\id PHP - Kakchiqel, Western [ckw] NT (Guatemala) -2011 bd. \h FILIPENSES \toc1 Ri wuj ri xutz'ibaj ri apóstol San Pablo chique ri kach'alal ri yec'o pa Filipos \toc2 Filipenses \toc3 Flp \mt1 Ri wuj ri xutz'ibaj ri apóstol San Pablo chique ri kach'alal ri yec'o pa Filipos \ip Wuj ri xutek ri apóstol San Pablo chique ri quiniman chic ri Dios ri yec'o pa Filipos. Tek ri Pablo xutz'ibaj re wuj re' xa pa cárcel tz'apel wi. Pero riya' ma nibison ta, astape' chi xa pa tijoj pokonal c'o wi. Riya' nrajo' chi ri quiniman chic ri Dios man ta nisach quic'u'x pa quik'a' ri winek ri xa ma kitzij ta chi ruch'abel ri Dios ri niquitzijoj. Y can yequicot ta chuka' chupan ri quic'aslen. \io1 Chupan ri tanaj 1 mocaj 1 y napon c'a pa mocaj 21, ri Pablo nubij chique ri aj Filipos chi riq'ui quicoten nuben orar pa quicuenta, ruma chi quiniman ri Dios y can quito'on chuka' chubanic ri samaj ri ruya'on ri Dios chare. Nutzijoj chuka' chique chi ntajin nuk'axaj tijoj pokonal, pero ma nibison ta, ruma ronojel ri ruk'axan can rubanon chi más nibiyin rutzijoxic ri ruch'abel ri Dios. \io1 Chupan ri tanaj 1 mocaj 27 y napon c'a pa mocaj 18 chare ri tanaj 2, nubij chuka' chique chi tiquitija' quik'ij riche (rixin) chi queri' niquic'uaj jun c'aslen ri achi'el nrajo' ri Cristo. Ruma ri Cristo can ch'uch'uj wi ruc'aslen ri xuc'uaj tek xc'oje' chuwech re ruwach'ulef. \io1 Chupan ri tanaj 2 mocaj 19 y napon c'a pa mocaj 30, ri Pablo nubij chi nrajo' yerutek ri Timoteo y ri Epafrodito quiq'ui riche (rixin) chi nbequetamaj pe ri achique quibanon. \io1 Chupan ri tanaj 3, ri Pablo nubij chique chi tek rubanon ca riya' can xutij ruk'ij chi xuben ri nubij chupan ri ley riche (rixin) ri Moisés, pero ma juba' xril ta ri kitzij c'aslen ri nuya' ri Dios. Ri Pablo nubij chi xril ri kitzij c'aslen tek xunimaj ri Cristo. \io1 Y chupan ri tanaj 4, ri Pablo nubij chique chi quequicot ruma c'o chic c'ac'ac' quic'aslen, junan quiwech tiquibana' y ronojel ri xutzijoj chique can ya ta c'a ri' ri xtiquiben y xtiquitzijoj. \c 1 \s1 Ri San Pablo nutek el rutzil quiwech ri kach'alal \p \v 1 Riyin ri Pablo wachibilan ri kach'alal Timoteo\f + \fr 1:1 \ft Hch. 16.1.\f* yoj rusamajel ri Jesucristo. Nikatz'ibaj c'a el re wuj re' chiwe riyix lok'olaj tak kach'alal ri yixc'o pa tinamit Filipos;\f + \fr 1:1 \ft Hch. 16.12.\f* riyix ri xa jun chic ibanon riq'ui ri Cristo Jesús. Nikatz'ibaj re wuj re' chiwe riyix kach'alal ri yix ancianos riche (rixin) ri iglesia, chiwe riyix diáconos y chiwe chi'iwonojel. \v 2 Y ya ta c'a ri utzil y ri uxlanibel c'u'x ri nuya' ri Katata' Dios y ri Ajaf Jesucristo ri xtic'oje' pa tak iwánima chi'iwonojel. \s1 Ri ru'oración ri Pablo pa quiwi' ri kach'alal aj Filipos \p \v 3 Can yixnatej wi chuwe, y nmatioxij chare ri Dios iwuma riyix.\f + \fr 1:3 \ft Ro. 1.8; Col. 1.3.\f* \v 4 Y ronojel bey tek riyin nben orar, can riq'ui c'a quicoten nc'utuj ri rutzil ri Dios pan iwi'. \v 5 Ruma ninatej chuwe ri to'onic ri iya'on riyix riche (rixin) chi nitzijox ri lok'olaj ch'abel ri niya'o colotajic. Chupan c'a ri k'ij tek riyix xinimaj, can ya c'a k'ij ri' tek ichapon yin ito'on pe.\f + \fr 1:5 \ft Fil. 4.15.\f* \v 6 Ri Dios xuchop c'a jun utzilaj samaj pa tak ic'aslen. Y riyin wetaman chi Riya' can xtuq'uis na wi pa ruwi' y ma xtuya' ta ca rubanic ri samaj ri' pa tak ic'aslen y xtitz'aket c'a rubanic ri samaj ri' tek xtapon ri k'ij riche (rixin) chi xtipe chic ri Jesucristo. \v 7 Can ruc'amon wi chi quere' nch'ob chiwij, ruma can ibanon utzil chuwe wawe' pa cárcel, yin ito'on chutzijoxic chique ri winek chi ri lok'olaj ch'abel ri niya'o colotajic can kitzij wi y can riq'ui ri Dios petenak wi. Y can junan c'a kac'ulun ri rutzil ri Dios iwuq'ui, y rumari' can yixc'o wi pa wánima. \v 8 Ruma ri Dios can retaman wi chi riyin sibilaj yixinwajo' chi'iwonojel, can achi'el yojrajo' ri Jesucristo. \v 9 Riyin ri Pablo can nc'utuj wi c'a chare ri Dios chi can niq'uiy ta más ri ajowabel iwuq'ui riche (rixin) chi niwajo' iwi', pero can riq'ui na'oj y riq'ui etamabel.\f + \fr 1:9 \ft Col. 1.9.\f* \v 10 Ya c'a ri' ri nc'utuj chare ri Dios, ruma nwajo' chi nik'ax ta chiwech achique ri utz chi niben. Riche (rixin) chi queri' riyix kas ta xtic'uaj jun c'aslen ch'ajch'oj\f + \fr 1:10 \ft Ro. 12.1; Ef. 5.3-20.\f* y man ta jun itzel nilitej chiwij tek xtoka ri k'ij riche (rixin) chi xtipe ri Cristo. \v 11 Y ri Jesucristo can xquixruto' c'a riche (rixin) chi can choj ta ri ic'aslen xtic'uaj y niwachin ta jabel.\f + \fr 1:11 \ft Jn. 15.5.\f* Riche (rixin) chi queri', ri Dios can xtiya'ox (xtya') ta c'a ruk'ij ruc'ojlen y xtinimirisex ta ri rubi'. \s1 Ri Pablo nubij chi ya ri Cristo ri ruc'aslen \p \v 12 Wach'alal, riyin nwajo' chi riyix niwetamaj chi astape' yinc'o pa cárcel, ma pa'el ta ruk'alajsaxic ri lok'olaj ch'abel ri niya'o colotajic, xa más benak rutzijol. \v 13 Ruma quinojel ri winek y hasta ri yec'o pa cuartel quic'axan chic chi yin ya'on pa cárcel ruma chi ntzijoj rubi' ri Cristo. \v 14 Y juba' ma quinojel ri kach'alal ri xc'oje' quichuk'a' riche (rixin) chi niquitzijoj ri ruch'abel ri Dios chique ri winek. Ruma re kach'alal re' xquitz'et chi ri Dios can c'o wi wuq'ui y majun xibinri'il wuq'ui riche (rixin) chi ntzijoj ri ruch'abel wawe' pa cárcel. Rumari' ri kach'alal can majun xibinri'il chiquiwech, xa más xquicukuba' el quic'u'x chubanic ri rusamaj ri Ajaf. \p \v 15 Y yec'o nic'aj ri xa itzel niquina' chuwe; riye' niquitzijoj rubi' ri Cristo pero xaxu (xaxe wi) riche (rixin) chi nicajo' yetz'etetej chi riye' más yecowin niquiben ri samaj ri'. Pero yec'o chuka' ri can riq'ui ronojel cánima niquiben ri samaj. \v 16 Ri itzel niquina' chuwe, niquitzijoj c'a chuka' rubi' ri Cristo, pero xaxu (xaxe wi) riche (rixin) chi nicajo' niquic'ut qui' chi riye' más yecowin niquiben ri samaj; pero riye' xa ma can ta ch'ajch'oj ri cánima. Xa nicajo' c'a chi sibilaj ta nik'axo ri wánima wawe' pa cárcel. \v 17 Yac'a ri nic'aj chic ri can yincajo' wi, can riq'ui c'a jun ch'ajch'oj cánima niquiben ri samaj, can yinquito' wi, ruma quetaman chi ri Dios can yin ruya'on wi riche (rixin) chi nto' ri lok'olaj ch'abel ri niya'o colotajic y nk'alajsaj chi can kitzij wi. \v 18 Pero, ¿la rajawaxic cami chi nwetamaj na wi ch'ajch'oj cánima tek niquitzijoj ri Cristo o xa riq'ui ca'i' quipalej? Ma que ta ri'. Ruma ri más rajawaxic chuwe riyin ya ri nitzijox rubi' ri Cristo y yari' ri niya'o sibilaj quicoten chuwe y ri quicoten ri' majun bey xtiq'uis ta el wuq'ui. \p \v 19 Ruma riyin wetaman chi riq'ui ri oración ri niben pa nuwi'\f + \fr 1:19 \ft 2 Co. 1.11.\f* y chuka' riq'ui ri yiruto' ri Lok'olaj Espíritu ri petenak riq'ui ri Jesucristo, can xquitotej wi c'a chuwech ronojel. \v 20 Can nuraybel wi c'a y cukul nuc'u'x chi xtinya' ruk'ij ri Cristo, achi'el ri nbanon pe. Y cukul nuc'u'x chi ma xquiq'uix ta\f + \fr 1:20 \ft Sal. 25.2; Ro. 9.33.\f* y ma xtinxibij ta wi'. Wi yic'ase' o yicom, ri nuraybel riyin ya ri nya' ruk'ij ri Cristo. \v 21 Ruma chuwe riyin, wi c'a yic'ase' na chuwech re ruwach'ulef, can ya ri Cristo ri nuc'aslen.\f + \fr 1:21 \ft Ga. 2.20.\f* Y wi ta riyin yicom el, ri' xa jun ch'acoj chuwe riyin. \v 22 Wi c'a xquic'ase' na chuwech re ruwach'ulef, ri samaj ri xtinben, c'o utz ri xtuc'om pe. Y rumari' riyin ma yicowin ta ncha' achique ri más utz, la ya ri nwajo' yic'ase' na chuwech re ruwach'ulef o la ya ri nwajo' yicom. \v 23 Can ma nwil ta c'a achique nben, ruma pa nic'aj yinc'o wi; chuka' nch'ob wi nya' ca re ruwach'ulef y yibec'oje' riq'ui ri Cristo,\f + \fr 1:23 \ft 2 Co. 5.8; 2 Ti. 4.6.\f* sibilaj jabel xtibenbana' chila'. \v 24 Pero chuka' can wetaman chi iwuma riyix can nic'atzin chi c'a yic'oje' na chuwech re ruwach'ulef. \v 25 Y rumari' cukul nuc'u'x chi ma xquinel ta na el chuwech re ruwach'ulef, xa can c'a xquic'oje' na c'a iwuq'ui, riche (rixin) chi xquixq'uiy riq'ui ri ic'aslen y xquixquicot chi'iwonojel riyix ri icukuban chic ic'u'x riq'ui ri Dios. \v 26 Riche (rixin) chi queri', riyix can sibilaj na wi xquixquicot y can xtiya' c'a ruk'ij ruc'ojlen ri Cristo Jesús tek xquinitz'et chi xquinapon chic jun bey iwuq'ui. \p \v 27 Wacami c'a, ri ruc'amon chi niben riyix ya ri tic'uaj jun c'aslen utz\f + \fr 1:27 \ft Ef. 4.1.\f* can achi'el nubij ri lok'olaj ruch'abel ri Cristo. Wi xquinapon iwuq'ui, que ta ri' yixtajin chubanic xquixbenwila' riq'ui ri ic'aslen, y wi ma xquinapon ta, xtinwac'axaj ta c'a chiwij, chi can cof yix pa'el\f + \fr 1:27 \ft Fil. 4.1.\f* chupan ruch'abel ri Cristo, chi can ta junan iwech ibanon. Xtinwac'axaj ta c'a chuka' chiwij chi can itijon ik'ij chi ito'on iwi' chi'iwonojel chutzijoxic ri lok'olaj ch'abel ri niya'o colotajic. \v 28 Y chuka' man ta ixibin iwi'\f + \fr 1:28 \ft Is. 41.10; Mt. 10.28.\f* chiquiwech ri ye'etzelan iwuche (iwixin). Ruma wi ma xtixibij ta iwi', xtik'alajin chiquiwech riye' chi riyix iwilon chic ri colotajic ri nuya' ri Dios. Y xtik'alajin chuka' chiquiwech riye' chi xa pa k'ak' xquebeka wi. Ronojel re' pa ruk'a' ri Dios c'o wi. \v 29 Riyix ma xu (xe) ta wi yatajnek chiwe chi ninimaj ri Cristo, xa can yatajnek chuka' chiwe chi nik'axaj tijoj pokonal\f + \fr 1:29 \ft Mt. 5.12; Hch. 5.41.\f* ruma rubi' Riya'. \v 30 Riyix can ik'axan q'uiy tijoj pokonal achi'el ri itz'eton chi nk'axan pe riyin ruma ri rubi' ri Cristo. Y wacami tiwetamaj c'a chi c'a c'o na tijoj pokonal nk'axaj. \c 2 \s1 Tikach'utinirisaj ki' achi'el xuben ri Cristo \p \v 1 Wach'alal, riq'ui ri Cristo can c'o wi cukbel c'u'x. Riya' chuka' nuya' ajowabel chiquicojol ri yeniman riche (rixin), y ri Lok'olaj ru-Espíritu nuben chique chi can junan quiwech niquiben, chi nicajo' qui' y chi niquijoyowaj quiwech chicachibil qui'. \v 2 Rumac'ari' xa jun iwech tibana',\f + \fr 2:2 \ft 1 P. 3.8.\f* y can tiwajo' iwi' chi'iwachibil iwi'. Y tek nich'ob rij jun cosa can junan iwech tibana', riche (rixin) chi queri' nitz'akatisaj ri quicoten ri c'o chic pa wánima. \v 3 Ronojel c'a ri niben chi'ijujunal, ma tiben ta xa riche (rixin) chi ninimirisaj iwi',\f + \fr 2:3 \ft Stg. 3.13, 14.\f* ni ma riche (rixin) ta chi xaxu (xaxe wi) chiwe riyix nuc'om wi pe ri utz. Xa tich'utinirisaj iwi', y tibana' ka chi riyix xa majun ik'ij que chiquiwech ri nic'aj chic.\f + \fr 2:3 \ft 1 P. 5.5, 6.\f* \v 4 Ma xu (xe) ta c'a riyix ri nich'ob ka iwi', xa can que'ich'obo' c'a chuka' ri nic'aj chic.\f + \fr 2:4 \ft 1 Co. 10.24.\f* \p \v 5 Can tibana' c'a riyix achi'el ruch'obonic ri Cristo Jesús.\f + \fr 2:5 \ft Jn. 13.15.\f* \v 6 Ruma Riya' astape' can Dios wi,\f + \fr 2:6 \ft Is. 9.6; Jn. 1.1-4; 5.18.\f* pero ma xuben ta chi can junan ruk'ij riq'ui ri Dios. \v 7 Riya' ma xupokonaj ta c'a xuya' ca ri ruk'ij ruc'ojlen, y xo'alex ka chuwech re ruwach'ulef. Can xoc c'a winek achi'el riyoj;\f + \fr 2:7 \ft Jn. 1.14.\f* xuben achi'el jun ti mozo.\f + \fr 2:7 \ft Mt. 10.45; 20.28.\f* \v 8 Riya' xoc c'a winek achi'el riyoj y xuch'utinirisaj ri'. Can xunimaj y xuben c'a ronojel ri xubij ri Dios Tata'ixel chare; can xunimaj tzij chi xapon pa camic; ri camic chuwech ri cruz.\f + \fr 2:8 \ft He. 12.2.\f* \v 9 Y rumari' ri Dios xuben chare chi can c'o ruk'ij ruc'ojlen ri chila' chicaj y xoc nimalaj Ajaf pa ruwi' ronojel.\f + \fr 2:9 \ft Mt. 28.18.\f* Y chuka' xuya' jun rubi' ri más nim ruk'ij que chiquiwech quinojel bi'aj.\f + \fr 2:9 \ft Ef. 1.21.\f* \v 10 Riche (rixin) chi queri' can pa rubi' ri Jesús, quexuque' c'a quinojel ri yec'o chila' chicaj, ri yec'o chuwech re ruwach'ulef,\f + \fr 2:10 \ft Ap. 5.13.\f* y chuka' ri yec'o chuxe' ri ulef. \v 11 Y quinojel xtiquibij chi ri Jesucristo yari' ri Ajaf,\f + \fr 2:11 \ft Ro. 14.9.\f* riche (rixin) chi queri' can xtiquiya' ruk'ij ruc'ojlen ri Katata' Dios. \s1 Riyoj ri kaniman chic ri Jesucristo yoj achi'el sakil chuwech re ruwach'ulef \p \v 12 Rumac'ari', riyix ri sibilaj yixinwajo', nbij c'a chiwe chi ma quixtane' ta chi ninimaj rutzij ri Dios. Queri' xiben tek xic'oje' iwuq'ui y wacami re ma yinc'o ta apo iwuq'ui, xa can más chi na tinimaj rutzij ri Dios. Titija' ik'ij chrij ri colotajic, y can tixibij c'a iwi' chi yixmacun chuwech ri Dios. \v 13 Ruma ri Dios yari' ri nisamej pa tak iwánima, y Riya' nuya' ri raybel\f + \fr 2:13 \ft He. 13.21.\f* chiwe riche (rixin) chi niben ri nika chuwech Riya'. Y chuka' nuya' iwuchuk'a'\f + \fr 2:13 \ft 2 Co. 3.5.\f* riche (rixin) chi yixcowin niben ri nrajo' ri Dios. \p \v 14 Y ronojel ri niben, can riq'ui c'a ronojel iwánima tibana'. Y ma riq'ui ta ca'i' ic'u'x, ni ma riq'ui ta oyowal. \v 15 Queri' tibana' riche (rixin) chi nic'uaj jun utzilaj c'aslen y man ta jun itzel nilitej chiwij.\f + \fr 2:15 \ft Fil. 1.10.\f* Can tik'alajin c'a chi yix ralc'ual ri Dios y chi man ta jun etzelal c'o pa tak ic'aslen, astape' yixc'o chuwech re ruwach'ulef chiquicojol ri winek ri ma choj ta quic'aslen; ri can ye sachnek riq'ui ri quina'oj. Yix c'a riyix ri yixsakirisan\f + \fr 2:15 \ft Mt. 5.14.\f* quiche (quixin) ri winek ri', \v 16 ruma nik'alajsaj ri ch'abel riche (rixin) c'aslen chiquiwech. Y riyin can nwajo' c'a chi iwuma riyix xtiquicot ta ri wánima chupan ri k'ij tek xtipe ri Cristo, ruma xtik'alajin chi ma chak ta queri' xintij nuk'ij chubanic ri samaj chicojol. \v 17 Y astape' ta can xquicamisex,\f + \fr 2:17 \ft 2 Ti. 4.6.\f* ruma ri samaj ri nben chicojol, pero riyin can yiquicot. Ruma riyix can cukul ic'u'x riq'ui ri Dios y ri cukbel c'u'x ri' can achi'el jun ofrenda ri niya' chare ri Dios, y ri nuquiq'uel ri xtitix can xtoc chuka' jun ofrenda. Riche (rixin) chi queri', riyix y riyin junan ta c'a nikaya' jun ofrenda chare ri Dios. Y queri' riyin yiquicot iwuq'ui chi'iwonojel. \v 18 Y can queri' chuka' tibana' riyix, can quixquicot wuq'ui. \s1 Ri Pablo nrajo' c'a yerutek ri Timoteo y ri Epafrodito c'a pa tinamit Filipos \p \v 19 Wi can ruraybel c'a ri Ajaf Jesús, ri kach'alal Timoteo xtapon iwuq'ui. Xtintek yan c'a el chanin riche (rixin) chi nberac'axaj pe achique ibanon. Y queri' xticuke' nuc'u'x riyin. \v 20 Ri kach'alal ri yec'o wuq'ui can majun chic jun ri can achi'el ri Timoteo, ri can junan kánima riq'ui, ri can kitzij chi nuch'ob ri achique ibanon. \v 21 Ri nic'aj chic ri yec'o wuq'ui, xaxu (xaxe wi) ri nic'atzin ka chique riye' ri niquich'ob,\f + \fr 2:21 \ft 2 Ti. 3.2.\f* y ma niquich'ob ta achique ri nic'atzin pa rusamaj ri Cristo Jesús. \v 22 Yac'a ri kach'alal Timoteo iwetaman chi riya' sibilaj utz. Iwetaman chi riya' oconek achi'el jun walc'ual,\f + \fr 2:22 \ft 1 Co. 4.17; 1 Ti. 1.2; 2 Ti. 1.2.\f* chi can junan yoj samajnek riq'ui. Riya' can rujachon ri' chupan ri samaj riche (rixin) chi kak'alajsan ri lok'olaj ch'abel ri niya'o colotajic. \v 23 Ya c'a riya' ri nch'obon chi ntek el iwuq'ui, xa yac'a ri c'o chi nwetamaj na nabey achique xtibix chuwe pa k'atbel tzij; wi yinelesex el pa cárcel o c'o quich'obon ri niquiben chuwe. Y c'ac'ari' tek xtintek el ri Timoteo iwuq'ui. \v 24 Y cukul nuc'u'x chi ri Ajaf xtuben chuwe chi riyin chuka' xquicowin xquinapon iwuq'ui pa jun ca'i' oxi' k'ij apo. \p \v 25 Riyin xinch'ob c'a chi nic'atzin nitzolin yan el ri kach'alal Epafrodito\f + \fr 2:25 \ft Fil. 4.18.\f* iwuq'ui; ri xitek pe wuq'ui riche (rixin) chi xinoruto' riq'ui ri nic'atzin chuwe. Can kachibil wi c'a ki' riq'ui riche (rixin) chi katijon kak'ij chi yoj samajnek pa rusamaj ri Dios. \v 26 Y riya' sibilaj nrajo' chi yixrutz'et yan chanin, y can nibison, ruma retaman chi riyix can xiwac'axaj yan chi riya' xyawej. \v 27 Y kas kitzij wi chi riya' sibilaj xyawej y xa juba' ma xcom. Yac'a ri Dios xujoyowaj ruwech riya' y xujoyowaj chuka' nuwech riyin. Ruma wi ta xcom ri Epafrodito, xpe ta chic jun bis pa wánima ruma xa can yec'o wi bis wuq'ui. \v 28 Rumari' riyin nwajo' chi ntek yan el chanin iwuq'ui, riche (rixin) chi niquicot ri iwánima tek xtitz'et. Y tek c'o chic iwuq'ui, riyin chuka' xtiq'uis ka juba' ri bis wuq'ui. \v 29 Can riq'ui c'a quicoten tic'ulu', ruma riya' xa jun chic rubanon riq'ui ri Ajaf achi'el ibanon riyix. Can tiya' c'a\f + \fr 2:29 \ft 1 Ti. 5.17.\f* quik'ij ri kach'alal ri ye achi'el chuka' riya'. \v 30 Queri' nbij chiwe ruma ri kach'alal Epafrodito xa juba' ma xcom ruma rusamaj ri Cristo. Ma xupokonaj ta xuya' ri' pa camic riche (rixin) chi xinoruto', ruma ya riya' ri xpe pan iq'uexel riyix riche (rixin) chi xinoruto'. \c 3 \s1 Ri Pablo xaxu (xaxe wi) riq'ui ri Cristo xucukuba' wi ruc'u'x \p \v 1 Wach'alal, wacami nbij c'a chuka' el chiwe chi tiquicot\f + \fr 3:1 \ft Fil. 4.4; 1 Ts. 5.16.\f* ri iwánima riq'ui ri Ajaf. Riyin ma nc'ayewaj ta ntz'ibaj chic el jun bey chiwe chi tiquicot ri iwánima, ruma wetaman chi nic'atzin chiwe riyix. \p \v 2 Can tichajij c'a iwi' chiquiwech ri winek ri niquiben achi'el niquiben ri itzel tak tz'i';\f + \fr 3:2 \ft Is. 56.10, 11.\f* ruma niquibij chi ye rusamajel ri Dios y xa ya c'a ri itzel tak banobel ri niquiben; riye' niquibij chi jun winek riche (rixin) chi nicolotej, nic'atzin chi niban ri circuncisión\f + \fr 3:2 \ft Ro. 2.28; Ga. 5.2.\f* chare. \v 3 Yac'a chuwech ri Dios yoj c'a riyoj ri banon ri kitzij circuncisión chake, ruma c'o chic ri Lok'olaj Espíritu\f + \fr 3:3 \ft Ro. 7.6.\f* pa tak kánima ri yojto'o riche (rixin) chi nikaya' ruk'ij ri Dios. Y riq'ui quicoten nikabij chi xkanimaj yan ri Jesucristo y ma rajawaxic ta chi niban ri circuncisión chake\f + \fr 3:3 \ft Dt. 10.16; Jer. 4.4.\f* riche (rixin) chi yojcolotej. \v 4 Astape' riyin c'o ta modo chi xincukuba' ta nuc'u'x riq'ui ronojel ri can c'o rejkalen chiquiwech ri wech aj Israel. Ruma wi c'o jun ri nich'obo chi nucukuba' ruc'u'x riq'ui ronojel ri utzilaj tak rubanobal riche (rixin) chi nicowin nucol ri', yin ta riyin ri' ri c'o ta modo chi xincukuba' más nuc'u'x riq'ui ronojel ri'. \v 5 Ruma riyin wakxaki' k'ij quinalex wi tek xban ri circuncisión chuwe. Yin jun chuka' israelita, yin riy rumam ca ri Benjamín. Riyin can yin jun hebreo ruma ri nte' nata' ye hebreo. Xinoc jun fariseo;\f + \fr 3:5 \ft Hch. 23.6.\f* y rumari' xintij nuk'ij riche (rixin) chi xinben ri nubij ri ley riche (rixin) ri Moisés. \v 6 Can riq'ui c'a ronojel wánima xintzekelbej ri quicostumbre ri ye wech aj Israel, rumac'ari' tek xenwetzelaj ri quiniman chic ri Jesucristo ri nibix iglesia chique; xinben chique chi xquitij pokon,\f + \fr 3:6 \ft Hch. 8.3; Ga. 1.13.\f* ruma riyin xinch'ob chi rusamaj ri Dios ri nben. Xinch'ob chi can choj wi ri nuc'aslen, ruma can xintij wi nuk'ij chi xinben ri nubij ri ley riche (rixin) ri Moisés. \v 7 Tek rubanon ca ronojel ri' nim rejkalen chinuwech riyin. Pero tek xk'ax chinuwech chi xa ma nuc'om ta pe colotajic chuwe, can xinya' ca ronojel ri' riche (rixin) chi xinnimaj ri Cristo. \v 8 Ronojel ri xincukuba' nuc'u'x riq'ui tek rubanon ca, xinya' ca. Majun chic c'a quejkalen chinuwech riyin. Queri' xinben ruma xinwetamaj ruwech ri Wajaf Cristo Jesús.\f + \fr 3:8 \ft Jn. 17.3.\f* Ruma ri Cristo xinya' ca ronojel. Xinrokij ca, achi'el niban chare ri mes. Queri' xinben ruma nwajo' chi ri Cristo can ntoc Wajaf. \v 9 Y nwajo' chi xa jun nben riq'ui ri Cristo. Ruma ri utzilaj tak banobel ri nuchilabej ri ley, ri janipe' ri nbanon pe, ma ncukuba' ta chic nuc'u'x riq'ui. Ruma ma ya ta ri' ri nibano chuwe riche (rixin) chi yitz'etetej ruma ri Dios chi majun numac. Riyin riche (rixin) chi yitz'etetej ruma ri Dios chi majun numac,\f + \fr 3:9 \ft Ro. 1.17; 10.3; Ga. 2.16.\f* ya ri ncukuba' nuc'u'x riq'ui ri Cristo. Ruma ri winek ri nucukuba' ruc'u'x riq'ui ri Cristo, nitz'etetej ruma ri Dios chi majun rumac. \v 10 Queri' nwajo' nben riyin ruma nwajo' nwetamaj más ruwech ri Cristo y nisamej ta ri ruchuk'a' ri Dios pa nuc'aslen riyin; can achi'el ri uchuk'a' ri xucusaj tek xuc'asoj ri Cristo chiquicojol ri caminaki'.\f + \fr 3:10 \ft 1 P. 4.13.\f* Nwajo' ntij pokon ruma rubi' ri Dios, can achi'el ri pokon ri xutij ri Cristo. Nwajo' c'a nc'ut chi riyin can achi'el ta chi can xicom riq'ui ri Cristo chuwech ri cruz. Y yac'ari' nwajo' nben. \v 11 Can ntij c'a nuk'ij, ruma nwajo' yic'astej el chiquicojol ri caminaki' y yibec'oje' chila' chicaj riq'ui ri Dios. \p \v 12 Riyin ma nbij ta c'a chi can ta wilon chic ronojel ri c'o riq'ui ri Cristo. Ni ma nbij ta chuka' chi can ta tz'aket chic ri nuc'aslen. Ma que ta ri'. Riyin ntij c'a nuk'ij\f + \fr 3:12 \ft 1 Ti. 6.12.\f* riche (rixin) chi ye'oc wuche (wixin) ronojel ri yec'o riq'ui ri Cristo Jesús; yari' ri xrajo' chuwe tek xirusiq'uij (xiroyoj). \v 13 Wach'alal, can ma nbij ta c'a chi wuche (wixin) chic riyin ronojel ri yec'o riq'ui ri Cristo, y rumari' can yitajin ntij nuk'ij chrij.\f + \fr 3:13 \ft Fil. 2.12.\f* Xaxu (xaxe wi) chic ri' ri nch'ob re chinuwech apo y ma yec'atzin ta chic chi nch'ob ri xek'ax yan ca. \v 14 Can ntij wi nuk'ij chrij ri chinuwech apo ri acuchi (achique) c'o chi yinapon wi, ruma nwajo' chi can ntoc wuche (wixin) riyin ri lok'olaj sipanic ri nuya' ri Dios.\f + \fr 3:14 \ft 2 Ti. 4.7, 8; He. 12.1.\f* Y ruma c'a ri Cristo Jesús tek ri Dios xirusiq'uij (xiroyoj) riyin; ruma nrajo' chi yibe chila' chicaj y nrajo' chi ntoc wuche (wixin) riyin ri lok'olaj sipanic ri nuya' Riya'. \p \v 15 Ronojel c'a ri xinbij chiwe, que ta c'a ri' ri nikach'ob konojel ri can cukul chic kac'u'x riq'ui ri Dios. Yac'a wi yec'o chiwe riyix ri ma que ta ri' niquich'ob, ri Dios chuka' xtuk'alajsaj ta c'a chiquiwech.\f + \fr 3:15 \ft 1 Co. 2.6; 14.20.\f* \v 16 Pero xa jani' ta na c'a ri etamabel ri ruya'on ri Dios chake, can queri' c'a rajawaxic chi nikaben pa kac'aslen, y can junan ta c'a nikach'ob konojel. \p \v 17 Wach'alal, tibana' c'a ri achi'el ri nben riyin; y tibana' chuka' achi'el niquiben ri nic'aj chic kach'alal, ri can niquiben chuka' ri achi'el nben riyin y ya c'a ri' ri titzekelbej, achi'el nikaben riyoj.\f + \fr 3:17 \ft Sal. 37.37.\f* \v 18 Ruma ye q'uiy ri yec'o chicojol ri ye'etzelan riche (rixin) ri Cristo.\f + \fr 3:18 \ft Fil. 1.15-17.\f* Y re' q'uiy c'a mul nbin chic chiwe. Y wacami can yinok' re nbij chic el jun bey chiwe. Ruma riye' ma niquinimaj ta chi xaxu (xaxe wi) riq'ui ri xuben ri Cristo chuwech ri cruz tek yojcolotej. \v 19 Y pa ruq'uisbel, riye' xa pa k'ak' c'a xquebeka wi. Xaxu (xaxe wi) ri ruraybel ri ch'aculaj ri niquich'obola' y yari' oconek qui-dios. Y can niquinimirisaj qui' chubanic jun cosa ri xa sibilaj q'uixbel. Can benak c'a\f + \fr 3:19 \ft Ro. 8.5.\f* ri cánima chrij ri cosas riche (rixin) re ruwach'ulef. \v 20 Yac'a riyoj can yoj riche (rixin) chic chila' chicaj\f + \fr 3:20 \ft Col. 3.1, 3.\f* ri acuchi (achique) nipe wi ri Kacolonel, y yari' ri Ajaf Jesucristo, y xaxu (xaxe wi) chic koyoben ri k'ij tek xtipe.\f + \fr 3:20 \ft 2 Ti. 4.8; Tit. 2.13.\f* \v 21 Ri ch'aculaj c'a ri kac'uan wacami, majun oc ruc'ojlen, pero xtapon na jun k'ij tek Riya' xtujel el y xkoj-oc c'a achi'el Riya' ri c'o ruk'ij ruc'ojlen.\f + \fr 3:21 \ft Sal. 17.15; 1 Jn. 3.2.\f* Queri' xtuben kiq'ui ruma can sibilaj nim ri uchuk'a'\f + \fr 3:21 \ft Ef. 1.18-23.\f* ri c'o riq'ui y ya uchuk'a' ri' ri nucusaj riche (rixin) chi nic'oje' ronojel pa ruk'a'. \c 4 \s1 Can ronojel k'ij c'a tiquicot ri iwánima \p \v 1 Rumac'ari' wach'alal, can ticuke' c'a ic'u'x riq'ui ri Ajaf Jesucristo. Riyin sibilaj yixinwajo' y nrayij chuka' chi nikatz'et chic jun bey kawech iwuq'ui. Riyix sibilaj quicoten ri ic'amom pe chuwe ruma riq'ui ri ic'aslen riyix nik'alajin chi c'o xuc'om pe ri samaj ri xinben chicojol; can yix c'a riyix ri rajel ruq'uexel ri nusamaj.\f + \fr 4:1 \ft 1 Ts. 2.19.\f* \p \v 2 Nc'utuj c'a jun utzil chique ri kach'alal Evodia y ri kach'alal Síntique chi junan quiwech tiquibana',\f + \fr 4:2 \ft Fil. 2.2.\f* ruma can quiniman chic ri Ajaf. \v 3 Y riyit chuka' yit jun wech aj samajel, ri can yitc'o wi chupan ri samaj riche (rixin) ri Dios, nc'utuj c'a jun utzil chawe riche (rixin) chi que'ato' ri ca'i' kach'alal ixoki' ri', riche (rixin) chi junan chic quiwech tiquibana', ruma riye' quitijon quik'ij chuka' chupan ri rusamaj ri Dios; can xenwachibilaj wi chuk'alajsaxic ri lok'olaj ch'abel ri niya'o colotajic. Junan xesamej wuq'ui, ye cachibilan ri kach'alal Clemente y nic'aj chic kach'alal, ri tz'iban chic quibi' chila' chicaj chupan ri wuj riche (rixin) c'aslen. \p \v 4 Wach'alal, can ronojel k'ij tiquicot c'a ri iwánima riq'ui ri Ajaf; y nbij chic c'a jun bey chiwe chi can tiquicot c'a ri iwánima.\f + \fr 4:4 \ft Ro. 12.12; 1 Ts. 5.16-18.\f* \v 5 Can utz ina'oj tibana' quiq'ui ri winek y can queri' ta c'a nik'alajin chiquiwech quinojel. Ruma ri Ajaf xa nakaj chic c'o wi pe.\f + \fr 4:5 \ft Stg. 5.8, 9.\f* \p \v 6 Ma tich'ujirisaj ta iwi' xabachique ta na ri nipe chiwij, xa tiya' pa ruk'a' ri Dios y tic'utuj chare ri nic'atzin chiwe,\f + \fr 4:6 \ft Sal. 55.22; Pr. 16.3.\f* y chuka' ma quixtane' ta chi niya' matiox chare ri Dios. \v 7 Wi queri' xtiben, ri uxlanibel c'u'x ri nuya' ri Dios xtic'oje' pa tak iwánima;\f + \fr 4:7 \ft Is. 26.3; Jn. 14.27; Col. 3.15.\f* y ri uxlanibel c'u'x ri' can xtuchajij wi ri iwánima y xquixruto' riq'ui ri nich'ob. Queri' xtuben chiwe ruma xa jun chic ibanon riq'ui ri Cristo Jesús. Y ri uxlanibel c'u'x ri' can ma xkojcowin ta nikach'ob, ruma can sibilaj nim ri samaj ri nuben. \s1 Xaxu (xaxe wi) ri utz ri tikabana' y tikach'obo' \p \v 8 Wach'alal, pa ruq'uisbel nwajo' c'a nbij el chiwe ri ruc'amon chi niben y nich'ob, y ri' ya ri kas kitzij, ri c'o ruk'ij, ri choj, ri ch'ajch'oj, ri jabel, ri elenak rutzijol chi yari' ri utz, ri can utz wi, y ronojel ri ruc'amon chi niya'ox (nya') ruk'ij. Can ya c'a ri' ri tibana' y tich'obo'. \p \v 9 Can ya c'a ri xiwetamaj, ri xic'ul, ri xiwac'axaj y ri xitz'et wuq'ui,\f + \fr 4:9 \ft Fil. 3.17.\f* ya c'a ri' ri tibana'. Y ri Dios ri niya'o ri uxlanibel c'u'x, can xtic'oje' wi iwuq'ui. \s1 Ri ofrenda ri xquitek ri kach'alal aj Filipos chare ri Pablo \p \v 10 Sibilaj c'a niquicot ri wánima y yimatioxin chare ri Ajaf iwuma, chi xinatej chic pe chiwe riche (rixin) chi yinito', astape' c'o chic juba' k'ij ri majun chic achique ta ri itakon pe chuwe. Pero ri' ma ruma ta chi xinimestaj, ma que ta ri', xa ruma chi ma yix cowinek ta. \v 11 Y re' ma nbij ta c'a ruma nwajo' nuto'ic. Ma que ta ri'. Riyin xa xuc'uluj yan chuwe chi yiquicot ronojel k'ij. Wi c'o ncusaj, utz, y wi majun ncusaj, utz chuka' chuwe riyin.\f + \fr 4:11 \ft 1 Ti. 6.6; He. 13.5.\f* \v 12 Wetaman c'a yic'ase' riq'ui meba'il y wetaman yic'ase' riq'ui beyomel. Q'uiy yan c'a ri xinwetamaj y yiquicot riq'ui ri achique nwil, wi nwil q'uiy nuway o wi xa majun, wi c'o q'uiy wuq'ui o xa c'o rajawaxic chuwe.\f + \fr 4:12 \ft 1 Co. 4.11; 2 Co. 11.27.\f* \v 13 Can ya c'a ri Cristo niya'o wuchuk'a' riche (rixin) chi yicowin nk'axaj ronojel.\f + \fr 4:13 \ft Jn. 15.5; 2 Co. 12.9.\f* \v 14 Y re' ma ntel ta chi tzij chi riyix man ta utz ri xiben chi xitek pe jun ofrenda chuwe, ruma xijoyowaj pe nuwech\f + \fr 4:14 \ft Fil. 1.7.\f* y xina' chuka' riyix ri tijoj pokonal ri yinc'o wi. \p \v 15 Riyin nch'ob chi riyix aj Filipos c'a ninatej na chiwe, chi tek riyin xinchop rutzijoxic ri lok'olaj ch'abel ri niya'o colotajic, y tek xinel pe chiri' pa Macedonia, majun chic jun iglesia ri xya'o ta jun ofrenda chuwe, xa can xu (xe) wi c'a riyix. \v 16 Queri' nbij chiwe, ruma c'a yinc'o na pa tinamit Tesalónica tek riyix xitakala' yan ofrendas chuwe riche (rixin) chi xinito' riq'ui ri nic'atzin chuwe. \v 17 Can niquicot wi ri wánima ruma xininataj chic pe, pero ma ruma ta c'a ri ofrenda ri xitek pe chuwe, ma que ta ri'. Ri wánima niquicot ruma wetaman chi ri ofrenda ri' c'o c'a chuka' utz ri nuc'om pe chiwe riyix.\f + \fr 4:17 \ft Jn. 15.8, 16.\f* \v 18 Can xinc'ul c'a ronojel ri xitek pe riyix chrij ri kach'alal Epafrodito riche (rixin) chi xoruya' chuwe.\f + \fr 4:18 \ft Fil. 2.25.\f* Rumac'ari' can q'uiy chic c'o wuq'ui nna' riyin riche (rixin) chi ncusaj. Re ofrenda re' can jubul ruxla' nuna' ri Dios y can nika wi chuwech,\f + \fr 4:18 \ft 2 Co. 9.12; He. 13.16.\f* y yojcowin nikabij chi can chare ri Dios xiya' wi, y Riya' xuc'ul. \v 19 Ri ka-Dios ri can c'o wi ruk'ij ruc'ojlen y sibilaj rubeyomal c'o, xtuya' c'a ronojel ri nic'atzin chiwe ruma xa jun chic ibanon riq'ui ri Cristo Jesús.\f + \fr 4:19 \ft Sal. 23.1; Pr. 8.21; 2 Co. 9.8.\f* \v 20 Y kas xtiya'ox (xtya') ta c'a ruk'ij ruc'ojlen ri Katata' Dios, riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. Amén. \s1 Ri ruq'uisbel tak ch'abel chare re wuj re' \p \v 21 Y tiya' c'a rutzil quiwech quinojel ri lok'olaj tak kach'alal ri xa jun chic chuka' quibanon riq'ui ri Cristo Jesús. Y chuka' ri kach'alal ri yec'o wuq'ui niquitek el rutzil iwech riyix. \v 22 Can quinojel c'a ri lok'olaj tak kach'alal niquitek el rutzil iwech. Pero ri más ye'ajowan chi niquitek el rutzil iwech ye ri yesamej pa rachoch ri César.\f + \fr 4:22 \ft Fil. 1.13.\f* \p \v 23 Ri rutzil ri Kajaf Jesucristo xtic'oje' ta c'a iwuq'ui chi'iwonojel.\f + \fr 4:23 \ft Ro. 16.20.\f* Amén.