\id MRK mrkmat chj 10/08/06 Ovidio, Ambrocio, David y Elena Ekstrom Chuj San Mateo Ixtatán \h SAN MARCOS \toc1 A Vach' Ab'ix Ix Stz'ib'ejcan SAN MARCOS \toc2 SAN MARCOS \mt2 A Vach' Ab'ix Ix Stz'ib'ejcan \mt1 SAN MARCOS \ip San Marcos sb'i jun libro tic. Schael yich yalan yuj vach' ab'ix yic Jesucristo yuninal Dios. A Jesucristo yel Yuninal Dios, Ochnac Animail. Syalcoti to ay val tas sb'onac Jesús, syalanpaxcoti to ay val yopisio. A yopisio chi' scheclajel yuj sc'ayb'ub'al syac'a'. Ay yopisio d'a yib'an̈ eb' demonio, syalpax yac'an lajvoc mul. A Jesús chi' a val aljinac to a Dios ix checancot d'a scal eb' anima. Ulnac eq'ui yuj ul yac'ancham sb'a yic scolan eb' anima d'a yalan̈ smul. \ip A vin̈ tz'ib'annac jun libro tic yelxo val sna vin̈ yuj tas sb'onac Jesús yed' slolonel yed' sc'ayb'ub'al. Ayic slajvi yalan jayeoc versículo vin̈ yuj vin̈aj Juan Bautista, syalanpaxcot vin̈ yuj sbautismo Jesús yed' b'aj ac'ji proval. Slajvi chi' syalanpax vin̈ yuj smunlajel Jesús yed' tas syutej sb'oanxi sc'ol eb' penaay. Syalanpax vin̈ yuj sc'ayb'ub'al Jesús chi'. Yacb'an tz'ec' tiempo, a eb' sc'ayb'um Jesús chi' ix nachajel yuj eb' mach Jesús chi'. Axo pax eb' ajc'ool, junjun c'u syac'lan eb' scachanoch vaan Jesús chi'. A juntzan̈ slajvub' capítulo syalcot yuj jun semana d'a yalan̈to schamel Jesús, syalanpax yuj schamel d'a te' culus, yuj tas ajnac spitzvixi yed' tas ajnac spax d'a satchaan̈. \c 1 \s1 A vin̈aj Juan tz'ac'an bautizar‘R’ix alanel slolonel Dios \r (Mt 3.1-12; Lc 3.1-9,15-17; Jn 1.19-28) \p \v 1 Icha tic ix aj yel yich vach' ab'ix yic Jesucristo, Yuninal Dios. \v 2 A jun schecab' Dios scuchan Isaías ix tz'ib'ancan tas xchi Dios d'a Yuninal. Ix yalan Dios icha tic: \q1 Ol in checb'at jun in checab', ol b'ab'laj b'at d'ayach. Icha tz'aj sb'o b'e, icha chi' ol yutoc sb'oan sb'eyb'al eb' anima, ayic manto ach c'ochi, xchi. \q1 \v 3 A jun chi' ol avaj d'a tz'inan luum, ol yalan icha tic: Icha tz'aj sb'o b'e ayic sjavi junoc yajal, icha chi' tzeyutej e b'oan e b'eyb'al, yujto ol javoc vin̈ Cajal, icha chi' ol yala', xchican d'a Slolonel Dios chi'. \m \v 4 A vin̈aj Juan ix ac'an bautizar eb' anima d'a tz'inan luum chi', ix yalan vin̈ d'a eb' ix c'och d'ay: Yovalil tze na val e b'a yuj e mul yic tz'ac'jican lajvoc e mul chi' yuj Dios. Ichato chi' ol ex vac'an bautizar, xchi vin̈ d'a eb'. \v 5 Axo eb' anima d'a junjun chon̈ab' d'a yol yic Judea yed' smasanil eb' aj Jerusalén ix c'och eb' smaclej yab' d'a vin̈aj Juan chi'. Slajvi yalanq'ueta smul junjun eb', ichato chi' tz'ac'ji bautizar eb' yuj vin̈ d'a a' nivan Jordán. \p \v 6 A vin̈aj Juan chi', a xil noc' camello ayoch spichuloc vin̈, axo stzec'ul vin̈, tz'uum. Axo juntzan̈ noc' icha noc' yol sojoy schi vin̈. Axo noc' yal chab', a' noc' syuc' vin̈. \v 7 Ix yalanel vin̈ d'a scal eb' anima: \p —Ay junxo mach tzac'an sja vuuj, ec'alto yopisio d'a vichan̈. Man̈ in mojoc vac'an servil, vach'chom ton̈ej tzin em n̈ojan in tijanel sch'an̈al xan̈ab'. \v 8 A in tic tzex vac' bautizar d'a a a'. Axo ol ac'an Yespíritu Dios d'ayex, ichato ol ex ac'joc bautizar yuuj, xchi. \s1 Ix ac'ji bautizar Jesús \r (Mt 3.13-17; Lc 3.21-22) \p \v 9 A d'a jun tiempoal chi', ix cot Jesús d'a Nazaret, d'a yol yic Galilea, xid' yac'an bautizar sb'a d'a vin̈aj Juan d'a a' nivan Jordán. \v 10 Ayic van sq'uexta d'a yol a', ix yilan sjacvi satchaan̈. Ix emul Yespíritu Dios d'a yib'an̈ icha noc' paramuch. \v 11 Ix ab'chaj yaljiemta jun lolonel d'a satchaan̈, ix yalan icha tic: \p —A ach ton tic Vuninal ach, xajanab'il ach vuuj. Tzin tzalaj val ed'oc, xchi d'a Jesús. \s1 A vin̈ Satanás ix ac'an proval Jesús \r (Mt 4.1-11; Lc 4.1-13) \p \v 12 Ix lajvi chi' ix ic'jib'at Jesús yuj Yespíritu Dios d'a jun lum tz'inan luum. \v 13 Ata' ix xid'ec' 40 c'ual b'aj ay juntzan̈ noc' noc' ay smay. Ata' ix yac'lej vin̈ Satanás yac'an proval. Ix lajvi chi', axo eb' ángel ix ulec' yac' servil. \s1 Ix el yich smunlaj Jesús d'a Galilea \r (Mt 4.12-17; Lc 4.14-15) \p \v 14 Ayxo och vin̈aj Juan d'a preso, ix c'och Jesús d'a Galilea. Ata' ix yalcanel vach' ab'ix, tas ol aj yoch eb' anima d'a yol sc'ab' Dios. \v 15 Ix yalan icha tic: \p —Ix c'och stiempoal, jab'xon̈ej yoch Dios Yajalil. Yuj chi', naec e b'a. Aq'uecoch jun vach' ab'ix yic colnab'il d'a e c'ool, xchi. \s1 A Jesús ix avtancot chan̈van̈ eb' yamum chay \r (Mt 4.18-22; Lc 5.1-11) \p \v 16 Van yec' Jesús d'a sti' a' n̈ajab' yic Galilea. Axo ix yilani, ata' ayec' vin̈aj Simón yed' jun yuc'tac scuchan Andrés. Van yac'anem ch'an̈ schimpa eb' yic yamlab' chay d'a yol a', yujto yamum chay eb'. \v 17 Ix yalan Jesús d'a eb': \p —Ochan̈ec in c'ayb'umoc, ol vac'och eyopisio. Icha tzeyutej eyaman noc' chay tic, icha chi' ol eyutoc eyic'ancot eb' anima d'ayin, xchi Jesús d'a eb'. \p \v 18 Val d'a jun rato chi' ix yactancan ch'an̈ schimpa eb' chi', ix och eb' sc'ayb'umoc Jesús chi'. \p \v 19 Axo ix b'at jab'xo Jesús chi', ix yilanb'at eb' yuninal vin̈aj Zebedeo, aton vin̈aj Jacobo yed' vin̈aj Juan. Ayoch eb' d'a yol jun barco, van snipan schimpa eb'. \v 20 Ix yavtancot eb'. Yuj chi', ix yactancan smam eb' chi' yed' eb' smajan eb' d'a yol te' barco chi', ix b'at eb' yed'oc. \s1 A jun vin̈ b'aj ix el jun enemigo \r (Lc 4.31-37) \p \v 21 Ix c'och eb' d'a chon̈ab' Capernaum. Axo d'a sc'ual ic'oj ip, aton sábado, ix och ijan Jesús sc'ayb'an eb' d'a yoltac spatil culto. \v 22 Ix te sat sc'ool eb' yab'an juntzan̈ c'ayb'ub'al ix yala', yujto ayic ix c'ayb'aj eb' yuuj, ix checlajeli to ay yopisio yuj Dios, man̈ ichoc eb' c'ayb'um d'a ley Moisés. \v 23 Ata' ix c'och jun vin̈ ayoch jun enemigo d'ay. Ix q'ue yav jun enemigo chi', ix yalani: \p \v 24 —¿Tas alan ic d'ayon̈, ach Jesús aj Nazaret? ¿Tom tzach ja on̈ a sateli? Vojtac ach. A ach tic, sic'b'il ach el yuj Dios, xchi d'ay. \p \v 25 Axo Jesús ix tuman jun enemigo chi': \p —Tz'in xa chi. Elan̈ d'a vin̈ tic, xchi. \p \v 26 Ix cot d'a sjolom vin̈ yuj jun enemigo chi'. Ix te el yav vin̈. Ichato chi' b'ian, ix el jun enemigo chi'. \v 27 Ix te sat sc'ool eb' anima smasanil yilani. Yuj chi', ix laj yalanq'ue eb': \p —¿Tas yaj jun vin̈ tic? ¿Tas c'ayb'ub'al jun vin̈ sjavi tic? A vin̈ tic, ay spoder vin̈ scachan eb' enemigo. Ina ticnaic, sc'anab'ajax vin̈ yuj eb', xchi eb' anima chi'. \p \v 28 D'a val jun rato chi', ix pucax el yab'ixal Jesús d'a masanil yol yic Galilea chi'. \s1 Tzijtum eb' ix b'oxi sc'ool yuj Jesús \r (Mt 8.14-17; Lc 4.38-41) \p \v 29 Ix lajvi yelta eb' d'a yol spatil culto chi', ix b'at Jesús yed' vin̈aj Jacobo yed' vin̈aj Juan. Ix c'och eb' d'a spat vin̈aj Simón yed' vin̈aj Andrés. \v 30 Axo ix sn̈i' vin̈aj Simón chi', van scham ix yuj c'ac'al yab'il. Yuj chi' ix yalan eb' yab' Jesús to penaay ix. \v 31 Ichato chi' ix c'och d'a stz'ey ix. Ix syaman sc'ab' ix, ix yic'anq'ue vaan ix. Val d'a jun rato chi' ix b'oxi sc'ol ix yuj jun c'ac'al yab'il chi', ix och ijan ix sc'atc'ancot eb'. \p \v 32 Axo yic toxo ix b'at c'u, vanxo sq'uic'b'i, ix ic'jib'at eb' penaay smasanil d'a Jesús yed' eb' ayoch enemigo d'ay. \v 33 Ix smolb'an sb'a eb' aj chon̈ab' chi' smasanil d'a ti puerta. \v 34 Tzijtum macan̈il yab'il tz'ic'an eb', ix b'oxican eb' yuj Jesús chi'. Tzijtum eb' enemigo ix ic'jiel d'a eb'. Maj chajoclaj lolon eb' enemigo chi', yujto yojtacxo eb' to Yuninal Dios. \s1 Ix ec' Jesús yalcanel slolonel Dios d'a Galilea \r (Lc 4.42-44) \p \v 35 Ayto sc'ana' ix q'ue vaan Jesús, ix b'at d'a stiel chon̈ab'. Ata' ix lesalvi. \v 36 Axo vin̈aj Simón yed' eb' yetc'ayb'umal, ix b'at eb' sayeq'ui. \v 37 Axo ix ilchaj yuj eb', ix yalan eb' d'ay: \p —Masanil eb' anima, van yec' eb' ach sayeq'ui, xchi eb' d'ay. \p \v 38 Palta ix yalan Jesús d'a eb': \p —Coyec d'a juntzan̈ aldea d'a lac'an tic, yic b'at valcanel slolonel Dios d'a scal eb' anima ta'. Yuj jun tic in coti, xchi d'a eb'. \p \v 39 Ix lajvi chi', ix ec' yalancanel slolonel Dios d'a yoltac spatil culto d'a yol yic Galilea. Ix yic'anel eb' enemigo chi' d'a eb' anima. \s1 B'oxinac sc'ool jun vin̈ penaay yuj lepra \r (Mt 8.1-4; Lc 5.12-16) \p \v 40 Ay jun vin̈ penaay yuj jun yab'il scuchan lepra ix c'och d'a Jesús. Ix em cuman vin̈, ix yalan vin̈: \p —Tato syal a c'ool, syal in ac'an b'oxoc, xchi vin̈ d'ay. \p \v 41 Axo Jesús ix oc' sc'ool, ix syamlan vin̈. \p —Tzin nib'ej sb'oxican a c'ool, xchi d'a vin̈. \p \v 42 Ix lajvi yalan jun chi', ix tacji jun yab'il chi' d'a vin̈, ix b'oxi sc'ool vin̈. \v 43 Ix lajvi chi', ix checji pax vin̈ yuj Jesús. Ayic ix schecan pax vin̈ chi', ix cham val yalan d'a vin̈: \p \v 44 —Ab'i, ayta b'aj tzalel jun tic. Palta ixic, ch'ox a b'a d'a vin̈ sacerdote. B'at ac'an jun silab' d'a Dios icha yalnaccan Moisés, yic tz'ilji to ach b'oxi, xchi d'a vin̈. \p \v 45 Axo ix b'at vin̈, ix syamanoch vin̈ yalaneli chajtil ix aj sb'oxi. Ix spucanel specal vin̈, yuj chi' max yal yoch Jesús d'a yol junoc chon̈ab', yujto tzijtum eb' sgana sc'och d'ay. B'aj malaj val anima ix eq'ui, palta ix laj cot eb' anima d'a junjun lugar, ix c'och eb' d'ay. \c 2 \s1 B'oxinac sc'ool jun vin̈ sicb'inaqueli \r (Mt 9.1-8; Lc 5.17-26) \p \v 1 Ayxom sjayiloc c'u, ix c'ochxi Jesús d'a chon̈ab' Capernaum. Axo ix yab'an eb' anima to ayec' d'a spat. \v 2 Yuj chi', man̈ jantacoc anima ix smolb'ej sb'a d'a spat chi', man̈xalaj b'aj tz'aj eb'. Axo Jesús ix alanel slolonel Dios d'a scal eb'. \v 3 Ay jun vin̈ sicb'inaquel ix ic'jicot yuj chan̈van̈ eb' vin̈. \v 4 Palta maj yal-laj yoch eb' b'aj ayec' Jesús chi', yujto tzijtum anima. Yuj chi' ix q'ue eb' d'a span̈anil yib'an̈ jun pat chi'. Axo d'a stojolal b'aj ayeq'ui, ata' ix yol eb'. Ix lajvi chi', ix yac'anem d'un̈un̈oc vin̈ sicb'inaquel chi' eb' yed' svaynub' b'aj ayec' chi'. \v 5 Ix yilan Jesús chi' to ix yac'och eb' d'a sc'ool, ix yalan d'a vin̈ sicb'inaquel chi': \p —Ach vetanimail, ix ac'ji lajvoc a mul, xchi d'a vin̈. \p \v 6 Palta ay juntzan̈ eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés c'ojanem ta'. Ix snaan eb' vin̈ icha tic: \v 7 ¿Tas yuj syal vin̈ icha chi'? Te b'uchumtac vin̈ d'a Dios. Malaj junoc anima syal yac'an lajvoc co mul, an̈ej val Dios, xchi eb' vin̈. \v 8 Axo Jesús yojtacxo tas sna eb' vin̈. Yuj chi' ix yalan d'a eb' vin̈: \p —¿Tas yuj van e naan juntzan̈ chi'? \v 9 ¿B'aja junoc secojtac calan tze na'a? Tic ix ac'ji lajvoc a mul, ¿tom xco chi? ¿Mato: Q'uean̈ vaan, b'eyan̈ xco chi? \v 10 Palta a ticnaic, ol in ch'ox d'ayex to a in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic, ay vopisio vac'ancan lajvoc smul eb' anima d'a yolyib'an̈q'uinal tic, xchi d'a eb' vin̈. \p Ix lajvi chi', ix yalan d'a vin̈ sicb'inaquel chi': \p \v 11 —A in tic sval d'ayach, q'uean̈ vaan. Ic'q'ue vaan a vaynub' tic. Paxan̈ d'a a pat, xchi Jesús chi' d'a vin̈. \p \v 12 D'a jun rato chi', ix q'ue vaan vin̈. Ix yic'anchaan̈ svaynub' vin̈ chi'. Q'uelanoch eb', ix pax vin̈. Yuj chi' ix te sat sc'ol eb' smasanil. Ix laj yalan vach' lolonel eb' d'a Dios. \p —Malaj b'aj squiltaxon jun tic, xchi eb'. \s1 Ix och vin̈aj Leví sc'ayb'umoc Jesús \r (Mt 9.9-13; Lc 5.27-32) \p \v 13 Ix lajvi chi', ix c'ochxi Jesús d'a sti' a' n̈ajab' junelxo. Ix laj c'och masanil eb' anima d'ay, ix sc'ayb'an eb'. \v 14 Axo yic van sb'ati, ix yilani to ayec' jun vin̈ scuch Leví,\f 2.14 \fr 2:14 \ft Aton vin̈aj Leví scuchan pax Mateo d'a San Mateo 9.9.\f* vin̈ yuninal vin̈aj Alfeo, c'ojanem vin̈ b'aj stecchajel alcabar. \p —Ochan̈ in c'ayb'umoc, xchi Jesús chi' d'a vin̈. \p Yuj chi' ix q'ue vaan vin̈, ix och vin̈ sc'ayb'umoc Jesús. \v 15 Axo ix c'och Jesús d'a spat vin̈aj Leví chi', ayic ix em c'ojan vael yed' eb' sc'ayb'um, ay juntzan̈xo eb' tecumel alcabar ix em c'ojan yed' eb' yed' juntzan̈xo eb' chuc sb'eyb'al, yujto tzijtumxo eb' ix och tzac'an yuuj. \v 16 Axo eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés yed' eb' vin̈ fariseo, ix yilan eb' vin̈ to van sva Jesús yed' eb' malaj svach'il sb'eyb'al chi'. Yuj chi' ix yalan eb' vin̈ d'a eb' vin̈ sc'ayb'um Jesús chi': \p —¿Tas yuj sva Jesús yed' eb' tecumel alcabar yed' juntzan̈xo eb' malaj svach'il sb'eyb'al tic? xchi eb' vin̈. \p \v 17 Axo ix yab'an Jesús, ix yalan d'a eb' vin̈: \p —Q'uinaloc ay junoc vin̈ an̈tum, a eb' vach' sc'ool, malaj tz'och vin̈ yuj eb'. An̈ej eb' penaay ay tz'och vin̈ yuuj. Maj in javilaj vavtejcot eb' vach' sb'eyb'al snaani, palta yuj vavtan eb' ojtannac to malaj svach'il sb'eyb'al, xchi Jesús d'a eb' vin̈. \s1 Max schalaj sb'a jun icham b'eyb'al yed' jun ac' c'ayb'ub'al \r (Mt 9.14-17; Lc 5.33-39) \p \v 18 A junel ix och eb' sc'ayb'um vin̈aj Juan yed' eb' sc'ayb'um eb' fariseo d'a tzec'ojc'olal. Yuj chi' ay eb' ix c'och d'a Jesús, ix yalan eb' d'ay: \p —A eb' sc'ayb'um vin̈aj Juan yed' eb' sc'ayb'um eb' fariseo, ayoch eb' d'a tzec'ojc'olal, palta axo eb' a c'ayb'um tic, ¿tas yuj max och eb' d'a tzec'ojc'olal? xchi eb' d'ay. \p \v 19 Yuj chi' ix yalan Jesús d'a eb': \p —Q'uinaloc ay junoc nupnajel ticnaic, a eb' avtab'il ta', ¿tom syal yoch eb' d'a tzec'ojc'olal yacb'an aytoec' vin̈ snupnaj chi' yed' eb'? Ayic aytoec' vin̈ yed' eb', max yal yoch eb' d'a tzec'ojc'olal. \v 20 Palta ato yic ol ja stiempoal ol ic'joquel vin̈ d'a scal eb', ato ta' ol och eb' d'a tzec'ojc'olal. \p \v 21 Q'uinaloc ay junoc c'a pichul tzolchaji, ¿tom ay junoc mach tz'ac'anoch junoc ac' c'apac snipuloc jun c'a pichul chi'? Yujto a jun ac' c'apac chi' tz'utz'i, svach' toc'an n̈ic'chaj jun c'a c'apac chi'. Svach' ixtaxb'at jun c'a c'apac chi' yuuj. \v 22 An̈ejtona', malaj junoc mach syal yac'anem vino manto sipjoc d'a yol junoc c'a tz'uum yed'tal vino.\f 2.22 \fr 2:22 \ft Il nota d'a Mateo 9.17.\f* Yujto a sipji vino chi', ton̈ej sn̈ic'chaj jun c'a tz'uum chi' yuuj. Ton̈ej tz'ixtax vino chi' yed' jun tz'uum chi'. Yuj chi', an̈ej d'a yool juntzan̈ ac' tz'uum, an̈ej ta' tz'em ac' vino chi', xchi Jesús d'a eb'. \s1 Telajb'ail yuj sc'ual ic'oj ip \r (Mt 12.1-14; Lc 6.1-11) \p \v 23 D'a jun sc'ual yic syic' yip eb' aj Israel, ix ec' Jesús yed' eb' sc'ayb'um d'a jun b'e d'a scal ixim trigo. Axo eb' sc'ayb'um chi' ix c'utzanelta ixim jolom trigo chi' ayic van sb'ey eb'. \v 24 Yuj chi', axo eb' fariseo ix alan d'a Jesús: \p —A ticnaic, ¿tas yuj smunlaj eb' a c'ayb'um d'a sc'ual ic'oj ip? Malaj sleyal sc'ulan eb' icha chi', xchi eb'. \p \v 25 Palta ix yalan Jesús d'a eb': \p —¿Tom malaj b'aj tzeyil d'a Slolonel Dios Tz'ib'ab'ilcani, tas sc'ulejnac vin̈aj David d'a junel, ayic yoch svejel vin̈ yed' eb' ajun yed'oc? \v 26 Xid'nac ec' vin̈ d'a scajnub' Dios ayic ayoch vin̈aj Abiatar sat sacerdoteal. Ata' svanac juntzan̈ ixim pan vin̈ yic Dios yaji, yac'anpax ixim vin̈ d'a eb' ajun yed'oc. A juntzan̈ ixim pan chi', an̈ej eb' sacerdote ay yalan yic svaan ixim. Palta a jun sc'ulejnac eb' chi', man̈ muloclaj d'a sat Dios. \p \v 27 A Dios b'oannac sc'ual ic'oj ip yuj svach'iloc eb' anima, palta man̈ yujoc sc'anab'ajax sc'ual ic'oj ip chi', b'ojinac anima yuj Dios chi'. \v 28 A in tic syal valani tas sco c'ulej d'a sc'ual ic'oj ip, yujto Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail, xchi Jesús d'a eb'. \c 3 \s1 B'oxinac jun vin̈ sicb'inaquel sc'ab' \r (Mt 12.9-14; Lc 6.6-11) \p \v 1 Ix ochxi Jesús d'a yol spatil culto. Ata' ay jun vin̈ sicb'inaquel sc'ab', juneln̈ej taquin̈ roquinac. \v 2 Ay eb' stan̈van yila' tato sb'oxi sc'ab' vin̈ yuj Jesús d'a sc'ual ic'oj ip, yujto sgana eb' yac'anoch d'a yib'an̈. \v 3 Ix yalan Jesús d'a vin̈ sicb'inaquel sc'ab' chi': \p —Q'uean̈ lin̈an, cotan̈ d'a co nan̈al tic, xchi Jesús d'a vin̈. \p \v 4 Ix lajvi chi' ix yalan d'a eb' anima: \p —¿B'aja junoc ay sleyal co c'ulan d'a sc'ual ic'oj ip tze na'a? ¿Tzam yal co c'ulan juntzan̈ tas vach', ma a juntzan̈ malaj svach'il syal co c'ulani? ¿Tzam yal scac' b'oxoc junoc penaay, ma to syal co vach' milanchamoc? xchi Jesús. \p Palta tz'inxon̈ej xchi eb'. \v 5 Ix ec' q'ueleloc Jesús d'a eb', ix cot yoval. Ix te cusq'uei yujto te pit eb'. Ix yalan d'a vin̈: \p —Aq'uel lian a c'ab' chi', xchi. \p Ix yac'anel lian vin̈. Icha chi' ix aj sb'oxicani. \v 6 Ayic toxo ix elta eb' vin̈ fariseo, ix lolon eb' vin̈ yed' eb' spartido vin̈aj Herodes. Ix laj slajtian sb'a eb' chajtil ol yutoc eb' smilancham Jesús. \s1 Tzijtum anima ix c'och d'a sti' a' n̈ajab' \p \v 7 Axo Jesús ix c'och d'a sti' a' n̈ajab' yic Galilea yed' eb' sc'ayb'um. Tzijtum eb' anima ix c'och yed' eb'. Ay eb' ix cot d'a yol yic Galilea, \v 8 d'a yol yic Judea, d'a chon̈ab' Jerusalén, d'a yol yic Idumea yed' d'a sc'axepal a' Jordán. Ay pax eb' ix cot d'a slac'anil Tiro yed' Sidón. Ix yab'an eb' to man̈xo jantacoc milagro ix sb'o Jesús. Yuj chi' tzijtum eb' ix c'och d'ay. \v 9 Yuj chi' ix yalan Jesús d'a eb' sc'ayb'um to syac' lista junoc barco eb', yic max vitz'c'aj yuj eb' anima. \v 10 Man̈ jantacoc eb' toxo ix b'oxi sc'ool yuuj. Yuj chi' tzijtum eb' penaay syecoch sb'a yic smaslan Jesús chi' eb'. \v 11 Axo juntzan̈ eb' enemigo, ayic syilan Jesús eb', tz'em cuman eb' d'a yichan̈, tz'avajq'ue eb': \p —A ach tic, Yuninal ach Dios, xchi eb'. \p \v 12 Palta scachji eb' yuuj, yic max yalel eb' mach. \s1 A Jesús sic'jinaquel lajchavan̈ eb' schecab' \r (Mt 10.1-4; Lc 6.12-16) \p \v 13 Ix lajvi chi', ix b'at Jesús d'a jun tzalan. Axo eb' sgana to tz'ec' yed'oc, ix yavtejcot eb', ix c'och eb' d'ay. \v 14 Lajchavan̈ eb' ix ac'jioch yopisio, yic vach' tz'ec' eb' yed'oc, yic syalanpaxel slolonel Dios eb'. \v 15 Ix yac'anoch yopisio eb' yic'anel enemigo eb' d'a eb' anima. \v 16 A eb' lajchavan̈ chi' aton eb' tic: Vin̈aj Simón, scuchan pax Pedro yuj Jesús, \v 17 vin̈aj Jacobo yed' vin̈ yuc'tac vin̈ scuch Juan. A chavan̈ eb' tic, yuninal eb' vin̈aj Zebedeo. Ix ac'jican scuch eb' Boanerges. Boanerges syalelc'ochi, yuninal c'u sc'an̈i.\f 3.17 \fr 3:17 \ft Am yujto ov slolon eb'.\f* \v 18 Ayec' pax vin̈aj Andrés, vin̈aj Felipe, vin̈aj Bartolo, vin̈aj Mateo, vin̈aj Tomás, vin̈aj Jacobo yuninal vin̈aj Alfeo, vin̈aj Tadeo yed' vin̈aj Simón. A vin̈aj Simón tic, spartido sb'a vin̈ yed' eb' Zelote. \v 19 Ayec' pax vin̈aj Judas aj Queriot, aton vin̈ ix ac'anoch Jesús d'a yol sc'ab' chamel. \s1 Ay eb' ix alani to a vin̈ diablo ayoch d'a Jesús \r (Mt 12.22-32; Lc 11.14-23; 12.10) \p \v 20 Ix lajvi chi', ix b'at Jesús d'a jun pat yed' eb' sc'ayb'um. Tzijtum anima ix smolb'ej sb'a junelxo. Yuj chi' maxtzac yac' tiempo sva eb'. \v 21 A ix yab'an eb' sc'ab' yoc Jesús, ix javi eb', ijan ix syam eb', yujto a snaan eb' to loco yaji. \p \v 22 Ay juntzan̈ eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés ix cot d'a Jerusalén, ix yalan eb' vin̈: \p —A Beelzebú yajalil eb' enemigo, ayoch yed' Jesús tic. Yuj chi', syal ton yic'anel eb' enemigo chi', yujto a' ayoch yed'oc, xchi eb'. \p \v 23 Axo Jesús ix avtancot eb' vin̈, ix yalan d'a eb' vin̈: \p —A vin̈ Satanás chi', ¿tas ol yutoc vin̈ spechanel eb' yetenemigoal? \v 24 Q'uinaloc ay junoc nivan chon̈ab' b'aj slaj spoj sb'a eb' yajal, slaj yac'an oval eb'. Tato icha chi', d'a jun rato sjuviel jun chon̈ab' chi'. \v 25 Q'uinaloc ay junoc patil eb' anima, spoj sb'a yuj oval. Tato icha chi', jun rato sjuviel jun patil eb' anima chi'. \v 26 An̈ejtona', icha chi' yaj pax vin̈ Satanás. Q'uinaloc spoj sb'a vin̈ yed' eb' yetenemigoal, syac'an oval vin̈ yed' eb'. Tato icha chi', sjuviel vin̈. Icha chi' tz'aj yel yopisio vin̈. \p \v 27 Q'uinaloc ay junoc vinac te ay yip. Malaj junoc mach syal scomon och d'a yol spat vin̈, syic'anelta tastac ay d'ay. An̈ej ta syac' ganar eb' vin̈ stzec'ancan vin̈ aj pat chi' b'ab'el, ichato chi', syal yic'jiel tastac ay d'a vin̈. \p \v 28 D'a val yel sval d'ayex, yaln̈ej tas smul eb' anima yed' jantacn̈ej tas malaj svach'il syal eb' d'a spatic Dios, ol yal yac'an lajvoc Dios. \v 29 Palta a eb' b'uchumtac d'a Yespíritu Dios, a jun smul eb' chi', toxon man̈ ol ac'joc lajvoc. Scan d'a yib'an̈ eb' d'a juneln̈ej, xchi Jesús. \p \v 30 Icha chi' ix yutej yalani, yujto ix yal eb' to a vin̈ enemigo ayoch yed'oc. \s1 A ix snun Jesús yed' eb' yuc'tac \r (Mt 12.46-50; Lc 8.19-21) \p \v 31 Ix lajvi chi', ix c'och ix snun Jesús yed' eb' yuc'tac. An̈ej d'a ti' pat ix c'och eb'. Ix schecan avtajelta Jesús eb'. \v 32 Axo eb' c'ojanem d'a stz'ey ix alan d'ay: \p —Ayec' ix a nun yed' eb' uc'tac d'a ti' pat, van ach sayan eb', xchi eb'. \p \v 33 Palta ix yalan Jesús d'a eb': \p —¿Mach ix in nun chi', mach eb' vuc'tac chi' tze na'a? xchi d'a eb'. \p \v 34 Ix lajvi chi', ix ec' q'ueleloc d'a eb' c'ojanem d'a stz'ey chi', ix yalani: \p —A ex tic, icha val in nun, icha val vuc'tac eyaji. \v 35 Yujto a eb' sc'anab'ajan icha sgana Dios, aton val eb' chi' icha vuc'tac, icha vanab', icha in nun yaji, xchi Jesús. \c 4 \s1 A yab'ixal vin̈ tzicumb'at in̈at trigo \r (Mt 13.1-9; Lc 8.4-8) \p \v 1 Ayic ix syamanxi och Jesús sc'ayb'an eb' anima d'a sti' a' n̈ajab', tzijtum anima ix smolb'ej sb'a. Yuj chi', ix och d'a yol jun barco ayec' d'a sti' a', ix em c'ojan. Axo eb' anima chi', ix can eb' smasanil d'a sti' a'. \v 2 Tzijtum tas ix yac' sc'ayb'ej eb'. Ix yalan juntzan̈ ab'ix d'a eb'. Xchi icha tic: \p \v 3 —Ab'ec. Ay jun vin̈ ix b'at tzicojb'at in̈at trigo. \v 4 Ayic van stzicanb'at vin̈, ay ixim ix emcan d'a yoltac b'e. Axo noc' much ix ec' lojanq'ue ixim. \v 5 Ay pax juntzan̈xo ixim ix emcan d'a yib'an̈tac q'uen samq'ueen, b'aj jab'n̈ej slumal. Elan̈chamel ix javi ixim, yujto jab'n̈ej slumal. \v 6 Palta axo ix el yoc c'u, elan̈chamel ix tacjiel ixim, yujto malaj val sch'an̈al yib' ixim. \v 7 Ay pax juntzan̈xo ixim ix emcan d'a caltac an̈c'ultac. Axo ix te q'uib' juntzan̈ an̈c'ultac chi', ton̈ej ix satel juntzan̈ in̈at chi' d'a scal an̈. Yuj chi' majxo yac'laj sat. \v 8 Palta ay juntzan̈xo ix emcan b'aj yax sat luum. A juntzan̈ chi' ix javi, ix q'uib'i, ix aj sjolom. Ay ix yac' sat d'a 30. Ay ix yac' d'a 60. Ay ix yac' d'a jun ciento. \v 9 A juntzan̈ tzeyab' tic, naec val sic'lab'il, xchi Jesús d'a eb'. \s1 A yopisio juntzan̈ ab'ix sch'oxanel c'ayb'ub'al \r (Mt 13.10-17; Lc 8.9-10) \p \v 10 Ayic man̈xalaj eb' anima chi' ayec' yed' Jesús, axo eb' sc'ayb'um slajchavan̈il yed' eb' ayec' d'a stz'ey, ix sc'anb'ej eb' d'ay: \p —¿Tas yuj ab'ixn̈ej tz'aj a c'ayb'an eb' anima? xchi eb'. \p \v 11 Yuj chi', ix yalan d'a eb': \p —An̈ej d'ayex sch'ox Dios juntzan̈ tas manta mach ojtannac, yic vach' snachajel eyuuj chajtil tz'aj eyoch d'a yol sc'ab'. Palta axo d'a eb' anima smasanil, an̈ej juntzan̈ ab'ix sch'oxanel c'ayb'ub'al svala', \v 12 yic man̈ ol nachajel yuj eb'. Vach'chom syil junoc tas eb', scanxin̈ej eb' ichn̈ej ta'. Ichato malaj tas syil eb'. An̈ejtona', vach'chom syab' eb', palta max nachajel jab'oc yuj eb'. Yuj chi', max sq'uex spensar eb', max ac'ji lajvoc smul eb' yuj Dios. \s1 A tas syalelc'och yab'ixal vin̈ tzicumb'at in̈at trigo \r (Mt 13.18-23; Lc 8.11-15) \p \v 13 —Tato man̈ eyojtacoc tas syalelc'och jun ab'ix ix val tic, ¿tas ol eyutoc eyojtacanel juntzan̈xo ab'ix smasanil? \v 14 A vin̈ tzicumb'at in̈at trigo chi', syalelc'ochi, aton eb' tz'alanel slolonel Dios. \v 15 A juntzan̈ in̈at ix emcan d'a yoltac b'e chi', syalelc'ochi, a eb' ix ab'an slolonel Dios. Palta axo yic slajvi yab'an eb', sc'och vin̈ Satanás, syic'anel slolonel Dios vin̈ d'a eb'. \v 16 Axo juntzan̈ in̈at ix emcan d'a yib'an̈ q'uen q'ueen, syalelc'ochi, ay juntzan̈xo anima tz'ab'an slolonel Dios, te tzalajc'olal scha eb'. \v 17 Palta malaj jab'oc stec'anil eb', icha junoc te te' malaj sch'an̈al yib'. Axo yic sja junoc yaelal, mato tz'ac'jioch d'a yib'an̈ eb' yuj slolonel Dios, jun rato sjuviel spensar eb'. \v 18 Axo juntzan̈xo in̈at ix emcan d'a caltac an̈c'ultac, syalelc'ochi, ay juntzan̈xo eb' tz'ab'an slolonel Dios. \v 19 Palta an̈ej yic yolyib'an̈q'uinal tic sna eb'. Sjuviel spensar eb' yujto snib'ejoch sb'a eb' b'eyumal. Tzijtum juntzan̈ tas snib'ejoch eb'. Yuj chi', sjuviel eb' d'a slolonel Dios. Lajan tz'aj eb' icha juntzan̈ in̈at malaj jab'oc sat syac'a'. \v 20 Palta axo juntzan̈xo in̈at ix emcan b'aj yax sat luum, syalelc'ochi, ay juntzan̈xo eb' tz'ab'an slolonel Dios, syac'val och eb' d'a sc'ool. A eb' chi', lajan eb' icha juntzan̈ in̈at syac' sat d'a 30. Ay pax eb' lajan icha juntzan̈ syac' sat d'a 60, yed' d'a jun ciento, xchi Jesús. \s1 A masanil tas c'ub'eltac yaji ol checlajelta \r (Lc 8.16-18) \p \v 21 Ix yalanxi Jesús: \p —Ayic sco tz'icanoch co candil, ¿tom a d'a yalan̈ junoc cajón, ma d'a yalan̈ junoc ch'at scac'cani? A d'a yib'an̈ junoc tas chaan̈, ata' scac'q'uei, yic vach' syac' yoc d'a yol co pat. \v 22 Icha pax chi' jantac tas c'ub'ab'ileli, ol checlajoc. Yed' jantacn̈ej tas c'ub'eltac yaji, ol checlajel smasanil. \v 23 A juntzan̈ van eyab'an tic, naec val sic'lab'il. \p \v 24 Aq'uec val och e chiquin d'a tas van eyab'ani, yujto icha tzeyutej eyac'anoch e chiquin, icha chi' ol yutoc Dios yac'anpax nachajel eyuuj. Ayto pax tas ol vach' ac'joc nachajel eyuuj. \v 25 Yujto a mach sgana snachajel yuuj, ol vach' ac'joc nachajel yuj eb'. Axo eb' malaj sgana snachajel yuuj, a jab'oc tas ijan snachajel yuj eb', ol vach' ic'joc ec' d'a eb', xchi Jesús. \s1 A yab'ixal juntzan̈ in̈at sq'uib'i \p \v 26 —Ol val d'ayex chajtil tz'aj yoch eb' anima d'a yol sc'ab' Dios. Lajan icha junoc vin̈ stzicb'at yin̈at d'a sat junoc sluum. \v 27 Slajvi chi', svay vin̈ junjun ac'val, sq'uex van vin̈ d'a junjun c'u. Axo pax juntzan̈ in̈at chi' sq'ueuli, sq'uib'i. Palta man̈ yojtacoc vin̈ tas tz'aj sq'uib'i, \v 28 yujto yujn̈ej syaxil sat luum sq'uib'i. B'ab'el sq'ueul xiil. Slajvi chi', sq'ueul sjolom, tz'och sat. \v 29 Ayic sc'anb'i, sjochchaji, yujto sc'och stiempoal yeli. \s1 A yab'ixal sat an̈ mostaza \r (Mt 13.31-32; Lc 13.18-19) \p \v 30 ¿Chajtil tz'aj sq'uib' sb'isul eb' anima yoch d'a yol sc'ab' Dios tze na'a? Ol val jun ab'ix tic eyab'i, chajtil tz'aj sq'uib' sb'isul eb'. \v 31 A eb' chi', lajan eb' icha juntzan̈ in̈at mostaza tz'avchaj d'a junoc luum. A juntzan̈ in̈at chi', yelxo te cotac d'a yichan̈ masanil juntzan̈xo in̈at d'a yolyib'an̈q'uinal tic. \v 32 Palta ayic toxo ix avchaji, sq'uib'i, ec'to tz'aj d'a yichan̈ masanil juntzan̈xo itaj scavej d'a junjun ab'il. Te nivac tz'aj sc'ab', syal sb'oan so' noc' much d'a yen̈ul, xchi Jesús d'a eb'. \s1 Ab'ixn̈ej yalnac Jesús d'a eb' anima \r (Mt 13.34-35) \p \v 33 Tzijtum juntzan̈ ab'ix icha jun tic ix yal Jesús d'a eb' ayic ix yalanel slolonel. An̈ej juntzan̈ tas snachajel yuj eb', ix yaleli. \v 34 An̈ej juntzan̈ ab'ix chi' ix yac'lab'ej a ix yalanel d'a eb' anima. Axo yic ayec' sch'ocoj yed' eb' sc'ayb'um, ix laj yal d'a eb' tastac syalelc'och masanil juntzan̈ chi'. \s1 Ix numc'aj ic' yed' a' n̈ajab' yuj Jesús \r (Mt 8.23-27; Lc 8.22-25) \p \v 35 An̈eja' d'a jun c'u chi' ayic van sq'uic'b'i, ix yalan Jesús d'a eb' sc'ayb'um: \p —Coyec d'a junxo sc'axepal a' chi', xchi. \p \v 36 Yuj chi' ix yactejcan juntzan̈ eb' anima ayec' d'a sti' a' n̈ajab' chi'. Ix och eb' d'a yol te' barco d'a b'ajtaxon ayoch Jesús chi', ix b'at eb'. Ix b'at pax juntzan̈xo barco yed' eb'. \v 37 Palta ix javi jun ic' te ov d'a yib'an̈ a'. Ix och chulnaj a' d'a yol te' barco chi'. Ix mac'jioch a' d'a yol te' yuj ic' chi'. Ijan ix b'at te' d'a yich a'. \v 38 Axo Jesús vaynac d'a yichelc'och te' barco chi', ayoch sc'an̈ jolom. Yuj chi', ix pitzjiel svayan̈ yuj eb'. \p —Mamin, ¿tom max a na jab'oc to van co b'at d'a yich a'? xchi eb' d'ay. \p \v 39 Yuj chi' ix q'ue vaan, ix cachji jun ic' chi' yuuj yed' a' n̈ajab' chi': \p —Ochan̈ vaan. Numan tzach aji, xchi. \p Ichato chi' b'ian, ix och vaan jun ic' chi', ix numc'aji. \p \v 40 Ix lajvi chi', ix yalan d'a eb' sc'ayb'um chi': \p —¿Tas yuj tzex te xivi? ¿Tas yuj maxto eyac'och Dios d'a e c'ool? xchi d'a eb'. \p \v 41 Axo eb', ton̈ej ix te sat sc'ool eb' yuuj. Ix laj yalan eb': \p —¿Tas yaj jun vin̈ tic? Ina sc'anab'ajax vin̈ yuj ic' yed' a' n̈ajab' tic, xchi eb'. \c 5 \s1 A jun vin̈ ayoch enemigo d'ay d'a Gerasa \r (Mt 8.28-34; Lc 8.26-39) \p \v 1 Ix c'och Jesús yed' eb' sc'ayb'um d'a junxo sc'axepal a' n̈ajab' chi' d'a Gerasa. \v 2 Ayic van yelta Jesús d'a yol te' barco chi', ix cot jun vin̈ b'aj smucchaj eb' chamnac, ix c'och vin̈ d'ay. A jun vin̈ chi', ayoch enemigo d'a vin̈. \v 3 An̈ej b'aj mucan eb' chamnac, an̈ej ta' cajan vin̈. Malaj junoc mach syal stzec'an vin̈, vach'chom yed' q'uen cadena. \v 4 Yujto tzijtum elxo stzec'chaj vin̈ yed' q'uen d'a sjaj yoc yed' d'a sc'ab', palta d'a juntac el sd'in̈chajb'at q'ueen yuj vin̈. Malaj junoc mach stzac'van syaman vin̈. \v 5 Masanil tiempo, d'ac'valil yed' d'a c'ualil, ton̈ej sb'eyec' vin̈ d'a jolomtac vitz, yed' b'aj smucchaj eb' chamnac. Tz'avaj vin̈. Ste maq'uej lajvoc sb'a vin̈ d'a juntzan̈ q'uen q'ueen. \v 6 Najatto ix yilb'at Jesús chi' vin̈, ix spilan yip vin̈ scot d'ay. C'axel yem cuman vin̈ d'a yichan̈ sc'ochi. \v 7-8 Yuj chi' ix yalan Jesús: \p —Ach enemigo, elan̈ d'a vin̈, xchi. \p Ix lajvi chi', ix te q'ue yav vin̈ yalani: \p —¿Tas alan ic d'ayin, ach Jesús? A ach tic, Yuninal ach Dios, jun te Nivan Yelc'ochi. Tzin tevi val d'ayach d'a yichan̈ Dios, man̈ in ixtej, xchi vin̈ d'ay. \p \v 9 Ix lajvi chi', ix sc'anb'an Jesús d'a vin̈: \p —¿Tas a b'i? xchi d'a vin̈. \p —Legión in b'i, yujto tzijtum co b'eyi, xchi vin̈. \p \v 10 Ix och ijan vin̈ stevi d'a Jesús, yic max checjiel eb' enemigo chi' d'a jun lugar chi'. \v 11 Ay juntzan̈ noc' chitam van sva d'a stz'ey jun tzalan chi'. \v 12 Yuj chi' ix tevioch masanil eb' enemigo chi' d'a Jesús: \p —Checon̈canb'at d'a scal noc' chitam chi', yic a d'a noc' ol on̈ ochcanoc, xchi eb'. \p \v 13 Axo Jesús ix chaanb'at eb' d'a noc'. Yuj chi' ix el eb' d'a vin̈, axo d'a noc' chitam chi' ix b'at ochxican eb'. Ay am chab'oc mil noc'. Ix laj syumanb'at sb'a noc' smasanil d'a sattac vitz. Ix laj b'at noc' d'a yol a' n̈ajab' chi'. Ix laj sjic' a' noc', ix cham noc'. \p \v 14 Axo eb' stan̈vumal noc' ix te xiv eb'. Ix laj b'at eb' elelal. Ix laj ec' eb' yalcanel yab'ixal jun chi' d'a chon̈ab' yed' b'aj najat yajb'ati. Yuj chi', ix laj c'och eb' anima yila' tas jun ix uji chi'. \v 15 Axo ix c'och eb' b'aj ayec' Jesús, ix yilan eb' to a vin̈ b'aj ix el eb' enemigo chi', c'ojanec' vin̈ ta'. Ayxo och spichul vin̈, te vach'xo sc'ol vin̈. Yuj chi', ix te xiv eb'. \v 16 A eb' ix ilan tas ix sc'ulej Jesús chi', a eb' ix alan d'a juntzan̈xo eb' vanto sc'ochi. Ix laj yalan eb' tas ix aj yel eb' enemigo chi' yed' tas ix aj pax noc' chitam chi'. \v 17 Yuj chi', ix tevi eb' anima chi' d'a Jesús, yic tz'el d'a yol slugar eb' chi'. \p \v 18 Ayic ix ochxi Jesús d'a yol barco, axo vin̈ b'aj ix el eb' enemigo chi', ix sc'an pavor vin̈ d'a Jesús yic vach' sb'atcan vin̈ yed'oc. \v 19 Palta ix yalan d'a vin̈: \p —Paxan̈ d'a a pat, b'aj ay a mam yed' eb' uc'tac. Tzalan icha tic d'a eb': Nivan tas ix sb'o Dios Cajal d'ayin. Ix te oc' sc'ool d'ayin, xa chi, xchi Jesús d'a vin̈. \p \v 20 Yuj chi', ix b'at vin̈. Ix ec' pax vin̈ d'a juntzan̈xo chon̈ab' d'a yol yic Decápolis. Ix laj yalanel vin̈ jantac tas ix sb'o Jesús d'ay. Yuj chi' ix te sat sc'ol eb' smasanil. \s1 A ix yisil vin̈aj Jairo yed' junxo ix penaay \r (Mt 9.18-26; Lc 8.40-56) \p \v 21 Ix lajvi chi', ix ec'xi Jesús d'a a' n̈ajab' b'aj ix coti. Axo yic ix c'ochxi d'a sti' a' chi', tzijtum anima ix smolb'ej sb'a. \v 22 Ix c'och jun vin̈ yajal yaj d'a spatil culto, scuch Jairo. Ayic ix yilan Jesús vin̈, ix em cuman vin̈ d'a yichan̈. \v 23 Ix te tevi vin̈ d'ay, ix yalan vin̈: \p —Toxo val scham jun ix visil. Con̈ ved'oc, b'at aq'uec' a c'ab' d'a yib'an̈ ix, yic ol b'oxoc sc'ool ix yic man̈ ol cham ix, xchi vin̈ d'ay. \p \v 24 Yuj chi' ix b'at Jesús yed' vin̈. Tzijtum pax anima ix b'at yed'oc, ix ste vitz'ej sb'a eb'. \v 25 Palta ay junxo ix, ayxo slajchavil ab'il syamanoch yel jun a' d'a snivanil ix. \v 26 Tzijtum eb' an̈tum b'aj ix b'at yixtej sb'a ix. Masanil tastac ay d'a ix, ix schon̈el ix yuj stupan eb'. Palta maj b'oxilaj ix yuj eb', masn̈ej ix te nivtaj ix. \v 27 Palta ix yab'an yab'ixal Jesús ix. Yuj chi' ix c'och ix d'a spatic d'a scal eb' anima. Ix syaman sti' spichul Jesús chi' ix, \v 28 yujto ix sna' ix: Ton̈ejocab' tzin yam jab'oc sti' spichul, tzin b'oxicani, xchi ix. \v 29 D'a jun rato chi', ix och vaan jun syaelal ix chi'. Ix yab'an ix sb'oxi sc'ool yuj jun syaelal chi'. \v 30 Axo Jesús yojtac to ay mach ix b'oxi sc'ool yuj spoder. Yuj chi', ix meltzajb'at q'uelan d'a eb' anima chi', ix sc'anb'an d'a eb': \p —¿Mach jun ix yaman in pichul tic? xchi d'a eb'. \p \v 31 Axo eb' sc'ayb'um ix alan d'ay: \p —Ina te vitz'an yaj b'aj ayach ec' d'a scal eb' anima tic, slajvi chi' tza c'anb'ani: ¿Mach jun in yamani? xa chi, xchi eb' d'ay. \p \v 32 Palta ix ec' q'ueleloc d'a scal eb' anima sayani mach jun ix yaman chi'. \v 33 Axo ix ix chi', ix te ib'xiq'ue ix yuj xivelal. Yujto yojtacxo ix to ix b'oxi sc'ool ix yuuj. Yuj chi', ix c'och ix d'ay. Ix em cuman ix d'a yichan̈. Yelc'olal ix yal ix smasanil d'a yel. \v 34 Yuj chi' ix yal Jesús chi' d'a ix: \p —Ach ix, yujto in ac'och d'a a c'ool, yuj chi' ach b'oxi. Paxan̈ d'a tzalajc'olal. Tic ach b'oxi d'a jun a yaelal tic, xchi d'a ix. \p \v 35 Ayic van yalan Jesús, ay juntzan̈ eb' vin̈ ix cot d'a spat vin̈ yajal yaj d'a spatil culto chi'. Ix yalan eb' vin̈ d'a vin̈aj Jairo chi': \p —A jun ix isil chi', toxo ix cham ix. Nab'axon̈ej tza tzuntzej co C'ayb'umal tic yic b'at yilani, xchi eb' vin̈ d'a vin̈. \p \v 36 Palta ayic ix yab'an Jesús chi' tas ix yal eb' vin̈, ix yalan d'a vin̈: \p —Man̈ a na jun chi'. Ac' val och Dios d'a a c'ool, xchi. \p \v 37 Ix lajvi chi', malaj eb' anima ix schab'at yed'oc. An̈ej vin̈aj Pedro, vin̈aj Jacobo yed' vin̈aj Juan yuc'tac vin̈aj Jacobo chi' ix schab'at yed'oc. \v 38 Axo ix c'och eb' d'a spat vin̈ yajal chi', ix yilani, vejanchaan̈ eb' oq'uel. Man̈ jantacoc yel yav eb'. \v 39 Yuj chi', ix och d'a yol pat chi', ix yalan d'a eb': \p —¿Tas yuj tzex te oq'ui? A ix unin tic, man̈ chamnacoclaj ix, ton̈ej svay ix, xchi d'a eb'. \p \v 40 Palta ton̈ej ix tzevaj eb'. Axo ix lajvi yelta eb' anima chi' yuuj, ix yic'anoch smam snun ix, yed' eb' ajun yed'oc. Ix ochc'och eb' b'aj ayec' ix unin chi'. \v 41 Ix syaman sc'ab' ix, ix yalan d'a ix: \p —Talita cumi, xchi. Syalelc'ochi: Ach ix unin, a in sval d'ayach, q'uean̈ vaan, xchi. \p \v 42 D'a jun rato chi', ix q'ue van ix, ix b'ey ix. Slajchavilxo ab'il ix. Axo eb' anima ayec' ta', ix te sat sc'ool eb'. \v 43 Palta ix cham val yalan Jesús d'a eb': \p —Ayta b'aj tzeyalel jun tic. Aq'uec va ix unin tic, xchi d'a eb'. \c 6 \s1 Ayec' Jesús d'a chon̈ab' Nazaret \r (Mt 13.53-58; Lc 4.16-30) \p \v 1 Ix paxta Jesús d'a jun lugar b'aj ayec' chi', ix c'ochxi d'a schon̈ab'. Ix c'och pax eb' sc'ayb'um yed'oc. \v 2 Axo d'a sc'ual ic'oj ip ix syamoch sc'ayb'an eb' anima d'a yol spatil culto. Tzijtum eb' ix ab'an sloloni. Palta ton̈ej ix sat sc'ool eb' yuuj. Ix laj yalan eb': \p —¿B'ajtil ix sc'ayb'ej juntzan̈ tic jun vin̈ tic? ¿B'aj ix yic' jun sjelanil vin̈ tic? ¿Tas syutej vin̈ sb'oan juntzan̈ milagro tic? \v 3 Yujto a jun vin̈ tic, n̈icum te' vin̈, yune' vin̈ ix María. Yuc'tac sb'a vin̈ yed' vin̈aj Jacobo, vin̈aj José, vin̈aj Judas yed' vin̈aj Simón. Ay pax eb' ix yanab' vin̈ ayec' d'a co cal tic, xchi eb'. \p Yuj chi', ton̈ej ix somchaj spensar eb' yuj Jesús chi'. \v 4 Palta ix yalan d'a eb': \p —A eb' schecab' Dios, ay val yelc'och eb' d'a yichan̈ eb' anima smasanil. Palta axo d'a yichan̈ eb' yetchon̈ab' eb', d'a yichan̈ eb' sc'ab' yoc eb' yed' d'a yichan̈ eb' junn̈ej yaj yed' eb' d'a yol spat, malaj yelc'och eb', xchi Jesús. \p \v 5 Maj yal-laj sb'oan juntzan̈ milagro ta'. Ton̈ej ix yac'b'at sc'ab' d'a yib'an̈ jayvan̈ eb' penaay, yic sb'oxi sc'ool eb'. \v 6 Ix sat sc'ool Jesús yujto maj yac'ochlaj eb' d'a sc'ool. Ix lajvi chi', ix ec' sc'ayb'ej eb' ay d'a juntzan̈ aldea d'a slac'anil schon̈ab'. \s1 Schecnacb'at eb' sc'ayb'um Jesús \r (Mt 10.5-15; Lc 9.1-6) \p \v 7 Axo Jesús ix avtancot eb' sc'ayb'um slajchavan̈il. Ix lajvi chi', chatacvan̈il ix yutej schecanb'at eb'. Ix ac'ji yopisio eb' yic'anel eb' enemigo. \v 8 Ayic mantzac b'at eb', ix yalan d'a eb': \p —Ayic tzex b'ati, man̈ eyic' jab'oc tas yic yol e b'e. Man̈ eyic' e pa, man̈ eyic' eyooch, man̈ eyic' e tumin. An̈ej e c'ococh tzeyic'a'. \v 9 An̈ej e pichul ayoch eyuuj yed' e xan̈ab'. \v 10 Yaln̈ej mach junoc pat b'aj tzex c'ochi, ata' tzex aji masanto tzex paxta. \v 11 Tato ay eb' max ex chaani, tato malaj sgana eb' schaan yab'i, man̈ ex aj ta'. Tze tziccanel spococal eyoc, yic tze ch'oxeli to man̈xa eyalan eyic d'a eb',\f 6.11 \fr 6:11 \ft Il nota d'a Mateo 10.14.\f* xchi Jesús d'a eb'. \p \v 12 Axo ix b'at eb' sc'ayb'um chi', ix laj yalanel eb' to yovalil sna sb'a eb' anima yuj smul. \v 13 Man̈ jantacoc eb' enemigo ix yiq'uel eb' d'a eb' anima. Tzijtum val eb' penaay b'aj ix laj suquec' aceite eb'. Ix laj b'oxican sc'ool eb'. \s1 A schamel vin̈aj Juan, vin̈ tz'ac'an bautizar \r (Mt 14.1-12; Lc 9.7-9) \p \v 14 A d'a jun tiempoal chi', ayic ix yab'an vin̈aj rey Herodes juntzan̈ tastac ix sc'ulej Jesús, yujto ix te pucaxel yab'ixal d'a scal masanil eb' anima. Yuj chi' ix yalan vin̈: \p —A jun vin̈ chi', aton vin̈aj Juan vin̈ ac'annac bautizar, ix pitzvixi vin̈ d'a scal eb' chamnac. Yuj chi', ay spoder vin̈ sc'ulan juntzan̈ chi', xchi vin̈. \p \v 15 Axo juntzan̈xo eb' anima ix alani: \p —A jun vin̈ chi', aton vin̈aj Elías, xchi eb'. \p Axo juntzan̈xo eb' ix alani: \p Aton jun schecab' Dios, icha eb' ay d'a peca', xchi eb'. \p \v 16 Palta axo vin̈aj rey Herodes chi', ayic ix yab'an juntzan̈ chi' vin̈, ix yalan vin̈: \p —A jun vin̈ syal eb' chi', aton vin̈aj Juan. Aton vin̈ ix viq'uel sjolom. A vin̈ ix pitzvixi d'a scal eb' chamnac, xchi vin̈. \p \v 17-19 Icha tic ix aj scham vin̈aj Juan yuj vin̈aj Herodes. Ay jun yuc'tac vin̈aj Herodes chi' scuchan Felipe, Herodías sb'i ix yetb'eyum vin̈. Axo vin̈aj Herodes chi' ix montanel ix yetb'eyum vin̈aj Felipe chi'. Axo vin̈aj Juan chi' ix b'at alan d'a vin̈aj Herodes chi': \p —Man̈ sleyaloc tzic' ix yetb'eyum vin̈ uc'tac tic, xchi vin̈. \p Yuj chi', ix te cot yoval ix Herodías chi'. Ix yac'an sc'ool vin̈aj Herodes chi' ix. Yuj chi', ix yal vin̈ to syamchaj vin̈aj Juan chi'. Ix yac'anoch vin̈ vin̈ d'a preso. Ix och q'uen cadena d'a vin̈. Axo ix Herodías chi', ix te chichonoch sc'ool ix d'a vin̈aj Juan chi'. Sgana ix smiljicham vin̈, palta max yal-laj yuj ix d'a elan̈chamel, \v 20 yujto toxon yojtac vin̈aj Herodes chi' to tojol spensar vin̈aj Juan chi', to yic Dios yaj vin̈. Yuj chi', ix xiv vin̈ yuj vin̈aj Juan chi', ix yac'anoch stan̈vumal vin̈ vin̈, yic max cham vin̈ yuj ix Herodías chi'. Ay b'aj syal slolonel Dios vin̈aj Juan d'a vin̈aj Herodes chi'. Ton̈ej ste somchaj sc'ool vin̈ yuj vin̈, palta ste tzalaj vin̈ yab'an d'a vin̈. \v 21 Palta ayic ix och jun q'uin̈ yic yab'ilal vin̈aj Herodes chi', ata' ix yil ix Herodías chi' tas ol yutoc ix yac'ancham vin̈aj Juan chi', yujto ay jun nivan vael ix och yuj vin̈ rey chi'. Ix yac' va eb' yetyajalil vin̈, eb' yajal eb' soldado yed' eb' nivac vinac d'a yol yic Galilea chi'. \v 22 Axo jun ix yune' ix Herodías chi' ix c'och b'aj van sva eb' chi'. Ix chan̈alvi ix. Axo vin̈aj Herodes yed' eb' vin̈ ayoch vael yed'oc, te vach' schan̈alvi ix ix yil eb'. Yuj chi', ix yalan vin̈ d'a ix: \p —C'an d'ayin tas tza nib'ej, ol vac' d'ayach, xchi vin̈ d'a ix. \p \v 23 Ix yac'an sti' vin̈ d'a ix, ix slocan sb'i Dios vin̈: \p —Yaln̈ej tas junoc tza c'an d'ayin, ol vac'n̈ej d'ayach. Vach'chom a masanil tas ay d'a yol in macb'en, nan̈al ol vac' d'ayach, xchi vin̈ d'a ix. \p \v 24 Axo ix elixta ix. Ix yalan ix d'a ix snun: \p —¿Tas a gana ol in c'ana'? xchi ix. \p Ix tac'vi ix snun ix chi': \p —A sjolom vin̈aj Juan, vin̈ tz'ac'an bautizar tza c'ana', xchi ix. \p \v 25 Ix lajvi chi', ix c'ochxi ix d'a vin̈ rey chi', ix yalan ix: \p —In gana tzac' sjolom vin̈aj Juan, vin̈ tz'ac'an bautizar d'ayin. D'a yol junoc pultu in gana tzac' d'ayin, xchi ix. \p \v 26 Ix te cusq'ue vin̈ rey chi' ayic ix yab'an vin̈. Palta majxo yal-laj stenanec' vin̈, yujto toxo ix sloc sb'i Dios vin̈. Ix yab'pax eb' vin̈ ayec' yed' vin̈. \v 27 Yuj chi', ix schecb'at jun vin̈ soldado vin̈ stzepel sjolom vin̈aj Juan chi', syic'ancoti. \v 28 Ix b'at jun vin̈ soldado chi' d'a te' preso, ix b'at yic'anel sjolom vin̈aj Juan chi' vin̈. Ix lajvi chi', ix yic'ancot vin̈ d'a yol jun pultu, ix yac'an vin̈ d'a ix. Axo ix ix ac'an d'a ix snun chi'. \p \v 29 Axo eb' sc'ayb'um vin̈aj Juan chi', ayic ix yab'an eb', ix c'och eb'. Ix yic'anb'at snivanil vin̈ eb', ix b'at smucanem eb'. \s1 A Jesús ix ac'an va oye' mil vinac \r (Mt 14.13-21; Lc 9.10-17; Jn 6.1-14) \p \v 30 A eb' schecab' Jesús ix c'ochxi eb' d'ay. Ix yalan eb' masanil tastac ix sc'ulej eb' yed' masanil tas ix sc'ayb'ej eb'. \v 31 Ixto lajvi yalan eb', ix yalan Jesús d'a eb': \p —Coyec co ch'ocoj b'aj malaj anima, yic squic' quip ta', xchi. \p Ix yal icha chi', yujto malaj scolanil eb' yuj eb' anima, yujto sc'ochn̈ej eb' anima d'ay. Max och jab'oc scolanil eb' sva yuj eb'. \p \v 32 Axo Jesús, ix och d'a yol jun te' barco yed' eb' sc'ayb'um. Sch'ocoj eb' ix b'at b'aj malaj anima. \v 33 Palta tzijtum mach ix ilan sb'at eb', yojtacxo eb' to a Jesús. Yuj chi', ay eb' ix cot d'a junjun chon̈ab' d'a slac'anil chi'. Ix b'at eb' d'a yoc, ix b'ab'laj c'och eb' b'aj ix c'och chi'. \v 34 Axo ix elta Jesús d'a yol te' barco chi', ix yilanb'ati to man̈ jantacoc anima ayxo ec' ta'. Ix oc' sc'ool d'a eb', yujto lajan eb' icha noc' calnel malaj stan̈vumal. Yuj chi', tzijtum tas b'aj ix sc'ayb'ej eb'. \v 35 Axo yic vanxo sb'at c'u ix c'och eb' sc'ayb'um d'a stz'ey. Ix yalan eb' d'ay: \p —Ina vanxo sb'at c'u. Palta a jun lugar tic, te tz'inan. \v 36 Yuj chi' tecan vach' tza checb'at eb' anima tic b'ajtac ay anima yed' d'a juntzan̈ aldea d'a lac'an tic, yic vach' ol laj sman va sb'a eb' ta', yujto malaj tas sva eb' d'a tic, xchi eb'. \p \v 37 —Aq'uec va eb' a ex tic, xchi Jesús d'a eb' sc'ayb'um chi'. Palta ix yalan eb' d'ay: \p —¿Tom syal co b'at co man chab'oc am ciento denario pan, yic ol cac' sva eb'? xchi eb'. \p \v 38 —¿Jaye' ixim pan chi' eyed' jun? Sayec eyila', xchi Jesús d'a eb'. Axo yic ix lajvi yilan eb', ix yalan eb' d'ay: \p —An̈ej oye' ixim qued'nac yed' cha pitan̈ noc' chay, xchi eb'. \p \v 39 Ix lajvi chi', ix yalan Jesús, to tz'em c'ojan eb' anima smasanil d'a jun ac'lic chi', macquiltac tz'aj eb'. \v 40 A ix aj em c'ojan eb' vin̈, ay 100 d'a junjun macan̈ yed' 50 d'a juntzan̈xo. \v 41 Ix lajvi chi', ix yic'anchaan̈ oye' pan chi' Jesús yed' cha pitan̈ chay chi'. Ix q'ue q'uelan d'a satchaan̈, ix yac'an yuj diosal, ix xepanb'at ixim pan chi'. Ix lajvi chi', ix yac'an d'a eb' sc'ayb'um chi', yic spucanb'at eb' d'a eb' anima chi'. Ix spucanpaxb'at cha pitan̈ chay chi' d'a eb' smasanil. \v 42 Ix va eb' smasanil, ix b'ud'ji eb'. \v 43 Ayic ix lajvi sva eb' chi', ix sic'anq'ue lajchavexo xuuc ixim ix yac' sobre eb' yed' pax noc' chay chi'. \v 44 Oye' mil eb' vin̈ vinac ix va'i. \s1 B'eynac Jesús d'a sat a' n̈ajab' \r (Mt 14.22-27; Jn 6.16-21) \p \v 45 Ix lajvi chi', ix yalan Jesús d'a eb' sc'ayb'um to tz'ochxi eb' d'a yol te' barco, yic sb'ab'laj c'axpajcanec' eb' d'a junxo sc'axepal a' n̈ajab' chi', yic sc'och eb' d'a chon̈ab' Betsaida. Axo Jesús chi' ixto cani, ix yalan quilcob'a d'a eb' anima chi'. \v 46 Ix lajvi stac'lancan sb'a yed' eb', ix b'at d'a jun tzalan yic slesalvi ta'. \v 47 Axo yic toxo ix q'uic'b'i, vanxo sc'och eb' sc'ayb'um chi' yed' te' barco d'a snan̈al a'. Axo Jesús ix can sch'ocoj d'a sti' a'. \v 48 Axo yic ayto sc'ana' ix yilanb'at Jesús to van yel yip eb' smac'an a', yujto te ov sja ic' d'a yichan̈ eb'. Van sb'eyb'at d'a yoc d'a sat a' ix c'och d'a eb'. B'en̈ej ijan ix ec'b'at d'a eb'. \v 49 Palta ix yilb'at eb' to van sb'ey d'a sat a', a snaan eb' to lab' jun van sc'och chi' d'a eb'. Yuj chi' ix te el yav eb'. \v 50 Ix yil eb' smasanil, yuj chi' ix te xivq'ue eb'. Palta ix yalan Jesús d'a eb': \p —Tec'b'ejec e b'a. A in. Man̈ ex xivoc, xchi d'a eb'. \p \v 51 Ix lajvi chi', ix och d'a yol te' barco chi' yed' eb'. Ix och vaan jun ic' chi' yuuj. Yuj chi', ix te sat sc'ool eb'. \v 52 Vach'chom toxo ix yil jun milagro ix sb'o Jesús eb' yed' ixim pan, palta max nachajel spoder yuj eb', yujto manto yac'och jab'oc spensar eb' d'ay. \s1 B'onacxi sc'ool eb' penaay d'a Genesaret \r (Mt 14.34-36) \p \v 53 Ix lajvi sc'axpajec' eb' d'a a' chi', ix c'och eb' d'a jun lugar scuchan Genesaret. Ix yac'ancanoch etzan te' barco chi' eb' d'a sti' a'. \v 54 Ix lajvin̈ej yelta eb' d'a yol te' barco chi', ix yilanoch eb' anima to a Jesús. \v 55 Yuj chi', ix laj yalan eb' d'a smasanil jun lugar chi'. Ix laj syamanoch eb' sb'achancot eb' penaay d'a sat svaynub' b'aj ayec' Jesús chi'. \v 56 Masanil b'ajtac ix ec' Jesús, d'a aldea, d'a chon̈ab' yed' b'ajtac ay anima, ix laj ic'jielta eb' penaay d'a yoltac calle. Ix sc'anan pavor eb' d'a Jesús chi', yic syamji jab'oc sti' spichul yuj eb' penaay chi'. Axo jantacn̈ej eb' ix yaman sti' spichul chi', ix b'oxican sc'ool eb' yuuj. \c 7 \s1 A juntzan̈ tas tz'ixtanel co pensar \r (Mt 15.1-20) \p \v 1 Ay juntzan̈ eb' vin̈ fariseo yed' jayvan̈ eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés, ix cot eb' vin̈ d'a Jerusalén. Ix smolb'an sb'a eb' vin̈ b'aj ayec' Jesús. \v 2 Ix yilanoch eb' sc'ayb'um Jesús chi' eb' vin̈, to man̈ ichoc val yaj sleyal eb' vin̈ syutej eb' sb'ican sc'ab' ayic sva eb'. Ix och spaltail eb' d'a sat eb' vin̈ yuj sc'ab' chi'. Yuj chi', ix yalan eb' vin̈ to malaj svach'il eb'. \v 3 Yujto a eb' vin̈ fariseo chi' yed' smasanil juntzan̈xo eb' aj Israel, an̈ej sb'eyb'al smam yicham eb' sb'eyb'alej. Yuj chi', tato max sb'iquel sc'ab' eb' icha syal sb'eyb'al eb' chi', max valaj eb'. \v 4 Axo yic sjax eb' d'a mercado, max valaj eb' masanto sb'ic sc'ab' eb', icha chi' syalelc'och jun sb'eyb'al eb' chi'. Man jantacto juntzan̈xo tas sb'eyb'alej eb', icha yic sb'ican el svaso eb', xalu yed' juntzan̈xo q'uen yamc'ab' yic vael. \v 5 Yuj chi', a eb' vin̈ fariseo chi' yed' eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés, ix yal eb' vin̈ d'a Jesús: \p —¿Tas yuj max sc'anab'ajej juntzan̈ sb'eyb'al eb' co mam quicham eb' a c'ayb'um tic? Ina max sb'ic sc'ab' eb' ayic sva eb', xchi eb' vin̈. \p \v 6 Yuj chi', ix yal Jesús d'a eb' vin̈: \p —A ex tic, te chab' sat ex. Yel ton val yalnaccan vin̈aj Isaías eyuuj, ayic stz'ib'annaccan vin̈ icha tic: \q1 A eb' anima tic, an̈ej d'a sti' eb' syal vach' lolonel d'ayin. \q1 Palta axo spensar eb', najat yajcanel d'ayin. \q1 \v 7 Nivanoc tzul yaq'uem sb'a eb' d'ayin. \q1 An̈ej juntzan̈ schecnab'il anima syac' eb' c'ayb'ajoc, xchi Dios d'a Slolonel. \p \v 8 Yujto a ex tic, ix eyactejcan schecnab'il Dios yic vach' an̈ej juntzan̈ sb'eyb'al e mam eyicham tze c'anab'ajej. \v 9 Ton̈ej tzeyixtejel schecnab'il Dios, yuj e c'anab'ajan juntzan̈ sb'eyb'al eb' e mam eyicham chi'. \v 10 Yalnaccan vin̈aj Moisés icha tic: Ayocab' yelc'och e mam e nun d'a e sat. A eb' sb'ajan smam snun, smiljicham eb', xchi. \v 11 Palta a exxo tic, tzeyala' to man̈ yovaliloc scolvaj junoc mach d'a smam snun. Tato ay junoc mach tz'alan icha tic d'a smam snun: Max yal in colvaj d'ayex, yujto a masanil tas ay d'ayin, yicn̈ej Dios yaji, tato xchi, te vach' tzeyab'i. \v 12 Tato ay mach tz'alan icha chi', a exxo tic tzeyala' to man̈xo yovaliloc scolvaj eb' d'a smam snun chi'. \v 13 Icha chi' tzeyutej eyixtanel schecnab'il Dios, yujto an̈ej sb'eyb'al eb' e mam eyicham tzeyac' sc'ayb'ej eb'. Tzijtumto juntzan̈xo tas tze c'ulej icha juntzan̈ tic, xchi Jesús d'a eb'. \p \v 14 Ix lajvi chi', ix yavtanxicot eb' anima Jesús. Ix yalan d'a eb': \p —Maclejec eyab' e masanil tas ol vala'. Nachajocab'el eyuuj: \v 15-16 A juntzan̈ tas tz'och d'a co ti', max on̈ juviel-laj yuuj d'a yichan̈ Dios. Palta a juntzan̈ tas scot d'a co pensar, a tzon̈ ac'an juvoquel d'a yichan̈ Dios, xchi d'a eb'. \p \v 17 Ix lajvi chi', ix actajcan eb' anima yuj Jesús, ix och d'a yol pat yed' eb' sc'ayb'um. Ix sc'anb'an eb' d'ay: \p —¿Tas syalelc'och jun ix al tic? xchi eb' d'ay. \p \v 18 Ix yalanpax d'a eb': \p —¿Tom max nachajel eyuuj? ¿Tom man̈ eyojtacoc? A tas tz'och d'a co ti' max on̈ juviel-laj yuuj d'a yichan̈ Dios, \v 19 yujto man̈oc d'a co pensar sc'ochi. Ton̈ej tz'em d'a yol co c'ool, axo d'a junxo rato, tz'elixcani, xchi d'a eb'. \p Icha chi' ix yutej yalani to a jantacn̈ej tas sco va'a, malaj yovalil yuj Dios. \v 20 Ix yalanxi junxo tic d'a eb': \p —A juntzan̈ tas scot d'a co pensar, a tzon̈ juanel d'a yichan̈ Dios. \v 21 Yujto a d'a spensar eb' anima spitzvi juntzan̈ chuc pensaril tic. Ay eb' ayxo yetb'eyum tz'em d'a mul. Ay pax eb' malaj yetb'eyum tz'empaxi. Ay eb' smac'ancham yetanimail. \v 22 Ay eb' tz'elc'ani. Ay eb' syiloch sc'ool d'a junocxo. Ay eb' malaj svach'il syutej sb'a. Ay eb' tz'esani. Ay eb' malaj jab'oc sq'uixvelal scomon c'ulan junoc tasi. Ay eb' schichonoch sc'ool d'a junoc mach vach' yaji. Ay eb' comonn̈ej sb'uchvaji. Ay eb' ac'umtac syutej sb'a. An̈ejtona', ay pax eb' malaj jab'oc spensar. \v 23 A juntzan̈ chucal tic, a d'a spensar eb' anima spitzvi. A tz'ixtanel eb' d'a yichan̈ Dios, xchi Jesús. \s1 Ay jun ix man̈ israeloc ix yac'och Jesús d'a sc'ool \r (Mt 15.21-28) \p \v 24 Ix lajvi chi', ix elxi Jesús d'a jun lugar chi', ix c'och d'a yol yic Tiro yed' Sidón. Axo d'a yol jun pat ix och vaan. Yujto sgana to malaj mach tz'ojtacaneli tato ayec' ta', palta maj yal-laj sc'ub'anel sb'a. \v 25 Ata' ayec' jun ix unin, ayoch jun enemigo d'a ix, axo ix yab'an ix snun ix to ix c'och Jesús ta'. Yuj chi', ix b'at ix yila'. Ix b'at em cuman ix d'ay. \v 26 A jun ix chi', griega ix, aj Sirofenicia ix. Ix tevi ix d'a Jesús, yic syiq'uel jun enemigo chi' d'a ix yune' ix chi'. \v 27 Axo ix yalan d'a ix: \p —B'ab'laj vaocab'can eb' unin. Man̈ vach'oc tato stoc'jiec' svael eb', tz'ac'jib'at d'a noc' yunetac tz'i', xchi.\f 7.27 \fr 7:27 \ft Il nota d'a Mateo 15.26.\f* \p \v 28 Palta axo ix tac'vi ix d'ay: \p —Yel ton Mamin, palta a noc' yunetac tz'i' chi' sic'anq'uechaan̈ sc'ajil yooch eb' unin d'a yalan̈ mexa, xchi ix d'ay. \p \v 29 Yuj chi', ix yalanxi Jesús d'a ix: \p —A jun ix al tic d'ayin, te vach'. Syalxo a pax d'a a pat, yujto toxo ix el jun enemigo chi' d'a ix une' chi', xchi d'a ix. \p \v 30 Axo ix c'ochxi ix d'a spat, ix yilan ix to c'otanec' ix yune' chi' d'a sat sch'at. Toxo ix el jun enemigo chi' d'a ix. \s1 Ix jacvi schiquin jun vin̈ chacan̈ \p \v 31 Ayic ix elxi Jesús d'a Tiro b'aj ayec' chi', ix ec' d'a chon̈ab' Sidón yed' d'a juntzan̈ chon̈ab' ay d'a yol yic Decápolis. Ix lajvi chi', ix c'och d'a sti' a' n̈ajab' yic Galilea. \v 32 Axo yic ayec' ta', ix ic'jicot jun vin̈ chacan̈ d'ay yuj eb' anima, pural syal pax slolon vin̈. Ix tevi eb' d'a Jesús yic syac'b'at sc'ab' d'a yib'an̈ vin̈. \v 33 Yuj chi', ix yic'anelta vin̈ d'a scal eb' anima chi', ix yac'anoch yiximal sc'ab' d'a yol schiquin vin̈. Ix stzub'ani. Ix lajvi chi', ix slatzanoch sc'ab' d'a sn̈i' yac' vin̈. \v 34 Ix q'ue q'uelan d'a satchaan̈, ix javi sic'son sc'ool. \p —Efata, xchi. Syalelc'ochi: Jacvocab'i. \p \v 35 D'a jun rato chi', ix jacvi schiquin vin̈. Ix tijviel yac' vin̈. Ix lolonq'ue vin̈. \v 36 Ix lajvi chi', ix cham val yalan Jesús d'a eb' anima: \p —Ayta b'aj tzeyalel jun ix eyil tic, xchi d'a eb'. \p Axo yic ix yalan jun chi' d'a eb', masn̈ej ix ste alejel eb'. \v 37 Ix te sat sc'ool eb'. Ix laj yalan eb': \p —Masanil tas sc'ulej, vach'n̈ej. Sjacvi schiquin eb' chacan̈. Slolonpax eb' max uji taxon sloloni, xchi eb'. \c 8 \s1 Ix ac'ji va chan̈e' mil eb' vinac \r (Mt 15.32-39) \p \v 1 A d'a jun tiempoal chi', man̈ jantacoc eb' anima ix smolb'ejc'och sb'a d'a Jesús, palta malaj tas sva eb'. Yuj chi' ix yavtancot eb' sc'ayb'um Jesús, ix yalan d'a eb': \p \v 2 —A in tic, tz'oc' in c'ool yuj juntzan̈ eb' anima tic, yujto chab'jitax ix javican eb' ved' d'a tic, palta man̈xalaj tas sva eb'. \v 3 Tato malaj tas sva eb', tzin checan pax eb' d'a spat, tecan ol el yip eb' d'a yol b'e, yujto ay eb' najat ix coti, xchi Jesús d'a eb'. \p \v 4 —Palta, ¿tas ol cutoc cac'an va eb' d'a jun lugar tic? xchi eb' sc'ayb'um chi'. \p \v 5 —¿Jaye' ixim pan eyed'nac? xchi d'a eb'. \p —Uquen̈ej ixim, xchi eb' d'ay. \p \v 6 Ix lajvi chi', ix yalan Jesús d'a eb' anima chi' to tz'em c'ojan eb' d'a sat luum. Ix yic'anchaan̈ ixim pan chi' yuquil, ix yac'an yuj diosal d'a Dios yuj ixim. Ix xepanb'at ixim pan chi', ix yac'an ixim d'a eb' sc'ayb'um. Axo eb' ix pucanb'at ixim d'a eb' anima chi'. \v 7 Ay jayvan̈ yunetac chay yed'nac eb'. Ix yac'anpax yuj diosal d'a Dios yuj noc'. Ix lajvi chi', ix yalanpax d'a eb' to spucb'at noc' chay chi' eb' d'a eb' anima chi'. \v 8 Ix va eb' smasanil, ix b'ud'ji eb'. Ix lajvi sva eb' chi', uqueto xuuc b'ud'an ix yac' sobre ix can yuj eb'. \v 9 Ay am chan̈eoc mil sb'isul eb' ix va'i. Ix lajvi chi', ix checji pax eb' yuuj. \v 10 Ix ochxi d'a yol te' barco yed' eb' sc'ayb'um chi'. Ix b'at eb' d'a yol yic Dalmanuta. \s1 A eb' fariseo ix c'anan yil junoc milagro \r (Mt 16.1-4; Lc 12.54-56) \p \v 11 Ay juntzan̈ eb' vin̈ fariseo ix c'och d'a Jesús. Ix och ijan eb' vin̈ stelan sb'a yed'oc, yujto sgana eb' vin̈ syac' proval. Yuj chi', ix sc'anan yil junoc milagro eb' vin̈ scot d'a Dios. \v 12 Axo Jesús ix ja sic'son sc'ool. Ix yalani: \p —A ex tic, ¿tas yuj tze c'an eyil junoc milagro d'ayin? Val yel sval d'ayex, malaj junoc milagro ol in ch'ox eyila', xchi Jesús. \p \v 13 Ix lajvi chi', ix yactancan eb' vin̈ fariseo chi' Jesús, ix ochxi d'a yol te' barco chi' yed' eb' sc'ayb'um. Ix c'axpajec' eb' d'a junxo sc'axepal a' n̈ajab' chi'. \s1 A juntzan̈ sc'ayb'ub'al eb' fariseo \r (Mt 16.5-12) \p \v 14 Axo eb' sc'ayb'um Jesús, maj sna eb' yic'b'at jab'oc ixim span. An̈ej val jun pitan̈ ixim yed'nac eb' d'a yol te' barco chi'. \v 15 Ix yalan Jesús d'a eb': \p —Ab'ec. Tzeyil val e b'a d'a yich span eb' fariseo yed' d'a yich span vin̈aj Herodes, yujto te ay smay tzex juviel yuuj, xchi d'a eb'. \p \v 16 Axo eb' sc'ayb'um chi', ix laj yalan eb' yuj tas ix yala': \p —Syal icha tic, yujto malaj ixim co pan qued'nac, xchi eb'. \p \v 17 Palta yojtac Jesús tas van yalan eb'. Yuj chi', ix yal d'a eb': \p —¿Tas yuj tzeyala' to malaj ixim e pan? ¿Tom max nachajel eyuuj? ¿Tom man̈ eyojtacoc tas syalelc'och jun tic? Te max in eyac'och d'a e c'ool. \v 18 ¿Tom maj eyila'? ¿Tom maj eyab'i? ¿Tom max e nacoti? \v 19 Ayic ix in pucanec' oye' ixim pan d'a scal oye' mil vinac, ¿jayeto xuuc ixim ix yac' sobre ix e sic'q'uei? xchi d'a eb'. \p —Lajchave' xuuc, xchi eb'. \p \v 20 —Axo yic ix in pucanxiec' uque' ixim pan d'a scal chan̈e' mil anima, ¿jayeto xuuc ix b'ud'ji, ix yac' sobre ix e sic'q'uei? xchi. \p Uque' xuuc, xchi eb'. \p \v 21 —¿Tas yuj max nachajel jab'oc eyuuj jun? xchi d'a eb'. \s1 Ix jacvi sat jun vin̈ yuj Jesús \p \v 22 Ix lajvi chi', ix c'och eb' d'a chon̈ab' Betsaida. Ay jun vin̈ max uji yilani, ix quetzchajb'at vin̈ d'a Jesús yuj eb' anima. Ix tevi eb' d'a Jesús chi' to syamji vin̈ yuuj. \v 23 Axo Jesús ix yaman sc'ab' vin̈. Ix squetzanb'at vin̈ d'a stiel chon̈ab'. Ix sucanec' jab' stzub' d'a yol sat vin̈. Ix yac'anec' sc'ab' d'a yib'an̈ vin̈. Ix lajvi chi' ix sc'anb'ani tato tzaxo yal yilan vin̈. \v 24 Yuj chi', ix yac'lej vin̈ yilani. Ix yalan vin̈ d'a Jesús chi': \p —Tzaxo vil juntzan̈ anima, an̈ejto lajan eb' yed' te te' svila', palta sb'eyec' eb', xchi vin̈. \p \v 25 Axo Jesús ix sucanxiec' sc'ab' d'a yib'an̈ sat vin̈. Ichato chi', ix vach' jacvi yol sat vin̈ chi'. Te vach'xo ix aj yilan vin̈. \v 26 Ix lajvi chi', ix checji pax vin̈ d'a spat yuuj. Ix yalan d'a vin̈: \p —Man̈ ach ec' d'a yol chon̈ab'. Ayta mach b'aj tzal jun tic, xchi Jesús d'a vin̈. \s1 Yalnac vin̈aj Pedro to a Jesús aton vin̈ Cristo \r (Mt 16.13-20; Lc 9.18-21) \p \v 27 Ix lajvi chi', ix ec' Jesús d'a juntzan̈ aldea d'a yol yic Cesarea yic Filipos yed' eb' sc'ayb'um. Axo yic van sb'ey eb', ix sc'anb'an d'a eb': \p —¿Mach in yalan eb' anima tzeyab'i? xchi d'a eb'. \p \v 28 —Ay eb' tz'alani, tob' a ach tic Juan ach, vin̈ ac'annac bautizar. Ay pax eb' tz'alani tob' Elías ach. Ay pax eb' tz'alani tob' schecab' ach Dios ec'nac d'a peca', xchi eb' sc'ayb'um chi' d'ay. \p \v 29 —Xal ex, ¿mach in eyalani? xchi d'a eb'. Yuj chi' ix tac'vi vin̈aj Pedro d'ay: \p —A ach tic, Cristo ach, xchi vin̈ d'ay. \p \v 30 Palta ix yalanxi Jesús d'a eb': \p —Ayta b'aj tzeyalel jun tic, xchi. \s1 Ayocto ix yalancan Jesús yuj schamel \r (Mt 16.21-28; Lc 9.22-27) \p \v 31 Axo d'a jun tiempo chi', ix syamoch Jesús sc'ayb'an eb' sc'ayb'um yuj tastac ol javoc d'a yib'an̈, ix yalan icha tic: \p —A in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic, yovalil ol vab' syail. A val eb' ichamtac vinac ay yopisio, eb' sat sacerdote yed' eb' c'ayb'um d'a ley Moisés, ol in spatiquejcanel eb'. Ol in smilancham eb'. Palta axo d'a schab'jial, ol in pitzvocxoc, xchi d'a eb'. \p \v 32 Tojoln̈ej ix yutej Jesús yalan juntzan̈ chi' d'a eb'. Palta axo vin̈aj Pedro, ix ic'anelta Jesús chi' sch'ocoj. Ix yac'lan vin̈ scachanoch vaan yalani. \v 33 Palta axo Jesús, ix meltzajb'at q'uelan d'a juntzan̈xo eb' sc'ayb'um. Ix scachanoch vaan vin̈aj Pedro chi', ix yalan d'a vin̈: \p —Ach Satanás, elan̈ d'a in tz'ey, yujto man̈oc juntzan̈ yic Dios b'aj tzac'och a pensar. An̈ej juntzan̈ yic anima b'aj ayoch a pensar, xchi d'a vin̈. \p \v 34 Ix lajvi chi', ix yavtancot eb' sc'ayb'um yed' eb' anima, ix yalan d'a eb': \p —Tato ay eb' sgana tz'och in c'ayb'umoc, yovalil man̈xo yicoc sb'a eb' sch'ocoj. Yab'ocab' syail eb' vuuj, vach'chom d'a te' culus. Tato icha chi', ochocab' eb' in c'ayb'umoc. \v 35 Yujto yaln̈ej mach eb' sgana an̈ej d'a yolyib'an̈q'uinal tic scol sb'a, ol satel sq'uinal eb' d'a juneln̈ej. Palta axo eb' ol yac'cham sb'a vuuj, yuj pax jun vach' ab'ix yic colnab'il tic, aton eb' ol scha sq'uinal d'a juneln̈ej. \v 36 Q'uinaloc tato squiquej masanil tas ay d'a yolyib'an̈q'uinal tic, palta tato tzon̈ satcanel d'a juneln̈ej, ¿tas co ganar? \v 37 ¿Tasto val ol cac' stojoloc yic tzon̈ colchajeli? \v 38 A val eb' anima d'a jun tiempo tic, man̈oc d'a Dios syac'och spensar eb'. Malaj jab'oc svach'il eb'. A mach sq'uixvi vuuj d'a yichan̈ eb' anima, sq'uixvi pax yuj in lolonel, an̈ejtona', a in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic, ol in q'uixvocpax yuuj, ayic ol in ja yed' spoder in Mam yed' eb' ángel yicxo yaji. \c 9 \p \v 1 Val yel sval d'ayex, ay ex manto ex chamlaj ol eyil svach' och Dios Yajalil yed' spoder, xchi d'a eb'. \s1 Ix q'uexmaj yilji Jesús \r (Mt 17.1-13; Lc 9.28-36) \p \v 2 Ob'xitax chi', ix ic'jib'at vin̈aj Pedro, vin̈aj Jacobo yed' vin̈aj Juan yuj Jesús d'a jun nivan tzalan. Sch'ocoj eb' ix b'at yed'oc. Ata' ix q'uexmaj yilji d'a yichan̈ eb'. \v 3 A spichul, te tziquiqui ix aji. Te sac ix aj yilji. Malaj mach d'a yolyib'an̈q'uinal tic stzac'van sacb'itan junoc c'apac icha chi'. \v 4 Axo ix yilan eb', ayec' vin̈aj Elías yed' vin̈aj Moisés van slolon eb' yed'oc. \v 5 Yuj chi', ix yalan vin̈aj Pedro d'ay. \p —Mamin, te vach' cajec' d'a tic. Tecan vach' sco b'o oxeoc lechpat, jun ico', jun yic vin̈aj Moisés yed' junoc yic vin̈aj Elías chi', xchi vin̈ d'ay. \p \v 6 Man̈ yojtacoc vin̈aj Pedro chi' tas syala' yujto te xivnac eb' sc'ayb'um chi'. \v 7 Ix lajvi chi', ix c'och jun asun, ix em moyan d'a yib'an̈ eb'. Ix aljiemta jun lolonel d'a scal jun asun chi', ix yalani: \p —Aton jun tic Vuninal, te xajanab'il vuuj. Aq'uecoch e chiquin d'ay, xchi jun lolonel chi'. \p \v 8 Ix lajvi chi', ix yilan eb' to man̈xalaj mach ayeq'ui. Axon̈ej Jesús ayeq'ui. \p \v 9 Ayic van yemxita eb' d'a jun tzalan chi', ix yalan d'a eb': \p —Ayta b'aj tzeyalel jun ix eyil tic. A in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail, ato yic ol in pitzvocxi d'a scal eb' chamnac, ato ta' ol eyaleli, xchi Jesús d'a eb'. \p \v 10 Yuj chi', muniln̈ej yojtac jun chi' eb'. Malaj junoc mach b'aj ix yal eb'. Palta ix laj snaub'tan̈an eb' yuj tas ix yal chi' to ol pitzvocxi d'a scal eb' chamnac. \v 11 Ix lajvi chi', ix sc'anb'an eb' d'a Jesús: \p —A eb' c'ayb'um d'a ley Moisés, slaj yal eb' icha tic: A vin̈aj Elías, yovalil ol b'ab'laj javoc, xchi eb'. ¿Tas am yuj syal eb' icha chi'? xchi eb' oxvan̈ chi'. \v 12 Yuj chi', ix yalan Jesús d'a eb': \p —Yel toni, yovalil ol b'ab'laj javoc vin̈aj Elías chi', yic vach' listaxo yaj smasanil ayic tzin javi, palta ¿tas syal d'a Slolonel Dios Tz'ib'ab'ilcan vuuj, a in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic? Ata' syala' to ol vab' syail, ol in paticajcanel yuj eb' anima. \v 13 Palta sval d'ayex yuj vin̈aj Elías chi', ulnacxoec' vin̈. Ay eb' yac'nac sgana d'a spatic vin̈ icha snib'ej. Icha val tz'ib'ab'ilcan yuj vin̈ d'a Slolonel Dios, icha val chi' ix yutej eb', xchi d'a eb' sc'ayb'um chi'. \s1 B'onacxi sc'ool jun vin̈ unin ayoch enemigo d'ay \r (Mt 17.14-21; Lc 9.37-43) \p \v 14 Ayic vanxo sc'ochxi eb' b'aj aycan juntzan̈xo eb' sc'ayb'um chi', ix yilanb'at Jesús to man̈ jantacoc anima ayec' yed' eb'. Axo eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés, van stelan sb'a eb' vin̈ yed' eb' sc'ayb'um Jesús chi'. \v 15 Axo smasanil eb' ayec' ta', ayic ix yilanb'at Jesús chi' eb', ix te sat sc'ol eb'. Yuj chi', ix b'at lemnaj eb' scha'a. \v 16 Axo ix c'och eb' d'a stz'ey, ix sc'anb'an d'a eb': \p —¿Tas yuj tze telaj e b'a yed' eb' vin̈? xchi d'a eb'. \p \v 17 Ay jun vin̈ ix tac'viq'ue d'a scal eb' anima chi': \p —Mamin, ix vic'cot jun vuninal d'ayach. Ayoch jun enemigo d'ay, yuj chi' max ujilaj sloloni. \v 18 Yalxon̈ej b'aj scot d'ay, syumji telvoc yuuj. Svoman sti', sjuch'uch'i ye, stzatzb'icanel yuuj. Ix val d'a eb' a c'ayb'um to syiq'uel eb', palta maj yal-laj yic'anel eb' d'ay, xchi vin̈ d'a Jesús chi'. \p \v 19 Yuj chi' ix yalan Jesús chi': \p —A... a ex tic, te max eyac'och Dios d'a e c'ool. Ina ayxo tiempo ayinec' eyed'oc. ¿B'aq'uin̈to val ol nachajel eyuuj? Svab' val syail eyuuj. Iq'ueccot jun unin chi' d'ayin, xchi. \p \v 20 Yuj chi', ix b'at yic'ancot jun yuninal vin̈ chi' eb'. A ix yilanoch jun enemigo chi' to a Jesús, masn̈ej ix cot yoval scot d'a sjolom jun unin chi'. Ix telvi d'a sat luum, ix te ec' b'alb'onoc. Ix voman sti'. \v 21 Yuj chi', ix sc'anb'an Jesús d'a smam jun unin chi': \p —¿Jantacxo tiempo syamchaj yuuj? xchi. \p Ix yalan vin̈: \p —Atax d'a yuninal aytaxonoch d'ay. \v 22 Tzijtumxo el tz'och d'a yol c'ac' yuuj, sb'at d'a yol a', sgana scham yuuj snaani. Palta tato syal a b'oani, oc'oc val a c'ool d'ayon̈, xchi vin̈ d'ay. \p \v 23 —¿Tas yuj tzala' tato syal vuuj? Syala' ta tzac'och Dios d'a a c'ool. A mach tz'ac'anoch Dios d'a sc'ool, masanil tas ol yal yuuj, xchi Jesús d'a vin̈. \p \v 24 Yuj chi', te chaan̈ ix yal vin̈ smam vin̈ unin chi': \p —Svac'och d'a in c'ool. Colvajan ved'oc d'a in chab'c'olal, xchi vin̈. \p \v 25 Axo ix yilan Jesús, man̈ jantacoc anima van smolchajc'och d'ay, yuj chi' ix stuman jun enemigo chi': \p —Ach enemigo, ac'um chacan̈il, macum ti anima, sval d'ayach, elan̈ d'a jun unin tic. Man̈xo ach och d'ay junelxo, xchi Jesús. \p \v 26 Yuj chi', ix el yav jun enemigo chi'. Te ov ix cotxi d'a sjolom jun unin chi'. Ichato chi' b'ian ix el d'ay. Axo jun unin chi', icha chamnac ix ajcan yuuj. Yuj chi', tzijtum eb' ix alani: \p —Ix chami, xchi eb'. \p \v 27 Palta axo Jesús ix yaman sc'ab', ix squetzanq'ue vaan. \p \v 28 Ix lajvin̈ej chi', ix och Jesús sch'ocoj yed' eb' sc'ayb'um d'a yol pat. Ata' ix sc'anb'ej eb' d'ay: \p —¿Tas yuj maj yal quic'anel jun enemigo chi'? xchi eb'. \p \v 29 Yuj chi' ix yalan d'a eb': \p —A jun macan̈ enemigo tic, man̈ comonoc tz'eli. An̈ej tato tzex lesalvi, ol yal eyic'aneli, xchi Jesús d'a eb'. \s1 Ayocto ix yalanxi Jesús yuj schamel \r (Mt 17.22-23; Lc 9.43-45) \p \v 30 Ayic ix elxi eb' ta', ix ec' eb' d'a yol yic Galilea. Sgana Jesús malaj mach tz'ab'an b'aj van sc'ochi, \v 31 yujto van sc'ayb'an eb' sc'ayb'um. Ix yalan d'a eb': \p —A in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic, ol in ac'jococh d'a yol sc'ab' juntzan̈ vinac. Ol in smilcham eb'. Palta axo d'a schab'jial chi', ol in pitzvocxi, xchi d'a eb'. \p \v 32 Palta max nachajel yuj eb' tas ix yala'. Ix xivpax eb' sc'anb'an d'ay tas syalelc'ochi. \s1 ¿Mach am junoc más nivan yelc'ochi? \r (Mt 18.1-5; Lc 9.46-48) \p \v 33 Ix lajvi chi', ix c'och eb' d'a chon̈ab' Capernaum. Axo yic ayxoec' eb' d'a yol jun pat, ix sc'anb'an Jesús d'a eb': \p —¿Tas yuj ix e telaj e b'a d'a yol b'e? xchi d'a eb'. \p \v 34 Palta tz'inxon̈ej xchi eb', yujto ayic van sb'ey eb', ix laj stelaj sb'a eb', mach junoc nivan yelc'och d'a scal eb'. \p \v 35 Yuj chi' ix em c'ojan Jesús. Ix yavtancot eb' slajchavan̈il. Ix yalan d'a eb': \p —Tato ay junoc ex e gana nivan eyelc'och d'a e cal d'a yichan̈ Dios, yovalil más emnaquil tzeyutej e b'a d'a eyichan̈ e masanil. Yovalil tzex och eyac' servil eb' eyetc'ayb'umal tic smasanil, xchi Jesús d'a eb'. \p \v 36 Ix lajvi chi', ix yic'anoch jun unin Jesús d'a scal eb'. Ix schelanq'uei. Ix yalan d'a eb': \p \v 37 —A mach schaan junoc unin icha jun tic, yujto vico', a in ton tzin scha eb'. Man̈oc inn̈ej tzin scha eb'. Scha pax jun checjinac in cot eb', xchi. \s1 A mach man̈ ajc'oloc d'ayon̈ ayoch qued'oc \r (Mt 10.42; Lc 9.49-50) \p \v 38 Axo vin̈aj Juan ix alan d'a Jesús: \p —Mamin, ay jun vin̈ ix quila' van yic'anel eb' enemigo vin̈ d'a eb' anima. Syalan vin̈ to yuj a poder sb'o juntzan̈ chi' vin̈. Palta ix co cachoch vaan vin̈, yujto man̈ junn̈ejoc yaj qued'oc, xchi vin̈ d'ay. \p \v 39 Palta ix yalan Jesús: \p —Max yal-laj e cachanoch vaan vin̈, yujto malaj junoc mach sb'oan junoc milagro d'a in b'i, slajvi chi' syalan chuc d'a in patic. \v 40 Yujto a eb' man̈ ayococh ajc'olal d'ayon̈, junn̈ej caj yed' eb'. \v 41 Tato ay mach scolvaj d'ayex, yujto vic ex, a in Cristo in tic, vach'chom an̈ej junoc vaso a' siej eb', yovalil ol scha spac eb'. \s1 Ay smay sjuviel co pensar \r (Mt 18.6-9; Lc 17.1-2) \p \v 42 Palta tato ay mach tz'ac'an somchaj spensar junoc anima tzin ac'anoch d'a sc'ool, to icha spensar unin tz'aj spensar chi', chuc yic jun anima chi'. Octom b'ab'el spixjioch junoc nivaquil q'ueen\f 9.42 \fr 9:42 \ft Il nota d'a Mateo 18.6.\f* d'a sjaj, syumjicanb'at d'a yol a' mar yic sjic'an a' schami, yacb'an mantzac yac' somchaj spensar jun anima chi'. Tato icha chi', más vach' yico'. \v 43-44 Tato yuj junoc e c'ab' sjuviel e pensar, más vach' tze tzepel jun e c'ab' chi', yic man̈ ol juvoquel e pensar yuj d'a juneln̈ej. Yujto vach'chom junxon̈ej e c'ab', tato ol e cha e q'uinal d'a juneln̈ej, te vach' eyico'. Palta vach'chom tz'acan e c'ab', tato ol ex b'atcan d'a infierno, d'a scal c'ac' malaj b'aq'uin̈ stupi, te chuc eyico'. \v 45-46 Tato yuj junoc eyoc sjuviel e pensar, más vach' tze tzepel jun eyoc chi', yic vach' max juviel e pensar yuuj d'a juneln̈ej. Yujto vach'chom junxon̈ej eyoc, tato ol e cha e q'uinal d'a juneln̈ej, te vach' eyico'. Palta vach'chom tz'acan eyoc, tato ol ex b'atcan d'a infierno, d'a scal c'ac' malaj b'aq'uin̈ stupi, te chuc eyico'. \v 47 Tato yuj junoc e sat sjuviel e pensar, más vach' tzeyiq'uelta, yic man̈ ol juvoquel e pensar yuuj d'a juneln̈ej. Yujto vach'chom junxon̈ej e sat, tato ol ex och b'aj ayoch Dios Yajalil, te vach' eyico'. Palta vach'chom tz'acan yol e sat, tato ol ex b'atcan d'a infierno, d'a scal c'ac' malaj b'aq'uin̈ stupi, te chuc eyico'. \v 48 A d'a jun lugar chi', malaj b'aq'uin̈ ol lajvoc yab'an syail eb' anima chi' ta'. Axo jun c'ac' chi', malaj b'aq'uin̈ ol tupoc. \p \v 49 Icha tz'aj yem yatz'amil tas sco chi'a, icha chi' ol aj yem c'ac' d'a yib'an̈ eb' smasanil. \v 50 A atz'am atz'am, te ay yopisio. Palta q'uinaloc satel sc'achial atz'am, ¿tasto val ol aj sc'achib'ixi? Icha yatz'amil tas schichaji, te ay yopisio, ichocab' ex ta'. Ayocab' pax junc'olal d'a e cal, xchi Jesús d'a eb'. \c 10 \s1 Yalnac Jesús yuj eb' spuc sb'a \r (Mt 19.1-12; Lc 16.18) \p \v 1 Ix elxi Jesús d'a Capernaum b'aj ayec' chi', ix ec' d'a yol yic Judea. Ix c'och d'a junxo lugar ay d'a sc'axepal a' Jordán. Ata' ix smolb'ej sb'a eb' anima d'ay junelxo. Ix sc'ayb'an eb' ichataxon smodo. \v 2 Ay juntzan̈ eb' vin̈ fariseo ix c'och d'ay, yujto sgana eb' vin̈ syac' proval. Yuj chi', ix sc'anb'an eb' vin̈ d'ay tato ay sleyal spucan sb'a junoc vin̈ vinac yed' ix yetb'eyum. \v 3 Yuj chi', ix yalan Jesús d'a eb' vin̈: \p —¿Tas schican schecnab'il Moisés d'a Slolonel Dios Tz'ib'ab'ilcani? xchi. \p \v 4 Ix yalan eb' vin̈: \p —Yalnaccan vin̈aj Moisés chi' to syal yac'an junoc yumal vin̈ yic pucojb'ail d'a ix yetb'eyum, slajvi chi' spucan sb'a vin̈ yed' ix, xchi eb' vin̈ d'ay. \p \v 5 Ix yalanxi Jesús: \p —Yuj val e pital, yuj chi' yalnaccan jun checnab'il chi' vin̈aj Moisés chi'. \v 6 Palta atax sb'oannac yolyib'an̈q'uinal tic Dios, sb'oannaccan vin̈ vinac yed' ix ix. \v 7 Atax ta' yalnaccan icha tic: A vin̈ vinac, ol yactejcan smam snun vin̈ yic junxon̈ej tz'ajcan vin̈ yed' ix yetb'eyum. \v 8 Junxon̈ej nivanil tz'ajcan eb' schavan̈il, xchi Dios. Yel, man̈xo chavan̈oc eb', junxon̈ej yaj eb'. \v 9 Yuj chi', a eb' junxon̈ej yajcan yuj Dios max yal-laj spojan sb'a eb' yuj eb' anima, xchi Jesús d'a eb' vin̈. \p \v 10 Ix lajvi chi' ix ochxi Jesús d'a yol pat yed' eb' sc'ayb'um, ix sc'anb'an eb' d'ay, tas syalelc'och jun ix yal chi'. \p \v 11 Yuj chi' ix yalan d'a eb': \p —A mach spuc sb'a yed' ix yetb'eyum, syic'an junocxo ix, tz'em ajmulal. \v 12 An̈ejtona' a junoc ix ix spuc sb'a yed' vin̈ yetb'eyum, syic'an junocxo vinac ix, tz'em ix ajmulal, xchi Jesús d'a eb'. \s1 Ic'b'ilcot eb' unin d'a Jesús \r (Mt 19.13-15; Lc 18.15-17) \p \v 13 Ix lajvi chi', ay juntzan̈ unin ix ic'jicot d'a Jesús yuj eb' anima, yic syaq'uec' sc'ab' d'a sjolom eb'. Palta axo eb' sc'ayb'um ix cachanoch vaan eb' tz'ic'ancot eb' unin chi'. \v 14 A ix yilan jun chi' Jesús, ix cot yoval d'a eb', ix yalani: \p —Chaeccot eb' unin d'ayin. Man̈ e cach eb', yujto an̈ej eb' lajan spensar icha eb' unin tic ay yalan yic yoch d'a yol sc'ab' Dios. \v 15 Val yel sval d'ayex, a eb' max chaan Dios Yajaloc icha syutej schaan junoc unin, man̈ ol och eb' d'a yol sc'ab', xchi Jesús d'a eb'. \p \v 16 Ix lajvi chi', ix schelanq'ue eb' unin chi'. Ix yac'anec' sc'ab' d'a sjolom eb'. Ix sc'anan svach'c'olal Dios d'a yib'an̈ eb'. \s1 A yab'ixal jun vin̈ quelem b'eyum \r (Mt 19.16-30; Lc 18.18-30) \p \v 17 Axo yic van sb'atxi Jesús d'a yol b'e, ay jun vin̈ ix spil yip scot d'ay. Ix em cumnaj vin̈ d'a yichan̈ sc'ochi. Ix yalan vin̈ d'ay: \p —Ach in vach' C'ayb'umal, tzin c'anb'ej d'ayach, ¿tas ol vutoc in chaan in q'uinal d'a juneln̈ej? xchi vin̈ d'ay. \p \v 18 —¿Tas yuj tzin al vach'il? Junn̈ej mach vach', an̈ejton Dios. \v 19 Inai, ojtac juntzan̈ schecnab'il Dios tz'alan icha tic: Man̈ ach em ajmulal. Man̈ a milcham junoc etanimail. Man̈ ach elc'anoc. Man̈ ac'och es d'a yib'an̈ junoc etanimail. Man̈ ac' musansatil junoc etanimail. Ayocab' yelc'och a mam a nun d'a a sat, xchi Jesús d'a vin̈. \p \v 20 —Mamin, atax in cotoch uninal, tzin c'anab'ajej juntzan̈ checnab'il tic smasanil, xchi vin̈ d'ay. \p \v 21 Yuj chi', ix och q'uelan Jesús d'a vin̈. Ix te xajanaj vin̈ yuuj. Ix yalan d'a vin̈: \p —Ayto junxo max ach tzac'vani. Ixic, b'at chon̈el jantac tas ay d'ayach. Tzac'an stojol d'a eb' meb'a', yic ol a cha a b'eyumal d'a satchaan̈. Slajvi chi', tzach jax d'ayin, axo och in c'ayb'umoc chi', xchi d'a vin̈. \p \v 22 Axo ix yab'an juntzan̈ chi' vin̈, ix te cus vin̈. Yuj chi' te cusc'olalxo ix pax vin̈, yujto man̈ jantacoc tas ay d'a vin̈. \p \v 23 Axo ix lajvi spax vin̈, ix meltzajb'at q'uelan Jesús d'a eb' sc'ayb'um. Ix yalan d'a eb': \p —A val eb' b'eyum, ay val smay man̈ ol ochlaj eb' d'a yol sc'ab' Dios, xchi d'a eb'. \p \v 24 A eb' sc'ayb'um chi', ix te sat sc'ol eb' yab'an juntzan̈ chi'. Palta ix yalanxi d'a eb': \p —Ex in c'ayb'um, a eb' syac'och sb'eyumal yipoc sc'ool, ay val smay man̈ ol ochlaj eb' d'a yol sc'ab' Dios. \v 25 Q'uinaloc ay junoc noc' camello ticnaic. ¿Tom ol yal yec' noc' d'a yixal junoc q'uen acxa? Icha chi' yaj eb' b'eyum, yelxo val pural ol och eb' d'a yol sc'ab' Dios, xchi. \fig A noc' Camello|src="HK007B.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Mr 10.25" \fig* \p \v 26 Ayic ix yab'an jun chi' eb', ix te vach' satb'at sc'ool eb'. Ix laj yalan eb': \p —Tato icha chi', ¿mach ol yal scolchaji? xchi eb'. \p \v 27 Yuj chi', ix och q'uelan Jesús d'a eb', ix yalani: \p —A jun tic, malaj junoc anima syal yuuj. Palta a Dios syal yuuj. Yujto masanil tas syaln̈ej yuuj, xchi. \p \v 28 Axo vin̈aj Pedro ix alan d'ay: \p —Mamin, a on̈ tic, ix cactejcan smasanil tastac, on̈ och a c'ayb'umoc, xchi vin̈ d'ay. \p \v 29 —Val yel sval d'ayex, a mach syactejcan spat vuuj, mato yuc'tac, yanab', smam snun, ma yuninal, ma sluum syactejcan vuuj, yuj pax jun vach' ab'ix yic colnab'il, te nivan spac ol scha'a. \v 30 Ol ac'joc junoc ciento spat, yuc'tac, yanab', snun, yuninal, yed' sluum d'a jun tiempo tic. Ol yab' ton syail eb' yuj eb' anima, palta axo d'a yic jun tiempoal ol javoc, ol scha sq'uinal eb' d'a juneln̈ej. \p \v 31 Ay eb' nivan yelc'och d'a co cal ticnaic, palta a eb' chi', malaj ol aj yelc'och eb' d'a jun tiempoal chi'. An̈ejtona' ay eb' malaj yelc'och d'a co cal ticnaic, palta a d'a jun tiempoal chi', nivan ol aj yelc'och eb', xchi Jesús d'a eb'. \s1 Ayocto ix yalanxican Jesús yuj schamel \r (Mt 20.17-19; Lc 18.31-34) \p \v 32 Axo Jesús ix b'atxi d'a yol jun b'e sc'och d'a Jerusalén. Ix b'ab'laj yuj eb' sc'ayb'um. A eb' sc'ayb'um chi', ton̈ej ix sat sc'ool eb'. Axo juntzan̈xo eb' anima ajun yed' eb', ix te xiv eb'. Axo Jesús, ix avtanelta eb' sc'ayb'um chi' slajchavan̈il d'a scal eb' anima chi'. Ix och ijan yalan d'a eb' tastac ol javoc d'a yib'an̈. \p \v 33 —Ina van co b'at d'a Jerusalén ticnaic. A in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic, ol in ac'jococh d'a yol sc'ab' eb' sat sacerdote yed' d'a yol sc'ab' eb' c'ayb'um d'a ley Moisés. Ol yac'anoch chamel eb' d'a vib'an̈. Ol in ac'jococh d'a yol sc'ab' eb' ch'oc chon̈ab'il. \v 34 Ol in sb'uch eb'. Ol in smac'an eb'. Ol in stzub'ej eb'. Ol in smilancham eb'. Palta axo d'a schab'jial ol in pitzvocxi, xchi Jesús d'a eb'. \s1 A tas ix sc'an vin̈aj Jacobo yed' vin̈aj Juan \r (Mt 20.20-28) \p \v 35 A eb' vin̈ yuninal vin̈aj Zebedeo, aton vin̈aj Jacobo yed' vin̈aj Juan, ix c'och eb' vin̈ yal d'a Jesús: \p —Mamin, a tas ol co c'an d'ayach, co gana tzac' d'ayon̈, xchi eb' vin̈ d'ay. \p \v 36 —¿Tas e gana svac' d'ayex? xchi d'a eb' vin̈. \p \v 37 —Ayic ol ach och yajalil, tzoc on̈ a cha em c'ojan d'a a tz'ey,\f 10.37 \fr 10:37 \ft A juntzan̈ xila d'a tz'ey eb' vin̈ yajal, nivan yelc'och eb' tz'em c'ojan d'ay.\f* jun on̈ d'a a vach', jun on̈xo d'a a q'uexan̈, xchi eb' vin̈ d'ay. \p \v 38 —Max nachajel eyuuj tas tze c'an d'ayin. ¿Tom ol techaj yaelal e yuuj icha ol in utaj a in tic? A val jun tas ol javoc d'a vib'an̈ ichato ol in ac'joc bautizar yuuj, ¿tom ol techaj eyuuj? xchi d'a eb' vin̈. \p \v 39 —Ol techajoc, xchi eb' vin̈. \p —Val yel, ol ex ac'joc proval, icha ol in ajoc. Icha ol vab' syail, icha chi' ol aj eyab'anpax syail. \v 40 Palta a in tic, malaj valan vic ex vac'an em c'ojan d'a in vach' c'ab', ma d'a in q'uexan̈. Yujto a co Mam Dios b'ojinaccani mach eb' ol em c'ojan ta', xchi d'a eb' vin̈. \p \v 41 Ayic ix yab'an lajun̈van̈xo eb' yetc'ayb'umal eb' chi', ix cot yoval eb' d'a vin̈aj Jacobo yed' d'a vin̈aj Juan chi'. \v 42 Axo Jesús chi' ix avtancot eb' slajchavan̈il, ix yalan d'a eb': \p —Toxon eyojtac to a eb' ayoch yajalil d'a junjun nivac chon̈ab', syac' mandar eb'. Axo eb' nivac vinac, yajal yaj eb' d'a yib'an̈ eb' anima. \v 43 Palta a exxo tic, man̈ ichoc ta' ol aj d'a e cal. Tato ay mach sgana nivan tz'aj yelc'och d'a e cal, yovalil tz'och ex yac' servil. \v 44 An̈ejtona', tato ay mach sgana sat tz'aj d'a e cal, yovalil tz'och e checab'oc. \v 45 Yujto a in tic, vach'chom Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail, man̈ yujoc vac'ji servil in javi, palta yuj vac'an servil. Ix in javi ul vac'cham in b'a sq'uexuloc eb' anima, yic vach' tzijtum eb' ol colchajcanel vuuj, xchi Jesús d'a eb'. \s1 Ix jacvi sat vin̈aj Bartimeo yuj Jesús \r (Mt 20.29-34; Lc 18.35-43) \p \v 46 Ix c'och Jesús d'a chon̈ab' Jericó yed' eb' sc'ayb'um. Axo yic ix b'atxi eb', man̈ jantacoc anima ix b'at yed' eb'. Axo d'a jun ti' b'e, ay jun vin̈ c'ojanemi, Bartimeo sb'i vin̈, yuninal vin̈aj Timeo, max ujilaj yilan vin̈. Ton̈ej sc'an jab'oc tas vin̈ d'a eb' anima. \v 47 Axo ix yab'an vin̈ to van yec' Jesús aj Nazaret, yuj chi' ix avaj chaan̈ vin̈: \p —Jesús, ach Yin̈tilal vin̈aj David, ¿ma max oc' a c'ool d'ayin? xchi vin̈ d'ay. \p \v 48 Yuj chi', tzijtum eb' ix cachan vin̈aj Bartimeo chi' yic tz'em numan vin̈. Palta masn̈ej ix te avaj vin̈. \p —Ach Yin̈tilal vin̈aj David, ¿ma max oc' a c'ool d'ayin? xchi vin̈ d'ay. \p \v 49 Yuj chi' ix och vaan Jesús, ix yalani: \p —Avtejeccot vin̈ d'ayin, xchi. \p Yuj chi', ix b'at eb' yal d'a vin̈: \p —Tzalajan̈. Q'uean̈ vaan, yujto tzach yavtejb'at Jesús, xchi eb'. \v 50 Yuj chi', ix syumancanel jun sábana vin̈ b'ac'anoch d'ay. Ix q'ue jucnaj vin̈. Elan̈chamel ix b'at vin̈ d'a Jesús. \v 51 Ix sc'anb'an Jesús d'a vin̈: \p —¿Tas a gana tzach vutej? xchi d'a vin̈. \p —Mamin, in gana svilxi, xchi vin̈ d'ay. \p \v 52 Ix ach b'oxi yujto ix ac'och Dios d'a a c'ool. Yuj chi', syalxo a pax ticnaic, xchi Jesús d'a vin̈. \p D'a jun rato chi' ix yilxi vin̈. Ix lajvi chi', ix och tzac'an vin̈ yed' Jesús b'aj van sb'ati. \c 11 \s1 Ix c'och Jesús d'a Jerusalén \r (Mt 21.1-11; Lc 19.28-40; Jn 12.12-19) \p \v 1 Ayic van sc'och Jesús yed' eb' sc'ayb'um d'a slac'anil Betfagé yed' Betania, d'a yichan̈b'at tzalan Olivo d'a slac'anil Jerusalén, ix schecanb'at chavan̈ eb' sc'ayb'um, \v 2 ix yalan d'a eb': \p —Ixiquec d'a jun chon̈ab' d'a quichan̈b'at tic. Ayic ol ex c'och ta', ol eyilan jun noc' quelem b'uru etzanochi. A jun noc' chi' mantalaj mach sq'ue juneloc d'a yib'an̈ noc'. Tze tijelta noc', tzeyic'ancot noc'. \v 3 Tato ay eb' tz'alan icha tic d'ayex: ¿Tas yuj tze tijelta noc'? ta xchi eb', tzeyalan d'a eb': Yujto ay tz'och noc' yuj jun Cajalil, ol ul cac'xican noc' d'a jun rato, xe chi, xchi Jesús d'a eb'. \p \v 4 Yuj chi' ix b'at eb', ix yilan noc' quelem b'uru chi' eb'. Etzanoch noc' d'a sti' jun pat d'a yol b'e. Ix stijanelta noc' eb'. \v 5 Palta ay juntzan̈ eb' ayec' ta' ix c'anb'an d'a eb': \p —¿Tas tze c'ulej tic? ¿Tas yuj tze tijelta noc' b'uru tic? xchi eb'. \p \v 6 Ix yalan eb' icha ix yutej Jesús yalani. Yuj chi' ix ac'ji noc' d'a eb'. \v 7 Ix yic'anb'at noc' eb' d'a Jesús. Ix yac'anq'ue juntzan̈ spichul eb' stz'aamoc noc'. Ix lajvi chi', ix q'ue Jesús d'a yib'an̈ noc'. \v 8 Ayic van sb'ey yed' noc', tzijtum eb' anima ix laj lich'anem spichul d'a yol b'e b'aj van sb'eyb'at chi'.\f 11.8 \fr 11:8 \ft Il nota d'a Mateo 21.8.\f* Ay pax juntzan̈xo eb' ix xicanelta te c'ab'tac te' ay xiil. Ix laj yac'anem te' eb' d'a yol b'e chi'. \v 9 Axo eb' b'ab'el yed' eb' tzac'an, ix laj avajq'ue eb': \p —Yuj val dios. Calequel vach' lolonel d'a jun Ac'b'ilcot yuj Dios Cajal. \v 10 Calec vach' lolonel d'a jun ol och Cajaloc tic, icha yutejnac co mam quicham David yoch yajalil d'a peca'. Caq'uec yuj diosal d'a Dios, xchi eb'. \p \v 11 Axo ix c'och Jesús d'a Jerusalén, ix och d'a yol yamaq'uil stemplo Dios, ix ec' q'ueleloc yilan smasanil juntzan̈ tas ayec' ta'. Palta yujto vanxo yem c'u, yuj chi' ix b'at d'a chon̈ab' Betania yed' eb' sc'ayb'um slajchavan̈il. \s1 A tas ix yal Jesús d'a te' higo \r (Mt 21.18-19) \p \v 12 Axo yic ix q'uin̈ib'i d'a junxo c'u, ix elxi eb' d'a Betania chi', axo Jesús ix och svejel d'a yol b'e. \v 13 Najatto ix yilb'at jun te' higo, te ay xil te'. Ix b'at yilanb'ati, talaj ay junoc sat te' tz'ilchaj yuuj. Palta axo ix c'och d'a te', an̈ej xil te' ay, yujto man̈ stiempoaloc satan te'. \p \v 14 Yuj chi' ix yalan d'a te': \p —Man̈xa junoc mach ol loan a sat, xchi d'a te'. \p Ix yab' eb' sc'ayb'um yalan jun chi'. \s1 Eb' pechb'ilelta d'a yol yamaq'uil stemplo Dios \r (Mt 21.12-17; Lc 19.45-48; Jn 2.13-22) \p \v 15 Ix lajvi chi', ix c'ochxi eb' d'a Jerusalén. Ix och Jesús d'a yol yamaq'uil stemplo Dios. Ix och ijan spechanelta eb' schon̈vaj ta' yed' eb' smanvaji. Ix laj slocan pac'laj smexa eb' q'uexum tumin yed' xila eb' chon̈um paramuch.\f 11.15 \fr 11:15 \ft Il nota d'a Mateo 21.12.\f* \v 16 Man̈xalaj junoc mach ix chajiec' yed' syamc'ab' d'a yamaq'uil stemplo Dios yuuj. \v 17 Ix sc'ayb'an eb', ix yalani: \p —Yalnaccan Dios icha tic d'a Slolonel Tz'ib'ab'ilcani: A in templo ol alchaj yuuj to yicn̈ej lesal yaj yuj junjun chon̈ab', xchi. Palta a ex tic, icha junoc n̈aq'ueen b'aj sc'ub'ejel sb'a eb' elc'um, icha chi' tzeyutej, xchi Jesús d'a eb'. \p \v 18 Axo eb' vin̈ sat sacerdote yed' eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés, ayic ix yab'an eb' vin̈ tas ix sc'ulej Jesús, ix te xiv eb' vin̈ yuuj, yujto te nivan yelc'och juntzan̈ sc'ayb'ub'al d'a yichan̈ eb' anima smasanil. Yuj chi', ix sayan eb' vin̈ tas syutej smilancham Jesús chi'. \v 19 Axo d'a q'uic'b'alil, ix elxi Jesús yed' eb' sc'ayb'um d'a Jerusalén chi'. \s1 Ix tacjiel te' higo \r (Mt 21.20-22) \p \v 20 Axo d'a junxo q'uin̈ib'alil, a ix paxta eb', ix yilanxi te' higo eb', toxo ix tacjiel te' masanto d'a sch'an̈al yib'. \v 21 Axo vin̈aj Pedro ix naancoti. Yuj chi', ix yalan vin̈ d'a Jesús: \p —Mamin, ina te' higo a catab'ej evi. Toxo ix tacjiel te', xchi vin̈ d'ay. \p \v 22 Yuj chi' ix yalan Jesús: \p —Aq'uecoch Dios d'a e c'ool. \v 23 Q'uinaloc ayex tzeyal d'a jun vitz tic: Elan̈ d'a ed'tal tic. Yumb'at a b'a d'a yol a' mar, tato xe chi, tato malaj e chab'c'olal, ol elc'och icha tzeyal chi'. \v 24 Yuj chi', sval d'ayex, a tzeyac'an lesal, tzeyac'och d'a e c'ool to yel ol e cha jantac tas tze c'an chi'. Tato icha chi', ol ac'joc d'ayex. \v 25-26 Tato ay mach tz'och smul d'ayex, ayic tzeyac'an lesal, tzeyac' nivanc'olal. Tato icha chi', axo co Mam Dios ayec' d'a satchaan̈, syac' pax lajvoc e mul, xchi Jesús d'a eb'. \s1 A yopisio Jesús \p \v 27 Ix lajvi sc'ochxi eb' d'a Jerusalén, ix ochxi Jesús d'a yamaq'uil stemplo Dios. Ix b'eyec' d'a yool. Axo eb' vin̈ sat sacerdote, eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés yed' eb' vin̈ ichamtac vinac, ix c'och eb' vin̈ d'ay. \v 28 Ix sc'anb'an eb' vin̈: \p —¿Tas opisio, yuj chi' a comon c'ulej juntzan̈ chi' evi? ¿Mach ac'jinac opisio chi'? xchi eb' vin̈ d'ay. \p \v 29 Yuj chi' ix yalan d'a eb' vin̈: \p —An̈ejtona' ol in c'anb'ej pax junoc tas d'ayex. Tato ol e yal d'ayin, ol val d'ayex mach ac'jinac vopisio in c'ulan juntzan̈ chi'. \v 30 ¿Mach ac'jinac yopisio vin̈aj Juan ayic yac'annac bautizar eb' anima vin̈? ¿A am Dios ac'jinac, mato a eb' anima? Alec d'ayin, xchi Jesús d'a eb' vin̈. \p \v 31 Yuj chi', ix laj slajtian sb'a eb' vin̈ yuj juntzan̈ ix yal chi'. Ix laj yalan eb' vin̈: \p —¿Tas scutej calan d'a vin̈? Tato scala' to a Dios ac'jinac yopisio vin̈aj Juan chi', axom ol yalan vin̈ d'ayon̈: ¿Tas yuj maj eyac'och d'a e c'ool jun? xcham vin̈. \v 32 Palta max yal-laj calanpaxi to yic anima vin̈, xchi eb' vin̈. \p Icha chi' ix yutej eb' vin̈ yalani, yujto xiv eb' vin̈ d'a eb' anima. Yujto a vin̈aj Juan chi', schecab' Dios yaj vin̈ d'a yichan̈ eb' anima smasanil. \v 33 Yuj chi' ix yalan eb' vin̈ d'a Jesús: \p —Man̈ cojtacoc, mach am ac'jinac yopisio vin̈aj Juan chi', xchi eb' vin̈. \p —Tato icha chi', man̈ ol valpaxlaj d'ayex mach ac'jinac vopisio in c'ulan juntzan̈ chi', xchi Jesús d'a eb' vin̈. \c 12 \s1 A yab'ixal eb' munlajvum chuc spensar \r (Mt 21.33-46; Lc 20.9-19) \p \v 1 Axo Jesús ix och ijan yalan jun ab'ix. Ix yalan icha tic: \p —Ay jun vin̈ ix avan juntzan̈ te' uva d'a sat sluum. Ix smacan vin̈ yed' q'uen tz'alq'ueen. Ix sb'oan jun yed'tal b'aj stec'chajel yal te' uva chi' vin̈.\f 12.1 \fr 12:1 \ft Il nota d'a Mateo 21.33.\f* Ix sb'oanpaxq'ue jun b'aj tz'aj eb' stan̈van te' uva chi' vin̈, chaan̈ ix ajq'uei. \p Ix lajvi chi', ix yac'anb'at sluum vin̈ chi' majanil yed' te' uva chi' d'a juntzan̈ eb' vin̈ munlajvum. Ix b'atcan vin̈ d'a junxo lugar najat. \v 2 Axo ix javi stiempoal smolchajel sat te', ix schecanb'at jun schecab' vin̈ d'a eb' vin̈ majnum luum chi', yic b'at schaan smajananub'al lum b'aj tz'el te' uva chi' yalani. \v 3 Axo ix c'ochi, ix syamancot eb' vin̈ smac'ani. Ix spechan paxta eb' vin̈. Malaj jab'oc tas ix yic'a'. \v 4 Axo vin̈ aj luum chi' ix checanb'at junxo schecab' d'a eb' vin̈. Axo ix c'ochi, ix ste b'ajej eb' vin̈, ix lajvi sjolom smac'an eb' vin̈. \v 5 Yuj chi', axo vin̈ aj luum chi' ix checanb'at junxo schecab'. Axo ix c'och junxo chi', ix smilancham eb' vin̈. Tzijtumto eb' schecab' vin̈ ix schecb'ati. Ay eb' ton̈ej ix mac'ji, ay eb' ix miljicham yuj eb' vin̈. \p \v 6 Palta ay jun yuninal vin̈ te xajan yuuj. Slajvub'xo chi', ix schecanb'at yuninal vin̈ chi'. Tecan ol xiv eb' vin̈ d'a jun vuninal tic, xchi vin̈. \v 7 Palta axo yic van sc'ochi, ix smol alan eb' vin̈: Ina sjavi vin̈ uninab'il tic. Q'uinaloc ol cham vin̈ smam vin̈, axo vin̈ ol icancan luum. Co mileccham vin̈, yic a d'ayon̈ ol can luum, xchi eb' vin̈. \v 8 Yuj chi' axo ix c'ochi, ix syamancot eb' vin̈. Ix smac'ancham eb' vin̈. Ix lajvi chi', ix b'at eb' vin̈ syumcanel snivanil d'a stitac avb'en chi'. \p \v 9 Yuj chi' tzin c'anb'ej d'ayex, a vin̈ aj luum chi', ¿tas ol yutoc eb' vin̈ majnum luum chi' vin̈ tze na'a? A vin̈ aj luum chi' ol b'at satanel eb' vin̈. Slajvi chi' ol yac'ancanb'at sluum vin̈ chi' majanil d'a juntzan̈xo. \p \v 10 ¿Tom manta b'aj tzeyil d'a Slolonel Dios Tz'ib'ab'ilcani, b'aj syal icha tic? \q1 A jun q'uen q'ueen malaj yelc'och d'a yichan̈ eb' b'oum pat, aton q'uen ix ochcan sjolomoc schiquin te' pat chi'. \q1 \v 11 Icha tic ix aj yuj Dios Cajal. Yuj chi' ayic squilani, ste sat co c'ool yuuj, xchi d'a Slolonel Dios chi', xchi Jesús d'a eb'. \p \v 12 Axo eb' vin̈ yajal ix sayani tas ol yutoc eb' vin̈ syamchaj Jesús chi', yujto ix nachajel yuj eb' vin̈ to yuj eb' vin̈ ix alji jun ab'ix chi'. Palta ix xiv eb' vin̈ d'a eb' anima. Yuj chi' ix yactejcan Jesús chi' eb' vin̈. Ix pax eb' vin̈. \s1 A juntzan̈ tumin sc'anjiel yuj eb' vin̈ yajal \r (Mt 22.15-22; Lc 20.20-26) \p \v 13 Ix lajvi chi', ix checjib'at jayvan̈ eb' fariseo yed' eb' spartido vin̈aj Herodes d'a Jesús. Sgana eb' syac' proval, talaj ay junoc slolonel ay palta syutej yalani. Yujto sgana eb' syac'och d'a yib'an̈. \v 14 Ix b'at yalan eb' d'ay: \p —Ach co C'ayb'umal, cojtac to te yel tzala'. Cojtacpaxi to jun lajann̈ej yilji eb' anima d'ayach. Axo jun b'eyb'al sgana Dios, a tzac' c'ayb'aj d'a yel. ¿Tas tza na'a? A juntzan̈ tumin sc'anjiel d'ayon̈ yuj vin̈ yajal d'a Roma, ¿vach' am scac'a', mato maay? ¿Ay am sleyal scac'a', mato maay? xchi eb' d'a Jesús. \p \v 15 Palta yojtacxo Jesús to ton̈ej stz'ac sc'anb'ej eb' icha chi'. Yuj chi' ix yalan d'a eb': \p —¿Tas yuj tzin eyac' proval? B'at iq'ueccot junoc tumin chi' vila', xchi d'a eb'. \p \v 16 Yuj chi' ix b'at yic'cot jun tumin chi' eb'. Ix sc'anb'an Jesús chi' d'a eb': \p —¿Mach ayoch yechel sat d'a jun tumin tic? ¿Mach tz'ib'ab'iloch sb'i tic d'ay? xchi d'a eb'. \p —Aton yechel vin̈ yajal d'a Roma yed' sb'i vin̈, xchi eb'. \p \v 17 —A tas yictaxon vin̈ yajal chi', aq'uec d'a vin̈. Palta a tas yictaxon Dios, a tzeyac' d'ay, xchi d'a eb'. \p Axo ix yab'an juntzan̈ chi' eb', ix te sat sc'ool eb'. \s1 A eb' tz'alani to man̈ ol pitzvocxi eb' chamnac \r (Mt 22.23-33; Lc 20.27-40) \p \v 18 Ix lajvi chi', ay juntzan̈ eb' saduceo ix c'och d'a Jesús. A eb' chi' syal eb' to man̈ ol pitzvocxi eb' chamnac, yuj chi' ix yalan eb' d'ay: \p \v 19 —Ach co C'ayb'umal, a vin̈aj Moisés tz'ib'annaccan icha tic: Q'uinaloc ay junoc mach schami, scan ix yetb'eyum, palta malaj junoc yuninal. Tato icha chi', axo junoc yuc'tac yovalil tz'ic'ancan ix, yic vach' tato tz'aj yuninal junxo vin̈ chi', ichato yuninal vin̈ ix cham chi' tz'ajcani. Icha chi' yaj yalancan vin̈aj Moisés chi'. \v 20 A junel, ay ucvaan̈ vinac, yuc'tacn̈ej sb'a eb' vin̈. A vin̈ b'ab'el vinac ic'an jun ix ix. Palta cham vin̈. Malaj junoc yuninal vin̈ cani. \v 21 Axo vin̈ schab'il yuc'tac vin̈ ic'ancan ix. Palta champax junxo vin̈ chi', malaj pax junoc yuninal vin̈ cani. Icha chi' aj pax vin̈ yoxil. \v 22 An̈ejtona', icha chi' ec' eb' vin̈ yucvan̈il d'a ix. Malaj junoc yuninal eb' vin̈ ajnaccani. Slajvi scham eb' vin̈ yucvan̈il, ichato chi' scham ix. \v 23 Ayic ol pitzvocxi eb' chamnac, ¿mach junoc eb' vin̈ ol ic'an ix? Yujto yic'nac ix eb' vin̈ yucvan̈il, xchi eb' saduceo chi'. \p \v 24 Yuj chi' ix yalanxi Jesús d'a eb': \p —Ton̈ej tzex te somchaji, yujto man̈ eyojtacoc tas syal d'a Slolonel Dios Tz'ib'ab'ilcani. Man̈ eyojtacoc jantac spoder Dios. \v 25 Ayic ol pitzvocxi eb' chamnac, man̈xalaj ic'lajb'ail, yujto lajan ol aj eb' yed' eb' ángel ay d'a satchaan̈. \v 26 Palta toxonton chequelxo yaji to ol pitzvocxi eb' chamnac. ¿Tom manta b'aj tzeyil tas stz'ib'ejnaccan vin̈aj Moisés d'a Slolonel Dios chi', a slolonnac Dios d'a scal te' q'uiix? Xchi Dios icha tic: A in ton tic sDiosal in vin̈aj Abraham, sDiosal in vin̈aj Isaac, sDiosal in pax vin̈aj Jacob, xchi. \v 27 Yuj chi' cojtac, vach'chom chamnac eb' d'a sat eb' anima, palta axo d'a sat Dios man̈ satnacoquel-laj eb', pitzan eb' d'a yichan̈, yujto yalnaccani to sDiosal eb' yaji. A ex tic te somchajnac ex, xchi Jesús d'a eb'. \s1 A jun checnab'il te nivan yelc'ochi \r (Mt 22.34-40) \p \v 28 Ay jun vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés ix c'och ta'. Ix yab'an vin̈ to van stelan sb'a eb' vin̈ saduceo chi' yed' Jesús. Ix yab'anpax vin̈ to vach' ix yutej Jesús spacan d'a eb' vin̈, yuj chi' ix sc'anb'an vin̈ d'ay: \p —¿B'aja junoc checnab'il te nivan yelc'och d'a yichan̈ smasanil? xchi vin̈ d'ay. \p \v 29 Yuj chi' ix yalan Jesús: \p —A jun checnab'il te nivan yelc'och d'a yichan̈ smasanil, xchi icha tic: Ab'ec ex vetisraelal, a Cajal co Diosal, junn̈ej toni. \v 30 Tze xajanej Cajal co Diosal d'a smasanil e c'ool, d'a smasanil e pixan, d'a smasanil e pensar yed' d'a smasanil eyip, xchi. Aton jun checnab'il tic te nivan yelc'och d'a yichan̈ smasanil. \v 31 Axo junxo ol val tic, quen man̈ lajanoc yelc'och yed'oc. Xchi icha tic: Ichaocab' tzeyutej eya'ilan e b'a, ichaocab' chi' tzeyutej e xajanan eb' ay d'a spatic schiquin e pat, xchi. Malaj junocxo checnab'il ec'al yelc'och d'a yichan̈ chab' tic, xchi Jesús. \p \v 32 Ix yalanxi vin̈ c'ayb'um chi' d'ay: \p —Vach' ton Mamin, yel ton tzala'. Junn̈ej ton Dios, malaj junocxo. \v 33 Yovalil sco xajanej Dios d'a smasanil co c'ool, d'a smasanil co pensar yed' d'a smasanil quip. An̈ejtona' yovalil icha scutej co ya'ilan co b'a, ichaocab' chi' scutej co xajanan eb' ay d'a spatic schiquin co pat. Aton chab' checnab'il tic, te nivan yelc'och d'a yichan̈ masanil juntzan̈ silab' smilji yed' juntzan̈ silab' sn̈usji tz'ac'ji d'a Dios, xchi vin̈ d'ay. \p \v 34 Axo ix yab'an Jesús to vach' ix yutej vin̈ yalani, ix yalanxi d'a vin̈: \p —Jab'xon̈ej val och d'a yol sc'ab' Dios, xchi d'a vin̈. \p Yuj chi', malaj junocxo mach ix stec'b'ej sb'a sc'anb'an junocxo tas d'a Jesús chi'. \s1 A Cristo aton Yuninal Dios \r (Mt 22.41-46; Lc 20.41-44) \p \v 35 A junel, ix sc'ayb'ej eb' anima Jesús d'a yamaq'uil stemplo Dios, ix yalani: \p —¿Tas yuj syal eb' c'ayb'um d'a ley Moisés to a Cristo yin̈tilal vin̈aj David? \v 36 Palta yuj Yespíritu Dios yalnac vin̈aj David chi' to a Cristo Yajal yaj d'a vin̈, xchi icha tic: \q1 A Dios Cajal alannac d'a Vajalil icha tic: Eman̈ c'ojan d'a in vach' c'ab' tic,\f 12.36 \fr 12:36 \ft Il nota d'a Mateo 22.44.\f* masanto ol vac'canoch eb' ayoch ajc'olal d'ayach d'a yalan̈ oc, xchi Dios d'a Vajalil, xchi vin̈aj David chi'. \p \v 37 Icha chi' yutejnac vin̈ yalancani to a Cristo Yajal yaj d'a vin̈. Yuj chi', ¿tom yin̈tilaln̈ej vin̈aj David chi' yaji? xchi Jesús d'a eb'. \p Man̈ jantacoc eb' anima ix ab'an jun tic. Ix te tzalaj eb' yab'ani. \s1 A smul eb' c'ayb'um d'a ley Moisés \r (Mt 23.1-36; Lc 11.37-54; 20.45-47) \p \v 38 Ayic van sc'ayb'an eb' anima Jesús, ix yalani: \p —Tzeyil val e b'a, yujto a eb' c'ayb'um d'a ley Moisés, te ay smay sb'eyb'al eb'. Sgana eb' sb'eyec' yed' spichul te jucan. Axo yic tz'ec' eb' d'a calle, ste q'uechaan̈ eb' ayic slaj yac'anem sb'a eb' anima d'a eb'. \v 39 A d'a yoltac spatil culto, an̈ej d'a xila eb' nivac vinac snib'ej eb' tz'em c'ojan. Yed' pax d'a yic tz'och juntzan̈ nivac vael, an̈ej d'a yed'tal eb' vin̈ nivac vinac tz'aj eb'. \v 40 Syic'anec' eb' tastac ay d'a eb' ix chamnac yetb'eyum. Slajvi chi', te najat syutej yoc slesal eb', yic sna eb' anima to malaj smul eb'. Yuj chi', yelxo val nivan yaelal ol och d'a yib'an̈ eb', xchi Jesús. \s1 A yofrenda jun ix chamnac yetb'eyum \r (Lc 21.1-4) \p \v 41 A junel, ix och Jesús d'a yol yamaq'uil stemplo Dios. Ix em c'ojan d'a stz'ey jun chalab' ofrenda. Ix yilani chajtil tz'aj yac'anem stumin eb' anima. Tzijtum eb' b'eyum ix ec' ta'. Nivac stumin eb' ix ec' yac'canemi. \v 42 Palta ix c'och jun ix chamnac yetb'eyum te meb'a'. Ix yac'anem chab' yunetac tumin ix, te jab'n̈ej yelc'ochi. \v 43 Ix yavtancot eb' sc'ayb'um Jesús chi', ix yalan d'a eb': \p —Val yel sval d'ayex, a jun ix chamnac yetb'eyum tic, te meb'a' ix. Palta a jun yofrenda ix, ix yac' tic, ec'to yelc'och d'a yichan̈ yofrenda smasanil juntzan̈xo eb' ix ec' yaq'uem yic d'a yol jun chalab' ofrenda tic. \v 44 Yujto a tas syac' sobre d'a eb', a' ix laj yaq'uem eb'. Palta a jun ix tic, te meb'a' ix. A masanil yic sgasto ix, ix yaq'uemi. Man̈xalaj tas ix can d'a ix, xchi Jesús d'a eb'. \c 13 \s1 Yalnaccan Jesús yuj stemplo Dios \r (Mt 24.1-2; Lc 21.5-6) \p \v 1 Ayic van yelta Jesús d'a yamaq'uil stemplo Dios, ix yalan jun sc'ayb'um d'ay: \p —Mamin, inai te nivac juntzan̈ q'uen q'ueen tic. Te nivac pax juntzan̈ pat tic, xchi d'ay. \p \v 2 Palta ix yalan Jesús d'ay: \p —¿Tzam il juntzan̈ nivac pat tic? Sval d'ayach, a juntzan̈ q'uen q'ueen latz'b'ilq'ue tic, man̈xo junoc ol can d'a yib'an̈ q'uen yetq'uenal. Ol ecjoquel q'uen d'a yed'tal smasanil, xchi d'ay. \s1 A juntzan̈ yechel yic lajvub' c'ual \r (Mt 24.3-28; Lc 21.7-24; 17.22-24) \p \v 3 Ix lajvi chi', ix b'at eb' d'a tzalan Olivo, d'a yichan̈b'at stemplo Dios. Ata' ix em c'ojan Jesús. Axo vin̈aj Pedro, vin̈aj Jacobo, vin̈aj Juan yed' vin̈aj Andrés, sch'ocoj eb' vin̈ ayec' yed'oc. Ix sc'anb'an eb' vin̈ d'ay: \fig A lum tzalan Olivo|src="HK059E.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Mr 13.3" \fig* \p \v 4 —Co gana tzal d'ayon̈ ¿b'aq'uin̈ ol ujoc juntzan̈ ix al chi'? ¿Tas junoc yechel ol sch'ox Dios, ayic toxo val ol javoc juntzan̈ chi'? xchi eb' vin̈ d'ay. \p \v 5 Yuj chi' ix yalan Jesús d'a eb' vin̈: \p —Tzeyil val e b'a yic malaj junoc mach ol ex ac'an musansatil. \v 6 Yujto tzijtum eb' ol javoc, ol yesanel in b'i eb'. Axo ol yalan eb' icha tic: A in ton tic Cristo in, xcham eb'. Tzijtum anima ol yac' musansatil eb'. \p \v 7 Ol eyab' yoch juntzan̈ nivac oval. Ol eyab'anpax specal juntzan̈xo oval ijan ol ochoc. Palta man̈ ex xivoc, yujto yovalil icha chi' ol ujoc. Palta manto slajvub'oclaj yolyib'an̈q'uinal tic. \v 8 Yujto ay juntzan̈ nivac chon̈ab' ol yac' oval yed' juntzan̈xo nivac chon̈ab'. Ol laj yac'an oval eb' yajal yed' eb' yetyajalil. Jantac b'aj ol ec' nivac quixcab'. Ol javoc nivac vejel d'a yib'an̈ eb' anima. A juntzan̈ chi', b'ab'el yaelal. Ayto juntzan̈xo ol javoc. \p \v 9 Palta a ex tic, te lista tzeyutej e b'a, yujto ol ex ac'jococh d'a yol sc'ab' eb' vin̈ yajal. Ol laj ex smac' eb' d'a yoltac spatil culto. Ol laj ex yic'anb'at eb' d'a yichan̈ eb' vin̈ yajal yed' d'a yichan̈ eb' vin̈ rey, yujto ayoch e pensar d'ayin. Icha chi' ol ex ajoc, yic ol yal eyalanel vab'ixal d'a eb'. \v 10 Yovalil ol b'ab'laj aljoquel jun ab'ix yic colnab'il tic d'a junjun chon̈ab', ichato chi' ol ja slajvub'al. \v 11 Ol ex ic'jocb'at d'a yichan̈ eb' vin̈ yajal. Palta man̈ ex och ilc'olal yuj tas ol eyala'. Yujto a juntzan̈ lolonel ol ac'joc d'ayex yuj Yespíritu Dios d'a jun rato chi', a ol eyala'. Yujto man̈oc ex ol ex lolonoc, palta a Yespíritu Dios ol lolonoc. \v 12 A eb' yuc'tac sb'a, ol yac'lajoch sb'a eb' d'a yol sc'ab' chamel. Icha chi' ol yutoc pax sb'a eb' mamab'il d'a eb' yuninal. A eb' uninab'il, ay eb' ol yac' oval yed' smam, ol yac'anoch eb' d'a yol sc'ab' chamel. \v 13 Ol chichonoch sc'ool masanil anima d'ayex, yujto ayoch e pensar d'ayin. Palta a eb' ol ac'an techajoc masanto schami, aton eb' chi' ol colchajoc. \p \v 14 Ayic ol eyilan vin̈ ajc'ol sjuanel masanil tastac b'aj man̈ smojoc yajeq'ui, nachajocab' el eyuuj. A eb' ayec' d'a Judea, b'atocab' eb' elelal d'a tzalquixtac. \v 15 Ay eb' ayq'ue d'a span̈anil yib'an̈ spat, man̈xoocab' emta eb' yiq'uelta junoc tas d'a yol spat chi', ayic sb'at eb' elelal. \v 16 Yed' eb' ayb'at d'a smunlajel, man̈xoocab' ul yic' spichul eb' b'aj aycani. \v 17 A d'a jun tiempoal chi', te chuc yic eb' ix yab'ix yed' eb' ix vanto schuni yune' ayic ol b'at eb' elelal. \v 18 C'anec d'a Dios yic man̈oc d'a stiempoal n̈ab'il q'uinal ol ex b'at elelal. \v 19 Yujto a jun nivan yaelal ol ja d'a jun tiempoal chi', manta b'aj ix yac' icha chi' yictax ix sb'oan yolyib'an̈q'uinal tic Dios. An̈ej jun chi', man̈xa b'aq'uin̈ pax ol yac'xi icha chi'. \v 20 Tato man̈ ol sc'ochlitej yoc jun yaelal chi' Dios Cajal, malaj am junoc mach ol colchajcanel d'a yol sc'ab' chamel, palta yuj eb' sic'b'ilxoel yuuj, ol sc'ochlitej. \p \v 21 Tato ay eb' ol alan icha tic d'ayex: Ina yajec' Cristo d'a tic, mato, ina yajec' d'a chi', ta xchi eb', man̈ e cha eyab'i. \v 22 Yujto ay eb' ol pitzvoc chaan̈, ol laj yalanoch sb'a eb' Cristoal. Ay pax eb' ol yaloch sb'a schecab'oc Dios. Ol sch'ox juntzan̈ yechel eb' yed' juntzan̈ milagro, yic somchajel eb' anima yuj eb'. Ijan val ay eb' sic'b'ilxoel yuj Dios ol yac' ganar eb' sjuanel spensar. \v 23 Palta a ex tic, te lista tzeyutej e b'a. Ayocto svalancan juntzan̈ tic smasanil d'ayex. \s1 A tas ol aj sjavi Jesús d'a schaelal \r (Mt 24.29-35,42-44; Lc 21.25-36) \p \v 24 Palta a d'a jun tiempoal chi', ayic ol lajvoquec' jun nivan yaelal chi', a c'u ol q'uic'b'oqueloc, axo q'uen uj, man̈xo ol yac'laj yoc q'ueen. \v 25 Axo q'uen c'anal, ol laj emta q'uen d'a satchaan̈ chi'. Axo juntzan̈ yipal satchaan̈, ol tzicub'tan̈ajoc. \v 26 Ichato chi' b'ian, axo ol yilanq'ue eb' anima to a in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic ol in emul d'a scal asun. Man̈ jantacoc in poder, te nivan in tziquiquial ayic ol in javoc. \v 27 A in tic, ol in checcot eb' vángel yic ol ec' eb' smolb'ejcot eb' sic'b'ilel vuuj d'a masanil yolyib'an̈q'uinal tic. Ol ec' ic'joccot eb' b'aj slajvic'och yolyib'an̈q'uinal masanto b'aj ay yichchaan̈. \p \v 28 Ab'ec jun ab'ix ol val tic yuj te' higo. Ayic tz'uninb'i sc'ab' te', sja pax xiil te' sc'ab' chi', eyojtacxo to toxo ol ja n̈ab'il q'uinal. \v 29 An̈ejtona', ayic ol eyil sjavi juntzan̈ tic, nachajocab' el eyuuj to jab'xon̈ej sjavi slajvub', ichato ayinxo ec' d'a sti' puerta. \v 30 Val yel sval d'ayex, manto ol satel-laj juntzan̈ anima tic, masanto ol ec'can juntzan̈ ix val tic smasanil. \v 31 A satchaan̈ yed' yolyib'an̈q'uinal tic, ol lajvoqueloc, palta a in lolonel, malaj b'aq'uin̈ ol lajvoqueloc. \p \v 32 Palta malaj junoc mach ojtannac tas c'ual, jantac yorail ol in javoc. A eb' ángel ay d'a satchaan̈, man̈ yojtacoc pax eb'. A inxo pax tic, Yuninal in Dios, palta man̈ vojtacoc paxi. An̈ejton Dios Mamab'il ojtannac. \p \v 33 Yuj chi', te lista tzeyutej e b'a, macvajan̈ec. Lesalvan̈ec, yujto man̈ eyojtacoc b'aq'uin̈ ol javoc stiempoal jun chi'. \v 34 Q'uinaloc ay junoc vinac sb'at d'a junoc lugar najat, scan spat vin̈, syac'ancanoch yopisio junjun eb' smajan vin̈. Syalancan vin̈ tastac sc'ulej junjun eb'. Syalanpaxcan vin̈ d'a vin̈ stan̈vumal sti' spat: Macvajan̈, xchi vin̈. \v 35 Axo eb' smajan vin̈ chi', man̈ yojtacoc eb' b'aq'uin̈ ol jax vin̈ aj pat chi', mato q'uic'b'alil, mato chimilac'val, mato ayto sc'ana', mato van sacb'i. Icha vin̈ aj pat chi', ichin ta'. Man̈ eyojtacoc b'aq'uin̈ ol in jax d'a schaelal. Yuj chi', te lista tzeyutej e b'a \v 36 yic vach' mantoc ichato vaynac ex, ol in ja lemnajoc. \v 37 A jun sval tic d'ayex, yic eb' anima smasanil. Te lista tzeyutej e b'a, xchi Jesús. \c 14 \s1 A ajnac syamchaj Jesús \r (Mt 26.1-5; Lc 22.1-2; Jn 11.45-53) \p \v 1 Chab'ejocxo yoch q'uin̈ yic snajicoti tas aj yelnaccot eb' israel d'a Egipto, aton jun q'uin̈ b'aj svaji ixim pan malaj yich ayb'ati. Axo eb' sat sacerdote yed' eb' c'ayb'um d'a ley Moisés, ix smolb'ej sb'a eb'. Ix laj yalan eb' tas ol yutoc eb' syaman Jesús d'a elc'altac, yic ol smilan eb'. \v 2 Palta ix yalan eb': \p —Max yal co yaman vin̈ d'a yol q'uin̈ tic, yujto ay smay sq'ue n̈ilnaj eb' anima yuj vin̈, xchi eb'. \s1 Q'uenac jun suc'uq'ui sjab' d'a sjolom Jesús \r (Mt 26.6-13; Jn 12.1-8) \p \v 3 Axo Jesús ayec' d'a Betania, d'a yol spat vin̈aj Simón, d'a yalan̈taxo penaayaxnac vin̈ yuj jun yab'il scuch lepra. Ayic c'ojanem Jesús sva'i, ix c'och jun ix ix d'ay. Yed'nac jun limeta ix b'ob'il d'a jun q'uen scuch alabastro. B'ud'an q'ueen yed' jun suc'uq'ui sjab', te caro stojol scuchan nardo. Ix sb'ijanel sjaj q'ueen ix. Ix lajvi chi', ix stob'anq'ue jun chi' ix d'a sjolom Jesús. \v 4 Palta axo eb' ayec' ta', ay jayvan̈ eb' ix cot yoval. Ix laj yalan eb': \p —¿Tas yuj nab'an̈ej tz'ixtax jun suc'uq'ui sjab' tic? \v 5 Octom ix chon̈chaji, axo d'a eb' meb'a' ix ac'ji stojol, yujto más am oxe' ciento denario stojol jun tic, xchi eb'. \p Yuj chi', ix te cot yoval eb' d'a ix. \p \v 6 Palta ix yalan Jesús d'a eb': \p —Actejec eyalan jun chi'. ¿Tas yuj tze tzuntzej ix? A jun ix sc'ulej ix tic d'ayin, te vach'. \v 7 A eb' meb'a' ix eyal chi', ayn̈ejec' eb' eyed'oc. Tato e gana tzeyac' junoc tas d'a eb', syaln̈ej e colvaj d'a eb'. Palta a inxo tic, man̈ masaniloc tiempo ay in ec' eyed'oc. \v 8 A jun ix tic, a tastac ay d'a ix, ix yac' d'ayin. Ayocto syac'anoch jun suc'uq'ui sjab' tic ix d'a in nivanil tic, yic vach' listaxo vaji ayic ol in mucchajoc. \v 9 Val yel sval d'ayex, yaln̈ej b'aj d'a yolyib'an̈q'uinal tic b'aj ol aljoquel vach' ab'ix yic colnab'il, ol aljocpaxel yab'ixal tas ix sc'ulej jun ix tic, yic ol nachajcot ix, xchi Jesús d'a eb'. \s1 Ix yac'och Jesús vin̈aj Judas d'a yol sc'ab' chamel \r (Mt 26.14-16; Lc 22.3-6) \p \v 10 Ay jun vin̈ scuchan Judas aj Queriot d'a scal eb' sc'ayb'um Jesús slajchavan̈il. Ix b'at lolon vin̈ yed' eb' sat sacerdote, yic syac'anoch Jesús vin̈ d'a yol sc'ab' eb'. \v 11 Ayic ix yab'an jun chi' eb', te vach' ix yab' eb'. Ix yac' sti' eb' to ol yac' q'uen tumin eb' d'a vin̈, yuj chi' ix och ijan vin̈ sayan tas ol yutoc vin̈ yac'anoch Jesús d'a yol sc'ab' eb'. \s1 A Santa Cena \r (Mt 26.17-29; Lc 22.7-23; Jn 13.21-30; 1Co 11.23-26) \p \v 12 A d'a b'ab'el c'u yic jun q'uin̈ b'aj svaji ixim pan malaj yich ayb'ati, ayic smiljicham noc' calnel yic q'uin̈ chi', ix sc'anb'an eb' sc'ayb'um Jesús d'ay: \p —¿B'ajtil a gana sco b'o b'aj tzon̈ va'i, yic sco naancoti tas aj yelnaccot eb' co mam quicham d'a Egipto? xchi eb' d'ay. \p \v 13 Yuj chi' ix schecb'at chavan̈ eb' sc'ayb'um chi'. Ix yalan d'a eb': \p —Ixiquec d'a chon̈ab'. Ata' ol eyilel jun vin̈ vinac ed'jinac jun ch'ub' a'. Tzex b'at yed' vin̈. \v 14 Axo b'aj tzex c'och chi' yed' vin̈, tzeyal d'a vin̈ aj pat chi' icha tic: Xchicot co C'ayb'umal icha tic: ¿B'ajtil ay jun cuarto b'aj ol in va yed' eb' in c'ayb'um, yic sco naancoti tas aj yelnaccot eb' co mam quicham d'a Egipto? xchicoti, xe chi d'a vin̈. \v 15 A vin̈ ol ch'oxan jun nivan cuarto chaan̈ yajq'ue d'ayex. Listaxo yaji. Ata' tze b'o tas ol co va'a, xchi Jesús chi' d'a eb'. \p \v 16 Yuj chi', ix b'at eb' sc'ayb'um, ix c'och eb' d'a chon̈ab'. Ata' ix ilchaj jun vin̈ chi' yuj eb', icha ix yal Jesús. Yuj chi' ix sb'oan eb' tas ol sva d'a jun q'uin̈ chi'. \p \v 17 Axo d'a q'uic'b'alil, ix c'och Jesús yed' eb' sc'ayb'um slajchavan̈il. \v 18 Ayic van sva eb' d'a mexa chi', ix yalan Jesús: \p —Val yel sval d'ayex, ay jun d'a co cal tic ol in ac'anoch d'a yol sc'ab' chamel. A jun chi', van sva ved'oc, xchi d'a eb'. \p \v 19 Ix te cus eb' yab'an jun chi'. Yuj chi' junjunal ix sc'anb'ej eb' yab' d'a Jesús: \p —¿Tom a in? xchi junjun eb'. \p \v 20 Yuj chi' ix yalan d'a eb': \p —Ay jun ay d'a e cal tic e lajchavan̈il. Van sva ved' d'a jun pultu ayec' d'a co nan̈al tic. \v 21 A in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic yovalil ol in och d'a yol sc'ab' chamel, icha tas tz'ib'ab'ilcan d'a Slolonel Dios. Palta te chuc yic jun ol in ac'anoch d'a yol sc'ab' chamel chi'. Octom maj uneajoc. Tato icha chi', vach' am yico', xchi d'a eb'. \p \v 22 Ayic van sva eb', ix yic'anchaan̈ ixim pan Jesús. Ix yac'an yuj diosal yuj ixim. Ix lajvi chi' ix xepanb'at ixim, ix yac'an d'a eb'. \p —Chaec. Aton jun in nivanil tic, xchi d'a eb'. \p \v 23 Ix lajvi chi', ix yic'an pax chaan̈ jun vaso. Ayic ix lajvi yac'an yuj diosal yuuj, ix yac'an d'a eb'. Ix smol uc'an eb' smasanil. \p \v 24 Aton jun tic in chiq'uil. Yuuj ol elc'och jun strato Dios syac' tic eyed'oc.\f 14.24 \fr 14:24 \ft Il nota d'a Mateo 26.28.\f* Ol elcan in chiq'uil tic yic vach' tzijtum mach ol colchajel yuuj. \v 25 Palta svalcan d'ayex ticnaic to man̈xa b'aj ol vuc' yal sat te' uva, masanto d'a jun c'u ol vuc'xi, b'aj ayoch Dios Yajalil, xchi d'a eb'. \s1 Ix yal Jesús to ol yiq'uel vin̈aj Pedro d'a yib'an̈ \r (Mt 26.30-35; Lc 22.31-34; Jn 13.36-38) \p \v 26 Ix lajvi sb'itan jun b'it eb' d'a Dios,\f 14.26 \fr 14:26 \ft Il nota d'a Mateo 26.30.\f* ix elta eb'. Ix b'at eb' d'a tzalan Olivo. \v 27 Ata' ix yal Jesús d'a eb': \p —A d'a jun ac'val tic, ol laj somchajel e pensar vuuj. Yujto icha tic yaj stz'ib'chajcan d'a Slolonel Dios: Ol in milcham vin̈ tan̈vum calnel. Axo noc' calnel chi', ol saclemcanb'at noc', xchi. \v 28 Palta axo ol in pitzvocxi, ol in b'ab'laj c'och eyuuj d'a Galilea, xchi d'a eb'. \p \v 29 Axo vin̈aj Pedro ix alan d'ay: \p —Vach'chom ol laj somchajel spensar eb' tic, palta a in tic, man̈ val jab'oc ol somchajel in pensar, xchi vin̈. \p \v 30 —Val yel sval d'ayach, a d'a jun ac'val tic, ayic manto oc' noc' caxlan̈ d'a schaelal, oxel ol iq'uel d'a ib'an̈ to man̈ in ojtacoc, xchi Jesús d'a vin̈. \p \v 31 Palta axo vin̈aj Pedro chi', te yelc'olal ix yal vin̈: \p —Vach'chom ol in miljoccham ed'oc, palta man̈ val jab'oc ol vala' to man̈ ach vojtacoc, xchi vin̈ d'ay. \p An̈ejtona', icha chi' ix yutej eb' sc'ayb'um chi' yalan smasanil. \s1 Ix lesalvi Jesús d'a Getsemaní \r (Mt 26.36-46; Lc 22.39-46) \p \v 32 Ix lajvi chi', ix c'och Jesús yed' eb' sc'ayb'um d'a Getsemaní, ix yalan d'a eb': \p —Eman̈ec c'ojan d'a tic, yacb'an tzin b'at lesal, xchi d'a eb'. \p \v 33 Ix lajvi chi', ix yic'anb'at vin̈aj Pedro, vin̈aj Jacobo yed' vin̈aj Juan yed'oc. Ix te och ijan scusi. Ix te och pitz'an cuselal d'a sc'ool. \v 34 Yuj chi' ix yalan d'a eb' vin̈: \p —Ijan val tzin cham yuj cuselal. Canan̈ec d'a tic. Pitzanocab' ex ved'oc, xchi d'a eb' vin̈. \p \v 35 Ix lajvi chi', ix snitzanb'at jab'xo sb'a, ix em cuman, ix emc'och snan̈al sat d'a sat luum. Ix lesalvi tato syal yec' jun yaelal van sja d'a yib'an̈ chi'. \v 36 Ix yalani: \p —Mamin, masanil tas syal uuj. Iq'uec' jun yaelal tic d'a vib'an̈. Palta man̈ ichaoc in gana a in tic, palta ichocab' a gana, xchi. \p \v 37 Ix lajvi chi', ix c'ochxi d'a eb' vin̈ oxvan̈ chi', palta ix yilani, vaynac eb' vin̈. Yuj chi' ix yalan d'a vin̈aj Pedro: \p —Simón, ¿tom vaynac ach? ¿Tom max yal tzaq'uel a vayan̈ junoc hora ved'oc? \v 38 Aq'uequel e vayan̈. Lesalvan̈ec, yic man̈ ol ex ac'joc ganar yuj junoc proval. A co pixan, tec'an, palta axo co nivanil, malaj yip, xchi d'a eb' vin̈. \p \v 39 Ix lajvi chi', ix b'at lesalvixi. Icha val ix aj slesalvi d'a sb'ab'elal icha chi' ix aj slesalvixi. \v 40 Axo ix c'ochxi, ix yilani, vaynac pax eb' vin̈, yujto max techaj vayan̈ yuj eb' vin̈. Yuj chi', majxo nachajel yuj eb' vin̈, tas syutej tac'voc sb'a eb' vin̈ d'ay. \v 41 Axo ix jax lesal d'a yoxelal, ix yalan d'a eb' vin̈: \p —¿Tom an̈eja' te vaynac ex? A ticnaic c'ocb'ilxo chi', syalxo e vayi. Ix c'och yorail vac'jioch a in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic d'a yol sc'ab' eb' vin̈ chuc. \v 42 Q'uean̈ec vaan, coyec. Van sjavi vin̈ ol in ac'anoch d'a yol sc'ab' eb', xchi d'a eb' vin̈. \s1 Ix yamchaj Jesús \r (Mt 26.47-56; Lc 22.47-53; Jn 18.2-11) \p \v 43 Vanto yalan jun chi', ix c'och vin̈aj Judas. Aton vin̈ chi' yetc'ayb'umal sb'a yed' eb' uxluchvan̈ chi'. Tzijtum anima ix c'och yed' vin̈, yed'nac yespada eb', yed'nac ste' eb'. Ix checjicot eb' yuj eb' sat sacerdote, eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés yed' pax eb' ichamtac vinac ay yopisio. \v 44 A vin̈aj Judas chi', vin̈ van yac'anoch Jesús d'a yol sc'ab' eb' vin̈, toxo ix yal vin̈ d'a eb' tas ol yutoc sch'oxani. Ix yalan vin̈ icha tic: \p —A jun vin̈ ol in tz'ub'elta sti', a jun vin̈ chi' tzeyama'. Tzatz tzeyutej vin̈ e tzec'ani, tzeyic'anb'at vin̈, xchi vin̈ d'a eb' vin̈. \p \v 45 Yuj chi' a d'a Jesús ix c'och vin̈ d'a elan̈chamel. \p —Ach in C'ayb'umal, xchi vin̈ d'ay. \p Ix lajvin̈ej chi', ix stz'ub'anelta sti' vin̈. \v 46 Ix syaman Jesús eb' vin̈, ix yic'anb'at eb' vin̈. \v 47 Axo eb' ajun yed' Jesús chi', ay jun ix yic'q'ueta yespada. Ix stzepanel schiquin jun schecab' vin̈ sat sacerdote chi'. \v 48 Axo ix yalan Jesús d'a eb' ix c'och chi': \p —¿Tom yajal in d'a scal eb' tz'ac'an oval yed' eb' yajal tzeyila', yuj chi' eyed' eyespada yed' e te', tzex javi in eyama'? \v 49 Junjun c'u in ec' eyed'oc d'a yol yamaq'uil stemplo Dios, a tzex in c'ayb'ani, palta maj in eyamlaj ta'. Palta ichaton tic tz'aji yic tz'elc'och tas tz'ib'ab'ilcan d'a Slolonel Dios, xchi d'a eb'. \v 50 Ix actajcan yuj eb' sc'ayb'um chi' sch'ocoj. Ix b'at eb' elelal smasanil. \s1 A jun quelem b'atnac elelal \p \v 51 Palta ay jun vin̈ quelem unin ix och tzac'an yuuj. An̈ej jun sábana b'ac'anoch d'a vin̈. Ayic ix och yub'naj eb' vin̈ d'a vin̈, \v 52 ix squichancanel jun sábana chi' vin̈, ix b'at vin̈ elelal. \s1 Ix c'och Jesús d'a yichan̈ eb' yajal \r (Mt 26.57-68; Lc 22.54-55,63-71; Jn 18.12-14,19-24) \p \v 53 Ix ic'jib'at Jesús d'a vin̈ sat sacerdote. Ata' ix smolb'ej sb'a eb' yetyajalil vin̈ chi' smasanil, eb' ichamtac vinac, yed' pax eb' c'ayb'um d'a ley Moisés. \v 54 Axo vin̈aj Pedro, najat tzac'anto sb'at vin̈ yuj Jesús. Ix ochc'och vin̈ d'a yamaq'uil spat vin̈ sat sacerdote chi'. Ix em c'ojan vin̈ yed' eb' polencía. Ix c'axni vin̈ yed' eb'. \p \v 55 A eb' sat sacerdote chi' yed' masanil eb' sat yajal, ix say eb' mach ol ac'anoch junoc tas d'a yib'an̈ Jesús, yic vach' tz'ac'jioch d'a yol sc'ab' chamel, palta malaj mach ix ilchaj yuj eb'. \v 56 Yujto tzijtum eb' ix ac'anoch es d'a yib'an̈, palta maj schalaj sb'a yalan eb'. \v 57 Ay eb' ix q'ue vaan. Ix yac'anoch es eb' d'a yib'an̈ Jesús. Ix yalan eb' icha tic: \p \v 58 —Ix cab' yalan icha tic: A in tic ol in satel jun stemplo Dios, jun b'ob'il yuj eb' anima. Axo d'a schab'jial ol in b'oanxiq'ue sq'uexul, jun man̈ animaoc sb'oani, xchi, xchi eb'. \p \v 59 Palta maj schalaj sb'a yalan eb'. \p \v 60 Axo vin̈ sat sacerdote ix q'ue vaan d'a scal eb'. Ix yalan vin̈ d'a Jesús: \p —¿Tom max ach tac'vi jab'oc? ¿Tom max ab' juntzan̈ syac'och eb' tic d'a ib'an̈? xchi vin̈ d'ay. \p \v 61 Palta tz'inn̈ej xchi, maj tac'vi jab'oc. Yuj chi' ix yalanxi vin̈: \p —¿Tom a ach tic Cristo ach? ¿Tom Yuninal ach Dios, b'aj tz'alji vach' lolonel? xchi vin̈. \p \v 62 —A in ton tic. A in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic, ol in eyila', c'ojan in em d'a svach' c'ab' Dios, aton jun nivan spoder. Ol eyil vemul d'a scal asun d'a satchaan̈, xchi. \p \v 63 Yuj chi' axo vin̈ sat sacerdote chi', ix sn̈ic'chitejb'at spichul vin̈ scot yoval. Ix yalan vin̈: \p —Man̈xa tz'och eb' testigo cuuj ticnaic. \v 64 Ina toxo ix cab'i to sb'uchvaj vin̈ d'a Dios. ¿Tas xe chi yuj vin̈ ticnaic? xchi vin̈. \p Axo eb' vin̈ chi' smasanil ix yac'och chamel eb' vin̈ d'a yib'an̈ Jesús. \p \v 65 Ix lajvi chi', ix tzub'aj sat yuj eb'. Ix mac'ji sat yuj eb'. Ix tz'itjib'at sat yuj eb'. Ix sc'anb'an eb' d'ay: \p —Ala', ¿mach tzach mac'ani? xchi eb'. \p Ix lajvi chi', axo eb' polencía ix te mac'ani. \s1 Ix yiq'uel vin̈aj Pedro d'a yib'an̈ \r (Mt 26.69-75; Lc 22.56-62; Jn 18.15-18,25-29) \p \v 66 Axo vin̈aj Pedro aytoec' vin̈ d'a yamaq'uil jun pat chi' ix c'och jun ix scriada vin̈ sat sacerdote. \v 67 Ix yilan ix van sc'axni vin̈, yuj chi' ix och q'uelan ix d'a vin̈, ix yalan ix: \p —A ach tic, etb'eyum a b'a yed' Jesús aj Nazaret, xchi ix. \p \v 68 Palta ix yic'anel vin̈ d'a yib'an̈: \p —A jun chi' toxonton man̈ vojtacoc. Te max nachajel vuuj tas juntzan̈ tzal chi', xchi vin̈ d'a ix. \p Ix lajvi chi', ix elta vin̈ d'a sti' elta yamaq'uil jun pat chi'. Ix oc' noc' caxlan̈ b'ian. \v 69 Ayic ix yilanxi vin̈ ix criada chi', ix yalan ix d'a eb' ayec' ta': \p —Aton jun vin̈ tic yetb'eyum sb'a yed' eb' sc'ayb'um Jesús, xchi ix. \p \v 70 Palta ix yic'xiel vin̈ d'a yib'an̈. Junanto rato chi', ix yalanpax eb' ayec' chi' d'a vin̈: \p —Val yel a ach tic, etb'eyum a b'a yed' eb', yujto aj Galilea ach, xchi eb' d'a vin̈. \p \v 71 Yuj chi' ix sc'anancot yoval sc'ool Dios vin̈ d'a yib'an̈. Ix slocan sb'i Dios vin̈: \p —A vin̈ tzeyal chi', man̈ vojtacoc jab'oc vin̈, xchi vin̈ d'a eb'. \p \v 72 D'a jun rato chi' ix oc'xi noc' caxlan̈ d'a schaelal. Yuj chi' ix snaancot vin̈ tas ix yal Jesús, a ix yalan icha tic: Ayic manto oc' noc' caxlan̈ d'a schaelal, yoxelalxo ic'anel d'a ib'an̈ to man̈ in ojtacoc, xchi Jesús d'a vin̈. Ayic ix snaancot jun chi' vin̈, ix te oc' vin̈. \c 15 \s1 C'ochnac Jesús d'a yichan̈ vin̈aj Pilato \r (Mt 27.1-2,11-14; Lc 23.1-5; Jn 18.28-38) \p \v 1 Axo ix sacb'i, a eb' sat sacerdote yed' eb' ichamtac vinac yed' eb' c'ayb'um d'a ley Moisés yed' pax masanil juntzan̈xo eb' sat yajal, ix smolb'ej sb'a eb'. Ix laj lolon eb'. Ix lajvi chi' ix stzec'an Jesús eb'. Ix yic'anb'at eb'. Ix yac'anoch eb' d'a yol sc'ab' vin̈aj Pilato, aton vin̈ yajal. \v 2 Ix sc'anb'an vin̈ d'ay: \p —¿Tom a ach tic sReyal ach eb' israel? xchi vin̈ d'ay. \p —Yel ton tzala', xchi Jesús d'a vin̈. \p \v 3 Axo eb' sat sacerdote, tzijtum tas ix yac'och eb' d'a yib'an̈ Jesús. \v 4 Yuj chi', ix yalanpax vin̈aj Pilato chi' d'ay: \p —¿Tom max ach tac'vi jab'oc? Ab'i, man̈ jantacoc tas syac'och eb' vin̈ d'a ib'an̈, xchi vin̈ d'ay. \p \v 5 Palta axo Jesús, majxo tac'voclaj. Yuj chi' ix och q'uelan vin̈aj Pilato chi' yuuj. \s1 Ix ac'jioch Jesús d'a yol sc'ab' chamel \r (Mt 27.15-31; Lc 23.13-25; Jn 18.38—19.16) \p \v 6 A d'a junjun ab'il, ayic tz'och q'uin̈, syac'anelta junjun eb' presovum vin̈aj Pilato chi', icha mach sgana eb' anima sc'anelta. \v 7 Ayoch jun vin̈ scuch Barrabás d'a preso yed' juntzan̈xo eb' vin̈ yetb'eyum, yac'lejnac oval eb' vin̈ yed' eb' vin̈ yajal. Smilnac juntzan̈ eb' anima eb' vin̈ ayic yochnac jun oval chi'. \v 8 Axo ix c'och eb' anima, ix sc'anb'an eb' d'a vin̈aj Pilato chi' tato tzato yiq'uelta junoc presovum chi' vin̈ d'a libre ichataxon sley d'a junjun q'uin̈. \v 9 Yuj chi', ix yalan vin̈aj Pilato chi' d'a eb': \p —¿E gana am svaq'uel vin̈ e reyal d'a libre a ex israel ex tic? xchi vin̈ d'a eb'. \p \v 10 Icha chi' ix yal vin̈, yujto yojtactaxon vin̈ to yuj schichonc'olal eb' vin̈ sat sacerdote ix ac'jioch Jesús d'a yol sc'ab' vin̈. \v 11 Palta a eb' vin̈ yajal chi' ix ac'an sc'ool eb' anima chi', yic a vin̈aj Barrabás sc'anelta eb'. \v 12 Axo ix yalan vin̈aj Pilato d'a eb' anima chi': \p —¿Tas e gana svutej vin̈ tzeyal e reyaloc tic? xchi vin̈. \p \v 13 Ix laj q'ue n̈ilnaj eb' yalani: \p —Culusejq'ue vin̈, xchi eb'. \p \v 14 —Palta ¿tas smul vin̈ jun? xchi vin̈. \p Ix te q'ue n̈ilnaj eb' yalanxi: \p —Culusejq'ue vin̈, xchi eb'. \p \v 15 Axo vin̈aj Pilato chi', sgana vin̈ to vach' scan d'a yichan̈ eb' anima, yuj chi' ix ac'jielta vin̈aj Barrabás chi'. Ix lajvi chi' ix ac'ji mac'joc Jesús yuj vin̈. Ichato chi' ix yac'anoch Jesús chi' vin̈ d'a yol sc'ab' eb' sgana sculusanq'uei. \p \v 16 Axo eb' vin̈ soldado ix ic'anb'at Jesús d'a yamaq'uil spat vin̈ yajal. A jun pat chi' scuch Pretorio. Ata' ix yavtejcot eb' vin̈ soldado eb' vin̈ smasanil. \v 17 Ix yac'och jun q'uic'mutz'inac c'apac eb' vin̈ d'a Jesús. Ix sjalan jun q'uix corona eb' vin̈. Ix yac'anq'ue eb' vin̈ d'a sjolom. \v 18 Ix lajvi chi' ix och ijan eb' vin̈ yalan d'ay: \p —Tzalajan̈ ach sreyal eb' israel, xchi eb' vin̈ d'ay. \p \v 19 Ix lajvi chi', ix laj spajanoch jun te' aj eb' vin̈ d'a sjolom. Ix laj stzub'an eb' vin̈. Ix laj stz'acan yaq'uem sb'a eb' vin̈ d'ay. \v 20 Axo ix lajvi sb'uchvaj eb' vin̈ d'ay, ix yic'anxiel jun q'uic'mutz'inac c'apac chi' eb' vin̈ d'ay. Ix yac'anxioch spichultaxon eb' vin̈. Ichato chi' ix yic'anb'at eb' vin̈ b'aj ix culusajq'uei. \s1 Ix culusajq'ue Jesús \r (Mt 27.32-44; Lc 23.26-43; Jn 19.17-27) \p \v 21 Ay jun vin̈ aj Cirene scuch Simón, smam vin̈aj Alejandro yed' vin̈aj Rufo. Van sjax vin̈ b'aj ix xid'eq'ui. Ix ac'ji pural vin̈ yuj eb' yic scuchanb'at sculusal Jesús vin̈. \v 22 Ix lajvi chi', ix yic'anb'at Jesús eb' d'a jun lugar scuch Gólgota. Syalelc'ochi: Lum B'aj Ay Sb'aquil Jolom. \v 23 Ata' ix yac' eb' yuc' yal uva calan yaj yed' jun te' scuch mirra,\f 15.23 \fr 15:23 \ft Il nota d'a Mateo 27.34.\f* palta maj schalaj yuq'uej d'a eb'. \v 24 Ix lajvi chi', ix sculusanq'ue eb'. Axo eb' soldado chi', ix laj yac'an suerte eb' yic spucanec' spichul eb' d'a spatic, icha syala' tas ix yic' junjun eb'. \p \v 25 Axo d'a q'uec'ualil a las nueve, ix sculusanq'ue Jesús eb'. \v 26 Ay jun letra ix tz'ib'chajochi. A tz'alani tas yuj ix ac'jioch chamel d'a yib'an̈. A sReyal eb' aj Israel, xchi. \v 27-28 Ay pax chavan̈ eb' vin̈ elc'um ix culusajq'ue yed'oc, jun vin̈ d'a svach', jun vin̈ d'a sq'uexan̈. Junjun sculusal junjun eb' vin̈. \p \v 29 Axo eb' ix laj ec' ta', ix b'uchvaj eb' d'ay. Slaj svichub'tan̈an sjolom eb' d'ay. Syalan eb': \p —E... a ach ton tic ix ala' to tza satel stemplo Dios, tza b'oanxiq'ue sq'uexul d'a schab'jial. \v 30 Col a b'a. Eman̈cot d'a te' culus chi', xchi eb' d'ay. \p \v 31 Icha pax chi' eb' sat sacerdote yed' eb' c'ayb'um d'a ley Moisés, ix laj b'uchjvaj eb' d'ay. Ix laj yalanq'ue eb': \p —Ix laj colchaj juntzan̈ eb' yuj vin̈, palta max yal-laj scolan sb'a vin̈ ticnaic. \v 32 A Cristo tic, co reyal a on̈ israel on̈ tic. A ticnaic, emocab'cot d'a te' culus tic quila'. Ichato chi' ol cac'anoch d'a co c'ool, xchi eb'. \p Axo eb' vin̈ ix culusajq'ue yed' chi', ix b'uchvajpax eb' vin̈ d'ay. \s1 A schamel Jesús \r (Mt 27.45-56; Lc 23.44-49; Jn 19.28-30) \p \v 33 Axo d'a chimc'ualil, ix q'uic'b'i d'a smasanil yolyib'an̈q'uinal tic masanto d'a yemc'ualil a las tres. \v 34 Ix lajvin̈ej chi', te chaan̈ ix avajq'ue Jesús: \p —Eloi, Eloi, ¿lama sabactani? xchi. Syalelc'ochi: Ach in Diosal, ach in Diosal, ¿tas yuj tzin actejcan in ch'ocoj? xchi. \p \v 35 Axo eb' ayec' ta', ay eb' ix ab'an jun lolonel chi', ix yalan eb': \p —Ab'ec. A d'a vin̈aj Elías, vin̈ schecab' Dios, ata' tz'avaji, xchi eb'. \p \v 36 Ix lajvi chi', ay jun vin̈ ix b'at lemnajoc, ix slab'anem jun tz'ub'lab' vin̈ d'a scal vinagre. Ix yac'anoch vin̈ d'a sjolom jun te' aj. Ix yac'anq'ue vin̈ d'a sti' Jesús. Ix yalan vin̈: \p —Yilxo, canocab'n̈ej icha chi' b'ela. Ol quila' tato ol ja vin̈aj Elías chi' ul yiq'uemta, xchi vin̈. \p \v 37 Axo Jesús, chaan̈ ix avaj junelxo. Ichato chi' b'ian, ix chami. \v 38 Axo jun cortina ayoch smaculoc snan̈al stemplo Dios, ix n̈ic'chaj snan̈al. Ix cot n̈ic'naj d'a sjolom masanto ix emul d'a yich. \v 39 Axo vin̈ yajal eb' soldado ayec' d'a yichan̈ Jesús, ix yilan vin̈ chajtil ix aj schami. Yuj chi' ix yalan vin̈: \p —A jun vin̈ tic, val yel Yuninal Dios, xchi vin̈. \p \v 40 Ay pax juntzan̈ eb' ix ix najattac aycoti, van yilancot eb' ix. A d'a scal eb' ix, ayec' ix María aj Magdala, ix Salomé yed' ix María snun vin̈aj José yed' vin̈aj Jacobo, vin̈ tzac'an unin. \v 41 A eb' ix chi', ec'nac eb' ix yed' Jesús ayic ayec' d'a Galilea. A eb' ix ac'jinac servil. Tzijtum juntzan̈xo eb' ix ix ayec' yed' eb' ix. Aton eb' ix, ix c'och yed' Jesús d'a Jerusalén chi'. \s1 Ac'b'iloch snivanil Jesús d'a yol jun q'uen q'ueen \r (Mt 27.57-61; Lc 23.50-56; Jn 19.38-42) \p \v 42 A d'a jun c'u chi', sc'ual yac'an lista sb'a eb' israel, yujto q'uic'anocxo sc'ual ic'oj ip. Axo yic van sq'uic'b'i \v 43 ix c'och vin̈aj José, aj chon̈ab' Arimatea. Te nivan yopisio vin̈ d'a scal eb' yetyajalil. A jun vin̈ chi', tan̈vab'il yoch Dios Yajalil yuj vin̈. Ix stec'b'ej sb'a vin̈, ix c'och vin̈ d'a vin̈aj Pilato. Ix sc'ananemta snivanil Jesús vin̈ d'a vin̈. \v 44 Ix sat sc'ool vin̈aj Pilato chi' ayic ix yab'an vin̈ to toxo ix cham Jesús. Yuj chi' ix yavtancot vin̈ yajal eb' soldado vin̈. Ix sc'anb'an vin̈ d'a vin̈ tato toxo ix cham Jesús chi'. \v 45 Axo ix yab'an vin̈ to toxo ix chami, ix yalan vin̈ to syal b'at yic'anemta snivanil vin̈aj José chi'. \v 46 Ix smanan jun sábana te vach' vin̈aj José chi'. Ix lajvi chi', ix b'at vin̈ yiq'uemta snivanil chi'. Ix sb'ac'anoch c'apac sábana chi' vin̈ d'ay. Ix b'at yac'ancanoch vin̈ d'a yol jun q'uen q'ueen joyb'ilxo el yool. Ix yac'ancanoch jun q'uen vin̈ smaculoc. \v 47 Axo ix María aj Magdala yed' ix María snun vin̈aj José, ix yil eb' ix b'aj ix mucchajcanochi. \c 16 \s1 Ix pitzvixi Jesús \r (Mt 28.1-10; Lc 24.1-12; Jn 20.1-10) \p \v 1 Axo ix ec'b'at sc'ual ic'oj ip, a ix María aj Magdala, ix Salomé yed' ix María snun vin̈aj Jacobo, ix sman juntzan̈ te suc'uq'ui sjab' eb' ix yic sb'at sucanec' eb' ix d'a snivanil Jesús. \v 2 Axo ix sacb'i d'a domingo, val sq'ueul c'u, ix b'at eb' ix b'aj ix mucchajcanoch chi'. \v 3 Axo yic van sb'ey eb' ix chi', ix yalan eb' ix: \p —¿Mach ol ic'anel smacul q'ueen? xchi eb' ix. \p \v 4 Palta axo ix yilanb'at eb' ix, elnacxo smacul q'uen chi'. Te nivaquil q'ueen. \v 5 Axo ix ochc'och eb' ix d'a yol q'ueen, ix yilan eb' ix, c'ojanem jun ángel d'a svach' eb' ix icha yilji eb' vin̈ quelemtac. Ayoch jun pichul jucan yuuj, te sac. Ix te xiv eb' ix yuuj. \v 6 Palta ix yalan jun ángel chi' d'a eb' ix: \p —Man̈ ex xivoc. Van e sayanec' Jesús aj Nazaret, aton jun ix culusajq'uei. Palta toxo ix pitzvixi. Man̈xo ayococh d'a yol q'uen tic. Ilecnab' b'aj ix ul yac'canochta eb' tic. \v 7 Ixiquec, b'at alec d'a eb' sc'ayb'um Jesús chi' yed' d'a vin̈aj Pedro to ol b'ab'laj c'och eyuuj d'a Galilea. Ata' ol eyila', icha yaj yalancan d'ayex, xchi d'a eb' ix. \p \v 8 Ix lajvi chi', elan̈chamel ix elixta eb' ix d'a yol q'ueen. Ix b'at lemnaj eb' ix. Ix te ib'xiq'ue eb' ix yuj xivelal. Malaj junoc mach b'aj ix yal eb' ix, yujto ix te xiv eb' ix. \s1 Ix sch'ox sb'a Jesús d'a ix María aj Magdala \r (Jn 20.11-18) \p \v 9 [A d'a domingo, ayto sacb'i, ata' ix pitzvixi Jesús. Ix lajvi chi', a d'a ix María aj Magdala b'aj ix sb'ab'laj ch'oxej sb'a. A d'a jun ix chi', ata' elnac ucvan̈ eb' enemigo yuj Jesús. \v 10 Axo ix, ix b'at alan d'a eb' ec'nac yed' Jesús d'a yalan̈taxo. Ste cus eb', van yoc' pax eb'. \v 11 Axo ix yalan ix d'a eb' to ix pitzvixi Jesús, to yel ix yil ix. Palta maj schalaj yab' eb' d'a ix. \s1 Ix sch'ox sb'a Jesús d'a chavan̈ eb' sc'ayb'um \r (Lc 24.13-35) \p \v 12 Ix lajvi chi', ix sch'oxan sb'a Jesús d'a chavan̈ eb' sc'ayb'um, ayic van sb'ey eb'. Ch'oc yilji ix yil eb'. \v 13 Yuj chi' ix meltzaj eb'. Ix b'at yalan eb' d'a juntzan̈xo eb' yetb'eyum. Palta an̈ejtona' maj schalaj yab' eb'. \s1 A Jesús ix checanb'at eb' sc'ayb'um \r (Mt 28.16-20; Lc 24.36-49; Jn 20.19-23) \p \v 14 Axo junelxo, ayic van sva eb' sc'ayb'um yuxluchvan̈il, ix sch'oxan sb'a Jesús d'a eb'. Ix tumaj eb' yuuj, yujto chab'c'olal yaj eb', pit eb'. Yujto maj scha yab' eb' d'a eb' ix ilani ayic toxo ix pitzvixi. \v 15 Ix lajvi chi', ix yalanxi d'a eb': \p —Ixiquec d'a masanil yolyib'an̈q'uinal tic. Alequel vach' ab'ix yic colnab'il d'a scal eb' anima smasanil. \v 16 A mach ol ac'anoch d'a sc'ool, syac'an ac'joc bautizar sb'a, ol colchajoc. Palta a eb' max yac'och d'a sc'ool, ol ochcan yaelal d'a yib'an̈ eb'. \v 17 A eb' ol ac'anoch d'a sc'ool, ol sch'ox juntzan̈ milagro tic eb': Yuj in poder ol yic'anel juntzan̈ enemigo eb' d'a eb' anima. Ol lolon eb' d'a juntzan̈ ch'occh'oc ti'al. \v 18 Tato ol syam junoc noc' chan eb', tato ol yuc' junoc tas eb' to scham anima yuuj, malaj ol ic'an eb'. Tato ol yaq'uec' sc'ab' eb' d'a yib'an̈ eb' penaay, ol b'oxoc sc'ool eb', xchican Jesús. \s1 Ix ic'ji pax Jesús d'a satchaan̈ \r (Lc 24.50-53) \p \v 19 Ayic ix lajvi yalan juntzan̈ tic Cajal Jesús d'a eb' schecab' chi', ix ic'jiq'ue d'a satchaan̈. Ata' ix em c'ojan d'a svach' c'ab' Dios. \v 20 Ix lajvi chi', ix b'atcan eb' schecab' chi' yalcanel slolonel Dios d'a junjun lugar. Axo Cajal Jesús ix och yed' eb'. Ix sch'ox juntzan̈ milagro yed' eb', yic chequel to yel jun lolonel tzec' yalel eb' chi'.]