\id GAL - Cakchequel, Southern NT - Guatemala 1998 (ISO: [cak] (cakSS) (old [ckf]) \h GÁLATAS \toc1 Ri carta ri xutz'ibaj ri apóstol San Pablo chique ri kach'alal aj-Galacia \toc2 Gálatas \toc3 Gá \mt1 Ri carta ri xutz'ibaj ri apóstol San Pablo chique ri kach'alal aj-Galacia \c 1 \s1 Ri Pablo nitz'iban-e chique ri kach'alal aj-Galacia \p \v 1 Ren Pablo, ru-apóstol ri Jesucristo. Man winak ta xenojin chi xinoc apóstol. Ni man winak ta chuka' ri xetako wichi. Ri xtako wichi ja ri Ajaf Jesucristo y ri Katata' Dios; ri Dios ri xu'on che ri Jesucristo chi xc'astaj-pe chiquicojol ri caminaki'. \v 2 Rix kach'alal, ri nimol-iwi' pa rubi' ri Dios pa tak tenemit chi ri rech-ulef Galacia, nintak-e ruxnakil-iwech, y quiri' chuka' niquitak-e ri kach'alal ri jec'o wiq'uin. \v 3 Y ja' ta ri bendición y ri uxlanen ri nipe riq'uin ri Katata' Dios y ri Kajaf Jesucristo xtic'ue' ta pa iwánima chi'iwonojel. \v 4 Ri Jesucristo xujach-ri' chi xcamises roma ri kamac, chi quiri' jojrucol chech ri itzel tak ex ri jec'o we' chech-ulef ri tiempo re'. Ronojel re' xu'on ri Jesucristo koma roj, roma can jari' xurayij ri Katata' Dios. \v 5 Ja ri Katata' Dios ri tiyo'x ruk'ij chi ronojel tiempo. Amén. \s1 Xe rutzij ri Dios ri jojrucol \p \v 6 Ren xsatz nuno'j (xsach nuc'u'x) cuando xinc'oxaj chi rix nijo' niya' can ri Dios y ri utzilaj rutzij. Rix xa jun-wi chic tzij ri nijo' nitzeklebej y niya' can ri Dios ri xwoyon iwichi chi xixcolotaj roma ri favor ri xu'on ri Cristo pa iwi'. \v 7 Can man jun chic tzij c'o ri nitiquier nicolo iwichi, roma ri jun chic tzij ri nijo' nitzeklebej, man riq'uin ta ri Dios petenak-wi. Y ri winak ri je-uc'uayon ri jun chic tzij ri' jixquisuk' y niquijo' niquijal ru'onic ri utzilaj rutzij ri Cristo. \v 8 Ri utzilaj rutzij ri Cristo xe jun, y jari' ri katzijon roj chiwe. Pero xa c'o jun ri nujal rubixic ri utzilaj rutzij ri Cristo, can tika ri castigo pa ruwi', más que xa ta jun ángel ri petenak chicaj o jun chake roj ri nibano quiri'. \v 9 Can anche'l ri ka'in can chiwe, y cami ninnataj chic chiwe: Xa c'o jun nitzijon jun chic tzij chiwe y man junan ta riq'uin ri utzilaj rutzij ri Cristo ri iniman; ri nitzijon ri' chiwe, can tika ri castigo pa ruwi'. \p \v 10 ¿Y anchique ni'ij rix? ¿Ninjo' como ren chi utz yitz'et coma ri winak? Ri ninjo' ren ja chi can ta utz yitz'et roma ri Dios. Ren man ninjo' ta chi utz yitz'et coma ri winak. Roma xa ta quiri' nin-en, man jin ta chic rusamajel ri Cristo. \s1 Dios xbano apóstol che ri Pablo \p \v 11 Wach'alal, titemaj chi ri utzilaj rutzij ri Dios ri xintzijoj chiwe, man runo'j (runa'oj) ta jun achi. \v 12 Man riq'uin ta jun winak xinc'on-wi, ni man xtzijos ta chuka' chue roma jun winak. Can ja ri Jesucristo ri xk'alajin chinuech. \p \v 13 Y rix ic'oxan ri anchique xenben-pe cuando c'a jinc'o chupa ri niquinimaj ri nuwinak israelitas. Riq'uin ronojel woyowal xencanoj ri quiniman ri Jesucristo. Y xinjo' ta xenq'uis conojel.\x * \xo 1:13 \xt Hch 8:3; 22:4-5; 26:9-11\x* \v 14 Ren can utz-wi nuniman ri niquinimaj ri nuwinak; can más c'o xintemaj chiquiwech je q'uiy nuwinak ri junan xojq'uiy-pe quiq'uin. Reje' man xqui'en ta más anche'l xin-en ren. Roma ren xa can xbe wánima riq'uin ri jequic'utun can ri kati't-kamama'.\x * \xo 1:14 \xt Hch 22:3\x* \v 15 Pero ri Dios jinrucha'on yan pe cuando can c'a man jani quinalex. Y roma yalan yirojo', ja xiroyoj. \v 16 Can xuk'alajij ri Jesucristo ri Ralc'ual chinuech roma can quiri' xrojo'; quiri' xu'on, roma can runojin-wi-pe chuij chi nintzijoj ri Jesucristo chique ri ch'aka chic winak ri man je nuwinak ta.\x * \xo 1:16 \xt Hch 9:3-6; 22:6-10; 26:13-18\x* Y cuando ri Dios ruk'alajin chic ri Jesucristo chinuech, man xibe ta riq'uin jun chic chi quiri' c'o ta más xintemaj. \v 17 Ni man xibe ta chuka' quiq'uin ri apóstoles ri jec'o pa tenemit Jerusalem, más que reje' can je apóstoles-wi na'ey chinuech ren. Cuando ren xinya' can ri tenemit Damasco, xa pa rech-ulef Arabia xibe-wi. Y cuando xitzolaj-pe pa Arabia, pa tenemit Damasco xic'ue-wi. \p \v 18 Y cuando xek'ax oxi' juna', c'ajari' xibe pa tenemit Jerusalem.\x * \xo 1:18 \xt Hch 9:26-30\x* Y xic'ue' ca'i' semanas chiri' riq'uin ri apóstol Pedro. \v 19 Y chupa ri ca'i' semanas ri' man jun chic apóstol xintemaj rech, xe ri Jacobo ri rach'alal ri Ajaf Jesucristo. \v 20 Y chech ri Dios nin-ij chiwe chi ri nintz'ibaj-e, can ketzij-wi. \p \v 21 Y c'ajari' xibec'ue' pa Siria y pa Cilicia. \v 22 Man jun mej (bey) can ta xic'ue-ka pa tak tenemit chi Judea, y romari' ri kach'alal ri niquimol-qui' pa rubi' ri Cristo, man quieta'n ta nuech. \v 23 Xe quic'oxan chuij, chi ren Pablo man jun chic etzelal nin-en chique ri quiniman ri Jesucristo, anche'l rubanon can. Xa can nin-ij chique ri winak chi tiquinimaj ri Jesucristo. Y man ninrayij ta chic chuka' chi yeq'uis ri quiniman ri Jesucristo. Jari' ri quic'oxan reje' chuij. \v 24 Y ri kach'alal ri', can xquiya' ruk'ij ri Dios roma xquic'oxaj chi xjalataj yan nuc'aslen. \c 2 \p \v 1 Y cuando xk'ax yan catorce juna', ren xibe chic jun mej (bey) pa tenemit Jerusalem;\x * \xo 2:1 \xt Hch 11:30; 15:2\x* junan xojbe riq'uin ri kach'alal Bernabé. Y xkac'uaj-e chuka' ri kach'alal Tito. \v 2 Y ren xibe, roma can ja ri Dios ri xk'alajin chinuech. Y xe ren y ri kach'alal ri c'o quik'ij ri xkamol-ki', y xink'alajij chiquiwech anchique modo nintzijoj ri utzilaj rutzij ri Dios chique ri winak ri man je israelitas ta. Chi quiri' ja reje' quie'in xa utz ri nusamaj o manak. \v 3 Pero ri nusamaj can xka-wi chiquiwech. Romari' ri kach'alal Tito ri benak wiq'uin, man xqui'ij ta chi ti'an ri circuncisión che; más que raja' man banon ta ri circuncisión che, roma raja' xa aj-Grecia. \v 4 Ri Tito can man x-an ta ri circuncisión che, más que jec'o jujun chikacojol ri man je ketzij ta kach'alal, ri xquijo' chi x-an ta che. Reje' quiju'n-pe-qui' xe chi niquitzu' anchique rubanon ri kac'aslen riq'uin ri Cristo Jesús; xa c'a naka'an ronojel ri nu'ij chupa ri ru-ley ri Moisés, o manak chic naka'an. Reje' xquijo' chi xojc'ue' ta chic chuxe' ru-ley ri Moisés. \v 5 Pero roj can manak xekanimaj; chi quiri' can ja ri ketzij rutzij ri Dios nic'ue' iwiq'uin rix. \p \v 6 Y ri kach'alal ri c'o quik'ij y c'o chuka' quino'j (quina'oj), man jun chic xquic'ut chinuech chirij rutzij ri Dios. Y ren, man ja' ta ri c'o quik'ij o manak quik'ij xentzu'. Roma ri Dios man ja' ta ri' nutzu' che jun winak.\x * \xo 2:6 \xt Dt 10:17\x* \v 7 Pa ruq'uiexel chi ri kach'alal xinquitijoj ta pe más chirij rutzij ri Dios, xa xquina'ej chi can chue-wi ren rucheleben-pe ri Dios chi nintzijoj ri utzilaj rutzij chique ri winak ri man je israelitas ta y man banon ta ri circuncisión chique. Can anche'l xchelebex che ri Pedro chi terutzijoj ri utzilaj rutzij ri Dios chique ri kawinak israelitas ri can banon-wi ri circuncisión chique. \v 8 Y can anche'l ri Pedro nito'x roma ri Dios chupa ri samaj chi jun apóstol chiquicojol ri kawinak israelitas ri can banon-wi ri circuncisión chique; quiri' chuka' ren ja ri Dios nito'n wichi, chi yisamaj chiquicojol ri winak ri man je israelitas ta y man banon ta ri circuncisión chique. \p \v 9 Romari' ri Jacobo, ri Pedro y ri Juan, ri c'o quik'ij chiquicojol ri kach'alal, xquiya' quik'a' chue ren y chuka' che ri Bernabé, cuando xquina'ej chi ri samaj re' ja ri Dios sipayon-pe chue roma yalan yirojo'; xquiya' quik'a' chake chi quiri' k'alaj chi can xe jun kabanon chupa ri samaj. Roma roj jojbesamaj chiquicojol ri winak ri man je israelitas ta, y reje' yebesamaj chiquicojol ri kawinak israelitas ri can banon-wi ri circuncisión chique. \v 10 Xe xquichelebej chake chi can quiekanataj juba' ri manak quibeyomal, y jari' ri nintaj nuk'ij nin-en. \s1 Pablo c'o xuch'ojij che ri Pedro roma man utz ta ri najin \p \v 11 Y cuando ri Pedro xapon pa tenemit Antioquía, c'o xinch'ojij che, roma man utz ta ri xu'on chiri'. \v 12 Roma na'ey, can xwa-wi quiq'uin ri kach'alal ri man je israelitas ta. Pero cuando xe'apon jujun achi'a' ri je-takon roma ri Jacobo, raja' man xrojo' ta chic xwa' quiq'uin ri kach'alal ri man je israelitas ta, roma xuxi'j-ri' chiquiwech ri achi'a' ri xe'apon, roma ja reje' ri ye'in chi can ti'an chuka' ri circuncisión chique ri kach'alal ri man je israelitas ta. \v 13 Y ri kach'alal ri can je israelitas-wi ri jec'o pa Antioquía, junan xqui'en riq'uin ri Pedro. Man xe'apon ta chic quiq'uin ri kach'alal ri man je israelitas ta. Can xk'alajin chi ca'i' quipalaj, roma na'ey can je-benak-wi quiq'uin. Y hasta ri Bernabé xu'on anche'l xqui'en reje'. \v 14 Y roma ri niqui'en man junan ta riq'uin ri ketzij ri nu'ij chupa ri utzilaj rutzij ri Dios, chiquiwech conojel xin-ij che ri Pedro: Ret can jat israelita, pero xa anche'l niqui'en ri winak ri man je israelitas ta na'an. Y xa quiri' na'an ret, ¿anchique modo xta'an chique ri man je israelitas ta chi niqui'en ri nu'ij chupa ru-ley ri Moisés, y ret xa man nac'ut ta awi' chiquiwech chi jat israelita? \p \v 15 Roj ri can joj israelitas pe pa kalaxic, naka'ij que man joj aj-mac ta anche'l ri winak ri man je israelitas ta. \v 16 Pero keta'n chi can man jun chake roj rubanon ronojel ri nu'ij ru-ley ri Moisés, y romari' man ja' ta ri ley ri nibano chique ri winak chi can man jun quimac niquikalej chech ri Dios.\x * \xo 2:16 \xt Sal 143:2; Ro 3:20\x* Xe nic'atzin chi tiquinimaj ri Jesucristo chi quiri' man jun quimac niquikalej.\x * \xo 2:16 \xt Ro 3:22\x* Romari' man xe ta ri man je israelitas ta quiniman ri Jesucristo, roj israelitas chuka' can kaniman, chi quiri' man jun kamac nakakalej chech ri Dios. Manak chic kayo'n kánima riq'uin ri nu'ij chupa ri ley, roma man ja' ta ri ley ri nibano chake chi manak kamac nakakalej chech ri Dios. \p \v 17 Xkanimaj ri Cristo, roma xkajo' chi can man jun kamac nakakalej chech ri Dios. Y roma xkanimaj, can k'alaj chi roj joj aj-mac. Pero roma naka'ij quiri', man taka'ij chi ja ri Cristo xobano chake chi xojoc aj-mac. \v 18 Y xa nenya' chic pe ruk'ij ru-ley ri Moisés, ri xinya' yan can, can nik'alajin-pe chi can mac ri xin-en cuando xinya' can. \v 19 Y roma xin-en entender que man yitiquier ta yicolotaj roma ri ley, romari' man xinya' ta chic wánima riq'uin. Can anche'l xicom chech ri ley, roma xintemaj chi nic'atzin chi ninnimaj ri Cristo chi ninwil ri c'aslen riq'uin ri Dios. \v 20 Y cuando ri Cristo xcamises chech ri cruz, ren anche'l can xicom riq'uin. Y romari' ri nuc'aslen ri c'o cami, man wichi ta ren, xa can richi ri Cristo ri c'o pa wánima. Y ronojel ri nin-en-e chech-ulef, xtin-en roma can riq'uin ri Cristo ri Ralc'ual ri Dios nuyo'n ri wánima; ri Cristo ri xirojo' y xujach-ri' chi xcamises woma. \v 21 Ren can manak-wi xtin-ij chi itzel ri favor ri rubanon ri Dios kaq'uin. Roma xa ta riq'uin ri ley man jun kamac nakakalej chech ri Dios, ri Cristo man jun ta xc'atzin-wi chi xcom. \c 3 \s1 Ri ley man jojrucol ta \p \v 1 Wach'alal aj-Galacia, ¿anchique roma can jix nacanak y romari' xix-an engañar y cami man ninimaj ta chic ri ketzij? Roj can ka'in can chiwe chi ri Jesucristo xcom chech ri cruz koma. \v 2 Y ninjo' ninc'utuj chiwe: ¿Ja como ri nu'ij ru-ley ri Moisés ri xinimaj chi xoc ri Espíritu Santo pa iwánima? Man quiri' ta. Raja' xoc pa iwánima roma can xinimaj ri Jesucristo ri xkatzijoj chiwe. \v 3 ¿Anchique roma rix can jumul jix nacanak? Roma cuando xinimaj ri Jesucristo, ja ri Espíritu Santo ri xsamaj pa iwánima. Y cami man nijo' ta chic chi nisamaj ri Espíritu Santo iwiq'uin, xa iyon yan chic rix nijo' nitaj ik'ij chi quiri' manak imac niwakalej chech ri Dios. \v 4 ¿Can man jun como xc'atzin-wi ri sufrimiento ri xik'axaj cuando xinimaj ri Jesucristo? Ren man ja' ta ri' ninrayij. \v 5 Ri Dios ruyo'n ri Espíritu Santo chiwe y nu'on milagros chi'icojol. ¿Anchique roma nu'on quiri'? ¿Roma como xinimaj ru-ley ri Moisés? Man quiri' ta. Nu'on quiri' roma xinimaj ri Jesucristo ri xkatzijoj chiwe. \s1 Ri trato ri xu'on ri Dios riq'uin ri Abraham \p \v 6 Anche'l xu'on ri Abraham, katata' roj israelitas. Raja' can xunimaj-wi ri Dios, y romari' ri Dios xu'on che chi can man jun rumac xrakalej chech.\x * \xo 3:6 \xt Gn 15:6; Ro 4:3\x* \v 7 Titemaj chuka' chi conojel ri niquinimaj ri Dios, can ye'oc ralc'ual ri Abraham.\x * \xo 3:7 \xt Ro 4:16\x* \v 8 Y chupa rutzij ri Dios ri tz'iban ojer can, k'alaj chi ri Dios can xtu'on-wi chique ri winak ri man je israelitas ta, que man jun quimac xtiquikalej chech raja', xa niquinimaj. Y ri utzilaj rutzij ri Dios, che ri Abraham xtzijos-wi, roma x-ix che: Awoma ret, xquienben chuka' bendecir ri winak chi ronojel rech-ulef,\x * \xo 3:8 \xt Gn 12:3\x* xcha' ri Dios che ri Abraham. \v 9 Y anche'l ri Abraham can x-an bendecir roma xunimaj ri Dios, can quiri' chuka' conojel ri niquinimaj ri Dios, can xquie'an chuka' bendecir. \p \v 10 Pero xa niquijo' yecolotaj roma ri ley y xa man yetiquier ta niqui'en ronojel ri nu'ij ri ley, can xtika-wi ri castigo pa quiwi'. Anche'l nu'ij chupa rutzij ri Dios ri tz'iban can: Ri man nu'on ta ronojel ri nu'ij chupa ri ru-ley ri Moisés, xtika ri castigo pa ruwi'.\x * \xo 3:10 \xt Dt 27:26\x* Quiere' nu'ij chupa ri tz'iban can. \v 11 Can k'alaj chi can man jun winak ri man jun rumac xtrakalej chech ri Dios roma nu'on ri nu'ij ri ley. Roma chupa rutzij ri Dios ri tz'iban can, nu'ij: Jun winak ri can choj yan ruc'aslen, can xtic'ue-wi ruc'aslen riq'uin ri Dios, roma can riq'uin-wi raja' ruyo'n-wi ránima.\x * \xo 3:11 \xt Hab 2:4\x* Quiri' nu'ij ri tz'iban can. \v 12 Ri nac'uaj ri ley man anche'l ta naya' awánima riq'uin ri Dios. Roma ri ley can nu'ij: Ri nibano ronojel ri nu'ij ri ley, can xtiril-wi ruc'aslen riq'uin ri Dios.\x * \xo 3:12 \xt Lv 18:5\x* Quiere' nu'ij ri ley. \p \v 13 Y can ketzij-wi chi jun ri man nitiquier ta nu'on ronojel ri nu'ij ri ley, can xtika ri castigo pa ruwi'. Pero ri Cristo xojrucol chech ri castigo ri' cuando xcom chech ri cruz, roma pa ruwi' raja' xka-wi ri castigo ri xka ta pa kawi' roj. Can k'alaj-wi chi xka ri castigo pa ruwi', roma rutzij ri Dios ri tz'iban can, nu'ij: Xabachique (Xama'anchique) ri nitzakebes chech jun che', k'alaj chi kajinak ri castigo pa ruwi'.\x * \xo 3:13 \xt Dt 21:23\x* Quiri' nu'ij chupa ri tz'iban can. \v 14 Pero ri Cristo Jesús koma konojel roj winak xcom, chi quiri' chuka' ri winak ri man je israelitas ta niquiwil chuka' ri bendición ri xu'ij ri Dios ojer can che ri Abraham. Y ri Jesucristo xcom chuka' chi quiri' konojel ri nakanimaj rubi', xtic'ue' ri Espíritu Santo kaq'uin; roma can quiri' chuka' ru'in can ri Dios. \p \v 15 Tic'oxaj na pe' wach'alal; chikacojol ka roj winak cuando c'o jun trato ni'an, cuando c'achojinak yan ri trato, man jun chic nitiquier nuyuj ri trato ri'. Ni man jun chuka' nitiquier nutz'aktisaj chic juba' más che. \v 16 Cuando ri Dios xu'on ri trato riq'uin ri Abraham ojer can, xu'ij chi nuya' ri bendición che raja' y che ru-familia ri Abraham ri xtic'ue'.\x * \xo 3:16 \xt Gn 12:7\x* Ri Dios man xch'o'n ta chiquij ri je q'uiy ru-familia ri Abraham ri xquiec'ue'. Man quiri' ta. Xe chirij jun xch'o'n-wi. Y ri jun ri', ja ri Cristo. \v 17 Y ninjo' ninchojmisaj chiwech ronojel re'. Na'ey ri Dios xu'on jun trato riq'uin ri Abraham. Y cuando xek'ax yan cuatrocientos treinta juna' chi tic'achoj ri trato riq'uin ri Abraham,\x * \xo 3:17 \xt Ex 12:40\x* ri Dios xuya' ru-ley che ri Moisés. Pero roma ri Dios can rubanon-wi chic ri trato riq'uin ri Abraham na'ey, ri ley man xuyuj ta ri trato ri rubanon na'ey. Chuka' ri ley man xtiquier ta xu'on che ri Dios chi manak ta xuya' ri ru'in che ri Abraham chi nuya'. Y ri ru'in can chi nuya', ja ri Cristo. \v 18 Xa ta roma ru-ley ri Moisés niyo'x ri bendición, man jun ta rakalen ri xu'ij ri Dios che ri Abraham chi nuya'.\x * \xo 3:18 \xt Ro 4:14\x* Pero xa man quiri' ta. Roma ri Abraham man xril ta ri bendición riq'uin ri ley. Raja' xril ri bendición roma xuya' ránima riq'uin ri xu'ij ri Dios che. \s1 Ri anchique nic'atzin-wi ri ley \p \v 19 ¿Y anchique nic'atzin-wi ru-ley ri Moisés? Ri Dios xuya' ri ley ri' chi quiek'alajin-pe ri mac y chi ticuses cuando c'a man jani toka ri Cristo, ru-familia ri Abraham; roma ja ri Cristo ri bendición ri ru'in ri Dios chi nuya'. Y cuando ri Dios xuya' ri ley, xerucusaj k'axey tak tzij. Na'ey, xuya' chique ángeles, y ri ángeles re' xquiya' che ri Moisés. Y pa ruq'uisbel ri Moisés xuya' chique ri winak. \v 20 Pero cuando ri Dios xu'ij che ri Abraham chi nuya' ri bendición, ruyon raja' xu'on y manak xerucusaj ángeles y manak chuka' xucusaj ri Moisés chi xquik'axaj ta rutzij. \p \v 21 ¿Y xuyuj como ri ley ri ru'in ri Dios chi nuya'? Manak. Pero xa ta ri ley xtiquier xuya' c'aslen, ja' ta ri ley ri' nibano chake que man jun kamac nakakalej chech ri Dios. \v 22 Pero rutzij ri Dios ri tz'iban can, nu'ij chake chi konojel roj winak can joj aj-mac-wi; quiri' nu'ij, chi nakana'ej chi c'a takanimaj na ri Jesucristo, c'ajari' nakawil ri ru'in ri Dios chi nuya' chake. Y ri' nakawil xe roma nakaya' kánima riq'uin ri Jesucristo. \p \v 23 Cuando c'a man jani tipe ri Jesucristo, can anche'l pa jun cárcel xojc'ue-wi; roma pa ruk'a' ru-ley ri Moisés xojc'ue-wi. Y cuando xoka ri Cristo, xojrulesaj pa ruk'a' ri ley ri', roma xk'alajix chakawech chi nic'atzin chi nakanimaj ri Cristo. \v 24 Ri ru-ley ri Moisés can xojruchajij-wi, y xojruc'uaj riq'uin ri Cristo chi xkanimaj; chi quiri' man jun kamac nakakalej chech ri Dios. \v 25 Pero cami ri ley chi ri Moisés man nic'atzin ta chic chi jojruchajij. Roma cami xpe yan ri Jesucristo, y ja raja' ri nakanimaj. \p \v 26 Y konojel roj y rix ri kaniman chic ri Jesucristo, joj ralc'ual chic ri Dios. \v 27 Konojel ri xoj-an bautizar pa rubi' ri Cristo, xe jun xka'an riq'uin raja'. Can nik'alajin-wi-pe ri Cristo pa kac'aslen; xa can anche'l xujal ri katziak. \v 28 Can konojel ri kaniman ri Cristo Jesús, junan chic kawech. Junan kawech israelitas, o man israelitas ta, esclavos o libres, achi o ixok. Junan kawech konojel, roma xe jun chic kabanon riq'uin ri Cristo Jesús. \v 29 Y roma joj richi chic ri Cristo, xojoc ru-familia ri Abraham. Y niyo'x chake chuka' ri bendición ri xu'ij che ri Abraham chi nuya'.\x * \xo 3:29 \xt Ro 4:13\x* \c 4 \p \v 1 Y ninjo' chuka' ninchojmisaj más chiwech ri ru'onic ronojel re'. C'o ta jun ac'ual ri niyo'x ri herencia che roma ri rutata'. Pero ri ac'ual re' xa c'a co'l, romari' c'a man jani tiyo'x ri herencia che. Y más que can ja raja' rajaf ronojel, xa can junan quiwech ri ac'ual re' riq'uin jun rusamajel ri rutata', roma c'a man jun herencia pa ruk'a'. \v 2 Ri ac'ual re' jec'o ri yechajin richi. Y ri ac'ual can niniman chique ri yechajin richi, c'a xtapon na ri k'ij ri bin can roma rutata' chi niyo'x ri herencia che. \v 3 Y quiri' xka'an roj rubanon can, joj anche'l ri ac'ual ri man jani tiyo'x ri herencia che. Y xojc'ue' chuxe' tzij ri man yetiquier ta jojquicol. \v 4 Y cuando xoka ri k'ij ri cha'on roma ri Dios, ri Dios xutak-pe ri Ralc'ual. Y xo'alex-ka riq'uin jun ixok. Y roma chikacojol roj israelitas xalex-wi ri Ralc'ual ri Dios, xc'ue' chuxe' ru-ley ri Moisés. \v 5 Y raja' xpe chi xojrucol roj ri jojc'o chuxe' ri ley, y chuka' chi xojoc ralc'ual ri Dios. \p \v 6 Y roma joj ralc'ual chic ri Dios, ri Dios xutak-pe ri ru-Espíritu Santo pa kánima, chi nuk'alajij ri Ralc'ual ri Dios chakawech. Y roma ri Espíritu Santo ri c'o pa kánima, romari' cami Nata' jojcha' che ri Dios. \v 7 Romari' k'alaj chi can joj ralc'ual-wi ri Dios. Man jojc'o ta chic chuxe' ri ley. Y roma joj ralc'ual chic ri Dios, raja' nuya' ri herencia chake roma xkanimaj ri Cristo.\x * \xo 4:7 \xt Ro 8:15-17\x* \s1 Ri Pablo can nibison coma ri kach'alal aj-Galacia \p \v 8 Y ojer can, cuando man jani titemaj rech ri Dios, rix xa ja ri ch'aka chic dioses ri xe'iben servir, y reje' xa man je ketzij ta dios. \v 9 Pero cami, can iweta'n chic rech ri Dios. O más utz nin-ij chi ja ri Dios ri etamayon iwech rix cami. ¿Anchique roma rix nijo' niya' can ri Dios y nic'uaj ru-ley ri Moisés? Ri ley ri' man nitiquier ta jojrucol roma manak ruchuk'a'. \v 10 Jec'o k'ij ri ye'ichajij, y chuka' ye'ichajij ic', juna' y ch'aka chic nimak'ej. \v 11 Ren ninna' chi ri samaj xin-en iwiq'uin, anche'l xa man jun xc'atzin-wi. \p \v 12 Ren xinel yan pe chuxe' ru-ley ri Moisés; rix can man jun mej (bey) xixc'ue' chuxe' rutzij ri ley ri'. Romari' wach'alal, ninc'utuj favor chiwe chi tibana' anche'l ren y man quixoc chuxe' ri ley ri'. Cuando xic'ue' iwiq'uin, rix can utz ino'j (ina'oj) xiben wiq'uin. \v 13 Y rix jabel iweta'n, chi ri na'ey mej (bey) xa roma xiyawaj, romari' xic'ue' iwiq'uin y xintzijoj ri utzilaj rutzij ri Dios chiwe. \v 14 Y más que yalan xin-en sufrir roma ri yabil, rix can manak itzel xinitzu', ni manak xinimalij, xa can utz xic'ul nuech. Anche'l jun ángel richi ri Dios, o anche'l xa can ja ren ri Cristo Jesús xiben chue cuando xic'ul nuech. \v 15 Y can xquicot iwánima woma ren. Can k'alaj chi xinijo'. Y ren weta'n chi xa ta xc'atzin chi rix xilesaj-e ri iwech, chi xiya' ta chue, xiben ta. ¿Pero anchique roma manak chic jixquicot cami anche'l xiben na'ey? \v 16 ¿Ninojij como rix chi ren itzel jixintzu' roma xin-ij ri ketzij chiwe? Man quiri' ta. \p \v 17 Y jec'o jujun achi'a' chi'icojol ri q'uiy favor niqui'en chiwe, pero quiri' niqui'en iwiq'uin roma niquijo' chi ye'itzeklebej y rix niya' ta can ri Jesucristo ri katzijon can roj chiwe. Y can ta xe reje' ri ye'itzeklebej niquijo'. \v 18 Y xa c'o jun ri nibano favor chiwe roma nrojo' chi utz ta jixc'ue', can utz, y siempre quiri' ta nu'on y man xe ta cuando jinc'o iwiq'uin. \v 19 Rix ri anche'l walc'ual nubanon chiwe, can nin-en sufrir chic jun mej (bey) pa wánima, can anche'l ri sufrimiento nuna' jun ixok cuando nic'ue' jun ral. Y ri sufrimiento ninna' cami iwoma rix, xtiq'uis-e, cuando xtiya' iwánima riq'uin ri Cristo. \v 20 Ren c'o ta ninjo' jinc'o ta apo iwiq'uin cami, chi quiri' yich'o'n iwiq'uin y ninjal juba' rubixic ri nin-ij chiwe. Pero roma c'a naj jixc'o-wi, can man k'alaj ta chinuech anchique utz nin-en iwiq'uin. \s1 Ri nuc'ut chakawech ri xbanataj quiq'uin ri ca'i' ixoki' quibinan Agar y Sara \p \v 21 Rix ri can nijo' jixc'ue' chuxe' ru-ley ri Moisés, ti'ij chue: ¿Anchique roma man ibanon ta entender ri nu'ij ri ley ri'? \v 22 Roma ri Moisés rutz'iban can chi ri Abraham xec'ue' ca'i' ralc'ual. Ri jun xalex riq'uin ri ru-esclava.\x * \xo 4:22 \xt Gn 16:15\x* Y ri jun chic xalex riq'uin ri raxayil ri can libre.\x * \xo 4:22 \xt Gn 21:2\x* \v 23 Ri ralc'ual ri Abraham ri xalex riq'uin ri ru-esclava, xalex anche'l nalex xabachique (xama'anchique) ac'ual. Pero ri jun chic ralc'ual ri Abraham ri xalex riq'uin ri raxayil, xalex roma can ja ri Dios ri biyon che chi can xtic'ue-wi. \v 24 Re' can jun ejemplo. Roma ri ca'i' ixoki' re', je anche'l ri ca'i' tratos ri xebanataj. Ri ixok Agar, ri ru-esclava ri Abraham, anche'l ri trato ri x-an parui' ri nimalaj juyu' rubinan Sinaí. Y conojel ri xe'oc chupa ri trato re', jari' ri xe'oc chuxe' ru-ley ri Moisés. Je esclavos chupa ri ley. \v 25 Ri ixok Agar, can anche'l-wi ri trato ri x-an parui' ri juyu' rubinan Sinaí, ri c'o pa rech-ulef Arabia. Ri Agar man libre ta. Y ri nuwinak israelitas ri je aj-Jerusalem, ri can jec'o-wi chuxe' ru-ley ri Moisés, reje' chuka' man je libre ta. Xa can je anche'l ri ixok Agar ri esclava. \v 26 Pero ri winak ri je richi ri tenemit Jerusalem ri richi chicaj, can je libre. Y roj ri kaniman chic ri Jesucristo joj richi ri tenemit ri'. \v 27 Y chirij ri tenemit ri' nich'o'n-wi rutzij ri Dios ri tz'iban can, cuando nu'ij: \q1 Ret ri man jatalan ta, man cabison roma man jun awal. \q1 Xa can riq'uin ronojel awuchuk'a' casiq'uin y tak'alajij chi yalan jaquicot, más que man jun awal c'o. \q1 Y más que ret xamalix can roma ri awachijil, ren xtin-en chawe chi c'o más je q'uiy awal ri xquiec'ue', \q1 que chech ri ixok ri can c'o-wi ri rachijil riq'uin.\x * \xo 4:27 \xt Is 54:1\x* \p \v 28 Wach'alal, roj can junan kabanon riq'uin ri Isaac. Roma ja ri Isaac ri xu'ij ri Dios chi nuya' che ri Abraham, y roj chuka' can joj ralc'ual ri Abraham, roma can ja ri Dios x-in chi can quiri-wi xtu'on chake. \v 29 Ri ral ri Agar xalex anche'l nalex xabachique (xama'anchique) ac'ual. Ri Isaac itzel xtz'et roma ral ri ixok Agar ri esclava,\x * \xo 4:29 \xt Gn 21:9\x* can quiri' chuka' nibanataj cami. Roj ri can joj ralc'ual chic ri Dios roma c'o ri Espíritu Santo kaq'uin, itzel jojtz'et coma ri winak ri manak ri Espíritu Santo quiq'uin. \v 30 Y rutzij ri Dios ri tz'iban can, nu'ij chi tileses-e ri esclava, y chuka' ri ral. Roma man jun herencia xtiyo'x che ri ral raja'. Xa can xe che ri ral ri can raxayil-wi ri Abraham xtiyo'x-wi ri herencia.\x * \xo 4:30 \xt Gn 21:10\x* Quiri' nu'ij ri tz'iban can. \v 31 Wach'alal, roj ri kaniman chic ri Jesucristo, joj anche'l ri ral ri ixok ri' ri raxayil ri Abraham, y can joj libre chic. Man chic joj anche'l ta ri ral ri esclava, y man joj esclavos ta. \c 5 \s1 Joj libre roma ri Cristo \p \v 1 Can nurayij-wi ri Cristo chi joj libre. Romari' can xojrucol chech ri ley. Y romari', can tiya' iwánima riq'uin ri Cristo. Y man tixim chic iwi' jun mej (bey). \p \v 2 Y tic'oxaj na pe'. Ren Pablo nin-ij chiwe: Xa xtiya' lugar chi ni'an ri circuncisión chiwe roma can ninojij chi romari' jixcolotaj, entonces ri xu'on ri Cristo koma, can man jun rakalen chiwech. \v 3 Y nin-ij chic jun mej (bey) chique ri achi'a' ri niquiya' lugar ni'an ri circuncisión chique: Ri niquiya' lugar ni'an ri circuncisión chique, can nic'atzin niqui'en ronojel ri nu'ij ru-ley ri Moisés, chi quiri' yecolotaj. \v 4 Y rix ri can nijo' chi roma ri ley man jun imac niwakalej chech ri Dios; roma quiri' niben, xiya' yan can ri Cristo, y chuka' xiya' yan can ri rusipan ri Dios chiwe. \v 5 Pero roj can kayoben chi can man jun kamac nakakalej chech ri Dios, roma can ja ri Cristo ri kaniman y roma chuka' can c'o ri Espíritu Santo pa kánima. \v 6 Roj ri can joj richi chic ri Cristo Jesús, man jun nu'on xa ni'an ri circuncisión chake o manak. Ri nic'atzin ja ri kaniman ri Cristo Jesús, y roma kaniman nakajo-ki'. \p \v 7 Na'ey, can utz-wi jix-benak. ¿Pero ancu'x (anchique) xbano chiwe chi cami man nijo' ta chic ninimaj ri ketzij? \v 8 Roma ri Dios xixroyoj chi xinimaj. Pero ri ni'ix chiwe rix, k'alaj chi can man riq'uin ta ri Dios petenak-wi. \v 9 Y man timestaj anche'l nu'on ri levadura, chi xe riq'uin juba' nuquiraj-ri' chupa ronojel ri quie'n.\x * \xo 5:9 \xt 1 Co 5:6\x* Can quiri' chuka' nu'on ri tzij ri man utz ta, xa riq'uin jun tzij can yerusetz (yerusech) conojel kach'alal. \v 10 Y ren can nuyo'n wánima riq'uin ri Ajaf Jesucristo, chi rix can xe-wi ri ketzij ri xtinimaj. Y ri winak ri nujal rubixic rutzij ri Dios chiwech, can xtika ri castigo pa ruwi'. Y ri' más que xabachique (xama'anchique) ta winak. \p \v 11 Y ren wach'alal, xa ta nintzijoj chi ri circuncisión utz, ri nuwinak israelitas manak ta itzel jinquitzu', y manak ta itzel chuka' niquic'oxaj cuando nintzijoj chi ri Cristo xcom chech ri cruz. \v 12 Ren c'o ta ninjo' chi ja' ta ri winak ri niquijal rubixic rutzij ri Dios chiwech, je-elesan ta e chi'icojol. \p \v 13 Roma rix wach'alal, can ja ri Dios ri xwoyon iwichi chi xixrucol-pe chuxe' ri ley. Can jix libre chic. Can jix libre chi nijo-iwi' y nito-iwi'. Pero man roma ta chi jix libre chic, romari' ja ri nirayij rix jari' niben, man quiri' ta. \v 14 Roma chupa ru-ley ri Moisés nu'ij: Can anche'l ri najo-ka-awi' ret, can quiri' chuka' quie'ajo' conojel winak.\x * \xo 5:14 \xt Lv 19:18\x* Quiri' nu'ij ri tz'iban can. Y xe riq'uin na'an ri nu'ij ri jun tzij re', can xa'an yan ronojel ri nu'ij chupa ri ley ri'. \v 15 Pero xa rix ruyon ayowal niben y nic'ux-ka-iwi', man utz ta, roma xa quiri' niben, iyon rix xtiq'uis-ka-iwi'. \s1 Tiya' lugar che ri Espíritu Santo chi ja raja' nic'uan iwichi y man tiben ri nirayij rix \p \v 16 Y nin-ij chuka' chiwe: Tiya' lugar chi ja ri Espíritu Santo nic'uan iwichi, y man tiben ri itzel tak ex ri nirayij rix. \v 17 Roma ri itzel tak ex ri nirayij, man nrojo' ta chi nisamaj ri Espíritu Santo pa ic'aslen. Y ri Espíritu Santo man nrojo' ta chi ja ri itzel tak ex ri nirayij nic'ue' pa ic'aslen. Can man jun mej (bey) xtiquic'uaj-qui'. Romari' man xquixtiquier ta niben ri nirayij rix.\x * \xo 5:17 \xt Ro 7:15-23\x* \v 18 Pero xa rix can niya' lugar che ri Espíritu Santo chi ja raja' nic'uan iwichi chupa ri ic'aslen, man jixc'o ta chuxe' ru-ley ri Moisés. \p \v 19 Y can ch'anin yek'alajin ri winak ri niqui'en ri niquirayij reje', roma jare' ri yequi'en: Ri je-c'ulan y ri man je-c'ulan ta niquicanola-qui' chi niqui'en mac, can q'uiy-wi itzel ex ri niqui'en y can man yeq'uix ta juba' niqui'en quiri'. \v 20 Niquiyala' quik'ij dioses ri man je ketzij ta, ri niqui'en itzibel y itzel niquitzu-qui', niqui'en ayowal, itzel yequitzu' ri ch'aka chic roma utz jec'o, can ch'anin nicataj quiyowal, niquijo' chi xe reje' c'o ta ronojel ex quiq'uin, niquijachala-qui' roma ri quino'j (quina'oj), nika chiquiwech ri man ketzij ta yec'ut. \v 21 Itzel yequitzu' ch'aka chic roma c'o ex quichi, ri yecamisan, ri yek'aber, ri yebano itzel tak nimak'ej, y ri yequi'en chuka' ch'aka chic quiwech itzel ex anche'l re'. Can nu'in yan can chiwe jun mej (bey), y ninnataj chic rubixic chiwe, chi ri winak ri yebano itzel tak ex anche'l re', manak xquie'oc anchi' ja ri Dios nibano gobernar. \p \v 22 Pero xa can niya' lugar chi ja ri Espíritu Santo nic'uan iwichi chupa ri ic'aslen, ri ic'aslen xtiwachin utz. Xtijo-iwi', xtiquicot ri iwánima, xtic'ue' uxlanen pa iwánima, xquixcoch'on, utz ino'j (ina'oj) xtiben, can c'o favor xquie'iben chique ch'aka chic, xtiya' iwánima riq'uin ri Dios, \v 23 manak oc ik'ij xtiben, xtik'il-iwi' chech ri mac. Y xa jun c'aslen quiri' xtic'uaj, ri ley man jun anchique xtu'on chiwe. \v 24 Y konojel ri joj richi chic ri Cristo, anche'l can xojbajix riq'uin raja' chech ri cruz, romari' xekaya' can ri itzel tak ex ri xekarayij. \v 25 Can ja ri Espíritu Santo ruyo'n ri c'ac'ac' kac'aslen. Romari' can kaya' lugar chi ja raja' ri nic'uan kachi. \p \v 26 Man takana' chi joj nimalaj tak winak chi quiri' man nicataj ta pe quiyowal ri ch'aka chic. Y chuka' man itzel quiekatzu' ch'aka chic roma utz jec'o. \c 6 \p \v 1 Wach'alal, xa c'o jun kach'alal ri nika pa mac, rix ri can ic'uan jun c'aslen anche'l ri nrojo' ri Espíritu Santo, ekal (akal) quixch'o'n che, chi quiri' nitzolaj-pe ránima riq'uin ri Dios. Y rix tibana' cuenta iwi' chi quiri' man jixka ta pa mac rix chuka'. \v 2 Y xa c'o anchique nic'ulumaj y can nina' chi can anche'l jun eka'n (aka'n) nika chiwij, can tito-iwi' chi nic'uaj ri jun eka'n (aka'n) re'. Y riq'uin ri', can niben-wi ri nu'ij ri ley richi ri Cristo. \p \v 3 Pero xa c'o jun nunojij chi c'o ruk'ij, y xa manak ruk'ij, xa can ruyon raja' nu'on engañar ri'. \v 4 Chikajunal katzu' ri naka'an, k'alaj ri' xa utz o xa man utz ta. Y xa ri naka'an can utz-wi, tiquicot ri kánima. Y man nic'atzin ta nakatzu' ri nu'on ri jun chic kach'alal. \v 5 Roma can chikajunal kac'uaj ri keka'n (kaka'n). \p \v 6 Y rix ri jixtijox riq'uin rutzij ri Dios, quie'ito' ri kach'alal ri yetijon iwichi riq'uin ronojel ex ri c'o iwiq'uin. \p \v 7 Man tiben engañar iwi'. Roma ri Dios man jun xtibano engañar richi. Can anche'l cuando nitic-ka jun ixim, can jari' chuka' ri neruya-pe. Can ronojel c'o ruq'uiexel. \v 8 Romari', xa ja ri nakarayij roj ri yeka'an, jari' ri xquieq'uiso ri kac'aslen. Pero xa nakac'uaj ri c'aslen ri nrojo' ri Espíritu Santo, xtuc'om-pe chake ri c'aslen ri manak xtiq'uis. \v 9 Y man kojcos naka'an ri utz. Roma xa man xtakamalij ta can, xtapon ri k'ij cuando xtitzoles ruq'uiexel chake. \v 10 Y romari', cuando nakatzu' xabachique (xama'anchique) winak chi c'o ri nic'atzin che, can kato'. Pero ri más nic'atzin chi yekato' ja ri je kach'alal chic, ri junan kaniman ri Jesucristo quiq'uin. \s1 Ri Pablo xe ri Jesucristo ri xcom chech cruz nuya' ruk'ij \p \v 11 Cami titzu', can riq'uin nima'k tak letras yitz'iban-e chiwe; can che nuk'a' nin-en-e. \v 12 Conojel ri niquijo' chi ti'an ri circuncisión chiwe, niqui'en quiri' can xe chi quietz'et y quienimex chi can niqui'en-wi ri nu'ij ru-ley ri Moisés. Y man niquijo' ta niquitzijoj chi jojcolotaj xe roma ri rucamic ri Jesucristo chech ri cruz, roma reje' man niquijo' ta niquik'axaj sufrimiento pa quik'a' ri winak. \v 13 Can banon-wi ri circuncisión chique ri ye'in chiwe chi can quiri' chuka' tibana' rix. Pero re' man nu'ij ta chi reje' can niqui'en-wi ronojel ri nu'ij chupa ru-ley ri Moisés. Man quiri' ta. Reje' niquijo' chi rix ni'an ri circuncisión chiwe, xe chi quietz'et chi can c'o quik'ij roma rix can ye'inimaj. \v 14 Pero ren man ninjo' ta chi niyo'x nuk'ij, anche'l niqui'en reje'. Ren can xe ri Kajaf Jesucristo ri xcom chech ri cruz ri ninya' ruk'ij, y ja chuka' raja' ri banayon chue chi xicom yan chiquiwech ri itzel tak no'j (na'oj) ri c'o chech-ulef. Y chuka' ri itzel tak no'j (na'oj) xecom yan chinuech ren. \v 15 Y roj ri xe jun kabanon riq'uin ri Cristo Jesús, man jun anchique nu'on xa banon ri circuncisión chake o manak banon. Ri nic'atzin y can c'o-wi rakalen, ja ri c'ac'ac' kac'aslen. \v 16 Rix ri nic'uaj jun c'aslen anche'l nu'ij ri tzij re', ri ninrayij pa iwi', ja' ta chi xtic'ue' ri uxlanen pa iwánima. Y can xtijoyowex chuka' iwech roma ri Dios, rix ri jix ketzij israelitas, roma can jix rutenemit-wi ri Dios. \p \v 17 Y ri k'ij ri xtibe-apo, man jun chic ti'in más tzij chuij. Roma ren can jec'o-wi retal jenuc'uan pa nuch'acul roma ri sufrimiento, y ronojel re' roma can jin jun chique ri je rusamajel ri Ajaf Jesús. \s1 Ri ruq'uisbel tzij \p \v 18 Ri ru-bendición ri Kajaf Jesucristo xtic'ue' ta pa iwánima rix wach'alal. Amén.