñz̈quiztanpankazza. Z̈oñz̈ kuzquiz pinsitanac jaruc̈ha nii kamañaqui. Zajraz̈quiztan tjonc̈ha. \v 16 Jakzilta z̈oñit anawal iñiziñi kuzzizlaja, niz̈aza tucquin cjis pecñi kuzzizlaja, jalla nii z̈oñiz̈ cjen ch'aasnacami niz̈aza tjapaman ana wali kamznacami z̈ejlc̈ha. Niz̈aza jakzilta z̈oñit Yooz Epiz̈ kamañchizlaja, jalla niiqui zumapankaz kamc̈ha. \v 17 Niz̈aza niiqui pasinziz kuzziz cjen, z̈oñinacz̈tan zuma kamc̈ha. Niz̈aza parti z̈oñz̈ razunanaca nonz̈a. Niz̈aza nii zuma kamañchiz z̈oñic̈ha okzñi kuzzizqui. Jalla nii z̈oñiqui zuma kamañanac jarupanz̈ kamc̈ha. Nii z̈oñiqui ana pjali cjiicjiiñi kuzzizza. Antiz zuma kuzzizza. \v 18 Jakzilta z̈oñit pasinziz kuzziz z̈oñinacz̈tan kamc̈haja, jalla niiqui zuma kamc̈ha, niz̈aza parti z̈oñinacz̈quiz zuma kami yanapc̈ha. \c 4 \s1 MAYIZIZ PUNTU \p \v 1 ¿Jequiz̈ cjen chjaawjkatas z̈ejljo? ¿Jequiz̈ cjen ch'aas z̈ejljo? Anc̈huc ana zuma kuzziz cjen z̈ejlc̈ha niiqui. Anc̈huca ana zuma pecñi kuzqui mantiz pecc̈ha. \v 2 Anc̈hucaz̈ pectanaca ana z̈ejlc̈ha. Nekztan anc̈hucqui kichassa, z̈oñi conañcama. Niz̈aza yekja z̈oñz̈ cusasa zmassa. Nii zmasta cusasa ana cunsiqui atz̈cu, nekztan chjaawjkatassa, niz̈aza kichassa. Anc̈hucaz̈ pectanaca cunsiczjapaqui, Yoozquiztan ana mayiziñc̈hucc̈ha. Jalla niz̈tiquiztan anc̈hucaz̈ pectanaca ana z̈ejlc̈ha anc̈hucalta. \v 3 Niz̈aza ana zuma mayizan, anc̈hucaz̈ mayizitaqui ana nonz̈tac̈ha. ¿Kjaztiquiztan ana nonz̈tajo? Anc̈hucqui ana zuma kuzquiztan mayizichinc̈hucc̈ha. Persun kuzcamakaz kamzjapa mayizichinc̈hucc̈ha. Nekztanaqui anapan nonz̈tatac̈ha. \v 4 Yoozquiztan quejpsñi kuzziz jilanaca. Ana niz̈ta cjee. Ujchiz z̈oñz̈ kamañquiz kuzzizlaj niiqui, Yooz quintrac̈ha anc̈hucqui. ¿Nii ana ziz anc̈hucjo? Jakzilta z̈oñit ujchiz z̈oñz̈ kamañquiz kuzzizlaj niiqui, Yooz quintraz̈ cjissic̈ha nii z̈oñiqui. \v 5 Anaz̈ inapampa tuquita Yooz cjijrta takuqui tuz̈ cjic̈ha, “Yooz Ejpqui uchum kuzquiz niiz̈ Espíritu Santo cuchanz̈quichic̈ha. Nii Yooz Espíritu Santuqui ancha pecc̈ha, uchumqui Yoozquin alaja kuzziz cjisjapa, jalla nii”. \v 6 Anchucaz̈ Yoozquin juc'anti kuzziz cjisjapa, Yoozqui juc'anti yanapasac̈ha. Niz̈aza Yooz takuqui cjic̈ha, “Yoozqui humilde kuzziz z̈oñz̈quiz yanapñipanc̈ha. Pero mita kuzziz z̈oñz̈ quintrapanc̈ha Yoozqui”. \v 7 Jaziqui Yoozquin kuzziz cjee. Niiz̈ mantuquiz cjee. Zajraz̈ anc̈huc ujquiz tjojtskatz pecanami, Yoozquin tjurt'ichi kuzziz cjee. Nekztanaqui anc̈hucaquiztanaqui zarakaquic̈ha nii zajraqui. \v 8 Yoozquin macjata. Niz̈aza Yoozqui anc̈hucaquiz macjatz̈caquic̈ha. Uj paañinaca, anchucqui uj paaz eca. Pizc kuzziznaca, Yoozquin tjapa kuzziz cjee. \v 9 Niz̈aza uj paaz̈cuqui, llaquita cjee. Kaacan anc̈hucaz̈ paata uj paja. Uj paaz̈cuqui, anac̈ha chipsqui. Juc'ant llaquizizza. Anac̈ha cuntintu cjisqui. \v 10 Yooz Jilirz̈ yujcquiziqui humilde kuzziz cjee. Nekztan Yoozqui anc̈hucaquiz honorchiz cjiskataquic̈ha. \s1 ANAC̈HA JILANACZ̈ QUINTRA CHIICHIIZQUI \p \v 11 Jilanaca, cullaquinaca, tsjiiz̈quinami tsjaaquinami anac̈ha quintra chiizqui. Niz̈aza anac̈ha quintra chuchqui. Jakziltat jilanacz̈ quintra chiyac̈haja, uz̈ cullaquinacz̈ quintra chiyac̈haja, jalla niiqui Yooz mantita jaru ana kamc̈ha. Yooz mantitaqui tuz̈ cjic̈ha, “Porapat zuma munazizza”. Nii mantitacama ana kamaquiz̈ niiqui, nii mantitaqui ana waliz̈takaz nayaquic̈ha. Niz̈aza nii Yooz mantita anal pecuc̈ha cjic̈ha. \v 12 Tsjiipankazza ultim mantiñi taku tjaachiqui. Yoozza niiqui. Jalla niizakazza ultim juezqui. Jaziqui nii Yoozqui z̈oñinaca arajpachquin chjichasac̈ha. Niz̈aza infiernuquin chjatkatasac̈ha. Jaziqui anchuczti anaz̈ jecmi arajpachquinami infiernuquinami ojkkatasac̈ha. Jaziqui anc̈huca jilanaca anac̈ha pjalz peczqui. \s1 TII MUNTUQUIZ Z̈OÑZ̈ Z̈ETI PUNTU \p \v 13 Tsjiilla cjesac̈ha. Nonz̈na. Yekjap z̈oñinacaqui anchucaquiztan ancha chawjcwa amtiñic̈ha, tuz̈ cjican: “Tonji jakat watja okac̈ha. Nii watja irantiz̈cu, cusasa campiyan, paaz cancan zumal kamac̈ha tsjii wata intiru”. Nuz̈ cjiñic̈ha. \v 14 Niz̈ta chiiz̈cumi, anapanz̈ zizza nii z̈oñiqui, jaknuz̈t kamac̈haja, c̈hjulut watac̈haja, jalla nii. Yoozpankazza tjappacha mantiñiqui. ¿C̈hjulu iratat anc̈huca z̈ejtz? Kuyiz̈takazza z̈ejtzqui. Tsjii kuyiqui jecz̈cu tsjii upacamapankaz tjenc̈ha. Nekztanz̈ katc̈ha. Niz̈tapachazakazza z̈oñiqui. Tsjii upacamapankaz tii yokquiz z̈ejtc̈ha. \v 15 Jaziqui tuz̈ chiiz waquiziz̈, “Yooz munanaqui, z̈etac̈ha. Nekztan Yooz munanaqui langznac̈ha, niz̈aza c̈hjulumi paac̈ha, niz̈aza ojklayac̈ha”. Jalla nuz̈ chiiz waquizic̈ha. \v 16 Antiz yekjapaqui anc̈hucaquiztan chawjcwa amtiñi kuzziz chiic̈ha, ana tjapa c̈hjulumi zizcu. Jalla niz̈ta mit kuzquiztan chiizqui ana walipanc̈ha. \v 17 Jakziltat Yooz kuz zizzaj niiqui, Yooz kuzcama kamz waquizic̈ha. Ana nii Yooz kuzcama kamc̈haj niiqui, uj paac̈ha. \c 5 \s1 RICACHU Z̈ONINACZ̈ PUNTU \p \v 1 Ricachunaca, nonz̈na. Anc̈hucaquiz ana walinacaz̈ tjonaquic̈ha. Nii zizcu, kjawcan kaacan z̈ejlz waquizic̈ha. \v 2 Anc̈huca cusasanacaz̈ mokaquic̈ha. Anc̈huca zuma zquitinaca kjuriz̈ lujltaz̈ cjequic̈ha. \v 3 Anc̈huca juntjapta korinacami paaznacami inapankaz cjequic̈ha. Anc̈hucqui anc̈huca wacchi paaznaca ana gastichinc̈hucc̈ha, zuma kamtanaca paazjapa. Jaziqui anc̈huca ana okzñi kuzziz cjen casticta cjequic̈ha. Niz̈ta cjenami anc̈hucqui tira juc'anti paaznaca juntjapc̈ha. \v 4 Anc̈huc ricachu patrunanacaqui anc̈huca piyunanaca juc'anti langskatchinc̈hucc̈ha. Anc̈huca pastunaca zkalanaca ajzkatchinc̈hucc̈ha, “Cusa pacaz̈” cjican. Ultimquiziqui koloculla pacchinc̈hucc̈ha. Nii incallta piyunanacaqui anc̈huca quintra quijchic̈ha. Yoozpachac̈ha nii piyunanacz̈ quijta nonziqui. Jalla Yoozza walja azzizqui. \v 5 Anc̈huc ricachu patrunanacaqui, tii muntuquiz ancha cusasanacchiz kamiñc̈hucc̈ha. C̈hjuluz̈ pectanacami z̈ejlc̈ha anc̈hucaltaqui. Jaziqui tsjii cjew animalaz̈takaz cjissinc̈hucc̈ha. Z̈oñiqui cjew animala illza conzjapa. Niz̈tapacha Yoozqui anc̈huc illzic̈ha casticta cjisjapaqui. \v 6 Anc̈hucqui ricachu patrunanaca, ana ujchiz z̈oñinaca kuzinpan casticchinc̈hucc̈ha, conañcama. Nii z̈oñinacazti anatac̈ha anc̈huca quintraqui. \s1 PASINZIZ KUZZIZ PUNTU \p \v 7 Jilanaca, cullaquinaca, uc̈hum pajk arajpach Jiliriz̈ tjonzcama pasinziz kuzziz cjee. Zkal puntuquiztan cjuñzna. Tsjii zkala c̈hjacchi z̈oñiqui chijñi tjonz tjewz̈a, primer chijñi, taypi chijñi. Pasinziz̈tan tjewz̈a, ima zkala ajz timpu irantiz̈can. \v 8 Niz̈tazakaz anc̈hucqui pasinziz kuzziz cjee. Arajpach Jiliriz̈ tjonz tjuñiqui wajillac̈ha. Nekztan ana walinacquiztan liwriita cjequic̈ha. Nii cjuñz̈can, Yoozquin tira tjurt'ila. \v 9 Jilanaca, cullaquinaca, porapat anaz̈ chuchasaquic̈ha. Jakzilta z̈oñit chuchac̈haj niiqui, Yooziz̈ azquichtaz̈ cjequic̈ha. Nii azquichñi Yoozqui wajillaz̈ tjonaquic̈ha. \v 10 Jilanaca, tuquita Yooztajapa chiiñi z̈oñinacaz̈ puntu cjuñzna. Kjaz̈ta sufriz cjenami, Yoozquin tjurt'ichic̈ha pasinziz kuztan. Niz̈tapacha cjee. \v 11 Uc̈humqui tuz̈ cjiñc̈humc̈ha, sufriz cjenami, “Yoozquin tjurt'ichi z̈oñinaca cuntintuz̈ cjequic̈ha”. Tuquiqui Job cjita jila z̈elatc̈ha. Niiz̈ quintu zizza uc̈humqui. Jobqui pasinziz kuztan sufrichic̈ha. Niz̈aza Yoozquin tirapan tjurt'ichic̈ha. Jalla nii sufriz wattan, Yoozqui niiz̈ zuma pinsita cumplichic̈ha nii Job cjita z̈oñz̈tajapa. Niz̈tapankazza Yoozqui z̈oñinacz̈quiziqui, ancha okzñi kuzzizpanc̈ha. \p \v 12 Jilanaca, cullaquinaca, tiic̈ha chekanaqui. Anac̈ha inapampa Yooz tjuuqui chiichiizqui. Anapanc̈ha “Juro por Dios” cjican, chiichiizqui. “Iyaw” cjiz̈cuqui, cumplispanc̈ha. “Anac̈ha” cjiz̈cuqui, anac̈ha cjispanc̈ha. Werar chiizpanc̈ha, ana Yooziz̈ casticta cjisjapa. \p \v 13 Jakz̈iltat sufrac̈haja, jalla niiqui Yoozquin mayiziz waquizic̈ha. Niz̈aza cuntintu kamñi z̈oñimi Yooz wirsu itz waquizizc̈ha. \v 14 Niz̈aza tsjii laa z̈oñi z̈elan icliz jilirinaca kjawz waquizic̈ha. Nii jilirinacaqui asiitiz̈tan kullcan, Jesucristo Jilirz̈quiz mayizaquic̈ha, laa z̈oñi z̈etajo. \v 15 Yoozquin tjapa kuztan mayizaquiz̈ niiqui, nii laa z̈oñi c̈hjetnaquic̈ha. Jesucristo Jiliriqui nii laa z̈oñi z̈aazkataquic̈ha. Niz̈aza nii laa z̈oñiqui ujchiz z̈elaquiz̈ niiqui, pertuntaz̈ cjequic̈ha. \v 16 Jakziltat z̈oñz̈ quintra uj paac̈haja, jalla niiqui nii uj maztanc̈ha, “Am quintra tii uj paachinpantc̈ha” cjican. Nekztan Yoozquin porapat mayizaquic̈ha. Nekztan anc̈hucqui c̈hjetintaz̈ cjequic̈ha. Yoozqui tsjii zuma z̈oñiz̈ tjapa kuztan mayizitaqui nonz̈a. Jalla nekztan Yoozqui tjaaquic̈ha nii mayizitacama. \v 17 Cjuñzna, Elías cjita jilz̈ puntu. Uc̈hum iratac̈ha nii jilaqui, z̈oñikazza. Pero Yoozquin tjapa kuztan mayizichic̈ha, ana chijnajo. Nekztan c̈hjep wata chicatchiz̈ ana chijinchic̈ha. \v 18 Wiruñaqui Elías cjita jilaqui wilta mayizichic̈ha, chijñi apayz̈cajo. Nekztan Yoozqui chijñi apayz̈quichic̈ha. Chijnan, zkalanacaqui wilta pookchic̈ha. \p \v 19 Jilanaca, cullaquinaca, tsjii z̈oñiqui Yooz jiczquiztan zarakac̈hani. Nekztan Yooz jiczquiztan zarakchi z̈oñz̈quiz tuz̈ paljayz waquizic̈ha, “Ana zarakalla. Yooz jiczquiz cut'iscalla” cjican. \v 20 Nekztan nii zarakchi z̈oñiqui niiz̈ uj paaznaca ecaquiz̈ niiqui, niz̈aza Yooz jiczquiz wilta quejpz̈caquiz̈ niiqui, jalla niiz̈ wacchi ujnacquiztan pertuntaz̈ cjequic̈ha. Infiernuquin ana okaquic̈ha nii z̈oñiqui. Jalla nii zizza anc̈hucqui.