\id EXO Exomat chj 14/09/2006 Ambrocio, O. Domingo, Ekstrom Chuj S. Mateo \h ÉXODO \toc1 A Ch'an̈ Libro ÉXODO \toc2 ÉXODO \mt2 A Ch'an̈ Libro \mt1 ÉXODO \ip Éxodo sb'i jun libro tic. Éxodo syalelc'ochi “tz'eli”, yujto a tz'alancot yuj tas aj yelnaccot eb' israel d'a Egipto, aton b'aj ec'nac eb' checab'vumal d'a jun tiempoal. \ip A jun libro tic, ox macan̈ yaji: B'ab'el macan̈, tz'el yich d'a capítulo 1 masanto d'a 18. Syalcot yuj tas ajnac scolchajelta eb' israel yuj Dios d'a Egipto b'aj ayoch eb' checab'vumal yed' tastac ajnac sb'eycot eb' d'a lum taquin̈ luum masanto javinac eb' d'a yich lum vitzal Sinaí. Axo schab'il macan̈, tz'el yich d'a capítulo 19 masanto d'a 24. Syalcot yuj jun strato Dios ix sb'o yed' eb' schon̈ab', syalanpax yuj sc'ayb'ub'al tas syutej yic'an b'ey sb'a junjun anima yed' junjun macan̈ checnab'il. Axo yoxil macan̈ tz'el yich d'a capítulo 25 masanto d'a 40, syalcot tas ajnac sb'ochaj jun scajnub' Dios b'aj yovalil tz'och eb' israel ejmelal d'a Dios. Syalpax yuj sleyal d'a yib'an̈ eb' sacerdote yed' tas tz'aj yoch eb' anima ejmelal d'a Dios. \ip Syalcot jun libro tic tas yutejnac Dios scolanelta eb' schon̈ab'. Ix yalan Dios to a jun schon̈ab' chi' yovalil c'anab'ajum syutej sb'a d'a schecnab'il Dios chi'. Ay jun schecab' Dios te nivan yelc'och sb'inaj d'a jun libro tic, aton vin̈aj Moisés. Aton vin̈ ix yac'lab'ej Dios ayic ix yic'anelta schon̈ab' d'a Egipto. Ay pax jun macan̈ c'ayb'ub'al te ojtacab'il aycan d'a jun libro tic, aton lajun̈e' checnab'il tz'ib'ab'ilcan d'a capítulo 20. \c 1 \s1 Ya ec'nac eb' yin̈tilal vin̈aj Jacob d'a Egipto \p \v 1 Aton sb'i eb' yuninal vin̈aj Israel tic, eb' ajun yed' vin̈ ayic sc'ochnac vin̈ d'a Egipto yed' yal yuninal junjun eb': \v 2 Aton vin̈aj Rubén, vin̈aj Simeón, vin̈aj Leví, vin̈aj Judá, \v 3 vin̈aj Isacar, vin̈aj Zabulón, vin̈aj Benjamín, \v 4 vin̈aj Dan, vin̈aj Neftalí, vin̈aj Gad yed' vin̈aj Aser. \v 5 Ay 70 sb'isul eb' yin̈tilal vin̈aj Jacob chi' d'a smasanil. A vin̈aj José, aytaxon ec' vin̈ d'a Egipto chi'. \p \v 6 A vin̈aj José chi' yed' masanil eb' yuc'tac yed' eb' ajun yed' vin̈aj Jacob chi', junjunal ix laj chamel eb', \v 7 palta tzijtumto yin̈tilal eb' ix elcani, ix te q'uib' sb'isul eb'. Yelxo val te ay smay ix aj eb'. Ix b'ud'jiel masanil yol yic Egipto chi' yuj eb'. \p \v 8 Nivanxo tiempo ayec' eb' ta', axo ix aji, ix och junxo vin̈ rey d'a Egipto chi'. Man̈xo yojtacoc jab'oc yab'ixal vin̈aj José chi' vin̈. Ix yalan vin̈ d'a smasanil eb' chon̈ab': \v 9 Tzam eyil ticnaic te tzijtum ix aj juntzan̈ eb' israel tic, yelxo val ay smay eb' d'a quichan̈. \v 10 A ticnaic yovalil sco na' tas tz'aj eb', yic vach' man̈ ol te q'uib' sb'isul eb', yujto talaj ay b'aq'uin̈ ay mach scot ul yac' oval d'ayon̈, syac'anoch sb'a eb' yed' eb' cajc'ol chi', axo eb' vin̈ smolan sb'a yac'an oval chi' qued'oc. Tzam elcan eb' libre d'a tic, xchi vin̈ rey chi'. \p \v 11 Yuj chi', ix ac'jioch yilumal eb' israel chi', ix ac'jioch eb' d'a munlajel te ya. Ix checji sb'o eb' juntzan̈ chon̈ab' te nivac, aton Pitón yed' Ramesés. A d'a juntzan̈ chon̈ab' chi' ix smolb'ej ixim trigo vin̈ rey. \v 12 Vach'chom te ya tz'ec' eb' israel yuj eb' aj Egipto chi', palta an̈eja' ste q'uib' sb'isul eb', yuj chi' ix te xiv eb' aj Egipto chi' d'a eb'. \p \v 13 Ix ac'jioch eb' d'a munlajel te ya. \v 14 Yelxo te ya tz'utaj eb' vin̈ d'a munlajel. Ix ac'chajoch eb' d'a tec'oj soc'om yed' b'o'oj xan. Man̈ocn̈ej chi', ay eb' smunlajpax d'a avoj trigo yed' juntzan̈xo munlajel. Yelxo val ilb'ajc'ol tz'utaj eb'. \v 15 Ay val junxo ix utaj eb' yuj vin̈ rey chi'. Ay jun checnab'il ix yac' vin̈ d'a ix Sifra yed' d'a ix Fúa, aton eb' ix vetz'vajum yaj d'a scal eb' ix hebrea (ma eb' ix israel), ix yalan vin̈ icha tic: \p \v 16 —Ayic tzeyilan sb'o sc'ol eb' ix hebrea chi', tzan̈ej val alji jun nene' unin chi', tzeyilani tato vinac, tze mac'chamoc. Tato ix, q'uib'ocab'i, xchi vin̈. \p \v 17 Palta a eb' ix vetz'vajum chi', xiv eb' ix d'a Dios. Maj sc'anab'ajejlaj eb' ix icha ix yal vin̈ rey chi', ton̈ej syiloch eb' ix ayic tz'alji eb' vinac unin chi'. \v 18 Ayic ix yab'an jun chi' vin̈ rey, ix avtaj eb' ix yuj vin̈, ix yalan vin̈ d'a eb' ix: \p —¿Tas yuj ton̈ej tzeyiloch juntzan̈ vinac unin tz'alji chi'? xchi vin̈ d'a eb' ix. Yuj chi' ix yalan eb' ix: \p \v 19 —Mamin, man̈ lajanoc eb' ix hebrea yed' eb' ix quetchon̈ab'. A eb' ix hebrea chi' te ay yip snivanil eb' ix, manto on̈ c'ochlaj, sb'o sc'ol eb' ix, xchi eb' ix. \p \v 20 A yuj jun tas ix sc'ulej eb' ix vetz'vajum chi', ix te q'uib' sb'isul eb' israel. Yelxo val ay smay eb'. \v 21 Yujto ay yelc'och Dios d'a yol sat eb' ix vetz'vajum chi', yuj chi' ix yac' svach'c'olal Dios chi' d'a yib'an̈ eb' ix. \v 22 Ayic ix yilan vin̈ rey to max yal-laj icha chi', ix yalan vin̈ d'a eb' yetchon̈ab' smasanil icha tic: Masanil eb' vinac unin tz'alji d'a scal eb' hebreo tic, tzeyumcanb'at eb' d'a yol a' Nilo. Tato ix unin jun, q'uib'ocab'i, xchi vin̈. \c 2 \s1 A yaljub'al vin̈aj Moisés \p \v 1 A d'a jun tiempoal chi', ay jun vin̈ vinac d'a scal eb' yin̈tilal vin̈aj Leví, ix yic' jun ix ix vin̈, an̈eja' yin̈tilal pax ix vin̈aj Leví chi'. Ay chavan̈ yune' eb'. \v 2 Ix alji junxo svinac unin ix, ix yilan ix to te vach' yilji, oxe' ujal ix sc'ub'ejel ix. \v 3 Axo yic majxo yal-laj sc'ub'anel jun nene' unin chi' ix jun, ix yic'ancot jun xuuc ix, ix yac'anoch juntzan̈ asfalto ix d'ay icha tzataj yic snub'laj sb'a, yic vach' max ochlaj a' d'a yool. Ix lajvi chi' ix yac'anem vin̈ nene' unin chi' ix d'a yool, ix b'at yac'ancan ix d'a scal juntzan̈ te te' icha te' aj d'a sti' a' nivan Nilo. \v 4 Axo jun ix yanab' vin̈ unin chi', najatto ix can ix yic syilb'at ix tas ol aj vin̈. \p \v 5 Axo ix aji, ix c'och ix yisil vin̈ rey sb'ic sb'a d'a sti' a' chi'. Yacb'an van sb'eyec' eb' ix schecab' ix d'a stitac a' chi', ix yilanb'at ix d'a scal juntzan̈ te' icha te' aj chi' to ayec' jun te' xuuc ta', ix schecanb'at jun ix schecab' ix yic b'at yic'ancot jun xuuc chi'. \v 6 Ayic ix sjacan te' ix, ix yilan ix to nene' unin jun ayem d'a yool, van yoq'ui, yuj chi' ix oc' sc'ol ix d'ay, ix yalan ix: \p —Yic am eb' ix hebrea jun unin tic, xchi ix. \p \v 7 Axo ix yanab' vin̈ unin chi', ix c'och ix d'a ix yisil vin̈ rey chi', ix yalan ix: \p —¿Ma max yal a c'ol b'at vavtej junoc ix hebrea yic vach' syac' chunoc jun nene' unin tic ix d'ayach? xchi ix. \p \v 8 —Ixic, avtej junoc ix, xchi ix d'a ix unin chi'. Yuj chi' ix b'at ix yal d'a ix snun. Axo ix ja ix nunab'il chi', ix yalan ix yisil vin̈ rey chi' icha tic: \p \v 9 —Ic'b'at jun nene' unin tic, tzilan q'uib'oc, ol ach in tupu', xchi ix. Ix yic'anb'at vin̈ nene' unin chi' ix snun chi', ix sq'uib'tzitan vin̈ ix. \v 10 Axo yic vach'tacxo vin̈, ix b'at ac'jican vin̈ yuj ix snun chi' d'a ix yisil vin̈ rey chi'. Axo ix yisil vin̈ rey chi', icha val yune' ix ix yutej vin̈. Moisés ix yac' ix sb'ioc. Ix yalan ix icha tic: \p —Yujto a d'a yol a a' ix vic'q'ueta jun unin tic, yuj chi' Moisés\f 2.10 \fr 2:10 \ft A jun sb'i scuch Moisés lajan yalji yed' jun lolonel “tz'ic'jiq'ueta”.\f* ol sb'iej, xchi ix. \s1 Ix el vin̈aj Moisés d'a Egipto \p \v 11 Ayic tec'anxo vin̈aj Moisés chi', ix b'at vin̈ yil eb' yetisraelal chi', ix yilan vin̈ to te ya munlajel b'aj ayoch eb'. Van smac'jipax jun vin̈ yetchon̈ab' vin̈ yuj jun vin̈ aj Egipto ix yilan vin̈. \v 12 Ix ec' q'ueleloc vin̈, malaj mach van yilani. Yuj chi' ix smac'cham jun vin̈ aj Egipto chi' vin̈, ix smucancanem vin̈ d'a scal q'uen arena. \v 13 Axo d'a junxo c'u ix b'atxi vin̈ yil eb' yetchon̈ab' chi', axo ix yilan vin̈ van yac'an oval chavan̈ eb' vin̈ yetchon̈ab' vin̈ chi'. Ix sc'anb'an vin̈ d'a vin̈ ix mac'vaj chi': \p —¿Tas yuj tza mac' vin̈ etchon̈ab' tic? xchi vin̈. \p \v 14 Ix tac'vi vin̈ chi': \p —¿Mach ix ach ac'anoch yajalil, ma juezal d'a co cal tic? ¿Mato tza nib'ej tzin a mac'cham icha utej vin̈ aj Egipto evi? xchi vin̈. Ayic ix yab'an vin̈ tas ix yal vin̈ chi', ix xiv vin̈, yujto ix nachajel yuj vin̈ to ix el specal to ix smac'cham vin̈ aj Egipto chi' vin̈. \v 15 A ix yab'an specal jun chi' vin̈ rey, ix yac'anb'at sayumal vin̈aj Moisés chi' vin̈ yic smiljicham vin̈. Yuj chi' ix b'at vin̈aj Moisés chi' elelal d'a yol yic Madián. Ayic ix c'och vin̈ d'a sti' jun a' uc'b'ila', ix em c'ojan vin̈ ta'. \p \v 16 Ay jun vin̈ sacerdote scuchan Reuel cajan d'a jun lugar chi', ay ucvan̈ yisil vin̈. Ix xid'ec' eb' ix d'a a' uc'b'ila' chi', yic syac'an b'ud'joc te' jucub' eb' ix yic syuc' a' noc' scalnel vin̈ smam eb' ix chi'. \v 17 Ix javi juntzan̈ eb' vin̈ tan̈vum calnel, ix spechanel eb' ix eb' vin̈ ta'. Ix yilan vin̈aj Moisés, ix q'ue jucnaj vin̈, ix b'at vin̈ scol eb' ix, ix yac'an a' vin̈ yuc' noc' scalnel eb' ix chi'. \v 18 Ayic ix c'ochxi eb' ix d'a vin̈ smam chi', aton vin̈aj Reuel,\f 2.18 \fr 2:18 \ft A vin̈aj Reuel tic, chab' oxe' tz'aj yalji d'a vin̈. A d'a Éxodo 3.1 yed' d'a 18.1 syala' to Jetro sb'i vin̈. Axo d'a Jueces 1.16 yed' d'a 4.11 syalpaxi to Hobab sb'i vin̈.\f* ix sc'anb'an vin̈ d'a eb' ix: \p —¿Tas yuj ix pet ex jax ticnaic? xchi vin̈. \p \v 19 Axo ix tac'vi eb' ix: \p —Ay jun vin̈ aj Egipto ix on̈ colan d'a eb' vin̈ tan̈vum calnel, ix yic'anq'ueta a' vin̈ yuc' noc' co calnel tic, xchi eb' ix. \p \v 20 —¿B'ajtil ix can vin̈ eyuuj? ¿Tas yuj maj eyic'cot vin̈ d'a tic? Ixiquec elan̈chamel eyavtejcot vin̈ yic ol va vin̈, xchi vin̈ mamab'il chi'. \p \v 21 Icha chi' ix aj sc'ochcan vin̈aj Moisés d'a spat vin̈aj Jetro chi'. Ayic ix ec'b'at jab'oc tiempo, ix yac'an jun yisil vin̈ yetb'eyumoc vin̈aj Moisés chi', aton ix Séfora. \v 22 Ix alji jun yune' ix, Gersón\f 2.22 \fr 2:22 \ft A Gersón, a d'a hebreo lajan yalji yed' jun lolonel “ch'oc chon̈ab'il”.\f* ix yac' vin̈aj Moisés chi' sb'iej, ix yalan vin̈: Ch'oc chon̈ab'il vaj d'a jun lugar tic, xchi vin̈. \p \v 23 Ayic ayxo tiempo yajec' vin̈ d'a Madián chi', ix cham vin̈ sreyal Egipto. Palta axo eb' israel an̈eja' yab'an syail eb' yujto checab' yaj eb' ta'. Ichato chi' b'ian, ix ab'ji scusc'olal eb' yed' syaelal yuj Dios. \v 24 Ix ab'ji yoc' eb' yuuj, ix snaancot strato yed' vin̈aj Abraham, vin̈aj Isaac yed' vin̈aj Jacob. \v 25 Yuj chi' ix ilji syaelal eb' yuj Dios, ix oc' sc'ol d'a eb'. \c 3 \s1 Ix avtaj vin̈aj Moisés yuj Dios \p \v 1 A vin̈aj Moisés chi' tan̈voj calnel ix yac' vin̈ yuj vin̈ sn̈i', aton vin̈aj Jetro, sacerdote d'a eb' aj Madián. Ay jun c'u ix b'at vin̈aj Moisés chi' tan̈voj calnel, ix c'axpajec' vin̈ d'a tz'inan luum masanto ix c'och vin̈ d'a yich jun lum vitz scuchan Horeb\f 3.1 \fr 3:1 \ft A lum vitz scuchan Horeb, más ojtacab'il lum d'a junxo sb'i, aton Sinaí.\f* aton d'a jun lum vitz chi' b'aj ix sch'ox sb'a Dios d'a vin̈. \v 2 Ata' ix sch'ox sb'a jun yángel Jehová d'a scal jun te' q'uiix ayoch sc'ac'al. Vach'chom te ov sq'ue tin̈ton sc'ac'al te', palta max tz'aemlaj te'. \v 3 Ix snaan vin̈aj Moisés chi': Te satub'tac yilji jun tic, tas yuj max tz'aem jun te' q'uiix chi'. Tecan b'at vila', xchi vin̈. \p \v 4 Ayic ix yilan Jehová to van snitzancot sb'a vin̈, ix avajelta d'a scal te' c'ac' chi': \p —Moisés, Moisés, xchi. \p —Oy, Mamin, xchi vin̈. \p \v 5 Ix yalan Jehová: \p —Man̈ a nitzcot a b'a d'a tic. Iq'uel a xan̈ab' yujto a jun lugar tic vico', a in ayinec' d'ay. \v 6 A in tic, sDiosal in a mam, sDiosal in pax eb' a mam icham, aton vin̈aj Abraham, vin̈aj Isaac yed' vin̈aj Jacob, xchi. \p Ayic ix yab'an vin̈aj Moisés icha chi', ix smacan sat vin̈, yujto ix xiv vin̈ yoch q'uelan d'a Dios chi'. \v 7 Ix yalan Jehová chi' d'a vin̈: \p —Svil val to ilb'ajc'ol tz'utaj eb' in chon̈ab' d'a Egipto. Yelxo val svab' yoc' eb' yuj tas tz'utaj yuj eb' ayoch yilumaloc. Vojtac to yelxo val ilb'ajc'ol sc'ulej in chon̈ab' ta'. \v 8 Yuj chi' ix in emuli, tzin colanel eb' d'a yol sc'ab' eb' aj Egipto chi'. Ol viq'uel eb' d'a jun lugar chi', ol vic'anb'at eb' d'a junxo lum luum yelxo te vach', levan, te yax sat. A eb' cajan d'a sat jun luum chi', aton eb' cananeo, eb' hitita, eb' amorreo, eb' ferezeo, eb' heveo yed' pax eb' jebuseo. \v 9 Yelc'olal sq'ue yav eb' in chon̈ab' Israel stevi d'ayin, yujto te ya yaj eb' d'a chon̈ab' Egipto chi'. \v 10 Yuj chi', tzach b'at ticnaic, tzach vac'b'at d'a yichan̈ vin̈ sreyal Egipto chi', yic sb'at ach lolonoc yed' b'at ic'anelta in chon̈ab' d'a Egipto chi', xchi d'a vin̈. \p \v 11 Ix yalan vin̈aj Moisés chi': \p —¿Tas vaj a in tic, yuj chi' ol yal b'at in lolon d'a yichan̈ vin̈ rey chi', yic ol vic'anelta eb' vetchon̈ab' chi'? xchi vin̈. \p \v 12 Yuj chi' ix tac'vixi Jehová icha tic: \p —Man̈ ac' pensar, a in ol in och ed'oc. Tic svac' junoc ch'oxnab'il d'ayach to a in tzach in checb'ati: Ayic toxo ix iq'uelta in chon̈ab' d'a Egipto chi', ol ex ja eyaq'uem e b'a d'ayin d'a jun vitz tic, xchi. \p \v 13 Ix tac'vixi vin̈aj Moisés chi' icha tic: \p —A ol aj jun tic, q'uinaloc b'at in lolon d'a eb' vetisraelal, ol valan d'a eb' to a co Diosal yed' eb' co mam quicham, a ix in checancot d'ayex, ta xin chi d'a eb', axom ol yalan eb' d'ayin: ¿Tas sb'i jun mach tzal chi'? xcham eb' d'ayin. ¿Tas svutejpax tac'voc in b'a? xchi vin̈. \p \v 14 Yuj chi' ix tac'vi Jehová d'a vin̈: A IN TIC AYIN TAXON EQ'UI. Icha tic tzutej alan d'a eb' etchon̈ab' chi': A jun mach A IN TON TIC sb'i, a' tzin checancot d'ayex, xa chi, xchi Jehová chi'. \p \v 15 Ix yalanxi Jehová chi' d'a vin̈aj Moisés chi': \p —Tzalpax d'a eb' etchon̈ab' chi' icha tic: A Jehová\f 3.15 \fr 3:15 \ft A Jehová lajan tz'aj stz'ib'chaj d'a hebreo yed' jun lolonel “A IN TON TIC”.\f* co Diosal yed' eb' co mam quicham, aton vin̈aj Abraham, vin̈aj Isaac yed' vin̈aj Jacob, a' ix in checancoti yic tzul in colvaj d'ayex, xa chi d'a eb'. A jun in b'i tic ay d'a juneln̈ej, aton in b'i tic ol b'inaj yuj eb' eyin̈tilal ayic ol b'eyn̈ejb'atoc. \v 16 Ixic, tza molb'an eb' yichamtac vinaquil Israel, tzalani: A Jehová co Diosal yed' eb' co mam quicham, aton vin̈aj Abraham, vin̈aj Isaac yed' vin̈aj Jacob, a' ix sch'ox sb'a d'ayin, ix yalani to syila' tas tzex utaj d'a Egipto tic. \v 17 Ix yalan d'ayin to ol ex scolel d'a syaelal d'a tic, ol ex yic'anb'at d'a jun lum luum te vach', te ay syaxil sat, aton lum b'aj cajan eb' cananeo, eb' hitita, eb' amorreo, eb' ferezeo yed' eb' jebuseo, xa chi d'a eb'. \v 18 Ol scha yab' eb' yichamtac vinaquil chon̈ab' chi' tas ol ala', ol b'at och eb' ed'oc b'aj ay vin̈ sreyal Egipto chi'. Ol alani: A Jehová co Diosal a on̈ hebreo on̈ tic, a' ix sch'ox sb'a d'ayon̈. Yuj chi' tzon̈ a chab'at d'a tz'inan luum yic scac' co silab' d'a co Diosal a on̈ tic. \v 19 Vach'chom tzin chec al jun tic, palta vojtac to man̈ ol ex chajiel-laj yuj jun rey chi'. An̈ej d'a ac'b'il puralil ol aj ex schaanel vin̈. \v 20 Yuj chi' ol in ch'ox val vipalil d'a vin̈, ol vac' yaelal d'a yib'an̈ nación Egipto yuj tas satub'tac ol in c'ulej ta', axo eyactajelta chi' yuj vin̈ b'ian. \v 21 Yuj pax chi', a in ol vac'och d'a spensar eb' aj Egipto chi' yic nivan ol aj eyelc'och d'a yol sat eb'. Yuj chi' ayic ol ex el chi' nivan silab' eb' ol yac' d'ayex, man̈ ton̈ejoc ol e much' e c'ab' ol ex b'atoc. \v 22 Junjun eb' ix israel ol sc'an tastac ay d'a eb' ix aj Egipto cajan d'a slac'anil, ma yaln̈ej mach ixal cajan ta', yic syac' plata eb', ma oro, ma pichul yic tzeyac'och yed' eyuninal. Icha chi' ol aj eyic'anb'at sb'eyumal eb' aj Egipto chi', xchi Jehová chi'. \c 4 \p \v 1 Ix tac'vi vin̈aj Moisés d'a Jehová: \p —Man̈ ol yac'ochlaj eb' d'a sc'ool, man̈ ol sc'anab'ajejlaj eb' tas ol vala', axom ol yutej eb' yalan d'ayin: Mato val yel ix sch'ox sb'a Jehová chi' d'ayach mato maay, scham eb' d'ayin, xchi vin̈. \p \v 2 —¿Tas jun ed'nac chi'? xchi Jehová d'a vin̈. \p —A te' in c'ococh, xchi vin̈. \p \v 3 —Actejem te' d'a sat lum chi', xchi Jehová chi'. Ix yactanem te' sc'ococh vin̈ chi' d'a sat luum, elan̈chamel ix och te' chanil. Ayic ix yilan jun chi' vin̈aj Moisés chi', ix el lemnaj vin̈. \v 4 Ix yalanxi Jehová d'a vin̈: \p —Yam sn̈e noc' chan chi', xchi. Ix syaman sn̈e noc' chi' vin̈, ix ochxi sc'ocochoc vin̈. \p \v 5 —Yuj tas toxo ix il tic, ol yac'och eb' d'a sc'ol to ix in ch'ox in b'a d'ayach, a in ton Jehová a Diosal in, sDiosal in pax eb' e mam eyicham, aton vin̈aj Abraham, vin̈aj Isaac yed' vin̈aj Jacob, xchi. \v 6 Ix yalanxi Jehová chi' d'a vin̈: \p —A ticnaic, aq'uem a c'ab' d'a sn̈i' a c'ool, xchi. Ix yac'anem sc'ab' vin̈ chi' d'a sn̈i' sc'ool, axo ix yic'anelta sc'ab' vin̈ chi', ayxo och yab'il lepra d'ay, toxon̈ej sacvequinac yilji icha q'uen cheev. \v 7 Ix yalanxi Jehová chi': \p —Ac'xiem a c'ab' chi' d'a sn̈i' a c'ool, xchi. Ix yac'anxiem sc'ab' vin̈aj Moisés chi' d'a sn̈i' sc'ol chi', axo ix yic'anxiq'ueta sc'ab' vin̈ chi', te vach'xo icha val snivanil vin̈ smasanil. \v 8 Ix yalan Jehová: \p —Tato max yac'och eb' anima chi' d'a sc'ol tas tzala', tato max sc'anab'ajej pax eb' yuj jun b'ab'el ch'oxnab'il tic, yuj jun schab'il ol yac'och eb' d'a sc'ool. \v 9 Palta tato max yac'och eb' d'a sc'ool, max schaanpax eb' yab' yuj chab' ch'oxnab'il tic, tzic'q'ueta jab'oc a a' d'a a' nivan Nilo, tza secanem a' d'a sat luum, tzan̈ej val em a' d'a sat lum chi', tz'och a' chic'al, xchi Jehová. \p \v 10 Ix lajvi chi', ix yalan vin̈aj Moisés chi' d'a Jehová icha tic: \p —Ay, ach Mamin Vajalil. Comonoc man̈oc in tzin a checb'ati, yujto yelxo val max yal-laj in loloni, man̈octo tzalan d'ayin tic svalani, palta toxonton in c'olb'al, teveln̈ej syal in loloni, xchi vin̈. \v 11 Ix tac'vi Jehová chi': \p —¿Mach yuj syal slolon eb' anima tza na'a? ¿Tom man̈ vujoc slolon eb'? An̈ejtona' in svac' chacan̈b'oc eb' yed' eb' max yal sloloni yed' eb' max yal yilani. A in svac' yil eb' vach' yilani. \v 12 Yuj chi, ixic, ol in ochn̈ej ed'oc ayic ol ach lolonoc. An̈eja' in ol val tas ol ala', xchi Jehová chi'. \p \v 13 Ix tac'vixi vin̈aj Moisés chi', ix yalan vin̈: \p —Ay Mamin Vajalil, comonoc man̈oc in tzin a checb'ati. Vach' tza say junocxo mach, xchi vin̈. \p \v 14 Ix cot yoval Jehová d'a vin̈ ix yalani: \p —A d'a Egipto chi', ata' ayec' vin̈ uc'tac aj Aarón, yin̈tilal vin̈aj Leví. Vojtac to b'ecan sc'ool vin̈ sloloni. Ol cot vin̈ ach scha'a. Ol te tzalaj vin̈ ayic ol ach yilani. \v 15 A ach ol ach lolon d'a vin̈. Ol alani tas ol yutoc vin̈ sloloni. A inxo ol val d'ayex ayic van e lolon chi', ol vac'an e nael masanil tas ol e c'ulej. \v 16 A ach tzach lolon d'a vin̈aj Aarón chi' in q'uexuloc, axo vin̈ ol lolon d'a eb' chon̈ab' a q'uexuloc. \v 17 Ic'b'at te' a c'ococh chi', yujto a te' ol ac'lab'ej ayic ol a ch'oxan juntzan̈ ch'oxnab'il ix val d'ayach. \s1 Ix sc'anab'ajej vin̈aj Moisés sb'at d'a Egipto \p \v 18 Ix meltzaj vin̈aj Moisés d'a spat vin̈ sn̈i', aton vin̈aj Jetro, ix yalan vin̈: \p —Ol in meltzaj d'a Egipto yic sb'at vilan eb' ayto vuj in b'a yed'oc, yic svila' tato pitzanto eb', xchi vin̈. \p —Ixic, tzil val a b'a d'a yoltac b'e, xchi vin̈aj Jetro chi'. \p \v 19 Ayic aytoec' vin̈aj Moisés d'a yol yic Madián chi', ix yalanxi Jehová d'a vin̈: \p —Ixic d'a Egipto, man̈ ach xiv a b'ati, yujto chamnacxo eb' sgana ach smilanchamoc, xchi. \p \v 20 Ix yic'anb'at ix yetb'eyum vin̈aj Moisés yed' eb' yuninal, ix yac'anq'ue eb' vin̈ d'a yib'an̈ noc' b'uru, ix b'at eb' d'a Egipto chi'. Yed'nac te' sc'ococh vin̈, aton te' ix yal Dios to ol och yopisio yuj vin̈. \v 21 Ix yalan Jehová d'a vin̈: \p —Ayic ol ach c'och d'a Egipto chi', naann̈ej uuj to ol a ch'ox juntzan̈ ch'oxnab'il te satub'tac d'a yichan̈ vin̈ rey, aton juntzan̈ ix vac' a c'ulej. Palta a in ol vac' pitb'oquel spensar vin̈, yuj chi' man̈ ol ex schael-laj vin̈. \v 22 Slajvi chi', ol alan d'a vin̈: Icha tic yalan Jehová: A jun chon̈ab' Israel tic, icha val to sb'ab'el vuninal yaji. \v 23 Toxo ix val d'ayach to tza chab'at eb' vuninal tic yic tz'och eb' ejmelal d'ayin. Palta toxonton malaj a gana tzactejeli, yuj chi' ol in milcham vin̈ a b'ab'el unin, xchi Jehová, xa chi. \p \v 24 Ix lajvi chi', ix b'at vin̈aj Moisés d'a Egipto chi'. A d'a yoltac b'e b'aj d'in̈an svay vin̈ yed' eb' ajun yed'oc, ata' ix sch'ox sb'a Jehová d'a vin̈, ijan ix miljicham vin̈ yuuj. \v 25 Elan̈chamel ix yic'cot jun cuchilub' ix Séfora, nab'a comon q'ueen, ix spolanel stz'umal sjolom svinaquil vin̈ yune' ix, ix sjulanoch ix d'a yoc vin̈aj Moisés chi', ix yalan ix: Yujto vetb'eyum ach, yuj chi' locan in d'a jun chic' tz'el tic, xchi ix. \v 26 Ix lajvi chi' majxo miljichamlaj vin̈ yuj Jehová. \p \v 27 Ix yalan Jehová d'a vin̈aj Aarón: \p —Ixic b'at a cha vin̈ uc'tac aj Moisés d'a tz'inan luum, xchi d'a vin̈. Yuj chi' ix cot vin̈aj Aarón scha vin̈aj Moisés chi' d'a jun vitz b'aj ix sch'ox sb'a Dios. Axo yic ix schalan sb'a eb' vin̈, ix yac'lan stzatzil sc'ol eb' vin̈, ix stz'ub'lanelta sti' eb' vin̈. \v 28 Ix lajvi chi', ix och ijan vin̈aj Moisés yalan d'a vin̈aj Aarón chi' masanil tas ix schec Jehová yala' yed' juntzan̈ ch'oxnab'il ix checchaj sch'ox vin̈. \v 29 Ix b'at eb' vin̈ schavan̈il, ix smolb'an eb' yichamtac vinaquil chon̈ab' Israel eb' vin̈ d'a Egipto chi'. \v 30 Ix lajvi chi', ix och ijan vin̈aj Aarón yalan d'a eb' smasanil tas ix yal Jehová d'a vin̈aj Moisés chi', ix sch'oxanpax juntzan̈ ch'oxnab'il vin̈ yil eb' chon̈ab' chi'. \v 31 Yuj chi', ix yac'och eb' d'a sc'ool tas ix yal eb' vin̈. Ayic ix yab'an eb' to ix iljicot eb' yuj Jehová, yujto te ilb'ajc'ol tz'utaj eb', yuj chi' ix em n̈ojan eb' ejmelal d'a yichan̈ Jehová. \c 5 \s1 Lolonnac vin̈aj Moisés‘R’yed' vin̈aj Aarón d'a vin̈ rey \p \v 1 Ayic ix lajvi yec'canb'at juntzan̈ chi', ix b'at lolon vin̈aj Moisés yed' vin̈aj Aarón d'a yichan̈ vin̈ sreyal Egipto chi', ix yalan eb' vin̈: \p —Mamin rey, icha val tic yalan Jehová co Diosal a on̈ hebreo on̈ tic d'ayach: Chab'at in chon̈ab' d'a tz'inan luum yic tzin yic'anchaan̈ eb' yed' junoc q'uin̈, xchi Jehová, xchi eb' vin̈. \p \v 2 Ix tac'vi vin̈ rey chi': \p —Man̈ vojtacoc jun Jehová tzeyal chi'. ¿Tas yuj tzin c'anab'ajej tas syala', tzin chaanb'at jun chon̈ab' Israel tic? Max in chab'at-laj eb', xchi vin̈. \p \v 3 Ix yalan eb' vin̈: \p —A co Diosal a on̈ hebreo on̈ tic, ix sch'ox sb'a d'ayon̈. Yuj chi' chaon̈b'at d'a tz'inan luum yic b'at cac'an co silab' d'a Jehová co Diosal, oxe' c'ual stec'nab'il b'aj ol on̈ b'at chi'. Tato max on̈ b'ati, axo talaj tz'aji tzon̈ yac'ancham co Diosal chi' yuj junoc yaelal, ma yuj oval, xchi eb' vin̈ d'a vin̈ rey chi'. \p \v 4 Yuj chi' ix yalan vin̈: \p —¿Tas yuj tzeyiq'uec' tiempo d'a juntzan̈ eyetchon̈ab' tic d'a smunlajel? A ex pax tic, ixiquec d'a e munlajel. \v 5 ¿Tom max eyila' to tzijtum eb' eyetchon̈ab' d'a yol chon̈ab' Egipto tic? ¿Tas yuj tzeyamoch vaan eb' d'a smunlajel? xchi vin̈. \p \v 6 An̈ejtona' d'a jun c'ual chi' ix yalb'at vin̈ rey d'a eb' vin̈ yajal munlajel yed' pax d'a eb' vin̈ caporal icha tic: \p \v 7 —Man̈xo eyac' an̈ ac yic sb'at d'a scal lum soc'om d'a eb' vin̈ israel chi', ichataxon tz'aji, palta to axo eb' vin̈ ol b'at sayan yico'. \v 8 Palta an̈eja' sb'isul lum xan chi' sb'o eb' vin̈ ichataxoni. Yujto sjaraganail eb' vin̈ tz'ic'ani, yuj chi' tzijtum yavaj eb' icha tic: To tzon̈ b'at cac' co silab' d'a co Diosal, xchi eb'. \v 9 Aq'uecoch más munlajel d'a yib'an̈ eb', yic vach' man̈xalaj stiempo eb' yab'an juntzan̈ esal lolonel tz'alchaj chi', xchib'at vin̈ rey chi'. \p \v 10 Yuj chi' ix yal eb' vin̈ aj Egipto ayoch yajal munlajel d'a eb' israel ayoch caporalil yic syal eb' d'a eb' munlajvum chi' icha tic: \p —Toxo ix yal vin̈ rey to man̈xo ol ac'chaj an̈ ac d'ayex. \v 11 A ticnaic a exxo ol b'at e say eyic ol e c'ana', palta an̈eja' sb'isul lum xan ol e b'o'o, xchi eb' vin̈. \p \v 12 Icha chi' ix aj saclem eb' vin̈ israel d'a masanil yol yic Egipto sayoj yoc trigo yic sc'an eb' vin̈ sq'uexuloc an̈ ac chi'. \v 13 Vach'chom icha chi' ix aji, palta a eb' yajalil eb' caporal chi', syal eb' to an̈eja' sb'isul lum xan yovalil sb'o eb', icha sb'o eb' ayic tz'ac'chaj an̈ ac d'a eb'. \v 14 Slaj mac'ji eb' israel ayoch d'a caporalil yuj eb' ayoch yajalilal d'a yib'an̈ eb' yuj vin̈ rey. Syalan eb' vin̈ icha tic d'a eb': ¿Tas yuj man̈ tz'acanoc e b'o lum e xan evi yed' ticnaic ichataxon e b'oan luum? xchi eb' vin̈ yajalil eb' chi'. \p \v 15 Ix b'at eb' vin̈ caporal yal d'a vin̈ rey icha tic: \p —Mamin rey ¿tas yuj ob'iltacxon̈ej tzon̈ utej a on̈ a checab' on̈ tic? \v 16 Maxtzac ac'jilaj an̈ ac d'ayon̈ yic tz'och scaloc lum co xan sco b'o'o, tob' yovalil tz'acan sco b'opax luum icha d'a yalan̈taxo, tzon̈ mac'ji. A on̈ tic malaj co mul, palta a eb' vin̈ a checab' ay smul, xchi eb' vin̈. \p \v 17 Ix tac'vi vin̈ rey chi': \p —A ex tic yuj e jaraganail icha chi' tzeyala'. Tzon̈ b'at cac' co silab' d'a Jehová, xe chi. \v 18 Ixiquec munlajel, vach'chom a ex tze say an̈ ac tzeyac'och d'a scal lum xan chi', an̈eja' icha sb'isul lum tze b'o'o, xchi vin̈ rey chi' d'a eb' vin̈. \p \v 19 Yuj chi' a eb' vin̈ israel ayoch d'a caporalil chi', yelxo val ix chab'ax sc'ol eb' vin̈, yujto ix alchaj d'a eb' vin̈ to an̈eja' sb'isul lum xan chi' sb'o eb' vin̈ d'a junjun c'u. \v 20 Ayic ix elta eb' vin̈ caporal chi' d'a yol sdespacho vin̈ rey chi', ix schalan sb'a eb' vin̈ yed' vin̈aj Moisés yed' pax vin̈aj Aarón, van stan̈vaj eb' vin̈ yuj eb' vin̈. \v 21 Ix yalan eb' vin̈ caporal chi': \p —Olxom yil Jehová tas ol ex yutoc, yujto a ex ay e mul, yuj chi' a vin̈ rey yed' eb' vin̈ ay yopisio yed' vin̈, tzon̈ syaj val eb' ticnaic. Ichato a ex ix eyac' q'uen espada d'a eb' vin̈ yic tzon̈ smilancham eb' vin̈, xchi eb' vin̈. \s1 A slesal vin̈aj Moisés \p \v 22 Ix lajvi chi', ix yalan vin̈aj Moisés d'a slesal: \p —Mamin Jehová, ¿tas val yuj te ya tzutej eb' a chon̈ab' tic? ¿Tas yuj ix in a checcoti? \v 23 Atax in xid'nac lolonel d'a vin̈ rey chi' uuj, yelxo val ilb'ajc'ol tz'utaj eb' a chon̈ab' tic yuj vin̈, maxto ach colvajlaj jab'oc, xchi vin̈aj Moisés chi'. \c 6 \p \v 1 Ix tac'vi Jehová: \p —Olto val ila' tas ol vutoc vin̈ sreyal Egipto tic. Yed' vipal ol ex yactanel vin̈. A in ol vac' pural vin̈, ol ex spechanel vin̈ d'a yol schon̈ab' tic, xchi. \s1 Ix iptzitaj vin̈aj Moisés yuj Jehová \p \v 2 Ix lolonxi Jehová yed' vin̈aj Moisés, ix yalani: \p —A inton Jehová in. \v 3 In ch'oxnac in b'a d'a vin̈aj Abraham, d'a vin̈aj Isaac yed' d'a vin̈aj Jacob, d'a in b'i, Dios Syal Yuj Smasanil. Palta a in b'i JEHOVÁ, maj vac'laj yojtaquejel eb' vin̈ tas syalelc'ochi. \v 4 In b'onac in trato yed' eb' vin̈, vac'annac in ti' vac'an lum Canaán d'a eb' vin̈, aton lum b'aj ec'lejnac cajan eb' vin̈. \v 5 A ticnaic, toxo ix vila' to te ilb'ajc'ol tz'utaj eb' in chon̈ab' d'a Egipto tic, yelxo val tz'ixtaj eb' d'a munlajel yuj eb' aj Egipto tic. Yuj chi', ix in nacot in trato yed' eb' e mam eyicham chi'. \v 6 A ticnaic, b'at al d'a eb' etisraelal chi': A Jehová tz'alan icha tic: A in Jehová in, ol ex in colel b'aj ayex och checab'oc tic, b'aj ilb'aj ex c'ol yuj munlajel d'a Egipto tic. Ol in ch'ox val vipalil, ol vac'anoch nivac yaelal d'a yib'an̈ jun chon̈ab' tic. Icha val chi' ol aj ex in colanel d'a yol sc'ab' jun chon̈ab' tic. \v 7 Ol ex och in chon̈ab'oc, a inxo ol in och e Diosaloc. Icha chi' ol aj eyojtacaneli to a in Jehová e Diosal in tzex in colel d'a yol sc'ab' eb' aj Egipto tic b'aj ayex och d'a syaelal yuj munlajel. \v 8 Ol ex vic'anb'at d'a sat lum luum b'aj vac'nac in ti' vac'an d'a vin̈aj Abraham, d'a vin̈aj Isaac yed' d'a vin̈aj Jacob. A inxo Jehová in tic svalpax d'ayex to eyic ol aj luum, xchi Jehová, xa chi d'a eb'. \p \v 9 Masanil tas ix yal Jehová, a' ix yal vin̈aj Moisés d'a eb' yetisraelal chi', palta maj schalaj yab' eb', yujto te somchajnaquel sc'ol eb' yuj syail munlajel. \v 10 Ix lajvi chi, ix yalanxi Jehová d'a vin̈aj Moisés chi': \p \v 11 —Ixic al d'a vin̈ sreyal Egipto chi' to tzex yactejel vin̈ d'a sat sluum tic, xchi Jehová. \p \v 12 Ix tac'vi vin̈aj Moisés chi' d'ay: \p —Ina max schalaj yab' eb' vetchon̈ab' tas svala', ocxom val vin̈ rey, tom ol scha yab' vin̈, ina to max val yal-laj in loloni, xchi vin̈. \p \v 13 Yuj chi' ix checjib'at vin̈ yed' vin̈aj Aarón yuj Jehová yic b'at lolon eb' vin̈ d'a eb' yetisraelal yed' d'a vin̈ rey, yujto alb'ilxo d'a eb' to ol yiq'uelta eb' yetchon̈ab' eb' d'a Egipto chi'. \s1 A eb' smam yicham vin̈aj Moisés \p \v 14 Aton sb'i eb' yajal d'a junjun macan̈il eb' yin̈tilal Israel d'a stzolal: A vin̈aj Rubén sb'ab'el yuninal vin̈aj Israel. Axo eb' yuninal vin̈, aton eb' tic: Vin̈aj Hanoc, vin̈aj Falú, vin̈aj Ezrón yed' vin̈aj Carmi. Aton eb' tic yajal yaj d'a scal junjun macan̈ yin̈tilal vin̈aj Rubén chi'. \p \v 15 A eb' yuninal vin̈aj Simeón, aton eb' tic: Vin̈aj Jemuel, vin̈aj Jamín, vin̈aj Ohad, vin̈aj Jaquín, vin̈aj Zohar yed' vin̈aj Saúl yune' jun ix aj Canaán. Aton eb' tic yajal yaj d'a scal junjun macan̈ yin̈tilal vin̈aj Simeón chi'. \p \v 16 A vin̈aj Leví, 137 ab'il ix ec' vin̈. A sb'i eb' yuninal vin̈ d'a stzolal aton eb' tic: Vin̈aj Gersón, vin̈aj Coat yed' vin̈aj Merari. \v 17 A eb' yuninal vin̈aj Gersón, aton eb' tic: Vin̈aj Libni yed' vin̈aj Simei. Aton eb' tic yajal yaj d'a junjun macan̈. \v 18 A vin̈aj Coat chi', 133 ab'il ix ec' vin̈. A sb'i eb' yuninal vin̈, aton tic: Vin̈aj Amram, vin̈aj Izhar, vin̈aj Hebrón yed' vin̈aj Uziel. \v 19 Eb' yuninal vin̈aj Merari, aton eb' tic: Vin̈aj Mahli yed' vin̈aj Musi. Aton eb' tic yajal yaj d'a junjun macan̈ yin̈tilal vin̈aj Leví yed' yuninal eb'. \p \v 20 A vin̈aj Amram ix yic'laj sb'a vin̈ yed' ix Jocabed yanab' vin̈ smam vin̈, aton eb' ay yic vin̈aj Aarón yed' vin̈aj Moisés. A vin̈aj Amram chi' 137 ab'il ix yil vin̈, ix cham vin̈. \p \v 21 A eb' yuninal vin̈aj Izhar, aton eb' tic: Vin̈aj Coré, vin̈aj Nefeg yed' vin̈aj Zicri. \p \v 22 A eb' yuninal vin̈aj Uziel, aton eb' tic: Vin̈aj Misael, vin̈aj Elzafán yed' vin̈aj Sitri. \p \v 23 A vin̈aj Aarón ix yic' sb'a vin̈ yed' ix Elisabet, yisil vin̈aj Aminadab, yanab' vin̈aj Naasón. Axo yuninal eb', aton eb' tic: Vin̈aj Nadab, vin̈aj Abiú, vin̈aj Eleazar yed' vin̈aj Itamar. \p \v 24 Eb' yuninal vin̈aj Coré, aton eb' tic: Vin̈aj Asir, vin̈aj Elcana yed' vin̈aj Abiasaf. Aton eb' tic yajal yaj d'a junjun macan̈ eb' yin̈tilal vin̈aj Coré. \p \v 25 Axo vin̈aj Eleazar yuninal vin̈aj Aarón, ix yic' sb'a vin̈ yed' ix yisil vin̈aj Futiel. Ix alji jun yune' ix, aton vin̈aj Finees. Aton eb' tic yajal yaj d'a junjun macan̈ eb' yin̈tilal vin̈aj Leví. \p \v 26 Axo vin̈aj Aarón yed' vin̈aj Moisés sb'inaj d'a jun lista tic, aton d'a eb' vin̈ tic ix yal Jehová to a eb' vin̈ ol ic'anelta eb' israel d'a Egipto d'a stzolal. \v 27 Aton eb' vin̈ ix xid'ec' lolonel yed' vin̈ sreyal Egipto yic vach' syactejelta eb' chon̈ab' israel chi' vin̈. \s1 Checjinac vin̈aj Moisés yed' vin̈aj Aarón \p \v 28 Ix lolon Jehová d'a vin̈aj Moisés d'a Egipto, ix yalani: \p \v 29 —A in ton Jehová in. Al d'a vin̈ sreyal Egipto masanil tastac sval tic d'ayach, xchi d'a vin̈. \p \v 30 Ix tac'vi vin̈aj Moisés chi' icha tic: \p —Mamin, yelxo val max yal-laj in loloni, ¿tas val ol aj yab'an vin̈ rey tas ol vala'? xchi vin̈. \c 7 \p \v 1 Ix yalan Jehová chi' d'a vin̈: \p —Man̈ ac' pensar, a ach tzach och d'a yichan̈ jun vin̈ rey chi' in q'uexuloc, axo vin̈ uc'tac aj Aarón ol lolon a q'uexuloc. \v 2 Masanil tas tzin chec ala', al d'a vin̈ uc'tac chi', axo vin̈ ol lolon d'a yichan̈ vin̈ rey chi' yic tzex yactanel vin̈ d'a smacb'en tic. \v 3 A inxo ol vac' pitb'oquel spensar vin̈ rey chi' yic ol stec'b'ej sb'a vin̈. Yuj chi' tzijtum tas satub'tac ol in ch'ox d'a Egipto tic. \v 4 Yujto man̈ ol schalaj yab' vin̈ rey chi' tas ol eyala', yuj chi', a in ol in ch'ox val vipalil vac'an yaelal d'a Egipto tic. Icha chi' ol aj ex vic'anelta d'a stzolal a ex in chon̈ab' Israel ex tic. \v 5 Ayic toxo ix in ch'ox vipalil chi', ayic toxo pax ex viq'uelta, ichato chi' ol nachajel yuj eb' aj Egipto tic to a in ton Jehová in, xchi d'a vin̈. \p \v 6 Ix sc'anab'ajej vin̈aj Moisés yed' vin̈aj Aarón tas ix yal Jehová. \v 7 A vin̈aj Moisés chi', 80 ab'il sq'uinal vin̈, axo vin̈aj Aarón chi', 83 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix lolon eb' vin̈ d'a yichan̈ vin̈ sreyal Egipto chi'. \s1 A te' sc'ococh vin̈aj Aarón \p \v 8 Ix yalanxi Jehová d'a vin̈aj Moisés yed' d'a vin̈aj Aarón chi' icha tic: \p \v 9 —Tato sc'an vin̈ rey chi' yil junoc ch'oxnab'il, tzalan d'a vin̈aj Aarón tic to syactejem te' sc'ococh vin̈ d'a sat luum d'a yichan̈ vin̈ rey chi', ol och te' chanil, xchi d'a vin̈. \p \v 10 Ix lajvi chi', ix b'atxi eb' vin̈ schavan̈il d'a vin̈ rey chi', ix sc'anab'ajan eb' vin̈ sc'ulan icha ix yal Jehová. Ix yactanem te' sc'ococh vin̈aj Aarón d'a yichan̈ vin̈ rey yed' d'a yichan̈ masanil eb' ay yopisio yed' vin̈, elan̈chamel ix och te' chanil. \v 11 Ayic ix yilan vin̈ rey icha chi', ix schec vin̈ avtaj eb' vin̈ aj Egipto, eb' vin̈ jelan yed' juntzan̈ yic yajb'alil, ix sc'ulan eb' vin̈ icha ix sc'ulej vin̈aj Aarón chi'. \v 12 Ix yactejpaxem sc'ococh eb' vin̈ d'a sat luum, ix ochpax chanil, palta ix turjib'at sc'ococh eb' vin̈ chi' yuj yic vin̈aj Aarón chi'. \v 13 Vach'chom icha chi' ix aji, palta man̈ jab'oc ix scha yab' vin̈ rey chi'. Ix yac'n̈ej pitb'oquel spensar vin̈ icha ix aj yalan Jehová. \s1 A a a' ix och chic'al \p \v 14 Ix lajvi chi', ix yalanxi Jehová d'a vin̈aj Moisés chi': \p —Ix pitb'iel spensar vin̈ rey chi', maj actajel eb' in chon̈ab' Israel yuj vin̈. \v 15 Ayic sacb'inaj q'uic'an, tzex b'at d'a sti' a' nivan Nilo, tze tan̈van sc'och vin̈ achanvel ta'. Tzeyic'anb'at te' c'ococh ix och chanil. \v 16 Ata' tzeyal d'a vin̈ icha tic: A Jehová co Diosal a on̈ hebreo on̈ tic, a checannac on̈ cot ul cal d'ayach to tzon̈ actejel a on̈ schon̈ab' on̈ tic, yic b'at on̈ och ejmelal d'ay d'a tz'inan luum. Palta masanto ticnaic man̈ jab'oc tza cha ab'i. \v 17 Yuj chi' ix yalanxi to ay tas ol sch'ox ila' yic tzojtaquejeli to a Jehová chi' an̈ejton Dios Aytaxoneq'ui. Ayic ol in mac'an sat a a' tic yed' te' in c'ococh yamb'ilq'ue vuj tic, ol och a' chic'al. \v 18 Masanil noc' chay ol chamoc, ol q'ue sjab' a', man̈xo ol yal-laj eyuc'an jab'oc a' tic, xa chi d'a vin̈ rey chi'. \p \v 19 —Tzalpax d'a vin̈aj Aarón to syac'b'at te' sc'ococh vin̈ d'a yib'an̈tac sjaj a a' d'a Egipto tic: D'a yib'an̈ a' cotac yed' a' nivac melem yed' d'a yib'an̈ a' n̈ajab' ton̈ej molan. Masanil a a' ay d'a yol yic Egipto tic ol laj och a' chic'al yed' masanil a' ayem d'a yol yed'tal yed' d'a yoltac jucub', xchi Jehová. \p \v 20 Icha val ix aj yalan Jehová chi', icha chi' ix yutej vin̈aj Moisés yed' vin̈aj Aarón chi'. Ix yic'anq'ue te' sc'ococh vin̈aj Aarón chi', ix smac'an sat a a' vin̈ d'a yichan̈ vin̈ rey yed' d'a yichan̈ masanil eb' vin̈ ayoch yajalil yed' vin̈. D'a val jun rato chi' ix och a' chic'al. \v 21 Masanil noc' chay ay d'a yol a' Nilo chi', ix laj cham noc'. Ix q'ue sjab' a', majxo yal-laj yuc'an a' eb' aj Egipto chi'. Masanil a a' ay ta', chic'xon̈ej ix aj a'. \p \v 22 Icha pax chi' ix yutej eb' vin̈ ay d'a yol yic Egipto chi', yujto ay tas tzuji yuj eb' vin̈ yuj tas c'ayb'ab'il yuuj. Icha chi' ix aj spitanxi sb'a vin̈ rey icha ix aj yalan Jehová. Maj schalaj yab' vin̈ tas ix yal vin̈aj Moisés yed' vin̈aj Aarón chi'. \v 23 Malaj val jab'oc yelc'och tas ix yal eb' vin̈ chi' d'a yol sat vin̈ rey chi', ix meltzaj vin̈ d'a sdespacho. \v 24 Masanil eb' anima d'a Egipto chi', ix sjoy a a' eb' yic syuq'uej d'a stitac a a' chi', yujto masanil a a' chi' maxtzac yal-laj yuc'ji. \s1 Noc' pajtza' \p \v 25 Yucub'ixial yoch a' chic'al, \c 8 \m \v 1 ix yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés icha tic: \p —Ixic, b'at il vin̈ rey chi', tzalan d'a vin̈ icha tic: A Jehová tz'alan icha tic: Actejel eb' in chon̈ab' yic b'at och eb' ejmelal d'ayin. \v 2 Tato man̈ ol actejel in chon̈ab' tic, ol vac'och yaelal d'a ib'an̈, ol vac' pitzvocq'ue noc' pajtza' d'a masanil a macb'en tic. \v 3 Ol vac' pitzvoc noc' d'a yol a a' smasanil, ol laj och noc' d'a yol a despacho yed' b'aj tzach vayi. Ol laj q'ue noc' d'a sat a ch'at. Ol laj och noc' d'a yoltac spat eb' ay yopisio ed'oc, d'a yoltac spat masanil anima, d'a yoltac horno b'aj sb'o ixim pan tza va'a yed' d'a sattac ac'ante' b'aj syotz'chaj ixim pan chi'. \v 4 Ol laj q'ue noc' d'a ib'an̈ yed' d'a yib'an̈ eb' ay yopisio ed'oc yed' d'a yib'an̈ masanil eb' etchon̈ab', xchi Jehová, xa chi d'a vin̈ rey chi'. \p \v 5 Ix lajvi chi', ix yalanxi Jehová d'a vin̈aj Moisés chi': \p —Al d'a vin̈aj Aarón to syac'b'at te' sc'ococh vin̈ d'a yib'an̈ smasanil a a': A cotac a' yed' a nivac n̈ajab', yic sq'ueta b'ulnaj noc' pajtza'. Ol majel yol yic Egipto tic yuj noc', xchi Jehová chi'. \p \v 6 Ix yac'anb'at te' sc'ococh vin̈aj Aarón chi' d'a yib'an̈ a a' chi'. Ix q'ueul b'ulnaj noc' pajtza' chi', ix majel masanil yoltac chon̈ab' chi' yuj noc'. \v 7 An̈eja' icha chi' ix yutejpax eb' vin̈ ay tas tzuji yuuj yed' tas c'ayb'ab'il yuj eb', ix japax noc' d'a yol chon̈ab' chi' yuj eb'. \v 8 Ix laj te pucax noc', yuj chi' ix avtaj eb' vin̈ chavan̈ chi' yuj vin̈ rey chi', ix yalan vin̈ d'a eb' vin̈: \p —C'anec d'a Jehová, yic ol yiq'uel noc' pajtza' tic d'a co cal, ol vactanel e chon̈ab' tic, yic sb'at eb' yac' silab' d'ay, xchi vin̈ rey chi'. \p \v 9 Ix tac'vi vin̈aj Moisés d'a vin̈: \p —A ach ol ala' b'aq'uin̈ tzin lesalvi d'a Jehová yic syic'anel noc' pajtza' tic d'ayach yed' d'a eb' ay yopisio ed'oc yed' d'a scal masanil anima yed' d'a yoltac e pat. Axon̈ej d'a yol a' Nilo ol can noc', xchi vin̈. \p \v 10 —Q'uic'an, xchi vin̈ rey chi'. \p Ix yalanxi vin̈aj Moisés chi': \p —Icha chi' ol ajoc, yic ol ojtaquejeli to malaj junocxo lajan spoder icha Jehová co Diosal a on̈ tic. \v 11 Icha chi' ol aj yel noc' d'a a despacho yed' d'a yol spat eb' ayoch yajalil ed'oc yed' d'a scal masanil anima. Ol cann̈ej noc' d'a yol a' Nilo, xchi vin̈. \p \v 12 Ix lajvi chi, ix elta eb' vin̈ chavan̈ chi' d'a yichan̈ vin̈ rey chi'. Ix sc'anan vin̈aj Moisés d'a Jehová to tz'el noc' pajtza' chi'. \v 13 Ix sc'anab'ajej Jehová tas ix sc'an vin̈ chi'. Ichato chi' ix laj och ijan scham masanil noc' pajtza' d'a yoltac pat, d'a amac' yed' d'a caltac te'. \v 14 Axo eb' anima ix laj molb'an noc' chamnac pajtza' chi' d'a junjun b'ulan̈, chuclaj ix aj sjab' yuj noc'. \v 15 Ayic ix yilan vin̈ rey to man̈xalaj yaelal ayoch d'a yib'an̈ vin̈, ix yac'anxi pitb'oquel spensar vin̈, icha val ix yutej Jehová yalani, maj sc'anab'ajejlaj vin̈ tas ix yal d'a eb' vin̈ chavan̈ chi'. \s1 A noc' cotac us \p \v 16 Ix yalanxi Jehová d'a vin̈aj Moisés chi': \p —Al d'a vin̈aj Aarón to syic'chaan̈ te' sc'ococh vin̈, smac'an spococal lum luum vin̈ yed' te' yic smeltzajoch lum pococ chi' cotac usal d'a masanil yol yic Egipto tic, xchi. \p \v 17 Ichaton chi' ix yutej vin̈aj Aarón chi'. Ix smac'q'ue vaan lum pococ chi' vin̈ yed' te' sc'ococh, yuj chi' masanil lum pococ ay d'a yol yic Egipto chi', ix laj och lum cotac usal, ix och noc' d'a anima yed' d'a noc' noc'. \v 18 An̈eja' eb' vin̈ ay tas tzuji yuj yalani, icha ix yutej vin̈aj Aarón chi' icha chi' ix yutejpax eb' vin̈ snaani. Ix snib'ej eb' vin̈ ix och lum pococ chi' cotac usal, palta maj yal-laj yuj eb' vin̈. Ix chiji eb' anima yed' noc' noc' yuj noc' us chi'. \v 19 Yuj chi', ix yal eb' vin̈ ay tas tzuji yuj yalani d'a vin̈ rey chi': \p —A jun tic, a Dios tz'utani, xchi eb' vin̈. \p Palta ix pitb'iel spensar vin̈ rey chi', icha val ix yutej Jehová yalani. Maj schalaj yab' vin̈ tas ix yal vin̈aj Moisés yed' vin̈aj Aarón chi'. \s1 A noc' cach \p \v 20 Ix yalanxi Jehová d'a vin̈aj Moisés chi' icha tic: \p —A q'uic'an d'a sacb'inaji, sb'at vin̈ rey chi' d'a sti' a a', yuj chi' pet ex q'ue vaan, b'at eyalan d'a vin̈: Icha tic yalan Jehová: Actejel eb' in chon̈ab' yic tz'och eb' ejmelal d'ayin. \v 21 Palta tato man̈ ol actejel eb', ol vac'cot junoc uman̈ noc' cach icha tab' d'a ib'an̈, d'a yib'an̈ masanil eb' ay yopisio ed'oc yed' pax d'a yib'an̈ masanil a chon̈ab'. Ol b'ud'joquel masanil yol e pat yed' masanil sat luum yuj noc'. \v 22 Ayic ol ujoc juntzan̈ chi', man̈xalaj junoc noc' cach chi' ol ec' d'a yol yic Gosén b'aj ayec' eb' in chon̈ab'. Icha val chi' ol aj ojtacaneli to a in Jehová in, Dios in d'a masanil yolyib'an̈q'uinal tic. \v 23 Ata' ol ojtaquejeli to ch'oc yel in chon̈ab' tic d'a yichan̈ a chon̈ab' chi' d'a yol in sat. A q'uic'an, max ec'b'atlaj saclemb'at noc' cach, xchi Jehová, xa chi d'a vin̈ rey chi'. \p \v 24 Icha chi' ix yutej Jehová. Ichaxo val tab' yec' noc' cach chi', ix ochc'och noc' d'a yol sdespacho vin̈ rey yed' d'a yoltac spat eb' ay yopisio yed' vin̈ yed' masanil d'a yol smacb'en Egipto. Juneln̈ej ix yixtejb'at yol chon̈ab' chi' noc'. \p \v 25 Ix lajvi chi', ix avtajxicot eb' vin̈ chavan̈ chi' yuj vin̈ rey chi', ix yalan vin̈ d'a eb' vin̈: \p —Ixiquec, ix aq'uec e silab' d'a e Diosal chi', palta man̈ ex el d'a yol yic Egipto tic, xchi vin̈. \p \v 26 Axo ix tac'vi vin̈aj Moisés chi': \p —Max yal-laj icha chi', yujto a noc' noc' scac' d'a silab'il d'a Jehová co Diosal chi', nivan yelc'och noc' d'a yol sat eb' etchon̈ab' tic. Yuj chi, tato syil eb' anima chi' co milancham noc' a on̈ tic, val yel tzam on̈ sjulq'uenej eb'. \v 27 Yuj chi', yovalil tzon̈ b'at d'a tz'inan luum, oxe' c'ual stec'nab'il b'aj tzon̈ b'at chi'. Ato ta' b'at cac' co silab' d'a Jehová co Diosal, icha ix yutej yalani, xchi vin̈. \p \v 28 Ix yalanpax vin̈ rey chi': \p —Syal e b'at d'a tz'inan lum chi', yic b'at eyac' e silab' d'a Jehová e Diosal chi', an̈ej tato yel man̈ najatoc tzex b'ati, tze c'anan d'a e Diosal chi' vuj a in tic, xchi vin̈ rey chi'. \p \v 29 Ix tac'vi vin̈aj Moisés chi' d'a vin̈: \p —An̈ej val tzin el d'a tic, tzin c'anan d'a Jehová to a q'uic'an tz'el noc' cach tic d'ayach, d'a eb' ay yopisio ed'oc yed' d'a masanil a macb'en tic. Palta man̈xoocab' on̈ ixtej, man̈xaocab'pax tas ol al d'ayon̈ ayic ol b'at cac'an co silab' d'a Jehová chi', xchi vin̈aj Moisés chi'. \p \v 30 Ixn̈ej val elta vin̈aj Moisés d'a yol sdespacho vin̈ rey chi', ix sc'anan vin̈ d'a Jehová. \v 31 Ix yab'an Jehová tas ix sc'an vin̈ chi', ix yic'anel noc' cach d'a vin̈ rey chi' yed' d'a eb' ay yopisio yed' vin̈ yed' d'a masanil eb' anima. Man̈xa junoc noc' ix cani. \v 32 Palta an̈eja' ix spitejxi sb'a vin̈ rey chi', maj chajiel-laj eb' israel chi' yuj vin̈. \c 9 \s1 Yab'il ix q'ue d'a noc' molb'etzal noc' \p \v 1 Ix lajvi chi, ix yalanxi Jehová d'a vin̈aj Moisés chi': \p —Ixic d'a vin̈ rey chi', tzalan d'a vin̈: Icha val tic yalan Jehová co Diosal a on̈ hebreo on̈ tic: Chab'at in chon̈ab' tic yic tz'och eb' ejmelal d'ayin. \v 2 Tato man̈ ol a chab'at eb', tato ol a yamn̈ejoch vaan eb', \v 3 ol cot voval, ol vac'anelta yab'il d'a noc' e molb'etzal noc', ol cham noc' yuj yab'il chi', aton noc' chej, noc' vacax, noc' camello, noc' b'uru, noc' calnel yed' noc' chiva. \v 4 Palta ol in ch'oxo' to ch'oc yel eb' israel d'a vichan̈, yuj chi' malaj junoc noc' snoc' eb' ol chamoc, xchi Jehová, xa chi d'a vin̈. \p \v 5 Ix yalancan sc'ual Jehová chi', ix yalani: \p —A q'uic'an svac'cot jun yaelal chi', xchi. \p \v 6 Axo d'a junxo c'u chi', ix yac'ancot yab'il Jehová d'a noc' noc' chi'. Tzijtum noc' smolb'etzal noc' eb' aj Egipto chi' ix chami, axo pax eb' aj israel, malaj junoc noc' yic eb' ix chami. \v 7 D'a elan̈chamel ix b'at schecan iljoc vin̈ rey tato malaj noc' yic eb' israel chi' ix chami. Vach'chom malaj junoc noc' ix chami, palta ix spitejxi spensar vin̈ rey chi', maj actajel eb' israel chi' yuj vin̈. \s1 A yab'il yaxc'a \p \v 8 Ix lajvi chi, ix yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés yed' d'a vin̈aj Aarón: \p —Ixiquec, iq'ueccot junoc votz q'uen tic'aq'uil taan̈ d'a yol junoc horno. A ach tic ach Moisés tza tzipq'ue q'ueen d'a chaan̈ d'a yichan̈ vin̈ rey chi'. \v 9 Icha chi', ol saclemcanb'at q'uen icha pococ d'a masanil yol smacb'en Egipto, yuj q'ueen ol q'ue yab'il yaxc'a d'a masanil anima chi' yed' d'a noc' noc', xchi Jehová. \p \v 10 Ix lajvi chi, ix b'at vin̈aj Moisés yed' vin̈aj Aarón yic'cot q'uen taan̈ d'a junoc horno, ix b'at eb' vin̈ yil vin̈ rey chi'. Ayic ix c'och eb' vin̈ d'a yichan̈ vin̈, ix stzipanq'ue q'ueen vin̈aj Moisés d'a chaan̈. Ix lajvi chi', ix pitzviq'ue yab'il yaxc'a d'a masanil anima chi' yed' d'a masanil noc' noc'. \v 11 Axo eb' ay tas tzuji yuj yalani, majxo yal-laj sch'oxan sb'a eb' d'a yichan̈ vin̈aj Moisés chi', yujto ya ay eb' yuj yab'il yaxc'a icha yaj masanil eb' anima d'a Egipto chi'. \v 12 Ix pitb'ixiel spensar vin̈ rey chi' yuj Jehová, maj schalaj yab' vin̈ tas ix yal eb' vin̈ chavan̈ chi', icha ix yutej yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés chi'. \s1 A q'uen sacb'at \p \v 13 Ix lajvi chi', ix yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés: \p —Spet ex q'ue vaan q'uic'an, b'at ex lolon d'a vin̈ rey chi', tzeyalan d'a vin̈: Icha val tic yalan Jehová co Diosal a on̈ hebreo on̈ tic: Actejel eb' in chon̈ab' yic b'at och eb' ejmelal d'ayin. \v 14 A d'a jun tiempoal tic ol vac'cot juntzan̈ yaelal tic d'a ib'an̈ yed' d'a yib'an̈ eb' ay yopisio ed'oc yed' d'a yib'an̈ eb' a chon̈ab', yic vach' tzojtaquejeli to man̈xa junoc mach lajan spoder icha in tic d'a yolyib'an̈q'uinal tic. \v 15 Tato syal in c'ool, tzin ch'ox vipalil d'ayach, svac'anoch yaelal d'a ib'an̈ yed' d'a yib'an̈ masanil eb' anima d'a a macb'en tic. Syal tzex in satel d'a yolyib'an̈q'uinal tic. \v 16 Ocxo, manto ol ach in satel-laj, yujto ix ach vac'och d'a opisio yuj in ch'oxanel in poder yuj tas ol ach vutoc, yic te nivan ol aj in b'inaj d'a scal masanil anima d'a yolyib'an̈q'uinal tic. \v 17 Vach'chom tzijtum yaelal tzin ch'ox ila', palta tza pitejn̈ej a b'a, an̈eja' max actejel-laj in chon̈ab' tic. \v 18 Yuj chi, a q'uic'an yab' val icha hora tic, svac'anem q'uen sacb'at d'a yib'an̈ chon̈ab' tic. Mantalaj b'aj tz'em q'uen sacb'at yelxo val nivac icha q'uen tz'em chi' yictax ix el yich chon̈ab' Egipto tic. \v 19 Yuj chi', al d'a eb' vin̈ a checab' to a masanil noc' molb'etzal noc' yed' masanil tas ay d'a scal a munlajel to tz'ochcan d'a yoltac lechpat, yujto ayic ol ja q'uen nivac sacb'at chi', masanil noc' noc' yed' masanil anima malaj yen̈ul, ol cham yuj q'ueen, xchi Jehová, xa chi d'a vin̈. \p \v 20 Ay eb' vin̈ ay yopisio yed' vin̈ rey, ix xivcanq'uei ayic ix yab'an eb' yuj tas ix yal Jehová. Yuj chi, ix yac'q'ue yen̈ul noc' smolb'etzal snoc' eb' vin̈. Ix ochpaxcan masanil schecab' eb' vin̈ d'a yoltac lechpat chi'. \v 21 Ay juntzan̈xo eb' maj yac'och d'a sc'ol tas ix yal Jehová chi', ix can noc' smolb'etzal noc' yed' eb' schecab' eb' d'a ichn̈ejta'. \v 22 Ix lajvi chi', ix yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés: \p —Ic'chaan̈ a c'ab' yic tz'em q'uen nivac sacb'at d'a yib'an̈ masanil anima, d'a yib'an̈ masanil noc' noc' yed' d'a yib'an̈ masanil tas avab'il ay d'a yol smacb'en Egipto tic, xchi. \p \v 23 Yuj chi' ix yic'anchaan̈ sc'ococh vin̈aj Moisés chi', ix mac'vaj c'u, ix ec' copoljoc leb'lon, ix cot q'uen nivac sacb'at d'a masanil sat lum d'a yol yic Egipto chi' yuj Jehová. \v 24 Maxtzac ochlaj vaan yem q'uen sacb'at yed' smac'vaj c'u yed' yec' copoljoc leb'lon. Malaj ton b'aj ix b'inaj yac'an juneloc sacb'at d'a yol yic Egipto d'a yalan̈taxo icha jun oval sacb'at ix yac' chi'. \v 25 Masanil tastac ay d'a Egipto chi', ix ixtaxb'at yuj q'uen nivac sacb'at ix yac' chi'. Ix cham eb' anima yed' noc' noc' aycan d'a spatictac pat yed' masanil tastac ay d'a scaltac munlajel ix lajvicanel yuj q'ueen, yed' masanil te te' ix laj ixtaxcanb'at te'. \v 26 Axon̈ej d'a yol yic Gosén b'aj ayec' eb' israel, malaj val junoc c'otan̈ q'uen sacb'at chi' ix emi. \p \v 27 Yuj chi' ix schecan vin̈ rey avtajxicot eb' vin̈ chavan̈ chi', ix yalan vin̈: \p —Toxo ix nachajel vuuj ticnaic to a in ay in mul yed' in chon̈ab' tic. Palta a Jehová, te tojoln̈ej syutej. \v 28 Toxo ix ec' yib'an̈ smac'vaj c'u yed' yem q'uen nivac sacb'at. Yuj chi', man̈xo ol viq'uec' e tiempo, syal e b'at b'aj syal e c'ool, an̈ej jun, comonoc tz'el d'a e c'ol tze c'an d'a Jehová yic syiq'uel jun yaelal tic, xchi vin̈ rey chi'. \p \v 29 Ix tac'vi vin̈aj Moisés chi' d'a vin̈: \p —An̈ej val tzin elcan d'a yol chon̈ab' tic, tzin mojb'an in c'ab' in lesalvi d'a Jehová, tzin c'anan d'ay yic syactan yac'ancot q'uen sacb'at tic, yic man̈xo ol mac'vaj c'u, yic vach' snachajel uuj to yic Jehová yaj masanil yolyib'an̈q'uinal tic. \v 30 Palta vojtac sic'lab'il to a ach tic yed' eb' ay yopisio ed'oc, manta yelc'och Jehová Dios d'a yol e sat, xchi vin̈. \p \v 31 A jantac tas avab'il, icha an̈ lino yed' ixim cebada, masanil ix ixtaxcanb'ati, yujto a ixim cebada ayxo sat ixim, an̈eja' an̈ lino ayxo xumaquil an̈. \v 32 Axo pax ixim trigo yed' ixim centeno, malaj tas ix ic'an ixim, yujto tzac'anxo tz'elul ixim. \p \v 33 Ayic ix lajvi slolon vin̈aj Moisés yed' vin̈ rey chi', ix el vin̈ d'a yol chon̈ab' chi', ix yic'anchaan̈ sc'ab' vin̈, ix lesalvi vin̈ d'a Jehová. A val d'a jun rato chi', ix vanaj yem q'uen sacb'at yed' n̈ab' yed' smac'vaj c'u. \v 34 Axo ix yilan vin̈ rey to maxtzac emlaj n̈ab', maxtzac emlaj q'uen sacb'at, man̈xalaj c'u sc'an̈i, an̈eja' ix ochxi smul vin̈, ix pitb'ixiel spensar vin̈ yed' eb' ay yopisio yed'oc. \v 35 Yuj chi', majxo actajel-laj chon̈ab' Israel chi' yuj vin̈, icha ix aj yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés chi'. \c 10 \s1 Noc' c'ulub' \p \v 1 Ix yalanxi Jehová d'a vin̈aj Moisés chi' icha tic: \p —Ixic il vin̈ rey chi', ix vac' pitb'oquel spensar vin̈ yed' eb' ay yopisio yed'oc, yic vach' tzin ch'ox juntzan̈ tas satub'tac tic d'a scal eb', \v 2 yic vach' syal eyalan d'a eb' eyuninal yed' d'a eb' eyi e chiquin masanil tastac ix aj vixtan eb' aj Egipto tic yed' juntzan̈ satub'tac ix in c'ulej d'a scal eb'. Icha val chi' tz'aj eyojtaccaneli to a in ton Jehová in, xchi d'a vin̈. \p \v 3 Ix lajvi chi', ix b'atxi vin̈aj Moisés yed' vin̈aj Aarón chi' yilxi vin̈ rey chi', ix yalan eb' vin̈ d'a vin̈: \p —Icha val tic yalan Jehová co Diosal a on̈ hebreo on̈ tic: ¿Jantacto val tiempo ol a pitej a b'a, yic max iq'uem a b'a d'a vichan̈? Actejel in chon̈ab' yic b'at och eb' ejmelal d'ayin. \v 4 Tato manto ol a chab'at in chon̈ab' tic, a q'uic'an svic'ancot noc' c'ulub' d'a yib'an̈ a chon̈ab' tic. \fig A noc' c'ulub'|alt="locust" src="HK008F.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Ex 10.4-5" \fig* \v 5 Ol majel sat lum tic smasanil yuj noc'. Man̈xa jab'oc luum ol checlajoc. Ol svach' c'uxejb'at noc' jantacto maj lajvoccanel yuj q'uen sacb'at chi' yed' masanil te te' satani ol sc'uxpaxb'at noc'. \v 6 Ol b'ud'joccanel yol a despacho yuj noc' yed' yoltac spat eb' ay yopisio ed'oc yed' masanil yoltac pat d'a yol yic Egipto tic. Malaj b'aj ix yil eb' e mam eyicham junoc icha tic yictax ix ja cajan eb' d'a jun lugar tic, xchi Jehová, xchi vin̈aj Moisés chi'. \p Ayic ix lajvi yalan juntzan̈ tic vin̈, ix elixta eb' d'a yol sdespacho vin̈ rey chi'. \v 7 Ix yalan eb' vin̈ ay yopisio yed' vin̈ rey chi': \p —¿B'aq'uin̈ ol yactej juntzan̈ vinac tic on̈ stzuntzani? ¿Tas yuj max actejel jun chon̈ab' chi' yic sb'at och eb' ejmelal d'a Jehová sDiosal chi'? ¿Tom max nachajvalel jab'oc uuj, ina toxo ix juvicanb'at co chon̈ab' tic? xchi eb'. \p \v 8 Yuj chi', ix avtajxicot eb' chavan̈ chi' yuj vin̈ rey chi': \p —Ixiquec yic b'at ex och ejmelal d'a Jehová e Diosal chi', palta tzeyalcan d'ayin machtac ex ol ex b'at chi', xchi vin̈. \p \v 9 Ix tac'vi vin̈aj Moisés chi': \p —Co masanil ol on̈ b'atoc. Ol quic'b'at eb' cotac unin yed' eb' icham anima, eb' vin̈ cuninal yed' eb' ix quisil. Masanil noc' co calnel, noc' co vacax yed' noc' chiva, masanil noc' co molb'etzal noc' ol quic'b'ati, yujto te nivan q'uin̈ ol cutej quic'anchaan̈ Jehová co Diosal, xchi vin̈. \p \v 10 Yuj chi' ix yalanxi vin̈ rey chi': \p —Vach'chom ayoch Jehová e Diosal chi' eyed'oc, ¿tzam e nalaj to ol ex in chab'at yed' eyetb'eyum yed' eyuninal? Man̈ val jab'oc. Tob'an chuc tas tze na'a. \v 11 A exn̈ej vinac ex tic b'at ex och ejmelal d'a e Diosal chi', ina to a jun chi' tze c'ana', xchi vin̈. \p Ix lajvi chi', ix pechjielta vin̈aj Moisés yed' vin̈aj Aarón chi' d'a yichan̈ vin̈ rey chi'. \v 12 Ix yalanxi Jehová d'a vin̈aj Moisés chi': \p —Ic'chaan̈ a c'ab' d'a yib'an̈ chon̈ab' Egipto tic, yic sjavi noc' c'ulub' ul sc'uxb'at masanil tastac ixto can yuj q'uen sacb'at chi', xchi. \p \v 13 Icha chi' ix aj yic'anchaan̈ sc'ococh vin̈aj Moisés chi' d'a yib'an̈ Egipto chi', ix yac'ancot jun nivan oval ic' Jehová, ix cot d'a stojolal b'aj sjavi c'u. Jun val c'u yed' jun ac'val ix yac' jun oval ic' chi', axo d'a junxo c'ual, a jun ic' chi' ix ic'ancot noc' c'ulub' chi'. \v 14 Masanil yol yic Egipto chi' ix majel yuj noc'. Malaj b'aj ix uji juneloc yictax yalan̈taxo, man̈xa b'aj olto ujoc icha junel tic. \v 15 Ix te majel sat lum yuj noc'. Man̈xo chequeloc jab'oc luum. A jantacto tas ix can yuj q'uen sacb'at, ix lajviel yuj noc'. Man̈xa jab'oc tas yaax yilji ix can yuj noc' d'a yol yic Egipto chi', man̈xa pax sat te te' yed' schontac te'. Pilan ix lajviel smasanil, axon̈ej ste'al ix cani. \p \v 16 D'a elan̈chamel ix avtajxicot eb' vin̈ chavan̈ chi' yuj vin̈ rey chi', ix yalan vin̈ d'a eb' vin̈ icha tic: \p —Ix och in mul d'a sat Jehová e Diosal yed' d'ayex. \v 17 Tzin tevi d'ayex to tzeyac' nivanc'olal d'a in patic yuj in mul tic, axon̈ej d'a junel tic. Tze c'anan d'a Jehová e Diosal, yic tz'el jun yaelal to ed'jinac chamel ayec' d'a yol in macb'en tic, xchi vin̈. \p \v 18 A val yic ix elta vin̈aj Moisés d'a sdespacho vin̈ rey chi', ix lesalvi vin̈ d'a Jehová. \v 19 Ix lajvi chi', ix yac'ancot jun ic' Jehová te ov. A b'aj sb'at c'u, ata' ix cot jun ic' chi'. Ix b'atcan noc' c'ulub' chi' d'a yol a' Chacchac Mar yuuj, man̈xa junoc noc' ix can d'a yol yic Egipto chi'. \v 20 Ix pitb'ixiel spensar vin̈ rey chi' yuj Jehová, maj actajel-laj chon̈ab' Israel yuj vin̈. \s1 Ix q'uic'b'iq'uinal \p \v 21 Ix yalanxi Jehová d'a vin̈aj Moisés chi': \p —A ticnaic, ic'chaan̈ a c'ab', yic vach' sq'uic'b'iq'uinal d'a masanil yol yic Egipto tic. Yelxo val to q'uic'alq'uinal ol ajoc, xchi d'a vin̈. \p \v 22 Ix yic'anchaan̈ sc'ab' vin̈ chi', ix ja jun nivan q'uic'alq'uinal d'a masanil yol yic Egipto chi'. \v 23 Oxe' c'ual ix q'uic'b'i, man̈xa junoc eb' syal yilanoch eb' cajan d'a slac'anil, maxtzac yal-laj sb'eyec' eb'. Palta axo b'aj cajan eb' israel sacq'uinal. \p \v 24 Yuj chi', ix avtajxicot vin̈aj Moisés yuj vin̈ rey chi', ix yalan vin̈: \p —Syal b'at eyoch ejmelal d'a Jehová, iq'uecb'at eyetb'eyum yed' eyuninal. An̈ej to tzeyactejcan masanil noc' e molb'etzal noc', xchi vin̈. \p \v 25 Ix yalan vin̈aj Moisés chi': Yovalil tzon̈ a chab'at yed' noc' co molb'etzal noc' chi', yujto a noc' co noc' chi' ol cac' co silab'oc d'a Jehová co Diosal. \v 26 Masanil noc' co noc' chi' ol quic'b'at qued'oc, man̈xo junoc noc' ol cactejcani, yujto d'a scal noc' ol co siq'uel noc' ol cac' co silab'oc d'a Jehová co Diosal. Ayic manto on̈ c'ochlaj ta', maxto nachajel-laj cuuj mach noc' ol cac' co silab'oc chi', xchi vin̈aj Moisés chi'. \p \v 27 An̈eja' ix pitb'ixiel spensar vin̈ rey chi' yuj Jehová, yic max actajel eb' chon̈ab' israel yuj vin̈. \v 28 Yuj chi' ix yalanxi vin̈ rey chi' d'a vin̈aj Moisés chi': \p —Elan̈ d'a vichan̈. Man̈xo a na'a to svil a sat junelxo d'a tic, yujto ta tzach javi junelxo d'a vichan̈ tic, a d'a jun c'ual chi' tzach chamxon̈ej, xchi vin̈. \p \v 29 Ix tac'vi vin̈aj Moisés chi' icha tic: \p —Ichaton val tzal chi', man̈xa b'aq'uin̈ ol vil a sat junelxo, xchi vin̈. \c 11 \s1 Ix yal Jehová to ol cham eb' b'ab'el unin \p \v 1 Ix yalanxi Jehová d'a vin̈aj Moisés chi' icha tic: \p —Ol vac'cot junocxo yaelal d'a yib'an̈ vin̈ rey tic yed' d'a yib'an̈ masanil anima d'a yol yic Egipto tic. Ol lajvoc yec' jun tic, man̈ ton̈ejoc ol ex actajel yuj vin̈ rey tic, palta to a val lac'an vin̈ ol ex pechanel d'a tic d'a juneln̈ej. \v 2 Yuj chi' al d'a masanil eb' israel, eb' vin̈ vinac yed' eb' ix ix to sc'an q'uen oro eb' yed' q'uen plata d'a eb' aj Egipto cajan d'a slac'anil, xchi. \p \v 3 (Axo Jehová ix lolon d'a spensar eb' anima aj Egipto chi', yic syac'an svach'c'olal eb' d'a eb' israel. An̈eja' eb' vin̈ ay yopisio yed' vin̈ rey, ix yalan eb' vin̈ to nivan yelc'och vin̈aj Moisés d'a yol sat eb' vin̈. An̈eja' icha chi' ix aj yalan masanil eb' anima d'a Egipto chi'.) \p \v 4 Ayic manto eltalaj vin̈aj Moisés chi', ix yalanxican vin̈ d'a vin̈ rey chi': \p —Icha tic yalan Jehová: Ayic ol och chimilac'val, ol in ec' d'a masanil yol yic Egipto tic, \v 5 yic svac'ancham masanil eb' b'ab'el unin d'a junjun patil eb' aj Egipto. Ol schael yich d'a vin̈ a b'ab'el uninal, vin̈ d'in̈an yochcan a q'uexuloc d'a a despacho tic, masanto schampax sb'ab'el unin eb' ix a checab' van scheni d'a q'uen cha'. Ol champax noc' sb'ab'el yune' noc' noc'. \v 6 A d'a masanil yol yic Egipto tic, man̈xo jantacoc oq'uel ol ujoc, malaj b'aj ix uji d'a yalan̈taxo, man̈xa pax b'aj olto ujoc. \v 7 Axo eb' israel malaj tas ol ic'an eb', malaj pax tas ol ic'an noc' smolb'etzal noc' eb', yic tzeyojtaquejeli to ch'oc yel eb' israel d'a yichan̈ eb' a chon̈ab' d'a yol in sat a in Jehová in tic, xchi Jehová. \v 8 Ichato val chi' ol javoc juntzan̈ eb' vin̈ ay yopisio ed'oc yic ol ul in yilani, ol em cuman eb', ol yalan eb' d'ayin: Ixic yed' masanil mach tzac'anoch uuj, xcham eb'. Yuj chi', ato ta' ol on̈ b'atoc, xchi vin̈aj Moisés chi'. \p Yelxo val te yoval vin̈ ayic ix elixta vin̈ d'a yichan̈ vin̈ rey chi'. \p \v 9 Yalnacpax Jehová d'a vin̈: \p —Man̈ton val ol schalaj yab' vin̈ rey tas ol eyala'. Yuj chi' tzijtumto tas satub'tac ol in c'ulej d'a Egipto tic, xchinaccani. \p \v 10 A vin̈aj Moisés yed' vin̈aj Aarón ix laj sc'ulejn̈ej eb' masanil tastac ix laj alchaj tic to satub'tac d'a yichan̈ vin̈ rey, palta toton val a Jehová ix ac'ann̈ej pitb'oquel spensar vin̈ rey chi', yuj chi' maj actajel eb' israel yuj vin̈ d'a yol smacb'en chi'. \c 12 \s1 A q'uin̈ yic ix el eb' israel d'a Egipto \p \v 1 Ix yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés yed' d'a vin̈aj Aarón d'a Egipto icha tic: \p \v 2 A jun uj tic nivanocab' yelc'och d'ayex, b'ab'el uj d'a yol junjun ab'il tz'ajcani. \v 3-5 Alec jun checnab'il tic d'a masanil eb' eyetisraelal: A d'a slajun̈il c'ual yoch jun uj tic, junjun vinac ol yic'cot junoc noc' yune' calnel, ma junoc noc' yune' chiva yic schi'an yed' masanil eb' cajan yed'oc. A noc' noc' chi' junjun ab'il ocab' sq'uinal noc', mocab'a jab'oc spaltail noc', an̈ej to smam noc'. Tato man̈ tzijtumoc anima d'a yol spat, max tzac'van eb' schi'an noc', syal yavtan vin̈ aj pat chi' mach cajan d'a slac'anil yic scolvaj eb' schi'an noc' yed'oc, to spucchajec' noc' ato syala' jantac sb'isul anima, ma jantac schi junjun eb'. \v 6 Tze sic'canel noc' masanto d'a 14 yoch jun uj tic. Tze milcham noc' d'a yemc'ualil d'a jun c'u chi'. \v 7 Junjun eb' aj pat chi' sb'on̈och schiq'uil noc' d'a smarcoal spuertail spat b'aj ol chijoc noc' chi', d'a te' yib'an̈ yed' d'a stz'eytac te'. \v 8 A d'a jun ac'val chi' ol schi noc' chib'ej chi' eb' anima, palta ton̈ej ol b'olchaj noc', ol schi an̈ itaj eb' c'a' yed' noc', axo ixim pan malaj yich ayb'at ol sva eb'. \v 9 Malaj jab'oc noc' tze chi d'a yaxto, mato tz'an̈b'il. Masanil noc' sb'olchaji. A sjolom noc', yoc noc' yed' yol sc'ol noc', b'olb'iln̈ej tz'aji, tze chi'ani. \v 10 Man̈xo eyac'can jab'ocxo noc' d'a junxo c'u. Tato ayto noc' max lajvi eyuj jun, tze n̈uscantz'a noc'. \v 11 Ayic ol ex va chi', tzec'b'ilocab' e nan̈al, ayocab'och e xan̈ab', yamb'ilocab'q'ue e c'ococh eyuuj, d'a elan̈chamel ol aj e chi'an noc'. Aton ta' tzeyac'och q'uin̈, yic tzin eyic'anchaan̈ a in Jehová in tic, yujto ol in ec' d'a stitac e pat. \v 12 A in Jehová in svala' to a val d'a jun ac'val chi' ol in ec' d'a yol yic Egipto smasanil, yic tzin mac'ancham masanil b'ab'el unin d'a junjun pat yed' noc' sb'ab'el yune' noc' noc'. Ol vac' checlajeloc to malaj yelc'och masanil sdiosal eb' aj Egipto chi'. \p \v 13 A schiq'uil noc' noc' chi', tze b'on̈och d'a spuertail sti' e pat b'aj cajan ex ec' chi'. A' ol ch'oxanoc to ayic ol in ec' in mac'cham masanil eb' b'ab'el unin yic eb' aj Egipto chi', malaj junoc ex ol ex chamoc. Ayic ol vilanoch chic' chi', b'en̈ej ol in ec'b'atoc. \v 14 Aton val jun c'ual chi' nivan ol ajcan yelc'och d'ayex, tzeyac'anoch junoc nivan q'uin̈ yic tzin eyic'anchaan̈ a in Jehová in tic. Masanil tiempo tze nacoti. Yed' eb' eyuninal ol snacot jun tic eb'. Ley tz'ajcan jun tic d'a e cal d'a masanil tiempo. \v 15 A ixim pan tze va d'a uque' c'u, mocab'a yich ayb'at d'a scal ixim. Yuj chi' a d'a sb'ab'el c'ual tzeyiq'uelta masanil yan̈al yich pan d'a e pat junjun ex. Tato ay junoc mach svaan ixim pan ay yich d'a juntzan̈ c'ual chi', tze satel d'a e cal. \v 16 A d'a b'ab'el c'u tze molb'ej e b'a tzex och ejmelal d'ayin. Icha pax chi' tzeyutej d'a yuquil c'ual, an̈eja' tze molb'ejpax e b'a. A d'a chab' c'ual chi' malaj mach smunlaji, an̈ej e b'oan va e b'a syala'. \v 17 Yovalil tze c'anab'ajej jun q'uin̈ yic ixim pan malaj yich, yujto a d'a jun c'ual chi', stzolal ol ex viq'uelta e masanil d'a yol yic Egipto tic. Junjun ab'il tzeyac'och jun q'uin̈ chi'. Ley ol ajcanoc, yovalil sc'anab'ajej eb' eyin̈tilal yic ol b'eyn̈ejb'atoc. \v 18 Tz'el yich e vaan ixim pan malaj yich chi' d'a 14 yoch b'ab'el uj d'a yemc'ualil masanto d'a 21 yoch jun uj chi' d'a yemc'ualil. \v 19 A d'a uque' c'ual chi' malaj junoc mach ayec' yich pan d'a spat. Tato ay junoc mach svaan ixim pan to ay yich d'a juntzan̈ c'ual chi', tze satel d'a e cal, vach'chom junoc ch'oc chon̈ab'il cajanec' d'a e cal, ma junoc ex israel ex, satjieli. \v 20 Yuj chi' man̈ e va tastac ayb'at yich b'aj cajan ex eq'ui, an̈ej ixim pan malaj yich tze va'a, xa chi, xchi d'a vin̈. \p \v 21 Ix avtaj eb' vin̈ yajalil chon̈ab' d'a scal eb' yetisraelal yuj vin̈aj Moisés chi', ix yalan vin̈: Ixiquec, tzeyiq'uelta junjunoc noc' quelemtac calnel, ma noc' chiva yic tze chi yed' eb' cajan eyed'oc d'a yol e pat. Tze milcham noc', ol e chi'an noc' d'a jun nivan q'uin̈ ol ochoc. \v 22 Tze chaan schiq'uil noc' d'a yol junoc palangana. Tzeyic'ancot junoc tob'an̈ te c'ab'tac hisopo, tze lab'anem d'a scal schiq'uil noc' chi', tze b'on̈anoch d'a smarcoal yib'an̈ e puerta yed' d'a stz'eytac. Malaj junoc ex tzex elta d'a yol spuertail e pat d'ac'valil. \v 23 Ayic ol ec' Jehová d'ac'valil chi', yic smac'ancham eb' b'ab'el yuninal eb' aj Egipto, ol yilanoch chic' d'a spuertail e pat chi', b'en̈ej ol ec'b'atoc, man̈ ol schaochlaj jun ángel ol mac'ancham eb' b'ab'el unin d'a yol e pat. \v 24 A jun checnab'il tic ol e c'anab'ajejn̈ej, ol sc'anab'ajejn̈ej eb' eyin̈tilal, icha ley tz'ajcan d'a juneln̈ej. \v 25 Vach'chom ayic ayexxo ec' d'a lum luum ix yac' sti' Jehová yac'an d'ayex, yovalil ol eyac'och jun q'uin̈ tic. \v 26 Ayic ol sc'anb'an eb' eyuninal d'ayex: ¿Tas syalelc'och jun q'uin̈ tic? tato xchi eb'. \v 27 A exxo tic ol eyal d'a eb' icha tic: A jun noc' calnel sco milcham tic, yic sq'uin̈al yic sco naancot sc'ual ayic b'en̈ej ix ec' Jehová d'a sti' co pat ayic ix smac'ancham eb' b'ab'el yuninal eb' aj Egipto, axo d'a stitac co pat, b'en̈ej ix ec'b'ati. Icha val chi' ix yutej scolancanel cuninal Jehová d'a jun tiempoal chi', xe cham d'a eb', xchi vin̈aj Moisés chi'. \p Ayic ix lajvi yalan juntzan̈ tic vin̈, ix em cumuljoc eb' israel ejmelal d'a yichan̈ Jehová. \v 28 A val d'a jun rato chi' ix sc'anab'ajan eb' icha val ix aj yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés chi' yed' d'a vin̈aj Aarón. \s1 A schamel eb' b'ab'el unin aj Egipto \p \v 29 A d'a chimilac'val, ix ec' Jehová smac'cham eb' b'ab'el unin d'a Egipto d'a junjun patil. Syalelc'ochi to ix cham jun sb'ab'el unin vin̈ rey, vin̈ d'in̈an yochcan sq'uexuloc vin̈ d'a sdespacho, masanto ix champax sb'ab'el yuninal eb' vin̈ ayoch d'a preso. An̈eja' icha chi' ix aj schampax sb'ab'el yune' noc' smolb'etzal noc' eb'. \v 30 Masanil eb' anima d'a Egipto ix q'ue vaan d'a jun ac'val chi'. Tz'oc' vin̈ rey yed' eb' ay yopisio yed'oc yed' eb' anima smasanil, yujto man̈xa junoc pat b'aj malaj chamnac. \v 31 A val d'a jun ac'val chi', ix avtaj vin̈aj Moisés yed' vin̈aj Aarón yuj vin̈ rey chi', ix yalan vin̈ d'a eb' vin̈: \p —A ticnaic ixiquec, iq'uecb'at masanil eb' eyetchon̈ab', b'esequel e b'a d'a scal eb' vetchon̈ab' tic, sb'at eyac'anem e b'a d'a Jehová icha eyalan chi'. \v 32 Iq'uecb'at masanil noc' e molb'etzal noc': Noc' calnel, noc' vacax yed' noc' chiva, icha ix aj eyalan chi'. Ixiquec, tzex tevipax d'a Jehová vuuj, xchi vin̈ rey chi'. \p \v 33 Ajun eb' aj Egipto chi' ix checanel eb' israel, yic tz'el eb' d'a elan̈chamel d'a yol schon̈ab' eb' chi', yujto ix sna eb' talaj scham eb' smasanil. \v 34 A ixim harina ayxo och yalil, ayem d'a yol yed'tal, manto somchajb'atlaj yich pan d'a scal, toxon̈ej ix spichoch eb' d'a yol sábana yed' scajonal, ix yic'anb'at eb' d'a sjen̈jab'. \v 35 Ix sc'anan q'uen oro, q'uen plata eb' israel chi' yed' pichul d'a eb' aj Egipto icha yalnac vin̈aj Moisés d'a eb'. \v 36 A Jehová ix q'uexan spensar eb' aj Egipto chi', yuj chi' vach'xon̈ej ix yutej sc'ol eb' d'a eb' israel chi'. Masanil tastac ix sc'an eb' israel chi' ix yac' eb'. Icha val chi' ix aj yic'anec' eb' israel tastac ay d'a eb'. \s1 Ix el eb' israel d'a Egipto \p \v 37 Ix el eb' israel d'a Ramesés, ix c'och eb' d'a Sucot. Ay am 600 miloc eb' vin̈ stiempo val yoch d'a soldadoal, max ochlaj eb' ix ix yed' eb' cotac unin sb'isuloc. \v 38 Tzijtum noc' scalnel eb' ix yic'b'ati, noc' chiva yed' noc' vacax. Tzijtum pax anima ch'oc chon̈ab'il ix b'at yed' eb'. \v 39 Man̈xalaj tiempo yic ix sb'oan svael eb', yujto elan̈chamel ix pechjiel eb' yuj eb' aj Egipto chi', yuj chi' toxon̈ej ix sb'ol ixim pan eb', aton ixim malaj yich yed'nac eb'. \p \v 40-41 A eb' israel schon̈ab' Jehová chi', 430 ab'il ec'nac eb' d'a Egipto chi'. A val d'a jun c'u yic ix tz'acvi 430 ab'ilxo yajec' eb' ta' ix el eb'. \v 42 A val d'a jun ac'val chi', ix munlaj Jehová yic syic'anelta schon̈ab'. Yuj chi' a d'a jun ac'val chi' d'a junjun ab'il, pitzan masanil eb' israel yic syic'anchaan̈ Jehová eb' d'a masanil tiempo. \s1 Sleyal q'uin̈ ayic ix el eb' israel d'a Egipto \p \v 43 Ix yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés yed' d'a vin̈aj Aarón: \p A sleyal q'uin̈ yic tze naancoti, ayic b'en̈ej ix in ec' d'a sti' e pat, aton svalcan d'ayex tic: Malaj junoc eb' ch'oc chon̈ab'il syal schi'an noc' silab'. \v 44 A eb' e checab' manb'il eyuuj, syal schi'an noc' eb', an̈ej tato ac'b'ilxo circuncidar eb'. \v 45 A pax junoc eb' anima ch'oc chon̈ab'il ayec' d'a e cal, paxyalvum, ma munlajel syac' d'a e cal, max yal-laj schi'an noc' eb'. \v 46 An̈ej d'a yol pat b'aj sb'oji noc', an̈ej ta' syal schiji noc'. Max yal-laj yic'jib'at noc' d'a junocxo pat, max yalpaxlaj smac'jipoj sb'aquil noc'. \v 47 A jun ley tic masanil eb' israel ol c'anab'ajanoc. \v 48 Talaj ay junoc ch'oc chon̈ab'il snib'ej syac'och jun q'uin̈ chi' d'a e cal yic tzin yic'anchaan̈, b'ab'el tz'ac'ji circuncidar eb' vin̈ vinac d'a jun patil anima chi'. Ichato chi' syal schi'an noc' yic jun q'uin̈ chi' eb'. Ichato eyetchon̈ab' yaj eb'. A pax junoc vin̈ to manto ac'b'iloc circuncidar jun, max yal-laj schi'an noc' silab' chi' vin̈. \v 49 A jun ley tic, yovalil sc'anab'ajej eb' anima tz'alji d'a e cal yed' eb' anima ch'oc chon̈ab'il ayec' cajan d'a e cal, xchi Jehová. \p \v 50 Masanil tas ix checji yal vin̈aj Moisés yed' vin̈aj Aarón chi', ix sc'anab'ajej eb' anima chi'. \v 51 A val d'a jun c'ual chi', d'a stzolal ix aj yelta eb' israel yuj Jehová d'a yol smacb'en Egipto chi'. \c 13 \p \v 1 Ix yalanxi Jehová d'a vin̈aj Moisés chi': \p \v 2 Ch'oc tzeyiq'uel eb' b'ab'el vinac d'a e cal yic tzin yac' servil eb', yujto vic yaj eb' b'ab'el unin d'a scal eb' etchon̈ab'. An̈eja' pax sb'ab'el yune' noc' e molb'etzal noc', vic yaji, xchi d'a vin̈. \p \v 3 Yuj chi' ix yal vin̈aj Moisés d'a masanil eb' yetchon̈ab': \p Yovalil sco naeccot jun q'uin̈ tic d'a junjun ab'il, yuj co naancoti to a Jehová ix on̈ ic'anelta yed' yipalil d'a yol yic Egipto, b'aj ayon̈ och d'a checab'oc. Mocab' co va ixim pan ayb'at yich d'a scal. \v 4 A ticnaic, d'a jun uj Abib tic ix on̈ el d'a Egipto tic. \v 5 Ayic ol on̈ c'och yuj Jehová d'a lum luum yax sat, aton lum b'aj cajan eb' cananeo, eb' hitita, eb' amorreo, eb' heveo yed' eb' jebuseo, aton lum yalnac Jehová d'a eb' co mam quicham to ol yac' d'ayon̈, an̈eja' d'a jun uj tic ol cac'och q'uin̈ yic sco naancoti. \v 6 D'a uque' c'ual ol co va ixim pan malaj yich. Axo d'a yuquil c'ual chi', aton ta' tzon̈ och ejmelal yuj quic'anchaan̈ Jehová. \v 7 A d'a uque' c'ual chi', malaj ixim pan ayb'at yich ol co va'a. Man̈ ol ilchaj yich pan d'a co pat, man̈ ol ilchajpaxlaj d'a masanil yol co macb'en. \v 8 A d'a juntzan̈ c'ual chi', ol cal d'a eb' cuninal: A jun q'uin̈ tic yic sco nacoti tas ix yutej Jehová sch'oxan svach'c'olal d'ayon̈, ayic ix on̈ yic'anelta d'a Egipto, xco chama. \v 9 A jun q'uin̈ tic ol ch'oxaneloc to ch'oc queli, ichato ayoch junoc quechel d'a co c'ab', ma d'a snan̈al co sat. A yuj jun q'uin̈ tic ol co nacoti to a Jehová ix on̈ ic'anelta d'a Egipto yuj spoder, yuj chi' ol caln̈ej sc'ayb'ub'al Jehová, ol co c'anab'ajanpaxi. \v 10 Yuj chi' junjun ab'il ol cac'och jun q'uin̈ tic d'a jun uj tic. \p \v 11 Ayic ol on̈ c'och yuj Jehová d'a lum sluum eb' cananeo, lum yac'nac sti' yac'an d'a eb' co mam quicham yed' d'ayon̈, \v 12 ata' ol co sic'canel eb' co b'ab'el vinac unin yed' noc' vinac sb'ab'el yune' noc' co molb'etzal noc' yic scac' d'a Jehová. \v 13 An̈ejtona' ayic tz'alji sb'ab'el yune' noc' b'uru, tato vinac noc', syal yoch junoc noc' yune' calnel, ma junoc noc' yune' chiva sq'uexuloc noc'. Palta tato max ac'ji noc' calnel chi', smac'ji can̈chaj sjaj noc' yune' b'uru chi'. Axo pax yuj eb' b'ab'el vinac unin, yovalil tz'ac'chaj junoc noc' yune' calnel sq'uexuloc eb'. \v 14 Ayic ol sc'anb'an eb' eyuninal d'a b'aq'uin̈ tas syalelc'och juntzan̈ tic, tzeyalani: Sch'oxnab'il yaj b'aj yic'nacon̈elta Jehová yed' spoder d'a Egipto b'aj ayon̈ och checab'oc. \v 15 A val yic ix pitb'iel spensar vin̈ rey, maj yal sc'ol vin̈ ix on̈ yactejeli, axo Jehová ix mac'ancham sb'ab'el unin eb' aj Egipto yed' sb'ab'el yune' noc' smolb'etzal noc' eb'. Yuj chi' a noc' sb'ab'el yune' noc' co molb'etzal noc' tic, sco milcham noc' silab'oc d'a Jehová. Scac'anpax junjun noc' sq'uexuloc eb' co b'ab'el unin, xe chi d'a eb'. \v 16 A jun tic ol ch'oxaneloc to ch'oc queli ichato ayoch junoc quechel d'a co c'ab', ma d'a snan̈al co sat. A yuuj ol co nacoti to a Jehová ix on̈ ic'anelta d'a Egipto yuj spoder, xchi vin̈aj Moisés. \s1 Jun nivan topan̈ asun yed' c'ac' \p \v 17 A ix yactanel eb' chon̈ab' israel vin̈ rey d'a yol smacb'en Egipto, maj ic'jib'atlaj eb' yuj Dios d'a sb'e eb' vin̈ filisteo, vach'chom d'in̈an jun b'e chi', yujto ix sna'a to man̈ vach'oc syac' oval eb' israel yed' eb', talaj sna meltzaj sb'a eb' d'a Egipto ayic ol yilan eb' to ay oval. \v 18 Yuj val chi', ix ec'n̈ej oyoyoc eb' yuj Jehová d'a tz'inan luum yed' d'a stitac a' Chacchac Mar. \p Ayic ix el eb' d'a yol yic Egipto chi', yed'nac syamc'ab' eb' yic oval. \v 19 Ix yalan vin̈aj Moisés to tz'ic'chajb'at snivanil vin̈aj José, yujto ayic pitzanto vin̈ yalannac vin̈ d'a eb' yetchon̈ab' to syac' sti' eb' to ol sc'ulej eb' d'a icha chi'. Yalnaccan vin̈ d'a eb': Val yel a Dios ol colvaj eyed'oc. Yuj chi', ayic ol ujoc jun tic, ol eyic'b'at in nivanil eyed'oc, xchinaccan vin̈. \p \v 20 Ix el eb' israel chi' d'a chon̈ab' Sucot, ix c'och eb' d'a chon̈ab' Etam d'a stitac taquin̈ luum. \v 21 A d'a c'ualil, b'ab'el Jehová d'a yichan̈ eb', sch'oxan sb'a d'a jun topan̈ asun, a' sch'oxan b'e d'a eb'. Axo d'ac'valil, an̈eja' d'a jun asun chi' b'aj sch'ox sb'a Jehová, ayoch sc'ac'al jun asun chi' yic syac'an saquilq'uinal d'a eb' anima chi', yic vach' syal sb'ey eb' d'a c'ualil ma d'ac'valil. \v 22 A jun asun chi', b'ab'eln̈ej sb'at d'a yichan̈ eb' israel d'a c'ualil, axo d'ac'valil ayoch sc'ac'al. Man̈ val jab'oc ix el d'a yichan̈ eb'. \c 14 \s1 Ec'nac eb' israel d'a yol a' Chacchac Mar \p \v 1 Ix yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés: \p \v 2 Al d'a eb' etchon̈ab' tic to smeltzaj jab'oc eb' d'a spatic, sc'och eb' d'a Pi-hahirot, d'a scal Migdol yed' a' mar, d'a yichan̈ Baal-zefón. A d'a slac'anil sti' a' mar chi' tze b'o e campamento. \v 3 Ol snaan vin̈ sreyal Egipto icha tic: A eb' israel man̈ yojtacoc eb' b'ajtil sb'ati, ix b'atcan macan eb' d'a taquin̈ luum, xcham vin̈. \v 4 Yuj chi', ol vac'xi pitb'oquel spensar vin̈, ol tzac'laj vin̈ d'a e patic. Yuj tas ol vutoc vin̈ rey yed' eb' soldado chi', ol checlajoc to te' nivan velc'ochi. Ol yojtaquejpaxel eb' anima d'a Egipto chi' to a in Jehová in tic, a inn̈ej Dios in, xchi Jehová d'a vin̈aj Moisés chi'. Yuj chi' ix meltzaj jab'oc eb' israel d'a spatic. \v 5 Axo ix c'och specal d'a vin̈ rey to toxo ix el eb' israel chi', ix snaanxi sb'a sc'ol vin̈ yed' eb' ay yopisio yed'oc, ix yalan eb': Man̈xo jantacoc co quistalil, yuj chi' ix co chab'at eb' israel cac'umal servil, xchi eb'. \p \v 6 Yuj chi' d'a elan̈chamel ix schec vin̈ rey chi' to sb'ochaj scarruaje vin̈ yic oval yed' eb' soldado. \v 7 Masanil carruaje yic Egipto ix yic'cot vin̈ yed' 600 carruaje vach' d'a scal juntzan̈ chi', ajun eb' capitán yed' junjun scarruaje. \v 8 Ix pitb'i spensar vin̈ rey chi' yuj Jehová, yuj chi' ix tzac'laj vin̈ d'a spatic eb' israel chi'. Palta axo eb' israel chi', ayic ix elta eb' d'a yol smacb'en Egipto chi' ix yic' val chaan̈ sb'a eb'. \p \v 9 Ix tzac'laj eb' aj Egipto d'a spatic eb' israel chi': Eb' soldado yed' noc' chej stoc'an carruaje yed' jantac anima ayoch d'a yol carruaje chi'. Ijan ix yamchaj eb' yuj eb' aj Egipto chi' d'a sti' a' mar d'a slac'anil Pi-hahirot, d'a yichan̈cot Baal-zefón yujto ata' ay scampamento eb' israel chi'. \v 10 Axo ix yilanb'at eb' israel to tzac'anxooch vin̈ rey yed' eb' soldado d'a spatic eb', ix xivq'ue eb', ix q'ue yav eb' d'a Jehová. \v 11 Ix yalan eb' d'a vin̈aj Moisés chi': \p —¿Tom malaj campusante d'a Egipto, yuj chi' a d'a jun lum taquin̈ luum tic ix on̈ ic'coti yic tzon̈ cham d'a tic? ¿Tas val yuj ix on̈ iq'uelta d'a Egipto? \v 12 Ixto cal d'ayach ayic ayon̈to ec' ta' to man̈ iq'uec' tiempo d'ayon̈. B'ecan co c'ol co munlaj d'a eb' aj Egipto chi'. Yelxo val vach' to d'a eb' aj Egipto chi' tzon̈ munlajn̈ej, d'a yichan̈ pax to d'a lum tz'inan lum tic tzul on̈ chamoc, xchi eb'. \p \v 13 Ix tac'vi vin̈aj Moisés d'a eb' anima chi': \p —Man̈ ex xivoc, tec'b'ejec e b'a. Ol eyilnab'i tas ol yutoc Jehová scolvaj qued'oc ticnaic. Man̈xa b'aj ol eyil juntzan̈ eb' aj Egipto tic, axon̈ej ticnaic tzeyil eb'. \v 14 Mocab' eyac' somchaj e pensar, yujto a Jehová ol ac'an oval eyuuj, xchi vin̈. \p \v 15 Ix yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés chi': \p —¿Tas yuj tzach avaj d'ayin? Al d'a eb' etisraelal chi' to sb'eyn̈ejb'at eb' d'a yichan̈. \v 16 A tzex c'och d'a sti' a' mar chi', tzic'anchaan̈ te' a c'ococh, tzac'anb'at te' d'a yib'an̈ a', ol spojan sb'a a', ol checlajq'ue staquin̈al luum b'aj ol ex ec' d'a yol a' chi'. \v 17 Ol vac'an pitb'oquel spensar eb' aj Egipto chi'. Ol tzac'laj eb' d'a e patic yalani. Yuj tas ol vutoc vin̈ rey yed' eb' soldado chi', eb' soldado yed' jantac carruaje yed' masanil chej yed'naccot vin̈ yed' eb' anima ajun yed' eb' chi', ol checlajoc to te nivan velc'ochi. \v 18 Ayic ol vac'an ganar eb' chi' smasanil, ichato val chi' ol yojtacanel eb' anima aj Egipto to a in Jehová in tic, a inn̈ej Dios in, xchi Jehová. \p \v 19 A d'a jun rato chi', a Yángel Jehová yed' jun nivan topan̈ asun b'ab'el d'a yichan̈ eb' israel chi', ix meltzaj d'a spatic eb', ix och d'a scal eb' yed' eb' aj Egipto chi'. \v 20 Yuj chi' yelxo val q'uic'q'uinal ix aj d'a yichan̈ eb' aj Egipto chi', axo pax d'a scal eb' israel chi', yelxo val sacq'uinal smasanil. Yuj chi' maj yamchajlaj eb' israel chi' yuj eb' aj Egipto d'a jun ac'val chi'. \v 21 Ix yac'anb'at sc'ab' vin̈aj Moisés d'a yib'an̈ a' mar chi'. Axo Jehová ix ac'ancot jun nivan ic' d'a stojolal b'aj sjavi c'u. Masanil d'a jun ac'val chi' te ov ic', yuj chi' ix poj snan̈al a' mar yuuj, ix checlaj staquin̈al lum luum d'a snan̈al a'. \v 22 Te taquin̈ jun b'e b'aj ix ec' eb' israel d'a yol a' mar chi'. A d'a scal b'aj cha macan̈ ix aj a' chi', ata' ix ec' eb', icha tz'alq'ueen ix aj yochcan vaan a' d'a stz'eytac jun b'e d'a snan̈al a' chi'. \p \v 23 Axo eb' aj Egipto yed' scarruaje vin̈ rey yed' masanil eb' yed'naccot scarruaje chi', ix cot eb' d'a spatic eb' israel d'a yol a' chi', masanto d'a snan̈al a' ix ochc'och eb'. \v 24 Ayic toxo sacb'i, a d'a scal c'ac' yed' d'a scal asun ix iljiemta eb' aj Egipto chi' yuj Jehová, ix ac'ji somchajb'at eb' yuuj. \v 25 Ix elta sruedail scarruaje eb', maxtzac yal-laj sb'ey eb', yuj chi' ix yalan eb': \p —Elocon̈ec lemnaj d'a eb' israel tic, yujto a Jehová tz'ac'an oval qued'oc yuj eb', xchi eb'. \p \v 26 Ix yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés chi': \p —Ac'xib'at a c'ab' d'a yib'an̈ a' mar yic syil-lajxi sb'a a' d'a yib'an̈ masanil eb' aj Egipto chi', d'a yib'an̈ scarruaje eb' yed' d'a yib'an̈ eb' ed'jinac noc' schej, yic smucchajcan yuj a', xchi Jehová. \p \v 27 Ix yac'anxib'at sc'ab' vin̈aj Moisés chi' d'a yib'an̈ a' mar chi'. Ayic ix sacb'i, ix yil-lajxi sb'a a' ichataxon yaji. A ix meltzaj eb' vin̈ aj Egipto chi' yalani, toxo pax ix yil-lajxi sb'a a' d'a yichan̈ eb', yuj chi' ix mucchajcanem eb' d'a yol a' yuj Jehová. \v 28 Icha chi' ix aj yil-lanxi sb'a a' ichataxon yaji. Yuj chi' a scarruaje eb' vin̈ yed' eb' ayq'ue d'a yib'an̈ chej yed' masanil eb' soldado vin̈ rey ix b'at tzac'an yuj eb' israel chi', ix mucchajcan eb' d'a yol a'. Man̈xo junoc ix cani. \v 29 Axo pax masanil eb' israel jun, te vach'n̈ej ix aj yec' eb' d'a yol jun b'e taquin̈ d'a yol a' chi'. A d'a stz'eytac jun b'e chi', icha tz'alq'ueen ix aj yochcan vaan a'. \v 30 Aton d'a jun c'ual chi' ix colji eb' israel yuj Jehová d'a yol sc'ab' eb' aj Egipto chi'. Jantac eb' soldado aj Egipto ix cham chi', ix ilji eb' yuj eb' israel d'a sti' a' mar chi'. \v 31 Icha val chi' ix aj yilan eb' israel jantac spoder Jehová ix sch'ox yuj satanel eb' aj Egipto chi', yuj chi' ix xiv eb', ix yac'an val och Jehová chi' eb' yipoc sc'ool, ix yac'anpaxoch vin̈aj Moisés eb' d'a sc'ool to schecab' Dios yaj vin̈. \c 15 \s1 A sb'it vin̈aj Moisés \p \v 1 Ix lajvi chi', ix sb'itan jun b'it vin̈aj Moisés chi' yed' masanil eb' israel d'a yichan̈ Jehová, ix yalani: \q1 Sco b'itej sb'i Jehová, yujto te satub'tac ix aj yac'an ganar oval. Ix mucchajcan noc' chej d'a yol a' mar yed' eb' vin̈ ed'jinac noc'. \q1 \v 2 A jun co b'it tic yic Jehová, yujto a co Columal yaji, yuj chi' squic'chaan̈. Ol cal vach' lolonel d'a co Diosal, sDiosal pax eb' co mam quicham, yuj chi' smoj val quic'anchaan̈. \q1 \v 3 Te jelan yac'an oval, Jehová ton val sb'i. \q1 \v 4 Ix mucchajcanem scarruaje vin̈ sreyal Egipto yed' eb' soldado d'a yol a' yuj Jehová. Yed' eb' capitán nivan yelc'ochi, ix b'atcan eb' d'a yich a' Chacchac Mar. \q1 \v 5 Icha val q'uen q'ueen ix aj sb'atcan eb' d'a yich a', ix mucchajcanem eb'. \q1 \v 6 Mamin Jehová, yelxo val ay a poder. Ix ac' ganar eb' ayoch ajc'olal d'ayon̈. \q1 \v 7 A yed' a nivan poder ix a mac' telvoc eb' sgana syac' oval ed'oc. Ayic ix cot oval, icha val stz'ab'at an̈ ac, icha chi' ix aj slajvicanel eb' uuj. \q1 \v 8 Yed' ipalil ix a pu'anb'at ic', yuj chi' ix spojb'at sb'a a' mar. Icha tz'alq'ueen ix ajcan a' d'a junjun stitac jun b'e taquin̈ chi', icha val to tzatzxon̈ej ix ajcan a'. \q1 \v 9 Ix yalan eb' ajc'ol chi' icha tic: Ol on̈ tzac'laj d'a spatic eb' masanto ol yal syamchaj eb' cuuj. Ol quic'anec' tastac ay d'a eb', ol co pucaneq'ui, ichato ol cac' b'ud'joc co c'ool yuuj. Ol quic'anq'ueta q'uen quespada d'a yol yatut, ol co satanel eb', xchi eb'. \q1 \v 10 Ayic ix a pu'anb'at ic' d'a yib'an̈ a' mar, ix mucchajcan eb' vin̈ yuj a', ix b'atcan eb' vin̈ d'a yich a' icha q'uen plomo. \q1 \v 11 Mamin Jehová, malaj junoc dios syal slajb'an sb'a ed'oc. Nivan elc'ochi, yujto a achxon̈ej ochi. Man̈xa junocxo mach syal sch'oxan milagro yed' tas satub'tac icha tza c'ulej. \q1 \v 12 Ix a ch'ox a poder, ichato ix turjib'at eb' yuj a' mar. \q1 \v 13 Yuj a nivan vach'c'olal tzon̈ a cuchb'an a on̈ a chon̈ab' on̈ ix a colcanel tic. Yed' a poder tzon̈ ic'anb'at d'a a cajnub' to ictaxon yaji. \q1 \v 14 Ayic ol yab'an jun tic juntzan̈xo nación, ol ib'xocq'ue eb' yuj xivelal, ol xivcanq'ue eb' filisteo. \q1 \v 15 A eb' yajalil eb' aj Edom, ol satcanb'at sc'ol eb'. A eb' yajal d'a Moab, ol lucloncan eb' yuj xivelal. Icha pax chi' eb' cananeo, ol laj sc'ub'ejel sb'a eb', \v 16 yujto ol te xivcanq'ue eb', ol sicb'occanel eb'. \q1 Mamin Jehová, icha q'uen q'ueen ol ajcan eb' yuj a poder, masanto ol on̈ ec'b'at a on̈ a chon̈ab' on̈ colb'ilel uj tic. \q1 \v 17 Mamin Jehová, ol on̈ ic'b'at a on̈ a chon̈ab' on̈ tic ed'oc d'a jun vitz to ic yaji, jun lugar to a ach ix a sic'caneli b'aj ol ach ajoc, aton jun a cajnub' to a nanaccani. \q1 \v 18 Ach Jehová, Rey ach d'a masanil tiempo, xchi eb' israel d'a sb'it. \s1 A sb'it ix María \p \v 19 Ayic ix cot scarruaje vin̈ sreyal Egipto yed' juntzan̈ eb' ed'jinac noc' chej d'a yol a' mar, ix mucjicanem eb' d'a yol a' yuj spoder Jehová. Axo pax eb' israel jun, yelxo val vach' ix aj yec' eb' d'a yol jun b'e taquin̈ d'a snan̈al a'. \v 20 Yuj chi', a ix María schecab' Dios, yanab' vin̈aj Aarón, ix yic'q'ue jun spandereta ix. Masanil eb' ix yetisraelal ix yed'nacq'ue spandereta eb' ix, ix q'ue cheneljoc eb' ix yed' ix. \v 21 Ix b'itan ix María d'a yichan̈ eb' ix icha tic: \q1 Co b'itejec sb'i Jehová, yujto te satub'tac ix aj yac'an ganar oval. Ix mucchajcan noc' chej d'a yol a' mar yed' eb' vin̈ ed'jinac noc', xchi ix. \s1 A jun a a' c'a' \p \v 22 Ix lajvi chi', ix yic'anel eb' israel vin̈aj Moisés d'a sti' a' Chacchac Mar chi', ix cot eb' d'a taquin̈ luum yic Shur. Oxe' c'ual ix b'ey eb', malaj b'aj ix ilchaj a a' yuj eb'. \v 23 Ix lajvi chi', ix javi eb' d'a jun scuch Mara. Ay jun a' ta', palta maj yal-laj yuc'an a' eb' yujto yelxo val te c'a' a', yuj chi' Mara ix sb'iejcan jun lugar chi' yuj eb'. \p \v 24 Ix och ijan eb' anima chi' schichon sc'ol d'a spatic vin̈aj Moisés chi', ix laj yalan eb': ¿Tas ol cuc' ticnaic? xchi eb'. \v 25 Yuj chi', ix sc'anan scolval Jehová vin̈aj Moisés chi'. Axo Jehová chi' ix ch'oxan jun te te' d'a vin̈, ix yac'anem te' vin̈ d'a yol a', ix b'o a' yuj te'. \p Ata' ix yac' jun sley Jehová d'a eb' israel, yic syila' tato sc'anab'ajej eb'. \v 26 Ix yalan Jehová: Tato tze c'anab'ajej tas sval a in Jehová in tic, tze c'ulan tas syal in checnab'il yed' masanil in c'ayb'ub'al, man̈ ol vac'cotlaj ilya d'a eyib'an̈ icha juntzan̈ ix vac'cot d'a yib'an̈ eb' aj Egipto, yujto a in Jehová in tzex van̈tej, xchi. \p \v 27 Ix lajvi chi', ix javi eb' d'a Elim b'aj ay lajchave' sjaj a a' yed' 70 te' palma. Ata' ix sb'oq'ue scampamento eb' d'a stitac a a' chi'. \c 16 \s1 A Dios ix ac'an maná sva eb' \p \v 1 Ix lajvi chi', ix el eb' israel d'a Elim chi', ix javi eb' d'a tz'inan lum yic Sin, d'a scal Elim yed' Sinaí. A d'a jun c'u chi' nan̈al schab'il ujalxo yelta eb' d'a Egipto. \v 2 Ayic ayec' eb' ta', masanil eb' ix alub'tan̈an d'a spatic vin̈aj Moisés yed' d'a spatic vin̈aj Aarón. \v 3 Ix yalan eb' icha tic: \p —Comonoc ix el d'a sc'ol Dios to a d'a Egipto on̈ chamcani. Ata' tzon̈ em c'ojan d'a stz'ey lum chenal chib'ej, tzon̈ va'i, masanto tzon̈ te b'ud'ji. Palta a exxo tic ix on̈ eyic'cot d'a taquin̈ luum tic yic tzon̈ cham co masanil yuj vejel, xchi eb'. \p \v 4 Yuj chi', ix yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés chi': \p —A d'a satchaan̈ ol vac'cot tas ol e va'a. Junjun c'u ol b'at e molanq'ue tas ol e va'a, yuj chi' ol vila' tato ol e c'anab'ajej in checnab'il, mato maay. \v 5 Axo d'a svaquil c'ual, tze molancanq'ue yic chab'oc c'ual, tze b'oancan yic jun c'u chi' yed' yic yuquil c'ual, xchi Jehová. \p \v 6 Ix yalan vin̈aj Moisés yed' vin̈aj Aarón chi' d'a eb' chon̈ab': \p —A d'a jun yemc'ualil tic ol eyojtaquejeli to yel a Jehová ix ex ic'anelta d'a Egipto. \v 7 Axo d'a q'uin̈ib'alil ol eyilan stziquiquial, yujto ix yab'i tas ix eyutej e lolon d'a spatic. Palta a on̈ tic, ¿toc ay quelc'ochi, yuj chi' tzeyal co pecal? xchi eb' vin̈. \p \v 8 Ix yalanpax vin̈aj Moisés chi': \p —A d'a yemc'ualil tic ol yac' noc' chib'ej Jehová e chi'a. Axo d'a junjun q'uin̈ib'alil, ol yac'an e vael ato syala' jantac tze va'a, yujto ix yab'i tas tzeyalub'tan̈ej d'a spatic. Vach'chom d'a co patic tzeyalub'tan̈ej eyalani, palta malaj quelc'och a on̈ tic. Val yel a d'a spatic Jehová tzeyalub'tan̈ej, xchi vin̈. \p \v 9 A d'a jun rato chi' ix yal vin̈aj Moisés chi' d'a vin̈aj Aarón: \p —Al d'a eb' smasanil to snitzcot sb'a eb' d'a yichan̈ Jehová, yujto ix yab'i tas ix yalub'tan̈ej eb', xchi vin̈. \p \v 10 A val yic van slolon vin̈aj Aarón d'a eb' yetisraelal chi', ix yilanb'at eb' d'a tz'inan luum, ix sch'oxanq'ue sb'a stziquiquial Jehová d'a scal jun topan̈ asun. \v 11 Ix yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés chi': \p \v 12 —Ix vab' val tas ix yal eb' israel tic d'a in patic. Yuj chi' al d'a eb' to a ticnaic d'a q'uic'b'alil, ol vac' noc' schib'ej eb', axo sq'uin̈ib'i q'uic'an svac' tas sva eb', masanto sb'ud'ji val sc'ol eb'. Icha chi' ol aj yojtacanel eb' to a in ton Jehová e Diosal in, xchi Jehová. \p \v 13 A d'a jun yemc'ualil chi', ix javi n̈ilnaj noc' ub', ix majel b'aj ay scampamento eb' yuj noc'. Axo d'a q'uin̈ib'alil d'a junxo c'u, ix em yal ac'val d'a spatictac scampamento eb' chi'. \v 14 Ayic ix tacji yal ac'val chi', ay juntzan̈ tas te cotac ix can d'a sat luum, icha q'uen cheev yilji. \v 15 Man̈ yojtacoc juntzan̈ chi' eb'. Ayic ix yilanoch eb', ix yal-lan eb' d'ay junjun: ¿Tastaxlaj juntzan̈ tic? xchi eb'. Ix yalan vin̈aj Moisés: \p —Aton e vael syac' Jehová tic. \v 16 Aton jun checnab'il ix yac' tic: Syal e molanchaan̈ d'a junjun c'u, icha jantac tz'och eyuj yuj jayvan̈ ex d'a yol e pat. Iq'uecq'ue junjunoc echlab' yic junjun anima, xchi vin̈. \v 17 Ichaton chi' ix yutej eb' anima chi'. Ay mach nivan ix molanq'uei, ay pax mach quenn̈ej. \v 18 Ato a yechlab'il ix ac'chaji, maj yac' sobre d'a eb' nivan ix molanq'uei, an̈eja' c'ocb'il ix yab'pax d'a eb' quenn̈ej ix molanq'uei. Junjun mach ix smolq'ue jantac sva d'a junjun c'u. \p \v 19 Ix yalan vin̈aj Moisés d'a eb': \p —Max yal-laj e molancan yic e q'uic'an, xchi vin̈. \p \v 20 Ay mach maj c'anab'ajanlaj tas ix yal vin̈, ix smolancan jab'ocxo yic sva eb' q'uic'an yalani. A tas ix smolcan eb' chi', ix och a'ayaxoc, ix q'ue sjab' d'a junxo c'u, yuj chi' ix cot yoval vin̈aj Moisés chi' d'a eb' maj c'anab'ajan chi'. \p \v 21 Junjun q'uin̈ib'alil smolanq'ue eb' jantac sva d'a jun c'u chi', axo yic sja yoc c'u tz'ulaxb'ati. \v 22 Axo d'a svaquil c'ual, junjunto echlab' sobreal syic'q'ue eb' yic sva junjun eb', syalelc'ochi to chab'chab' echlab' yic junjun eb'. Axo eb' ayoch yajalil d'a scal eb' anima chi', ix b'at yal eb' d'a vin̈aj Moisés. \v 23 Yuj chi' ix yalan vin̈: \p —A jun chi' a Jehová ix alani, yujto a q'uic'an sc'ual ic'oj ip. A jun ic'oj ip chi' sc'ual yic tz'ic'jichaan̈ Jehová. Tze tz'an̈can tas stz'an̈chaji yic tze va q'uic'an, tze mayancan tas smaychaji, tze sic'ancan yic e q'uic'an chi', xchi vin̈. \p \v 24 Ix sc'anab'ajan eb' anima tas ix yal vin̈aj Moisés chi'. Ix sic'ancanb'at masanil tas sva eb' d'a junxo c'u. Maj ixtaxb'atoc, maj ochpax a'ayaxoc. \v 25 Axo d'a junxo c'u, ix yalan vin̈aj Moisés chi': \p —Vaec e vael can eyuj evi, yujto sc'ual ic'oj ip ticnaic, tze c'anab'ajej eyic'anchaan̈ Jehová. A d'a jun c'ual tic, malaj jab'oc tas tze va chi' tz'ilchaj eyuj d'a spatictac campamento tic. \v 26 Yujto an̈ej d'a vaque' c'u d'a yol semana syal e molan tas tze va'a, axo d'a yuquil c'ual, man̈xalaj tas sjavi, yujto sc'ual ic'oj ip, xchi vin̈. \p \v 27 Palta ay eb' ix b'at sayan yic d'a yuquil c'ual chi', palta malaj jab'oc tas ix ilchaj yuj eb'. \v 28 Ix yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés chi': \p —Yelxo val max e c'anab'ajej, ¿tom ol ex ochn̈ej ijan e tenanec' in checnab'il yed' in c'ayb'ub'al? \v 29 Naec val sic'lab'il, a in Jehová in svala' to yovalil tze c'anab'ajej sc'ual ic'oj ip. Yuj chi' a d'a svaquil c'ual, svac' vael d'a chab' c'ual, yuj chi' a d'a jun c'ual chi', vach'n̈ej eyajec' d'a yol b'ajtac ayex, malaj mach sb'at munlajel, xchi d'a vin̈. \p \v 30 Ichaton chi' ix aji, ix yic'an yip eb' anima d'a yuquil c'ual chi'. \p \v 31 Maná\f 16.31 \fr 16:31 \ft A jun lolonel Maná, a d'a hebreo syalelc'ochi “¿tas juntzan̈ tic?”\f* ix yac' eb' israel scuch juntzan̈ vael ix smol chi'. Sacsac yilji icha val sat an̈ culantro. Te chi' svaji, icha ixim c'oxox pan ayoch yalchab' d'ay. \p \v 32 Ix lajvi chi', ix yalan vin̈aj Moisés: \p —Ix yal Jehová d'ayin icha tic: Siq'uecb'at junoc echlab' maná, yic ol yil eb' eyuninal d'a b'aq'uin̈. Ol yil e vael eb' ix vac' e va d'a lum tz'inan luum tic, ayic ix ex vic'anelta d'a Egipto, xchi Jehová, xchi vin̈aj Moisés chi'. \p \v 33 Yuj chi', ix yalan vin̈ d'a vin̈aj Aarón: \p —Ic'cot junoc chen, tzac'anem junoc echlab' maná d'a yool icha yalan Jehová. Slajvi chi', tza sic'ancanb'at d'a yichan̈ Jehová chi', yic vach' ol yil eb' quin̈tilal, xchi vin̈. \p \v 34 Icha ix yutej Jehová yalan d'a vin̈aj Moisés chi', icha chi' ix yutej vin̈aj Aarón, ix sic'ancanb'at vin̈ d'a stz'ey q'uen q'ueen b'aj tz'ib'ab'ilcan strato Jehová. \p \v 35 D'a 40 ab'il ix sva maná eb' israel, masanto ix c'och eb' d'a lum cajnub'al d'a smojonal Canaán. \p \v 36 A jun echlab' chi', Gomer sb'i, ay am nan̈aloc yoxil litro a a' tz'em d'a yool. \c 17 \s1 A a' ix elta d'a sat q'uen tenam \r (Nm 20.1-13) \p \v 1 Masanil eb' israel ix el d'a lum tz'inan luum yic Sin, c'ojanc'olal ix aj sb'ey eb', ato syal tas tz'aj sch'oxan Jehová. Ix lajvi chi', ix javi eb' d'a Refidim, palta malaj a a' ta'. \p \v 2 Yuj chi' ix cotxi yoval eb' d'a vin̈aj Moisés chi': \p —A ticnaic, ac' a a' cuq'uej, xchi eb'. \p —¿Tas yuj scot eyoval d'ayin? ¿Tas yuj tzeyac' proval Jehová? xchi vin̈. \p \v 3 Palta axo eb' chon̈ab' yelc'olal scham eb' yuj taquin̈tial, yuj chi' ix q'ue yav eb' d'a vin̈aj Moisés chi', ix yalan eb': \p —¿Tas yuj ix on̈ iq'uelta d'a Egipto? ¿Tom yuj co cham yuj taquin̈tial yed' eb' cuninal yed' pax noc' co molb'etzal noc'? xchi eb'. \p \v 4 Yuj chi' ix tevi vin̈aj Moisés chi' d'a Jehová icha tic: \p —Mamin, ¿tas val svutej eb' anima tic? Ijan val tzin sjulq'uenej eb', xchi vin̈. \p \v 5 Ix tac'vi Jehová d'a vin̈: \p —A ticnaic, b'ab'lajan̈ d'a yichan̈ eb' anima chi', tzic'anb'at jayvan̈oc eb' yichamtac vinaquil chon̈ab' chi' ed'oc. Tzic'anpaxb'at te' a c'ococh, te' ac'lab'ejnac a mac'an sat a' Nilo. \v 6 A in ol in b'ab'laj d'a ichan̈ d'a q'uen tenam d'a Horeb, axo ol ach c'och ta', tza mac'an sat q'ueen yed' te' a c'ococh chi', ol elul a' d'a sat q'ueen, ol yuc'an a' eb' anima chi', xchi d'a vin̈. \p Icha chi' ix yutej vin̈aj Moisés chi' d'a yichan̈ eb' yichamtac vinaquil chon̈ab' Israel. \v 7 Meriba ix yac' vin̈ sb'iej jun lugar chi', yujto chuc ix yal eb' d'a spatic vin̈. Masah pax ix yac' vin̈ sb'iej, yujto ix yac' proval Jehová eb', ix yalan eb': Mato val ayec' Jehová d'a co cal, mato maay, xchi eb'. \s1 Ix och oval yed' eb' amalecita \p \v 8 Ayic ayec' eb' israel d'a Refidim chi', ata' ix c'och eb' amalecita yac' oval yed' eb'. \v 9 Yuj chi' ix yal vin̈aj Moisés d'a vin̈aj Josué: \p —Siq'uel jantacoc eb' co soldado yic sb'at eb' yac' oval yed' eb' amalecita. A q'uic'an tzin b'at d'a chon tzalan, ved'nac te' c'ococh, te' syac'lab'ej Dios, xchi vin̈. \p \v 10 Ix sc'anab'ajan vin̈aj Josué chi', ix b'at yac'an oval vin̈ yed' eb' amalecita chi'. Axo vin̈aj Moisés chi' yed' vin̈aj Aarón yed' pax vin̈aj Hur, ix b'at eb' vin̈ d'a chon tzalan chi'. \v 11 A syic'anq'ue sc'ab' vin̈aj Moisés d'a chaan̈, scan eb' amalecita d'a yalan̈ yuj eb' israel. Axo syic'anxiem sc'ab' vin̈, ijan scan eb' vin̈ israel d'a yalan̈. \v 12 Palta ste c'unb'i sc'ab' vin̈ sb'at jecan, yuj chi' ix say jun q'uen q'ueen vin̈aj Aarón yed' vin̈aj Hur chi'. A d'a yib'an̈ q'ueen ix em c'ojan vin̈aj Moisés chi', axo eb' vin̈ ix yamanq'ue sc'ab' vin̈ chi', junjun eb' vin̈ d'a stz'eytac vin̈ masanto ix b'at c'u. \v 13 Icha chi' ix aj yac'an lajvoc eb' amalecita vin̈aj Josué chi'. \p \v 14 Ix lajvi chi', ix yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés chi': \p —Tz'ib'chajocab'can jun ab'ix tic yic ol nachajcotoc. Tzalanpax d'a vin̈aj Josué chi' to a in ol in satel masanil eb' amalecita d'a juneln̈ej, man̈xa b'aj ol nachajcot eb', xchi d'a vin̈. \p \v 15 Ix lajvi chi', ix sb'oanq'ue jun altar vin̈aj Moisés chi', ix yac'an vin̈ sb'iej icha tic: A Jehová b'ab'el cuuj d'a oval. \v 16 Ix yalan vin̈ icha tic: \q1 Yujto ix yic'chaan̈ sc'ab' eb' yin̈tilal vin̈aj Amalec yac'an oval yed' Jehová, yuj chi' ol yac'n̈ej oval Jehová yed' eb' aj Amalec d'a masanil tiempo, xchi vin̈. \c 18 \s1 Ix ulec' vin̈aj Jetro yil vin̈aj Moisés \p \v 1 A vin̈aj Jetro, sn̈i' vin̈aj Moisés, sacerdote yaj d'a Madián. Ix yab' vin̈ jantac tas ix sc'ulej Dios yed' vin̈aj Moisés yed' pax chon̈ab' Israel, ayic ix ic'jielta eb' yuuj d'a Egipto. \v 2 A vin̈aj Moisés chi', yac'nac meltzaj ix yetb'eyum vin̈, aton ix Séfora yed' chavan̈ yuninal vin̈ d'a vin̈aj Jetro chi'. Ix chaji eb' yuj vin̈aj Jetro chi'. \v 3 (A vin̈ sb'ab'el unin vin̈aj Moisés chi', Gersón sb'i vin̈, yujto ix yal vin̈: Ton̈ej tzin b'eyec' d'a scal eb' ch'oc chon̈ab'il, xchi vin̈. \v 4 Axo vin̈ schab'il scuch Eliezer, yujto ix yal vin̈: Ayn̈ejoch sDiosal in mam ved'oc, a ix in colanel d'a q'uen yespada vin̈ sreyal Egipto, xchi vin̈.) \p \v 5 Axo ix yab'an vin̈aj Jetro to a d'a tz'inan luum ay scampamento vin̈aj Moisés chi', d'a yich vitz b'aj sch'ox sb'a Dios. Ata' ix b'at vin̈aj Jetro chi' yil vin̈ yed'nac ix Séfora yetb'eyum vin̈aj Moisés chi' vin̈. Yed'nacpax eb' yuninal vin̈aj Moisés chi' vin̈. \v 6 Ix yalanb'at vin̈ d'a vin̈aj Moisés chi': \p —A in Jetro a n̈i' in tic, van in c'och ach vila', ajun ix etb'eyum ved'oc yed' pax eb' vin̈ eyuninal schavan̈il, xchib'at vin̈. \p \v 7 D'a elan̈chamel ix elta vin̈aj Moisés scha vin̈ sn̈i' chi', ix em n̈ojan vin̈ d'a yichan̈ vin̈, ix stz'ub'anelta sti' vin̈. Ix lajvi yac'lan stzatzil sc'ol eb', ix och eb' d'a yol smantiado vin̈aj Moisés chi'. \v 8 Ix yalan vin̈aj Moisés chi' d'a vin̈ sn̈i' chi' tas ix utaj vin̈ sreyal Egipto yed' masanil eb' aj Egipto yuj Jehová ayic ix scolanel eb' chon̈ab' israel. Ix yalanpax vin̈ yuj jantac yaelal ix yil yed' eb' anima chi' d'a yoltac b'e yed' tas ix aj scolji eb' yuj Jehová. \v 9 Ix te tzalaj sc'ol vin̈aj Jetro chi', a ix yab'an scolval Dios vin̈ d'a chon̈ab' Israel, ayic ix scolanelta eb' d'a yol sc'ab' eb' aj Egipto. \v 10 Ix yalan vin̈: \p —Alchajocab' vach' lolonel d'a Jehová, aton ix ex colanel d'a yol sc'ab' eb' aj Egipto yed' d'a yol sc'ab' vin̈ rey, ix ex yic'anelta d'a yalan̈ smandar eb'. \v 11 A ticnaic sic'lab'il val snachajel vuuj to a Jehová yelxo val ec'al d'a yib'an̈ juntzan̈xo dios, yujto ix ex coljiel yuj d'a yol sc'ab' eb' aj Egipto, vach'chom ix ste iq'uejchaan̈ sb'a eb' d'a yichan̈, xchi vin̈aj Jetro chi'. \p \v 12 Ix lajvi chi', ix sn̈usan jun noc' silab' vin̈aj Jetro chi' d'a Dios, ix yac'anpax juntzan̈xo silab' vin̈ d'ay. Ix ja vin̈aj Aarón yed' eb' yichamtac vinaquil chon̈ab' b'aj ayec' vin̈ sn̈i' vin̈aj Moisés chi', ix va eb' d'a yichan̈ Jehová. \s1 Ix sic'jiel juntzan̈ eb' juez yuj vin̈aj Moisés \r (Dt 1.9-18) \p \v 13 Axo d'a junxo c'ual, ix em c'ojan vin̈aj Moisés, ix och ijan vin̈ sch'olb'itan tastac yaj yoval eb' chon̈ab'. Pilan c'u ayec' eb' anima chi' d'a yichan̈ vin̈. \v 14 Ayic ix yilan vin̈aj Jetro yuj tas syutej vin̈aj Moisés sb'oan yaj yoval eb' anima chi', ix yalan vin̈ d'a vin̈: \p —¿Tas yuj icha chi' tzutej eb' anima tic? ¿Tas yuj a achn̈ej tza b'o yaj yoval eb' smasanil? Ay eb' ton̈ej tz'ec' tiempo d'ay, pilan c'u stan̈vej eb', xchi vin̈aj Jetro chi'. \p \v 15 Ix tac'vi vin̈aj Moisés chi': \p —Sjavi eb' anima tic d'ayin yic tzin c'anb'an d'a Dios yuj eb'. \v 16 Ayic syac'an oval eb' sjavipax eb' d'ayin, tzin ch'olb'itan mach tz'ec' d'a yib'an̈ yed' mach yel syala', slajvi chi' svalan schecnab'il yed' sc'ayb'ub'al Dios d'a eb', xchi vin̈. \p \v 17 Ix yalan vin̈ sn̈i' vin̈ chi': \p —Man̈ vach'oc icha tzutej chi'. \v 18 Tzach te c'unb'i, ste c'unb'ipax eb' anima tic. Yelxo tz'ec' yib'an̈ a munlaji, an̈ejtona' man̈ ol ach tzac'vanpaxlaj a ch'ocoj. \v 19 Ab' tas ol val d'ayach, a Dios ol colvaj ed'oc. A ach tzach och d'a yichan̈ Dios yuj eb' anima, tzalan d'ay yuj tastac sc'ulej eb'. \v 20 Vach' to tza c'ayb'ej eb' d'a sley Jehová, tzalani tas ol aj sb'eyb'at eb' yed' tas ol sc'ulej eb'. \v 21 A jun tas vach' tza c'ulej ticnaic to tza siq'uel jayvan̈oc eb' vin̈ ay xivc'olal d'a Dios, eb' vin̈ jelan spensar, eb' vin̈ tojol spensar, eb' vin̈ man̈ comonoc sc'ananel tumin d'a anima. Tzac'anoch yopisio eb' vin̈ d'a yib'an̈ junjunoc macan̈ anima. Ay eb' vin̈ tzac'och yajaliloc d'a junoc mil anima, ay pax eb' vin̈ tzac'och yajaliloc d'a junoc cien, ay pax eb' vin̈ an̈ej d'a junoc 50 b'aj tzac'ochi, ay pax eb' vin̈ an̈ej d'a lajun̈van̈oc b'aj tzac'ochi. \v 22 A eb' vin̈ tic ol b'oan yaj yoval eb' anima. Tato quenn̈ej yaj yoval anima chi', sb'o'ocab' yaj eb' vin̈. Tato nivan yaj jun, yic'ocab'cot eb' d'a ichan̈. Tato icha chi' ol utej, ol colvaj jab'oc eb' yic'anel jun munlajel tic d'a ib'an̈. \v 23 Tato tza c'anab'ajej a c'ulan jun tic, tato schapax sc'ol Dios to icha chi' ol ajoc, icha chi' ol aj stechaj uuj. An̈ejtona' eb' anima tic ol meltzaj eb' d'a tzalajc'olal d'a yed'tal junjun, xchi vin̈aj Jetro chi'. \p \v 24 Ix sc'anab'ajan vin̈aj Moisés tas ix yal vin̈ sn̈i' chi'. \v 25 Yuj chi' ix sic'anel eb' te ay spensar vin̈, eb' jelan d'a scal eb' yetchon̈ab', ix yac'anoch yopisio eb' vin̈ d'a yib'an̈ junjun mil anima, d'a yib'an̈ cien, d'a yib'an̈ 50 yed' d'a yib'an̈ lajun̈vaan̈. \v 26 A eb' vin̈ chi' ayn̈ejoch d'a yib'an̈ sch'olb'itan yaj eb' anima. A oval te nivan yaji, tz'ic'chajb'at d'a yichan̈ vin̈aj Moisés chi'. Axo pax oval quenn̈ej yaj jun, a eb' vin̈ sb'oan yaji. \v 27 Ix stac'lancan sb'a vin̈aj Jetro yed' vin̈aj Moisés chi', ix pax vin̈ d'a schon̈ab'. \c 19 \s1 Ix c'och eb' israel d'a Sinaí \p \v 1 A val stz'acvi yoxil ujal yel eb' israel d'a Egipto, ix ja eb' d'a taquin̈ luum b'aj ay lum Sinaí, \v 2 spetoj eb' d'a Refidim. A ix ja eb' ta' ix sb'oan scampamento eb' d'a yich vitz Sinaí. \v 3 Ix avtajq'ue vin̈aj Moisés yuj Jehová Dios d'a jolom vitz chi' yic slolon yed' vin̈. Ix yalan icha tic: \p —Al juntzan̈ lolonel tic d'a eb' yin̈tilal vin̈aj Jacob, aton eb' etisraelal: \v 4 Scham val eyilan tas ix vutej eb' anima d'a Egipto yed' tas ix vutej ex vic'anelta, ayic ex vic'ancot b'aj ayex ec' tic. Ichato yib'an̈ sc'axil noc' nivac ch'acb'a ayexq'uei ayic ix ex ja d'a tic. \v 5 Tato te c'anab'ajum tzeyutej e b'a d'ayin, tze c'anab'ajan in trato, in chon̈ab' ex toni, sic'b'il ex el vuj d'a scal juntzan̈xo chon̈ab'. Vic jun yolyib'an̈q'uinal tic smasanil, \v 6 palta a exxo tic, jun chon̈ab'il sacerdote tzex ajcani yic tzin eyac'an servil, jun chon̈ab' anima to vicn̈ej yaji, xchi Jehová, xa chi d'a eb'. \p \v 7 Ix lajvi chi', ix emixta vin̈aj Moisés d'a jolom vitz Sinaí chi', ix yavtancot eb' yichamtac vinaquil chon̈ab' vin̈. Ix och ijan vin̈ yalan tas ix yal Jehová chi'. \v 8 Masanil eb' israel ix tac'vi icha tic: \p —Masanil tas schec Jehová co c'ulej, ol co c'ulejn̈ej, xchi eb'. Ix lajvi chi', ix b'at yalanxi vin̈aj Moisés d'a Jehová tas ix yal eb' chon̈ab' chi'. \v 9 Ix yalanxi Jehová chi' d'a vin̈: \p —A ticnaic, ol in ch'ox in b'a d'ayach d'a scal jun nivan q'uic'al asun, ol in lolon ed'oc, yic vach' ol yab' eb' anima, ol ach yac'anoch eb' d'a sc'ool d'a masanil tiempo, xchi. Ix yalanxi vin̈aj Moisés chi' d'a Jehová tas ix yutej yalan eb' chon̈ab' chi'. \v 10 Ix yalanxi Jehová: \p —Ixic, tzal d'a eb' anima to sacb'itej sb'a eb' ticnaic yed' q'uic'an, sjuc'anel spichul eb' yujto ol och eb' ejmelal d'a vichan̈. \v 11 Axo chab'ej tzin emuli, tzin ch'oxan in b'a d'a masanil chon̈ab' d'a jolom vitz Sinaí. \v 12 Tzaq'uem yechel d'a yichtac vitz tic, tzalan d'a eb' to nivanocab' yelc'och jun vitz tic d'a yol sat eb'. Max yal-laj sq'ueta eb' d'ay, max yal ste javi eb' d'a stz'ey, tato ay junoc mach sjavi d'a stz'ey, yovalil schami. \v 13 Malaj mach syal smac'ancham jun anima chi' yed' sc'ab'. Sjulq'uenaj chami, ma sjuljicham yed' jul-lab'. Taxon̈ej anima ma junoc noc' noc', tojoln̈ej schami. Ato ol puchaj sch'aac noc' calnel, ichato chi' syal snitzancot sb'a eb' anima d'a slac'anil lum vitz tic, xchi Jehová. \p \v 14 Ix lajvi chi', ix paxta vin̈aj Moisés d'a jolom vitz chi', ix ul yalan vin̈ d'a eb' israel chi' to sacb'itej sb'a eb', sjuc'anpaxel spichul eb'. \v 15 Ix yalan vin̈aj Moisés chi' d'a eb': \p —A ticnaic sacb'itejec e b'a, yujto tzex och ejmelal d'a Jehová chab'ej. Man̈xo ex vay yed' eb' ix eyetb'eyum d'a chab' c'ual tic, xchi vin̈ d'a eb'. \p \v 16 Axo ix sacb'i d'a schab'jial, ix ec' copnaj leb'lon, ix mac'vaj c'u, ay jun nivan asun q'uic' d'a jolom vitz chi'. Ix lajvi chi, ix yab'an eb' anima te chaan̈ ix oc' jun q'uen trompeta d'a jolom vitz chi'. Masanil eb' anima ayec' d'a yol campamento chi', ix xivq'ue eb'. \v 17 Ix lajvi chi', ix yic'anb'at masanil eb' anima vin̈aj Moisés chi' d'a spatiquel campamento chi', ix b'at schaan Dios eb', ix can oyan eb' d'a slac'anil yich lum vitz chi'. \v 18 Ix te q'ue stab'il lum vitzal Sinaí chi', ix emul Jehová d'a scal jun nivan c'ac'. Icha val sq'ue stab'il junoc horno, icha val chi' sq'ue stab'il, ix te ib'xiq'ue jun vitz chi'. \v 19 Axo q'uen trompeta chi', juntac el spuji q'ueen, ste q'uechaan̈ sjaj q'ueen. Aton ta' ix lolon vin̈aj Moisés yed' Jehová. Te chaan̈ syutej tac'voc sb'a Jehová chi' d'a vin̈. \p \v 20 A val d'a schaan̈il sjolom lum vitz chi', ata' ix emul Jehová, ix yalan d'a vin̈aj Moisés chi' to sq'ue vin̈ b'aj ayec' chi', yuj chi' ix q'ue vin̈. \v 21 Ix yalan Jehová d'a vin̈: \p —A ticnaic eman̈ d'a yich vitz chi', b'at alan d'a eb' anima to max ec'ta eb' in yil b'aj aycanem jun yechel, axo talaj tz'aji, tzijtum eb' schami. \v 22 An̈eja' eb' sacerdote tz'ochtaxon d'a in lac'anil, yovalil sacb'itej sb'a eb'. Tato maay, axo talaj tz'aji, svach' satel eb', xchi d'a vin̈. \p \v 23 Ix tac'vi vin̈aj Moisés chi' d'ay: \p —A eb' chon̈ab' chi', max yal-laj sq'ueta eb' d'a lum vitz tic, yujto a ach ix ala' to tz'em yechel b'aj syal sjavi eb' yuj sch'oxani to nivan yelc'ochi, xchi vin̈. \p \v 24 Ix yalanxi Jehová d'a vin̈ icha tic: \p —Eman̈xi, axo tzach q'ueuli ed'nacocab' vin̈aj Aarón. Axo eb' sacerdote yed' masanil eb' chon̈ab', max c'axpajec'talaj eb' b'aj aycanem yechel chi' uuj, yic max javi eb' b'aj ayinec' tic, tato maay, xim miltachamlaj eb', xchi Jehová. \p \v 25 Ix emta vin̈aj Moisés chi', ix ul yalan vin̈ d'a eb' chon̈ab' tas ix yal Jehová chi'. \c 20 \s1 A lajun̈e' schecnab'il Jehová Dios \r (Dt 5.1-21) \p \v 1 Ix lolon Dios d'a eb' israel, ix yalan d'a eb' icha tic: \p \v 2 A in ton Jehová e Diosal in, ix ex viq'uelta d'a yol yic Egipto b'aj ayex och checab'oc, b'aj man̈ eyicoc e b'a. \p \v 3 Malajocab' junocxo dios b'aj tzex och ejmelal, palta an̈ejocab' d'ayin. \p \v 4 Man̈ e b'o yechel junoc tas e diosaloc, junoc tas ay d'a satchaan̈, tas ay d'a sat luum tic, ma tastac ay d'a yoltac a a'. \v 5 Man̈ ex em n̈ojan d'ay, man̈ eyac'paxem e b'a d'ay, yujto a in Jehová e Diosal in, ste cot voval d'ayex tato tzex och ejmelal d'a junocxo tasi. Ol vac'och syaelal eb' mamab'il malaj velc'och d'ay. Ol vac'anpax yaelal d'a yib'an̈ yuninal eb', yixchiquin eb' yed' yin̈tilal eb'. \v 6 Axo eb' tzin xajanani, eb' sc'anab'ajan in checnab'il, ol in xajanej eb' yed' eb' yin̈tilal eb' yic ol b'eyn̈ejb'atoc. \p \v 7 Man̈ comonoc tze loc in b'i a in Jehová e Diosal in tic, ma tzeyac' b'inaj in b'i d'a junoc tas d'a ichn̈ej ta', yujto ol vac' yaelal d'a mach icha chi' sc'ulej. \p \v 8 Nivanocab' yelc'och sc'ual ic'oj ip d'ayex yuj in eyic'anchaan̈. \v 9 Vaque' c'ual tzex munlaj d'a e munlajel, \v 10 axo d'a yuquil c'ual, sc'ual ic'oj ip. A jun c'u chi' vic yaji. Man̈ ex munlaj d'a jun c'u chi' yed' eb' eyuninal, eb' eyisil, ma eb' vin̈ e checab', ma eb' ix e checab', ma noc' e molb'etzal noc', noc' smunlaji, ma eb' ch'oc chon̈ab'il ayec' d'a e cal, mocab' munlaj eb'. \v 11 Yujto a in Jehová in tic, d'a vaque' c'ual ix in b'o satchaan̈ yed' sat luum yed' a' mar yed' masanil tastac ay d'ay. Axo d'a yuquil c'ual, ix och vaan in munlaji, yuj chi' a jun yuquil c'ual chi' vic yaji, yuj yochpax e vach'iloc. \p \v 12 Ayocab' yelc'och e mam e nun d'a e sat, yic vach' snajatb'i e q'uinal d'a sat lum luum ol vac' d'ayex. \p \v 13 Man̈ e milcham eb' eyetanimail. \p \v 14 Man̈ ex em ajmulal d'a yol sc'ab' eyetb'eyum junjun ex. \p \v 15 Man̈ ex elc'anoc. \p \v 16 Man̈ e naq'ue lolonel d'a spatic eb' eyetanimail. \p \v 17 Man̈ e nib'ejoch spat eb' eyetanimail. Man̈ e nib'ejpaxoch ix yetb'eyum eb', vin̈ schecab' eb', ma ix schecab' eb', noc' svacax eb', noc' sb'uru eb', ma junocxo tas ay d'a eb' eyetanimail chi', man̈ e nib'ejochi, xchi Jehová. \s1 Ix xiv eb' israel a ix yab'an eb' slolon Dios \r (Dt 5.22-33) \p \v 18 Masanil eb' israel ix yab' val eb' smac'vaj c'u. Ix yilan eb' yec' copoljoc c'ac', ix yab'anpax eb' te chaan̈ ix puji jun q'uen trompeta. Ix yilan val eb' sq'ue stab'il lum vitzal Sinaí, ix ib'xiq'ue eb' yuj xivelal, ix snitzanel sb'a eb'. \v 19 Yuj chi' ix yal eb' d'a vin̈aj Moisés: \p —A ach tzach lolon d'ayon̈. Ol co c'anab'ajan tas ol yal Jehová Dios chi' d'ayach. Mocxob' lolon d'ayon̈, tato maay, ol on̈ chamoc, xchi eb' anima chi'. \p \v 20 Ix tac'vi vin̈aj Moisés chi': \p —Man̈ ex xivoc, ton̈ej tzulec' Dios chi' yic tzex yac'an proval, yic vach' ayn̈ej e xivc'olal d'ay, yic man̈ ol ochn̈ej e mul, xchi vin̈. \p \v 21 Yuj chi' a eb' chon̈ab' chi', najat ayel eb', axo vin̈aj Moisés chi' ix snitzb'at sb'a vin̈ d'a slac'anil jun asun q'uic' b'aj ayec' Dios chi'. \s1 A sleyal altar \p \v 22 Ix yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés chi': \p Al juntzan̈ lolonel tic smasanil d'a eb' etisraelal: A ex tic ix eyila' chajtil ix vutej in lolonemta d'ayex d'a satchaan̈. \v 23 Man̈ e b'o q'uen oro ma q'uen plata e diosaloc yic b'aj tzex och ejmelal, icha tz'aj eyac'anem e b'a d'ayin. \v 24 B'oec junoc altar d'ayin, nab'a luum tzeyac'och d'ay, yic b'aj tze n̈ustz'a noc' calnel, ma noc' vacax tzeyac' silab'il d'ayin, ma b'aj tze n̈ustz'a ofrenda yic e junc'olal ved'oc. Yaln̈ej b'aj ol in ch'ox d'ayex yic tzex och ejmelal d'ayin, ata' ol vac' in vach'c'olal d'a eyib'an̈. \v 25 Tato a q'uen q'ueen tzeyac'och d'a junoc altar chi', man̈ e tzeylaj q'ueen, tato tzeyac'och q'uen tzeyb'il chi', man̈ vach'oc d'a yol in sat. \v 26 A jun altar tze b'o chi', man̈ eyac'och sc'oochal b'aj tzex q'uei, yic vach' max ilji e nivanil, xa chi d'a eb', xchi d'a vin̈. \c 21 \s1 Ley d'a yib'an̈ eb' checab' \r (Dt 15.12-18) \p \v 1 Ix yalanxi Jehová d'a vin̈aj Moisés chi': A juntzan̈ ley tic ol al d'a eb' etchon̈ab' yic sc'anab'ajej eb': \p \v 2 Tato ay junoc vin̈ eyetchon̈ab' tze mana' yic tz'och e checab'oc, an̈ej vaque' ab'il smunlaj vin̈ eyed'oc, axo d'a yuquil ab'il tzeyac'anel vin̈ d'a libre, yicxo sb'a vin̈. Malaj tumin syac' vin̈ yic tzeyac'anel vin̈ d'a libre chi'. \v 3 Tato sch'ocojiln̈ej vin̈ c'ochnac d'ayex, an̈eja' sch'ocojil vin̈ sb'ati. Tato ay ix yetb'eyum vin̈ yed'nac jun, an̈eja' syic'b'at ix vin̈ yed'oc. \v 4 Tato a ex ix e man vin̈ chi', a ex ix eyac'och yetb'eyum vin̈, scan ix ix chi' yed' eb' unin eyed'oc, sch'ocoj vin̈ sb'ati. \v 5 Tato syal vin̈ checab' chi' jun: Malaj in gana tzin el d'a libre yujto xajan vin̈ in patrón yed' ix vetb'eyum yed' pax eb' vuninal vuuj, tato xchi vin̈, \v 6 tzeyic'b'at vin̈ d'a yichan̈ eb' yajal. Tz'och lin̈an vin̈ d'a smarcoal spuertail sdespacho eb' vin̈ yajal chi', tzeyolan schiquin vin̈ d'a q'uen ol-lab', tz'ochcan yechel vin̈ to scan vin̈ eyed'oc d'a juneln̈ej. \p \v 7 Tato ay junoc mach schon̈el yisil d'a checab'oc, max yal-laj yac'jiel eb' ix d'a libre ichoc eb' vin̈ vinac. \v 8 Tato a vin̈ spatrón ix chi' maj chaanlaj sc'ol yoch ix yetb'eyumoc icha yaj strato eb' yujto malaj sgana vin̈ d'a ix, syal smanjixiel ix yuj junoc sc'ab'yoc. Vach'chom malaj sgana vin̈ patrón chi' syic'laj sb'a yed' ix, palta max yal-laj schon̈an ix vin̈ d'a junoc ch'oc chon̈ab'il. \v 9 Tato a vin̈ patrón chi' smanan ix yic tz'och ix yetb'eyumoc junoc yuninal, ichaocab' yisil syutej ix. \v 10 Palta tato a vin̈ spatrón ix chi' tz'ic'an ix yetb'eyumoc, syic'an junocxo ix vin̈, mocab' emnaquil tz'aj ix b'ab'el chi', palta yovalil syac' svael ix vin̈ yed' spichul ix, svaypax vin̈ yed' ix. \v 11 Tato max sc'anab'ajej vin̈ yac'an oxe' tastac tic, tz'actajel ix, man̈xa pax tas stup ix yic tz'actajeli. \s1 Ley d'a yib'an̈ mach scomon ac'an chucal \p \v 12 A mach smilancham junoc anima, yovalil smiljipaxchamoc. \v 13 Palta tato man̈ sc'anoc sc'ol ix milvaji, tato stiempoalxo scham jun anima chi', a in Jehová in ol val d'ayex b'aj ol b'at sc'ub'ejel sb'a jun mach ix milancham anima chi'. \v 14 Palta a mach scham val snaani smilancham yetanimail, vach'chom b'aj ay valtar sb'at scol sb'a, tz'ic'chajelta, smiljichamoc. \p \v 15 A mach smac'an smam ma snun, yovalil schami. \p \v 16 Tato ay mach tz'elc'anb'at junoc anima, tato toxo ix schon̈b'ati, ma aytoec' yed'oc, ayic syamchaj jun elc'um anima chi', yovalil schami. \v 17 A mach sb'ajan smam snun, mac'jocab' chamoc. \p \v 18 Tato ay chavan̈oc syac' oval, tato ay junoc vin̈ slajvi yuj junxo vin̈ chi', taxon̈ej q'ueen syac'lab'ej vin̈, ma yed' sc'ab', an̈ejto max chami, palta te nivan ix aj yab'an syail, \v 19 axo d'a jayeoc c'ual tzaxo yal yec'xi yed' sc'ococh. A vin̈ smac'vaj chi', yovalil stup vin̈ b'aj tz'an̈taj vin̈ slajvi chi' yed' pax sc'u vin̈, palta max ac'jiochlaj chamel d'a yib'an̈ vin̈. \p \v 20 Tato ay junoc vin̈ patrón smac'an schecab' yed' te te', taxon̈ej vinac ma ix, axo tz'aji schami, yovalil tz'och chamel d'a yib'an̈ vin̈. \v 21 Palta tato tzato ec' jun checab' chi' chab' oxeocxo c'ual, ichato chi' schami, maxtzac ac'jiochlaj chamel d'a yib'an̈ vin̈ patrón chi', yujto yic yaj jun schecab' chi'. \p \v 22 Tato ay chavan̈oc vinac van yac'an oval, syamchajc'och junoc ix ix to yab'ixxo d'a scal oval chi' yuj eb', tz'el unin chi' d'a spatic ix, palta malaj jab'oc tz'ic'an ix, a vin̈ tz'och smul chi' stupan jantac sc'an vin̈ yetb'eyum ix, an̈ejton pax a', ato syala' tas tz'aj sch'olb'itaj yuj eb' vin̈ juez. \v 23 Palta tato ay tas tz'ic'an ix jun, ato syala' tas tz'ic'an ix chi', icha pax chi' tz'utajpax vin̈ tz'och smul chi'. Tato scham ix, schampax vin̈. \v 24 Tato tz'ixtax yol sat ix, ma q'uen ye ix, ma sc'ab' ix, ma yoc ix, \v 25 ta stz'a ix, ma slajvi ix, ma ton̈ej syaxla' snivanil ix, an̈eja' icha val tz'utaj ix chi', icha val chi' tz'utajpax vin̈ vinac chi'. \p \v 26 Tato ay junoc mach smac'anpoj yol sat junoc vin̈ schecab', ma junoc ix schecab', tz'actajel vin̈ checab' ma ix checab' sq'uexuloc jun yol sat ix poj chi'. \v 27 Tato ay junoc mach smac'anel q'uen ye junoc schecab', tz'actajel jun checab' chi' sq'uexuloc q'uen ye chi'. \s1 Ley d'a yib'an̈ junoc chamel‘R’man̈ naanoc tz'ochi \p \v 28 Tato ay junoc noc' toro stecancham junoc anima, yovalil sjuljicham noc', max chijilaj schib'ejal noc', palta malaj tas tz'och d'a yib'an̈ vin̈ yajal noc' chi'. \v 29 Palta tato yojtac vin̈ yajal noc' chi' to ovtaxon noc' d'a anima, max yetzb'anpax noc' vin̈, tato stecjicham junoc anima yuj noc', yovalil sjuljicham noc', schampax vin̈ yajal noc' chi'. \v 30 Tato schaji tupchaj jun chamel chi', stup vin̈ yajal noc' chi', ato syala' jantac sc'an eb' aj chamnac chi', tato icha chi' maxtzac chamlaj vin̈. \v 31 Aton val juntzan̈ ley tic tz'och yopisio tato ay junoc uninab'il ma isilab'il stecjicham yuj noc' vacax. \v 32 Tato a junoc vin̈ checab', ma junoc ix checab' stecjicham yuj noc', yovalil tz'ac'chaj 30 siclo q'uen plata d'a vin̈ spatrón jun checab' chi', sjuljipaxcham noc' vacax chi'. \p \v 33 Q'uinaloc ay junoc mach max smacchej sti' a' yuc'lab' a', ma sjoy junoc olan, max smacchejpax sti', sb'at junoc noc' vacax, ma junoc noc' b'uru d'a yool, \v 34 yovalil stup vin̈ ay yic jun olan chi' d'a vin̈ aj noc' chi', scan noc' ix cham chi' d'a vin̈ ay yic olan chi'. \p \v 35 Tato ay junoc noc' storo junoc mach stecancham noc' storo junocxo, yovalil schon̈jiel noc' ix tecvaj chi', spucanec' q'uen stojol noc' chi' eb' d'a spatic. An̈eja' spucpaxec' noc' ix tecjicham chi' eb'. \v 36 Tato yojtacxo vin̈ ay yic noc' ix tecvaj chi' to toxonton ov noc', max stan̈vanpax noc' vin̈, yovalil syac' junocxo noc' vin̈ sq'uexuloc noc' ix cham chi', scan noc' chamnac chi' d'a vin̈. \c 22 \s1 Ley d'a yib'an̈ tastac sq'uexchajxi \p \v 1 Tato ay junoc mach tz'elc'an junoc noc' vacax, ma junoc noc' calnel, yic smilcham noc', ma yic schon̈b'at noc', tato syamchaj vin̈ d'a yelc'al chi', ovan̈xo sq'uexul noc' vacax chi' syac' vin̈. Tato calnel noc' jun, chan̈van̈xo pax sq'uexul noc' syac' vin̈. \p \v 2-4 A junoc mach tz'elc'ani, yovalil stup tas syelq'uej chi'. Tato malaj stumin jun elc'um chi', yovalil schon̈chajeli, axo d'a stojol b'aj schon̈chaj chi', ata' stup tas syelq'uej chi'. Tato tz'ilchaj noc' noc' elc'ab'il chi', yovalil stupchaj noc', chavan̈xo tz'aj stupchaj noc', taxon̈ej junoc noc' vacax, ma junoc noc' b'uru, ma junoc noc' calnel. Tato tz'ilchaj junoc elc'um d'ac'valil, van yoch d'a junoc pat yic syelc'an junoc tas, tato smac'jicham yuj vin̈ aj pat chi', malaj tz'aji. Max ochlaj d'a spatic vin̈ smilvaj chi'. Tato d'a c'ualil tzuji jun, tz'och d'a spatic vin̈ smilvaj chi'. \p \v 5 Tato ay junoc mach stan̈van va noc' smolb'etzal noc' d'a sluum, palta axo d'a scal yavb'en te' junocxo mach sc'och noc' vael chi', yovalil syac' sq'uexul mach ay yic noc' chi'. A val sat yavb'en te vach' syac' sq'uexuloc. \p \v 6 Tato ay junoc mach van sn̈usan spatan, tz'el c'ac' yuuj, stz'ab'at strigo junoc mach, vach'chom molb'ab'ilxo ixim, mato manto jochchajlaj ixim, a mach tz'actanel c'ac' chi', yovalil stup smasanil tas tz'ab'at chi'. \p \v 7 Tato ay junoc mach syac'b'at stumin, ma junocxo tas ay stojol sic'b'at junocxo, axo tz'aji tz'elc'ajelta d'a yol spat vin̈ sic'jinac chi', tato tz'ilchaj vin̈ elc'um chi', cha macan̈xo tz'aj yac'an sq'uexul vin̈. \v 8 Tato max yamchaj vin̈ elc'um chi' jun, tz'ic'chajb'at vin̈ aj pat chi' d'a yichan̈ vin̈ juez yic tz'ilji tato man̈oc vin̈ ix yaman q'uen tumin chi', ma juntzan̈ tastac tz'ac'ji sic'canb'at vin̈ chi'. \p \v 9 Tato ay junoc anima smacq'ue junoc tas yicoc: Noc' vacax, noc' calnel, noc' b'uru, ma junoc pichul, ma junocxo tas ton̈ej satb'ati, syalan junocxo to yico', tz'ic'chajb'at eb' chavan̈ chi' d'a yichan̈ eb' juez. A jun mach tz'esan chi', yovalil chab' tz'aj yac'an sq'uexul d'a mach ay yic chi'. \p \v 10 Tato ay junoc mach ton̈ej syac'can ab'enal junoc noc' b'uru, ma junoc noc' vacax, ma junoc noc' calnel, ma yaln̈ej tas molb'etzal noc' d'a junocxo mach, axo tz'aji, a noc' noc' chi' scham noc', ma slajvi noc', ma tz'elc'ajb'at noc'. Tato malaj mach tz'ilani, \v 11 syac' sti' vin̈ anima chi' d'a yichan̈ Jehová yed' d'a yichan̈ vin̈ ay yic noc' noc' chi' to man̈oc vin̈ ix yaman noc'. Axo vin̈ ay yic noc' chi' schaan yab' tas ix yal vin̈ chi', yuj chi' max stuplaj noc' vin̈. \v 12 Palta tato q'uelanoch vin̈ tz'elc'ajb'at noc', yovalil stup vin̈ d'a vin̈ yajal noc' chi'. \v 13 Tato schijib'at noc' yuj noc' choj, ma yuj noc' oques, yovalil syic'cot jab'ocxo noc' vin̈, yic vach' syil vin̈ yajal noc' chi'. Tato icha chi', max stuplaj noc' vin̈. \p \v 14 Tato ay junoc mach sc'anan junoc noc' noc' smajnej: Noc' chej, noc' vacax, talaj scham noc', ma slajvi noc', palta max yil-laj vin̈ yajal noc' chi', yovalil stup noc' mach ix majnan chi'. \v 15 Palta tato q'uelanoch vin̈ yajal noc' chi' scham noc', max stuplaj noc' vin̈ smajnan noc' chi', yujto strato eb' yaji, an̈ej smajananub'al noc' syac' vin̈. \s1 Juntzan̈xo ley \p \v 16 Q'uinaloc ay junoc vinac tz'ac'an musansatil junoc ix cob'es mantalaj b'aj ay strato, svay vin̈ yed' ix, yovalil syac' q'uen tumin vin̈ yic stojoloc ix d'a smam ix, ichataxon b'eyb'al. Yovalil syic' ix vin̈. \v 17 Tato max yal sc'ol smam ix to syic' jun vin̈ chi' ix, palta yovalil syac' q'uen tumin vin̈ d'a smam ix ix chi', ichataxon sb'eyb'al eb' anima a smojc'aj eb' ix cob'estac. \p \v 18 Masanil eb' ajb'aal, yovalil scham eb'. \p \v 19 Tato ay mach smulan yed' noc' noc', yovalil schami. \p \v 20 Tato ay mach syac' silab' d'a comon dios, to man̈oc d'ayin a in Jehová in tic syac'a', yovalil smac'jichamoc. \v 21 Man̈ eyixtej eb' anima ch'oc chon̈ab'il ton̈ej ayec' d'a e cal, yujto ex ec'pax d'a ch'oc chon̈ab'il d'a Egipto. \p \v 22 Man̈ eyixtej eb' ix chamnacxo yetb'eyum, ma eb' unin man̈xalaj smam. \v 23 Tato tzeyixtej eb', a d'ayin ol yal sb'a eb', ol vab' tas syal eb' chi' d'ayin. \v 24 Ol cot voval d'ayex, ol ex vic'anb'at d'a junoc oval. Icha chi' ol aj ex vac'anchamoc. Yuj val chi', a eb' ix eyetb'eyum scan eb' ix d'a man̈ etb'eyumal, scanpax eb' eyuninal d'a meb'ail. \p \v 25 Tato tzeyac' q'uen tumin majanil d'a junoc eyetchon̈ab' meb'a' anima, man̈ e c'an yune' q'uen d'ay icha syutej sb'a eb' tz'ac'antaxon q'uen majanil. \v 26 Tato syac'can junoc spichul, yujto smajnej q'uen tumin chi', tzeyac' meltzaj d'ay a tz'emxican c'u, \v 27 talaj an̈ej jun spichul chi' syac'och yuj siic, an̈ej syac'och d'ac'valil. Yuj chi', tato syal sb'a d'ayin, d'a elan̈chamel tzin colvaj d'ay, yujto a in tic elan̈chamel tz'oc' in c'ol d'a anima. \p \v 28 Man̈ eyal chucal lolonel d'a spatic eb' juez, ma d'a spatic vin̈ yajal e chon̈ab'. \p \v 29 Mocab' najtilax eyic'ancot eyofrenda d'ayin, aton sb'ab'el sat eyavb'en. \p A eb' e b'ab'el vinac unin tzeyac' eb' d'ayin. \v 30 Icha chi' tz'ajpax noc' b'ab'el yune' noc' e vacax yed' noc' e calnel. Scan uqueoc c'ual noc' yed' snun, axo d'a svajxaquil c'ual yalji noc', tzeyac'an noc' d'ayin. \p \v 31 Vic eyaj a ex tic. Yuj chi' man̈ e chi' schib'ejal noc' noc' milb'ilcham yuj noc' c'ultaquil noc', palta a d'a noc' tz'i' tzeyac' noc'. \c 23 \s1 Ley yuj tas tz'aj sb'o oval \p \v 1 Man̈ eyal esal lolonel d'a spatic eb' eyetanimail. Man̈ junn̈ejoc tzeyutej e b'a yed' junoc mach chuc spensar yic tzeyac'anoch e b'a testigoal d'a tas man̈ yeloc. \p \v 2 Man̈ eyac'och e b'a yed' eb' sc'ulan chucal. Man̈ eyac'och e b'a testigoal d'a es yed' eb' anima sc'ulan chucal. \v 3 Vach'chom meb'a' junoc anima, palta tato ay smul, man̈ eyac' och e b'a yed'oc. \p \v 4 Tato a junoc vin̈ ayoch ajc'olal d'ayex ay junoc noc' svacax, ma noc' sb'uru satnacb'ati, tz'ilchaj noc' eyuuj, iq'uecb'at noc' d'a vin̈. \v 5 Yovalil tzex colvaj d'a mach schichonoch sc'ol d'ayex. Tato tzeyila' to stelvi noc' sb'uru d'a yalan̈ yicatz, tzeyic'q'ue vaan noc' yed'oc. \p \v 6 Tato ay junoc anima meb'a' snib'ej sch'olb'itaj yaj yoval, man̈ e tenec' d'ay. \v 7 Man̈ e cha junoc esal lolonel d'a spatic junoc anima. Man̈ eyac'och chamel d'a yib'an̈ junoc anima malaj smul, yujto a in ol vac' spac d'a mach icha chi' sc'ulej. \p \v 8 Man̈ e cha q'uen tumin d'a elc'altac yic tze b'oan yaj junoc oval, yujto a yuj q'uen tumin chi' tzeyac' musansatil e b'a, tze q'uexancan tas tojol d'a tas man̈ tojoloc. \p \v 9 Man̈ eyixtej anima ch'oc chon̈ab'il, yujto a ex tic najtil ix ex ec' d'a ch'oc chon̈ab'il d'a Egipto. Eyojtacxo syaelal tz'utaj anima d'a ch'oc chon̈ab'il. \s1 Yovalil scan lum luum junoc ab'il \p \v 10 Vaque' ab'il tzex munlaj d'a sat lum luum, tze molanq'ue sat tas tzeyavej. \v 11 Axo d'a yuquil ab'il, tzeyactancan luum. A jantacto tastac sq'uib'q'ue d'a sat luum, yicxo eb' meb'a' ayec' d'a yol e chon̈ab' chi' yed' noc' c'ultaquil noc'. Vach'chom te' eyuva ma te' eyolivo, man̈xo e mesa'. \p \v 12 Vaque' c'ualn̈ej tzex munlaji, axo d'a yuquil c'ual tzeyic'an eyip. Yed' pax noc' e vacax, noc' e b'uru yed' eb' e checab' tz'alji d'a yol e cuenta yed' eb' ch'oc chon̈ab'il smunlaj eyed'oc syic'pax yip. \p \v 13 C'anab'ajejec masanil tas ix val tic d'ayex. Man̈ eyal e b'a d'a juntzan̈ comon dios, man̈ e locpax sb'i. \s1 Oxe' nivac q'uin̈ \r (Ex 34.18-26; Dt 16.1-17) \p \v 14 Oxel tzeyac'och q'uin̈ d'a yol junjun ab'il yic tzin eyic'anchaan̈. \v 15 A d'a uj Abib tzeyac'och sq'uin̈al ixim pan malaj yich, icha ix vutej valan d'ayex. D'a uque' c'ual tze va ixim pan malaj yich, yujto a d'a jun uj chi' ix ex elta d'a Egipto. Malajocab' junoc mach sja d'a vichan̈ tato malaj jab'oc yofrenda yed'nac. \p \v 16 Tzeyac'anpaxoch q'uin̈ ayic tz'elul sb'ab'el sat tas tzeyavej. An̈eja' tzeyac'anpaxoch junxo q'uin̈ ayic slajvicanq'ue masanil sat tastac tzeyavej chi'. \p \v 17 A in Jehová e Yajalil in tic svala' to a d'a oxe' q'uin̈ chi' yovalil sjavi masanil eb' vin̈ vinac d'a vichan̈. \p \v 18 Ayic tzeyac'an noc' noc' silab'il d'ayin, man̈ eyac'laj schiq'uil noc' yed' ixim pan ayb'at yich. Man̈ e sic'b'at xepual noc' silab' chi' d'a junocxo c'ual. \p \v 19 A val sb'ab'el sat eyavb'en vach' tz'el d'a sat lum luum, a' tzeyic'b'at d'a in cajnub', a in Jehová e Diosal in svala'. \p Man̈ e tz'an̈ noc' yunetac chiva d'a scal yal yim snun. \s1 Jun yángel Jehová \p \v 20 Ol in checb'at jun vángel d'a eyichan̈ yic vach' tzex tan̈vaj yuj d'a yoltac b'e, ol ex yic'anb'at d'a jun lugar b'aj vach'xo yaj vuuj, b'aj ol ex ajoc. \v 21 Scham val eyilani, man̈ e pitej e b'a d'ay, palta tze c'anab'ajej tas syala'. Ichato a' ol munlaj in q'uexuloc, man̈ ol ex yac'laj nivanc'olal tato man̈ ol e c'anab'ajej d'ay. \v 22 Tato tze c'anab'ajej d'ay, tze c'ulan tas syal d'a in q'uexuloc, ol in och ajc'olal d'a mach ayoch ajc'olal d'ayex. Ol in och tec'tec' d'a yichan̈ mach sgana stec'b'ej sb'a d'a eyichan̈. \v 23 A jun vángel chi' ol b'ab'laj d'a eyichan̈. Ol ex yic'anb'at d'a sat lum sluum eb' amorreo, eb' hitita, eb' ferezeo, eb' cananeo, eb' heveo yed' eb' jebuseo. Juneln̈ej ol in satcanel eb'. \v 24 Man̈ ex em n̈ojan d'a yichan̈ sdiosal juntzan̈ chon̈ab' chi'. Man̈ ex empax cuman d'ay, man̈ e b'eyb'alej sb'eyb'al eb' chon̈ab' chi' d'a eyic'anchaan̈ sdiosal eb'. A tas smoj tze c'ulej, to tze mac'poj sdiosal eb' chi' yed' masanil q'uen q'ueen ayoch d'ay. \v 25 A inn̈ej Jehová e Diosal in b'aj tzeyaq'uem e b'a. Tato icha chi' tzeyutej e b'a, ol vac' tas tze va'a yed' tas tzeyuq'uej. Najat pax ol viq'uel ilya d'a e cal. \v 26 Najat pax ol vutoc e q'uinal. A d'a yol junjun e chon̈ab'il chi', malaj junoc ix ix ton̈ej ol el yune', man̈ junoc eb' ix to man̈ ol unevoc. \p \v 27 Ol vac' xivq'ue sc'ol eb' anima tzex chacani. Ol vac' somchaj spensar eb' chon̈ab' tzeyac' oval yed'oc yed' masanil eb' ayoch ajc'olal d'ayex, ol el lemnaj eb' d'ayex. \v 28 Ol vac' somchaj sc'ol eb' eyajc'ool yuj xivelal ayic manto ex c'ochlaj, yuj chi' ol el lemnaj eb' heveo, eb' cananeo yed' pax eb' hitita d'ayex. \p \v 29 Man̈ junocn̈ej ab'il ol aj vic'anel eb' d'a eyichan̈, yic vach' max ixtaxb'at lum luum yic man̈ ol te q'uib'pax sb'isul noc' c'ultaquil noc' tz'ac'an chucal d'ayex. \v 30 C'ojanc'olaln̈ej ol aj vic'anel eb' anima chi' d'a sat luum, masanto ayic ol q'uib' e b'isul, yic tze macan lum masanil. \v 31 Toxo ix vac'canem stz'acan̈il b'aj ol ec' lum e luum chi'. Schael yich b'aj ay a' Chacchac Mar, masanto sc'och d'a a' Éufrates, sb'atxon̈ej d'a a' mar Mediterráneo, masanto d'a taquin̈ luum. Ol vac'anoch eb' cajan d'a sat luum chi' d'a yol e c'ab'. A exxo ol e pechel eb' d'a sat luum chi'. \p \v 32 Man̈ val e b'o junoc e trato yed' eb', man̈ ex ochpax ejmelal d'a sdiosal eb'. \v 33 Man̈xo pax e chacan eb' d'a yol e chon̈ab', yic vach' max ex scuchb'ej eb' e c'ulan chucal d'ayin. Tato tzeyaq'uem e b'a d'a sdiosal eb' chi', a ex val tzeyixtejb'at e b'a syal chi', xchi Jehová d'a vin̈aj Moisés chi'. \c 24 \s1 Strato Jehová yed' chon̈ab' Israel \p \v 1 Ix yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés chi' icha tic: \p —Tzach q'ueta d'a lum vitz b'aj ayinec' tic yed' vin̈aj Aarón, vin̈aj Nadab yed' vin̈aj Abiú yed' pax 70-oc eb' yichamtac vinaquil e chon̈ab'. A eb' chi' najatto scan eb' yaq'uem sb'a d'ayin. \v 2 A achxon̈ej syal a q'ueul d'a in tz'ey, axo pax eb' vin̈ chi', max yal-laj sq'ueta eb' vin̈ yed' pax eb' chon̈ab' max yal-laj sq'ueta eb' ed'oc, xchi d'a vin̈. \p \v 3 Ix lajvi chi', ix emixta vin̈aj Moisés chi', ix yalan vin̈ d'a eb' anima tas leyal ix yac' Jehová yed' tas ix yutej yalani. Axo masanil eb' anima chi', junn̈ej ix aj stac'vi eb'. \p —Masanil tas ix yal Jehová chi', ol co c'anab'ajej, xchi eb'. \p \v 4 Ix lajvi chi', ix stz'ib'an vin̈aj Moisés masanil tas ix yal Jehová. Axo ix sacb'inaj d'a junxo c'u, ix q'ue vaan vin̈, ix sb'oan jun altar vin̈ d'a yich vitz chi', ix yac'anq'ue lin̈an lajchave' q'uen q'ueen vin̈. A junjun q'uen q'ueen chi', junjun macan̈ yin̈tilal Israel sch'ox q'ueen. \v 5 D'a elan̈chamel ix schecan juntzan̈ eb' vin̈ quelemtac vinac vin̈aj Moisés chi' yic smilan noc' toro eb' silab'oc yic stz'a d'a smasanil yed' juntzan̈xo silab' yic sch'oxan sjunc'olal eb' yed' Jehová. \v 6 Axo vin̈aj Moisés chi' ix chaan nan̈al schiq'uil noc', ix yac'anem vin̈ d'a yol juntzan̈ yed'tal, axo nan̈alxo, ix stzicanoch vin̈ d'a altar chi'. \v 7 Ix yic'anq'ue vin̈ b'aj tz'ib'ab'il strato Dios, ix yavtan vin̈ d'a scal eb' chon̈ab'. Ix lajvi yavtan vin̈, ix yalan eb' chon̈ab' chi' icha tic: \p —Masanil tas syal Jehová, ol co c'anab'ajej, xchi eb'. \p \v 8 Ix lajvi chi', ix yic'ancot schiq'uil noc' vin̈, aton ix yac'canem vin̈ d'a yol juntzan̈ yed'tal chi', ix stzicanb'at vin̈ d'a yib'an̈ eb' anima chi'. Ix yalan vin̈ icha tic: \p —A jun chic' tic sch'oxani to tz'ochcan yopisio jun strato Jehová ix sb'o qued'oc tic, aton masanil tas ix yal d'ayon̈, xchi vin̈. \p \v 9 Ix lajvi chi', ix q'uex vin̈ d'a lum vitzal Sinaí chi'. Ajun vin̈aj Aarón, vin̈aj Nadab, vin̈aj Abiú yed' pax 70 eb' yichamtac vinaquil chon̈ab' ix q'ue yed' vin̈. \v 10 Ata' ix yil sDiosal eb' vin̈. A d'a yalan̈ yoc, toxon̈ej scopopi icha q'uen zafiro te vach' yilji, icha syaxil satchaan̈. \v 11 Malaj tas ix utaj eb' vin̈ yuj yipalil Dios. Ix yil Dios eb' vin̈, ix va eb' vin̈, ix yuc'an a' eb' vin̈ d'a yichan̈. \s1 A vin̈aj Moisés d'a sjolom lum vitzal Sinaí \p \v 12 Ix yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés chi' icha tic: \p —Q'uean̈cot d'a jolom vitz b'aj ayinec' tic, tza tan̈van ta', ata' ol vac' chab' q'uen q'ueen d'ayach, aton q'uen b'aj tz'ib'ab'iloch juntzan̈ checnab'il vuuj, yic tz'och e c'ayb'ub'aloc, xchi d'a vin̈. \p \v 13 Ix q'ue vin̈aj Moisés d'a lum vitz chi' yed' vin̈aj Josué vin̈ scolvaj yed' vin̈. \v 14 Ayic manto b'atlaj vin̈, ix yalan vin̈ d'a eb' yichamtac vinaquil chon̈ab' chi': \p —Canan̈ec d'a tic masanto ol on̈ emxuloc. Ayec' vin̈aj Aarón yed' vin̈aj Hur eyed'oc. Tato ay tas e gana sb'oi, a eb' vin̈ tic ol b'oan d'ayex, xchi vin̈aj Moisés chi'. \p \v 15 Ix lajvi chi', ix q'ue eb' vin̈ schavan̈il. D'a elan̈chamel ix och moynaj jun asun d'a lum vitz chi'. \v 16 Axo stziquiquial Jehová ix javi d'a yib'an̈ lum vitzal Sinaí chi', vaque' val c'ual ix och oyan asun d'a luum. Axo d'a yuquil c'ual ix avtajq'ue vin̈aj Moisés yuj Jehová d'a scal asun chi'. \v 17 Ix sch'ox sb'a stziquiquial Jehová d'a scal jun asun d'a lum vitz chi', d'a yichan̈ eb' chon̈ab'. A stziquiquial chi', lajan yilji icha junoc c'ac' te ov stz'ab'at smasanil yuuj. \v 18 Ix lajvi chi', ix b'at vin̈aj Moisés d'a scal jun asun chi'. Ix q'ue vin̈ d'a slajvub'alxo sjolom lum vitz chi'. 40 c'ual yed' 40 ac'val ix can vin̈ ta'. \c 25 \s1 Ofrenda tz'ac'ji yuj scajnub' Dios \r (Ex 35.4-9) \p \v 1 Ix yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés chi' icha tic: \p \v 2 Al d'a eb' etisraelal to syac' junoc ofrenda eb' d'ayin. A jun ofrenda chi', tz'ic'jichaan̈ d'a scal eb' to tz'el val d'a sc'ol yac'ani. \v 3 A tastac ol ic'chajq'ue vaan chi', aton juntzan̈ tic: Q'uen oro, q'uen plata, q'uen bronce, \v 4 an̈ ch'al q'uic'mutz'inac, an̈ ch'al yaxmaquinac, an̈ chac ch'al, an̈ ch'al lino yelxo val vach', xil noc' chiva ch'alb'il, \v 5 stz'umal noc' ch'ac calnel uc'nac yed' chacchac, noc' tz'uum te' lab'ab'i, pax te' acacia, \v 6 aceite sc'anji d'a candil, perfume, yaceiteal sat te' olivo sc'anji ayic sic'chajcanoch junoc mach, ma junoc tas vicoc, incienso suc'uq'ui sjab', \v 7 q'uen cornalina yed' juntzan̈xo q'uen q'ueen te vach' yilji tz'och d'a c'apac schaleca vin̈ sat sacerdote yed' d'a c'apac ayoch d'a sn̈i' sc'ol spichul vin̈. \v 8 Tze b'oan junoc in cajnub', yic vach' tzin cajnaj d'a e cal. \v 9 Palta a b'aj ol in ec' cajan chi' yed' masanil tastac ol c'anchaj d'a yool, yovalil ol e b'o icha val yaj yechel ol in ch'ox d'ayach. \s1 Te' scaxail strato Jehová \r (Ex 37.1-9) \p \v 10 B'oocab' junoc caxa, a te' acacia tz'och d'ay. Jun metro yed' 10 centímetro tz'aj sc'atul, 70 centímetro tz'aj sat, 70 centímetro pax tz'aj schaan̈il. \v 11 Tz'och q'uen oro te vach' d'a yool yed' d'a spatic, tz'och q'uen d'a stitac d'a yib'an̈ b'aj tzalanq'uei. \v 12 Sb'opax chan̈eoc q'uen argolla nab'a oro, tz'och d'a yoc schan̈il, chab' d'a junjun pac'an̈. \v 13 Sb'ochajpaxoch sb'achlab'il. A te' acacia tz'ochi, tz'ochpax q'uen oro d'a spatic te'. \v 14 Tz'ecchajec' te' d'a yol juntzan̈ q'uen argolla tz'och d'a spac'ultac te' caxa chi', aton yed' juntzan̈ te' chi' syal sb'achjiq'ue te' caxa chi'. \v 15 Scan te' d'a yol q'uen argolla ayoch d'a te' caxa chi', maxtzac ic'chajel-laj te'. \v 16 A d'a yol te' caxa chi' tzac'canem q'uen q'ueen b'aj ayoch in trato ol vac' d'ayach. \p \v 17 Sb'ochajpax smacul te' caxa chi'. Aton d'a smacul te' chi' stzicjiec' chic' yic tz'ac'ji tup mul. A q'uen oro te vach' tz'och d'ay, jun metro yed' 10 centímetro tz'aj sc'atul, 70 centímetro tz'aj sat. \v 18 Axo d'a chab' stitac jun smacul chi', tz'och junjun yechel querubín, nab'a oro tz'aji, stenjib'o d'a q'uen martillo. \v 19 A jun smacul chi' yed' juntzan̈ yechel querubín chi', junn̈ej tz'aji. Junjun juntzan̈ querubín chi' scan d'a junjun sti' jun smacul chi'. \v 20 D'an̈d'umb'a tz'aj juntzan̈ querubín chi', tz'em q'uelan d'a yib'an̈ jun smacul te' caxa chi'. Axo sc'axil, syil-laj sb'a sn̈i' d'a yib'an̈ smacul chi'. \v 21 A q'uen q'ueen b'aj ayoch in trato ol vac' chi' d'ayach, a d'a yol te' caxa chi' ol ac'canem q'ueen, ichato chi' tzac'anoch smacul te' chi'. \v 22 A d'a scal juntzan̈ yechel querubín ay d'a yib'an̈ smacul te' caxa chi', ata' ol in ch'ox in b'a d'ayach, ol vac' ojtaquejel smasanil checnab'il ol vac' a c'anab'ajej yed' eb' etisraelal. \s1 A smexail ixim pan tz'och d'a yichan̈ Dios \r (Ex 37.10-16) \p \v 23 Sb'ochajpax junoc te' mexa, a te' acacia b'aj sb'o te'. 90 centímetro tz'aj sc'atul, 45 tz'aj sat, 65 tz'aj steel. \v 24 Tz'och q'uen oro d'a te', sb'opax junoc nab'a oro tz'ec' oyan d'a spatic te' yoc schan̈il. \v 25 Sb'opaxq'ue stitac te', tz'ec' oyan d'a yib'an̈, uque' centímetro sq'uei, tz'och q'uen oro d'ay. \v 26 Sb'opax chan̈eoc argolla nab'a oro tz'och d'a schiquintac schan̈il. \v 27 A d'a slac'anil b'aj ayem stitac chi', ata' tz'och juntzan̈ q'uen argolla chi'. A d'a yol q'uen argolla chi' tz'ec' sb'achlab'il te', yic syal yic'chajb'at te' mexa chi'. \v 28 A te' sb'achlab'il te' mexa chi', a d'a te' acacia b'aj sb'o te', tz'ochpax q'uen oro d'a te'. \v 29 Sb'opax plato, nivac cuchara, xalu yed' uc'ab' b'aj schaji ofrenda a' yaji. Nab'a oro tz'och d'a juntzan̈ tic smasanil. \v 30 Sb'ojiem jun mexa chi' d'a vichan̈, tz'em ixim pan vic yaj d'a yib'an̈. \s1 Sb'achnub'al candil nab'a oro \r (Ex 37.17-24) \p \v 31 Sb'ochajpax junoc sb'achnub'al candil, nab'a oro tz'aji. A d'a q'uen martillo stenchaj b'o'oc. A sc'ojnub' b'aj tz'em b'achan yed' ste'al yed' pax scopail, icha sfloral tz'ajochi, junn̈ej yaman tz'aji. \v 32 A d'a stz'eytac, oxox sc'ab' tz'elta. \v 33 A d'a junjun sc'ab' tz'elta d'a jun ste'al chi', yovalil ay oxe' sfloral icha sfloral te' almendro. \v 34 An̈eja' d'a jun ste'al chi', ay chan̈e' sfloral icha sfloral te' almendro chi'. \v 35 A d'a yalan̈ b'aj ayelta junjun sc'ab' chi', scan junjun sfloral. \v 36 A juntzan̈ sfloral yed' sc'ab' chi', junn̈ej tz'aj yed' jun sb'achnub'al chi', nab'a oro tz'aji, stenjib'o d'a q'uen martillo. \v 37 Sb'ochajpax uque' candil, tz'ac'chajem d'a yed'tal yic syac' saquilq'uinal d'a yichan̈. \v 38 A q'uen syamlab'il b'aj tz'ic'chajel stan̈il c'apac b'aj tz'och sc'ac'al yed' q'uen splatoal, nab'a oro tz'aji. \v 39 Tz'och oxeoc arroba oro d'a jun b'achnub' candil chi' yed' syamc'ab'il. \v 40 Scham val ilani to icha yaj yechel tzin ch'ox d'ayach d'a jolom vitz tic, icha chi' tz'aj sb'oi. \c 26 \s1 A scajnub' Dios \r (Ex 36.8-38) \p \v 1 Tza b'oanpax in cajnub' d'a lajun̈eoc jen̈an c'apac c'apac nab'a lino b'ayb'il te vach'. Sb'ojioch yechel querubín d'a c'apac yuj junoc mach jelan sb'oani. A d'a an̈ ch'al q'uic'mutz'inac, an̈ ch'al yaxmaquinac yed' d'a an̈ chac ch'al sb'ojioch yechel querubín chi'. \v 2 Masanil juntzan̈ c'apac chi', lajan tz'aji: 12 metro yed' nan̈alxo tz'aj steel, chab' metro tz'aj sat. \v 3 Slajvi chi' stz'ischaj syam sb'a oyeoc jen̈an c'apac, junxon̈ej tz'aji. An̈eja' icha chi' tz'ajpax oyexo c'apac chi'. Chab' jen̈an tz'ajcan c'apac. \v 4 Tz'ochpax xoyjab' ch'al q'uic'mutz'inac syamnub'oc d'a jun pac'an̈oc sti' jun jen̈an c'apac b'ab'el. An̈eja' icha chi' tz'ajpax junxo jen̈an c'apac schab'il chi'. \v 5 A d'a c'apac b'ab'el jen̈an yed' pax d'a c'apac schab'il, yovalil sb'ochajoch xoyjab' 50-oc juntzan̈ ch'al q'uic'mutz'inac chi', yic vach' junxon̈ej tz'aj schalan sb'a c'apac schab'il. \v 6 Sb'opax 50-oc syamnub'al nab'a oro, yic syal syamlan sb'a c'apac schab'il jen̈an, icha chi' tz'aj sb'oel junoc jen̈an tz'och d'a yib'an̈ in cajnub'. \v 7 Sb'ochajpax uxluche'oc jen̈an xil noc' chiva jalb'il yic sb'at d'a yib'an̈ c'apac ayoch d'a yib'an̈ in cajnub' chi'. \p \v 8 Masanil juntzan̈ chi', lajann̈ej tz'aji, 13 metro yed' nan̈alxo tz'aj steel, axo sat chab' metro tz'aji. \v 9 Slajvi chi', stz'ischaj syam sb'a oyeoc jen̈an, junn̈ej jen̈an tz'ajcani. Stz'ischajpax syam sb'a vaquexo jen̈an chi'. A jun svaquil jen̈an, nan̈al spacchajemta d'a yichan̈ mantiado chi'. \v 10 Sb'ochajoch xoyjab' 50-oc syamnub'al d'a jun pac'an̈oc stitac jun b'ab'el jen̈an, tz'ochpax 50-oc syamnub'al d'a jun pac'an̈oc sti' d'a jun schab'il jen̈an. \v 11 Sb'opax 50-oc syamnub'al nab'a bronce, yic syal syamlan sb'a schab'il jen̈an, yic junxon̈ej jen̈an tz'ajcani. \v 12 Yujto uxluche' jen̈an yaj xil noc' chiva chi', yuj chi' ayto nan̈alxo jen̈an tz'emcan pacan d'a spatic yed' d'a yichan̈. \v 13 A jun chi', ec'to jun metro steel d'a yichan̈ c'apac yalan̈, nan̈al metro ec'to d'a junjun stitac, yic smuschaj stitac c'apac aycan d'a yalan̈ chi'. \v 14 Sb'ojipax stz'umal noc' calnel uc'nac d'a chacchac, yic sq'ue d'a yib'an̈ jun jen̈an xil noc' chiva chi' yed' junocxo macan̈ tz'uum te' lab'ab'i yic tz'och d'a yib'an̈ jun chi'. \p \v 15 Sb'ochajpax juntzan̈ te' marco yic tz'och d'a spatic in cajnub', lin̈an tz'ajoch junjun te'. Masanil te', a te' acacia b'aj tz'elta te'. \v 16 Nan̈al yoil metro tz'aj steel junjun te', 65 centímetro tz'aj sat te'. \v 17 Scan chab'chab'oc yoc te' b'aj tz'em lin̈an. Lajann̈ej tz'ajcan scal. Icha chi' tz'aj te' tz'och d'a spatic in cajnub' chi' smasanil. \v 18 Ayic sb'oel te' chi', 20 te' tz'och d'a stojolal sur, \v 19 sb'ojiem 40 sb'achnub' yich te' nab'a plata tz'aji, chab'chab' tz'ajcan d'a yalan̈ junjun te', junjun d'a junjun yoc te'. \v 20 Icha chi' tz'ajpax junxo pac'an̈ d'a stojolal norte, 20 pax te' sb'ojiochi. \v 21 An̈eja' 40 sb'achnub' yich te' sb'oji, nab'a plata tz'aji, chab'chab' tz'emcan d'a yich junjun te'. \v 22 Axo d'a junxo pac'an̈ yol schiquin d'a stojolal b'aj tz'em c'u, vaque' te' sb'ojiochi. \v 23 Sb'opax chab'ocxo te', junjun te' tz'och d'a junjun yesquinail jun pac'an̈ chi'. \v 24 A chab' te' marco chi', nub'ub'i tz'aj te', d'a yich masanto sq'uec'och b'aj syil-laj sb'a yuj junoc argolla, aton te' chi' tz'och d'a chab' yesquinail d'a jun pac'an̈ chi'. \v 25 A yuj chab'xo te' chi', vajxaque' tz'aj te' marco chi' d'a smasanil yed' 16 sb'achnub' yich te'. Chab'chab' sb'achnub' yich junjun te'. \v 26 Sb'ochajpax oyeoc te' regla tz'och d'a spatic te' marco d'a junoc pac'an̈ in cajnub'. A te' acacia sb'ochaj reglail chi'. \v 27 Sb'ochajpax oyeoc te' tz'och d'a junxo pac'an̈. An̈ejtona' sb'ochaj oyeoc te' tz'och d'a jun pac'an̈ d'a spatic, d'a stojolal b'aj tz'em c'u. \v 28 A te' regla tz'ec' d'a snan̈al te' marco chi', sb'at te' d'a jun schiquin masanto sc'axpajec'c'och te' d'a junxo schiquin. \v 29 Slajvi chi', tz'och q'uen oro d'a spatictac te' marco chi', tz'ochpax q'uen argolla nab'a oro b'aj tz'ec' te' regla chi'. Tz'ochpax q'uen oro d'a te' regla chi'. \v 30 Sb'ochajq'ue in cajnub' icha yaj yechel tzin ch'ox d'ayach d'a jolom vitz tic. \v 31 Sb'ochajpax junoc c'apac cortina nab'a lino b'ayb'il. Sb'ojioch yechel querubín d'a c'apac yuj junoc mach jelan sb'oani. A d'a an̈ q'uic'mutz'inac ch'al, an̈ ch'al yaxmaquinac yed' pax an̈ chac ch'al sb'ojioch yechel querubín chi'. \v 32 Slajvi chi', sq'ue locan c'apac d'a chan̈e' te' oy ayq'ue q'uen gancho nab'a oro d'a schon. A te' oy chi' a te' acacia, yovalil tz'ochpax q'uen oro d'a spatic te', tz'empax te' d'a yib'an̈ chan̈e' sb'achnub' yich nab'a plata. \v 33 A jun c'apac cortina chi' smacan snan̈al jun lugar scuch Vic Yaji yed' junxo lugar scuch A Inn̈ej Ay Vico'. Sq'ue locan c'apac d'a yalan̈ b'aj ayoch q'uen syamnub'al nab'a oro ayoch d'a yib'an̈, axo d'a spaticoch c'apac cortina chi' tz'ac'chajoch te' scaxail trato. \v 34 Slajvi chi', tza macan te' scaxail trato yed' smacul, tz'ochcan te' d'a jun lugar scuch A Inn̈ej Ay Vico'. \v 35 A d'a yichan̈elta c'apac cortina chi', a d'a co vach' scan te' mexa yic ixim pan. Axo pax d'a co q'uexan̈ scan jun b'achnub' candil, q'uelc'umb'a tz'aj yed' te' mexa chi'. \p \v 36 Axo d'a sti' in cajnub' chi', ata' sb'ojioch junoc c'apac cortina nab'a lino b'ayb'il. Yed' an̈ q'uic'mutz'inac ch'al, an̈ ch'al yaxmaquinac, an̈ chac ch'al sb'ochaj yelvanub' yuj junoc jelan sb'oani. \v 37 Sb'opax oye' te' oy d'a te' acacia, tz'och q'uen oro d'a spatic te'. An̈ejtona' tz'ochpax q'uen gancho nab'a oro d'a schon te' yic vach' sq'ue locan c'apac cortina chi'. Sb'ojipaxem oye' b'achnub' yich nab'a bronce b'aj tz'em te' oy chi'. \c 27 \s1 Jun altar nab'a bronce \r (Ex 38.1-7) \p \v 1 Sb'ochajpax junoc altar d'a te' chemte' nab'a acacia, lajann̈ej tz'aj yechel schan̈il pac'an̈. Chab' metro yed' 25 centímetro tz'aj junjun pac'an̈, jun metro yed' 25 centímetro tz'aj schaan̈il. \v 2 Sb'ochajq'ue junjun sch'aac d'a junjun schiquintac. A juntzan̈ sch'aac chi' yaman tz'aj yed' jun altar chi', spichchaj te' d'a q'uen bronce. \v 3 Masanil jantac syamc'ab'il altar chi', nab'a bronceocabi: Aton yed'tal b'aj tz'ic'chajel q'uen tic'aq'uil taan̈, q'uen pala, q'uen nivac uc'ab', q'uen tenedor yed' pax yed'tal b'aj tz'em te tzac'ac'. \v 4 Sb'opax junoc q'uen malla nab'a bronce, tz'ochpax junjun argolla bronce d'a junjun yesquinail q'ueen. \v 5 Tz'elc'och q'uen yesquinail chi' d'a spatictac jun altar chi' d'a yalan̈ jun oyanoch d'a stitac. A q'uen malla chi', d'a snan̈al jun altar chi' sb'ojiem q'ueen. \v 6 Sb'opax juntzan̈oc sb'achlab'il jun altar chi'. A te' acacia tz'ochi, tz'ochpax bronce d'a spatic te'. \v 7 A te' sb'achlab'il chi', yovalil tz'ec' te' d'a yol q'uen argolla ayoch d'a schab'il pac'an̈ yic vach' sb'achjib'ati. \v 8 A jun altar chi', olan tz'ajcan yool, icha yechel ix in ch'ox d'ayach d'a jolom vitz tic. \s1 A yamaq'uil scajnub' Dios \r (Ex 38.9-20) \p \v 9 Sb'ochajpax c'apac cortina lino te vach' b'ayb'il, yic tz'och oyan smaculoc yamaq'uil ay d'a spatictac in cajnub' chi'. A d'a jun pac'an̈ d'a stojolal sur, 45 metro tz'ajb'at d'in̈an c'apac cortina chi'. \v 10 Tz'och 20 te' oy, 20 pax sb'achnub'al yich nab'a bronce, axo d'a schon junjun te' oy chi', tz'em jun q'uen nab'a plata ayoch juntzan̈ argolla d'ay. \v 11 Icha pax chi' d'a stojolal norte, yovalil tz'ochpax c'apac cortina d'a sc'atul chi' smasanil. 45 metro tz'aji, 20 pax te' yoyal tz'ochi yed' 20 sb'achnub'al yich nab'a bronce, tz'em jun q'uen nab'a plata, ayoch juntzan̈ argolla d'ay d'a schon junjun te' oy chi'. \v 12 Axo d'a stojolal b'aj tz'em c'u, a c'apac cortina tz'och d'ay, 22 metro yed' nan̈alxo tz'aj sat yed' lajun̈e' yoyal yed' pax lajun̈e' sb'achnub'al yich. \v 13 Axo pax d'a stojolal b'aj sjavi c'u d'a jun amac' chi', 22 metro yed' nan̈alxo sat. Tz'ochpax c'apac cortina d'ay. \v 14 A d'a jun pac'an̈ sti' amac' chi', ay uque' metro c'apac cortina tz'ochi yed' oxe' yoyal yed' pax oxe' sb'achnub'al yich. \v 15 An̈eja' d'a junxo pac'an̈ sti', ay pax uque' metro c'apac cortina tz'ochi, ay oxe' oy yed' oxe' sb'achnub'al yich. \v 16 Axo d'a sti' amac' chi', ata' sb'ojioch junoc c'apac cortina nab'a lino b'ayb'il, nan̈al sb'alun̈il metro sat c'apac. Sb'oji yelvanub' c'apac yuj junoc jelan sb'oani. A d'a an̈ q'uic'mutz'inac ch'al, an̈ ch'al yaxmaquinac, an̈ chac ch'al sb'ochaj yelvanub' chi'. \v 17 Masanil te' oy d'a spatic yichan̈ amac' chi', tz'em q'uen q'ueen nab'a plata ayoch argolla d'ay d'a schon te'. Axo pax sb'achnub'al yich te', nab'a bronce. \v 18 A jun amac' chi', 45 metro sc'atul, 22 metro yed' nan̈alxo sat, lajann̈ej schapac'an̈il. Axo pax c'apac cortina ayq'ue d'a chaan̈, chab' metro yed' 25 centímetro steel c'apac. A c'apac cortina chi', aton lino vach' b'ayb'il. Axo sb'achnub' yich te oy chi', nab'a bronce. \v 19 Masanil yestacail in cajnub' chi' yed' estaca ayoch d'a amac' chi', nab'a bronce tz'aji. \s1 Aceite yic candil \r (Lv 24.1-4) \p \v 20 Al d'a eb' etisraelal to syic'cot aceite eb', aton aceite vach' tz'el d'a sat te' olivo, yic vach' ayn̈ej yaceiteal juntzan̈ candil. \v 21 A vin̈aj Aarón yed' eb' yuninal ayoch d'a yib'an̈ sb'oanoch sc'ac'al candil chi', yic vach' copanel sc'ac'al d'a vichan̈ tz'ec' ac'val d'a yol mantiado b'aj tzin ch'ox in b'a d'a yichan̈elta c'apac cortina ayoch yen̈uloc te' scaxail in trato. A jun tic, juneln̈ej ley tz'ajcan d'a e cal a ex israel ex tic yed' pax d'a eb' eyin̈tilal. \c 28 \s1 A spichul eb' sacerdote \r (Ex 39.1-31) \p \v 1 Ix yalanpax Jehová icha tic: Avtej vin̈ uc'tac aj Aarón yed' eb' yuninal, aton vin̈aj Nadab, vin̈aj Abiú, vin̈aj Eleazar yed' vin̈aj Itamar. Tza siq'uel eb' vin̈ d'a scal eb' etisraelal, yic vach' tz'och eb' vin̈ sacerdoteal d'ayin. \v 2 Sb'ochaj spichul vin̈ uc'tac aj Aarón. Aton junoc pichul yicn̈ej yopisio vin̈ yaji, yic vach' tz'aj yilji vin̈, yic scheclajpaxeli to nivan yelc'och vin̈. \v 3 Al d'a eb' te ay sjelanil, aton juntzan̈ eb' ix vac' sjelanil d'a b'o'oj c'apac, yic sb'oan spichul vin̈aj Aarón chi' eb', yic ol och vin̈ sacerdoteal d'ayin. \v 4 A juntzan̈ pichul sb'o chi', aton juntzan̈ tic: A c'apac smacul sn̈i' sc'ool yed' c'apac chaleca. Sb'opax jun pichul jucan yed' junxo pichul yelxo val te jucan ol och d'a yool, tz'och yelvanub'. Sb'opax sc'oxal sjolom sb'ac'chajochi yed' stzec'ul snan̈al. Yuj chi', b'ochajocab' pichul to yicn̈ej yopisio vin̈aj Aarón chi'. Sb'ochajpax spichul eb' yuninal vin̈ chi', yic vach' tz'och eb' d'a yopisio d'a sacerdoteal d'ayin. \v 5 Ayic sb'ochaj juntzan̈ pichul chi', tz'och an̈ lino b'ayb'il, yovalil tz'och q'uen oro icha ch'al d'a scal yed' lana chac ch'al. \p \v 6 A jun chaleca chi', a an̈ lino b'ayb'il sb'ochaj yuj junoc jelan sch'alvi, tz'och oro icha ch'al d'a scal yed' lana ch'al q'uic'mutz'inac, yaxmaquinac yed' chacchac. \v 7 Tz'ec' b'ac'an sc'ab' d'a sjolom sjen̈jab' yic syil-laj sb'a c'apac yichan̈ yed' c'apac spatic. \v 8 Sb'opax jun stzec'ul yic stzec'jioch jun chaleca chi', junn̈ej tz'aj yed'oc. A jun stzec'ul chi', a an̈ lino b'ayb'il b'aj sb'oji. Tz'och q'uen oro icha ch'al d'a scal yed' lana ch'al q'uic'mutz'inac, yaxmaquinac yed' chacchac. \p \v 9 Tzac' b'o chab'oc cotac pachan̈ q'uen cornalina te vach'. A d'a q'uen tz'och sb'i eb' yuninal vin̈aj Israel. \v 10 Stzolal tz'aj yochi icha ix aj yalji eb', vaque' tz'och d'a junjun q'ueen. \v 11 A mach tz'ac'anoch juntzan̈ b'i chi' d'a q'ueen, aton junoc toxonton smunlaj d'a b'o'oj q'ueen, te vach' tz'aj sb'oi. Icha yajoch sletrail junoc sello, icha val chi' tz'ajoch b'i chi' d'a q'ueen. \v 12 A d'a c'apac sjolom sjen̈jab' jun chaleca chi' tz'ac'jioch q'ueen. A yopisio juntzan̈ q'uen chi' yic snachajcot eb' yin̈tilal Israel. Icha chi' tz'aj yic'anec' sb'i eb' israel chi' vin̈aj Aarón d'a sjolom sjen̈jab' ayic tz'ochc'och vin̈ d'a vichan̈ yic tzin naancot eb'. \v 13 Sb'ochajpax chab' syamlab'il q'uen chi', nab'a oro tz'och d'ay. \v 14 Sb'ochajpax chab' cadena nab'a oro c'otzotzi tz'aj spach'uch'aji, tz'och d'a juntzan̈ syamlab'il chi'. \p \v 15 Axo c'apac yic sn̈i' sc'ool, tz'och yopisio yic snachajel tas in gana, lajan val tzutej icha val tz'aj sb'o chaleca chi'. A an̈ lino b'ayb'il tz'och d'ay, aton an̈ b'ob'il yuj junoc jelan sch'alvi. Tz'och q'uen oro icha ch'al d'a scal yed' lana ch'al q'uic'mutz'inac, yaxmaquinac yed' chacchac. \v 16 Cha pacan̈ tz'aji, lajann̈ej sat stitac schan̈il, 22 centímetro junjun stitac chi'. \v 17 Tz'och q'uen q'ueen te' vach' yilji d'a c'apac sn̈i' sc'ool chi', chan̈ tzol tz'ajoch q'ueen. A d'a b'ab'el tzol, tz'och junoc q'uen rubí, junoc q'uen crisólito yed' junoc q'uen esmeralda. \v 18 Axo d'a schab'il tzol, tz'och junoc q'uen granate, junoc q'uen zafiro yed' junoc q'uen jade. \v 19 Axo pax d'a yoxil tzol, tz'och junoc q'uen jacinto, junoc q'uen ágata yed' junoc q'uen amatista. \v 20 Axo pax d'a schan̈il tzol, tz'och junoc q'uen topacio, junoc q'uen cornalina yed' pax junoc q'uen jaspe. Masanil juntzan̈ q'ueen chi', oron̈ej syamlab'il tz'ochi. \v 21 Yovalil lajchave' juntzan̈ q'ueen chi' sb'oi, yujto lajchave' sb'i eb' yin̈tilal Israel. A d'a junjun q'uen q'ueen chi', ata' tz'och sb'i junjun macan̈ eb', icha yajoch sletrail junoc sello, icha val chi' tz'aj yoch b'i chi' d'a q'ueen. \p \v 22 A juntzan̈ q'uen cadena oro pach'uch'ab'il toxo ix b'inaji, aton q'uen tz'och yopisio d'a c'apac sn̈i' sc'ool. \v 23 Sb'ochajpax chab' argolla nab'a oro, tz'och d'a chab' schiquin c'apac sn̈i' sc'ol chi' d'a yib'an̈. \v 24 Tz'och q'uen cadena oro chi' schab'il d'a chab' argolla chi'. \v 25 Tz'och chab' sn̈i' q'uen cadena chi' d'a q'uen syamlab'il q'uen q'ueen ayoch d'a sjolom sjen̈jab' c'apac chaleca, yic scan c'apac sn̈i' sc'ol chi' d'a yichan̈. \v 26 Sb'opax chab' argolla nab'a oro, tz'och d'a chab' schiquin c'apac smacul sn̈i' sc'ol chi' d'a yalan̈, junn̈ej scan yed' jun chaleca chi'. \v 27 Sb'ochajpax chab' argolla oro, tz'och d'a sn̈itac c'apac tz'ec' d'a sjolom sjen̈jab' c'apac chaleca d'a yichan̈. Junn̈ej scan q'uen yed' b'aj tz'emc'och stz'isul sti' c'apac chi', palta d'a yib'an̈q'ueta b'aj tz'ec' stzec'ul snan̈al c'apac chaleca, aton jun tzec'ul te vach' yilji. \v 28 Icha chi' schalan sb'a q'uen argolla yic c'apac sn̈i' sc'ool yed' q'uen yic c'apac chaleca chi'. A junoc an̈ ch'al pach'uch'ab'il q'uic'mutz'inac tz'och sch'an̈aloc yic syam sb'a, yic vach' a c'apac sn̈i' sc'ol chi' scan d'a yib'an̈q'ueta stzec'ul snan̈al c'apac chaleca chi', yic max yactej sb'a c'apac. \v 29 Yuj chi', ayic tz'och vin̈aj Aarón chi' d'a yol in cajnub' d'a vichan̈ yed'nac sb'i eb' yin̈tilal Israel vin̈, yic tzin nacot eb' d'a masanil tiempo, yujto ayoch sb'i eb' d'a c'apac smacul sn̈i' sc'ool. A yopisio c'apac smacul sn̈i' sc'ol chi', yic tz'ojtacajeli tas snib'ej in c'ool. \v 30 Tzac'paxoch q'uen Urim yed' q'uen Tumim d'a yol c'apac smacul sn̈i' sc'ol chi', yuj chi' yed'nac q'ueen vin̈aj Aarón d'a sn̈i' sc'ool ayic tz'och vin̈ d'a vichan̈. Icha chi' tz'aj yic'anb'at juntzan̈ chi' vin̈ d'a vichan̈, yic syal snachajeli tas snib'ej in c'ool sc'ulej eb' etchon̈ab'. \fig Sc'ox vin sat sacerdote yed' q'uen q'ueen ayoch d'a sn̈i' sc'ol vin̈|src="HK076E.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Ex 28.30" \fig* \p \v 31 A junoc c'apac pichul jucan q'uic'mutz'inac, a tzac' b'ojoc, yic ol yac'och vin̈aj Aarón chi' d'a yol c'apac chaleca. \v 32 Scan yolanil d'a snan̈al b'aj sq'ue sjolom vin̈. A d'a stitac b'aj tz'olji sjaj c'apac chi', ata' tz'och junoc c'apac stz'uliloc sti', yic vach' max n̈ic'chaji. \v 33-34 A jun c'apac pichul jucan q'uic'mutz'inac chi', tz'och yelvanub' c'apac d'a masanil stitac d'a yoctac. Icha sat te' granado yilji yelvanub' c'apac stitac tz'och chi'. Sb'oji yelvanub' c'apac chi' d'a lana ch'al q'uic'mutz'inac yed' lana ch'al yaxmaquinac yed' pax lana ch'al chacchac. Tz'ochpax yunetac campana nab'a oro d'a scal yechel sat te' granado d'a smasanil stitac chi'. \v 35 Ayic tz'och vin̈aj Aarón d'a vichan̈ d'a in cajnub', yovalil ayoch jun c'apac chi' yuj vin̈ yic sc'an̈ juntzan̈ yunetac campana ayoch d'a stitac c'apac chi', ayic tz'och vin̈ yed' pax yic tz'elta vin̈, yic vach' max cham vin̈. \p \v 36 Tzac'an b'ojoc junoc q'uen oro jaylechinac yelvanub'oc, tz'och juntzan̈ lolonel tic d'a q'ueen, icha junoc sello: Yicn̈ej Jehová Yaji, xchi. \v 37 Tz'och jun q'uen oro jaylechinac chi' d'a snan̈al sat sc'ox vin̈aj Aarón chi', stzec'chajoch q'uen yed' junoc ch'al b'ayb'il q'uic'mutz'inac. \v 38 Yed'nacocab'n̈ej q'uen vin̈aj Aarón d'a snan̈al sat yic tzin cha yofrenda eb' etchon̈ab' syac' d'ayin a in Jehová in tic, vach'chom man̈ ichaoc d'a smojal syutej eb' yac'ani, palta yuj jun q'ueen chi', tzin cha yofrenda eb' chi'. \p \v 39 Tzac' b'ojoc junocxo c'apac pichul yelxo val te jucan. A lino vach' tz'och d'ay, lino pax junoc c'ox b'ayb'il sb'oi. An̈eja' c'apac tzec'ul, vach' tz'aj yochpax stz'ib'ul c'apac yuj junoc jelan stz'isani. \v 40 Tzac'pax b'ojoc spichul eb' yuninal vin̈aj Aarón chi', aton sjucan pichul eb', stzec'ul eb' yed' sc'ox eb'. Yic vach' yilji eb', yic nivan pax yelc'och eb'. \p \v 41 Icha chi' tzutej ac'anoch spichul vin̈ uc'tac aj Aarón chi' yed' eb' yuninal. Slajvi chi' tzac'anq'ue aceite d'a sjolom eb', yic tz'ochcan yopisio eb' d'a sacerdoteal d'ayin. \v 42 Tzac'anpax b'ojoc yol svex eb', tz'emc'och d'a xub' eb', sq'uepaxc'och d'a snan̈al eb', yic vach' tz'aj smuschaj snivanil eb'. Lino c'apac tz'och d'a yol svex eb' chi' \v 43 Syac'och c'apac yolvex chi' vin̈aj Aarón chi' yed' eb' yuninal ayic tz'och eb' d'a yol mantiado b'aj tzin ch'ox in b'a, ma ayic tz'och eb' d'a slac'anil altar d'a yol mantiado chi' ayic ayoch eb' d'a yopisio, yic vach' max och smul eb' yic max cham eb'. A jun tic, ley tz'ajcan d'a vin̈aj Aarón yed' d'a yin̈tilal d'a masanil tiempo. \c 29 \s1 A tas tz'aj yoch eb' sacerdote d'a yopisio \r (Lv 8.1-36) \p \v 1 Ix yalanxi Jehová: Ayic schaanel yich yopisio vin̈aj Aarón yed' eb' yuninal d'a sacerdoteal d'ayin, aton juntzan̈ tic tza b'o yuj eb': Tzic'cot junoc noc' quelem vacax yed' chavan̈oc noc' ch'ac calnel malaj jab'oc spaltail. \v 2 Yed' ixim harina yic trigo te vach', malaj yich sb'at d'a scal, aton d'a ixim tzac' b'ojoc ixim pan yed' c'oxox pan calab'il yed' aceite yed' pax c'oxox pan jay sb'on̈chajoch aceite d'ay. \v 3 Slajvi chi' tz'em ixim d'a yol junoc yune' mooch, tzic'anb'at d'a in cajnub' yed' noc' quelem vacax yed' pax chavan̈ noc' ch'ac calnel chi'. \v 4 Slajvi chi', tzic'anb'at vin̈aj Aarón yed' eb' yuninal d'a yichan̈ mantiado b'aj tzin ch'ox in b'a. Ata' sb'iquel sb'a eb'. \v 5 Slajvi chi', tzic'anpaxb'at c'apac pichul yic sacerdoteal. Tzac'anoch c'apac d'a vin̈aj Aarón chi', aton c'apac pichul yelxo val te jucan yed' junxo c'apac jucan, c'apac chaleca yed' c'apac smacul sn̈i' sc'ool, tzac'anoch stzec'ul snan̈al jun chaleca chi'. \v 6 Slajvi chi', tza b'ac'anoch sc'ox vin̈ d'a sjolom. A d'a snan̈al sat sc'ox vin̈ chi' tzac'och jun oro jay lechinac, aton sch'oxan yechel to vic yaj vin̈. \v 7 Slajvi chi' tzic'ancot aceite sc'anchaji ayic sic'chajel junoc mach tz'ochcan vicoc. Tzac'anq'ue d'a sjolom vin̈aj Aarón chi' yic tz'ochcan vin̈ sacerdoteal. \v 8 Slajvi chi', sjapax eb' yuninal vin̈ chi' d'a a tz'ey, tzac'anoch spichul eb' jucan. \v 9 Tza b'oanoch stzec'ul vin̈aj Aarón yed' eb' yuninal, tza b'oanq'ue sc'ox eb'. Ichaton chi' tz'aj yochcan yopisio eb' d'a masanil tiempo. \v 10 Slajvi chi', tzic'anb'at noc' quelem vacax d'a yichan̈ mantiado b'aj tzin ch'ox in b'a, yic vach' syac'q'ue sc'ab' vin̈aj Aarón yed' eb' yuninal d'a sjolom noc'. \v 11 A d'a yichan̈ mantiado chi' tza milcham noc' d'a vichan̈. \v 12 Tzic'anq'ueta jab'oc schiq'uil noc' yed' yiximal a c'ab', tza sucanoch d'a sch'ac altar ayq'ue d'a schiquintac, axo masanil chic' scan chi', tza tob'canec' d'a yichtac altar chi'. \v 13 Axo masanil xepu' ayoch d'a sch'an̈tza' noc' yed' d'a yib'an̈ seyub' noc' yed' pax d'a stut noc', tz'iq'ueli tza n̈usantz'a d'a yib'an̈ altar. \v 14 Axo noc' chib'ej chi' yed' stz'umal noc', stza' noc', masanil juntzan̈ chi' tza n̈ustz'a d'a spatiquel campamento, yujto a jun noc' chi' silab' yaj yic tz'ac'ji tup mul. \p \v 15 Slajvi chi', tzic'ancot junoc noc' ch'ac calnel, syac'anq'ue sc'ab' vin̈aj Aarón yed' eb' yuninal chi' d'a sjolom noc'. \v 16 Tza milancham noc', tza tzicanoch schiq'uil noc' d'a schan̈il pac'an̈ altar. \v 17 Slajvi chi', tza cotac xicanb'at noc', smaxchajel noc' yol sc'ool, noc' yoc, junn̈ej tz'aj yed' noc' cotac xicab'il chi' yed' pax noc' sjolom. \v 18 Tza n̈usantz'a noc' silab'il d'a yib'an̈ altar d'a vichan̈ yuj vic'jichaan̈, aton jun silab' sn̈usjitz'a smasanil, sumumi sjab' svab'i. \p \v 19 Slajvi chi', tzic'ancot junxo noc' calnel, syac'anq'ue sc'ab' vin̈aj Aarón yed' eb' yuninal d'a sjolom noc', \v 20 tza milancham noc'. Tzic'anq'ue jab'oc schiq'uil noc', tza sucanec' d'a sjayil schiquin vin̈aj Aarón yed' eb' yuninal. Aton d'a schiquin eb' d'a svach'. Tza sucpaxec' jab'oc d'a smam sc'ab' eb' yed' d'a smam yoc eb' d'a svach'. Slajvi chi' tza tzicancanem masanil schiq'uil noc' ch'ac calnel chi' d'a spatictac altar chi'. \v 21 Axo schiq'uil noc' calnel ayoch d'a yib'an̈ altar chi' tzic'q'ue jab'oc, tza tzicanb'at d'a yib'an̈ vin̈aj Aarón yed' d'a spichul vin̈ yed' d'a yib'an̈ eb' yuninal vin̈ yed' pax d'a spatictac spichul eb'. Icha pax chi' tz'utaj aceite sc'anchaji yic sic'chaj junoc mach tz'ochcan vicoc. Icha val chi' tz'aj sic'chajcanel vin̈aj Aarón yed' eb' yuninal yed' spichul eb'. \p \v 22 Slajvi chi', tzic'anel xepu' ayoch d'a sn̈e noc' ch'ac calnel chi', d'a noc' sch'an̈tza' yed' d'a yib'an̈ seyub' noc', tzic'anpaxcot chab' noc' stut yed' pax xepu' ayoch d'ay yed' pax noc' sb'ac'chil xub' d'a svach' yujto a jun noc' ch'ac calnel chi', aton noc' sc'anchaji yic tz'ochcan eb' sacerdote d'a yopisio. \v 23 Tzic'anpaxq'ueta ixim pan malaj yich, aton ixim ayem d'a yol mooch d'a vichan̈, junoc ixim pan setan setan yaji, junoc ixim calab'il yed' aceite yed' junoc ixim c'oxox. \v 24 Masanil juntzan̈ chi' tzac'och d'a yol sc'ab' vin̈aj Aarón yed' d'a eb' yuninal, sb'achchajoch d'a vichan̈. \v 25 Slajvi chi', tzic'anec' d'a yol sc'ab' eb', tza n̈usantz'a d'a yib'an̈ altar chi'. Junn̈ej tz'aj stz'a yed' noc' ch'ac calnel van stz'a silab'il, sumumi sjab' svab'i. Sn̈usjitz'a jun ofrenda chi' yuj vic'jichaan̈. \v 26 A noc' ch'ac calnel sc'anchaji ayic tz'och vin̈aj Aarón d'a yopisio, tzic'canel sn̈i' sc'ol noc'. Tza b'achanq'ue d'a vichan̈ a in Jehová in tic, yujto ic tz'ajcan jun macan̈ noc' chib'ej chi'. \p \v 27 Tza pojanel noc' sn̈i' sc'ol yed' noc' xub' ix a b'achq'ue d'a vichan̈, aton yic noc' ix och yopisio ayic ix ochcan vin̈aj Aarón yed' eb' yuninal d'a sacerdoteal. \v 28 A chab' macan̈ noc' chib'ej chi', yic vin̈aj Aarón yed' eb' yuninal tz'ajcani, aton ofrenda syac' eb' eyetisraelal. Aton chab' macan̈ noc' chi' syac' eb' d'ayin yofrendaoc yic junc'olal. \p \v 29-30 A spichul vin̈aj Aarón syac'och d'a yopisio, scann̈ej d'a eb' yin̈tilal vin̈. A junoc yin̈tilal vin̈ scan d'a yopisio, ayic tz'och d'a yol mantiado b'aj tzin ch'ox in b'a, yuj in yac'an servil d'a yol jun lugar A Inn̈ej Ay Vico', an̈ej juntzan̈ pichul chi' syac'och eb' d'a uque' c'ual ayic tz'ochcan eb' sacerdoteal. \p \v 31 Tzic'anpaxb'at noc' calnel ix b'inaji yic tz'ochcan yopisio eb'. A d'a jun lugar sic'b'ilpaxeli, ata' tza tz'an̈ noc'. \v 32 A vin̈aj Aarón yed' eb' yuninal schi'an noc' chib'ej chi', svaanpax juntzan̈ ixim pan ayem d'a yol jun yune' mooch chi' d'a yichan̈ mantiado b'aj tzin ch'ox in b'a. \v 33 Aton eb' schi'an noc' ix ac'ji yic tz'ac'ji tup schucal eb', aton yic ix sic'chajel eb' yed' schaancan yopisio eb' d'a sacerdoteal, palta malaj junoc ch'oc animail syal schi'an juntzan̈ chi', yujto vic yaji. \v 34 Tato ayto noc' chib'ej chi' yed' ixim pan chi' scan d'a jun c'u chi', tza n̈uscantz'aoc. Malaj junocxo mach syal schi'ani ma svaani, yujto vic yaji. \p \v 35 Masanil juntzan̈ tic tza b'o d'a vin̈aj Aarón yed' d'a eb' yuninal icha val tz'aj valan d'ayach tic. Uque' c'ual syic' yuj ac'ancanoch yopisio eb' chi'. \v 36 Junjun noc' quelem vacax tzac' silab'il d'a junjun c'u, yic tz'ac'ji lajvoc smul eb'. Icha chi' tz'aj a sacb'itan altar d'a vichan̈, tza sucanpaxoch aceite d'a yib'an̈ yic tz'ochcan yopisio. \v 37 Uque' c'ual tzac' silab' d'a yib'an̈ altar chi', yic tz'ac'ji lajvoc mul. Icha val chi' tz'aj yochcan jun altar chi' vicoc, tz'och d'a yopisio. Yaln̈ej tastac tz'och tennaj d'a jun altar chi', vicxo tz'ajcani. \s1 Ofrenda tz'ac'ji d'a junjun c'u \r (Nm 28.1-8) \p \v 38 Junjun c'u yovalil sn̈usji chavan̈ noc' calnel jun ab'il sq'uinal silab'il d'a yib'an̈ altar. \v 39 Jun noc' tza n̈ustz'a d'a q'uin̈ib'alil, junxo noc' tza n̈ustz'a d'a yemc'ualil. \v 40 Tzac' chan̈eoc libra harina te vach' yed' noc' stz'a d'a q'uin̈ib'alil chi', tza calej ixim harina chi' yed' junoc litro aceite yic sat te' olivo, tza secanem junoc litro vino ofrendail. \v 41 An̈eja' icha chi' tzutejpax junxo noc' calnel chi' d'a yemc'ualil, ixim harina yed' vino ofrendail. A juntzan̈ ofrenda sn̈usjitz'a chi', te sumumi sjab' svab'i. \v 42 A juntzan̈ silab' chi', ol sn̈usn̈ejtz'a eb' d'a vichan̈ d'a masanil tiempo d'a stojolal sti' mantiado b'aj tzin ch'ox in b'a, ayic tzin lolon eyed'oc. \v 43 Ata' ol in ch'ox in b'a d'a eb' etisraelal, yuj chi' vic ol ajcan jun mantiado chi', yuj in tziquiquial. \v 44 A in val tzin sic'canoch jun mantiado chi' vicoc yed' yaltaril. Tzin sic'paxcanel vin̈aj Aarón yed' eb' yuninal chi' yic tz'ochcan eb' sacerdoteal d'ayin. \v 45 Ol in cajnaj d'a scal eb' etisraelal, yujto e Diosal in. \v 46 Icha val chi' ol aj snachajel yuj eb' to a in ton Jehová in sDiosal in eb' ed'oc, a in ix ex viq'uelta d'a Egipto yic tzin cajnaj d'a e cal, a in Jehová e Diosal in tic, xchi Jehová. \c 30 \s1 Jun altar yic incienso \r (Ex 37.25-28) \p \v 1 Ix yalanxi Jehová: Ac' b'ojoc junoc altar b'aj stz'a incienso. A te' acacia tz'och d'ay. \fig A jun altar b'aj stz'a incienso|src="HK078B.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="Ex 30.1" \fig* \v 2 A sc'atul 45 centímetro tz'aji, 45 centímetro tz'ajpax sat, axo steel, 90 centímetro tz'aji. An̈eja' sb'oq'ue sch'ac altar chi' d'a junjun schiquintac, yaman tz'aj yed' altar chi'. \v 3 Tz'och q'uen oro yelxo val vach' d'a altar chi': D'a yib'an̈ yed' d'a spatictac schan̈il pac'an̈ yed' d'a sch'aac chi', sq'uepax tzalan q'uen oro chi' d'a yib'an̈ stitac. \v 4 A d'a yalan̈ stitac chi', ata' tz'och chab'chab'oc argolla nab'a oro d'a schab'il pac'an̈. A d'a yool chi' tz'ec' te' sb'achlab'il yic syal sb'achchaji. \v 5 A te' b'achlab' chi', a te' acacia tz'ochi, tz'och q'uen oro d'a spatic te'. \v 6 Tzaq'uem jun altar chi' d'a yichan̈elta c'apac cortina ayoch yen̈uloc scaxail in trato, aton te' caxa ay smacul b'aj tz'ac'ji tup mul. Ata' ol in ch'ox in b'a d'ayex. \v 7 A vin̈aj Aarón ol n̈usantz'a incienso sumumi sjab' d'a yib'an̈ altar chi', junjun q'uin̈ib'alil ayic sb'ochajoch candil. \v 8 Sn̈usanpax vin̈ a tz'emxican c'u, aton d'a yorail yoch sc'ac'al candil. A jun tic ol ujocn̈ej d'a vichan̈ ayic ol b'eyn̈ejb'at tiempo. \v 9 Malaj junoc comon incienso ol n̈usjoctz'a d'a yib'an̈ jun altar chi', malaj pax junoc silab', ofrenda d'a ixim trigo, ma ofrenda d'a yic secchajem vino ol sn̈uschaj d'ay. \v 10 An̈ej junel d'a yol ab'il stzicoch chic' vin̈aj Aarón d'a sch'ac altar chi', aton schiq'uil noc' silab' smiljicham yuj yac'ji lajvoc mul. Junjun ab'il tzuji jun tic d'a masanil tiempo. A jun altar chi', vic yaji, xchi Jehová. \s1 A q'uen tumin syac' eb' vin̈ vinac sb'ischaji \p \v 11 Ix yalanxi Jehová d'a vin̈aj Moisés chi' icha tic: \p \v 12 Ayic ol ic'anchaan̈ sb'isul eb' etchon̈ab' israel chi', junjun eb' ol stup d'ayin yuj sq'uinal, yic malaj junoc ilya te ov ol javoc d'a yib'an̈ eb' to scham eb' yuuj, yuj b'aj sb'ischaj chi'. \v 13 Masanil eb' stz'ib'chaj chi', yovalil nan̈al siclo q'uen plata syac' eb' yic stupan eb' d'ayin, icha q'uen siclo sc'anchaj d'a in cajnub', aton 20 gera. \v 14 Masanil eb' stz'ib'chaj sb'i chi', aton eb' 20 ab'il sq'uinal sb'eyn̈ejb'ati, aton eb' chi' tz'ac'an jun b'aj stupchaj chi' d'ayin. \v 15 Ayic stupan eb' chi' d'ayin yuj sq'uinal, vach'chom eb' b'eyum, ma eb' meb'a' lajann̈ej tz'aj yac'an eb'. Nan̈al siclo syac' junjun eb'. \v 16 Ichato chi' smolchaj masanil q'uen plata syac' eb' anima chi' stojoloc yuj sq'uinal. A d'a mantiado b'aj tzin ch'ox in b'a tz'och yopisio q'ueen. A yuj chi', ol ex in nacoti, aton yuj tas tzeyac' yuj e q'uinal chi', xchi Jehová. \s1 Jun q'uen palangana nab'a bronce \r (Ex 38.8) \p \v 17 Ix yalanxi Jehová d'a vin̈aj Moisés chi' icha tic: \p \v 18-19 Ac' b'ojoc junoc q'uen nivan palangana yed' sb'achnub' yich, nab'a bronce tz'aji. A d'a scal snan̈al altar yed' mantiado b'aj tzin ch'ox in b'a scan q'ueen. Sb'ud'chaj q'uen yed' a a'. Ata' syic'q'ueta a' vin̈aj Aarón yed' eb' yuninal yic sb'ican sc'ab' eb' yed' yoc. \v 20 Ayic tz'och eb' d'a yol mantiado, ma ayic sc'och eb' d'a altar yic sn̈usan yofrenda d'a vichan̈, yovalil sb'ic sc'ab' eb' yed' yoc, yic max cham eb'. \v 21 A jun tic, ley tz'ajcan d'a yib'an̈ vin̈aj Aarón yed' yin̈tilal, ayic ol b'eyn̈ejb'at tiempo, xchi Jehová. \s1 A aceite sc'anchaj yic sic'chaj junoc anima \r (Ex 37.29) \p \v 22 Ix yalanxi Jehová d'a vin̈aj Moisés chi' icha tic: \p \v 23 Sic'chajocab'el juntzan̈oc avb'en te' man̈xo jantacoc svach'il sjab': Lajchaveoc libra stzatajil te' mirra te vach', vaqueoc libra canela, vaqueoc libra te' cálamo yelxo val vach', \v 24-25 yed' pax lajchaveoc libra te' casia. A echlab' sc'anchaj d'a juntzan̈ chi', aton icha echlab' sc'anchaj d'a in cajnub'. Scalaj juntzan̈ chi' yed' nan̈aloc schan̈il litro aceite yic te' olivo, icha val tz'aj sb'oan junoc b'oum perfume. Icha chi' tz'aj a b'oan aceite sc'anchaji a sic'chajel junoc mach ma junoc tas to vic tz'ajcani. \v 26 Succhajoch aceite chi' d'a mantiado b'aj tzin ch'ox in b'a, d'a te' caxa yic trato, \v 27 d'a te' mexa yed' d'a syamc'ab'il d'a sb'achnub' candil yed' syamc'ab'il, d'a altar yic incienso, \v 28 d'a altar b'aj stz'a silab' yed' syamc'ab'il yed' pax d'a jun q'uen nivan palangana yed' sb'achnub'al. \v 29 Icha chi' tz'aj a sic'ancanoch masanil juntzan̈ chi' yic vach' vic tz'ajcani. Masanil tastac tz'och tennaj d'ay, vicxo tz'ajcani. \p \v 30 A jun aceite chi' tza sucpaxoch d'a vin̈aj Aarón yed' pax d'a eb' yuninal vin̈. Icha chi' tz'aj sic'chajcanoch eb' sacerdoteal d'ayin. \v 31 Tzalan d'a masanil eb' etisraelal: Ayic ol b'eyn̈ejb'at tiempo, aton jun aceite tic ol c'anchaj d'a tastac to vic ol ajcanoc. \v 32 Man̈ comonoc succhajoch d'a junoc comon anima. Man̈ comonoc sb'oji junocxo macan̈ aceite lajan yed' jun tic. A jun tic vic tz'ajcani, yuj chi' man̈ comonoc tze yama'. \v 33 Tato ay junoc mach sb'oan junocxo macan̈ aceite lajan yed' jun tic, ma sucoch d'a junoc comon anima, a jun chi' yovalil tz'ic'jicanel d'a scal eb' yetchon̈ab', xchi Jehová, xa chi d'a eb'. \s1 A jun incienso \r (Ex 37.29) \p \v 34 Ix yalanxi Jehová d'a vin̈aj Moisés chi' icha tic: \p Ic'chajocab'cot masanil juntzan̈ tastac chi', lajann̈ej ol aj yechlab'il: Stzatajil te' estacte, sjoxal noc' mic' scuch uña, stzatajil te' gálbano te vach' sjab' yed' pax stzatajil te' incienso yelxo val te vach'. \v 35 A yed' juntzan̈ chi' tzac' b'ojoc incienso. Vach' tz'aj scalaji, icha val tz'aj sb'oji yuj junoc b'oum perfume. Vach' tz'aj sb'at yatz'amil, malajocab' spaltail, yujto vic yaji. \v 36 Choc' tz'aj stenjipoj jab'oc, tzac'anoch d'a yol mantiado d'a yichan̈ te' scaxail in trato b'aj tzin ch'ox in b'a d'ayex. A jun incienso chi', nivanocab' yelc'och d'a yol e sat. \v 37 Man̈ e b'o junocxo icha val jun ix e b'o tic. Tze nacoti to a inn̈ej ay vico'. \v 38 Tato ay junocxo mach sb'oan d'a yol yico', yic syab' sjab', a jun chi' tojoln̈ej yic'jicanel d'a scal eb' yetchon̈ab', xchi Jehová. \c 31 \s1 Eb' sb'oumal scajnub' Jehová \r (Ex 35.30; 36.1) \p \v 1 Ix yalanxi Jehová d'a vin̈aj Moisés chi' icha tic: \p \v 2 Ab'i, a d'a scal yin̈tilal vin̈aj Judá ix in sic'canel vin̈aj Bezaleel, yuninal vin̈aj Uri, yixchiquin vin̈aj Hur. \v 3 Toxo ix vac'och Vespíritu d'a vin̈, yic jelan snaanel vin̈, yic ol yal sb'oanq'ue yaln̈ej tastac vin̈. \v 4 Ol snaanelta vin̈ sb'oan yechel jantac munlajel ol b'o'oc, icha d'a q'uen oro, d'a q'uen plata yed' d'a q'uen bronce, \v 5 yed' pax sb'oan q'uen q'ueen vin̈ vach' yilji, sb'oan te te' d'a yaln̈ej tas munlajelal. \v 6 Axo vin̈aj Aholiab, yuninal vin̈aj Ahisamac, yin̈tilal vin̈aj Dan, a vin̈ ol colvaj yed' vin̈aj Bezaleel chi'. Masanil eb' aytaxon sjelanil, ix in vach' aq'uej sjelanil eb' yic a eb' ol b'oan masanil tastac sval tic d'ayach: \v 7 Aton c'apac mantiado b'aj tzin ch'ox in b'a, te' scaxail in trato yed' smacul b'aj tz'ac'ji tup mul, masanil syamc'ab'il d'a yol mantiado chi', \v 8 te' mexa yed' jantac syamc'ab'il, jun sb'achnub' candil nab'a oro yed' syamc'ab'il, jun altar b'aj sn̈uschaj incienso, \v 9 jun altar b'aj stz'a silab' yed' syamc'ab'il, jun nivan palangana yed' sb'achnub' yich, \v 10 c'apac pichul jalb'il nivan yelc'ochi, aton spichul vin̈aj sacerdote Aarón yed' pax spichul eb' yuninal vin̈, aton pichul sc'an eb' d'a yopisio. \v 11 Sb'opax aceite eb' sc'anchaji ayic tz'ochcan junoc mach, ma junoc tas vicoc. Sb'opax incienso man̈xo jantacoc svach'il sc'anchaj d'a in cajnub'. A juntzan̈ chi', yovalil sb'o eb' icha val ix aj valan d'ayach, xchi Jehová d'a vin̈aj Moisés chi'. \s1 Sc'ual ic'oj ip \r (Ex 35.1-3) \p \v 12 Ix yalanxi Jehová d'a vin̈aj Moisés chi': \p \v 13 Al d'a eb' etchon̈ab' to yovalil sc'anab'ajej jun sc'ual ic'oj ip eb', yujto vic yaji. Yujto a jun c'u chi' yechel in trato yajcanoch d'a co cal eyed'oc d'a masanil tiempo yic vach' tzeyojtaquejeli to a in Jehová in tic ix ex in sic'canel vicoc. \p \v 14 Nivanocab' yelc'och jun sc'ual ic'oj ip chi' d'a yol e sat. A mach max c'anab'ajan jun c'ual ic'oj ip chi', yovalil schami. Yaln̈ej mach smunlaj d'a jun c'u chi', yovalil schami. \v 15 Vaquen̈ej c'ual tzex munlaji, axo d'a yuquil c'ual, sc'ual ic'oj ip, vicn̈ej yaji. Yaln̈ej mach smunlaj d'a jun c'u chi', tojoln̈ej schami. \v 16-17 Yuj chi', yovalil tze c'anab'ajej jun c'ual ic'oj ip chi'. A jun chi' yechel in trato tz'ajcan d'a masanil tiempo d'a co cal eyed'oc, yujto a in Jehová in d'a vaque' c'ual in b'onac satchaan̈ yed' sat luum tic, axo d'a yuquil c'ual vochnac vaan in munlaji, vic'annac vip, xchi Jehová. \p \v 18 Ayic ix lajvi slolon Jehová yed' vin̈aj Moisés d'a jolom vitz Sinaí, ix yac'an chab' pachan̈ q'ueen d'a vin̈, b'aj tz'ib'ab'iloch strato, to a val Dios ix tz'ib'ani. \c 32 \s1 Jun yechel vacax nab'a oro \r (Dt 9.6-29) \p \v 1 Axo yic ix yilan eb' chon̈ab' israel to a vin̈aj Moisés chi' an̈eja' max emxul-laj vin̈ b'aj ayec' eb' chi', ix smolb'an sb'a eb' smasanil, ix yalan eb' d'a vin̈aj Aarón: \p —A ticnaic, co gana to tza b'o juntzan̈oc co diosal tzon̈ cuchb'ani, yujto a vin̈aj Moisés, vin̈ ix on̈ ic'anelta d'a Egipto, man̈ cojtacoc tas ix ic'an vin̈, xchi eb' chon̈ab' chi'. \p \v 2 Ix tac'vi vin̈aj Aarón chi' d'a eb': \p —A ticnaic, molb'ejeccot masanil q'uen uchiquin nab'a oro yic eb' ix eyetb'eyum yed' yic eb' eyuninal, eb' ix eyisil, tzeyic'ancot d'ayin, xchi vin̈. \p \v 3 Masanil anima ix yiq'uel yuchiquin, ix yic'ancot eb' d'a vin̈aj Aarón chi'. \v 4 Ix schaanec' vin̈, ix yac'an ulax q'uen vin̈ d'a scal te' c'ac', ix yac'anem vin̈ d'a yol jun smoldeal, ix b'o jun yechel jun quelem vacax. Ix ochn̈ej ijan vin̈ svach' b'oan jun yechel vacax chi'. Ix yalan eb' chon̈ab' chi' smasanil: \p —Ex quetchon̈ab' israel, a jun co diosal tic ix on̈ ic'anelta d'a Egipto, xchi eb'. \p \v 5 Ayic ix yilan jun chi' vin̈aj Aarón chi', ix sb'oanq'ue jun altar vin̈ d'a yichan̈ jun yechel vacax chi', te chaan̈ ix yal vin̈: \p —A q'uic'an scac'och junoc nivan q'uin̈ d'a yichan̈ Jehová, xchi vin̈. \p \v 6 Axo ix q'uin̈ib'i d'a junxo c'u, ix smolb'an sb'a anima smasanil, ix sn̈usan juntzan̈ silab' eb' yed' silab' yic junc'olal. Ix lajvi chi' ix em c'ojjab' eb', ix va eb', ix yuc'an a' eb'. Ix lajvi chi', ix q'ue b'ulnaj eb' schan̈alvi yed' sc'ulan chucal d'a yichan̈ sdiosal chi'. \v 7 Yuj chi', ix yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés chi': \p —Ixic, eman̈xi yujto a eb' a chon̈ab' ix iq'uelta d'a Egipto, toxo ix sjuel sb'a eb'. \v 8 Yelxo val d'a elan̈chamel ix yiq'uel sb'a eb' d'a tas ix vala'. D'a elan̈chamel ix sb'o jun yechel quelem vacax eb', syac'anem sb'a eb' ejmelal d'ay. Syac'an silab' eb', syalan eb': Ex quetchon̈ab' israel, a val jun co diosal tic ix on̈ ic'anelta d'a Egipto, xchi eb'. \v 9 Toxo ix vila' to a juntzan̈ anima tic, yelxo val pit spensar eb'. \v 10 A ticnaic man̈xo ach tevoc d'ayin yuj eb', scot val voval d'a juntzan̈ anima tic. Ol in satel eb' smasanil, an̈ej ed'oc ol in b'o jun nivan nación yed' eb' in̈tilal, xchi d'a vin̈. \p \v 11 Axo vin̈aj Moisés chi', ix och ijan vin̈ sc'anan nivanc'olal d'a Jehová sDiosal yuj eb' schon̈ab', ix yalan vin̈: \p —Mamin Jehová, ¿tas val yuj scot yoval a c'ol d'a yib'an̈ a chon̈ab' to a ach ix iq'uelta d'a Egipto yed' ipalil? \v 12 ¿Tas val yuj ol a cha ach yal eb' aj Egipto chucal? Ol am yal eb' icha tic: Tob'an chuc spensar Dios d'a eb', yuj chi' ix yiq'uel eb' d'a tic, sb'at smilancham eb' d'a jolomtac vitz, satjiel eb' yuuj d'a sat lum luum tic, xcham eb'. Yuj chi' comonoc max te cot yoval a c'ol d'a yib'an̈ eb', mocab' ac'och yaelal d'a yib'an̈ eb'. \v 13 Comonoc tza nacot eb' a checab', aton vin̈aj Abraham, vin̈aj Isaac yed' vin̈aj Israel. A locnac a b'i ac'annac a ti' d'a eb', alannac icha tic: Ol vic'chaan̈ e b'isul yed' eyuninal. Lajan ol aj sb'isul eb' icha q'uen c'anal d'a satchaan̈. An̈eja' jun lum luum tic, toxo ix vala' to ol vac' d'a eyin̈tilal d'a masanil tiempo, xa chinac d'a eb', xchi vin̈aj Moisés chi'. \p \v 14 Yuj chi' ix snaan Jehová to man̈xo ol satel-laj schon̈ab' chi'. \v 15 Ix meltzajemta vin̈aj Moisés d'a jolom vitz chi', yed'nacxo chab' pachan̈ q'ueen vin̈ b'aj tz'ib'ab'iloch checnab'il yuj Jehová, d'a schab'il pac'an̈ q'ueen. \v 16 A val Jehová ix b'oan q'uen q'ueen chi' schab'il, ix stz'ib'anoch letra chi' d'a q'ueen. \p \v 17 Axo yic ix yab'an vin̈aj Josué yel yav eb' anima, ix yalan vin̈ d'a vin̈aj Moisés chi': \p —A val scab'an yel yav eb' anima chi', icha val to ayoch oval d'a yol campamento, xchi vin̈. \p \v 18 Ix tac'vi vin̈aj Moisés chi': \p —A juntzan̈ av tz'och scab' chi', man̈ avoc yic tzalajc'olal yic tz'ac'ji ganar junoc oval, man̈ avocpax yic cusc'olal yic tz'ac'ji ganar anima yuj eb' ajc'ool, palta b'it tz'och svab'i, xchi vin̈. \p \v 19 Axo yic ix javi vin̈aj Moisés chi' d'a slac'anil campamento chi', ix yilanoch jun yechel quelem vacax chi' vin̈, axo eb' anima van schan̈alvi eb'. Ix te cot yoval vin̈, ix syumanel q'uen q'ueen b'aj tz'ib'ab'iloch checnab'il chi' vin̈, yuj chi' ix pojb'at q'uen d'a yich vitz chi'. \v 20 Ix lajvi chi', ix b'at stzac'anelta jun yechel vacax chi' vin̈, ix syumanoch vin̈ d'a scal c'ac'. Ix lajvi chi' ix smac'anpoj vin̈, choc'xon̈ej ix aji, ix yac'anem vin̈ d'a scal a a', ix schecan vin̈ yuc' eb' anima chi'. \v 21 Ix yalan vin̈ d'a vin̈aj Aarón chi': \p —¿Tas yuj ach montaj yuj juntzan̈ anima tic ix a cuchb'an eb' sc'ulan jun nivan chucal tic? xchi vin̈. \p \v 22 Ix yalan vin̈aj Aarón chi': \p —Mamin, mocab' cot oval d'ayin, ojtac val sic'lab'il to a jun chon̈ab' tic, sganan̈ej eb' sc'ulan chucal. \v 23 A eb' ix alan d'ayin: B'o junoc co diosal tzon̈ cuchb'ani, yujto a vin̈aj Moisés ix on̈ ic'anelta d'a Egipto, ma chequel tas ix ic'an vin̈, max jaxlaj vin̈, xchi eb' d'ayin. \v 24 Yuj chi' ix valan d'a eb': Machtac ex ay q'uen oro d'ayex, ma q'uen uchiquin, iq'uequeli, tzeyic'ancoti, xin chi d'a eb'. Ix lajvi chi', ix yic'ancot eb' d'ayin, ix vac'an ulax d'a cal c'ac', axo ix aji ix comon elta jun yechel vacax tic, xchi vin̈ d'a vin̈. \p \v 25 Ix nachajel yuj vin̈aj Moisés chi' to a eb' anima chi', b'ecanxon̈ej sc'ol eb' yac'an q'uixvelal sb'a d'a yichan̈ eb' chon̈ab' ayoch ajc'olal d'a eb', axo vin̈aj Aarón chi' maj scachoch vaan jab'oc eb' vin̈. \v 26 Yuj val chi' ix och tec'tec' vin̈aj Moisés chi' d'a sti' campamento chi', ix yalan vin̈: \p —A ticnaic a mach syal sc'ol syac'och sb'a d'a yol sc'ab' Jehová, cotocab' d'a in tz'ey tic, xchi vin̈. \p Masanil eb' yetlevitail vin̈, ix snitzcot sb'a eb' d'a stz'ey vin̈. \p \v 27 Ix lajvi chi', ix yalanpax vin̈ d'a eb': \p —Ix schec Jehová co Diosal val d'ayex to junjun ex tzeyic'b'at eyespada, tzex b'at d'a campamento, tzex ec' d'a caltac mantiado, tze milancham eb' eyuc'tac, eb' eyamigo yed' eb' cajan d'a e lac'anil, xchi Jehová, xchi vin̈aj Moisés chi'. \p \v 28 Ix sc'anab'ajej checnab'il eb' vin̈ levita ix yac' vin̈. Yuj chi', ay am oxeoc mil anima ix smilcham eb'. \v 29 Ix lajvi chi', ix yalanxi vin̈aj Moisés chi': \p —A ticnaic ix eyac'och e b'a d'a yol sc'ab' Jehová, ina to a ex ix e milcham eyuninal yed' eyuc'tac. Yuj val chi', ol yac' svach'c'olal Jehová d'a eyib'an̈, xchi vin̈ d'a eb'. \p \v 30 Axo d'a junxo c'u, ix yalan vin̈aj Moisés chi' d'a eb' anima: \p —Te nivan e mul ix ochi. A ticnaic tic tzin b'atxi d'a jolom vitz b'aj ayec' Jehová. Ata' ol in lolon yed'oc, talaj ol yac' lajvoc e mul chi' d'a eyib'an̈, xchi vin̈. \p \v 31 Ix lajvi chi', ix b'at vin̈ d'a jolom vitz b'aj ayec' Jehová chi'. Ix yalan vin̈: \p —Val yel Mamin, te nivan smul jun chon̈ab' tic ix och d'a ichan̈, ix sb'o jun sdiosal eb' oro yic syaq'uem sb'a eb' d'ay. \v 32 Yuj val chi' tzin tevi d'ayach to tzac' lajvoc smul eb' chi'. Tato max ac' nivanc'olal smul eb' chi' jun, tza sucsat in b'i d'a yol ch'an̈ libro b'aj tz'ib'ab'il sb'i eb' to icxo yaji, xchi vin̈ d'a Jehová. \p \v 33 Axo ix tac'vi Jehová chi' d'a vin̈: \p —A eb' tz'och smul d'ayin, aton eb' chi' tzin sucsat sb'i d'a yol ch'an̈ libro chi'. \v 34 Yuj chi' ixic, tzic'anb'at eb' chon̈ab' chi' d'a jun lugar ix val d'ayach. A jun vángel ol b'ab'laj eyuuj, palta ol c'och sc'ual yic ol vac'anoch syaelal eb' anima tic yuj smul, xchi. \p \v 35 Ix lajvi chi', a Jehová ix ac'ancot jun nivan ilya to smilvaj d'a yib'an̈ eb' chon̈ab' israel chi', yujto ix yac'och sb'a eb' sb'oan jun yechel vacax, aton jun ix sb'o vin̈aj Aarón chi'. \c 33 \s1 Ix te cus eb' chon̈ab' \p \v 1 Ix yalanxi Jehová d'a vin̈aj Moisés chi': \p —A ticnaic elan̈ d'a tic yed' eb' chon̈ab' ix iq'uelta d'a Egipto, tzic'anb'at eb' d'a sat lum luum valnac d'a vin̈aj Abraham, d'a vin̈aj Isaac yed' d'a vin̈aj Jacob to ol vac' d'a yin̈tilal eb' vin̈. \v 2 A in ol in chec b'ab'laj jun vángel d'a eyichan̈. A' ol ex cuchb'anb'atoc. A juntzan̈ chon̈ab'il anima, aton eb' cananeo, eb' amorreo, eb' hitita, eb' ferezeo, eb' heveo yed' eb' jebuseo, ol viq'uel eb' d'a sat luum chi'. \v 3 Ixiquec d'a jun lum te yax sat chi', palta man̈ ol in b'atlaj d'a e cal, yujto te pit ex, ay smay tzex in satel d'a yoltac b'e, xchi Jehová. \p \v 4 Ayic ix yab'an eb' anima jun lolonel cuseltac yalji chi', ix och eb' d'a ilc'olal, man̈xalaj mach ix yac'och yuchiquin yed' ston̈. \v 5 Yujto a Jehová ix alan d'a vin̈aj Moisés chi': \p —Al d'a eb' etisraelal tic: A ex tic te pit ex. Tato tzin c'och d'a e cal junoc rato, ay smay tzex in sateli. A ticnaic iq'uequel eyuchiquin chi' yed' e ton̈ d'a e jaj chi', ol vilani tas ol ex vutoc, xa chi, xchi d'a vin̈. \p \v 6 Yuj val chi', atax ix el eb' d'a yich vitz Horeb, man̈xo junoc eb' ix yac'och ston̈ yed' yuchiquin. \s1 A b'aj sch'ox sb'a Jehová \p \v 7 Ix yac' b'ochajq'ue jun mantiado vin̈aj Moisés d'a stib'at campamento. Ix yac'an vin̈ scuch jun mantiado chi': D'a B'aj Sch'ox Sb'a Jehová. Tato ay junoc mach sb'at sc'anb'ej junoc tas d'a Jehová, yovalil sb'at d'a jun mantiado chi'. \v 8 Ayic sb'at vin̈aj Moisés d'a mantiado chi', tz'elta lin̈an eb' anima smasanil d'a stitac smantiado, sb'at q'uelan eb' d'a vin̈ masanto tz'ochcan vin̈ d'a yol mantiado chi'. \v 9 Ayic tz'och vin̈, tz'emul moynaj jun asun d'a sti' mantiado chi' yacb'an slolon Jehová yed' vin̈. \v 10 A syilan eb' anima chi' yemul moynaj jun asun chi', tz'em n̈ojan eb' smasanil ejmelal d'a Jehová. \p \v 11 Q'uelc'umb'a val tz'aj Jehová slolon yed' vin̈aj Moisés chi', icha val tz'aj co lolon yed' junoc co vach'c'ool. Slajvi slolon vin̈ yed' Jehová chi', sjax vin̈ d'a campamento. Palta axo vin̈ scolvaj yed' vin̈aj Moisés chi', aton vin̈aj Josué quelem vinac, yuninal vin̈aj Nun, scann̈ej vin̈ d'a yol mantiado chi'. \s1 Ol b'atn̈ej Jehová yed' eb' schon̈ab' \p \v 12 Ix yalan vin̈aj Moisés chi' d'a Jehová: \p —Mamin Jehová, a ach ix al d'ayin to a in tzin cuchb'ej jun a chon̈ab' tic, palta maj al-laj d'ayin mach ol a chec colvaj ved'oc. Ix alani to ojtac in to ay a tzalajc'olal ved'oc alani. \v 13 Yuj chi', tato yel icha chi', ac' vojtaquejeli tas nab'il uuj, yic cham tzach vojtaquejeli, ol vac'ann̈ej tzalajb'oc a c'ool. Ojtac val to a jun chon̈ab' tzac'canoch d'a yol in c'ab' tic to a chon̈ab' yaji, xchi vin̈. \p \v 14 —A in val lac'an ol in b'at ed'oc, ol ex vac' cajnaj d'a junc'olal d'a lum luum chi', xchi Jehová d'a vin̈. \p \v 15 Yuj val chi', ix tac'vi vin̈aj Moisés chi': \p —Yel val Mamin, tato max ach b'at qued'oc, vach' to max on̈ iq'uel d'a tic. \v 16 Tato max ach b'at qued' ticnaic, ¿tas val tz'aj yojtacajeli, tato ay a tzalajc'olal ved'oc yed' d'a eb' a chon̈ab' tic? Tato ayachn̈ejoch qued'oc jun, ol checlajeloc to a chon̈ab' ton caji, sic'b'il on̈ el uuj d'a scal masanil chon̈ab', xchi vin̈. \p \v 17 —A juntzan̈ lolonel tzal tic ol in c'ulej, yujto te ay in tzalajc'olal ed'oc, vojtac val a pensar sic'lab'il, xchi Jehová d'a vin̈. \p \v 18 —Mamin, tzin tevi val d'ayach to tza ch'ox snivanil elc'och d'ayin, xchi vin̈. \p \v 19 Ix tac'vi Jehová d'a vin̈: \p —Masanil in vach'c'olal ol in ch'ox d'ayach. A val d'a ichan̈ ol valel in vach'il to a in ton Jehová in, ol vac' in vach'c'olal d'a eb' b'aj syal in c'ol svac'a', ol oc' in c'ool d'a eb' b'aj syal in c'ool. \v 20 Palta sval d'ayach to man̈ ol yal-laj och q'uelan d'a in sat, yujto malaj junoc mach syal yilan in sat. Tato tz'och q'uelan junoc mach d'ayin, elan̈chamel schami. \v 21 Ina d'a in lac'anil ay jun lugar b'aj ol yal a q'uecan lin̈an d'a yib'an̈ jun nivan q'ueen. \v 22 Ayic ol ec'b'at in tziquiquial ta', ol ach vac'anoch d'a yol spojelal q'uen q'ueen chi', ol ach in macchancanoch yed' in c'ab' yacb'an tzin ec'canb'ati. \v 23 Ayic ol lajvoc vec'cani, ol vic'anel in c'ab', axon̈ej in patic ol yal ilani, axo in sat man̈ val jab'oc ol yal ilani, xchi Jehová. \c 34 \s1 A sq'uexul chab' pachan̈ q'uen q'ueen \r (Dt 10.1-5) \p \v 1 Ix yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés chi': \p —A ticnaic a achxo ol a tzey chab'oc q'uen q'ueen, icha val q'uen ix vac' d'ayach d'a sb'ab'elal, aton q'uen ix a mac'pojoc. Ol in tz'ib'anxioch d'a q'ueen, icha val tas ix in tz'ib'ejoch d'a q'uen b'ab'el chi'. \v 2 Tza b'oan a b'a d'a q'uin̈ib'alil q'uic'an, tzach javi d'a vichan̈ d'a jolom vitz tic. \v 3 Malaj junoc mach syal sq'ueta ed'oc, malaj junoc mach syal yec' d'a spatictac lum vitz tic. Max yalpaxlaj yec' noc' calnel yed' noc' vacax vael d'a yichtac luum, xchi d'a vin̈. \p \v 4 Ix lajvi chi, ix stzeyan chab' q'uen q'ueen vin̈ icha q'uen ix scha' d'a sb'ab'elal d'a Jehová. Axo d'a q'uin̈ib'alil d'a junxo c'u, ix yic'anb'at q'uen vin̈, ix b'at vin̈ d'a jolom vitz Sinaí, icha val ix yutej Jehová yalan d'a vin̈. \v 5 Ix lajvi chi', ix emul Jehová d'a stz'ey vin̈ d'a scal asun d'a jolom vitz chi', ix yalan sb'i d'a vin̈. \v 6 Ix ec'b'at Jehová d'a yichan̈ vin̈, te chaan̈ ix yal icha tic: \p —A in ton Jehová in. Jehová in b'i. Te vach' in c'ool, tz'oc' in c'ol d'a anima. Man̈ elan̈chameloc scot voval. Te nivan tzin xajanej eb' anima, svac'n̈ejelc'och tas svala'. \v 7 A tas vach' valnaccan d'a eb' e mam eyicham, ol vac'n̈ejelc'och d'ayex a ex yin̈tilexcan eb' tic d'a masanil tiempo. Svac'an nivanc'olal e chucal e mul yed' e pital. Palta max ec'b'atlaj vac'an syaelal junoc mach yuj smul b'aj juneln̈ej pit syutej sb'a d'ayin, svac'n̈ejcan yaelal d'a yib'an̈ yuninal yed' yixchiquin, masanto d'a schan̈il macan̈ yin̈tilal, xchi Jehová. \p \v 8 D'a elan̈chamel ix em n̈ojan vin̈aj Moisés chi', ix emc'och snan̈al sat vin̈ d'a sat luum d'a yichan̈ Jehová chi', ix yalan vin̈ icha tic: \p \v 9 —Mamin Vajalil, tato yel tzach tzalaj ved'oc, tzach b'atn̈ej qued'oc, vach'chom a jun chon̈ab' tic te pit, palta ac' nivanc'olal co chucal tz'och d'a ichan̈, tzon̈ a chaancan a chon̈ab'oc, xchi vin̈. \s1 Sb'oxi strato Jehová yed' eb' israel \r (Dt 7.1-5) \p \v 10 Ix yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés chi': \p —Chaab' tas ol vala': A ticnaic, tzin b'ocan jun in trato tic d'a yichan̈ masanil eb' etchon̈ab'. Ol in b'o tastac te satub'tac to mantalaj b'aj tzuji d'a junocxo nación d'a yolyib'an̈q'uinal tic. Ol yil masanil eb' etchon̈ab' eb' ajun tic ed'oc tastac ol in c'ulej eyuuj, to satub'tac yilji. \v 11 C'anab'ajejec masanil tas svalcan tic d'ayex. A in ol viq'uel eb' amorreo, eb' cananeo, eb' hitita, eb' ferezeo, eb' heveo yed' eb' jebuseo d'a eyichan̈. \v 12 Ayic ol ex c'och d'a sat lum luum chi', malajocab' b'aq'uin̈ tze b'o junoc e trato yed' eb' anima ta'. Tato scan eb' d'a e cal, yel ol ex yixtejel eb'. \v 13 A val tas ol e c'ulej to ol e mac'poj yaltar eb' yed' yechel sdiosal eb'. Tze ch'acanel te te' yechel sdiosal eb' scuchan Asera. \v 14 Man̈ ex lesalvoc d'a junoc comon dios, yujto a in Jehová in, yelxo val te ov in d'a juntzan̈ chi'. Yelxo val ste cot voval d'ayex tato tzex och ejmelal d'a junoc ch'oc diosal. \v 15 Man̈ e b'olaj junoc e trato yed' eb' anima ayec' d'a sat lum chi'. Tato tze b'o e trato chi' yed' eb' axo yic tz'och eb' ejmelal d'a sdiosal chi', syac'an silab' eb' d'ay, tzex yavtej eb', tze vaan tas syac' eb' silab'oc chi'. \v 16 Talaj syic'laj sb'a yisil eb' yed' eb' eyuninal, axo yic tz'em n̈ojan eb' ix d'a sdiosal chi', scuchb'ajem n̈ojan eb' eyuninal chi' yuj eb' ix d'a juntzan̈ comon dios chi'. Tato icha chi' man̈xalaj tz'aj velc'och d'a yol sat eb' eyuninal chi'. \p \v 17 Man̈ e b'o junoc e diosal yed' q'uen q'ueen sb'ochaj d'a molde. \s1 Q'uin̈ tz'ec' d'a junjun ab'il \r (Ex 23.14-19; Dt 16.1-17) \p \v 18 Tze yac'och q'uin̈ yic ixim pan malaj yich. Uque' c'ual tze va jun pan chi', icha val ix aj vac'an e c'ayb'ej. A stiempoal, chequel yajcani, aton uj Abib, yujto a d'a jun uj chi' elnaquexcot d'a Egipto. \p \v 19 Masanil eb' b'ab'el vinac unin, vic yaj eb'. Vicpax sb'ab'el yune' noc' e vacax, yune' noc' e calnel yed' yune' noc' e chiva tato vinac. \v 20 Axo pax sb'ab'el yune' noc' e b'uru, syal yac'ji junoc yune' calnel sq'uexuloc noc'. Tato malaj junoc sq'uexul noc' tzeyac'a', yovalil smac'ji q'uichaj sjaj noc'. An̈eja' pax yuj e b'ab'el vinac unin, yovalil tzeyac' junoc noc' yune' calnel sq'uexuloc. Malaj junoc mach sja d'ayin d'a q'uin̈ tato malaj jab'oc yofrenda yed'nac. \p \v 21 D'a vaque' c'ual tzex munlaji, axo d'a yuquil c'ual tzeyic'an eyip, vach'chom stiempoal munlajel, ma stiempoal smolchajq'ue sat eyavb'en, yovalil tzeyic' eyip. \p \v 22 Tzeyac'och q'uin̈ yic sb'ab'el sat ixim e trigo sc'anb'i, aton q'uin̈ Pentecostés. Tzeyac'anpaxoch junxo q'uin̈ yic slajviq'ue ixim yic lajvub' ab'il. \p \v 23 Masanil eb' vinac, yovalil oxel sjavi eb' d'a vichan̈ d'a yol junjun ab'il d'a juntzan̈ q'uin̈ tic, a in Jehová e Diosal in tic svala'. \p \v 24 Ol viq'uel masanil juntzan̈xo nación d'a eyichan̈, ol vac' levanb'oc e luum. Malaj mach syal yic'anec' lum e luum chi', yacb'an ayec' eb' vinac d'a vichan̈ oxel d'a yol ab'il. \p \v 25 Ayic tzeyac'an e silab' d'ayin, man̈ eyac' schiq'uil noc' noc' yed' ixim pan ayb'at yich d'a scal. A noc' silab' yic jun q'uin̈ yic tze naancoti ayic ex vic'annaquelta d'a Egipto, tato ayto noc' scani, man̈ e sic'canb'at d'a junxo c'u. \p \v 26 A sb'ab'el sat eyavb'en yovalil tzeyic'cot d'a in cajnub'. \p Man̈ e tz'an̈ noc' yunetac chiva d'a scal yal yim snun, xchi Jehová. \p \v 27 Ix yalanxi Jehová d'a vin̈aj Moisés chi': Tz'ib'ej masanil juntzan̈ lolonel tic, yujto a ayoch yichb'aniloc in trato ix vac' ed'oc yed' pax eb' etchon̈ab', xchi. \p \v 28 A vin̈aj Moisés chi', 40 c'ual yed' 40 ac'val ix ec' vin̈ yed' Jehová d'a jolom vitz Sinaí. Malaj val jab'oc tas ix sva vin̈, malaj pax jab'oc tas ix yuq'uej vin̈ d'a jun tiempoal chi'. Ix stz'ib'anoch slolonelal strato Jehová yed' eb' chon̈ab' israel d'a q'uen q'ueen, aton lajun̈e' checnab'il. \s1 Sveei yilji sat vin̈aj Moisés \p \v 29 Ix lajvi chi, ix emixta vin̈aj Moisés chi' d'a jolom vitz Sinaí chi', yed'nacxopax chab' pachan̈ q'uen q'ueen vin̈, aton q'uen b'aj tz'ib'ab'iloch checnab'il chi'. Man̈ yojtacoc vin̈ tato toxon̈ej sveei yilji sat, yujto ix lolon vin̈ yed' Jehová. \v 30 Axo ix yilan vin̈aj Aarón yed' masanil eb' yetchon̈ab' to toxon̈ej sveei yilji sat vin̈, ix te xivq'ue eb' smasanil sc'och d'a stz'ey vin̈. \v 31 Ix yavtancot eb' anima chi' vin̈, ichato chi' ix snitzanoch sb'a vin̈aj Aarón yed' eb' yichamtac vinaquil chon̈ab' d'a stz'ey vin̈, ix lolon vin̈ d'a eb'. \p \v 32 Ix lajvi chi', ix snitzancot sb'a masanil eb' chon̈ab', ix och ijan vin̈ yalan masanil checnab'il ix yac' Jehová d'a vin̈, aton juntzan̈ ix b'at schaemta vin̈ d'a jolom vitz Sinaí chi'. \v 33 A ix lajvi slolon vin̈ d'a eb' anima chi', ix smacan sat vin̈ d'a jun c'apac. \v 34 Axo yic tz'och vin̈ yic slolon yed' Jehová, syiq'uel jun c'apac chi' vin̈. Axo tz'elxul vin̈, syalanxi vin̈ d'a eb' chon̈ab' tas checnab'ilal schec Jehová chi' yal d'a eb'. \v 35 Ayic van slolon vin̈ d'a eb' chi', syilan eb' to veei yilji sat vin̈. Slajvi yalan schecnab'il Jehová vin̈ d'a eb', smacanxi sat vin̈ d'a jun c'apac chi'. Ato yic tz'och vin̈ lolonel d'a yichan̈ Jehová, syic'anxiel vin̈. \c 35 \s1 Sleyal c'ual ic'oj ip \r (Ex 31.12-17) \p \v 1 Ix smolb'ancot masanil eb' chon̈ab' israel vin̈aj Moisés chi', ix yalan vin̈ d'a eb' icha tic: Ix yac' juntzan̈ checnab'il tic Jehová d'ayin, to ol e c'anab'ajej. \v 2 Vaque' c'ual tzex munlaji, axo yuquil c'ual, yicxo Jehová yaji. E masanil d'a jun c'u chi' tzeyic' eyip, tzeyic'anchaan̈ Jehová. A mach smunlaj d'a jun c'u chi' yovalil schami. \v 3 Vach'chom e c'ac', max yal-laj eyac'anoch d'a jun c'ual chi' yaln̈ej b'aj cajan ex, xchi vin̈. \s1 Ofrenda yic scajnub' Dios \r (Ex 25.1-9) \p \v 4 Ix yalanxi vin̈aj Moisés chi' d'a masanil eb' chon̈ab' israel icha tic: A juntzan̈ tic ix yal Jehová: \v 5 Tzeyac' junoc ofrenda d'ay. A mach tz'el val d'a sc'ol yac'ani, syal yic'ancot q'uen oro, q'uen plata yed' q'uen bronce, \v 6 an̈ ch'al q'uic'mutz'inac, an̈ yaxmaquinac, an̈ chac ch'al, an̈ lino te vach' yed' xil noc' chiva b'ayb'il. \v 7 Syalpax eyic'ancot stz'umal noc' ch'ac calnel uc'nac yed' chacchac, noc' tz'uum te lab'ab'i yed' pax te' acacia. \v 8 Tzeyic'paxcot yaceiteal sat te' olivo tz'em d'a yol candil, perfume sb'at d'a scal aceite tz'ac'jioch d'a junoc tz'ochcan yicoc Jehová, sb'atpax d'a scal incienso suc'uq'ui sjab'. \v 9 Tzeyic'paxcot q'uen cornalina yed' juntzan̈ q'uen q'ueen yelxo val vach' yilji tz'och yelvanub'oc schaleca vin̈ sat sacerdote, tz'ochpax yelvanub' jun smacul sn̈i' sc'ool vin̈. \s1 A slistail tastac ix b'ochaji \r (Ex 39.32-43) \p \v 10 Masanil eb' vin̈ vinac jelan sb'oan tastac vach' yilji, cotocab' eb' vin̈, yic sb'oan tas eb' vin̈ ix schec Jehová sb'oi: \v 11 Aton mantiado scajnub' Jehová yed' pax juntzan̈ tz'och d'a yib'an̈ yed' pax sganchoal, smarcoal, sreglail, yoyal yed' sb'achnub'al yich. \v 12 Sb'opax te' scaxail trato, sreglail tz'och sb'achlab'iloc, smacul b'aj tz'ac'ji tup mul, junoc cortina tz'och smaculoc, \v 13 te' mexa yed' regla tz'och sb'achlab'iloc yed' pax syamc'ab'il, ixim pan tz'ac'jioch d'a yichan̈ Jehová. \v 14 Sb'opax sb'achnub'al candil yed' masanil syamc'ab'il yed' pax uque' candil yed' aceite tz'em d'a yol juntzan̈ candil chi'. \v 15 Sb'ojipax altar yic incienso, regla tz'och sb'achlab'iloc, aceite sc'anchaji yic tz'och d'a junoc tz'ochcan yicoc Jehová, incienso suc'uq'ui sjab', c'apac cortina yic smacul sti' scajnub' Jehová. \v 16 Sb'opax junoc altar b'aj stz'a silab', smallail jun altar chi' nab'a bronce yed' sreglail yed' masanil syamc'ab'il. Sb'o jun palangana yed' sb'achnub'al. \v 17 Sb'opax c'apac cortina tz'ec' oyan d'a spatic yamaq'uil scajnub' Jehová chi' yed' yoyal yed' pax sb'achnub'al yich yed' c'apac cortina tz'och smaculoc sti' amac' chi'. \v 18 Sb'o yestacail yed' sch'an̈al syamanem d'a spatictac jun scajnub' Jehová chi' yed' d'a yamaq'uil. \v 19 Sb'opax c'apac pichul jalb'il syac'och eb' sacerdote d'a yol scajnub' Jehová. Aton pichul syac'och vin̈aj sacerdote Aarón to yicn̈ej yopisio vin̈ yaji yed' pax spichul eb' yuninal vin̈, aton syac'och eb' a tz'och eb' d'a yopisio, xchi vin̈aj Moisés chi'. \s1 A yofrenda eb' chon̈ab' \p \v 20 Ix lajvi yalan masanil juntzan̈ chi' vin̈aj Moisés chi', ix b'at eb' smasanil d'a yoltac smantiado. \v 21 A eb' ix el val d'a sc'ool, ix laj yac' silab' eb' yic sb'oji scajnub' Jehová, aton b'aj sch'ox sb'a yed' masanil tas tz'och yopisio yed' c'apac pichul yic yopisio eb' sacerdote. \v 22 Ix laj javi eb' vin̈ vinac yed' eb' ix ix yed' silab' d'a Jehová, ato syala' jantac ix el d'a sc'ol eb' yac'ani, ix ul yac'an eb' d'a vin̈aj Moisés chi'. Ix yic'ancot q'uen yelvanub' pichul eb', q'uen colc'ab', q'uen ton̈, q'uen uchiquin yed' juntzan̈ocxo nab'a oro. Ix yac'an eb' d'a Jehová. \v 23 Masanil eb' ay ch'al q'uic'mutz'inac d'ay, ch'al yaxmaquinac, chac ch'al, lino te vach', xil noc' chiva b'ayb'il, stz'umal noc' ch'ac calnel uc'nac yed' chacchac yed' pax noc' tz'uum te lab'ab'i, ix laj yic'cot eb' d'a Jehová. \v 24 Ay pax mach ix el d'a sc'ool yic'ancot q'uen plata yed' q'uen bronce yofrendaoc d'a Jehová. A eb' ay te' acacia d'ay, ix yic'paxcot te' eb', yic sc'anchaj te' d'a scajnub' Dios. \v 25 Axo eb' ix ix syal sb'oan an̈ ch'al, ix yic'cot ch'al q'uic'mutz'inac eb' ix, ch'al yaxmaquinac, chac ch'al yed' lino te vach'. \v 26 Ay eb' ix ix jelan ix el val d'a sc'ool, ix och ijan eb' ix sb'oan xil noc' chiva d'a ch'alil. \v 27 Axo eb' yichamtac vinaquil chon̈ab', ix yic'cot q'uen cornalina eb' yed' pax juntzan̈xo q'uen q'ueen te vach' yic tz'och yelvanub'oc schaleca vin̈ sat sacerdote yed' yochpax yelvanub'oc jun smacul sn̈i' sc'ool vin̈. \v 28 Ix yic'paxcot perfume eb', aceite sc'anchaj d'a candil, aceite sc'anchaj d'a junoc tz'ochcan yicoc Jehová yed' incienso suc'uq'ui sjab'. \p \v 29 Masanil eb' chon̈ab' israel, eb' vin̈ vinac yed' eb' ix ix to ix el val d'a sc'ool, ix yac' scolval eb' d'a masanil jun munlajel ix yal Jehová d'a vin̈aj Moisés chi'. \s1 Eb' ix b'oan scajnub' Dios \r (Ex 31.1-11) \p \v 30 Ix yal vin̈aj Moisés d'a masanil eb' yetchon̈ab': A Jehová toxo ix sic'anel vin̈aj Bezaleel, yuninal vin̈aj Uri, yixchiquin vin̈aj Hur, d'a yin̈tilal Judá. \v 31 Ix yac'anoch Yespíritu Dios chi' d'a vin̈ yic syac'an sjelanil spensar vin̈ yed' yojtacanel vin̈ yic syalpax snachajel yuj vin̈ \v 32 sb'oan yechel tas sb'o'o, icha d'a q'uen oro, q'uen plata yed' q'uen bronce. \v 33 Ix ac'jipax sjelanil vin̈ yic sb'oanpax q'uen q'ueen yelxo val vach', yic sb'oanpaxem yechel te te' yelxo val vach' tz'aji yed' yoch yelvanub' te'. \v 34 Ix yac'an sjelanil Jehová d'a vin̈ yed' d'a vin̈aj Aholiab, yuninal vin̈aj Ahisamac, d'a yin̈tilal Dan, yic sc'ayb'an juntzan̈xo eb' scolvaj yed' eb'. \v 35 Ix ac'ji sjelanil eb' yuj Jehová, yic sb'oan masanil tastac eb' to yelxo val vach' yilji: Yic sb'oan yechel, yic sb'oanoch yelvanub' yed' an̈ ch'al q'uic'mutz'inac, an̈ ch'al yaxmaquinac, an̈ chac ch'al yed' lino ch'al te vach'. Ix ac'ji sjelanil eb' sb'oan junoc tas vach' yed' sch'oxan yechel junocxo yaln̈ej tas munlajelal. \c 36 \p \v 1 Yuj chi' a vin̈aj Bezaleel, vin̈aj Aholiab yed' pax juntzan̈xo eb' vin̈ vinac ix ac'ji sjelanil yuj Jehová sb'oan tastac vach' yilji, a eb' vin̈ ol b'oan masanil tas tz'och yopisio d'a scajnub' Jehová icha ix aj yalani, xchi vin̈aj Moisés. \s1 Man̈ jantacoc ofrenda ix yic'cot eb' anima \p \v 2 Axo vin̈aj Moisés ix avtancot vin̈aj Bezaleel yed' vin̈aj Aholiab chi' yed' pax masanil eb' vin̈ ix ac'ji sjelanil spensar yuj Jehová yic sb'oan yaln̈ej tastac vach' yilji, aton eb' tz'el d'a sc'ol scolvaj d'a jun munlajel chi'. \v 3 A eb' vin̈ chi' ix chaan masanil ofrenda ix yic'cot eb' chon̈ab' israel d'a vin̈aj Moisés, yic tz'el yich munlajel yuj sb'o scajnub' Dios. Axo eb' tz'el val d'a sc'ol yac'an yofrenda, junjun q'uin̈ib'al syic'ancot yofrenda eb' chi'. \v 4 Axo eb' vin̈ munlajvum chi', ix yactejcan smunlajel eb' vin̈, ix b'at eb' vin̈ yal d'a vin̈aj Moisés chi': \v 5 Toxo ix ec' yib'an̈ yic'ancot yofrenda eb' anima, man̈ ol lajvoclaj masanil tas ix yic'cot eb' tic d'a munlajel ix yal Jehová to sb'oi, xchi eb' vin̈. \p \v 6 Ayic ix yab'an vin̈aj Moisés to icha chi', ix yalanel vin̈ d'a scal anima d'a campamento to maxtzac yic'cotlaj yofrenda eb' yuj sb'o scajnub' Dios. Icha chi' ix aj svanaj yic'ancot yofrenda eb' chi', \v 7 yujto toxo ix tz'acvi jantac tas ol och d'a scajnub' Dios, aytopax tas olto canoc. \s1 Ix b'ochajq'ue scajnub' Dios \r (Ex 26.1-37) \p \v 8 A d'a scal eb' munlajvum chi', ata' ay eb' jelan spensar sb'oanq'ue scajnub' Dios. Lajun̈e' jen̈an c'apac lino b'ayb'il sch'alil ix sb'o eb'. D'a an̈ ch'al q'uic'mutz'inac, an̈ ch'al yaxmaquinac yed' pax an̈ chac ch'al ix sb'o'och yechel querubín eb' d'a junjun jen̈an lino chi'. \v 9 A junjun jen̈an chi', 12 metro steel yed' nan̈alxo, chab' metro sat. Lajann̈ej ix aj yechel smasanil. \v 10 Oye' jen̈an c'apac ix tz'ischaj yam sb'a yic junxon̈ej jen̈an tz'aji. An̈eja' icha chi' ix aj stz'ischaj syam sb'a oyexo jen̈an. \v 11 Ix lajvi chi', ix tz'ischajoch xoyjab' an̈ q'uic'mutz'inac ch'al d'a sti' c'apac b'ab'el jen̈an chi' yic syamnub'aloc. An̈eja' icha chi' ix aj yochpax d'a sti' junxo schab'il jen̈an chi'. \v 12 Ix och xoyjab' 50 q'uic'mutz'inac ch'al d'a jun pac'an̈ sti', junjun jen̈an c'apac lajann̈ej ix aj schalan sb'a c'apac. \v 13 Ix b'opax 50 q'uen syamnub'al nab'a oro yic syal yil-lan sb'a c'apac chab' jen̈an chi' yic vach' junxon̈ej tz'ajcan c'apac. \v 14 Ix b'oxi uxluche' jen̈an xil noc' chiva, yic a tz'och d'a yib'an̈ scajnub' Dios. \v 15 Ay 13 metro steel yed' nan̈alxo yed' chab' metro sat. Lajann̈ej ix aj yechel smasanil. \v 16 Ix tz'ischaj yam sb'a oye' jen̈an yic junxon̈ej tz'aji. Ix tz'ischajpax syam sb'a vaquexo, yic junxon̈ej pax jen̈an tz'aji. \v 17 Ix och xoyjab' 50 syamnub'al d'a jun pac'an̈ sti' jun b'ab'el jen̈an. Ix ochpax 50 syamnub'al d'a sti' junxo schab'il jen̈an chi'. \v 18 Ix b'opax 50 syamnub' nab'a bronce, yic syil-laj sb'a chab' jen̈an chi', yic junxon̈ej jen̈an tz'aji. \p \v 19 Ix b'ojipax stz'umal noc' ch'ac calnel uc'nac yed' chacchac, yic tz'em d'a yib'an̈ jun jen̈an xil noc' chiva chi' yed' junxo macan̈ tz'uum te lab'ab'i yic tz'em d'a yib'an̈ jun jen̈an stz'umal noc' ch'ac calnel chi'. \v 20 Ix sb'opax juntzan̈ te' marco eb', yic tz'och d'a spatic scajnub' Dios, lin̈an tz'ajoch junjun te'. Masanil te', a te' acacia b'aj ix el te'. \v 21 Nan̈al yoil metro steel junjun te' marco chi', axo slevanil sat te', 70 centímetro. \v 22 Ix can chab'chab' yoc junjun te' marco chi' yic tz'em lin̈an. Lajann̈ej ix ajcan scal yoc te' chi'. Icha chi' ix aj te' marco chi' smasanil tz'och d'a spatic scajnub' Dios chi'. \v 23 Ay 20 te' ix sb'o eb' yic tz'och d'a stojolal sur. \v 24 Ix b'oji 40 q'uen plata sb'achnub'oc yich te' 20 chi' yuj eb', chab'chab' q'uen d'a yich junjun te', junjun q'uen d'a junjun yoc te'. \v 25 An̈ejtona' ix b'oji 20-xo te' marco chi' yic tz'och d'a jun pac'an̈xo, aton d'a stojolal norte. \v 26 An̈eja' 40 q'uen plata ix b'o sb'achnub'oc yich te', yic chab'chab' q'uen tz'och d'a yich junjun te'. \v 27 Axo yic jun pac'an̈ yol schiquin d'a stojolal b'aj tz'em c'u, vaque' te' marco chi' ix b'oji. \v 28 Ix sb'opax chab' te' marco chi' eb' yic tz'och te' d'a junjun yesquinail jun pac'an̈ chi'. \v 29 A chab' te' marco chi', nub'ub'i ix aj te', d'a yich masanto sq'uec'och b'aj syil-laj sb'a yuj junoc argolla, aton te' chi' ix och d'a chab' yesquinail. \v 30 Vajxaque' te' marco ix b'oi yic tz'och d'a jun schiquin chi' yed' 16 sb'achnub'al yich nab'a plata, chab'chab' sb'achnub'al yich junjun te'. \v 31 Ix sb'oanpax oye' te' regla eb' d'a te' acacia, te' tz'och d'a spatic te' marco d'a junoc pac'an̈ cajnub' chi'. \v 32 Oye' pax te' yic tz'och d'a junxo pac'an̈ yed' oye' pax te' yic tz'och d'a junxo pac'an̈ d'a yol schiquin d'a spatic, d'a stojolal b'aj tz'em c'u. \v 33 A te' regla tz'och chi', a d'a snan̈al te' marco chi' tz'ec' junoc te' masanto sc'axpajec'c'och te' d'a junxo schiquin. \v 34 Ix och q'uen oro d'a spatictac te' marco chi'. Ix b'opax q'uen argolla nab'a oro b'aj tz'ec' te' regla chi'. Ix ochpax q'uen oro d'a spatictac te' regla chi'. \p \v 35 Ix sb'opax jun c'apac cortina eb' yed' an̈ lino. Ix b'ojioch yechel querubín d'a c'apac yuj junoc jelan sb'oani. A d'a an̈ ch'al q'uic'mutz'inac, an̈ yaxmaquinac yed' an̈ chac ch'al ix b'ojioch yechel querubín chi'. \v 36 Ix sb'oan chan̈e' te oy eb' d'a te' acacia, ix yac'och q'uen oro eb' d'a spatic te'. Ix b'opax chan̈e' sb'achnub'al yich te', nab'a plata ix aji. Ix yac'anoch q'uen gancho nab'a oro eb' d'a schon te' yic sq'ue locan c'apac cortina chi'. \p \v 37 Ix sb'oanpax jun c'apac cortina eb' yic tz'och smaculoc mantiado chi'. A jun c'apac cortina chi' d'a an̈ lino ch'al ix sb'o eb'. Yed' an̈ ch'al q'uic'mutz'inac, an̈ ch'al yaxmaquinac yed' an̈ chac ch'al, ix b'ochajoch stz'ib'ul yuj junoc jelan sb'oani. \v 38 Ix b'ojipax oye' te' oy, ix em q'uen oro d'a schon te' yed' pax sganchoal. Ix b'opax oye' sb'achnub'al yich te', nab'a bronce ix aji. \c 37 \s1 Ix b'ochaj te' scaxail trato \r (Ex 25.10-22) \p \v 1 Ix sb'oan te' scaxail strato Dios vin̈aj Bezaleel. A te' acacia ix och d'ay. Jun metro yed' 10 centímetro ix aj sc'atul, 70 centímetro ix aj sat. An̈eja' 70 centímetro ix ajpax schaan̈il. \v 2 Ix och q'uen oro d'a yool yed' d'a spatic yed' d'a stitac tzalanq'uei. \v 3 Ix b'opax chan̈e' argolla nab'a oro tz'och d'a yoc schan̈il, chab'chab' d'a junjun pac'an̈. \v 4 Ix b'opax juntzan̈ te sb'achlab'il d'a te' acacia, ix ochpax q'uen oro d'a spatictac te'. \v 5 Ix lajvi chi', ix ecchajec' te' d'a yol q'uen argolla chi', yic vach' syal sb'achchaj te'. \p \v 6 Ix b'opax jun smacul nab'a oro b'aj tz'ac'ji tup mul, jun metro yed' 10 centímetro sc'atul, 70 centímetro sat. \v 7 Ay chab' yechel querubín nab'a oro tenb'il d'a q'uen martillo ix och d'a yib'an̈ jun smacul chi'. \v 8 Junn̈ej ix aj jun smacul chi' yed' chab' yechel querubín chi', junjun ix can d'a stitac jun smacul chi', \v 9 d'an̈d'umb'a ix aji. Ix em q'uelan juntzan̈ querubín chi' d'a yib'an̈ smacul te' scaxail trato chi', axo sc'axil, syil-laj sb'a sn̈i' d'a yib'an̈, ichato yen̈ul yaji. \s1 Ix b'ochaj smexail ixim pan \r (Ex 25.23-30) \p \v 10 Ix sb'opax jun te' mexa vin̈aj Bezaleel chi'. An̈eja' te' acacia ix och d'a te'. 90 centímetro ix aj sc'atul, 45 centímetro ix aj sat, 70 ix ajq'ue steel. \v 11 Ix och q'uen oro d'a te', ix b'opax jun tz'ec' oyan d'a spatic yoc te' schan̈il, nab'a oro ix aji. \v 12 Ix b'opax q'ue stitac ix ec' oyan d'a yib'an̈, uque' centímetro ix ajq'uei, ix och oro d'ay. \v 13 Ix b'opax chan̈e' argolla nab'a oro, ix och d'a te' yoc schan̈il d'a yesquinail. \v 14 Ix och juntzan̈ argolla chi' d'a slac'anil b'aj ayem stitac chi'. A d'a yol juntzan̈ chi' ix ec' te' sb'achlab'il yic syal yic'chajb'at te' mexa chi'. \v 15 A te' sb'achlab'il chi', aton te' acacia, ix ochpax q'uen oro d'a spatictac te'. \v 16 Ix b'ochajpax syamc'ab'il nab'a oro sc'anchaj d'a jun mexa chi', aton juntzan̈ tic: Q'uen plato, nivac cuchara, xalu yed' uc'ab' b'aj schaji ofrenda a' yaji. \s1 Ix b'ochaj sb'achnub' candil \r (Ex 25.31-40) \p \v 17 Ix sb'opax jun sb'achnub' candil vin̈aj Bezaleel chi', nab'a oro ix aji, ix tenchaj d'a q'uen martillo. A sc'ojnub' b'aj tz'em b'achan, ste'al yed' scopail icha sfloral, junn̈ej yaman ix aji. \v 18 Oxox sc'ab' ix elta d'a stz'eytac. \v 19 Junjun juntzan̈ sc'ab' ayelta d'a ste'al chi', ay oxe' sfloral icha yic te' almendro. \v 20 A jun ste'al chi', ay pax chan̈e' sfloral icha yic te' almendro chi'. \v 21 A d'a yalan̈ b'aj ayelta chab'chab' sc'ab' chi', ay junjun sfloral. \v 22 A juntzan̈ sfloral yed' sc'ab' chi', junn̈ej ix aj yed' sb'achnub'al chi'. A jun chi', nab'a oro ix aji, tenb'il d'a q'uen martillo. \v 23 Ix b'opax uque' candil, an̈ejtona' ix b'opax q'uen q'ueen tz'ic'anel stan̈il c'apac b'aj tz'och sc'ac'al yed' splatoal. Nab'a oro ix aj smasanil. \v 24 A jantac q'uen oro ix och d'a jun b'achnub' candil chi' yed' syamc'ab'il, oxe' arroba ix ochi. \s1 Ix b'ochaj jun altar yic incienso \r (Ex 30.1-5) \p \v 25 Ix sb'oanpax jun altar yic incienso vin̈aj Bezaleel chi' d'a te' acacia. Lajann̈ej ix aj d'a schan̈il pac'an̈, 45 centímetro ix aji, axo pax steel, 90 centímetro ix ajq'uei. Ix b'opax juntzan̈ sch'aac d'a junjun yesquinail, yaman ix aj yed' jun altar chi'. \v 26 Ix och q'uen oro yelxo val vach' d'a yib'an̈ yed' d'a spatictac schan̈il pac'an̈ yed' d'a sch'aac chi'. Ix q'uepax tzalan q'uen oro chi' d'a yib'an̈ stitac. \v 27 A d'a yalan̈ stitac chi', ata' ix och chab'chab' argolla nab'a oro d'a schab'il pac'an̈. Ix ec' te' sb'achlab'il d'a yool yic syal sb'achchaji. \v 28 A te' sb'achlab'il ix och chi', aton te' acacia, ix ochpax q'uen oro d'a te'. \s1 A tas tz'aj sb'o aceite sc'anchaji \r (Ex 30.22-38) \p \v 29 Ix b'ojipax aceite sc'anchaji yic sic'chajel junoc mach, ma junoc tas tz'ochcan yicoc Dios. Ix b'opax incienso te vach', icha tz'aj sb'oan eb' b'oum perfume. \c 38 \s1 Ix b'ochaj jun altar nab'a bronce \r (Ex 27.1-8) \p \v 1 Ix sb'oanpax jun altar vin̈aj Bezaleel chi', aton jun b'aj stz'a silab'. D'a te' acacia ix sb'o vin̈. Lajann̈ej ix aj yechel schan̈il pac'an̈, chab' metro yed' 25 centímetro junjun pac'an̈. Jun metro yed' 25 centímetro ix ajq'ue schaan̈il. \v 2 Ix b'ojipaxq'ue chan̈e' sch'aac d'a schiquintac schan̈il, yaman ix aj yed' jun altar chi'. Ix pichchaj te' d'a q'uen bronce. \v 3 Masanil syamc'ab'il jun altar chi', nab'a bronce ix aji: Aton yed'tal b'aj tz'ic'chajel q'uen taan̈, q'uen pala, q'uen nivac uc'ab', q'uen tenedor yed' yed'tal te' tzac'ac'. \v 4 Ix b'ojipax jun q'uen malla nab'a bronce, ix ac'jioch q'uen d'a yalan̈ sti' d'a yool. D'a snan̈al jun altar chi' ix och q'ueen. \v 5 Ix b'opax chan̈e' argolla nab'a bronce, ix och d'a junjun yesquinail q'uen malla chi'. Ix elc'och q'uen d'a spatic jun altar chi', a d'a yol q'uen tz'ec' te' sb'achlab'il. \v 6 Ix b'opax sb'achlab'il jun altar chi' d'a te' acacia, ix ochpax q'uen bronce d'a spatictac te'. \v 7 Ix ecchajec' te' d'a yol q'uen argolla ayoch d'a stz'eytac jun altar chi' yic syal sb'achchaji. A jun altar chi', chemte' ix och d'ay, ix can yolanil d'a yool. \s1 Ix b'oji jun nivan palangana nab'a bronce \r (Ex 30.18) \p \v 8 A yed' q'uen nen nab'a bronce sc'an eb' ix ix ayoch yilumaloc sti' c'apac mantiado, a yed' q'uen ix sb'o jun nivan palangana vin̈aj Bezaleel yed' sb'achnub'al yich. \s1 Ix b'oji yamaq'uil scajnub' Dios \r (Ex 27.9-19) \p \v 9 Ix sb'opax c'apac cortina vin̈aj Bezaleel yic tz'och smaculoc spatictac amac' d'a scajnub' Dios. A d'a stojolal sur, ix och 45 metro c'apac cortina chi', aton ch'al lino b'ayb'il ayoch d'a c'apac. \v 10 Ix b'opax 20 yoyal yed' 20 pax sb'achnub'al yich nab'a bronce. Axo d'a schon te' ix em juntzan̈ q'uen q'ueen nab'a plata yed' yargollail. \v 11 Ix b'opax c'apac cortina yic stojolal norte, 45 metro c'apac yed' 20 oy yed' pax sb'achnub'al yich nab'a bronce yed' q'uen ayem d'a schon yoyal nab'a plata yed' yargollail. \v 12 Ix b'opax c'apac cortina yic stojolal b'aj tz'em c'u, 22 metro yed' nan̈alxo sat c'apac yed' lajun̈e' yoyal yed' pax sb'achnub'al yich yed' q'uen ayem d'a schon yoyal nab'a plata yed' yargollail. \v 13 An̈ejtona' d'a stojolal b'aj sq'ueul c'u, 22 metro yed' nan̈alxo sat, ix b'opax c'apac cortina yic tz'och d'ay. \v 14 A d'a jun pac'an̈ b'aj tzon̈ ochi, ay uque' metro c'apac cortina ayochi yed' oxe' yoyal yed' pax sb'achnub'al yich. \v 15 Axo pax d'a junxo pac'an̈, ay pax uque' metro c'apac yed' oxe' yoyal yed' pax sb'achnub'al yich. \v 16 Masanil juntzan̈ c'apac cortina chi', ch'al lino b'ayb'il ayoch d'a c'apac. \v 17 Masanil pax sb'achnub'al yich oy chi', nab'a bronce ix aji. Axo q'uen ayem d'a schon oy chi' nab'a plata yed' yargollail. \v 18 A c'apac cortina ix och smaculoc sti' amac' chi', nan̈al sb'alun̈il metro sat c'apac, axo steel c'apac, chab' metro yed' 25 centímetro. B'ob'ilpaxoch yelvanub' c'apac, jalb'il d'a an̈ ch'al q'uic'mutz'inac, an̈ ch'al yaxmaquinac, an̈ chac ch'al yed' pax lino ch'al b'ayb'il. Lajann̈ej yed' masanil c'apac ayoch d'a amac'. \v 19 Ay chan̈e' yoyal yed' chan̈e' sb'achnub'al yich nab'a bronce, axo q'uen ayem d'a schon yoyal, nab'a plata yed' yargollail. \v 20 Masanil yestacail scajnub' Dios chi' yed' yic c'apac cortina ayoch d'a spatictac amac', nab'a bronce. \s1 A q'uen q'ueen ix c'anchaj d'a scajnub' Dios \p \v 21 Ix yalanxi vin̈aj Moisés chi' to sb'o slistail jantac q'uen oro, q'uen plata yed' q'uen bronce ix och d'a scajnub' Jehová, aton b'aj sic'chaj scaxail trato. A eb' levita ix b'oan slistail chi'. A vin̈aj Itamar yuninal vin̈aj Aarón ix cuchb'an eb'. \v 22 A vin̈aj Bezaleel, yuninal vin̈aj Uri, yixchiquin vin̈aj Hur, yin̈tilal Judá ix b'oan masanil tastac ix yal Jehová d'a vin̈aj Moisés to sb'oi. \v 23 Axo vin̈aj Aholiab yuninal vin̈aj Ahisamac, yin̈tilal Dan ix colvaj yed' vin̈aj Bezaleel chi'. A vin̈aj Aholiab chi' tenum q'ueen vin̈, jalum c'apac vin̈, syalpax sb'oanoch yelvanub' yed' an̈ ch'al q'uic'mutz'inac vin̈, an̈ ch'al yaxmaquinac, an̈ chac ch'al yed' an̈ lino ch'al te vach'. \p \v 24 Masanil q'uen oro ix c'anchaji yic ix b'o scajnub' Dios, d'a ofrendail ix aj smoljiem q'ueen. A q'uen oro chi', 21 quintal yed' 95 libraxo q'ueen, icha yalil q'uen echlab' sc'anchaj d'a scajnub' Dios. \p \v 25 Axo q'uen plata ix molchajemi, a ix ic'chajq'ue vaan sb'isul eb' anima, 75 quintal yed' chab'xo arroba q'ueen, icha yalil q'uen echlab' sc'anchaj d'a scajnub' Dios. \v 26 Masanil eb' vinac ix tz'ib'chaji, eb' 20 ab'ilxo sq'uinal, 603 mil yed' 550 eb' d'a smasanil. Junjun eb' chi' nan̈al siclo plata ix yac' eb', icha yalil q'uen echlab' sc'anchaj d'a scajnub' Dios. \v 27 A q'uen plata ix och d'a sb'achnub'al yich smarcoal yed' sb'achnub'oc yoyal b'aj tz'och c'apac cortina, 75 quintal q'ueen d'a smasanil. Masanil juntzan̈ q'uen plata chi' ix och d'a cien sb'achnub'al chi', syalelc'ochi 75 libra ix och d'a junjun. \v 28 A yed' chab'xo arroba plata chi' ix sb'o q'uen gancho vin̈aj Bezaleel ix och d'a te' oy yed' smacul sjolom oy chi' yed' q'uen argolla. \p \v 29 Masanil q'uen bronce ix ac'chaj ofrendail d'a Jehová, ay am 53 quintal yed' lajun̈exo libra q'ueen. \v 30 A d'a q'uen bronce chi' ix b'o sb'achnub'al yich yoyal b'aj ix can sti' mantiado b'aj sch'ox sb'a Dios. An̈ejtona' d'a q'uen ix b'o jun altar nab'a bronce yed' pax smallail. Nab'a bronce smasanil syamc'ab'il jun altar chi', \v 31 yed' pax sb'achnub'al yich yoyal smacul spatictac amac' yed' yestacail oyanoch d'a scajnub' Dios yed' yestacail spatictac yamaq'uil cajnub' chi'. \c 39 \s1 Ix b'o spichul eb' vin̈ sacerdote \r (Ex 28.1-43) \p \v 1 A spichul eb' vin̈ sacerdote sc'an d'a yopisio d'a scajnub' Dios, jalb'il d'a lana ch'al q'uic'mutz'inac, d'a ch'al yaxmaquinac yed' d'a chac ch'al. Ix b'opax spichul vin̈aj Aarón yicn̈ej yopisio yaji, icha val ix aj yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés. \p \v 2 Ayic ix b'o schaleca vin̈aj Aarón chi', ix och oro ch'al d'ay, lana ch'al q'uic'mutz'inac, yaxmaquinac, chacchac yed' an̈ lino ch'al b'ayb'il. \v 3 Ix sten q'uen oro eb', te jay ix aji. Ix lajvi chi' ix scotac polan q'uen eb', icha an̈ ch'al ix aj q'ueen yic syal sjalanb'at eb' d'a scal juntzan̈xo ch'al chi', aton sb'oji yuj eb' vach' sb'oani. \v 4 Ix sb'oan c'apac tz'ec' b'ac'an eb' d'a sjolom sjen̈jab' jun chaleca chi', yic schalaj sb'a c'apac yichan̈ yed' c'apac spatic. \v 5 Ix sb'oanoch jun tzec'ul eb' d'a jun chaleca chi', an̈ejpaxa' ix och oro ch'al d'ay, lana ch'al q'uic'mutz'inac, yaxmaquinac yed' chacchac yed' pax an̈ lino ch'al b'ayb'il, icha val ix aj yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés. \p \v 6 Ix yac'anoch q'uen cornalina eb' d'a syamnub'al nab'a oro. Ayoch sb'i eb' yuninal vin̈aj Israel d'a q'ueen, icha yajoch sletrail junoc sello. \v 7 Ix yac'anoch q'uen vin̈aj Bezaleel d'a sjolom sjen̈jab' jun chaleca chi', yic snajicot eb' yuninal vin̈aj Israel chi', icha ix aj yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés. \p \v 8 Axo pax c'apac smacul sn̈i' sc'ol vin̈, ix b'ojioch stz'ib'ul yuj junoc jelan sb'oani, icha yic c'apac chaleca: Ayoch oro ch'al d'ay yed' lana ch'al q'uic'mutz'inac, yaxmaquinac, chacchac yed' pax lino ch'al b'ayb'il. \v 9 Cha pacan̈ ix aji, lajann̈ej ix aj stitac schan̈il ayic pacb'ilxo. 22 centímetro junjun stitac chi'. \v 10 A jun chi', chan̈ tzol ix aj yoch q'uen q'ueen te vach' yilji d'ay. A d'a jun b'ab'el tzol, ayoch q'uen rubí, q'uen crisólito yed' q'uen esmeralda. \v 11 Axo d'a schab'il tzol, ayoch q'uen granate, q'uen zafiro yed' q'uen jade. \v 12 Axo d'a yoxil tzol, ayoch q'uen jacinto, q'uen ágata yed' q'uen amatista. \v 13 Axo d'a schan̈il tzol, ayoch q'uen topacio, q'uen cornalina yed' q'uen jaspe. Axo q'uen oro ayoch syamlab'iloc juntzan̈ q'ueen chi'. \v 14 Lajchave' q'ueen, aton lajchave' sb'i eb' yuninal vin̈aj Israel. Junjun sb'i eb' lajchavan̈ chi' ayoch d'a q'ueen, icha yajoch sletrail junoc sello. \p \v 15 A d'a c'apac smacul sn̈i' sc'ol chi' ix b'ojioch juntzan̈ cadena nab'a oro pach'uch'ab'il. \v 16 Ix b'ojipax chab' syamlab'il d'a q'uen oro yed' chab' argolla nab'a oro. Ix och chab' argolla chi' d'a chab' schiquin c'apac smacul sn̈i' sc'ol chi' d'a yib'an̈. \v 17 Ix ochpax chab' cadena oro d'a chab' argolla chi'. \v 18 A sn̈i' chab' cadena chi' ix och d'a chab' syamlab'il nab'a oro, ix och d'a chab' sjolom sjen̈jab' c'apac chaleca d'a yichan̈. \v 19 Ix b'opax chab'xo argolla nab'a oro, ix och d'a yol chab' schiquin c'apac smacul sn̈i' sc'ol chi' d'a yalan̈, junn̈ej ix aj yed' c'apac chaleca. \v 20 Ix b'oji chab'xo argolla nab'a oro, ix och d'a sn̈itac c'apac tz'ec' d'a sjolom sjen̈jab' c'apac chaleca, tz'emc'och d'a yichan̈. Junn̈ej ix can yed' b'aj tz'emc'och stz'isul yed' d'a yib'an̈q'ueta b'aj tz'ec' stzec'ul c'apac chaleca chi'. \v 21 Ix lajvi chi', junxon̈ej ix ajem q'uen argolla ayoch d'a c'apac yed' q'uen ayoch d'a c'apac smacul sn̈i' sc'ol chi'. Ix tzec'chaj syam sb'a q'uen d'a lana ch'al q'uic'mutz'inac, yic vach' a c'apac smacul sn̈i' sc'ol chi' scan d'a yib'an̈q'ue jun tzec'ul ayoch d'a c'apac chaleca chi', yic vach' max yactej sb'a c'apac. Ix b'o icha ix aj yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés. \v 22 A jun c'apac pichul jucan ayoch d'a yol c'apac chaleca chi', ix jalchaj b'o c'apac yed' ch'al q'uic'mutz'inac. \v 23 Ix can yolanil sjaj c'apac d'a snan̈al, ix och stz'ulil sti' d'a sjaj chi' yic max n̈ic'chaji. \v 24 Ix och yelvanub' c'apac d'a stitac d'a yoctac, icha yechel sat te' granado, ix b'oji yed' lana ch'al q'uic'mutz'inac, yaxmaquinac, chacchac yed' pax lino ch'al b'ayb'il. \v 25 Ix b'ochajpax yunetac campana, nab'a oro ix aji. Ix och d'a scal yechel sat te' granado ayoch d'a yoctac c'apac pichul chi', \v 26 syalelc'ochi, jun yechel sat te' granado chi', jun yune' campana, d'a stzolal ix ajochi, icha ix aj yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés. Aton c'apac pichul jucan chi' sc'an vin̈aj Aarón ayic tz'och vin̈ d'a yopisio. \v 27 A c'apac spichul vin̈aj Aarón yelxo val te jucan c'apac yed' c'apac yic eb' yuninal vin̈, nab'a lino ch'al jalb'il yuj junoc jalum c'apac, a ix och d'ay. \v 28 An̈eja' ix b'ojipax c'apac c'ox sb'ac'chaji yed' pax juntzan̈xo sc'oxal yed' c'apac yolvex. Lino ch'al b'ayb'il ix och d'a juntzan̈ chi' smasanil. \v 29 An̈eja' d'a jun tzec'ul, lino ch'al b'ayb'il ix och d'ay, ix b'ojioch yelvanub' yuj junoc jelan sb'oani. D'a an̈ lana ch'al q'uic'mutz'inac, yaxmaquinac yed' chacchac ix b'ojioch yelvanub' chi', icha val ix aj yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés. \p \v 30 Ix sb'oanpax jun yelvanub' nab'a oro eb', sch'oxnab'il yopisio d'a sat sacerdoteal, ix och juntzan̈ lolonel tic d'ay icha sello: Yicn̈ej Jehová yaji, xchi. \v 31 Ix lajvi chi', ix och jun lana ch'al q'uic'mutz'inac d'ay, yic syal stzec'jioch jun yelvanub' chi' d'a snan̈al sat c'apac c'ox sb'ac'chajochi, icha val ix aj yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés. \s1 Ix lajvi sb'oel scajnub' Dios \r (Ex 35.10-19) \p \v 32 Icha chi' ix aj sb'ochajq'ue scajnub' Dios b'aj sch'ox sb'a. Icha val ix aj yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés chi', icha val chi' ix aj sb'oan eb' israel chi'. \v 33 Masanil syamc'ab'il scajnub' Dios ix yic'cot eb' d'a vin̈aj Moisés chi', aton tic: Syamnub'al, smarcoal, sreglail, yoyal yed' pax sb'achlab'il yich. \v 34 C'apac c'apac tz'och d'a yib'an̈, noc' tz'umal calnel uc'nac d'a chacchac, noc' tz'uum te lab'ab'i yed' pax jun c'apac cortina tz'och smaculoc te' scaxail trato. \v 35 Ix yic'anpaxcot te' caxa chi' eb' yed' te' regla tz'och sb'achlab'iloc yed' smacul b'aj tz'ac'ji tup mul, \v 36 te' mexa yed' syamc'ab'il yed' ixim pan tz'och d'a yichan̈ Jehová. \v 37 Ix yic'anpaxcot jun sb'achnub' candil nab'a oro eb' yed' pax candil ayoch d'a yib'an̈ d'a stzolal yed' masanil syamc'ab'il yed' aceite yic tz'och sc'ac'al candil chi'. \v 38 Ix yic'anpaxcot jun altar nab'a oro eb' yed' pax aceite sc'anchaji ayic sic'chajel junoc mach, ma junoc tas tz'ochcan yicoc Dios yed' incienso suc'uq'ui sjab', jun c'apac cortina yic smacul sti' mantiado, \v 39 jun altar bronce yed' smallail to bronce paxi, sreglail tz'och sb'achlab'iloc, syamc'ab'il, jun palangana yed' pax sb'achnub' yich. \v 40 Ix yic'anpaxcot c'apac cortina eb', aton c'apac tz'och d'a spatictac amac' yed' yoyal yed' pax sb'achnub' yich, c'apac cortina tz'och d'a sti' amac' yed' pax sch'an̈al, yestacail d'a spatictac amac' chi' yed' masanil yamc'ab' sc'anchaj d'a scajnub' Jehová b'aj sch'ox sb'a. \v 41 Ix yic'anpaxcot c'apac pichul eb', aton c'apac sc'an eb' sacerdote d'a yopisio d'a yol scajnub' Dios, aton pichul yic yopisio vin̈aj sacerdote Aarón yed' spichul eb' yuninal vin̈ syac'och d'a yopisio chi'. \v 42 Masanil ix sb'o eb' israel icha val ix aj yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés. \v 43 Ayic ix yilan vin̈aj Moisés chi' to icha chi' ix aj sb'oel yuj eb', ix yalan vach' lolonel vin̈ d'a yib'an̈ eb'. \c 40 \s1 A tas ix aj sb'oq'ue scajnub' Dios \p \v 1 Ix lolon Jehová d'a vin̈aj Moisés, ix yalan d'a vin̈ icha tic: \p \v 2 D'a b'ab'el c'ual yic b'ab'el uj, ata' sb'oq'ue in cajnub' b'aj tzin ch'ox in b'a. \v 3 Slajvi chi', tz'ac'chajoch te' scaxail trato d'a yool chi', tz'ac'chajoch c'apac cortina smaculoc. \v 4 Tz'ac'chajpaxoch te' mexa yed' tas tz'em d'a yib'an̈ yed' sb'achnub' candil, tz'ochpax sc'ac'al candil chi'. \v 5 A d'a yichan̈ scaxail trato tz'och altar oro b'aj stz'a incienso, slocb'ajq'ue c'apac cortina d'a sti' mantiado chi'. \v 6 Sb'ochajpaxem jun altar b'aj stz'a silab' d'a yichan̈elta sti' mantiado chi'. \v 7 Tz'ac'chajem jun nivan palangana d'a scal mantiado yed' altar, tz'ac'ji b'ud'joc yed' a a'. \v 8 Slajvi chi', sb'ochajoch c'apac cortina smaculoc spatictac yamaq'uil, axo c'apac tz'och d'a sti' yamaq'uil chi' sq'uepax locan c'apac. \p \v 9 Tzic'ancot aceite sc'anchaji a sic'chajel junoc mach, ma junoc tas. Tza secanem d'a yib'an̈ in cajnub' yed' d'a masanil tastac ayoch d'a yool. Icha chi' tz'aj yochcan masanil syamc'ab'il d'a yopisio, yic vach' vicxo tz'ajcani. \v 10 Tza secanpaxem aceite chi' d'a yib'an̈ altar b'aj stz'a silab' yed' masanil syamc'ab'il. Icha chi' tz'aj yochcan d'a yopisio, yuj chi' a jun altar chi' vicxo tz'ajcani. \v 11 Tza secanpaxem aceite chi' d'a yib'an̈ jun nivan palangana yed' sb'achnub'al yich yic vach' vicxo tz'ajcani. \p \v 12 Slajvi chi', tzic'anb'at vin̈aj Aarón yed' eb' yuninal d'a sti' mantiado chi', tza checan sb'ic sb'a eb' ta'. \v 13 Slajvi chi', tzac'anoch spichul vin̈aj Aarón chi' yic yopisio. Tzac'anoch aceite d'a vin̈ yic tz'ochcan yopisio vin̈ d'a sacerdoteal d'ayin. \v 14 Sjapax eb' yuninal vin̈ chi' d'a a tz'ey, tzac'anoch spichul eb'. \v 15 Tzac'anpaxoch aceite d'a eb' icha tzutej vin̈aj Aarón chi', yic vach' tz'ochcan eb' sacerdoteal d'ayin. Tz'ac'jioch aceite chi' d'a eb' yic scan jun opisio chi' d'a yol sc'ab' eb', ol b'eyn̈ejb'at d'a yin̈tilal eb' d'a masanil tiempo, xchi Jehová. \p \v 16 Icha ix aj yalan Jehová, icha val chi' ix aj sb'oan vin̈aj Moisés chi'. \p \v 17 Ayic ix schaanel yich yic schab'il ab'il yelta eb' d'a Egipto, d'a val sb'ab'el c'ual yic b'ab'el uj ix b'ojiq'ue scajnub' Dios. \v 18 Ix yalan vin̈aj Moisés chi' to tz'ac'jiem q'uen sb'achnub'al yich, ix ac'jiem te' marco d'a yib'an̈ q'ueen, ix ac'jipaxoch sreglail, ix ic'jiq'ue vaan te' oy d'a yib'an̈ sb'achnub'al ayxoem chi'. \v 19 Ix ac'jib'at jen̈an c'apac mantiado d'a yib'an̈ scajnub' Dios chi', ix ac'jib'at juntzan̈xo d'a yib'an̈ mantiado icha ix aj yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés chi'. \p \v 20 Ix lajvi chi, ix yac'anem chab' pachan̈ q'uen q'ueen vin̈aj Moisés chi' d'a yol scaxail trato, aton q'uen b'aj tz'ib'ab'iloch lajun̈e' checnab'il. Ix yac'anoch te' sb'achlab'il te' caxa chi' vin̈, ix yac'anpaxem smacul te' vin̈, aton b'aj tz'ac'ji tup mul. \v 21 Ix lajvi chi', ix ic'jib'at te' d'a yol scajnub' Dios, ix ac'jioch c'apac cortina d'a snan̈al yol scajnub' chi', yic tz'och smaculoc te' caxa chi', icha ix aj yalan Jehová d'a vin̈. \v 22 Ix ac'jipaxoch te' mexa d'a co vach' d'a yol mantiado b'aj sch'ox sb'a Dios. \v 23 Vach' ix aj yac'jiem ixim pan d'a sat te' mexa d'a yichan̈ Jehová, icha ix aj yalan d'a vin̈aj Moisés chi'. \p \v 24 Ix ac'jipaxoch q'uen sb'achnub' candil d'a co q'uexan̈ d'a yichan̈ mexa d'a yol mantiado b'aj sch'ox sb'a Dios. \v 25 Ix ac'jioch sc'ac'al candil d'a yichan̈ Jehová, icha ix aj yalan d'a vin̈aj Moisés chi'. \v 26 Ix ac'jipaxoch altar oro d'a yichan̈elta c'apac cortina chi'. \v 27 Ix sn̈usantz'a incienso vin̈aj Moisés chi' d'a yib'an̈ altar chi', icha ix aj yalan Jehová. \p \v 28 Ix lajvi chi', ix ac'chajoch c'apac cortina smaculoc b'aj tz'och eb' sacerdote d'a yol cajnub' chi'. \v 29 Ix ac'chajem altar b'aj sn̈usjitz'a silab' d'a yichan̈elta sti' mantiado b'aj sch'ox sb'a Jehová. Ix lajvi chi' ix sn̈usantz'a noc' silab' vin̈aj Moisés chi' yed' ixim harina icha ix aj yalan Jehová. \p \v 30 Ix ac'jioch q'uen nivan palangana d'a scal mantiado yed' altar. Ix ac'ji b'ud'joc q'uen d'a a a' yic sb'ic sc'ab' eb' yed' yoc. \v 31 A d'a a a' chi' ix sb'ic sc'ab' vin̈aj Moisés chi' yed' yoc. An̈eja' pax vin̈aj Aarón yed' eb' yuninal sb'ic sc'ab' eb' yed' yoc, \v 32 ayic tz'och eb' d'a yol mantiado. Sb'icpax sc'ab' eb' yed' yoc chi' ayic tz'och eb' d'a altar, icha val ix aj yalan Jehová d'a vin̈aj Moisés chi'. \p \v 33 D'a slajvub'alxo ix b'ochajoch yamaq'uil spatic yichan̈ scajnub' Dios yed' altar. Ix lajvi chi' ix ac'chajoch c'apac c'apac smaculoc d'a sti' amac' chi'. Icha val chi' ix aj sb'ocanel masanil tas ix alchaj d'a vin̈aj Moisés chi' yuj Jehová. \s1 Ix och stziquiquial Jehová d'a yib'an̈ scajnub' \r (Nm 9.15-23) \p \v 34 Ayic ix lajvi sb'oel smasanil, ix emul asun d'a yib'an̈ mantiado b'aj sch'ox sb'a Jehová, ix em stziquiquial d'a yib'an̈ scajnub' chi' yed' d'a yool. \v 35 Yuj chi' maj yal-laj yoch vin̈aj Moisés d'a yool chi', yujto ayec' jun asun chi' d'a yib'an̈, macb'il yool chi' yuj stziquiquial Jehová. \v 36 Ayic sq'ue vaan asun chi' d'a yib'an̈ scajnub' Jehová chi' syic'anq'ue vaan smantiado eb' israel, sb'eyb'at eb'. \v 37 Tato max q'ue vaan asun chi' jun, max yic'q'uelaj vaan scampamento eb', ato sq'ue vaan ichato chi' sb'at eb'. \v 38 Yaln̈ej b'ajtil ayec' eb' israel d'a yol b'e, syil val jun asun chi' eb' d'a yib'an̈ scajnub' Jehová d'a c'ualil, axo d'ac'valil ayoch sc'ac'al asun chi' syil eb'.