\id PHP - Central Cakchiquel (Guatemala) -2012 (DBL -2013) \h FILIPENSES \toc1 Ri carta ri xutz'ibaj ri apáostol San Pablo chique ri kach'alal ri ec'o pa Filipos \toc2 Filipenses \toc3 Fil \mt1 Ri carta ri xutz'ibaj ri apáostol San Pablo chique ri kach'alal ri ec'o pa Filipos \c 1 \s1 Ri Pablo nuchop tzij \p \v 1 Yin Pablo vachibilan ri kach'alal Timoteo\f + \fr 1:1 \ft Hch. 16:1.\f* oj rusamajela' ri Jesucristo. Nikaben c'a el re carta re' chive rix lok'olej tak kach'alal ri ixc'o pa tinamit Filipos;\f + \fr 1:1 \ft Hch. 16:12.\f* rix ri jun ibanon riq'uin ri Cristo Jesáus.\f + \fr 1:1 \ft 1 Co. 1:2.\f* Nikaben-el re carta re' chive rix kach'alal ri ix uc'uey quichin ri kach'alal, chive rix diáconos y chive chi'ivonojel. \v 2 Y ja ta c'a ri utzil\f + \fr 1:2 \ft Ro. 1:7, 8.\f* y ri uxlanen ri petenek riq'uin ri Katata' Dios y ri Ajaf Jesucristo xtic'oje' pa tak ivánima chi'ivonojel. \s1 Ri Pablo can nuc'utuj c'a ri rutzil ri Dios pa quivi' ri kach'alal aj-Filipos \p \v 3 Can yixoka-vi chinuc'u'x, y ninmatioxij\f + \fr 1:3 \ft Ro. 1:8; Col. 1:3.\f* chire ri Dios ivoma. \v 4 Y jantape' tok yin ninben orar, yixinnataj rix, y riq'uin quicoten ninc'utuj ri rutzil ri Dios pan ivi'. \v 5 Roma noka' chinuc'u'x ri to'onic ri niben rix richin chi nitzijox ri utzilej ch'abel richin colotajic.\f + \fr 1:5 \ft Fil. 4:15.\f* Chupan c'a ri k'ij tok xinimaj, ja k'ij ri' tok ichapon-pe ri to'onic ri'. \v 6 Ri Dios ruchapon c'a jun utzilej samaj pa tak ivánima. Y yin vetaman chi can xtuq'uis na vi pa ruvi' y man xtuya' ta can rubanic ri samaj ri'. Can que vi ri' xtuben-apo c'a tok xtapon ri k'ij richin ri Jesucristo.\f + \fr 1:6 \ft 2 Co. 1:14.\f* \v 7 Ri Dios can nisamej-vi pa tak ivánima, roma can ibanon-vi utzil chuve vave' pa cárcel,\f + \fr 1:7 \ft Ef. 3:1.\f* in ito'on chutzijoxic ri utzilej ch'abel richin colotajic y chuka' in ito'on chubixic chi re ch'abel re' can kitzij vi. Junan c'a kac'ulun ri rutzil ri Dios; y romari' can ix nuc'uan-vi pa vánima. \v 8 Can retaman c'a ri Dios chi janíla vi yixinvajo'\f + \fr 1:8 \ft Col. 3:12.\f* chi'ivonojel. Can achi'el ri ajovabel ri c'o riq'uin ri Jesucristo, queri' ri ajovabel ri ninna' yin chive rix. \v 9 Can ninc'utuj-vi c'a chire ri Dios chi can más ta xtiq'uiyer ri ajovabel iviq'uin, y xtic'oje' ta chuka' más etamabel\f + \fr 1:9 \ft Col. 1:9.\f* y más na'oj iviq'uin. \v 10 Jac'ari' ri ninc'utuj chire ri Dios, roma ninvajo' chi nik'ax chivech achique ri can c'o-vi quejkalen. Richin queri' rix benek ta ruvech nic'uaj jun c'aslen ch'ajch'oj\f + \fr 1:10 \ft Ro. 12:1; Ef. 5:10.\f* y man ta jun itzel tilitej pan ic'aslen tok xtoka' ri k'ij richin ri Cristo. \v 11 Y ri Jesucristo can xquixruto' c'a richin chi can choj ta vi ri ic'aslen xtic'uaj y nivachin ta jebel.\f + \fr 1:11 \ft Jn. 15:5.\f* Y queri', ri Dios xtuc'ul\f + \fr 1:11 \ft Ef. 1:12, 14.\f* ta ruk'ij-ruc'ojlen y xtinimirisex ta rubi'. \s1 Ri rurayibel ri Pablo ja ri nitzijox ri ruch'abel ri Dios \p \v 12 Vach'alal, yin ninvajo' chi rix nivetamaj chi riq'uin ri nuc'ulvachin man pa'el ta ruk'alajirisaxic ri utzilej ch'abel richin colotajic. Pa ruq'uexel c'a ri', ec'o más vinek ri ye'ac'axan. \v 13 Conojel ri ec'o pa palacio cac'axan chic, y chuka' quetaman chic chi xinoc pa cárcel roma ri nintzijoj rubi' ri Cristo. Y chuka' que c'a ri' conojel, can cac'axan-vi chic. \v 14 Y jubama conojel ri kach'alal xc'oje-el más cuchuk'a' richin chi niquitzijoj ri ruch'abel ri Dios chique ri vinek. Roma re kach'alal re' xquitz'et chi ri Dios can c'o-vi viq'uin y man jun xibinri'il viq'uin richin nintzijoj ri ruch'abel vave' pa cárcel. Romari' rije' xq'uis-el ri xibinri'il chiquivech y más xquicukuba-el quic'u'x chubanic rusamaj ri Ajaf. \p \v 15 Chiquicojol c'a rije' can ec'o-vi ri itzel niquina' chuve; y niquitzijoj rubi' ri Cristo xaxe richin nicajo' niquic'ut\f + \fr 1:15 \ft Mt. 23:5.\f* chi rije' chuka' yetiquir niquiben ri samaj. Pero can ec'o-vi chuka' ri riq'uin ajovabel y riq'uin jun ch'ajch'oj cánima niquiben ri samaj. \v 16 Ri itzel niquina' chuve, niquitzijoj c'a chuka' rubi' ri Cristo, pero xaxe richin chi nicajo' niquic'ut chi rije' chuka' yetiquir niquiben ri samaj; rije' xa man ch'ajch'oj ta cánima. Xa nicajo' c'a chi más ta nik'axon ri vánima vave' pa cárcel. \v 17 Jac'a ri ch'aka' chic ri can riq'uin ajovabel y riq'uin jun ch'ajch'oj cánima niquiben ri samaj, can yinquito-vi, roma quetaman chi ri Dios can in ruyo'on can vave' richin nink'alajirisaj chi ri utzilej ch'abel richin colotajic can kitzij vi. \v 18 Chuve yin ri más nic'atzin, can jac'a ri nitzijox ri rubi' ri Cristo; y man nic'atzin ta c'a chi ninvetamaj, vi ch'ajch'oj cánima tok niquitzijoj o xa man ch'ajch'oj ta. Pero tok can ja ri rubi' ri Cristo ri nitzijox, can janíla quicoten ri nuya' pa vánima. Y man xtiq'uis ta c'a el viq'uin ri quicoten ri'. \p \v 19 Cukul c'a nuc'u'x chi ronojel ri' c'o utz xtiquiq'uen-pe chuve y xquinel-el re acuchi in tz'apel-vi. Vetaman c'a chi rix niben orar voma,\f + \fr 1:19 \ft 2 Co. 1:11.\f* y chuka' yiruto' ri Lok'olej Espíritu\f + \fr 1:19 \ft Ro. 8:9; 1 P. 1:11.\f* ri petenek roma ri Jesucristo. \v 20 Can nurayibel vi c'a chi ninya' ruk'ij ri Cristo, achi'el ri nubanon-pe. Man ta yiq'uix,\f + \fr 1:20 \ft Sal. 25:2; 119:80, 116; Is. 45:17; 50:7; 54:4; Ro. 9:33; 2 Co. 7:14.\f* ni man ta chuka' ninxibij-vi'. Can ninya' ta ruk'ij ri Cristo riq'uin ri nuc'aslen o riq'uin ri nucamic. Jac'ari' ri nurayibel yin. \v 21 Roma chuve yin, vi c'a yic'ase' na chuvech re ruvach'ulef, can ja ri Cristo ri nuc'aslen.\f + \fr 1:21 \ft Ga. 2:20.\f* Y vi ta yiquen-el (yicom-el), yich'acon. \v 22 Vi xquic'ase-el más chuvech re ruvach'ulef, ri samaj ri xtinben, c'o utz ri xtuq'uen-pe. Y romari' yin man yitiquir ta ninbij vi ninvajo' yic'ase' más chuvech re ruvach'ulef o vi ninvajo' yiquen (yicom). \v 23 Can man ninvil ta c'a achique ninben,\f + \fr 1:23 \ft 2 S. 24:14; 1 Cr. 21:13.\f* roma pa nic'aj inc'o-vi; pero chuka' ninch'ob chi vi ninya' can re ruvach'ulef y yibec'oje'\f + \fr 1:23 \ft Lc. 2:29, 30; 2 Co. 5:8; 2 Ti. 4:6.\f* riq'uin ri Cristo, más utz xtenbana' chila'. \v 24 Pero chuka' can vetaman chi ivoma rix más nic'atzin chi c'a yic'oje' na chuvech re ruvach'ulef. \v 25 Y romari' vetaman chi c'a man jani xquinel ta el chuvech re ruvach'ulef, xa can c'a xquic'oje' c'a iviq'uin, richin xquixq'uiy y xquixquicot chi'ivonojel rix ri icukuban ic'u'x riq'uin ri Dios. \v 26 Y queri', rix can xtiya-vi c'a ruk'ij-ruc'ojlen ri Cristo Jesáus tok xquinitz'et chi xquinapon chic jun bey iviq'uin. \p \v 27 Y xabachique ta c'a xtic'ulvachitej viq'uin, ri ruc'amon chi niben rix ja ri tic'uaj jun c'aslen utz\f + \fr 1:27 \ft Ef. 4:1.\f* roma iniman chic ri utzilej c 2ruch'abel ri Cristo. Vi xquinapon iviq'uin, que ta ri' xtenvila' ri ic'aslen, y vi man xquinapon ta, xtinvac'axaj ta c'a chivij, chi can cukul ta ic'u'x\f + \fr 1:27 \ft Fil. 4:1.\f* riq'uin ri Cristo, chi xa jun ta ivech ibanon, y chi man ta iyo'on k'ij chire ri tijonic ri man kitzij ta. Can ta ito'on-ivi' richin itzekelben ri utzilej ch'abel richin colotajic ri iniman. \v 28 Y chuka' man tixibij-ivi'\f + \fr 1:28 \ft Is. 41:10; Mt. 10:28.\f* chiquivech ri ye'etzelan ivichin. Y vi queri' xtiben, xtek'alajin-pe chi rix ivilon chic ri colotajic. Y chuka' can xtek'alajin-pe chi ri ye'etzelan ivichin, pa k'ak' xquebeka-vi. Y ja ri Dios ri xtibanon chi xtek'alajin-pe. \v 29 Rix man xe ta c'a yo'on k'ij chive richin ninimaj ri Cristo, xa can yo'on chuka' k'ij chive richin chi nitej pokon\f + \fr 1:29 \ft Mt. 5:12; Hch. 5:41.\f* roma ri rubi' rija'. \v 30 Can junan c'a ibanon viq'uin yin. Rix xitz'et tok xic'oje' iviq'uin chi q'uiy pokonal ri xinc'ovisaj roma ri rubi' ri Cristo. Y vacami tivetamaj c'a chi c'a c'o na tijoj-pokonal ninc'ovisaj.\f + \fr 1:30 \ft Hch. 16:19-24.\f* \c 2 \s1 Tikach'utinirisaj-ki' achi'el xuben ri Cristo, stape' rija' c'o ruk'ij-ruc'ojlen \p \v 1 Ri Cristo can nucukuba-vi c'a ic'u'x y que chuka' ri' nuben ri ajovabel ri c'o iviq'uin. Ri Lok'olej Espíritu c'o iviq'uin y jun ivech nuben chive.\f + \fr 2:1 \ft 2 Co. 13:14.\f* Can c'a pan ivánima c'a nipe-vi richin nijoyovaj ivech chi'ivachibil ivi'. \v 2 Romari' ninbij chive chi can junan ivech tibana',\f + \fr 2:2 \ft 1 P: 3:8.\f* y jantape' quixajovan. Ronojel ri niben, riq'uin jun ic'u'x tibana'. Vi queri' xtiben, can xquiquicot\f + \fr 2:2 \ft Jn. 3:29.\f* c'a ivoma. \v 3 Ronojel ri niben, man richin ta ninimirisaj-ivi' o richin ta chi xaxe rix ri c'o utz niq'uen can chire ronojel.\f + \fr 2:3 \ft Stg. 3:14.\f* Xa tich'utinirisaj-ivi',\f + \fr 2:3 \ft 1 P. 5:5.\f* y tibana-ka chi rix xa can más ix co'ol que chiquivech ri ch'aka' chic. \v 4 Tich'obo' ri nika' chiquivech ri ch'aka' chic,\f + \fr 2:4 \ft 1 Co. 10:24.\f* y man xe ta ri nika' chivech rix. \p \v 5 Tibana'\f + \fr 2:5 \ft Jn. 13:15.\f* c'a achi'el ri xuben ri Cristo Jesáus. \v 6 Rija' can Dios vi,\f + \fr 2:6 \ft Is. 9:6; Jn. 1:1, 2; 5:18.\f* pero man riq'uin ta ri' xc'oje' ta can chila' chicaj riq'uin ri Dios. Man que ta ri' xuben. Rija' xuya' can ronojel ri'. \v 7 Man xupokonaj ta c'a xuya' can ri ruk'ij-ruc'ojlen, y xo'alex chuvech re ruvach'ulef. Can xoc c'a achi'el roj vinek;\f + \fr 2:7 \ft Jn. 1:14.\f* xsamej achi'el xa ta xabachique samajel.\f + \fr 2:7 \ft Is. 42:1.\f* \v 8 Rija' xoc c'a vinek achi'el roj y xuch'utinirisaj-ri'. Can xunimaj y xuben c'a ronojel ri xubij ri Dios chire; queri' xuben, c'a jampe' xapon chupan ri camic; ri camic chuva ri cruz.\f + \fr 2:8 \ft He. 12:2.\f* \v 9 Y romari' ri Dios rubanon chire chi can c'o-vi ruk'ij-ruc'ojlen ri chila' chicaj.\f + \fr 2:9 \ft Mt. 28:18.\f* Jac'a rija' ri más nim\f + \fr 2:9 \ft Ef. 1:21.\f* chiquivech ri can nima'k chuka' quisamaj. \v 10 Ri Dios can nrajo' c'a chi conojel quexuque'\f + \fr 2:10 \ft Ef. 3:14.\f* tok nicac'axaj ri rubi' ri Jesáus. Ri ec'o chila' chicaj y re ec'o chuvech re ruvach'ulef,\f + \fr 2:10 \ft Ap. 5:3, 13.\f* y chuka' ri ec'o chupan ri lugar quichin ri caminaki' ri man xquinimaj ta el, can quexuque' c'a chuvech. \v 11 Y conojel tiquibij chi ri Jesucristo jari' ri Ajaf.\f + \fr 2:11 \ft Jn. 13:13; Ro. 14:9.\f* Y queri', xtiquiya' ruk'ij-ruc'ojlen ri Katata' Dios. \s1 Roj ri kaniman chic oj sakil chuvech re ruvach'ulef \p \v 12 Roma c'a ri', rix ri yalan yixinvajo', ninbij c'a chive chi jantape' tinimaj rutzij ri Dios,\f + \fr 2:12 \ft He. 4:11.\f* achi'el ibanon-pe. Tok xic'oje' iviq'uin, queri' xiben. Y que chuka' ri' tibana' vacami, tok man inc'o ta iviq'uin. Titija' ik'ij chirij ri rusamajixic ri icolotajic, c'a pa ruq'uisibel. Can tixibij c'a ivi'. \v 13 Ri Dios nisamej pa tak ivánima, y nuya' ri rayibel\f + \fr 2:13 \ft He. 13:21.\f* chive chi niben ri nika' chuvech rija'. Y chuka' nuya' ivuchuk'a'\f + \fr 2:13 \ft 2 Co. 3:5.\f* richin yixtiquir niben. \p \v 14 Y ronojel ri niben, can riq'uin c'a ronojel ivánima tibana'. Man quixxebeloj, ni man tiben oyoval. \v 15 Can tibana' c'a chi nik'alajin chi can utz vi ri ic'aslen y man jun itzel nilitej chivij.\f + \fr 2:15 \ft Fil. 1:10.\f* Tik'alajin c'a chi ix ralc'ual ri Dios y chi man jun etzelal c'o pan ic'aslen, stape' ixc'o chuvech re ruvach'ulef chiquicojol vinek ri man choj ta quic'aslen; ri can e sachinek-vi riq'uin ri quich'obonic. Ja rix c'a ri yixsakirisan\f + \fr 2:15 \ft Mt. 5:14.\f* quichin ri vinek ri'. \v 16 Y nitzijoj ri ch'abel richin c'aslen chique. Y yin can ninvajo' c'a chi ivoma rix ri vánima xtiquicot ta chupan ri k'ij richin ri Cristo, roma xtik'alajin chi c'o xc'atzin-vi ri samaj xinben iviq'uin. \v 17 Can nintej c'a pokon roma ri ruch'abel ri Dios ri nink'alajirisaj; pero rix xinimaj ri xintzijoj chive. Rix can xijech ri ic'aslen chire ri Dios y romari' yin janíla yiquicot. Y stape' ta yicamisex,\f + \fr 2:17 \ft 2 Ti. 4:6.\f* can nuq'uen-pe quicoten chuve yin. \v 18 Y que chuka' ri' rix, tiquicot c'a ri ivánima viq'uin. \s1 Ri Pablo nrajo' c'a yerutek ri Timoteo y ri Epafrodito c'a pa Filipos \p \v 19 Vi can rurayibel c'a ri Ajaf Jesáus, ri kach'alal Timoteo\f + \fr 2:19 \ft 1 Ts. 3:2.\f* xtapon yan iviq'uin. Xtintek c'a el richin nrac'axaj-pe achique ibanon. Y queri' xticuker nuc'u'x yin. \v 20 Y man jun chic c'a ri c'o viq'uin ri can ta junan ránima viq'uin, achi'el ri Timoteo, y kitzij ta nuch'ob ri achique ibanon. \v 21 Ri ch'aka' chic ri ec'o viq'uin, xaxe ri nika'\f + \fr 2:21 \ft 2 Ti. 3:2.\f* chiquivech rije' ri niquich'ob, y man niquich'ob ta achique ri nic'atzin pa rusamaj ri Cristo Jesáus. \v 22 Jac'a ri kach'alal Timoteo nuc'ut chi yalan utz. Y rix chuka' ivetaman chi queri'. Ivetaman chi rija' oquinek achi'el valc'ual,\f + \fr 2:22 \ft 1 Co. 4:17; 1 Ti. 1:2; 2 Ti. 1:2.\f* y samajinek viq'uin richin kak'alajirisan ri utzilej ch'abel richin colotajic. \v 23 Y yin xaxe chic c'a voyoben ri achique xquinuche'ex-pe pa k'atbel-tzij; vi yinelesex-el pa cárcel o xa c'o quinojin niquiben chuve. Y c'ari' nintek-el ri Timoteo iviq'uin, ri nuch'obon yin. \v 24 Y cukul nuc'u'x chi ri Ajaf xtuben chi yin chuka' xquitiquir xquinapon iviq'uin pa jun ca'i-oxi' apo k'ij. \p \v 25 Man riq'uin vi ri', xinch'ob c'a chi ri vach'alal Epafrodito\f + \fr 2:25 \ft Fil. 4:18.\f* nitzolin yan ta iviq'uin; rija' xitek c'a pe viq'uin richin xiruto' riq'uin ri xc'atzin chuve.\f + \fr 2:25 \ft 2 Co. 11:9.\f* Can kachibil vi c'a ki' riq'uin richin katijon kak'ij pa rusamaj ri Dios. \v 26 Ri Epafrodito janíla nrajo' yixrutz'et yan, roma retaman chi rix xivac'axaj chi xyavej. \v 27 Y kitzij chi rija' janíla xyavej y jubama xquen (xcom). Jac'a ri Dios xujoyovaj ruvech y xujoyovaj chuka' nuvech yin. Roma vi ta xquen (xcom) ri Epafrodito, c'o ta chic jun k'axo'n xpe viq'uin pa quivi' ri k'axo'n ri can ec'o chic pa vánima. \v 28 Romari' can xinch'ob-vi c'a chi nitzolin yan iviq'uin, richin niquicot ri ivánima tok xtitz'et. Y tok c'o chic iviq'uin, yin manek chic pena xtinchajij. \v 29 Can riq'uin c'a janíla quicoten tic'ulu', roma queri' ri ruc'amon chi niben chire. Can junan c'a iniman ri Ajaf riq'uin. Can tiya'\f + \fr 2:29 \ft 1 Ts. 5:12; 1 Ti. 5:17.\f* c'a quik'ij ri kach'alal ri e achi'el chuka' rija'. \v 30 Ri kach'alal Epafrodito jubama xquen (xcom) roma ri rusamaj ri Cristo. Rix xitek-pe chinuto'ic yin,\f + \fr 2:30 \ft Fil. 4:10.\f* y rija' jubama xquen (xcom) chubanic ri samaj. \c 3 \s1 Xaxe roma ri Cristo tok jun vinek man jun rumac nic'ulun chuvech ri Dios \p \v 1 Vach'alal, ninbij c'a chuka' el chive chi tiquicot\f + \fr 3:1 \ft Fil. 4:4; 1 Ts. 5:16.\f* ri ivánima riq'uin ri Ajaf. Y roma c'a ri nic'atzin tok ninbij chic el jun bey ri achique xa nubin chic chive. \v 2 Can tichajij c'a ivi' chiquivech ri vinek ri niquiben achi'el niquiben ri itzel tak tz'i';\f + \fr 3:2 \ft Is. 56:10, 11.\f* vinek ri niquibij chi e rusamajela' ri Dios y xa ja ri itzel niquiben; niquibij chi richin nicolotej jun vinek nic'atzin chi niban ri circuncisiáon\f + \fr 3:2 \ft Ro. 2:28; Ga. 5:2.\f* chire. \v 3 Pero roj ketaman chi man nic'atzin ta chi niban ri circuncisiáon chike richin yojcolotej. Man riq'uin ta c'a re que tak re' nikach'ec kacolotajic. Pa ruq'uexel ri' roj riq'uin quicoten nikabij chi xkanimaj yan ri Cristo Jesáus. Y chuka' c'o chic ri Lok'olej Espíritu\f + \fr 3:3 \ft Ro. 7:6; Ef. 6:18.\f* pa tak kánima, ri yojruto' chuya'ic ruk'ij ri Dios. Y romari' chuvech ri Dios ja roj ri banon ri kitzij circuncisiáon chike.\f + \fr 3:3 \ft Dt. 10:16; Jer. 4:4.\f* \v 4 Pero vi ta roma ri utz ri kabanalon pa kac'aslen, roma ta ri' yojtiquir nikach'ec kacolotajic, yin yicolotej ta chuka'. Roma ri nuc'aslen yin más utz que chuvech ri quic'aslen ri yebin chi yecolotej roma ri utz quic'aslen. \v 5 Roma yin jun semana quinalex tok xban ri circuncisiáon chuve. Yin, jun chuka' israelita ri riy-rumam can ri Benjamín. Ri nte-nata' e hebreos. Xinoc jun fariseo;\f + \fr 3:5 \ft Hch. 23:6.\f* y xaxe ri noc fariseo ri más nutej ruk'ij nuben ri nubij ri ley richin ri Moisáes. \v 6 Can riq'uin c'a ronojel vánima xintzekelbej ri niquinimaj ri nuvinak israelitas, roma can riq'uin ronojel vetzelal xinben chique ri quiniman ri Jesucristo chi xquitej pokon,\f + \fr 3:6 \ft Hch. 8:3; Ga. 1:13.\f* roma xinch'ob chi queri' nrajo' ri Dios chi ninben. Xinch'ob chi can choj vi ri nuc'aslen, roma can xintej-vi nuk'ij ninben ri nubij ri ley richin ri Moisáes. \v 7 Ronojel ri' yalan c'a e utz chinuvech yin. Pero xapon c'a ri k'ij tok xk'ax chinuvech chi man nuq'uen ta pe colotajic chuve y romari' xinya' can, richin xinnimaj ri Cristo. \v 8 Ronojel ri xincukuba' nuc'u'x riq'uin, xinya' can. Man jun chic c'a quejkalen chinuvech yin. Queri' xinben roma xinvetamaj ruvech ri Vajaf Cristo Jesáus.\f + \fr 3:8 \ft Jn. 17:3.\f* Roma ri Cristo xinya' can ronojel. Xentorij can, achi'el niban chire ri k'ayis. Queri' xinben roma ninvajo' chi ri Cristo can noc-vi vichin. \v 9 Queri' xinben roma can ninvajo' chi jun ninben riq'uin rija'. Ninvajo' chi man jun ta numac\f + \fr 3:9 \ft Ro. 1:17; 10:3; Ga. 2:16.\f* yic'ulun chuvech ri Dios. Ri ley richin ri Moisáes man nincukuba' ta chic nuc'u'x riq'uin. Vetaman chi man yitiquir ta ninben ronojel ri nubij chupan ri ley ri'. Vacami xinnimaj c'a ri Cristo; y romari' ri Dios xuben chuve chi can man jun numac yic'ulun chuvech rija'. Y queri' nuben chique conojel ri yeniman ri Cristo. \v 10 Can ninvajo-vi c'a ninvetamaj jebel ruvech ri Cristo y nisamej ta ri ruchuk'a' ri Dios pa nuc'aslen yin; can achi'el ri uchuk'a' tok xuc'asoj ri Cristo chiquicojol ri caminaki'. Ninvajo' nintej pokon roma rubi' ri Dios, can achi'el ri pokon ri xutej ri Cristo.\f + \fr 3:10 \ft Mt. 20:23; 1 P. 4:13.\f* Ninvajo' c'a ninc'ut chi yin can achi'el ta can xiquen (xicom) riq'uin ri Cristo chuva ri cruz. Y jac'ari' ninvajo' ninben. \v 11 Can nintej c'a nuk'ij, roma ninvajo' yic'astej-el\f + \fr 3:11 \ft Lc. 20:35; Hch. 26:7.\f* chiquicojol ri caminaki' y yibec'oje' chila' chicaj riq'uin ri Dios. \s1 Ri Pablo nutej c'a ruk'ij richin chi can nuc'ul ta ri lok'olej sipanic \p \v 12 Yin man ninben ta c'a chi can ta vilon chic ronojel ri c'o riq'uin ri Cristo. Ni man ninben ta chuka' chi can ta tz'aket chic ri nuc'aslen. Man que ta ri'. Xa c'ari' c'a nintej nuk'ij\f + \fr 3:12 \ft 1 Ti. 6:12.\f* richin chi ye'oc vichin ronojel ri ec'o riq'uin ri Cristo Jesáus; jari' ri xrajo' chuve tok yin xinoc richin rija'.\f + \fr 3:12 \ft He. 12:23.\f* \v 13 Vach'alal, can man ninbij ta c'a chi e vichin ta chic ronojel ri ec'o riq'uin ri Cristo, pero yinajin chutijic nuk'ij chiquij.\f + \fr 3:13 \ft Fil. 2:12.\f* Xaxe chic ri' ri ninch'ob y man yec'atzin ta chic chuve ri xek'ax yan can. \v 14 Can nintej-vi nuk'ij chirij ri ec'o-apo chinuvech, roma ninvajo' chi can noc vichin yin ri lok'olej sipanic.\f + \fr 3:14 \ft 2 Ti. 4:7, 8; He. 12:1.\f* Y roma c'a ri Cristo Jesáus tok ri Dios xiroyoj yin; roma nrajo' chi yibe chila' chicaj\f + \fr 3:14 \ft He. 3:1.\f* y nrajo' chi noc vichin yin ri lok'olej sipanic. \p \v 15 Ronojel c'a ri xinbij chive, que ta ri' ri nikach'ob konojel ri can cukul chic kac'u'x\f + \fr 3:15 \ft Ga. 5:10.\f* riq'uin ri Dios. Pero ri Dios chuka' xtuk'alajirisaj c'a chikavech tok c'o juba' ri man ja ta ri nikach'ob.\f + \fr 3:15 \ft 1 Co. 2:6; 14:20.\f* \v 16 Pero xabacuchi ta c'a oj apovinek-vi riq'uin ri kach'obonic, ri ruc'amon chi nikaben ja ta ri nrajo' ri Dios. Can junan ta c'a ri bey ri nikachop-el konojel. \p \v 17 Vach'alal, tibana'\f + \fr 3:17 \ft Sal. 37:37.\f* c'a ri achi'el nitzu' viq'uin yin; y tibana' ri nitzu' quiq'uin ri ch'aka' chic, ri can niquiben chuka' ri achi'el ninben yin y ri e vachibil. \v 18 Roma e q'uiy ri ye'etzelan\f + \fr 3:18 \ft Fil. 1:15, 16.\f* richin ri Cristo y man niquinimaj ta chi xaxe riq'uin ri rucamic chuva ri cruz yojcolotej. Jac'ari' ri e nunatan-el chive q'uiy bey; y vacami can riq'uin chuka' ok'ej yennataj-el chive. \v 19 Y pa ruq'uisibel, rije' pa k'ak'\f + \fr 3:19 \ft 2 Co. 11:15.\f* c'a xquebeka-vi. Xaxe ri nitij niquich'ob. Yalan itzel ri quic'aslen quic'uan y man yeq'uix ta. Chiquivech rije' yalan utz ri niquiben. Can benek\f + \fr 3:19 \ft Ro. 8:5.\f* c'a ri cánima chirij ri cosa richin re ruvach'ulef. \v 20 Jac'a roj oj richin chic chi yojbec'oje' chila' chicaj.\f + \fr 3:20 \ft Col. 3:1, 3.\f* Y chila' c'o-vi ri Colonel y Ajaf Jesucristo, y xaxe chic koyoben ri k'ij tok xtipe\f + \fr 3:20 \ft 1 Co. 1:7; 1 Ts. 1:10; 2 Ti. 4:8; Tit. 2:13.\f* chikac'amic. \v 21 Ri ch'aculaj c'a ri kac'uan vacami, c'ayef ri nuc'ulvachila', pero rija' xtujel-el\f + \fr 3:21 \ft Sal. 17:15; Mt. 17:2; 1 Co. 15:43; Col. 3:4; 1 Jn. 3:2.\f* y xkojoc c'a achi'el rija' ri c'o ruk'ij-ruc'ojlen. Queri' xtuben kiq'uin roma can janíla nim ri uchuk'a'\f + \fr 3:21 \ft Mt. 28:18.\f* ri c'o riq'uin; y ja uchuk'a' ri' ri nucusaj richin chi nic'oje' ronojel pa ruk'a'. \c 4 \s1 Can quicoten c'a tic'oje' ri ivánima benek-ruvech \p \v 1 Romari' vach'alal, can ticuker c'a ic'u'x riq'uin ri Ajaf Jesucristo. Yin yalan yixinvajo' y ninrayij chuka' chi nikatz'et ta chic ki' jun bey. Rix janíla quicoten\f + \fr 4:1 \ft 2 Co. 1:14; 1 Ts. 2:19.\f* ri ic'amon-pe chuve roma ja riq'uin ri ic'aslen rix nik'alajin chi c'o xuq'uen-pe ri samaj xinben chi'icojol; can jac'a rix ri nu-premio. \p \v 2 Ninc'utuj utzil chique ri kach'alal Evodia y ri kach'alal Síntique chi junan quivech tiquibana',\f + \fr 4:2 \ft Fil. 2:2.\f* roma can quiniman chic ri Ajaf. \v 3 Y rat samajel junan viq'uin yin, ri can atc'o-vi chupan ri samaj richin ri Dios, ninc'utuj c'a utzil chave richin chi que'ato' ri ca'i' kach'alal ixoki' ri', roma rije' quitijon quik'ij chuka' chupan ri rusamaj ri Dios; can xenvachibilaj-vi chuk'alajirisaxic ri utzilej ch'abel richin colotajic. Junan xesamej viq'uin,\f + \fr 4:3 \ft Ro. 16:3.\f* e cachibilan ri kach'alal Clemente y ch'aka' chic kach'alal. Can c'o chic c'a ri quibi' chila' chicaj, tz'iban\f + \fr 4:3 \ft Dn. 12:1.\f* chic chupan ri vuj richin c'aslen. \p \v 4 Jantape' c'a tiquicot\f + \fr 4:4 \ft Fil. 3:1.\f* ri ivánima riq'uin ri Ajaf; can tiquicot c'a ri ivánima benek-ruvech. \v 5 Ri ic'aslen ch'uch'uj c'o ta utz nuc'ut chiquivech conojel ri vinek. Roma ri Ajaf nakaj chic c'o-vi rupetebel.\f + \fr 4:5 \ft He. 10:25; Stg. 5:8, 9.\f* \p \v 6 Man tichop pena chirij xabachique, xa tiya'\f + \fr 4:6 \ft Sal. 55:22; Pr. 16:3.\f* pa ruk'a' ri Dios y tic'utuj chire ri nic'atzin chive, y chuka' man timestaj yixmatioxin. \v 7 Vi queri' xtiben, ri uxlanen\f + \fr 4:7 \ft Nm. 6:26; Job 22:21; Is. 26:3; Jn. 14:27; Ga. 5:22; Col. 3:15.\f* ri nipe riq'uin ri Dios xtic'oje' pan ivánima; y ri uxlanen ri' can xtuchajij ri ivánima y xquixruto' chuvech ri ch'obonic ri yepe iviq'uin. Queri' xtuben chive roma jun ibanon riq'uin ri Cristo Jesáus. Y ri uxlanen ri' can man xtik'ax ta vi chikavech jebel, roma can janíla nim ri samaj nuben. \s1 Xaxe ri ruc'amon ri tikabana' y tikach'obo' \p \v 8 Vach'alal, pa ruq'uisibel ninvajo' c'a ninbij-el chive chi ri ruc'amon chi niben y nich'ob, ja ri kitzij, ri c'o ruk'ij, ri choj, ri ch'ajch'oj, ri jebel, ri c'o utz rutzijol, ri can utz vi, y ri nika' chuvech ri Dios. Can jac'ari' ri tibana' y tich'obo'. \p \v 9 Can jac'a ri xivetamaj, ri xic'ul, ri xivac'axaj y ri xitz'et viq'uin,\f + \fr 4:9 \ft Fil. 3:17.\f* jari' ri tibana'. Y ri Dios ri niyo'on ri uxlanen,\f + \fr 4:9 \ft Ro. 15:33.\f* can xtic'oje-vi iviq'uin. \s1 Ri sipanic ri xquitek ri kach'alal aj-Filipos chire ri Pablo \p \v 10 Janíla c'a niquicot vánima y yimatioxin chire ri Ajaf ivoma. Quela' chic can ri', ri man jun chic to'onic ri itakon-pe chuve y xa c'are' chic can ri xininataj-pe.\f + \fr 4:10 \ft 2 Co. 11:9.\f* Y ri' man roma ta c'a ri xinimestaj yan, man que ta ri', xa roma ri man jani ix tiquirinek ta. \v 11 Y re' man ninbij ta c'a roma ta ri c'o nic'atzin chuve. Man que ta ri'. Roma yin xa xuc'uluj yan chuve vi c'o nincusaj, utz, y vi man jun nincusaj, utz chuka' chuve yin.\f + \fr 4:11 \ft 1 Ti. 6:6; He. 13:5.\f* \v 12 Vetaman c'a yic'ase' riq'uin meba'il y vetaman yic'ase' riq'uin beyomel. Q'uiy yan c'a xinvetamaj y yiquicot riq'uin ri achique ninvil, vi ninvil q'uiy nuvay o vi xa manek, vi c'o q'uiy viq'uin o vi xa c'a c'o na nic'atzin chuve.\f + \fr 4:12 \ft 1 Co. 4:11; 2 Co. 11:7, 27.\f* \v 13 Can jac'a ri Cristo\f + \fr 4:13 \ft Jn. 15:5; 2 Co. 12:9.\f* niyo'on vuchuk'a' richin yitiquir ninben ronojel. \v 14 Man riq'uin ri', rix utz ri xiben chi xijoyovaj-pe nuvech\f + \fr 4:14 \ft Fil. 1:7.\f* y xina' ri ruc'ayeval inc'o-vi. \p \v 15 Yin ninch'ob chi rix aj-Filipos c'a noka' na chi'ic'u'x tok yin nuc'uan-apo ri utzilej ch'abel richin colotajic chive, ri pa nabey. Y tok xinel-el ri chiri' iviq'uin, tok xinya' can ri Macedonia, rix xitek c'a jun to'onic chuve. Y ri ch'aka' chic kach'alal ri ec'o pa ch'aka' chic tinamit man xinquinataj ta. \v 16 Can c'a inc'o na pa tinamit Tesaláonica tok ja yan ri' xinchop ruc'ulic ri to'onic ivichin rix. Man xaxe ta c'a jun bey xinc'ul ri to'onic tok xic'oje' chiri'. \v 17 Y ri xininataj-pe, can niquicot vi ri vánima romari', pero man roma ta c'a chi c'o ri xitek-pe chuve, man que ta ri'. Ri vánima niquicot roma vetaman chi ri to'onic ri' c'o c'a chuka' nuq'uen-pe chive rix.\f + \fr 4:17 \ft Jn. 15:8, 16.\f* \v 18 Vacami ronojel chic c'a c'o viq'uin, riq'uin ri xitek-pe rix tok xpe ri kach'alal Epafrodito chuya'ic.\f + \fr 4:18 \ft Fil. 2:25.\f* Can man jun chic c'a xtinvajo', roma q'uiy ri xinc'ul. Re sipanic re' can nika-vi c'a chuvech ri Dios,\f + \fr 4:18 \ft 2 Co. 9:12; He. 13:16.\f* y yojtiquir nikabij chi can chire ri Dios xiya-vi, y rija' xuc'ul. \v 19 Ri ka-Dios ri can c'o-vi ruk'ij-ruc'ojlen y janíla rubeyomel, xtuya'\f + \fr 4:19 \ft Sal. 23:1; Pr. 8:21; 2 Co. 9:8.\f* c'a ronojel ri xtic'atzin chive roma jun ibanon riq'uin ri Cristo Jesáus. \v 20 Ri Katata' Dios can c'o-vi c'a ruk'ij-ruc'ojlen richin jantape'.\f + \fr 4:20 \ft Ro. 16:27.\f* Can que c'a ri'. \s1 Ri ruq'uisibel tak ch'abel \p \v 21 Y tiya' c'a rutzil-quivech conojel ri lok'olej tak kach'alal ri jun chuka' quibanon riq'uin ri Cristo Jesáus. Ri kach'alal ri ec'o viq'uin niquitek chuka' el rutzil-ivech.\f + \fr 4:21 \ft Ga. 1:2.\f* \v 22 Que chuka' ri' ri lok'olej tak kach'alal ri e rusamajela' ri rey Cáesar niquitek-el rutzil-ivech.\f + \fr 4:22 \ft Fil. 1:13.\f* Can conojel c'a ri lok'olej tak kach'alal niquitek rutzil-ivech. \p \v 23 Ri rutzil ri Kajaf Jesucristo xtic'oje' ta c'a iviq'uin chi'ivonojel.\f + \fr 4:23 \ft Ro. 16:20.\f* Que ta c'a ri'.