\id GEN Genmat chj 15/09/06, Chuj S.Mateo, Ambrocio, Elena de Ekstrom, Ovidio Domingo 
\h GÉNESIS 
\toc1 A Ch'an̈ Libro  GÉNESIS 
\toc2 GÉNESIS 
\mt2 A Ch'an̈ Libro  
\mt1 GÉNESIS  
\ip Génesis sb'i jun libro tic. Génesis, syalelc'ochi “yichb'anil”. Aton jun b'ab'el libro tic d'a yol ch'an̈ Biblia. A tz'alan tas ajnac yel yich masanil tas. Syalcot yuj eb' anima, yuj masanil nación yed' tas ajnac yel yich chon̈ab' Israel, aton jun chon̈ab' sic'b'ilel yuj Dios. Ix tz'ib'chajcan jun libro tic ayic te tzijtumxo eb' anima tz'ac'anoch juntzan̈ comon dios d'a sc'ool yed' tastac b'ob'il yuj Dios.  
\ip A jun libro tic, syalcoti to junn̈ej Dios ay d'a juneln̈ej, a b'ojinac masanil tastac. Syalcoti to a d'a yichb'anil chi' vach'n̈ej yac'an Dios yed' eb' anima. A eb' anima chi' yajal yaj eb' d'a yib'an̈ tastac ay d'a yolyib'an̈q'uinal tic. A eb' anima chi', junc'olal yajec' eb', tzalajc'olal pax yaj eb' tato sc'anab'ajej eb' tas syal Dios. An̈ejtona' syalcoti tas ajnac yel yich mul yed' yaelal janaccan d'a quib'an̈, yujto a vin̈aj Adán yed' ix Eva, sc'ulejnac eb' tas sna' d'a yol yico', man̈ sc'anab'ajejnacoc eb' tas yalnac Dios. Syalanpaxcot yuj tas ix yutej Dios scolan eb' anima d'a scal schucal.  
\ip A jun libro tic cha macan̈ yaji: B'ab'el macan̈ tz'el yich d'a capítulo 1 masanto d'a 11. Syalcot yuj tas ajnac sb'o yolyib'an̈q'uinal tic yed' on̈ anima on̈ tic yed' tas ajnac yel yich mul yed' yichb'anil yaelal. Syalanpaxcot yuj jun oval a' mucvajum yed' jun nivan torre scuchan Babel, syalelc'ochi to syalcot yab'ixal masanil nación. Axo schab'il macan̈ tz'el yich d'a capítulo 12 masanto d'a 50, syalcot yuj tas ajnac yel yich chon̈ab' Israel. Elnac yich d'a vin̈aj Abraham, vin̈aj Isaac yed' d'a vin̈aj Jacob yed' d'a eb' yuninal vin̈aj Jacob chi', aton vin̈aj José yed' eb' yuc'tac. Syalanpaxcot yuj tas aj sb'atnaccan vin̈aj Jacob yed' eb' yuninal d'a Egipto. Ata' ochnac eb' yin̈tilal vin̈aj Jacob chi' nivan nacional. Masanil jun libro tic syala' to an̈ej Dios nivan yelc'ochi, a' sch'olb'itan eb' anima, syac'anoch syaelal eb' max c'anab'ajani. Palta a eb' sc'anab'ajani, scolji eb' yuuj. Aton tas tz'aj yel yich libro Génesis tic, syalcoti to a Dios b'ojinac masanil tastac, syalanpaxi to a Dios max yactejcan stan̈van eb' yicxo.  
\c 1  
\s1 A yichb'anil smasanil  
\p
\v 1 A d'a yichb'anil, a Dios ix b'oan satchaan̈ yed' lum luum.  
\v 2 A d'a jun tiempoal chi' malaj stzolal yaj jun yolyib'an̈q'uinal tic, tz'inan yilji. Ton̈ej pan̈an ec' a a' d'a yib'an̈ luum. Q'uic'olinac yilji masanil d'a yib'an̈ a', axo Yespíritu Dios tz'ec' d'a yib'an̈ a' chi'.   
\p
\v 3 Ix lajvi chi' ix yalan Dios icha tic: Ayocab' saquilq'uinal, xchi.  
\p Icha chi' b'ian ix sacb'iq'uinal.  
\v 4 Ix yilan Dios to vach' jun saquilq'uinal chi', ix spojanel saquilq'uinal chi' d'a scal q'uic'alq'uinal.  
\v 5 A saquilq'uinal chi', c'ualil ix sb'iejcan yuuj, axo q'uic'alq'uinal chi', d'ac'valil ix sb'iejcani. Ix q'uic'b'iemi, ix sacb'i, ix eq'uel jun b'ab'el c'u.   
\p
\v 6 Ix lajvi chi' ix yalan Dios icha tic: Ayocab' junoc tas scan d'a yib'an̈ sat luum tic yic spojan snan̈al a a', xchi.   
\p
\v 7 Icha chi' b'ian, a Dios ix b'oan jun chi'. Cha macan̈ ix ajcanel a a' chi' yuuj: Jun macan̈ a' ix can d'a sat lum tic, junxo macan̈ a' ix q'uecan d'a yib'an̈. Ichaton chi' ix aji.  
\v 8 A jun ix can chi' “satchaan̈” ix sb'iejcani. Ix q'uic'b'ixiemi, ix sacb'ixi, ix ec' schab'il c'ual.   
\p
\v 9 Ix lajvi chi' ix yalan Dios icha tic: Junxon̈ejocab' tz'aj a a' ay d'a yalan̈ satchaan̈ yic scheclajcan lum luum d'a taquin̈al, xchi.  
\p Ichaton chi' ix aji.  
\v 10 A b'aj ix checlajcan staquin̈al chi', “luum” ix sb'iejcani, axo a a' junn̈ej ix aj chi', “mar” ix sb'iejcan a'. Axo ix yilan Dios chi', te vach' ix aji.  
\v 11 Ix lajvi chi' ix yalan icha tic: Pac'ocab' an̈ an̈c'ultac d'a sat lum luum yed' te te' syac' sat. A d'a sat te' chi' yed' an̈ an̈c'ultac chi', ata' ay yin̈atil ato syala' tas macan̈il, xchi.  
\p Ichaton chi' ix aji.  
\v 12 Ichaton chi' ix aj spac' an̈ an̈c'ultac d'a sat lum luum tic, aton an̈ an̈c'ultac yed' te te' syac' sat ato syala' tas in̈atil. Axo ix yilan Dios te vach' ix aji.  
\v 13 Ix q'uic'b'ixiemi ix sacb'ixi, ix ec' yoxil c'ual.   
\p
\v 14-15 Ix lajvi chi' ix yalan Dios icha tic: Ayocab' juntzan̈ saquilq'uinal d'a satchaan̈ yic syac' saquilq'uinal d'a sat luum tic, yic sch'oxanel c'ualil yed' d'ac'valil, yic scheclaj junjun c'u, junjun ab'il yed' juntzan̈ tiempoal, xchi.  
\p Ichaton chi' ix aji.  
\v 16 A Dios ix b'oan chab' nivac saquilq'uinal. A jun nivan sc'ac'al ix och yopisio d'a c'ualil, axo jun quenn̈ej sc'ac'al ix och yopisio d'ac'valil, aton c'u yed' q'uen uj. Ix sb'oanpax masanil q'uen c'anal.  
\v 17 Ix yac'anoch juntzan̈ saquilq'uinal chi' d'a satchaan̈ yic syac' yoc d'a sat luum tic  
\v 18 d'a c'ualil yed' d'ac'valil yuj spojanpaxel saquilq'uinal d'a q'uic'alq'uinal. Ix yilan Dios chi' te vach' ix aji.  
\v 19 Ix q'uic'b'ixiemi, ix sacb'ixi, ix ec' schan̈il c'ual.   
\p
\v 20 Ix lajvi chi' ix yalanxi Dios icha tic: Pitzvocab' noc' noc', noc' ay d'a yol a a' yed' masanil macan̈il noc' much tz'ec' jen̈en̈oc, xchi.   
\p
\v 21 Ix sb'oan noc' nivac noc' Dios chi', noc' ay d'a yol a' mar yed' masanil macan̈il noc' noc' ay d'a yol a' chi' yed' masanil macan̈il noc' much. Axo ix yilani te vach' ix aji.  
\v 22 Ix yac'an svach'c'olal d'a yib'an̈ noc' noc' chi', ix yalan icha tic: Yune'ejocab' sb'a noc', q'uib'ocab' sb'isul noc', b'ud'jocab'el yol a' mar yuj noc'. An̈ejtona' noc' much, q'uib'ocab' sb'isul noc' d'a yolyib'an̈q'uinal tic, xchi.  
\v 23 Ix q'uic'b'ixiemi, ix sacb'ixi, ix ec' yoil c'ual.   
\p
\v 24-25 Ix lajvi chi' ix yalan Dios icha tic: Pitzvocab' chaan̈ masanil macan̈ noc' noc' d'a sat luum tic, noc' molb'etzal noc', noc' c'ultaquil noc' yed' noc' tz'ec' n̈ern̈onoc ma tz'ec' jachjon d'a sat luum, xchi.  
\p Ichaton chi' ix aji, ix sb'oan masanil macan̈il noc' noc' ay d'a sat luum tic. Ix yilani, te vach' ix aji.   
\p
\v 26 Ix lajvi chi' ix yalan Dios icha tic: A ticnaic co b'oec anima icha on̈ tic yic vach' tz'och eb' yajalil d'a yib'an̈ noc' chay ay d'a yol a' mar, d'a yib'an̈ masanil noc' much, d'a yib'an̈ noc' molb'etzal noc', d'a yib'an̈ noc' c'ultaquil noc' yed' pax d'a yib'an̈ noc' tz'ec' n̈ern̈onoc ma tz'ec' jachjon d'a sat luum tic, xchi.   
\q1
\v 27 Ichato chi' ix b'oji eb' anima chi' yuj Dios, icha val Dios chi' ix aj eb'. Ix b'ojican vin̈ vinac yed' ix ix yuuj.   
\q1
\v 28 Ix lajvi chi' ix yac'an svach'c'olal Dios d'a yib'an̈ eb'. Ix yalan d'a eb' icha tic: Aljocab' eyuninal, q'uib'ocab' e b'isul, b'ud'jocab'el sat lum luum tic eyuuj, ochan̈ec yajalil d'a yolyib'an̈q'uinal tic. Ochan̈ec yajalil d'a yib'an̈ noc' chay ay d'a yoltac a a', d'a yib'an̈ noc' much sjen̈vi yed' d'a yib'an̈ masanil noc' tz'ec' n̈ern̈onoc ma tz'ec' jachjon d'a sat lum tic, xchi.   
\p
\v 29 Ix lajvi chi', ix yalanxi d'a eb' anima chi' icha tic: A in svac' masanil macan̈il an̈ an̈c'ultac ay yin̈atil yed' masanil te te' syac' sat e lo'o yic syac' yip d'a e nivanil.  
\v 30 Masanil noc' molb'etzal noc', noc' c'ultaquil noc', noc' tz'ec' n̈ern̈onoc ma tz'ec' jachjon d'a sat luum yed' noc' much, a in svac' an̈ an̈c'ultac yed' xiltac te te' svaeloc noc', xchi.  
\p Icha chi' ix aji.  
\v 31 Ix yilanoch Dios, te vach' ix aj masanil tas ix sb'o'o. Ix q'uic'b'ixiemi, ix sacb'ixi, ix ec' svaquil c'ual.   
\c 2  
\p
\v 1-2 D'a vaque' c'ual ix sb'o satchaan̈ Dios, lum luum yed' masanil tastac ay d'ay. Axo d'a yuquil c'ual, ix och vaan smunlaji.  
\v 3 Ix sic'anel jun yuquil c'ual chi' Dios, to yicn̈ej tz'ajcani, yic tz'ochcan svach'iloc eb' anima, yujto a d'a jun c'u chi' ix b'oelc'och masanil tas ix sb'o chi'.   
\s1 Ayec' vin̈ vinac d'a scal te' avb'en te' d'a Edén  
\p
\v 4 Aton yab'ixal tas ix aj sb'o satchaan̈ yed' lum luum tic. Ayic ix sb'oan satchaan̈ Jehová Dios yed' lum luum tic,  
\v 5 mantalaj junoc te te' ma junoc an̈ an̈c'ultac sq'uib'i, yujto mantalaj n̈ab' syac' d'a yib'an̈ luum yuj Jehová. Mantalaj pax mach smunlaj d'a sat luum.  
\v 6 Ton̈ej xob'anq'ueul a a' d'a sat luum yic sch'ayxi luum.  
\v 7 A d'a jun tiempoal chi', ix sb'o jun anima\f 2.7 \fr 2:7 \ft A “anima”, a d'a hebreo “Adán”. Adán syal d'a jun b'ab'el anima, yuj chi' ay b'aj syal Adán, ay pax b'aj syal Anima.\f* Jehová Dios. A spococal lum luum ix yac'lab'ej sb'oani. Ix lajvi chi', axo yic' ix spuoch d'a yol sn̈i'. Icha chi' ix aj spitzvi vin̈ anima chi'.   
\p
\v 8 Ix yavej juntzan̈ avb'en te' Jehová Dios d'a jun lugar scuch Edén, d'a stojolal b'aj sjavi c'u. Ata' ix yac'canoch vin̈ vinac ix sb'o chi'.  
\v 9 Ix yac'an q'uib' masanil te te' te vach' yilji, man̈xo jantacoc svach'il sat te' syac'a', te vach' sloji. A d'a snan̈al jun avb'en te' chi', ay jun te' tz'ac'an q'uinal, ay pax junxo te' tz'ac'an nachajel b'aj ay vach'il yed' chucal.   
\p
\v 10 A d'a Edén chi', sq'ueul jun a a' tz'ac'anoch yal masanil te' avb'en te' chi'. Axo tz'el a' d'a Edén chi', chan̈e' tz'aj yel sc'ab' a'.  
\v 11 A jun a' b'ab'el, Pisón sb'i a', aton a' tz'ec' oyoyoc d'a yol lum scuch Havila b'aj ay q'uen oro.  
\v 12 A q'uen oro ay d'a jun lugar chi', te vach' q'ueen. Ay pax juntzan̈ te te' ay stzatajil te sumumi sjab'. Ay pax juntzan̈ q'uen q'ueen scuchan ónice te caro stojol.  
\v 13 Axo a' schab'il, Gihón sb'i a'. Aton a' tz'ec' oyoyoc d'a yol lum scuchan Cus.  
\v 14 Axo a' yoxil, Tigris sb'i a'. Aton a' tz'ec' oyoyoc d'a stojolal b'aj sjavi c'u d'a lum Asiria. Axo a' schan̈il, aton a' Éufrates.   
\p
\v 15 Ix yac'ancan vin̈ vinac Jehová Dios d'a scal te' avb'en te' d'a Edén chi' yic smunlaj vin̈ yic stan̈vanpax vin̈.  
\v 16 Ix yalan Dios d'a vin̈ icha tic:  
\p —Syal a lo'an sat te te' tic smasanil.  
\v 17 Axo pax te' tz'ac'an nachajel b'aj ay vach'il yed' chucal, man̈ a lo sat te'. Tato ol a lo sat te' chi', d'a val yel ol ach chamoc, xchi Dios d'a vin̈.   
\p
\v 18 Ix yalanxi Jehová Dios icha tic: Man̈ vach'oc yajec' vin̈ vinac tic sch'ocoj. Ol in b'o junoc yetb'eyum vin̈ to smoj val scolvaj yed'oc, xchi.  
\v 19 Masanil noc' noc' ix sb'o Dios d'a sat lum tic, noc' c'ultaquil noc' yed' masanil noc' much, ix ic'jib'at noc' yuj Dios d'a vin̈ vinac chi' yic say sb'i junjun noc' vin̈. A sb'i junjun noc' ix say vin̈, aton ix sb'iejcan noc'.  
\v 20 Ix say sb'i masanil noc' vin̈, noc' c'ultaquil noc', noc' much yed' noc' molb'etzal noc'. Palta malaj junoc noc' d'a scal noc' chi' tz'acan tz'aj scolvaj yed' vin̈.  
\v 21 Axo Dios ix ac'ancot jun nivan vayan̈ d'a vin̈. Ayic chamnac el vin̈ svay chi', ix ic'jielta jun sb'aquil scostil vin̈ yuj Dios. Ix lajvi chi' ix smacanxi b'aj ix yiq'uelta jun b'ac chi'.  
\v 22 Aton sb'aquil scostil vin̈ chi' ix b'oji ixal yuj Dios. Ix lajvi chi', ix ac'jicanoch ix d'a yol sc'ab' vin̈aj Adán chi' yuj Dios.  
\v 23 Axo yic ix yilanoch ix vin̈, ix yalan vin̈ icha tic:  
\p —Aton val jun tic val yel in b'aquil, in b'ac'chil, yujto a d'ayin ix elta yuj Dios. Yuj chi' “Ix”\f 2.23 \fr 2:23 \ft A d'a hebreo “Ix” tz'alchaj d'a vinac, axo d'a ix “Ixaj” tz'alji.\f* ol sb'iejcani, xchi vin̈.   
\p
\v 24 Yuj chi' a vin̈ vinac, ol yactejcan smam snun vin̈ yic junxon̈ej tz'ajcan vin̈ yed' ix yetb'eyum, junxon̈ej nivanil tz'ajcan eb' schavan̈il.   
\p
\v 25 Malaj spichul eb' schavan̈il, palta max q'uixvilaj eb' d'ay junjun.   
\c 3  
\s1 Maj sc'anab'ajej eb' tas ix yal Dios  
\p
\v 1 A noc' chan, yelxo val te jelan noc' d'a yichan̈ masanil noc' c'ultaquil noc' ix sb'o Jehová Dios. Ix yalan noc' d'a ix ix: \fig A noc' chan|alt="Creation" src="HK011A.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Gn 3.1-14" \fig*  
\p —¿Tom yel ix yal Dios to max yal e loan sat masanil te' avb'en te' tic? xchi noc'.   
\p
\v 2 Ix tac'vi ix d'a noc' icha tic:  
\p —Masanil te' syal co loan sat,  
\v 3 an̈ej jun te' ay d'a snan̈al te' avb'en te' tic, ix yal Dios to max yal-laj co loan sat te', ma co yamani, yic vach' max on̈ chami, xchi ix.   
\p
\v 4 Ix tac'vi noc' chan chi' d'a ix:  
\p —Ton̈ej syal Dios chi'. Man̈ ol ex chamlaj.  
\v 5 Palta yojtac Dios, ayic ol e loan sat te' chi', ol tz'acvoc e pensar, lajan ol ex ajcan yed'oc, ol nachajel vach'il yed' chucal eyuuj, xchi noc' d'a ix.   
\p
\v 6 Axo ix yilanoch sat te' chi' ix, te vach' am sloji, te vach' yiljiochi, ix snib'anoch ix, yic vach' stz'acviel spensar ix snaani. Yuj chi' ix sb'ixanelta jun sat te' chi' ix, ix sloan ix. Ix lajvi chi' ix yac'anpax ix d'a vin̈ yetb'eyum chi', ix sloanpax te' vin̈ yed' ix.  
\v 7 A d'a jun rato chi', ix nachajel yuj eb', ix yilanoch sb'a eb' to b'eranel eb', yuj chi' a xil te' higo ix smol eb', ix stz'isan eb' spichuloc, yic tz'och d'a snan̈al eb'.  
\v 8 Axo ix yab'an vin̈ vinac chi' yed' ix ix chi' to van yec' Jehová Dios d'a scal te avb'en te' chi' d'a yemxoc'ualil, yic sicxo c'u, ix el lemnaj eb' sc'ub'ejel sb'a d'ay d'a scal te avb'en te' chi'.  
\v 9 Axo ix avtaj vin̈ yuj Jehová Dios:  
\p —Ach Adán, ¿b'ajtil ayach eq'ui? xchi.   
\p
\v 10 Ix tac'vi vin̈:  
\p —Ina vajec' tic, ix vab'i to van ec' d'a scal te' avb'en te' tic, ix in xivb'ati yujto b'eran in eli, yuj chi' ix in c'ub'ejel in b'a, xchi vin̈.   
\p
\v 11 Ix sc'anb'an Dios d'a vin̈:  
\p —¿Mach ix alan d'ayach to b'eran ach eli? Tope ix a lo sat te te', te' ix val d'ayach to max yal-laj a loani, xchi d'a vin̈.   
\p
\v 12 Ix tac'vixi vin̈ icha tic:  
\p —A ix ix, ix ac' vetb'eyumoc, a ix, ix ac'an te' d'ayin, yuj chi' ix in lo te', xchi vin̈.   
\p
\v 13 Ix sc'anb'an Dios d'a ix:  
\p —¿Tas yuj icha chi' ix a c'ulej? xchi.  
\p Ix tac'vi ix:  
\p —A noc' chan in ac'an musansatil, yuj chi' ix in lo te', xchi ix.   
\s1 Ix yal Dios tas yaelal ol ic'an eb'  
\p
\v 14 Yuj chi' ix yalan Jehová Dios d'a noc' chan chi':  
\p —Yujto icha tic ix a c'ulej, yuj chi' tzach in catab'ejcan d'a scal masanil noc' molb'etzal noc' yed' noc' c'ultaquil noc'. D'a juneln̈ej a yalan̈ a c'ool ol n̈ervoc. A spococal lum luum ol a lo'o.  
\v 15 Ol vac'canoch ajc'olal d'a a cal yed' ix ix tic yed' masanil in̈tilal yed' pax yin̈tilal ix. A yin̈tilal ix chi' ol mac'anpoj a jolom. A ach xo, ol a chi yich yoc yin̈tilal ix chi', xchi Jehová.   
\p
\v 16 Ix yalanxi Dios d'a ix icha tic:  
\p —Ol vac' a yaelal ayic yab'ix ach, axo yic ol aljoc une', ol vac'an nivtaj a yaelal chi'. Vach'chom ay yaelal ol ila', ol a nib'ejn̈ejoch vin̈ etb'eyum. A vin̈ ol och ajaloc, xchi Dios.   
\p
\v 17 Ix yalanpax Jehová Dios d'a vin̈aj Adán chi' icha tic:  
\p —Yujto ix a c'anab'ajej ix etb'eyum tic a loan sat te te' ix vala' to max a lo'o, a ticnaic jun, uuj tzin catab'ejcan lum luum tic, yuj chi' d'a scal yaelal ol ach vaoc yacb'an ayach ec' d'a yolyib'an̈q'uinal tic.  
\v 18 Ol q'uib'chaan̈ te' q'uiix yed' an̈ an̈c'ultac ay sq'uixal d'a sat lum luum tic. A yuj juntzan̈ aval in̈at ol ic'an yec' tiempo eyuuj.  
\v 19 Ol el alil a munlaji, icha chi' ol aj a va'i masanto ol ach meltzajxoc och luumal. Yujto d'a lum ix ach coti, lum ach taxoni, yuj chi' ol ach meltzajxoc och luumal, xchi Jehová d'a vin̈.   
\p
\v 20 Eva\f 3.20 \fr 3:20 \ft A jun b'i scuch Eva, a d'a hebreo syalelc'ochi “Pitzan”.\f* ix yac' vin̈aj Adán sb'ioc ix yetb'eyum chi', yujto d'a ix, ix pitzvi masanil anima.  
\v 21 A stz'umal noc' noc' ix sb'o Jehová Dios spichuloc vin̈ vinac yed' ix yetb'eyum, ix yac'anoch spichuloc eb'.   
\p
\v 22 Ix yalan Jehová Dios: A ticnaic, icha on̈ tic, icha chi' ix aj eb' anima. Tzaxo nachajel yuj eb' b'aj ay vach'il yed' chucal. Yuj chi' ay smay sloan sat te te' eb', aton te' tz'ac'an q'uinal yic pitzann̈ej eb' d'a masanil tiempo, xchi Dios.   
\p
\v 23 Yuj chi' ix pechjielta eb' d'a Edén chi' yuj Jehová, ix ochcan vin̈aj Adán chi' smunlaj d'a sat luum b'aj ix cot snivanil.  
\v 24 Ix lajvi yelcancot eb', ix ac'jicanoch juntzan̈ querubín yuj Jehová d'a stojolal b'aj sjavi c'u yed' jun q'uen espada tz'ititi yel sc'ac'al yec' oyoyoc, yic man̈xa junoc mach syal yochi yic sloan sat te te' tz'ac'an q'uinal chi'.   
\c 4  
\s1 A vin̈aj Caín yed' vin̈aj Abel  
\p
\v 1 Ix yil-lan sb'a vin̈aj Adán yed' ix Eva, ix och ix yab'ixal. Ix alji jun yune' ix, ix yac'an ix scuch Caín.\f 4.1 \fr 4:1 \ft A d'a hebreo a jun b'i Caín, lajan yalji yed' jun lolonel “ix ac'ji d'ayin”.\f* Axo ix yalan ix: Toxo ix ja jun in vinac unin yujto a Jehová ix och ved'oc, xchi ix.  
\v 2 Ix lajvi chi', ix aljipax vin̈aj Abel yuc'tac vin̈aj Caín. A vin̈aj Abel chi', moloj calnel ix sc'ulej vin̈, axo pax vin̈aj Caín chi', ix munlaj vin̈ d'a sat lum luum.   
\p
\v 3 Ix ec' junoc tiempoal, ay jun c'u ix yic'b'at silab' vin̈aj Caín d'a Jehová, aton tas ix yic' vin̈ d'a smunlajel.  
\v 4 Ix yic'anpaxb'at silab' vin̈aj Abel chi' d'a yichan̈ Jehová, aton noc' b'ab'el yune' calnel, noc' te b'aq'uech. Ix stzalaj Jehová yed' vin̈ yed' silab' ix yac' chi'.  
\v 5 Palta maj tzalajlaj Jehová yed' vin̈aj Caín yed' pax silab'. Yuj chi', ix te chichon sc'ol vin̈, te ov ix aj sat vin̈.  
\v 6 Axo ix yalan Jehová d'a vin̈ icha tic: ¿Tas yuj ste chichon a c'ool, te ovxon̈ej a sat?  
\v 7 Tato vach' tza c'ulej, tzalajc'olal am ayach eq'ui, palta to chuc ix a c'ulej, yuj chi' a a chucal chi', ayxon̈ejoch d'a ib'an̈ yic tzach em d'a chucal yuuj, palta tzato yal scan chucal chi' d'a yalan̈ uuj, xchi Dios.   
\p
\v 8 Ay jun c'u, a vin̈aj Caín ix avtan vin̈aj Abel yic sb'at eb' b'eyelec'. Ayic ayec' eb' b'aj ix c'och chi', ix b'at jucnaj vin̈aj Caín d'a vin̈ yuc'tac chi', ix smac'anchamoc.  
\v 9 Ix lajvi chi', ix sc'anb'an Jehová d'a vin̈aj Caín chi':  
\p —¿B'ajtil ay vin̈ uc'tac aj Abel? xchi d'a vin̈.  
\p Axo ix tac'vi vin̈:  
\p —Man̈ vojtacoclaj. ¿Tom yilumal vin̈ vaji? xchi vin̈.   
\p
\v 10 Ix yalanpax Jehová d'a vin̈:  
\p —¿Tas yuj icha chi' ix a c'ulej? A schiq'uil vin̈ uc'tac ix em d'a sat lum tic uuj, ichato syal sb'a d'ayin to tzin b'o yaj ed'oc.  
\v 11 A ticnaic, catab'il achxo, svic'canel opisio d'a sat lum luum tic, aton lum ix uc'anem schiq'uil vin̈ uc'tac ix a mac'cham chi'.  
\v 12 Ayic ol ach munlaj d'a sat luum, malaj jab'oc tas ol ic'a', ton̈ej ol ixtej a b'a, ton̈ej ol ach comon b'eyec' d'a sat luum, xchi Dios d'a vin̈.   
\p
\v 13 Ix tac'vi vin̈ icha tic:  
\p —Te nivan jun yaelal scotcan tic d'a vib'an̈, man̈ ol techajlaj vuuj.  
\v 14 Ina ix iq'uel vopisio d'a sat lum tic, ix in ic'anel d'a ichan̈ d'a juneln̈ej, toxon̈ej ol in comon b'eyec'oc. Yalxon̈ej mach ol in chalaj in b'a yed'oc, ol in smac'chamoc, xchi vin̈ d'a Dios.   
\p
\v 15 Axo ix tac'vi Jehová:  
\p —Maay. Tato ay junoc mach ol ach mac'anchamoc, a jun chi', uquel ol ec' spac d'ay, xchi d'a vin̈.  
\p Ix yac'anoch Jehová jun yechel vin̈aj Caín chi', yic vach' tato ay mach schalaj sb'a vin̈ yed'oc, max mac'jicham vin̈ yuuj.  
\v 16 Ix lajvi chi', ix el vin̈aj Caín b'aj ix lolon eb' chi', ix b'at cajnaj vin̈ d'a jun lugar scuch Nod, d'a stojolal b'aj sjavi c'u d'a Edén.   
\s1 Eb' yin̈tilal vin̈aj Caín  
\p
\v 17 Ix yil-lan sb'a vin̈aj Caín yed' ix yetb'eyum, ix och ix yab'ixal. Ix alji jun yune' ix, Enoc ix sb'iej. Ix sb'oan jun chon̈ab' vin̈aj Caín chi', axo sb'i yuninal vin̈ chi' ix yac'och sb'ioc.  
\v 18 A vin̈aj Enoc smam vin̈aj Irad. Axo vin̈aj Irad smam vin̈aj Mehujael, axo vin̈aj Mehujael smam vin̈aj Metusael, axo vin̈aj Metusael smam vin̈aj Lamec.  
\v 19 A vin̈aj Lamec chi', chavan̈ ix aj yetb'eyum vin̈. Ay jun ix scuch Ada, axo junxo ix scuch Zila.  
\v 20 A ix Ada chi', ix alji jun svinac unin ix, Jabal ix sb'iej. Aton vin̈ ix b'ab'laj b'eyec' yed' spat mantiado yic smolan noc' snoc'.  
\v 21 A vin̈aj Jabal chi', ay jun yuc'tac vin̈ scuchan Jubal. A vin̈ ix b'ab'laj ac'an te' arpa yed' spu'an flauta.  
\v 22 Axo ix Zila chi', ix aljipax jun yune' ix, vinac unin, Tubal-caín ix sb'iej. B'oum q'ueen ix aj vin̈. Ay tas ix sb'o vin̈ d'a q'uen bronce yed' d'a q'uen hierro. Ay jun ix yanab' vin̈ scuchan Naama.   
\p
\v 23 Ay junel ix yal vin̈aj Lamec d'a eb' ix yetb'eyum icha tic:  
\q1 Ex vetb'eyum, ach Ada yed' ach Zila, ab'ec tas ol vala': Ix in mac'cham jun vin̈ quelem, yujto in lajvi smac'an vin̈.   
\q1
\v 24 Tato uquel spactzitaj yic vin̈aj Caín, oc in xom a in tic, 77-el ol pactzitaj d'a eb' tzin tzuntzani, xchi vin̈.   
\s1 Yuninal vin̈aj Adán‘R’ix alji sq'uexuloc vin̈aj Abel  
\p
\v 25 Axo vin̈aj Adán ix alji junxo yuninal vin̈ yed' ix Eva. Set\f 4.25 \fr 4:25 \ft A d'a hebreo a jun b'i scuch Set, lajan yalji yed' jun lolonel “sq'uexul”.\f* ix sb'iej yuj ix snun chi'. Ix yalan ix icha tic: A Dios ix ac'an junxo vune' tic sq'uexuloc vin̈aj Abel mac'b'ilcham yuj vin̈aj Caín, xchi ix.   
\p
\v 26 Axo vin̈aj Set chi', ix alji jun yuninal vin̈, Enós ix yac' vin̈ sb'ioc. Atax d'a jun tiempoal chi', ix schael yich yalan sb'a eb' anima d'a Jehová.   
\c 5  
\s1 Yin̈tilal vin̈aj Adán  
\r (1Cr 1.1-4)  
\p
\v 1 Aton yab'ixal eb' yin̈tilal vin̈aj Adán tic d'a stzolal. Ayic ix b'oji eb' anima yuj Dios, icha Dios ix aj eb'.  
\v 2 Ix b'oji vin̈ vinac yed' pax ix ix, ix yac'anpax svach'c'olal d'a yib'an̈ eb'. Atax d'a jun c'u chi' ayic ix b'ojiel eb' yuuj, anima\f 5.2 \fr 5:2 \ft Il nota d'a Génesis 2.7.\f* ix sb'iejcan eb' yuuj.   
\p
\v 3 A vin̈aj Adán chi', 130 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix alji junxo yuninal vin̈ scuchan Set, lajan ix aj yed' smam chi'.  
\v 4 Ix lajvi chi', 800 ab'ilto ix yil vin̈aj Adán chi'. Ayto yuninal vin̈ yed' yisil vin̈ ix alji.  
\v 5 930 ab'il ix yil vin̈, ix cham vin̈ b'ian.   
\p
\v 6 A vin̈aj Set chi', 105 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix alji jun yuninal vin̈ scuchan Enós.  
\v 7 Ix lajvi chi', 807 ab'ilto ix yil vin̈, ayto yuninal vin̈ yed' yisil vin̈ ix alji.  
\v 8 912 ab'il ix yil vin̈, ix cham vin̈ b'ian.   
\p
\v 9 A vin̈aj Enós chi', 90 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix alji jun yuninal vin̈ scuchan Cainán.  
\v 10 Ix lajvi chi', 815 ab'ilto ix yil vin̈, ayto yuninal vin̈ yed' yisil vin̈ ix alji.  
\v 11 905 ab'il ix yil vin̈, ix cham vin̈ b'ian.   
\p
\v 12 A vin̈aj Cainán chi', 70 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix alji jun yuninal vin̈ scuchan Mahalalel.  
\v 13 Ix lajvi chi', 840 ab'ilto ix yil vin̈, ayto yuninal vin̈ yed' yisil vin̈ ix alji.  
\v 14 910 ab'il ix yil vin̈, ix cham vin̈ b'ian.   
\p
\v 15 A vin̈aj Mahalalel chi', 65 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix alji jun yuninal vin̈ scuchan Jared.  
\v 16 Ix lajvi chi', 830 ab'ilto ix yil vin̈, ayto yuninal vin̈ yed' yisil vin̈ ix alji.  
\v 17 895 ab'il ix yil vin̈, ix cham vin̈ b'ian.   
\p
\v 18 A vin̈aj Jared chi', 162 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix alji jun yuninal vin̈ scuchan Enoc.  
\v 19 Ix lajvi chi', 800 ab'ilto ix yil vin̈, ayto yuninal vin̈ yed' yisil vin̈ ix alji.  
\v 20 962 ab'il ix yil vin̈, ix cham vin̈ b'ian.   
\p
\v 21 A vin̈aj Enoc chi', 65 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix alji jun yuninal vin̈ scuchan Matusalén.  
\v 22 Yictax ix alji yuninal vin̈ chi', 300 ab'il ix sc'anab'ajej Dios vin̈. D'a jun tiempoal chi', ayto yuninal vin̈ yed' yisil vin̈ ix alji.  
\v 23 365 ab'il ix yil vin̈.  
\v 24 Ix sb'eyb'alej val vin̈ icha sgana Dios, yuj chi' ay jun c'u ix satem vin̈, yujto a Dios ix ic'anb'at vin̈ yed'oc.   
\p
\v 25 A vin̈aj Matusalén chi', 187 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix alji jun yuninal vin̈ scuchan Lamec.  
\v 26 Ix lajvi chi' 782 ab'ilto ix yil vin̈, ayto yuninal vin̈ yed' yisil vin̈ ix alji.  
\v 27 969 ab'il ix yil vin̈, ix cham vin̈ b'ian.   
\p
\v 28 A vin̈aj Lamec chi', 182 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix alji jun yuninal vin̈.  
\v 29 Noé\f 5.29 \fr 5:29 \ft A d'a hebreo a jun b'i scuch Noé, lajan yalji yed' jun lolonel “ic'oj ip”.\f* ix sb'iej yuj vin̈ yujto ix yal vin̈: A Jehová ix catab'an lum luum tic, yuj chi' te ya co munlaj d'a sat luum, palta a vin̈ unin tic ol ac'an snivanil co c'ool, xchi vin̈aj Lamec chi'.  
\v 30 Ayic toxo ix alji vin̈aj Noé chi', 595 ab'ilto ix yil vin̈aj Lamec chi', ayto yuninal vin̈ yed' yisil vin̈ ix alji.  
\v 31 777 ab'il ix yil vin̈, ix cham vin̈ b'ian.   
\p
\v 32 A vin̈aj Noé chi', 500 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix syamanoch yalji eb' yuninal vin̈, aton vin̈aj Sem, vin̈aj Cam yed' vin̈aj Jafet.   
\c 6  
\s1 A schucal eb' anima  
\p
\v 1 Ayic ix te q'uib' sb'isul eb' anima d'a sat luum tic, ay pax yisil eb' vin̈ vinac ix alji.  
\v 2 Axo eb' vin̈ yuninal Dios,\f 6.2 \fr 6:2 \ft Man̈ cojtacoc mach eb' scuch yuninal Dios. Ay eb' tz'alani to a eb' ángel emnac d'a ajmulal. Ay eb' tz'alani to a eb' yuninal eb' ayoch yajalil d'a jun tiempoal chi'. Ay pax eb' tz'alani to a eb' yin̈tilal vin̈aj Set. Tato a eb' yin̈tilal vin̈aj Set chi' tz'alji yuninal Dios, axo eb' ix yisil eb' anima, a am eb' ix yisil eb' yin̈tilal vin̈aj Caín.\f* ayic ix yilan eb' ix yisil eb' anima chi' eb' vin̈, te vach' yilji eb' ix, ix laj sic'lan eb' vin̈ machtac eb' ix syic' eb' vin̈.  
\v 3 Yuj chi' ix yal Jehová: Man̈xo ol vac' sq'uinal eb' anima tic yuj spital. Chamelb'a anima yaj eb', yuj chi' axon̈ej 120 ab'il olto ec' eb' d'a yolyib'an̈q'uinal tic, xchi.   
\p
\v 4 Ayic ix b'eycot tiempo, ix yic'lan sb'a eb' vin̈ yuninal Dios yed' eb' ix yisil eb' anima chi', axo yuninal eb' scuch Nefilim.\f 6.4 \fr 6:4 \ft Man̈ cojtacoc tas syalelc'och Nefilim. A d'a castilla chael syala' to “gigante”. Icha val to “b'inajnac”, mato “jelan yac'an oval”.\f* A eb' chi' te tec'an eb', te b'inajnac eb' d'a pecatax chi'.  
\v 5 Ix yilan Jehová to yelc'olal sq'uib' schucal eb' anima d'a sat luum tic, to axon̈ej tas malaj svach'il ayec' d'a spensar eb'.  
\v 6 Yuj chi' ix yala': Octom maj in b'olaj juntzan̈ anima tic. Te ya svab' yuj eb'.  
\v 7 Ol in satel juntzan̈ anima ix in b'o d'a sat luum tic yed' pax noc' molb'etzal noc', noc' c'ultaquil noc' yed' noc' tz'ec' n̈ern̈onoc ma tz'ec' jachjon d'a sat luum yed' pax noc' much. Ste tac val in c'ool yujto ix in b'o masanil juntzan̈ tic, xchi Dios.   
\p
\v 8 An̈ej val vin̈aj Noé vach' d'a yichan̈ Jehová.   
\s1 A te' nivan barco ix sb'o vin̈aj Noé  
\p
\v 9 Aton yab'ixal vin̈aj Noé tic:  
\p A vin̈aj Noé chi', te vach' ix yutej sb'a vin̈ d'a yichan̈ Dios, an̈ej vin̈ vach' spensar d'a scal eb' anima d'a jun tiempoal chi'. Ix sb'eyb'alej vin̈ icha sgana Dios.  
\v 10 Ay oxvan̈ yuninal vin̈, aton vin̈aj Sem, vin̈aj Cam yed' vin̈aj Jafet.   
\p
\v 11 Axo eb' anima, ix te chucb'i eb' d'a yichan̈ Dios, comonxon̈ej syixtej yetanimail eb', smil-lajcham sb'a eb'.  
\v 12 Ix yilan Dios to masanil anima ix te juvieli, axon̈ej ixtoj anima sc'ulej eb'.  
\v 13 Yuj chi' ix yal Dios d'a vin̈aj Noé chi': Toxo ix in na' to ol in satel masanil anima tic. Yujto axon̈ej ixtoj anima sc'ulej eb', yuj chi' ol in satel eb' yed' masanil yolyib'an̈q'uinal tic.  
\v 14 A ticnaic, tza b'o junoc te' nivan barco. A te te' ay stzatajil, a te' tzac'och ste'aloc te'. Macquiltac tzutej yool te', vach' tzutej ac'anoch tzataj chi' b'aj snub'laj sb'a te'. Tzac'och d'a spatic yed' d'a yool, yic vach' malaj b'aj ol och a' d'a yol te'.  
\v 15 135 metro tzutej sc'atul te', 22 metro yed' nan̈alxo tzutej sat te', 13 metro yed' nan̈alxo steel te'.  
\v 16 Oxe' piso tzutej te'. Axo d'a sjajq'uec'och te', ata' scan jacan smasanil, nan̈al metro tz'ajcan schaan̈il, scanpax junoc spuertail d'a junoc pac'an̈.  
\v 17 Yujto ol vac'cot jun oval a' yic smucan\f 6.17 \fr 6:17 \ft A d'a tic oval a' mucvajum scutej calani. Man̈ yaxn̈ab'ocn̈ejlaj jun yac'nac d'a jun tiempoal chi', yujto ay a a' q'uenaccot d'in̈naj d'a yol luum, ay pax a' cotnac secnaj d'a satchaan̈. A d'a castilla diluvio sb'i, axo d'a co ti', oval a' mucvajum. Ilpax Génesis 7.11.\f* sat luum tic, ol b'ud'joccanel yuj a', axo satel jantac tas syic' yic' d'a yolyib'an̈q'uinal tic.  
\v 18 An̈ej ed'oc tzin b'ocan jun in trato tic. A d'a yol te' nivan barco chi' ol ach ochcan yed' ix etb'eyum, eb' uninal yed' pax eb' ix alib'.  
\v 19 Ol ochpax noc' noc' eyed'oc, junjun mojan̈ noc' d'a junjun macan̈ ay d'a yolyib'an̈q'uinal tic, yic vach' ol colchajcan noc' eyed'oc.  
\v 20 Chatacvan̈ noc' d'a junjun macan̈ tz'ochcani: Noc' much, noc' molb'etzal noc', noc' c'ultaquil noc' yed' noc' tz'ec' n̈ern̈onoc ma tz'ec' jachjon d'a sat luum, yic vach' man̈ ol satel noc'.  
\v 21 Ol a molancanoch jantac tas ol vajoc, yic vach' ay tas tze va yed' tas sva noc', xchi Dios d'a vin̈aj Noé chi'.  
\v 22 Ix sc'anab'ajan vin̈aj Noé chi' masanil tas ix yal Dios.   
\c 7  
\s1 Jun a' oval a' mucvajum  
\p
\v 1 Axo yic ix c'och sc'ual sjavi jun oval a' mucvajum chi', ix yalan Jehová Dios d'a vin̈aj Noé chi' icha tic: Ochan̈ d'a yol te' nivan barco tic yed' ix etb'eyum, eb' uninal yed' eb' ix alib', yujto a achn̈ej ix a c'anab'ajej d'ayin d'a scal masanil eb' anima d'a jun tiempoal tic.  
\v 2 Ic'och uc mojan̈oc noc' noc' syal yoch silab'oc sn̈uschaji, axo pax masanil noc' comon noc', junjunn̈ej mojan̈ noc' tz'ochi.  
\v 3 Ic'paxoch uc mojan̈oc junjun macan̈ noc' much, yic vach' max lajviel yin̈tilal noc'.  
\v 4 Yic val ucub'ix ticnaic, ol vaq'uem n̈ab'. Chavinac c'u, chavinac ac'val ol yac'a'. Icha chi' ol aj in satanel masanil tas ix vac' pitzvoc d'a sat lum tic, xchi Jehová d'a vin̈.   
\p
\v 5 Ichaton chi' ix aj sc'anab'ajan vin̈aj Noé masanil tas ix yal Jehová chi' d'ay.  
\v 6 Ayic ix ja jun oval a' mucvajum chi', 600 ab'il sq'uinal vin̈aj Noé chi'.  
\v 7 Ix ochcan vin̈ d'a yol te' nivan barco chi' yed' ix yetb'eyum, eb' yuninal yed' eb' ix yalib', yic scolchaj eb' d'a jun oval a' mucvajum chi'.  
\v 8 Ix ochpax noc' noc': Noc' syal yoch silab'il sn̈usji, noc' comon noc', noc' much yed' noc' tz'ec' n̈ern̈onoc ma tz'ec' jachjon d'a sat luum.  
\v 9 Junjun mojan̈ ix aj sjavi noc' yic tz'och noc' d'a yol barco chi' yed' vin̈, icha ix aj yalan Dios d'a vin̈.   
\p
\v 10 Axo d'a yuquil c'ual chi' ix javi secnaj jun oval a' mucvajum chi' d'a sat luum.  
\v 11 A val stz'acvi 600 ab'il sq'uinal vin̈aj Noé chi', yic 17 yoch schab'il ujal, ix q'ueul d'in̈naj a' nivac a' d'a yol luum, ix cotpax secnaj a' nivac a' d'a satchaan̈.  
\v 12 40 c'ual, 40 ac'val ix yac' n̈ab' d'a sat luum tic.  
\v 13 A d'a sc'ual scot n̈ab' chi', ata' ochnaccan vin̈aj Noé d'a yol te' barco yed' oxvan̈ eb' yuninal vin̈, aton vin̈aj Sem, vin̈aj Cam yed' vin̈aj Jafet yed' ix yetb'eyum vin̈ yed' oxvan̈ eb' ix yalib' vin̈.  
\v 14 Ayxo och masanil macan̈il noc' noc' yed' vin̈, noc' molb'etzal noc', noc' c'ultaquil noc', noc' tz'ec' n̈ern̈onoc ma tz'ec' jachjon d'a sat luum yed' pax noc' much.  
\v 15 Masanil noc' noc' syic' yic', chatacvan̈il ix aj sjavi noc' d'a vin̈aj Noé chi' yic tz'ochcan noc' d'a yol te' barco chi',  
\v 16 jun noc' smam, jun noc' snun. Icha chi' ix aj yoch masanil macan̈il noc', icha ix aj yalan Dios d'a vin̈aj Noé chi'. Ix lajvi chi', a val Jehová ix macancan spuertail te' nivan barco chi'.   
\p
\v 17-18 Chavinac c'ualxo sq'ue sib'ib'oc a a' chi', ix cuchjichan̈ te' barco chi' yuj a'.  
\v 19 Ix mucchaj jantac nivac vitz yuj a'.  
\v 20 Ix q'uen̈ej a', ay am uqueoc metro ix ec' a' d'a yib'an̈ lum nivac vitz.  
\v 21 Ichaton chi' ix aj scham masanil anima ay d'a yolyib'an̈q'uinal tic yed' masanil noc' noc', noc' much, noc' molb'etzal noc', noc' c'ultaquil noc' yed' noc' tz'ec' n̈ern̈onoc ma tz'ec' jachjon d'a sat luum.  
\v 22 Masanil tastac syic' yic' d'a sat luum tic, pilan ix chameli.  
\v 23 Axon̈ej vin̈aj Noé yed' eb' ayoch yed' d'a yol te' barco chi' yed' noc' noc' ix colchaji. Axo anima smasanil, ix satel eb'.  
\v 24 Oye' ujal ix can pan̈an a' d'a yib'an̈ luum.   
\c 8  
\s1 Ayic ix tupem a'  
\p
\v 1 Yujto naan vin̈aj Noé chi' yuj Dios yed' masanil noc' noc' ayoch yed' vin̈ d'a yol te' barco chi', yuj chi' ix ac'jicot jun ic' te ov yuj Dios d'a yib'an̈ a a' chi', yic vach' stupem a'.  
\v 2 Ix macchaj masanil sjaj a a', a' sq'ueul d'a yol luum yed' jantac a' nivac a' scot sequecoc d'a satchaan̈. Ix och vaan yac'an n̈ab'.  
\v 3 Oye' ujal ix can a', ix och ijan stupxiem a', c'ojanc'olal ix tupem a'.  
\v 4 17 c'ualxo yoch yuquil uj, ix can b'achnaj te nivan barco chi' d'a sjolom jun lum vitz d'a yol yic Ararat.  
\v 5 Numumi yem a a' chi'. A d'a b'ab'el c'ual yic lajun̈exo ujal, chequelxo sjolom lum nivac vitz.   
\p
\v 6 Axo yic ix ec' 40 c'ualxo, ix sjacan te' ventena vin̈aj Noé b'ob'il yuj d'a te' barco chi'.  
\v 7 Ix yactanelta jun noc' joj vin̈, ix ec' jen̈en̈oc noc' stan̈van stupem a' d'a sat luum.  
\v 8 Ix yactanpaxelta jun noc' uch vin̈ yic syil noc' tato taquin̈xo sat luum.  
\v 9 Axo noc' uch chi', ix c'ochxi noc' d'a te' barco chi', yujto malaj b'aj syal scan vaan noc'. Te sib'anto ec' a' d'a sat luum chi'. Ix yac'anelta sc'ab' vin̈ yic schaanxioch noc' vin̈ d'a yol te' barco chi'.   
\p
\v 10 Ixto stan̈vej uquexo c'ual vin̈aj Noé chi', ix yac'anelta noc' uch chi' vin̈ junelxo.  
\v 11 Numumixo sq'uic'b'i ix c'ochxi noc', n̈ac'b'ilxo jun te' xil olivo yaxxo yuj noc'. Icha chi' ix aj yojtacanel vin̈ to van stacji sat luum.  
\v 12 Uqueto c'u ix stan̈vej vin̈, ichato chi' ix sjacanelta noc' vin̈ junelxo, palta majxo c'ochxoclaj noc'.   
\p
\v 13 601 ab'ilxo sq'uinal vin̈aj Noé chi', ayic ix tacjixi lum luum chi'. Ayic b'ab'el c'u yoch b'ab'el uj ix yic'anel yib'an̈ te' barco chi' vin̈, axo ix yilan vin̈ to taquin̈xo luum.  
\v 14 Axo d'a 27-xo c'ual yoch yic schab'il ujal, te taquin̈xo luum.  
\v 15 Axo ix yalan Dios d'a vin̈:  
\v 16 Elan̈cot d'a yol te' barco yed' ix etb'eyum yed' eb' uninal yed' eb' ix alib'.  
\v 17 Tzic'anelta masanil macan̈il noc' noc' ayoch ed'oc: Noc' much, noc' molb'etzal noc', noc' c'ultaquil noc', noc' tz'ec' n̈ern̈onoc ma tz'ec' jachjon d'a sat luum. Unevocab' noc' yic sb'ud'jixi sat luum tic yuj noc', xchi Dios.   
\p
\v 18 Ix lajvi chi', ix elta vin̈aj Noé chi' yed' ix yetb'eyum yed' eb' yuninal yed' eb' ix yalib' d'a yol te' barco chi'.  
\v 19 Ix elixta noc' noc' chi' smasanil d'a junjun macan̈.  
\v 20 Ix lajvi chi', ix sb'oan jun altar vin̈ d'a yichan̈ Jehová. Ix yic'ancot noc' molb'etzal noc' vin̈ yed' noc' much, aton noc' smoj yoch silab'il d'a Dios. D'a junjun macan̈ noc' chi' ix yic'canel junjun noc' vin̈ sn̈ustz'a silab'oc d'a yichan̈ Jehová.  
\v 21 Te vach' sjab' noc' silab' chi' ix yab' Jehová. Yuj chi' ix yalan icha tic: Man̈xo ol in catab'ej lum luum tic yuj smul eb' anima, yujto yictax unin anima eb', an̈ej chucal sgana eb' sc'ulej. Man̈xa b'aq'uin̈ ol in satel masanil tas pitzan, icha ix vutej d'a junel tic.   
\q1
\v 22 Yacb'an ayto ec' yolyib'an̈q'uinal tic, ol avchaj sat aval in̈at, ol molchajpax sat. Ay stiempoal c'ac', ay stiempoal siic. Ay stiempoal n̈ab'il q'uinal, ay stiempoal varesma. Ay c'ualil, ay pax d'ac'valil, xchi Jehová.   
\c 9  
\s1 A strato Dios yed' vin̈aj Noé  
\p
\v 1 Ix lolon Dios d'a vin̈aj Noé yed' d'a eb' yuninal vin̈, ix yalani to ol yac' syaxil d'a yib'an̈ eb'. Ix yalan icha tic: Tzijtumocab' eyuninal tz'alji, b'ud'jocab' yolyib'an̈q'uinal tic yuj eb'.  
\v 2 Masanil noc' noc' ay d'a sat luum tic yed' noc' much yed' noc' ay d'a yol a' mar ol xiv noc' d'ayex. Masanil juntzan̈ noc' tic scan noc' d'a yol e c'ab'.  
\v 3 A ticnaic syal e chi'an masanil noc' noc' tic. A in svac' noc' d'ayex icha ix aj vac'an an̈ itaj e chi'a.  
\v 4 Palta ay jun tas man̈ ol yal-laj e chi'ani, aton noc' chib'ej syuc' schiq'uil, yujto a d'a schiq'uil noc' chi' ay sq'uinal.  
\v 5 A in ol in ch'olb'itej eb' anima smilancham junoc yetanimail. A noc' noc' smilancham anima, ol miljocpaxcham noc'.   
\q1
\v 6 A mach smilancham yetanimail, anima pax ol milanchamoc, yujto a ex anima ex tic, icha on̈ tic, icha chi' ex cutej co b'oani.   
\q1
\v 7 Tzijtumocab' eyuninal tz'alji, b'ud'jocab'el yolyib'an̈q'uinal tic eyuuj, xchi Dios.   
\p
\v 8 Ix yalanpax Dios d'a vin̈aj Noé yed' d'a eb' yuninal icha tic:  
\v 9 A ticnaic, svac'can jun in trato tic eyed'oc yed' masanil eb' eyin̈tilal,  
\v 10 yed' masanil noc' noc' ix elta eyed'oc d'a yol te' barco tic: Noc' much, noc' molb'etzal noc', noc' c'ultaquil noc' yed' masanil noc' noc' ay d'a yolyib'an̈q'uinal tic.  
\v 11 A jun in trato ol vac' eyed'oc tic, man̈xo ol in q'uexa'. Man̈xo ol in satel anima yed' noc' noc' yuj junoc oval a' mucvajum. Man̈xo ol jax jun oval a' mucvajum yic satxiel sat luum tic, icha jun ix ec' tic.  
\v 12 Aton yechel in trato tic svac'can eyed'oc yed' masanil noc' noc' d'a masanil q'uinal.  
\v 13 Svac'och jun chacpan d'a cal asun, a jun chi', aton yechel in trato yed' yolyib'an̈q'uinal tic.  
\v 14 Ayic svac'ancot asun axo scheclaj jun chacpan chi' d'a scal,  
\v 15 ata' tzin nacot in trato ix vac' eyed'oc yed' noc' noc', yuj chi' man̈xo ol ex in satel yuj junoc oval a' mucvajum.  
\v 16 Ayic svilan jun chacpan chi', tzin naancoti to ay jun in trato ix vac' d'a juneln̈ej eyed'oc yed' masanil noc' noc' ay d'a yolyib'an̈q'uinal tic.  
\v 17 Aton yechel in trato tic ix in b'o eyed'oc yed' jantac noc' noc', xchi Dios d'a vin̈aj Noé chi'.   
\s1 A vin̈aj Noé yed' eb' yuninal  
\p
\v 18 A eb' yuninal vin̈aj Noé ix elta d'a yol te' barco yed'oc: Aton vin̈aj Sem, vin̈aj Cam yed' vin̈aj Jafet. Ay jun yuninal vin̈aj Cam chi' scuchan Canaán.  
\v 19 A eb' tic yuninal eb' vin̈aj Noé, axo d'a yin̈tilal eb' ix pitzvielta jantac chon̈ab' ay d'a sat luum tic.   
\p
\v 20 A vin̈aj Noé ix munlaj vin̈ d'a sat luum. A te' uva ix sb'ab'laj avej vin̈.  
\v 21 Ay jun c'u ix yuc' yal sat te' uva chi' vin̈, ix q'ue d'a sjolom vin̈, ix satel sc'ool vin̈ yuuj. Ix squichel spichul vin̈, ix can pac'jab' vin̈ d'a yol smantiado.  
\v 22 Axo ix yilan vin̈aj Cam, smam vin̈aj Canaán to b'eranel vin̈aj Noé chi', van stzetzan vin̈ smam vin̈ chi' ayic ix yalan vin̈ yab' eb' yuc'tac chi' schavan̈il.  
\v 23 Ayic ix yab'an eb' yuc'tac vin̈ chi', ix yac'ancot jun c'apac sábana eb' d'a sjolom sjen̈jab'. Ix b'eyb'at eb' d'a spatic, ix ochc'och eb' b'aj ay smam chi', ix spichan vin̈ eb' d'a c'apac sábana chi'. Ch'oc b'aj q'uelanb'at eb' yic vach' max yil snivanil smam eb' chi'.   
\p
\v 24 Axo yic ix nachajxi sc'ol vin̈aj Noé chi', ix yab'an vin̈ tas ix yutej sb'a vin̈aj Cam chi', aton vin̈ schab'il yuninal.  
\v 25 Yuj chi' ix yalan vin̈ icha tic:  
\q1 Tzin catab'ejcan vin̈aj Canaán. Checab' emnaquil ol ajcan vin̈ d'a eb' yuc'tac, xchi vin̈.   
\q1
\v 26 Ix yalanxi vin̈ icha tic: Yac'ocab' svach'c'olal Jehová co Diosal d'a yib'an̈ vin̈aj Sem, axo vin̈aj Canaán tz'ochcan schecab'oc vin̈.   
\q1
\v 27 Nivanocab' tz'ajcan slum vin̈aj Jafet yuj Dios. Cajnajocab' Dios d'a scal yin̈tilal vin̈aj Sem, axo vin̈aj Canaán tz'ochcan schecab'oc vin̈aj Jafet chi', xchi vin̈.   
\p
\v 28 Ayic ix lajvi yec' jun oval a' mucvajum chi', 350 ab'ilto ix ec' vin̈aj Noé chi',  
\v 29 yuj chi' 950 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix cham vin̈.   
\c 10  
\s1 A eb' yin̈tilal vin̈aj Noé  
\r (1Cr 1.5-23)  
\p
\v 1 A yab'ixal eb' yin̈tilal vin̈aj Noé tic: Aton vin̈aj Sem, vin̈aj Cam yed' vin̈aj Jafet. Ayic ix lajvi yec' jun oval a' mucvajum chi', ix laj alji yuninal eb'.   
\p
\v 2 A sb'i eb' yuninal vin̈aj Jafet: Aton vin̈aj Gomer, vin̈aj Magog, vin̈aj Madai, vin̈aj Javán, vin̈aj Tubal, vin̈aj Mesec yed' vin̈aj Tiras.  
\v 3 A sb'i eb' yuninal vin̈aj Gomer: Aton vin̈aj Askenaz, vin̈aj Rifat yed' vin̈aj Togarma.  
\v 4 A sb'i eb' yuninal vin̈aj Javán: Aton vin̈aj Elisa, vin̈aj Tarsis, vin̈aj Quitim yed' vin̈aj Dodanim.  
\v 5 Aton eb' tic yin̈tilal vin̈aj Jafet. Ix cajnaj eb' d'a stitac a' mar, junjun macan̈ yin̈tilal eb' yed' smacb'en yed' sti' syala'.   
\p
\v 6 A sb'i eb' yuninal vin̈aj Cam: Aton vin̈aj Cus, vin̈aj Mizraim, vin̈aj Fut yed' vin̈aj Canaán.  
\v 7 A sb'i eb' yuninal vin̈aj Cus: Aton vin̈aj Seba, vin̈aj Havila, vin̈aj Sabta, vin̈aj Raama yed' vin̈aj Sabteca. A sb'i eb' yuninal vin̈aj Raama: Aton vin̈aj Seba yed' vin̈aj Dedán.  
\v 8 A vin̈aj Cus ay yuninal vin̈aj Nimrod. A vin̈aj Nimrod chi' b'ab'el ix och yajalil d'a scal eb' chon̈ab'.  
\v 9 Te julum noc' vin̈ d'a yichan̈ Jehová, yuj chi' ay jun lolonel d'a scal eb' anima tz'alan icha tic: Lajan vin̈ icha vin̈aj Nimrod, vin̈ te julum noc' d'a yol sat Jehová,\f 10.9 \fr 10:9 \ft A jun lolonel julum noc' tz'alji d'a tic yuj vin̈aj Nimrod, a am anima smil vin̈.\f* xchi jun lolonel chi'.  
\v 10 A d'a sb'ab'elal, yajal yaj vin̈aj Nimrod d'a yib'an̈ Babel, Erec, Acad yed' Calne. A d'a yol smacb'en Sinar ata' ay juntzan̈ chon̈ab' chi'.  
\v 11 Ix lajvi chi', ix b'at vin̈ d'a Asiria. Ata' ix sb'o chan̈exo nivac chon̈ab' vin̈: Aton chon̈ab' Nínive, Rehobot, Cala  
\v 12 yed' Resén, aton jun chon̈ab' ay d'a scal Nínive yed' Cala. A chan̈e' chon̈ab' chi', junxon̈ej nivan chon̈ab'il ix aji.   
\p
\v 13 Axo d'a vin̈aj Mizraim ix cot eb' Ludim, eb' Anamim, eb' Lehabim, eb' Naftuhim,  
\v 14 eb' Patrusim, eb' Casluhim yed' eb' Caftorim. A d'a eb' chi' ix cot eb' filisteo.   
\p
\v 15 A vin̈aj Canaán smam vin̈aj Sidón yed' vin̈aj Het. A vin̈aj Sidón chi', b'ab'el unin vin̈.  
\v 16 A vin̈aj Canaán chi' smam icham eb' jebuseo, eb' amorreo, eb' gergeseo,  
\v 17 eb' heveo, eb' araceo, eb' sineo,  
\v 18 eb' arvadeo, eb' zemareo, eb' amateo. Ayic ix b'ey tiempo ix saclemcanb'at eb' cananeo chi'.  
\v 19 A sluum eb', tzato c'och d'a smojonal Sidón masanto d'a stojolal Gerar, masanto d'a Gaza. Scumlajxib'at luum d'a yol smacb'en chon̈ab' Sodoma, Gomorra, Adma yed' Zeboim masanto sc'och lum d'a chon̈ab' Lasa.  
\v 20 Ata' ix cajnaj eb' yin̈tilal vin̈aj Cam, junjun macan̈ yin̈tilal eb' d'a yol smacb'en yed' sti' syala'.   
\p
\v 21 Axo pax vin̈aj Sem, vin̈ b'ab'el vinac d'a vin̈aj Jafet, ay pax yuninal vin̈. A on̈ masanil on̈ tic, yin̈tilal on̈ vin̈aj Heber, cotnac on̈ d'a yin̈tilal vin̈aj Sem.\f 10.21 \fr 10:21 \ft A d'a tic syala' to a eb' israel a vin̈aj Heber vin̈ yin̈tilal vin̈aj Sem, a vin̈ ay yin̈tilal eb'.\f*  
\v 22 A eb' yuninal vin̈aj Sem chi', aton vin̈aj Elam, vin̈aj Asur, vin̈aj Arfaxad, vin̈aj Lud yed' vin̈aj Aram.  
\v 23 Axo eb' yuninal vin̈aj Aram, aton vin̈aj Uz, vin̈aj Hul, vin̈aj Geter yed' vin̈aj Mas.  
\v 24 A vin̈aj Arfaxad ay yuninal vin̈aj Sala, axo vin̈aj Sala chi' ay yuninal vin̈aj Heber.  
\v 25 Axo vin̈aj Heber chi', chavan̈ yuninal vin̈, Peleg sb'i jun vin̈.\f 10.25 \fr 10:25 \ft A d'a hebreo, a jun b'i scuch Peleg, lajan yalji yed' jun lolonel pojlajb'ail.\f* A d'a yol stiempoal vin̈ tic ix pucaxcanb'at eb' anima d'a sat lum luum tic. Axo junxo vin̈ scuchan Joctán.  
\v 26 A vin̈aj Joctán chi' ay yuninal vin̈aj Almodad, vin̈aj Selef, vin̈aj Hazar-mavet, vin̈aj Jera,  
\v 27 vin̈aj Adoram, vin̈aj Uzal, vin̈aj Dicla,  
\v 28 vin̈aj Obal, vin̈aj Abimael, vin̈aj Seba,  
\v 29 vin̈aj Ofir, vin̈aj Havila yed' vin̈aj Jobab. Masanil eb' tic, a vin̈aj Joctán ay yuninal eb'.  
\v 30 Ix cajnaj eb' d'a lum scot d'a Mesa, masanto sc'och d'a Sefar d'a tzalquixtac d'a stojolal b'aj sjavi c'u.  
\v 31 Ata' ix cajnaj eb' yin̈tilal vin̈aj Sem, junjun macan̈ yin̈tilal eb' d'a yol smacb'en yed' sti' syala'.   
\p
\v 32 Masanil juntzan̈ anima tic, a eb' yuninal vin̈aj Noé ay yin̈tilal eb', junjun macan̈ yin̈tilal eb' yed' smacb'en. Ayic ix lajvi yec' jun oval a' mucvajum chi', ix saclemcanb'at eb'. A d'a eb' tic ix pitzvi juntzan̈ nación ay d'a yolyib'an̈q'uinal tic.   
\c 11  
\s1 A jun nivan torre scuchan Babel  
\p
\v 1-2 A d'a peca', ayic toxo ix ec' jun oval a' mucvajum chi', junn̈ej ti'al syal eb' anima. Ayic van sb'at eb' d'a stojolal b'aj sjavi c'u, ix c'och cajan eb' d'a jun nivan ac'lic d'a yol yic Sinar. Ata' ix cajnaj eb'.  
\v 3 Ay jun c'u ix yal-laj yab' eb' icha tic: Co b'oec lum ladrillo, sco mucan chacb'oc luum, xchi eb'. A lum ix yac'lab'ej eb' sq'uexuloc q'uen q'ueen. Axo spixul luum, ay jun sq'ueta d'a yol luum, te tat, axo stacji, te tzatz tz'aji, asfalto sb'i, a jun chi' ix yac'lab'ej eb'.  
\v 4 Ix lajvi chi', ix yalan eb' vin̈ icha tic: Caq'uec quip co b'oec junoc co nivan chon̈ab'. Sco b'oanecpax junoc nivan torre, te chaan̈ tz'ajq'ue d'a satchaan̈ yic vach' tzon̈ te b'inaji. Junxon̈ej scutej co b'a, man̈ ol on̈ saclemb'at d'a yolyib'an̈q'uinal tic, xchi eb' vin̈. \fig A jun torre scuch Babel|src="HK016E.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Gn 11.4" \fig*  
\p
\v 5 Axo Jehová ix emul yil jun chon̈ab' yed' jun torre van sb'oan eb' chi'.  
\v 6 Ix yalan icha tic: Ix el yich jun munlajel yuj eb' anima tic. Malaj tas scachanoch vaan eb' vin̈ yic sb'oan eb' tas nab'il yuuj, yujto junn̈ej chon̈ab'il yaj eb', junn̈ej ti' syal eb'.  
\v 7 A ticnaic, con̈ emec d'a scal eb' yic sco somchitan sti' eb', yic vach' man̈xo ol nachajel yuj eb' tastac syal junjun, xchi Jehová chi'.   
\p
\v 8 Icha chi' ix aj saclemcanb'at eb' yuj Jehová d'a sat luum tic. Ix yactan eb' sb'oan jun chon̈ab' chi'.  
\v 9 Aton ta' ix somchajcanb'at sti' eb' anima chi' yuj Jehová. Yuj chi' ix saclemcanb'at eb' d'a smasanil yolyib'an̈q'uinal tic. Yuj chi' Babel\f 11.9 \fr 11:9 \ft A d'a hebreo a jun lolonel “Babel”, lajan yalji yed' jun lolonel “somchaji”.\f* ix sb'iejcan jun chon̈ab' chi'.   
\s1 A eb' yin̈tilal vin̈aj Sem  
\r (1Cr 1.24-27)  
\p
\v 10 Aton yab'ixal vin̈aj Sem tic: Schab'ilxo ab'il yec'b'at jun oval a' mucvajum chi', ayic 100 ab'ilxo sq'uinal vin̈aj Sem, ix alji jun yuninal vin̈ scuchan Arfaxad.  
\v 11 Ix lajvi chi', 500 ab'ilto ix yil vin̈, ayto yuninal vin̈ yed' yisil vin̈ ix alji.   
\p
\v 12 35 ab'il sq'uinal vin̈aj Arfaxad chi' ayic ix alji jun yuninal vin̈ scuchan Sala.  
\v 13 Ix lajvi chi', 403 ab'ilto ix yil vin̈, ayto yuninal vin̈ yed' yisil vin̈ ix alji.   
\p
\v 14 30 ab'il sq'uinal vin̈aj Sala chi' ayic ix alji jun yuninal vin̈ scuchan Heber.  
\v 15 Ix lajvi chi', 403 ab'ilto ix yil vin̈, ayto yuninal vin̈ yed' yisil vin̈ ix alji.   
\p
\v 16 34 ab'il sq'uinal vin̈aj Heber chi' ayic ix alji jun yuninal vin̈ scuchan Peleg.  
\v 17 Ix lajvi chi', 430 ab'ilto ix yil vin̈, ayto yuninal vin̈ yed' yisil vin̈ ix alji.   
\p
\v 18 30 ab'il sq'uinal vin̈aj Peleg chi' ayic ix alji jun yuninal vin̈ scuchan Reu.  
\v 19 Ix lajvi chi', 209 ab'ilto ix yil vin̈, ayto yuninal vin̈ yed' yisil vin̈ ix alji.   
\p
\v 20 32 ab'il sq'uinal vin̈aj Reu chi' ayic ix alji jun yuninal vin̈ scuchan Serug.  
\v 21 Ix lajvi chi', 207 ab'ilto ix yil vin̈, ayto yuninal vin̈ yed' yisil vin̈ ix alji.   
\p
\v 22 30 ab'il sq'uinal vin̈aj Serug chi' ayic ix alji jun yuninal vin̈ scuchan Nacor.  
\v 23 Ix lajvi chi' 200 ab'ilto ix yil vin̈, ayto yuninal vin̈ yed' yisil vin̈ ix alji.   
\p
\v 24 29 ab'il sq'uinal vin̈aj Nacor chi' ayic ix alji jun yuninal vin̈ scuchan Taré.  
\v 25 Ix lajvi chi', 119 ab'ilto ix yil vin̈, ayto yuninal vin̈ yed' yisil vin̈ ix alji.   
\p
\v 26 70 ab'il sq'uinal vin̈aj Taré chi' ayic ix alji jun yuninal vin̈ scuchan Abram. Ix lajvi chi', ix alji vin̈aj Nacor yed' vin̈aj Harán, aton eb' oxvan̈ yuninal vin̈aj Taré chi'.   
\s1 A eb' yin̈tilal vin̈aj Taré  
\p
\v 27 Aton yab'ixal vin̈aj Taré tic: Aton vin̈ smam vin̈aj Abram, vin̈aj Nacor yed' vin̈aj Harán. A vin̈aj Harán chi' smam vin̈aj Lot.  
\v 28 Ix cham vin̈aj Harán chi' d'a chon̈ab' Ur d'a yol yic Caldea, ayic mantzac cham vin̈aj Taré chi'. A b'aj aljinac vin̈ chi', ata' chamnacpax vin̈.   
\p
\v 29 Ix yic'lan sb'a vin̈aj Abram yed' ix Sarai. Axo vin̈aj Nacor ix yic'laj sb'a yed' ix Milca, yisil vin̈aj Harán, snulej sb'a ix yed' ix Isca.  
\v 30 A ix Sarai chi' max unevilaj ix.  
\v 31 Ix el vin̈aj Taré chi' d'a chon̈ab' Ur d'a yol yic Caldea, yic scotcan vin̈ d'a yol yic Canaán yalani. Ix yic'ancot vin̈ yuninal vin̈ yed'oc, aton vin̈aj Abram yed' pax vin̈aj Lot, aton yixchiquin vin̈ yuninal vin̈aj Harán chamnac. Ix yic'paxcot ix yalib' vin̈, aton ix Sarai. Axo yic ix javi eb' d'a chon̈ab' Harán, ix cajnajcan eb' ta'.  
\v 32 A d'a Harán chi' ix cham vin̈aj Taré chi'. 205 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix cham vin̈.   
\c 12  
\s1 Ix sic'chajel vin̈aj Abram yuj Dios  
\p
\v 1 Ayxotax yalan Jehová d'a vin̈aj Abram icha tic: Actejcan a lum tic yed' jantac eb' ay uj a b'a yed'oc yed' eb' ayec' d'a spat a mam, ol ach b'at d'a jun luum ol in ch'ox d'ayach.  
\v 2 A in̈tilal ol och nivac nacional vuuj, ol in ch'oxan in vach'c'olal d'ayach. Yelxo val nivan ol aj a b'inaji, uuj ol scha vach'c'olal masanil eb' anima.  
\v 3 Ol vac' in vach'c'olal d'a eb' vach' syutej sb'a d'ayach, ol in catab'ejpax eb' chuc syutej sb'a. Uujn̈ej ol vac' in vach'c'olal d'a yib'an̈ masanil eb' anima d'a yolyib'an̈q'uinal tic, xchi Jehová chi'.   
\p
\v 4-5 Yuj chi' ix el vin̈aj Abram d'a yol yic Harán chi', icha ajnac yalancan Jehová d'a vin̈. 75 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix el vin̈ d'a yol yic Harán chi'. Ix yic'ancot ix yetb'eyum vin̈ yed'oc, aton ix Sarai. Ix yic'paxcot vin̈aj Lot vin̈, aton vin̈ yunin vin̈ yuc'tac vin̈ chamnac. Ix yic'paxcot eb' schecab' vin̈ yed' jantac tas ix aj d'a vin̈ ayic ix ec' vin̈ d'a Harán chi'. Icha chi' ix aj sja vin̈ d'a yol yic Canaán.  
\v 6 Ix cotn̈ej vin̈ d'a yol yic Canaán chi' masanto ix javi vin̈ d'a Siquem b'aj ay jun te' ji d'a yol yic More. A jun te' chi' chajul yuj eb' cananeo cajan ta'.  
\v 7 Ata' ix sch'ox sb'a Jehová d'a vin̈aj Abram chi', ix yalan d'a vin̈ icha tic: Masanil jun luum tic ol vac' d'a eb' in̈tilal, xchi d'a vin̈.  
\p Yuj chi' ix sb'o jun altar vin̈aj Abram chi' d'a yichan̈ Jehová, yujto ata' ix sch'ox sb'a d'a vin̈.  
\v 8 Ix lajvi chi', ix b'at vin̈ d'a tzalquixtac d'a snan̈al chon̈ab' Betel yed' chon̈ab' Hai. Ata' ix sb'oq'ue smantiado vin̈. A chon̈ab' Betel chi', a d'a stojolal b'aj tz'em c'u ay. Ata' ix sb'o junxo altar vin̈ yic syal sb'a vin̈ d'a Jehová.  
\v 9 Ix lajvi chi' c'ojanc'olal ix cotxi vin̈ masanto ix javi vin̈ d'a yol yic Neguev.   
\s1 Ix b'at vin̈aj Abram d'a Egipto  
\p
\v 10 A d'a jun tiempoal chi', ix ja jun nivan vejel d'a jun lugar b'aj ayec' vin̈aj Abram chi'. Yuj chi' ix b'at cajan vin̈ jun tiempoal d'a Egipto.  
\v 11 Ayic van sc'och vin̈ d'a Egipto chi', ix yalan vin̈ d'a ix yetb'eyum chi' aton ix Sarai: A ticnaic ay jun tas tzin na'a: A ach tic te vach' ilji.  
\v 12 Yuj chi' ayic ol ach yilan eb' vin̈ aj Egipto tic, ol am yal eb' vin̈ icha tic: A ix tic yetb'eyum ton val vin̈ tic ix, yuj chi' co mileccham vin̈ yic scan ix qued'oc, xcham eb' vin̈.  
\v 13 Yuj chi' sval d'ayach to vanab' ach alani, yic vach' xajan ol in aj yuj eb' vin̈, man̈ ol in smilcham eb' vin̈ uuj, xchi vin̈ d'a ix.   
\p
\v 14 Ayic ix c'och vin̈ d'a Egipto chi', ix yilanoch eb' vin̈ cajan ta' to a ix Sarai chi' te vach' yilji ix.  
\v 15 Ix yilanpax eb' ay yopisio yed' vin̈ rey to te vach' yilji ix, ix b'at yalan eb' vin̈ d'a vin̈ rey chi'. Yuj chi' ix yic'anb'at ix eb' vin̈ d'a spat vin̈ rey chi'.   
\p
\v 16 Yuj ix Sarai chi', te xajan ix aj vin̈aj Abram yuj vin̈ rey chi'. Tzijtum noc' calnel, noc' vacax, noc' mam b'uru yed' noc' snun yed' noc' camello ix siaj d'a vin̈ yuj vin̈ rey chi'. Ay pax eb' vin̈ vinac yed' eb' ix ix, ix ac'ji schecab'oc vin̈.  
\v 17 Palta yujn̈ej ix, tzijtum yaelal ix javi d'a yib'an̈ vin̈ rey yed' eb' cajan yed' vin̈ d'a spat yuj Jehová.  
\v 18 Yuj chi' ix schec vin̈ rey chi' avtajcot vin̈aj Abram chi', ix yalan vin̈ icha tic: ¿Tas yuj icha tic tzin utej? ¿Tas yuj maj al d'ayin tato etb'eyum ix tic?  
\v 19 Ina ix ala' to anab' ix, yuj chi' ix in na to tz'och ix vetb'eyumoc. A ticnaic jun, ic'b'at ix, ixiquec, xchi vin̈.   
\p
\v 20 Ix lajvi chi' ix yalan vin̈ rey chi' d'a eb' schecab' to tz'ic'jiel vin̈aj Abram d'a yol smacb'en Egipto chi' yed' ix yetb'eyum yed' masanil tas ay d'a vin̈.   
\c 13  
\s1 Spojnac sb'a vin̈aj Abram yed' vin̈aj Lot  
\p
\v 1 Ayic ix el vin̈aj Abram yed' ix yetb'eyum d'a Egipto chi' yed' masanil tas ay d'a vin̈, ix meltzaj eb' d'a yol yic Neguev. Ix meltzajpax vin̈aj Lot yed' eb'.  
\v 2 A vin̈aj Abram chi', te b'eyumxo vin̈, ay q'uen oro, q'uen plata yed' jantac noc' noc' d'a vin̈.  
\v 3 Ix elxi vin̈ d'a Neguev chi'. C'ojanc'olal ix c'ochxi vin̈ d'a yol yic Betel b'aj ec'nac d'a sb'ab'elal, aton d'a scal Betel yed' Hai.  
\v 4 Ata' b'ob'ilcan jun altar yuj vin̈ d'a yalan̈taxo. Ata' ix yalxi sb'a vin̈ d'a Jehová.   
\p
\v 5 A vin̈aj Lot chi' junn̈ej tz'ec' vin̈ yed' vin̈aj Abram chi'. Tzijtum pax noc' scalnel vin̈ yed' noc' svacax. Tzijtum pax eb' schecab' vin̈.  
\v 6 Maxtzac yab'laj lugar b'aj sva noc' snoc' eb' chi' yujto te tzijtum noc'. Yuj chi', maxtzac yal-laj junn̈ej tz'ec' eb'.  
\v 7 A eb' vin̈ stan̈vumal noc' smolb'etz noc' vin̈aj Abram chi', syac' oval eb' yed' eb' vin̈ stan̈vumal noc' yic vin̈aj Lot chi'. A d'a jun tiempoal chi', aytoec' cajan eb' cananeo yed' eb' ferezeo ta'.  
\v 8 Ay jun c'ual ix yal vin̈aj Abram d'a vin̈aj Lot chi' icha tic: Ina ayto cuj co b'a, man̈ vach'oc tato scac' oval, vach'chom a eb' stan̈vumal noc' co molb'etzal noc' tic, man̈ vach'oc tato syac' oval eb'.  
\v 9 Masanil jun lugar tic colan yaji. Syal a sic'lani b'ajtil tzach cani, yic vach' sco poj co b'a. Tato tzach elcan d'a yelc'och chi', a inxo tzin ochcan d'a yochc'och chi'. Tato tzach ochcan d'a yochc'och chi' jun, a inxo tzin elcan d'a yelc'och chi', xchi vin̈aj Abram chi' d'a vin̈.   
\p
\v 10 Ix b'at d'an̈an vin̈aj Lot chi' d'a jun nivan ac'lic ay d'a sti' a' Jordán masanto sc'och d'a chon̈ab' Zoar. Te yax sat jun ac'lic chi' yuj a a' chi', lajan yilji icha jun avb'en te' b'ob'il yuj Jehová, icha yilji yol yic Egipto ix yil vin̈. Ayic ix sb'oan strato vin̈aj Abram yed' vin̈aj Lot chi', manto satel-laj chon̈ab' Sodoma yed' Gomorra yuj Jehová.  
\v 11 A jun ac'lic d'a sti' a' Jordán chi' ix sic'canel vin̈aj Lot chi', ix b'at cajnaj vin̈ d'a stojolal b'aj sja c'u. Icha chi' ix aj spojlan sb'a vin̈aj Abram yed' vin̈aj Lot chi'.  
\v 12 Yuj chi' ix can vin̈aj Abram d'a yol smacb'en Canaán, axo pax vin̈aj Lot chi', ix cajnaj vin̈ d'a scal juntzan̈ chon̈ab' d'a yac'lical sti' a' Jordán, d'a slac'anil chon̈ab' Sodoma.  
\v 13 A d'a jun chon̈ab' chi', te chuc sb'eyb'al eb' anima, man̈ jantacoc chucal sc'ulej eb' d'a yichan̈ Jehová.   
\p
\v 14 Ayic toxo ix b'at vin̈aj Lot chi', ix yalan Jehová d'a vin̈aj Abram chi' icha tic: A ticnaic ilb'at d'a ichan̈, d'a a patic yed' d'a a tz'eytac.  
\v 15 Masanil juntzan̈ luum van ilanb'at chi', svac' d'ayach d'a juneln̈ej yed' d'a eb' in̈tilal.  
\v 16 Icha val spococal lum luum, malaj mach syal sb'isani, icha chi' ol aj in̈tilal.  
\v 17 A ticnaic q'uean̈ vaan yic tza b'eytzitan yoc jun lum tic yed' sc'atul, yujto svac' jun luum tic d'ayach, xchi Jehová d'a vin̈.   
\p
\v 18 Ix lajvi chi' ix yic'anchaan̈ scampamento vin̈aj Abram chi', ix b'at cajnaj vin̈ d'a slac'anil juntzan̈ te' ji d'a yol smacb'en jun vin̈ scuch Mamre d'a slac'anil chon̈ab' Hebrón. Ix sb'oan jun altar vin̈ b'aj syal sb'a d'a Jehová.   
\c 14  
\s1 Ix colchajcanel vin̈aj Lot yuj vin̈aj Abram  
\p
\v 1-2 A d'a jun tiempoal chi', ix yac' oval cha macan̈ eb' vin̈ rey. Jun macan̈ eb' vin̈: Aton vin̈aj Amrafel sreyal Sinar, vin̈aj Arioc sreyal Elasar, vin̈aj Quedorlaomer sreyal Elam yed' vin̈aj Tidal sreyal Goim. Junxo macan̈ eb': Aton vin̈aj Bera sreyal Sodoma, vin̈aj Birsa sreyal Gomorra, vin̈aj Sinab sreyal Adma, vin̈aj Semeber sreyal Zeboim yed' vin̈ sreyal Bela, aton jun chon̈ab' Zoar ticnaic.  
\v 3 A ovan̈ eb' vin̈ rey chi' ix slajtiej sb'a eb' vin̈, junxon̈ej ix yutej soldado eb' vin̈ d'a jun ac'lic scuch Sidim b'aj ay a' mar Muerto ticnaic.  
\v 4 A eb' vin̈ rey chi', slajchavilxo ab'il yajoch eb' vin̈ d'a yalan̈ smandar vin̈aj rey Quedorlaomer. Axo ix ec' junxo ab'il majxo yac'laj q'uen tumin eb' vin̈ syac'taxon d'a vin̈.  
\v 5 Yuj chi' d'a junxo ab'il ix b'at vin̈ rey chi' yed' oxvan̈xo eb' vin̈ rey ayoch yed'oc d'a yol yic Astarot Karnaim. Ata' ix ac'ji ganar eb' refaíta yuj eb' vin̈. Ix ac'jipax ganar eb' zuzita yuj eb' vin̈ d'a yol yic Ham. Ix ac'jipax ganar eb' vin̈ emita yuj eb' vin̈ d'a yol yic Save-quiriataim.  
\v 6 Ix ac'jipax ganar eb' horeo yuj eb' vin̈ d'a jun tzalan scuch Seir, ix pechji eb' masanto d'a jun ac'lic Parán, d'a slac'anil jun lum taquin̈ luum.  
\v 7 Ayic ix meltzajxi vin̈aj rey Quedorlaomer yed' eb' vin̈ ayoch yed'oc, ix javi eb' vin̈ d'a En-mispat, an̈eja' jun lugar chi' scuchanpax Cades. Ix satel masanil tas ay d'a yol yic eb' amalecita yuj eb' vin̈ yed' tas ay d'a eb' amorreo ay d'a yol yic Hazezon-tamar.   
\p
\v 8-9 Axo ovan̈ eb' vin̈ rey, aton vin̈ yic Sodoma, vin̈ yic Gomorra, vin̈ yic Adma, vin̈ yic Zeboim yed' vin̈ yic Bela, ix b'at eb' vin̈ d'a ac'lic Sidim. Ata' ix yac' oval eb' vin̈ yed' chan̈van̈xo eb' vin̈ rey chi', aton vin̈aj Quedorlaomer, vin̈aj Tidal, vin̈aj Amrafel yed' vin̈aj Arioc.  
\v 10 A d'a yac'lical Sidim chi', tzijtum b'ajtac sq'ueta jun asfalto te tzayayi. Yuj chi' ayic ix b'at vin̈ sreyal Sodoma yed' vin̈ yic Gomorra elelal, ay eb' soldado eb' ix b'atcan d'a scal asfalto chi', ay juntzan̈xo eb' ix b'atcan elelal d'a jolomtac vitz.   
\p
\v 11 A chan̈van̈ eb' vin̈ rey ix ac'an ganar chi', ix b'at eb' vin̈ yiq'uelta masanil tas svaji yed' masanil tas te ay stojol d'a Sodoma yed' d'a Gomorra chi', ix b'at eb' vin̈ b'ian.  
\v 12 A vin̈aj Lot, sc'ab' yoc vin̈aj Abram, cajan d'a Sodoma chi', ix ic'jib'at vin̈ yuj eb' vin̈ yed' masanil tas ay d'ay.  
\v 13 Palta ay jun vin̈ ixto yac' ganar yeli, ix b'at yalan vin̈ d'a vin̈aj Abram vin̈ hebreo to ix ic'jib'at vin̈aj Lot chi'. A vin̈aj Abram chi' cajan vin̈ d'a slac'anil juntzan̈ te' ji d'a yol smacb'en vin̈aj Mamre vin̈ amorreo, yuc'tac sb'a yed' vin̈aj Escol yed' vin̈aj Aner. A eb' chi' vach' yac'an eb' yed' vin̈aj Abram chi'.   
\p
\v 14 Ayic ix yab'an vin̈aj Abram to ix ic'jib'at vin̈aj Lot chi', ix smolb'an masanil eb' schecab' vin̈ c'ayb'ab'il d'a oval, aton eb' ix alji d'a yol scuenta vin̈, 318 eb' smasanil. Ix b'at eb' d'a spatic eb' chan̈van̈ rey chi' masanto b'aj ay chon̈ab' Dan ticnaic, ata' ix yamchaj eb' yuj eb'.  
\v 15 Axo d'ac'valil ix spojanb'at masanil eb' svinac vin̈aj Abram chi', ix och eb' vin̈ yac' oval yed' chan̈van̈ eb' vin̈ rey chi'. Ix pechji eb' vin̈ yuj eb' vin̈, masanto d'a Hoba d'a yichan̈b'at chon̈ab' Damasco ix c'och eb' vin̈.  
\v 16 Ix yic'anxiec' vin̈aj Abram jantac tastac ix yiq'uec' eb' chi', ix ec'xican vin̈aj Lot yed' masanil tas ay d'ay yed' pax eb' ix ix yed' juntzan̈xo eb' ix ic'jib'at yuj eb' vin̈ rey chi'.   
\s1 Ix schalaj sb'a vin̈aj Melquisedec‘R’yed' vin̈aj Abram  
\p
\v 17 Ayic toxo ix ac'ji ganar vin̈aj rey Quedorlaomer yed' eb' vin̈ rey ayoch yed'oc yuj vin̈aj Abram chi', ix meltzajxi vin̈ yed' eb' ix colchajcan chi' yuuj. Axo vin̈ sreyal Sodoma ix elta d'a yol b'e scha vin̈ d'a jun ch'olan scuch Save, Ch'olan yic eb' Rey sb'i paxi.  
\v 18 A vin̈aj Melquisedec, sreyal Salem, sacerdoteal Dios Axon̈ej Nivan Yelc'ochi, a vin̈ ix ac'an ixim pan yed' vino d'a vin̈aj Abram chi'.  
\v 19 Ix yalan vach' lolonel vin̈ d'a yib'an̈ vin̈ icha tic:  
\q1 Yac'ocab' svach'c'olal Dios d'a ib'an̈, aton Dios Axon̈ej Nivan Yelc'ochi, aton ix b'oan satchaan̈ yed' sat luum.   
\q1
\v 20 Aljocab' vach' lolonel d'a Dios ix ac'anoch eb' ajc'ol d'a yol a c'ab', xchi vin̈ d'a vin̈aj Abram chi'.  
\p Ix lajvi chi', a jantac tastac ix yiq'uec' vin̈aj Abram d'a eb' vin̈ rey chi', ix yac'an sdiezmoal vin̈ d'a vin̈aj Melquisedec chi'.  
\v 21 Axo ix yalan vin̈ sreyal Sodoma d'a vin̈aj Abram chi' icha tic:  
\p —An̈ej eb' anima tzac' meltzaj d'ayin, axo masanil tastac, canocab' d'ayach, xchi vin̈.   
\p
\v 22 Axo ix yalan vin̈aj Abram chi' icha tic:  
\p —Toxo ix vac' in ti' d'a Jehová, aton Dios Axon̈ej Nivan Yelc'ochi, jun ix b'oan satchaan̈ yed' yolyib'an̈q'uinal tic,  
\v 23 to malaj jab'oc tas scan d'ayin, malaj val jab'oc ch'al ma junoc ch'an̈al xan̈ab' scan d'ayin, yic vach' man̈ ol ala' to uuj tzin och b'eyumal.  
\v 24 Malaj jab'oc tas ix b'at viq'uec' tic tzin nib'ej scan d'ayin, an̈ej tas ix sva eb' in checab'. Axo eb' ajun ved' tic, aton vin̈aj Aner, vin̈aj Escol yed' vin̈aj Mamre, a eb' vin̈ tic, schaocab' yic eb' vin̈.   
\c 15  
\s1 A strato Dios yed' vin̈aj Abram  
\p
\v 1 Ix lajvi juntzan̈ chi', ix lolon Jehová d'a vin̈aj Abram icha d'a vayichal, ix yalan icha tic:  
\p —Ach Abram man̈ ach xivoc, a in ol ach in colo', te nivan spac ol vac' d'ayach, xchi d'a vin̈.   
\p
\v 2-3 Ix tac'vi vin̈aj Abram icha tic:  
\p —Ach Jehová Vajalil, ¿tas val yopisio jun spac chi' vuuj? Ojtac val to malaj junoc vuninal ix ac'a' yic ata' svac'xican jantac tas ay d'ayin, yuj chi' a junoc in checab' ol chaancan masanil tas ay d'ayin, aton vin̈aj Eliezer aj Damasco, a vin̈ sat yaj d'a eb' in checab' smasanil, xchi vin̈.   
\p
\v 4 Ix yalanxi Jehová d'a vin̈:  
\p —Maay, a d'a junoc uninal ol canoc, man̈oclaj d'a vin̈ comon anima chi' ol canoc, xchi d'a vin̈.   
\p
\v 5 Ix lajvi chi', ix ic'jielta vin̈ yuj Dios d'a sti' smantiado, ix yalan d'a vin̈ icha tic:  
\p —Q'uean̈ q'uelan d'a satchaan̈. B'isto juntzan̈ c'anal chi' naic, tato syal a b'isani. Ichaton chi' ol aj sb'isul eb' in̈tilal, xchi d'a vin̈.  
\v 6 Ix yac'och vin̈aj Abram chi' d'a sc'ool tas ix yal Jehová chi', yuj chi' vach' ix can vin̈ d'a yichan̈.  
\v 7 Ix yalanxi Jehová icha tic:  
\p —A in ton Jehová in ach viq'uelta d'a chon̈ab' Ur d'a yol yic Caldea yic svac' jun luum tic d'ayach yic tziquej, xchi d'a vin̈.   
\p
\v 8 —Palta ach Jehová Vajalil, ¿tas val tz'aj vojtacaneli tato sviquejcan jun luum tic? xchi vin̈aj Abram chi'.  
\v 9 Ix yalanxi Jehová:  
\p —Ic'cot junoc noc' cob'es vacax d'ayin yed' junoc noc' chiva yed' junoc noc' ch'ac calnel, oxe' ab'il sq'uinal junjun noc'. Tzic'anpaxcot junoc noc' cuvajte' yed' junoc noc' paramuch, xchi d'a vin̈.   
\p
\v 10 Ix yic'cancot juntzan̈ noc' noc' chi' vin̈ d'a yichan̈ Jehová chi', ix lajvi chi' ix schapojan snan̈al junjun noc' vin̈. Jilip noc' ix can d'a stz'ey jilipxo noc'. Axo noc' much chi', maj schapojejlaj snan̈al noc' vin̈.  
\v 11 Tz'em noc' ostoc d'a yib'an̈ noc', axo vin̈aj Abram chi' spechan noc'.  
\v 12 Ayic vanxo sq'uic'b'i, ix te sat sc'ol vin̈aj Abram chi' svayi, ix ja jun nivan xivelal d'a yib'an̈ vin̈ yuj jun nivan q'uic'alq'uinal.  
\v 13 Ix lajvi chi' ix yalan Jehová d'a vin̈:  
\p —Yovalil tzojtaquejeli to a eb' in̈tilal, ol b'atcan cajan eb' d'a junocxo ch'oc chon̈ab'il, ol ochcan eb' checab'oc, chan̈e' ciento ab'il ol ixtaj eb'.  
\v 14 Palta a in ol vac'och yaelal d'a yib'an̈ jun chon̈ab' b'aj ayoch eb' checab'oc chi'. Slajvi chi', ol elta eb' yed' jantac sb'eyumal.  
\v 15 Palta a ach tic junc'olal ol aj a chami ayic ol ach och icham vinaquil.  
\v 16 Chan̈ macan̈xo in̈tilal ix eq'ui, ichato chi' ol meltzajxicot eb' d'a tic, yujto manto tz'acvoc schucal eb' amorreo d'a tic, xchi Jehová.   
\p
\v 17 Ayic d'ac'valilxo, ix sch'oxan sb'a jun c'ac' culcon sq'uei, b'acaqui sq'ue stab'il. Tz'ec' d'a scal noc' noc' chapoj yaj chi'.  
\v 18 Aton d'a jun ac'val chi' ix sb'o strato Jehová yed' vin̈aj Abram chi', ix yalan icha tic:  
\p —A jun luum tic ol vac' d'a eb' in̈tilal, schacot lum d'a jun smelemal a' d'a yic Egipto, masanto d'a a' Éufrates,  
\v 19 aton sluum eb' ceneo, eb' cenezeo, eb' cadmoneo,  
\v 20 eb' hitita, eb' ferezeo, eb' refaíta,  
\v 21 eb' amorreo, eb' cananeo, eb' gergeseo yed' eb' jebuseo, xchi d'a vin̈.   
\c 16  
\s1 Yaljub'al vin̈aj Ismael  
\p
\v 1 A ix Sarai, yetb'eyum vin̈aj Abram, max unevilaj ix, palta ay jun ix scriada ix manb'il yuuj, aton ix Agar, ix aj Egipto.  
\v 2 Ix yalan ix Sarai d'a vin̈ yetb'eyum chi' icha tic:  
\p —Ina malaj vune' syac' Jehová, yuj chi' tzin tevi d'ayach to tzach vay yed' ix in criada tic, talaj tz'alji junoc yune' ix yic tz'och vuneoc, xchi ix.  
\p Ix sc'anab'ajan vin̈aj Abram tas ix yal ix chi'.  
\v 3 Slajun̈ilxo ab'il ayec' eb' d'a Canaán, ix yac'anoch ix scriada ix chi' d'a yol sc'ab' vin̈ yetb'eyum chi', yic tz'och ix schab'iloc yetb'eyum vin̈.  
\v 4 Ayic ix vay vin̈aj Abram yed' ix Agar chi', ix scuchcanoch yune' ix. Axo ix yab'an ix to yed'nacxo yune' ix, ix spaticanel ix Sarai chi' ix, man̈xalaj tz'och ix d'a ix.  
\v 5 Ix lajvi chi', ix yalan ix Sarai d'a vin̈aj Abram chi' icha tic:  
\p —Uujn̈ej emnaquil tzin yutejcan ix in criada tic. Tic pax ix vac' ix etb'eyumoc, axo ticnaic yujto ix yab' ix to yed'nacxo yune' ix, tzin spaticanel ix. Vach' tzon̈ sch'olb'itej Jehová, ¿tom a ach ay a mul, mato a in? xchi ix Sarai chi'.  
\v 6 Ix tac'vi vin̈aj Abram chi' icha tic:  
\p —A ix a criada tic, yol a c'ab' ayoch ix. A ach tza na' tas tzutej ix, xchi vin̈ d'a ix. Yuj chi' ix och ix Sarai ajc'olal d'a ix masanto ix elta ix.  
\v 7 Palta axo Yángel Jehová ix schalaj sb'a yed' ix d'a tz'inan luum d'a slac'anil jun a a' b'aj sb'atcan sb'eal Sur d'a yol yic Egipto.  
\v 8 Ix sc'anb'an d'a ix icha tic:  
\p —Ach Agar, scriada ix Sarai, ¿b'ajtil a petoj? ¿b'ajtil tzach b'ati? xchi d'a ix.  
\p —To tzin el d'a ix Sarai, ix in patrona, xchi ix.   
\p
\v 9 Ix yalan Yángel Jehová chi' d'a ix icha tic:  
\p —Meltzajan̈ d'a ix a patrona chi', emnaquil tzutej a b'a d'a ix, xchi d'a ix.   
\p
\v 10 Ix yalanpax Yángel Jehová chi':  
\q1 Ol vic'chaan̈ sb'isul in̈tilal, malaj mach ol yal sb'isani.   
\q1
\v 11 Ayxo unin ed'nac, yuj chi' ayic ol aljoc jun une' chi', Ismael\f 16.11 \fr 16:11 \ft A Ismael syalelc'ochi, syab' Dios.\f* ol ac' sb'iej, yujto ix yab' Jehová oc' yuj a cusc'olal.   
\q1
\v 12 Icha noc' noc' te itz'at ol aj jun une' chi', icha junoc noc' caltacte'al b'uru. Ol yac' oval vin̈ yed' eb' anima, ol yac'anpax oval eb' anima yed' vin̈. Ol cajnaj vin̈ b'aj syac' sgana, vach'chom max schalaj sc'ol eb' ayto yuj sb'a chi' yed'oc, xchi jun ángel chi'.   
\p
\v 13 Yujto ix lolon ix Agar chi' yed' Jehová, yuj chi' icha tic ix yac' ix sb'ioc Jehová chi': A Dios Tzin ilani. Ix yalan ix icha tic: Toton val yel ix vil Dios tzin ilani, xchi ix.  
\v 14 A a' uc'b'ila' yic Dios Pitzan, Jun Tzin Ilani, icha chi' ix yac' ix sb'ioc jun a' uc'b'ila' chi'. A d'a scal Cades yed' Bered, ata' ay a'. Ix lajvi chi' ix meltzajxi ix b'aj aytaxoneq'ui.   
\p
\v 15 Ix alji jun yune' ix Agar yed' vin̈aj Abram chi'. Ismael ix yac' vin̈ sb'iej.  
\v 16 86 ab'ilxo sq'uinal vin̈aj Abram chi' ayic ix alji vin̈aj Ismael chi'.   
\c 17  
\s1 A circuncisión yechel strato Dios  
\p
\v 1 Ayic 99 ab'il sq'uinal vin̈aj Abram ix sch'oxanxi sb'a Jehová d'a vin̈, ix yalan icha tic:  
\p —A in ton Dios in, syal vuj masanil, vach'n̈ej tzutej a b'a d'a vichan̈.  
\v 2 Ol vac' jun in trato ed'oc, tzijtum in̈tilal ol eloc, xchi.   
\p
\v 3 Ix lajvi chi' ix em n̈ojan vin̈aj Abram chi' d'a sat luum yacb'an van slolon Dios yed' vin̈. Ix yalan icha tic:   
\p
\v 4 —Aton jun in trato tic ol vac' ed'oc: Ol ach och smam yichamoc tzijtumal nación.  
\v 5 Man̈xo ol a cuch Abram, palta Abraham xo\f 17.5 \fr 17:5 \ft A d'a hebreo, a jun b'i scuch Abram, “mamab'il nivan yelc'ochi”, icha chi' syalelc'ochi. Axo Abraham, syalelc'ochi “smam tzijtumal nación”.\f* ol a b'iej, yujto ol ach vac'och smam yichamoc tzijtumal nación.  
\v 6 Tzijtum ol aj vic'anchaan̈ sb'isul in̈tilal, tzijtum nación ol pitzvoc yuj eb'. A d'a scal in̈tilal chi', ay eb' rey ol elta.  
\v 7 A jun in trato svac' ed'oc tic yed' masanil eb' in̈tilal chi' to a Diosal in, sDiosal in pax eb' in̈tilal chi' d'a juneln̈ej.  
\v 8 A ticnaic paxyalvum ach d'a lum Canaán tic, palta masanil luum tic ol vac' iquej yed' eb' in̈tilal d'a juneln̈ej, sDiosal in pax eb', xchi Jehová.   
\p
\v 9 Ix yalanxi Dios d'a vin̈:  
\p —A achxo tic, c'anab'ajej jun in trato tic, yovalil sc'anab'ajej pax eb' in̈tilal chi' ayic ol b'eyn̈ejb'at tiempo.  
\v 10 A jun in trato van in b'oan tic eyed'oc to yovalil tze c'anab'ajej. Masanil eb' vinac unin, ochocab' yechel snivanil eb'.  
\v 11 Yuj chi' ic'jocab'el stz'umal sjolom svinaquil eb' e vinac unin. A jun chi' yechel in trato yaj eyed'oc.  
\v 12-13 Yucub'ixial yaj junjun vinac unin tz'och jun yechel chi' d'a eb', vach'chom eyuninal ma yuninal eb' e checab'. Yovalil tz'ac'jipaxoch jun yechel chi' d'a eb' e checab', eb' manb'il d'a ch'oc chon̈ab'il. Yovalil tz'och jun yechel chi' d'ayex, max yal yec'b'ati. Icha chi' b'ian, a jun in trato tic eyed'oc nivan chequel ol aj d'a e nivanil d'a juneln̈ej.  
\v 14 Yaln̈ej mach junoc vinac to malaj jun yechel chi' d'ay, yovalil tzeyiq'uel d'a e cal, yujto max sc'anab'ajej in trato ix vac' eyed'oc, xchi d'a vin̈.   
\p
\v 15 Ix yalanxi Dios d'a vin̈aj Abraham chi' icha tic:  
\p —Ayic ol b'eyb'at tiempo tic, man̈xo Sarai-oc ol sb'iej ix etb'eyum, palta Sara\f 17.15 \fr 17:15 \ft Sara syalelc'ochi yisil rey.\f* ol sb'iej ix.  
\v 16 Ol vac' in vach'c'olal d'a yib'an̈ ix, ol aljoc junoc uninal yed' ix. Val yel ol vac' in vach'c'olal d'a yib'an̈ ix. Nunab'il ol aj ix d'a tzijtumal nación. Tzijtum eb' vin̈ sreyal chon̈ab' ol elta d'a scal yin̈tilal ix chi', xchi.   
\p
\v 17 Ayic ix yab'an jun chi' vin̈aj Abraham chi', ix em n̈ojan vin̈ d'a sat luum, ix och ijan vin̈ stzevaji, ix och ijan vin̈ snaub'tan̈ani: ¿Tom olto aljoc vuninal? cien ab'ilxo in q'uinal, 90 ab'ilxo sq'uinal ix Sara, ¿tom olto val aljoc yune' ix? xchi vin̈.  
\v 18 Ix lajvi chi' ix yalan vin̈ d'a Dios icha tic:  
\p —Tzin c'an d'ayach, tzoc el val d'a a c'ool tzac' sq'uinal vin̈aj Ismael tic yic vach' ol elc'och vin̈, xchi vin̈.   
\p
\v 19 Ix tac'vi Dios chi' d'a vin̈ icha tic:  
\p —Toxo ix val d'ayach to ol aljoc junoc uninal yed' ix Sara. Isaac\f 17.19 \fr 17:19 \ft A Isaac syalelc'ochi “tzeej”.\f* ol ac' sb'iej, aton yed' vin̈ ol vaq'uelc'och jun in trato tic d'a masanil q'uinal yed' eb' yin̈tilal vin̈.  
\v 20 A pax vin̈aj Ismael jun, toxo ix vab' tas ix ala', ol vac' in vach'c'olal d'a yib'an̈ vin̈, yuj chi' tzijtum ol aj yin̈tilal vin̈. Ol q'uib'chaan̈ sb'isul yin̈tilal vin̈. A d'a scal yin̈tilal vin̈ chi', ol elta lajchavan̈ eb' nivac yajal. A yin̈tilal vin̈ chi', nivac nación ol ajoc.  
\v 21 Palta a in trato ix vac' ed'oc, ol vaq'uelc'och yed' vin̈aj Isaac vin̈ uninal ol aljoc d'a ix Sara d'a junxo ab'il icha tiempo tic, xchi Jehová.   
\p
\v 22 Ayic ix lajvi slolon Dios yed' vin̈, ix paxq'uei.  
\v 23 Aton d'a jun c'u chi' ix schec vin̈aj Abraham ac'jioch jun yechel chi' d'a vin̈aj Ismael yed' d'a masanil eb' vin̈ schecab' vin̈, eb' aljinac d'a yol scuenta vin̈ yed' masanil eb' vin̈ manb'il yuj vin̈ yed' masanil eb' cajan yed' vin̈. Ix ac'jioch yechel eb' smasanil, icha ix aj yalan Dios d'a vin̈.  
\v 24-25 A vin̈aj Abraham chi', 99 ab'il sq'uinal vin̈, axo vin̈aj Ismael 13 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix ac'jioch jun yechel chi' d'a eb' vin̈.  
\v 26 A d'a jun c'u chi' ix ac'jioch jun yechel chi' d'a eb' vin̈ schavan̈il  
\v 27 yed' d'a masanil eb' vin̈ ayec' yed' vin̈aj Abraham chi', eb' schecab' vin̈ aljinac d'a yol scuenta yed' eb' manb'il yuj vin̈ d'a juntzan̈xo ch'oc chon̈ab'il.   
\c 18  
\s1 Ix yac' sti' Dios‘R’yac'an jun yuninal vin̈aj Abraham  
\p
\v 1 Ix lajvi chi' ix sch'oxanxi sb'a Jehová d'a vin̈aj Abraham d'a slac'anil juntzan̈ te' ji d'a yol yic vin̈aj Mamre. Chimc'ualil am val c'ojanelta vin̈ d'a sti' smantiado.  
\v 2 Axo ix yilan vin̈, lin̈jab' ec' oxvan̈ vinac d'a yichan̈b'at vin̈. Ayic ix yilan eb' chi' vin̈, ix b'at lemnaj vin̈ schacot eb', ix emc'och n̈ojnaj vin̈ d'a sat lum d'a yichan̈ eb'.  
\v 3 Ix yalan vin̈ icha tic:  
\p —Ach mamin, tato vach' in tzila', tzin tevi d'ayach to man̈ b'en̈ejoc tzex eq'ui.  
\v 4 Tan̈vejec, b'at vala' yic tz'ic'chajcot jab'oc a a' yic tze b'iquel eyoc, tzeyic'an eyip d'a yich te te' tic.  
\v 5 Yacb'an ayex ec' d'a in tz'ey tic, tzin b'at vic'cot jab'oc tas ol e va, yic vach' tz'och eyip, ichato chi' ol ex b'atxoc, xchi vin̈ d'a eb'.  
\p —Ixic an, xchi eb' d'a vin̈.   
\p
\v 6 Ix ochb'at lemnaj vin̈ d'a yol smantiado. Ix yalan vin̈ d'a ix Sara icha tic:  
\p —Lem, ic'cot junoc coxtal ixim harina te vach', tza b'oan jantacoc pan staji d'a cal tzac'ac', xchi vin̈ d'a ix.   
\p
\v 7 Ix b'at lemnaj vin̈ b'aj ay noc' svacax, ix b'at yic'ancot jun noc' quelem vacax vin̈ te vach', ix yac'an noc' vin̈ d'a jun vin̈ schecab' yic sb'o noc' vin̈ d'a elan̈chamel yic schichaj noc'.  
\v 8 Ix yic'ancot mantequilla vin̈ yed' lech yed' noc' chib'ej ix b'ochaj chi', ix yic'anb'at vin̈ d'a yichan̈ eb' yic sva eb'. Yacb'an van sva eb' chi', ix och tec'tec' vin̈ d'a stz'ey eb' d'a yich te te' chi'.   
\p
\v 9 Ix sc'anb'an eb' d'a vin̈ icha tic:  
\p —¿B'ajtil ayec' ix Sara ix etb'eyum? xchi eb'.  
\p —Ayoch ix d'a yol co mantiado tic, xchi vin̈ d'a eb'.   
\p
\v 10 Ix yalan junoc eb' icha tic:  
\p —Yab' icha tic junab', svac'anxi a paxyal, ata' ol aljoc junoc yune' ix etb'eyum tic, vinac unin, xchi d'a vin̈.  
\p Yacb'an a ix Sara chi' van smaclan yab' ix tas syala', ayec' ix d'a sti' smantiado eb' d'a spatic vin̈aj Abraham chi'.  
\v 11 A vin̈aj Abraham yed' ix Sara chi' te ichamtac animaxo eb'. A ix Sara chi' pecatax man̈xalaj yechel unin syil ix,  
\v 12 yuj chi' ton̈ej ix tzevaj ix d'a yol sc'ool. Ayic ix yab'an ix yalji jun chi', ix snaan ix icha tic: ¿Tasto val ol aj in nib'anoch jun tic, ina te chichim inxo, te ichamxo pax vin̈ vetb'eyum? xchi ix.   
\p
\v 13 Yuj chi' ix yalan Jehová d'a vin̈ icha tic:  
\p —¿Tas yuj ton̈ej stzevaj ix etb'eyum chi'? ¿Tzam sna' ix yujto chichimxo ix maxtzac yal yalji junoc yune' ix?  
\v 14 ¿Tom ay tas ajaltac d'ayin tze na'a? Yab' icha tic junab', tzin jax junelxo, svac'anxi a paxyal. Ata' ol aljoc jun yune' ix Sara chi', vinac unin, xchi Jehová.   
\p
\v 15 Ayic ix yab'an jun chi' ix Sara chi', ix te xiv ix, ix yalan ix icha tic:  
\p —Malaj in tzin tzevaji, xchi ix.  
\p Axo ix tac'vi Jehová d'a ix icha tic:  
\p —Vojtac to ix ach tzevaji, xchi.   
\s1 Ix tevi vin̈aj Abraham yuj chon̈ab' Sodoma  
\p
\v 16 Ix lajvi chi' ix b'at eb' oxvan̈ chi' d'a sb'eal Sodoma. Ix b'at vin̈aj Abraham yed' eb' yic stac'lancan sb'a eb' yed' vin̈.  
\v 17 Ix yalan Jehová icha tic: Max yal-laj in c'ub'anel d'a vin̈aj Abraham tic tas toxo ol in c'ulej.  
\v 18 Ina to a vin̈ ol och smam yichamoc jun nivan nación te tec'an ol ajoc. Toxo ix vac' in ti' to yuj vin̈ ol scha' in vach'c'olal masanil nación d'a yolyib'an̈q'uinal tic.  
\v 19 A in ix in siq'uelta vin̈, yic vach' syalel in checnab'il vin̈ d'a masanil yuninal yed' eb' cajan yed'oc, yic vach' sc'anab'ajej eb' sb'eyb'alan masanil tas vach' yed' tojolal, yic vach' svaq'uelc'och jantac in lolonel ix val d'a vin̈, xchi Jehová.  
\v 20 Yuj chi' ix yalan d'a vin̈aj Abraham chi' icha tic:  
\p —Masanil anima ay d'a Sodoma yed' d'a Gomorra, yalxon̈ej b'aj te chuc yel specal eb', axon̈ej val chucal sc'ulej eb'.  
\v 21 A ticnaic, tic tzin b'at vila', tato yel axon̈ej chucal chi' sc'ulej eb' icha tz'aj yalchaj chi' d'ayin yic ol vojtaquejeli tas yaji, xchi Jehová chi'.   
\p
\v 22 Ay chavan̈ eb' b'en̈ej ix b'atcan d'a Sodoma, axo vin̈aj Abraham chi' ix loloncan vin̈ yed' Jehová.  
\v 23 Ix snitzanb'at jab'xo sb'a vin̈ d'a stz'ey Jehová chi', ix sc'anb'an vin̈ icha tic: ¿Tom ol a satel eb' anima malaj smul yed' eb' ay smul?  
\v 24 Q'uinaloc ay 50-oc eb' vach' d'a jun chon̈ab' chi', ¿tom ol a satel eb'? ¿tom man̈ ol ac' nivanc'olal yuj eb' 50 malaj smul chi'?  
\v 25 Man̈ ol yal utan icha chi'. Tato tza satel eb' malaj smul yed' eb' ay smul chi', ichato lajan smul eb' smasanil syal chi'. Man̈ utej icha chi'. A ach tic Juez ach d'a yolyib'an̈q'uinal tic, ¿tocval ol a c'ulej junoc tas man̈ tojoloc? xchi vin̈ d'ay.   
\p
\v 26 Ix tac'vi Jehová d'a vin̈ icha tic:  
\p —Tato ay 50-oc eb' vach' d'a chon̈ab' Sodoma chi', yuj eb' svac' nivanc'olal masanil eb' cajan d'a jun chon̈ab' chi', xchi.   
\p
\v 27 Ix yalanxi vin̈aj Abraham chi' icha tic:  
\p —Ac' nivanc'olal d'ayin ach Vajalil yuj tas sval tic d'ayach, yujto a in tic, anima inn̈ej.  
\v 28 Q'uinaloc ayxon̈ej ovan̈oc max tz'acvi 50 anima vach', ¿tom yujxon̈ej ovan̈ chi', tza satel jun chon̈ab' chi' smasanil? xchi vin̈.  
\p Ix tac'vixi Jehová icha tic:  
\p —Tato ay 45-oc eb' vach', max in satel-laj jun chon̈ab' chi', xchi.   
\p
\v 29 Ix yalanxi vin̈aj Abraham chi' icha tic:  
\p —Q'uinaloc an̈ej 40-oc eb' vach', xchi vin̈.  
\p —Yuj eb' 40 chi', man̈ ol in satel-laj jun chon̈ab' chi', xchi Jehová.   
\p
\v 30 Ix yalanxi vin̈aj Abraham chi' icha tic:  
\p —Ach Vajalil tzin tevi d'ayach, mocab' cot oval svalan d'ayach. Q'uinaloc an̈ej 30-oc eb' vach' tz'ilchaj uuj, xchi vin̈.  
\p Ix tac'vixi Jehová chi' icha tic:  
\p —A yuj eb' 30 chi', ol vac' nivanc'olal jun chon̈ab' chi', xchi.   
\p
\v 31 Axo vin̈aj Abraham chi' ix ochn̈ej ijan vin̈ yalani:  
\p —Mamin Vajalil, tzin tevi val d'ayach, ¿tas tzutej ta axon̈ej 20-oc eb' vach'? xchi vin̈.  
\p Ix tac'vixi Jehová chi' icha tic:  
\p —A yuj eb' 20 chi', man̈ ol in satel-laj jun chon̈ab' chi', xchi.   
\p
\v 32 Ix yalanxi vin̈aj Abraham chi':  
\p —Ac'val nivanc'olal d'ayin ach Vajalil, mocab' cot oval d'ayin, axon̈ej junel tic tzin tevi d'ayach, man̈xa tas ol vala': ¿Tas tzutej, q'uinaloc tato axon̈ej lajun̈van̈oc eb' vach' sb'eyb'al tz'ilchaj uuj? xchi vin̈.  
\p Ix yalanxi Jehová chi' icha tic:  
\p —Q'uinaloc ay lajun̈van̈oc eb' vach' sb'eyb'al, man̈ ol in satel-laj jun chon̈ab' chi', xchi.   
\p
\v 33 Axo ix lajvi slolon eb' chi', ix b'at Jehová, ix smeltzajcan vin̈aj Abraham chi' d'a smantiado.   
\c 19  
\s1 Ix satel Sodoma yed' Gomorra yuj Dios  
\p
\v 1 Ayic vanxo sq'uic'b'i ix c'och chavan̈ eb' ángel chi' d'a chon̈ab' Sodoma. A vin̈aj Lot c'ojanec' vin̈ d'a spuertail chon̈ab' chi'. Ix yilan vin̈ to van sja eb', ix q'ue vaan vin̈ b'at schacot eb'. Ix em n̈ojnaj vin̈ d'a yichan̈ eb'.  
\v 2 Ix yalan vin̈:  
\p —Ex mamin, tzin tevi d'ayex, coyec ved' d'a in pat. Ay a a' b'aj ol e b'iquel eyoc, ay pax b'aj vach' ol ex can d'a jun ac'val tic, axo q'uic'an spet ex b'ati, xchi vin̈ d'a eb'.  
\p Ix tac'vi eb' icha tic:  
\p —Yuj val dios d'ayach, palta a on̈ tic ol on̈ can d'a calle tic, a tic ol on̈ vayoc, xchi eb'.   
\p
\v 3 Palta ix och val tean vin̈aj Lot chi' d'a eb', masanto ix b'at eb' d'a spat vin̈ chi'. Axo ix c'och eb', ix sb'oan ixim pan vin̈ malaj yich sva eb', ix va eb' sic'lab'il.   
\p
\v 4 Ayic mantzac vay eb', ix c'och masanil eb' vin̈ vinac cajan chi' ta', ix oymaj eb' vin̈ d'a spatictac spat vin̈aj Lot chi'.  
\v 5 Ix och ijan eb' vin̈ yavajoch d'a vin̈aj Lot chi', ix yalan eb' vin̈ icha tic:  
\p —¿B'ajtil ayec' juntzan̈ eb' vin̈ vinac ix jacan d'a a pat tic d'a jun ac'val tic? Iq'uelta eb' vin̈ d'ayon̈ yic squixtej eb', xchi eb' vin̈.   
\p
\v 6 Ayic ix yab'an juntzan̈ lolonel vin̈aj Lot chi', ix elta vin̈ yil eb' vin̈. Vach' ix yutej vin̈ smacancanelta te' puerta chi' d'a spatic.  
\v 7 Ix yalan vin̈:  
\p —Ex vetanimail, tzin tevi d'ayex to man̈ e c'ulej jun chucal chi'.  
\v 8 Ay chavan̈ eb' ix visil cob'estac, mantalaj vinac tz'ec' d'a spatic eb' ix, syal vic'anelta eb' ix d'ayex yic tze c'ulej icha e gana chi' yed' eb' ix. Palta a yed' eb' vin̈ tic, max yal-laj, yujto ton̈ej ix jacan eb' vin̈ d'a in pat tic, xchi vin̈ d'a eb' vin̈.   
\p
\v 9 Ix yalan eb' vin̈:  
\p —Man̈ ac'och a b'a, elan̈ d'a quichan̈. A ach tic ch'oc chon̈ab'il ach, ¿tom a ach ijan tzala'? A ticnaic ec'b'al ol ach quixtej d'a yichan̈ eb' vin̈, xchi eb' vin̈.  
\p Ix och ijan eb' vin̈ yecanel vin̈aj Lot chi' yic sc'och eb' vin̈ d'a te' puerta chi', yic smac'anpoj te' eb' snaani.  
\v 10 Palta a chavan̈ eb' ángel chi', ix yaq'uelta sc'ab' eb' yic tz'ic'jioch vin̈aj Lot chi' yuj eb' d'a yol pat chi', ix smacanelta te' puerta chi' eb'.  
\v 11 Ix yac'an q'uic'yatax eb' anima ayec' d'a patic pat chi' eb', eb' icham vinac yed' eb' quelemtac, ix te c'unb'i eb' sayanec' sti' te' pat chi'.  
\v 12 Ix lajvi chi', ix yalan eb' chavan̈ chi' d'a vin̈aj Lot:  
\p —Tato ayto eb' ay uj a b'a yed'oc d'a tic, eb' vin̈ uninal, eb' ix isil, eb' a n̈i', ma eb' a c'ab'oc, iq'uel eb' d'a tic.  
\v 13 Yujto ol co satel jun chon̈ab' tic. Yujto ix te' q'uec'och schucal eb' d'a yichan̈ Jehová, yuj chi' on̈ scheccoti yic tzul co satel juntzan̈ anima tic, xchi eb' ángel chi'.   
\p
\v 14 Yuj chi', ix b'at vin̈aj Lot chi' yal d'a eb' vin̈ d'in̈an yic'lan sb'a yed' eb' ix yisil chi', ix yalan vin̈:  
\p —Pilec eyip, con̈ elec, yujto a jun chon̈ab' tic ol satel yuj Jehová, xchi vin̈ d'a eb'.  
\p Palta maj schalaj yab' eb' tas ix yal vin̈aj Lot chi'. Ton̈ej spuchan vin̈ snaan eb'.  
\v 15 Palta axo yic vanxo sacb'i, ix yalan eb' ángel chi' d'a vin̈aj Lot chi':  
\p —Pil ip tato max yal a c'ol tzach satel yed' jun chon̈ab' tic. Ic'b'at ix etb'eyum tic yed' eb' ix isil tic schavan̈il, xchi eb' d'a vin̈.   
\p
\v 16 Palta a vin̈aj Lot chi', max spil-laj yip vin̈ yeli. Yuj chi' a eb' ángel chi' ix quetzan sc'ab' eb' schan̈van̈il, yic tz'ic'jiel eb', yujto tz'oc' sc'ol Jehová d'a eb'. Icha chi' ix aj yic'jiel vin̈aj Lot yed' ix yetb'eyum yed' eb' ix yisil d'a yol chon̈ab' chi'.  
\v 17 Ayic toxo ix el eb' d'a stiel chon̈ab' chi', ix yalan junoc eb' ángel chi' d'a eb':  
\p —Yelc'olal tzex b'ati, man̈ ex meltzajcot q'uelan d'a e patic. Man̈ ex och vaan e b'ey d'a jun ac'lic tic, q'uean̈ec d'a jolomtac vitz, tato max yal e c'ol tzex sateli, xchi d'a eb'.   
\p
\v 18 Ix tac'vi vin̈aj Lot chi':  
\p —Maay mamin, yuj val dios d'ayex.  
\v 19 Te nivanxo e vach'c'olal ix e ch'ox d'ayin, ina ix in eyiq'uelta yic max in chami. Palta max yal-laj in b'atcan d'a jolomtac vitz chi', tecan tzin yamchajc'och yuj jun yaelal chi', tzin chami.  
\v 20 A d'a slac'anil tic ay jun yune' chon̈ab', tzam yal in b'atcan d'ay. ¿Tom max yala' tzin e chab'at ta' yic tzin col in b'a? Val yel yunen̈ej jun chon̈ab' chi', xchi vin̈aj Lot chi'.   
\p
\v 21 Ix yalan jun ángel chi':  
\p —Toxo ix vab'i, yic'ocab' icha tzal chi'. Man̈ ol in satel jun chon̈ab' ix al chi'.  
\v 22 Elan̈chamel e b'ati, yujto malaj tas syal in b'oani ta maxto ex c'och ta', xchi jun ángel chi'.  
\p Yuj chi' Zoar\f 19.22 \fr 19:22 \ft A Zoar syalelc'ochi “Yunen̈ej”.\f* ix sb'iejcan jun chon̈ab' chi'.   
\p
\v 23 Ayic van sjavi c'u ix c'och vin̈aj Lot chi' d'a jun chon̈ab' chi'.  
\v 24 Ix lajvi chi' ix yac'ancot c'ac' Jehová yed' azufre d'a satchaan̈ d'a yib'an̈ chon̈ab' Sodoma yed' Gomorra chi'.  
\v 25 Ix satel juntzan̈ chon̈ab' chi' yed' masanil eb' cajan d'ay yed' masanil jun nivan ac'lic chi' yed' tas sq'uib' d'ay.  
\v 26 A ix yetb'eyum vin̈aj Lot chi', najat tzac'anto scot ix, ix meltzajxicanb'at q'uelan ix d'a spatic. Ata' ix ochcan ix atz'amil.   
\p
\v 27 Axo d'a yevial slolon vin̈aj Abraham yed' Jehová, d'a q'uin̈ib'alil, ix b'at vin̈ b'aj lolon eb' chi'.  
\v 28 Axo ix yilan vin̈ to a Sodoma yed' Gomorra yed' masanil jun ac'lic chi', b'acaquixon̈ej sq'ue stab'il icha sq'ue stab'il junoc nivan horno.  
\v 29 Ayic ix satjiel juntzan̈ chon̈ab' chi' yuj Dios d'a jun nivan ac'lic b'aj ix ec' cajan vin̈aj Lot chi', ix snaancot Dios tas ix sc'an vin̈aj Abraham, yuj chi' ix colchaj vin̈aj Lot chi' d'a scal jun nivan yaelal chi'.   
\s1 A yin̈tilal eb' moabita yed' eb' amonita  
\p
\v 30 Ix lajvi chi', ix xiv vin̈aj Lot scajnaj d'a chon̈ab' Zoar chi', yuj chi' ix q'uecan vin̈ d'a jolomtac vitz yed' eb' ix yisil schavan̈il, ix cajnaj eb' d'a yol jun q'uen n̈aq'ueen.  
\v 31 Ay jun c'ual ix yal ix b'ab'el ix d'a ix snulej:  
\p —A vin̈ co mam tic, te ichamxo vin̈, malaj junoc vinac d'a jun lugar tic syal quic'lan co b'a yed'oc icha sb'eyb'al eb' anima.  
\v 32 Yuj chi' cac' yuc' an̈ vin̈ co mam tic, yic ol on̈ vay yed' vin̈, yic vach' ol can yin̈tilal vin̈ qued'oc, xchi ix.   
\p
\v 33 A d'a jun ac'val chi', ix yac' an̈ eb' ix yuc' vin̈, ix q'ue an̈ d'a sjolom vin̈. Yuj chi' a ix b'ab'el ix, ix vay yed' vin̈. Maj yab' vin̈ janic' ix vay ix yed'oc, maj yab'pax vin̈ janic' ix q'uexvan ix d'a stz'ey.  
\v 34 Axo d'a junxo c'u ix yalan ix b'ab'el chi' d'a ix snulej chi':  
\p —A q'uiq'ui d'ac'val ix in vay yed' vin̈ co mam tic, axo ticnaic cac'xi an̈ yuc' vin̈ yic vach' tzach vay yed' vin̈ yic ol can yin̈tilal vin̈ qued' co chavan̈il, xchi ix.  
\v 35 Yuj chi' d'a jun ac'val chi', ix yac'anxi an̈ eb' ix yuc' vin̈ smam chi', axo ix schab'il chi' ix vay yed' vin̈. Palta a vin̈aj Lot chi', maj yab' vin̈ janic' ix vay ix yed'oc, maj yab'pax vin̈ janic' ix q'uexvan ix.  
\v 36 Icha chi' ix aj yochcan eb' ix yisil vin̈ chi' schavan̈il yab'ixal yuuj.  
\v 37 A ix b'ab'el, ix alji yune' ix, Moab ix yac' ix sb'iej, aton vin̈ aycan yin̈tilal eb' moabita ticnaic.  
\v 38 Ix aljipax yune' ix schab'il chi', Ben-ammi, ix yac' ix sb'iej, aton vin̈ aycan yin̈tilal eb' amonita ticnaic.   
\c 20  
\s1 A vin̈aj Abraham yed' vin̈aj Abimelec  
\p
\v 1 Ix el vin̈aj Abraham chi' d'a yol yic vin̈aj Mamre, ix b'atcan cajan vin̈ d'a yol yic Neguev d'a jun chon̈ab' scuch Gerar. A d'a scal Cades yed' Shur, ata' ay Gerar chi'.  
\v 2 Ayic ayec' vin̈ ta', ix yal vin̈ to man̈ yetb'eyumoc ix Sara vin̈, yanab' ix vin̈ yalani. A vin̈aj Abimelec sreyal Gerar chi', ix schec vin̈ ic'chajcot ix Sara chi' yic tz'och ix yetb'eyumoc yalani.  
\v 3 Ay jun ac'val, ix lolon Dios d'a vin̈ rey chi' d'a svayich icha tic: Ol ach chamoc, yujto a ix ix, ix ic'cot etb'eyumoc alani, ay yetb'eyum ix, xchi d'a vin̈.   
\p
\v 4 Palta manto vaylaj vin̈ yed' ix Sara chi', yuj chi' ix yalan vin̈: Mamin, malaj in mul, ¿tom tzin a satel yed' in chon̈ab' tic?  
\v 5 Yujto a vin̈aj Abraham chi' ix alan d'ayin to yanab' ix vin̈. Ix yalanpax ix d'ayin: In nulej vin̈, xchi ix. A in tic ix in c'ulej d'a smasanil in c'ool, man̈oc chucal naan vuuj, xchi vin̈ rey chi'.   
\p
\v 6 Ix tac'vi Dios d'a vin̈: Vojtac to ix a c'ulej jun tic d'a stojolal, yuj chi' maj in cha a yam ix, yic vach' max och a mul d'ayin.  
\v 7 A ticnaic, ac' meltzaj ix d'a vin̈ yetb'eyum chi', yujto in checab' yaj vin̈. Syal slesalvi vin̈ uuj yic max ach chami. Palta tato max ac' meltzaj ix jun, val yel ol ach chamoc, ol champax jantac eb' cajan ed'oc, xchi Dios d'a vin̈.   
\p
\v 8 Axo ix q'uin̈ib'i, ix q'ue vaan vin̈ rey chi', ix yavtancot masanil eb' schecab' vin̈, ix yalan vin̈ d'a eb' tas ix svayichej chi'. Ayic ix yab'an jun chi' eb', ix te xiv eb'.  
\v 9 Ix lajvi chi' ix schecan vin̈ rey chi' avtaj vin̈aj Abraham chi', ix yalan vin̈:  
\p —¿Tas yuj icha tic ix in utej? ¿Tas in mul d'ayach, yuj chi' ijan tzic'cot jun nivan mul tic d'a vib'an̈ yed' d'a yib'an̈ jantac eb' in chon̈ab' tic? Man̈ vach'oc ix in utej.  
\v 10 ¿Tas ix a na' yuj chi' icha tic ix a c'ulej? xchi vin̈ rey chi'.   
\p
\v 11 Ix tac'vi vin̈aj Abraham chi' d'a vin̈:  
\p —A in naani to a d'a jun lugar tic malaj mach xiv d'a Dios. Q'uinaloc ay mach tzin mac'ancham yuj ix vetb'eyum tic in naani.  
\v 12 Val yel vanab' ix, yisil ix vin̈ in mam, palta ch'oc snun ix, yuj chi' ix yal vic'lan in b'a yed' ix.  
\v 13 Ayic ix yalan Dios to tzin el d'a spat vin̈ in mam, ix in c'anan pavor d'a ix to sch'ox svach'c'olal ix d'ayin, yuj chi' yaln̈ej b'aj tzon̈ eq'ui, syal ix to vanab' ix, xchi vin̈aj Abraham chi'.   
\p
\v 14 Ix yac'anxi meltzaj ix Sara chi' vin̈ d'a vin̈aj Abraham chi'. Ix ac'jipax noc' calnel, noc' vacax, eb' vin̈ checab' yed' eb' ix checab' d'a vin̈ yuj vin̈ rey chi'.  
\v 15 Ix yalanxi vin̈ rey chi' d'a vin̈:  
\p —Ina in macb'en tic, syal a sic'lani b'ajtil syal a cajnaji, xchi vin̈ rey chi' d'a vin̈.   
\p
\v 16 Ix yalanpax vin̈ rey chi' d'a ix Sara:  
\p —Ix vac' mil siclo q'uen plata d'a vin̈ a nulej tic, yic tz'och spacoc d'ayach, yic sco ch'oxaneli to malaj a mul ix ochi, yic vach' malaj mach syal yalan chucal d'a a patic, xchi vin̈ d'a ix.   
\p
\v 17 Ix lajvi chi' ix lesalvi vin̈aj Abraham chi' d'a Dios yuj vin̈aj Abimelec chi'. Yuj chi' ix yic'xiel scatab' Dios chi' d'a yib'an̈ vin̈ yed' ix yetb'eyum yed' eb' ix schecab' vin̈, yic tz'aljixi yune' eb' ix.  
\v 18 Yujto yujn̈ej ix Sara chi', man̈xa junoc eb' ix ayec' d'a spat vin̈aj Abimelec chi' ixto unevi junoc tiempoal yuj Jehová.   
\c 21  
\s1 Yaljub'al vin̈aj Isaac  
\p
\v 1 Icha ix aj yalan Jehová Dios d'a ix Sara to ol aljoc junoc yune' ix, icha chi' ix aj yelc'ochi.  
\v 2 Ix scuchoch yune' ix, ix alji ayic te icham vinacxo vin̈aj Abraham chi'. Ix alji jun svinac unin ix, icha val stiempoal alb'ilcan yuj Dios.  
\v 3 Isaac ix sb'iej yuj vin̈aj Abraham chi'.  
\v 4 Yucub'ixial yalji vin̈ unin chi', ix ac'jioch yechel strato Dios d'a snivanil vin̈ yuj vin̈aj Abraham chi' icha yaj yalan Dios d'a vin̈.  
\v 5 Cien ab'ilxo sq'uinal vin̈aj Abraham chi' ayic ix alji vin̈aj Isaac.  
\v 6 Ix yalan ix Sara icha tic: Ix in yac' tzevaj co Mam Dios. Masanil eb' tz'ab'ani to ay vune', ol tzevajpax eb' ved'oc.  
\v 7 ¿Toc ay eb' anima ix alan d'a vin̈aj Abraham, tato olto vac' chunoc unin? Palta ixto alji vune' yed' vin̈ vach'chom icham vinacxo vin̈, xchi ix Sara chi'.   
\s1 Ix pechjielta ix Agar yed' vin̈aj Ismael  
\p
\v 8 Ix q'uib' vin̈aj Isaac, ix el vin̈ d'a yim, yuj chi' ix yac'och jun nivan q'uin̈ vin̈aj Abraham chi'.  
\v 9 Axo ix yilan ix Sara to a jun yuninal vin̈aj Abraham yed' ix Agar, ix aj Egipto, sb'uchvaj d'a vin̈aj Isaac chi'.  
\v 10 Yuj chi' ix ac'ji sc'ol vin̈aj Abraham yuj ix Sara chi', ix yalan ix: Pechb'at ix criada tic yed' vin̈ yune' tic, yujto malaj in gana ol yic' yic vin̈ d'a tastac ol ac'can d'a vin̈ vune' aj Isaac tic, xchi ix.   
\p
\v 11 A jun lolonel tic te ya ix och d'a vin̈aj Abraham chi', yujto yuninal pax vin̈aj Ismael chi' vin̈.  
\v 12 Axo Dios ix alan d'a vin̈: Man̈ ach cus yuj vin̈ unin tic yed' pax ix a criada tic. C'anab'ajejn̈ej tas syal ix Sara chi', yujto a d'a vin̈aj Isaac tic ol b'eyn̈ejb'at jantac in̈tilal, icha ix aj valan d'ayach.  
\v 13 A pax vin̈ yune' ix criada chi' jun, a in ol in b'o jun nivan nación d'a yin̈tilal vin̈ yujto uninal pax vin̈, xchi Dios.   
\p
\v 14 Axo d'a junxo c'u te ac'valto, ix yic'ancot vael vin̈aj Abraham chi' yed' jun noc' tz'uum yed'tal a' b'ud'an, ix yac'an vin̈ scuch ix Agar chi', ix ac'jipax vin̈ yune' ix d'a yol sc'ab', ix tac'ajb'at eb' yuj vin̈. Ix b'at ix, ix satb'eyec' ix d'a jun tz'inan luum d'a yol yic Beerseba.  
\v 15 Ayic ix lajvi a a' d'a yol noc' tz'um chi', ix yactancan vin̈ yune' ix chi' d'a yich jun te' yune' te'.  
\v 16 Najattac ix b'at ix, ix em c'ojan ix, yic vach' max yil ix scham vin̈ yune' chi' snaani. Ayic ix em c'ojan ix chi', ix q'ue sjaj vin̈ yoq'ui.   
\p
\v 17 Ix yab'an Dios yoc' vin̈, ato d'a satchaan̈ ix lolonemta yángel Dios d'a ix Agar chi', ix yalani: Ach Agar, ¿tas tzach ic'ani? Man̈ ach xivoc, a Dios toxo ix ab'an yel yav vin̈ une' chi' yoc' b'aj ix actejcan chi'.  
\v 18 Ixic b'at il vin̈, tzic'anq'ue van vin̈, tza montan vin̈, yujto a yed' yin̈tilal vin̈ ol in b'o jun nivan nación, xchi.   
\p
\v 19 Axo Dios ix ac'an yil jun sjaj a a' ix Agar chi', ix b'at ix, ix yac'an b'ud'joc noc' tz'uum chi' ix d'a a', ix yac'an a' ix yuc' vin̈ yune' chi'.  
\v 20-21 A Dios ix och yed' vin̈aj Ismael chi', ix q'uib' vin̈. Ix cann̈ej vin̈ d'a jun tz'inan lum d'a yol yic Parán. Te julum noc' ix aj vin̈. Axo ix snun vin̈ ix sayan jun ix aj Egipto yic'a'.   
\s1 A strato vin̈aj Abraham yed' vin̈aj Abimelec  
\p
\v 22 A d'a jun tiempoal chi', ix javi vin̈aj Abimelec d'a vin̈aj Abraham, ajun vin̈aj Ficol yajal yaj d'a eb' soldado yed' vin̈. Ix yalan vin̈aj Abimelec d'a vin̈aj Abraham chi' icha tic:  
\p —Ix quila' to a Dios ayn̈ejoch ed'oc d'a masanil tas tza c'ulej.  
\v 23 Yuj chi' ac' a ti' d'ayin d'a yichan̈ Dios d'a jun lugar tic, to man̈ ol ac' chucal d'ayin, d'a eb' vuninal yed' pax d'a eb' vin̈tilal. Tzac'an a ti' to vach'n̈ej ol utej a b'a d'ayin, icha ix vutej in b'a d'ayach. Icha pax chi' ol utej a b'a d'a eb' anima cajan d'a jun chon̈ab' b'aj janac ach cajan tic, xchi vin̈.   
\p
\v 24 Ix tac'vi vin̈aj Abraham chi':  
\p —Svac' in ti'.   
\p
\v 25 Palta ay jun a' uc'b'ila' in chec joychajnac ix yiq'uec' eb' vin̈ a checab', xchi vin̈ d'a vin̈.  
\v 26 Ix tac'vixi vin̈aj Abimelec chi':  
\p —Val yel man̈ vojtacoc tas yaj jun chi', malaj tas tzal d'ayin, ato ticnaic svab'i. Mach am ix c'ulan jun chi', xchi vin̈.   
\p
\v 27 Yuj chi' ix yic'ancot noc' calnel vin̈aj Abraham chi' yed' noc' vacax, ix yac'an noc' vin̈ d'a vin̈aj Abimelec chi'. A d'a jun c'u chi' ix sb'ocan jun strato eb' chi' schavan̈il.  
\v 28 A vin̈aj Abraham chi' ix yiq'uelta ucvan̈ noc' cob'estac calnel vin̈ d'a scal noc' scalnel.  
\v 29 Yuj chi' ix sc'anb'an vin̈aj Abimelec chi':  
\p —¿Tas yuj tziq'uelta noc' calnel chi'? xchi vin̈.   
\p
\v 30 Ix yalan vin̈aj Abraham chi' icha tic:  
\p —Cha noc' d'ayin, a noc' sch'oxani to a in in joynac jun a' uc'b'ila' tic, xchi vin̈.   
\p
\v 31 Yuj chi' Beerseba\f 21.31 \fr 21:31 \ft Beerseba syalelc'ochi “uc'b'ila' b'aj ix yac' sti'” mato “uc'b'ila' yic ucvan̈ noc' noc'”.\f* ix sb'iejcan jun lugar chi', yujto ata' ix yac'can sti' eb' d'ay junjun.   
\p
\v 32 Icha chi' ix aj sb'oancan jun strato eb' d'a Beerseba chi'. Ix lajvi chi' ix meltzaj vin̈aj Abimelec yed' vin̈aj Ficol d'a schon̈ab', aton schon̈ab' eb' filisteo.  
\v 33 A d'a Beerseba chi', ix yavej jun te te' vin̈aj Abraham scuch tamarisco. A d'a Beerseba chi' ix yal sb'a vin̈ d'a Jehová, aton Dios ayn̈ejec' d'a juneln̈ej.  
\v 34 Najtil ec'nac vin̈ d'a smacb'en eb' filisteo chi'.   
\c 22  
\s1 Ix ac'ji proval vin̈aj Abraham yuj Dios  
\p
\v 1 Ix lajvi yec' jun tiempoal, ix ac'ji proval vin̈aj Abraham yuj Dios, ix avtaj vin̈, ix tac'vi vin̈ icha tic:  
\p —Ina vajec' tic Mamin, xchi vin̈.   
\p
\v 2 Ix yalan Dios d'a vin̈ icha tic:  
\p —Ic'b'at vin̈aj Isaac jun pitan̈ uninal te xajan uuj, tzach b'at d'a lum Moriah. Ayic tzach c'och d'a sjolom lum tzalan ol in ch'ox d'ayach, ata' ol a n̈ustz'a vin̈ silab'il d'ayin, xchi Dios.   
\p
\v 3 Axo d'a junxo c'u, te ac'valto ix q'ue vaan vin̈aj Abraham chi'. Ix yac'anoch stz'um noc' sb'uru vin̈, ix xican te' sc'atzitzal jun silab' chi' vin̈. Ix yic'anb'at vin̈aj Isaac yuninal yed' chavan̈ eb' schecab', ix b'at vin̈ yed' eb' d'a jun lugar ix yal Dios chi'.  
\v 4 Axo d'a schab'jial, najatto ix yilb'at lum tzalan chi' vin̈.  
\v 5 Ix yalan vin̈ d'a eb' schecab' chi':  
\p —Canan̈ec d'a tic yed' noc' b'uru tic, a inxo yed' vin̈ vuninal tic, ol on̈ b'at d'a chi', yic scaq'uem co b'a d'a co Mam Dios. Slajvi chi', ol on̈ jax d'ayex, xchi vin̈ d'a eb'.   
\p
\v 6 Ix lajvi chi' ix yac'an te' c'atzitz chi' vin̈ scuch vin̈aj Isaac chi', ix yic'anb'at scuchilub' vin̈ yed' sc'ac', ix b'at eb' schavan̈il.  
\v 7 Quenanto val sb'at eb', ix yalan vin̈aj Isaac chi' d'a vin̈ smam chi' icha tic:  
\p —Mamin, xchi vin̈.  
\p —¿Tas xchi vuninal? xchi vin̈aj Abraham chi'.  
\p —Ina qued'nac co c'atzitz yed' co c'ac', ¿b'aj ay pax noc' calnel ol och silab'il chi'? xchi vin̈.   
\p
\v 8 —Ach vuninal, a Dios ol ac'an noc', xchi vin̈.  
\p Ix b'eyn̈ejb'at eb'.  
\v 9 Axo ix c'och eb' b'aj ix yal Dios chi', ix sb'oan jun altar vin̈aj Abraham chi', ix sb'oanq'ue te' c'atzitz chi' vin̈ d'a yib'an̈. Ix lajvi chi' ix tzuyan vin̈ yuninal vin̈ chi', ix yac'anq'ue vin̈ d'a yib'an̈ te' c'atzitz chi'. \fig A vin̈aj Isaac d'a yib'an̈ altar|alt="Abraham sacrificing Isaac" src="LB00291B.TIF" size="col" copy="Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Gn 22.9" \fig*  
\v 10 Ix yic'ancot q'uen cuchilub' chi' vin̈ yic smilancham yuninal vin̈ chi' silab'il.  
\v 11 Axo yángel Jehová ix avajemta d'a satchaan̈ icha tic:  
\p —Abraham, Abraham, xchi.  
\p —¿Tas xchi Mamin? xchi vin̈.   
\p
\v 12 Ix yalan jun ángel chi':  
\p —Man̈ ac'och a c'ab' a milancham vin̈ uninal chi'. Ix vojtaquejeli to ay velc'och d'a yol a sat, yujto maj a tenec' ac'an jun pitan̈ uninal chi' d'ayin, xchi yángel Jehová chi'.   
\p
\v 13 Ix b'at q'uelnaj vin̈aj Abraham chi' d'a spatic, ix yilan vin̈ ayec' jun noc' ch'ac calnel sud'ancan sch'ac d'a scal jun te' q'uiix. Ix b'at lemnaj vin̈ yic'cot noc', ix sn̈usan noc' vin̈ silab'il sq'uexuloc vin̈ yuninal chi'.  
\v 14 Ix yac'ancan sb'i jun lugar chi' vin̈: A Jehová tz'ac'an tas tz'och cuuj. Yuj chi' syaln̈ej eb' anima icha tic: A d'a lum vitz a Jehová tz'ac'an tas tz'och cuuj, xchi eb'.   
\p
\v 15 Ix yalanxiemta yángel Jehová chi' d'a vin̈:   
\p
\v 16 —A in ton Jehová in svala': Yujto ix a c'anab'ajej a c'ulan jun tic, maj a tenec' ac'an jun pitan̈ uninal d'ayin, yuj chi' svac' in ti',  
\v 17 d'a val yel ol vac' in vach'c'olal d'a ib'an̈. Ol vac' q'uib' sb'isul in̈tilal, icha q'uen c'anal d'a satchaan̈, ma icha pax yarenail sti' a' mar. An̈ejtona' pax eb' in̈tilal ol yac' ganar eb' ayoch ajc'olal d'a eb'.  
\v 18 Yujto ix a c'anab'ajej tas ix vala', yuj chi' masanil nación d'a yolyib'an̈q'uinal tic ol scha in vach'c'olal yuj eb' in̈tilal, xchi d'a vin̈.   
\p
\v 19 Ix lajvi chi', ix meltzajxi vin̈aj Abraham chi' yed' vin̈ yuninal b'aj aycan chavan̈ eb' schecab', junxon̈ej ix aj smeltzaj eb' d'a Beerseba chi', ata' ix cajnajcan eb'.   
\s1 Eb' yin̈tilal vin̈aj Nacor  
\p
\v 20 Ayic ix ec' jun tiempo, ix yab'an specal vin̈aj Abraham chi' to ayxo yuninal vin̈ yuc'tac vin̈, aton vin̈aj Nacor yed' ix Milca.  
\v 21 A vin̈ sb'ab'el unin eb', Uz sb'i vin̈. A vin̈ schab'il Buz sb'i vin̈, axo vin̈ yoxil Kemuel sb'i vin̈, aton vin̈ smam yichamcan eb' Aram.  
\v 22 Ix aljipax vin̈aj Quesed, vin̈aj Hazo, vin̈aj Pildas, vin̈aj Jidlaf yed' vin̈aj Betuel.  
\v 23 Aton vajxacvan̈ eb' vin̈ tic yune' ix Milca yed' vin̈aj Nacor chi'. A vin̈aj Betuel chi', aton vin̈ smam ix Rebeca.   
\p
\v 24 Ay juntzan̈xo eb' yuninal vin̈aj Nacor yed' junxo ix yetb'eyum scuch Reúma, aton vin̈aj Teba, vin̈aj Gaham, vin̈aj Tahas yed' vin̈aj Maaca.   
\c 23  
\s1 A schamel ix Sara  
\p
\v 1 A ix Sara 127 ab'il sq'uinal ix,  
\v 2 ayic ix cham ix d'a chon̈ab' Quiriat-arba, aton Hebrón d'a yol yic Canaán. Ix te oc' vin̈aj Abraham yuj schamel ix Sara chi', ix ochcan vin̈ d'a cusc'olal yuj ix.  
\v 3 Ix can snivanil ix yetb'eyum vin̈ chi', ix b'at vin̈ d'a eb' hitita cajan d'a jun lugar chi', ix yalan vin̈ d'a eb' icha tic:   
\p
\v 4 —Vach'chom ch'oc chon̈ab'il vajec' d'a e cal, palta elocab' d'a e c'ol tze chon̈ jab'oc in luum b'aj tzin muc snivanil ix vetb'eyum chi', xchi vin̈ d'a eb'.   
\p
\v 5 Ix tac'vi eb' d'a vin̈:   
\p
\v 6 —Mamin, ab' tas ol cal d'ayach, a ach tic te nivan elc'och d'a co cal tic, yuj chi' syal a mucan a chamnac chi' b'aj te vach' d'a co campusante. Malaj junoc on̈ max co cha a muc snivanil ix etb'eyum chi' d'a q'uen q'ueen joyb'ilel yool, xchi eb' d'a vin̈.   
\p
\v 7 Axo vin̈aj Abraham chi', ix q'ue lin̈an vin̈, ix em n̈ojnaj vin̈ yic sch'oxan vin̈ to ay yelc'och eb' vin̈ d'a sat vin̈.  
\v 8 Ix yalan vin̈:  
\p —Tato yel tz'el d'a e c'ol tzin muc snivanil ix vetb'eyum chi' d'a tic, alec d'a vin̈aj Efrón, yuninal vin̈aj Zohar  
\v 9 to schon̈ q'uen n̈aq'ueen vin̈ d'ayin d'a Macpela d'a stitac sluum vin̈. Ol in tup d'a vin̈ icha stojol yic sviquejcan jun lugar chi' b'aj tzin muc in chamnac d'a e cal, xchi vin̈aj Abraham chi'.   
\p
\v 10 Ayec' vin̈aj Efrón hitita chi' d'a scal eb'. Ix tac'vi vin̈. Te chaan̈ ix yal vin̈ yic vach' syab' masanil eb' yetchon̈ab' molanec' chi' yed' eb' tz'och d'a yol chon̈ab' chi'. Ix yalan vin̈:   
\p
\v 11 —Maay mamin, sval d'ayach to a jun n̈aq'ueen yed' lum luum chi' ton̈ej tzin siej d'ayach. Testigo tz'ajcan eb' vetchon̈ab' tic to ton̈ej tzin siej jun lum chi' d'ayach. Muc ix etb'eyum chi' ta', xchi vin̈.  
\v 12 Yuj chi' ix emxi n̈ojnaj vin̈aj Abraham chi' d'a yichan̈ eb' ayec' chi',  
\v 13 ix yalan vin̈ d'a vin̈aj Efrón d'a yichan̈ eb' smasanil:  
\p —Ab' val tas sval d'ayach to tza cha stojol luum, ichato chi' ol in mucan ix vetb'eyum chi' ta', xchi vin̈.   
\p
\v 14 Ix tac'vi vin̈aj Efrón chi':   
\p
\v 15 —Ab' jun mamin, 400 siclo q'uen plata stojol luum. Yujto a ach, svac' lum d'ayach icha jun stojol chi', toxon̈ej b'at a muc ix, xchi vin̈.   
\p
\v 16 Ix scha sc'ol stojol lum chi' vin̈aj Abraham icha ix yal vin̈ d'a yichan̈ masanil eb' vin̈ hitita chi'. Ix stupan lum vin̈ icha ix aj strato eb' chi'.  
\v 17 Icha chi' ix aj yochcan lum sluum vin̈aj Efrón chi' yicoc vin̈aj Abraham chi', lum Macpela d'a slac'anil lum yic vin̈aj Mamre, b'aj ay q'uen n̈aq'ueen yed' te te'. Ix yiquejcan masanil juntzan̈ chi' vin̈.  
\v 18 Ix yiquejcan lum vin̈aj Abraham chi' d'a yichan̈ masanil eb' vin̈ hitita molanec' ta'. Masanil eb' tz'och d'a spuertail chon̈ab' chi', testigo pax ix ajcan eb' d'a jun trato chi'.   
\p
\v 19 Ix lajvi chi', ix smucancan ix yetb'eyum vin̈ chi' d'a q'uen n̈aq'ueen d'a lum Macpela chi', d'a slac'anil slum vin̈aj Mamre d'a Hebrón d'a yol yic Canaán.  
\v 20 Icha chi' ix aj schon̈ancanel slum eb' vin̈ hitita yed' q'uen olan q'ueen d'a vin̈aj Abraham b'aj smuc schamnac.   
\c 24  
\s1 Ix saychaj ix yetb'eyum vin̈aj Isaac  
\p
\v 1 Te icham vinacxo vin̈aj Abraham, axo Jehová ix yac' svach'c'olal d'a yib'an̈ vin̈ yed' d'a yib'an̈ masanil tas ay d'a vin̈.  
\v 2 Ay jun schecab' vin̈ te ichamxo, sat yaj d'a juntzan̈xo eb' schecab', ayoch yilumaloc masanil tastac ay d'a vin̈. Ay jun c'ual ix avtaj vin̈ yuj vin̈aj Abraham chi', ix yalan vin̈:  
\p —Ac'och a c'ab' d'a yalan̈ in xub' tic,  
\v 3 tzac'an a ti' d'a yichan̈ Jehová Dios yajal satchaan̈ yed' yolyib'an̈q'uinal tic, to man̈ ol a saylaj ix yetb'eyum vin̈ vuninal d'a scal eb' aj Canaán, b'aj cajan on̈ tic,  
\v 4 palta d'a in chon̈ab' tzach b'ati, b'at a say junoc ix yetb'eyum vin̈ d'a scal eb' in c'ab' voc, xchi vin̈ d'a vin̈.   
\p
\v 5 Ix tac'vi vin̈ schecab' vin̈ chi':  
\p —Q'uinaloc max stac'cot sb'a ix ved'oc, ¿tas svutej? ¿Yovalil am svic'b'at vin̈ b'aj cotnac ach chi'? xchi vin̈ schecab' chi'.   
\p
\v 6 Ix tac'vi vin̈aj Abraham chi':  
\p —Maay, man̈ ic'b'at vin̈.  
\v 7 A Jehová sDiosal satchan̈ ix in ic'anelta b'aj ay spat in mam yed' d'a in chon̈ab' b'aj ec'nac in. Ix yac'an sti' d'ayin yac'an jun lum tic d'a vin̈tilal. An̈eja', a' ol checanb'at yángel ed'oc, yic vach' tzic'cot ix yetb'eyum vin̈ vuninal tic ta'.  
\v 8 Palta tato max yal sc'ol ix scot ed'oc jun, colan tzach ajcan d'a jun co trato scac' tic. Palta juneln̈ej max yal-laj ic'anb'at vin̈ vunin tic ta', xchi vin̈ d'a vin̈.   
\p
\v 9 Ix lajvi chi', ix yac'anoch sc'ab' jun vin̈ checab' chi' d'a yalan̈ xub' vin̈aj Abraham chi', ix yac'an sti' vin̈ to ol sc'anab'ajej vin̈ masanil tas ix yal vin̈ spatrón chi'.  
\v 10 Ix lajvi chi', ix sic'anelta juntzan̈ silab' vin̈ d'a scal masanil tastac ay d'a vin̈ spatrón chi', juntzan̈ te vach'. Ix yic'anb'at lajun̈van̈ noc' camello vin̈ scuchumaloc, ix b'at vin̈ d'a chon̈ab' b'aj ec'nac vin̈aj Nacor chamnac, d'a yol yic Mesopotamia.   
\p
\v 11 Ayic ix c'och vin̈ checab' d'a stiel chon̈ab' chi', yic vanxo sq'uic'b'i, ix yic' yip vin̈ yed' noc' camello d'a sti' jun a' uc'b'ila'. A d'a jun hora chi' tz'ec' eb' ix cob'estac yic' yaal.  
\v 12 D'a jun rato chi', ix och ijan vin̈ slesalvi d'a Dios d'a spixan icha tic: Mamin Jehová, ach co Diosal yed' vin̈aj Abraham in patrón, tzin c'an d'ayach to vach'ocab' tz'elc'och jun in checnab'il tic, tza ch'oxan a vach'c'olal d'a vin̈ in patrón chi'.  
\v 13 Tic tzin can d'a sti' jun a' uc'b'ila' tic, yacb'an sja eb' ix cob'estac aj chon̈ab' tic ul yic' yaal.  
\v 14 Elocab' d'a a c'ol to a junoc ix cob'es ol ja yic' yaal, ol val d'a ix icha tic: Tzin tevi d'ayach, iq'uemta a ch'ub' chi', tzac'an jab'oc a'al chi' vuc'u', xin cham d'a ix. Axo ol yalan ix: Uc' a', ol vac'anpax a' yuc' noc' a camello tic, xcham ix, aocab' ix chi' tza siq'ueli yic tz'och yetb'eyumoc vin̈aj Isaac a checab'. Icha chi' ol aj snachajel vuuj to ay a vach'c'olal d'a vin̈ in patrón, xchi vin̈ checab' chi' d'a slesal.   
\p
\v 15 Manto lajvilaj slesalvi vin̈, ix yilan vin̈ scot jun ix cob'es, ayq'ue sch'ub' ix d'a sjolom sjen̈jab', aton ix Rebeca yisil vin̈aj Betuel. A vin̈aj Betuel chi' yunecan vin̈ ix Milca yed' vin̈aj Nacor, vin̈ yuc'tac vin̈aj Abraham.  
\v 16 A ix Rebeca chi' te vach' yilji ix, cob'es ton val ix, mantalaj junoc vinac sc'uman ix. Ix em ix b'aj ay a' uc'b'ila' chi' yic syic'q'ueta a' yaal ix, ix yac'an b'ud'joc sch'ub' ix chi'. Ayic van spax ix,  
\v 17 ix b'at lemnaj vin̈ checab' chi' stzac'vej ix, ix yalan vin̈ d'a ix icha tic:  
\p —Tzin tevi d'ayach, ac' vuc' jab'oc a'al d'a yol a ch'ub' chi', xchi vin̈ d'a ix.   
\p
\v 18 —Uq'uej a' mamin, xchi ix.  
\p Elan̈chamel ix yaq'uem sch'ub' ix chi', ix yac'an a' ix yuq'uej vin̈.  
\v 19 Ix lajvi yuc'an a' vin̈, ix yalan ix icha tic:  
\p —Syalpax vic'anq'ueta a' yuc' noc' a camello tic, ato syala' jantac syuc' noc', xchi ix.   
\p
\v 20 Elan̈chamel ix sequem a' ix d'a yol jucub' b'aj syuc'taxon a' noc' noc'. Tzijtum el ix yac' ix yic'anq'ueta a' masanto ix yuc' a' noc' smasanil.  
\v 21 Axo vin̈ checab' chi' jun, ton̈ej ix och q'uelan vin̈ d'a ix. Malaj tas ix yal vin̈, an̈ej to sna vin̈ yic syojtaquejeli tas van sc'ulan Jehová yic vach' tz'elc'och jun schecnab'il chi'.  
\v 22 Axo ix lajvi yuc'an a' noc' camello chi', ix yic'anq'ueta jun q'uen oro vin̈ icha uchiquin, nan̈al siclo yalil, ix yac'anoch vin̈ d'a sn̈i' ix, ix yac'anpax chab' q'uen brazalete vin̈ d'a ix, nab'a oro q'ueen, ec'b'al 10 siclo yalil q'ueen.  
\v 23 Ix yalan vin̈:  
\p —Tzin tevi d'ayach to tzal d'ayin mach ayach yico', talaj colan tzon̈ vaycan d'a spat vin̈ a mam chi' d'a jun ac'val tic, xchi vin̈ d'a ix.   
\p
\v 24 Ix yalan ix:  
\p —Yisil in vin̈aj Betuel, yuninal vin̈aj Nacor yed' ix Milca.  
\v 25 A d'a co pat colan tzex vayi. Ay pax tas ol sva noc' a camello tic, xchi ix.   
\p
\v 26 Ix yab'an vin̈ checab' chi', ix em cumnaj vin̈, ix yalan vach' lolonel vin̈ d'a Jehová, ix yac'an yuj diosal vin̈ d'ay.  
\v 27 Ix yalan vin̈: Alchajocab' vach' lolonel d'a Jehová co Diosal yed' vin̈aj Abraham in patrón. Yelton val ayn̈ejoch Jehová yed' vin̈, ayn̈ej svach'c'olal d'a vin̈, yuj chi' ix in scuchb'ej d'a yoltac b'e tic masanto d'a scal eb' sc'ab'yoc vin̈ in patrón chi', xchi vin̈.   
\p
\v 28 Axo ix Rebeca ix b'at lemnaj ix d'a spat snun, yic syalan masanil tas ix yal vin̈ checab' chi' d'ay.  
\v 29 Ay jun vin̈ snulej ix scuch Labán, elan̈chamel ix b'at lemnaj vin̈ b'aj ay a' uc'b'ila' chi' yic syic'cot vin̈ checab' chi'.  
\v 30 Yujto ix yiloch q'uen oro vin̈, q'uen ayoch d'a sn̈i' ix yed' q'uen brazalete ayoch d'a sc'ab' ix yanab' chi', yuj chi' ix b'at vin̈ b'aj ayec' vin̈ schecab' vin̈aj Abraham chi' yed' noc' camello.  
\v 31 Ix yalan vin̈ d'a vin̈ checab' chi':  
\p —Mamin, con̈ ved'oc b'aj ay in pat, yujto ay svach'c'olal Jehová d'ayach. Max yal tzach can d'a tic. Toxo ix in b'o b'aj ol ach vayoc, ay pax b'aj vach' ol can noc' a camello tic, xchi vin̈.   
\p
\v 32 Ix lajvi chi', ix b'at vin̈ checab' chi' d'a spat vin̈. Ix colvaj vin̈aj Labán chi' yic'anel yicatz noc' camello chi'. Ix yac'an va noc' vin̈. Elan̈chamel ix yic'cot a a' vin̈ yic sb'icchaj yoc vin̈ checab' chi' yed' eb' ajun yed'oc.   
\p
\v 33 Ayic ix ac'ji va eb', ix yalan vin̈ checab' chi':  
\p —Manto ol in valaj, yovalil ol valcan tas in checnab'il ved'nac, xchi vin̈.  
\p —Lolonan̈ an mamin, xchi vin̈aj Labán chi'.   
\p
\v 34 Ix yalan vin̈ checab' chi':  
\p —A in tic schecab' in vin̈aj Abraham.  
\v 35 Ix yac' svach'c'olal Jehová d'a yib'an̈ vin̈. B'eyum val vin̈ sic'lab'il. Ay noc' scalnel vin̈, ay noc' svacax vin̈, ay noc' scamello vin̈, ay noc' sb'uru vin̈, ay pax q'uen oro yed' q'uen plata d'a vin̈. Ay pax eb' vin̈ schecab' vin̈ yed' eb' ix schecab' vin̈.  
\v 36 An̈ejtona' ix Sara yetb'eyum vin̈, yicxo val schichimal, ix alji jun yune' ix. Axo masanil tas ay d'a vin̈ in patrón chi', yicn̈ejton vin̈ yuninal vin̈ chi'.  
\v 37 A vin̈ in patrón chi' ix yal vin̈ to svac' in ti' yic tzin c'anab'ajej schecnab'il. Ix yal vin̈ icha tic: Man̈ ol yal-laj yic'lan sb'a vin̈ vuninal tic yed' junoc eb' ix aj Canaán b'aj ay on̈ ec' tic.  
\v 38 Yuj chi', tzach b'at a say ix yetb'eyum vin̈ vuninal tic d'a scal eb' in c'ab' voc. Ata' tzach b'ati, xchi vin̈ d'ayin.  
\v 39 Ix valan d'a vin̈ in patrón chi': A junoc ix ix sb'at vic'cot chi', tato max stac'cot sb'a ix ved'oc, ¿tas vach' svutej? xin chi.  
\v 40 Ix tac'vi vin̈ d'ayin: A in tic, emnaquiln̈ej svutej in b'a d'a Jehová. A' ol schecb'at yángel ed'oc yic vach'n̈ej ol aj yelc'och jun a checnab'il chi', yic tzic'ancot junoc ix yetb'eyum vin̈ vuninal tic d'a scal eb' in c'ab' voc.  
\v 41 Axon̈ej tato a eb' chi' max ac'an ix cob'es chi' d'ayach, colan ach b'aj ix ac' a ti' d'ayin, xchi vin̈ in patrón chi' d'ayin.   
\p
\v 42 Icha chi' jun, ix in ja d'a sti' a' uc'b'ila' chi' ticnaic, ix in lesalvi d'a Dios icha tic: Ach Jehová co Diosal yed' vin̈aj Abraham in patrón, tato yel ayach och ved'oc, tato vach' ol elc'och jun in checnab'il tic,  
\v 43 tzin tevi d'ayach, yacb'an ayinec' d'a sti' a' uc'b'ila' tic, axo ol ajoc, to a ix cob'es ol ja ic'oj a', ol valan d'a ix: Tzin tevi d'ayach to tzac' vuc' jab'oc a'al d'a yol a ch'ub' chi', xin cham d'a ix.  
\v 44 Axom ol yalan ix chi': Uc'a', svic'paxq'ueta a' yuc' noc' a camello tic, xchampax ix. Aton val ix chi' ix a siq'ueli yic tz'och yetb'eyumoc vin̈ yuninal vin̈ in patrón, xin chi d'a in lesal chi'.  
\v 45 Ayto val slajvi in lesal chi' d'a esalil, ix vilani, ix c'och ix Rebeca tic, ix em ix b'aj ay a' uc'b'ila', ayq'ue sch'ub' ix d'a sjolom sjen̈jab'. Ix valan d'a ix: Tzin tevi d'ayach, ac' vuc' jab'oc a'al chi', xin chi d'a ix.  
\v 46 D'a elan̈chamel ix yiq'uemta sch'ub' ix, ix yalan ix: Uq'uej a' mamin, yed' pax noc' a camello, ol vac'pax yuc'a' noc', xchi ix. Icha chi' jun, ix yac'an a' ix vuq'uej, ix yac'anpax a' ix yuc' noc' in camello chi'.  
\v 47 Ix in c'anb'an d'a ix: ¿Mach ayach yisil? xin chi d'a ix. Ix yalan ix d'ayin: Yisil in vin̈aj Betuel, yuninal vin̈aj Nacor yed' ix Milca, xchi ix. Ix vac'anoch jun q'uen icha uchiquin d'a sn̈i' ix, ix vac'anpaxoch junjun q'uen brazalete d'a junjun sc'ab' ix.  
\v 48 Ix lajvi chi' ix in em cumnajoc, ix valan in b'a d'a Jehová in Diosal yed' vin̈ in patrón d'a lesal, ix vac'an yuj diosal d'ay yujto ayn̈ejoch ved'oc yic in cot d'a yol b'e. Vach'n̈ej ix aj in coti, yic tzul vic'an ix yetb'eyum vin̈ yuninal vin̈ in patrón d'a e cal a ex sc'ab' yoc ex vin̈ tic.  
\v 49 A ticnaic jun, lolonan̈ec. ¿Vach'n̈ej am ol eyutej e pensar d'a vin̈ in patrón chi'? Tato maay jun, alecpax d'ayin, yic vach' snachajel vuuj tas tzin c'ulej, xchi vin̈ checab' chi'.   
\p
\v 50 Ix lajvi chi' ix yalan vin̈aj Labán yed' vin̈aj Betuel:  
\p —Masanil juntzan̈ tic ix cot d'a Jehová, a on̈ tic man̈xalaj tas vach' calan d'ayach.  
\v 51 Ina ix tic, ic'b'at ix, b'atocab' ix yetb'eyumoc vin̈ yuninal vin̈ a patrón chi', icha val ix aj snaan Jehová, xchi eb'.   
\p
\v 52 Axo yic ix yab'an vin̈ checab' chi' jun, ix em cumnaj vin̈ d'a yichan̈ Jehová, ix yac'an yuj diosal vin̈ d'ay.  
\v 53 Elan̈chamel ix yic'q'ueta jantac silab' vin̈, aton q'uen oro, q'uen plata yed' pichul, ix yac'an vin̈ d'a ix Rebeca yed' d'a vin̈ snulej ix yed' pax d'a ix snun ix.  
\v 54 Ix lajvi chi', ix va vin̈ yed' eb' ajun yed'oc, ata' ix vaycan eb' d'a jun ac'val chi'. Axo yic ix q'ue vaan eb' d'a q'uin̈ib'alil d'a junxo c'u, ix yalan vin̈ checab' chi':  
\p —A ticnaic jun, chequecb'at ix ved'oc d'a vin̈ in patrón, xchi vin̈.   
\p
\v 55 Ix tac'vi vin̈ snulej ix yed' ix snun ix chi', ix yalan eb':  
\p —Canocab' jayeocxo c'ual ix qued'oc, ichato chi' ol b'at ix ed'oc, xchi eb' d'a vin̈.   
\p
\v 56 Axo ix tac'vi vin̈ checab' chi':  
\p —Man̈xo in eyamoch vaan. A Jehová ayn̈ejoch ved'oc, yuj chi' vach' ix aj yelc'och jun in checnab'il tic. Chaec in pax d'a vin̈ in patrón, xchi vin̈.   
\p
\v 57 Ix yalan eb':  
\p —Avtejeccot ix cob'es chi', ol cab'i tas xchi ix, xchi eb'.   
\p
\v 58 Ix avtajcot ix Rebeca chi', ix sc'anb'an eb' d'a ix:  
\p —¿Tzam yal a c'ol tzach b'at yed' jun vin̈ vinac tic? xchi eb'.  
\p —I' syala', ol in b'atoc, xchi ix.   
\p
\v 59 Ix lajvi chi', ix yac'anb'at ix Rebeca chi' eb' vin̈ yed' jun ix ix, ix ilan q'uib' ix yed' vin̈ checab' chi' yed' eb' yetb'eyum vin̈ yed'nac.  
\v 60 Ix yalan vach' lolonel eb' d'a ix Rebeca icha tic:  
\q1 Yac'ocab' svach'c'olal Jehová Dios d'a ib'an̈, ol ach och snunoc jantac smillonal anima. A jantac eb' ol och ajc'olal d'a eb' une' ol aljoc, ol can eb' d'a yalan̈ yuj eb' une' chi', xchi eb'.   
\p
\v 61 Ix lajvi chi', ix q'ue ix Rebeca yed' eb' ix schecab' d'a yib'an̈ noc' camello, ix och tzac'an eb' d'a spatic vin̈ schecab' vin̈aj Abraham chi'. Ichaton chi' ix aj yic'anb'at ix Rebeca vin̈ checab' chi', ix b'at eb' b'ian.   
\p
\v 62 Ayic van slac'anvi ja eb' d'a Beerseba, a vin̈aj Isaac, toxo ix meltzaj vin̈ d'a jun a' uc'b'ila' scuch A Dios Pitzan Tzin Ilani. A d'a yol yic Neguev cajan vin̈.  
\v 63 Axo yic vanxo yem c'u, van sb'eyec' vin̈, van snaub'tan̈an vin̈, axo ix yilan vin̈ to ay juntzan̈ noc' camello scoti.  
\v 64-65 An̈ejtona' ix Rebeca, ix b'at q'uelan ix, ix yilanb'at vin̈aj Isaac chi' ix. Ix sc'anb'an ix d'a vin̈ checab' chi':  
\p —¿Mach jun vin̈ vinac scot d'a quichan̈ tic? xchi ix.  
\p Ix yalan vin̈ checab' chi':  
\p —Aton vin̈ in patrón chi', xchi vin̈. Yuj chi', ix yic'anemta smusil sat ix, elan̈chamel ix emta ix d'a yib'an̈ noc' camello chi'.   
\p
\v 66 Ix yalan vin̈ checab' chi' d'a vin̈aj Isaac tas ix aj yelc'och schecnab'il.  
\v 67 Ix ic'jib'at ix Rebeca yuj vin̈aj Isaac d'a smantiado ix Sara, ix snun vin̈ chamnac, ix yic'lan sb'a vin̈ yed' ix. Te xajan ix Rebeca chi' yuj vin̈. Icha chi' ix aj yec' scusc'olal vin̈ yuj schamel ix snun.   
\c 25  
\s1 Eb' yuninal vin̈aj Abraham yed' ix Cetura  
\r (1Cr 1.32-33)  
\p
\v 1 Ixto yic' junxo ix yetb'eyum vin̈aj Abraham chi' scuchan Cetura.  
\v 2 A eb' yuninal vin̈ ix alji yed' ix, aton vin̈aj Zimram, vin̈aj Jocsán, vin̈aj Medán, vin̈aj Madián, vin̈aj Isbac yed' vin̈aj Súa.  
\v 3 A vin̈aj Jocsán smam vin̈aj Seba yed' vin̈aj Dedán. A pax eb' yin̈tilal vin̈aj Dedán jun, aton eb' asureo, eb' letuseo yed' eb' leumeo.  
\v 4 Axo pax eb' yuninal vin̈aj Madián chi', aton vin̈aj Efa, vin̈aj Efer, vin̈aj Hanoc, vin̈aj Abida yed' vin̈aj Elda. Masanil juntzan̈ eb' tic yin̈tilal vin̈aj Abraham chi' yed' ix Cetura.  
\v 5 Ix yac' vin̈ masanil tas ay d'ay smacb'enoc vin̈aj Isaac.  
\v 6 Axo pax yune' juntzan̈xo eb' ix chi' jun, axon̈ej silab' ix ac'chaj d'a eb' yuj vin̈. Ayic pitzanto vin̈, ix och ijan vin̈ schecancanel eb' vin̈ chi' vin̈ d'a stz'ey vin̈aj Isaac chi'. Ix checjib'at eb' vin̈ d'a stojolal b'aj sjavi c'u.   
\s1 A schamel vin̈aj Abraham  
\p
\v 7 A vin̈aj Abraham chi', 175 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix cham vin̈.  
\v 8 Ichamilxo ix ic'an scham vin̈.  
\v 9 A eb' yuninal vin̈, aton vin̈aj Isaac yed' vin̈aj Ismael xid' mucan vin̈ d'a q'uen olan q'ueen d'a Macpela, d'a slac'anil lum sluum vin̈aj Mamre d'a lum yiquejnac junel vin̈aj Efrón yuninal vin̈aj Zohar, vin̈ hitita.  
\v 10 Aton lum chi' manb'ilcan yuj vin̈aj Abraham d'a eb' hitita. A b'aj mucb'il ix Sara, ata' ix mucchaj vin̈aj Abraham chi'.  
\v 11 Axo yic toxo ix cham vin̈, ix yac'ancot svach'c'olal Dios d'a yib'an̈ vin̈aj Isaac. Ix can cajan vin̈ d'a slac'anil a' uc'b'ila' scuchan A Dios Pitzan Tzin Ilani.   
\s1 Eb' yin̈tilal vin̈aj Ismael  
\r (1Cr 1.28-31)  
\p
\v 12 Aton yab'ixal eb' yin̈tilal vin̈aj Ismael yuninal vin̈aj Abraham yed' ix Agar, ix aj Egipto, aton ix ec'nac criadail d'a ix Sara.  
\v 13 Aton stzolal tic, tas ix aj yalji eb': Vin̈aj Nebaiot, aton vin̈ b'ab'el unin chi', slajvi chi' vin̈aj Cedar, vin̈aj Adbeel, vin̈aj Mibsam,  
\v 14 vin̈aj Misma, vin̈aj Duma, vin̈aj Masa,  
\v 15 vin̈aj Hadar, vin̈aj Tema, vin̈aj Jetur, vin̈aj Nafis yed' vin̈aj Cedma.  
\v 16 Aton sb'i eb' lajchavan̈ yuninal vin̈aj Ismael tic. A sb'i eb' vin̈ chi' ix och sb'ioc sluum b'aj ix cajnaji. Junjun eb', yajal ix ajcan eb' d'a junjun chon̈ab'.  
\v 17 A vin̈aj Ismael chi', 137 ab'il sq'uinal vin̈, ayic ix cham vin̈.  
\v 18 A masanil eb' yin̈tilal vin̈ chi', ix c'ochcan cajan eb' d'a scal Havila yed' Shur, d'a yichan̈cot lum Egipto b'aj sb'at b'eal Asiria. Ata' ix cajnaj eb', vach'chom malaj sgana eb' sc'ab' yoc eb'.   
\s1 Yaljub'al vin̈aj Jacob yed' vin̈aj Esaú  
\p
\v 19 Aton yab'ixal vin̈aj Isaac yuninal vin̈aj Abraham:  
\v 20 40 ab'il sq'uinal vin̈aj Isaac chi' ayic ix yic'lan sb'a vin̈ yed' ix Rebeca yisil vin̈aj Betuel, yanab' vin̈aj Labán arameo, aton vin̈ cajan d'a Padán-aram.  
\v 21 A ix Rebeca chi' malaj yune' ix. Axo vin̈aj Isaac ix lesalvi d'a Jehová yic tz'ac'ji yune' eb' yuuj. Icha chi' jun, ix ab'ji slesal eb' yuj Jehová, ix och ix Rebeca yab'ixal.  
\v 22 A eb' unin chi', tiox eb'. Ix yac' oval eb' d'a yol sc'ool snun chi'. Yuj chi' ix sna' ix: ¿Tas yuj sja jun tic d'a vib'an̈? xchi ix. Ix lajvi chi' ix b'at yalan sb'a ix d'a Jehová.  
\v 23 Ix tac'vi Jehová chi' d'a ix:  
\q1 Chab' chon̈ab'il ol aj yin̈tilal eb' chavan̈ ed'nac chi'. Yictax manto aljoc eb', ol och eb' ajc'olal d'ay junjun. Jun te ay yip, te tec'an d'a yichan̈ junxo. A vin̈ b'ab'el, ol can vin̈ d'a yalan̈ smandar vin̈ tzac'an, xchi d'a ix.   
\p
\v 24 Ix c'och sc'ual yalji eb' yune' ix Rebeca chi', tiox eb' unin ix alji chi'.  
\v 25 A vin̈ b'ab'el ix alji, te chac tzeminac yilji vin̈, te ay xil snivanil vin̈, Esaú\f 25.25 \fr 25:25 \ft A vin̈aj Esaú chi', scuchpax vin̈ Seir. A Seir, a d'a hebreo lajan yalji yed' jun lolonel “Te ay xiil”.\f* ix yac' eb' sb'iej vin̈.  
\v 26 Tzac'an ix alji junxo yuc'tac chi', yub'yub' och d'a sjaj yoc vin̈aj Esaú chi', yuj chi' Jacob\f 25.26 \fr 25:26 \ft A Jacob d'a hebreo syalelc'ochi “A vin̈ syaman sjaj yoc” mato “Stoc' junoc tas yicoc”.\f* ix yac' eb' sb'iej. 60 ab'il sq'uinal vin̈aj Isaac chi' ayic ix alji eb' yune' ix Rebeca chi'.   
\s1 Ix schon̈b'at sderecho vin̈aj Esaú‘R’d'a vin̈ yuc'tac  
\p
\v 27 Ix q'uib'n̈ej chavan̈ unin chi'. A vin̈aj Esaú pechoj noc' ix sc'ulej vin̈. An̈ej caltac te' snib'ej vin̈ tz'eq'ui. Axo pax vin̈aj Jacob chi', malaj b'aj tz'ec' vin̈ d'a najat, ayn̈ejec' vin̈ d'a scampamento.  
\v 28 Te xajan vin̈aj Esaú yuj vin̈aj Isaac chi' yujto snib'ej vin̈ schi noc' c'ultaquil noc' sja yuj vin̈. Axo pax vin̈aj Jacob jun, te xajan vin̈ yuj ix Rebeca.   
\p
\v 29 Ay jun c'ual, van stz'an̈an jun vael vin̈aj Jacob chi' ayic ix jax vin̈aj Esaú chi' b'eyelec' d'a caltac te', te ay svejel vin̈.  
\v 30 Ix yalan vin̈ d'a vin̈aj Jacob chi': Ac' val jab'oc jun a vael chac yilji tic d'ayin, yujto tzin cham yuj vejel, xchi vin̈.  
\p (Yuj chi' Edom\f 25.30 \fr 25:30 \ft A Edom a d'a hebreo syalelc'ochi “Chacchac”.\f* ix ac'ji sb'iej vin̈.)   
\p
\v 31 —D'a sb'ab'elal, ac'can a derecho yic b'ab'el vinaquil d'ayin, ichato chi' ol vac'ani, xchi vin̈aj Jacob chi'.   
\p
\v 32 Ix yalanxi vin̈aj Esaú chi':  
\p —Ina van in cham yuj vejel, yilxo jun in derecho yic b'ab'el vinaquil chi', ¿tas val ol och vuuj? xchi vin̈.   
\p
\v 33 —Ac'can a ti' d'ayin d'a jun rato tic, xchi vin̈aj Jacob chi'.  
\p —Inye, xchi vin̈aj Esaú chi'. Ix yac'an sti' vin̈ yic sch'oxaneli to syac'can sderecho vin̈ yic sb'ab'el vinaquil d'a vin̈aj Jacob chi'.   
\p
\v 34 Ix lajvi chi' ix yac'an ixim pan yed' jun plato vael vin̈aj Jacob chi' d'a vin̈. Axo yic ix lajvi sva vin̈, ix q'ue vaan vin̈, ix b'at vin̈. Malaj yelc'och jun derecho yic b'ab'el uninal chi' d'a vin̈.   
\c 26  
\s1 Ix b'atcan vin̈aj Isaac d'a yol yic Gerar  
\p
\v 1 A d'a junel ix ja jun nivan vejel d'a jun lugar chi', icha jun yac'nac d'a yol stiempoal vin̈aj Abraham. Yuj chi' ix b'atcan vin̈aj Isaac d'a yol yic Gerar, b'aj ayec' vin̈aj Abimelec sreyal eb' filisteo.  
\v 2 Ata' ix sch'ox sb'a Jehová d'a vin̈, ix yalani: Man̈ ach b'at d'a Egipto, canan̈ b'aj sval d'ayach.  
\v 3 A ticnaic, vach' ajec' d'a jun lugar tic, ayinn̈ej ec' ed'oc, ol in ch'oxn̈ej in vach'c'olal d'ayach, yujto a jun lum tic ol vac' d'ayach smasanil yed' d'a masanil in̈tilal, yic vach' tz'elc'och masanil tas valnaccan d'a vin̈ a mam aj Abraham.  
\v 4 Man̈ jantacoc ol vutej eb' in̈tilal, icha sb'isul q'uen c'anal d'a satchaan̈ icha chi' ol aj eb'. Ol vac'an jun luum tic smasanil d'a eb'. Yujn̈ej in̈tilal chi' ol scha in vach'c'olal masanil nación,  
\v 5 yujto a vin̈ a mam aj Abraham chi', sc'anab'ajejnac vin̈ tas valnac. Masanil in checnab'il, in ley yed' in c'ayb'ub'al vac'nac d'a vin̈, sc'anab'ajejnac vin̈, xchi Jehová d'a vin̈.   
\p
\v 6 Yuj chi' ix cann̈ej vin̈aj Isaac chi' d'a Gerar chi'.  
\v 7 Axo yic ix sc'anb'an eb' vin̈ aj lugar chi' yuj ix yetb'eyum vin̈, ix yal vin̈ to yanab' ix vin̈. Ix xiv vin̈ yalani tato yetb'eyum ix vin̈, yujto ix sna' vin̈ ta icha chi' smiljicham vin̈ yuj eb', syic'anec' ix eb', yujto a ix Rebeca chi' te vach' yilji ix.   
\p
\v 8 Ata' ix ec' tiempo yuj eb'. Ay jun c'ual ix yilelta vin̈ rey chi' d'a yol jun ventena to chelcheloch vin̈aj Isaac chi' d'a ix Rebeca ix yetb'eyum chi'.  
\v 9 Ix b'at checjicot vin̈ yuj vin̈ rey chi', ix yalan vin̈ d'a vin̈:  
\p —Toxo ix vila' to etb'eyum ix ix tic, ¿icham chi', ma to maay? ¿Tas yuj ix ala' to anab' ix? xchi vin̈.  
\p Ix yalan vin̈aj Isaac chi':  
\p —Ix in na' q'uinaloc tzin smilcham eb' aj chon̈ab' tic yuj ix, xchi vin̈.   
\p
\v 10 Ix yalan vin̈ rey chi':  
\p —¿Tas yuj icha chi' ix a c'ulej? Jab'xon̈ej maj on̈ ac'b'at d'a yol sc'ab' chucal. Q'uinaloc ay junoc vin̈ ix vay yed' ix, uujn̈ej am val tz'och co mul, xchi vin̈.   
\p
\v 11 Yuj chi', ix yalan vin̈ rey chi' d'a masanil chon̈ab':  
\p —Tato ay junoc mach stzuntzan jun vin̈ vinac tic, ma ix yetb'eyum vin̈, ol miljocchamoc, xchi vin̈.   
\p
\v 12 D'a jun ab'il chi' ix avvi trigo vin̈aj Isaac d'a jun lugar chi'. Lajun̈e' quintal trigo ix yic' vin̈ d'a junjun almul in̈at, yujto ix yac' val svach'c'olal Jehová d'a yib'an̈ vin̈.  
\v 13 Yuj chi' man̈ jantacoc ix aj sb'eyumal vin̈. Man̈ jantacoc tas ix yic' vin̈.  
\v 14 Ix te aj noc' scalnel vin̈, noc' svacax vin̈ yed' schecab' vin̈. Yuj val chi' ix te chichon sc'ol eb' vin̈ filisteo chi' d'a vin̈.  
\v 15 Ayic pitzanto vin̈aj Abraham smam vin̈aj Isaac chi', ix sjoyancan juntzan̈ uc'b'ila' eb' schecab' vin̈ b'aj syuc'a' noc' smolb'etzal noc' chi'. Axo eb' vin̈ filisteo chi' ix b'ud'anxi juntzan̈ uc'b'ila' chi'.  
\v 16 Ix yalan vin̈ rey chi' d'a vin̈aj Isaac chi':  
\p —Elan̈ d'a tic, yujto ix a te iq'uej ipoc d'a quib'an̈, xchi vin̈.   
\p
\v 17 Ix lajvi chi', ix b'at vin̈aj Isaac chi', ix c'och cajan vin̈ d'a sch'olanil yic Gerar. Ata' ix cajnaj vin̈.  
\v 18 Ix sjoyanxi juntzan̈ a' uc'b'ila' chi' vin̈, a' b'ob'ilcan yuj vin̈ smam vin̈ chi', aton juntzan̈ a' ix smuc eb' vin̈ filisteo ayic toxo ix cham vin̈ smam vin̈ chi'. A sb'i a' aycanoch yuj vin̈ smam vin̈ chi', an̈eja' ix yac'canoch vin̈ sb'ioc a'.  
\v 19 Ay jun c'ual, a eb' vin̈ schecab' vin̈aj Isaac chi', ipan sjoyan jun a' uc'b'ila' eb' vin̈ d'a ac'lic chi', axo ix aji, ix ilchaj jun sjaj a' yuj eb' vin̈.  
\v 20 Axo juntzan̈xo eb' vin̈ tan̈vum calnel aj Gerar chi', ix yal eb' vin̈ to yic jun a' chi' eb' vin̈, yuj chi' ix yac' oval eb' vin̈ yed' eb' vin̈ stan̈vumal scalnel vin̈aj Isaac chi'. Yuj chi' ix yac' sb'iej jun a' chi' vin̈aj Isaac Chaclajb'ail, yujto ix schaclaj sb'a eb' vin̈ yuj a'.  
\v 21 Ix lajvi chi', ix sjoyan junxo a' eb' vin̈ schecab' vin̈aj Isaac chi'. An̈eja' ix schaclajxi sb'a eb' vin̈ yuj a'. Yuj chi' Ajc'olal ix sb'iejcan a' yuj vin̈aj Isaac chi'.   
\p
\v 22 Ichato chi' ix b'at cajnaj vin̈aj Isaac chi' d'a najat. Ata' ix sjoyxi junxo a' uc'b'ila' vin̈, palta man̈xalaj oval yuj a', yuj chi' B'ecan ix sb'iejcan a' yuj vin̈. B'ecan on̈ yuj Jehová yic tzon̈ q'uib'chaan̈ d'a lum tic, xchi vin̈.   
\p
\v 23 Ix lajvi yel vin̈aj Isaac chi' ta', ix c'och vin̈ d'a Beerseba.  
\v 24 A d'a jun ac'val chi', ix sch'ox sb'a Jehová d'a vin̈, ix yalani:  
\q1 A in sDiosal in vin̈ a mam aj Abraham. Man ach xivoc, ayin och ed'oc. Yujn̈ej to in checab' vin̈aj Abraham chi', yuj chi' ol vac' in vach'c'olal d'a ib'an̈, man̈ jantacoc ol aj vic'anchaan̈ sb'isul in̈tilal, xchi d'a vin̈.   
\p
\v 25 Ata' ix sb'o jun altar vin̈aj Isaac chi', yic syal sb'a vin̈ d'a Jehová, axo scajnajcan vin̈ chi' ta'. Axo eb' schecab' vin̈ ix joyan junxo a' uc'b'ila' chi'.   
\s1 Strato vin̈aj Isaac yed' vin̈aj rey Abimelec  
\p
\v 26 Ay jun c'ual ix cot vin̈aj rey Abimelec d'a Gerar, ajun jun vin̈ yamigo vin̈ scuch Ahuzat yed'nac. Ajun pax vin̈aj Ficol yajal eb' soldado vin̈ yed'nac. Ix ulec' vin̈ lolonel yed' vin̈aj Isaac chi'.  
\v 27 Ix yalan vin̈aj Isaac chi' d'a eb' vin̈:  
\p —A ex tic, malaj tzin och eyuuj, ix in e pechel d'a sat e luum chi', ¿tasto yuj tzul in eyila'? xchi vin̈ d'a eb' vin̈.   
\p
\v 28 Ix tac'vi eb' vin̈ d'a vin̈:  
\p —Toxo ix quila' to ayoch Jehová ed'oc, yuj chi' ix co na' to smoj sco b'o junoc co trato ed'oc. A jun trato ol co b'o chi', aton jun tic:  
\v 29 Malajocab' b'aq'uin̈ tzon̈ ixtej, yujto a on̈ tic, maj cac' chucal d'ayach, a tas ix aji, to xajan ach cuuj, d'a junc'olalil ix ach co chequeli. Squila' to ayn̈ej svach'c'olal Jehová d'a ib'an̈, xchi eb'.   
\p
\v 30 Ayic ix lajvi slolon eb', ix sb'oan jun nivan vael vin̈aj Isaac chi', ix va eb' d'a tzalajc'olal.  
\v 31 A d'a junxo c'u, ix q'ue van eb' d'a q'uin̈ib'alil, ix yac'lancan sti' eb' d'ay junjun. Ix lajvi chi' ix stac'lancan sb'a eb' d'a junc'olal, ix paxb'at eb' d'a slugar.   
\p
\v 32 Axo d'a jun c'u chi', ix ja eb' schecab' vin̈aj Isaac chi', ix ul yalan eb' d'a vin̈ to a d'a jun jul joyb'ilcan yuj eb' vin̈, ayxo a a' d'a yool.  
\v 33 Yuj chi' Seba ix sb'iejcan jun a' uc'b'ila' chi' yuj vin̈aj Isaac chi', yuj chi' a jun chon̈ab' ay chi' ta' an̈eja' scuch Beerseba.   
\p
\v 34 40 ab'il sq'uinal vin̈aj Esaú ayic ix yic'lan sb'a vin̈ yed' ix Judit, yisil vin̈aj Beeri hitita. Ix yic'anpax ix Basemat vin̈, yisil ix vin̈aj Elón, hitita paxi.  
\v 35 Ix ac'jioch scusc'olal vin̈aj Isaac yed' ix Rebeca yuj eb' ix chavan̈ chi'.   
\c 27  
\s1 Ix yalcan vach' lolonel vin̈aj Isaac‘R’d'a yib'an̈ vin̈aj Jacob  
\p
\v 1 Ix ec'n̈ej tiempo, ix ichamvinacax vin̈aj Isaac chi', maxtzac ujilaj yilan vin̈. Ay jun c'ual ix yavtejcot vin̈aj Esaú vin̈, aton vin̈ sb'ab'el yuninal vin̈, ix yalan vin̈ d'a vin̈:  
\p —Ach vuninal, xchi vin̈.  
\p —¿Tas xchi mamin? xchi vin̈aj Esaú chi'.   
\p
\v 2 —Tic val tzila' te icham vinac inxo. Man̈ vojtacoc, q'uinaloc sja lemnaj in chamel q'uic'an chab'ej.  
\v 3 Yuj chi' tzin nib'ej tzach b'at a say junoc noc' d'a caltac te' yic tzic'cot in chi'a. Ic'b'at a jul-lab' yic tza jul junoc vico'.  
\v 4 Tza b'oan junoc in vael te vach', icha val in gana. Ayic toxo ix b'oi, tzic'ancot d'ayin. Yacb'an tzin va'i, ol valancan vach' lolonel d'a ib'an̈ yacb'an manto in chamoc, xchi vin̈.   
\p
\v 5 Axo ix Rebeca, ix yab' ix tas ix yal vin̈ d'a vin̈aj Esaú chi', yuj chi' ayic toxo ix b'at vin̈aj Esaú chi' d'a caltac te' say schib'ej smam chi',  
\v 6 ix yalan ix d'a vin̈aj Jacob, vin̈ schab'il yune' ix:  
\p —A ticnaic ach vune', ix vab' val yalan vin̈ a mam d'a vin̈ uc'tac aj Esaú icha tic:  
\v 7 Ixic say junoc c'ultaquil noc' in chi'a, tza b'oan junoc in vael, te vach' tzutej. Yacb'an tzin va'i ol vac'ancan yaxilal d'ayach, ol valancan vach' lolonel d'a ib'an̈ d'a yichan̈ Jehová yacb'an manto in chamoc, xchi vin̈ a mam chi' d'a vin̈.  
\v 8 Yuj chi' ach vune', c'anab'ajej val tas ol val tic.  
\v 9 Ixic b'aj ay noc' calnel, tzic'ancot chavan̈oc noc' yunetac chiva te vach', ol in b'oan junoc svael vin̈ a mam chi', te vach' ol vutej icha val tas snib'ej vin̈.  
\v 10 A achxo ol ic'b'at d'a vin̈. Ayic van sva vin̈, ol yalancan vach' lolonel vin̈ d'a ib'an̈ yacb'an manto cham vin̈, xchi ix.   
\p
\v 11 Ix yalan vin̈aj Jacob d'a ix snun chi':  
\p —A vin̈ vuc'tac chi', ay xil snivanil vin̈, palta a in tic malaj in xiil.  
\v 12 Q'uinaloc ol in smaslej vin̈ in mam chi', ol nachajel yuj vin̈, ol snaan vin̈ to ton̈ej svixtej vin̈, axo catab' ol cotcan d'a vib'an̈, man̈xooc yaxilal ol vic'cani, xchi vin̈.   
\p
\v 13 Ix tac'vi ix snun vin̈ chi' icha tic:  
\p —Maay ach vune', tato ay catab' syalcan vin̈, aocab' d'a vib'an̈ scotcani. A ticnaic, an̈ej to tza c'anab'ajej tas svala'. Ixic, ic'cot chavan̈oc noc' yunetac chiva chi', xchi ix.   
\p
\v 14 Ix b'at vin̈aj Jacob chi' yic'cot noc' yunetac chiva chi', ix yac'an noc' vin̈ d'a ix snun chi'. Vach' ix aj jun vael chi' yuj ix, icha val snib'ej vin̈aj Isaac chi'.  
\v 15 Ix lajvi chi', ix yic'anelta spichul vin̈aj Esaú chi' ix, vin̈ sb'ab'el yune' ix, juntzan̈ pichul te vach', sic'b'ilb'at b'aj ay smantiado, ix yac'anoch ix d'a vin̈aj Jacob vin̈ schab'il unin chi'.  
\v 16 Axo d'a stz'umal noc' chiva chi' ix spich sc'ab' vin̈ ix yed' sjaj vin̈ b'aj malaj xiil.  
\v 17 Ix yac'an ixim pan ix yed' vael ix sb'o chi', ix yic'anb'at vin̈.   
\p
\v 18 Axo ix ochb'at vin̈ b'aj ayec' vin̈ smam chi', ix yalan vin̈ icha tic:  
\p —Mamin, xchi vin̈.  
\p —Oy, ¿mach ach ach vuninal? xchi vin̈aj Isaac chi'.   
\p
\v 19 —A in Esaú in, a b'ab'el unin in. Toxo ix in b'o a vael icha ix al d'ayin. Q'uean̈ c'ojan, va'an̈. Ab'lej val jab'oc noc' c'ultaquil noc' ix b'at in jul tic, tzalancan vach' lolonel d'a vib'an̈, xchi vin̈.   
\p
\v 20 Ix sc'anb'an vin̈aj Isaac chi' d'a vin̈ icha tic:  
\p —¿Tas val ix utej yamchaj noc' d'a elan̈chamel, ach vuninal? xchi vin̈.  
\p —A Jehová co Diosal ix och ved'oc, yuj chi' d'a elan̈chamel ix ilchaj noc' vuuj, xchi vin̈.   
\p
\v 21 Ix yalanpax vin̈aj Isaac chi' d'a vin̈ icha tic:  
\p —Nitzcot a b'a d'a in tz'ey, ol ach in maslej, ta yel a ach ach vuninal Esaú, xchi vin̈.   
\p
\v 22 Ix snitzanoch sb'a vin̈ d'a stz'ey vin̈ smam chi', ix och ijan vin̈ smaslan vin̈ tato ay xiil vin̈. Ix lajvi chi', ix yalan vin̈ smam vin̈ chi' icha tic: Icha val yoch sjaj vin̈aj Jacob svab'i, an̈ej jun to ay xil a c'ab' svab'i icha val yic vin̈aj Esaú, xchi vin̈.  
\v 23 Maj nachajel-laj yuj vin̈ smam vin̈ chi', yujto ay xiil sc'ab' vin̈ icha val yic vin̈aj Esaú chi', yuj chi' ix yalancan vach' lolonel vin̈ d'a yib'an̈ vin̈.  
\v 24 Ix sc'anb'anxi vin̈aj Isaac chi' icha tic:  
\p —¿Yel am val a ach, ach vuninal Esaú? xchi vin̈.  
\p —I', a in ton Esaú in, xchi vin̈aj Jacob chi'.   
\p
\v 25 —Ach vuninal, ic'cot in vael chi' an, yacb'an tzin chi noc' c'ultaquil noc' xid' ic'cot chi', ol valancan vach' lolonel d'a ib'an̈, xchi vin̈.  
\p Ix yac'an vin̈aj Jacob svael vin̈ smam chi', ix yic'anpaxcot vino vin̈, ix yuc'an vin̈ smam vin̈ chi'.  
\v 26 Ix yalan vin̈aj Isaac chi' icha tic:  
\p —Nitzcot a b'a d'a in tz'ey ach vuninal, tza tz'ub'anelta in ti', xchi vin̈.  
\v 27 Ix snitzanb'at sb'a vin̈aj Jacob chi', ix tz'ub'anelta sti' vin̈ smam vin̈ chi'. Ix suc'lan spichul vin̈ vin̈aj Isaac chi', ix yalan vach' lolonel chi' vin̈ d'a yib'an̈ vin̈ icha tic:  
\q1 Icha sjab' an̈ an̈c'ultac ay d'a caltac te' tz'ac'ji syaxil yuj Jehová, icha val chi' sjab' vin̈ vuninal.   
\q1
\v 28 Ac'jocab' n̈ab' d'a yib'an̈ lum a luum yuj Dios yic te vach' ol aj sat avb'en. Man̈xo jantacoc ixim trigo yed' vino ol ic'a'.   
\q1
\v 29 Tzijtum anima ol ach ac'an servil. Masanil nación ol yaq'uem sb'a d'ayach. Yajal ol ach aj d'a yib'an̈ eb' yin̈tilal vin̈ uc'tac. Ol yaq'uem sb'a eb' d'ayach. Ol can scatab' Dios d'a yib'an̈ eb' chuc syutej sb'a d'ayach, palta ol yac' svach'c'olal d'a yib'an̈ eb' vach' syutej sb'a d'ayach, xchi vin̈.   
\p
\v 30 Axo yic ix lajvi yalancan masanil vach' lolonel chi' vin̈ d'a yib'an̈ vin̈aj Jacob chi', ato val yelta vin̈ chi' b'aj ayec' vin̈ smam chi', ix jax vin̈aj Esaú chi' juloj noc' chi'.  
\v 31 Ix sb'oan jun vael vin̈ te vach'. Ix lajvi chi' ix yic'anpaxb'at vin̈ d'a vin̈ smam chi', ix yalan vin̈ icha tic:  
\p —Q'uean̈ vaan mamin, tic in javi. Chi' noc' c'ultaquil noc' ix b'at vic'cot tic, tzalancan vach' lolonel chi' d'a vib'an̈, xchi vin̈ d'a vin̈ smam chi'.   
\p
\v 32 Axo ix sc'anb'an vin̈aj Isaac chi' icha tic:  
\p —¿Mach ach? xchi vin̈.  
\p —A in ton Esaú in, a b'ab'el unin in, xchi vin̈.   
\p
\v 33 Ix te sat sc'ol vin̈aj Isaac chi', ix och ijan vin̈ slucloni, ix yalan vin̈ icha tic:  
\p —¿Mach pax jun vin̈ ix b'at ic'ancot noc' d'a sb'ab'elal jun, ix yic'ancot jun vael chi' d'ayin? Toxo ix in va'i, ayic manto ach ja ach tic, yuj chi' toxo ix valcan in vach' lolonel d'a yib'an̈ vin̈ chi'. Toxonton a vin̈ ol chaan in vach'c'olal chi', xchi vin̈.   
\p
\v 34 Ayic ix yab'an vin̈aj Esaú tas ix yal vin̈ smam chi', ix el veq'uec'oc yav vin̈ yoq'ui, ix yalan vin̈ icha tic:  
\p —Alpax vach' lolonel d'a vib'an̈ mamin, xchi vin̈.   
\p
\v 35 Ix yalan vin̈aj Isaac chi' icha tic:  
\p —A vin̈ uc'tac ix ul in ixtanoc, toxo ix yic'b'at masanil vach' lolonel vin̈ ictaxon yaji, xchi vin̈.  
\p Axo ix tac'vi vin̈aj Esaú chi':   
\p
\v 36 Te vach' val ochnaccan Jacob d'a vin̈. Schaelalxo in yixtan vin̈ tic. D'a sb'ab'elal ix yiq'uec' in derecho vin̈ d'a yic in b'ab'el uninal, axo pax ticnaic syic'anpaxec' yaxilal vin̈ to victaxon yaj uuj. Mamin, ¿man̈xom val junocxo yaxil ix a c'ub'ejcan d'ayin? xchi vin̈.   
\p
\v 37 Ix yalan vin̈aj Isaac chi' d'a vin̈:  
\p —Ina ix vac' yopisio vin̈aj Jacob d'a ib'an̈, masanil eb' in̈tilal ol ochcan schecab'oc vin̈. An̈eja' toxo ix valcani to te vach' ol yac' ixim strigo vin̈ yed' svino. Man̈xalaj tas vach' ach vutan ach vuninal, xchi vin̈.   
\p
\v 38 Ix tevin̈ejoch vin̈aj Esaú chi' icha tic:  
\p —Mamin, ¿man̈xom val junoc vach' lolonel syal alancan d'a vib'an̈ jun? Alcan junocxo a vach' lolonel d'ayin, xchi vin̈.  
\p Ix elxi veq'uec'oc yav vin̈ yoq'ui.   
\p
\v 39 Yuj chi' ix yalan vin̈aj Isaac chi' d'a vin̈ icha tic:  
\q1 Te najat tzach elcan d'a sat lum luum yax sat yed' b'aj syac' n̈ab'.   
\q1
\v 40 An̈ej q'uen espada ol ac'och yipoc a c'ool, checab' ol ach ajcan d'a vin̈ uc'tac chi'. Axo yic ayxo ip jun, ol a col a b'a d'a vin̈, xchi vin̈.   
\s1 Ix el vin̈aj Jacob d'a vin̈aj Esaú  
\p
\v 41 Atax ta' ix chichoncanoch sc'ool vin̈aj Esaú d'a vin̈aj Jacob chi' yuj tas ix alchajcan d'a yib'an̈ vin̈ yuj smam chi'. Yuj chi' ix snaan vin̈aj Esaú chi' icha tic: Toxo ol cham vin̈ in mam tic, ol lajvoc chi' ol in milancham jun vuc'tac chi', xchi vin̈.   
\p
\v 42 Axo yic ix yab'an ix Rebeca tas van yalan vin̈aj Esaú chi', ix yavtancot vin̈aj Jacob chi' ix, ix yalan ix d'a vin̈ icha tic:  
\p —Ach vune', a vin̈aj Esaú vin̈ uc'tac, sgana vin̈ ol ach smilchamoc yic syaq'uec' spac vin̈ d'ayach.  
\v 43 Yuj val chi', ab' val tas svala': Elan̈ d'a tic, tzach b'atcan d'a Harán, tzach aj yed' vin̈aj Labán vin̈ in nulej.  
\v 44 Tzach cann̈ej yed' vin̈ junoc tiempoal masanto tz'ec' yoval sc'ool vin̈ uc'tac tic.  
\v 45 Axo yic ol sat d'a sc'ol vin̈, ol valanb'at ab'i, ichato chi' ol ach paxta. Max yal in c'ool to junn̈ej c'ual tzex cham e chavan̈il, xchi ix.   
\p
\v 46 Ix lajvi chi', ix yalan ix Rebeca d'a vin̈aj Isaac icha tic:  
\p —Tzin te cus yuj eb' ix hitita, eb' ix yetb'eyum vin̈aj Esaú tic. Yuj chi' tato syic'laj sb'a vin̈aj Jacob tic yed' junoc eb' ix hitita cajan d'a Canaán tic, vach' ama tato tzin chami, xchi ix.   
\c 28  
\p
\v 1 Yuj chi' ix avtajcot vin̈aj Jacob yuj vin̈aj Isaac chi', ix och ijan vin̈ yalancan vach' lolonel d'a yib'an̈ vin̈, ix yalancan jun checnab'il vin̈ d'a vin̈ icha tic: Malaj b'aq'uin̈ ol ic' junoc ix etb'eyum d'a scal eb' ix aj Canaán tic.  
\v 2 A d'a yol yic Padán-aram d'a spat vin̈ a mam icham aj Betuel tzach b'ati, tzic' a b'a yed' junoc eb' ix yisil vin̈aj Labán, snulej ix a nun.  
\v 3 Axo Dios Syal Yuj Masanil, ol yac' svach'c'olal d'a ib'an̈, man̈ jantacoc ol aj sb'isul in̈tilal. A d'a scal eb' in̈tilal chi' tzijtum nación ol pitzvoc.  
\v 4 Ol yac' svach'c'olal Dios d'ayach yed' masanil eb' in̈tilal icha ix aj yac'ancan sti' yac'an d'a vin̈aj Abraham vin̈ co mam, yic vach' ol och jun luum b'aj ayon̈ ec' tic icoc. A val Dios chi' aljinaccan d'a vin̈ co mam chi', xchi vin̈aj Isaac d'a vin̈aj Jacob chi'.   
\p
\v 5 Ix lajvi chi', ix checchajcanb'at vin̈aj Jacob yuj vin̈aj Isaac d'a Padán-aram. Ix b'atcan vin̈ d'a spat vin̈aj Labán, yuninal vin̈aj Betuel arameo, snulej ix Rebeca, ix snun vin̈ yed' vin̈aj Esaú.   
\s1 Ix och junxo yetb'eyum vin̈aj Esaú  
\p
\v 6 Axo ix yab'an vin̈aj Esaú to ix yal vach' lolonel vin̈aj Isaac d'a yib'an̈ vin̈aj Jacob, ix schecanpaxb'at vin̈ d'a Padán-aram yic tz'och ix yetb'eyum vin̈ ta'. Ix yab'an vin̈ to ayic ix yalan vach' lolonel vin̈aj Isaac chi' d'a vin̈, ix yalan vin̈ to max yal yic'lan sb'a vin̈ yed' eb' ix aj Canaán chi'.  
\v 7 Ix sc'anab'ajej vin̈aj Jacob sb'atcan d'a Padán-aram icha ix aj yalan vin̈ smam yed' ix snun.  
\v 8 Icha chi' ix aj snachajel yuj vin̈aj Esaú to a vin̈ smam vin̈ chi' max scha sc'ol eb' ix aj Canaán vin̈.  
\v 9 Yuj chi', ix b'at vin̈ yil vin̈aj Ismael aton vin̈ yuc'tac vin̈ smam vin̈ chi'. Ix yic'an jun ix yisil vin̈aj Ismael chi' vin̈, Mahalat sb'i ix, ix och ix yetb'eyumoc vin̈ yed' eb' ix aytaxoneq'ui. A ix Mahalat chi' ay jun vin̈ snulej ix scuchan Nebaiot.   
\s1 Ix sch'ox sb'a Dios d'a vin̈aj Jacob  
\p
\v 10 Ayic ix el vin̈aj Jacob d'a Beerseba, ix b'at vin̈ d'a sb'eal Harán.  
\v 11 Ix c'och vin̈ d'a jun lugar, yujto toxo ix em c'u, yuj chi' ata' ix vaycan vin̈ d'a jun ac'val chi'. Ayic toxo svay vin̈, ix yic'ancot jun q'ueen vin̈ sc'an̈ jolomoc, ix ec' jichan vin̈.  
\v 12 A d'a jun ac'val chi', ix och jun svayich vin̈, ix yilan vin̈ to ay jun b'e icha c'ooch. Schaq'ue d'a sat lum tic, masanto sq'uec'och d'a satchaan̈. Ix yilan vin̈ to a eb' yángel Dios sq'uei, tz'emta eb' d'a jun b'e chi'.  
\v 13 Ix yilanpax vin̈ to a Jehová lin̈anec' b'aj sq'uec'och jun b'e chi', ix yalan icha tic: A in ton Jehová sDiosal in vin̈ a mam icham aj Abraham yed' vin̈aj Isaac a mam. Ol vac' jun lum b'aj jichan ach ec' tic d'ayach yed' d'a masanil eb' in̈tilal.  
\v 14 A in̈tilal chi' man̈ jantacoc ol aj sb'isul icha spococal lum luum. Ol pucaxcanb'at eb' d'a stojolal b'aj sjavi c'u yed' b'aj tz'em c'u, d'a stojolal norte yed' d'a sur. Masanil nación d'a yolyib'an̈q'uinal tic, ol scha svach'ilal eb' uuj yed' pax yuj in̈tilal.  
\v 15 Ayinn̈ej och ed'oc, ol ach in tan̈vejn̈ej b'aj ol ach b'atoc, ol ach vic'an meltzaj d'a jun lum tic junelxo. Man̈ ol ach vactejcanlaj, palta ol vaq'uelc'och b'aj ix vac' in ti' d'ayach, xchi.   
\p
\v 16 Ayic ix el svayan̈ vin̈, ix snaan vin̈ icha tic: D'a val yel ayec' Jehová d'a jun lugar tic, man̈ vojtacoclaj, xchi vin̈.  
\v 17 Ix xiv chaan̈ vin̈, ix snaan vin̈: Te ay smay jun lugar tic, spat Dios yaji, spuertail pax satchan̈ yaji, xchi vin̈.   
\p
\v 18 Ayic ix sacb'i d'a junxo c'u, ix pet q'ue vaan vin̈, ix yic'ancot q'uen q'ueen ix yac'och vin̈ sc'an̈ jolomoc chi, ix yac'ancanq'ue lin̈an q'uen vin̈, ix can q'uen yecheloc, ix secanq'ue aceite vin̈ d'a yib'an̈ q'ueen.  
\v 19 A d'a jun lugar chi', ata' ay jun chon̈ab' yictax peca', Luz sb'i, axo vin̈aj Jacob ix q'uexan sb'i, ix yac'an vin̈ scuch Betel.\f 28.19 \fr 28:19 \ft A d'a hebreo a Betel syalec'ochi “Spat Dios”.\f*   
\p
\v 20 Ata' ix yac'can sti' vin̈aj Jacob, ix yalan vin̈ icha tic: Tato a Dios ol in tan̈vanoc, ol ochn̈ej ved'oc b'aj van in b'at tic, ol yac'n̈ej in vael yed' in pichul,  
\v 21 vach' in c'ool ayic ol in meltzajpaxcot d'a spat in mam, tato icha chi' a Jehová tic ol och in Diosaloc.  
\v 22 A b'aj ix vavejcan q'uen q'ueen tic, icha spat Dios tz'ajcani, ol viq'uel sdiezmoal masanil tas ol yac' d'ayin, ol vac'an d'ay, xchi vin̈aj Jacob chi'.   
\c 29  
\s1 Ix c'och vin̈aj Jacob d'a Harán  
\p
\v 1 Icha chi' ix aj sb'atcan vin̈aj Jacob, ix c'ochcan vin̈ d'a slum eb' vin̈ cajan d'a stojolal b'aj sjavi c'u.   
\p
\v 2 Ayic ix c'och vin̈ ta', ix yilanb'at jun a' uc'b'ila' vin̈. A d'a slac'anil a' chi', ayec' ox uman̈ noc' calnel, yujto a a' syuc' noc', ay jun nivan q'uen ayoch smaculoc sti' a'.  
\v 3 Ayic smolb'an sb'a masanil noc' calnel chi' ta', axo eb' vin̈ stan̈van noc' tz'ic'anel q'uen smacul sti' a' chi', syac'an a' eb' vin̈ yuc' noc', slajvi chi' smacanxican sti' a' eb'.  
\v 4 Ix sc'anb'an vin̈ d'a eb' tan̈vum calnel chi' icha tic:  
\p —¿B'ajtil ayex ex vetanimail? xchi vin̈.  
\p —A d'a Harán ayon̈, xchi eb' vin̈.   
\p
\v 5 —¿Eyojtac am vin̈aj Labán yixchiquin vin̈aj Nacor? xchi vin̈.  
\p —Cojtacton vin̈, xchi eb'.   
\p
\v 6 —¿Vach' am sc'ol vin̈ eyila'? xchi vin̈.  
\p —Vach' sc'ol vin̈. Ina a ix Raquel yisil vin̈ van scot yed' noc' scalnel chi', xchi eb' vin̈.   
\p
\v 7 Ix yalan vin̈aj Jacob chi' d'a eb' vin̈:  
\p —Ayto c'u, ¿tas yuj man̈ ton̈ejoc tzeyac' yuc'a' noc' e calnel tic, tze tan̈van va jab'ocxo noc'? xchi vin̈ d'a eb' vin̈.   
\p
\v 8 Ix yalan eb' vin̈:  
\p —Max yal-laj, yovalil sco tan̈vej smolb'an sb'a noc' smasanil, ichato chi' ol quic'anel q'uen nivan smacul sti' a' tic, yic syal yuc'an a' noc' smasanil, xchi eb'.   
\p
\v 9 Vanto slolon vin̈aj Jacob chi' yed' eb' vin̈, ix ja ix Raquel yed' noc' yic vin̈ smam, yujto a ix stan̈van noc'.  
\v 10 Ayic ix yilan vin̈ sja ix yed' noc' yic vin̈ smam chi', aton vin̈ snulej ix snun vin̈, elan̈chamel ix b'at lemnaj vin̈, ix yic'anel q'uen smacul sti' a a' chi' vin̈, ix yac'an yuc' a' noc' calnel chi' vin̈.  
\v 11 D'a elan̈chamel ix yac'an stzatzil sc'ol ix Raquel chi' vin̈, ix tz'ub'elta sti' ix vin̈, ix oc'q'ue vin̈.  
\v 12 Ix och ijan vin̈ yalan icha tic: Yune' in ix Rebeca, ix yanab' vin̈ a mam, xchi vin̈. Axo ix yab'an ix Raquel icha chi', ix b'at lemnaj ix yal d'a vin̈ smam chi'.   
\p
\v 13 Axo ix yab'an vin̈aj Labán sb'inaj vin̈aj Jacob yune' yanab', ix b'at lemnaj vin̈ schacot vin̈. Ix och lac'naj vin̈ d'a vin̈, ix tz'ub'anelta sti' vin̈, ix yic'anb'at vin̈ vin̈ d'a spat chi'. Ix och ijan vin̈aj Jacob chi' yalani tas ix aj scoti.  
\v 14 Ix yalan vin̈aj Labán chi' d'a vin̈ icha tic: Val yel te a on̈to och ed'oc, xchi vin̈.  
\s1 Ix can vin̈aj Jacob scaj ix Raquel  
\p Jun ujal ix can vin̈ yed' vin̈aj Labán chi'.  
\v 15 Ayic ix ec' jun uj chi', ix yalan vin̈aj Labán chi' d'a vin̈ icha tic:  
\p —A ticnaic vach'chom ayto cuj co b'a, palta max yal-laj nab'an̈ej ol ach munlaj d'ayin. Al d'ayin jantac ol ach in tupu', xchi vin̈.  
\v 16 Ay chavan̈ yisil vin̈aj Labán chi': A ix b'ab'el, Lea sb'i ix, axo ix schab'il Raquel.  
\v 17 A ix Lea chi', icha yilji taxon eb' ix ix yilji ix, an̈ej yol sat ix vach' yilji. Axo pax ix Raquel jun, te vach' yilji sat ix yed' snivanil smasanil.  
\v 18 Axo vin̈aj Jacob chi', ix can sgana vin̈ d'a ix Raquel chi', yuj chi' ix yal vin̈ icha tic:  
\p —Tzin can uqueoc ab'il in caj ix Raquel, ix chab'il isil tic, xchi vin̈.   
\p
\v 19 Ix yalan vin̈aj Labán chi':  
\p —Canan̈, vach' ol vac' ix d'ayach, ¿tas gana ch'oc b'aj svac' ix? xchi vin̈.   
\p
\v 20 Icha chi' ix aj scajan uque' ab'il ix vin̈. Maj yab' vin̈ yec' jun tiempoal chi', yujto te ay sgana vin̈ d'a ix.  
\v 21 Axo yic ix ec' uque' ab'il chi', ix yalan vin̈ d'a vin̈aj Labán chi' icha tic:  
\p —A ticnaic, ix lajvi co trato yic tzin caj ix. Ac' ix vetb'eyumoc yic svic'an in b'a yed' ix, xchi vin̈.   
\p
\v 22 Axo vin̈aj Labán chi' ix avtancot masanil eb' cajan d'a slac'anil chi', ix yac'anoch sq'uin̈al snupnajel ix yisil vin̈ chi'.  
\v 23 Ayic toxo ix q'ue ac'val ix yic'ancot ix Lea vin̈aj Labán d'a vin̈aj Jacob chi', ix vay vin̈ yed' ix.  
\v 24 Ix ac'ji jun scriada ix yuj vin̈aj Labán chi', a ix chi' Zilpa sb'i ix.  
\v 25 Ayic ix sacb'i, ix yilanelta vin̈aj Jacob chi' to a ix Lea ix vay yed' vin̈, ix b'at yalan vin̈ d'a vin̈aj Labán chi' icha tic:  
\p —¿Tas yuj icha tic ix in utej? A ix Raquel ix in caj d'ayach, ¿tas yuj tzin ixtej? xchi vin̈.   
\p
\v 26 Ix yalan vin̈aj Labán chi' d'a vin̈ icha tic:  
\p —A co b'eyb'al d'a co cal tic, max yal-laj to a ix tzac'anto sb'ab'laj och vin̈ yetb'eyum d'a ix b'ab'el.  
\v 27 C'anab'ajejcan jun semana sq'uin̈ nupnajel yic ix Lea tic, ol ic'anpax ix Raquel chi' tato tzac' a ti' a cajan uqueocxo ab'il ix d'ayin, xchi vin̈aj Labán chi'.   
\p
\v 28 Ix schaan sc'ol vin̈aj Jacob jun lolonel chi'. Ix sc'anab'ajan jun semana q'uin̈ nupnajel vin̈ yed' ix Lea chi'. Ix lajvi chi', ix yac'anpax ix Raquel vin̈aj Labán chi' yic tz'och ix yetb'eyumoc vin̈.  
\v 29 Ix yac'anpax jun ix scriada ix Raquel chi' vin̈ aton ix Bilha.  
\v 30 Ix yic'lan sb'a vin̈aj Jacob yed' ix Raquel chi', yelxo val xajanab'il ix aj ix yuj vin̈ d'a yichan̈ ix Lea chi'. Yuj chi' uqueto ab'il ix scaj ix vin̈.   
\s1 Eb' yuninal vin̈aj Jacob  
\p
\v 31 Ayic ix yilan Jehová to chab'c'olab'il ix Lea chi', ix yac'an svach'c'olal d'a yib'an̈ ix yic tz'aj yune' ix. Axo pax ix Raquel, malaj yune' ix.  
\v 32 Axo ix Lea chi', ix och ix yab'ixal, ix alji jun yune' ix, Rubén\f 29.32 \fr 29:32 \ft A jun b'i scuch Rubén, a d'a hebreo syalelc'ochi “il jun vune'”.\f* ix yac' ix sb'iej, ix yalan ix: A Jehová ix yila' to paticab'il in el yuj vin̈ vetb'eyum, axo ticnaic xajan ol in yil vin̈, xchi ix.   
\p
\v 33 Ix lajvi chi' ix alji junxo yune' ix, Simeón\f 29.33 \fr 29:33 \ft A jun b'i scuch Simeón, a d'a hebreo lajan yalji yed' jun lolonel “syab'i”.\f* ix yac' ix sb'iej, ix yalan ix icha tic: Ix yab' Jehová to chab'c'olab'il vaji, yuj chi' ix yac' junxo vune' tic, xchi ix.   
\p
\v 34 Ix aljipax junxo yune' ix, Leví\f 29.34 \fr 29:34 \ft A jun b'i scuch Leví, a d'a hebreo lajan yalji yed' jun lolonel “junxon̈ej tz'aji”.\f* ix yac' ix sb'iej, ix yalan ix: A ticnaic junxon̈ej ol aj vin̈ vetb'eyum tic ved'oc, yujto oxvan̈xo vune' yed' vin̈, xchi ix.   
\p
\v 35 Ix alji junxo yune' ix, Judá\f 29.35 \fr 29:35 \ft A jun b'i scuch Judá, a d'a hebreo lajan yalji yed' jun lolonel “tz'ic'jichaan̈”.\f* ix yac' ix sb'iej, ix yalanpax ix: A ticnaic, svic'chaan̈ sb'i Jehová, xchi ix. Axon̈ej chi', ix och vaan yilan sat unin ix.   
\c 30  
\p
\v 1 Axo ix Raquel chi' ix pitzvichaan̈ ajc'olal d'a spensar ix, ix och ix ajc'olal d'a ix Lea chi' yujto malaj yune' ix, ix yalan ix d'a vin̈ yetb'eyum chi' icha tic:  
\p —Ac' vune'. Tato maay, tic tzin chami, xchi ix.   
\p
\v 2 Yuj chi' ix cot yoval vin̈aj Jacob, ix yalan vin̈ d'a ix icha tic:  
\p —¿Tocval Dios in? A Dios chi' max ac'anlaj une' chi', xchi vin̈.  
\v 3 Ix yalanxi ix d'a vin̈:  
\p —Vayan̈ yed' ix in criada Bilha, ayic ol aljoc yune' ix chi', icha val vune' ol ajoc, xchi ix.   
\p
\v 4 Ix yac'an ix scriada ix chi' d'a vin̈, ix yic'lan sb'a vin̈ yed' ix.  
\v 5 Axo ix alji jun yune' ix Bilha chi',  
\v 6 ix yalan ix Raquel icha tic: Dan\f 30.6 \fr 30:6 \ft A jun b'i scuch Dan, a d'a hebreo syalelc'ochi “sch'olb'itaji”.\f* ol sb'iej vin̈ unin tic, yujto ix yab' in lesal Dios, ix in sch'olb'itani, yuj chi' ix yac' jun unin tic d'ayin, xchi ix.   
\p
\v 7 Ix lajvi chi', ix alji junxo yune' ix Bilha yed' vin̈aj Jacob chi'.  
\v 8 Ix yalanxi ix Raquel chi': A jun unin tic Neftalí\f 30.8 \fr 30:8 \ft A jun b'i scuch Neftalí, a d'a hebreo lajan yalji yed' jun lolonel “telajb'ail”.\f* ol sb'iej, yujto ix in telaj in b'a yed' ix in nulej ix Lea, axo ticnaic ix can ix yalan̈ vuuj, xchi ix.   
\p
\v 9 Axo yic ix yilan ix Lea to man̈xalaj yune' ix, ix yac'anpax ix scriada ix, aton ix Zilpa d'a vin̈aj Jacob chi'.  
\v 10 Ix alji jun yune' ix yed' vin̈.  
\v 11 —Vach' vico' yuj chi' Gad\f 30.11 \fr 30:11 \ft A jun b'i scuch Gad, a d'a hebreo syalelc'ochi “vach' vico'”.\f* svac' sb'iej vin̈ unin tic, xchi ix Lea chi'.   
\p
\v 12 Ix lajvi chi', ix alji junxo yune' ix Zilpa chi' yed' vin̈aj Jacob chi'.  
\v 13 Ix yalanpax ix Lea chi' icha tic: Te tzalajc'olal vico', axo eb' ix vetixal ol alanoc to ay in tzalajc'olal, yuj chi' Aser\f 30.13 \fr 30:13 \ft A jun b'i scuch Aser, a d'a hebreo syalelc'ochi “tzalajc'olal”.\f* ol sb'iej vin̈ unin tic, xchi ix.   
\p
\v 14 Ay jun c'u ix b'at vin̈aj Rubén b'eyelec' d'a caltac te', ayic van sjochchaj ixim trigo. Ata' ix ilchaj juntzan̈ sat an̈c'ultac yuj vin̈ to sloji, mandrágora\f 30.14 \fr 30:14 \ft Syac'och eb' anima d'a sc'ool tato a eb' ix ix max unevilaj sloan sat an̈ mandrágora tob' tz'alji yune' eb' ix.\f* sb'i. Ix yic'anb'at an̈ vin̈ d'a ix Lea, aton ix snun vin̈. Axo yic ix yilan an̈ ix Raquel chi', ix yalan ix d'a ix Lea icha tic:  
\p —Tzin tevi d'ayach to tzac' junoc an̈ mandrágora ix yic'cot vin̈ une' chi' d'ayin, xchi ix.   
\p
\v 15 Ix yalan ix Lea chi' icha tic d'a ix:  
\p —¿Tom man̈ c'ocb'iloc ix iq'uec' vin̈ vetb'eyum, axo ticnaic, snib'ej a c'ol tza c'anec' an̈ mandrágora ix yic'cot vin̈ vune' tic? xchi ix.  
\p —Ac' an̈ d'ayin, tato icha chi' syal svay vin̈aj Jacob ed'oc d'a jun ac'val tic, xchi ix Raquel chi'.   
\p
\v 16 Axo yic van sq'uic'b'i ix jax vin̈aj Jacob d'a smunlajel, ix b'at ix Lea schacot vin̈, ix yalan ix d'a vin̈ icha tic:  
\p —A ticnaic ol ach vay ved'oc, d'a val yel ix vac' an̈ mandrágora ix yic'cot vin̈ vune' d'a ix in nulej ix Raquel a tojoloc, xchi ix.  
\p Yuj chi' ix vay vin̈aj Jacob chi' yed' ix d'a jun ac'val chi'.  
\v 17 A Dios ix ab'an slesal ix, yuj chi' ix alji junxo yune' ix yed' vin̈, yoil uninxo.  
\v 18 Ix yalan ix: Isacar\f 30.18 \fr 30:18 \ft A jun b'i scuch Isacar, a d'a hebreo lajan yalji yed' jun lolonel “spac”.\f* ol sb'iej vin̈ unin tic, yujto ix spactzitej Dios d'ayin, yujto ix vac' ix in criada d'a vin̈ vetb'eyum, xchi ix.   
\p
\v 19 Ix lajvi chi', ix alji junxo yune' ix yed' vin̈aj Jacob chi', aton svaquil unin eb'.  
\v 20 Ix yalan ix: Ix yac' Dios jun silab' man̈xo jantacoc svach'il d'ayin, yuj chi' ol in sxajanej vin̈ vetb'eyum tic. Svaquilxo jun unin tic svil yed' vin̈, yuj chi' Zabulón\f 30.20 \fr 30:20 \ft A jun b'i scuch Zabulón, a d'a hebreo lajan yalji yed' jun lolonel “xajanab'il”.\f* ol sb'iej, xchi ix.  
\v 21 Yicxo slajvub'al ix yilan sat jun ix unin ix, Dina ix yac' ix sb'iej.   
\p
\v 22 Axo ix Raquel chi', ix nachajcot ix yuj Dios, ix ab'ji slesal ix yuuj, ix javi yune' ix.  
\v 23 Ayic ix alji jun sb'ab'el unin ix, ix yalan ix: A in q'uixvelal, toxo ix yiq'uel Jehová, yujto toxo ix yac' jun vune' tic.  
\v 24 Tzoc val el d'a sc'ool syac'pax junocxo vune', xchi ix. Yuj chi' José\f 30.24 \fr 30:24 \ft A jun b'i scuch José, a d'a hebreo lajan yalji yed' jun lolonel “tz'ac'ji stz'acub'”.\f* ix sb'iej jun unin chi' yuj ix.   
\s1 Ix och oval d'a scal vin̈aj Jacob‘R’yed' vin̈aj Labán  
\p
\v 25 Ayic toxo ix alji vin̈aj José, ix yalan vin̈aj Jacob d'a vin̈aj Labán icha tic:  
\p —A ticnaic, cha in pax d'a in chon̈ab'.  
\v 26 Ac' eb' vuninal yed' eb' ix vetb'eyum, c'ocb'ilocxob' in cajan eb' ix d'ayach, smojxo val tzin paxi. Ojtac val tas ix aj in munlaj d'ayach, xchi vin̈.   
\p
\v 27 Axo ix yalan vin̈aj Labán chi' d'a vin̈ icha tic:  
\p —Maay, tzin tevi d'ayach to vach'n̈ej ajec' ved'oc, yujto ix in naeli to uujn̈ej ay svach'c'olal Jehová d'a vib'an̈.  
\v 28 Al d'ayin jantac val tzach in tupu', xchi vin̈aj Labán chi'.   
\p
\v 29 Ix yalanxi vin̈aj Jacob chi':  
\p —Ojtac val tas ix aj in munlaj ed'oc yed' tas ix aj vilan noc' a molb'etzal noc' tic.  
\v 30 Ojtac to jayvan̈n̈ej noc' a molb'etzal noc' tic ayic in janac, axo ticnaic toxo ix q'uib' sb'isul noc'. Atax val yic in janac chi' syamannacoch Jehová yac'an svach'c'olal d'a ib'an̈. Axo ticnaic, ¿b'aq'uin̈ ol in chael yich vilan vic yed' eb' ix vetb'eyum tic yed' eb' vuninal? xchi vin̈.   
\p
\v 31 —¿Jantac a tojol tza c'ana'? xchi vin̈aj Labán chi'.  
\p —Malajocab' in tojol tzac'a', an̈ejto svil jab'ocxo noc' a calnel tic, tato ol scha a c'ol tas ol vala'.  
\v 32 Cha in och d'a scal noc' a calnel yed' noc' a chiva ticnaic, yic tzin sic'anel masanil noc' tz'ib'iltac, noc' jasquiltac stz'ib'ul, noc' yunetac q'uiq'uic'. A noc' chi' ol och in tojoloc.  
\v 33 Yuj chi' jun, ayic tzach c'och il noc' a noc' chi', noc' svic' in tojoloc chi', icha chi' ol aj ilancot in tojolal. Tato a d'a scal noc' vic chi' ay noc' chiva, ma noc' calnel chi' man̈ tz'ib'iltacoc, mato man̈ q'uiq'uic'oc, van ach velc'an syal chi', xchi vin̈.   
\p
\v 34 —Vach'ocab'i. Scha in c'ol tas tzal chi', xchi vin̈aj Labán chi'.   
\p
\v 35 An̈ejtona' d'a jun c'ual chi' ix sic'anel masanil noc' mam chiva tz'ib'iltac vin̈aj Labán chi' yed' noc' jasquiltac stz'ib'ul, noc' nun chiva soman jab'oc saquil yed' masanil noc' calnel q'uiq'uic' yilji, ix yac'an noc' vin̈ d'a eb' yuninal.  
\v 36 Ix yic'anb'at noc' eb' yuninal vin̈ chi' d'a najat, oxe' c'ual stec'nab'il b'aj ix can vin̈aj Jacob chi'. Ix cann̈ej vin̈ stan̈vej juntzan̈xo noc' scalnel vin̈aj Labán chi'.   
\p
\v 37 Elan̈chamel ix sna vin̈aj Jacob chi', ix stzepel sc'ab'tac te te' scuch álamo vin̈, te' almendro yed' te' castaño. Tz'ib'iltac ix yutej te' vin̈ sjosan stz'umal. Ay sac yed' q'uiq'uic' ix aj yilji te' yuj vin̈.  
\v 38-39 Ix yac'anoch juntzan̈ te' c'ab'tac te' chi' vin̈ d'a yichan̈ noc' calnel chi', b'aj syuc'a' noc', aton ta' stajni noc'. D'a yichan̈ noc' aypaxoch te te' tz'ib'iltac yilji chi', yuj chi' ayic tz'aj yune' noc', tz'ib'iltac yilji yune' noc' chi'.  
\v 40 A masanil noc' tz'ib'iltac tz'aj chi', ix sic'canel noc' vin̈ d'a scal noc' yic vin̈aj Labán chi'. Icha chi' ix yutej vin̈ sic'anel noc' scalnel chi' d'a scal noc' yic vin̈aj Labán chi'.  
\v 41 Masanil noc' te vach', ayic stajni noc', syac'anoch te te' vin̈aj Jacob chi' d'a yichan̈ noc' b'aj xid'ec' noc' yuc'a', yic vach' syil te te' chi' noc' ayic stajni noc' chi'.  
\v 42 Axo yic sjavi noc' yatac val ay, max yaq'uem te te' chi' vin̈ d'a yichan̈ noc'. Yuj chi', a noc' tz'ontac yic vin̈aj Labán chi', axo noc' vach' yic vin̈aj Jacob chi'.  
\v 43 Icha chi' ix aj yoch vin̈aj Jacob chi' b'eyumal. Man̈ jantacoc noc' svacax vin̈, noc' scalnel vin̈ yed' noc' schiva vin̈. Man̈ jantacoc noc' scamello vin̈ yed' noc' sb'uru vin̈ yed' pax eb' vin̈ schecab' vin̈ yed' eb' ix schecab' vin̈.   
\c 31  
\s1 Ix sna vin̈aj Jacob‘R’tas ol aj yel d'a vin̈aj Labán  
\p
\v 1 Ayic ix yab'an vin̈aj Jacob to a eb' vin̈ yuninal vin̈aj Labán, vanxo yalanq'ue eb' vin̈ icha tic: B'eyumxo vin̈aj Jacob tic yuj jantac tas ix yiq'uec' d'a vin̈ co mam, xchi eb' vin̈.  
\v 2 Ix nachajel yuj vin̈aj Jacob chi' to man̈xo vach'oc snaan vin̈aj Labán chi' d'a spatic icha d'a yalan̈taxo.  
\v 3 Axo Jehová ix alan d'a vin̈ icha tic: Meltzajan̈ d'a slum a mam icham b'aj ayec' eb' a c'ab' oc, ol in b'atn̈ej ed'oc, xchi d'a vin̈.   
\p
\v 4 Ix lajvi chi' ix yac'anb'at sti' vin̈ d'a eb' ix yetb'eyum, aton ix Raquel yed' ix Lea, yic vach' scot eb' ix, sja eb' ix b'aj stan̈vi calnel vin̈.  
\v 5 Ayic ix ja eb' ix, ix yalan vin̈ d'a eb' ix:  
\p —Ex vetb'eyum, a ticnaic toxo ix vila' to a vin̈ e mam, chucxolaj in yilan vin̈, man̈ ichoc d'a yalan̈taxo, palta a sDiosal vin̈ in mam, ayn̈ej val och ved'oc.  
\v 6 A ex tic eyojtac val to ix in munlaj d'a vin̈ e mam d'a svach'ilal d'a smasanil in c'ool.  
\v 7 Axo vin̈ icha val to tzin yixtej vin̈, lajun̈elxo ix sq'uex in tojol vin̈, palta a Dios jun, max in xcha ixtajoc.  
\v 8 Ayic ix yalan vin̈ e mam chi': Ol ach in tup d'a noc' calnel, noc' tz'ib'iltac, xchi vin̈, axo yic ix alji yune' noc', nab'a tz'ib'iltac yune' noc' ix alji. Ayic ix yilan vin̈ to icha chi', ix yalanxi vin̈: A noc' jasquiltac stz'ib'ul ol vac' a tojoloc, xchi vin̈, axo ix alji yune' noc', nab'a jasquiltac stz'ib'ul noc' yune' tz'alji.  
\v 9 Icha chi' ix aj yic'jiec' noc' smolb'etzal noc' vin̈ e mam chi' yuj Dios, ix yac'an d'ayin.   
\p
\v 10 A junel ay jun in vayich, a ix vilani to van stajni noc'. Ix vilani to a noc' mam chiva ix tajni yed' noc' nunab'il chi', nab'a tz'ib'iltac noc', ay pax noc' jasquiltac stz'ib'ul.  
\v 11 Axo d'a jun in vayich chi', ix in yavtej Jun yángel Dios, ix in tac'vi d'ay: Oy, ina vajec' tic, xin chi d'ay.  
\v 12 Ix yalan d'ayin icha tic: Scham val ilani to a noc' smam stajni yed' noc' snun, tz'ib'iltac noc', jasquiltac pax stz'ib'ul noc', yujto ix vil masanil tas ix ach utaj yuj vin̈aj Labán.  
\v 13 A in Dios in tic, ix in ch'ox in b'a d'ayach d'a Betel, b'aj ix a seccanq'ue aceite d'a yib'an̈ q'uen q'ueen ix ac'canq'ue lin̈an, aton b'aj ix ac'can a ti' d'ayin. A ticnaic, actejcan jun lugar tic, tzach pax d'a a luum b'aj aljinac ach, xchi Dios d'ayin, xchi vin̈aj Jacob chi' d'a eb' ix yetb'eyum chi'.   
\p
\v 14 Ix tac'vi ix Raquel yed' ix Lea chi' d'a vin̈ icha tic:  
\p —A on̈ tic, man̈xo jab'oc tas ol quic' d'a vin̈ co mam.  
\v 15 Yujto icha comon anima caj d'a vin̈. Ina ix on̈ schon̈el vin̈, ix slajanel co tojol chi' vin̈, aton ix ac' d'a vin̈ yic ix quic'lan co b'a ed'oc.  
\v 16 D'a val yel masanil b'eyumal ix yiq'uec' Dios d'a vin̈ co mam chi', quicxo yed' eb' cune'. Yuj chi' jun, masanil tas toxo ix yal Dios d'ayach, yic'ocab'i, xchi eb' ix.   
\s1 Ix el vin̈aj Jacob d'a Padán-aram  
\p
\v 17-18 Ix yac'an lista sb'a vin̈aj Jacob yic spaxta vin̈ d'a Canaán b'aj ayec' cajan vin̈ smam vin̈, aton vin̈aj Isaac. Ix yac'anq'ue eb' yuninal vin̈ yed' eb' ix yetb'eyum vin̈ d'a yib'an̈ noc' camello. Ix yic'ancot masanil tastac vin̈, ix b'at vin̈ yed' masanil noc' noc' ix yic' d'a spatic smunlajel d'a Padán-aram chi'.  
\v 19 Yacb'an ayb'at vin̈aj Labán chi' d'a junxo lugar joxoj calnel, axo ix Raquel ix elc'ancot sdiosal vin̈ ayoch d'a yol spat.  
\v 20 An̈eja' d'a jun tiempoal chi' ix el vin̈aj Jacob d'a elc'altac, majxo yalcan quilcob'a vin̈ d'a vin̈aj Labán arameo chi'.  
\v 21 Icha chi' ix aj yic'ancot masanil tastac vin̈. D'a elan̈chamel ix ec'ta vin̈ b'aj ay a' nivan Éufrates, ix cotn̈ej vin̈ d'a yichan̈ masanto ix javi vin̈ d'a juntzan̈ tzalquixtac d'a yol yic Galaad.   
\s1 Ix cot vin̈aj Labán d'a spatic vin̈aj Jacob  
\p
\v 22 Schab'jialxo scot vin̈aj Jacob chi', ix yab'an vin̈aj Labán to ix cot vin̈.  
\v 23 Axo vin̈aj Labán chi' ix ic'ancot eb' sc'ab' yoc yed'oc, ix cot eb' syam vin̈. Yicxo svac'jial chi' ix javi eb' d'a spatic vin̈ d'a juntzan̈ tzalquixtac d'a yol yic Galaad.  
\v 24 A d'a jun ac'val chi', ix sch'ox sb'a Dios d'a vin̈aj Labán chi' d'a svayich. Ix yalan Dios d'a vin̈ icha tic: Scham val a naani tas ol al d'a vin̈aj Jacob chi'. Man̈ comonoc ol ach lolonoc, xchi d'a vin̈.   
\p
\v 25 Axo d'a junxo c'u, ix yamchaj vin̈aj Jacob yuj vin̈aj Labán chi' d'a tzalquixtac d'a yol yic Galaad, d'a scampamento vin̈. Ata' ix sb'opax scampamento vin̈aj Labán chi' yed' eb' vin̈ yed'nac chi'.  
\v 26 Ix och ijan vin̈aj Labán chi' yalanoch d'a sat vin̈aj Jacob chi' icha tic:  
\p —¿Tas ix a c'ulej? ¿Tas yuj ix in ac'can musansatil? Elelalxon̈ej ix utej ic'ancot eb' ix visil, ichato d'a scal oval ix yamchaj eb' ix uuj.  
\v 27 Majxo alcan jab'oc d'ayin. Man̈xo jab'oc ix vab'i, tato maay, ix am ex in taq'uejcot d'a tzalajc'olal, ix am och son yed' yunetac tan̈b'il yed' arpa ayic ex coti.  
\v 28 Maj in tz'ub'canelta sti' eb' ix visil yed' eb' vin̈ vi in chiquin. Ichato malaj jab'oc a pensar, yuj chi' icha chi' ix utej a b'a.  
\v 29 A in tic syal vac'an chucal d'ayex, tato syal in c'ool, palta a q'uiq'ui d'ac'val ix sch'ox sb'a sDiosal vin̈ a mam d'ayin, ix yalani: Scham val a naani tas ol al d'a vin̈aj Jacob chi'. Man̈ comonoc tzach loloni, xchi d'ayin.  
\v 30 Tato tza te naejb'at b'aj ay vin̈ a mam, yuj chi' icha chi' ix a c'ulej, palta ¿tas yuj ix elq'uejcot juntzan̈ in diosal? xchi vin̈aj Labán chi'.   
\p
\v 31 Ix tac'vi vin̈aj Jacob chi' icha tic:  
\p —Ix in el d'ayach d'a elc'altac yujto ix in xivi. A ix aj in naani, talaj tzac' pural ic'ancanec' eb' ix isil tic d'ayin.  
\v 32 Tato a junoc eb' ayec' d'a tic b'aj ayec' a diosal chi', syaln̈ej schami. A eb' ayec' qued'oc tic syal yac'an testigoal eb'. Say ila', tato ay jab'oc a tastac ix vic'coti, syal ic'anpaxoc, xchi vin̈aj Jacob chi'.  
\p Palta man̈ yojtacoc vin̈aj Jacob chi' tato a ix Raquel ix elc'ancot sdiosal vin̈ smam chi'.   
\p
\v 33 Ix ochb'at vin̈aj Labán d'a yol smantiado vin̈aj Jacob chi', ix ochpax vin̈ d'a smantiado ix Lea yed' d'a yic eb' ix chavan̈ criada, palta malaj tas ix ilchaj yuj vin̈. Ix lajvi yelta vin̈ d'a yol smantiado ix Lea chi', ix ochxi vin̈ d'a yic ix Raquel.  
\v 34 Axo ix ix c'ub'an el juntzan̈ yechel chi' d'a yalan̈ stz'um noc' camello, ix emcan c'ojan ix d'a yib'an̈. Ix ec'chaj vin̈aj Labán say d'a masanil mantiado, palta maj ilchajlaj sdiosal vin̈ chi' yuuj.   
\p
\v 35 Ix yalan ix Raquel d'a vin̈ icha tic:  
\p —Mamin, mocab' cot oval d'ayin, yujto max yal-laj in q'ue van d'a ichan̈, yujto a ticnaic ya'ay in yuj sb'isul uj, xchi ix, ton̈ej ix tz'ac yal ix.  
\p Axo vin̈aj Labán jun, ix ec'chaj vin̈ say sdiosal chi', palta maj ilchajlaj.  
\v 36 Yuj chi' ix cot yoval vin̈aj Jacob, ix yalan vin̈:  
\p —¿Tas val in mul ix och d'ayach? ¿B'ajtil ay in mul chi' yuj chi' tzac' val och d'a a c'ool in a sayaneq'ui?  
\v 37 Masanil in c'ael tza say ila', ¿tas junoc ic ix ilchaj uj ticnaic? Ch'ox d'a yichan̈ eb' vin̈ ed'nac tic yed' d'a yichan̈ pax eb' vin̈ ved'nac tic, yic vach' a eb' vin̈ syal yalani mach on̈ yel scala'.  
\v 38 A d'a 20 ab'il ix in munlaj ed'oc, malaj val junoc noc' a calnel, malaj val junoc noc' smam a chiva ix in chib'ati, malaj val noc' snun ton̈ej ix ec' sti'.  
\v 39 Malaj b'aj ix vic'cot jilipoc noc' a calnel ix chiji yuj noc' oques d'ayach, yujto a noc' satb'ati tzin tupoch noc' d'ayach. Vach'chom c'ualil ma d'ac'valil ix b'at noc' yuj elc'um, ina to ix a c'an stojol noc' d'ayin.  
\v 40 A d'a c'ualil, tzin te tz'a yuj c'ac', axo d'ac'valil, tzin potzel yuj siic, max ochlaj in vayan̈ tz'ec' ac'val.  
\v 41 20 ab'il ix in ec' ed'oc, palta ix vac'n̈ej techajoc. 14 ab'il ix in caj eb' ix isil tic, axo vaquexo ab'il jun, ix in munlaj yuj noc' a molb'etz, aton noc' ix ac' in tojoloc. Cotac scal ix in a q'uexan̈ tiej yuj in tojol.  
\v 42 Ta val man̈ ayoc och Dios ved'oc, aton sDiosal vin̈ in mam icham aj Abraham, aton Dios b'aj slesalvipax vin̈ in mam aj Isaac, val yel, malaj am jab'oc tas d'a yol in c'ab' tzin paxta. Palta a Dios ix ilan in yaelal yed' tas ix aj yelc'och in munlajel, yuj chi' aton ix ach cachanoch vaan q'uiq'ui d'ac'val chi'.   
\s1 Strato vin̈aj Jacob yed' vin̈aj Labán  
\p
\v 43 Ix yalan vin̈aj Labán d'a vin̈aj Jacob chi' icha tic:  
\p —Visil eb' ix tic, vi in chiquin pax eb' tic yed' noc' calnel tic, vic noc' smasanil. Masanil tas ayec' tic, vico'. Palta jun, ¿tasto val svutej eb' ix visil yed' yune' eb' ix?  
\v 44 Yuj chi', cotan̈ co b'o junoc co trato ticnaic yic ch'oxnab'il tz'ajcan d'a co cal co chavan̈il, xchi vin̈aj Labán chi'.   
\p
\v 45 Ix yic'ancot jun q'uen q'ueen vin̈aj Jacob chi', ix yac'anq'ue lin̈an q'uen vin̈ yic ch'oxnab'il tz'aj q'ueen.  
\v 46 Ix yalan vin̈ d'a masanil eb' schecab' icha tic:  
\p —Molb'ejec q'uen q'ueen, xchi vin̈.  
\p Masanil eb' ix molb'an q'ueen. Jun val juyan̈ ix yutej q'uen eb', ix va eb' d'a stz'ey q'ueen.  
\v 47 Ix yac'anoch vin̈aj Labán chi' sb'iej jun juyan̈ q'uen chi' d'a sti' eb' syala': Jegar Sahaduta\f 31.47 \fr 31:47 \ft A jun lolonel Jegar Sahaduta, a d'a arameo ay, axo pax d'a hebreo Galaad. A chab' lolonel tic lajan syalec'ochi. A syalelc'ochi “jun juyan̈ yic ch'oxnab'il”.\f* Axo pax vin̈aj Jacob chi' jun, Galaad ix yac' vin̈ scuch jun q'uen chi' d'a sti'.   
\p
\v 48 Ix lajvi chi' ix yalan vin̈aj Labán chi' icha tic:  
\p —A ticnaic, a jun juyan̈ q'ueen tic testigo tz'ajcan cuj co chavan̈il, xchi vin̈. Yuj chi' Galaad sb'i jun lugar chi'.  
\v 49 Mizpa\f 31.49 \fr 31:49 \ft A jun lolonel Mizpa, a d'a hebreo syalelc'ochi “ilvajum”.\f* ix sb'iejpaxi yujto ix yal vin̈aj Labán chi' icha tic:  
\p —A Jehová tzon̈ ilan co chavan̈il yic man̈xo ol yal quil-lan co b'a junjun on̈.  
\v 50 Tato ol ixtej eb' ix visil tic, mato ol a say juntzan̈ocxo eb' ix ol och etb'eyumoc, vach'chom malaj mach tz'ac'an testigoal, palta a Dios testigo, xchi vin̈.   
\p
\v 51 Ix yalanpax vin̈ d'a vin̈aj Jacob chi':  
\p —Ina q'uen b'ul q'uen tic yed' q'uen ix q'uecan lin̈an, aton val q'uen ix vac'can d'a co cal co nan̈al co chavan̈il.  
\v 52 A val q'uen tic tz'ac'an testigoal d'ayon̈ to man̈xo ol yal co c'axpitan jun mojon tic yic scac'an chucal d'ayon̈ junjun on̈.  
\v 53 Aocab' sDiosal vin̈aj Abraham a mam icham yed' pax sdiosal vin̈aj Nacor in mam icham, aocab' tzon̈ ilan co chavan̈il, xchi vin̈aj Labán chi'.  
\p Ix lajvi chi' ix yac'an sti' vin̈aj Jacob chi' d'a sb'i Dios, aton Dios b'aj syaq'uem sb'a vin̈aj Isaac, vin̈ smam vin̈.  
\v 54 Ix yac'an juntzan̈ silab' vin̈ d'a Dios d'a schon jun tzalan chi', ix yavtancot eb' ajun yed'oc chi' vael. Masanil eb' ix va'i, a d'a chon tzalan chi' ix ec' ac'val yuj eb'.   
\p
\v 55 Axo yic ix sacb'i d'a junxo c'u, ix q'ue vaan vin̈aj Labán chi', ix tz'ub'ancan sti' eb' yixchiquin vin̈ yed' eb' ix yisil vin̈, ix yalancan vach' lolonel vin̈ d'a yib'an̈ eb', ix meltzaj vin̈ d'a spat yed' eb' ajun yed'oc.   
\c 32  
\s1 Scha sb'a vin̈aj Jacob yed' vin̈aj Esaú  
\p
\v 1 Ix lajvi chi', ix b'eycot vin̈aj Jacob chi'. Axo ix aji, ix schalaj sb'a vin̈ yed' juntzan̈ eb' yángel Dios.  
\v 2 Ayic ix yilan eb' ángel chi' vin̈, ix yalan vin̈: Scampamento eb' yejército Dios jun tic, xchi vin̈. Yuj chi' Mahanaim\f 32.2 \fr 32:2 \ft Mahanaim, syalelc'ochi “chab' campamento”.\f* ix yac' vin̈ sb'iej jun lugar chi'.   
\p
\v 3 Ix schecancot juntzan̈ eb' schecab' vin̈ d'a lum Seir, d'a yol yic Edom, yic scot eb' yal d'a vin̈ yuc'tac vin̈, aton vin̈aj Esaú to vanxo scot vin̈ d'a yol b'e.   
\p
\v 4 Ix yalan vin̈ d'a eb' schecab' chi' icha tic: Alec d'a vin̈ vuc'tac aj Esaú icha tic: A vin̈ uc'tac aj Jacob syac'och sb'a vin̈ d'a yalan̈ a mandar. Tzeyalanpaxi to a yed' vin̈aj Labán ix in ec' jun tiempoal tic.  
\v 5 A ticnaic ay noc' in vacax, noc' in calnel, noc' in chiva, noc' in b'uru. Ay eb' vin̈ in checab' yed' eb' ix in checab'. Svalb'at jun ab'ix tic d'ayach mamin vuc'tac, yujto tzin nib'ej tzin och junc'olal ed'oc, xchicot vin̈aj Jacob, xe chi d'a vin̈.  
\v 6 Axo yic ix jax eb' vin̈ checab' chi', ix yalan eb' vin̈ d'a vin̈aj Jacob icha tic:  
\p —Toxo ix on̈ xid'ec' d'a vin̈ uc'tac, tic van sja vin̈ ul ach scha'a. Chan̈e' ciento val vinac yed'nac vin̈, xchi eb' vin̈ schecab' vin̈ chi'.   
\p
\v 7 Ayic ix yab'an juntzan̈ chi' vin̈aj Jacob chi', ix xiv chaan̈ vin̈, ix te och vin̈ ilc'olal. Ix lajvi chi' ix spojan b'at eb' anima vin̈ yed'nac. Cha macan̈ ix yutej vin̈ yed' noc' vacax, noc' calnel yed' noc' camello.  
\v 8 Yujto ix sna vin̈: Tato sjavi vin̈aj Esaú d'a junoc macan̈, yacb'an syac' oval vin̈ yed'oc, axo junxo macan̈ syal yeli, xchi vin̈.  
\v 9 Ix lajvi chi' ix lesalvi vin̈ icha tic: Ach Jehová in Diosal, sDiosal ach vin̈ in mam icham aj Abraham yed' vin̈ in mam aj Isaac. A ach ix ala' to tzin meltzajcot d'a in luum, d'a scal eb' in c'ab' voc. Ix alani to ayachn̈ej och ved'oc yic vach'n̈ej tzin elc'ochi.  
\v 10 Te man̈ in mojoc to tzin a xajanej, man̈ in mojoc pax to ayn̈ejoch a vach'c'olal ved'oc. Ayic vec'nacb'at d'a yol a' Jordán, an̈ej jun in c'ococh ved'nac, axo ticnaic, chab'xo campamentoal ix in elc'ochi, te ayxo tastac d'ayin.  
\v 11 Tzin tevi d'ayach to tzin a col d'a yol sc'ab' vin̈ vuc'tac chi'. Tzin te xivi, q'uinaloc sja vin̈ d'ayin, smilancham eb' ix ix yed' eb' unin tic vin̈.  
\v 12 A ach ix ala' to vach'n̈ej ol in elc'och uuj. Ix alanpaxi to man̈ jantacoc ol ajelc'och sb'isul vin̈tilal, icha val yarenail a' mar to max yal sb'ischaji, xchi vin̈ d'a slesal chi'.   
\p
\v 13 A d'a jun ac'val chi', ix vaycan vin̈ ta'. Ayic ix sacb'i, a d'a scal masanil tas yed'nac vin̈, ix siq'uel tastac vin̈ yic siej vin̈ d'a vin̈ yuc'tac chi':  
\v 14 200 noc' nun chiva yed' 20 noc' mam chiva. 200 noc' nun calnel yed' 20 noc' ch'ac calnel.  
\v 15 30 noc' nun camello yed' noc' yune' toto ix alji, 40 noc' nun vacax yed' lajun̈van̈ noc' toro, 20 noc' nun b'uru yed' lajun̈van̈ noc' mam b'uru.  
\v 16 D'a elan̈chamel ix yac' vin̈aj Jacob junjun macan̈ noc' d'a eb' vin̈ schecab', macquiltac ix yutej vin̈, ix yalan vin̈ d'a eb' icha tic:  
\p —B'ab'lajan̈ec yed' junjun macan̈ noc', najtic tzeyutej scal junjun macan̈, xchi vin̈.   
\p
\v 17 A d'a vin̈ ed'jinac noc' b'ab'el, ix yal vin̈ icha tic:  
\p —Ayic ol a chaan a b'a yed' vin̈ vuc'tac chi', tato sc'anb'ej vin̈: ¿Mach a patrón? ¿B'ajtil tzach b'ati? ¿Mach yic noc' noc' ed'nac tic? tato xchi vin̈ d'ayach,  
\v 18 tzalan d'a vin̈ icha tic: Mamin Esaú, a juntzan̈ tic silab' vin̈aj Jacob a checab' d'ayach. Tzac'anpax vin̈ vuuj, xa chi, xchi vin̈aj Jacob chi'.   
\p
\v 19 Icha chi' ix aj yalan vin̈ d'a vin̈ ed'jinac noc' schab'il macan̈ yed' d'a vin̈ ed'jinac noc' yoxil macan̈. Icha chi' ix aj yalan vin̈ d'a masanil eb' vin̈ ed'jinac junjun macan̈ noc' noc' chi':  
\p —Ayic ol e chalan e b'a yed' vin̈aj Esaú chi', jun lajann̈ej ol eyutej eyalani.  
\v 20 Tzeyalani: Tzac'an vin̈aj Jacob a checab' cuuj, xe chi, xchi vin̈ d'a eb' vin̈ schecab' chi'.  
\p Icha tic ix yutej snaan vin̈aj Jacob chi': Tecan ol emta yoval sc'ol vin̈aj Esaú yuj in silab' ix vac' b'ab'laj d'a vichan̈, ol vilan val och in b'a yed' vin̈. Tato icha chi' tecan ol in scha vin̈ d'a vach'il, xchi vin̈.  
\v 21 Yuj chi', ix schec b'ab'laj masanil silab' vin̈aj Jacob chi'. Axo vin̈ jun, ixto can junxo ac'val vin̈ d'a scampamento chi'.   
\s1 Ix yac' oval vin̈aj Jacob yed' jun ángel  
\p
\v 22-23 A d'a jun ac'val chi' ix q'ue van vin̈aj Jacob, ix yic'anb'at eb' ix yetb'eyum vin̈ schavan̈il yed' eb' ix chavan̈ criada yed' uxluchvan̈ yuninal vin̈, ix ec'ta eb' d'a sjayil jun a' scuchan Jaboc yed' masanil tastac yed'nac.  
\v 24 Axo yic ix can vin̈ sch'ocojil, ix yac'an oval vin̈ yed' jun vinac masanto ix sacb'i.  
\v 25 Axo jun vinac chi', ix yila' to max ac'ji ganar vin̈aj Jacob chi' yuuj, yuj chi' ix mac'jiel yacan̈il xub' vin̈aj Jacob chi' yuuj. Ix el chinnaj xub' vin̈ chi' ayic ix yac'an oval eb'.  
\v 26 Ix yalan jun vinac chi' d'a vin̈ icha tic:  
\p —Actej in eli yujto vanxo sacb'i, xchi.  
\p Ix yalan vin̈aj Jacob d'ay icha tic:  
\p —Man̈ ol ach vactejeli, tato man̈ ol alcan junoc vach' lolonel d'a vib'an̈, xchi vin̈.   
\p
\v 27 —¿Tas a b'i? xchi jun vinac chi' d'a vin̈.  
\p —Jacob in b'i, xchi vin̈.   
\p
\v 28 Ix yalan d'a vin̈ icha tic:  
\p —A ticnaic man̈xo Jacob-oc ol a b'iej, palta Israelxo,\f 32.28 \fr 32:28 \ft A Israel, a d'a hebreo lajan yalji yed' jun lolonel “syac' oval yed' Dios”.\f* yujto ix yal ac'an oval yed' Dios yed' pax anima, xchi.   
\p
\v 29 —A ticnaic al d'ayin tas a b'i ach tic, xchi vin̈aj Jacob chi'.  
\p Axo ix yalan jun vinac chi' icha tic:  
\p —¿Tas yuj tza c'anb'ej in b'i? xchi.  
\p Ata' ix yalcan vach' lolonel d'a yib'an̈ vin̈aj Jacob chi'.  
\v 30 Yuj chi' Peniel\f 32.30 \fr 32:30 \ft Peniel, a d'a hebreo syalelc'ochi “sat Dios”.\f* ix sb'iejcan jun lugar chi' yuj vin̈aj Jacob chi', ix yalan vin̈ icha tic: Ix vil sat Dios, palta ina pitzan into, xchi vin̈.   
\p
\v 31 Vanxo yec'b'at vin̈aj Jacob d'a Peniel chi', ix javi c'u. Yujto ix el chinnaj xub' vin̈, yuj chi' tz'em sb'ey vin̈.  
\v 32 Yuj chi' a eb' yin̈tilal Israel, max schilaj sch'an̈al sc'ojnub' xub' noc' noc' eb', yujto a d'a xub' vin̈aj Jacob chi' yab'nac syail.   
\c 33  
\s1 Ix och vin̈aj Jacob junc'olal yed' vin̈ yuc'tac  
\p
\v 1 Axo ix yilan vin̈aj Jacob to van sja vin̈aj Esaú yed' 400 svinac, ix spojanec' eb' unin vin̈ d'a scal eb' ix ix, aton ix Lea yed' ix Raquel yed' pax eb' ix chavan̈ scriada eb' ix.  
\v 2 A eb' ix criada chi', ix b'ab'laj b'at eb' ix yed' yune' chi'. Ichato chi' ix b'at ix Lea yed' eb' yico'. Tzac'anto ix b'at ix Raquel yed' vin̈aj José.  
\v 3 D'a elan̈chamel ix b'ab'lajb'at vin̈aj Jacob d'a yichan̈ eb' ix. Uquel ix em n̈ojnaj vin̈ masanto ix c'och vin̈ d'a yichan̈ vin̈ yuc'tac chi'.  
\v 4 Ix javi lemnaj vin̈aj Esaú chi', ix och lac'naj vin̈ d'a sjaj vin̈ yuc'tac chi', ix och tz'ub'naj vin̈ d'a sti' vin̈, ix oc' eb' vin̈ schavan̈il.  
\v 5 Ix lajvi chi' ix yilanoch eb' ix ix yed' eb' unin vin̈aj Esaú chi', ix sc'anb'an vin̈ icha tic:  
\p —A juntzan̈ eb' tic, ¿mach ay yic eb'? xchi vin̈.  
\p —Vuninal eb', ix yac' Dios d'ayin yuj svach'c'olal, xchi vin̈aj Jacob chi'.   
\p
\v 6 Ichato chi' ix snitzancot sb'a eb' ix criada yed' eb' yune' d'a yichan̈ vin̈aj Esaú chi', ix em n̈ojan eb' d'a sat luum.  
\v 7 Ix snitzanpaxcot sb'a ix Lea yed' eb' yune', ix empax n̈ojan eb'. Tzac'anto ix javi vin̈aj José yed' ix snun, aton ix Raquel, ix empax n̈ojan eb'.  
\v 8 Ix sc'anb'an vin̈aj Esaú d'a vin̈aj Jacob chi' icha tic:  
\p —¿Tas tza na d'a yib'an̈ juntzan̈ noc' noc' ix in cha d'a yol b'e? xchi vin̈.  
\p —Ic yaj noc' smasanil yic tz'och junc'olal d'a co cal, xchi vin̈aj Jacob chi'.   
\p
\v 9 —Maay vuc'tac, te tzijtum pax noc' vico', canocab' noc' ed'oc, xchi vin̈.   
\p
\v 10 Palta ix och ijan vin̈aj Jacob chi' yalan d'a vin̈ icha tic:  
\p —Maay vuc'tac, tato vach' in d'a ichan̈, cha juntzan̈ silab' svac' tic d'ayach, icha val to a Dios svilochi ayic tzach vilan tic, yujto d'a vach'c'olalil ix in a cha'a.  
\v 11 Tzin tevi d'ayach to tza cha juntzan̈ silab' ix vic'cot d'ayach, yujto a Dios ix el d'a sc'ol yac'an in b'eyumal tic, malaj jab'oc tas syac' palta d'ayin, xchi vin̈aj Jacob chi'.  
\p Ix ochn̈ej tean vin̈ d'a vin̈ yuc'tac chi', yuj chi' ix scha noc' silab' chi' vin̈.  
\v 12 Ix yalan vin̈aj Esaú chi' icha tic:  
\p —A ticnaic, coyec. A in tzin b'ab'laj d'a eyichan̈, xchi vin̈.   
\p
\v 13 Ix tac'vi vin̈aj Jacob chi':  
\p —Ach vuc'tac, ojtac to a eb' unin, c'un sc'unb'i eb', tzin naanpax yuj noc' calnel yed' noc' vacax nenetacto yune', tato tzin pech noc' ay smay junn̈ej c'ual scham noc' smasanil.  
\v 14 Yuj chi' vach' tzach b'ab'laj vuuj. A inxo tic, c'ojanc'olaln̈ej ol in b'atoc, icha syal sb'ey eb' unin yed' noc' noc' tic. Olxo ach vilc'och d'a Seir, xchi vin̈.   
\p
\v 15 —Yic'ocab' icha tzal chi'. Syal scan jayvan̈oc eb' vin̈ in checab' tic yic scolvaj ed'oc, xchi vin̈aj Esaú chi'.  
\p Palta ix yalan vin̈aj Jacob chi' icha tic:  
\p —Maay, yuj val dios, man̈ ac' pensar vuuj, xchi vin̈.   
\p
\v 16 A d'a jun c'u chi', ix meltzaj vin̈aj Esaú d'a lum Seir.  
\v 17 Axo vin̈aj Jacob, ix jacan vin̈ d'a jun ac'lic. Ata' ix sb'o spat vin̈, ix sb'oanpax juntzan̈ yunetac lechpat vin̈ b'aj ix och noc' smolb'etzal noc'. Yuj chi' Sucot ix yac' vin̈ sb'iej jun lugar chi'.\f 33.17 \fr 33:17 \ft Sucot, a d'a hebreo syalelc'ochi “chej pat”.\f*   
\p
\v 18 Ayic ix paxta vin̈aj Jacob d'a Padán-aram masanto ix javi vin̈ d'a yol yic Canaán, malaj tas ix ic'an vin̈, vach' sc'ol vin̈ ix jaxi. Ix sb'oan scampamento vin̈ d'a yichan̈b'at chon̈ab' Siquem.  
\v 19 100 q'uen plata ix yac' vin̈ yic smanan jun lum luum chi' vin̈ d'a eb' yuninal vin̈aj Hamor, vin̈ ix ic'anel yich chon̈ab' Siquem. Ata' ix sb'oq'ue scampamento vin̈.  
\v 20 Ix lajvi chi' ix sb'oanq'ue jun altar vin̈, El-Elohe-Israel\f 33.20 \fr 33:20 \ft El-Elohe-Israel, a d'a hebreo syalelc'ochi “Dios, sDiosal Israel”.\f* ix yac' vin̈ sb'iej.   
\c 34  
\s1 A yab'ixal ix Dina  
\p
\v 1 A ix yune' ix Lea yed' vin̈aj Jacob, aton ix Dina, ix b'at ix paxyal d'a scal eb' ix ix d'a Siquem chi'.  
\v 2 A vin̈aj Hamor heveo, yajal yaj d'a jun chon̈ab' chi'. Ay jun yuninal vin̈ scuchan Siquem. Ayic ix yilanoch ix Dina vin̈aj Siquem chi', ix ixtaj ix yuj vin̈ d'a ac'b'il puralil.  
\v 3 Yujto te ay sgana vin̈ d'a ix, yuj chi' ix montaj ix yuj vin̈ d'a vach'il.  
\v 4 Ix yalan vin̈ icha tic d'a vin̈ smam chi':  
\p —Mamin, octom b'at a c'an jun ix cob'es tic. In gana svic' in b'a yed' ix, xchi vin̈.   
\p
\v 5-8 Vach'chom ix yab' vin̈aj Jacob to toxo ix ixtaj ix yisil vin̈ yuj vin̈aj Siquem chi', malaj tas ix yal vin̈ masanto ix jax eb' yuninal vin̈ tan̈voj calnel. A ix yab'an eb' vin̈ yuninal vin̈ chi' tas ix uji, ix meltzajcot eb' vin̈, ix te cus eb' vin̈. Ix cotpax yoval eb' vin̈, yujto te q'uixvelal ix utaj eb' yin̈tilal vin̈aj Israel, aton vin̈aj Jacob, yuj vin̈aj Siquem chi', yujto ix ixtaj ix yisil vin̈. Man̈ vach'oc tas ix sc'ulej vin̈aj Siquem chi'. Axo vin̈aj Hamor chi' ix b'at lolon yed' vin̈aj Jacob chi'. Ix lolonpax vin̈ yed' eb' yuninal vin̈, ix yalan vin̈:  
\p —A vin̈ vuninal aj Siquem te ay val sgana vin̈ d'a ix eyanab', yuj chi' elocab' d'a e c'ool yic syic'laj sb'a ix yed' vin̈.  
\v 9 Ichato ol co c'ab'coquej co b'a. Ol quic'laj co b'a yed' eb' ix eyisil, a ex xo ol eyic'laj e b'a yed' eb' ix quico'.  
\v 10 Cajnajan̈ec d'a co cal tic, colan tzex aj d'a sat co luum tic, aq'uecoch e chon̈, manec e luum, xchi vin̈aj Hamor chi'.   
\p
\v 11 Ix yalanpax vin̈aj Siquem chi' d'a vin̈ smam ix Dina chi' yed' d'a eb' vin̈ snulej ix:  
\p —Yaln̈ej tas tze c'an d'ayin ol vac' d'ayex.  
\v 12 Vach'chom nivan tas svac' d'a yib'an̈ tas syac'taxon eb' anima yed' pax tzijtumoc silab' syal vac'ani, palta malaj tz'ochi, an̈ej tato scha e c'ool svic' in b'a yed' ix, xchi vin̈aj Siquem chi'.   
\p
\v 13 Yujto toxo ix yixtej ix yanab' eb' vin̈ chi' vin̈, ix tac'vi eb' vin̈ d'a chab'satil d'a vin̈ yed' d'a smam vin̈ chi'.  
\v 14 Ix yalan eb' vin̈ icha tic:  
\p —Max yal cac'an ix canab' tic d'a junoc vinac to man̈ ac'b'iloc circuncidar, q'uixvelal tzon̈ ajcan icha chi'.  
\v 15 An̈ej tato scha e c'ol icha caj a on̈ tic, tecan am scac' ix d'ayex, yujto a on̈ tic, circuncidado on̈. Tato syal e c'ool tzex ac'ji circuncidar yed' masanil eb' vin̈ vinac ay d'a e cal chi',  
\v 16 ichato chi' syal eyic'an eb' ix quisil a on̈ tic, syalpax quic'an eb' ix eyico'. Ichato chi' syal caj d'a e cal, junxon̈ej chon̈ab'il tzon̈ aj eyed'oc.  
\v 17 Tato max scha e c'ol tze c'anab'ajej jun circuncisión chi' jun, ol on̈ el d'a tic, ol quic'anb'at ix canab' tic qued'oc, xchi eb' vin̈.   
\p
\v 18 Yuj chi' ix scha sc'ool vin̈aj Hamor yed' vin̈ yuninal tas ix yal eb' vin̈ chi'.  
\v 19 Majxo ec' val nivan tiempo, yujto ay sgana vin̈ d'a ix yisil vin̈aj Jacob chi'. A vin̈aj Siquem chi' an̈ej vin̈ nivan yelc'och d'a scal eb' yuninal vin̈aj Hamor yed' d'a scal eb' sc'ab'yoc.  
\v 20 D'a elan̈chamel ix b'at vin̈ yed' vin̈ smam chi' d'a spuertail chon̈ab' b'aj smolb'ej sb'a eb' anima, ix och ijan eb' yalan icha tic d'a eb' vin̈ vinac:   
\p
\v 21 —A juntzan̈ vinac tic vach' spensar eb', ol cajnaj eb' d'a co cal tic, ol yac'anoch schon̈ eb' d'a co chon̈ab' tic. Te ay lum luum b'aj vach' yaj eb' vin̈. Syal quic'an co b'a yed' eb' ix yisil eb' vin̈, syalpax yic'an sb'a eb' vin̈ yed' eb' ix quico'.  
\v 22 An̈ej to snib'ej eb' vin̈ to co masanil a on̈ vinac on̈ tic, sco cha jun circuncisión icha yaj eb' vin̈, icha chi' junn̈ej chon̈ab'il tzon̈ aj yed' eb' vin̈.  
\v 23 A masanil stastac eb' vin̈ yed' masanil noc' smolb'etzal noc' eb' vin̈, quicxo smasanil, an̈ej tato sco tac'vej d'a eb' vin̈, yic vach' scan eb' vin̈ d'a co cal, xchi vin̈aj Hamor yed' vin̈aj Siquem chi'.   
\p
\v 24 Masanil eb' vin̈ tz'acanxo spensar ix scha sc'ol eb' vin̈ tas ix yal eb' chavan̈ chi', yuj chi' ix ac'ji circuncidar eb' vin̈ masanil.  
\v 25 Axo vin̈aj Simeón yed' vin̈aj Leví, yuninal vin̈aj Jacob, snulej ix Dina chi', ix b'at eb' vin̈ d'a chon̈ab' chi' d'a schab'jial. Yacb'an yato ay eb' vin̈ vinac chi' yuj b'aj ix ac'ji circuncidar chi', ix c'och eb' vin̈ chavan̈ chi' d'a yol chon̈ab' chi'. Ix och ijan eb' vin̈ smilancham eb' vin̈ ya yaj chi' smasanil d'a q'uen espada, yujto man̈ naanoc yuj eb' aj chon̈ab' chi'.  
\v 26 Ix miljicham vin̈aj Hamor yed' vin̈aj Siquem yuj eb'. Ix lajvi chi' ix yic'anelta ix Dina eb' vin̈ d'a yol spat vin̈aj Siquem chi', ix paxta eb' vin̈.  
\v 27 Ix lajvi chi' ix c'och masanil eb' vin̈ yuninal vin̈aj Jacob chi', ix yic'anelta masanil tastac ay d'a eb' chamnac chi' eb' vin̈. Icha chi' ix aj spactzitan eb' vin̈ yuj b'aj ix ixtaj ix yanab' chi'.  
\v 28 Masanil tas ay d'a yol chon̈ab' chi' yed' tas ayel d'a najat ix yic'b'at eb' vin̈, noc' calnel, noc' vacax yed' noc' b'uru.  
\v 29 Ix yelc'anb'at eb' vin̈ masanil tas ay d'a yoltac pat, ix ic'jipaxb'at eb' cotac unin yed' eb' ix ix yuj eb' vin̈.  
\v 30 Palta ix yalan vin̈aj Jacob d'a vin̈aj Simeón yed' d'a vin̈aj Leví chi' icha tic:  
\p —Tic val a ex tzeyac' somchajel in c'ool. A ticnaic, masanil eb' vin̈ cajan d'a juntzan̈ lugar tic, aton masanil eb' vin̈ cananeo yed' eb' vin̈ ferezeo, ol te och chian sc'ool eb' vin̈ d'ayon̈. Tecan ol smolb'ej sb'a eb' vin̈, ol yac'an oval eb' vin̈ qued'oc. Jayvan̈n̈ej co vinac ayec' qued'oc, tecan ol on̈ smilcham eb' vin̈ co masanil, xchi vin̈aj Jacob chi'.   
\p
\v 31 Ix tac'vi eb' vin̈ icha tic:  
\p —¿Tom ay sleyal syixtej ix canab' tic vin̈, syutan ix vin̈ icha junoc ix ajmul ix? xchi eb' vin̈.   
\c 35  
\s1 Yac'nac svach'c'olal Dios‘R’d'a yib'an̈ vin̈aj Jacob  
\p
\v 1 Ix yalan Dios d'a vin̈aj Jacob: Elan̈ d'a tic, ixic cajnajancan d'a Betel. Ata' tza b'oq'ue jun altar d'ayin. Ata' in ch'oxnac in b'a d'ayach ayic elnac d'a vin̈ uc'tac aj Esaú, xchi d'a vin̈.   
\p
\v 2 Ix yalan vin̈aj Jacob chi' d'a eb' ix yetb'eyum yed' d'a eb' yuninal yed' d'a masanil eb' vin̈ ajun yed'oc:  
\p —Iq'uequel masanil juntzan̈ comon dios d'a e cal, tze b'icanel e b'a, tze q'uexanel e pichul e masanil.  
\v 3 Coyec elan̈chamel d'a Betel. Ata' ol in b'oq'ue jun altar yic svic'chaan̈ sb'i Dios, aton jun ix colvaj ved'oc ayic ay in och d'a ilc'olal yed' b'ajtac in eq'ui, xchi vin̈.   
\p
\v 4 Icha chi' ix aj yac'an juntzan̈ comon dios yed'nac eb' d'a vin̈aj Jacob yed' q'uen yuchiquin eb'. Axo vin̈ ix b'at mucanem d'a yich jun te' ji ayec' d'a slac'anil Siquem.  
\v 5 Ayic ix el eb' ta', a Dios ix ac'an xivc'olal d'a yib'an̈ masanil juntzan̈ chon̈ab' ayec' d'a slac'anil chi', yuj chi' man̈xalaj mach ix pechan eb'.   
\p
\v 6 Ix c'och vin̈aj Jacob chi' yed' masanil eb' anima yed'nac d'a jun lugar scuch Luz, d'a yol yic Canaán. An̈ejtona' jun chon̈ab' chi' scuchan Betel.  
\v 7 Ata' ix sb'oq'ue jun altar vin̈, El-Betel\f 35.7 \fr 35:7 \ft El-Betel, a d'a hebreo syalelc'ochi “sDiosal Betel”.\f* ix sb'iejcan jun lugar chi' yuj vin̈, yujto ata' ix sch'ox sb'a Dios d'a vin̈ ayic ix el vin̈ d'a vin̈ yuc'tac.  
\v 8 An̈ejtona' ata' ix cham ix Débora, aton ix ilannac q'uib' ix Rebeca. Ix smucanem ix eb' d'a yich jun te' ji d'a slac'anil Betel chi'. Axo vin̈aj Jacob chi' ix sayan sb'i jun lugar chi', Te' Ji yic Cusc'olal, xchi.   
\p
\v 9 Ayic ix jax vin̈ d'a Canaán, spetoj vin̈ d'a Padán-aram, ix sch'oxanxi sb'a Dios d'a vin̈, ix yalan vach' lolonel d'a yib'an̈ vin̈.  
\v 10 Ix yalan icha tic:  
\q1 A ach tic Jacob a b'i, palta a ticnaic, man̈xo ichocta' ol a b'iej, Israel ol a b'iejcani, xchi d'a vin̈.   
\p
\v 11 Ayic ix lajvi sq'uexan sb'i vin̈ chi', ix yalan d'a vin̈ icha tic:  
\q1 A in ton Dios in Syal Vuj Smasanil, man̈ jantacoc ol aj uninal yed' in̈tilal. A d'ayach ol pitzvoc jun nación, tzijtum chon̈ab'il ol ajpax elc'ochi. D'a scal in̈tilal chi' ay eb' ol och reyal.   
\q1
\v 12 A lum luum ix vala' to ol vac'can d'a vin̈aj Abraham yed' d'a vin̈aj Isaac, svalpax ticnaic to ol vac'can d'ayach yed' d'a eb' in̈tilal, xchi d'a vin̈.   
\p
\v 13 Ix lajvi chi' ix el Dios b'aj ix lolon yed' vin̈.  
\v 14 Ix sayan jun nivan q'uen vin̈aj Jacob chi', nivan yaj c'atan q'ueen, ix sb'oancanq'ue lin̈an q'uen vin̈ b'aj ix lolon Dios yed'oc. Ix secanq'ue aceite yed' vino vin̈ d'a yib'an̈ q'ueen, yic syac' vin̈ silab'oc d'a Dios.  
\v 15 Betel ix sb'iejcan jun lugar chi' yuj vin̈.   
\s1 A schamel ix Raquel  
\p
\v 16 Ix lajvi chi' ix yactancan jun lugar chi' eb'. Ayto sc'och eb' d'a Efrata, ix alji jun yune' ix Raquel.  
\v 17 Yic val ayoch ix d'a ilc'olal yuj yab'an syail, axo ix vetz'vajum ix alani: Man̈ ach xivoc, toxo ix alji junxo a vinac unin, xchi ix.  
\v 18 Palta ayic vanxo scham ix yuj jun unin chi', ix sayancan sb'i ix, Ben-oni ix sb'iejcani. Axo vin̈aj Jacob chi' jun, Benjamín\f 35.18 \fr 35:18 \ft Ben-oni, a d'a hebreo syalelc'ochi “vune' d'a scal in cusc'olal”. Axo Benjamín syalelc'ochi “vuninal yic in vach' c'ab'”, mato “vuninal sch'oxanel vip”.\f* ix yac' vin̈ sb'iej.   
\p
\v 19 Ata' ix chamcan ix Raquel chi'. Ix mucchajcan ix d'a sb'eal Efrata, aton jun lugar chi' scuch Belén ticnaic.  
\v 20 Ix sb'oanq'ue lin̈an jun cimiento vin̈aj Jacob d'a yib'an̈ b'aj ix mucchaj snivanil ix chi', aton jun chi' sch'oxancan b'ajtil mucan ix.   
\p
\v 21 Ix b'atn̈ej vin̈aj Israel chi', ix sb'oan scampamento vin̈ d'a yichan̈b'at Torre yic Edar.  
\v 22 Yacb'an cajan ec' eb' d'a jun lugar chi', axo vin̈aj Rubén, yuninal vin̈aj Israel chi' ix vay vin̈ yed' ix Bilha, schab'il yetb'eyum vin̈ smam chi'. Ix yab' vin̈aj Israel chi' tas ix sc'ulej vin̈ yunin chi'.  
\s1 A eb' yuninal vin̈aj Jacob  
\r (1Cr 2.1-2)  
\p Lajchavan̈ eb' vin̈ yuninal vin̈aj Jacob chi':  
\v 23 A eb' vin̈ yuninal vin̈ yed' ix Lea: Aton vin̈aj Rubén, vin̈ b'ab'el unin, vin̈aj Simeón, vin̈aj Leví, vin̈aj Judá, vin̈aj Isacar yed' vin̈aj Zabulón.  
\v 24 Axo eb' vin̈ yuninal vin̈ yed' ix Raquel: Aton vin̈aj José yed' vin̈aj Benjamín.  
\v 25 Axo eb' yuninal vin̈ yed' ix Bilha, ix scriada ix Raquel: Aton vin̈aj Dan yed' vin̈aj Neftalí.  
\v 26 Axo pax eb' yuninal vin̈ yed' ix Zilpa, ix scriada ix Lea: Aton vin̈aj Gad yed' vin̈aj Aser. Aton eb' tic yuninal vin̈aj Jacob ix alji d'a Padán-aram.   
\s1 Schamel vin̈aj Isaac  
\p
\v 27 Ix b'at vin̈aj Jacob yil vin̈ smam, aton vin̈aj Isaac, cajan d'a lum Mamre, d'a chon̈ab' Arba, Hebrón pax sb'i. Ata' ec'nac vin̈aj Abraham yed' vin̈aj Isaac chi'.  
\v 28 180 ab'il sq'uinal vin̈aj Isaac chi' ayic ix cham vin̈.  
\v 29 Te ichamxo vin̈, axo vin̈aj Esaú yed' vin̈aj Jacob, aton eb' vin̈ yuninal vin̈, a eb' vin̈ ix mucancan vin̈.   
\c 36  
\s1 Aton stzolal eb' yuninal vin̈aj Esaú  
\r (1Cr 1.34-54)  
\p
\v 1 Aton yab'ixal yin̈tilal vin̈aj Esaú, Edom pax sb'i.  
\v 2 Ix yic'laj sb'a vin̈aj Esaú yed' eb' ix aj Canaán: Aton yed' ix Ada, yisil vin̈aj Elón hitita yed' pax ix Aholibama yisil vin̈aj Aná, yixchiquin vin̈aj Zibeón heveo.  
\v 3 Ix yic'anpax ix Basemat vin̈, ix yisil vin̈aj Ismael. Ay jun vin̈ snulej ix Basemat chi' scuchan Nebaiot.  
\v 4 A yune' ix Ada yed' vin̈aj Esaú, aton vin̈aj Elifaz. Axo pax ix Basemat ix alji yune' ix, aton vin̈aj Reuel.  
\v 5 Axo pax ix Aholibama ix alji eb' yune' ix: Aton vin̈aj Jeús, vin̈aj Jaalam yed' vin̈aj Coré. Aton eb' yuninal vin̈aj Esaú tic ix aj d'a yol yic Canaán, ayic cajantoec' vin̈ ta'.   
\p
\v 6 Ix lajvi chi', ix yic'anb'at eb' ix yetb'eyum vin̈aj Esaú chi' yed' eb' yuninal yed' masanil eb' cajanec' yed'oc. Ix b'at eb' d'a junxo lugar, yic tz'el vin̈ d'a stz'ey vin̈aj Jacob, vin̈ yuc'tac. Ix yic'anel masanil noc' smolb'etzal noc' vin̈ d'a Canaán chi'.  
\v 7 Yujto tzijtumxo tas ay d'a eb' vin̈ schavan̈il, yuj chi' max yal-laj junn̈ej tz'aj eb' vin̈, yujto max yab'laj lum luum b'aj sva noc' smolb'etzal noc' eb' vin̈.  
\v 8 Yuj chi' ix b'at vin̈aj Esaú chi', ix b'at cajnaj vin̈ d'a tzalquixtac d'a yol yic Seir.   
\p
\v 9 Aton tic yab'ixal eb' yin̈tilal vin̈aj Esaú, aton eb' smam yicham eb' vin̈ edomita, eb' vin̈ ix cajnajec' d'a tzalquixtac d'a Seir.  
\v 10 Aton sb'i eb' yin̈tilal vin̈aj Esaú: Vin̈aj Elifaz, yune' ix Ada, vin̈aj Reuel yune' ix Basemat.  
\v 11 Aton eb' tic yuninal vin̈aj Elifaz: Vin̈aj Temán, vin̈aj Omar, vin̈aj Zefo, vin̈aj Gatam yed' vin̈aj Cenaz.  
\v 12 Ay jun ix schab'il yetb'eyum vin̈aj Elifaz chi', Timna sb'i ix. Ix alji jun yune' ix, Amalec ix yac' ix sb'iej. Aton eb' tic yixchiquin ix Ada, ix yetb'eyum vin̈aj Esaú.  
\v 13 A eb' yuninal vin̈aj Reuel: Vin̈aj Nahat, vin̈aj Zera, vin̈aj Sama yed' vin̈aj Miza, aton eb' tic yixchiquin ix Basemat, junxo ix yetb'eyum vin̈aj Esaú.  
\v 14 Aholibama sb'i junxo ix yetb'eyum vin̈aj Esaú chi', axo eb' yune' ix aton vin̈aj Jeús, vin̈aj Jaalam yed' vin̈aj Coré. A ix Aholibama chi' yisil ix vin̈aj Aná, yixchiquin vin̈aj Zibeón.  
\v 15 A eb' yajalil chon̈ab' ix el d'a scal yin̈tilal vin̈aj Esaú, aton eb' tic: A eb' ix el d'a yin̈tilal vin̈aj Elifaz, b'ab'el yuninal vin̈aj Esaú: Aton vin̈aj Temán, vin̈aj Omar, vin̈aj Zefo, vin̈aj Cenaz,  
\v 16 vin̈aj Coré, vin̈aj Gatam yed' vin̈aj Amalec. A juntzan̈ eb' vin̈ yajal tic ix el d'a yin̈tilal vin̈aj Elifaz d'a yol yic Edom. Masanil juntzan̈ eb' vin̈ tic, yixchiquin eb' vin̈ ix Ada.  
\v 17 A d'a scal eb' yuninal vin̈aj Reuel yuninal vin̈aj Esaú, a eb' ix och yajaliloc chon̈ab': Aton vin̈aj Nahat, vin̈aj Zera, vin̈aj Sama yed' vin̈aj Miza. A eb' yajal tic ix el d'a yin̈tilal vin̈aj Reuel d'a yol yic Edom. Masanil juntzan̈ eb' vin̈ tic, yixchiquin eb' vin̈ ix Basemat yetb'eyum vin̈aj Esaú.  
\v 18 A eb' yune' ix Aholibama yisil vin̈aj Aná, yetb'eyum vin̈aj Esaú, ix och yajaliloc chon̈ab': Aton vin̈aj Jeús, vin̈aj Jaalam yed' vin̈aj Coré.  
\v 19 Masanil juntzan̈ eb' vin̈ yajal tic, yin̈tilal eb' vin̈aj Esaú.   
\p
\v 20 A eb' yuninal vin̈aj Seir horeo, a eb' cajan d'a jun lugar chi' ayic manto c'och vin̈aj Esaú: Aton vin̈aj Lotán, vin̈aj Sobal, vin̈aj Zibeón, vin̈aj Aná,  
\v 21 vin̈aj Disón, vin̈aj Ezer yed' vin̈aj Disán. Aton eb' tic yajalil chon̈ab' d'a scal eb' horeo, eb' yin̈tilal Seir, d'a yol yic Edom.  
\v 22 Axo eb' yuninal vin̈aj Lotán, aton eb' tic: Vin̈aj Hori yed' vin̈aj Hemam. Timna sb'i ix yanab' vin̈aj Lotán chi'.  
\v 23 A eb' yuninal vin̈aj Sobal, aton eb' tic: Vin̈aj Alván, vin̈aj Manahat, vin̈aj Ebal, vin̈aj Sefo yed' vin̈aj Onam.  
\v 24 Eb' yuninal vin̈aj Zibeón, aton vin̈aj Aja yed' vin̈aj Aná. Ayic ix stan̈van noc' sb'uru vin̈ smam vin̈aj Aná chi' d'a tz'inan luum, ix ilchaj jun sjaj a a' yuj vin̈.  
\v 25 Axo vin̈aj Aná chi', ay jun yuninal vin̈ scuchan Disón, ay pax jun ix yisil vin̈ scuchan Aholibama.  
\v 26 A eb' yuninal vin̈aj Disón, aton eb' tic: Vin̈aj Hemdán, vin̈aj Esbán, vin̈aj Itrán yed' vin̈aj Querán.  
\v 27 A eb' yuninal vin̈aj Ezer, aton eb' tic: Vin̈aj Bilhán, vin̈aj Zaaván yed' vin̈aj Acán.  
\v 28 A eb' yuninal vin̈aj Disán, aton vin̈aj Uz yed' vin̈aj Arán.   
\p
\v 29-30 A eb' yajalil chon̈ab' d'a scal eb' horeo d'a yol yic Seir, aton eb' tic: Vin̈aj Lotán, vin̈aj Sobal, vin̈aj Zibeón, vin̈aj Aná, vin̈aj Disón, vin̈aj Ezer yed' vin̈aj Disán.   
\p
\v 31 Aton eb' vin̈ tic ix yac' yajalil d'a Edom, ayic mantalaj sreyal eb' israel.  
\v 32 A vin̈aj Bela, yuninal vin̈aj Beor aj Dinaba, ix yac' reyal vin̈ d'a Edom.  
\v 33 Ayic ix cham vin̈, ix ochcan vin̈aj Jobab yuninal vin̈aj Zera aj Bosra reyal sq'uexuloc vin̈.  
\v 34 Ayic ix cham vin̈aj Jobab chi', axo vin̈aj Husam aj Temán, ix ochcan reyal sq'uexuloc vin̈.  
\v 35 Ayic ix cham vin̈aj Husam chi', axo vin̈aj Hadad yuninal vin̈aj Bedad aj chon̈ab' Avit ix ochcan reyal sq'uexuloc vin̈. Aton vin̈ ix ac'an ganar eb' aj Madián d'a yol yic Moab.  
\v 36 Ayic ix cham vin̈aj Hadad chi', axo vin̈aj Samla aj Masreca ix ochcan reyal sq'uexuloc vin̈.  
\v 37 Ayic ix cham vin̈aj Samla chi', axo vin̈aj Saúl aj chon̈ab' Rehobot ix ochcan reyal sq'uexuloc vin̈. A jun chon̈ab' Rehobot chi', a d'a sti' a' nivan Éufrates ay.  
\v 38 Ayic ix cham vin̈aj Saúl chi', axo vin̈aj Baal-hanán yuninal vin̈aj Acbor ix ochcan reyal sq'uexuloc vin̈.  
\v 39 Ayic ix cham vin̈aj Baal-hanán chi', axo vin̈aj Hadad aj Pau ix ochcan reyal sq'uexuloc vin̈. Axo ix yetb'eyum vin̈aj Hadad chi', Mehetabel sb'i ix, yune' ix ix Matred, yixchiquin vin̈aj Mezaab.   
\p
\v 40-43 Aton sb'i eb' yajalil chon̈ab' ix el d'a yin̈tilal vin̈aj Esaú tic: Vin̈aj Timna, vin̈aj Alva, vin̈aj Jetet, vin̈aj Aholibama, vin̈aj Ela, vin̈aj Pinón, vin̈aj Cenaz, vin̈aj Temán, vin̈aj Mibzar, vin̈aj Magdiel yed' vin̈aj Iram. An̈ejtona' a sb'i eb' ix och d'a junjun lugar b'aj ix ec' eb'. A vin̈aj Esaú chi' Edom pax sb'i vin̈, aton smam yicham eb' edomita.   
\c 37  
\p
\v 1 A vin̈aj Jacob ix cann̈ej cajan vin̈ d'a Canaán b'aj ec'nac cajan smam.  
\v 2 Aton yab'ixal vin̈aj Jacob tic.  
\s1 Svayich vin̈aj José  
\p A vin̈aj José yuninal vin̈aj Jacob, 17 ab'il sq'uinal vin̈, tan̈voj calnel syac' vin̈ yed' eb' vin̈ yuc'tac. A eb' vin̈ yuc'tac vin̈ chi', aton eb' vin̈ yune' ix Bilha yed' ix Zilpa, eb' ix chab'il yetb'eyum vin̈aj Jacob. A vin̈aj José chi' tz'ic'ancot ab'ix d'a vin̈ smam tato man̈ vach'oc syutej sb'a eb' vin̈ yuc'tac vin̈ chi'.   
\p
\v 3 Te xajan vin̈aj José chi' yuj vin̈ smam d'a yichan̈ juntzan̈xo eb' vin̈ yuc'tac chi', yujto yolxo yichamvinaquil ix alji vin̈. Yuj chi' ix sb'o jun spichul vin̈, tz'ib'iltac yilji.  
\v 4 A ix yilan juntzan̈xo eb' vin̈ yuc'tac vin̈ chi' to yelxo val te xajan vin̈aj José chi' yuj vin̈ smam chi', ix te chichon sc'ol eb' vin̈ d'a vin̈, te chuc slolon eb' vin̈ d'a vin̈.   
\p
\v 5-8 Ay jun svayich vin̈aj José chi' ix ochi, ix yalan vin̈ d'a eb' vin̈ yuc'tac chi' icha tic:  
\p —Ab'ec val in vayich. Ix in vayichej to van co jochvi trigo, junjun on̈ qued' junjun manoja quico'. D'a jun rato chi' ix q'ue lin̈an ixim vico' yed' ixim eyic chi', axo ixim eyic chi' ix em n̈ojan ixim d'a spatic yichan̈ ixim vic chi', xchi vin̈.  
\p Ix tac'vi eb' vin̈ yuc'tac vin̈ chi' icha tic:  
\p —¿Am syalelc'och jun tzal chi' to ol ach och co reyaloc? ¿A ach am ol ala' tas ol co c'ulej? xchi eb' vin̈. Ix te cot yoval eb' vin̈ yuj svayich vin̈ ix yal chi'.   
\p
\v 9 Ix lajvi chi' ix och junxo svayich vin̈aj José chi', ix yalanxi vin̈ d'a eb' vin̈ yuc'tac chi' icha tic:  
\p —Ay val junxo in vayich ix ochi. A d'a jun in vayich chi' ix vila', to a c'u yed' q'uen uj yed' uxluche' c'anal ix em n̈ojan d'ayin, xchi vin̈.   
\p
\v 10 Ayic ix yalan svayich vin̈ chi' d'a vin̈ smam yed' d'a eb' vin̈ yuc'tac chi', ix cot yoval vin̈ smam vin̈ chi, ix yalan vin̈ d'a vin̈ icha tic:  
\p —¿Tas syalelc'och jun a vayich chi? ¿Tom ol in em n̈ojan yed' ix a nun yed' eb' vin̈ uc'tac tic d'a ichan̈? xchi vin̈.   
\p
\v 11 Icha chi' ix aj sq'ue vaan schichonc'olal eb' vin̈ yuc'tac vin̈ chi' d'a spatic, palta axo vin̈ smam vin̈ chi', ix snaub'tan̈ej val vin̈ tas val syalelc'och jun svayich vin̈ chi'.   
\s1 Ix chon̈jib'at vin̈aj José yuj eb' vin̈ yuc'tac  
\p
\v 12 Ay jun c'ual ix b'at eb' vin̈ yuc'tac vin̈aj José chi' d'a Siquem say b'aj vach' sva noc' scalnel vin̈ smam eb' vin̈ chi'.  
\v 13 Ix lajvi chi', ix yalan vin̈aj Israel d'a vin̈aj José chi' icha tic:  
\p —A ticnaic a eb' vin̈ uc'tac, a d'a Siquem ayec' eb' vin̈ tan̈voj calnel, tzin nib'ej tzach b'at il eb' vin̈, xchi vin̈.  
\p —Inye, ol in b'atoc, xchi vin̈aj José chi'.   
\p
\v 14 —Vach' jun, ixic, yic vach' tzila' chajtil yaj eb' vin̈ yed' noc' calnel chi', tzul alan vab'i, xchi vin̈ smam vin̈ chi'.  
\p D'a sch'olanil lum Hebrón ayec' vin̈aj José chi' ayic ix checjib'at vin̈ yuj vin̈ smam. Axo yic ix c'och vin̈ d'a yol yic Siquem,  
\v 15 ix ec'chaj vin̈ sayec' eb' vin̈ yuc'tac chi' ta'. Ay jun vin̈ vinac ix schalaj sb'a vin̈ yed'oc, ix sc'anb'an vin̈ vinac chi' icha tic:  
\p —¿Tas tzec' a saya'? xchi vin̈ d'a vin̈aj José chi'.   
\p
\v 16 —To tzin ec' in say eb' vin̈ vuc'tac. ¿Maj am ila' b'ajtil stan̈vej noc' calnel eb' vin̈? xchi vin̈aj José chi'.   
\p
\v 17 —Toxo ix b'at eb' vin̈ d'a tic. Ix vab' yalan eb' vin̈: Vach' tzon̈ b'at d'a Dotán, xchi eb' vin̈ ix vab'i, xchi vin̈ vinac chi'.  
\p Ix b'atn̈ej vin̈aj José chi', ix ilchaj eb' vin̈ yuc'tac vin̈ chi' yuj d'a Dotán chi'.  
\v 18 Ayic ix yilanb'at vin̈ eb' vin̈ d'a najat, ayto val sc'och vin̈ d'a eb' vin̈, ix slajtian sb'a eb' vin̈ tas syutej eb' vin̈ smilancham vin̈.  
\v 19 Ix yalan eb' vin̈ icha tic:  
\p —Ina sja vin̈ svayichani.  
\v 20 Co mileccham vin̈, ol co julancanb'at vin̈ d'a yol junoc jul, ol calani to a am junoc noc' noc' chium anima ix chianb'at vin̈. Ol quilan b'ian tas ol aj yelc'och juntzan̈ svayich vin̈ chi', xchi eb' vin̈.   
\p
\v 21 Ayic ix yab'an juntzan̈ lolonel chi' vin̈aj Rubén, ix snaan vin̈ tas vach' syutej scolanel vin̈aj José chi' d'a yol sc'ab' eb' vin̈, ix yalan vin̈ icha tic:  
\p —Maay, man̈ co milecchamlaj vin̈.  
\v 22 Mocab' och schamel vin̈ chi' co muloc. An̈ejto scaq'uem vin̈ d'a yol junoc yed'tal a' joyb'il d'a tz'inan lum tic. Mocab'a junoc on̈ tz'och co c'ab' d'a vin̈, xchi vin̈.  
\p Ix yal jun lolonel chi' vin̈aj Rubén chi', yujto snib'ej vin̈ scolcan vin̈aj José chi', yic vach' syac' meltzaj vin̈ vin̈ d'a vin̈ smam.  
\v 23 Axo ix c'och vin̈aj José b'aj ayec' eb' vin̈ yuc'tac chi', elan̈chamel ix tzac'jicot vin̈ yuj eb' vin̈. Ix yic'anel spichul vin̈ eb' vin̈ ayochi, aton jun tz'ib'iltac yilji.  
\v 24 Ix lajvi chi' ix ac'jiem vin̈ yuj eb' d'a yol jun yed'tal a' jul yich, malaj a a' d'a yool.  
\v 25 Ix lajvi chi' ix em c'ojan eb' vin̈ vael.  
\p Yacb'an chi' jun, ix yilan eb' vin̈ scot jun n̈ilan̈ eb' vin̈ ismaelita ix cot d'a Galaad. A perfume, bálsamo yed' mirra ayoch yib'an̈ scamello eb' vin̈, sb'at eb' vin̈ schon̈ d'a Egipto.  
\v 26 Ix yalan vin̈aj Judá d'a eb' yuc'tac chi' icha tic:  
\p —¿Tas scac' ganar sco milancham vin̈ cuc'tac tic, sco c'ub'aneli to maj quila' b'aj ix cham vin̈?  
\v 27 Vach' ama to sco chon̈b'at vin̈ d'a eb' vin̈ ismaelita van sja tic. Mocab' co milcham vin̈ yujto cuc'tac co b'a yed' vin̈, xchi vin̈.  
\p Ix schaan sc'ol eb' vin̈ chi' tas ix yal vin̈aj Judá chi'.   
\p
\v 28 Axo yic ix ec' eb' vin̈ aj Madián chi', elan̈chamel ix ic'chajq'ueta vin̈aj José d'a yol jun jul chi', ix schon̈anb'at vin̈ eb' vin̈ d'a eb' vin̈ chon̈vajum chi'. 20 siclo plata ix yac' eb' vin̈ d'a eb' vin̈ stojoloc. Icha chi' ix aj yic'chajb'at vin̈aj José chi' d'a Egipto.   
\p
\v 29 Ayic ix jax vin̈aj Rubén chi', ix b'at vin̈ yil d'a sti' jun jul chi', man̈xalaj vin̈aj José chi' ayeq'ui. Ix sn̈ic'chitanb'at sjaj spichul vin̈ yuj scusc'olal.  
\v 30 Ix b'at lemnaj vin̈ d'a eb' vin̈ yuc'tac chi', ix yalan vin̈ icha tic:  
\p —Man̈xo ayoquem vin̈ cuc'tac d'a jun jul chi'. ¿Tas vach' tzin c'ulej ticnaic? xchi vin̈.   
\p
\v 31 A d'a jun rato chi', ix smilancham jun noc' yune' chiva eb' vin̈. Ix yic'anelta schiq'uil noc' eb' vin̈, ix sb'on̈anoch eb' vin̈ d'a spichul vin̈aj José chi'.  
\v 32 Ix yac'anb'at jun pichul chi' eb' vin̈ d'a vin̈ smam, ix yalanb'at eb' vin̈ icha tic: Ix ilchaj jun pichul tic cuuj, ilnab'i talaj a spichul vin̈ uninal, xchib'at eb' vin̈.   
\p
\v 33 Ayic ix yilan vin̈aj Jacob, to aton spichul vin̈aj José, ix yalan vin̈ icha tic: Ay... aton val spichul vin̈ vuninal tic. Ay am val junoc noc' schi'an anima ix tzilchitanb'at vin̈, ix schianb'at vuninal, xchi vin̈.  
\v 34 Ix lajvi chi', ix sn̈ic'chitanel spichul vin̈, ix yac'anoch jun pichul vin̈ yic cusc'olal. Te nivan tiempo ix oc' vin̈ yuj vin̈ yunin chi'.  
\v 35 Masanil eb' yuninal vin̈ yed' eb' ix yisil vin̈, ix yac'lej eb' yac'an snivanil sc'ol vin̈, palta max yal-laj sc'ol vin̈ tz'ac'ji snivanil sc'ool. Tz'oc'n̈ej vin̈ yuj vin̈ yuninal chi'. Ix yalan vin̈ icha tic: Ol te cusn̈ej val in c'ool yuj vin̈ vuninal masanto ol in b'at b'aj ayec' vin̈ d'a scal eb' chamnac, xchi vin̈.   
\p
\v 36 Axo eb' vin̈ aj Madián chi', ayic ix c'och eb' vin̈ d'a Egipto chi', ix schon̈anxib'at vin̈aj José chi' eb' vin̈ d'a vin̈aj Potifar, yajal eb' stan̈van vin̈ rey d'a Egipto chi'.   
\c 38  
\s1 Vin̈aj Judá yed' ix Tamar  
\p
\v 1 A d'a jun tiempoal chi', a vin̈aj Judá ix spojel sb'a vin̈ d'a eb' yuc'tac, ix b'at cajnaj vin̈ d'a slac'anil jun vin̈ vinac scuchan Hira, aj chon̈ab' Adulam.  
\v 2 Ata' ix yiloch ix yisil jun vin̈ aj Canaán scuchan Súa vin̈, ix yic'lan sb'a vin̈ yed' ix.  
\v 3 Ix scuchanoch yune' ix. Ayic ix alji yune' ix chi', Er ix sb'iej.  
\v 4 Ix lajvi chi' ix scuchanxioch yune' ix. Ayic ix alji yune' ix chi', Onán ix yac' ix sb'iej.  
\v 5 Ix scuchanoch junxo yune' ix. Ayic ix alji, Sela ix yac' ix sb'iej. A d'a Quezib ayec' vin̈aj Judá chi' ayic ix alji vin̈ unin chi'.   
\p
\v 6 Axo yic ix quelemax vin̈aj Er b'ab'el unin chi', ix sayji yetb'eyum vin̈ yuj vin̈aj Judá chi', ix yic'an ix Tamar vin̈.  
\v 7 Te chuc ix yutej sb'a vin̈aj Er chi' d'a yichan̈ Jehová, yuj chi' ix cham vin̈ yuuj.  
\v 8 Ix lajvi chi' ix yalan vin̈aj Judá d'a vin̈aj Onán icha tic:  
\p —Ic'laj a b'a yed' ix yetb'eyum vin̈ uc'tac chamnac, tza c'anab'ajej co ley, ichato yin̈tilal vin̈ uc'tac chi' ol elcan uuj yed' ix, xchi vin̈aj Judá chi'.   
\p
\v 9 Palta yojtac vin̈aj Onán chi' to a unin ol aljoc chi', man̈ yicoc vin̈ ol aj yed' ix smu' chi', yuj chi' juntac el svay vin̈ yed' ix, axo yin̈atil vin̈ syac'canem vin̈ d'a sat luum yic max och ix yab'ixal, yic vach' max elcanlaj yin̈tilal vin̈ yuc'tac vin̈ chi' snaani.  
\v 10 A tas ix sc'ulej vin̈ chi', chuc d'a sat Jehová, yuj chi' ix cham vin̈.  
\v 11 Ix lajvi chi', ix yalan vin̈aj Judá d'a ix yalib' chi' icha tic:  
\p —A ticnaic vach' tzach paxcan yed' a mam a nun. Malaj junocxo vinac vach' tzic'a'. Ato yic ol c'och sq'uinal vin̈aj Sela vuninal, ichato chi' ol yal ic'an a b'a yed' vin̈, xchi vin̈aj Judá chi'.  
\p Ton̈ej ix yal vin̈ icha chi', q'uinaloc schampax vin̈aj Sela chi' snaan vin̈, icha ix aj scham chavan̈ eb' vin̈ yuc'tac. Icha chi' ix aj sb'at ix Tamar yic scajnaj ix yed' smam snun.   
\p
\v 12 Pecatax chi' ix cham ix yetb'eyum vin̈aj Judá chi', ix yisil vin̈aj Súa. Ix lajvi yec'b'at scusc'olal vin̈, ix b'at vin̈ d'a chon̈ab' Timnat b'aj van sjoxchajel xil noc' scalnel, axo jun vin̈ yamigo vin̈ scuchan Hira ix b'at yuc'levoc.  
\v 13 Axo yic ix yab'an specal ix Tamar to van sb'at vin̈aj Judá d'a Timnat yil sjoxchajel noc' scalnel,  
\v 14 d'a elan̈chamel ix yiq'uel spichul ix, aton c'apac syac'och eb' ix chamnac yetb'eyum. Ix yac'anoch jun smusil sat ix, yic vach' malaj mach snaaneli tato a ix. Ix em c'ojan ix d'a stiel chon̈ab' b'aj sc'och sb'eal chon̈ab' Enaim, d'a sb'eal Timnat chi'. Ix sc'ulej jun tic ix, yujto ix nachajel yuj ix to a vin̈aj Sela ix q'uib'el vin̈, palta maxto yic'laj sb'a vin̈ yed' ix.   
\p
\v 15 Ayic ix yilanb'at ix vin̈aj Judá chi', ix snaan vin̈ to ajmul ix jun ix chi', yujto musab'il sat ix.  
\v 16 Ix el vin̈aj Judá chi' d'a yol b'e, ix b'at vin̈ yilb'at ix. Man̈ yojtacoc vin̈ tato a ix yalib' vin̈. Ix yalan vin̈ d'a ix icha tic:  
\p —¿Max am yal a c'ool tzin vay ed'oc? xchi vin̈.  
\p —Tato syal in c'ool ¿tas junoc tzac' d'ayin? xchi ix.   
\p
\v 17 —Ol vac'cot junoc yune' a chiva, xchi vin̈ d'a ix.  
\p —Tzam yala', an̈ej tato ay junoc tas tzac'can d'ayin ticnaic. Ayic sjavi noc' in yune' chiva chi', svac'anxi meltzaj d'ayach, xchi ix.   
\p
\v 18 —¿Tas pax tza nib'ej svac'can d'ayach? xchi vin̈aj Judá chi'.  
\p —Ac'can a sello yed' sch'an̈al yed' a c'ococh ed'nac, xchi ix.  
\p —Syala', canocab'i, xchi vin̈. Ix lajvi chi' ix vay vin̈ yed' ix, ix scuchancanoch yune' ix.  
\v 19 Ix lajvi chi', ix b'at ix, ix yic'anel smusil sat ix chi', ix yac'anxioch sc'apac ix syac'och eb' ix chamnac yetb'eyum.   
\p
\v 20 Ayic ix c'och vin̈aj Judá b'aj ayec' noc' scalnel chi', ix schecancot vin̈ yamigo vin̈, aton vin̈ aj Adulam, ix b'at yac'ancan noc' yune' chiva chi' vin̈ d'a ix ix chi' yic syic'paxta tas aycan chi' d'a ix yuj vin̈aj Judá chi' yalani, palta majxo ilchajlaj ix yuj vin̈ schecab' vin chi'.  
\v 21 Ix sc'anb'anec' vin̈ d'a eb' aj chon̈ab' chi' icha tic:  
\p —¿B'ajtil ay jun ix ajmul ix d'a tic, jun ix tz'emn̈ej c'ojan d'a sti' sb'eal Enaim tic? xchi vin̈ checab' chi'.  
\p —Malaj junoc ix ajmul ix d'a tic, xchi eb' vin̈.   
\p
\v 22 Ix lajvi chi' ix meltzajxi vin̈ d'a vin̈aj Judá chi', ix yalan vin̈:  
\p —Majxo ilchajlaj ix vuuj, ix yal eb' vin̈ ayec' chi' ta' to malaj junoc ix ajmul ix b'aj ay eb' chi', xchi vin̈.   
\p
\v 23 Ix tac'vi vin̈aj Judá icha tic:  
\p —Canocab' ix yed' juntzan̈ chi', yic vach' max el co q'uixvelal. Ix in c'anab'ajej, ix vac'anb'at noc' yune' chiva, an̈ej to majxo ilchaj ix uuj, xchi vin̈.   
\p
\v 24 Yoxil xom ujal chi', ix b'at alchaj d'a vin̈aj Judá icha tic:  
\p —A ix Tamar, ix alib', ay am mach ix sc'umej ix, yuj chi' yab'ixxo ix ticnaic, xchi eb' vin̈ d'a vin̈.  
\p Ix yalan vin̈:  
\p —Iq'uequel ix d'a stiel chon̈ab' yic tze n̈usantz'a ix, xchi vin̈.   
\p
\v 25 Ayic van yic'jielta ix yuj eb' vin̈, ix yac'anb'at schecab' ix d'a vin̈aj Judá chi', ix yalan icha tic: A vin̈ ay yic juntzan̈ svac'b'at tic, aton vin̈ ay yic unin ved'nac tic. B'eyc'olej mach ay yic jun sello yed' sch'an̈al tic yed' jun c'ococh tic, xchib'at ix d'a vin̈.  
\v 26 Ayic ix yilanoch vin̈aj Judá to yic masanil juntzan̈ chi' vin̈, ix yalan vin̈ icha tic: A ix ix chi' vach' tas ix sc'ulej ix. A in chuc tas ix in c'ulej. Ay in mul. Maj vac'laj yic' sb'a ix yed' vin̈ vuninal aj Sela, xchi vin̈. Yuj chi' maj n̈usjitz'alaj ix. Majxo vaylaj vin̈ yed' ix junelxo.   
\p
\v 27 Axo ix b'o sc'ol ix Tamar chi', tiox eb' unin ix alji chi'.  
\v 28 Ayic van yalji eb' unin chi', ayic ix elul sc'ab' jun b'ab'el, ix spixanoch jab' chac ch'al ix vetz'vajum d'a sjaj sc'ab' jun unin chi', ix yalan ix: Aton jun b'ab'el tic, xchi ix.  
\v 29 Palta ix yic'anxioch sc'ab' jun nene' chi', axo junxo yuc'tac chi' ix alji sb'ab'elal, yuj chi' Fares\f 38.29 \fr 38:29 \ft Fares, a d'a hebreo syalelc'ochi “pojum b'e”.\f* ix sb'iej yuj ix vetz'vajum chi'. Ix yalan ix: ¿Tas yuj ix a b'ab'laj equejelta a b'a? xchi ix.  
\v 30 Ix lajvi chi' ix alji vin̈ nene' ayoch an̈ chac ch'al chi' d'a sjaj sc'ab', Zara\f 38.30 \fr 38:30 \ft Zara, a d'a hebreo syalelc'ochi “chacchac”.\f* ix sb'iej yuj ix.   
\c 39  
\s1 Yab'ixal vin̈aj José‘R’yed' ix yetb'eyum vin̈aj Potifar  
\p
\v 1 Ayic ix c'och vin̈aj José yuj eb' vin̈ ismaelita d'a Egipto chi', ay jun vin̈ scuch Potifar ix mananel vin̈. A jun vin̈ chi', nivan yopisio vin̈ d'a vin̈ sreyal Egipto, yajal yaj vin̈ d'a eb' soldado stan̈van vin̈ rey chi'.  
\v 2 A Jehová ayoch yed' vin̈aj José chi', te vach'n̈ej yajec' vin̈ d'a spat vin̈ spatrón chi'.  
\v 3 Ix nachajel yuj vin̈ spatrón vin̈ chi' to ay val och Jehová yed' vin̈, vach'n̈ej tz'elc'och vin̈ d'a smasanil.  
\v 4 Yuj chi', te vach'n̈ej vin̈aj José d'a yichan̈ vin̈ spatrón chi'. Ix yac'och vin̈ vin̈ stan̈vumaloc spat yed' masanil tastac ay d'ay.  
\v 5 Yictax ix yac'anoch vin̈ vin̈aj Potifar chi' stan̈vumaloc spat chi', ix yac' svach'c'olal Jehová d'a yib'an̈ vin̈aj Potifar chi' yed' masanil tas ay d'a vin̈. Yujn̈ej vin̈aj José chi' ix q'uechaan̈ svach'c'olal d'a spat vin̈ yed' d'a najateli.  
\v 6 Ix cann̈ej vin̈aj José chi' stan̈vumaloc smasanil, yuj chi' man̈xalaj tas ix sna' vin̈aj Potifar chi', palta an̈ej tas tz'aj sb'o svael vin̈ syila'.  
\p Te vach' yilji vin̈aj José chi', te vach' pax snivanil vin̈ smasanil.  
\v 7 Ix ec' jab'oc tiempoal, axo ix yetb'eyum vin̈aj Potifar chi', ix te can sgana ix d'a vin̈aj José chi'. Ix yalan ix d'a vin̈ icha tic:  
\p —Octom val syal a c'ool tzach vay ved'oc, xchi ix.   
\p
\v 8 Te maj schalaj sc'ol vin̈aj José tas ix yal ix chi'. Ix yalan vin̈ icha tic:  
\p —Maay, ojtac ach tic to ix in yac'och vin̈ etb'eyum stan̈vumaloc masanil stastac d'a tic. Ina man̈xo jab'oc tas sna' vin̈ yuj masanil stastac yacb'an ay in eq'ui.  
\v 9 Malaj junocxo mach nivan yelc'och d'a vichan̈ d'a jun pat tic. Masanil tastac ayoch d'a yol in c'ab', an̈ej d'ayach a ach tic, max yal-laj vac'anoch in c'ab', yujto yetb'eyum ach vin̈ in patrón, ¿tom ol yal in c'ulan jun nivan chucal, yic tz'och in mul d'a sat Dios? xchi vin̈.   
\p
\v 10 Ix ochn̈ej ijan ix stevioch d'a vin̈. Junjun c'u syal ix to svay vin̈ yed' ix, palta juneln̈ej max ochlaj d'a sc'ol vin̈ svay yed' ix, max yalpaxlaj sc'ol vin̈ sc'och b'aj ayec' ix.  
\v 11 Ay jun c'u ix och vin̈aj José chi' d'a yol pat yic smunlaji, malaj junocxo mach ayeq'ui, an̈ej ix.  
\v 12 Axo ta' ix och tzuctzuc ix d'a spichul vin̈, ix yalan ix icha tic:  
\p —Vayan̈ ved'oc, xchi ix.  
\p Axo ix yab'an jun chi' vin̈, ix spich'anel sb'a vin̈ d'a yol sc'ab' ix. Ix elta lemnaj vin̈ d'a ti pat, axo spichul vin̈ ix can d'a yol sc'ab' ix.  
\v 13 Ayic ix yilan ix to ix el lemnaj vin̈, ix can spichul vin̈ d'a yol sc'ab' ix,  
\v 14 ix el yav ix, ix yavtancot eb' munlajvum ix d'a slac'anil pat chi', ix yalan ix:  
\p —Ilec val jun vin̈ hebreo ix yic'cot vin̈ vetb'eyum tic. A vin̈ tic, snib'ej vin̈ tzin yixtej. Ix ochul lemnaj vin̈ d'a yol pat tic, snib'ej vin̈ svay ved'oc, palta chaan̈ ix el vav.  
\v 15 Ayic ix yab'an vin̈ yel vav chi', ix el lemnaj vin̈, axon̈ej spichul vin̈ ix cani, xchi ix.   
\p
\v 16 Ix sic'ancan jun spichul vin̈ chi' ix masanto ix jax vin̈ spatrón vin̈ chi' d'a spat.  
\v 17 Ix yalan ix icha ix aj yalan d'a sb'ab'elal chi':  
\p —A vin̈ hebreo ix ic'cot checab'oc tic, ix ochul vin̈ d'a yol in cuarto, sgana vin̈ ix vay ved'oc.  
\v 18 Palta te chaan̈ ix el vav, yuj chi' ix el lemnaj vin̈, axon̈ej spichul vin̈ ix yactejcan d'a tic.  
\v 19 Icha val chi' ix in yutej jun vin̈ a checab' tic, xchi ix. Axo vin̈ spatrón vin̈aj José chi', ix te cot yoval vin̈ sic'lab'il ayic ix yab'an vin̈ tas ix yal ix yetb'eyum chi'.  
\v 20 Ix schecan yamjoc vin̈aj José chi' vin̈, ix yalan vin̈ to tz'och vin̈ d'a preso b'aj ayoch juntzan̈ eb' vin̈ d'a preso yuj vin̈ rey.  
\v 21 Palta ayn̈ejoch Jehová yed' vin̈aj José chi', ix sch'oxn̈ej svach'c'olal d'a vin̈. Yuj chi' te vach' ix elc'och vin̈ d'a yol sat vin̈ tan̈vum preso chi'.  
\v 22 Axo vin̈ tan̈vum preso chi' ix ac'anoch vin̈ stan̈vumaloc eb' yetpresovumal chi'. Ix ac'jipaxoch vin̈ yilumaloc tastac ix sb'o eb' d'a preso chi'.  
\v 23 A vin̈ stan̈vumal preso chi', man̈xalaj tas sna vin̈, masanil tas aycanoch d'a yol sc'ab' vin̈aj José chi' yuj vin̈. Yujto ayn̈ejoch Jehová yed' vin̈, yuj chi' vach'n̈ej ix elc'och smasanil.   
\c 40  
\s1 Ix yal vin̈aj José tas syalelc'och chab' vayich  
\p
\v 1 Ix lajvi chi', ay chavan̈ vinac ix och preso: A jun vin̈, yajal yaj vin̈ d'a eb' vin̈ tz'ac'an svino vin̈ rey, axo junxo vin̈, yajal yaj vin̈ d'a eb' vin̈ b'oum pan sva vin̈ rey chi'. Ay smul eb' vin̈ ix och d'a vin̈ rey chi'.  
\v 2 Yuj chi' ix cot yoval vin̈ d'a eb' vin̈.  
\v 3 Ix yalan vin̈ rey to tz'ac'jioch eb' vin̈ d'a preso d'a spat vin̈ yajal d'a eb' soldado stan̈van vin̈, aton ta' aypaxoch vin̈aj José d'a preso.  
\v 4 An̈eja' d'a yol sc'ab' vin̈aj José chi' ix can eb' vin̈ chavan̈ smunlajvum vin̈ rey chi' yuj vin̈ yajal preso chi' yic a vin̈ tz'ac'an servil eb' vin̈. Ix can eb' vin̈ jun tiempoal d'a preso chi'.   
\p
\v 5 Axo d'a jun ac'val ix och svayich eb' vin̈ chavan̈ chi', junjun vayich chi' ay syalelc'ochi.  
\v 6 Axo ix sacb'i ix c'och vin̈aj José yil eb' vin̈. Ix yilan vin̈ to te ayoch eb' vin̈ d'a ilc'olal.  
\v 7 Ix sc'anb'an vin̈ d'a eb' vin̈:  
\p —¿Tas yuj te cuseltac yilji e sat? xchi vin̈ d'a eb' vin̈.   
\p
\v 8 —Ay val co vayich ix och d'a jun ac'val tic, palta malaj mach d'a tic tz'alan d'ayon̈ tas syalelc'ochi, xchi eb' vin̈.  
\p —¿Tom man̈oc Dios syal yalani tas syalelc'och vayich? Alec d'ayin tas ix e vayichej chi', xchi vin̈aj José chi'.   
\p
\v 9 Yuj chi' a vin̈ yajal yaj d'a eb' vin̈ tz'ac'an svino vin̈ rey, ix och ijan vin̈ yalan svayich chi' d'a vin̈aj José icha tic:  
\p —A d'a in vayich, ix vil jun te' uva,  
\v 10 ay oxe' sc'ab' te'. Ix vil sq'ueta svol, ix yac'an xumaquil, axo xumaquil chi', ix och b'uyan sat, te q'uin̈xo.  
\v 11 A ix vilani to yamb'ilq'ue scopa vin̈ rey vuuj, ix vic'ancot sat te' uva chi', ix in pitz'anem yal d'a yol scopa vin̈ rey chi', ix vac'anoch d'a yol sc'ab' vin̈, xchi vin̈.   
\p
\v 12 Ix yalan vin̈aj José d'a vin̈ icha tic:  
\p —Ichaton tic syalelc'och a vayich chi': A oxe' sc'ab' te' uva ix il chi', oxe' c'ual syala'.  
\v 13 Ayic chab'ej ticnaic ol sb'eyc'olej a mul vin̈ rey chi'. Ol lajvoc chi' ol ach yac'anxioch vin̈ d'a a munlajel, ol ac'xi scopa vin̈ chi' icha d'a yalan̈taxo.  
\v 14 Ayic ol elc'och jun sval tic, tzin a naancot d'a vin̈ rey chi', yic vach' tzin elpax d'a yol preso tic. Oc'ocab' a c'ol d'ayin.  
\v 15 A in tic ichato elc'ab'il in cot d'a scal eb' vin̈ hebreo. Man̈ in mojoc ay in och d'a preso tic, yujto malaj jab'oc tas chuc ix in c'ulej, xchi vin̈aj José chi'.   
\p
\v 16 Ayic ix yab'an vin̈ yajalil eb' vin̈ sb'oan ixim pan to a vin̈aj José vach' ix aj yalanel svayich vin̈ chi' vin̈, ix yalanpax vin̈ icha tic:  
\p —A in tic ix in vayichej to ayq'ue oxe' mooch ixim pan d'a in jolom.  
\v 17 A d'a yol jun yune' mooch d'a jun yoxil ayq'ue d'a in jolom chi', tzijtum macan̈il ixim pan ayem d'a yool yic sva vin̈ rey, palta axo noc' much ix javi ix stzoc'anq'ueta ixim noc' d'a yol te' mooch chi', xchi vin̈.   
\p
\v 18 Ix yalanxi vin̈aj José d'a vin̈ icha tic:  
\p —A tas syalelc'och a vayich chi', aton tic: A oxe' mooch chi' sch'oxcot oxe' c'ual.  
\v 19 Yuj chi' yic chab'ej ticnaic, ol sb'eyc'olej vin̈ rey tas yaj a mul. Slajvi chi' ol schecan vin̈ ic'chajel a jolom, a a nivanil ol ac'jocq'ue d'a schon jun te te', axo noc' ostoc ol ja schib'at a nivanil chi', xchi vin̈aj José chi' d'a vin̈.   
\p
\v 20 Schab'jial val yalan svayich eb' vin̈ chavan̈ chi' vin̈aj José chi', ix yac'an sq'uin̈al yab'ilal vin̈ rey. Ix yavtancot vin̈ masanil eb' vin̈ nivac vinac ayoch yajalil yed'oc. D'a yichan̈ eb' vin̈ nivac yajal chi' ix checji ic'chajelta eb' vin̈ chavan̈ ayoch d'a preso chi'.  
\v 21 A vin̈ tz'ac'an svino vin̈ rey, ix ac'chajxioch vin̈ d'a smunlajel.  
\v 22 Axo vin̈ yajal yaj d'a eb' sb'oan ixim pan, ix yal vin̈ rey to smiljicham vin̈ icha val ix aj yalan vin̈aj José.  
\v 23 Palta majxo nachajcot vin̈aj José yuj vin̈ tz'ac'an svino vin̈ rey chi'.   
\c 41  
\s1 Yalnac vin̈aj José‘R’tas syalelc'och svayich vin̈ rey  
\p
\v 1 Axo yic toxo ix ec'b'at chab' ab'il, ay jun ac'val ix och svayich vin̈ rey. Ix yil vin̈ to lin̈anec' vin̈ d'a sti' a' nivan Nilo.  
\v 2 A d'a yol a' chi', ix q'ueul ucvan̈ noc' vacax te vach', te b'aq'uech, sva noc' d'a sti' a' chi'.  
\v 3 Ix lajvi chi' ix q'ueul ucvan̈xo noc' vacax te chuclaj yilji, te b'ac, ix b'at noc' d'a slac'anil noc' b'aq'uech chi'.  
\v 4 Ix och ijan noc' b'ac chi' schianb'at noc' b'aq'uech chi'. Ix lajvi chi', ix el svayan̈ vin̈ rey chi'.   
\p
\v 5 Ix vayxib'at vin̈. Axo ix yilan vin̈ to ay jun pitan̈ ixim trigo ix q'uib'i, uque' val ix aj sjolom ixim, te vach', b'ud'an val yuj sat.  
\v 6 Ix yilanpax vin̈ d'a spatictac ixim b'ab'el chi', ix elpaxcot uquexo jolom trigo te malaj sat, nab'a pach'uch'tac, malaj jab'oc svach'il.  
\v 7 A uque' jolom trigo te pach'uch'tac chi', a' ix c'uxanb'at ixim uque' te ay sat chi'.  
\p Axo yic ix el svayan̈ vin̈ rey chi', ix nachajel yuj vin̈ to van svayichan vin̈.  
\v 8 Axo ix sacb'i, te tacnaquel sc'ol vin̈ yuj svayich chi'. Ix schecan vin̈ avtajcot masanil eb' syal snaan el lolonel d'a Egipto yed' eb' te yojtac yalani. Ix och ijan vin̈ rey chi' yalan svayich chi' d'a eb', palta malaj junoc eb' syal yalani tas syalelc'och svayich vin̈ chi'.  
\v 9 Yuj chi' axo vin̈ yajal yaj d'a eb' tz'ac'an svino vin̈ rey chi' ix alan d'a vin̈ icha tic:  
\p —Ato val ticnaic sja d'a in c'ool to ay jun in paltail ix vac'ochi.  
\v 10 Ayic ix cot oval d'ayin yed' vin̈ yajal eb' b'oum pan, ix on̈ ac'och d'a yol sc'ab' vin̈ yajal eb' tzach tan̈vani, ix on̈ ochcan d'a preso.  
\v 11 Ay jun ac'val ix och co vayich co chavan̈il, junjun co vayich chi' ay syalelc'ochi.  
\v 12 Ata' ayec' jun vin̈ quelem hebreo, schecab'ejnac vin̈ yajal eb' vin̈ tzach tan̈van chi'. Ix calan co vayich chi' d'a vin̈. Te vach' ix yutej vin̈ yalan tas syalelc'och co vayich chi'.  
\v 13 Icha val ix aj yalan vin̈ chi', icha chi' ix aj yelc'ochi. Ina ix in ochxi d'a in munlajel, axo junxo vin̈ ved'nac chi, ix ac'jiq'ue d'un̈an snivanil vin̈, xchi vin̈ yac'umal svino vin̈ rey chi'.   
\p
\v 14 Ix lajvi yab'an jun ab'ix vin̈ rey chi', ix schecan vin̈ ic'jielta vin̈aj José d'a yol preso. Elan̈chamel ix b'at ic'chajelta vin̈, ix yac'an joxchajel sb'a vin̈, ix sq'uexanel spichul vin̈, ix b'at vin̈ d'a yichan̈ vin̈ rey chi'.  
\v 15 Ix yalan vin̈ rey chi' d'a vin̈ icha tic:  
\p —Ay val jun in vayich. Malaj junoc eb' vin̈ ay d'a tic snachajel yuuj tas syalelc'ochi. Ix vab' specal tob' snachajel uuj tas syalelc'och vayich, xchi vin̈ rey chi' d'a vin̈.   
\p
\v 16 —A jun chi' man̈ yoloc vic snachajel vuuj, palta a Dios ol alanoc tas tz'elc'och a vayich chi' yic tz'och a vach'iloc, xchi vin̈aj José chi'.   
\p
\v 17 Ix och ijan vin̈ rey yalan svayich d'a vin̈aj José chi' icha tic:  
\p —A ix vilani to lin̈an in ec' d'a sti' a' Nilo.  
\v 18 D'a yol a' chi' ix q'ueul ucvan̈ noc' vacax te vach', te b'aq'uech. Ix vaec' noc' d'a stitac a' chi'.  
\v 19 Ix lajvi chi' ix q'uepaxul ucvan̈xo noc' te b'ac, chuclaj yilji noc'. Manta b'aj svil junoc vacax chuclaj yilji icha noc' chi' d'a Egipto tic.  
\v 20 A ucvan̈ noc' b'ac chi', a noc' ix chianb'at ucvan̈ noc' b'aq'uech b'ab'el ix q'ueul chi'.  
\v 21 Ayic ix lajviel noc' b'aq'uech schianb'at noc' b'ac chi', an̈eja' b'ac ix ajcan noc', maj b'aq'uechb'oclaj jab'oc noc'.  
\p Ix lajvi chi', ix el in vayan̈.  
\v 22 Ix cotxi in vayan̈, ix in vayichanxi. Ix vilani, ay jun pitan̈ ixim trigo uque' val sjolom ix yac'a', te b'ud'an yuj sat.  
\v 23 Ix lajvi chi' ix elpaxul uquexo sjolom, palta ton̈ej pach'uch'tac, malaj sat.  
\v 24 Axo ixim chi' ix c'uxanb'at ixim vach' ay sat chi'. Ix val in vayich tic d'a eb' vin̈ snachajel yuj yalani, palta malaj val junoc eb' vin̈ syal snachajel yuj tas syalelc'ochi, xchi vin̈ rey chi' d'a vin̈.   
\p
\v 25 Ix yalan vin̈aj José chi' icha tic:  
\p —Mamin rey, a chab' a vayich chi', junn̈ej tas syalelc'ochi. A Dios ix ac'an a vayichej tas nab'il yuuj.  
\v 26 A val syalelc'och noc' ucvan̈ vacax b'aq'uech chi', uque' ab'il sch'oxo'. An̈eja' uque' sjolom ixim trigo te vach' chi', an̈ejtona' chi' syala'.  
\v 27 A pax ucvan̈ noc' vacax te b'ac, chuclaj yilji ix q'ueul chi', an̈eja' uque' ab'il pax sch'oxo'. An̈eja' ixim jolom trigo te pach'uch'tac, malaj jab'oc sat, uque' ab'il vejel syalelc'ochi.  
\v 28 A tas ix val d'ayach tic, ichaton chi' syalelc'och a vayich chi'. A Dios ix ac'an a vayichej tas nab'ilxo yuuj.  
\v 29 Ol ja uque' ab'il, te vach' ol aj sat avb'en d'a Egipto tic.  
\v 30 Ol lajvoc chi', ol ja uque' ab'il vejel. Ayic chi' man̈xa mach ol naancot jantac sat avb'en ix yac' sobre d'a Egipto tic ayic yec'nac uque' d'a yalan̈taxo, yujto a vejel chi' ol ixtancanb'at jun chon̈ab' tic.  
\v 31 Te nivan vejel ol yutej sb'a. Man̈xalaj b'aj ol checlaj jab'ocxo tas ix yac' sobre d'a jun tiempoal vach' ix ec' chi'.  
\v 32 Chael val ix aj yoch a vayich chi' yic vach' snachajel uj sic'lab'il to nab'ilxo yuj Dios to ol elc'och d'a elan̈chamel.   
\p
\v 33 Yuj chi, vach' tato tza say junoc vinac te jelan, te ay spensar. Tzac'anoch vin̈ yajalil d'a yol nación tic.  
\v 34 Tza sayanpax jayvan̈ocxo eb' vin̈ ol och yajalil, sb'at eb' vin̈ d'a masanil yol nación yic tz'ec' eb' vin̈ smol chab' almul d'a junjun quintal avb'en tz'el d'a sat luum chi' d'a junjun ab'il, masanto slajvi uque' ab'il ol ste aq'uej sat avb'en chi'.  
\v 35 Masanil jantac syac' sobre smolb'an eb' vin̈ chi', syac'can eb' vin̈ d'a yol a c'ab', sic'chajcanb'at d'a junjun chon̈ab' d'a yol yic Egipto tic, yic vach' ay tas sva eb' anima.  
\v 36 Masanil tas ol sic'chajcanb'at chi', a' ol sva eb' anima ayic ol ja uque' ab'il vejel chi', yic vach' max ixtaxel jun chon̈ab' tic yuj vejel, xchi vin̈aj José chi'.   
\s1 Ix och vin̈aj José yajalil d'a Egipto  
\p
\v 37 A jun ix yal vin̈aj José chi', ix scha sc'ol vin̈ rey yed' masanil eb' ayoch yajalil yed'oc.  
\v 38 Ix yalan vin̈ rey chi' d'a eb' icha tic:  
\p —Ma chequel tato ay b'aj ol chax junocxo vinac cuuj to ayoch Yespíritu Dios yed'oc icha val jun vin̈ tic, xchi vin̈ rey chi'.   
\p
\v 39 Ix yalan vin̈ d'a vin̈aj José chi' icha tic:  
\p —Malaj mach jelan, malaj mach ay spensar icha ach tic, yujto a Dios tz'ac'an ojtaquejel masanil juntzan̈ tic.  
\v 40 A ach ol ach ochcan yajalil d'a in despacho tic. Masanil anima ol c'anab'ajan tas ol ala'. A inxon̈ej nivan velc'och d'a ichan̈, yujto rey in.  
\v 41 A in tzach vac'och gobernadoral d'a masanil yol yic Egipto tic, xchi vin̈.   
\p
\v 42 Ayic ix yalan jun lolonel chi' vin̈, ix yic'anel scolc'ab' vin̈ ayoch d'a sc'ab' b'aj ayoch sello, ix yac'anoch vin̈ d'a sc'ab' vin̈aj José chi'. Ix schecan vin̈ rey chi' ac'jioch spichul vin̈aj José chi' to a lino te vach'. Tz'ac'jioch junoc cadena nab'a oro d'a sjaj vin̈.  
\v 43 Ix checchajq'ue vin̈ d'a yol carruaje, aton jun schab'il yic vin̈ rey chi', ix schecan vin̈ to schecjiel eb' anima d'a yol b'e ayic tz'ec' vin̈aj José chi'. Icha chi' ix aj yochcan vin̈aj José chi' gobernadoral yed' yilumaloc masanil chon̈ab' Egipto chi'.   
\p
\v 44 Ix lajvi chi' ix yalan vin̈ rey d'a vin̈aj José chi' icha tic:  
\p —A in tic rey in, palta malaj junoc mach syal yalan d'a yol chon̈ab' tic, tato man̈oc ach tzala', xchi vin̈.   
\p
\v 45-46 Zafnat-panea ix yac' vin̈ rey sb'iej vin̈aj José chi', ix yac'an vin̈ rey chi' yic'laj sb'a vin̈ yed' ix Asenat, yisil jun vin̈ Potifera sb'i, sacerdote yaj vin̈ d'a yol chon̈ab' On. 30 ab'il sq'uinal vin̈aj José chi' ayic ix ic'jib'at vin̈ d'a yichan̈ vin̈ rey chi'.  
\p Ix lajvi chi', ix elta vin̈aj José chi' d'a yichan̈ vin̈ rey chi', ix b'at vin̈ d'a yol masanil chon̈ab' d'a yol yic Egipto chi'.  
\v 47 A d'a uque' ab'il, man̈ jantacoc sat masanil avb'en ix yac'a'.  
\v 48 Masanil ixim trigo ix yac' sobre d'a uque' ab'il chi', ix sic'chajb'at ixim d'a junjun chon̈ab' yuj vin̈aj José chi'.  
\v 49 Icha yarenail sti' a' mar, icha val chi' yilji ixim trigo ix molchaj yuj vin̈. Te nivanxo ixim trigo chi', yuj chi' majxo echtajlaj ixim, maxtzac yal-laj sb'ischaji.   
\p
\v 50 Ayic manto el yich jun nivan vejel chi', chavan̈xo yuninal vin̈aj José yed' ix Asenat chi'.  
\v 51 A vin̈ b'ab'el unin, Manasés\f 41.51 \fr 41:51 \ft A Manasés, a d'a hebreo lajan yalji yed' jun lolonel “a tz'ac'an b'at satc'olal”.\f* ix yac' vin̈ sb'iej, ix yalan vin̈: A Dios ix ac'an sat d'a in c'ol masanil syaelal ix ec'b'at d'a vib'an̈ yed' in cusc'olal yuj eb' ayto vuj in b'a yed'oc, xchi vin̈.  
\v 52 Axo jun vin̈ schab'il unin, Efraín\f 41.52 \fr 41:52 \ft Efraín, a d'a hebreo lajan yalji yed' jun lolonel “syac' syaxilal”.\f* ix yac' vin̈ sb'iej, ix yalan vin̈: A Dios ix ac'an svach'c'olal d'ayin d'a jun lugar b'aj ix vab' syaelal tic, xchi vin̈.   
\p
\v 53 Ix lajvi yec' uque' ab'il ayic man̈ jantacoc svach'il ix aj sat avb'en d'a Egipto,  
\v 54 ix schaanel yich uque' ab'il vejel chi', icha ix aj yalan vin̈aj José. Ix japax nivan vejel d'a yol masanil nación d'a slac'anil chi'. Axo d'a masanil yol smacb'en Egipto ay tas sva eb' anima.  
\v 55 Axo yic ix em vejel chi', tzijtum eb' aj Egipto chi' sc'och d'a vin̈ rey c'anb'oj trigo. Syalan vin̈ rey chi' d'a eb': Ixiquec d'a vin̈aj José. Masanil tas syal vin̈ a tze c'anab'ajej, xchi vin̈ d'a eb'.   
\p
\v 56 Masanil yol yic Egipto chi' ayem vejel, yuj chi' ix jacvi masanil yed'tal b'aj sic'an ixim trigo yuj vin̈aj José chi', ix chon̈ji ixim d'a eb' aj Egipto chi'.  
\v 57 Masanil juntzan̈xo nación ix ja manoj trigo d'a vin̈ yujto masanil b'aj ay vejel, man̈xalaj tas sva eb' anima.   
\c 42  
\s1 Ix c'och eb' yuc'tac vin̈aj José d'a Egipto  
\p
\v 1 A vin̈aj Jacob cajan vin̈ d'a Canaán, ix yab' specal vin̈ to te ay ixim trigo d'a Egipto. Yuj chi' ix yal vin̈ d'a eb' vin̈ yuninal icha tic: ¿Tas tze c'ulej, ton̈ej tzeyil-lajoch e b'a?  
\v 2 Ix vab' specal to te ay ixim trigo d'a Egipto. Ixiquec e man tas sco va yic vach' max on̈ cham yuj vejel, xchi vin̈.   
\p
\v 3 Yuj chi', ix b'at lajun̈van̈ yuc'tac vin̈aj José manoj trigo d'a Egipto chi'.  
\v 4 Axo vin̈aj Benjamín, yuc'tac vin̈aj José chi', maj chajib'atlaj vin̈ yuj vin̈aj Jacob chi', yujto ix sna' vin̈: Ay talaj tas tz'ic'an vin̈ vuninal tic, xchi vin̈.  
\v 5 Tzijtum juntzan̈xo eb' vin̈ manum trigo ix b'at yed' eb' vin̈ yuninal vin̈aj Israel chi', yujto d'a masanil yol yic Canaán chi', ix te em vejel.   
\p
\v 6 A vin̈aj José yajal yaj d'a yol yic Egipto chi', a vin̈ tz'ac'anelta ixim trigo d'a eb' manvajum sc'och chi'. Ayic ix c'och eb' yuc'tac vin̈ chi' d'a yichan̈, ix em n̈ojjab' eb' vin̈ d'a sat luum.  
\v 7 D'a jun rato chi, ix yiloch eb' yuc'tac vin̈aj José chi', palta axo ix yutej sb'a vin̈ ichato man̈ yojtacoc vin̈, ov ix yutej vin̈ slolon d'a eb' vin̈:  
\p —¿B'ajtil ix ex cot a ex tic? xchi vin̈.  
\p —Aj Canaán on̈, to tzon̈ javi manoj trigo, xchi eb' vin̈.   
\p
\v 8 Vach'chom a vin̈aj José chi' yojtac vin̈ to yuc'tac sb'a vin̈ yed' eb' vin̈, axo pax eb' vin̈ jun, maj nachajel-laj yuj eb' vin̈.  
\v 9 Ichato chi' ix snaancot vin̈aj José tas ix svayichej d'a yib'an̈ eb' vin̈ d'a yalan̈taxo. Ix yalan vin̈:  
\p —A ex tic ton̈ej tzul on̈ eyileli, ton̈ej tzex javi eyila' tato ay b'aj syal yochul eb' ajc'ol d'a yol jun chon̈ab' tic, xchi vin̈.   
\p
\v 10 —Maay mamin, a on̈ a checab' on̈ tic, manoj trigon̈ej tzon̈ javi.  
\v 11 A on̈ tic junn̈ej co mam, cuc'tacn̈ej co b'a, vach'n̈ej co pensar, malaj b'aj ton̈ej tzec' quileli, xchi eb' vin̈.   
\p
\v 12 —Val yel a ex tic ton̈ej tzex ja eyilb'ati ta secojtac tz'ochul eb' ajc'ol d'a tic, xchi vin̈.   
\p
\v 13 Ix tac'vi eb' vin̈ icha tic:  
\p —Maay mamin, a on̈ a checab' on̈ tic, lajchavan̈ on̈, cuc'tacn̈ej co b'a, junn̈ej co mam, cajan on̈ d'a Canaán. A vin̈ cuc'tac tzac'an unin, aycan vin̈ yed' vin̈ co mam chi', ay junxo vin̈, man̈xo ayoc ec'laj vin̈, xchi eb'.   
\p
\v 14 —Val yel svala', a ex tic ton̈ej tzex ja eyileli tas yaj d'a tic.  
\v 15 Ol to yal sb'a tas ol aj jun tic: Tzin loc sb'i vin̈ rey to man̈ ol ex actajeloc tato man̈ ol eyic'cot vin̈ eyuc'tac tzac'an unin chi'.  
\v 16 A ticnaic tzex b'at junoc ex eyic' vin̈, a exxo tic ol ex cann̈ej preso d'a tic, yic vach' squila' tato yel tzeyala'. Tato ton̈ej tzeyala', toxo ix in loc sb'i vin̈ rey to ton̈ej tzul on̈ eyileli, xchi vin̈aj José chi.   
\p
\v 17-18 Ix och eb' vin̈ preso yuj vin̈. Ato d'a schab'jial chi' ix yalan vin̈aj José chi' d'a eb' vin̈ icha tic:  
\p —A in tic tzin xiv d'a Dios. Tato tze c'anab'ajej jun tas sval tic, tzex colchajcani.  
\v 19 Tato yel vach' ex, junxon̈ej ex tzex can d'a yol preso tic, tzex b'at e masanil d'a e chon̈ab' chi', tzeyic'anb'at ixim trigo sva eb' ix eyetb'eyum yed' eyuninal van scham yuj vejel chi'.  
\v 20 Slajvi chi', tzeyic'ancot vin̈ eyuc'tac tzac'an unin chi'. Ichato chi' ol vilani tato yel tzeyala', man̈ ol ex chamlaj, xchi vin̈aj José chi'.  
\p Ichocab' ta', xchi eb' vin̈.  
\v 21 Ix yalan eb' vin̈ d'ay junjun icha tic:  
\p —A yuj tas cutejnac vin̈ cuc'tac, yuj chi' sja jun yaelal tic d'a quib'an̈. Val yel te chuc cutejnac co b'a d'a vin̈, man̈ co chanacoc cab'i ayic stevinac vin̈ d'ayon̈ to tz'oc' co c'ol d'a vin̈, vach'chom quilnac to te cusnac vin̈, xchi eb' vin̈.   
\p
\v 22 Ix yalanpax vin̈aj Rubén d'a eb' vin̈ yuc'tac chi' icha tic:  
\p —Valnac d'ayex to max eyutej e b'a d'a vin̈ icha chi', palta man̈ e chanacoc eyab'i tas valnac chi'. A ticnaic, tic val scot d'a quib'an̈ yuj schamel vin̈, xchi vin̈.   
\p
\v 23 Maj nachajel yuj eb' vin̈ tato van yab'an vin̈aj José tas syal eb' vin̈ chi', yujto d'a sti' eb' aj Egipto slolon vin̈, an̈ej to ay junoc mach tz'alaneli tas syal vin̈.  
\v 24 Ix el vin̈aj José chi' d'a stz'ey eb' vin̈, ix och ijan vin̈ yoq'ui. Ix jax vin̈, ix lolonxi vin̈ yed' eb' vin̈. Ix yic'anel vin̈aj Simeón vin̈, d'a yichan̈ eb' vin̈ ix tzec'chajcan vin̈.  
\v 25 Ix lajvi chi', ix yalan vin̈aj José chi' to tz'ac'ji b'ud'joc scoxtal eb' vin̈, ix ac'jiem q'uen stumin eb' vin̈ d'a yol sti' scoxtal chi', ix ac'jib'at svael eb' vin̈ yic yol sb'e. Icha chi' ix sc'ulej vin̈ yed' eb' vin̈.  
\v 26 Ix lajvi chi', ix yac'anoch yicatz noc' sb'uru eb' vin̈, ix paxta eb' vin̈ b'ian.   
\p
\v 27 Axo ix c'och eb' vin̈ b'aj ol vayoc, ix sjacan scoxtal junoc eb' vin̈ yic syic'anq'ueta chab'oc strigo noc' sb'uru vin̈ chi' yalani. Axo ix yilan vin̈ to ayem q'uen tumin d'a yol sti' scoxtal, q'uen ix yac'lab'ej eb' vin̈ smanan ixim strigo chi'.  
\v 28 Ix yalan vin̈ d'a eb' vin̈ yuc'tac chi' icha tic:  
\p —Ilecnab'i, ix ac'jixi meltzaj q'uen in tumin. Ay val em q'uen d'a yol sti' in coxtal tic, xchi vin̈.  
\p Masanil eb' vin̈ ix ib'xiq'ue yuj xivelal, ix yalan eb' vin̈ icha tic:  
\p —¿Tas yuj icha tic tzon̈ yutej Dios? xchi eb' vin̈.   
\p
\v 29 Axo yic ix jax eb' vin̈ d'a yol yic Canaán chi', ix yalan eb' vin̈ d'a vin̈ smam tastac ix ec' d'a yib'an̈. Ix yalan eb' vin̈ icha tic:   
\p
\v 30 —A vin̈ ayoch yajalil d'a jun chon̈ab' chi', te ov ix yutej vin̈ slolon d'ayon̈. Ix yalan vin̈ to ton̈ej on̈ xid' quilelta tas yaj schon̈ab' chi'.  
\v 31 Ix calani to vach' on̈, man̈ chucoc co pensar tzon̈ eq'ui, malaj b'aj ton̈ej tzec' quilel tas yaj eb'.  
\v 32 Ix calani to lajchavan̈ co b'eyi, junn̈ej co mam, jun vin̈ cuc'tac man̈xo ayoquec'laj, axo vin̈ tzac'an unin, aycan vin̈ yed' vin̈ co mam d'a Canaán, xco chi d'a vin̈.  
\v 33 Ix lajvi chi', ix yalan vin̈ icha tic: Tato yel vach' ex, canocab' junoc vin̈ eyuc'tac d'a tic, tzeyic'anb'at jab'oc ixim trigo d'a eb' ix eyetb'eyum yed' d'a eyuninal van scham yuj vejel chi'.  
\v 34 Slajvi chi', tzeyic'ancot junxo vin̈ eyuc'tac tzac'an unin chi' vil d'a tic. Ichato chi' ol vojtacaneli to man̈ chucoc e pensar syal chi'. Masanto sjavi junxo vin̈ eyuc'tac tzac'an unin chi', ol in jacanelta vin̈ eyuc'tac ix can d'a preso tic, yic icha chi' libre ex e b'eyeq'ui, xchi vin̈, xchi eb' vin̈.   
\p
\v 35 Axo ix sjacan scoxtal eb' vin̈ chi', ix yilan eb' vin̈ to ayem junjun yunetac mucuc tumin yol sti' coxtal chi', aton q'uen tumin chi' ix yac'lab'ej eb' vin̈ smanan ixim trigo. Ix ac'chajxi meltzaj q'ueen. Ix te xiv chaan̈ eb' vin̈, ix te xivpax vin̈ smam eb' vin̈ chi.  
\v 36 Ix lajvi chi' ix yalan vin̈ d'a eb' vin̈ icha tic:  
\p —Te chuc tzeyutej e b'a d'ayin. Man̈xo junoc vuninal scan eyuuj. Vin̈aj José, man̈xo ayoquec'laj vin̈, vin̈aj Simeón, ix can vin̈ d'a preso, e gana tzeyic'paxb'at vin̈aj Benjamín. A mach tz'ab'an syail, a in toni, xchi vin̈.   
\p
\v 37 Ix yalan vin̈aj Rubén d'a vin̈ smam chi' icha tic:  
\p —Man̈ ach xiv mamin. Ac'b'at vin̈ cuc'tac tzac'an unin tic qued'oc. A in svac' in b'a yuj vin̈, tato man̈xo ol jax vin̈ vuuj, vach'chom tza mac'cham chavan̈ vuninal tic yuj vin̈, xchi vin̈.   
\p
\v 38 Ix tac'vi vin̈aj Jacob chi' icha tic:  
\p —Man̈ ol b'atlaj vin̈ vuninal tic eyed'oc, axon̈ej vin̈ ayec' ved'oc. Ina vin̈ yuc'tac vin̈, chamnacxo vin̈, talaj ay tas tz'ic'anpax junxo vin̈ tic d'a yol b'e, tic a ex val tzeyac'och e mul yic tzin cham yuj cuselal, xchi vin̈aj Jacob chi'.   
\c 43  
\s1 Ix ic'jib'at vin̈aj Benjamín d'a Egipto  
\p
\v 1 Te ov yac'an vejel d'a yol schon̈ab' eb' vin̈.  
\v 2 Ix lajviel ixim trigo xid' yic' eb' vin̈ chi' svaan vin̈aj Jacob yed' yuninal, ix yalanxi vin̈ d'a eb' vin̈ icha tic:  
\p —Ixiquecxi d'a Egipto, b'at manec jab'ocxo tas sco va'a, xchi vin̈.   
\p
\v 3 Ix yalan vin̈aj Judá icha tic:  
\p —Te jichan ix yutej vin̈ schon̈an ixim trigo chi' yalani: Tato max eyic'cot vin̈ eyuc'tac tzac'an unin chi', man̈xo ol eyil in sat d'a tic, xchi vin̈.  
\v 4 Yuj val chi', tato sb'at vin̈ cuc'tac tic qued'oc, tzon̈ b'at manoj trigo chi'.  
\v 5 Tato max a chab'at vin̈ qued' jun, man̈xo ol on̈ b'atlaj, icha ix aj yalan vin̈ chon̈um trigo chi': Tato max eyic'cot vin̈ eyuc'tac tzac'an unin chi', man̈xo ex javoclaj d'a vichan̈, xchi vin̈.   
\p
\v 6 Ix yalan vin̈aj Israel chi' icha tic:  
\p —¿Tas yuj ix eyal d'a jun vin̈ chi' to ay junocxo eyuc'tac? Tzin eyac' val och d'a ilc'olal, xchi vin̈.   
\p
\v 7 Ix tac'vi eb' vin̈ icha tic:  
\p —Ix sc'anb'ej vin̈ tastac caji, mach ayon̈ yin̈tilal. Ix sc'anb'anpax vin̈ tato aytoec' co mam, tato aytopax cuc'tac. Yuj chi' ix cal d'a vin̈ to aytoec' co mam, aytopax junxo cuc'tac. ¿Tocval cojtac tato ol yal vin̈ to squic'b'at vin̈ cuc'tac tic? xchi eb' vin̈.   
\p
\v 8 Ix yalanxi vin̈aj Judá d'a vin̈ smam chi':  
\p —Tato max yal a c'ol tzon̈ cham yuj vejel co masanil, chab'at vin̈ cuc'tac tic qued'oc. A in tzin tec'b'ej in b'a in tan̈van vin̈, tato icha chi', tic tzon̈ b'at d'a elan̈chamel.  
\v 9 A in tzin tec'b'ej in b'a tato ay tas tz'ic'an vin̈, tato man̈xo ol ja vin̈ vuuj, te chuc ol in can d'a a sat.  
\v 10 Tato maj ec' co tiempo d'a tic, toxo ix cac' chaeloc naic, xchi vin̈.   
\p
\v 11 Ix tac'vi vin̈ smam eb' vin̈ chi' icha tic:  
\p —Tato man̈xa tas vach' scutej, yic'ocab' icha tzeyal chi', ixiquec. Iq'uecb'at jab'oc e silab' d'a vin̈. A juntzan̈ tas vach' sq'uib' d'a tic, a' tzeyic'b'ati: Aton bálsamo, noc' yalchab', perfume, mirra, te' nueces yed' te' almendras.  
\v 12 Iq'uecb'at e tumin yic tze manan ixim trigo chi', tzeyic'anxib'at q'uen tumin ix yac' meltzaj eb' vin̈ d'ayex d'a sti' e coxtal chi', tecan ton̈ej ix sat sc'ol eb' vin̈, yuj chi' ayem q'ueen.  
\v 13 Iq'uecb'at vin̈ eyuc'tac tic, tzex b'atxi eyil vin̈ yajal chi'.  
\v 14 A Dios Syal Yuj Smasanil, a' ol och d'a spensar vin̈ yic ol actajel vin̈ eyuc'tac aj Simeón. Vach' ol aj smeltzajcot vin̈aj Benjamín tic eyed'oc. A inxo tic, tato tzin can man̈ uninal, in canocab'i, ¿tasto val ol vutej? xchi vin̈ smam eb' vin̈ chi'.   
\p
\v 15 Ix lajvi chi', ix yac'anem silab' eb' vin̈ chi' d'a yol scoxtal yed' q'uen tumin. Ix yic'anb'at vin̈aj Benjamín eb' vin̈, ix b'atxi eb' vin̈ d'a Egipto chi'. Axo yic ix c'och eb' vin̈ d'a yichan̈ vin̈aj José,  
\v 16 ix yilan vin̈ to ajun vin̈aj Benjamín chi'. Ix yalan vin̈ d'a vin̈ yilumal spat icha tic:  
\p —Ic'b'at juntzan̈ eb' vin̈ tic d'a in pat, tzac'an miljoccham junoc noc' vacax, yic sb'o junoc vael, to ol va eb' vin̈ ved'oc d'a chimc'ualil tic, xchi vin̈aj José chi'.   
\p
\v 17 Ix lajvi chi', ix ic'jib'at eb' vin̈ yuj vin̈ ilum pat chi', ix sc'anab'ajan vin̈ tas ix yal vin̈aj José chi'.  
\v 18 Ix te xiv chaan̈ eb' vin̈ yujto ix ic'chajb'at eb' vin̈ d'a spat vin̈, ix yal-lan yab' eb' vin̈ icha tic:  
\p —Chuc tas sna vin̈ d'a quib'an̈. Tecan yuj q'uen tumin ix yac' meltzaj eb' vin̈ d'ayon̈, yuj chi' tzon̈ ic'chajcot d'a tic. Tecan ol on̈ yac'och vin̈ schecab'oc yed' noc' co chej tic, xchi eb' vin̈.   
\p
\v 19 Yuj chi', ayic ix c'och eb' vin̈ d'a spuertail pat chi', ix och tean eb' vin̈ d'a vin̈ yilumal te' chi'.  
\v 20 Ix yalan eb' vin̈ icha tic:  
\p —Mamin, ina a on̈ tic, ix on̈ ulec' manoj trigo junel,  
\v 21 axo yic ix on̈ meltzaji, ix on̈ vay d'a yol b'e. Ayic ix co jacan co coxtal, ix quilani tz'acan yajem q'uen tumin d'a sti' co coxtal chi', aton q'uen ix co c'ana' ayic ix co manan ixim co trigo. Ix quic'anxi meltzaj q'uen tumin chi' ticnaic, tz'acan ol cutej cac'anxi q'uen d'ayach.  
\v 22 Man̈ cojtacoc mach ix ac'anem q'uen d'a yol sti' co coxtal chi'. Ch'oc ix quic'paxcot q'uen stojol ixim ol co man chi' ticnaic, xchi eb' vin̈.   
\p
\v 23 Ix yalan vin̈ chi' icha tic:  
\p —Man̈ eyac' pensar yuj jun chi'. Man̈ ex xivoc. A sDiosal e mam yed' ex paxi, a ix ac'anem q'uen d'a sti' e coxtal chi'. A in ix in cha q'uen tumin ix eyac' stojoloc ixim e trigo ix eyic' chi', xchi vin̈ d'a eb' vin̈.  
\p Ix lajvi chi', ix ic'jielta vin̈aj Simeón d'a yol preso yuj vin̈ yilumal chi', ix elul vin̈ b'aj ayec' eb' yuc'tac chi'.  
\v 24 Ix ic'chajb'at eb' vin̈ smasanil yuj vin̈ d'a spat vin̈aj José chi', ix yac'an a a' vin̈ yic sb'iquel yoc eb' vin̈, ix ac'jipax yan̈ schej eb' vin̈.  
\v 25 Ix lajvi chi', ix yic'anq'ueta silab' eb' vin̈ d'a yol scoxtal ol yac' d'a vin̈aj José ayic ol c'och vin̈ d'a chimc'ualil chi', yujto yojtacxo eb' vin̈ to ol va eb' vin̈ yed' vin̈.   
\p
\v 26 Axo ix c'och vin̈aj José chi', ix yac'an silab' eb' vin̈ chi' d'a vin̈, ix em n̈ojjab' eb' vin̈ d'a sat lum d'a yichan̈ vin̈.  
\v 27 Ix lajvi chi' ix sc'anb'an vin̈ d'a eb' vin̈ tato vach'n̈ej sc'ol eb' vin̈, ix yalan vin̈:  
\p —¿Janic' sc'ol vin̈ e mam, vin̈ te ichamxo ix eyal d'ayin? ¿Pitzan tom vin̈? xchi vin̈ d'a eb' vin̈.   
\p
\v 28 Ix em n̈ojan eb' vin̈, ix yalan eb' vin̈:  
\p —A vin̈ co mam chi', aytoec' vin̈, vach'to sc'ol vin̈, xchi eb' vin̈.   
\p
\v 29 Axo ix yilanoch vin̈aj Benjamín vin̈, aton vin̈ junn̈ej snun vin̈ yed'oc, ix yalan vin̈:  
\p —¿A am vin̈ eyuc'tac tzac'an unin ix eyal tic d'ayin? xchi vin̈.  
\p —Aton vin̈, xchi eb' vin̈.  
\p —Yac'ocab' svach'c'olal Dios d'a ib'an̈, xchi vin̈ d'a vin̈aj Benjamín chi'.   
\p
\v 30 Ix lajvi yalan jun chi' vin̈, ix te sat val sc'ol vin̈ yilan vin̈ yuc'tac chi'. Ix och pitz'an d'a spixan vin̈, ijan val ix oc' vin̈. Elan̈chamel ix b'at lemnaj vin̈ d'a yol scuarto yic sb'at oc' ta'.  
\v 31 Axo yic ix ec'b'at scusc'olal vin̈ chi', ix sb'icanel sat vin̈, ix elta vin̈, ix yalan vin̈ d'a eb' schecab': Iq'uequelta co vael chi' chinaic, xchi vin̈.   
\p
\v 32 Jun smexa vin̈aj José chi' sch'ocojil. Ch'oc junxo mexa b'aj ix och eb' vin̈ yuc'tac vin̈ chi', ch'oc pax junxo mexa b'aj sva eb' vin̈ aj Egipto chi', aton eb' svataxon yed' vin̈aj José chi', yujto a eb' vin̈ aj Egipto chi' ay yovalil tato junn̈ej sva eb' vin̈ yed' eb' vin̈ hebreo chi'.  
\v 33 A eb' vin̈ yuc'tac vin̈aj José chi', d'a stzolal ix aj yac'jiem c'ojan eb' vin̈ yuj vin̈ schecab' vin̈aj José chi', ato syala' jantac sq'uinal junjun eb' vin̈, yujto icha chi' ix aj yalan vin̈aj José chi'. Vin̈ b'ab'el masanto vin̈ tzac'an unin. Toxon̈ej ste sat sc'ol eb' vin̈ yil-lanoch sb'a.  
\v 34 A vael ay d'a smexa vin̈aj José chi', a' ix ac'ji d'a eb' vin̈. Axo pax d'a vin̈aj Benjamín chi', oye'to macan̈ ec'b'al yic vin̈ ix ac'ji d'a yichan̈ yic juntzan̈xo eb' vin̈ chi'. Ichato chi' ix va eb' vin̈, ix yuc'an vino eb' vin̈ d'a tzalajc'olal.   
\c 44  
\s1 A scopa vin̈aj José  
\p
\v 1 Ix lajvi chi', ix yalan vin̈aj José d'a vin̈ yilumal spat:  
\p —Ac' b'ud'joc scoxtal eb' vin̈ tic d'a ixim trigo, yaln̈ej jantac syal yic'anb'at eb' vin̈. Tzac'anpaxem q'uen tumin d'a yol sti' scoxtal junjun eb' vin̈, aton q'uen b'aj sman ixim trigo chi' eb' vin̈.  
\v 2 Tzac'anpaxem q'uen in copa plata yed' q'uen tumin d'a yol sti' scoxtal vin̈ tzac'an unin, xchi vin̈. Ix sc'anab'ajan vin̈ tas ix yal vin̈aj José chi'.  
\v 3 Ayic ix ja copnaj yoc c'u d'a q'uin̈ib'alil, ix chaji meltzaj eb' vin̈ yed' noc' schej d'a schon̈ab'.  
\v 4 Quenanto val sb'at eb' vin̈, ix yalan vin̈aj José d'a vin̈ yilumal spat chi' icha tic:  
\p —Ixic tzac'an yuj eb' vin̈ chi'. Ayic syamchaj eb' vin̈ uuj, tzalani: ¿Tas yuj a svach'c'olal vin̈ in patrón, chucxo tzeyutej e pactzitancani? ¿Tas yuj ix eyelq'uejcot scopa vin̈, aton jun nab'a plata,  
\v 5 jun scopa vin̈ b'aj syuc' svino, sc'ananpax vin̈ yic snaanel junoc lolonel? Te chuc ix eyutej e b'a a ex tic, xa chi d'a eb' vin̈, xchi vin̈aj José chi'.   
\p
\v 6 Ix b'at vin̈ yilumal spat vin̈aj José chi' b'ian. Axo yic ix yamchaj eb' vin̈ yuj vin̈, ix yalan vin̈ d'a eb' vin̈ icha ix aj yalan vin̈aj José chi'.  
\v 7 Ix tac'vi eb' vin̈ d'a vin̈:  
\p —Mamin, ¿tas yuj icha chi' tzutej alan d'ayon̈? ¿Tom malaj co pensar, yuj chi' ol quelq'uejcot junoc tasi?  
\v 8 Ina ato d'a Canaán cajan on̈. D'a sb'ab'el, a q'uen tumin ix checlaj d'a sti' co coxtal, ix quic'xicot q'ueen. ¿Tom ato val junoc plata ma oro yic vin̈ a patrón chi' ol quelq'uejcot d'a spat?  
\v 9 A junoc on̈ b'aj scheclajelta q'uen copa chi' d'a yol scoxtal, vach' tato smiljichamoc, a on̈xo co masanil, tzon̈ ochcan a checab'oc, xchi eb' vin̈.   
\p
\v 10 Ix tac'vi vin̈ icha tic:  
\p —Yic'ocab' icha tzeyal chi', palta an̈ej vin̈ b'aj ol ilchajelta jun copa chi' vuuj, a vin̈ chi' ol ochcan in checab'oc. A exxo tic, e masanil libre ex, xchi vin̈.   
\p
\v 11 D'a elan̈chamel ix yaq'uem scoxtal eb' vin̈ chi' smasanil, ix stijan sti' eb' vin̈.  
\v 12 Ix sayan yil masanil yoltac coxtal chi' vin̈. D'a stzolal ix say yil vin̈, ix sb'ab'laj sayej yil yic vin̈ b'ab'el vinac vin̈ masanto d'a vin̈ tzac'an unin. Axo d'a yol yic vin̈ tzac'an unin chi' ix q'ueta q'uen copa chi', aton vin̈aj Benjamín.  
\v 13 Ix och ijan eb' vin̈ sn̈ic'chitan spichul yuj scusc'olal. Ix yac'anxioch yicatz noc' sb'uru eb' vin̈ chi', ix meltzajxi eb' vin̈ d'a spatic.  
\v 14 Ayto ec' vin̈aj José chi' d'a spat, ix c'och vin̈aj Judá yed' eb' yuc'tac chi', ix em n̈ojan eb' vin̈ d'a sat luum d'a yichan̈ vin̈.  
\v 15 Ix yalan vin̈ d'a eb' vin̈ icha tic:  
\p —¿Tas yuj icha chi' tzeyutej e b'a? ¿Tom man̈ eyojtacoc to a junoc vinac ay yopisio icha in tic, syal snachajel junoc tas yuuj? xchi vin̈.  
\v 16 Ix tac'vi vin̈aj Judá icha tic:  
\p —Mamin, ¿tasto val ol aj co tac'vi d'ayach? ¿Tasto ol cutoc quilanoch co b'a tato vach' on̈ calani? Ay co mul d'a yichan̈ co Mam Dios, tic ayon̈ ec' d'a ichan̈. Syal tzon̈ och a checab'oc yed' vin̈ b'aj ix ilchajelta q'uen copa chi', xchi vin̈.   
\p
\v 17 Ix yalanxi vin̈aj José chi' icha tic:  
\p —Maay, an̈ej vin̈ b'aj ix ilchajelta q'uen in copa chi', an̈ej vin̈ scan in checab'oc. A exxo tic, meltzajan̈ec d'a junc'olal b'aj ay vin̈ e mam, xchi vin̈.   
\s1 Ix tevi vin̈aj Judá yuj vin̈aj Benjamín  
\p
\v 18 Ix snitz val b'at sb'a vin̈aj Judá d'a stz'ey vin̈aj José chi', ix yalan vin̈:  
\p —Mamin, tzoc el val d'a a c'ool svalan d'ayach tas in pensar. Tzin tevi d'ayach, mocab' cot oval d'ayin, vach'chom icha ach vin̈ rey.  
\v 19 A ach val ix a c'anb'ej d'ayon̈ tato aytoec' vin̈ co mam a on̈ tic, tato aytopax junocxo cuc'tac.  
\v 20 Yuj chi', ix calan d'ayach to aytoec' vin̈ co mam, an̈ejto te icham vinacxo vin̈. A junxo vin̈ cuc'tac tzac'an unin, d'a yicham vinaquilxo vin̈ co mam chi' ix alji vin̈. Axo junxo vin̈ junn̈ej snun vin̈ yed'oc, chamnacxo vin̈, yuj chi' te xajan vin̈ yuj vin̈ co mam chi', yujto axon̈ej vin̈.  
\v 21 A ach ix ala' to squic'cot vin̈, yic tzojtaquejel vin̈.  
\v 22 Ix calan d'ayach to max yal sc'ol vin̈ co mam chi' tz'elta vin̈ d'a stz'ey, yujto ijanxo scham vin̈ yuj cusc'olal yalani tato tz'el vin̈ d'a stz'ey vin̈.  
\v 23 Palta ix alpax d'ayon̈ tato max quic'cot vin̈, maxtzac yal co jax d'a ichan̈ alani.   
\p
\v 24 Ayic ix on̈ c'och d'a co pat chi', ix calan d'a vin̈ co mam chi' tas ix aj alan d'ayon̈.  
\v 25 Axo vin̈ ix alan d'ayon̈ to tzon̈ cotxi manoj trigo.  
\v 26 Ix calan d'a vin̈ icha tic: Max on̈ b'atlaj tato max quic'b'at vin̈ cuc'tac tzac'an unin tic, yujto tato max b'at vin̈ qued'oc, maxtzac yal-laj co c'och d'a yichan̈ vin̈ yajal chi', xco chi.  
\v 27 Ix yalan vin̈ co mam chi' d'ayon̈: Eyojtac to chavan̈n̈ej vuninal ix vil yed' ix vetb'eyum chamnac.  
\v 28 Jun vin̈ juneln̈ej b'atnaccani, man̈xa b'aj ix vil sat vin̈, ay am val junoc noc' noc' chium anima chi'annacb'at vin̈.  
\v 29 Tato tzeyic'xib'at junxo vin̈ tic, tato ay pax tas tz'ic'an vin̈, eyuj am val tzin cham yuj cusc'olal, xchi vin̈ d'ayon̈.   
\p
\v 30 Yuj chi', icha val to sq'uinal vin̈ co mam chi' yajoch vin̈ vuc'tac tic. Tato man̈xo ol meltzaj vin̈ qued'oc  
\v 31 ol cham vin̈ co mam yuj cusc'olal, a on̈ tic tz'och co mul.  
\v 32 A in ix in tec'b'ej in b'a yuj vin̈ d'a vin̈ in mam chi', ix valani: Tato man̈xo ol jax vin̈ vuuj, te chuc tzin can d'a yol a sat d'a juneln̈ej, xin chi d'a vin̈ in mam chi'.  
\v 33 Yuj val chi' tzin tevi d'ayach, tato syala', a in tzin can sq'uexuloc vin̈ vuc'tac tic a checab'oc. Yuj chi' tzactejel vin̈, spax vin̈ yed' eb' vin̈ vuc'tac tic.  
\v 34 Tato maay jun, ¿tasto val ol aj in b'at vil vin̈ in mam chi', tato man̈oc jun vin̈ ved'oc? Man̈ jab'oc syal in c'ol svil scusc'olal vin̈ in mam tato icha chi' tzuji, xchi vin̈aj Judá chi'.   
\c 45  
\s1 Ix sch'oxelta sb'a vin̈aj José d'a eb' vin̈ yuc'tac  
\p
\v 1 Majxo techaj yuj vin̈aj José chi', ijanxo tz'oc'q'ue vin̈ d'a yichan̈ masanil eb' vin̈ smunlajvum, yuj chi' te chaan̈ ix yal vin̈: Elan̈ec d'a tic, xchi vin̈. Yuj chi' man̈xo junoc eb' vin̈ munlajvum chi' ix can ta, ix yalan vin̈ d'a eb' vin̈ yuc'tac chi' to yuc'tac sb'a vin̈ yed' eb' vin̈.   
\p
\v 2 Ichato chi', ix oc'val vin̈ sic'lab'il. Masanil eb' vin̈ aj Egipto ix ab'ani. Ix c'och specal jun chi' d'a spalacio vin̈ rey.  
\v 3 Ix yalan vin̈aj José chi' d'a eb' vin̈ yuc'tac chi' icha tic:  
\p —A in ton tic José in, cuc'tac co b'a. ¿Yel am val to pitzanto vin̈ co mam chi'? xchi vin̈.  
\p Ix te xiv chaan̈ eb' yuc'tac vin̈ chi' d'a yichan̈. Majxo yal-laj slolon eb' vin̈ yuj xivelal.  
\v 4 Ix yalan vin̈aj José chi:  
\p —Sval d'ayex ticnaic, nitzeccot e b'a d'a in tz'ey tic, xchi vin̈. Axo yic ix snitzanb'at sb'a eb' vin̈, ix yalan vin̈ d'a eb' vin̈ icha tic:  
\p —A in ton José in, vuc'tac in b'a eyed'oc. A in ton tic e chon̈nac in cot d'a eb' vin̈ ismaelita chon̈vajum d'a Egipto tic.  
\v 5 Palta mocab' chab'ax e c'ool, mocab' cot eyoval d'ayex junjun ex yuj b'aj in e chon̈naccot chi'. Spensar Dios yaj jun chi' yic tzin b'ab'lajcot d'a eyichan̈, yic tzijtum anima scolchaji, yuj chi' icha chi' ix aji.  
\v 6 Schab'ilto ab'il yel yich vejel d'a yolyib'an̈q'uinal tic. Oye'to ab'il ol yac'a', man̈ ol yac' sat aval in̈at, vach'chom ay mach ol avanoc, palta malaj jab'oc sat ol yac'a'.  
\v 7 B'ab'el ix in checjicot yuj Dios yic ol ex in colcan d'a jun nivan vejel tic, yic vach' max satel eyin̈tilal d'a yolyib'an̈q'uinal tic.  
\v 8 Yuj chi' a Dios checannac in cot d'a jun lugar tic, man̈oquexlaj eyac'nac in coti. A Dios ix in ac'anochi yic svac' sna vin̈ rey, yic tzin ochpax yajalil d'a masanil tas ay d'a spat vin̈ yed' d'a masanil yol yic Egipto tic.  
\v 9 A ticnaic pilec eyip, ixic alec d'a vin̈ co mam chi' icha tic: Icha tic ix aj yalan vin̈aj José uninal: A Dios ix in ac'anoch yajalil d'a yol yic Egipto tic, yuj chi' cotan̈ d'a elan̈chamel, yic tzul in ilan d'a tic.  
\v 10 A d'a lum Gosén ol ach cajnajoc yic vach' d'a in lac'anil ol ach aj yed' masanil eb' uninal, eb' iachiquin yed' noc' a molb'etzal noc' yed' masanil tastac ay d'ayach.  
\v 11 Ol vac'an a vael yed' masanil eb' vin̈ vuc'tac yed' masanil eb' ayec' ed'oc, yujto oye'to ab'il ol yac' jun vejel tic. Yuj chi' man̈ ol ach och meb'ail yed' masanil eb' ayec' ed'oc, xchi vin̈, xe chi d'a vin̈ co mam chi'.  
\v 12 Testigo yaj vin̈ vuc'tac aj Benjamín tic yed' ex pax tic, to a in val sval jun lolonel tic.  
\v 13 Alec d'a vin̈ co mam chi' to a in tic te nivan velc'och d'a yol yic Egipto tic. Tzeyalan d'a vin̈ yuj masanil tastac ix eyil d'a tic. Yuj chi' ixiquec eyic'cot vin̈ co mam chi' d'a elan̈chamel, xchi vin̈aj José chi'.   
\p
\v 14 Ix lajvi chi', ix b'at lac'naj vin̈aj José chi' d'a vin̈aj Benjamín chi', ix och ijan vin̈ yoq'ui. An̈ejtona' ix oc'pax vin̈aj Benjamín chi'.  
\v 15 Ix lajvi chi', ix stz'ub'anelta sti' eb' vin̈ yuc'tac vin̈ chi' smasanil. Ayic lac'lac' och vin̈ d'a eb' vin̈, ix och ijan vin̈ yoq'ui. Ix lajvi juntzan̈ chi', ix stec'b'an sb'a eb' vin̈ slolon yed' vin̈.   
\p
\v 16 Ix c'och specal d'a spalacio vin̈ rey to yuc'tac sb'a vin̈aj José yed' eb' vin̈ ix c'och chi'. Ix te tzalaj vin̈ rey chi' yed' masanil eb' ayoch d'a yopisio yed' vin̈ d'a spalacio chi' ayic ix yab'an eb'.  
\v 17 Ix yalan vin̈ rey d'a vin̈aj José chi' icha tic:  
\p —Al d'a eb' vin̈ uc'tac chi', yac'ocab'och yicatz noc' schej eb' vin̈ yic smeltzaj eb' vin̈ d'a Canaán chi'.  
\v 18 Syic'ancot yetb'eyum eb' vin̈ yed' eb' yuninal yed' vin̈ a mam chi' d'ayin. A lum luum te vach' d'a Egipto tic ol vac' d'a vin̈.  
\v 19 Al d'a eb' vin̈ to syic'b'at carreta eb' vin̈ d'a tic, yic vach' syic'cot yetb'eyum eb' vin̈ yed' eb' yuninal yed' vin̈ a mam chi'.  
\v 20 Mocab' yac' pensar eb' vin̈ yuj tastac ay ticnaic, yujto a tas vach' ay d'a Egipto tic, a' ol vac' d'a eb' vin̈, xchi vin̈ rey chi'.   
\p
\v 21 Icha chi' ix yutej eb' vin̈ yuninal vin̈aj Israel chi'. Axo vin̈aj José chi' ix ac'an carreta chi' d'a eb' vin̈ yed' tastac sva eb' d'a yol b'e icha ix yutej vin̈ rey yalani.  
\v 22 Ix ac'jipax pichul ac'to d'a eb' vin̈ yic tz'och sq'uex c'apacoc eb' vin̈. Axo d'a vin̈aj Benjamín, 300 siclo plata ix ac'ji, ix ac'jipax oye' mojan̈ spichul vin̈.  
\v 23 Ix yac'anb'at lajun̈van̈ noc' b'uru vin̈aj José chi' d'a vin̈ smam. Te al ix ajb'at noc' yuj masanil tas vach' ay d'a Egipto chi'. Ix b'atpax lajun̈van̈xo noc' nun b'uru ix ic'anb'at ixim trigo yed' ixim pan yic sva vin̈ d'a yol b'e yic scoti.  
\v 24 Ayic ix stac'anb'at eb' yuc'tac vin̈aj José chi', ix yalan vin̈:  
\p —Mocab' eyac' oval d'a yoltac b'e, xchi vin̈.   
\p
\v 25 Ix el eb' vin̈ d'a Egipto chi', ix c'och eb' vin̈ d'a Canaán b'aj ay vin̈ smam chi'.  
\v 26 Axo ix yalan eb' vin̈ d'a vin̈ smam chi' to pitzanto vin̈aj José, to ayoch vin̈ schab'il yajalil d'a Egipto. Ix te sat sc'ol vin̈ yab'ani, maj schalaj vin̈ tas ix yal eb' vin̈.  
\v 27 Palta ichato ix pitzvixi vin̈ ayic ix yab'an masanil tas ix yalcot vin̈aj José chi', ix yilanpaxoch jantac carreta ix yac'cot vin̈ yic tz'ic'jib'at vin̈.  
\v 28 Ichato chi' ix yalan vin̈: C'ocb'iln̈ej ix vab'i to pitzanto vin̈ vuninal chi'. Ol b'at vil vin̈ yacb'an manto in chami, xchi vin̈.   
\c 46  
\s1 Ix c'och vin̈aj Jacob d'a Egipto  
\p
\v 1 Ix lajvi chi', ix b'at vin̈aj Jacob yed' masanil eb' yico' yed' masanil tastac ay d'ay. Ayic ix c'och vin̈ d'a Beerseba, ix sn̈usan silab' vin̈ d'a sDiosal, aton sDiosal vin̈ smam vin̈.  
\v 2 A d'a jun ac'val chi', ix lolon Dios d'a vin̈ d'a svayich, ix avtaj vin̈ yuuj:  
\p —Jacob, xchi. Ix tac'vi vin̈:  
\p —Oy, ina vajec' tic Mamin, xchi vin̈.   
\p
\v 3 Ix yalan Dios d'a vin̈ icha tic:  
\p —A in ton a Diosal in yed' vin̈ a mam, man̈ ach xiv a b'at d'a Egipto chi'. Yacb'an ayex ec' ta' ol in b'o jun nivan chon̈ab' d'a in̈tilal.  
\v 4 Ol in b'atn̈ej ed'oc d'a Egipto chi', axo yic ol c'och stiempoal, ol in ochn̈ej yed' eb' in̈tilal ayic ol meltzajxicot eb' d'a jun lugar tic. Axo yic ol ach chamoc, a vin̈ uninal aj José chi', ayec' vin̈ d'a a tz'ey, xchi Dios d'a vin̈.   
\p
\v 5 Ix lajvi chi', ix ac'jiq'ue vin̈ yuj eb' vin̈ yuninal d'a yol carreta ix yac'cot vin̈ sreyal Egipto chi'. Ix yac'anpaxq'ue eb' unin yed' eb' ix yetb'eyum eb' vin̈. Ichato chi' ix el eb' vin̈ d'a Beerseba chi'.  
\v 6 Ix cot eb' vin̈ d'a Egipto, ix yic'ancot noc' scalnel eb' vin̈ yed' noc' svacax yed' masanil tastac ix yic' eb' vin̈ d'a Canaán chi'.  
\v 7 Ix yic'ancot masanil eb' vin̈ yuninal vin̈aj Jacob chi' yed' eb' ix yisil yed' eb' yixchiquin.   
\p
\v 8-15 A eb' yin̈tilal vin̈ yed' ix Lea ix cot yed'oc d'a Egipto, 33 eb' d'a smasanil, ayoch eb' vinac yed' eb' ix ix sb'isuloc. A eb' yuninal vin̈ yed' ix, aton eb' tic: Vin̈aj Rubén, aton vin̈ b'ab'el unin, vin̈aj Simeón, vin̈aj Leví, vin̈aj Judá, vin̈aj Isacar, vin̈aj Zabulón yed' ix Dina. A eb' tic ix alji ayic ayec' vin̈ d'a Padán-aram.  
\p A eb' yuninal vin̈aj Rubén: Aton vin̈aj Hanoc, vin̈aj Falú, vin̈aj Hezrón yed' vin̈aj Carmi.  
\p A eb' yuninal vin̈aj Simeón: Aton vin̈aj Jemuel, vin̈aj Jamín, vin̈aj Ohad, vin̈aj Jaquín, vin̈aj Zohar yed' vin̈aj Saúl, vin̈ yune' jun ix aj Canaán.  
\p A eb' yuninal vin̈aj Leví: Aton vin̈aj Gersón, vin̈aj Coat yed' vin̈aj Merari.  
\p A eb' vin̈ yuninal vin̈aj Judá: Aton vin̈aj Er, vin̈aj Onán, vin̈aj Sela, vin̈aj Fares yed' vin̈aj Zara. (A vin̈aj Er yed' vin̈aj Onán chi', chamnacxo eb' vin̈ d'a Canaán). A eb' yuninal vin̈aj Fares chi', aton vin̈aj Hezrón yed' vin̈aj Hamul.  
\p A eb' yuninal vin̈aj Isacar: Aton vin̈aj Tola, vin̈aj Fúa, vin̈aj Job yed' vin̈aj Simrón.  
\p A eb' yuninal vin̈aj Zabulón: Aton vin̈aj Sered, vin̈aj Elón yed' vin̈aj Jahleel.   
\p
\v 16-18 A eb' yin̈tilal vin̈aj Jacob chi' yed' ix Zilpa, 16 eb' d'a smasanil. A ix Zilpa chi', aton ix scriada ix Lea ix ac'ji yuj vin̈ sman, aton vin̈aj Labán. A eb' yuninal vin̈ yed' ix, aton eb' tic: Vin̈aj Gad yed' vin̈aj Aser.  
\p A eb' yuninal vin̈aj Gad: Aton vin̈aj Zifión, vin̈aj Hagui, vin̈aj Ezbón, vin̈aj Suni, vin̈aj Eri, vin̈aj Arodi yed' vin̈aj Areli.  
\p A eb' yuninal vin̈aj Aser: Aton vin̈aj Imna, vin̈aj Isúa, vin̈aj Isúi, vin̈aj Bería yed' ix yanab' eb' vin̈ scuchan Sera. A eb' yuninal vin̈aj Bería chi', aton vin̈aj Heber yed' vin̈aj Malquiel.   
\p
\v 19-22 A eb' yin̈tilal vin̈aj Jacob chi' yed' ix Raquel, 14 eb' d'a smasanil. A eb' yuninal vin̈ yed' ix: Aton vin̈aj José yed' vin̈aj Benjamín.  
\p A eb' yuninal vin̈aj José chi' yed' ix Asenat yisil vin̈aj Potifera sacerdote d'a chon̈ab' On: Aton vin̈aj Manasés yed' vin̈aj Efraín, aton eb' ix alji d'a Egipto.  
\p A eb' yuninal vin̈aj Benjamín chi': Aton vin̈aj Bela, vin̈aj Bequer, vin̈aj Asbel, vin̈aj Gera, vin̈aj Naamán, vin̈aj Ehi, vin̈aj Ros, vin̈aj Mupim, vin̈aj Hupim yed' vin̈aj Ard.   
\p
\v 23-25 A eb' yin̈tilal vin̈aj Jacob chi' yed' ix Bilha, ucvan̈ eb'. A ix Bilha chi', aton ix scriada ix Raquel ix ac'ji yuj vin̈aj Labán. A eb' yuninal vin̈ yed' ix, aton eb' tic: Vin̈aj Dan yed' vin̈aj Neftalí.  
\p A yuninal vin̈aj Dan chi', an̈ej vin̈aj Husim.  
\p A eb' yuninal vin̈aj Neftalí chi': Aton vin̈aj Jahzeel, vin̈aj Guni, vin̈aj Jezer yed' vin̈aj Silem.   
\p
\v 26 66 eb' yin̈tilal vin̈aj Jacob chi' d'a smasanil, aton eb' tic ajun yed' vin̈ ayic ix c'och vin̈ d'a Egipto. Aton val eb' tic yin̈tilal vin̈, ch'oc pax eb' ix alib'al.  
\v 27 Ch'oc pax yaj vin̈aj José yed' chavan̈ eb' yuninal ix alji d'a Egipto chi', yuj chi' 70 sb'isul vin̈aj Jacob chi' yed' eb' yin̈tilal ayic ayxoec' vin̈ ta'.   
\p
\v 28 Ix b'ab'lajb'at vin̈aj Judá yuj vin̈aj Jacob chi', yic sb'at vin̈ yal yab' vin̈aj José chi' to scot vin̈ chaval d'a yol yic Gosén. Axo yic ix c'och eb' d'a Gosén chi',  
\v 29 ix schecan vin̈aj José chi' ac'chaj lista scarruaje yic b'at schaan vin̈ smam vin̈ d'a Gosén chi'. Ayic ix c'och vin̈ d'a yichan̈ vin̈ smam chi', ix och lac'naj vin̈ d'a vin̈. Te junip ix em n̈ojan vin̈ yoc' d'a sjolom sjen̈jab' vin̈ smam chi'.  
\v 30 Axo ix yalan vin̈ smam vin̈ chi' icha tic:  
\p —A ticnaic, tic val ix vilxioch a sat, tic val pitzan achto, junc'olalxo ol in cham ticnaic, xchi vin̈.   
\p
\v 31 Ix lajvi chi', ix yalan vin̈aj José chi' d'a eb' vin̈ yuc'tac yed' d'a masanil eb' ayec' yed' vin̈ smam vin̈ chi':  
\p —Tic tzin b'at val d'a vin̈ rey: Masanil eb' vin̈ vuc'tac yed' masanil eb' yin̈tilal vin̈ in mam ay d'a Canaán, toxo ix ja eb' ved'oc.  
\v 32 Yed'nac masanil noc' scalnel eb', noc' svacax yed' masanil tas ay d'a eb', yujto a smunlajel eb' aton moloj calnel yed' moloj vacax, xin chama.  
\v 33 Yuj chi', ayic ol ex avtajb'at yuj vin̈ rey chi', ol sc'anb'an vin̈ d'ayex tas b'aj tzex munlaji,  
\v 34 tzeyalani to moloj calnel yed' moloj vacax tze c'ulej. An̈ej noc' calnel co molb'etz yaji yictax on̈ cotoch uninal icha val eb' co mam quicham, xe chi. Yuj chi' ol ex can d'a lum Gosén tic, yujto a eb' vin̈ aj Egipto tic ay yovalil tato junn̈ej tz'aj eb' vin̈ yed' eb' vin̈ molum calnel, xchi vin̈aj José chi'.   
\c 47  
\p
\v 1 Ix lajvi chi', ix b'at vin̈aj José yal d'a vin̈ rey chi' icha tic: A vin̈ in mam yed' eb' vin̈ vuc'tac toxo ix javi eb' vin̈ d'a Gosén. Ix cot eb' vin̈ d'a Canaán, yed'nac noc' scalnel eb' yed' noc' svacax yed' masanil tas ay d'a eb', xchi vin̈.  
\v 2 Sic'b'ilxoel ovan̈ eb' vin̈ yuc'tac vin̈ chi' yuuj yic sb'at eb' vin̈ d'a yichan̈ vin̈ rey chi' yic tz'ojtacajel eb' vin̈ yuj vin̈.  
\v 3 Ix sc'anb'an vin̈ rey chi' d'a eb' vin̈ icha tic:  
\p —¿Tas munlajelal syal eyuuj? xchi vin̈.  
\p Ix yalan eb' vin̈:  
\p —Mamin, a on̈ a checab' on̈ tic, molum calnel on̈ icha eb' co mam quicham.  
\v 4 Ix on̈ ja d'a jun lugar tic yujto a d'a Canaán b'aj cajan on̈ te ay vejel, man̈xa b'aj vach' sva noc' co calnel, yuj chi' tzon̈ tevi d'ayach, comonoc scha a c'ol tzon̈ cajnaj d'a lum Gosén, xchi eb' vin̈.   
\p
\v 5 Ix lajvi chi', ix yalan vin̈ rey chi' d'a vin̈aj José:  
\p —Yacb'an ix ja vin̈ a mam yed' eb' vin̈ uc'tac ed'oc,  
\v 6 vach' tz'ajcan eb' vin̈ d'a tic. Ac' lum Gosén chi' d'a eb' vin̈. A val luum chi' te vach' d'a yol yic Egipto tic, syal scajnaj eb' vin̈ ta'. Tato ay eb' vin̈ uc'tac chi' te jelan d'a iloj noc' chi', syal tzac'och eb' vin̈ yilumaloc noc' in molb'etzal noc', xchi vin̈ rey chi'.   
\p
\v 7 Ix yic'anpaxb'at vin̈ smam vin̈aj José d'a yichan̈ vin̈ rey chi', yic vach' tz'ojtacajel vin̈ yuj vin̈. Ichato chi' ix yac'an stzatzil sc'ol vin̈ rey chi' vin̈aj Jacob chi'.  
\v 8 Ix sc'anb'an vin̈ rey chi' d'a vin̈:  
\p —¿Jayexo ab'il a q'uinal? xchi vin̈.   
\p
\v 9 Ix tac'vi vin̈aj Jacob chi' icha tic:  
\p —Quenanto in q'uinal, an̈ejanto 130 ab'il, ton̈ej tzin b'eyeq'ui, palta d'a yataquil ix aj yec'b'at janic' tiempoal tic vuuj. Manto c'ochlaj in q'uinal icha val ix aj yab'ilal eb' in mam vicham, xchi vin̈.   
\p
\v 10 Ix lajvi chi', ix yalan vach' lolonel vin̈ d'a yib'an̈ vin̈ rey chi', ix elixta vin̈ d'a yol sdespacho vin̈.  
\v 11 Ichato chi', ix yac'an lum luum te vach' vin̈aj José d'a vin̈ smam yed' d'a eb' yuc'tac d'a yol yic Egipto chi', aton lum ay d'a slac'anil chon̈ab' Ramesés, icha ix yutej vin̈ rey chi' yalani.  
\v 12 Ayn̈ejoch vin̈aj José chi' yac'an svael eb', ato syala' jantac sb'isul junjun eb'.   
\s1 Ix yac'och jun ley vin̈aj José d'a Egipto  
\p
\v 13 Ix te em vejel d'a masanil yol yic Egipto chi' yed' d'a yol yic Canaán, man̈xalaj ixim trigo, junlajanxon̈ej van scham eb' anima yuj vejel.  
\v 14 Masanil q'uen stumin eb' aj Egipto yed' eb' aj Canaán chi', ix b'at yac'can eb' yuj ixim trigo. Masanil q'uen ix sic'b'at vin̈aj José d'a yol sdespacho vin̈ rey.  
\v 15 Axo yic ix lajviel q'uen tumin d'a Egipto yed' d'a Canaán chi', ix b'at yalan eb' vin̈ aj Egipto chi' d'a vin̈aj José icha tic:  
\p —A ticnaic mamin, na'a tas tzon̈ aji. Toxo ix lajvib'at q'uen co tumin, ac' tas sco va'a, yic vach' max on̈ chami, xchi eb' vin̈.   
\p
\v 16 Ix tac'vi vin̈aj José d'a eb' vin̈ icha tic:  
\p —Tato man̈xa q'uen e tumin chi', iq'ueccot noc' e molb'etzal noc', syal vac'an ixim e trigo sq'uexuloc noc', xchi vin̈.   
\p
\v 17 Yuj chi', a d'a jun ab'il chi', ix yac' noc' schej eb' vin̈, noc' scalnel eb' vin̈, noc' svacax eb' vin̈ yed' noc' sb'uru eb' vin̈ sq'uexuloc ixim trigo chi'.  
\v 18 A yuj noc' molb'etzal noc' ix ec' jun ab'il chi', palta an̈eja' ay vejel. Ix b'at yalanxi eb' vin̈ d'a vin̈aj José chi':  
\p —Max yal-laj co c'ub'anel d'ayach mamin, man̈xalaj q'uen co tumin, man̈xa paxlaj noc' co molb'etzal noc', icxo noc' smasanil. Man̈xa tas syal cac'an d'ayach, axon̈ej to scac'och co b'a yed' co luum d'a yol a c'ab'.  
\v 19 Colvajan̈ d'ayon̈, yic vach' max on̈ chami, max canlaj co luum tic d'a ichn̈ejta'. Vach' tzon̈ a manel yed' luum, tzon̈ cann̈ej schecab'oc vin̈ rey, syiquejcanel lum luum vin̈ b'aj tzon̈ munlaj chi'. An̈ej to tzac' ixim trigo co va'a yed' in̈at scavej d'a sat luum, yic max on̈ chami, yic max canpax tz'inan luum, xchi eb' vin̈ d'a vin̈aj José chi'.   
\p
\v 20-21 Icha chi' ix yutej vin̈aj José smanancanel masanil lum luum d'a eb' vin̈ aj Egipto chi' yic tz'ochcan lum yicoc vin̈ rey. Yuj jun nivan vejel chi', ix schon̈canel sb'a eb' yed' sluum chi'. Masanil eb' ix ochcan schecab'oc vin̈ rey chi'.  
\v 22 An̈ej sluum eb' sacerdote maj smanel-laj vin̈aj José chi', yujto tz'ac'ji strigo eb' sva yuj vin̈ rey chi', yuj chi' malaj slum eb' vin̈ chi' ix schon̈eli.   
\p
\v 23 Ix yalan vin̈aj José chi' d'a eb' anima icha tic:  
\p —A ticnaic yic exxo vin̈ rey yed' lum e luum, yujto ix ex in mancaneli. Iq'uecb'at ixim in̈at, yic tzeyavej ixim.  
\v 24 Ato syala' jantac tzeyic' d'a luum, tzeyac'an chab' almul d'a junjun quintal d'a vin̈ rey, axo d'a ixim vajxaque' almul, ata' ol elta ixim in̈at ol eyavej, an̈ejtona' ata' ol elta ixim ol e va yed' eyuninal yed' masanil mach ayec' eyed'oc, xchi vin̈.   
\p
\v 25 Yuj chi', ix yalan eb' vin̈ icha tic:  
\p —Te vach' a pensar mamin, uuj man̈ ol on̈ chamoc. A ticnaic, tic tzon̈ ochcan schecab'oc vin̈ rey chi', xchi eb' vin̈.   
\p
\v 26 Ichaton chi' ix yutej vin̈aj José yac'an jun ley chi', chab' almul yic vin̈ rey d'a junjun quintal syac' eb' anima cajan d'a masanil yol yic Egipto chi'. Icha chi' ix ajcan jun ley chi'. An̈ej eb' vin̈ sacerdote max ac'anlaj stojol chi', yujto maj schon̈el-laj slum eb' d'a vin̈ rey chi'.   
\s1 Yalnaccan vin̈aj Israel yuj b'aj ol mucchajoc  
\p
\v 27 Masanil eb' yin̈tilal vin̈aj Israel, ix can eb' d'a Egipto, ix smaccan lum luum eb' d'a Gosén. Ata' ix te q'uib'chaan̈ sb'isul eb'.  
\v 28 17 ab'il ix ec' vin̈aj Israel d'a Egipto chi', yuj chi', 147 ab'il sq'uinal vin̈.   
\p
\v 29 Ayic toxo val scham vin̈ syab'i, ix schecan vin̈ avtajcot vin̈aj José. Ix yalan vin̈ d'a vin̈ icha tic:  
\p —Tato xajan in val uuj, ac'och a c'ab' d'a yalan̈ in xub' tic, tzac'an a ti' d'a yichan̈ Dios to ol a c'anab'ajej tas ol val tic. Tzin tevi d'ayach to man̈ ol in a muc d'a Egipto tic,  
\v 30 a d'a stz'ey b'aj mucan eb' in mam vicham, ata' tzeyic'b'at in nivanil tic, tze mucanem b'aj mucan eb' chi', xchi vin̈.  
\p —Icha chi' ol vutej mamin, xchi vin̈aj José chi'.   
\p
\v 31 Ix yalanxi vin̈ to syac' sti' vin̈aj José chi' d'a Dios, ix yac'an sti' vin̈ chi'. Ix lajvi chi' ix em n̈ojan vin̈aj Israel chi' d'a sjolom sch'at, ix yac'an yuj diosal vin̈ d'a Dios.   
\c 48  
\s1 Yalnaccan vach' lolonel vin̈aj Jacob‘R’d'a yib'an̈ eb' yuninal vin̈aj José  
\p
\v 1 Ix ec' jab'oc stiempoal, ix alchaj d'a vin̈aj José chi' to penaxoay vin̈ smam vin̈. Yuj chi' ix b'at vin̈ yil vin̈, ix yic'anb'at eb' yuninal vin̈ schavan̈il yed'oc, aton vin̈aj Manasés yed' vin̈aj Efraín.  
\v 2 Ayic ix alchaj d'a vin̈aj Israel to toxo ix ja vin̈aj José chi' yila', ix yac' pural sb'a vin̈ sq'ue c'ojan d'a sti' sch'at.  
\v 3 Ix yalan vin̈ icha tic:  
\p —A Dios Syal Yuuj Masanil, a' ix sch'ox sb'a d'ayin d'a chon̈ab' Luz, d'a yol yic Canaán. Ata' ix yal vach' lolonel d'a vib'an̈, ix yalan icha tic:  
\v 4 Ab' jun, tzijtum sb'isul in̈tilal ol vac'a'. A jantac in̈tilal, tzijtum nación ol ajelc'ochoc. Ol vac'anpax jun luum tic d'ayach yed' d'a masanil eb' in̈tilal chi', ol eyiquej lum d'a juneln̈ej, xchi Dios chi'.  
\v 5 Yuj chi', a val chavan̈ uninal ix alji d'a Egipto tic ayic manto in javoc, aton vin̈aj Manasés yed' vin̈aj Efraín, victaxon yaj eb' vin̈, icha vuninal tz'ajcan eb' vin̈, icha val yaj vin̈aj Rubén yed' vin̈aj Simeón.  
\v 6 A jantacto eb' uninal toto ol aljoc, icxo ol aj eb', a d'a smacb'en chavan̈ eb' yuc'tac eb' tic ol yic' yic eb'.  
\v 7 Ayic in meltzajnac d'a Padán-aram, chamnaccan ix a nun d'a Canaán ayic manto in javilaj d'a Efrata. A d'a sb'eal Efrata chi' ix in muccan ix, xchi vin̈. (A jun lugar chi' Belén sb'i ticnaic.)   
\p
\v 8 Ix lajvi chi', ix b'at q'uelan vin̈aj Israel chi' d'a eb' vin̈ chavan̈ yuninal vin̈aj José chi', ix sc'anb'an vin̈ icha tic:  
\p —A eb' vin̈ tic, ¿mach eb' vin̈? xchi vin̈.   
\p
\v 9 —A eb' vin̈ vuninal ix yac' Dios d'ayin d'a Egipto tic, xchi vin̈aj José chi'. Ix lajvi chi, ix yalan vin̈ smam vin̈ chi':  
\p —Elocab' d'a a c'ool, snitzocab'cot sb'a eb' vin̈ d'a in tz'ey tic yic vach' ol valcan vach' lolonel d'a yib'an̈ eb' vin̈, xchi vin̈.   
\p
\v 10 Yujto te icham vinacxo vin̈aj Israel chi', maxtzac yal-laj yilan vin̈. Yuj chi' ix nitzchajcot eb' vin̈ yuj vin̈aj José chi' d'a stz'ey vin̈. Ix och lac'lac' vin̈ d'a eb' vin̈, ix tz'ub'jielta sti' eb' vin̈ yuj vin̈.  
\v 11 Ix lajvi chi' ix yalan vin̈ d'a vin̈aj José icha tic:  
\p —Te maxtzac in nalaj tato olto ach vila'. Tic val man̈oc achn̈ej tzato ach vila', palta ix el d'a sc'ol Dios to ixto val viloch eb' vin̈ uninal tic, xchi vin̈.   
\p
\v 12 Ix lajvi chi', ix yic'anelta eb' vin̈ vin̈aj José chi' d'a scal yoc vin̈ smam chi', ix em n̈ojan vin̈ d'a yichan̈ vin̈ smam chi.  
\v 13 Ix yic'anxib'at eb' vin̈ yuninal vin̈ chi': A vin̈aj Efraín d'a svach' vin̈, axo vin̈aj Manasés d'a sq'uexan̈ vin̈. Ix yic'anb'at eb' vin̈ b'aj ay vin̈ smam chi'. Yuj chi' a vin̈aj Efraín chi' ix can d'a sq'uexan̈ vin̈aj Israel chi', axo vin̈aj Manasés ix can d'a svach' vin̈.  
\v 14 Ayic ix yac'anb'at sc'ab' vin̈ chi' d'a yib'an̈ eb' vin̈, culus ix yutejb'at sc'ab' vin̈ chi' d'a yib'an̈ eb' vin̈. Yuj chi', a svach' vin̈ ix c'och d'a yib'an̈ vin̈aj Efraín chi', axo sq'uexan̈ vin̈ ix c'och d'a yib'an̈ vin̈aj Manasés chi', vach'chom b'ab'el vinac vin̈aj Manasés chi'.  
\v 15 Ix yalan vach' lolonel vin̈ d'a yib'an̈ vin̈aj José chi', icha tic:  
\q1 A Dios aton jun ix c'anab'ajaj yuj vin̈ in mam icham aj Abraham yed' vin̈ in mam aj Isaac, a' tzin tan̈vani yictax ix in alji yed' pax ix in b'eyn̈ejcoti.   
\q1
\v 16 A jun yángel Dios ix in colan d'a syaelal. Yac'ocab' svach'c'olal Dios d'a yib'an̈ eb' vin̈ chavan̈ tic, yujocab' eb' vin̈ tzin nachajcoti, nachajocab'paxcot vin̈ in mam icham aj Abraham yed' vin̈ in mam aj Isaac. Tzijtum ol aj sb'isul yin̈tilal eb' vin̈ chavan̈ tic d'a sat lum luum b'aj ol cajnajoc, xchi vin̈aj Israel chi'.   
\p
\v 17 Max schalaj sc'ol vin̈aj José chi' to a d'a yib'an̈ vin̈aj Efraín chi' ix yac'q'ue svach' c'ab' vin̈ smam chi'. Yuj chi' ix yac'lej vin̈ yic'anel svach' c'ab' vin̈ smam chi' d'a yib'an̈ vin̈aj Efraín chi', ix yac'anq'ue vin̈ d'a yib'an̈ vin̈aj Manasés yalani.   
\p
\v 18 Ix yalan vin̈ icha tic:  
\p —Maay mamin, man̈ ichocta' tzutej, a d'a vin̈ b'ab'el tic, ata' tzac'q'ue a vach' c'ab', xchi vin̈.   
\p
\v 19 Maj yal-laj sc'ol vin̈ smam vin̈ chi', ix yalan vin̈ icha tic:  
\p —Vojtacxo ach vuninal. A vin̈ tic, nivan chon̈ab' ol aj yelc'och vin̈ d'a b'aq'uin̈, palta a vin̈ tzac'an tic yelxo val nivan ol aj yelc'och vin̈ d'a vin̈ b'ab'el tic, axo yin̈tilal vin̈, tzijtum nación ol ajelc'ochoc, xchi vin̈.   
\p
\v 20 Ix lajvi chi', ix yalan vach' lolonel vin̈ d'a yib'an̈ eb' schavan̈il:  
\p —Icha tic ol aj e b'inaj yuj eb' e c'ab' eyoc d'a b'aq'uin̈ ayic ol snib'ej eb' yalan vach' lolonel d'a yib'an̈ junoc anima: Yac'ocab' svach'c'olal Dios d'a ib'an̈, icha ix aj yac'an d'a vin̈aj Efraín yed' d'a vin̈aj Manasés, xcham eb', xchi vin̈aj Israel chi'.  
\p A d'a aloj vach' lolonel chi', b'ab'el ix yac' b'inaj vin̈aj Efraín chi' vin̈ d'a yichan̈ vin̈aj Manasés chi'.  
\v 21 D'a elan̈chamel ix yalanxi vin̈ d'a vin̈aj José chi':  
\p —Ach vuninal, a in tic toxo ol in chamoc, palta ayn̈ejoch Dios eyed'oc, ayn̈ejpaxoch yed' eb' eyin̈tilal. A ol ex ic'an meltzaj d'a slum co mam quicham.  
\v 22 Svac' junxo macan̈ macb'en d'ayach ec'to d'a yichan̈ yic eb' uc'tac, aton lum pac'an ix vic'canec' d'a eb' amorreo d'a scal oval, xchi vin̈aj Israel chi' d'a vin̈aj José chi'.   
\c 49  
\s1 Slajvub' lolonel vin̈aj Jacob  
\p
\v 1 Ix lajvi chi' ix yavtancot eb' yuninal vin̈aj Jacob chi' smasanil, ix yalan vin̈: Ex vuninal, nitzeccot e b'a d'a in tz'ey. Ab'ec tas ol ex aj d'a yic b'aq'uin̈:   
\q1
\v 2 Nitzeccot e b'a d'a in tz'ey, ol valan d'ayex. Ab'ec tas ol val a in Israel e mam in tic:   
\q1
\v 3 Ach Rubén, a ach ton in b'ab'el unin ach, sch'oxel sb'a vip d'ayach. A ach tic toxonton ay a may, nivan elc'och d'a yichan̈ eb' uc'tac.   
\q1
\v 4 A ticnaic, man̈xalaj ol aj elc'ochi, yujto lajan ach icha junoc eluma', yujto q'uixveltac ix in utej d'a in vaynub' ayic ix ach vay yed' ix schab'il vetb'eyum.   
\q1
\v 5 A ach tic ach Simeón yed' ach tic Leví, eyuc'tac e b'a, a eyamc'ab' yic oval ix eyac'lab'ej ayic ix e c'ulan chucal.   
\q1
\v 6 Juneln̈ej malaj in gana tzin c'och b'aj tz'och e molchajel, yujto ayic ix cot oynaj ix eyila', ix e milcham anima. Ina ayic ix cot eyoval ix e mac'q'uichaj yoc noc' mam vacax.   
\q1
\v 7 Cotocab'can catab' d'a eyib'an̈ yuj yoval e jolom chi', ina man̈ jab'oc tz'oc' e c'ool. Yuj chi' ol ex in saclemejcanb'at d'a scal eb' eyetchon̈ab' Israel.   
\q1
\v 8 Ach vuninal Judá, ol alchaj val vach' lolonel d'ayach yuj eb' uc'tac tic. Ol ach och b'inb'in d'a sjaj eb' ayoch ajc'olal d'ayach. Ol em n̈ojjab' eb' uc'tac tic d'ayach.   
\q1
\v 9 Lajan ach val icha junoc noc' quelem choj, ayic slajvi schianb'at junoc noc' noc' ix smila', spaxta d'a sn̈aq'ueen. Tz'em n̈ojan, tz'em cutzan d'a sat lum. Icha val junoc nivaquil choj, ¿mach val junoc ol stec'b'ej sb'a ach stzuntzani?   
\q1
\v 10 Malaj mach syal yic'anec' snivanil elc'ochi. Malaj mach syal yic'anec' a c'ococh d'a yol a c'ab', masanto ol ja jun Mach ay yico', jun mach to masanil nación ol c'anab'ajanoc.   
\q1
\v 11 Ol yetzb'anoch sb'uru d'a jun yib' te' uva yelxo val vach', ol sjuc'an spichul d'a yal uva.   
\q1
\v 12 A yol sat, te q'uic' yilji d'a yichan̈ vino, axo q'uen ye, yelxo val te sac d'a yichan̈ noc' lech.   
\q1
\v 13 A achxo tic ach Zabulón, a d'a sti' a' mar b'aj sc'och te' barco ol ach cajnajoc. A stz'acan̈il lum a luum, ol c'och d'a Sidón.   
\q1
\v 14 A achxo tic ach Isacar, lajan ach icha junoc noc' b'uru cuchum icatz syic' yip d'a yol macte'.   
\q1
\v 15 Ayic ol ilanochi to te vach' junoc lugar, vach' ol ic' ip ta', tzac'anoch yich a patic d'a yalan̈ icatz, man̈xalaj tas tzala' tzach ochxon̈ejcan checab'oc.   
\q1
\v 16 A achxo tic ach Dan, a ach val ol a ch'olb'itej a chon̈ab' icha val smojal tz'aj sch'olb'itaj junoc macan̈ eb' etisraelal.   
\q1
\v 17 A ach tic, lajan tzutej a b'a icha val junoc noc' ajavchan tz'ec' b'ac'ac'oc d'a ti b'e, to schiji yoc noc' chej yuj noc', yuj chi' sjulcanel noc' mach ayq'ue d'a yib'an̈.   
\q1
\v 18 Mamin Jehová tzin tan̈vej in a colani.   
\q1
\v 19 A achxo tic ach Gad, sc'och eb' ajc'ol yac' oval ed'oc, palta slajvub'alxo ol ac' ganar eb'.   
\q1
\v 20 A achxo tic ach Aser, ol yac'n̈ej sobre tas ol a va'a. Ol ac'anpax tas ol sva eb' vin̈ rey.   
\q1
\v 21 A achxo tic ach Neftalí, libre aj icha junoc noc' cob'es c'ultaquil chej. A val vach' pensaril ol ala'.   
\q1
\v 22 A achxo tic ach José, lajan ach val icha junoc te te' ay d'a sti' junoc a a', ste el c'uyan, man̈ jantacoc sat syac'a', sc'axpajec' sc'ab' d'a yib'an̈ smacte'al.   
\q1
\v 23 Te ajc'ol syutej sb'a eb' anima d'ayach, sjulvaj eb' yed' sjul-lab' d'ayach, tz'och val ijan eb' ach stzuntzani.   
\q1
\v 24 A ach tic, te ay val yip a c'ab', te vach' yaj a jul-lab' yuj val yip in Diosal Syaln̈ej yuuj, aton Vilumal yed' in Columal a in Israel in tic,   
\q1
\v 25 yuj val yip in Diosal, aton ol ach colanoc. A Dios Syal Yuj Smasanil ol yac' svach'c'olal d'a ib'an̈, aton n̈ab' scot d'a satchaan̈ yed' syaxil sat lum luum. Yuj svach'c'olal ol q'uib' sb'isul eb' uninal yed' noc' a molb'etzal noc'.   
\q1
\v 26 Ach José, masanil juntzan̈ vach' lolonel svalcan tic d'a ib'an̈ a in a mam in tic, yelxo val te nivan yelc'och d'a yichan̈ vach' lolonel ix yalcan in mam d'a vib'an̈, yelxo val nivan d'a yichan̈ juntzan̈ vitz aytax ec' d'a peca'. A masanil juntzan̈ tic svalcan d'a ib'an̈, to sic'b'ilachcanel d'a scal eb' vin̈ uc'tac tic.   
\q1
\v 27 A achxo tic ach Benjamín, lajan ach val icha junoc noc' oques te ov. Ayic van sacb'i q'uinal schianb'at schib'ej noc' smila', ayic q'uic'b'alilxo spucanb'at tas tz'ilchaj yuuj, xchi vin̈aj Israel chi'.   
\p
\v 28 Aton val stzolal eb' lajchavan̈ yuninal vin̈aj Israel tic. Masanil juntzan̈ lolonel tic ix yal vin̈ ayic ix yalancanel vach' lolonel vin̈ d'a yib'an̈ junjun eb' vin̈ yuninal chi', icha val smojal tas ol aj junjun eb'.   
\s1 A schamel vin̈aj Jacob  
\p
\v 29 Ix lajvi chi', ix yalan vin̈ d'a eb' vin̈ yuninal chi': Toxo val ol in chamoc, yuj chi' a b'aj mucb'il eb' in mam vicham tzin e mucu', aton lum manb'il d'a vin̈aj Efrón hitita  
\v 30 d'a yol yic Canaán. A tas ix val tic, syalelc'ochi, aton d'a q'uen olan q'uen yic Macpela d'a slac'anil lum yic vin̈aj Mamre, manb'ilcan yuj vin̈ co mam quicham aj Abraham yic b'aj smucchaj schamnac vin̈.  
\v 31 Ata' smucnaccan ix Sara vin̈, aton ix yetb'eyum vin̈. Ata' mucchajnacpax vin̈. Ata' mucancan vin̈ co mam aj Isaac yed' ix co nun ix Rebeca. Ata' in mucnacpaxcan ix Lea.  
\v 32 A jun lum chi' yed' q'uen olan q'uen chi', manb'ilcan d'a eb' vin̈ hitita, xchi vin̈ d'a eb' vin̈ yuninal chi'.   
\p
\v 33 Ix lajvi yalan vin̈ d'a eb' vin̈ yuninal chi' yuj tas ol aj smucchaj snivanil yuj eb' vin̈, ix ec' jichan vin̈, ix cham vin̈ b'ian.   
\c 50  
\p
\v 1 Ix b'at lac'naj vin̈aj José chi' d'a snivanil vin̈ smam chi', ix och ijan vin̈ yoq'ui, ix stz'ub'anelta sti' vin̈.  
\v 2 Ix lajvi chi', ix yalan vin̈ d'a eb' vin̈ smunlajvum to syac'och remeyo eb' vin̈ d'a snivanil vin̈ smam chi'. Ix ac'jiochi, yic vach' max c'a snivanil vin̈ chi'.  
\v 3 40 c'ual ix yic'a' yic tz'ac'jioch remeyo chi'. 70 c'ual ix cus eb' vin̈ aj Egipto chi' yuj schamel vin̈aj Jacob chi'.  
\v 4 Ix lajvi 70 c'ual chi', ix b'at lolon vin̈aj José chi' yed' eb' vin̈ ayoch d'a yopisio yed' vin̈ rey, ix yalan vin̈:  
\p —Tato vach' in d'a e sat, oc'ocab' e c'ol d'ayin, b'at ex lolon d'a vin̈ rey vuuj.  
\v 5 Yujto ayic toxo scham vin̈ in mam, ix yalan vin̈ d'ayin to svac' in ti' yic b'at in muccan vin̈ d'a jun b'aj sb'onaccan d'a yol yic Canaán. Yuj chi' tzin tevi to tzin b'at in muccan vin̈ in mam chi'. Slajvi in mucancani, tzin paxta, xchi vin̈aj José chi'.   
\p
\v 6 Ix tac'vi vin̈ rey chi' d'a vin̈ icha tic:  
\p —Ixic, ix muccan snivanil vin̈ a mam chi', icha val ix aj alan chi' ayic ix ac'an a ti' d'a vin̈, xchi vin̈.   
\p
\v 7 Ix lajvi chi', ix b'at vin̈aj José chi' smuccan snivanil vin̈ smam chi'. Masanil eb' ayoch d'a yopisio yed' vin̈ rey d'a yol yic Egipto chi', ix b'at eb' mucval yed' vin̈aj José chi'.  
\v 8 Masanil eb' ayec' d'a yol spat vin̈aj José chi' ix b'ati. Ix b'atpax eb' vin̈ yuc'tac vin̈ chi' yed' masanil eb' ayec' d'a spat vin̈aj Jacob chi'. Axon̈ej eb' cotac unin ix can d'a Gosén yed' pax noc' noc'.  
\v 9 Ay pax mach yed'nac scarruaje ix b'at mucval chi', ay pax mach ayq'ue d'a yib'an̈ chej ix b'ati, yuj chi' tzijtum anima ix b'at mucval chi'.  
\v 10 Ayic ix c'och eb' d'a Goren-ha-atad d'a slac'anil a' nivan Jordán, ata' ix sch'ox val scusc'olal eb' mucvajum chi' masanil. Uque' c'ual ix oc' vin̈aj José yuj vin̈ smam d'a jun lugar chi'.   
\p
\v 11 Ayic ix yilan eb' cananeo d'a jun lugar chi' tas ix yutej sb'a eb' aj Egipto yed' schamnac, ix yalan eb' icha tic: A eb' aj Egipto tic, te nivan syutej eb' yilvi ac'val yuj schamnac, xchi eb'. Yuj chi', Abel-mizraim\f 50.11 \fr 50:11 \ft A Abel-mizraim, lajan yalji yed' jun lolonel “scusc'olal eb' aj Egipto”.\f* ix yac' eb' sb'iej jun lugar chi'. A d'a slac'anil a' nivan Jordán ay jun lugar chi'.   
\p
\v 12 Masanil tas ix sc'ancan vin̈aj Jacob d'a eb' yuninal, ix sc'anab'ajej eb' sc'ulani.  
\v 13 Ina to ix yic'b'at snivanil vin̈ eb' d'a yol yic Canaán. Ix smucancan eb' d'a q'uen olan q'ueen d'a Macpela, aton q'uen manb'ilcan yed' lum luum yuj vin̈aj Abraham d'a vin̈aj Efrón hitita. A jun chi' ix och scampusanteoc eb' vin̈. A jun lum b'aj ay q'uen olan q'uen chi', a d'a slac'anil lum yic vin̈aj Mamre chamnac ay.  
\v 14 Ix lajvi smucancan vin̈ smam vin̈aj José chi', ix paxta vin̈ yed' eb' vin̈ yuc'tac yed' masanil eb' vin̈ ajun yed'oc, ix c'ochxi eb' vin̈ d'a Egipto chi'.   
\s1 Ix yac' snivanil sc'ol eb' vin̈ yuc'tac vin̈aj José  
\p
\v 15 Ayic ix lajvi scham vin̈aj Jacob chi', ix och ijan eb' vin̈ yuc'tac vin̈aj José snaani, ix yalan eb' vin̈: A ticnaic tecan ol cot yoval vin̈aj José tic d'ayon̈, tecan ol spactzitej vin̈ masanil tas cutejnac, xchi eb' vin̈.  
\v 16 Yuj chi' ix yac'b'at sti' eb' vin̈, ix yalan icha tic: Ayic manto cham vin̈ co mam, ix yalancan vin̈ to scal d'ayach icha tic:  
\v 17 Tzin tevi d'ayach to tzac' nivanc'olal d'a yib'an̈ eb' vin̈ uc'tac tic, yuj tas chuc sc'ulejnac eb' vin̈ d'ayach. Icha chi' ix aj yalancan vin̈. Yuj chi' a on̈ schecab' on̈ co Diosal yed' co mam chi', scalb'at d'ayach to tzon̈ ac' nivanc'olal yuj jantac chucal co c'ulejnac d'ayach, xchib'at eb' vin̈.  
\p Ayic ix yalan schecnab'il eb' vin̈ checab' chi', ix oc'q'ue vin̈aj José chi'.  
\v 18 Axo ix c'och eb' vin̈ yuc'tac vin̈ chi' d'a yichan̈, ix em n̈ojjab' eb' vin̈ d'a sat luum, ix yalan eb' vin̈ icha tic:  
\p —A on̈ tic cuc'tac, a checab' caji, xchi eb' vin̈.   
\p
\v 19 Ix tac'vi vin̈aj José chi' icha tic:  
\p —Man̈xo e na jun chi', max yal-laj vac'anoch in b'a sq'uexuloc Dios.  
\v 20 A ex val tic, te chuc e pensar, ix e c'ulan juntzan̈ chuc pensaril chi' d'ayin, palta a Dios ix q'uexan jun e chuc pensaril chi' d'a vach'il, yic tzijtum eb' anima scolchajeli, ichaton van quilan tic.  
\v 21 Yuj chi', man̈ ex och ilc'olal yuj jun chi'. Ol viln̈ej tas ol aj yec' eyuuj yed' eb' eyuninal, xchi vin̈ d'a eb' vin̈.  
\p Yuj chi', ix stzalajb'ixi sc'ol eb' vin̈, yujto vach' ix yutej vin̈ slolon d'a eb' vin̈.   
\s1 A schamel vin̈aj José  
\p
\v 22 Ixto ec' vin̈aj José yed' eb' sc'ab'yoc d'a Egipto chi'. 110 ab'il ix yil vin̈.  
\v 23 Ixto val yil eb' schab'il yixchiquin vin̈aj Efraín vin̈aj José chi'. Icha pax chi' eb' yuninal vin̈aj Maquir, yuninal vin̈aj Manasés, ixto yil vin̈aj José yochcan eb' stz'acub'oc d'a yol spat.   
\p
\v 24 Ay jun c'ual ix yal vin̈aj José chi' d'a eb' vin̈ yuc'tac icha tic: Toxo val ol in chamoc, palta a Dios ol och eyed'oc, ol ex yic'anel d'a jun lugar tic, ol ex yic'an meltzaj d'a lum luum yaltejnaccan d'a vin̈ co mam quicham aj Abraham yed' d'a vin̈ co mam quicham aj Isaac yed' pax d'a vin̈ co mam aj Jacob, xchi vin̈.  
\v 25 Ix yalan vin̈ d'a eb' vin̈ sc'ab'yoc to syac' sti' eb' vin̈ d'a yichan̈ Dios, ix yalan vin̈: Val yel, a Dios ol ochn̈ej eyed'oc. Ol colvajn̈ej eyed'oc. A d'a jun tiempoal ayic ol ex b'at chi', tzeyic'b'at in nivanil tic, xchi vin̈.   
\p
\v 26 Ayic ix cham vin̈aj José chi' d'a Egipto, 110 ab'il sq'uinal vin̈. Vach' ix aj yoch remeyo d'a snivanil vin̈, ix ac'jiem vin̈ d'a yol scaxail d'a Egipto chi'.