\id LUK lukmat chj, 16/08/06 Helen Ekstrom, Ovidio y Ambrocio Domingo, Chuj San Mateo Ixtatán \h SAN LUCAS \toc1 A Vach' Ab'ix Ix Stz'ib'ejcan SAN LUCAS \toc2 SAN LUCAS \mt2 A Vach' Ab'ix Ix Stz'ib'ejcan \mt1 SAN LUCAS \ip San Lucas sb'i jun libro tic, yujto a vin̈aj Lucas an̈tum tz'ib'annac. A jun libro tic syalcoti to a Jesús Scolumal chon̈ab' Israel yaji, Scolumal pax masanil anima. Syalanpaxi to a Jesús checb'ilcot ul yal vach' ab'ix d'a eb' meb'a'. Syalanpax yuj vin̈aj Juan Bautista yed' tastac sb'onac vin̈. Syalanpax yuj yaljub'al Jesús yed' pax yic ix ac'ji proval, yic ix el yich smunlajel d'a Galilea, yic pax ix och d'a yol chon̈ab' Jerusalén, yic ix ac'jioch d'a yol sc'ab' syaelal, yic ix chami yed' tas ix aj spitzvixi, tas pax ix aj spax d'a satchaan̈. A juntzan̈ tic syalpax d'a San Mateo yed' d'a San Marcos. \ip Palta ay juntzan̈xo tas max b'inajlaj d'a San Mateo yed' d'a San Marcos chi', axo d'a San Lucas tic sb'inaji, aton juntzan̈ tic: Sb'it eb' ángel, yab'ixal eb' vaymitum calnel xid'nac yil Jesús ayic yaljinac, yab'ixal ayic ix c'och Jesús d'a yol stemplo Dios ayic uninto, yab'ixal jun vin̈ aj Samaria, yab'ixal jun vin̈ uninab'il satnacb'ati. A d'a jun libro tic te nivan syal yuj lesal, yuj Yespíritu Dios, yab'ixal eb' ix ix ochnac tzac'an yuj Jesús yed' pax yuj spoder Jesús yac'an lajvoc mul. \c 1 \s1 Tz'ib'ab'ilb'at juntzan̈ ab'ix tic d'a vin̈aj Teófilo \p \v 1-2 Ach Teófilo tzin tz'ib'ejb'at juntzan̈ tic d'ayach. Ay juntzan̈ tas ujinac d'a co cal tic. A eb' tz'alanel slolonel Dios ticnaic, yilnac eb' smasanil chajtil ajnac yel yich juntzan̈ tic. Ichato chi' ix on̈ sc'ayb'an eb'. Tzijtumxo eb' ix naaneli, ix stz'ib'ancan yab'ixal juntzan̈ chi' eb', icha ajnac yel yich. \v 3 A inxo tic, ix in c'ayb'ej juntzan̈ chi' smasanil sic'lab'il. Yuj chi' ach mamin Teófilo, tzin nib'ej tzin tzolb'itej smasanil ab'i tastac ajnac sb'o junjun. \v 4 Icha chi' ol vutoc, yic ol a vach' ojtaquejeli to yel juntzan̈ ix a c'ayb'ej chi'. \s1 Alb'ilcan yaljub'al vin̈aj Juan \p \v 5 Ayic ayoch vin̈aj Herodes reyal d'a Judea, ay jun vin̈ sacerdote scuchan Zacarías, yetb'eyum sb'a vin̈ yed' jun macan̈ eb' sacerdote\f 1.5 \fr 1:5 \ft A eb' sacerdote d'a scal eb' israel chi', ay 24 macan̈ eb'. Junjun macan̈ smunlajn̈ej a sc'och stzolal d'a yib'an̈.\f* scuch Abías. A ix yetb'eyum vin̈, Elisabet sb'i ix, a vin̈aj Aarón ay yin̈tilcan ix. \v 6 Te vach' spensar eb' d'a yichan̈ Dios. Sc'anab'ajej schecnab'il yed' juntzan̈xo sley Dios Cajal eb'. Yuj chi' malaj junoc mach syal yalani to ay smul eb'. \v 7 Malaj junoc yune' eb', yujto max unevilaj ix. Ichamtac animaxo eb' schavan̈il. \v 8 A junel ix ja sc'ual yoch vin̈aj Zacarías chi' d'a stzolal yed' eb' yetsacerdoteal, yic syac'anoch sti' eb' yetisraelal eb' d'a Dios. \v 9 Ix laj yac'an suerte eb', ichataxon smodo. Axo d'a yib'an̈ vin̈aj Zacarías chi' ix emi, yuj chi' ix och vin̈ d'a yol stemplo Dios Cajal. Ata' ix sn̈us incienso vin̈. \v 10 Ayic van sn̈usan vin̈ chi', masanil eb' anima van slesalvi d'a sti' templo chi'. \v 11 Axo yic ayoch vin̈ d'a yol templo chi', ix ul sch'oxan sb'a jun yángel Dios Cajal d'a vin̈. Lin̈anoch d'a stz'ey jun yed'tal b'aj van stz'a incienso chi' d'a svach'. \v 12 Axo ix yilan jun ángel chi' vin̈, ix te sat sc'ol vin̈. Ix te xivpaxb'at vin̈ yuuj. \v 13 Palta ix yalan jun ángel chi' d'a vin̈: \p —Zacarías, man̈ ach xivoc, yujto ix yab' a lesal Dios. A ix etb'eyum ix Elisabet, ol yuneej jun vinac unin ix. Juan ol ac' sb'iej. \v 14 Te nivan a tzalajc'olal ol ja yuuj. Tzijtum eb' anima ol te q'uechaan̈, yujto ol aljoc jun unin chi', \v 15 yujto nivan ol aj yelc'och d'a yichan̈ Dios Cajal. Malaj b'aj ol yuc' vino, malaj pax b'aj ol yuc' an̈. Ayic manto aljoc, ayxo och Yespíritu Dios d'ay. \v 16 Yujn̈ej jun uninal chi', tzijtum eb' etisraelal ol meltzajoch spensar d'a Dios Cajal. \v 17 A vin̈aj Juan chi' ol b'ab'laj d'a yichan̈ Cajalil. Icha sc'ulejnac vin̈aj Elías d'a peca', icha chi' ol yutej sb'a vin̈. Lajan ol aj pax spoder vin̈ yed' vin̈aj Elías chi'. A vin̈ ol cachan eb' mamab'il yed' eb' uninab'il yic slajvi oval d'a scal eb'. A eb' spitej sb'a d'a Dios, yuj vin̈ ol q'uexmaj spensar eb' yic ol sc'anab'ajej eb'. Icha chi' ol yutoc sb'oan sb'a eb' anima, yic listaxo yaj eb' ayic ol javoc Cajalil, xchi jun ángel chi'. \p \v 18 Ix sc'anb'an vin̈aj Zacarías chi' d'a jun ángel chi': \p —¿Tas ol vutoc vojtacaneli tato yel juntzan̈ tzal tic? A in tic icham vinac inxo, chichimxo pax ix vetb'eyum, xchi vin̈. \p \v 19 Ix yalanxi jun ángel chi' d'a vin̈: \p —A in ton tic tzin cuch Gabriel, schecab' in Dios. A' ix in checancot val jun vach' ab'ix tic d'ayach. \v 20 A ticnaic, ol ach queecaxcanoc yujto max a cha tas svala', masanto ol aljoc jun unin chi', ichato chi' ol ach lolonxoc. A jun tic ol ujoc ayic ol ja stiempoal, xchi jun ángel chi'. \p \v 21 Axo eb' anima van stan̈vancan vin̈ d'a sti' chi', ix te sat sc'ol eb', yujto te junip ix ochcan vin̈ d'a yol templo chi'. \v 22 Axo ix elul vin̈, majxo yal-laj slolon vin̈. Ix snaanel eb' to ay tas ix sch'ox Dios d'a vin̈, yujto ayic snib'ej vin̈ sloloni, axon̈ej yed' sc'ab' vin̈ sch'oxo', yujto ix queecaxcan vin̈. \p \v 23 Axo ix lajvi sturno vin̈ chi', ix pax vin̈ d'a spat. \v 24 Ix lajvi chi', axo ix yetb'eyum vin̈, aton ix Elisabet, ix scuchoch jun unin chi' ix. Oye' ujal axon̈ej d'a spat ix ayeq'ui, ix yalan ix icha tic: \v 25 Yuj svach'c'olal Dios Cajal d'ayin, yuj chi' icha tic in aji, yuj chi' man̈xalaj mach ol alan in pecal to malaj vune', xchi ix. \s1 Alb'ilcan yaljub'al Jesús \p \v 26-27 Ay jun ix cob'es scuchan María cajan d'a chon̈ab' Nazaret d'a yol yic Galilea. Ayxo strato ix yed' vin̈aj José. A vin̈aj José chi', yin̈tilal vin̈ vin̈aj rey David. Svaquilxo ujal sch'oxan sb'a ángel Gabriel d'a vin̈aj Zacarías, ix checjixicot yuj Dios d'a ix María chi'. \v 28 Ix ochc'och b'aj ayec' ix, ix yalan d'a ix: \p —Tzalajan̈, yujto te xajan ach yuj Dios Cajal. A' ayn̈ej ec' ed'oc, xchi. \p \v 29 Ayic ix yab'an juntzan̈ chi' ix, ix te sat sc'ol ix. Ix snaub'tan̈an ix tas yuj icha chi' ix yutej jun ángel chi' yalani. \v 30 Ix yalan jun ángel chi' d'a ix: \p —María, man̈ ach xivoc, yujto te nivan svach'c'olal Dios ol yac' d'ayach. \v 31 A ticnaic, ol a cuchcanoch jun vinac unin, JESÚS ol ac' sb'iej. \v 32 A jun chi', nivan ol aj yelc'ochi. Ol aljoc to Yuninal Dios, Jun Yelxo Nivan Yelc'ochi. Aton Dios Cajal ol ac'an och reyal sq'uexuloc vin̈aj rey David, aton smam yicham. \v 33 Aton ol och yajaloc eb' etisraelal d'a masanil tiempo. Malaj b'aq'uin̈ ol lajvoc jun yopisio chi', xchi d'a ix. \p \v 34 —¿Tas ol aj yelc'och jun tzal chi', yujto a in tic mantalaj vin̈ vetb'eyum? xchi ix d'ay. \p \v 35 —A Yespíritu Dios ol ja d'a ib'an̈. A spoder jun Nivan Yelc'ochi, a' ol emul d'a ib'an̈ icha asun. Yuj chi' a jun unin ol aljoc chi', yicn̈ej ton Dios ol ajoc. Ol yal eb' anima to Yuninal Dios. \v 36 A ix a c'ab' oc ix Elisabet, vach'chom chichimxo ix, ol aljoc jun yune' ix. Vach'chom tz'alji d'a ix to malaj b'aq'uin̈ ol aljoc yune' ix, palta a ticnaic svaquilxo ujal scuchanoch yune' ix chi', \v 37 yujto malaj junoc tas ajaltac d'a Dios, xchi jun ángel chi' d'a ix. \p \v 38 —A in tic schecab' in Dios Cajal, yuj chi' ujocab' icha ix al chi' d'ayin, xchi ix d'a jun ángel chi'. \p Ix lajvi chi', ix pax jun ángel chi'. \s1 Ix xid'ec' ix María yil ix Elisabet \p \v 39 A d'a jun tiempoal chi', elan̈chamel ix b'at ix María chi' d'a jun chon̈ab' ay d'a tzalquiltac d'a yol yic Judea. \v 40 Ix c'och ix d'a spat vin̈aj Zacarías chi', ix yac'an stzatzil sc'ool ix Elisabet chi' ix. \v 41 Ix te ib'xiq'ue jun unin d'a yol sc'ool ix Elisabet chi', ayic ix yab'an slolon ix María chi'. Ix te vach' och Yespíritu Dios d'a ix Elisabet chi'. \v 42 Yuj chi' te chaan̈ ix yal ix: \p —A ach tic ec'al svach'c'olal Dios ix yac' d'ayach d'a yichan̈ eb' ix quetixal. Te nivan pax svach'c'olal ol yac' d'a jun une' ol aljoc chi'. \v 43 A in tic, ¿tom ay jab'oc vopisio? A ach tic snun ach Cajalil, palta tzach javi in a c'umej. \v 44 A ix vab'an a loloni, axo jun vune' tic, ix te ib'xiq'ue d'a yol in c'ool, ichato ste tzalaj svab'i. \v 45 A ach tic ix ac'och d'a a c'ool tas ix yal Cajal chi' d'ayach, yuj chi' te vach' ico', yujto yovalil ol ujoc elc'och tas ix yal chi', xchi ix Elisabet chi' d'a ix María chi'. \p \v 46 Yuj chi' ix yal ix María chi' icha tic: \q1 Yed' smasanil in c'ool sval vach' lolonel d'a Cajalil. \q1 \v 47 Ste tzalaj in c'ool d'a Dios co Columal. \q1 \v 48 A in tic schecab' in Dios. Ix oc' sc'ol d'ayin, vach'chom malaj velc'ochi. Yuj chi' masanil tiempo ol yal eb' anima to vach' vico', \q1 \v 49 yujto a Dios te nivan spoder, man̈ jantacoc svach'il ix sch'ox d'ayin. Malaj junocxo mach lajan yed'oc. \q1 \v 50 Masanil tiempo tz'oc' sc'ol d'a jantacn̈ej eb' tz'och ejmelal d'ay. \q1 \v 51 Ix sch'oxeli to te nivan spoder. A eb' syic'chaan̈ sb'a, ix can eb' d'a yalan̈ yuuj. \q1 \v 52 Ix ic'jicanel eb' yajal d'a yopisio. Axo eb' nanam, ix ic'ji chaan̈ eb'. \q1 \v 53 Jantac tas ix ac'ji d'a eb' ay svejel. Axo eb' b'eyum, malaj tas ix ac'ji d'a eb', ix checji pax eb'. \q1 \v 54 Ix och Dios qued'oc a on̈ aj Israel on̈ tic, yujto schecab' caji. Tz'oc'n̈ej sc'ool d'ayon̈, \q1 \v 55 icha yutejnac yalancan d'a eb' co mam quicham, yujto yac'naccan sti' d'a vin̈aj Abraham yed' d'a eb' yin̈tilal d'a juneln̈ej, xchi ix María chi'. \p \v 56 Oxe' ujal ix ec' ix d'a spat ix Elisabet chi', ichato chi' ix paxta ix d'a spat. \s1 A yaljub'al vin̈aj Juan \p \v 57 Axo ix c'och stiempoal yalji yune' ix Elisabet chi', vinac unin jun ix alji chi'. \v 58 A eb' cajan d'a slac'anil ix yed' eb' sc'ab' yoc ix, ix te tzalaj eb' yed' ix ayic ix yab'an eb' to a Dios Cajal ix ac'an svach'c'olal d'a ix. \v 59 Yucub'ixial yalji jun unin chi', ix smolb'an sb'a eb' d'a spat vin̈aj Zacarías chi' yic tz'ac'ji circuncidar jun unin chi'. Ix snib'ej eb' ijan a sb'i vin̈ smam ix yac'och eb' d'ay. \v 60 Axo ix snun chi' ix alan icha tic: \p —Maay, Juan ol sb'iej, xchi ix. \p \v 61 Ix sc'anb'an eb': \p —¿Tas yuuj? ¿Tom ay eb' a c'ab' oc icha chi' sb'i? xchi eb'. \p \v 62 Ichato chi' ix sc'anb'an eb' d'a vin̈aj Zacarías chi', ix yac'an yechel eb' sc'anb'ani tas ol sb'iej jun unin tic. \v 63 Ix sch'oxan yechel vin̈ to tz'ac'jib'at junoc b'aj syal stz'ib'anem vin̈. Yuj chi' ix stz'ib'anem vin̈: “Juan ol sb'iej” xchi vin̈. Masanil eb' ix sat sc'ol yuj jun chi'. \v 64 D'a jun rato chi' ix lolonxiq'ue vin̈aj Zacarías chi', ix och ijan vin̈ yalan vach' lolonel d'a Dios. \v 65 Yuj chi', masanil eb' cajan d'a slac'anil chi', ix te sat sc'ol eb'. Ix laj alji d'a juntzan̈ aldea smasanil d'a tzalquiltac d'a yol yic Judea chi' tas ix uji. \v 66 Masanil eb' ix ab'an jun tic, ix och ijan eb' snaub'tan̈ani, ix laj sc'anb'an yab' eb' d'ay junjun: \p —¿Tas yaj jun unin tic? xchi eb'. Icha chi' ix yal eb' yujto ix sch'ox val spoder Dios d'ay. \s1 A sb'it vin̈aj Zacarías \p \v 67 Axo vin̈aj Zacarías, vin̈ smam jun unin chi', ix och Yespíritu Dios d'a vin̈, yuj chi' ix ac'ji lolon vin̈ yuuj icha tic: \q1 \v 68 Calec vach' lolonel d'a Cajalil, aton co Diosal a on̈ aj Israel on̈ tic, yujto ix javi on̈ scolel a on̈ schon̈ab' on̈ tic. \q1 \v 69 Ol yac'cot jun co Columal te ay spoder. A d'a eb' yin̈tilalcan David, vin̈ schecab', ata' ol aljoc. \q1 \v 70 Icha chi' yutejnac yalancan d'a peca' yuj eb' schecab' sic'b'ileli. \q1 \v 71 Yalannac Dios to ol on̈ scolcanel d'a yol sc'ab' eb' cajc'ool yed' d'a masanil eb' tzon̈ chacaneli. \q1 \v 72 Ol sch'ox svach'c'olal d'a eb' co mam quicham. Man̈ ol satlaj sc'ol d'a jun strato yalnac to yicn̈ej yaji. \q1 \v 73 Aton jun strato chi' yalnac d'a vin̈ co mam quicham aj Abraham a yac'annaccan sti' d'a vin̈ \q1 \v 74 to ol on̈ scol d'a yol sc'ab' eb' cajc'ool, yic man̈ xivc'olaloc scal co b'a d'ay. \q1 \v 75 D'a stojolal scutej co b'a d'ay, an̈ej d'ay scac'och co pensar d'a masanil tiempo. \q1 \v 76 A ach tic, vuninal ach, ol aljoc d'ayach to yalumal ach el slolonel Dios Te Nivan, yujto ol ach b'ab'laj b'at d'a yichan̈ vin̈ Cajal, ol sb'oan spensar eb' anima uuj icha tz'aj sb'o junoc b'e. \q1 \v 77 A ach ol ac' nachajel yuj schon̈ab' tas ol aj scolchaj eb', syalelc'ochi to ol ac'joc lajvoc smul eb'. \q1 \v 78 Yujto te xajan on̈ yuj co Diosal, tz'oc' sc'ool d'ayon̈, yuj chi' ix uji jun tic. Ichato van sacb'i q'uinal, icha chi' ol aj sja jun checb'ilcot yuuj, \q1 \v 79 yic ol och saquilq'uinal d'a eb' ay d'a q'uic'alq'uinal, eb' ay smay scot chamel d'a yib'an̈. A ol ch'oxan d'ayon̈ tas scutej co b'eyb'al yic vach' junc'olal ol on̈ ajoc, xchi vin̈aj Zacarías chi'. \p \v 80 Axo ix q'uib' jun unin chi', ix te och yip d'a yic Dios, ix cajnaj d'a tz'inan luum, masanto ix c'och stiempoal ayic ix sch'oxanelta sb'a d'a eb' yetisraelal. \c 2 \s1 A yaljub'al Jesús \r (Mt 1.18-25) \p \v 1 A d'a jun tiempoal chi', ix yaq'uelta jun órden vin̈aj Augusto, aton vin̈ sat yajal d'a Roma, yic sq'ue vaan sb'isul masanil eb' anima d'a yol smacb'en Roma chi'. \v 2 A vin̈aj Cirenio ayoch gobernadoral d'a yol yic Siria ayic sb'ab'laj b'ischajnac eb' anima smasanil. \v 3 Masanil eb' anima sacleminac yajcanb'ati, tzul yac' tz'ib'chaj sb'a eb' d'a schon̈ab'. \v 4 Yuj chi' a vin̈aj José, ix cot vin̈ d'a chon̈ab' Nazaret d'a yol yic Galilea, ix c'och vin̈ d'a chon̈ab' Belén d'a yol yic Judea, aton b'aj aljinac vin̈aj David d'a peca', yujto a vin̈aj José chi', a vin̈aj David ay yin̈tilal vin̈. \v 5 Ix b'at vin̈ d'a Belén yic syac' tz'ib'chaj sb'a vin̈ yed' ix María, aton ix ayxo strato yed' vin̈, cuchb'iltooch yune' ix yuuj. \v 6 Ayic ayec' eb' d'a Belén chi', ix c'och sc'ual yalji yune' ix chi'. \v 7 Ata' ix alji jun sb'ab'el unin ix. Ix spich ix d'a sb'al, ix yac'anec' c'otan ix b'aj sva noc' chej, yujto man̈xalaj b'aj colan d'a yol mesón. \s1 A eb' ángel yed' eb' tan̈vum calnel \p \v 8 D'a slac'anil chon̈ab' Belén chi' ayec' juntzan̈ eb' vaymitum calnel. \v 9 Elan̈chamel ix ja jun yángel Dios Cajal d'a eb'. Ix ja copnaj stziquiquial Dios Cajal d'a spatic yichan̈ eb'. Ix te xivq'ue eb'. \v 10 Ix yalan jun ángel chi' d'a eb' icha tic: \p —Man̈ ex xivoc yujto ved'nac jun vach' ab'ix d'ayex. Yuj jun ab'ix tic, ol tzalaj masanil anima. \v 11 A d'a Belén, d'a schon̈ab' can vin̈aj David, ata' ix alji jun e Columal q'uiq'ui, aton Cristo Cajal. \v 12 Ol eyila', ayoch sb'al jun unin chi'. Ayec' d'a yol b'aj sva noc' chej, icha chi' ol aj snachajel eyuuj to a', xchi jun ángel chi'. \p \v 13 A d'a jun rato chi', tzijtum eb' ángel ix cot d'a satchaan̈ ix ul sch'oxan sb'a eb' yed' junxo ángel chi', ix yalan vach' lolonel eb' d'a Dios. Ix yalan eb' icha tic: \q1 \v 14 Calec vach' lolonel d'a Dios ay d'a satchaan̈. Ayocab' junc'olal d'a scal eb' anima b'aj ix sch'ox svach'c'olal, xchi eb' ángel chi'. \p \v 15 Ayic toxo ix pax eb' ángel chi' d'a satchaan̈, ix laj yalan junjun eb' tan̈vum calnel chi' icha tic: \p —Coyec d'a Belén chi', b'at quilec tas ix uji ta', aton tas ix schec aljoc Cajalil d'ayon̈, xchi eb'. \p \v 16 Yelc'olal ix b'at eb'. Ix ilchaj ix María yed' vin̈aj José yuj eb'. Ix yilan jun unin chi' eb', c'otanec' b'aj sva noc' chej. \v 17 Ayic ix yilan eb', ix yalan eb' tas ix yal jun ángel chi' d'a eb'. \v 18 Masanil eb' ix ab'ani, ix te sat sc'ool eb' yuj tas ix yal eb' chi'. \v 19 Axo ix María chi', ton̈ej ix yab'can juntzan̈ chi' ix, ix ste naub'tan̈an ix. \v 20 A eb' tan̈vum calnel chi', ix meltzajxi eb', ix yalan vach' lolonel eb' d'a Dios. Ix yac'an yuj diosal eb' d'ay yuj masanil tas ix yab' eb' yed' yuj tas ix yil eb', yujto ix elc'och masanil icha ix alji d'a eb'. \s1 Ix ic'jib'at Jesús d'a stemplo Dios \p \v 21 Ucub'ixitax chi', ix ac'ji circuncidar jun unin chi'. JESÚS ix sb'iejcani, aton jun b'i chi' ix aljican d'a ix María yuj jun ángel atax yic manto scuchoch ix. \p \v 22 Ay juntzan̈ checnab'il yalnaccan vin̈aj Moisés to sc'anab'ajej eb' ix tz'alji yune', yic vach' scan eb' ix d'a yichan̈ ley. D'a sc'ual yic sc'anab'ajan jun checnab'il chi' ix, ix yic'anb'at Jesús eb' d'a chon̈ab' Jerusalén yic syac'anoch jun unin chi' eb' d'a yol sc'ab' Dios Cajal. \v 23 Ix sc'ulej jun tic eb' yujto icha tic tz'ib'yajcan d'a sley Dios Cajal chi': “Junjun vinac unin sb'ab'laj alji, a tz'ac'ji yicoc Dios Cajal,” xchi. \v 24 Ix b'at eb' b'ian, ix yac'an jun silab' eb' d'a Dios icha silab' eb' meb'a' syac'a', icha tas syal sley Dios chi': “Yovalil tz'ac'ji chavan̈oc noc' cuvajte', mato chavan̈oc noc' paramuch,” xchi.\f 2.24 \fr 2:24 \ft A noc' paramuch, tz'och noc' silab'oc eb' meb'a'.\f* \p \v 25 A d'a jun tiempoal chi', ay jun vin̈ cajan d'a Jerusalén scuch Simeón. Te tojol sb'eyb'al jun vin̈ chi'. Slesalvi vin̈ d'a Dios. Van stan̈van vin̈ sc'och sc'ual yic ol colchaj chon̈ab' Israel chi'. Ayoch Yespíritu Dios d'a vin̈. \v 26 Yalnac Dios d'a vin̈ to manto ol cham vin̈ masanto ol yil Cristo vin̈, aton ol checjoccot yuj Cajalil. \v 27 Aton jun vin̈ tic ix checjib'at yuj Yespíritu Dios d'a yamaq'uil templo. Ayec' vin̈ ta' ix ic'jicot Jesús d'a yol yamaq'uil templo chi' yuj vin̈ tz'alji smamoc chi' yed' ix snun, yic sc'anab'ajej eb' tas syal ley. \v 28 Axo vin̈aj Simeón chi' ix chelanq'ue jun unin chi', ix yalan vach' lolonel vin̈ d'a Dios. Ix yalan vin̈: \q1 \v 29 Mamin Vajal, syalxo in cham d'a junc'olal ticnaic, yujto ix elc'och tas ix al d'ayin a in a checab' in tic. \q1 \v 30 Ix yil val in sat sjavican vin̈ Colvajvum tic. \q1 \v 31 Aton vin̈ tic ix ac' yopisio d'a yichan̈ eb' anima smasanil d'a yolyib'an̈q'uinal tic. \q1 \v 32 A vin̈ tic ol ac'an saquilq'uinal d'a eb' man̈ israeloc. Axo jun a chon̈ab' Israel, te nivan ol aj yelc'och yuj vin̈, xchi vin̈. \p \v 33 Axo vin̈aj José yed' ix María, ix te sat sc'ool eb' yuj tas ix yalcan vin̈aj Simeón chi' yuj jun unin chi'. \v 34 Ix lajvi chi', ix sc'anan svach'c'olal Dios vin̈ d'a yib'an̈ eb', ix yalan vin̈ d'a ix María, ix snun Jesús chi' icha tic: \p —Ina jun unin tic, chequeltaxon yaji to nivan eb' quetisraelal ol somchajel spensar yuuj. Tzijtum pax eb' ol b'o spensar yuuj. A' ol ch'oxanoc tas sgana Dios d'a eb', palta tzijtum eb' ol paticaneloc. \v 35 Icha chi' ol aj scheclajelta tas sna junjun anima. A ach tic, ol ja jun c'ual ol ochcan pitz'an cusc'olal d'a a pixan. Ichato ol tecchajoch junoc q'uen espada d'a a pixan, xchi vin̈aj Simeón chi'. \p \v 36 Ay pax jun ix ix ta' scuch Ana. A jun ix chi' syalel slolonel Dios ix. A vin̈ smam ix scuchan Fanuel, yin̈tilal vin̈aj Aser. Te chichimxo ix. Uninto ix snupnajnac ix, uque' ab'il ix yic'laj sb'a eb', ix cham vin̈ yetb'eyum ix. \v 37 84 ab'ilxo scan ix. Max yactejcan stemplo Dios ix, syac'n̈ej servil Dios Cajal ix d'a c'ual, d'ac'val, d'a tzec'ojc'olal yed' d'a lesal. \v 38 D'a jun rato chi' ix c'och ix b'aj ayec' eb' chi'. Ix yac'an yuj diosal ix d'a Dios, ix och ijan ix yalanel yab'ixal Jesús chi' d'a masanil eb' van stan̈van scolchajel chon̈ab' Jerusalén chi'. \s1 Ayic ix paxta eb' d'a Nazaret \p \v 39 Ayic ix lajvi sc'anab'ajan juntzan̈ sleyal alb'ilcan yuj Dios Cajal eb', ix pax eb' d'a schon̈ab' scuch Nazaret, aton jun ay d'a yol yic Galilea. \v 40 Axo jun unin chi', ipan yel q'uinal d'ay, van sq'uib'i, van sjelanb'i, ay val och svach'c'olal Dios d'ay. \s1 A ix c'och Jesús d'a stemplo Dios \p \v 41 A vin̈ tz'alji smamoc Jesús chi' yed' ix snun, junjun ab'il xid'ec' eb' d'a Jerusalén yuj q'uin̈ yic snajicoti tas aj yelnaccot eb' israel d'a Egipto. \v 42 Axo ix tz'acvi slajchavil ab'il sq'uinal Jesús, ix b'atxi eb' d'a Jerusalén d'a q'uin̈ chi' ichataxon sleyal. \v 43 Ayic ix lajvi jun q'uin̈ chi', ix paxta eb'. Axo yune' quelem Jesús, ix can d'a Jerusalén, max snalaj ix snun yed' vin̈aj José tato ix cani. \v 44 A snaan eb' to tzac'an yed' juntzan̈xo eb' tzijtumal anima. Yuj chi', jun c'ual ix b'ey eb'. Axo ix sayanec' eb' d'a scal eb' sc'ab' yoc yed' eb' yamigo, \v 45 malaj. Yuj chi', ix meltzajxi eb' d'a Jerusalén chi' sayxi. \p \v 46 Ato d'a schab'jial ix ilchaj yuj eb' d'a yamaq'uil stemplo Dios, c'ojanem d'a scal juntzan̈ eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés, van smaclan yab'i tas syal eb' vin̈, sc'anb'anpax yab' d'a eb' vin̈. \v 47 Masanil eb' ix ab'an sloloni, ix te och q'uelan eb', yujto te n̈ican, te jelan pax spacani. \v 48 Axo ix yilan eb' smam snun chi', ix te sat sc'ool eb'. Axo ix snun chi' ix alani: \p —Ach vune', ¿tas yuj icha tic tzon̈ utej? A vin̈ a mam tic yed' in, te ilc'olal caji, van ach co sayaneq'ui, xchi ix d'ay. \p \v 49 Ix tac'vi Jesús d'a ix icha tic: \p —¿Tas yuj tzin e sayeq'ui? ¿Tom man̈ eyojtacoc to yovalil a smunlajel in Mam tzul in b'o'o? xchi. \p \v 50 Palta maj nachajel-laj yuj eb' tas ix yala'. \p \v 51 Ichato chi' ix paxta yed' eb' d'a Nazaret, ix sc'anab'ajan tas ix yal eb'. Axo ix snun chi', ix can juntzan̈ chi' d'a spensar ix, ix ste naub'tan̈an ix. \v 52 Vann̈ej sq'uib' Jesús chi', ipan yaj spensar. Stzalaj val Dios yed'oc, stzalaj pax eb' anima yed'oc. \c 3 \s1 Ix yalel slolonel Dios vin̈aj Juan \r (Mt 3.1-12; Mr 1.1-8; Jn 1.19-28) \p \v 1-2 A vin̈aj Juan yuninal vin̈aj Zacarías, ayec' vin̈ d'a tz'inan luum. Ata' ix yal Dios tas ol yal vin̈ d'a eb' anima. A jun tic ujinac ayic 15 ab'ilxo yoch vin̈aj Tiberio yajalil, ayic ayoch vin̈aj Poncio Pilato gobernadoral d'a Judea, axo vin̈aj Herodes ayoch gobernadoral d'a Galilea. Axo vin̈aj Felipe yuc'tac vin̈aj Herodes chi', ayoch gobernadoral d'a Iturea yed' d'a Traconite. Axo vin̈aj Lisanias ayoch gobernadoral d'a Abilinia. Axo eb' vin̈ sat sacerdote, aton vin̈aj Anás yed' vin̈aj Caifás. \v 3 A d'a jun tiempoal chi', ix schael yich vin̈aj Juan chi' yec' d'a masanil juntzan̈ lugar ay d'a slac'anil sti' a' Jordán. Ix laj yalan vin̈ d'a eb' anima to syac' bautizar sb'a eb', snaan sb'a eb' yic tz'ac'ji lajvoc smul eb'. \v 4 Icha chi' ix aj yelc'och tas tz'ib'ab'ilcan yuj vin̈aj Isaías schecab' Dios, ayic yalannaccan yab'ixal vin̈aj Juan chi' vin̈ icha tic: \q1 Ay jun d'a tz'inan luum, ol yal icha tic: Icha tz'aj sb'o b'e ayic sjavi junoc yajal, icha chi' tzeyutej e b'oan e b'eyb'al, yujto ol javoc vin̈ Cajal. \q1 \v 5 Masanil ch'olquixtac ol laj pan̈anb'oc. Masanil lum vitz yed' lum tzalan ol pan̈lajoc. Axo juntzan̈ b'e cumquiltac ol tojolb'oc yed' juntzan̈ amquiltac tojolxon̈ej ol ajoc. \q1 \v 6 A junjun chon̈ab' ol ilanoc to ay colnab'il syac' Dios, xchicani. \p \v 7 Ayic ix javi eb' anima d'a vin̈aj Juan chi' yic tz'ac'ji bautizar eb' yuj vin̈, ix yalan vin̈ d'a eb': \p —A ex tic, te jelan ex d'a chucal icha noc' chan. ¿Mach ix alan d'ayex tato ol yal e colan e b'a d'a jun nivan yaelal van sjavi yuj yoval sc'ol Dios? \v 8 Tato tze na e b'a d'a e mul, yovalil vach' tzeyutej e b'eyb'al, yic scheclajeli to yel ix e na e b'a. Man̈ eyal icha tic: Malaj pena, yin̈tilon̈can vin̈aj Abraham, man̈ xe chioc. Yujto a in tic sval d'ayex, tato sgana Dios, syal yoch juntzan̈ q'uen q'ueen tic yin̈tiloc vin̈aj Abraham chi' e q'uexuloc. \v 9 A jun nivan yaelal ol javoc, lajan icha junoc vin̈ lista yaj yed' sch'acab' d'a yich juntzan̈ te' avb'en te'. Jantacn̈ej te' chuclaj sat syac'a', ol laj sch'aquel te' vin̈. Ol syumanb'at te' vin̈ d'a cal c'ac', xchi vin̈aj Juan chi' d'a eb'. \p \v 10 —¿Tas vach' sco c'ulej jun? xchi eb' d'a vin̈. \p \v 11 —A eb' ay chab'oc scamix, yac'ocab' junoc eb' d'a eb' malaj yico'. A eb' ay tas sva'a, spucocab' ec' eb' d'a eb' malaj yico', xchi vin̈ d'a eb'. \p \v 12 Ix c'och pax juntzan̈ eb' tecumel alcabar yic syac'an bautizar sb'a eb'. Ix sc'anb'an eb' d'a vin̈: \p —Ach co c'ayb'umal, ¿tas vach' sco c'ulej? xchi eb'. \p \v 13 —Ayic tze c'ananel stumin eb' anima, man̈ e c'an jab'ocxo d'a yib'an̈ icha syal ley, xchi vin̈ d'a eb'. \p \v 14 Ay pax eb' soldado ix c'anb'an d'a vin̈: \p —A on̈xo pax tic, ¿tas sco c'ulej? xchi eb'. \p —Man̈ e xib'tej eb' anima yuj eyesanoch junoc tas d'a yib'an̈ yic tzeyiq'uec' junoc tas d'a eb'. Schaocab' e c'ool ichataxon e tojol, xchi vin̈ d'a eb'. \p \v 15 Ay eb' anima chi' ix naub'tan̈ani, ix sc'anb'an eb' tato a vin̈aj Juan chi' aton Cristo. \v 16 Palta ix yalan vin̈ d'a eb' smasanil: \p —Val yel, a in tic tzex vac' bautizar d'a a a', palta ay junxo toto ol javoc. A' ol ac'anoch Yespíritu Dios d'ayex, icha c'ac' ol em d'a eyib'an̈. Ichato ol ex ac'joc bautizar yuuj. A jun chi' ec'to yopisio d'a vichan̈. Man̈ in mojoc svac' servil, vach'chom ton̈ej tzin tij sch'an̈al xan̈ab'. \v 17 A jun chi' lajan icha junoc vin̈ schayej strigo, tz'el smatz'il d'a scal. Slajvi schayan ixim, syac'ancanem ixim d'a yol yed'tal. Axo smatz'il ixim tz'elcani, slan̈canb'at vin̈ d'a yib'an̈ jun c'ac' malaj b'aq'uin̈ stupi, xchi vin̈aj Juan chi'. \p \v 18 Tzijtumto juntzan̈xo c'ayb'ub'al icha juntzan̈ tic ix yalel vin̈ d'a eb' anima chi', ix yalanpax vach' ab'ix vin̈ d'a eb'. \v 19 A vin̈ ix cachanpax vin̈aj Herodes, vin̈ ayoch gobernadoral, yujto ix yic' ix smu' vin̈ scuchan Herodías. Ix scachanpax vin̈ yuj juntzan̈xo chucal sc'ulej. \v 20 Palta a vin̈aj Herodes chi' maj sc'anab'ajej vin̈ tas ix alji d'ay. Ay junxo chucal ix sc'ulej vin̈ yujto ix yac'och vin̈aj Juan chi' vin̈ d'a preso. \s1 Ix ac'ji bautizar Jesús \r (Mt 3.13-17; Mr 1.9-11) \p \v 21 Ayic mantzac och vin̈aj Juan chi' d'a preso, van yac'an bautizar eb' anima vin̈, ix yac' pax bautizar Jesús vin̈. Yacb'an van slesalvi Jesús, ix jacvi satchaan̈. \v 22 Axo Yespíritu Dios ix emul d'a yib'an̈ icha noc' paramuch. Ix yab'an yoch jun lolonel d'a satchaan̈ icha tic: \p —A ach tic, Vuninal ach, xajanab'il ach vuuj. Tzin tzalaj val ed'oc, xchi jun av chi'. \s1 Eb' smam yicham Jesús \r (Mt 1.1-17) \p \v 23 A Jesús ayxom 30 ab'iloc sq'uinal ayic ix syamanoch smunlaji. Tz'alji d'ay to yuninal vin̈aj José. Aton sb'i smacan̈il eb' smam yicham tic: Schab'at d'a vin̈aj Elí masanto slajvican c'och d'a vin̈aj Adán. Vin̈aj Elí, \v 24 vin̈aj Matat, vin̈aj Leví, vin̈aj Melqui, vin̈aj Jana, vin̈aj José, \v 25 vin̈aj Matatías, vin̈aj Amós, vin̈aj Nahum, vin̈aj Esli, vin̈aj Nagai, \v 26 vin̈aj Maat, vin̈aj Matatías, vin̈aj Semei, vin̈aj José, vin̈aj Judá, \v 27 vin̈aj Joana, vin̈aj Resa, vin̈aj Zorobabel, vin̈aj Salatiel, vin̈aj Neri, \v 28 vin̈aj Melqui, vin̈aj Adi, vin̈aj Cosam, vin̈aj Elmadam, vin̈aj Er, \v 29 vin̈aj Josué, vin̈aj Eliezer, vin̈aj Jorim, vin̈aj Matat, \v 30 vin̈aj Leví, vin̈aj Simeón, vin̈aj Judá, vin̈aj José, vin̈aj Jonam, vin̈aj Eliaquim, \v 31 vin̈aj Melea, vin̈aj Mainán, vin̈aj Matata, vin̈aj Natán, \v 32 vin̈aj David, vin̈aj Isaí, vin̈aj Obed, vin̈aj Booz, vin̈aj Salmón, vin̈aj Naasón, \v 33 vin̈aj Aminadab, vin̈aj Admin, vin̈aj Aram, vin̈aj Esrom, vin̈aj Fares, vin̈aj Judá, \v 34 vin̈aj Jacob, vin̈aj Isaac, vin̈aj Abraham, vin̈aj Taré, vin̈aj Nacor, \v 35 vin̈aj Serug, vin̈aj Ragau, vin̈aj Peleg, vin̈aj Heber, vin̈aj Sala, \v 36 vin̈aj Cainán, vin̈aj Arfaxad, vin̈aj Sem, vin̈aj Noé, vin̈aj Lamec, \v 37 vin̈aj Matusalén, vin̈aj Enoc, vin̈aj Jared, vin̈aj Mahalaleel, vin̈aj Cainán, \v 38 vin̈aj Enós, vin̈aj Set, vin̈aj Adán. A vin̈aj Adán chi', a Dios b'oannac vin̈. \c 4 \s1 Ac'jinac proval Jesús yuj vin̈ diablo \r (Mt 4.1-11; Mr 1.12-13) \p \v 1 A Jesús te ayoch Yespíritu Dios d'ay, ix el b'aj ayec' d'a a' nivan Jordán. Ix ic'jib'at yuj Espíritu chi' d'a tz'inan luum. \v 2 40 c'ual ix ec' ta', axo vin̈ diablo ix c'och yac' proval. Maj valaj Jesús chi' d'a juntzan̈ c'ual chi', yuj chi' ix och svejel. \v 3 Ix yalan vin̈ diablo chi' d'ay: \p —Ina Yuninal ach Dios, al d'a jun q'ueen tic to tz'och panil, xchi vin̈ d'ay. \p \v 4 Ix tac'vi Jesús d'a vin̈: \p —Syal d'a Slolonel Dios Tz'ib'ab'ilcan icha tic: Man̈ yujocn̈ej tas svaji ay co q'uinal, xchi Slolonel chi', xchi d'a vin̈. \v 5 Ix lajvi chi', ix ic'jiq'ue Jesús d'a jun nivan tzalan yuj vin̈. Ix sch'oxan juntzan̈ nivac chon̈ab' vin̈ d'a masanil yolyib'an̈q'uinal tic d'a Jesús chi'. \v 6 Ix yalan vin̈ d'ay: \p —Ol ach vac'och yajalil d'a masanil juntzan̈ chon̈ab' tzin ch'ox tic d'ayach. Ol ach och b'eyumal yuuj. A juntzan̈ tic d'a yol in c'ab' ay, svac'n̈ej d'a mach b'aj in gana svac'a'. \v 7 Tato tzach em cuman d'ayin, tzalan a b'a d'ayin, icn̈ej yaj juntzan̈ tic smasanil, xchi vin̈ diablo chi' d'ay. \p \v 8 Axo ix yalan Jesús d'a vin̈: \p —Syal d'a Slolonel Dios Tz'ib'ab'ilcani: An̈ej d'a Dios Cajal tzeyal e b'a. An̈ej pax d'ay tzeyaq'uem e b'a, xchi d'a Slolonel chi', xchi d'a vin̈. \p \v 9 Ix lajvi chi', ix ic'jixib'at Jesús yuj vin̈ diablo chi' d'a chon̈ab' Jerusalén. Ix yic'anq'ue vin̈ d'a schon stemplo Dios, ix yalan vin̈ d'ay: \p —Ina Yuninal ach Dios, eman̈ chennaj d'a sat luum chi', \v 10 yujto syal d'a Slolonel Dios chi': \q1 Ol yal Dios d'a eb' yángel to tzach stan̈vej eb'. \q1 \v 11 Ol ach quetzchajq'ue yuj eb', yic vach' man̈ ol a tenoch oc d'a q'uen q'ueen, xchi Slolonel Dios chi', xchi vin̈ diablo chi'. \v 12 Ix yalan Jesús d'a vin̈: \p —Tz'ib'yajpaxcani: Man̈ eyac' proval Cajal, aton co Diosal, xchi d'a Slolonel Dios, xchi Jesús. \p \v 13 Yujto man̈xa junocxo tas b'aj syal yac'ji proval Jesús yuj vin̈ diablo chi', yuj chi' ix actajcan yuj vin̈ junoc tiempoal. \s1 Elnac yich smunlajel Jesús \r (Mt 13.53-58; Mr 6.1-6) \p \v 14 Ix jax Jesús d'a Galilea, te ayoch spoder Yespíritu Dios d'ay. Ix laj ab'chaj yab'ixal d'a juntzan̈ lugar chi'. \v 15 Ix ec' sc'ayb'ej eb' anima d'a yoltac spatil culto. Masanil eb' ix alan vach' lolonel d'ay. \p \v 16 Ichato chi' ix c'och d'a chon̈ab' Nazaret b'aj q'uib'nac. Axo d'a sc'ual syic' yip eb' israel, ix och d'a yol spatil culto ichataxon smodo. Ix q'ue lin̈an yic syavtan Slolonel Dios Tz'ib'ab'ilcani.\f 4.16 \fr 4:16 \ft Sq'ue lin̈an mach tz'avtan Slolonel Dios Tz'ib'ab'ilcani.\f* \v 17 Yuj chi', ix ac'jib'at jun b'aj tz'ib'ab'ilcan Slolonel Dios chi' d'ay, aton tas tz'ib'ab'ilcan yuj vin̈aj Isaías schecab' Dios. Ix xuyanb'ati, ix sayan b'aj syal icha tic: \q1 \v 18 A Yespíritu Dios Cajal ayoch d'ayin, yujto a' ac'jinac vopisio yic svalanel jun vach' ab'ix d'a eb' meb'a'. In scheccoti yic svac' snivanil sc'ool eb' ilc'olal yaji. Tzul val yab' eb' icha preso yaji chajtil tz'aj scolchaj eb'. In checjicot vac' b'oxoc eb' max uji yilani. Tzul vic'anel eb' ayoch tas d'a yib'an̈ d'a libre. \q1 \v 19 An̈ejtona' tzul valaneli to toxo sja stiempoal jun colnab'il syac' Dios Cajal. Icha chi' syal Slolonel Dios tic, xchi Jesús d'a eb'. \p \v 20 Ix chulanxican jun b'aj tz'ib'ab'ilcan chi', ix yac'anxi d'a vin̈ sic'umal. Ichato chi' ix em c'ojan\f 4.20 \fr 4:20 \ft Tz'em c'ojan eb' ayic syalanel slolonel co Mam Dios eb'.\f* sc'ayb'ej eb'. Axo masanil eb' ayoch d'a yol chi', ix te och q'uelan eb' d'ay. \v 21 Ix syamanoch sc'ayb'an eb', ix yalani: \p —A val d'a jun c'ual tic, ix elc'och syal Slolonel Dios tic d'a eyichan̈, xchi d'a eb'. \p \v 22 Masanil eb' ix te sat sc'ool yuj juntzan̈ lolonel vach' ix yal Jesús, yuj chi' ix yal vach' lolonel eb' d'ay. Ix laj sc'anb'an yab' junjun eb': \p —¿Man̈toc a vin̈ tic yuninal vin̈aj José? xchi eb'. \p \v 23 Yuj chi' ix yal Jesús d'a eb': \p —A ex ton tic ol eyal d'ayin: Ach an̈tum, munil tzan̈tej a b'a. A tas a c'ulejnac d'a chon̈ab' Capernaum, c'ulej pax d'a a chon̈ab' tic quila', xe cham d'ayin. \v 24 Val yel sval d'ayex, malaj junoc schecab' Dios ay yelc'och d'a sat eb' yetchon̈ab'. \v 25 Tze nacot yab'ixal vin̈aj Elías d'a peca', chajtil ec'nac vin̈. Nan̈al schan̈il ab'il man̈xo yac'nacoc n̈ab'. Te nivan vejel janac d'a yib'an̈ eb' anima smasanil. A d'a jun tiempoal chi', tzijtum eb' ix chamnac yetb'eyum ay d'a scal eb' quetisraelal. \v 26 Palta man̈oc d'a junoc eb' ix chi' checjinacb'at vin̈aj Elías yuj co Mam Dios yic scolvaji. An̈ej d'a jun ix aj Sarepta d'a yol yic Sidón, an̈ej ta' c'ochnac vin̈. \v 27 An̈ejtona', tze napaxcot yab'ixal jun vin̈ schecab' Dios scuchan Eliseo. Tzijtum eb' quetisraelal yamchajnac yuj jun yab'il scuch lepra. Palta malaj junoc eb' b'oxinac yuj vin̈aj Eliseo chi', an̈ej jun vin̈ aj Siria scuchan Naamán, an̈ej vin̈ b'oxinac yuj vin̈, xchi Jesús d'a eb'. \v 28 Axo eb' ayec' yed' ta', ayic ix yab'an eb', ix te cot yoval eb' smasanil d'ay. \v 29 Yuj chi' ix laj q'ue vaan eb', ix spechanel eb' d'a stiel chon̈ab', yujto a jun chon̈ab' chi' d'a jolom tzalan ay, ata' ijan ix syumb'at eb' d'a sat c'acap. \v 30 Palta axo Jesús b'en̈ej ix ec'b'at d'a scal eb', ix b'ati. \s1 Ix b'oxi sc'ool jun vin̈ ayoch enemigo d'ay \r (Mr 1.21-28) \p \v 31 Ichato chi', ix emta Jesús d'a chon̈ab' Capernaum d'a yol yic Galilea. Ata' ix sc'ayb'ej eb' anima d'a sc'ual ic'oj ip. \v 32 Ix te sat sc'ool eb' yab'an juntzan̈ c'ayb'ub'al chi', yujto ayic ix yalaneli, ix checlaji to te ay yopisio yuj Dios. \p \v 33 A d'a yol spatil culto ay jun vin̈ ayoch enemigo d'ay. Ix el yav jun enemigo chi'. \p \v 34 —Ach Jesús aj Nazaret. ¿Tas yuj tzac'och a b'a qued'oc? ¿Tom tzach javi on̈ a sateli? Vojtac ach, a ach tic sic'b'il ach el yuj Dios, xchi jun enemigo chi'. \p \v 35 Axo Jesús ix tuman jun enemigo chi', ix yalan d'ay: \p —Tz'in xa chi, actejcan jun vin̈ tic, xchi d'ay. Ix lajvin̈ej chi', ix syuman telvoc jun vin̈ b'aj ayoch chi', ix eli, maj lajvoclaj vin̈ yuuj. \v 36 Masanil eb' anima ayec' ta', ix te sat sc'ol eb' yuuj, ix laj yalan junjun eb': \p —¿Tastaxlaj yaj juntzan̈ slolonel jun vin̈ tic? A slolonel vin̈ tic sch'oxaneli to ay spoder schecanel juntzan̈ enemigo tic, tz'el eb' b'ian, xchi eb'. \p \v 37 Ix laj el yab'ixal Jesús d'a juntzan̈ lugar ay d'a slac'anil chi'. \s1 Ix laj b'oxi sc'ol eb' penaay yuj Jesús \r (Mt 8.14-17; Mr 1.29-34) \p \v 38 Axo ix elta Jesús d'a yol spatil culto, ix c'och d'a spat vin̈aj Simón. A ix sn̈i' vin̈aj Simón chi', te penaay ix yuj c'ac'al yab'il. Ix tevi eb' d'a Jesús yuj ix. \v 39 Ix snitzanb'at sb'a Jesús chi' b'aj jichanec' ix chi', ix scachanoch vaan jun ilya chi'. Ix el jun c'ac'al yab'il chi' d'a ix. Junanto rato chi' ix q'ue vaan ix, ix c'atc'ajcot eb' yuj ix. \p \v 40 Axo d'a yemc'ualil, masanil juntzan̈ eb' penaay ix ic'jicot d'a Jesús. Ch'occh'oc ilyail tz'ic'an eb'. Ix yac'anec' sc'ab' d'a yib'an̈ eb', ix laj b'oxican eb'. \v 41 Tzijtum eb' anima b'aj ix laj el eb' enemigo, ix laj el yav eb', ix yalan eb': \p —A ach tic Yuninal ach Dios, xchi eb' d'ay. \p Palta axo Jesús ix cachan eb' enemigo chi', maj schalaj lolon eb', yujto ojtacab'il yuj eb' to Cristo. \s1 Ix yalel slolonel Dios Jesús d'a Galilea \r (Mr 1.35-39) \p \v 42 Ayic van sacb'i, ix b'at Jesús d'a stiel chon̈ab' b'aj tz'inan. Axo eb' anima, van sayjiec' yuj eb', ix c'och eb' b'aj ayec' chi'. Sgana eb' maj b'atlaj Jesús chi', \v 43 palta ix yalan d'a eb': \p —Yovalil ol b'at val pax el yab'ixal d'a juntzan̈xo chon̈ab', yic syab' eb' chajtil tz'aj yoch eb' d'a yol sc'ab' Dios. Yuj chi' in checjicoti, xchi d'a eb'. \p \v 44 Ix ec'n̈ej Jesús d'a yoltac spatil culto d'a yol yic Judea. Ix yalanel slolonel Dios. \c 5 \s1 Tzijtum noc' chay ix yamchaji \r (Mt 4.18-22; Mr 1.16-20) \p \v 1 A junel ayec' Jesús d'a sti' a' n̈ajab' Genesaret.\f 5.1 \fr 5:1 \ft An̈eja' sb'i a' n̈ajab' yic Galilea.\f* Tzijtum anima ix c'och d'ay, ix te vitz'c'aj yuj eb' yujto snib'ej eb' syab' slolonel Dios. \v 2 Ix yilani ayec' chab' yunetac barco d'a sti' a', malaj mach ayoch d'a yool, yujto ix elta juntzan̈ eb' yamum chay d'a yol te', van sjuc'anel schimpa eb', yic syamlab' chay chi'. \v 3 Yuj chi' ix och Jesús d'a yol jun te' barco chi', aton te' yic vin̈aj Simón. Ix yalan d'a vin̈ to snitzoch jab'oc te' vin̈ d'a yol a'. Ix lajvi chi' ix em c'ojan d'a yol te', ix och ijan sc'ayb'an eb' anima chi' d'a sti' a'. \v 4 Ix lajvi sc'ayb'an eb', ix yalanpax d'a vin̈aj Simón chi': \p —Coyec yed' te' e barco tic b'aj te jul a', ata' ol eyaq'uem e chimpa, xchi Jesús chi'. \p \v 5 —Ach co C'ayb'umal, jun ac'val ix cac'lej co yaman noc' q'uiq'ui, malaj val junoc noc' ix quic'a'. Palta yujn̈ej to a ach tzala', ol b'at caq'uem co chimpa tic junelxo, xchi vin̈aj Simón chi' d'ay. \p \v 6 Axo yic ix yac'anem eb', man̈xo jantacoc noc' ix yamchaji. A schimpa eb' chi' ijan ix n̈ic'chajb'ati. \v 7 Ix sb'echc'ab'ancot juntzan̈xo eb' yetb'eyum eb' d'a junxo barco yic tz'och eb' yed' eb'. Ix javi eb', ix b'ud'ji chab' te' barco chi'. Ijan ix b'at te' d'a yol a' yuj yalil noc'. \v 8 Axo ix yilan jun chi' vin̈aj Simón Pedro chi', ix em cuman vin̈ d'a yichan̈ Jesús, ix yalan vin̈ d'ay: \p —Mamin, ma max ach el d'a in tz'ey, yujto a in tic, te chuc in, xchi vin̈. \p \v 9 Icha chi' ix yutej vin̈ yalani, yujto ix te sat sc'ol vin̈ yed' juntzan̈xo eb' yetb'eyum yuj juntzan̈ noc' tzijtumal chay ix syam eb' chi'. \v 10 An̈ejtona' vin̈aj Jacobo yed' vin̈aj Juan, aton eb' vin̈ yuninal vin̈aj Zebedeo, ix te sat sc'ol eb' vin̈. Yetyamum chayil sb'a eb' vin̈ yed' vin̈aj Simón chi'. Ix yalan Jesús d'a vin̈aj Simón chi': \p —Man̈ ach xivoc. Icha tzutej a yaman noc' chay tic, icha chi' ol utoc ic'ancot eb' anima d'ayin, xchi d'a vin̈. \p \v 11 Axo ix elc'och juntzan̈ barco chi' d'a sti' a', ix yactancan juntzan̈ syamc'ab' eb' chi', ix och tzac'an eb' yuj Jesús. \s1 B'oxinac sc'ool jun vin̈ penaay yuj lepra \r (Mt 8.1-4; Mr 1.40-45) \p \v 12 A junel ayec' Jesús d'a jun chon̈ab', ix c'och jun vin̈ d'ay, ayq'ue yab'il lepra d'a snivanil vin̈ smasanil. A ix yilanoch Jesús chi' vin̈, ix em cumnaj vin̈, ix em n̈ojnaj vin̈ d'a sat luum, ix yalan vin̈ d'ay: \p —Mamin, ta syal a c'ool tzin a b'oxicani, xchi vin̈. \p \v 13 Axo Jesús ix yamlan vin̈, ix yalani: \p —In gana sb'oxican a c'ool, xchi d'a vin̈. Ayic ix yalan Jesús icha chi', ix el jun yab'il chi' d'a vin̈. \v 14 Ix lajvi chi', ix cham val yalan d'a vin̈: \p —Ayta b'aj tzal jun tic. Palta ixic, b'at ch'ox a b'a d'a vin̈ sacerdote. B'at ac'an jun silab' d'a Dios, icha yalnaccan vin̈aj Moisés, yic tz'ilji to ach b'oxi, xchi Jesús chi' d'a vin̈. \p \v 15 A yab'ixal Jesús chi', ix pucaxn̈ej d'a scal eb' anima. Tzijtum eb' ix smolb'ej sb'a yic syab' eb' tas syala', yic sb'oxican sc'ol eb' yuuj. \v 16 Ix yiq'uel sb'a d'a scal eb', ix b'at lesal b'aj malaj eb' anima. \s1 B'oxinac sc'ool jun vin̈ sicb'inaqueli \r (Mt 9.1-8; Mr 2.1-12) \p \v 17 D'a jun c'u van sc'ayb'an eb' anima Jesús, c'ojc'umb'a juntzan̈ eb' fariseo yed' pax eb' c'ayb'um d'a ley Moisés. A d'a junjun chon̈ab' d'a yol yic Galilea yed' d'a yol yic Judea ix laj cot eb'. Ay pax eb' ix cot d'a Jerusalén. Axo Jesús ix checlajel spoder Dios d'ay, ayic ix yac'an b'oxoc sc'ol eb' penaay. \v 18 Ichato chi' ix c'och juntzan̈ eb' vin̈, b'achb'il jun vin̈ sicb'inaquel yuj eb' vin̈ yed' svaynub'. Sgana eb' vin̈ tz'och d'a yol pat syac'anoch eb' vin̈ d'a yichan̈ Jesús. \v 19 Palta maj ilchajlaj yuj eb' vin̈ b'aj tz'ochi yujto te vitz'an yuj eb' anima. Yuj chi' ix q'ue eb' vin̈ d'a span̈anil yib'an̈ jun pat chi', ix yolan yib'an̈ pat chi' eb' vin̈, ix yac'anemta vin̈ penaay chi' eb' vin̈ yed' svaynub' d'a scal eb' anima d'a yichan̈ Jesús chi'. \v 20 Axo ix yilan Jesús chi' to ix yac'och sc'ool eb' vin̈ d'ay, yuj chi' ix yalan d'a vin̈ penaay chi': \p —Ach anima, toxo ix ac'ji lajvoc a mul, xchi d'a vin̈. \p \v 21 Yuj chi', axo eb' c'ayb'um d'a ley Moisés yed' eb' fariseo, ix och ijan eb' snaub'tan̈ani: ¿Tas yaj jun vin̈ tic? Van sb'uchvaj vin̈ d'a Dios. Malaj junoc mach syal yac'an lajvoc mul, an̈ej Dios, xchi eb' d'a spensar. \p \v 22 Palta a Jesús yojtacxo tas van snaan eb' chi', yuj chi' ix yalan d'a eb': \p —¿Tas yuj tze naub'tan̈ej jun tic? \v 23 ¿Tas junoc secojtac calan tze na'a? ¿A a mul toxo ix ac'ji lajvoc, xco chama, ma: Q'uean̈ vaan, b'eyan̈, mato xco chi? \v 24 A ticnaic, ol in ch'ox d'ayex to a in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic, ay vopisio vac'an lajvoc smul eb' anima ay d'a yolyib'an̈q'uinal tic. \p Ix yalan Jesús d'a vin̈ sicb'inaquel chi': \p —A in tic sval d'ayach, q'uean̈ vaan, ic'chaan̈ a vaynub' tic, ixic d'a a pat, xchi d'a vin̈. \p \v 25 D'a jun rato chi', ix q'ue vaan vin̈ sicb'inaquel chi' d'a yichan̈ eb'. Ix yic'anchaan̈ svaynub' vin̈ b'aj jichan ec' chi'. Ix pax vin̈ d'a spat, ix yalan vach' lolonel vin̈ d'a Dios. \v 26 Ix laj och q'uelan eb' smasanil ix laj yalan vach' lolonel eb' d'a Dios, ix te sat sc'ol eb', yuj chi' ix laj yal eb': \p —Ix te sat co c'ool quilan juntzan̈ tic, xchi eb'. \s1 Ix avtaj vin̈aj Leví yuj Jesús \r (Mt 9.9-13; Mr 2.13-17) \p \v 27 Ix lajvi chi', ix elta Jesús, ix yilan jun vin̈ tecumel alcabar scuchan Leví,\f 5.27 \fr 5:27 \ft A vin̈aj Leví, Mateo pax sb'i vin̈ d'a Evangelio San Mateo 9.9.\f* c'ojanec' vin̈ b'aj stequel alcabar chi'. Ix yalan Jesús d'a vin̈: \p —Ochan̈ in c'ayb'umoc, xchi. \p \v 28 Ix q'ue vaan vin̈, ix yactancan smasanil, ix och vin̈ sc'ayb'umoc Jesús chi'. \p \v 29 Ichato chi', ix och jun nivan vael d'a spat vin̈ yic sva Jesús yed'oc. Tzijtum eb' vin̈ tecumel alcabar yed' juntzan̈xo eb' anima ix och yed' eb' d'a mexa. \v 30 Axo eb' vin̈ fariseo yed' eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés chi', ix och ijan eb' vin̈ yalan d'a eb' sc'ayb'um Jesús chi' icha tic: \p —¿Tas yuj tzex va'i, tzeyuc'an a' yed' juntzan̈ eb' vin̈ tecumel alcabar tic yed' eb' chuc sb'eyb'al tic? xchi eb' vin̈ d'a eb'. \p \v 31 Yuj chi', ix yal Jesús d'a eb' vin̈: \p —Q'uinaloc ay junoc vin̈ an̈tum ticnaic. A eb' vach' sc'ool, ¿tom ay tz'och vin̈ yuj eb'? An̈ej eb' penaay ay tz'och vin̈ yuuj. \v 32 Man̈ yujoc vavtan eb' toxon vach' sb'eyb'al snaani, in javi. Palta yuj vavtan eb' yojtac to chuc sb'eyb'al, yic vach' sna sb'a eb' yuj smul, xchi d'a eb' vin̈. \s1 Max schalaj sb'a jun icham b'eyb'al yed' jun ac' c'ayb'ub'al \r (Mt 9.14-17; Mr 2.18-22) \p \v 33 Ix lajvi chi', ix yalan eb' vin̈ d'a Jesús: \p —A eb' sc'ayb'um vin̈aj Juan, vin̈ tz'ac'an bautizar yed' eb' sc'ayb'um eb' vin̈ fariseo, tzijtum el tz'och eb' d'a tzec'ojc'olal, slesalvi eb'. Palta axo eb' a c'ayb'um tic, ¿tas yuj an̈ej vael syac' eb'? xchi eb' vin̈ d'ay. \p \v 34 Ix yalan Jesús d'a eb' vin̈: \p —Q'uinaloc ay junoc nupnajel, ¿tom syal eyac'anoch eb' avtab'il d'a nupnajel chi' d'a tzec'ojc'olal yacb'an aytoec' vin̈ van yoch yetb'eyum chi' yed' eb'? \v 35 Palta ol ja sc'ual ol ic'joc el vin̈ d'a scal eb', ichato chi' ol och eb' d'a tzec'ojc'olal, xchi d'a eb' vin̈. \p \v 36 Ix lajvi chi', ix yalanxi junxo ab'ix tic d'a eb' vin̈: \p —Malaj junoc on̈ ay junoc ac' pichul sco n̈iq'uelta jab'oc, scac'anoch snipuloc junoc c'a pichul. Tato icha chi' scutej, tz'ixtaxel jun ac'to chi'. An̈ejtona', tz'ixtax pax el jun c'a pichul chi' yuj jun ac'to chi'. \v 37 Ol val junxo ch'oxnab'il: Max yal-laj yac'chajem vino manto sipji d'a yol junoc noc' c'a tz'um yed'tal vino,\f 5.37 \fr 5:37 \ft Il nota d'a Mateo 9.17.\f* tato icha chi', sn̈ic'chaj jun tz'uum chi' yuj vino chi', tz'ixtax scha macan̈il. \v 38 Yuj chi', a d'a yol noc' ac' tz'uum tzeyaq'uem vino manto sipji, icha chi' vach' ol can schab'il. \v 39 An̈ejtona', tato ay eb' an̈eja' tzato uc'an peca' vino, axo jun vino toto sb'oi, malaj yelc'och d'a sat eb'. Syalan eb': A jun peca' vino tic, más vach', xchi eb', xchi Jesús. \c 6 \s1 Yalnac Jesús yuj sc'ual ic'oj ip \r (Mt 12.1-8; Mr 2.23-28) \p \v 1 A d'a jun sc'ual ic'oj ip ix ec' Jesús d'a jun b'e d'a scal juntzan̈ ixim trigo yed' eb' sc'ayb'um. Axo eb' sc'ayb'um chi', ix sc'utzelta sjolom ixim eb', ix svuchanel ixim eb', ix sc'uxan ixim eb'. \v 2 Axo juntzan̈ eb' fariseo ix c'anb'an d'a eb': \p —¿Tas yuj tze c'ulej junoc tas to man̈ smojoc sc'ulaj d'a sc'ual ic'oj ip? xchi eb' vin̈. \p \v 3 Ix tac'vi Jesús d'a eb' vin̈ icha tic: \p —¿Tom manta b'aj tzeyila' tas sc'ulejnac vin̈aj David yed' eb' ajun yed'oc ayic yochnac svejel eb' jun el? \v 4 Xid'naquec' vin̈ d'a scajnub' Dios, svanac juntzan̈ ixim pan vin̈ yicn̈ej Dios yaji, yac'annac pax ixim vin̈ d'a eb' ajun yed'oc. A juntzan̈ pan chi', an̈ej eb' vin̈ sacerdote ay yalan yic svaani, palta maj ochlaj smul vin̈aj David yed' eb' ajun yed' chi', xchi d'a eb' vin̈. \p \v 5 Ix yalanxi d'a eb' vin̈: \p —A in tic Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail, yuj chi' syal valani tas smoj sco c'ulej d'a sc'ual ic'oj ip. \s1 A jun vin̈ sicb'inaquel sc'ab' \r (Mt 12.9-14; Mr 3.1-6) \p \v 6 D'a junxo sc'ual ic'oj ip, ix och Jesús d'a yol spatil culto, ix och ijan sc'ayb'an eb'. Ata' ay jun vin̈ sicb'inaquel svach' c'ab'. \v 7 Axo eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés yed' eb' vin̈ fariseo, van smaclan eb' vin̈ yila' tato ol b'oxoc sc'ab' jun vin̈ chi' yuj Jesús d'a sc'ual ic'oj ip chi', yic vach' syac'och eb' vin̈ d'a yib'an̈. \v 8 Palta axo Jesús, yojtacxo tas van snaan eb' vin̈, yuj chi' ix yalan d'a vin̈ sicb'inaquel sc'ab' chi': \p —Q'uean̈ lin̈an d'a co cal tic, xchi d'a vin̈. Ix q'ue lin̈an vin̈ b'ian. \v 9 Ix yalan Jesús d'a eb' smasanil: \p —Tzin c'anb'ej d'ayex: ¿Tas junoc smoj co c'ulan d'a sc'ual ic'oj ip? ¿Tzam yal co c'ulan juntzan̈ tas vach', mato a juntzan̈ chucal? ¿Tzam yal co colan junoc penaay, mato vach' sco mac'chamoc? xchi d'a eb'. \p \v 10 Ix lajvi chi', ix och q'uelan Jesús d'a eb' oyanec' chi', ix yalan d'a vin̈ penaay chi': \p —Aq'uel lian a c'ab' chi', xchi d'a vin̈. \p Ix slianel sc'ab' vin̈ chi', ix b'oxican vin̈. \v 11 Axo eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley chi' yed' eb' vin̈ fariseo, ix te cot yoval eb' vin̈, ix och ijan eb' vin̈ sc'anb'an d'ay junjun tas vach' syutej eb' vin̈ yic'ancot d'a yib'an̈ Jesús chi'. \s1 A Jesús ix sic'anel eb' lajchavan̈ sc'ayb'um \r (Mt 10.1-4; Mr 3.13-19) \p \v 12 A d'a juntzan̈ c'ual chi', ix b'at Jesús d'a jun tzalan lesal. Jun ac'val ix lesalvi d'a Dios. \v 13 Axo ix sacb'i ix sic'anel eb' vin̈ sc'ayb'um, ix sic'anelta lajchavan̈ eb' vin̈. A eb' vin̈ chi', ix yac'och schecab'oc. \v 14 Aton eb' vin̈ tic: Vin̈aj Simón, scuchan pax Pedro yuj Jesús, vin̈aj Andrés yuc'tac vin̈aj Simón chi', vin̈aj Jacobo, vin̈aj Juan, vin̈aj Felipe yed' vin̈aj Bartolomé. \v 15 Vin̈aj Mateo, vin̈aj Tomás, vin̈aj Jacobo yuninal vin̈aj Alfeo, vin̈aj Simón tz'alji pax Zeloteal. \v 16 Vin̈aj Judas, yuc'tac vin̈aj Jacobo yed' vin̈aj Judas aj Queriot, aton vin̈ ac'jinacoch Jesús d'a yol sc'ab' chamel d'a slajvub'alxo. Aton eb' vin̈ tic ix siq'uelta Jesús, yic tz'och eb' vin̈ schecab'oc. \s1 Tzijtum eb' anima ix sc'ayb'ej Jesús \r (Mt 4.23-25) \p \v 17 Ix emixta Jesús yed' eb' sc'ayb'um d'a jun tzalan chi', ix och vaan d'a jun ac'lic. Ata' ix smolb'ej sb'a jantac eb' anima tzac'anoch yuuj, yed' pax eb' cotnac d'a yol yic Judea, d'a chon̈ab' Jerusalén yed' d'a stitac a' mar d'a yol yic Tiro yed' Sidón. Ix javi eb' smaclej yab' tas syal Jesús chi', yic sb'oxipaxcan eb' penaay. \v 18 A eb' tz'ixtaj yuj eb' enemigo, ix b'oxipaxcan eb'. \v 19 Masanil eb' sgana syamlan Jesús, yujto sb'oxican sc'ool eb' smasanil yuj spoder. \s1 Eb' vach' yico' yed' eb' chuc yico' \r (Mt 5.1-12) \p \v 20 Axo Jesús ix ec' q'ueleloc d'a eb' sc'ayb'um, ix yalan d'a eb' icha tic: \p —A ex meb'a' ex, te vach' eyico', yujto ayexxo och d'a yol sc'ab' Dios. \p \v 21 A ex ay e vejel ticnaic, te vach' eyico', yujto ol ex b'ud'joccanoc. \p A ex tzex oq'ui, te vach' eyico' yujto slajvi chi' ol ex tzevajoc. \p \v 22 Vujn̈ej a in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic, ol chichon sc'ool eb' anima d'ayex, ol ex spechelta eb' d'a scal, ol ex sb'uchan eb'. Te chuc ol yal eb' d'a e patic vuuj. Palta ayic ol ex yutan eb' icha chi', te vach' eyico'. \v 23 Tzex te q'uechaan̈, tzex te tzalaji, yujto te nivan spac ol e cha d'a satchaan̈, yujto icha chi' utab'il eb' schecab' Dios d'a peca' yuj smam yicham eb' anima tic. \p \v 24 Ob'iltac ex b'eyum ex, yujto toxo ix eyil svach'il d'a tic. \p \v 25 A ex b'ud'ann̈ej e c'ool ticnaic, te chuc eyico', yujto ol ja jun tiempoal ol te och e vejel. \p Ob'iltac ex, mach ex tzex tzevaji, ol ex oc' pax yuj cusc'olal. \p \v 26 Ayic syalan eb' anima smasanil to vach' ex, te chuc eyico', yujto icha chi' ix utaj eb' ix yaloch sb'a schecab'oc Dios d'a peca' yuj eb' smam yicham eb' anima tic. \s1 Sco xajanej eb' cajc'ool \r (Mt 5.38-48; 7.12) \p \v 27 Palta a exxo tzeyab' tas sval tic, sval d'ayex: Xajanejec eb' eyajc'ool, vach' tzeyutej e b'a d'a eb' tzex chacaneli. \v 28 Tato ay eb' sc'anancot yaelal d'a eyib'an̈, a exxo, a svach'c'olal Dios tze c'ancot d'a yib'an̈ eb'. Tato ay eb' tzex b'uchani, tzex lesalvi yuj eb'. \v 29 Tato ay eb' stz'itanb'at junoc spac'ul e ti', meltzitejecb'at junxo pac'an̈ d'a eb'. Tato ay eb' tz'ic'anec' e chumpa, aq'uec pax b'at e camix d'a eb'. \v 30 Tato ay eb' sc'anan junoc tas d'ayex, tzeyac'n̈ej d'a eb'. Tato ay eb' tz'ic'anec' junoc tas eyico', man̈xo e c'anxi meltzaj d'a eb'. \v 31 Tato tze nib'ej vach' syutej sb'a eb' eyetanimail d'ayex, icha pax chi' tzeyutej e b'a d'a eb'. \p \v 32 Tato an̈ej eb' anima xajan ex yuuj tze xajanej, ¿b'aja svach'il jun tze c'ulej chi'? An̈eja' eb' chuc icha pax chi' syutej sb'a eb'. \v 33 Tato an̈ej eb' vach' syutej sb'a d'ayex b'aj vach' tzeyutej e b'a, ¿b'aja svach'il jun tze c'ulej chi'? An̈eja' eb' chuc icha pax chi' sc'ulej eb'. \v 34 Tato ay eb' sc'anan sq'uex junoc tas d'ayex, tato an̈ej d'a eb' syal yac'anxi d'ayex, an̈ej d'a eb' tzeyac'a' ¿tom vach' tze c'ulej icha chi'? Icha chi' syutej sb'a eb' chuc yac'an junoc tas majanil d'a eb' yetchucal, yujto sna eb' to ol schapax tas eb' d'a eb'. \v 35 Palta a ex tic, xajanejec eb' eyajc'ool, vach' tzeyutej e c'ool. Tato ay junoc tas tzeyac' majanil, man̈ e na to ol tupjoc d'ayex. Tato icha chi' tzeyutej e b'a, nivan spac ol e cha'a. Ol checlajeloc to yuninal ex Dios nivan yelc'ochi, yujto an̈eja' icha chi' Dios chi', vach' syutej sb'a d'a eb' max yac' yuj diosal yed' pax d'a eb' chuc sc'ulej d'ay. \v 36 Oc'ocab' e c'ool d'a eb' eyetanimail, icha tz'aj yoc' sc'ol Dios d'ayex. \s1 Man̈ e ch'olb'itej tas yaj junocxo \r (Mt 7.1-5) \p \v 37 Man̈ e ch'olb'itej tas yaj junocxo mach, yuj chi' man̈ ol ex sch'olb'itejpax Dios. Man̈ eyac'b'at d'a yib'an̈ junocxo mach, yic vach' a Dios man̈ ol ac'anb'at d'a eyib'an̈. Tzeyac' nivanc'olal, tato icha chi', axo Dios ol ac'an lajvoc e mul. \v 38 Aq'uec tas tz'och yuj junocxo mach. Axo Dios ol ac'anpax d'ayex. Icha junoc mucuc tz'och echlab'il, ste b'ud'ji, tenb'il tz'aji, man̈xa b'aj syal yem jab'ocxo, icha chi' ol yutoc Dios yac'an tastac d'ayex. Yujto icha tzeyutej eyac'an d'a eb' eyetanimail, icha pax chi' ol yutoc Dios yac'an d'ayex. \p \v 39 Ix yal jun ch'oxnab'il tic Jesús: \p —Q'uinaloc a junoc mach max uji yilani, a sch'oxan b'e d'a junocxo mach max uji pax yilani, tato icha chi', syetb'atejb'at sb'a eb' d'a junoc jul. \v 40 Malaj junoc mach van sc'ayb'aji, ec'to d'a yichan̈ jun sc'ayb'umal chi', vach'chom ayic toxo ix yilel smasanil, lajan tz'aj yed' sc'ayb'umal chi'. \p \v 41 Q'uinaloc ay junoc eyetanimail, ayb'at jab'oc c'alem d'a yol sat, a exxo a junoc te' patzab'\f 6.41 \fr 6:41 \ft Il nota d'a Mateo 7.3.\f* ayoch d'a yol e sat. Tato max eyila' to ayoch jun te' chi' d'a yol e sat, ¿tom ol yal eyilan jab' c'alem ayb'at d'a yol sat jun eyetanimail chi'? \v 42 Tato ayoch jun te' patzab' chi' d'a yol e sat, ¿tom smoj eyalan d'a junxo chi': Ina yajelta jab' c'alem d'a yol a sat chi', tzin nib'ej sviq'uelta d'ayach, tom xe chi d'ay? Tato icha chi' tzeyutej eyalani, te chab' sat ex. Yovalil tze b'ab'laj iq'uejelta jun te' patzab' chi' d'a yol e sat. Ichato chi', syal eyic'anelta jab' c'alem d'a yic jun eyetanimail chi'. \s1 A te te' tz'ojtacajel yuj sat \r (Mt 7.17-20; 12.34-35) \p \v 43 Malaj junoc te te' vach' chuclaj sat syac'a'. Malaj pax junoc te te' chuc vach' sat syac'a'. \v 44 Yujto a sat junjun te', a tz'ac'an cojtaquejeli tas yaj junjun te'. Q'uinaloc ay junoc te' q'uiix, ¿tom higo sat te' syac'a'? Q'uinaloc ay junoc te' mequiix, ¿tom uva sat te' syac'a'? \v 45 Icha pax chi' eb' anima vach', vach' tas syal eb', yujto a tas vach' sna eb'. A eb' anima chuc, chuc tas syal eb', yujto chuc tas sna eb'. A tas scala', a d'a co pensar scoti. \s1 Chab' yich pat ayemi \r (Mt 7.24-27) \p \v 46 ¿Tas yuj tzeyal d'ayin: Ach Mamin Vajal, xe chi, palta max e c'anab'ajej tas svala'? \v 47 Ol val d'ayex chajtil yaj eb' sjavi d'ayin, syab'an in lolonel eb', sc'anab'ajan pax eb': \v 48 Lajan eb' icha jun vin̈ ix sjuc yed'tal spat masanto ix c'och b'aj ay lum stzatzil.\f 6.48 \fr 6:48 \ft “Masanto tz'emc'och d'a q'uen q'ueen,” icha chi' ix aj yalan Jesús d'a jun versículo tic.\f* Ichato chi' ix sb'oanq'ue spat vin̈ chi'. Axo ix javi a' nivac eluma' d'a jun pat chi', maj ib'xoclaj yuj a', yujto a d'a lum stzatzil ayem yich. \v 49 Axo eb' tz'ab'an in lolonel, palta max sc'anab'ajej eb', lajan eb' icha jun vin̈ ix sb'oq'ue spat b'aj nab'a tza luum, man̈ tzatzoclaj ix ajem yich. Axo yic ix javi a' nivac eluma' d'a jun pat chi', ix em lan̈najoc, man̈xa jab'oc tas ix cani, xchi Jesús d'a eb'. \c 7 \s1 Ix b'oxi sc'ool jun vin̈ schecab' vin̈ yajal soldado \r (Mt 8.5-13) \p \v 1 Ayic ix lajvi sc'ayb'an eb' anima Jesús, ix c'och d'a chon̈ab' Capernaum. \v 2 Ata' ay jun vin̈ yajal soldado romano, ay jun vin̈ schecab' vin̈ te xajan yuuj, palta te penaay vin̈, van scham vin̈. \v 3 Ayic ix yab'an yab'ixal Jesús vin̈, ix schecancot juntzan̈ eb' vin̈ ichamtac vinac israel vin̈, b'at yalan eb' vin̈ d'a Jesús yic scot yac' b'oxoc vin̈ schecab' vin̈ chi'. \v 4 Ayic ix ilchaj Jesús yuj eb' vin̈, ix och ijan eb' vin̈ yalani: \p —Smoj ton tza col vin̈, \v 5 yujto xajan co chon̈ab' tic yuj vin̈. A vin̈ ix ac'an tumin ayic ix b'o spatil co culto. \p \v 6 Yuj chi', ix b'at Jesús yed' eb' vin̈. Vanxo sc'och eb' d'a slac'anil spat vin̈, axo vin̈ ix checancot juntzan̈ eb' yamigo yal d'a Jesús icha tic: \p —Ix yalcot vin̈ yajal soldado icha tic: Mamin, mocab' ixtej a b'a a ja d'ayin, yujto man̈ in mojoc tzach och d'a yol in pat. \v 7 Yuj chi' in q'uixvi ach in sayaneq'ui. Ton̈ejocab' tzala', ol b'oxoc sc'ool vin̈ in checab' tic uuj. \v 8 Vojtac to a in tic ayin d'a yalan̈ smandar vin̈ tzin ac'an mandar, ay pax eb' soldado ayoch d'a yalan̈ in mandar. Tato sval d'a junoc: Ixic, ta xin xchi, sb'atn̈ej. Svalanpax d'a junocxo: Cotan̈, ta xin xchi, scotn̈ej. Tato tzin chec sc'ulej junoc tas junoc in checab', sc'ulejn̈ej. Icha svutej vac'an mandar eb' chi', icha chi' tzutej ac'an mandar smasanil tas a ach tic, xchicot vin̈, xchi eb'. \p \v 9 Ayic ix yab'an jun chi' Jesús, ix te sat sc'ool yuj vin̈, ix och q'uelan d'a juntzan̈ eb' anima tzac'anoch yuuj, ix yalan d'a eb': \p —Val yel, manta b'aj svil junoc d'a scal eb' quetisraelal tzin ac'anoch d'a sc'ool icha jun vin̈ tic, xchi Jesús. \p \v 10 Ayic ix jax eb' schecab' vin̈ yajal soldado chi', ix yilan eb' to vach'xo sc'ol vin̈ penaay chi'. \s1 Pitzvinacxi jun vin̈ quelem \p \v 11 Ix lajvi chi', ix b'at Jesús d'a jun chon̈ab' scuch Naín, tzijtum eb' sc'ayb'um ix b'at yed'oc yed' jantac pax eb' anima. \v 12 Axo yic van sc'och eb' d'a jun chon̈ab' chi', ix yilan eb', van b'at smucchaj jun chamnac. Tzijtum eb' ay d'a jun chon̈ab' chi' ed'jinac. A vin̈ ix cham chi', aton jun pitan̈ yune' jun ix chamnac yetb'eyum. \v 13 Ayic ix yilanoch ix snun vin̈ chamnac chi' Jesús, ix oc' sc'ol d'a ix, ix yalan d'a ix: \p —Man̈ ach oc'oc, xchi d'a ix. \p \v 14 Ix snitzanoch sb'a Jesús d'a stz'ey b'aj ayec' b'achan jun chamnac chi', ix yac'anec' sc'ab' d'a yib'an̈. Ix och vaan eb' b'achjinac chi'. Ix yalan Jesús d'ay: \p —Ach quelem, a in sval d'ayach: Q'uean̈ vaan, xchi. \p \v 15 Axo vin̈ quelem chi', ix q'uex c'ojan vin̈, ix och ijan vin̈ sloloni. Axo Jesús ix ac'anxican vin̈ d'a ix snun chi'. \v 16 Ayic ix yilan jun chi' eb', ix xivq'ue eb', ix och ijan eb' yalan vach' lolonel d'a Dios, ix yalan eb': \p —Ay jun schecab' Dios ix checlaj d'a co cal tic, te nivan yelc'ochi, xchi eb'. Ix yalanpax eb': \p —Ix ja Dios on̈ scol a on̈ schon̈ab' on̈ tic, xchi eb'. \p \v 17 A d'a masanil yol yic Judea yed' d'a spatic yichan̈, ix ab'chaj tas ix sc'ulej Jesús. \s1 A eb' schecab' vin̈aj Juan \r (Mt 11.2-19) \p \v 18 A eb' sc'ayb'um vin̈aj Juan, vin̈ ac'jinac bautizar, xid' alan d'ay yuj jantacn̈ej tas ix sc'ulej Jesús. Yuj chi', ix yavtancot chavan̈ eb' sc'ayb'um vin̈, \v 19 ix schecanb'at eb' vin̈ sc'anb'ej d'a Jesús tato a Cristo, mato ch'oc junocxo van stan̈van eb' sjavi. \v 20 Yuj chi', ix c'och eb' d'ay. Ix yalan eb' icha tic: \p —A vin̈aj Juan, vin̈ ac'jinac bautizar on̈ checancoti yic tzul co c'anb'ej d'ayach tato a ach tan̈vab'iltaxon a javi, mato ch'oc junocxo sco tan̈vej sjavi, xchi eb' d'ay. \p \v 21 A ix c'och eb', man̈ jantacoc eb' penaay yuj juntzan̈ ilya ix b'oxi sc'ol yuj Jesús. Ay eb' b'aj ix ic'jiel juntzan̈ eb' enemigo yed' pax eb' max uji yilani ix laj b'oxi yilan eb'. \v 22 Ix tac'vi Jesús d'a eb' schecab' vin̈aj Juan chi': \p —Paxan̈ec, ix alec d'a vin̈aj Juan chi' tas ix eyila', tas ix eyab'i. Alec d'a vin̈ to a eb' toxonton max uji yilani, vach'xo yilan eb'. A eb' max uji sb'eyi, sb'eyxi eb'. A eb' slaj c'a yuj yab'il lepra, ix b'oxi sc'ool eb'. A eb' max uji yab'ani, tzaxo yab' eb'. Ay eb' chamnac, ix pitzvixi. Axo d'a eb' meb'a' van yaljiel yab'ixal colnab'il. \v 23 A eb' max somchajel spensar vuuj, vach' yic eb'. Icha chi' tzeyutej eyalan d'a vin̈ e c'ochi, xchi Jesús d'a eb'. \p \v 24 Ayic toxo ix pax eb' schecab' vin̈aj Juan chi', ix och ijan Jesús yalan d'a eb' anima yuj vin̈: \p —¿Tas xid' eyilnac d'a tz'inan luum? ¿Tom a junoc te' aj tz'ib'xi yuj ic' xid' eyilnac? \v 25 Tato malaj jun, ¿tas xid' eyilnac? ¿Mato a junoc anima te vach' spichul xid' eyilnac? Cojtac to a eb' vach' spichul chi' yed' eb' syac' sgana, ayec' eb' d'a spat eb' vin̈ yajal. \v 26 Palta jun, ¿tas xid' eyilnac? ¿Tom xid' eyilnac jun vin̈ tz'alanel slolonel Dios? Yel, yalumel slolonel Dios yaj vin̈aj Juan chi'. Palta man̈ocn̈ej jun chi' yopisio vin̈. \v 27 Aton yab'ixal vin̈aj Juan chi' yalnaccan Dios d'a Slolonel Tz'ib'ab'ilcani. Ayocto yalannaccan yuj vin̈ icha tic: \q1 Ol in checb'at jun in checab', ol b'ab'lajb'at uuj. \q1 Icha tz'aj sb'o b'e, icha chi' ol aj sb'o sb'eyb'al eb' anima yuuj, yic manto ach c'ochi, xchi d'a Slolonel chi'. \m \v 28 Sval d'ayex to d'a scal eb' anima ay d'a yolyib'an̈q'uinal tic, malaj junoc mach ec'alto d'a vin̈aj Juan chi'. Palta d'a scal eb' ayoch d'a yol sc'ab' Dios, vach'chom eb' malaj val yelc'ochi, ec'alto svach'il yic eb' d'a yichan̈ vin̈aj Juan chi', xchi Jesús d'a eb'. \p \v 29 A eb' anima smasanil yed' eb' tecumel alcabar, ayic ix yab'an eb' tas ix yal Jesús, ix yalan eb' to te yel syal Dios, yujto ac'b'il bautizar eb' yuj vin̈aj Juan chi'. \v 30 Palta axo eb' vin̈ fariseo yed' eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés, man̈ ac'b'iloclaj bautizar eb' vin̈ yuj vin̈, icha chi' ix aj sch'oxani to a tas sgana Dios d'a eb' vin̈, malaj yelc'och d'a sat eb' vin̈. \v 31 Yuj chi' ix yalan Jesús: \p —¿Mach yed' ol in lajb'ej eb' anima d'a jun tiempoal tic? ¿Chajtil yaj spensar eb' tze na'a? \v 32 Lajan eb' icha eb' unin stajni d'a mercado. Ay eb' tz'alan d'a eb' yetuninal: Ayic ix co pu'an co flauta, maj ex chan̈alvoclaj. Ayic ix on̈ b'itan d'a cuseltaquil, maj ex oc'laj qued'oc, xchi eb'. Icha eb' unin malaj sgana d'a junoc tas chi', icha chi' eyaj a ex tic. \v 33 Yujto ix ulec' vin̈aj Juan, maj valaj vin̈, maj yuc'laj vino vin̈ d'a scal eb' yetanimail. A exxo ix eyala' to ayoch enemigo d'a vin̈. \p \v 34 A ticnaic in ja paxi, a in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic, tzin va'i, svuc'an a' d'a scal eb' quetanimail. Tzeyalanpaxi to b'uc'tzin in, uc'um in an̈, svamigoan pax eb' tz'em d'a ajmulal yed' eb' vin̈ tecumel alcabar. \v 35 Palta a eb' ay sjelanil Dios d'ay, scheclajel sjelanil eb' chi' d'a tastac sc'ulej, xchi Jesús d'a eb'. \s1 Ayec' Jesús d'a spat jun vin̈ fariseo \p \v 36 Ay jun vin̈ fariseo scuch Simón ix avtan Jesús d'a spat yic sva yed' vin̈. Ix c'och d'a spat vin̈, tz'eyan ix ajem d'a sat jun alan̈ lich'anem d'a sat luum yic vael. \v 37 Ay jun ix ay d'a chon̈ab' chi', ay specal to ajmul ix ix. Ix yab'an ix to ix c'och Jesús vael d'a spat vin̈ fariseo chi'. Yuj chi' ix c'och ix b'aj ay yoc Jesús, yed'nac jun alabastro\f 7.37 \fr 7:37 \ft Il nota d'a Mateo 26.7.\f* ix, b'ud'an yuj jun yal suc'uq'ui sjab'. \v 38 Ix och ijan ix yoq'ui, ix sb'icanel yoc chi' ix yed' yal sat. Axo d'a xil sjolom ix, ix suc tacjoc. Ix stz'ub'anelta yoc chi' ix, ix stob'anec' jun yal suc'uq'ui sjab' chi' ix d'a yoc Jesús chi'. \v 39 Axo ix yilan vin̈ fariseo chi', ix snaan vin̈: Tato yel schecab' Dios jun vin̈ tic, tzam nachajel yuj vin̈ to a jun ix ix van syaman yoc vin̈ tic, ajmul ix ix, xchi vin̈ d'a spensar. \v 40 Yuj chi' ix yalan Jesús d'a vin̈: \p —Ach Simón, ay jun tas ol val d'ayach, xchi d'a vin̈. \p —Al d'ayin ach co C'ayb'umal, xchi vin̈. \p \v 41 —Ay chavan̈ eb' vin̈ vinac ay smajan tumin d'a spatrón. Ay jun vin̈, 500 denario smajan vin̈. Axo junxo vin̈ 50 denario n̈ej smajan vin̈ chi'. \v 42 Yujto maj tzac'van eb' vin̈ stupan sb'oc chi', yuj chi' ton̈ej ix ac'ji lajvoc sb'oc eb' vin̈ yuj vin̈ ay yic q'uen tumin chi'. Al d'ayin, ¿mach junoc eb' vin̈ más val stzalaj yed' vin̈ ay yic q'uen tumin chi'? xchi d'a vin̈. \p \v 43 —A tzin na'a, a vin̈ más nivan yic ix ac'ji lajvoc chi', a vin̈ más val stzalaj yed' vin̈, xchi vin̈aj Simón chi' d'ay. \p —Yel tzala', aton vin̈, xchi Jesús. \p \v 44 Ix lajvi chi' ix och q'uelan Jesús d'a jun ix ix chi', ix yalan d'a vin̈aj Simón chi': \p —¿Tzam il jun ix ix tic? Ayic in ochul d'a yol a pat, maj ac' jab'oc a' b'aj tzin b'iquel voc.\f 7.44-46 \fr 7:44 \ft A sc'och eb' paxyalvum d'a junoc pat d'a peca' chi', sb'icji yoc eb', stz'ub'jielta sti' eb', sb'onjiec' aceite d'a eb', yuj sch'oxan eb' aj pat chi' to xajan eb'.\f* Axo jun ix ix tic, a d'a yal sat ix sb'iquel voc, sucan tacjoc ix yed' xil sjolom. \v 45 Maj a tz'ub'laj in ti', yic tzac'an stzatzil in c'ool. Axo jun ix tic, yictax in ja d'a tic, max och van ix stz'ub'anelta voc tic. \v 46 Maj ac'q'ue aceite d'a in jolom, axo ix, ix tob'anec' jun yal suc'uq'ui sjab' d'a voc tic. \v 47 Yuj chi' sval d'ayach to nivan smul ix ix ac'ji lajvoc, yuj chi' tzin ste sxajanej ix. Xal junoc anima jab'n̈ej smul tz'ac'ji lajvoc, jab'n̈ej tzin sxajanej, xchi d'a vin̈. \p \v 48 Ix yalan Jesús d'a ix icha tic: \p —A a mul toxo ix ac'ji lajvoc, xchi d'a ix. \p \v 49 A juntzan̈xo eb' avtab'il, c'ojjab' em eb' ta' yed'oc, ix och ijan eb' yalani: \p —¿Tas yaj jun vin̈ tic, yuj chi' syal vin̈ to syac' lajvoc mul vin̈? xchi eb'. \p \v 50 Axo Jesús ix alan d'a ix: \p —Ach colchaji yujto in ac'och d'a a c'ool. Yuj chi' junc'olal tzach paxi, xchi d'a ix. \c 8 \s1 A eb' ix ix scolvaj yed' Jesús \p \v 1 Ix lajvi juntzan̈ tic, ix och ijan Jesús yec' d'a juntzan̈ chon̈ab' yed' d'a juntzan̈ aldea, ix laj yalanel vach' ab'ix tas tz'aj yoch eb' anima d'a yol sc'ab' Dios. Ix ec' eb' lajchavan̈ schecab' yed'oc. \v 2 Ay pax juntzan̈ eb' ix ix elnac enemigo d'ay, ix ec' yed' eb' yed' juntzan̈xo eb' ix penaay b'onacxi sc'ol yuuj. D'a scal eb' ix chi', ay jun ix scuchan María aj Magdala, aton jun ix b'aj ic'b'ilel ucvaan̈ eb' enemigo. \v 3 Ay pax junxo ix scuchan Juana yetb'eyum vin̈aj Chuza, aton vin̈ smayordomo vin̈aj Herodes. Ay junxo ix scuchan Susana yed' juntzan̈xo eb' ix. Ix colvaj eb' ix d'a Jesús yed' jab'oc tastac ay d'a eb' ix. \s1 A yab'ixal vin̈ tzicumb'at trigo \r (Mt 13.1-23; Mr 4.1-20) \p \v 4 Tzijtum anima ix cot d'a junjun chon̈ab', ix smolb'an sb'a eb' b'aj ayec' Jesús. Yuj chi', ix yal jun ab'ix tic d'a eb'. Ix yalan icha tic: \p \v 5 —Ay jun vin̈ ix b'at tzicanb'at strigo. Axo yic van stzicanb'at ixim vin̈, ay juntzan̈ ixim ix emcan d'a yol b'e, ix laj tec'ji ixim, axo noc' much ix lojanq'ue ixim. \v 6 Ay juntzan̈xo ixim ix emcan d'a yib'an̈tac q'uen q'ueen. Axo ix javi ixim ix tacjiel ixim yujto jab'n̈ej sch'ayanil luum. \v 7 Ay juntzan̈xo ixim ix emcan d'a caltac an̈c'ultac, axo ix q'uib' ixim, ton̈ej ix tacjiel ixim yuj juntzan̈ an̈c'ultac ix ja chi' yed'oc. \v 8 Palta ay juntzan̈xo ixim ix emcan b'aj ay syaxil sat luum, axo yic ix q'uib' ixim, nivan sat ixim ix yac'a'. Ay ixim jun ciento sat d'a junjun sjolom, xchi Jesús. \p Ayic ix yalan jun tic, te chaan̈ ix yutej yalani: \p —A ex ix eyab' jun lolonel tic, naub'tan̈ejec, xchi d'a eb'. \p \v 9 Axo eb' sc'ayb'um ix c'anb'an d'ay tas syalelc'och jun ch'oxnab'il chi'. \v 10 Ix yalan d'a eb': \p —A ex tic, ix ac'ji eyojtaquej juntzan̈ tas ix sch'ox Dios yic tz'och eb' anima d'a yol sc'ab'. Palta tzin lolon d'a juntzan̈xo eb' anima d'a ch'oxnab'il, yuj chi' vach'chom syil eb', an̈eja' yaj eb', ichato malaj tas syil eb', vach'chom syab' eb', palta max nachajel-laj yuj eb'. \p \v 11 A jun ch'oxnab'il tic syalelc'ochi: A juntzan̈ in̈at chi', a slolonel Dios sch'oxeli. \v 12 A ixim ix emcan d'a yol b'e sch'oxanel eb' anima tz'ab'ani, axo sc'och vin̈ diablo d'a eb', tz'ic'jipaxec' jun lolonel chi' d'a eb' yic max yac'och eb' d'a sc'ool, yic max colchaj eb'. \v 13 Axo juntzan̈xo ixim ix emcan d'a yib'an̈ q'uen q'ueen chi' sch'oxanel eb' anima tz'ab'an slolonel Dios, scha eb' d'a tzalajc'olal. Icha junoc te te' malaj sch'an̈al yib', icha chi' yaj eb'. Syac'och eb' d'a sc'ool jayeoc c'ual, axo sja syaelal eb', syic'anxiel sb'a eb'. \v 14 Axo juntzan̈xo ixim ix emcan d'a cal an̈c'ultac chi' sch'oxanel eb' tz'ab'an slolonel Dios, palta axo sb'ey tiempo, tzijtum tas sna eb'. Sna sb'eyumal eb', sna eb' yuj yic snivanil. Yuj val juntzan̈ chi', tz'ixtaxel spensar eb'. Lajan tz'aj eb' icha ixim trigo max och sat. \v 15 Axo juntzan̈xo ixim ix emcan b'aj ay syaxil sat luum chi' sch'oxanel eb' tz'ac'anoch jun lolonel chi' d'a sc'ool, sc'anab'ajan eb', tec'an syutej sb'a eb'. Aton eb' tic lajan yed' ixim trigo vach' sjolom syac'a'. \s1 A jun ch'oxnab'il yuj candil \r (Mr 4.21-25) \p \v 16 Ayic scac'anoch sc'ac'al co candil ¿tom a d'a yol junoc chen scaq'uemi, mato d'a yalan̈ te ch'at scac'ochi? Maay, palta d'a yib'an̈ junoc tas chaan̈ yajq'uei, ata' scac'q'uei, yic vach' syil eb' tz'ochc'och d'a yol pat chi'. \v 17 Jantacn̈ej tas c'ub'anel ticnaic, ol checlajelta yed' jantacn̈ej tas esalil ayeq'ui, ol ojtacajeloc, ol checlajeloc. \p \v 18 Yuj chi' scham val eyab'ani, yujto a mach sgana snachajel juntzan̈ tic yuuj, ol ac'joc sjelanil yic sic'lab'il ol nachajel yuuj. Axo mach malaj sgana snachajel juntzan̈ tic yuj jun, a jab'oc ijan ol nachajel yuuj ol vach' ic'joquec' d'ay, xchi Jesús. \s1 A ix snun Jesús yed' eb' yuc'tac \r (Mt 12.46-50; Mr 3.31-35) \p \v 19 A ix snun Jesús yed' eb' yuc'tac ix c'och eb' b'aj ayeq'ui, palta max yal-laj sc'och eb' d'ay yujto man̈xo jantacoc anima. \v 20 Yuj chi' ix alchaj d'ay: \p —A ix a nun yed' eb' uc'tac van yec' eb' ach say d'a ti pat chi', xchi eb'. \p \v 21 Palta ix yalan d'a eb' ayec' yed' chi': \p —A eb' tz'ab'an slolonel Dios, sc'anab'ajan eb', aton eb' chi' icha in nun, icha vuc'tac yaji, xchi Jesús d'a eb'. \s1 Ix numc'aj ic' yed' a' n̈ajab' \r (Mt 8.23-27; Mr 4.35-41) \p \v 22 D'a junel ix och Jesús d'a yol jun barco yed' eb' sc'ayb'um, ix yalan d'a eb': \p —Coyec d'a sc'axepal a' n̈ajab' tic, xchi. \p Ix b'at eb' b'ian. \v 23 Yacb'an van sb'ey te', ix vayb'at Jesús chi'. Elan̈chamel ix ja jun nivan ic', ix och ijan sb'ud'ji te' barco chi' yuj a'. Ijan sb'at te' d'a yich a'. \v 24 Axo eb' sc'ayb'um chi' ix pitzanel svayan̈, ix yalan eb' d'ay: \p —Mamin, Mamin, van co b'at d'a yol a', xchi eb' d'ay. \p Yuj chi' ix q'ue vaan, ix scachan jun ic' chi' yed' a' sq'ue chulan chi'. Ix numc'aj smasanil yuuj. \v 25 Ichato chi' b'ian, ix yalan d'a eb' sc'ayb'um chi': \p —¿Tas yuj max eyac'och Dios d'a e c'ool? xchi d'a eb'. \p Toxon̈ej ix och q'uelan eb', ix sat sc'ool eb', ix yalan eb': \p —¿Tas yaj jun vin̈ tic? Scachji jun ic' tic yed' a a' tic yuj vin̈, ix c'anab'ajax vin̈ yuj juntzan̈ tic, xchi eb'. \s1 A jun vin̈ aj Gerasa ayoch enemigo d'ay \r (Mt 8.28-34; Mr 5.1-20) \p \v 26 Ix lajvi chi', ix c'och eb' d'a yol yic Gerasa, d'a sc'axepalec' a' n̈ajab' yic Galilea chi'. \v 27 Axo ix elta Jesús d'a yol te' barco chi' d'a sat luum, ix c'och jun vin̈ ay d'a chon̈ab' chi' d'ay. Ayxo scajvi yixtaj vin̈ yuj juntzan̈ eb' enemigo ayoch d'ay. Max yac'ochlaj spichul vin̈, max canlaj van vin̈ d'a yol junoc pat, axon̈ej b'aj mucan eb' chamnac ayec' vin̈. \v 28-29 Ayic ix yilan Jesús vin̈, ix em cuman vin̈ d'a yichan̈. Axo Jesús ix alan d'a eb' enemigo chi' to tz'el eb' d'a vin̈. Yuj chi' ix avajq'ue vin̈, ix yalan vin̈ d'a Jesús: \p —Ach Jesús, Yuninal ach Dios Nivan Yelc'ochi, ¿tas alan ic d'ayin? Tzin tevi d'ayach, man̈ in ixtej, xchi vin̈ d'ay. \p Tzijtum elxo syamchaj vin̈ yuj eb' enemigo chi', yuj chi' stzec'ji vin̈ d'a q'uen cadena yuj eb' anima, tz'och q'uen d'a yoc vin̈ yed' d'a sc'ab' vin̈. Palta sd'in̈chitejb'at q'uen vin̈. Ix ic'jib'at vin̈ yuj eb' enemigo chi' b'aj malaj anima. \v 30 Ix sc'anb'an Jesús d'a vin̈: \p —¿Tas a b'i? xchi. \p —Legión in b'i, xchi vin̈. \p Ix yal jun chi' vin̈ yujto tzijtum eb' enemigo chuc ayoch d'a vin̈. \v 31 Axo juntzan̈ eb' enemigo chi', ix tevioch eb' d'a Jesús: Man̈ on̈ ac'b'at d'a jun xab' olan, xchi eb'. \v 32 Ay juntzan̈ noc' tzijtumal chitam van sva d'a jun tzalan. Ix tevi eb' enemigo chi' d'a Jesús to tz'ac'jib'at eb' d'a noc'. Ix schaanb'at eb'. \v 33 Ix elcan juntzan̈ enemigo chi' d'a vin̈, ix b'atcan eb' d'a noc' chitam chi'. Axo noc' chitam chi' ix b'at noc' d'a jun chaan̈, ix emc'och noc' d'a yol a' n̈ajab', ix sjic' a' noc', ix cham noc'. \p \v 34 Axo ix yilan eb' tan̈vum chitam chi' tas ix uji, ix b'at lemnaj eb' yal d'a eb' anima ay d'a chon̈ab' chi' yed' d'a eb' ayb'at munlajel. \v 35 Yuj chi' ix cot eb' anima yila' tas ix uji. Ayic ix c'och eb' b'aj ayec' Jesús, ix yilan eb' to ayec' jun vin̈ b'aj ix el juntzan̈ enemigo chi', c'ojanem vin̈ d'a yichan̈ Jesús. Ayxo och spichul vin̈, vach'xo spensar vin̈. Ix te xivb'at eb' yilani. \v 36 A eb' ix ilan chi', ix laj yalan eb' chajtil ix aj sb'oxi sc'ol vin̈ b'aj ix el juntzan̈ enemigo chi'. \v 37 Ix och ijan masanil eb' anima aj Gerasa chi' yalan d'a Jesús to tz'el b'aj ay eb' chi', yujto te xivnac eb' yuuj. Yuj chi' ix ochxi d'a yol te' barco chi' yic spaxi. \v 38 Ix yal vin̈ b'aj ix el eb' enemigo chi' d'a Jesús to sb'at vin̈ yed'oc, palta maj schab'atlaj vin̈. \p \v 39 —Paxan̈ d'a a pat, ixic, al masanil tas ix sb'o Dios d'ayach, xchi Jesús d'a vin̈. \p Ix b'at vin̈, ix laj yalan vin̈ d'a masanil eb' anima tas ix utaj yuj Jesús. \s1 A ix yisil vin̈aj Jairo yed' jun ix penaay \r (Mt 9.18-26; Mr 5.21-43) \p \v 40 Ayic ix c'ochxi Jesús d'a sc'axepal a' n̈ajab' chi', ix chaji yuj eb' anima smasanil d'a tzalajc'olal, yujto tan̈vab'il yuj eb' smasanil. \v 41 Ix ja jun vin̈ scuch Jairo, vin̈ yajal yaj d'a spatil culto ta'. Ix em cuman vin̈ d'a yichan̈ Jesús chi', ix sc'anan vin̈ d'ay to sb'at yed'oc d'a spat, \v 42 yujto ay jun pitan̈ yisil vin̈ van schami, slajchavil ab'il sq'uinal ix. Ayic van sb'at Jesús, tzijtum anima ix b'at yed'oc, yuj chi' ix te vitz'c'aji. \p \v 43 D'a scal eb', ay jun ix slajchavilxo ab'il penaay yuj jun a' tz'el d'a snivanil. Ix lajviel masanil tastac ay d'a ix, yic stupan eb' tz'an̈tani, palta max b'olaj ix. \v 44 Ix snitzancot sb'a ix d'a stz'ey Jesús, ix syaman sti' spichul ix. D'a jun rato chi' ix b'o jun syaelal ix chi'. \p \v 45 Ix sc'anb'an Jesús: \p —¿Mach tzin yaman chi'? xchi. \p Yujto masanil eb' tz'alani to man̈oclaj eb', yuj chi' ix yal vin̈aj Pedro: \p —Mamin, a eb' anima, tzach yec tic tzach yec tic eb', tzalanpaxi: ¿Mach tzin yamani? xa chi, xchi vin̈ d'ay. \p \v 46 —Ay jun mach ix in yamani, yujto ix vab' sb'oxi sc'ool jun anima chi' yuj in poder, xchi Jesús chi'. \p \v 47 Ayic ix yilan jun ix ix chi' to ix checlajelta tas ix sc'ulej ix chi', ix c'och ix d'a yichan̈ Jesús, sluclon ix yuj xivelal, ix em cuman ix d'ay. Ix yalan ix d'a yichan̈ eb' smasanil tas yuj ix syam spichul chi' ix, ix yalan ix tas ix aj sb'oxi ix d'a jun rato chi'. \v 48 Yuj chi' ix yalan Jesús d'a ix: \p —Ach ix, yujto in ac'och d'a a c'ool, ach b'oxi. Junc'olal a paxi, xchi d'a ix. \p \v 49 Vanto yalan d'a ix, ix c'och jun spetoj d'a spat vin̈aj Jairo chi', ix yalani: \p —A ix isil chi' toxo ix cham ix. ¿Tasto yuj tza tzuntzej vin̈ co c'ayb'umal tic? xchi vin̈. \p \v 50 Ayic ix yab'an jun chi' Jesús, ix yalan d'a vin̈aj Jairo chi': \p —Man̈ ach xivoc, an̈ej to tzac'och Dios d'a a c'ool, a ix isil chi' ol b'oxoc sc'ool ix, xchi d'a vin̈. \p \v 51 Axo yic ix c'och Jesús chi' d'a spat vin̈, malaj mach ix chajiochi, an̈ej vin̈aj Pedro, vin̈aj Jacobo, vin̈aj Juan yed' smam snun ix unin chi'. \v 52 Tzijtum eb' anima tz'oc' yuj ix. Axo ix yalan Jesús d'a eb': \p —Man̈ ex oc'oc. Man̈ chamnacoclaj ix, ton̈ej vaynac ix, xchi d'a eb'. \p \v 53 Ix tzetzaj yuj eb', yujto ix yil eb' to toxo ix cham ix. \v 54 Axo Jesús ix yaman sc'ab' ix, te chaan̈ ix yala': \p —Ach cob'es unin, q'uean̈ vaan, xchi. \p \v 55 Ix pitzvixi ix d'a elan̈chamel, ix q'ue van ix. Axo Jesús ix alani to tz'ac'ji va ix. \v 56 Axo eb' smam snun ix chi', ix te satb'at sc'ol eb', palta ix yalan Jesús d'a eb' to malaj junoc mach b'aj syal eb' tas ix aj spitzvixi ix. \c 9 \s1 Schecnacb'at eb' sc'ayb'um Jesús \r (Mt 10.5-15; Mr 6.7-13) \p \v 1 A Jesús ix molb'an eb' lajchavan̈ sc'ayb'um, ix yac'an yopisio eb' yic'anel masanil macan̈il enemigo yed' pax yac'an b'oxoc sc'ol eb' penaay eb'. \v 2 Ix checjib'at eb' yaleli chajtil tz'aj yoch eb' anima d'a yol sc'ab' Dios yed' yac'an b'oxoc sc'ool eb' penaay eb'. \v 3 Ix yalan d'a eb': \p —Malaj tas tzeyic'b'at yicoc yol e b'e, man̈ eyic'b'at e c'ococh, e pa, e yooch yed' e tumin. An̈ej e pichul ayoch eyuj tzeyic'b'ati. \v 4 Yaln̈ej b'aj ay junoc pat b'aj tzex chaji, ata' tzex cani, masanto tzex b'at d'a junocxo chon̈ab'. \v 5 Tato max ex chaji d'a junoc chon̈ab', tzex el ta', tze tzicancanel spococal eyoc yic tze ch'oxancaneli to man̈xa eyalan eyic d'a eb', xchi Jesús d'a eb'. \p \v 6 Ix b'at eb', ix ec' eb' d'a junjun chon̈ab', ix yalanel yab'ixal colnab'il eb', ix b'oxican sc'ool eb' penaay yuj eb' d'a junjun lugar. \p \v 7 Ayic ix yab'an vin̈aj Herodes ayoch yajalil tastac sc'ulej Jesús, ton̈ej ix te sat sc'ol vin̈, yujto ay eb' ix alani to a vin̈aj Juan ix pitzvixi. \v 8 Ay juntzan̈xo eb' ix alani: Aton vin̈aj Elías tzul sch'ox sb'a, xchi eb'. An̈ejtona' ay eb' ix alanxi: Aton jun schecab' Dios ec'nac d'a peca' ix pitzvixi d'a scal eb' chamnac, xchi eb'. \p \v 9 Palta ix yalan vin̈aj Herodes chi' icha tic: \p —A in tic in checnac ic'joquel sjolom vin̈aj Juan chi'. ¿Mach jun vin̈ svab' yalji chi' jun? xchi vin̈. Sgana vin̈aj Herodes chi' yilan Jesús. \s1 A Jesús ix ac'an va oye' mil eb' vin̈ vinac \r (Mt 14.13-21; Mr 6.30-44; Jn 6.1-14) \p \v 10 Ayic ix jax eb' schecab' Jesús b'aj ix xid'ec' chi', ix yalan eb' d'ay tastac ix sc'ulej eb'. Ix yic'anel eb' schecab' chi' d'a scal eb' anima, ix b'at eb' d'a slac'anil chon̈ab' Betsaida. \v 11 Axo ix yab'an eb' anima to ata' ayec' Jesús chi', ix och tzac'an eb' yuuj. Ayic ix c'och eb', ix chaji eb' yuuj. Ix och ijan yalan d'a eb' tas tz'aj yoch eb' d'a yol sc'ab' Dios, ix laj b'oxipax sc'ol eb' penaay yuuj. \p \v 12 Ayic ix yilan eb' lajchavan̈ sc'ayb'um chi' to van yem c'u, ix yalan eb' d'ay: \p —Chec pax eb' anima tic yic syic' yip eb', b'atocab' eb' sman va sb'a d'a juntzan̈ chon̈ab' yed' d'a juntzan̈ lugar ay d'a co lac'anil tic, yujto malaj tas sva eb' b'aj ayon̈ ec' tic, xchi eb'. \p \v 13 Axo Jesús ix alan d'a eb': \p —Aq'uec va eb' a ex tic, xchi d'a eb'. \p —Oyexon̈ej ixim pan qued'nac yed' chavan̈ noc' chay. ¿Tom tzon̈ b'at co man va eb' anima tic smasanil? xchi eb'. \p \v 14 Ay am junoc oye' mil eb' vin̈ vinac ayec' chi' ta'. Axo Jesús ix alan d'a eb' sc'ayb'um chi': \p —Chequec em c'ojan eb'. 50 tac tz'aj junjun macan̈ eb', xchi. \p \v 15 Icha chi' ix yutej eb', ix em c'ojan eb' smasanil. \v 16 Axo Jesús ix ic'anchaan̈ oye' ixim pan yed' chavan̈ noc' chay chi'. Ix q'ue q'uelan d'a satchaan̈ ix yac'an yuj diosal yuj ixim. Ix xepanb'at ixim. Ix yac'anb'at d'a eb' sc'ayb'um chi'. Axo eb' ix pucanb'at d'a eb' anima chi'. \v 17 Ix va eb' smasanil, ix laj b'ud'ji eb'. Ix lajvi chi', ix sic'anq'ue van lajchavexo xuuc ixim ix yac' sobre eb' sc'ayb'um chi'. \s1 Yalnac vin̈aj Pedro to a Jesús aton Cristo \r (Mt 16.13-19; Mr 8.27-29) \p \v 18 A junel, van yac'an lesal Jesús b'aj malaj eb' anima, ayec' eb' sc'ayb'um yed'oc, ix sc'anb'an d'a eb': \p —¿Mach in yalan eb' anima tzeyab'i? xchi d'a eb'. \p \v 19 —Ay eb' tz'alani to a ach Juan ach, vin̈ ac'jinac bautizar. Ay pax eb' tz'alani to Elías ach. An̈ejtona' ay eb' tz'alanpaxi to a ach junoc schecab' Dios ec'nac d'a peca' pitzvinacxi, xchi eb' sc'ayb'um chi'. \p \v 20 Xal ex pax tic, ¿mach in e naani? xchi Jesús d'a eb'. \p Axo vin̈aj Pedro ix alani: \p —A ach ton tic Cristo ach, a ach ton Ac'b'il ach cot yuj Dios, xchi vin̈. \s1 Ayocto ix yalan Jesús yuj schamel \r (Mt 16.20-28; Mr 8.30—9.1) \p \v 21 Ix cham val yalan Jesús d'a eb' to malaj b'aj syalel jun chi' eb'. Ix yalanpax icha tic d'a eb': \p \v 22 —A in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic, yovalil ol vab' syaelal, ol in spatiquejel eb' ichamtac vinac yed' eb' yajal eb' sacerdote yed' eb' c'ayb'um d'a ley Moisés. Ol in smilancham eb', axo d'a schab'jial ol in pitzvocxi, xchi Jesús d'a eb'. \p \v 23 Ix lajvi chi', ix yalanxi d'a eb' smasanil: \p —Tato ay eb' sgana tz'och in c'ayb'umoc, man̈xoocab' yicoc sb'a eb', sb'ecocab' sb'a eb' scham vuuj d'a junjun c'u, vach'chom d'a te' culus. Tato icha chi', tz'och eb' in c'ayb'umoc. \v 24 Yujto a eb' sgana scol sb'a d'a yolyib'an̈q'uinal tic, ol satel sq'uinal eb' d'a juneln̈ej. Palta axo eb' syac'cham sb'a vuuj, aton eb' chi' ol scha sq'uinal d'a juneln̈ej. \v 25 Q'uinaloc tato squiquej masanil tas ay d'a yolyib'an̈q'uinal tic, palta tato tzon̈ satcanel d'a juneln̈ej ¿tas co ganar? \v 26 Tato ay eb' sq'uixvi vuuj, tato sq'uixvi pax eb' yuj in lolonel, an̈ejtona' a in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic ol in q'uixvoc pax yuj eb', a ol in javoc voch Reyal yed' in tziquiquial, aton stziquiquial in Mam yed' pax eb' ángel yicn̈ej yaji. \v 27 Val yel sval d'ayex, ay jayvan̈ ex d'a e cal tic, man̈ ol ex chamlaj masanto ol eyil yoch Dios Yajalil d'a yel. \s1 Ix q'uexmaj yilji Jesús \r (Mt 17.1-8; Mr 9.2-8) \p \v 28 Ucub'ixitax chi', ix q'uec'och Jesús d'a jun tzalan yac' lesal. A vin̈aj Pedro, vin̈aj Jacobo yed' vin̈aj Juan ix b'at yed'oc. \v 29 Yacb'an van slesalvi, ix q'uexmaj yilji sat yed' spichul. Ix te sacb'i, toxon̈ej ix tziquiqui. \v 30 Ay chavan̈ vinac ix sch'ox sb'a yed'oc, aton vin̈aj Moisés yed' vin̈aj Elías. Ix lolon eb' yed'oc. \v 31 Ix yalan eb' tas ol aj yelc'och schamel d'a Jerusalén. D'a spatic yichan̈ eb' toxon̈ej scopopi yuj saquilq'uinal chi'. \v 32 Te aycan svayan̈ vin̈aj Pedro chi' yed' eb' ajun yed' chi', palta maj vayb'atlaj eb'. Yuj chi' ix yil val stziquiquial Jesús chi' eb' yed' eb' chavan̈ ayec' yed' chi'. \v 33 Vanxo satxiq'ue eb' chavan̈ chi', ix yalan vin̈aj Pedro chi' d'ay: \p —Mamin, te vach' cajec' d'a tic. Co b'o oxeoc lechpat, jun ico', jun yic vin̈aj Moisés yed' pax junoc yic vin̈aj Elías, xchi vin̈. \p Palta man̈ yojtacoc vin̈ tas van yalani. \v 34 Yacb'an van yalan vin̈ chi', ix ja jun asun, ix em moynaj d'a yib'an̈ eb', ix xivq'ue eb' sc'ayb'um Jesús chi' d'a scal. \v 35 Ix lajvi chi', ix ab'chaj jun lolonel d'a scal asun chi', ix yalani: \p —Aton jun tic Vuninal, sic'b'ilel vuuj. Aq'uec och e chiquin d'a tas syala', xchi jun lolonel chi'. \p \v 36 Ayic ix lajvi yab'an jun chi' eb' sc'ayb'um chi', ix yilan eb', axon̈ej Jesús ayec' sch'ocoj. Malaj mach b'aj ix yal eb' tas ix yil eb' d'a jun tzalan chi'. \s1 Ix b'oxi sc'ool jun vin̈ ayoch jun enemigo d'ay \r (Mt 17.14-21; Mr 9.14-29) \p \v 37 Axo d'a junxo c'u, ix paxta eb' d'a jun tzalan chi'. Tzijtum anima ix javi scha Jesús. \v 38 Ay jun vin̈ d'a scal eb' te chaan̈ ix yala': \p —Mamin, tzin c'an d'ayach, il jun vunin tic in c'ana', yujto jun pitan̈n̈ej. \v 39 Ay b'aj tz'och jun enemigo d'ay, tz'el yav, scot numnaj d'a sjolom, svoman sti'. Tz'ixtaj vin̈ yuuj, max el-laj jab'oc d'ay. \v 40 Tzin tevi val d'a eb' a c'ayb'um yic syiq'uel eb', palta max ujilaj yic'anel eb', xchi vin̈ d'a Jesús chi'. \p \v 41 Yuj chi' ix yalanxi Jesús: \p —A ex tic, man̈ jab'oc tzeyac'och Dios d'a e c'ool, te pit ex. Ina ayxo tiempo ayinec' eyed'oc. ¿B'aq'uin̈ val ol nachajel eyuuj? Svab' val syail eyuuj. B'at ic'cot vin̈ uninal chi' d'ayin, xchi. \p \v 42 Ayic vanxo slac'anb'ic'och jun unin chi' d'a Jesús, axo jun enemigo chi' ix yumanxi telvoc, ix cot numnaj d'a sjolom. Ix stuman jun enemigo chi' Jesús, ix b'oxi sc'ol vin̈ unin chi' yuuj, ix yac'anxi d'a vin̈ smam chi'. \v 43 Ix sat sc'ol eb' smasanil, yujto te nivan spoder Dios ix yil eb'. \p Yacb'an satnac sc'ol eb' yuj tas ix sc'ulej chi', ix yalan Jesús chi' d'a eb' sc'ayb'um: \p \v 44 —Scham val eyab'an jun tic, man̈ eyac' sat e c'ool d'ay. A in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic, ol in ac'joc och d'a yol sc'ab' eb' anima, xchi. \p \v 45 Palta maj nachajel-laj yuj eb' tas ix yal chi', yujto maj ac'jilaj nachajel yuj eb'. Ix xiv eb' sc'anb'an d'ay tas syalelc'och jun ix yal chi'. \s1 ¿Mach junoc ec'al yelc'ochi? \r (Mt 18.1-5; Mr 9.33-37) \p \v 46 Ix och ijan eb' sc'ayb'um stelan sb'a mach junoc eb' nivan yelc'ochi. \v 47 Palta yojtac Jesús tas van snaan eb', yuj chi' ix yic'cot jun unin, ix yac'anoch d'a stz'ey. \v 48 Ix yalan d'a eb' sc'ayb'um chi': \p —A mach schaan jun unin tic, yujto vico', a in tzin scha'a. A mach tzin chaani, a jun checjinac in coti, a scha'a. A junoc mach malaj yelc'och d'a e cal, a jun chi' te nivan yelc'ochi, xchi Jesús d'a eb'. \s1 A eb' man̈ ajc'oloc d'ayon̈, qued' ayoch eb' \r (Mr 9.38-40) \p \v 49 Yuj chi' ix yalan vin̈aj Juan d'a Jesús: \p —Mamin, ay jun vin̈ ix quila', van yac'lab'an a b'i vin̈ yic'anel eb' enemigo d'a eb' anima. Ix co cach vin̈ yujto man̈ junn̈ejoc tz'ec' vin̈ qued'oc, xchi vin̈. \p \v 50 —Man̈ e cach vin̈, yujto a eb' man̈ ajc'oloc d'ayon̈, qued' ayoch eb', xchi Jesús d'a eb' vin̈. \s1 Ix cachji vin̈aj Jacobo yed' vin̈aj Juan \p \v 51 Ayic van sc'och stiempoal spax Jesús d'a satchaan̈, tec'tec' ix yutej sb'a sb'at d'a Jerusalén. \v 52 Ix sb'ab'laj chequejb'at eb' schecab', yic b'at saychaj sposado eb' d'a jun aldea ay d'a yol yic Samaria. \v 53 Axo eb' aj Samaria chi' maj chaanlaj, yujto ix yil eb' to van sb'at d'a Jerusalén. \v 54 Ayic ix yab'an jun chi' eb' sc'ayb'um, aton vin̈aj Jacobo yed' vin̈aj Juan, ix yalan eb' d'ay: \p —Mamin, ¿mama a gana sco c'ancot c'ac' d'a satchaan̈ yic stz'ab'at juntzan̈ anima tic? xchi eb' vin̈. \p \v 55-56 Axo Jesús ix och q'uelan d'a eb' vin̈, ix scachan eb' vin̈. \p Ichato chi' ix b'at eb' d'a junxo chon̈ab'. \s1 A eb' snib'ej tz'och sc'ayb'umoc Jesús \r (Mt 8.19-22) \p \v 57 Ayic van sb'at eb' d'a yol b'e, ix yalan jun vin̈ d'a Jesús: \p —Mamin, yaln̈ej b'aj ol ach b'atoc, ol in b'at ed'oc, xchi vin̈ d'ay. Ix yalan Jesús d'a vin̈: \p \v 58 —A noc' vaax ay sn̈aq'ueen noc' yed' pax noc' much ay so' noc'. Palta a in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic, malaj in pat b'aj tzin vayi, xchi d'a vin̈. \p \v 59 Ix lajvi chi' ix yalanpax d'a junxo vin̈: \p —Ochan̈ in c'ayb'umoc, xchi d'a vin̈. \p Palta ix yalan vin̈ d'ay: \p —Mamin, ac' in permiso, ato yic ol cham vin̈ in mam, ato ta' ol in b'at ed'oc, xchi vin̈ d'ay. \p \v 60 —A eb' chamnacto d'a yichan̈ Dios, a eb' syal smucan eb' yetchamnaquil chi', palta a ach tic, ixic b'at aleli chajtil tz'aj yoch eb' anima d'a yol sc'ab' Dios, xchi d'a vin̈. \p \v 61 Icha pax chi' ix yal junxo vin̈: \p —Mamin, in gana tzin och a c'ayb'umoc, palta in gana b'ab'el tzac' in permiso sb'at in tac'ancan in b'a d'a eb' ay d'a in pat, xchi vin̈. \p \v 62 Palta ix yalanpax d'a vin̈: \p —Q'uinaloc ay junoc vin̈ vinac smunlaj yed' noc' vacax, syamem sd'oclab' lum noc', slajvi chi', smeltzajxi b'at q'uelan vin̈ d'a spatic. Tato ay eb' icha chi' yaj spensar, malaj jab'oc yopisio eb' d'a yol sc'ab' Dios, xchi Jesús. \fig A eb' smunlaj yed' q'uen arado|src="HK066A.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Lc 9.62" \fig* \c 10 \s1 A Jesús ix checanb'at 72 eb' sc'ayb'um \p \v 1 Ix lajvi chi', ix yac'an yopisio juntzan̈xo eb' sc'ayb'um Jesús, 72 sb'isul eb'. Ix sb'ab'laj checanb'at eb'. Chatacvan̈il ix aj sb'at eb' d'a junjun chon̈ab', d'a junjun lugar b'aj ol ec' pax Jesús chi'. \v 2 Ayic manto b'at eb', ix yalan d'a eb': \p —A eb' anima tic, lajanxo eb' icha ixim trigo stiempoalxo sjochchaji. Val yel nivanto eb', palta jayvan̈n̈ej mach smunlaj d'a scal eb'. Yuj chi', lesalvan̈ec d'a jun aj munlajel chi', yic ol schecb'at eb' smunlajvum b'at yic'chaan̈ eb'. \v 3 Ixiquec a ex tic. Icha tz'aj sb'at noc' calnel d'a scal noc' oques, icha chi' tz'aj ex in checanb'ati. \v 4 Man̈ eyic'b'at e pa, yed'tal e tumin yed' pax e xan̈ab'. Man̈ ex och lin̈an lolonel yed' eb' anima tze cha d'a yoltac b'e. \v 5 Ayic tzex c'och d'a junoc pat, tzeyac'an stzatzil sc'ol eb' icha tic: Ayocab' junc'olal d'a yol e pat tic, xe chi d'a eb'. \v 6 Tato ay eb' snib'an junc'olal chi', ol ac'joc d'a eb' icha tz'aj eyalan chi'. Tato max snib'ej eb' jun, man̈ ol elc'ochlaj icha tzeyal chi' d'a eb'. \v 7 An̈ej d'a jun pat chi' tzeyac' e posado. A tas sva eb' tze va yed' eb', yujto a mach smunlaji, smoj schaan stojol. Max yal ton̈ej tzex b'eyec' d'a caltac pat. \v 8 Ayic tzex c'och d'a junjun chon̈ab' b'aj tzex chaji, tze van̈ej tas syac' eb' d'ayex. \v 9 Tzeyac' b'oxoc sc'ol eb' penaay b'aj tzex c'och chi', tzeyalan d'a eb': Stiempoalxo eyoch d'a yol sc'ab' Dios, xe chi d'a eb'. \v 10 Tato max ex chaji d'a junoc chon̈ab' b'aj tzex c'ochi, tzex ec' d'a yoltac calle, tzeyalan icha tic: \v 11 A spococal jun e chon̈ab' tic ix can d'a coc, sco tziccaneli,\f 10.11 \fr 10:11 \ft Il nota d'a Mateo 10.14.\f* sco ch'oxancaneli to man̈xa calan quic d'ayex. Palta nachajocab'el eyuuj to stiempoalxo eyoch d'a yol sc'ab' Dios, xe chi d'a eb'. \v 12 A in tic sval d'ayex to ayic ol ja sc'ual yic ol ch'olb'itaj eb' anima, más nivan syaelal jun chon̈ab' chi' ol ac'joc d'a yichan̈ eb' aj Sodoma. \s1 A juntzan̈ chon̈ab' max c'anab'ajani \r (Mt 11.20-24) \p \v 13 A ex val tic ex aj Corazín yed' ex ex aj Betsaida, te chuc eyico'. Octom d'a chon̈ab' Tiro yed' d'a chon̈ab' Sidón b'ob'il juntzan̈ milagro icha ix in b'o d'a e cal tic. Tato icha chi', pecataxom snanac sb'a eb' ay d'a chon̈ab' chi'. Yac'nac am och juntzan̈ spichul eb' ya sva'i, yac'nac am q'ue q'uen tic'aq'uil taan̈ eb' d'a sjolom, yic scheclaji to scus eb' yuj smul. \v 14 Palta a d'a sc'ual yic ol ch'olb'itaj eb' anima, ec'al yaelal ol ac'jococh d'a eyib'an̈ d'a yichan̈ eb' aj Tiro yed' eb' aj Sidón chi'. \v 15 An̈ejtona' ex pax tic ex aj Capernaum, ¿tom tze na to ol eyic'chaan̈ e b'a? Sval d'ayex to ol ex lajvoqueloc. \p \v 16 Xal ex in c'ayb'um ex, a eb' ol chaan yab' d'ayex, syalelc'ochi, a d'ayin ol scha yab' eb'. A eb' tzex paticaneli, syalelc'ochi, a in tzin spatiquejel eb'. A eb' tzin paticanel chi', a jun checjinac in coti, a spatiquejel eb', xchi Jesús d'a eb' sc'ayb'um chi'. \s1 Ix jax eb' 72 sc'ayb'um Jesús \p \v 17 Ix jax eb' 72 d'a tzalajc'olal, ix yalan eb': \p —Mamin, a eb' enemigo ix sc'anab'ajej eb' tas ix cala' ayic ix cac'lab'an a b'i, xchi eb'. \p \v 18 Ix yalan Jesús d'a eb': \p —A in tic vilnac tas ajnac scot vin̈ Satanás d'a satchaan̈ yemnac ul vin̈ d'a yolyib'an̈q'uinal tic, icha yec' copnaj leb'lon ayic sc'an̈ c'u. \v 19 A in tic svac' eyopisio yic syal eyem tec'tec' d'a yib'an̈ noc' chan yed' noc' sinaan, yic tzeyac'an ganar d'a yib'an̈ jantacn̈ej yipalil vin̈ eyajc'ool. Malaj junoc tas syal ex yixtani. \v 20 Man̈ yujoc to tzex sc'anab'ajej eb' enemigo tzex tzalaji, palta tzalajan̈ec yujto tz'ib'ab'ilxo e b'i d'a satchaan̈, xchi Jesús d'a eb'. \s1 Ix tzalaj Jesús \r (Mt 11.25-27; 13.16-17) \p \v 21 A d'a jun rato chi', a Jesús ix te tzalaj yuj Yespíritu Dios, ix yalani: \p —Mamin, a ach Yajal ach d'a satchaan̈ yed' d'a yolyib'an̈q'uinal tic, sval vach' lolonel d'ayach, yujto ix a c'ub'ejel juntzan̈ tic d'a eb' jelan yed' d'a eb' ec'al spensar d'a yichan̈ eb' yetanimail. Axo d'a eb' emnaquil syutej sb'a icha unin ix ac' ojtacajeloc. Icha chi' ix utej Mamin, yujto icha chi' ix el d'a a c'ool, xchi Jesús d'a slesal. \p \v 22 Ix lajvi chi', ix yalan d'a eb' anima ayec' ta': \p —A in Mam ac'jinac masanil tastac d'a yol in c'ab'. Malaj mach ojtannac in a in Yuninal in tic. An̈ej in Mam chi' ojtannac in. An̈eja', malaj mach ojtannac in Mam chi', a inn̈ej Yuninal in vojtac yed' eb' in gana svac' yojtaquejeli, xchi Jesús d'a eb'. \p \v 23 Ix lajvi chi', ix ec' q'ueleloc d'a eb' sc'ayb'um, ix yalan d'a eb' icha tic: \p —Vach' yic eb' tz'ilan juntzan̈ tzeyil tic. \v 24 Val yel sval d'ayex to tzijtum eb' schecab' Dios d'a peca' yed' eb' rey snib'ejnac yil jun van eyilan tic, palta man̈ yilnacoclaj eb'. An̈ejtona' jun van eyab'an tic, snib'ej eb' yab'nac, palta man̈ yab'nacoclaj eb', xchi d'a eb'. \s1 A jun vin̈ aj Samaria vach' spensar \p \v 25 Ix lajvi chi', ay jun vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés ix q'ue lin̈an. Ix snib'ej vin̈ ix yac' proval Jesús, yuj chi' ix sc'anb'ej vin̈ d'ay: \p —Ach co C'ayb'umal, ¿tas ol aj in chaan in q'uinal d'a juneln̈ej? xchi vin̈. \p \v 26 —¿Tas tz'ib'ab'ilcan d'a ley Moisés? ¿Tas xchi ayic tzavtan yab' eb' anima? xchi Jesús chi' d'a vin̈. \p \v 27 —Syal icha tic: Tze xajanej Cajal co Diosal d'a smasanil e c'ool, d'a smasanil e pixan, d'a smasanil eyip, d'a smasanil e pensar. Icha eya'ilan e b'a, ichaocab' chi' e xajanan eb' ay d'a spatic schiquin e pat, xchi vin̈ d'a Jesús. \p \v 28 —Vach' ix utej alani, tato icha chi' tzutej a b'a, ol a cha a q'uinal d'a juneln̈ej, xchi Jesús d'a vin̈. \v 29 Palta a vin̈, snib'ej vin̈ scol sb'a d'ay, yic max can vin̈ d'a q'uixvelal, yuj chi' ix yalanxi vin̈ d'a Jesús: \p —¿Mach eb' yovalil tzin xajanej chi' syal chi'? xchi vin̈ d'ay. \p \v 30 Yuj chi' ix yalxi jun ab'ix tic Jesús d'a vin̈: \p —A junel ay jun vin̈ van sb'ey d'a jun b'e scot d'a Jerusalén sc'och d'a Jericó. Ix yamji vin̈ yuj juntzan̈ eb' elc'um. Ix laj elc'ajel tastac yed'nac vin̈ yed' spichul vin̈. Ix mac'ji vecchaj vin̈, ijan ix cham vin̈ smac'an eb'. \v 31 Axo ix ec' jun vin̈ sacerdote d'a jun b'e chi', ton̈ej ix b'atcan q'uelan vin̈ d'a vin̈, b'en̈ej ix ec'b'at vin̈. \v 32 Ix c'ochpax jun vin̈ yin̈tilal Leví, axo ix yilanb'at vin̈ ix mac'ji vecchaj chi' vin̈, ix sq'uexb'ean sb'a vin̈ d'a vin̈, ix ec'b'at vin̈.\f 10.32 \fr 10:32 \ft A eb' levita yed' eb' sacerdote ay yopisio eb' yac'an servil Dios, yuj chi' smoj ton yoc' sc'ool eb' d'a vin̈ lajvinac chi'.\f* \v 33 Palta ix ec'pax jun vin̈ aj Samaria ta'. Ayic ix yilan vin̈, ix oc' sc'ool vin̈ d'a vin̈. \v 34 Ix c'och vin̈ d'a stz'ey vin̈, ix yan̈tan vin̈, ix yac'anoch aceite vin̈ yed' vino b'ajtac ix lajvi chi'. Ix sb'ac'an vin̈. Ix yac'anq'ue vin̈ d'a yib'an̈ schej, ix yic'anb'at vin̈ b'aj ay posado, ix stan̈van vin̈ ta'. \v 35 Axo d'a junxo c'u, ix yac'anelta chab' tumin vin̈ d'a vin̈ ay yic posado chi', ix yalan vin̈: Tzil val janic' jun vin̈ penaay tic. Tato nivan tza laj yuj vin̈, ol in tup d'ayach a ol in jax junelxo, xchican vin̈. \v 36 Yuj chi' tzin c'anb'ej d'ayach, ¿mach junoc eb' vin̈ oxvan̈ tic yetanimail sb'a yed' vin̈ ix yamji yuj eb' elc'um chi' tza na'a? xchi Jesús d'a vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés chi'. \p \v 37 —Aton vin̈ ix oc' sc'ool chi' d'a vin̈, xchi vin̈ d'a Jesús. \p —Yel, atoni. Yuj chi', ixic, icha chi' tzutej a b'a, xchi Jesús d'a vin̈. \s1 Ayec' Jesús d'a spat ix Marta yed' ix María \p \v 38 Axo ix b'at Jesús d'a yol b'e, ix c'och d'a jun aldea. Ata' ay jun ix scuch Marta. Ix schaanoch Jesús chi' ix d'a yol spat. \v 39 Ay pax junxo ix snulej ix scuchan María. A ix María chi', ix em c'ojan ix d'a yichan̈ Jesús yic syab' ix tas syala'. \v 40 Axo ix Marta chi', man̈ jantacoc tas sc'ulej ix, ix c'och ix d'a Jesús chi', ix yalan ix: \p —Mamin, ¿tom max il jab'oc, to a ix in nulej tic, in yactejcan ix d'a yol sc'ab' in munlajel tic in ch'ocoj? Al d'a ix to scolvaj ix ved'oc, xchi ix. \p \v 41 Ix yalan Jesús d'a ix: \p —Marta, Marta, te ay ach och d'a ilc'olal yuj jantac tas tza c'ulej chi'. \v 42 Palta junn̈ej val tas te yovalil sc'ulaji, aton jun chi' sgana ix María tic, yuj chi' malaj junoc mach ol yal yic'anec' d'a ix, xchi d'a ix. \c 11 \s1 A Jesús ix alancan yuj lesal \r (Mt 6.9-15; 7.7-11) \p \v 1 A junel van slesalvi Jesús d'a jun lugar. Axo ix lajvi slesalvi, ix yalan jun sc'ayb'um d'ay: \p —Mamin, ¿tom max on̈ a c'ayb'ej d'a lesal icha ix yutej vin̈aj Juan sc'ayb'an eb' sc'ayb'um? xchi vin̈ d'ay. \p \v 2 Yuj chi' ix yalan Jesús d'a eb': \p —Icha tic tzeyutej e lesalvi: \q1 Ach co Mam, nivanocab' elc'och d'a yichan̈ eb' anima. Ach ochocab' Yajalil d'a tic. \q1 \v 3 Ac' tas sco va yed' tas tz'och cuj d'a junjun c'u. \q1 \v 4 Ac' lajvoc co mul, yujto a on̈ tic scac' nivanc'olal eb' tz'och smul d'ayon̈. \q1 Man̈ on̈ a cha ac'joc proval, xe chi, xchi Jesús. \p \v 5 Ix yalanxi Jesús chi' d'a eb': \p —Q'uinaloc ayex tzex c'och d'a junoc eyamigo d'a chimilac'val, tzeyalani: Ach vetanimail, q'uean̈ vaan, ac' in q'uex jayeoc ooch, \v 6 yujto ay jun vamigo toto ix javi b'aj ix xid'eq'ui, malaj tas svac' d'ay, xe chi. \v 7 Tato ton̈ej stac'vielta d'ayex: Man̈ in a tzuntzejoch ta. Macanxo in pat, vaynac inxo yed' eb' unin. Max yal-laj in q'ue van vac' d'ayach, ta xchi. \v 8 Sval d'ayex, man̈ yujoc to yamigo ex sq'ue vaan yac' d'ayex, palta yujto av tzeyac'och d'ay syab'i syac' d'ayex jantac tas tze c'an d'ay yic maxtzac e tzuntzej. \v 9 Yuj chi' sval d'ayex: C'anec, a Dios ol ac'an d'ayex. Sayec, ol ilchaj eyuuj. Avajan̈ec och d'a ti' puerta, ol jacjoc te' d'ayex. \v 10 Yujto a mach sc'anani, scha'a. A eb' sayani, tz'ilchaj yuj eb'. An̈ejtona' eb' tz'avajoch d'a ti' puerta, sjacchaj te' d'a eb'. \p \v 11 A ex mamab'il ex, tato a junoc eyuninal sc'anan junoc noc' chay d'ayex, ¿tom a junoc noc' chan tzeyac' d'ay? \v 12 Ta a junoc noc' n̈olob' sc'an d'ayex, ¿tom a junoc noc' sinaan tzeyac' d'ay? \v 13 A ex tic eyojtac eyac'an jab'oc tas vach' d'a eb' eyuninal vach'chom chuc ex. Ocxom pax co Mam ay d'a satchaan̈, ol yac' Yespíritu d'a eb' sc'anan d'ay, xchi Jesús d'a eb'. \s1 Ay eb' tz'alani to ayoch vin̈ diablo yed' Jesús \r (Mt 12.22-30; Mr 3.20-27) \p \v 14 A junel ay jun vin̈ ayoch jun enemigo max uji slolon d'ay, yuj chi' max ujipaxlaj slolon vin̈ yuuj. Axo Jesús ix ic'anel jun enemigo chi' d'a vin̈. Ichato chi' ix lolonq'ue vin̈. Ix sat sc'ol eb' anima yuj jun chi'. \v 15 Palta ay eb' ix alani: \p —A jun vin̈ tic syal yic'anel eb' enemigo vin̈ yujto a vin̈ Beelzebú yajalil eb' enemigo ayoch yed' vin̈, xchi eb'. \p \v 16 Ay juntzan̈xo eb' sgana yac'an proval Jesús. Yuj chi' ix sc'an yil junoc milagro eb' sch'oxan spoder Dios. \v 17 Palta yojtacxo Jesús tas van snaan eb', yuj chi' ix yalan d'a eb': \p —Q'uinaloc ay junoc nación spoj sb'a eb' yajal d'ay, syac'an oval eb'. Tato icha chi', tz'ixtaxel snación eb' chi'. Q'uinaloc ay junoc patil eb' anima spoj sb'a yuj oval. Tato icha chi' sjuviel jun patil eb' chi'. \v 18 Icha chi' yaj vin̈ Satanás, tato spoj sb'a vin̈ d'a yol yico', ¿tom ol najtilax yopisio vin̈? A jun tic sval d'ayex, yujto a ex tic tzeyala' to sviq'uel eb' enemigo yuj spoder Beelzebú. \v 19 Palta tato icha chi', ¿mach ayoch yed' eb' e c'ayb'umal chi' ayic spechanel eb' enemigo eb'? Yuj chi' an̈eja' eb' e c'ayb'umal chi' sch'oxanel e paltail. \v 20 Palta yujn̈ej spoder Dios tzin pechel eb' enemigo chi', yuj chi' scheclaji to toxo ix syamoch Dios yac'an Yajalil d'a e cal. \p \v 21 Q'uinaloc ay junoc vin̈ vinac te ay yip, ay syamc'ab' vin̈ yic stan̈vej spat, man̈ comonoc syal yic'jielta sc'ael vin̈. \v 22 Palta tato sc'och junocxo mach ec'al yip d'a vin̈, tato tz'ac'ji ganar vin̈ yuuj, tz'ic'jiec' jantac syamc'ab' vin̈ ayoch yipoc sc'ool chi' yed' pax masanil tas ay d'a vin̈. Snaan vin̈ tas syutej juntzan̈ syiq'uec' chi'. Icha vin̈ aj pat chi', icha chi' yaj vin̈ diablo. \p \v 23 A eb' man̈ ayococh ved'oc, ajc'ool eb' d'ayin. A eb' max molb'ancot eb' anima ved'oc, a eb' spechan saclem eb' anima chi'. \s1 A yab'ixal jun enemigo sc'ochxi d'a yed'tal \r (Mt 12.43-45) \p \v 24 Q'uinaloc ay junoc enemigo tz'el d'a junoc anima ticnaic, tz'ec' d'a tz'inan luum, sayan b'aj syic' yip. Palta max ilchaj yuuj. Yuj chi' snaan icha tic: Ol in pax d'a in pat b'aj cotnac in, xchi. \v 25 Axo yic sc'ochxi, syilan spixan jun anima chi', icha junoc pat mesb'il yool, vach' yilji. \v 26 Yuj chi' sb'atxi, sb'at yic'ancot ucvan̈ocxo eb' enemigo másto chuc d'a yichan̈. Svach' och cajan eb' smasanil d'a jun anima chi'. Yuj chi', ste juviel jun anima chi' icha d'a sb'ab'elal, xchi Jesús d'a eb'. \s1 A eb' vach' yico' \p \v 27 Yacb'an a Jesús van yalan juntzan̈ chi', ay jun ix ix, ix avajq'ue d'a scal eb' anima, ix yalan ix: \p —Te vach' yic jun ix ix b'aj ach alji, b'aj ach chuni, xchi ix d'a Jesús. \p \v 28 Axo ix yalan Jesús chi' d'a ix: \p —Más vach' yic eb' tz'ab'an tas syal Dios, sc'anab'ajan eb', xchi. \s1 Ay eb' sc'anan yil junoc milagro \r (Mt 12.38-42; Mr 8.12) \p \v 29 Tzijtum anima ix och oyan d'a spatic Jesús. Ix yalan d'a eb': \p —A val eb' anima d'a jun tiempoal tic, te chuc eb'. Yuj chi' ton̈ej sc'an yil junoc milagro eb', junoc sch'oxan spoder Dios. Palta an̈ej jun milagro ol ch'oxjoc yil eb', aton jun icha sch'oxnac Dios yed' vin̈ schecab' scuchan Jonás. \v 30 Yujto a vin̈aj Jonás chi' ch'oxannaquel spoder Dios d'a eb' ay d'a chon̈ab' Nínive d'a peca'. Icha chi' vaj a in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic, yic tzin ch'oxel spoder Dios d'a e cal. \v 31 Ayic ol ja sc'ual sch'olb'itaj eb' anima, a jun ix yajal d'a Sur d'a peca', ol q'ue vaan ix, ol yalan e mul ix, yujto najat cotnac ix yab'i jantac sjelanil vin̈aj Salomón. A d'a tic, ay jun ec'al yopisio d'a yichan̈ vin̈aj Salomón chi', palta max cotlaj eb' anima smaclej yab' d'ay. \v 32 A eb' aj Nínive chi', snanac sb'a eb' yuj tas yalnac vin̈aj Jonás chi'. Axo d'a tic ay jun ec'al yopisio d'a yichan̈ vin̈aj Jonás chi', palta max e na e b'a. Yuj chi', ayic ol ja sc'ual sch'olb'itaj eb' anima, a eb' aj Nínive chi', ol q'ue vaan eb', ol yalan e mul eb'. \s1 A yab'ixal candil \r (Mt 5.15; 6.22-23) \p \v 33 Ayic scac'anoch sc'ac'al co candil, max cac'can b'aj man̈ chequeloc, max cac' pax och d'a yalan̈ junoc tasi. Palta chaan̈ scac'q'uei, yic vach' syil eb' tz'och d'a yol pat chi'. \v 34 A yol co sat, icha yaj candil yaj d'a co nivanil. Yuj chi' tato junn̈ej b'aj ayoch co sat, saquilq'uinal caji, vach' scutej co b'a yed' co nivanil. Palta tato ch'occh'oc b'aj scac'och co sat, tzon̈ can d'a cal q'uic'alq'uinal yuuj. \v 35 Tzeyil val e b'a, yic vach' a jun saquilq'uinal ayoch d'ayex, max meltzajxioch q'uic'alq'uinalil. \v 36 Tato saquilq'uinal yaj e nivanil smasanil, tato malaj jab'oc q'uic'alq'uinal ayoch d'ayex, saquilq'uinaln̈ej ton eyaji, icha junoc candil syac' saquilq'uinal, xchi Jesús. \s1 A Jesús ix alan smul eb' fariseo yed' eb' c'ayb'um d'a ley Moisés \r (Mt 23.1-36; Mr 12.38-40; Lc 20.45-47) \p \v 37 Ayic ix lajvi yalan juntzan̈ chi' Jesús, ay jun vin̈ fariseo ix avtan yed' vael d'a spat. Tz'eyan ix aj em c'ojan b'aj ix va chi'. \v 38 Axo vin̈ fariseo chi', ix sat sc'ol vin̈ yilani to maj sb'iclaj sc'ab' ichataxon smodo eb'. \v 39 Palta ix yalan Jesús d'a vin̈: \p —A ex fariseo ex tic, lajan ex icha junoc mach an̈ej spatic svaso yed' yuc'ab' sb'iqueli, axo yool, miictac. Ichex ta', te vach'n̈ej tzeyutej e b'a d'a yichan̈ eb' anima. Palta axo d'a elc'altac, ton̈ej tzex och b'eyumal yuj eyixtan eb' anima chi', yuj eyac'an sgana e pec'al. \v 40 Te malaj jab'oc e pensar. ¿Tom man̈ eyojtacoc to a jun ix b'oan juntzan̈ tas squil tic, a' ix b'oanpax juntzan̈ tas man̈ chequeloclaj, aton co pensar? \v 41 Octom d'a smasanil e c'ool tzex colvaj d'a eb' meb'a'. Tato icha chi' scheclajeli to vach' ex d'a smasanil. \p \v 42 Ex fariseo, te chuc eyico'. A ex tic tzeyac' sdiezmoal te' alavena yed' te' ruda. Jantacn̈ej juntzan̈ itaj, tzeyac'n̈ej sdiezmoal. Palta tze na to man̈ yovaliloc tojol tzeyutej e b'a d'a anima. Malaj tze na' vach'chom man̈ xajanoc Dios eyuuj. Octom a juntzan̈ tic tze b'eyb'alej, max eyactejcan pax juntzan̈ chi'. \p \v 43 Ex fariseo, te chuc eyico'. A d'a spatil culto, an̈ej d'a xila eb' nivac vinac b'aj tze nib'ej tzex em c'ojan. Axo yic tzex ec' d'a yol calle, tze nib'ej tz'em n̈ojan eb' anima d'ayex, ayic tzex sc'uman eb'. \v 44 Ob'iltac ex, lajan ex icha b'aj smucji eb' chamnac,\f 11.44 \fr 11:44 \ft A juntzan̈ b'aj smucji eb' chamnac, syac' uc' eb' d'a sacsac pintura, yic vach' max ixtaxel eb' d'a yichan̈ ley, talaj c'uxan syamchajc'och junoc smucnab'il chamnac.\f* man̈xo chequeloc b'aj mucan. Tz'ec' eb' anima d'a yib'an̈, yujto man̈xo chequeloc tato ay anima mucan ta', xchi Jesús d'a eb'. \p \v 45 Ayic ix lajvi yalan juntzan̈ chi' Jesús, ay jun vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés ix alan d'ay: \p —Ach co C'ayb'umal, ayic tzalan juntzan̈ tic, te chuc pax scab' a on̈ tic, xchi vin̈. \p \v 46 Ix yalanpax Jesús d'a eb': \p —Ex c'ayb'um d'a ley Moisés, te chuc pax eyico', yujto a juntzan̈ e leyal, lajan icha junoc icatz te al. Ton̈ej tze tusb'ejq'uei yic scuchan eb' anima, palta max eyac'och junoc yiximal e c'ab' e d'un̈anb'at d'a yib'an̈ eb'. \p \v 47 Palta chuc eyico'. Tzato e vach' b'oej yed'tal eb' schecab' Dios d'a e campusante, aton eb' milb'ilcham yuj eb' e mam eyicham. \v 48 Ayic tze b'oan juntzan̈ chi', tze ch'oxeli to vach' yutejnac sb'a eb' e mam eyicham chi' e naani. A eb' miljinaccham eb', a exxo tic, tzato e b'opaxq'ue yed'tal eb' chi'. \p \v 49 Yuj chi' ix yalcan Dios yed' sjelanil: Ol in checb'at juntzan̈ eb' in checab' yalel in lolonel d'ayex. Ay eb' ol e milchamoc, ay pax eb' ton̈ej ol eyac'och d'a syaelal, xchi. \v 50 Yuj chi' d'a eyib'an̈ d'a jun tiempoal tic ol yac'can Dios masanil schamel eb' schecab' milb'ilcham yictax ix el yich jun yolyib'an̈q'uinal tic. \v 51 Man̈ jantacoc eb' schecab' Dios milb'ilchamoc yictax ix miljicham vin̈aj Abel,\f 11.51 \fr 11:51 \ft Il nota d'a Mateo 23.35.\f* masanto ayic ix miljicham vin̈aj Zacarías d'a snan̈al altar yed' stemplo Dios. Yuj chi' sval d'ayex to a Dios ol ac'ancan schamel juntzan̈ eb' schecab' chi' d'a eyib'an̈. \p \v 52 Ex c'ayb'um d'a ley Moisés, te chuc eyico', yujto munil ix eyac'och eyopisio e jacan spensar eb' anima yed' slolonel Dios, palta max eyac'och e pensar d'a slolonel chi', axo eb' sgana syac'och spensar d'ay, max e chalaj yac'och eb', xchi Jesús chi'. \p \v 53 Ayic ix yalan juntzan̈ chi', ix te cot yoval eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley chi' yed' eb' vin̈ fariseo chi'. Ix och ijan eb' vin̈ stzuntzan yuj juntzan̈ tas sc'anb'ej eb' vin̈ d'ay. \v 54 Smaclej yab' eb' vin̈ tato ay junoc b'aj slectaj sloloni, yic syac'och eb' vin̈ d'a yib'an̈. \c 12 \s1 Ix yalcan Jesús yuj chab'satil \p \v 1 A junel smilalxo eb' anima ix smolb'ej sb'a d'a Jesús. Ix laj ste svitz'ej sb'a eb', ix laj stec'laj yoc eb'. Axo Jesús chi' ix b'ab'laj alan d'a eb' sc'ayb'um: \p —Tzeyil val e b'a d'a yich span eb' fariseo, syalelc'ochi, aton schab'satil eb', \v 2 yujto jantacn̈ej tas c'ub'anel ticnaic, ol laj checlajelta. Yed' pax jantacn̈ej c'ub'eltac yaji, ol ojtacajeloc. \v 3 Yuj chi' masanil tas tzeyal d'a c'ub'eltac, ol laj yab' eb' anima smasanil. Yed' pax masanil tastac slaj e sajlajoch d'a e chiquin, ol laj pucaxel d'a scal eb' anima smasanil. \s1 An̈ej d'a Dios yovalil tzon̈ xivi \r (Mt 10.28-31) \p \v 4 Sval d'ayex ex vamigo, man̈ ex xiv d'a eb' smilan e nivanil tic, yujto ayic slajvi ex smilan eb', malaj junocxo tas syal ex yutan eb'. \v 5 Palta sval d'ayex mach b'aj yovalil tzex xivi: Xivan̈ec d'a Dios. Aton jun syal yic'anel e q'uinal, slajvi chi' tzex yac'anb'at d'a infierno. Yuj chi' val yel xivan̈ec d'ay. \p \v 6 Ilecnab' noc' cotac much, malaj yelc'och noc'. Ayic schon̈chaj noc', ovan̈ noc' d'a chab' cotac tumin, palta a Dios max satlaj sc'ool d'a junoc noc'. \v 7 A ex xo tic, ec'alto eyelc'och d'a yichan̈ jantac noc' yunetac much chi'. Inatax xil e jolom, b'isb'il yuj Dios chi'. Yuj chi' man̈ ex och ilc'olal. \s1 Eb' max q'uixvi yalani to yic Cristo eb' \r (Mt 10.32-33; 10.19-20) \p \v 8 A in sval d'ayex, yaln̈ej mach junoc eb' tz'alan d'a yichan̈ eb' anima to vic eb', icha in pax ta', a in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic, ol val eb' vicoc d'a yichan̈ eb' yángel Dios. \v 9 A eb' tz'alan d'a yichan̈ eb' anima to man̈ vicoc eb', a in xo ol val pax el d'a yichan̈ eb' yángel Dios to man̈ vicoc eb'. \p \v 10 A eb' tz'alan junoc chucal d'a in patic, a in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic, syal yac'ji lajvoc smul eb'. Axo eb' tz'alan junoc chucal d'a spatic Yespíritu Dios, a jun mul chi', man̈xo ol ec'b'atlaj. \p \v 11 Ayic ol ex ic'jocb'at d'a spatil culto, ma tzex ic'jib'at d'a yichan̈ eb' vin̈ juez, ma eb' vin̈ yajal, man̈ eyac' pensar yuj tas ol eyutoc e colan e b'a d'a eb', ma yuj tas ol eyala', \v 12 yujto ayic ol c'och stiempoal eyalani, a Yespíritu Dios ol alan d'ayex tas ol eyala', xchi Jesús d'a eb'. \s1 Ay smay jun b'eyumal \p \v 13 A d'a scal juntzan̈ anima chi', ay jun vin̈ ix alan d'a Jesús: \p —Ach co C'ayb'umal, al d'a vin̈ vuc'tac to a tas aycan d'a vin̈ yuj vin̈ co mam syac' nan̈aloc vic vin̈ yed'oc, xchi vin̈. \p \v 14 Ix yalan Jesús d'a vin̈: \p —Ach vamigo, ¿tom ay mach ix ac'an vopisio voch juezal d'ayex, yic tzin pucanb'at juntzan̈ e c'ael chi'? xchi d'a vin̈. \p \v 15 Ix lajvi chi', ix yalan d'a eb' anima: \p —Tzeyil e b'a, tze tan̈vej val e b'a, yic malaj b'aj ol eyil e c'ool d'a junoc tas, yujto vach'chom tzijtum tas ay d'ayon̈, man̈ yujoc chi' tzalajc'olal tzon̈ ec' d'a yolyib'an̈q'uinal tic, xchi. \p \v 16 Yuj chi' ix yal jun ch'oxnab'il tic d'a eb': \p —Ay jun vin̈ b'eyum, tzijtum sat tas syavej vin̈ ix el d'a sat sluum. \v 17 Ix snaub'tan̈an vin̈: ¿Tas svutej? Man̈xa b'aj syal in molancan sat tas ix vavej tic. \v 18 Ix snaan vin̈ icha tic: Ol in pojel juntzan̈ spatil sat vavb'en tic, ol in b'oan juntzan̈ocxo nivac. Ata' ol in molcanoch masanil tastac ix vavej yed' masanil in c'ael. \v 19 Ol lajvoc chi', ol valan icha tic: A ticnaic, nivan tas ix in molb'ejcani, nivan tiempo ol in c'ana', yuj chi' syal vic'an vip ticnaic, syal tzin va'i, svuc'an a', jantacn̈ej tas tzin nib'ej. Syal vac'an tzalajb'oc in c'ool, xin chama, xchi vin̈. \v 20 Palta ix yalan Dios d'a vin̈: A ach tic te malaj a pensar. D'a jun ac'val tic ol ach chamoc. A juntzan̈ molb'ilcan tic uuj, ¿mach ay yico'? xchi Dios d'a vin̈. \v 21 Icha chi' yaj eb' smolan sb'eyumal d'a yol yico', axo d'a yic Dios meb'a' eb', xchi Jesús d'a eb' anima. \s1 A Dios tz'ilan eb' yuninal \r (Mt 6.25-34) \p \v 22 Ix lajvi chi', ix yalan Jesús d'a eb' sc'ayb'um: \p —Sval d'ayex, man̈ eyac' pensar yuj tas ol ic'an yec' tiempo eyuuj. Yuj tas tze va'a yed' pax yuj e pichul tzeyac'ochi. \v 23 A Dios tz'ac'an co q'uinal, ocxom tas sco va'a, ¿tom man̈ ol yac'a'? A ix ac'an co nivanil, ¿tom man̈ ol yac' pax co pichul? \v 24 Ina noc' much, ¿tom ay tas syavej noc'? ¿tom ay tas sjach' noc'? Malaj yed'tal b'aj smolb'ej jab'oc svael noc', palta a Dios tz'ac'ann̈ej tas sva noc'. A ex xo pax tic, ec'al eyelc'och d'a yichan̈ noc' much chi'. \v 25 ¿Tom ay junoc ex syal eyac'anoch nan̈alocxo vara e teel yujto tzeyac' pensar? \v 26 Yuj chi' tato max techaj e b'oan juntzan̈ tas malaj yelc'ochi, ¿tas yuj tzeyac' pensar yuj juntzan̈ocxo tasi? \p \v 27 Ilec nab' te' xumac sq'uib'i. Max munlaj te', max ch'alvi te'. Vach'chom icha chi', ayic yec'nac vin̈aj rey Salomón d'a peca', te vach' yilji vin̈ yed' spichul, palta maj tzac'van yilji vin̈ icha te' xumac chi'. \v 28 A juntzan̈ te' chi', ton̈ej ayec' te' d'a caltac te', axo d'a junxo c'u sn̈usjitz'a te' d'a yol horno. Vach'chom icha chi' yaj te', a Dios tz'ac'an svach'il yilji te'. Yuj chi' a ex tic, yelxo val ol yac' e pichul Dios, palta a ex pural tzeyac'och d'a e c'ool. \v 29 Yuj chi' man̈ eyac' pensar yuj tas ol e va'a, yed' yuj tas ol eyuq'uej. \v 30 A eb' man̈ ojtannacoc Dios, aton d'a spatic juntzan̈ tic q'uelanoch eb', palta yojtac Dios to ay tz'och juntzan̈ chi' cuuj, yujto co Mam yaji. \v 31 Yuj chi', aq'uec eyip e c'anab'ajan Dios Cajal. Tato icha chi' tze c'ulej, ol ac'jocpax masanil juntzan̈ chi' d'ayex. \s1 Molec e b'eyumal d'a satchaan̈ \r (Mt 6.19-21) \p \v 32 A ex tic, icha in calnel eyaji. Vach'chom jayvan̈ exn̈ej, palta man̈ ex och ilc'olal, yujto a co Mam Dios ix ex ac'an och d'a yol sc'ab', yujto icha chi' ix el d'a sc'ool. \v 33 Chon̈eccan el tastac ay d'ayex, aq'uec d'a eb' malaj yico'. Icha chi' ol aj smolchaj e b'eyumal d'a satchaan̈, ichoc d'a yol junoc yed'tal malaj b'aq'uin̈ ol c'aoc. A jun chi' malaj b'aq'uin̈ ol lajvoc. Ata', malaj junoc elc'um syal yelc'anelta. An̈ejtona', man̈ ol och pax ijaxoc. \v 34 A b'aj ay co b'eyumal, ata' ayb'at co pensar. \s1 Yovalil lista scutej co b'a \r (Mt 24.45-51) \p \v 35 Te lista tzeyutej e b'a icha eb' ayoch spichul, ay pax och scandil eb' stan̈vani. \v 36 Q'uinaloc ay eb' checab' van stan̈van sjax spatrón d'a junoc q'uin̈ nupnajel, sjax d'a spat. A sjavi, tz'avajochi, lista yaj eb' checab' chi' sjacanoch d'a elan̈chamel. Icha syutej sb'a eb' checab' chi' stan̈vani, icha chi' tzeyutej e b'a. \v 37 Tato pitzan eb' checab' chi' ayic sjax spatrón eb' chi', te vach' yic eb'. Val yel sval d'ayex to a val vin̈ patrón chi' sb'oanem c'ojjab' eb' d'a mexa, tz'ac'ji va eb' yuj vin̈. \v 38 Vach'chom chimilac'valxo, ma ayto sc'ana', ta pitzan eb' schecab' chi', te vach' yic eb'. \v 39 Nachajocab'el jun ab'ix tic eyuuj. Q'uinaloc ay junoc vin̈ ix och elc'um d'a yol spat, tato yojtac vin̈ jantac hora sc'och jun elc'um chi', majam scha jacjoclaj spat vin̈ chi'. \v 40 A exxo pax tic, lista tzeyutej e b'a, tze maclani, yujto ayic manto in e na javoc, ol in ja jucnaj a in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic, xchi Jesús d'a eb'. \p \v 41 Yuj chi' ix sc'anb'an vin̈aj Pedro d'ay: \p —Mamin, ¿cuujn̈ej a ma ix al jun ch'oxnab'il tic, ma yuj eb' anima smasanil? xchi vin̈. \p \v 42 Yuj chi' ix yalan Jesús d'a eb': \p —¿Mach eb' sch'ox eb' checab' vach' chi' tze na'a? Q'uinaloc ay junoc patrón, tato ay junoc checab' sc'anab'ajani, jelan paxi, aton jun chi' tz'ac'jioch yopisio yoch mayordomoal yic syil eb' schecab' chi' smasanil, syac'an va eb' d'a junjuntac el. \v 43 Tato a jun checab' chi' van smunlaj icha sgana spatrón, te vach' yico' ayic ol jax spatrón chi'. \v 44 Val yel sval d'ayex to ol yac'och vin̈ yilumaloc jantac tas ay d'ay. \v 45 Palta q'uinaloc a jun checab' chi' snaani to manto ol ja spatrón chi', yuj chi' syamanoch smac'an eb' yetchecab'vumal chi' yed' eb' ix ix smunlaji, ton̈ej syac' sgana sva'i, syuc'an an̈. \v 46 Axo d'a junoc c'u sna'a to manto ol jalaj vin̈ spatrón chi', palta a d'a jun c'u chi' ol javoc vin̈. Ta sjavi vin̈ ayic man̈ tan̈vab'iloc, man̈ naanoc yuj jun checab' chi', te nivan syaelal ol ac'jococh d'a yib'an̈. Ol yac'anb'at vin̈ d'a scal eb' maj ac'an och Dios d'a sc'ool. \p \v 47 Q'uinaloc ay junoc checab' ojtannac tas sgana spatrón d'ay. Palta man̈ listaoc syutej sb'a, max sc'anab'ajej paxi. Te nivan yaelal ol ochcan d'a yib'an̈. \v 48 Palta q'uinaloc ay jun checab' man̈ ojtannacoc tas sgana spatrón, sc'ulej juntzan̈ tas smoj tz'ac'jicot yaelal d'a yib'an̈ yuuj, quenn̈ej yaelal chi' ol cot d'a yib'an̈. A eb' nivan tas ix ac'ji d'ay, nivan pax tas ol c'anb'aj d'a eb'. Yed' eb' nivan tas ix ac'jioch d'a yol sc'ab', nivan pax tas ol yac'xi entregar eb'. \s1 Yuj Jesús ay eb' ol spojel sb'a \r (Mt 10.34-36) \p \v 49 A in tic, in ja vac'och jun icha c'ac' d'a yolyib'an̈q'uinal tic. Comonoc val vanxo sq'ue tin̈ton sc'ac'al ticnaic. \v 50 Ay val jun nivan yaelal ol ja d'a vib'an̈, ichato ol in ac'joc bautizar yuuj. Tzin cus val sic'lab'il ticnaic masanto ol ujoc elc'ochi. \v 51 ¿Tom tze na a ex tic to in ja vac'och junc'olal d'a yolyib'an̈q'uinal tic? Sval eyab'i to maay. In javi vac' spoj sb'a eb' anima. \v 52 Q'uinaloc ay ovan̈oc d'a junoc pat, ol och oxvan̈oc ajc'olal d'a chavan̈xo. Axo eb' chavan̈ chi' ol och ajc'olal pax d'a eb' oxvan̈ chi'. Icha chi' ol aj eb' anima d'a jun tiempoal tic. \v 53 A eb' mamab'il, ol yac' oval eb' yed' eb' yuninal. An̈eja' pax eb' ix nunab'il, ol yac' oval eb' ix yed' yune'. Ay pax eb' ix alib'al ol yac' oval yed' eb' ix yalib', xchi Jesús d'a eb'. \s1 A juntzan̈ yechel yic lajvub' c'ual \r (Mt 16.1-4; Mr 8.11-13) \p \v 54 Ix yalan juntzan̈xo tic Jesús d'a eb' anima: \p —Ayic tzeyilan sq'ue vaan asun b'aj tz'em c'u, elan̈chamel tzeyala' to ol yac' n̈ab'. Yel toni, icha chi' yaji. \v 55 Axo yic scot ic' d'a sur, tzeyalani to ol q'uixnajoc. Yel tzeyala', sq'uixnaji. \v 56 Palta a ex tic, chab' sat ex. Jelan snachajel juntzan̈ chi' eyuuj, juntzan̈ scot d'a satchaan̈ yed' d'a yolyib'an̈q'uinal tic, palta ¿tas yuj max nachajel eyuuj tas syalelc'och jun tiempoal tic? \s1 Sco b'o co b'a yed' eb' cajc'ool \r (Mt 5.25-26) \p \v 57 ¿Tas yuj max e b'eyc'olej e b'a tato tojol tas tze c'ulej d'a yichan̈ Dios? \v 58 Q'uinaloc ay junoc mach tz'ac'anoch tas d'a eyib'an̈ ticnaic, ayic vanto e b'at yed' d'a yol b'e, tzeyalan e b'a d'ay, yic maxtzac ex c'och d'a yichan̈ vin̈ alcal. Yujto a vin̈ alcal chi' ol ex ac'anoch d'a yol sc'ab' eb' vin̈ polencía. Axo eb' vin̈ ol ex ac'anoch d'a preso. \v 59 Sval d'ayex, max ex el d'a libre, masanto tze tup e multa smasanil. \c 13 \s1 Yovalil sco na co b'a yuj co mul \p \v 1 A d'a jun tiempoal chi', ay juntzan̈ eb' ix c'och d'a Jesús, ix yalan yab'ixal juntzan̈ eb' aj Galilea eb', chajtil ix yutej vin̈aj Pilato smilancham eb' ayic van yac'an juntzan̈ silab' eb' d'a Dios. \v 2 Yuj chi' ix yalan Jesús d'a eb': \p —¿Tzam e na tas yuj icha chi' ix aj eb' vin̈ aj Galilea chi'? ¿Yuj am to te chuc eb' vin̈ d'a yichan̈ juntzan̈ eb' yetchon̈ab' chi' tze na'a? \v 3 Sval d'ayex to maay. A ex tic, tato max e na e b'a yuj e mul, ol ex champax e masanil. \v 4 Naeccot yuj 18 eb' anima chamnac yuj jun pat te chaan̈ steel lan̈chajnac d'a Siloé. ¿Tas yuj icha chi' ajnac eb' tze na'a? ¿Tom te chuc eb' d'a yichan̈ juntzan̈xo eb' yetchon̈ab' d'a Jerusalén chi'? \v 5 Sval d'ayex to maay. A ex tic, tato max e na e b'a yuj e mul, e masanil ol ex champaxoc, xchi Jesús d'a eb'. \p \v 6 Ix lajvi chi', ix yalan jun ab'ix tic d'a eb': \p —Ay jun vin̈ avab'il jun te' higo yuj d'a sat sluum. Ix b'at vin̈ yila' tato ay sat te', palta axo ix c'och vin̈, malaj junoc sat te' ix ilchaj yuj vin̈. \v 7 Yuj chi' ix yalan vin̈ d'a vin̈ smunlaj d'a sluum chi': Ina yoxilxo ab'il in cajvi vec' in say junoc sat te', palta malaj juneloc svil junoc pitan̈. Yuj chi' sval d'ayach, ch'aquel te'. Nab'an̈ej tz'ixtax lum luum macb'il tic yuj te', xchi vin̈. \v 8 Axo vin̈ smunlaj chi' ix alani: Mamin patrón, tan̈vej junocxo ab'il. Ol vac'lej in d'ocan c'unb'oc lum d'a yich te', ol vac'an och abono d'a te', \v 9 talaj icha chi' ol yac' sat te'. Palta tato maay, ol in ch'acanel te' icha tzal chi', xchi vin̈, xchi Jesús. \s1 B'oxinac sc'ool jun ix ix d'a sc'ual ic'oj ip \p \v 10 A d'a sc'ual ic'oj ip ix c'och Jesús d'a yol spatil culto, yic sc'ayb'ej eb' anima. \v 11 Ayec' jun ix ix ta', 18 ab'ilxo yoch jun enemigo d'a ix. Ix coxob'ican snan̈al ix, toxon̈ej n̈ojanem ix. Maxtzac yal-laj stojolb'iq'ue lin̈an ix. \v 12 Axo yic ix ilchaj ix yuj Jesús, ix avtajcot ix yuuj, ix yalan d'a ix: \p —Ach ix, toxo ach colchaj d'a jun a yaelal tic, xchi d'a ix. \p \v 13 Ix yac'anec' sc'ab' Jesús d'a yib'an̈ ix, val d'a jun rato chi' ix tojolb'iq'ue lin̈an ix. Ix och ijan ix yalan vach' lolonel d'a Dios. \v 14 Axo vin̈ yajal b'aj ayec' eb' chi', ix cot yoval vin̈ yujto a Jesús ix ac'an b'oxoc sc'ol jun ix ix chi' d'a sc'ual ic'oj ip, yuj chi' ix yalan vin̈ d'a eb' anima ayec' ta': \p —Vaquen̈ej c'u smoj tzon̈ munlaj d'a yol semana. A d'a juntzan̈ c'ual chi' syal tzex ja e c'an b'oxoc e c'ool. Man̈oc d'a sc'ual ic'oj ip, xchi vin̈ yajal chi'. \p \v 15 Ix tac'vi Jesús d'a vin̈: \p —A ex tic, chab' sat ex. Q'uinaloc ay junoc noc' e vacax, ma junoc noc' e b'uru etzan d'a sc'ual ic'oj ip, ¿tom man̈ ol eyiq'uelta noc' yic b'at eyac'an yuc' a' noc'? \v 16 A jun ix tic, yin̈tilal Abraham ix. Ayxo 18 ab'il yamb'il ix yuj vin̈ Satanás, ichato tzec'b'il ix yuj vin̈. ¿Tom man̈ smojoc scolchaj ix d'a jun syaelal tic yujto sc'ual ic'oj ip? xchi Jesús. \p \v 17 Ayic ix yalan jun chi', masanil eb' ayoch ajc'olal d'ay, ix te q'uixvi eb'. Palta masanil juntzan̈xo eb' anima, ix te tzalaj eb' yilan juntzan̈ tas ix sc'ulej Jesús chi', yujto te nivan yelc'och juntzan̈ milagro chi'. \s1 A yab'ixal sat an̈ mostaza \r (Mt 13.31-32; Mr 4.30-32) \p \v 18 Ix yalan Jesús: \p —¿Chajtil ol aj sq'uib' sb'isul eb' anima tz'och d'a yol sc'ab' Dios tze na'a? Ol val jun ab'ix tic eyab'i yic ol nachajel eyuuj. \v 19 A jun chi' lajan icha sat an̈ mostaza ix yavej jun vin̈ d'a sat sluum. Sq'uib' an̈, lajan tz'aj an̈ yed' juntzan̈ te' nivac te'. Yuj chi' syal svay noc' much d'a sc'ab' an̈, xchi Jesús. \s1 A yab'ixal yich pan \r (Mt 13.33) \p \v 20 Ix yalan junxo ab'ix Jesús: \p —Ol val junxo ab'ix d'ayex chajtil ol aj sq'uib' sb'isul eb' anima tz'och d'a yol sc'ab' Dios. \v 21 A jun chi' lajan icha jab'oc yich pan syac'och jun ix ix d'a scal oxe' almul harina. Spajb'i masanil ixim yuj jab' yich pan chi', sipji ixim yuuj, xchi Jesús. \s1 A jun puerta yunen̈ej \r (Mt 7.13-14,21-23) \p \v 22 An̈ejtona' van sb'at Jesús d'a sb'eal Jerusalén, ix laj ec' d'a juntzan̈ chon̈ab' yed' d'a juntzan̈ aldea b'aj ix sc'ayb'ej eb' anima. \v 23 Ay jun anima ix c'anb'an d'ay: \p —Mamin, ¿tom jayvan̈n̈ej eb' ol colchajoc? xchi. \p Yuj chi' ix yalan Jesús: \p \v 24 —Aq'uec eyip eyoch d'a jun puerta yunen̈ej, yujto sval d'ayex to tzijtum eb' sgana yochi palta max yal-laj yoch eb'. \v 25 A in tic, icha yajal pat vaji. Tato tzin q'ue lin̈an tzin macan in pat yacb'an ayexto ec' d'a sti' te' pat chi', ol ex avajochoc, Mamin, jac on̈ ochi, xe chama. Axo ol valani: Man̈ vojtacoc mach ex, xin chama. \v 26 Palta a on̈ tic vanac on̈, cuc'nac a' ed'oc. A c'ayb'ejnac on̈ d'a yoltac calle, xe cham d'ayin. \v 27 Axo ol valan d'ayex: Toxo ix val d'ayex, man̈ ex vojtacoc. Elan̈ec e masanil, yujto an̈ej chucal tze c'ulej, xin cham d'ayex. \v 28 Ato ta' ol ex siq'uic'oc eyoq'ui ayic ol eyilani, ayec' vin̈aj Abraham, vin̈aj Isaac, vin̈aj Jacob yed' smasanil eb' schecab' Dios ayxo ec' d'a yol sc'ab' Dios, a exxo tic, ayex can elta d'a spatic. \v 29 Yujto ay eb' ol cot d'a junjun chon̈ab', b'aj sja c'u, b'aj tz'em c'u, d'a norte yed' d'a sur, ol em c'ojan eb' sva d'a smexa eb' ayxo och d'a yol sc'ab' Dios chi'. \v 30 Ay eb' malaj yelc'och ticnaic, axo d'a jun tiempoal chi' nivan ol aj yelc'och eb'. Ay pax eb' nivan yelc'och ticnaic, axo d'a jun tiempoal chi', malaj jab'oc ol aj yelc'och eb', xchi Jesús. \s1 Cusnac Jesús yuj eb' aj chon̈ab' Jerusalén \r (Mt 23.37-39) \p \v 31 An̈eja' d'a jun c'u chi', ix c'och juntzan̈ eb' vin̈ fariseo d'a Jesús, ix yalan eb' vin̈: \p —Elan̈ d'a tic, yujto sgana vin̈aj Herodes tzach smilchamoc, xchi eb' vin̈ d'ay. \p \v 32 Ix tac'vi Jesús chi' d'a eb' vin̈: \p —A vin̈ chi', lajan vin̈ icha noc' vaax, ¿toc ay yelc'och noc'? Ixiquec, alec d'a vin̈: A ticnaic yed' q'uic'an sviq'uel eb' enemigo d'a eb' anima, ol laj b'oxoc eb' penaay vuuj. Axo chab'ej tzin vach' b'oan in munlajel tic, xchi Jesús, xe chi d'a vin̈. \v 33 Palta a in tic, an̈eja' ol in b'at ticnaic, q'uic'an yed' chab'ej, yujto an̈ej d'a Jerusalén tzon̈ miljicham a on̈ schecab' on̈ Dios tic. \p \v 34 A ex tic ex aj Jerusalén, chuc eyico', tz'oc' val in c'ol eyuuj. Tze miln̈ejcham eb' schecab' Dios. Axo juntzan̈xo eb' schecjicot yuj Dios d'ayex, ton̈ej slaj e julcham eb' d'a q'uen yax q'ueen. Tzijtum elxo in gana tzex vavtejcot d'ayin, icha junoc noc' caxlan̈ syavtejcot yune', smoyq'ue d'a yalan̈ sc'axil, palta max yal e c'ool tzex coti. \v 35 Ab'ec. A jun e templo tic ol can tz'inan,\f 13.35 \fr 13:35 \ft Il nota d'a Mateo 23.38.\f* yujto sval d'ayex to man̈xo ol in eyil-laj, masanto ol eyal icha tic: Calec vach' lolonel d'a jun checb'ilcot yuj Dios Cajal, xe chama, xchi Jesús d'a eb'. \c 14 \s1 B'oxinac sc'ool jun vin̈ penaay \p \v 1 A d'a jun sc'ual ic'oj ip, aton d'a sábado, ix c'och Jesús vael d'a spat jun vin̈ yajal eb' vin̈ fariseo. Axo juntzan̈xo eb' vin̈ yetfariseoal vin̈ ix maclan yila' tas ol yutej sb'a. \v 2 Ata' ayec' jun vin̈ penaay yuj mal c'ab' oc d'a yichan̈ Jesús. \v 3 Axo Jesús chi' ix c'anb'an d'a eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés yed' d'a eb' vin̈ fariseo chi': \p —¿Ay am sleyal scac' b'oxoc sc'ol junoc penaay d'a sc'ual ic'oj ip, mato maay? xchi d'a eb' vin̈. \p \v 4 Man̈xalaj tas ix yal eb' vin̈. Ichato chi' ix chaji vin̈ penaay chi' yuj Jesús, ix b'oxi sc'ool vin̈ yuuj, ix yalan d'a vin̈ to spax vin̈. \v 5 Ix lajvi chi', ix yalan d'a eb' vin̈ fariseo chi': \p —Q'uinaloc a ex tic ay junoc eyuninal ma junoc e vacax, sb'at d'a yol junoc xab', ¿tom max b'at eyic'q'ueta d'a elan̈chamel, vach'chom sc'ual ic'oj ip? xchi d'a eb' vin̈. \p \v 6 Majxo nachajlaj tas syutej eb' vin̈ spacan d'ay. \s1 A yab'ixal eb' avtab'il d'a jun nupnajel \p \v 7 Ix yilan Jesús tas ix yutej sb'a eb' avtab'il d'a jun vael. Snib'ej eb' tz'em c'ojjab' b'aj tz'em c'ojan eb' nivac vinac. Yuj chi' ix yalan jun tic d'a eb': \p \v 8 —Tato ay b'aj tzex avtaj d'a junoc q'uin̈ nupnajel, man̈ ex em c'ojan d'a sc'ojnub' eb' nivac vinac. Talaj icha chi' ay junoc vin̈ ec'al yelc'och d'ayex sc'och ta', \v 9 axo vin̈ tzex avtan chi' tz'alan d'ayex: Elan̈ d'a te' xila tic, ac'b'at te' d'a vin̈ tic, tato xchi. Tzex q'uixvi, axo d'a xila eb' malaj yelc'och tzex emcan c'ojan. \v 10 Palta ayic tzex avtaji, tzex em c'ojan b'aj malaj val yelc'ochi, yic axo sja vin̈ tzex avtan chi', syalan vin̈ d'ayex: Ach vamigo, ochan̈ d'a jun lugar b'aj tz'em c'ojan eb' nivac yelc'ochi, xcham vin̈. Ichato chi', nivan tz'aj eyelc'och d'a yichan̈ eb' ayec' d'a mexa chi'. \v 11 Yaln̈ej mach syic'chaan̈ sb'a, ol ic'joc emta. Axo eb' emnaquil syutej sb'a, ol ic'joc chaan̈ eb'. \p \v 12 Ix yalanpax d'a vin̈ ix avtan eb' vael chi': \p —Ayic tza b'oan junoc nivan vael, man̈ avtej eb' amigo, eb' uc'tac, eb' a c'ab' oc yed' eb' b'eyum d'a a lac'anil. Yujto ol ach yavtej pax eb' d'a yico', icha chi' ol a chaanxi spac chi'. \v 13 Palta ayic tza b'oan junoc nivan vael, tzavtej eb' meb'a', eb' elnac sc'ab', eb' max uji sb'eyi yed' eb' max uji yilani. \v 14 Tato icha chi' tzutej, vach' ic syal chi', yujto vach'chom max a cha spac d'a eb', ol a cha spac ayic ol pitzvocxi eb' vach' sb'eyb'al, xchi Jesús d'a vin̈. \s1 A yab'ixal jun nivan vael \r (Mt 22.1-10) \p \v 15 Ay jun vin̈ ayoch d'a scal eb' ayoch d'a jun mexa chi', ayic ix yab'an juntzan̈ chi' vin̈, ix yalan vin̈ d'a Jesús: \p —Te vach' yic eb' ol och vael b'aj ayoch Dios Yajalil, xchi vin̈. \p \v 16 Yuj chi' ix yal jun ab'ix tic Jesús: \p —A junel, ay jun vin̈ ix b'oan jun nivan vael. Tzijtum eb' anima ix yavtej vin̈. \v 17 Axo ix c'och yorail jun vael chi', ix schecanb'at jun schecab' vin̈, ix b'at yalan d'a eb' avtab'il, ix yalan d'a eb': Cotan̈ec. Ix c'och yorail yoch vael, vach'xo yaj smasanil, xchi d'a eb'. \v 18 Palta ix laj sc'anan nivanc'olal sb'a eb'. A jun vin̈ b'ab'el, ix yal vin̈ icha tic: Ay jun in luum toto ix in mana', yovalil b'at vila'. Sval in b'a d'ayach, aq'uin nivanc'olal, xa chi, xchi vin̈. \v 19 Axo ix yalan junxo vin̈: Ato val slajvi in manan oye' par in vacax tic, ol b'at vac'lej proval noc'. Ac'ab' nivanc'olal, xa chi d'a vin̈, xchi vin̈. \v 20 Ix yalan junxo vin̈: Toto ix och vetb'eyum, yuj chi' max yal-laj in b'ati, xa chi, xchi vin̈. \v 21 Yuj chi' a vin̈ checab' chi' ix alan juntzan̈ tic d'a spatrón. Ix cot yoval vin̈ patrón chi', ix yalan vin̈ icha tic: Ixic elan̈chamel d'a yoltac calle d'a juntzan̈ b'e tz'ec' d'a cal chon̈ab' tic, tzic'cot eb' meb'a', eb' ay spaltail, eb' max uji sb'eyi yed' eb' max uji yilani, xchi vin̈. \v 22 Axo ix c'ochxi vin̈ schecab' chi' junelxo, ix yalan vin̈ d'a vin̈: Mamin patrón, ix in c'anab'ajej tas ix ala', palta ayto sc'an sb'ud'ji, xchi vin̈. \v 23 Ix yalanxi vin̈ d'a vin̈: Ixic d'a yoltac calle, d'a juntzan̈xo b'e tz'ec' d'a yol chon̈ab' tic, tzac'an pural eb' scoti yic sb'ud'ji in pat tic yuj eb'. \v 24 Yujto sval d'ayach, malaj junoc eb' ix in b'ab'laj avtej ol va d'a jun nivan vael tic, xchi vin̈ patrón chi', xchi Jesús. \s1 A eb' tz'och sc'ayb'umoc Jesús yovalil syab' syail eb' \p \v 25 Tzijtum eb' anima ix och tzac'an yuj Jesús, yuj chi' ix meltzajb'at q'uelan d'a eb', ix yalani: \p \v 26 —Tato ay eb' sja d'ayin, palta ta más nivan yelc'och smam snun eb' d'a vichan̈ snaani, ma ix yetb'eyum, yuninal, eb' yuc'tac, eb' ix yanab', ma sq'uinal eb', tato icha chi', max yal-laj yoch eb' in c'ayb'umoc. \v 27 A eb' sb'eyb'alan in b'eyb'al, sb'ecanpax cham sb'a eb' d'a te' culus vuuj, an̈ej eb' smoj yoch in c'ayb'umoc. \v 28 Q'uinaloc ay junoc ex tze nib'ej tze b'o junoc nivan pat, ayic manto eyamoch e b'oani, ¿tom max ex em c'ojan tze naan yuj stojol tato c'ocb'il syab'i? \v 29 Tato maay, ton̈ej tzeyac'canem yich, axo eb' anima tzex b'uchani. \v 30 Syalan eb': A jun vin̈ tic, ix syamoch vin̈ sb'oan spat, palta maj b'olaj yuj vin̈, xcham eb'. \v 31 Q'uinaloc ay junoc vin̈ rey van sb'at yac' oval yed' junocxo vin̈ rey, palta an̈ej lajun̈e' mil soldado vin̈ yed'nac. Axo pax junxo vin̈ rey chi', ay 20 mil soldado vin̈ yed'nac. Ayic manto b'atlaj vin̈, ¿tom max em c'ojan vin̈ snaan sic'lab'il tato stechaj yac'an jun oval chi' vin̈? \v 32 Tato sna vin̈ to max techaj yuuj, schecanb'at junoc schecab' vin̈ d'a vin̈ yed'nac syac'an oval chi', yacb'an najatto van scot vin̈, yic syalan vin̈ to tz'och eb' d'a junc'olal. \v 33 Ichex pax ta', tato max eyactejcan jantac tas ay d'ayex, max yal eyoch in c'ayb'umoc. \s1 Ayic slajviec' sc'achial atz'am atz'am \r (Mt 5.13; Mr 9.50) \p \v 34 A atz'am atz'am, vach' ton atz'am. Palta q'uinaloc satel sc'achial atz'am, ¿tasto tz'aj sc'anchaji? \v 35 Man̈xalaj tz'ochi, man̈oc d'a lum luum, man̈oc d'a abonoal, toxon̈ej syumchajeli. A juntzan̈ tzeyab' tic, naec val sic'lab'il, xchi Jesús d'a eb'. \c 15 \s1 A yab'ixal jun noc' calnel satnac \r (Mt 18.10-14) \p \v 1 Masanil eb' vin̈ tecumel alcabar yed' juntzan̈xo eb' te chuc d'a yol sat eb' anima, ix c'och eb' d'a stz'ey Jesús smaclej yab' tas syala'. \v 2 Yuj chi' a eb' vin̈ fariseo yed' eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés, b'uchumtac slolon eb' vin̈ d'a spatic Jesús chi', ix yalan eb' vin̈: \p —A jun vin̈ tic schan̈ej eb' chuc sb'eyb'al vin̈ sc'och d'ay. Ina sva vin̈ yed' eb', xchi eb' vin̈. \p \v 3 Yuj chi' ix yal jun ch'oxnab'il tic Jesús d'a eb' vin̈: \p \v 4 —Q'uinaloc ay junoc vin̈ d'a e cal tic ay cienoc noc' scalnel. Tato ay junoc noc' satcani, scan noc' yetb'eyum noc' chi' d'a junoc ac'lic, sb'at vin̈ say noc' satcan chi', masanto schax noc' yuj vin̈. \v 5 Axo schaxc'och noc' chi', schelancot noc' vin̈. Ste tzalaj val vin̈. \v 6 Ayic sc'ochxi vin̈ d'a spat, syavtancot eb' yamigo vin̈ yed' eb' ay d'a slac'anil. Syalan vin̈ d'a eb': Tzalajan̈ec ved'oc, yujto ix sat jun noc' in calnel. Palta toxo ix ilchajxi noc' vuuj, xchi vin̈ d'a eb'. \v 7 An̈ejtona', q'uinaloc ay 99-oc anima, toxonton tojol spensar, man̈ yovaliloc sna sb'a eb' snaani, malaj tzalajc'olal d'a satchaan̈ yuj eb'. Palta a in sval d'ayex, tato ay junoc malaj svach'il sb'eyb'al, sna sb'a yuj smul, yelxo val nivan tzalajc'olal yuj jun chi' d'a satchaan̈. \s1 A yab'ixal jun tumin sati \p \v 8 Q'uinaloc ay junoc ix ix ay lajun̈eoc stumin. Tato satb'at junoc, syac'och staj ix, slaj smesanelta yol spat ix. Syac' val sgana ix sayani masanto tz'ilchaji. \v 9 Axo schax q'uen yuj ix, smolb'an eb' ix svach'c'ool ix yed' eb' ay d'a slac'anil ix. Syalan ix d'a eb': Tzalajan̈ec ved'oc, yujto ay jun q'uen in tumin ix sati. Axo ticnaic, ix chax q'uen vuuj, xchi ix d'a eb'. \v 10 Val yel sval d'ayex, icha pax chi' stzalaj Dios yed' eb' yángel d'a satchaan̈ yuj junoc anima chuc sb'eyb'al sna sb'a d'a smul, xchi Jesús. \s1 A yab'ixal jun vin̈ uninab'il satnacb'ati \p \v 11 Ix yalanpax junxo ab'ix tic Jesús: \p —Ay jun vin̈ ay chavan̈ yuninal. \v 12 A vin̈ tzac'an unin ix alan d'a vin̈ smam icha tic: Mamin, pojcan snan̈al tastac ol ac'can d'ayon̈ ato syala' jantac ol ac' d'ayin, xchi vin̈. Yuj chi', a vin̈ mamab'il chi' ix pojancan d'a eb' vin̈. \v 13 Jayeanto c'ual chi', ix laj schon̈anel tastac ix ac'jican d'a vin̈ yuj smam chi', ix b'at vin̈ d'a junxo chon̈ab' te najat. Ata' ix b'at slajel stumin vin̈ d'a juntzan̈ chucal. \v 14 Ayic toxo ix lajviel q'uen tumin chi', ix ja jun nivan vejel d'a jun chon̈ab' chi'. Man̈xalaj tas sva vin̈, syac' val techaj vejel vin̈. \v 15 Yuj chi' ix b'at sc'an munlaj sb'a vin̈ d'a jun vin̈ ay d'a chon̈ab' chi'. Axo vin̈ ix checanb'at vin̈ d'a jun sluum tan̈voj chitam. \v 16 Scham vin̈ yuj vejel, yuj chi' ix snib'ej vin̈ yab'lej tas syab'lej noc' chitam chi', palta malaj mach tz'ac'an jab'oc tas d'a vin̈. \v 17 Ichato chi' ix snaan sb'a vin̈: ¿Tas yuj icha tic tzin c'ulej, svac'cham in b'a yuj vejel d'a tic, axom d'a vin̈ in mam jantac am tas sva eb' smajan vin̈, syac' sobre tas sva eb'? \v 18 Más vach' tzin pax b'aj ay vin̈ in mam chi'. Ol valan d'a vin̈: Mamin, ix och in mul d'a Dios yed' d'ayach. \v 19 Man̈xo in al uninaloc. Ichocab' junoc a majan tzin ajcani, xin chama, xchi vin̈. \v 20 Ix meltzaj vin̈ b'ian. \p Najatto van scot vin̈, ix yilanb'at vin̈ smam vin̈ chi', ix te oc' sc'ool vin̈ d'a vin̈. Ix b'at lemnaj vin̈ schacot vin̈. Ix och lac'naj vin̈ d'a vin̈, ix stz'ub'anelta sti' vin̈ d'a tzalajc'olal. \v 21 Ix yalan vin̈ d'a vin̈ smam chi': Mamin, ix och in mul d'a Dios yed' d'ayach. Man̈xo smojoc tzin al uninaloc, xchi vin̈. \v 22 Axo vin̈ mamab'il chi' ix alan d'a eb' smajan: Lemec, iq'ueccot jun mojoc pichul te vach', tzeyac'anoch d'a vin̈ vuninal tic. Tzeyac'anpax och junoc colc'ab' d'a sc'ab' vin̈, tzeyac'anoch xan̈ab' vin̈. \v 23 Slajvi chi', tzeyic'ancot junoc noc' yune' vacax, aton noc' te b'aq'uech, tze milancham noc'. To ol och jun nivan vael, ol cac'anoch q'uin̈. \v 24 Yujto a vin̈ vuninal tic, chamnacxo vin̈ in naani, palta tob'an pitzan vin̈. Satnacb'at vin̈, axo ticnaic ix jax vin̈ d'ayin, xchi vin̈. Ichato chi', ix syamanoch eb' yac'anoch q'uin̈ chi'. \p \v 25 Axo vin̈ b'ab'el unin, ayb'at vin̈ d'a smunlajel. Axo ix jax vin̈, ix yab'an vin̈ ayoch son, van yec' eb' chan̈al. \v 26 Yuj chi' ix yavtancot jun smajan vin̈ smam vin̈ chi', ix sc'anb'an vin̈ d'ay: ¿Tas yuj ayoch jun q'uin̈ tic? xchi vin̈. \v 27 Yuj vin̈ uc'tac ix jaxi. A vin̈ a mam ix checan miljoccham noc' yune' vacax b'aq'uech, yujto vach' sc'ool vin̈ ix jax vin̈, malaj tas ix ic'an vin̈, xchi jun majan chi' d'a vin̈. \v 28 Yuj chi' ix cot yoval vin̈. Man̈xalaj sgana vin̈ yoch d'a yol pat. Yuj chi' ix elta vin̈ smam vin̈ chi', ix och ijan vin̈ smontan vin̈ yic tz'och vin̈. \v 29 Palta ix yalan vin̈ d'a vin̈ smam chi': Ojtac jantacxo tiempo tzin munlaji, malaj b'aj ix in pitej in b'a d'ayach. Manta b'aj tzac' junoc noc' yune' chiva yic svac'och in q'uin̈ yed' eb' vamigo. \v 30 Axo ticnaic ix jax vin̈ uninal xid' satanel a tumin yed' eb' ix ajmul ix. Axo yuj vin̈ tza milancham noc' vacax b'aq'uech, xchi vin̈ d'a vin̈ smam chi'. \v 31 Axo ix yalan vin̈ smam vin̈ chi': Ach vuninal, ay achn̈ej ec' ved'oc. Masanil tas ay d'ayin icn̈ej yaji. \v 32 Yuj chi' smoj ton cac'an och q'uin̈ yic tzon̈ tzalaji. Yujto a vin̈ uc'tac tic, chamnacxo vin̈ co naani, tob'an pitzan vin̈. Satnac b'at vin̈, palta ix jax vin̈ d'ayin, xchi vin̈ mamab'il chi', xchi Jesús. \c 16 \s1 A yab'ixal vin̈ mayordomo \p \v 1 Ix yalan jun ab'ix tic Jesús d'a eb' sc'ayb'um: \p —Ay jun vin̈ patrón te b'eyum. Ay jun vin̈ smayordomo vin̈. Ix yab'an specal vin̈ to a vin̈ smayordomo vin̈ chi' van satanel tastac ay d'a vin̈. \v 2 Axo vin̈ patrón chi' ix avtan vin̈, ix yalan vin̈: Ay juntzan̈ tas ix vab' d'a a patic. Yuj chi' ac' entregar a cuenta d'ayin. Man̈xo ol ach munlaj d'a jun opisio tic d'ayin, xchi vin̈. \v 3 Yuj chi' ix snaan vin̈ mayordomo chi', ¿tas ol vutoc in b'a ticnaic? Ol in yiq'uel vin̈ d'a vopisio, palta max uji junocxo munlajel vuuj. Tzin q'uixvi vec' d'a titac pat in c'an va in b'a. \v 4 Toxo ix in na ticnaic tas ol vutoc in b'a. Yuj chi' vach'chom malaj in munlajel, tecan ay eb' ol in chaanoch d'a yol spat, xchi vin̈. \v 5 Ix lajvi chi', ix laj yavtancot eb' vin̈ ay sb'oc d'a vin̈ spatrón vin̈ chi'. Ix sc'anb'an vin̈ d'a vin̈ ix b'ab'lajc'ochi: ¿Jantac a b'oc d'a vin̈ patrón? xchi vin̈. \v 6 Cien barril in b'oc aceite d'a vin̈, xchi vin̈. Inye, tato icha chi' a b'oc aceite chi', ina jun yumal a b'oc chi'. Elan̈chamel tzach em c'ojan, tza b'oan junocxo, 50-n̈ej tza tz'ib'ejemi, xchi vin̈ mayordomo chi' d'a vin̈. \v 7 Ix lajvi chi', ix sc'anb'an vin̈ d'a junxo vin̈: Xal ach, ¿jantac pax ic d'a vin̈? xchi vin̈. A in tic, cien quintal in b'oc trigo d'a vin̈, xchi junxo vin̈ chi'. Tato icha chi', a tz'ajxican d'a yumal a b'oc chi', 80-xon̈ej tza tz'ib'ejemi, xchi vin̈ d'a vin̈. \v 8 Ix yalan vin̈ patrón chi' to te jelan ix yutej sb'a jun vin̈ mayordomo chi' d'a elc'al. Yujto a eb' ay d'a yolyib'an̈q'uinal tic, te jelan syutej sb'a eb' d'a yichan̈ eb' ayoch saquilq'uinal Dios d'ay. \v 9 A in sval d'ayex, a q'uen tumin, secojtac sc'anji q'uen d'a chucal. Palta vach' tzeyamc'ab'ej q'uen d'a vach'il, yic tz'aj eyamigo. Tato icha chi', ayic ol lajvoc yopisio q'uen e tumin chi', ol ex chajoc d'a jun eyed'tal ay d'a juneln̈ej. \v 10 A eb' tojol syutej sb'a yed' jab'oc tasi, an̈ejtona' tojol pax syutej sb'a eb' d'a jantac tas nivan ay d'ay. A eb' man̈ tojoloc syutej sb'a yed' jab'oc tasi, an̈ejtona' man̈ tojoloc ol yutoc sb'a eb' yed' junoc nivan ol ac'joc d'ay. \v 11 Yuj chi', tato man̈ tojoloc tzeyutej e b'a yed' q'uen tumin sc'anchaj d'a yolyib'an̈q'uinal tic, malaj mach ol ac'an junoc b'eyumal nivan yelc'och d'a yol e c'ab'. \v 12 Tato man̈ tojoloc tzeyutej e b'a d'a junoc tas ch'oc mach ay yico', malaj mach ol ac'an junoc eyico'. \p \v 13 Malaj junoc mach syal yac'an servil chavan̈oc spatrón, yujto ay jun malaj yelc'och d'ay. Axo junxo te nivan yelc'och d'ay. Vach' syutej sb'a d'a junoc, axo d'a junxo chuc syutej sb'a. Max yal-laj cac'an servil Dios yed' q'uen tumin, xchi Jesús d'a eb'. \p \v 14 Axo eb' vin̈ fariseo, an̈ej d'a q'uen tumin ayoch spensar eb' vin̈. Yuj chi', ayic ix yab'an jun chi' eb' vin̈, ix b'uchvaj eb' vin̈ d'a Jesús. \v 15 Ix yalanxi Jesús chi' d'a eb' vin̈: \p —A ex pax tic, d'a yichan̈ eb' anima, vach' tzeyutej e b'a. Axo pax Dios yojtac tas yaj e pensar. Ay juntzan̈ tas nivan yelc'och d'a yichan̈ eb' anima, axo d'a yichan̈ Dios, chacb'ileli. \p \v 16 An̈ej ley Moisés yed' juntzan̈ tas tz'ib'ab'ilcan yuj eb' schecab' Dios d'a peca' aycanoch yopisio masantax ix ulec' vin̈aj Juan vin̈ ac'jinac bautizar. Axo ticnaic, atax ix ulec' vin̈ ix elcan yich yaljiel jun vach' ab'ix chajtil tz'aj yoch eb' anima d'a yol sc'ab' Dios. Yuj chi' masanil eb' syac' yip yoch d'a yol sc'ab' Dios. \p \v 17 Vach'chom ol lajvoc ec' satchaan̈ yed' yolyib'an̈q'uinal tic, axo pax jun ley chi', vach'chom junoc letra, malaj val junoc b'aj man̈ ol elc'och tas syala'. \s1 Ix yalcan Jesús yuj eb' spuclaj sb'a \r (Mt 19.1-12; Mr 10.1-12) \p \v 18 A junoc vin̈ spuc sb'a yed' ix yetb'eyum, syic'an junocxo ix, tz'em vin̈ ajmulal. Tato ay junoc vin̈ tz'ic'an pax junoc ix spucnac sb'a yed' vin̈ yetb'eyum chi', tz'empax vin̈ ajmulal. \s1 A yab'ixal jun vin̈ b'eyum yed' vin̈aj Lázaro \p \v 19 A junel ay jun vin̈ te b'eyum. Vach' sb'o vin̈ yed' spichul te caro stojol. Junjun c'u syac'an q'uin̈ vin̈, tzijtum tas syac' chijoc vin̈. \v 20 Ay pax jun vin̈ meb'a' scuch Lázaro, ayq'ue yab'il yaxc'a d'a vin̈. Tz'em c'ojan vin̈ d'a sat luum d'a sti' spuertail spat vin̈ b'eyum chi'. \v 21 A vin̈ meb'a' chi', snib'ej vin̈ sva jab'oc juntzan̈ sc'ajil vael tz'em d'a yalan̈ smexa vin̈ b'eyum chi'. Axo noc' tz'i' b'at lec'anel sat yab'il yaxc'a ayq'ue chi' d'a vin̈. \v 22 Ix c'och sc'ual ix cham vin̈ meb'a' chi', axo eb' ángel ix ic'anb'at vin̈ d'a svach'ilal b'aj ayec' vin̈aj Abraham. Ix c'och pax sc'ual ix cham vin̈ b'eyum chi'. Ix mucchaj vin̈. \v 23 Ix c'och spixan vin̈ b'aj ay spixan eb' chamnacxo. Axo yic van yab'an syail vin̈, ix q'ue q'uelan vin̈, najatto ix yilb'at vin̈aj Abraham chi' vin̈. Ayec' vin̈aj Lázaro d'a stz'ey vin̈. \v 24 Yuj chi' ix avaj vin̈ b'eyum chi' icha tic: Mamin Abraham, oc'ocab' a c'ool d'ayin. Checcot vin̈aj Lázaro chi', sch'ayan yiximal sc'ab' vin̈, tzul yac'anoch vin̈ d'a sn̈i' vac' yic siclab' jab'oc, yujto max techaj vab'an syail d'a cal c'ac' tic, xchi vin̈. \v 25 Axo ix yalan vin̈aj Abraham chi': A ach tic, nacoti to te vach' ach ec' d'a yolyib'an̈q'uinal, axo vin̈aj Lázaro tic, d'a syaelal ix ec' vin̈. A ticnaic jun, van schaan snivanil sc'ol vin̈ d'a tic. An̈ejtona' ach, van ab'an syail ta'. \v 26 A junxo svala', ay jun nivan xab' olan d'a co cal eyed'oc. Yuj chi', vach'chom ay eb' ay d'a tic, sgana sc'axpaj ta', max yal-laj. An̈ejtona' ex, max yal-laj e c'axpajec' ta' d'a tic, xchi vin̈. \v 27 Tato icha chi' jun mamin, comonoc tza checb'at vin̈aj Lázaro chi' d'a spat vin̈ in mam. \v 28 Ata' ay ovan̈ eb' vin̈ vuc'tac. Syalan vin̈ yab' eb' vin̈ yic vach' man̈ ol ja eb' vin̈ ved' d'a scal yaelal tic, xchi vin̈. \v 29 Ix yalan vin̈aj Abraham chi': A d'a eb' ayec' juntzan̈ tas stz'ib'ejnaccan Moisés yed' eb' schecab' Dios. Yac'ocab'och eb' d'a sc'ool tas syal juntzan̈ chi', xchi vin̈. \v 30 Man̈ c'ocb'iloc jun chi' mamin, palta tato ol pitzvocxi junoc d'a scal eb' chamnac yal yab' eb', ol ton sna sb'a eb', xchi vin̈. \v 31 Ix yalanxi vin̈aj Abraham chi': Tato max yac'och sc'ol eb' d'a tas stz'ib'ejnaccan Moisés yed' eb' schecab' Dios chi', vach'chom ay junoc ol pitzvoc d'a scal eb' chamnac, an̈ejtona' man̈ ol yac'och eb' d'a sc'ool, xchi vin̈aj Abraham chi' d'a vin̈, xchi Jesús. \c 17 \s1 Ay smay cac'an somchaj spensar junoc mach \r (Mt 18.6-7,21-22; Mr 9.42) \p \v 1 Ix yalan Jesús d'a eb' sc'ayb'um: \p —Ay juntzan̈ tastac tz'ic'an somchajel spensar eb' anima, palta a val mach tz'ac'an somchajel spensar eb' yetanimail, te chuc yico'. \v 2 Octom b'ab'el spixjioch junoc nivaquil q'uen d'a sjaj, syumjicanb'at d'a yol a' mar yic sjic' a' schami, yacb'an manto yac' somchaj spensar junoc uninto. Tato icha chi', te vach' yico'.\f 17.2 \fr 17:2 \ft Il nota d'a Mateo 18.6.\f* \v 3 Yuj chi' tzeyil val e b'a. \p Tato ay junoc eyetanimail tz'och smul d'ayex, tzeyal d'ay. Tato sna sb'a, tzeyac' nivanc'olal. \v 4 Vach'chom uquel tz'och smul d'ayex d'a junoc c'u, palta uquel sb'at yalxi sb'a d'ayex syalan icha tic: Aq'uin nivanc'olal, man̈xo ol in c'ulej junelxo, tato xchi, yovalil tzeyac' nivanc'olal, xchi Jesús. \s1 Tato scac'och Dios d'a co c'ool \p \v 5 A eb' schecab' Jesús ix alan d'ay: \p —Ochan̈ qued'oc yic sco vach' aq'uejoch Dios d'a co c'ool, xchi eb'. \p \v 6 Yuj chi' ix yalan d'a eb': \p —Tato yel tzeyac'och Dios d'a e c'ool, vach'chom jab'n̈ej, icha quilan junoc pitan̈ sat an̈ mostaza, ol yal eyalan d'a jun nivan te' tic: Q'uean̈cot yed' sch'an̈al ib'. Tzach b'atcan d'a yol a' mar. B'at avejempax a b'a ta', tato xe chi, ol sc'anab'ajej te' icha tzeyal chi'. \s1 A yopisio eb' tz'ac'an servil Dios \p \v 7 Q'uinaloc ay junoc co checab' tzon̈ ac'an servil. Tato ayb'at d'a co munlajel, mato ayb'at iloj calnel, ma iloj vacax, axo yic sjaxi, ¿tom naan calan d'ay? Ochan̈, eman̈ c'ojan, va'an̈, ¿tom xco chi d'ay? \v 8 Maay jun. Tecan icha tic scutej calan d'ay: Q'uexel a b'a, b'iquel a c'ab'. Tza b'oan in vael, tzac'ancot d'ayin. Ichato chi' ol ach va ach tic, xco chi d'ay. \v 9 ¿Tom scac' yuj diosal d'ay yujn̈ej to ix sc'anab'ajej tas ix cal chi'? Maay. \v 10 Icha jun checab' chi', ichex ta'. Ayic toxo ix lajvi e c'anab'ajan masanil schecnab'il Dios, smoj tzeyal icha tic: Te malaj vach' cochi, an̈ej juntzan̈ tas ix checji co c'ulej ix co b'o'o, xe chi, xchi Jesús d'a eb'. \s1 Lajun̈van̈ eb' vin̈ vinac ix b'oxi sc'ol yuj Jesús \p \v 11 Axo Jesús, an̈eja' sb'at d'a sb'eal Jerusalén, ix c'och d'a smojonal Samaria yed' Galilea. \v 12 Ayic ix c'och d'a jun aldea, ay lajun̈van̈ eb' vin̈ penaay yuj jun yab'il scuch lepra. Yuj chi' maj snitzochlaj sb'a eb' vin̈ d'a stz'ey Jesús, \v 13 ton̈ej ix avajcot eb' vin̈ d'ay: \p —Mamin Jesús, oc'oc val a c'ool d'ayon̈, xchicot eb' vin̈. \p \v 14 Axo ix iljib'at eb' yuj Jesús, ix yalanb'at d'a eb': \p —Ixiquec, ix ch'oxec e b'a d'a eb' sacerdote, xchi d'a eb' vin̈. \p Yacb'an van sb'ey eb' vin̈, ipan sb'oxi eb' vin̈. \v 15 Ay jun vin̈ d'a scal eb' vin̈ chi', ayic ix yilan vin̈ to toxo ix b'o sc'ool, ix meltzaj vin̈, ix och ijan vin̈ yalan vach' lolonel d'a Dios, ix avaj val chaan̈ vin̈. \v 16 Ix javi vin̈ d'a yichan̈ Jesús, ix em cumnaj vin̈ d'a sat luum yic syac'an yuj diosal vin̈ d'ay. Aj Samaria jun vin̈ chi'. \v 17 Yuj chi' ix yalan Jesús: \p —¿Tom man̈ lajun̈van̈oc eb' vin̈ ix b'oxi sc'ool? ¿B'aj ay b'alun̈van̈xo eb' vin̈ chi'? \v 18 A jun vin̈ tic, ch'oc chon̈ab'il vin̈, palta an̈ej vin̈ ix ul alan vach' lolonel d'a Dios. \p \v 19 Ix yalan Jesús d'a vin̈: \p —Q'uean̈ vaan, paxan̈. Ach b'oxi yujto in ac'och d'a a c'ool, xchi d'a vin̈. \s1 A chajtil tz'aj yoch Dios Cajaloc \r (Mt 24.23-28,36-41) \p \v 20 Ay juntzan̈ eb' vin̈ fariseo ix c'anb'an d'a Jesús: \p —¿B'aq'uin̈ val ol och Dios Cajaloc? xchi eb' vin̈ d'ay. \p —Ayic ol och Dios Cajaloc, max yal-laj quilan yed' co sat. \v 21 Max yal-laj calani: Ayec' d'a tic, ma ayec' d'a chi', man̈ xco chioc, yujto a d'a co pixan tz'och Yajalil, xchi Jesús d'a eb' vin̈. \p \v 22 Ix lajvi chi' ix yalan d'a eb' sc'ayb'um: \p —Ay val jun tiempoal ol javoc, ol eyalan icha tic: Tzoc val jax junelxo jun Ac'b'ilcot yuj Dios d'a co cal tic, vach'chom junn̈ejlaj c'ual, xe chama. Palta man̈xo ol jalaj. \v 23 Ay eb' ol alanoc: Ina yajec' d'a tic, ma ina yajec' d'a chi', xcham eb', palta man̈ ex b'atoc, man̈ ex och tzac'an yuj eb'. \v 24 Yujto icha val yec' copnaj leb'lon, sacb'i smasanil satchaan̈ yuuj, icha chi' ol aj in ja d'a jun c'ual a in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic. \v 25 Palta yovalil ol in b'ab'laj ab'ej val syail sic'lab'il. Ol in spatiquejel eb' anima d'a jun tiempoal tic. \v 26 Ayic ol in jaxoc, lajan ol aj icha jun tiempoal ayic yec'nac vin̈aj Noé. \v 27 Yujto a eb' anima d'a jun tiempoal chi', ichn̈ejta' yec' c'u yuj eb': Sva eb', syuc'an a' eb', ay eb' van yoch yetb'eyum, ay eb' van sc'anji yisil. Max snalaj eb' tato ay tas ol ja d'a yib'an̈ eb'. Icha chi' yec' tiempo yuj eb' masanto c'och sc'ual yoch vin̈aj Noé chi' d'a yol te' arca. Aton ta' cotnac jun nivan a' mucvajum, laj cham eb' smasanil. \v 28 Icha pax chi', ujinac d'a stiempoal pax vin̈aj Lot: Sva eb', syuc'an a' eb', smanvaj eb', schon̈vaj eb', syavej tastac eb', slaj sb'oan spat eb'. \v 29 A val yelcancot vin̈aj Lot d'a yol chon̈ab' Sodoma, yemul jun c'ac' yed' juntzan̈ cotac q'ueen chac xilinac. Icha val yem n̈ab', icha chi' yemta d'a satchaan̈. Icha chi' aj scham eb' smasanil. \v 30 Icha val ajnac d'a jun tiempoal chi', icha chi' ol aj in ja a in tic, xchi Jesús. \p \v 31 A d'a jun c'ual chi', tato ay eb' ayq'ue d'a yib'an̈ spat, vach'chom ay tas aycan yuj eb' d'a yol spat, mocxob' emtalaj eb' yiq'ueli. Tato ay eb' ayb'at munlajel, mocxob' meltzaj eb' d'a spat. \v 32 Tze nacot tas ajnac ix yetb'eyum vin̈aj Lot chi'. \v 33 A eb' snib'ej scol sb'a d'a yolyib'an̈q'uinal tic, ol satel sq'uinal eb' d'a juneln̈ej. Axo eb' syac'cham sb'a vuuj, ol scha sq'uinal eb' d'a juneln̈ej. \p \v 34 Sval d'ayex, tato ay chavan̈oc vaynac d'a sat sch'at d'a jun ac'val chi', ay jun ol ic'jocb'atoc, ay junxo ol canoc. \v 35-36 Q'uinaloc ay chavan̈oc eb' ix van smol cheni, jun ix ol ic'jocb'atoc, axo junxo ix ol canoc, xchi Jesús d'a eb' sc'ayb'um chi'. \p \v 37 Ayic ix yab'an jun chi' eb', ix sc'anb'an eb' d'ay: \p —¿B'ajtil ol ujoc jun chi' Mamin? xchi eb'. \p —Icha tz'ajc'och noc' ostoc b'aj ay junoc chamnac noc', icha chi' ol ajoc, xchi Jesús d'a eb'. \c 18 \s1 Ix chamnac yetb'eyum yed' vin̈ juez \p \v 1 Ay jun ab'ix ix yal Jesús d'a eb' sc'ayb'um, yic snachajel yuj eb' to max yal stzactzaj eb' yac'an lesal d'a masanil tiempo. \v 2 Icha tic ix yutej yalan d'a eb': \p —A junel ay jun vin̈ juez d'a jun chon̈ab'. Malaj yelc'och Dios d'a sat vin̈. Malaj pax yelc'och eb' anima d'a vin̈. \v 3 A d'a jun chon̈ab' chi', ay jun ix chamnac yetb'eyum. Junjun c'u b'at sc'an ix d'a vin̈ juez chi' to sb'o yaj yoval ix. \v 4 Te nivanxo tiempo tz'eq'ui, malaj sgana vin̈ juez chi' sb'oan yaj d'a ix. Palta yib'an̈taquilto ix snaan vin̈: Vach'chom max in c'anab'ajej Dios, malaj pax tz'och eb' anima d'ayin, \v 5 palta a jun ix tic, ol in b'o yaj yoval ix, yujto junjun c'u tzul avaj ochta ix d'ayin. Tato maay, man̈xo ol techajlaj ix vuuj, xchi vin̈. \p \v 6 Icha chi' ix yutej vin̈ juez chuc chi' snaani. \v 7 Axo pax Dios, ¿tom man̈ ol sb'o yaj d'a eb' sic'b'ilel yuuj, eb' tz'avtan d'a c'ual d'ac'val? ¿Tom ol ec' tiempo scolvaj d'a eb' tze na'a? \v 8 Sval d'ayex, ol sb'o yaj d'a eb' d'a elan̈chamel. Palta a in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic, ayic ol in jaxoc, ¿ay am eb' aytoec' d'a yolyib'an̈q'uinal tic, an̈eja' ayoch Dios d'a sc'ool? xchi Jesús Cajal. \s1 Vin̈ fariseo yed' vin̈ tecumel alcabar \p \v 9 Ix yalanxi junxo ab'ix tic Jesús d'a juntzan̈ eb' vach' spensar snaani. A d'a sat eb' chi', malaj svach'il juntzan̈xo eb' anima. Yuj chi', icha tic ix aj yalan d'a eb': \p \v 10 —Ay chavan̈ eb' vin̈ vinac ix b'at lesal d'a yamaq'uil stemplo Dios. Ay jun vin̈ fariseo, ay pax jun vin̈ tecumel alcabar. \v 11 Ayic ix c'och vin̈ fariseo chi', ix q'ue lin̈an vin̈. Ix lesalvi vin̈ icha tic: Ach in Diosal, svac' yuj diosal d'ayach, yujto man̈ in lajanoc yed' juntzan̈xo eb' anima. A eb' chi', elc'um eb', man̈ vach'oc syutej sb'a eb', tz'em eb' d'a ajmulal. Yed' pax jun vin̈ tecumel alcabar tic, svac' yuj diosal d'ayach yujto man̈ in lajanoc yed' vin̈. \v 12 Yujto a in tic, chael tzin och d'a tzec'ojc'olal d'a junjun semana. An̈ejtona' svac' sdiezmoal d'ayach yuj jantac tas svac' ganar, xchi vin̈. \v 13 Axo pax vin̈ tecumel alcabar chi', najatto ix cotcan lin̈an vin̈, yujto xiv vin̈, man̈ jab'oc ix q'ue q'uelan vin̈ d'a satchaan̈. Ix smac' sn̈i' sc'ol vin̈, ix yalan vin̈ icha tic: Ach in Diosal, oc'oc val a c'ool d'ayin, te chuc in, xchi vin̈ d'a Dios. \v 14 A in tic svala' to ayic ix pax vin̈ tecumel alcabar chi', vach'xo vin̈ d'a yichan̈ Dios. Axo pax vin̈ fariseo chi', man̈ vach'oc vin̈ d'a yichan̈ Dios, yujto a eb' syic'chaan̈ sb'a, ol ic'jocxiemta eb'. Axo eb' syiq'uemta sb'a, nivan ol aj yelc'och eb', xchi Jesús. \s1 Sch'oxnac svach'c'olal Jesús d'a eb' unin \r (Mt 19.13-15; Mr 10.13-16) \p \v 15 Ay eb' mamab'il ix ic'ancot eb' yuninal d'a Jesús yic syaq'uec' sc'ab' d'a yib'an̈ eb'. Ayic ix yilan eb' sc'ayb'um to icha chi', ix cot yoval eb' d'a eb' ix ic'ancot eb' chi', ix cachji eb' yuj eb'. \v 16 Axo Jesús ix avtancot eb' sc'ayb'um chi', ix yalan d'a eb': \p —Chaeccot eb' unin d'ayin. Man̈ e cachoch vaan eb', yujto an̈ej eb' lajan spensar icha eb' unin tic, an̈ej eb' ay yalan yic yoch d'a yol sc'ab' Dios. \v 17 Val yel sval d'ayex, a eb' max chaan Dios Yajaloc icha syutej eb' unin schaani, malaj b'aq'uin̈ ol och eb' d'a yol sc'ab', xchi Jesús. \s1 A jun vin̈ b'eyum ix lolon yed' Jesús \r (Mt 19.16-30; Mr 10.17-31) \p \v 18 Ay jun vin̈ yajal d'a scal eb' ix c'anb'an d'a Jesús: \p —Ach vach' c'ayb'um, ¿tas vach' tzin c'ulej yic tzin chaan in q'uinal d'a juneln̈ej? xchi vin̈. \p \v 19 —¿Tas yuj tzin al vach'il? Malaj junoc mach vach', an̈ejton Dios vach'. \v 20 A ach tic, ojtac schecnab'il Dios syal icha tic: Man̈ ex em d'a ajmulal. Man̈ e milcham junoc eyetanimail. Man̈ ex elc'anoc. Man̈ eyac'och es d'a yib'an̈ junoc eyetanimail. C'anab'ajejec e mam e nun, xchi Jesús d'a vin̈. \p \v 21 —Yictax unin in, ix in c'anab'ajej masanil juntzan̈ checnab'il tic, xchi vin̈ d'ay. \p \v 22 —Palta ayto junxo a paltail. Ixic, chon̈canel masanil tastac ay d'ayach, tzac'an stojol d'a eb' meb'a', ichato chi' ol aj a b'eyumal d'a satchaan̈. Slajvi chi', tzach jaxi, tzach och in c'ayb'umoc, xchi Jesús d'a vin̈. \p \v 23 Axo ix yab'an juntzan̈ chi' vin̈, ix te cus vin̈, yujto te b'eyum vin̈. \v 24 Axo ix yilan Jesús to ix te och vin̈ ilc'olal, ix yalani: \p —Ay val smay man̈ ol ochlaj eb' b'eyum d'a yol sc'ab' Dios. \v 25 Q'uinaloc ay junoc noc' camello, ¿tom ol yal yec' noc' d'a yixal junoc q'uen acxa? Icha chi' yaj eb' b'eyum. Tato ol och eb', pural ol och eb' d'a yol sc'ab' Dios, xchi Jesús d'a eb'. \p \v 26 Axo eb' ix ab'an jun chi' ix yalan eb': \p —A... tato icha chi' jun, ¿mach pax eb' ol colchajoc? xchi eb'. \p \v 27 —A tas max yal-laj yuj eb' anima, axo Dios masanil syal yuuj, xchi Jesús d'a eb'. \p \v 28 Axo vin̈aj Pedro ix alan d'ay: \p —Mamin, a on̈ tic ix cactejcan juntzan̈ tastac yic tzon̈ och a c'ayb'umoc, xchi vin̈. \p \v 29 Yuj chi' ix yalan Jesús d'a eb': \p —Val yel sval d'ayex, a eb' syactejcan spat, ma smam snun, yuc'tac, yanab', ix yetb'eyum, yuninal yed' yisil yujto axon̈ej Dios sgana eb' syac' servil, \v 30 nivan spac ol scha eb' d'a jun tiempoal tic, axo d'a junxo tiempoal ol javoc, ol scha sq'uinal eb' d'a juneln̈ej, xchi Jesús d'a eb'. \s1 Ayocto ix yalancan Jesús yuj schamel \r (Mt 20.17-19; Mr 10.32-34) \p \v 31 A Jesús ix avtancot eb' lajchavan̈ chi' sch'ocojil, ix yalan d'a eb': \p —A ticnaic van co b'at d'a Jerusalén. Ata' ol ujoc elc'och jantacn̈ej tas tz'ib'ab'ilcan yuj eb' schecab' Dios d'a peca' yic yalannaccan vab'ixal eb', a in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic. \v 32 Ata' ol in ac'jococh d'a yol sc'ab' eb' ch'oc chon̈ab'il. Ol in sb'uch eb'. Ol laj yal chuc eb' d'ayin. Ol in stzub'ej eb'. \v 33 Ol in smac' eb'. Slajvi chi', ol in smilancham eb'. Axo d'a schab'jial, ol in pitzvocxi, xchi Jesús d'a eb'. \p \v 34 Palta maj nachajel-laj jab'oc yuj eb'. Man̈ yojtacoclaj eb' tas van yalan chi', yujto max nachajel-laj yuj eb'. \s1 B'oxinac yol sat vin̈ aj Jericó yuj Jesús \r (Mt 20.29-34; Mr 10.46-52) \p \v 35 Ayic vanxo sc'och Jesús d'a chon̈ab' Jericó, ay jun vin̈ max uji yilani, c'ojan ec' vin̈ d'a ti' b'e, van sc'anan stumin vin̈. \v 36 Ix yab'an vin̈ to tzijtum anima van yec' d'a yol b'e chi', yuj chi' ix sc'anb'an yab' vin̈ tas van yuji. \v 37 Ix yalan eb' d'a vin̈ to a Jesús aj Nazaret van yec' d'a yol b'e chi'. \v 38 Yuj chi', ix avajq'ue vin̈, ix yalan vin̈: \p —Jesús, yin̈til ach can vin̈aj David, oc'oc val a c'ol d'ayin, xchi vin̈. \p \v 39 A eb' b'ab'el sb'at chi' ix cachan vin̈ yic tz'em numan vin̈. Palta masn̈ej ix avajq'ue vin̈: \p —Ach yin̈tilalcan vin̈aj David, oc'oc val a c'ol d'ayin, xchi vin̈. \p \v 40 Yuj chi', ix och tec'naj Jesús chi', ix schecan ic'joccot vin̈. Axo yic ix ja vin̈ d'a slac'anil, ix sc'anb'an d'a vin̈: \p \v 41 —¿Tas a gana tzach vutej? xchi d'a vin̈. \p —Mamin, in gana sb'oxican vilani, xchi vin̈. \p \v 42 —B'oocab'xican ilani. Tzach b'oxicani yujto in ac'och d'a a c'ool, xchi Jesús d'a vin̈. \p \v 43 D'a jun rato chi', ix b'oxican yilan vin̈, ix och tzac'an vin̈ yuj Jesús. Ix yalan vach' lolonel vin̈ d'a Dios. An̈ejtona', a jantac eb' ix ilan jun chi', ix yal pax vach' lolonel eb' d'a Dios. \c 19 \s1 A yab'ixal vin̈aj Zaqueo \p \v 1 Ix c'och Jesús d'a Jericó, ix ec' d'a yol chon̈ab' chi'. \v 2 Ata' ay jun vin̈ b'eyum scuchan Zaqueo. Yajal yaj vin̈ d'a eb' tecumel alcabar d'a jun chon̈ab' chi'. \v 3 Sgana vin̈ yilani chajtil yilji Jesús. Palta max yal-laj yilan vin̈, yujto tzijtum anima oyanoch d'a spatic Jesús chi' ayic van sb'eyi, yujto tzapan pax steel vin̈. \v 4 Ix b'ab'lajb'at lemnaj vin̈, ix q'ue vin̈ d'a sc'ab' jun te te' ayec' d'a ti' b'e, yic syil vin̈ yec' Jesús chi'. \v 5 Axo yic ix ec' Jesús chi' ta', ix q'ue q'uelnaj d'a vin̈, ix yalan d'a vin̈: \p —Zaqueo, eman̈cot elan̈chamel, yujto a ticnaic a d'a a pat ol vac' in posado, xchi d'a vin̈. \p \v 6 Ayic ix yab'an vin̈ icha chi', elan̈chamel ix emta vin̈. Axo ix c'och Jesús chi' d'a spat vin̈, ix scha vin̈ d'a tzalajc'olal. \v 7 Axo masanil eb' anima, man̈ jantacoc ix yal eb' d'a spatic Jesús, yujto ix c'och yac' sposado d'a spat jun vin̈ chuc sb'eyb'al chi'. \v 8 Axo vin̈aj Zaqueo chi' ix q'ue lin̈an, ix yalan vin̈ d'a Jesús Cajal: \p —A ticnaic Mamin, a jantac tas ay d'ayin, chapoj ol vutoc. Ol vac' junoc macan̈ d'a eb' meb'a'. Tato ay mach ix laj vixtej, ix velq'uej, chan̈el ol vac'pax sq'uexul d'a eb', xchi vin̈. \p \v 9 Yuj chi' ix yalan Jesús chi': \p —A ticnaic, ix cha scolnab'il vin̈ aj pat tic, yujto val yel yin̈tilalpaxcan Abraham vin̈. \v 10 A in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic, in javi in say eb' satnac yic tzin colanel eb', xchi Jesús chi'. \s1 A yab'ixal lajun̈e' q'uen tumin \p \v 11 Yacb'an van yab'an eb' anima tas ix yal Jesús chi', ay jun ab'ix ix yal d'a eb', yujto van sc'och eb' d'a slac'anil Jerusalén. A snaan eb' to toxo ol vach' och Dios Yajalil d'a yolyib'an̈q'uinal tic. \v 12 Icha tic ix yutej yalan d'a eb': \p —A junel ay jun vin̈ vinac yin̈tilcan eb' nivac yelc'ochi. Ix b'at vin̈ d'a jun chon̈ab' te najat, yic tz'ac'jioch vin̈ reyal d'a schon̈ab'. \v 13 Ayic manto b'at vin̈, ix yavtancot lajun̈van̈ eb' schecab' vin̈. Ix yac'an juntzan̈ q'uen tumin vin̈ d'a eb'. Nivac sat q'ueen. Jun lajan q'uen ix scha junjun eb'. Ix yalan vin̈ d'a eb': Aq'uec e negocio yed' q'uen tumin tic, masanto ol in jaxoc, ichato chi' ol eyac'anxi q'uen d'ayin, xchi vin̈ d'a eb'. Ix b'at vin̈ b'ian. \v 14 Axo eb' yetchon̈ab' vin̈, ix te chichon sc'ool eb' d'a vin̈. Ix schecanb'at jayvan̈ vinac eb' d'a spatic vin̈, yic syalan eb': A jun vin̈ tic, malaj co gana tz'och vin̈ reyal d'a co chon̈ab' tic, xchi eb'. \v 15 Vach'chom icha chi' ix yal eb', ix ochn̈ej vin̈ d'a yopisio chi'. Axo yic ix jax vin̈, ix laj yavtancot eb' schecab' vin̈ chi', machtac eb' b'aj yac'naccan q'uen tumin chi' vin̈, yic syab' vin̈ jantacxo yune' q'uen ix yac' ganar junjun eb'. \v 16 Ix b'ab'laj c'och jun d'a vin̈, ix yalani: Mamin patrón, a q'uen tumin ac'naccan d'ayin, lajun̈exo yune' q'uen ix yac' ganar, xchi d'a vin̈. \v 17 Axo ix yalan vin̈ yajal chi': Vach' jun. A ach tic, te vach' ach d'ayin. Vach'chom quenn̈ej ix vac' d'ayach, palta vach' ix utej a b'a yed'oc. Yuj chi', svac'och opisio och yajalil d'a lajun̈eoc chon̈ab', xchi vin̈ d'ay. \v 18 Ix lajvi chi', ix c'och junxo schecab' vin̈ chi'. Mamin patrón, a q'uen a tumin ac'naccan d'ayin, oyexo yune' q'ueen ix yac' ganar, xchi. \v 19 Yuj chi' ix yalanxi vin̈: Vach' jun. Yuj chi' ol ach vac'och yajalil d'a oye' chon̈ab', xchi vin̈. \v 20 Ix lajvi chi', ix c'och junxo schecab' vin̈ chi', ix yalan d'a vin̈: Patrón, ina q'uen a tumin tic. Sic'b'ilb'at q'uen vuuj d'a yol jun in payu'. \v 21 A in tic tzin xivi, yujto vojtac ach to junn̈ej b'elan̈ ach, yujto a ach tic, toxon̈ej tza cha iquej tas syac' ganar junxo anima. Toxon̈ej tza jach'a', palta malaj tas tzavej, xchi d'a vin̈. \v 22 Yuj chi' ix yalan vin̈ yajal chi': A ach tic vach'chom in checab' ach, palta te chuc ach. Yuj juntzan̈ tzal tic, svac'canb'at d'a ib'an̈. Yujto a ach val tzala' to junn̈ej b'elan̈ in. Toxon̈ej tzin cha viquej tas syac' ganar junxo anima. Toxon̈ej tzin jach'a', palta malaj tas svavej. \v 23 Tato icha chi' tzutej a naan d'a vib'an̈, ¿tas yuj maj ac'b'at q'uen majanil d'a junocxo, axo tzin jax tic tzin chaanxi q'uen yed' yune'? xchi vin̈ d'ay. \v 24 Ix lajvi chi' ix yalan d'a eb' ayec' yed' chi': Iq'uec ec' q'uen d'a vin̈, tzeyac'an q'uen d'a vin̈ ix ac'an ganar lajun̈e' yune' yico', xchi vin̈ d'a eb'. \v 25 Axo ix yalan eb': Palta mamin patrón, lajun̈exo q'uen ay d'a vin̈, xchi eb'. \v 26 Palta sval d'ayex, a mach ayxo yico', ol vach' ac'joc nan̈alocxo d'ay. Axo eb' malaj yico', ol vach' ic'joquec' tas ay d'a eb'. \v 27 Yed' pax eb' vajc'ool, eb' malaj sgana tzin och yajalil, iq'ueccot eb'. Mileccham eb' d'a vichan̈ tic, xchi vin̈ yajal chi', xchi Jesús. \s1 Ix c'och Jesús d'a Jerusalén \r (Mt 21.1-11; Mr 11.1-11; Jn 12.12-19) \p \v 28 Ix lajvi yalan jun ab'ix chi' Jesús, ix schaan pax sb'e, ix b'ab'laj yuj eb' sc'ayb'um yic sq'ue eb' d'a Jerusalén. \v 29 Ayic van sc'och Jesús chi' yed' eb' d'a slac'anil Betfagé yed' Betania, d'a yichan̈b'at tzalan Olivo d'a slac'anil Jerusalén, ix schecanb'at chavan̈ eb' sc'ayb'um. \v 30 Ayic manto b'at eb', ix yalan d'a eb': \p —Ixiquec d'a jun chon̈ab' d'a quichan̈b'at tic. Ata' ol eyil jun noc' b'uru, etzanoch noc'. Mantalaj mach sq'ue d'a yib'an̈ noc'. Tze tijancot noc'. \v 31 Tato ay mach tz'alan d'ayex: ¿Tas yuj tze tijelta noc'? ta xchi eb', tzeyalan d'a eb': A Cajalil ay tz'och noc' yuuj, xe chi, xchi Jesús chi' d'a eb' vin̈. \p \v 32 Ix lajvi chi', ix b'at eb' sc'ayb'um chi'. Icha ix yutej yalan Jesús chi' d'a eb', icha chi' ix aj yilchaj noc' b'uru chi' yuj eb'. \v 33 Axo yic van stijanelta noc' eb', ix c'och eb' aj b'uru chi', ix yalan eb': \p —¿Tas yuj tze tijelta noc'? xchi eb'. \p \v 34 —To ay ol och noc' yuj Cajalil, xchi eb'. \p \v 35 Ix lajvi chi', ix yic'anb'at noc' eb' d'a Jesús chi'. Ix yac'anoch spichul eb' stz'amoc noc', ix yac'anq'ue Jesús chi' eb' d'a yib'an̈ noc'. \v 36 Axo yic van sb'eyi, ay eb' ix laj lich'anem spichul d'a yol b'e\f 19.36 \fr 19:36 \ft Il nota d'a Mateo 21.8.\f* d'a yichan̈ b'aj sb'eyb'at chi'. \v 37 Axo yic van sc'och eb' d'a jun b'e spichlaj em d'a tzalan Olivo, a jantac eb' sc'ayb'um, ix laj och ijan eb' yavajq'ue yuj tzalajc'olal. Ix laj yalan vach' lolonel eb' d'a Dios yuj juntzan̈ milagro ix yil eb'. \v 38 Ix laj yalan eb' icha tic: \p —Calec vach' lolonel d'a co reyal checb'ilcot yuj Dios Cajal. Te ay junc'olal d'a satchaan̈, te nivan yelc'och co Diosal ta', xchi eb'. \p \v 39 Ay juntzan̈ eb' vin̈ fariseo ayec' d'a scal eb' anima chi' ix alan d'a Jesús chi': \p —Ach C'ayb'um, ¿tas yuj max a cach eb' a c'ayb'um tic? xchi eb' vin̈. \p \v 40 Yuj chi' ix yalan Jesús d'a eb' vin̈: \p —Sval d'ayex tato tz'em numan eb', axo juntzan̈ q'uen q'ueen tic ol avajq'ueoc, xchi d'a eb'. \p \v 41 Axo yic van sc'och Jesús d'a Jerusalén, ix yilanb'at jun chon̈ab' chi', ix oc' yuuj. \v 42 Ix yalani: \p —Ex aj Jerusalén, octom val snachajel eyuuj d'a jun c'u tic chajtil tz'aj e chaan sjunc'olal Dios, palta a ticnaic, maxtzac yal-laj snachajel eyuuj, yujto toxo ix c'ub'chajel d'ayex. \v 43 Yuj chi' ay jun tiempoal ol ja d'a eyib'an̈, a eb' eyajc'ool, ol och oyan eb' d'a spatic yichan̈ e chon̈ab' tic. Ol laj yoyan sb'a eb' d'a e patic, ol yac'an oval eb' eyed'oc. \v 44 Ol laj smaq'uem vecnaj jun chon̈ab' tic eb' d'a sat luum. Ol smilancham eb' anima chi' eb'. Axo q'uen q'ueen latz'b'ilq'uei, man̈xa junoc q'uen ol can d'a yib'an̈ q'uen yetq'uenal chi'. A jun tic ol ja d'a eyib'an̈ yujto a d'a jun tiempoal tic ix ja Dios d'ayex, palta max nachajel eyuuj, xchi Jesús. \s1 A eb' pechb'ilelta d'a yol stemplo Dios \r (Mt 21.12-17; Mr 11.15-19; Jn 2.13-22) \p \v 45 Ix lajvi chi' ix c'och Jesús d'a yol yamaq'uil stemplo Dios. Ix spechanelta eb' schon̈vaji yed' eb' smanvaji. \v 46 Ix yalan d'a eb': \p —Tz'ib'ab'ilcan d'a Slolonel Dios icha tic: A in pat, yicn̈ej lesal yaji, xchi. A exxo tic, icha junoc q'uen n̈aq'ueen b'aj sc'ub'ejel sb'a eb' elc'um, icha chi' tzeyutej, xchi d'a eb'. \p \v 47 Junjun c'u ix c'och Jesús chi' sc'ayb'ej anima d'a yamaq'uil stemplo Dios chi'. Axo eb' vin̈ sacerdote, eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés yed' eb' vin̈ yajalil jun chon̈ab' chi', ix say eb' vin̈ tas syutej eb' vin̈ smilanchamoc. \v 48 Palta maj yal-laj yuj eb' vin̈, yujto ayoch d'a sc'ool eb' anima smaclan yab' d'ay. \c 20 \s1 A yopisio Jesús \r (Mt 21.23-27; Mr 11.27-33) \p \v 1 D'a jun c'u chi' ix c'ayb'aj eb' anima d'a yamaq'uil stemplo Dios yuj Jesús. Ix yalan vach' ab'ix yic colnab'il d'a eb'. Ix c'och eb' vin̈ sacerdote, eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés yed' eb' vin̈ ichamtac vinac ay yopisio. \v 2 Ix yalan eb' vin̈ d'a Jesús chi': \p —Al d'ayon̈, tas aji, yuj chi' tza c'ulej juntzan̈ chi', ¿mach ac'jinac opisio chi'? xchi eb' vin̈ d'ay. \p \v 3 —Ay pax jun tas tzin c'anb'ej d'ayex. Alec d'ayin, \v 4 ¿mach ac'jinac yopisio vin̈aj Juan ayic ix yac'an bautizar eb' ix laj c'och d'a vin̈? ¿Am Dios ac'jinac, mato anima? xchi Jesús chi' d'a eb' vin̈. \p \v 5 Ix yal-lan yab' eb' vin̈: \p —¿Tas scutej co pacan d'a vin̈? Tato scala' to a Dios ix ac'ancot vin̈aj Juan chi', axom ol yalan vin̈: ¿Tas yuj maj eyac'och d'a e c'ol jun? xcham vin̈. \v 6 Palta tato scala' to yic eb' anima, axom eb' anima ol on̈ sjulq'uenejcham eb', yujto a vin̈aj Juan chi', schecab' ton Dios yaj vin̈ d'a yichan̈ eb', xchi eb' vin̈. \p \v 7 Yuj chi' ix yalan eb' vin̈ to man̈ yojtacoc eb' mach ac'jinac yopisio vin̈aj Juan chi'. \v 8 Ix yalan Jesús chi' d'a eb' vin̈: \p —Tato icha chi', man̈ ol valpaxlaj d'ayex mach ac'jinac vopisio yic tzin c'ulan juntzan̈ tic, xchi d'a eb' vin̈. \s1 A yab'ixal eb' munlajvum chuc spensar \r (Mt 21.33-44; Mr 12.1-11) \p \v 9 Ix lajvi chi', ix yalan jun ab'ix tic Jesús d'a eb' ayec' chi' ta': \p —Ay jun vin̈ ix avan juntzan̈ te' uva d'a sat sluum.\f 20.9 \fr 20:9 \ft Il nota d'a Mateo 21.33.\f* Ix lajvi chi', ix yac'ancanb'at sluum vin̈ chi' majanil yed' masanil yavb'en te' chi'. Ix lajvi chi', nivan tiempo ix b'atcan vin̈. \v 10 Axo yic ix c'och stiempoal smoljiel sat te' uva chi', ix schecb'at jun schecab' vin̈ yic sc'anan smajananub'al luum. Axo eb' ix majnan luum chi' ix mac'ani, ix spechan meltzaj eb', malaj jab'oc tas ix yac' eb' d'ay. \v 11 Yuj chi' ix schecb'at junxo schecab' vin̈ aj luum chi'. Palta an̈eja' ix stumej eb', ix smac'an pax eb', ix spechan meltzaj eb', malaj jab'oc tas ix yac' eb' d'ay. \v 12 Ix schecanxib'at junxo schecab' vin̈, axo eb' ix majnan luum chi' ix mac'ani, ix spechan meltzaj eb'. \p \v 13 Axo ix snaan vin̈ aj luum chi': ¿Tas tzin c'ulej ticnaic? Ol in checb'at jun vuninal te xajan vuuj. Tecan ol xiv eb' d'ay, xchi vin̈. \v 14 Axo ix c'och vin̈ uninab'il chi', ix slajtian sb'a eb' majnum luum chi'. Ix yalan eb': Ina sja vin̈ uninab'il b'aj ol can lum luum tic. Co maq'ueccham vin̈, yic vach' a on̈xo ol quiquejcan luum, xchi eb'. \v 15 Yuj chi', ix sn̈eranel vin̈ eb' d'a stiel avb'en chi', ix smac'ancham vin̈ eb'. Tzin c'anb'ej d'ayex, ¿tas ol utaj eb' majnum lum chi' yuj vin̈ aj luum chi' tze na'a? \v 16 Axo lac'an vin̈ ol b'atoc. Ol b'at smac'ancham juntzan̈ eb' majnum luum chi' vin̈. Ol yac'anxicanb'at luum vin̈ majanil d'a juntzan̈xo, xchi Jesús d'a eb' vin̈. \p Ayic ix yab'an jun tic eb' anima, ix yalan eb': \p —Comonoc malaj b'aq'uin̈ ol ujoc icha chi', xchi eb'. \p \v 17 Axo Jesús ix och q'uelan d'a eb', ix yalani: \p —Tato icha chi', ¿tas syalelc'och juntzan̈ tas tz'ib'ab'ilcan d'a Slolonel Dios tze na'a? Syal icha tic: \q1 A jun q'uen q'ueen malaj yelc'och d'a yichan̈ eb' b'oum pat, aton q'uen ix ochcan sjolomoc schiquin te' pat chi', xchicani. \v 18 Tato ay junoc mach tz'em tan̈naj d'a yib'an̈ jun q'ueen chi', choc' tz'aji. Tato a q'ueen tz'em tan̈naj d'a yib'an̈ junocxo, icha pococ tz'aji, xchi Jesús d'a eb'. \p \v 19 A eb' vin̈ sat sacerdote yed' eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés, ix snib'ej eb' vin̈ syam Jesús d'a elan̈chamel, yujto ix snael eb' vin̈ to a eb' vin̈ van yalani, palta ix xiv eb' vin̈ d'a eb' anima. \s1 A juntzan̈ tumin sc'anel eb' yajal \r (Mt 22.15-22; Mr 12.13-17) \p \v 20 Yuj chi' ix checjib'at jayvan̈ eb' vin̈ yila' talaj tz'och smul Jesús chi'. A ix c'och eb' vin̈, vach' ix yutej sb'a eb' vin̈ d'a yichan̈ Jesús chi'. Ix stz'acan sc'umej eb' vin̈ yic slectaj d'a slolonel, yic syac'anoch eb' vin̈ d'a yol sc'ab' eb' vin̈ yajal. \v 21 Yuj chi' ix stz'ac sc'anb'ej eb' vin̈ d'ay: \p —Mamin c'ayb'um, cojtac to tojol tzutej a loloni yed' pax on̈ a c'ayb'ani. Man̈oclaj yilji anima tzila', yujto lajann̈ej yelc'och junjun anima d'ayach. Cojtac paxi to tzon̈ a c'ayb'ej d'a tas sgana Dios d'a val yel. \v 22 Yuj chi' al d'ayon̈: ¿Tom vach' scac' juntzan̈ tumin sc'anjiel d'ayon̈ yuj vin̈ yajal d'a Roma, mato maay? xchi eb' vin̈ d'ay. \p \v 23 Ix snael Jesús to chuc spensar eb' vin̈ sc'anb'an eb' vin̈. Yuj chi' ix yalan d'a eb' vin̈: \p \v 24 —Ch'oxec junoc tumin chi' vila'. ¿Mach jun ayoch sat tic yed' sb'i tic d'a q'ueen? xchi d'a eb' vin̈. \p —Aton sat vin̈ yajal d'a Roma yed' sb'i vin̈, xchi eb' vin̈. \p \v 25 Yuj chi', ix yalan d'a eb' vin̈: \p —A tas yictaxon vin̈ yajal chi' yaji, aq'uec d'a vin̈. Palta a tas yictaxon Dios yaji, aq'uec d'a Dios chi', xchi d'a eb' vin̈. \p \v 26 Malaj junoc tas ix yal chi' b'aj ix ac'ji ganar yuj eb' yic syaman eb'. Ix te sat sc'ool eb' yab'an tas ix spac chi', man̈xalaj tas ix yal eb'. \s1 A eb' tz'alani to man̈ ol pitzvocxi eb' chamnac \r (Mt 22.23-33; Mr 12.18-27) \p \v 27 Ix lajvi chi', ay juntzan̈ eb' vin̈ saduceo ix c'och d'a Jesús. Aton eb' vin̈ tic tz'alani to man̈ ol pitzvocxi eb' chamnac, yuj chi' ix yalan eb' vin̈ d'ay: \p \v 28 —Mamin C'ayb'um, a vin̈aj Moisés tz'ib'annaccan icha tic: Tato ay junoc vin̈ vinac schami, scan ix yetb'eyum vin̈, palta malaj yuninal vin̈ scani, tato icha chi', axo vin̈ yuc'tac vin̈, tz'ic'anpaxcan ix ix chi', yic vach' tato tz'aj yuninal eb', ichato a vin̈ ix cham chi' ay yico'. Icha chi' ix yalcan vin̈aj Moisés chi'. \v 29 A junel ay ucvan̈ eb' vin̈ yuc'tac sb'a. A vin̈ b'ab'el vinac ic'an jun ix ix, palta cham vin̈, malaj yuninal eb' cani. \v 30 Axo junxo yuc'tac vin̈ ic'anxican ix. Palta cham junxo vin̈ chi'. Malaj yuninal eb' canxi. \v 31 Slajvi chi', axo vin̈ yoxil ic'anxi ix. An̈ejtona' yic'nac ix eb' vin̈ yucvan̈il. Cham eb' vin̈ smasanil. Malaj junoc eb' vin̈ elcan yuninal yed' ix. \v 32 Axo d'a slajvub'xo, scham ix. \v 33 Axo ol pitzvocxi eb' chamnac, ¿mach junoc eb' vin̈ ol ic'an ix yujto yic'nac ix eb' vin̈ yucvan̈il? xchi eb' vin̈. \p \v 34 Yuj chi' ix yalan Jesús d'a eb' vin̈ saduceo chi': \p —A d'a yolyib'an̈q'uinal tic, syic'laj sb'a eb' anima. \v 35 Palta ay val junxo lugar. A eb' ol pitzvocxi d'a scal eb' chamnac, eb' smoj sc'ochcan ta', ata' man̈xalaj ic'lajb'ail. Man̈xo ol yac'b'at yisil eb' c'anjoc. \v 36 Yujto a d'a jun tiempoal chi', man̈xo ol chamlaj eb'. Lajan ol aj eb' yed' eb' ángel. Yuninal ton Dios ol aj eb', yujto ol pitzvocxi eb'. \v 37 An̈ejtona' d'a vin̈aj Moisés chi' yalnaccan Dios d'a scal te' q'uiix ayoch sc'ac'al, ata' yac'nac cojtaquejeli to ol pitzvocxi eb' chamnac, b'aj yalnaccan icha tic: A in ton tic sDiosal in vin̈aj Abraham, vin̈aj Isaac yed' vin̈aj Jacob, xchi. \v 38 Yuj chi', vach'chom chamnac eb' vin̈ chi', cojtac to man̈ satnacoquel eb' vin̈ d'a juneln̈ej, yujto yalnac Dios to sDiosal eb' vin̈ yaji. A d'a sat Dios, pitzan eb' anima smasanil, xchi Jesús. \p \v 39 Ay juntzan̈ eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés ix alan d'ay: \p —Yel ton tzal Mamin C'ayb'um, xchi eb' vin̈. \p \v 40 Yuj chi' man̈xalaj tas syal sc'anb'an eb' vin̈ d'ay. \s1 A Cristo, Yuninal Dios \r (Mt 22.41-46; Mr 12.35-37) \p \v 41 Ix yalan Jesús d'a eb' vin̈: \p —¿Tas yuj ay eb' tz'alani to a Cristo yin̈tilal David yaji? \v 42 Yujto an̈eja' vin̈aj David chi' alanxican d'a jun libro yic Salmos: \q1 A Dios Cajal alannac d'a Vajalil icha tic: Eman̈ c'ojan d'a in vach' c'ab' tic, \q1 \v 43 masanto ol vac'canoch eb' ayoch ajc'olal d'ayach d'a yalan̈ oc, xchi Dios d'a Vajalil, xchi vin̈aj David chi'. \m \v 44 Icha chi' yutejnaccan vin̈aj David yalani to a Cristo ayoch yajaloc vin̈, yuj chi' cojtac to a Cristo chi', man̈ yin̈tilalocn̈ej David chi' yaji, xchi Jesús d'a eb' vin̈. \s1 A smul eb' c'ayb'um d'a ley Moisés \r (Mt 23.1-36; Mr 12.38-40; Lc 11.37-54) \p \v 45 Ayic van yab'an eb' anima smasanil, ix yalan Jesús icha tic d'a eb' sc'ayb'um: \p \v 46 —Tzeyil val e b'a yic man̈ ol ex juvoquel yuj sb'eyb'al eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés, yujto scham val b'at eb' vin̈ yed' juntzan̈ spichul jucan. Snib'ej eb' vin̈ to tz'em n̈ojan eb' anima d'a eb' vin̈ b'aj ay mercado. A sc'an eb' vin̈ to a d'a xila eb' nivac vinac tz'em c'ojjab' eb' vin̈ d'a yoltac spatil culto. Ayic tz'och vael, snib'ej eb' vin̈ tz'em c'ojjab' b'aj tz'em c'ojan eb' vin̈ nivac yelc'ochi. \v 47 Syic'anpaxec' eb' vin̈ tas ay d'a eb' ix chamnac yetb'eyum yed' pax spat eb' ix. Slajvi chi', najat syutej yoc slesal eb' vin̈, yic a snaan eb' anima to malaj smul eb' vin̈. Palta a eb' vin̈ chi', yelxo val nivan yaelal ol ac'jococh d'a yib'an̈ eb' vin̈, xchi Jesús chi'. \c 21 \s1 A yofrenda ix chamnac yetb'eyum \r (Mr 12.41-44) \p \v 1 A junel, ayec' Jesús d'a yamaq'uil templo. Van yilani chajtil syutej eb' b'eyum yac'anem yofrenda d'a yol jun chalab' ofrenda. \v 2 Ix yilani ix c'och jun ix chamnac yetb'eyum te meb'a'. Ix yac'anem chab' cotac tumin ix d'a yool. \v 3 Yuj chi', ix yalan Jesús chi' d'a eb' ayec' ta' yed'oc: \p —Val yel sval d'ayex, a jun ix te meb'a' tic, ec'alto yic ix, ix yac' d'a yichan̈ eb' ix laj yac' yico'. \v 4 Ay eb' axon̈ej sobreal stumin syac'a'. Axo ix meb'a' tic, jantacn̈ej jab' stumin ix ayeq'ui ix yaq'uem ix yofrendaoc. Man̈xalaj tas ix can d'a ix, xchi d'a eb'. \s1 A juntzan̈ yechel yic lajvub' c'ual \r (Mt 24.1-28; Mr 13.1-23) \p \v 5 Ay juntzan̈ eb' van yalani to te vach' yilji stemplo Dios, vach' yaj yed' juntzan̈ q'uen q'ueen latz'b'ab'iloch d'ay yed' juntzan̈ tastac siaj d'ay. Yuj chi' ix yal Jesús d'a eb': \p \v 6 —A juntzan̈ van eyilan tic, ay jun tiempoal ol lajvoquel smasanil. Man̈xalaj junoc q'uen latz'b'ab'ilq'ue tic ol can d'a yib'an̈ q'uen yetq'ueenal, xchi Jesús d'a eb'. \p \v 7 Yuj chi' ix sc'anb'ej eb' d'ay: \p —Ach co C'ayb'umal, ¿b'aq'uin̈ ol ujoc juntzan̈ chi'? ¿Tas val yechel ol sch'ox Dios, ayic toxo ol ujoc jun chi'? xchi eb' d'ay. \p \v 8 Yuj chi' ix yalan d'a eb': \p —Tzeyil val e b'a yic man̈ ol ex ac'joc musansatil, yujto tzijtum eb' ol javoc, ol yesanel in b'i eb'. Ol yalan eb': A in tic Cristo in, xcham eb'. Ol yalanpax eb': Axo val sja stiempoal tic, xcham eb'. Man̈ ex b'at q'uelan d'a eb'. \v 9 Ayic ol eyab'an specal yoch nivac oval, axo yac'anpax oval eb' comon anima yed' eb' yajal, man̈ ex te xivoc, yujto a juntzan̈ chi' yovalil ol b'ab'laj ujoc, palta man̈oclaj d'a jun ratoal chi' ol lajvoquel yolyib'an̈q'uinal tic, xchi Jesús chi' d'a eb'. \p \v 10 Ix yalanpaxi: \p —Ol och oval d'a scal juntzan̈ nivac nación. \v 11 Ay juntzan̈ nivac quixcab' ol laj ec'oc. Ol laj javoc vejel, ol laj yamchaj juntzan̈ anima yuj nivac ilya d'a junjun chon̈ab'. Axo d'a satchaan̈, tzijtum tas ol laj sch'ox sb'a. Ay pax juntzan̈ nivac yechel ol sch'ox sb'a d'a satchaan̈, ol te xivpax eb' anima yuj juntzan̈ chi'. \p \v 12 Palta ayic manto ujoc juntzan̈ chi', ay eb' ol ex yamanoc, ol yac' chucal eb' d'ayex. Yujto in c'ayb'um ex, yuj chi' ol laj ex yic'b'at eb' d'a yoltac spatil culto yic ol yac'anoch eb' d'a eyib'an̈. Ol ex yac'och eb' d'a preso, ol ex yic'b'at eb' d'a yichan̈ eb' vin̈ rey yed' eb' vin̈ yajal. \v 13 Yuj juntzan̈ tas ol ac'jococh d'a eyib'an̈ chi' ol yal eyalanel vab'ixal d'a yichan̈ eb' vin̈ yajal chi'. \v 14 Man̈ e b'ab'laj naej yuj tas ol eyutej e colan e b'a d'a eb', \v 15 yujto a in ol in b'o eyala'. Ol vac' e jelanil d'a tas ol eyala'. Yuj chi' malaj eb' ajc'ool ol yal spacan d'ayex. Malaj junoc eb' ol tzac'van sjelanil d'ayex icha e jelanil ol vac'a'. \v 16 Palta a ex tic, a e mam e nun, eb' eyuc'tac, eb' e c'ab' eyoc yed' eb' eyamigo, ol meltzaj och eb' ajc'olal d'ayex. Ay ex ol ex smilcham eb'. \v 17 Axo masanil eb' anima ay d'a yolyib'an̈q'uinal tic, ol och eb' ajc'olal d'ayex, yujto ayoch e pensar d'ayin. \v 18 Palta man̈ ol ex satel-laj, man̈ val junoc xil e jolom ol satb'atoc. \v 19 Tato tec'an tzeyutej e b'a, ol eyac' ganar e chaan e q'uinal d'a val yel. \p \v 20 Ayic ol eyilani to oyb'ilxoq'ue Jerusalén yuj eb' soldado, nachajocab'el eyuuj to van slajviel jun chon̈ab' chi'. \v 21 Axo eb' ayec' d'a yol yic Judea tic, b'atocab'can eb' elelal d'a tzalquixtac. A eb' ayec' d'a chon̈ab' Jerusalén tic, b'atocab' pax eb' elelal. Axo eb' ayb'at d'a smunlajel, man̈xoocab' ochta eb' d'a yol chon̈ab' tic, \v 22 yujto a val d'a jun tiempoal chi', ol ja jun nivan yaelal yuj yoval sc'ool Dios. Ato ta' ol elc'och jantac tas tz'ib'ab'ilcan d'a Slolonel Dios. \v 23 Ob'iltac eb' ix yab'ix d'a jun tiempoal chi' yed' eb' ix vanto schuni yune', yujto nivan yaelal ol ja d'a yib'an̈ eb' anima d'a juntzan̈ lugar tic. Ol yac'cot yoval sc'ool Dios d'a yib'an̈ eb' quetisraelal. \v 24 Nan̈al eb' ol cham yuj jun oval chi'. Axo nan̈alxo eb', ol b'atcan eb' preso d'a ch'oc chon̈ab'il. Axo eb' ch'oc chon̈ab'il chi' ol ixtan Jerusalén tic, masanto ol lajvoc stiempoal yac'an yajalil eb', icha yalnaccan Dios. \s1 Sjaub'al Jesús d'a schaelal \r (Mt 24.29-35,42-44; Mr 13.24-37) \p \v 25 Ay pax juntzan̈ yechel ol sch'ox sb'a d'a c'u, d'a q'uen uj yed' d'a q'uen c'anal. Axo juntzan̈ nación, ol laj somchaj eb' yuj xivelal, yujto ol c'an̈ sq'ue vaan a' mar, ol c'an̈ pax yemxi pon̈naj a'. \v 26 Ol laj te xiv eb' anima ayic ol snaan eb' tas ol ujoc d'a jun yolyib'an̈q'uinal tic, yujto ol tzicub'tan̈aj pax juntzan̈ yipal d'a satchaan̈. \v 27 Ichato chi' ol yilan eb' to a in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic, ol in emul d'a scal asun yed' jantac in poder yed' in nivan tziquiquial. \v 28 Ayic ol syamanoch yuji juntzan̈ chi', tzex tzalaji, tzex q'ue q'uelan, yujto toxo ol ex colchajeloc, xchi Jesús chi' d'a eb'. \p \v 29 Ix lajvi chi', ix yalan jun ab'ix tic d'a eb': \p —Tzeyilnab' te' higo, ma juntzan̈xo te te' slaj c'ajb'anel xiil. \v 30 Ayic tzeyilani to vanxo svolanxi te' sc'ab', snachajel eyuuj to vanxo sja stiempoal n̈ab'ilq'uinal. \v 31 An̈ejtona' juntzan̈ sval tic, ayic ol eyilan sja juntzan̈ chi', nachajocab'el eyuuj to toxo ol vach' och Dios Yajalil. \p \v 32 Val yel sval d'ayex, masanil juntzan̈ tas sval tic ol ujoc ayic manto satel-laj juntzan̈ anima tic. \v 33 A satchaan̈ yed' yolyib'an̈q'uinal tic, ol lajvoqueloc, palta a in lolonel, malaj b'aq'uin̈ ol lajvoqueloc. \p \v 34 Tzeyil val e b'a. Man̈ eyac' pitb'oc e b'a yuj pec'al, yuj uq'uel an̈, ma yuj juntzan̈xo tas b'aj tzeyac'och e pensar. Ta maay, ayic ol ja jun c'ual chi', man̈ listaoc eyaji. \v 35 Icha tz'aj yem junoc yaal, icha chi' ol aj sja jun c'ual chi' d'a yib'an̈ eb' anima smasanil d'a yolyib'an̈q'uinal tic. \v 36 Yuj chi' lista tzeyutej e b'a. Lesalvan̈ec d'a masanil tiempo yic vach' tec'an eyaji. Yuj chi' ol yal eyel d'a tas d'in̈an sjavi, yic pax man̈ ol ex q'uixvoc eyoch d'a vichan̈ a in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic, xchi Jesús d'a eb'. \p \v 37 Junjun c'u sc'ayb'ej eb' anima Jesús d'a yamaq'uil stemplo Dios. Axo d'a tzalan Olivo tz'ec' ac'val yuuj. \v 38 Masanil c'u, spet c'och eb' anima chi' smasanil d'a yamaq'uil templo chi'. Sb'at smaclan yab' eb' d'ay. \c 22 \s1 A eb' vin̈ sayjinac tas syutej syaman Jesús \r (Mt 26.1-5,14-16; Mr 14.1-2,10-11; Jn 11.45-53) \p \v 1 Van sja stiempoal q'uin̈ yic snachajcoti tas aj yelnaccot eb' israel d'a Egipto, aton yic svaan ixim pan eb' malaj yich. \v 2 Axo eb' vin̈ sat sacerdote yed' eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés ix sayan modo tas ol aj smilancham Jesús eb' vin̈ d'a c'ub'eltac, yujto xiv eb' vin̈ d'a eb' anima. \p \v 3 Ay jun vin̈ scuch Judas, vin̈ aj Queriot. Yetb'eyum sb'a vin̈ yed' eb' vin̈ uxluchvan̈ sc'ayb'um Jesús, palta a vin̈ Satanás ix och d'a vin̈. \v 4 Yuj chi' ix b'at vin̈ sc'umej eb' vin̈ sat sacerdote yed' eb' vin̈ yajal yaj d'a eb' vin̈ stan̈van stemplo Dios. Ix yalan vin̈ tas ol yutoc yac'anoch Jesús d'a yol sc'ab' eb' vin̈. \v 5 Yuj chi' te vach' ix yab' eb' vin̈. Ix yac'an strato eb' vin̈ yed' vin̈ d'a jantac tumin ol yac' eb' vin̈ d'a vin̈. \v 6 Yuj chi' ix schaan yab' vin̈ tas ix yal eb' vin̈. Ix och ijan vin̈ sayani tas syutej vin̈ yac'anoch Jesús chi' d'a yol sc'ab' eb' vin̈ d'a elc'altac. \s1 A Santa Cena \r (Mt 26.17-29; Mr 14.12-25; Jn 13.21-30; 1Co 11.23-26) \p \v 7 Ix c'och sc'ual svaan ixim pan eb', aton ixim malaj yich ayemi, yic smiljipaxcham noc' calnel yic snaancot eb' tas aj yelnaccot eb' d'a Egipto. \v 8 Axo Jesús ix checanb'at vin̈aj Pedro yed' vin̈aj Juan, ix yalani: \p —Ixiquec, b'at b'oec tas ol cab'lej d'a jun q'uin̈ tic, xchi d'a eb' vin̈. \p \v 9 —¿B'ajtil a gana sco b'o'o? xchi eb' vin̈ d'ay. \p \v 10 —Ayic ol ex c'och d'a yol chon̈ab', ay jun vin̈ ol ilchajel eyuuj, cuchb'il jun ch'ub' a a' yuj vin̈. Tzex och tzac'an yuj vin̈, masanto tzex c'och yed' vin̈ d'a spat. \v 11 Ol eyalan d'a vin̈ aj pat chi: Icha tic ix aj yalancot co C'ayb'umal d'ayach: ¿B'ajtil ay jun a cuarto b'aj ol in va yed' eb' vin̈ in c'ayb'um yic sco naancot tas aj yelnaccot eb' co mam quicham d'a Egipto? xchicoti, xe chi d'a vin̈. \v 12 Axo vin̈ ol ch'oxan jun nivan cuarto d'ayex d'a jun chaan̈. Listaxo yaji. Axo ta' ol e b'o tas ol cab'lej chi', xchi Jesús d'a eb' vin̈. \p \v 13 Ix lajvi chi', ix b'at eb' vin̈. Axo ix c'och eb' vin̈, ix yilan eb' vin̈ to ix elc'och icha ix aj yalan Jesús chi'. Yuj chi' ata' ix sb'o eb' vin̈ tas ol yab'lej d'a jun q'uin̈ chi'. \p \v 14 Ayic ix c'och yorail, ix c'och Jesús yed' juntzan̈xo eb' vin̈ sc'ayb'um, ix och oyan eb' vin̈ vael d'a spatic te' mexa. \v 15 Ix yalan Jesús d'a eb' vin̈: \p —Toxon nab'il vuuj to in gana tzin va eyed'oc d'a jun q'uin̈ tic, yacb'an manto in chamoc. \v 16 Sval d'ayex, man̈xa b'aq'uin̈ ol in va d'a jun q'uin̈ tic, masanto ol och junelxo ayic ol vach' och Dios Yajalil, xchi d'a eb' vin̈. \p \v 17 Ix lajvi chi', ix yic'anq'ue vaan jun vaso. Ix yac'an yuj diosal d'a Dios yuuj. Ix yalanxi d'a eb' vin̈: \p —Chaec jun tic. Mol uq'uejec. \v 18 Yujto sval d'ayex, man̈xalaj b'aq'uin̈ ol vuc' yal uva tic, masanto ol vach' och Dios Yajalil, xchi d'a eb' vin̈. \p \v 19 Ix lajvi chi', ix yic'anq'ue van jun ixim pan. Ix yac'an yuj diosal d'a Dios yuj ixim. Ix xepanb'at ixim d'a eb' vin̈. Ix yalani: \p —A jun tic, aton in nivanil tic ol ac'joc eyuuj. Vaec ixim. Tze c'ulejn̈ej jun tic, yic tzin e naancoti, xchi d'a eb' vin̈. \p \v 20 Icha pax chi' ix yutej junxo vaso ayic toxo ix lajvi sva eb', ix yalani: \p —A jun ay d'a yol jun vaso tic sch'oxanel jun schab'il strato Dios toto ix b'oi. Yuj in chiq'uil ol el eyuuj ol elc'och jun trato chi'. \p \v 21 Palta a vin̈ ol in ac'anoch d'a yol sc'ab' eb' ol in milanchamoc, ayec' vin̈ ved' d'a jun mexa tic. \v 22 A in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic, yovalil ol in paxoc, ichataxon yaj sb'ocani. Palta a val vin̈ ol in ac'anoch d'a yol sc'ab' chamel chi', te chuc yic vin̈, xchi Jesús d'a eb' vin̈. \p \v 23 Yuj chi' ix yal-lan yab' junjun eb' vin̈, ¿mach on̈taxlaj ol cac'och d'a yol sc'ab' chamel chi'? xchi eb' vin̈. \s1 Mach junoc ec'al yelc'ochi \p \v 24 Ix lajvi chi', ix laj stelan sb'a eb' sc'ayb'um yuj mach junoc eb' ec'al yelc'ochi. \v 25 Axo Jesús ix alan d'a eb': \p —A eb' rey d'a junjun nación, yajal ton yaj eb'. Yed' eb' yajal, vach' eb' yalan eb' anima. \v 26 A exxo tic, man̈ eyutoc e b'a icha eb' chi'. Tato ay junoc mach d'a e cal tic ec'al yelc'ochi, yic'ocab'emta sb'a icha junoc unin. An̈ejtona' tato ay junoc yajal yaj d'a e cal, ichaocab' junoc checab' syutej sb'a. \v 27 Q'uinaloc tz'och junoc nivan vael. ¿Mach junoc más nivan yelc'och tze na'a? ¿Am jun c'ojanem van sva'i, mato a jun van yac'an servil? Aton jun c'ojanem van sva chi' más nivan yelc'ochi, palta a in tic ayinec' d'a e cal icha junoc tz'ac'an servil. \p \v 28 A ex tic, ix e tec'b'ej e b'a eyec' ved'oc ayic ix ja juntzan̈ yaelal d'a vib'an̈. \v 29 Yuj chi', icha in yutej co Mam Dios in yac'anoch yajalil, icha chi' ol ex vutej pax ex vac'anoch yajalil. \v 30 Yuj chi' ol yal e va ved' d'a jun in mexa b'aj ay in och yajalil chi'. An̈ejtona' ol ex em c'ojjab' d'a junjunoc e c'ojnub'. Axo eyoch chi' yajalil d'a eb' lajchave' macan̈ quetisraelal, xchi Jesús d'a eb' sc'ayb'um chi'. \s1 Yalnaccan Jesús to ol yiq'uel vin̈aj Pedro d'a yib'an̈ \r (Mt 26.31-35; Mr 14.27-31; Jn 13.36-38) \p \v 31 Ix yalanpax Jesús: \p —Ach Simón, ina ix sc'an spermiso vin̈ Satanás d'a Dios, yujto snib'ej vin̈ tzex yac' proval icha tz'aj ixim trigo schayaji.\f 22.31 \fr 22:31 \ft Ayic tzex chayaj ichoc trigo, syalelc'ochi to syac'lej vin̈ diablo ex yac'an meltzaj d'a e patic.\f* \v 32 Palta ix in tevi val d'a Dios uuj, yic max iq'uel a c'ool d'ay. A ach tic, ayic ol meltzajxoc och a pensar d'ayin, tzac' stec'anil eb' uc'tac, xchi Jesús. \p \v 33 Yuj chi' ix yalan vin̈aj Simón chi': \p —Mamin, b'ecan in c'ol in b'at ed' d'a preso, vach'chom tzin cham ed'oc, xchi vin̈. \p \v 34 —Pedro, sval d'ayach, ayic manto oc' noc' caxlan̈ d'a jun ac'val tic, oxel ol iq'uel d'a ib'an̈ to man̈ in ojtacoc, xchi Jesús chi' d'a vin̈. \p \v 35 Ix yalanxi Jesús d'a eb' sc'ayb'um: \p —Tze nacoti, ayic ex in checannacb'at junel, maj eyic' e moral, maj eyic' e tumin, maj eyic'paxb'at e xan̈ab'. ¿Tom ay tas yac'nac palta d'ayex ta'? xchi d'a eb'. \p —Maay, malaj tasi, xchi eb'. \p \v 36 Axo ticnaic, mach ex ay e moral, e tumin, tzeyic'b'at eyed'oc. Mach ex malaj eyespada, tze chon̈el e chumpa, tze manan eyico'. \v 37 Yujto sval d'ayex, yovalil ol elc'och d'a vib'an̈ icha tz'ib'ab'ilcan d'a Slolonel Dios, b'aj syalcan icha tic: Icha tz'utaj eb' anima chuc, icha chi' ix utaj vin̈, xchi. Jantacn̈ej vab'ixal tz'ib'ab'ilcan d'a Slolonel Dios chi', yovalil ol ujoquelc'ochi, xchi Jesús d'a eb'. \p \v 38 Yuj chi' ix yal eb' sc'ayb'um chi' d'ay: \p —Mamin, ina chab' q'uen espada tic, xchi eb' d'ay. \p —Yechelxo chi', xchi Jesús d'a eb'. \s1 Ix yac' lesal Jesús d'a Getsemaní \r (Mt 26.36-46; Mr 14.32-42) \p \v 39 Ix lajvi chi', ix elta Jesús d'a yol jun pat b'aj ix va eb' chi', ix b'at d'a tzalan Olivo ichataxon smodo. Ix och pax tzac'an eb' sc'ayb'um yuuj. \v 40 Axo ix c'och ta', ix yalan d'a eb': \p —Lesalvan̈ec, yic man̈ ol ex ac'joc proval, xchi d'a eb'. \p \v 41 Ix lajvi chi', ix sb'esanel sb'a d'a stz'ey eb'. Icha am snajatil sb'at junoc jul-lab', icha chi' ix b'ati. Axo ta' ix em cuman, ix lesalvi. \v 42 Ix yalan icha tic: \p —Mamin, tato a gana, iq'uel jun yaelal tic d'a vib'an̈, palta man̈oc icha in gana, palta ichaocab' val a gana, xchi. \p \v 43 Ix lajvi chi', ix sch'oxan sb'a jun ángel ix cot d'a satchaan̈. Ix ul yac'an stec'anil. \v 44 Ix te och pitz'an d'a spixan. Yuj chi' yelc'olal ix lesalvi. Axo yalil tz'em d'a sat luum, calan yaj yed' chic', icha val yem tz'uj yem d'a sat luum chi'. \p \v 45 Ix lajvi slesalvi, ix meltzajxicot b'aj aycan eb' sc'ayb'um chi'. Axo ix c'och d'a eb', vaynacb'at eb', yujto ix te och pitz'an cuselal d'a spixan eb'. \v 46 Yuj chi', ix yalan d'a eb': \p —¿Tas yuj tzex te vayi? Q'uean̈ec vaan, lesalvan̈ec, yic vach' man̈ ol ex meltzaj d'a e patic ayic ol ex ac'joc proval, xchi d'a eb'. \s1 Yamchajnac Jesús \r (Mt 26.47-56; Mr 14.43-50; Jn 18.2-11) \p \v 47 Vanto slolon Jesús chi', ix c'och eb' tzijtumal anima. Axo vin̈aj Judas, yetb'eyum sb'a yed' eb' uxluchvan̈ sc'ayb'um Jesús chi', a vin̈ b'ab'el sc'och yuj eb'. Ix snitzanb'at sb'a vin̈ stz'ub' sti' Jesús chi'. \v 48 Axo Jesús chi' ix alan d'a vin̈: \p —Judas, ¿tom icha tic tz'aj in ac'anoch d'a yol sc'ab' chamel a in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic? xchi. \p \v 49 Axo eb' ayec' yed' Jesús chi', ayic ix yilan eb' tas van sja d'a yib'an̈ ix sc'anb'an eb' d'ay: \p —Mamin, ¿tzam yal co xican eb' d'a q'uen espada tic? xchi eb' d'ay. \p \v 50 Val d'a jun rato chi', ay jun vin̈ d'a scal eb' sc'ayb'um Jesús chi' ix tzepanel schiquin jun vin̈ schecab' vin̈ sat sacerdote d'a svach'. \v 51 Axo Jesús ix alan d'a eb': \p —Actejec, c'ocb'ilxo chi', xchi d'a eb'. \p Axo Jesús ix yaman schiquin vin̈ chi', yed'n̈ej chi' ix ochxicani. \v 52 A eb' vin̈ sat sacerdote, eb' vin̈ yajal yaj d'a stemplo Dios yed' eb' vin̈ ichamtac vinac ay yopisio, ix c'och eb' vin̈ syam Jesús chi'. Yuj chi' ix yal Jesús chi' d'a eb' vin̈: \p —¿Tas vaj tzeyila'? ¿Tom cuchb'um in d'a eb' sc'ulan chucal yuj chi' tzex ja d'ayin yed' q'uen espada yed' te te'? \v 53 Ayinn̈ej ec' eyed' d'a yamaq'uil stemplo Dios d'a junjun c'u, palta maj in eyama'. Palta ato ticnaic yorail e c'ulan jun tic yed' yipalil vin̈ aj q'uic'alq'uinal, xchi d'a eb' vin̈. \s1 Ix yiq'uel vin̈aj Pedro d'a yib'an̈ \r (Mt 26.57-58,69-75; Mr 14.53-54,66-72; Jn 18.12-18,25-27) \p \v 54 Ix lajvi chi', ix yamji Jesús yuj eb' vin̈. Ix yic'anb'at eb' vin̈ d'a spat vin̈ sat sacerdote chi'. Axo vin̈aj Pedro, najat tzac'anto sb'at vin̈ yuuj. \v 55 Axo d'a yamaq'uil ti' pat chi' ix yac'och jun c'ac' eb' vin̈. Ix och oyan eb' vin̈ d'a sti' te', ix em c'ojan eb' vin̈. Ix em c'ojan pax vin̈aj Pedro chi' d'a scal eb' vin̈. \v 56 Axo jun ix criada, ayic ix yilan ix to c'ojanem vin̈aj Pedro chi' d'a sti' te' c'ac' chi', ix och q'uelan ix d'a vin̈, ix yalan ix: \p —A jun vin̈ tic, yetb'eyum sb'a vin̈ yed' Jesús tic, xchi ix. \p \v 57 Axo vin̈, elan̈chamel ix yiq'uel vin̈ d'a yib'an̈, ix yalan vin̈: \p —Ach ix, man̈ vojtacoc jun vin̈ tzal chi', xchi vin̈ d'a ix. \p \v 58 Junanto rato chi', ay junxo ix och q'uelan d'a vin̈, ix yalani: \p —A ach tic, etb'eyum a b'a yed' eb', xchi d'a vin̈aj Pedro chi'. \p —Val yel maay, man̈ vetb'eyumoclaj in b'a yed' eb', xchi vin̈. \p \v 59 Ay am tom junoc hora chi', yelc'olal ix yal junxo vin̈: \p —Val yel a jun vin̈ tic, yetb'eyum sb'a vin̈ yed'oc, yujto aj Galilea eb', xchi vin̈. \p \v 60 —Toton maay, man̈ vojtacoc juntzan̈ tzal chi', xchi vin̈aj Pedro chi' d'a vin̈. \p Ayic vanto yalan juntzan̈ chi' vin̈ ix oc' noc' caxlan̈. \v 61 Ix cot q'ueleloc Jesús Cajal chi' d'a vin̈. Yuj chi' ix snacot vin̈ tas ix yalcan Jesús. Ichaton tic ix yutej yalancan d'a vin̈: Ayic manto oc' noc' caxlan̈ d'a jun ac'val tic, oxel ol iq'uel d'a ib'an̈ to man̈ in ojtacoclaj, xchi d'a vin̈. \v 62 Yuj chi' ix sb'eselta sb'a vin̈ d'a scal eb'. Ix te oc' val vin̈ sic'lab'il. \s1 Ix b'uchji Jesús yuj eb' \r (Mt 26.67-68; Mr 14.65) \p \v 63 Axo eb' stan̈vumal Jesús ix och ijan eb' sb'uchvaj d'ay. Ix laj smac'an pax eb'. \v 64 Ix smacan sat eb'. Ix stz'itanb'at sti' eb'. Ix lajvi chi', ix sc'anb'an eb' d'ay: \p —Al d'ayon̈ mach tzach mac'ani, xchi eb' d'ay. \p \v 65 Man̈ jantacoc tas ix yal eb' d'ay yic sb'uchvaj eb' d'ay. \s1 Ix c'och Jesús d'a yichan̈ vin̈ sat yajal \r (Mt 26.59-66; Mr 14.55-64; Jn 18.19-24) \p \v 66 Axo ix sacb'i, ix smolb'an sb'a eb' ichamtac vinac ay yopisio d'a scal eb' israel, eb' vin̈ sat sacerdote yed' eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés. Ix yic'anb'at Jesús eb' vin̈ d'a yichan̈ vin̈ sat yajal. Axo ta' ix sc'anb'ej eb' vin̈ d'ay: \p \v 67 —Al d'ayon̈, ¿tom a ach tic Cristo ach? xchi eb' vin̈ d'ay. \p —Nab'an̈ej sval d'ayex, ¿tom ol e cha eyab' d'ayin? \v 68 Tato a in tzin c'anb'ej junoc tas d'ayex, ¿tom ol eyal d'ayin? ¿Tom ol in eyaq'uel d'a libre? \v 69 Palta a in Ac'b'il in cot yuj Dios voch animail tic, a ticnaic ol in c'ochcan c'ojan d'a svach' c'ab' Dios, aton jun masanil tas syal yuuj, xchi Jesús d'a eb' vin̈. \p \v 70 Masanil eb' vin̈ ix c'anb'an d'ay: \p —¿Tom Yuninal ach Dios jun? xchi eb' vin̈ d'ay. \p —A in ton tic Yuninal in, icha tzeyal chi', xchi d'a eb' vin̈. \p \v 71 Yuj chi' ix yal eb' vin̈. \p —¿Tasto tz'och testigo cuuj? Yujto a on̈ val lac'an ix cab' yalan vin̈, xchi eb' vin̈. \c 23 \s1 Ix c'och Jesús d'a yichan̈ vin̈aj Pilato \r (Mt 27.1-2,11-14; Mr 15.1-5; Jn 18.28-38) \p \v 1 Ix lajvi chi' ix q'ue vaan eb' smasanil. Ix yic'anb'at Jesús eb' d'a yichan̈ vin̈aj Pilato. \v 2 Ata' ix syamoch eb' yac'anoch juntzan̈ es d'a yib'an̈. Ix laj yalan eb': \p —Ix quila' to a vin̈ van yac'an somchajel eb' quetchon̈ab'. Syalanpax vin̈ to max yal cac'an q'uen tumin sc'anjiel d'ayon̈ yuj vin̈ yajal d'a Roma. A val vin̈ tz'alanpaxi to Cristo vin̈, syalelc'ochi to rey vin̈, xchi eb' d'a vin̈aj Pilato chi'. \p \v 3 Yuj chi' ix sc'anb'ej vin̈aj Pilato chi' d'ay: \p —Tzin c'anb'ej d'ayach, ¿tom sreyal ach eb' israel? xchi vin̈ d'ay. \p —A in toni, ichaton tzutej alan chi', xchi Jesús d'a vin̈. \p \v 4 Yuj chi', ix yal vin̈aj Pilato chi' d'a eb' vin̈ sat sacerdote yed' d'a eb' anima chi': \p —Malaj jab'oc smul jun vin̈ tic tz'ilchaj vuuj, xchi vin̈. \p \v 5 Palta axo eb', yelc'olal yalan eb': \p —A vin̈ tic, masanil eb' anima aj Judea tic van somchajel yuj juntzan̈ c'ayb'ub'al syac' vin̈. Ato d'a Galilea ix schael yich vin̈ yalani, masanto ix javi vin̈ d'a Judea tic, xchi eb' d'a vin̈aj Pilato chi'. \s1 Ix c'och Jesús d'a yichan̈ vin̈aj Herodes \p \v 6 Ayic ix yab'an juntzan̈ chi' vin̈aj Pilato chi', ix sc'anb'an vin̈ yab' d'a eb', tato a Jesús aj Galilea. \v 7 Axo yic ix yab'an vin̈ to aj Galilea, yuj chi' ix yac'anb'at d'a vin̈aj Herodes yajal d'a Galilea chi' yujto ayec' vin̈ d'a Jerusalén d'a juntzan̈ c'ual chi'. \v 8 Ayic ix yilan vin̈aj Herodes chi' sc'och Jesús, te vach' ix yab' vin̈, yujto ayxo stiempoal yab'an specal vin̈. Yuj chi' sganaxo vin̈ slolon yed'oc. Snib'ej val vin̈ syil sb'oan junoc milagro. \v 9 Tzijtum tas ix sc'anb'ej vin̈ d'ay, axo Jesús man̈ jab'oc ix tac'vi d'a vin̈. \v 10 Axo eb' vin̈ sat sacerdote yed' eb' vin̈ c'ayb'um d'a ley Moisés ayec' ta', yelc'olal ix yac'och eb' vin̈ d'a yib'an̈. \v 11 Yuj chi' a vin̈aj Herodes chi' yed' eb' soldado, ix sb'aj Jesús chi' eb'. Ix sb'uchan pax eb'. Ix stz'acan yac'och juntzan̈ pichul eb' te vach' d'ay, icha spichul eb' vin̈ rey. Ix lajvi chi', ix yac'anxi meltzaj Jesús vin̈ d'a vin̈aj Pilato. \v 12 A d'a jun c'ual chi' ix yamigoejq'ue sb'a vin̈aj Pilato chi' yed' vin̈aj Herodes, yujto a d'a yalan̈taxo yajc'ool sb'a eb' vin̈. \s1 Ix ac'jioch chamel d'a yib'an̈ Jesús \r (Mt 27.15-26; Mr 15.6-15; Jn 18.39—19.16) \p \v 13 Axo vin̈aj Pilato chi' ix molb'an eb' vin̈ sat sacerdote, eb' vin̈ ay yopisio yed' pax eb' anima smasanil. \v 14 Ix yalanelta vin̈ d'a scal eb': \p —A vin̈ ix ul eyac' tic d'ayin, yujto tzeyala' to somchajel eb' anima yuj vin̈, palta ina d'a eyichan̈ ix in c'anb'ej vab' d'a vin̈, palta malaj jab'oc smul vin̈ scheclajelta vuj icha ix aj eyalani. \v 15 An̈eja' pax vin̈aj Herodes, malaj tas ix ilchaj yuj vin̈ d'a vin̈. Yuj chi' ix schecxicot vin̈ d'ayon̈. Inai, malaj jab'oc smul vin̈ yic smoj schami. \v 16-17 Yuj chi', ton̈ej ol in chec mac'joc vin̈, ol vac'anxiel vin̈ d'a libre, xchi vin̈ d'a eb'. \v 18 Axo yic ix yab'an eb' anima to icha chi', ix laj avajq'ue eb': \p —A vin̈ tic, chamocab' vin̈. Aocab' vin̈aj Barrabás chi' tz'el d'a libre, xchi eb'. \p \v 19 A vin̈aj Barrabás chi', preso yaj vin̈, yujto locan vin̈ yed' eb' vin̈ ix ac'an oval yed' eb' vin̈ yajal d'a yol chon̈ab' chi'. Mac'umcham anima pax vin̈. \v 20 Axo vin̈aj Pilato chi' snib'ej vin̈ syaq'uel Jesús d'a libre. Yuj chi' icha chi' ix yutej vin̈ yalanxi d'a eb' anima. \v 21 Palta ayic ix yab'an eb' to icha chi', ix q'ue umnaj eb' yavaji: \p —Culusejq'ue vin̈. Culusejq'ue vin̈, xchi eb'. \p \v 22 Ix yalanxi vin̈aj Pilato chi' yoxelal d'a eb': \p —¿Tas val smul vin̈ d'ayex jun? Malaj val jab'oc smul vin̈ tz'ilchaj vuuj yic smoj schami. Yuj chi' ton̈ej ol in chec mac'joc vin̈, ol vac'anxiel vin̈ d'a libre, xchi vin̈ d'a eb'. \p \v 23 Axo eb', ix te q'ue umnaj yavaji to yovalil sculusajq'uei. Te chaan̈ ix avajq'ue eb' yed' eb' vin̈ sat sacerdote. Yuj chi' ix yac' ganar eb'. \v 24 Ix yalan vin̈aj Pilato chi': Ujocab' icha sgana eb', xchi vin̈. \v 25 Axo vin̈ locan d'a scal oval chi', vin̈ mac'umcham anima chi', vin̈ preso yaji, a vin̈ ix ac'jielta d'a libre icha sgana eb'. Axo Jesús ix ac'jicanoch d'a yol sc'ab' eb' icha sgana. \s1 Ix culusajq'ue Jesús \r (Mt 27.32-44; Mr 15.21-32; Jn 19.17-27) \p \v 26 Ayic van yic'anb'at Jesús eb' b'aj ol chamoc, ay jun vin̈ aj Cirene scuchan Simón, spetoj vin̈ d'a smunlajel, ix yamchaj vin̈ yuj eb' soldado. Axo vin̈ ix checji scuchb'at sculusal Jesús chi'. Ix och tzac'an vin̈ yuuj. \p \v 27 Tzijtum eb' anima ix och tzac'an yuuj. Yed' pax eb' ix ix, veq'ueq'ui yel yav eb' ix yoc' yuuj. \v 28 Axo Jesús ix meltzajb'at q'uelan d'a eb' ix, ix yalani: \p —Ex ix aj Jerusalén, man̈ ex oc' vuuj. Oc'an̈ec eyuuj yed' yuj eb' eyune', \v 29 yujto ay val jun c'ual ol javoc, ol eyalani: A val eb' ix malaj yune', eb' ix toxon max unevi yed' eb' ix man̈ yojtacoc yac'an chunoc yune', te vach' yic eb' ix, xe chama. \v 30 A d'a jun tiempoal chi', ol laj yal eb' anima icha tic: Tzoc val cot juntzan̈ vitz yed' juntzan̈ tzalquixtac tic d'a quib'an̈ yic tzon̈ sc'ub'ejeli, xcham eb'. \v 31 A in tic, lajan in icha junoc te te' yaax, palta ina val tas syac'och eb' d'a vib'an̈. Ocxom val a ex tic. Yelxo val nivan tas ol ac'jococh d'a eyib'an̈, yujto lajan ex icha junoc te te' taquin̈xo, xchi Jesús d'a eb' ix. \p \v 32 Ay pax chavan̈ eb' vin̈ ay smul ix ic'jib'at yed' Jesús chi', yic sculusajq'ue eb' vin̈ yed'oc. \v 33 Ix c'och eb' d'a jun lugar scuchan B'aj Ay Sb'aquil Jolom. Ata' ix culusajq'ue Jesús yuj eb' vin̈ soldado. Ix culusajpaxq'ue chavan̈ eb' vin̈ ay smul chi' yed'oc, jun vin̈ d'a svach', jun vin̈ d'a sq'uexan̈. Junjun sculusal junjun eb'. \fig Ix culusajq'ue Jesús|src="HK029A.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Lc 23.33" \fig* \v 34 Ayic van sq'ue d'un̈un̈oc Jesús yuj eb', ix yalani: \p —Mamin, ac' nivanc'olal eb', yujto man̈ yojtacoc eb' tas van sc'ulani, xchi d'a Dios. \p Axo eb' vin̈ soldado, ix yac' suerte eb' vin̈ yic spojanec' spichul Jesús chi' eb' vin̈ d'a spatic. \v 35 Axo eb' anima, van yilan eb' tas van yuji chi'. An̈eja' pax eb' vin̈ yajal, ix sb'uch Jesús eb' vin̈. Ix laj yalan eb' vin̈: \p —Ab'i chi' colvajvum vin̈ d'a juntzan̈xo. Scolocab' pax sb'a vin̈ ticnaic, tato d'a val yel Cristo vin̈, vin̈ sic'b'ilel yuj Dios, xchi eb' vin̈. \p \v 36 An̈eja' ix b'uchji pax yuj eb' vin̈ soldado. Ix c'och eb' vin̈ d'a stz'ey. Ix yac'an vinagre eb' vin̈ yuq'uej. \v 37 Ix yalan eb' vin̈ d'ay: \p —Tato yel Sreyal ach eb' israel, colto naic a b'a quila', xchi eb' vin̈ d'ay. \p \v 38 Ay jun letra ix tz'ib'ajoch d'a sjolom te' sculusal, xchi icha tic: A vin̈ tic Sreyal eb' israel, xchi. \p \v 39 Ay pax jun vin̈ culusab'ilq'ue yed'oc ix b'uchani, ix yalan vin̈ icha tic: \p —Tato yel Cristo ach, col a b'a quila', tzon̈ a colan paxi, xchi vin̈ d'ay. \p \v 40 Axo junxo vin̈ yetb'eyum vin̈ ix cachani, ix yalan vin̈: \p —¿Tom max ach xiv d'a Dios? Ina lajan cajoch d'a yol sc'ab' jun yaelal tic yed'oc. \v 41 A on̈ tic, smoj val scab' syail co chaan spac co mul, palta a jun vin̈ tic, malaj tas ix smulej, xchi vin̈. \p \v 42 Ix lajvi chi' ix yalan vin̈ d'a Jesús: \p —Ach Jesús, tzin a nacoti ayic ol ach ja ac' Yajalil, xchi vin̈ d'ay. \p \v 43 Ix yalan Jesús d'a vin̈: \p —Val yel sval d'ayach, a d'a jun c'u tic ol ach c'och ved' d'a svach'ilal, xchi d'a vin̈. \s1 A schamel Jesús \r (Mt 27.45-56; Mr 15.33-41; Jn 19.28-30) \p \v 44 Ayic toxo tz'och chimc'ualil, ix q'uic'b'i q'uinal d'a masanil yolyib'an̈q'uinal tic masanto d'a a las tres yic yemc'ualil. \v 45 A yoc c'u, majxo yac'laj yoc. Axo c'apac cortina ayoch smaculoc snan̈al yol stemplo Dios, ix n̈ic'chaj snan̈al c'apac. \v 46 Axo Jesús te chaan̈ ix avaji, ix yalan icha tic: \p —Mamin, svab'enejcanoch in pixan d'a yol a c'ab', xchi d'a Dios. \p Ix lajvin̈ej yalan jun chi', ix chami. \p \v 47 Axo jun vin̈ capitán aj Roma, ayic ix yilan juntzan̈ chi' vin̈, ix yal vach' lolonel vin̈ d'a Dios, ix yalan vin̈ icha tic: \p —Val yel a jun vin̈ tic, te malaj smul vin̈, xchi vin̈. \p \v 48 Axo masanil eb' anima ayec' chi' ta', ix yil eb' tas ix uji chi'. Ix laj paxta eb', ix och val pitz'an cusc'olal d'a spixan eb'. \v 49 Axo jantacn̈ej eb' ojtannac Jesús yed' juntzan̈ eb' ix ix cotnac yed' d'a Galilea, najatto ix laj cotcan d'an̈jab' eb' ix. \s1 Mucb'il snivanil Jesús d'a yol q'uen n̈aq'ueen \r (Mt 27.57-61; Mr 15.42-47; Jn 19.38-42) \p \v 50 Ay jun vin̈ scuchan José, aj chon̈ab' Arimatea d'a yol yic Judea. Vach' vin̈, tojol spensar vin̈. Ay pax yopisio vin̈ yed' eb' vin̈ yajal. \v 51 Palta maj yac'och sb'a vin̈ yed' eb' vin̈ ix ac'anoch chamel d'a yib'an̈ Jesús chi'. Van stan̈van vin̈ svach' och Dios Yajalil. \v 52 Ix c'och vin̈ d'a vin̈aj Pilato, yic sc'ananemta snivanil Jesús vin̈. \v 53 Ix lajvi yic'an spermiso vin̈ chi', ix b'at yac'an ic'joquemta snivanil chi' vin̈. Ix sb'ac'anoch jun sábana vin̈ d'a spatic. Ix lajvi chi' ix b'at yac'an ac'joc och snivanil vin̈ d'a yol jun q'uen q'ueen joyb'ilel yool. A d'a jun q'ueen chi', manta junoc mach smucchaji. \v 54 Aton d'a jun c'ual chi' vanxo yac'an lista sb'a eb' yuj sc'ual ic'oj ip toxo ol yamchaj ochoc. \p \v 55 Axo eb' ix ix cotnac yed' Jesús d'a Galilea, ix b'at eb' ix yil q'uen q'ueen b'aj ix mucchaj chi'. Ix yilan eb' ix chajtil ix yutej eb' yac'anoch snivanil chi' d'a yol q'ueen. \v 56 Ix lajvi chi', ix paxta eb' ix d'a sposado. Ix laj sb'oan juntzan̈ yal suc'uq'ui sjab' eb' ix yed' juntzan̈ vach' sucjioch d'a snivanil Jesús chi'. Axo yic ix c'och yorail sc'ual ic'oj ip, ix yic'an yip eb' ix icha yalan jun checnab'il d'a ley. \c 24 \s1 Pitzvinacxi Jesús \r (Mt 28.1-10; Mr 16.1-8; Jn 20.1-10) \p \v 1 Ayic ayto sc'an sacb'i d'a domingoal, aton jun b'ab'el c'u yic semana, ix b'at eb' ix ix chi' b'aj mucb'il snivanil Jesús chi'. Yed'nac juntzan̈ yal suc'uq'ui sjab' chi' eb' ix b'ob'il yuuj. \v 2 Axo ix c'och eb' ix, ix yilan eb' ix to toxo ix el q'uen smacul chi'. \v 3 Ix och eb' ix d'a yol q'ueen, ix yilan eb' ix to man̈xalaj snivanil Jesús Cajal ayeq'ui. \v 4 Ix te satb'at sc'ool eb' ix yilani. Axo ix yilan eb' ix ayec' chavan̈ ángel icha yilji vinac, lin̈jab'ec' d'a stz'ey eb' ix. Toxon̈ej stziquiqui spichul eb'. \v 5 Yuj chi' ix te xiv eb' ix, ix em cumjab' eb' ix d'a sat luum. Axo ix yalan eb' ángel chi' d'a eb' ix: \p —¿Tas yuj tze say jun pitzan d'a yol b'aj smucchaj eb' chamnac tic? \v 6 Man̈xo ayoquec'laj d'a tic. Toxo ix pitzvixi. Naeccot tas yalnac d'ayex, ayic aytoec' eyed'oc d'a Galilea. \v 7 Ayic yalani to a jun Ac'b'ilcot yuj Dios yoch animail, yovalil ol ac'jococh d'a yol sc'ab' eb' anima chuc spensar, ol culusajq'ue yuj eb'. Axo d'a schab'jial ol pitzvocxi. Icha chi' yutejnac yalancan d'ayex, xchi eb' ángel chi' d'a eb' ix. \p \v 8 Ix snacot eb' ix tas yalnaccan Jesús chi', \v 9 yuj chi' ix paxta eb' ix ta', ix b'at yalan eb' ix d'a eb' uxluchvan̈ sc'ayb'um Jesús chi' yed' d'a eb' sc'ayb'um smasanil. \v 10 A eb' ix ix b'at alan ab'ix tic, aton ix María aj Magdala, ix Juana yed' ix María snun vin̈aj Jacobo. Ay pax juntzan̈xo eb' ix yetb'eyum sb'a yed' eb' ix. \v 11 Palta a eb' schecab' Jesús chi', ton̈ej ste comon lolon eb' ix snaan eb'. Maj schalaj yab' eb' d'a eb' ix. \p \v 12 Axo vin̈aj Pedro yelc'olal ix b'at vin̈ b'aj mucan chi'. Ayic ix c'och vin̈, ix em n̈ojan vin̈ yilanoch d'a yol q'ueen, ix yilan vin̈ to axon̈ej c'apac sábana ix b'ac'chajoch d'a snivanil Jesús chi' aycan sch'ocoj. Ix paxta vin̈, ix te sat sc'ool vin̈ yuj tas ix uji chi'. \s1 Sch'oxnac sb'a Jesús d'a chavan̈ eb' d'a yol b'e \r (Mr 16.12-13) \p \v 13 A d'a jun c'ual chi', ay chavan̈ eb' sc'ayb'um van sb'at d'a jun b'e sc'och d'a chon̈ab' Emaús. A jun chon̈ab' chi', ay am oxeoc legua scal yed' Jerusalén. \v 14 Van sb'ey eb', van yalub'tan̈an eb' tas juntzan̈ ix uji. \v 15 Ayic van yalub'tan̈an eb' chi', ix c'och Jesús, ix yetb'atan sb'a yed' eb'. \v 16 Ix moyjican sat eb' yuuj. Vach'chom tz'ilji yuj eb', palta maj nachajel-laj yuj eb' tato a'. \v 17 Ix sc'anb'an Jesús d'a eb': \p —¿Tas val eyalub'tan̈ej tzex b'eyi? xchi d'a eb'. Ix och vaan eb', te cuseltac yilji eb'. \p \v 18 Ay jun vin̈ scuch Cleofas ix tac'vi d'ay: \p —Inatax yojtac eb' anima smasanil tas ix uji d'a Jerusalén d'a evi chab'ji tic. A achxo tic, ¿tom maj ab' jab'oc? Ina ach ec' ta', xchi vin̈ d'ay. \p \v 19 —¿Tas juntzan̈ ix uji chi' jun? xchi Jesús chi' d'a eb' vin̈. \p —Ay jun aj Nazaret scuch Jesús. Schecab' ton val Dios yaji. A d'a yichan̈ Dios yed' d'a yichan̈ eb' chon̈ab', te nivan yelc'och tas ix sc'ulej yed' tas ix yala'. \v 20 Palta a eb' vin̈ sat sacerdote yed' eb' vin̈ yajal ix ac'anoch d'a yol sc'ab' chamel. Yuj chi' ix culusajq'uei. \v 21 Ix cac'och yipoc co c'ool to ol on̈ scolel a on̈ aj Israel on̈ tic. Chab'jitax ix uji jun chi' ticnaic. \v 22 Palta ay juntzan̈ eb' ix quetb'eyum co b'a yed'oc, sat co c'ool yuj tas syal eb' ix, a ix sacb'i ix b'at eb' ix yil jun q'ueen b'aj ochcan snivanil Jesús chi'. \v 23 Ix ab' yilan eb' ix, man̈xalaj snivanil ayeq'ui. Ix lajvi chi', xid' yalan eb' ix d'ayon̈ to icha vayich ix aj yilan chavan̈ ángel eb' ix. Ix ab' yalan eb' ángel chi' d'a eb' ix to a Jesús toxo ix pitzvixi. \v 24 Ix lajvi chi', ix b'at juntzan̈ eb' quetb'eyum yila'. Icha val ix aj yalan eb' ix chi', icha val chi' ix aj yilan eb'. Axo pax Jesús, maj yil-laj eb', xchi eb' d'ay. \p \v 25 Axo Jesús ix alan d'a eb': \p —A ex tic malaj jab'oc e pensar, max e b'alaj aq'uejochlaj d'a e c'ool tastac yalnaccan eb' schecab' Dios d'a peca'. \v 26 A Cristo chi', yovalil ix yab' syail, ayic mantzac och Yajalil, xchi d'a eb'. \p \v 27 Ix lajvi chi', ix och ijan yalan d'a eb' b'ajtactil tz'ib'ab'ilcan yab'ixal d'a Slolonel Dios. Ix schaancot yalan tastac tz'ib'ab'ilcan yuj vin̈aj Moisés, masanto d'a tas tz'ib'ab'ilcan yuj eb' schecab' Dios d'a peca'. \p \v 28 Ayic ix c'och eb' d'a jun chon̈ab' b'aj van sb'at eb' chi', axo Jesús ijan b'en̈ej ix ec'b'ati. \v 29 Axo eb' ix ac'an pural scani. Ix yalan eb' d'ay: \p —Canan̈ qued'oc, ina vanxo yem c'u, toxo val ol q'uic'b'oc, xchi eb' d'ay. \p Yuj chi' ix och d'a yol spat eb', ix can yed' eb'. \v 30 Ayic ix em c'ojan d'a te' mexa yed' eb', ix yic'anq'ue vaan jun ixim pan. Ix yac'an yuj diosal d'a Dios yuj ixim. Ix lajvi chi', ix och ijan spucanb'at ixim d'a eb'. \v 31 A d'a jun rato chi', ichato ix jacvi sat eb'. Ix yilanoch eb' to a Jesús. Palta ix satem d'a stz'ey eb', axo ix yilan eb', man̈xalaj mach. \v 32 Ix yalan eb': \p —Yel toni, ix och pitz'an d'a co c'ool yuuj a ix yalan d'ayon̈ d'a yol b'e, ayic ix yac'anpax nachajel cuuj tastac tz'ib'ab'ilcan d'a Slolonel Dios, xchi eb'. \p \v 33 D'a jun rato chi' ix q'ue vaan eb', ix pax eb' d'a Jerusalén. Ata' ix ilchaj eb' uxluchvan̈ schecab' Jesús yuj eb' yed' juntzan̈xo yetb'eyum eb'. Molanec' eb'. \v 34 Axo eb' chi', ix alan d'a eb' chavan̈ chi': \p —D'a val yel ix pitzvixi Jesús Cajal. Ix sch'ox sb'a d'a vin̈aj Simón tic, xchi eb'. \p \v 35 Ix lajvi chi', axo eb' chavan̈ chi' ix alani tas ix sc'ulej eb' d'a yol b'e yed' pax tas ix aj snachajel yuj eb' to a Jesús ayic ix spucanec' jun ixim pan chi'. \s1 Sch'oxnac sb'a Jesús d'a eb' sc'ayb'um \r (Mt 28.16-20; Mr 16.14-18; Jn 20.19-23) \p \v 36 Vanto yalan jun chi' eb', axo ix yilan eb' ayxo ec' Jesús d'a scal eb'. Ix yalani: \p —Junc'olalocab' eyaji, xchi d'a eb'. \p \v 37 A eb' chi', ton̈ej ix satb'at sc'ool eb'. Ix laj xivq'ue eb'. A snaan eb' to a junoc pixan sch'ox sb'a d'a eb'. \v 38 Ix yalan Jesús d'a eb': \p —¿Tas yuj tzex te xivi? ¿Tas yuj ay e chab'c'olal d'ayin? \v 39 Ilecnab' in c'ab' yed' voc tic. An̈ejtona' a in. Yamlejecnab'i, tzeyilani tato a junoc pixan, ¿tom ay sb'ac'chil junoc pixan yed' sb'aquil syal tze yam icha vic tic? xchi d'a eb'. \p \v 40 Ix lajvi yalan jun chi' d'a eb', ix sch'oxan sc'ab' yed' yoc d'a eb'. \v 41 Vach'chom stzalaj eb', palta an̈eja' maj yac'ochlaj eb' d'a sc'ool, yujto ton̈ej ste sat sc'ool eb'. Yuj chi' ix yal d'a eb': \p —¿Mama jab'oc tas tzin va d'a tic? xchi. \p \v 42 Axo eb' ix ac'an jab' b'olb'il chay d'ay. \p \v 43 Ix schaan d'a eb', ix yab'lan d'a yichan̈ eb'. \v 44 Ix lajvi chi' ix yalan d'a eb': \p —A ticnaic, ix elc'och tas ix valcan d'ayex ayic ayinto ec' eyed'oc. Valnaccan d'ayex to yovalil ol elc'och jantacn̈ej vab'ixal tz'ib'yajcan d'a ley Moisés, tas tz'ib'ab'il pax can yuj eb' schecab' Dios yed' juntzan̈ vab'ixal d'a libro Salmos, xchi d'a eb'. \p \v 45 Ichato chi', ix ac'ji jacvoc spensar eb' yuuj, yic snachajel yuj eb' tas tz'ib'ab'ilcan d'a Slolonel Dios. \v 46 Ix yalan d'a eb': \p —A d'a Slolonel Dios tz'ib'ab'ilcan vab'ixal a in Cristo in tic, to yovalil in chami, axo d'a schab'jial in pitzvixi d'a scal eb' chamnac. \v 47 An̈ejtona', yovalil ol aljoquel vab'ixal d'a scal eb' anima d'a junjun nación. Ol aljoquel d'a scal eb' to yovalil sna sb'a eb', yic ol ac'joc lajvoc smul eb'. Schael yich d'a Jerusalén tic masanto b'aj slajvic'och yolyib'an̈q'uinal tic. \v 48 A ex tic, ol eyac' testigoal e b'a d'a juntzan̈ tic. \v 49 A in xo, ol b'at in checcot jun yalnac Dios to ol yac'cot d'ayex. Palta tan̈vejeccan d'a Jerusalén tic, masanto ol e cha jun poder ol ac'joquemta d'ayex d'a satchaan̈, xchi Jesús d'a eb'. \s1 Paxnacq'ue Jesús d'a satchaan̈ \r (Mr 16.19-20) \p \v 50 Ix lajvi chi' ix yic'anb'at eb' sc'ayb'um d'a slac'anil chon̈ab' Betania. Ata' ix yic'chaan̈ sc'ab', ix sc'anan svach'c'olal Dios d'a yib'an̈ eb'. \v 51 Vanto sc'anan jun chi', ix paxq'ue d'a satchaan̈, ix can eb' yuuj. \v 52 Ix lajvi yac'anem sb'a eb' d'ay, te tzalajc'olal ix pax eb' d'a Jerusalén. \v 53 Junjun c'u ix och eb' d'a yol yamaq'uil stemplo Dios. Ix yalan vach' lolonel eb' d'ay.