\id 2KI 2Kimat chj 22/03/06 Ambrocio Domingo, Elena de Ekstrom Chuj S. Mateo \h 2 REYES \toc1 A Ch'an̈ Schab'il Libro YIC YAB'IXAL EB' REY \toc2 2 REYES \mt2 A Ch'an̈ Schab'il Libro \mt1 YIC YAB'IXAL EB' REY \ip A jun libro tic, aton stz'acub' b'ab'el libro yic yab'ixal eb' vin̈ rey. A jun b'ab'el libro a d'a yab'ixal vin̈aj Josafat sreyal Judá yed' vin̈aj Ocozías sreyal Israel slajvicani. Ix uji jun chi' ayic 850 ab'il manto javi Jesucristo. Axo pax jun schab'il libro tic, schael yich yalan yuj slajvub' yopisio vin̈aj Elías schecab' Dios yed' pax tas ix aj schaanel yich yopisio vin̈aj Eliseo, aton vin̈ ochnaccan sq'uexuloc vin̈aj Elías chi'. A jun b'ab'el macan̈ d'a jun libro tic, syalcot yab'ixal chab' nación, aton Judá yed' Israel, masanto ix ac'ji ganar Israel yuj eb' asirio, aton d'a ab'il 721 yic manto javi Jesucristo. Aton syalcot capítulo 1 masanto d'a 17. Axo schab'il macan̈, syalcot yab'ixal Judá, masanto ix ac'ji ganar Jerusalén d'a ab'il 586 yic manto javi Jesucristo, ayic ix ic'jib'at eb' d'a Babilonia. Ix yactancan schon̈ab' eb', axo juntzan̈xo eb', a d'a Egipto xid'naquec' jun tiempoal eb'. Slajvic'och jun libro tic yed' yab'ixal vin̈aj Gedalías gobernador d'a Judá, ayic aycan eb' d'a yalan̈ smandar Babilonia, aton juntzan̈ tic syal d'a capítulo 18 masanto d'a capítulo 25. \c 1 \s1 A schamel vin̈aj Ocozías \p \v 1 Ayic toxo ix cham vin̈aj rey Acab, ix yic'anel sb'a chon̈ab' Moab d'a yalan̈ smandar chon̈ab' Israel. \v 2 Ay jun c'u ix cot sutnaj vin̈aj Ocozías yuninal vin̈aj Acab chi' d'a span̈anil yib'an̈ spat d'a Samaria. Te nivan ix aj vin̈ slajvi, yuj chi' ix schecb'at eb' schecab' vin̈ yic b'at sc'anb'ej yab' eb' d'a Baal-zebub sdiosal eb' aj Ecrón, tato olto b'oxoc vin̈. \v 3 Palta a jun yángel Jehová ix alan d'a vin̈aj Elías aj Tisbe icha tic: Ixic, b'at cha eb' schecab' vin̈aj Ocozías sreyal Samaria, tzalan d'a eb' icha tic: ¿Tom malaj Dios d'a co chon̈ab' a on̈ israel on̈ tic, yuj chi' ato d'a Baal-zebub sdiosal Ecrón sb'at e c'anb'ej eyab'i? xa chi d'a eb'. \v 4 Tzalanpaxi to a in Jehová in sval d'a vin̈ rey chi' icha tic: Man̈xo ol ach q'ue vaan, palta ol ach chamxon̈ej, xchi Jehová, xa chi, xchi yángel Jehová chi' d'a vin̈aj Elías chi'. \p Ix b'at vin̈aj Elías chi', ix sc'anab'ajan vin̈ icha tas ix alji chi' d'ay. \v 5 Yuj chi' ix meltzaj eb' schecab' vin̈ rey chi', ix c'ochxi eb' d'a yichan̈ vin̈, ix sc'anb'an vin̈ d'a eb': \p —¿Tas yuj ix ex meltzaj d'a elan̈chamel? xchi vin̈ d'a eb'. \p \v 6 Ix tac'vi eb': \p —Mamin rey, ay jun vin̈ vinac ix co cha d'a yol b'e. A vin̈ ix alan d'ayon̈ icha tic: Meltzajan̈ec d'a vin̈ ix ex checancot chi', tzeyalan d'a vin̈ icha tic: A Jehová tz'alan icha tic: ¿Tom malaj Dios d'a Israel tic, yuj chi' ato d'a Baal-zebub sdiosal Ecrón tza checb'at ab'chajoc? Yuj val jun tas ix a na' tic, man̈xo ol ach q'ue vaan, ol ach chamxon̈ej, xchi Jehová, xe chi, xchi jun vin̈ chi' d'ayon̈, xchi eb'. \p \v 7 Ix sc'anb'an vin̈ rey chi' d'a eb' icha tic: \p —¿Chajtil yilji jun vin̈ ix alan chi' d'ayex? xchi vin̈. \p \v 8 —Mamin rey, a jun vin̈ chi' ayoch jun pichul ay xiil yuj vin̈, aypaxoch jun tzec'ul tz'uum d'a snan̈al vin̈, xchi eb' d'a vin̈. \p —A jun vin̈ chi', aton vin̈aj Elías aj Tisbe, xchi vin̈ rey chi'. \v 9 Ix lajvi chi' ix schecanb'at jun vin̈ capitán vin̈ rey chi' yed' 50 eb' vin̈ soldado yic b'at ic'joccot vin̈aj Elías chi'. Axo yic ix c'och eb' d'a vin̈, c'ojanem vin̈ d'a jun tzalan. Ix yalan vin̈ capitán chi' d'a vin̈: \p —Ach schecab' Dios, a vin̈ rey ix alancoti to tzach emta, xchi vin̈ capitán chi'. \p \v 10 Ix tac'vi vin̈aj Elías chi' icha tic: \p —Tato schecab' in Dios, cotocab' c'ac' d'a satchaan̈ tzach tz'ab'at yed' 50 eb' vin̈ a soldado chi', xchi vin̈. \p A val d'a jun rato chi' ix emta c'ac', ix tz'ab'at eb' vin̈ smasanil. \p \v 11 Ix lajvi chi' ix schecanxib'at junxo vin̈ capitán vin̈ rey chi' yed' 50-xo eb' vin̈ soldado, ix b'at yalan eb' vin̈ d'a vin̈aj Elías chi': \p —Ach schecab' Dios, eman̈cot d'a elan̈chamel yal vin̈ rey, xchi vin̈ capitán chi'. \p \v 12 Ix tac'vi vin̈aj Elías chi': \p —Tato schecab' in Dios, cotocab' c'ac' d'a satchaan̈ tzach tz'ab'at yed' 50 eb' vin̈ a soldado chi', xchi vin̈. \p D'a val jun rato chi' ix emta c'ac' d'a satchaan̈, ix tz'ab'at eb' vin̈ smasanil. \p \v 13 Ix lajvi chi' ix schecanxib'at junxo vin̈ capitán vin̈ rey chi' yed' 50-xo eb' vin̈ soldado d'a yoxelal. Palta a jun vin̈ capitán chi', ix q'uec'och vin̈ b'aj ayec' vin̈aj Elías chi', ix em cuman vin̈ d'a yichan̈ vin̈, ix yalan vin̈: \p —Mamin schecab' Dios, ac' val nivanc'olal d'a vib'an̈ yed' 50 eb' vin̈ soldado a checab' tic. \v 14 Yujto a juntzan̈ eb' vin̈ capitán yed' soldado, eb' vin̈ ix b'ab'laj ja d'ayach, ix tz'ab'at eb' vin̈ yuj c'ac' ix cot d'a satchaan̈. A in tic tzin tevi d'ayach to tzon̈ ac' nivanc'olal yic max on̈ chami, xchi vin̈. \p \v 15 Ix lajvi chi' ix yalan yángel Jehová chi' d'a vin̈aj Elías chi' icha tic: \p —Ixic yed' vin̈, man̈ ach xivoc, xchi d'a vin̈. \p Yuj chi' ix emta vin̈aj Elías chi', ix b'at vin̈ yed' vin̈ capitán chi', ix b'at vin̈ yil vin̈ rey chi'. \p \v 16 Ix yalan vin̈ icha tic d'a vin̈ rey chi': \p —Icha val tic yalan Jehová: Yujto ix a checb'at eb' a checab' d'a Baal-zebub sdiosal Ecrón, yic b'at a c'anb'ej a b'a, ichato malaj Dios d'a Israel tic b'aj syal tza c'anb'ej ab'i, yuj chi' man̈xo ol ach q'ue vaan, palta to ol ach chamxon̈ej, xchi Jehová, xchi vin̈aj Elías chi'. \p \v 17 Icha chi' ix aji, ix cham vin̈ rey chi', icha tas ix schec Jehová yal vin̈aj Elías chi'. Yujto malaj junoc yuninal vin̈aj Ocozías chi', yuj chi' a jun vin̈ yuc'tac vin̈ scuchan Joram, a vin̈ ix ochcan reyal sq'uexuloc, aton yic schab'ilxo ab'il yoch junxo vin̈aj Joram yuninal vin̈aj Josafat reyal d'a Judá. \p \v 18 A jantacto yab'ixal vin̈aj rey Ocozías yed' juntzan̈xo tas ix sc'ulej vin̈, tz'ib'ab'ilcan b'aj aycan yab'ixal eb' vin̈ sreyal Israel. \c 2 \s1 Ix ic'jib'at vin̈aj Elías d'a satchaan̈ \p \v 1 Ayic toxo val sc'och sc'ual yic'jib'at vin̈aj Elías yuj Jehová d'a satchaan̈ d'a scal jun chacxuxum ic', ix el vin̈ yed' vin̈aj Eliseo d'a Gilgal. \v 2 Ix yalan vin̈ d'a vin̈aj Eliseo chi' icha tic: \p —Canan̈ d'a tic, yujto tzin schecb'at Jehová d'a Betel, xchi vin̈. Ix tac'vi vin̈aj Eliseo chi': \p —Svac' in ti' d'ayach d'a yichan̈ Jehová to ol in b'atn̈ej ed'oc, xchi vin̈. \p Yuj chi' ix b'at eb' vin̈ schavan̈il d'a Betel chi'. \v 3 Ix elta eb' vin̈ schecab' Dios ay d'a Betel chi' scha eb' vin̈, ix yalan eb' vin̈ d'a vin̈aj Eliseo chi': \p —¿Ojtac ama to a ticnaic ol ic'joquel vin̈ a c'ayb'umal tic d'ayach yuj Jehová? xchi eb' vin̈ d'a vin̈. \p —Vojtacxo, tz'inec xe chi, xchi vin̈. \p \v 4 Ix lajvi chi', ix yalanxi vin̈aj Elías chi' d'a vin̈aj Eliseo chi' icha tic: \p —Canan̈ d'a tic, yujto tzin schecb'at Jehová d'a Jericó, xchi vin̈. \p Ix tac'vixi vin̈aj Eliseo chi': \p —Svac' in ti' d'ayach d'a yichan̈ Jehová to ol in b'atn̈ej ed'oc, xchi vin̈. \p Yuj chi' ix b'atxi eb' vin̈ schavan̈il d'a Jericó chi'. \v 5 Ix eltapax eb' vin̈ schecab' Dios ayec' ta' scha eb' vin̈, ix yalan eb' d'a vin̈aj Eliseo chi': \p —¿Ojtac ama to a ticnaic ol ic'joquel vin̈ a c'ayb'umal tic d'ayach yuj Jehová? xchi eb' vin̈. \p —Vojtacxo, tz'inec xe chi, xchi vin̈. \p \v 6 Ix lajvi chi' ix yalanxi vin̈aj Elías chi' d'a vin̈aj Eliseo chi' icha tic: \p —Canan̈ d'a tic, yujto tzin schecb'at Jehová d'a a' Jordán, xchi vin̈. \p Ix tac'vixi vin̈aj Eliseo chi': \p —Svac' in ti' d'ayach d'a yichan̈ Jehová to ol in b'atn̈ej ed'oc, xchi vin̈. \p Yuj chi' ix b'atn̈ej eb' vin̈ schavan̈il. \v 7 Najat ix b'at tzac'an 50 eb' vin̈ schecab' Dios yuj eb' vin̈, najatto ix can eb' vin̈ d'a yichan̈cot eb' vin̈ chavan̈ chi' d'a sti' a' Jordán. \v 8 Ix lajvi chi' ix spacan jun sjucan pichul vin̈aj Elías chi', ix spajanem vin̈ d'a sat a' Jordán chi'. Ix spojan sb'a a', taquin̈ ix aj b'aj ix ec' eb' vin̈ d'a yol a' chi'. \v 9 Ayic toxo ix c'axpaj ec' eb' vin̈ chi', ix yalan vin̈aj Elías d'a vin̈aj Eliseo chi' icha tic: \p —Al d'ayin tas tza nib'ej svac' d'ayach yacb'an manto in ic'joquel d'a a tz'ey, xchi vin̈. \p Ix yalan vin̈aj Eliseo chi': \p —Tzin c'an d'ayach to cha macan̈ tz'aj ac'ancan opisio chi' d'ayin, ichato a b'ab'el unin tzin ajcan a q'uexuloc, xchi vin̈. \p \v 10 Ix yalan vin̈aj Elías chi': Te ajaltac jun tza c'an tic d'ayin. Tato ol il tas ol aj vic'jiel d'a a tz'ey, ol ac'joc d'ayach. Tato man̈ ol il jun, man̈ ol ac'joclaj d'ayach, xchi vin̈. \p \v 11 Yacb'an van sb'ey eb' vin̈, van slolon eb' vin̈. Elan̈chamel ix checlajq'ue jun carruaje c'ac' yilji, toc'b'il yuj noc' chej c'ac' yiljipaxi. A' ix ic'anel vin̈aj Elías chi' d'a stz'ey vin̈aj Eliseo chi', ix ic'jib'at vin̈ d'a satchaan̈ d'a scal jun chacxuxum ic'. \v 12 Ayic ix yilan jun chi' vin̈aj Eliseo chi', ix el yav vin̈, ix yalan vin̈: Ay mamin, lajan ach icha noc' chej yed' carruaje yic oval d'ayon̈ israel on̈ tic, yujto tzach colvajn̈ej d'ayon̈, xchi vin̈. \p Man̈xa b'aj ix yil vin̈aj Elías vin̈aj Eliseo chi'. \s1 Ix can vin̈aj Eliseo sq'uexuloc vin̈aj Elías \p Ix sn̈ic'chitanb'at jun spichul vin̈aj Eliseo ayoch yuuj yic sch'oxanel scusc'olal vin̈. \v 13 Elan̈chamel ix b'at vin̈ sic'q'ue jun sjucan pichul vin̈aj Elías ix can lan̈naj chi'. Ix meltzajcan vin̈ d'a a' Jordán chi', ix och lin̈an vin̈ d'a sti' a'. \v 14 Ix spajanem sjucan pichul vin̈aj Elías chi' vin̈ d'a sat a a' chi', ix yalan vin̈ icha tic: ¿B'ajtil ayec' Jehová sDiosal vin̈aj Elías? xchi vin̈. \p Ixn̈ej em c'apac chi' d'a sat a', ix spojan sb'a a'. Icha chi' ix aj yec'xita vin̈ d'a yol a'. \v 15 Ayic ix yilan eb' vin̈ schecab' Dios ay d'a Jericó, aton eb' vin̈ najat lin̈jab'can yila', ix yalan eb' vin̈ icha tic: A yopisio vin̈aj Elías ix ochcan d'a vin̈aj Eliseo tic, xchi eb' vin̈. \p Ix cot eb' scha vin̈, ix em n̈ojnaj eb' d'a yichan̈ vin̈. \v 16 Ix yalan eb' icha tic: \p —Mamin, iltonab'i, ay 50 eb' vin̈ vinac d'a co cal tic te tec'an. Tato syal a c'ol sb'at eb' vin̈ say vin̈ a c'ayb'umal chi', talaj ay b'aj ix actajcan vin̈ yuj Yespíritu Jehová d'a jolomtac vitz, ma d'a yoltac ch'olan, xchi eb' vin̈ d'a vin̈. \p Palta ix yalan vin̈: \p —Maay, malaj mach sb'ati, xchi vin̈. \p \v 17 Ix ochn̈ej ijan eb' vin̈ yalan d'a vin̈, yuj chi' ix yal vin̈ icha tic: Ixiquec an, xchi vin̈. Ix b'at eb' vin̈ 50 chi' say d'a oxe' c'ual. Malaj mach ix ilchaj yuj eb' vin̈. \v 18 Ix lajvi chi' ix meltzaj eb' vin̈ d'a Jericó b'aj aycan vin̈aj Eliseo chi', ix yalan vin̈ d'a eb' vin̈: \p —¿Tom maj val d'ayex jun to max ex b'atlaj? xchi vin̈. \s1 Ix b'o jun a a' yuj vin̈aj Eliseo \p \v 19 Ix yalan eb' anima cajan d'a jun chon̈ab' chi' d'a vin̈aj Eliseo chi' icha tic: \p —Mamin, ilnab' val yilji jun lugar tic, te vach', palta malaj tas tz'el d'a sat luum yujto man̈ vach'oc a a' ay d'a luum, xchi eb'. \p \v 20 —Ix yalan vin̈ d'a eb' icha tic: \p —Iq'ueccot atz'am atz'am d'a yol junoc uc'ab' ac'to, xchi vin̈. \p Ix yic'ancot jun uc'ab' atz'am chi' eb' d'a vin̈, \v 21 ix b'at secanem vin̈ d'a yol sjaj a a' chi'. Ix yalan vin̈ icha tic: \p —Icha tic yalan Jehová: A in ix in b'o jun a a' tic. Man̈xa b'aq'uin̈ ay mach ol cham yuj a', man̈xa pax b'aq'uin̈ malaj tas ol yac' d'a sat luum yuj a', xchi Jehová, xchi vin̈. \p \v 22 Icha chi' ix aj sb'ocan a', icha ix aj yalan vin̈aj Eliseo chi'. \p \v 23 Ix lajvi chi', ix b'at vin̈ d'a Betel. Ayic van sq'ue vin̈ d'a sb'eal chi', ay jun n̈ilan̈ eb' vin̈ quelemtac ay d'a jun chon̈ab' chi' ix elta d'a yol sb'e vin̈, ix och ijan eb' vin̈ sb'ajan vin̈, ix yalan eb' vin̈: Q'uean̈ ach d'en jolom. Q'uean̈ ach d'en jolom, xchi eb' vin̈. \p \v 24 Ix meltzajb'at q'uelan vin̈ d'a eb' vin̈, ix catab'aj eb' vin̈ yuj vin̈ d'a sb'i Jehová. Elan̈chamel ix elta chavan̈ noc' oso d'a caltac te', ix cotac n̈ic'chitajb'at 42 eb' vin̈ quelemtac chi' yuj noc'. \v 25 Ix lajvi chi' ix b'at vin̈ d'a jolom vitz Carmelo, ix meltzajxi vin̈ d'a Samaria. \c 3 \s1 Ochnac vin̈aj Joram reyal d'a Israel \p \v 1 Ayic 18 ab'ilxo yoch vin̈aj Josafat reyal d'a Judá, ix schaanel yich vin̈aj Joram yuninal vin̈aj Acab yac'an reyal d'a Israel, 12 ab'il ix yac' reyal vin̈ d'a Samaria. \v 2 Te chuc tas ix sc'ulej vin̈ d'a yichan̈ Jehová, palta maj c'och val ijan chucal ix sc'ulej vin̈ d'a yichan̈ yic smam snun. Yujto ix sjuel jun q'uen q'ueen vin̈ yic Baal sb'onaccan vin̈ smam vin̈ chi'. \v 3 Vach'chom icha chi', palta ix sb'eyb'alejn̈ej schucal b'eyb'al vin̈aj Jeroboam yuninal vin̈aj Nabat vin̈, aton vin̈ cuchb'annacb'at eb' israel d'a chucal. \s1 Ix yal vin̈aj Eliseo to ol ac'joc ganar Moab \p \v 4 A vin̈aj Mesa sreyal Moab, molum calnel vin̈ yed' masanil anima ay d'a yol smacb'en chi'. Yuj chi' a noc' syac' vin̈ yic stupan vin̈ d'a vin̈ sreyal Israel chi', 100 mil noc' yunetac calnel yed' pax 100 mil noc' ch'ac calnel yed' slanail syac' vin̈. \v 5 Palta ayic ix cham vin̈aj Acab, ix yic'anel sb'a vin̈ sreyal Moab chi' d'a yalan̈ smandar chon̈ab' Israel. \v 6 Yuj chi', ix el vin̈aj Joram d'a Samaria, ix smolb'an masanil eb' soldado yic Israel vin̈. \v 7 Elan̈chamel ix yalb'at vin̈ d'a vin̈aj Josafat sreyal Judá: A vin̈ sreyal Moab toxo ix yiq'uel sb'a vin̈ d'a yalan̈ in mandar, ¿tzam yal a c'ol tzach och ved'oc yic scac'an oval yed' vin̈? xchib'at vin̈. \p Ix tac'vi vin̈ sreyal Judá chi' icha tic: Ol in b'at ed'oc yed' eb' in soldado yed' noc' in chej. \v 8 An̈ej b'ian, ¿tas b'eal b'aj ol on̈ b'atoc? xchi vin̈. Ix tac'vi vin̈aj Joram chi' ix yalan vin̈: A d'a sb'eal taquin̈ luum d'a yol yic Edom, ata' ol on̈ b'atoc, xchi vin̈. \p \v 9 Icha chi' ix aj sb'at vin̈ sreyal Israel yed' vin̈ sreyal Judá yed' pax vin̈ sreyal Edom yed' eb' soldado. Uque' c'ual ix b'ey eb' yujto ix ec' yoymitej lum taquin̈ lum chi' eb', yuj chi' ix lajviel a' yaal eb' soldado syuq'uej yed' pax yic masanil snoc' eb' yed'nac. \v 10 Yuj chi' ix yal vin̈ sreyal Israel chi' icha tic: \p —A ticnaic, ichato on̈ smolb'ej Jehová a on̈ oxvan̈ rey on̈ tic yic tzon̈ yac'anoch d'a yol sc'ab' eb' aj Moab tic, xchi vin̈. \p \v 11 Ix yalan vin̈aj Josafat chi' icha tic: \p —¿Mama junoc vin̈ schecab' Jehová ayec' d'a tic yic vach' sc'anb'ej vin̈ d'a Jehová cuuj? xchi vin̈. \p Ay jun vin̈ yajal soldado yaj d'a vin̈ sreyal Israel chi' ix tac'vi icha tic: \p —A d'a tic ayec' vin̈aj Eliseo yuninal vin̈aj Safat. Aton vin̈ schecab'can vin̈aj Elías, xchi vin̈. \p \v 12 Ix yalan vin̈aj Josafat chi' icha tic: A jun vin̈ chi' yel schecab' Jehová yaj vin̈, xchi vin̈. \p Yuj chi' ix b'at oxvan̈ eb' vin̈ rey chi' lolonel yed' vin̈aj Eliseo chi'. \v 13 Palta ix yalan vin̈ d'a vin̈ sreyal Israel chi' icha tic: \p —¿Tas valan vic d'ayach? Ixic, b'at c'anb'ej a b'a d'a eb' vin̈ schecab' sdiosalcan eb' a mam a nun, xchi vin̈. \p Palta ix yalan vin̈ sreyal Israel chi': \p —Maay, yujto on̈ ic'jicot yuj Jehová a on̈ oxvan̈ rey on̈ tic, yic tzon̈ yac'anoch d'a yol sc'ab' eb' moabita, xchi vin̈. \p \v 14 Ix yalan vin̈aj Eliseo chi' d'a vin̈: \p —D'a val yichan̈ Jehová Yajal d'a Smasanil svala', aton jun svac' servil, q'uinaloc malaj yelc'och vin̈aj Josafat sreyal Judá tic d'a yol in sat, man̈ jab'oc tzin cha vab' tas tzala', max in ochpax q'uelan jab'oc d'ayach. \v 15 Iq'ueccot junoc mach syal schalan te' arpa d'a vichan̈ tic, xchi vin̈. Ix yic'ancot jun vin̈ syal schalan te' arpa chi' eb' vin̈. \p Ayic van schalan te' arpa chi' vin̈, ix javi yipalil Jehová d'a vin̈aj Eliseo chi', \v 16 Ix yalan vin̈ icha tic: \p —A Jehová tz'alan icha tic: B'oec tzijtumoc sanja d'a jun ch'olan tic. \v 17 Vach'chom malaj ic', ma n̈ab' ol eyil sjavi, palta a jun ch'olan tic ol b'ud'joc yuj a a', yuj chi' e masanil ol eyuc' a', ol yuc'an a' noc' e vacax yed' pax noc' e chej, xchi Jehová. \v 18 Chequeln̈ej val yaj jun tic d'a yichan̈ tas ol sc'ulej Jehová, ol yac'och eb' moabita chi' d'a yol e c'ab'. \v 19 Yuj chi' ol e juem lan̈naj schon̈ab' eb' vach' yajoch smuroal yed' juntzan̈ nivac chon̈ab' vach' yilji. Ol e ch'acanem masanil yavb'en te' eb', ol laj e mucancan sjaj a' yuc'lab' a' eb', ol e b'ud'ancan sat slum eb' yed' q'uen q'ueen b'aj smunlaji, xchi vin̈aj Eliseo chi'. \p \v 20 Axo ix aji, a d'a junxo q'uin̈ib'alil, icha yorail tz'ac'ji silab' d'a Jehová, a d'a yol yic Edom, ix cot a a', ix b'ud'jiel sat lum luum chi' yuj a'. \v 21 Ayic ix yab'an eb' moabita to van sc'och eb' vin̈ rey yac' oval yed' eb', ix smolb'an masanil eb' vin̈ quelemtac eb' yed' eb' vin̈ ichamtac vinac, eb' vin̈ syal yoch d'a oval, ix och eb' vin̈ smac d'a sat smojon snación chi'. \v 22 Ayic ix q'ue van eb' moabita chi' d'a q'uin̈ib'alil, ix yilan eb' toxon̈ej scopopi yilji yib'an̈ a a' chi' yuj yoc c'u, ichato chic'xon̈ej yilji a'. \v 23 Yuj chi' ix yalan eb' icha tic: A jun chi' chic'. Tope a eb' vin̈ rey yed' eb' vin̈ soldado ix smil-lajcham sb'a. A ticnaic coyec sb'at quic'ancan masanil tastac yed'nac eb' ix cani, xchi eb'. \p \v 24 Palta axo ix javi eb' moabita d'a scampamento eb' israel, ix elta eb' israel chi' yac' oval yed' eb', ix ac'ji ganar eb' moabita chi' yuj eb'. Yuj chi' ix el eb' elelal, palta ix och eb' israel chi' d'a spatic eb', ix miljicham eb' yuj eb'. \v 25 Ix lajvi chi', ix sjuanem lan̈naj schon̈ab' eb' moabita chi' eb', ix sb'ud'an lum luum eb' d'a q'uen q'ueen, aton lum te yax sat yic munlajel. Ix smucan sjajtac a a' eb', ix sch'acanel masanil te' avb'en te' eb' te vach'. Axon̈ej chon̈ab' Kir-hareset ixto cani, palta axo eb' sjulvaj yed' ch'an̈ mejmeech, ix oymaj eb' d'a spatictac chon̈ab' chi', ix yac'an ganar jun chon̈ab' chi' eb'. \p \v 26 Ayic ix yilan vin̈ sreyal Moab to van yac'ji ganar vin̈ d'a oval chi', ix yic'ancot 700 eb' soldado vin̈, eb' te jelan yac'an oval yed' q'uen espada. Ix yecanoch sb'a eb' d'a scal eb' soldado yic sc'och eb' b'aj ayec' vin̈ sreyal Edom chi', yic smilancham vin̈ eb' yalani, palta maj yal-laj yuj eb'. \v 27 Ix lajvi chi', ix yic'ancot jun sb'ab'el yuninal vin̈ sreyal Moab chi', aton jun d'in̈an yochcan reyal sq'uexuloc vin̈. Ix sn̈usantz'a vin̈ silab'il d'a sdiosal d'a yib'an̈ smuroal schon̈ab' chi'. Te chuc ix aj snaan eb' vin̈ israel chi' yuj jun chi', yuj chi' ix yic'q'ue vaan scampamento eb' vin̈, ix pax eb' vin̈ d'a schon̈ab'. \c 4 \s1 A yaceite jun ix ix chamnacxo yetb'eyum \p \v 1 Ay jun ix ix yetb'eyumcan junoc eb' vin̈ schecab' Dios, ix b'at ix yal sb'a d'a vin̈aj Eliseo icha tic: \p —A vin̈ vetb'eyum chamnacxo vin̈, ojtac to te ay xivc'olal vin̈ d'a Jehová. Axo ticnaic ay jun vin̈ ac'annac q'uen tumin smajnej vin̈ vetb'eyum chi', ix javi vin̈ d'ayin, snib'ej vin̈ syic'b'at chavan̈ eb' vune' tic schecab'oc yuj q'uen tumin chi', xchi ix. \p \v 2 Ix sc'anb'an vin̈aj Eliseo chi' d'a ix icha tic: \p —¿Tas tza nib'ej tzin b'o d'ayach? Al d'ayin tastac ay d'ayach, xchi vin̈. \p Ix yalan ix d'a vin̈ icha tic: \p —A in a checab' in tic, malaj val jab'oc tas ay d'ayin, an̈ej val jab' yune' xalu aceite ayec' d'ayin, xchi ix. \p \v 3 Ix yalan vin̈ d'a ix: \p —Ixic, tza c'anan a majnej jantac xalu d'a eb' ay d'a a lac'anil, jantacn̈ej malaj yool tz'ilchaj uuj. \v 4 Elan̈chamel tzach och d'a yol a pat yed' eb' vin̈ une' chi'. Tza macan a pat chi', tzac'an b'ud'joc masanil juntzan̈ yed'tal chi' d'a aceite chi'. Ch'oc b'aj tzac'canem juntzan̈ sb'ud'jican chi', xchi vin̈. \p \v 5 Ayic ix lajvi slolon ix yed' vin̈aj Eliseo chi', ix b'at smacanoch sb'a ix yed' eb' vin̈ yune' chi' d'a yol spat, ix syamanoch eb' sb'ud'an juntzan̈ xalu ix smajnej chi' d'a aceite chi'. \v 6 Ayic toxo ix b'ud'ji masanil xalu chi', ix yalan ix d'a junoc eb' vin̈ yune' chi' icha tic: \p —Ic'cot junocxo xalu, xchi ix. \p Ix yalan jun vin̈ yune' ix chi': \p —Man̈xalaj tas, xchi vin̈. \p A val d'a jun rato chi' ix vanaj aceite chi' yeli. \v 7 Ix lajvin̈ej chi', ix b'at ix yal d'a vin̈aj Eliseo schecab' Dios chi', ix yalan vin̈ icha tic d'a ix: \p —A ticnaic ixic a chon̈ aceite chi', slajvi chi' tza tupan a b'oc chi', axo jantac stojol chi' scani, tza c'an q'ueen yed' eb' vin̈ une' chi', xchi vin̈ d'a ix. \s1 Vin̈aj Eliseo yed' ix aj Sunem \p \v 8 Ay jun c'u ix ec' vin̈aj Eliseo d'a chon̈ab' Sunem. Ata' ay jun ix ix te b'eyum. Ix och tean ix d'a vin̈ to tz'ec' vin̈ vael d'a spat ix. Yuj chi' ayic tz'ec' vin̈ juntac el d'a jun chon̈ab' chi', tz'ec'n̈ej vin̈ vael d'a spat ix chi'. \v 9 Yuj chi' ix yalan ix d'a vin̈ yetb'eyum icha tic: \p —A ticnaic, snachajel vuuj to a jun vin̈ tz'ec'n̈ej on̈ yil d'a juntac el, val yel schecab' Dios yaj vin̈. \v 10 Yuj chi', vach' sco b'o junoc cuarto d'a yib'an̈ co pat tic, scac'anoch junoc ch'at d'a yool, junoc mexa, junoc xila yed' junoc candil, yic vach' ayic sjavi vin̈ on̈ yila', ata' scan vin̈, xchi ix. \p \v 11 Ix ec'xi vin̈aj Eliseo chi' ta' yed' vin̈ schecab' scuchan Giezi, ix q'ue eb' vin̈ d'a yol jun cuarto chi', ata' ix vaycan eb' vin̈. \v 12 Ix yalan vin̈ d'a vin̈ schecab' chi' icha tic: \p —Avtej ix aj Sunem chi', xchi vin̈. \p Ix yavtan ix vin̈, ix javi ix d'a yichan̈ vin̈aj Eliseo chi', ix yalan vin̈ d'a vin̈ schecab' chi': \p \v 13 —C'anb'ej d'a ix tas snib'ej sc'ol ix, yujto te vach' syutej sc'ol ix d'ayon̈. Tato syal sc'ol ix syal tzon̈ lolon yed' vin̈ rey yuj ix, ma yed' eb' yajalil eb' soldado, xchi vin̈. Ix yalan ix: \p —Maay, vach' vaj d'a yol in chon̈ab' tic, xchi ix d'a vin̈ checab' chi'. Ix lajvi chi', ix pax ix. \p \v 14 —¿Tas vach' sco c'ulej d'a ix syal chi'? xchi vin̈ d'a vin̈ schecab' chi'. \p —Max nachajel vuuj, an̈ej, malaj yune' ix, axo vin̈ yetb'eyum ix icham vinacxo vin̈, xchi vin̈aj Giezi chi'. \p \v 15 —Avtejxicot ix, xchi vin̈aj Eliseo chi'. \p Ix avtajxicot ix, ix javi tec'tec' ix d'a spuertail jun cuarto chi'. \v 16 Ix yalan vin̈aj Eliseo chi' d'a ix: \p —Yab' val icha tic junab', chelb'ilxo q'ue junoc une' uuj, xchi vin̈ d'a ix. \p Ix yalan ix icha tic: \p —Maay mamin, ach schecab' Dios, man̈ ach b'uchvaj d'ayin, xchi ix. \p \v 17 Palta ix scuchanoch jun yune' ix, axo d'a junxo ab'il, ix alji jun yune' ix chi', icha val ix aj yalan vin̈aj Eliseo chi'. \v 18 Ix q'uib' jun unin chi', ay jun c'u ix b'at yil vin̈ smam b'aj ayb'at yil eb' sjochum trigo. \v 19 Ix yalan jun unin chi' d'a vin̈ smam chi' icha tic: \p —Ay, te ya in jolom. Te ya in jolom, xchi. \p Ix yalan vin̈ mamab'il chi' d'a junoc eb' vin̈ schecab': \p —Ic'b'at vin̈ unin tic d'a ix snun, xchi vin̈. \p \v 20 Ix ic'jib'at vin̈ unin chi' d'a ix snun yuj vin̈ checab' chi', ix schelanq'ue ix d'a sat xub', axo ix och chimc'ualil ix chami. \v 21 Ix lajvi chi' ix b'at yac'ancanec' telan ix d'a sat sch'at vin̈aj Eliseo schecab' Dios chi', ix smacancan jun cuarto chi' ix. \v 22 Elan̈chamel ix yavtej vin̈ yetb'eyum ix, ix yalan ix d'a vin̈: \p —Checb'at junoc eb' vin̈ co checab' yed' junoc noc' b'uru ved'oc, sb'at vilan vin̈ schecab' Dios, nactic in jaxi, xchi ix. \p \v 23 —¿Tas yuj b'at il vin̈ ticnaic? Man̈ stiempoaloc yalji q'uen uj, man̈ sc'ualoc pax ic'oj ip, xchi vin̈ yetb'eyum ix chi'. \p —Man̈ ac' pensar, xchi ix. \p \v 24 Ix yalan ix to tz'ac'jioch stz'uum noc' b'uru chi', ix yalan ix d'a vin̈ schecab' chi': \p —Con̈ an, yelc'olal a pechan noc', man̈ a cha och vaan noc' d'a yol b'e masanto a in ol val d'ayach, xchi ix d'a vin̈. \p \v 25 Icha chi' ix aj sb'at ix masanto ix c'och ix d'a lum vitz Carmelo b'aj ayec' vin̈aj Eliseo schecab' Dios chi'. Najatto van scot ix ix yilanb'at vin̈, ix yalan vin̈ d'a vin̈aj Giezi icha tic: \p —Ilnab'i, a ix aj Sunem sjavi chi'. \v 26 Ixic b'at cha ix, tza c'anb'an d'a ix tato vach' sc'ol ix yed' vin̈ yetb'eyum yed' vin̈ nene' unin, xchi vin̈. \p Ix b'at vin̈ scha ix. Ix sc'anb'an vin̈ d'a ix, ix yalan ix to vach' sc'ol eb'. \v 27 Palta elan̈chamel ix c'och ix b'aj ayec' vin̈aj Eliseo d'a lum vitz Carmelo chi', ix och lac'naj ix d'a yoc vin̈, axo vin̈aj Giezi chi' ix quetzanel ix yalani. Ix yalan vin̈aj Eliseo chi' d'a vin̈ icha tic: \p —Actejel ix, yujto te cusnac spixan ix svila', manta tas syal Jehová d'ayin tas yuj ix cot ix, xchi vin̈. \p \v 28 Yuj chi' ix yalan ix icha tic: \p —Mamin, ¿tocval a in ix in c'an d'ayach to tz'alji junoc vune'? ¿Tom maj val d'ayach tas yuj ton̈ej tzach b'uchvaj d'ayin? xchi ix. \p \v 29 Yuj chi' ix yalan vin̈aj Eliseo d'a vin̈ schecab' chi': \p —Ac' lista a b'a, ic'b'at te' in c'ococh tic ed'oc, tzach b'at d'a elan̈chamel. Tato ay mach tza cha'a, man̈ ach lolon yed'oc. Tato ay eb' tz'avajcot d'ayach, man̈ ach tac'voc d'a eb'. Ayic tzach c'och chi' tzaq'uem te' in c'ococh tic d'a sat vin̈ unin chi', xchi vin̈. \p \v 30 Ix yalan ix snun vin̈ unin chi': \p —Svac' in ti' d'ayach d'a yichan̈ Jehová to max in b'at d'a tic tato max ach b'at ved'oc, xchi ix. \v 31 Yuj chi' ix b'at vin̈ yed' ix. Axo pax vin̈aj Giezi chi', toxo ix b'ab'lajb'at vin̈, toxo ix yaq'uem te' c'ococh chi' vin̈ d'a sat vin̈ unin chi', palta maj jaxlaj sc'ol vin̈. Yuj chi' ix cot vin̈ scha vin̈aj Eliseo chi', ix yalan vin̈: \p —Max jalaj sc'ol vin̈ unin chi', xchi vin̈. \p \v 32 Ayic ix c'och vin̈aj Eliseo d'a yol cuarto chi', telanec' vin̈ unin chi' d'a sat sch'at vin̈, chamnacxo. \v 33 Yuj chi' ix och vin̈ d'a yol jun cuarto chi' sch'ocoj yed' vin̈ unin chi', ix smacan vin̈, ix lesalvi vin̈ d'a Jehová. \v 34 Ix lajvi chi' ix q'ue vin̈ d'a sat ch'at chi', ix q'ue lachan vin̈ d'a yib'an̈ vin̈ unin chi', ix em tenan sat vin̈ d'a sat vin̈ unin chi', ix yac'anoch sti' vin̈ d'a sti' yed' sc'ab' vin̈ d'a sc'ab'. Ix q'ue lachan vin̈ d'a yib'an̈ vin̈ unin chi'. Ix q'uixnajxi snivanil vin̈ unin chi'. \v 35 Ix el vin̈ d'a yib'an̈ vin̈ unin chi', ix ec' b'esesoc vin̈ d'a yol pat chi'. Ix lajvi chi' ix q'uex lachan vin̈ d'a yib'an̈ vin̈ unin chi' icha d'a sb'ab'elal. Axo ix aj jun, uquel ix ad'isvi vin̈ unin chi', ichato chi' ix elta q'uelan vin̈. \v 36 Ix yavtan vin̈aj Giezi vin̈aj Eliseo chi', ix yalan vin̈: \p —Avtejcot ix sunamita chi', xchi vin̈. Ix b'at vin̈ yavtejcot ix. Axo ix c'och ix d'a stz'ey vin̈aj Eliseo chi' jun, ix yalan vin̈: \p —Ina vin̈ une' tic, xchi vin̈. \p \v 37 Ix snitzanoch sb'a ix, ix em cuman ix d'a yichan̈ vin̈. Ix lajvi chi', ix schelanq'ue vin̈ yune' ix chi', ix elta ix d'a yol scuarto vin̈aj Eliseo chi'. \s1 Juntzan̈ milagro yuj tas svaji \p \v 38 Ix lajvi chi', ix meltzajxi vin̈aj Eliseo chi' d'a Gilgal ayic te ayem jun nivan vejel d'a yol yic Israel. A junel molanoch eb' vin̈ schecab' Dios d'a stz'ey vin̈aj Eliseo chi', ix yalan vin̈ d'a vin̈ schecab' icha tic: Ac'q'ue junoc nivan chen d'a yib'an̈ c'ac', tza b'oan svael eb' vin̈ schecab' Dios tic, xchi vin̈. \p \v 39 Ay jun vin̈ d'a scal eb' vin̈ checab' chi' ix b'at sayoj itaj. Ix ilchaj jun an̈ itaj icha an̈ caltacte'al c'um ay sat yuj vin̈. Ix smolancot sat chi' vin̈ d'a yol jun spichul jucan. Axo yic ix jax vin̈, ix slesanem vin̈ d'a yol jun nivan chen chi', palta man̈ yojtacoc vin̈ tas. \v 40 Ix lajvi chi' ix yac'an vin̈ d'a eb' vin̈ schecab' Dios chi'. Axo ix syamanoch eb' vin̈ sva'i, ix el yav eb' vin̈, ix yalan eb' vin̈: \p —Mamin schecab' Dios, a jun van co chi'an tic ayb'at veneno d'a scal, xchi eb' vin̈. \p Yuj chi' majxo schilaj eb' vin̈. \v 41 Ix yalan vin̈aj Eliseo chi' icha tic: \p —Iq'ueccot jab'oc ixim harina d'ayin, xchi vin̈. \p Ix yac'anem ixim vin̈ d'a yol chen chi', ix yalan vin̈: \p —A ticnaic ac' va eb' anima tic, xchi vin̈. \p Axo ix schi'an eb', man̈xalaj tas ix ic'an eb'. \p \v 42 Axo d'a junel ix c'och jun vin̈ vinac aj Baal-salisa, yed'nac 20 ixim pan cebada vin̈ b'ob'il d'a ixim b'ab'el sat cebada chi', ix yac'an vin̈ d'a vin̈aj Eliseo chi', yed'nacpax ixim jolom trigo vin̈ yaxto. Ix yalan vin̈aj Eliseo chi' d'a vin̈ schecab': \p —Ac' ixim pan chi' sva eb' anima tic, xchi vin̈. \p \v 43 Ix tac'vi vin̈ schecab' vin̈ chi': \p —¿Tocval ol yal vac'an jab' tic d'a 100 anima tic? xchi vin̈. Ix yalanxi vin̈aj Eliseo chi': \p —Ac' va eb' anima tic, yujto toxo ix yal Jehová to ol va eb', aytopax ol canoc, xchi vin̈. \p \v 44 Ix lajvi chi', ix yac'an va eb' anima chi' vin̈ checab' chi'. Ayto ix cani, icha val ix aj yalan Jehová. \c 5 \s1 Ix el yab'il lepra d'a vin̈aj Naamán \p \v 1 Ay jun vin̈ vinac scuch Naamán, yajalil eb' soldado vin̈ sreyal Siria. Te xajan vin̈ yuj vin̈ rey chi', te nivan pax yelc'och vin̈, yujto a Jehová ix ac'anoch eb' ajc'ol d'a yol sc'ab' vin̈. Te jelan vin̈ d'a oval, palta ayoch jun yab'il lepra d'a vin̈. \p \v 2 Ay junel, ay juntzan̈ eb' soldado aj Siria ix b'at elc'al d'a yol yic Israel. Ix yelq'uejb'at jun ix cob'es unin eb'. Ix och ix schecab'oc ix yetb'eyum vin̈aj Naamán chi'. \v 3 Ix yalan ix cob'es unin chi' d'a ix b'aj ayoch checab'oc chi': \p —Comonoc sb'at vin̈ in patrón tic d'a jun vin̈ schecab' Dios ay d'a Samaria, talaj sb'oxi vin̈ yuj jun yab'il tic, xchi ix. \p \v 4 Yuj chi' ix b'at vin̈aj Naamán chi' yal d'a vin̈ sreyal Siria tas ix yal ix cob'es chi'. \v 5 Ix yalan vin̈ rey chi' d'a vin̈: \p —Vach' tzach b'ati, svac'b'at junoc carta d'a vin̈ sreyal Israel chi', xchi vin̈. \p Icha chi' ix aj sb'at vin̈aj Naamán chi', ix yic'anb'at nan̈al svajxaquil quintal q'uen plata vin̈ yed' nan̈al schab'il quintal q'uen oro yed' lajun̈ moj pichul. \v 6 Ix yic'anb'at jun carta chi' vin̈ d'a vin̈ sreyal Israel chi', syalan vin̈ sreyal Siria chi' d'a jun carta chi' icha tic: Ayic ol a chaan in carta tic, ol ojtaquejeli to a in tzin checb'at vin̈ sat yajal eb' in soldado scuchan Naamán tic d'ayach, tzan̈tej vin̈ d'a jun lepra ayoch d'ay, xchi vin̈ d'a scarta chi'. \p \v 7 Ayic ix lajvi yilan jun carta chi' vin̈ sreyal Israel chi', ix sn̈ic'chitanb'at spichul vin̈ yuj sch'oxaneli to tz'och vin̈ d'a ilc'olal, ix yalan vin̈: \p —Tocval Dios in, ¿tom a in syal vac'an schamel anima, ma svac'anpax sq'uinal eb', yuj chi' schecjicot jun vin̈ vinac tic d'ayin yic sviq'uel jun lepra tic d'a vin̈? Syalelc'ochi to ay tas sna' vin̈ rey chi' d'a in patic, xchi vin̈. \p \v 8 Ayic ix yab'an vin̈aj Eliseo schecab' Dios to ix sn̈ic'chitejb'at spichul vin̈ rey chi', ix yalanb'at vin̈: \p —¿Tas yuj ix a n̈ic'chitejb'at a pichul? Checcot jun vin̈ chi' d'ayin, ol yilan vin̈ to ay schecab' Dios d'a co chon̈ab' Israel tic, xchib'at vin̈. \p \v 9 Ix b'at vin̈aj Naamán chi' yed' scarruaje yed' schej yed' eb' ajun yed'oc, ix c'och lin̈an eb' d'a sti' spat vin̈aj Eliseo chi'. \v 10 Ix schecanb'at vin̈ schecab' vin̈aj Eliseo chi' yal d'a vin̈aj Naamán chi' icha tic: Ixic, b'at b'iquel uqueloc a b'a d'a a' Jordán, icha chi' ol aj yel yab'il lepra chi' d'a a nivanil chi', xchi vin̈aj Eliseo chi'. \p \v 11 Ix cot yoval vin̈aj Naamán chi', ix b'at vin̈, ix yalan vin̈: \p —A val in naani to ol elta vin̈ in scha'a, ol q'ue val lin̈an vin̈ slesalvi d'a Jehová sDiosal d'a vichan̈, ol yac'anec' sc'ab' vin̈ b'aj ayoch lepra chi' d'ayin, tz'elcan yab'il valani. \v 12 ¿Toc ec'b'al svach'il junoc a' ay d'a Israel tic d'a yichan̈ a' Abana yed' a' Farfar ay d'a Damasco? ¿Tom max yal b'at in b'icanel in b'a d'a yol a' chi', tzin b'oxi? xchi vin̈. \p Te aycot yoval vin̈, ix meltzaj vin̈. \v 13 Palta axo eb' schecab' vin̈ ajun yed'oc, ix yal eb' d'a vin̈ icha tic: \p —Mamin, q'uinaloc ay junoc tas ajaltac ix yal vin̈ schecab' Dios d'ayach, ¿tom max a c'anab'ajej? Ocxo jun, an̈ej ix yal vin̈ to tza b'iquel a b'a tzach b'oxicani, xchi eb' d'a vin̈. \p \v 14 Ichato chi' ix b'at vin̈aj Naamán chi', uquel ix em vin̈ d'a yol a' Jordán chi', icha ix aj yalan vin̈aj Eliseo schecab' Dios. Ix b'oxican snivanil vin̈ chi', icha snivanil junoc unin, te vach' ix ajcani. \v 15 Ix lajvi chi', ix b'at vin̈ yed' eb' ajun yed' chi' yil vin̈aj Eliseo chi'. Ayic ix c'och eb' d'a yichan̈ vin̈, ix yalan vin̈aj Naamán chi' icha tic: \p —A ticnaic ix nachajel vuuj to malaj junocxo Dios d'a yolyib'an̈q'uinal tic, palta an̈ej val e Diosal a ex israel ex tic. Yuj chi', elocab' d'a a c'ool a chaan in silab' svac' tic d'ayach, xchi vin̈. \p \v 16 Ix tac'vi vin̈aj Eliseo chi': \p —Svac' in ti' d'a Jehová, aton ayin schecab', max in chalaj tas tzac' chi', xchi vin̈. \p Vach'chom ix ochn̈ej tean vin̈aj Naamán chi' d'a vin̈, palta maj schalaj vin̈. \v 17 Yuj chi' ix yalan vin̈aj Naamán chi' icha tic: \p —Tato icha chi' jun, eloc val d'a a c'ool a chaan vic'b'at chab'oc chejal lum luum yic Israel tic, yujto a in a checab' in tic, man̈xa junocxo dios b'aj ol vac' in silab', palta to an̈ej d'a Jehová sDiosal Israel.\f 5.17 \fr 5:17 \ft A eb' comon anima syac'och eb' d'a sc'ool to an̈ej d'a yol smacb'en junoc dios syal yoch ejmelal d'ay. Yuj chi' ix sna' vin̈aj Naamán yic'anb'at lum luum yic Israel, ichato val chi' syal yoch vin̈ ejmelal d'a Jehová d'a schon̈ab' yalani.\f* \v 18 An̈ej val jun tzin c'an d'a Jehová to tzin yac' nivanc'olal, yujto ayic ol b'at vin̈ in reyal yaq'uem sb'a d'a stemplo sdiosal scuch Rimón, ol och quetzquetz vin̈ d'a in c'ab', an̈ejtona' ol in em cuman yed' vin̈ d'a templo chi', yac'ocab' nivanc'olal Jehová d'a in patic yuj jun chi', xchi vin̈aj Naamán chi'. \p \v 19 Ix tac'vi vin̈aj Eliseo chi': \p —Man̈ ac' pensar, ixic, xchi vin̈. \p Ix b'at vin̈aj Naamán chi'. Palta quenanto sb'at vin̈, \v 20 ix snaan vin̈aj Giezi schecab' vin̈aj Eliseo chi': ¿Tas yuj ton̈ej ix schab'at vin̈aj Naamán aj Siria vin̈ vajalil tic, malaj jab'oc tas ix yac'can vin̈? Svac' in ti' d'a Jehová to b'at in tzac'vej vin̈, yaln̈ej tas ol viq'uec' d'a vin̈, xchi vin̈. \p \v 21 Ix b'at lemnaj vin̈aj Giezi chi'. Axo ix yilancot vin̈aj Naamán to van scot vin̈ d'a spatic, ix emta vin̈ d'a yol scarruaje, ix cot vin̈ scha vin̈, ix sc'anb'an vin̈: \p —¿Mantoc ay tas ix uji? xchi vin̈. \p \v 22 Ix tac'vi vin̈aj Giezi chi' icha tic: Maay, malaj tasi, palta a vin̈ vajalil ix in checancot val d'ayach to ato val sc'och chavan̈ eb' quelemtac schecab' Dios spetoj d'a tzalquixtac yic Efraín. Yuj chi' sc'an vin̈ d'ayach to tzac' oxeoc arroba q'uen plata yed' cha mojan̈oc c'apac pichul yuj eb' vin̈, xchi vin̈. \p \v 23 Ix tac'vi vin̈aj Naamán chi': \p —Comonoc tz'el d'a a c'ool tza cha val vaqueoc arroba q'uen plata tic, xchi vin̈. \p Yacb'an van yalan vin̈ chi', ix schecan vin̈ ac'chajem q'ueen yed' cha moj c'apac pichul chi' d'a yol chab' coxtal, ix yac'ancot chavan̈ schecab' vin̈ yed' vin̈aj Giezi chi'. \v 24 Ayic ix c'och eb' d'a tzalan b'aj ayec' vin̈aj Eliseo chi', ix yic'an ec' vin̈aj Giezi tastac yed'nac eb' schecab' vin̈aj Naamán chi', ix sc'ub'ancanel vin̈ d'a yol spat, ix schecan meltzaj eb' vin̈. \v 25 Elan̈chamel ix javi vin̈ d'a vin̈aj Eliseo chi', ix sc'anb'an vin̈aj Eliseo chi' d'a vin̈: \p —Giezi, ¿b'ajtil ix ach xid'eq'ui? xchi vin̈. \p —Malaj b'aj ix in xid'ec' mamin, xchi vin̈aj Giezi chi'. \p \v 26 Palta ix yalan vin̈aj Eliseo chi' d'a vin̈ icha tic: \p —Ayic ix emta jun vin̈ vinac d'a yol scarruaje ix cot vin̈ ul ach scha'a, ¿tocval maj yil in pixan jun chi' tza na'a? A ticnaic, man̈ smojoc co chaan tumin yed' pichul. Man̈ smojoc pax co manan te' avb'en te', icha te' olivo yed' te' uva, noc' calnel, ma noc' vacax, ma eb' vin̈ checab' yed' eb' ix checab'. \v 27 Yuj jun tas ix a c'ulej tic, a ticnaic, a slepra vin̈aj Naamán chi' ol ochcan d'ayach yed' d'a eb' in̈tilal d'a juneln̈ej, xchi vin̈. \p Axo yic ix spucan sb'a vin̈aj Giezi yed' vin̈aj Eliseo chi', ayxo lepra d'a vin̈, sacxon̈ej yilji snivanil vin̈ icha q'uen cheev. \c 6 \s1 A q'uen sch'acab' eb' schecab' Dios \p \v 1 Ay junel ix yal eb' vin̈ schecab' Dios d'a vin̈aj Eliseo: \p —Ina val jun lugar b'aj ayon̈ ec' ed' tic, te lod'an. \v 2 Yuj chi' tzoc val el d'a a c'ool tzon̈ a chab'at d'a sti' a' Jordán, sb'at co ch'ac junjunoc co te', sco b'oanq'ue junoc pat b'aj tzon̈ aji, xchi eb' vin̈. \p —Ixiquec, xchi vin̈aj Eliseo chi'. \p \v 3 —Tzoc yal a c'ool tzach b'at qued'oc, xchi jun vin̈ d'a vin̈. \p —Inye, ol in b'atoc, xchi vin̈. \p \v 4 Yuj chi' ix b'at vin̈aj Eliseo chi' yed' eb' vin̈ d'a sti' a' Jordán ch'acoj te' chi'. \v 5 Ayic van sch'acan te' eb' vin̈, ay jun vin̈ ix elta surnaj q'uen sch'acab', ix b'atcan q'uen d'a yol a a' chi', ix el yav vin̈: \p —Ach in c'ayb'umal. A jun q'uen ch'acab' tic hierro q'ueen, in majanpax q'ueen, xchi vin̈. \p \v 6 —¿B'ajtil ix b'at q'ueen? xchi vin̈aj Eliseo chi'. \p Ix sch'oxan vin̈ b'aj ix b'at q'ueen chi'. Ix xicanelta jun te te' vin̈aj Eliseo chi', ix yac'anem te' vin̈ d'a yol a', ix q'ueul b'achnaj q'uen ch'acab' chi' d'a sat a'. \p \v 7 —Ic'q'ueta q'ueen, xchi vin̈aj Eliseo chi' d'a vin̈. Ix yac'anem sc'ab' vin̈, ix yic'anq'ueta q'ueen vin̈. \s1 Vin̈aj Eliseo yed' eb' aj Siria \p \v 8 A vin̈ sreyal Siria ayoch oval yuj vin̈ d'a Israel, ix slajtian sb'a vin̈ yed' eb' vin̈ yajalil eb' vin̈ soldado smasanil b'ajtil sb'oq'ue scampamento eb' vin̈. \v 9 Ix yalanb'at vin̈aj Eliseo d'a vin̈ sreyal Israel b'ajtac ayec' eb' vin̈ aj Siria chi' yic vach' syac' lista sb'a vin̈ b'ajtac ayec' eb' vin̈ chi'. \v 10 Ix schecanpaxb'at yilumal vin̈ sreyal Israel d'a juntzan̈ lugar b'aj syal vin̈ schecab' Dios chi', yic syil eb' vin̈ tas yaji, yuj chi' tzijtum el ix scol sb'a eb' vin̈. \p \v 11 A vin̈ sreyal Siria chi', ix te somchaj spensar vin̈, yuj chi' ix yavtej eb' vin̈ yajalil soldado vin̈, ix yalan vin̈: \p —Alec d'ayin mach junoc d'a co cal tic ayoch yed' vin̈ sreyal Israel chi', xchi vin̈ d'a eb' vin̈. \p \v 12 Ix tac'vi jun vin̈ yajal soldado icha tic: \p —Malaj mach mamin, palta a vin̈aj Eliseo schecab' Dios ayec' d'a Israel chi', a vin̈ tz'alan d'a vin̈ rey masanil tas tzala', vach'chom d'a elc'altac tzala', xchi vin̈. \p \v 13 Yuj chi' ix yal vin̈ sreyal Siria chi': \p —Ixiquec, b'at ilec b'ajtil ayec' vin̈aj Eliseo chi', ol vac'anb'at jayvan̈oc in soldado yic b'at tzec'jicot vin̈, xchi vin̈. \p Axo ix aj yalji d'a vin̈ rey chi' to a d'a Dotán ayec' vin̈aj Eliseo chi'. \v 14 Yuj chi' ix yac'anb'at jun n̈ilan̈ eb' vin̈ soldado vin̈ yed' eb' vin̈ ayq'ue d'a yib'an̈ chej yed' carruaje yic oval. D'ac'valil ix c'och eb' vin̈ d'a Dotán chi', ix yoyan sb'a eb' vin̈ d'a spatictac chon̈ab' chi'. \v 15 Ayic ix sacb'i, ix q'ue vaan vin̈ schecab' vin̈aj Eliseo chi'. Ayic ix elta vin̈, ix yilan vin̈ to man̈xo jantacoc soldado oyanec' d'a spatictac chon̈ab' chi', ay noc' chej yed' carruaje yic oval. Yuj chi' ix b'at vin̈ yal d'a vin̈aj Eliseo chi': \p —Ay mamin, ¿tas val ol co c'ulej? xchi vin̈. \p \v 16 Ix tac'vi vin̈aj Eliseo chi': \p —Man̈ ach xivoc, yujto ec'alto sb'isul eb' ayec' qued'oc d'a yichan̈ eb' vin̈ chi', xchi vin̈. \p \v 17 Ix och ijan vin̈aj Eliseo chi' slesalvi d'a Jehová icha tic: Mamin tzin c'an d'ayach to tza jac sat vin̈ in checab' tic, xchi vin̈. Ix jacji sat vin̈ checab' chi' yuj Jehová, ix yilan vin̈ to a d'a sattac vitz yed' d'a jolomtac vitz, toxon̈ej oyancot soldado d'a yib'an̈ chej yed' d'a yoltac carruaje nab'a c'ac', oyanoch d'a spatic yichan̈ vin̈aj Eliseo chi'. \p \v 18 Ayic van sjavi eb' vin̈ sirio chi' yac' oval, ix sc'anan vin̈aj Eliseo chi' d'a Jehová: Mamin tzin c'an d'ayach to tza mac sat eb' vin̈ tic, xchi vin̈. \p Axo Jehová ix macan sat eb' vin̈ soldado ajc'ol chi', icha ix aj sc'anan vin̈aj Eliseo chi'. \v 19 Ix lajvi chi' ix b'at vin̈aj Eliseo chi' yal d'a eb' vin̈: \p —Man̈oclaj jun b'e yed' jun chon̈ab' tic tze saya'. Ochan̈ec tzac'an vuuj, ol ex vic'b'at b'aj ayec' jun vin̈ tze say chi', xchi vin̈ d'a eb' vin̈. \p Ix yic'anb'at eb' vin̈ vin̈ d'a Samaria. \v 20 Ayic toxo ix och eb' vin̈ d'a yol chon̈ab' chi', ix lesalvi vin̈ icha tic: Mamin Jehová, jac sat eb' vin̈ yic syal yilan eb' vin̈, xchi vin̈. Ix jacji sat eb' vin̈ chi'. Ix yilan eb' vin̈ to a d'a yol chon̈ab' Samaria ayec' eb' vin̈. \v 21 Ayic ix yilan eb' vin̈ chi' vin̈ sreyal Israel, ix sc'anb'an vin̈ d'a vin̈aj Eliseo chi'. \p —Mamin, ¿tzam yal in milancham eb' vin̈ tic? xchi vin̈. \p \v 22 Ix yalan vin̈aj Eliseo chi': \p —Maay, man̈ a milchamlaj eb' vin̈. Q'uinaloc ay eb' syamchaj uuj d'a oval, ¿tom tza milcham eb'? Ac' va eb' vin̈, tzac'an yuc' a' eb' vin̈, tzac'an meltzaj eb' vin̈ d'a vin̈ yajalil, xchi vin̈. \p \v 23 Ix b'o jun nivan vael, ix va eb' vin̈, ix yuc'an a' eb' vin̈. Ix lajvi chi' ix yalan vin̈ sreyal Israel to spax eb' vin̈, ix meltzaj eb' vin̈ b'aj ayec' vin̈ yajalil chi'. Atax ta' ix yactej eb' vin̈ soldado sirio yochta yic syixtan chon̈ab' Israel yed' yochta eb' elc'al. \s1 Ix oyjiq'ue Samaria \p \v 24 Ix lajvi yec' jun tiempoal, a vin̈aj Ben-adad sreyal Siria, ix molb'ej masanil eb' vin̈ soldado vin̈, ix b'at yoyanq'ue Samaria eb' vin̈ yic syac'an oval yed'oc. \v 25 Yuj chi' ix em jun nivan vejel d'a Samaria chi'. Ix te q'ue stojol masanil tastac, yujto te vach' yajoch oyan eb' vin̈ aj Siria chi' d'a spatic chon̈ab' chi'. A junoc sjolom noc' b'uru, 80 ciclo plata stojol, axo junoc vaso stza' noc' paramuch, oye' ciclo plata stojol. \p \v 26 Ay jun c'u van sb'eyec' vin̈ sreyal Israel chi' d'a yib'an̈ smuroal chon̈ab' chi', ix avajb'at jun ix ix d'a vin̈: \p —Mamin rey, colin, xchi ix. \p \v 27 Ix tac'vi vin̈ rey chi': \p —Tato max ach colji yuj Jehová, ¿tom a into val tic ol ach in colo'? ¿Tom ol yal vac'an ixim a trigo yed' a vino? \v 28 ¿Tas tzach ic'ani? xchi vin̈. \p Ix tac'vi ix: \p —A jun ix ix tic, ix yal ix d'ayin: Ac' jun une' tic co chi ticnaic, axo q'uic'an sco chi'an jun vic tic, xchi ix. \v 29 Yuj chi' co tz'an̈ vune' chi', co chi'ani. Axo d'a junxo c'u chi', valan d'a ix to syac' yune' ix chi' co chi'a, palta toxo ix sc'ub'ejel ix, xchi ix d'a vin̈ rey chi'. \p \v 30 Ayic ix yab'an vin̈ rey tas ix yal jun ix chi', ix sn̈ic'chitanb'at spichul vin̈ yuj sch'oxanel scusc'olal. Yacb'an van yec' vin̈ d'a yib'an̈ muro chi', ix yilan eb' anima ayec' d'a slac'anil chi' to ayoch pichul ya sva yuj vin̈ d'a yol spichul. \v 31 Ix yalan vin̈ rey chi': Cotocab'can yoval sc'ol Dios d'a vib'an̈ tato max viq'uel sjolom vin̈aj Eliseo yuninal vin̈aj Safat d'a jun c'u tic, xchi vin̈. \p \v 32 Ix schecanb'at jun vin̈ vinac vin̈ rey chi' d'a vin̈aj Eliseo chi'. C'ojanem vin̈ d'a yol spat yed' eb' vin̈ yichamtac vinaquil chon̈ab'. Ayic manto c'ochlaj jun vin̈ schecab' vin̈ rey chi', ix yalan vin̈ d'a eb' vin̈ ichamtac vinac chi': \p —Ilec tonab'i, ix scheccot jun vin̈ schecab' jun vin̈ milum anima chi' yic tzul yiq'uel in jolom vin̈. Palta maclejec eyab' tas ol vala': Ayic ol javoc vin̈ chi', ol e maquel te' puerta tic, vach' tzeyutej e macan te', tzac'an sjavi vin̈ rey d'a spatic vin̈, xchi vin̈. \p \v 33 Vanto val slolon vin̈ ix javi vin̈ schecab' vin̈ rey chi', ajun pax vin̈ rey chi', ix yalan vin̈ rey chi': \p —A jun yaelal tic, a Jehová ix ac'ancoti. ¿Tasto val sco te tan̈vej ticnaic yic tzon̈ scolani? xchi vin̈. \c 7 \p \v 1 Ix lajvi chi' ix yalan vin̈aj Eliseo chi' icha tic: \p —Ab'ec val tas syal Jehová: A q'uic'an yab' icha tic, a d'a spuertail Samaria tic, a junoc almul ixim harina, jun ciclo plata stojol ixim. Chab' almul pax ixim cebada d'a jun ciclo q'ueen, xchi Jehová, xchi vin̈. \p \v 2 Ix tac'vi jun vin̈ stan̈van vin̈ rey chi' icha tic: \p —Vach'chom sjacvi sventenail satchaan̈ yuj Jehová, palta max ujilaj icha tzal chi', xchi vin̈. \p Ix tac'vi vin̈aj Eliseo chi': \p —Olto il val jun chi', palta man̈xo ol a valaj ixim, xchi vin̈. \p \v 3 A d'a jun tiempoal chi', ay chan̈van̈ eb' vin̈ ayoch lepra d'ay, ayel eb' vin̈ d'a stiel chon̈ab' chi', ix yal-lan eb' vin̈ d'ay junjun: \p —¿Tas val sco c'ulej d'a tic? Ton̈ej c'ojan on̈ em co tan̈van cham co b'a. \v 4 Tato tzon̈ och d'a yol chon̈ab' tic, yovalil tzon̈ cham yuj vejel. Tato tzon̈ can c'ojan d'a tic, yovalil ol on̈ champaxoc. A ticnaic coyec d'a scampamento eb' sirio, talaj tzon̈ yac' nivanc'olal eb', max on̈ smil-laj eb'. Tato maay jun, toxonton yic chamel caji, xchi eb' vin̈. \p \v 5 Ayic numnonxo sq'uic'b'i, ix b'at eb' vin̈ d'a scampamento eb' sirio chi'. Axo ix c'och eb' vin̈, ix yilan eb' vin̈ man̈xa junoc mach ayeq'ui. \v 6 Yujto a Jehová ix ac'an yab' eb' soldado sirio sc'an̈ yec' carruaje yed' noc' chej yed' pax jun nivan n̈ilan̈ soldado. A yalan eb' sirio chi' to a vin̈ sreyal eb' israel ix tupan eb' vin̈ sreyal hitita yed' vin̈ sreyal Egipto yic syac'an oval yed' eb' yalani. \v 7 Yuj chi' ayic van sq'uic'b'i ix b'at eb' elelal, ix yactancan scampamento eb' yed' smantiado yed' noc' chej yed' scarruaje eb'. An̈ej eb' ix scol sb'a. \v 8 Ayic ix c'och eb' vin̈ ayoch lepra chi' d'ay d'a stitac campamento chi', ix och eb' vin̈ d'a yol junoc mantiado, ix va eb' vin̈, ix yuc'an a' eb' vin̈. Ix yic'anelta q'uen oro eb' vin̈, q'uen plata yed' pichul, ix b'at eb' vin̈ sc'ub'ejeli. Ix lajvi chi' ix meltzaj eb' vin̈, ix ochxi eb' vin̈ d'a yol junxo mantiado, ix yic'anelta eb' vin̈ tastac ay d'a yool, ix b'atxi eb' vin̈ sc'ub'ejeli. \v 9 Ix laj yalan eb' vin̈ d'ay junjun: \p —Man̈ vach'oc jun van co c'ulan tic. A ticnaic smoj val quic'anb'at ab'ix, palta ichn̈ejta' cajeq'ui. Tato sco tan̈vej, ato q'uic'an b'at cala', ay ta tas scot d'a quib'an̈. Vach' to b'at calec d'a vin̈ rey, xchi eb' vin̈. \p \v 10 Yuj chi' ix b'at eb' vin̈, ix yavtan eb' vin̈ stan̈vumal sti' chon̈ab' chi' eb' vin̈, ix yalan eb' vin̈ icha tic: \p —Ix on̈ xid'ec' d'a scampamento eb' sirio, man̈xa junoc mach ayeq'ui, man̈xa junoc mach scab' sloloni, axon̈ej noc' chej yed' noc' b'uru etzjab'cani. Axo smantiado eb', icha ix aj sb'oancan eb', icha chi' yajcani. \p \v 11 Ix b'at eb' vin̈ stan̈vumal sti' chon̈ab' chi' yavtej eb' vin̈ stan̈van spalacio vin̈ rey. \v 12 Ix alji yab' vin̈ rey chi', yuj chi' ix q'ue vaan vin̈ d'ac'valil chi', ix yalan vin̈ d'a eb' vin̈ ayoch d'a opisio yed'oc: \p —Ol val d'ayex tas snib'ej eb' sirio chi' tzon̈ yutej, yujto yojtac eb' to van co cham yuj vejel, yuj chi' ix yactejcan scampamento eb' chi', ix sc'ub'anel sb'a eb' d'a caltac te', yuj chi' tato tzon̈ el d'a spatiquel chon̈ab' tic, ol on̈ syam eb' d'a pitzanil, axo yochcancot eb' d'a yol chon̈ab' tic, xchi vin̈ rey chi'. \p \v 13 Ix yalan junoc eb' vin̈ schecab' vin̈ icha tic: \p —B'atocab' jayvan̈oc vinac yila' yed' ovan̈oc noc' chej ayto ec' tic, ol quilani tas ix uji chi'. Tato scham eb', mato maay, lajann̈ej, yujto ay smay b'aj sb'at eb' chi', ay pax smay d'a tic, xchi vin̈ checab' chi'. \p \v 14 Yuj chi' ix yic'b'at chab' carruaje eb' yed' noc' chej, ix checjib'at eb' yuj vin̈ rey chi', yic b'at yil eb' b'ajtil ix b'at eb' sirio chi'. Ix yalan vin̈ d'a eb' icha tic: B'at ilec tas val yaji, xchi vin̈. \v 15 Ix b'at tzac'an eb' d'a yoclem eb' sirio chi', masanto ix c'och eb' d'a a' Jordán. Ix yilan eb' to aycan spichul eb' d'a yoltac b'e yed' syamc'ab' eb' ayic van yel eb' scol sb'a yalani. Elan̈chamel ix meltzaj eb' checab' chi', ix ul yalan eb' d'a vin̈ rey chi' tas ix yil eb' chi'. \v 16 Ix lajvi chi' ix elta masanil eb' anima d'a yol chon̈ab' chi', ix yic'anelta masanil tastac ay d'a yol scampamento eb' sirio chi' eb', ix yic'ancot eb'. Ix elc'och icha ix aj yalan Jehová, a jun almul ixim harina, jun ciclo plata stojol ixim. Chab' almul pax ixim cebada d'a jun ciclo plata chi'. \p \v 17 Ix yalan vin̈ rey d'a vin̈ stan̈vumal to scan vin̈ stan̈vej spuertail chon̈ab' chi', palta ix b'at eb' anima d'a yib'an̈ vin̈, ix telvican vin̈ d'a scal yoc eb', ix cham vin̈, icha ix aj yalan vin̈aj Eliseo schecab' Dios d'a vin̈ ayic ix xid'ec' vin̈ rey lolonel yed' vin̈aj Eliseo chi'. \p \v 18 Ix elc'och icha ix aj yalan vin̈aj Eliseo chi' to a d'a spuertail chon̈ab' Samaria yab' icha tic q'uic'an, schon̈chaj ixim harina, a jun almul ixim, jun ciclo plata stojol. Chab' almul pax ixim cebada d'a jun ciclo q'ueen, xchi vin̈. \v 19 Axo jun vin̈ stan̈vumal vin̈ rey chi', ix tac'vi vin̈ d'a vin̈ schecab' Dios chi': Vach'chom sjacvi sventenail satchaan̈ yuj Jehová, palta max ujilaj icha tzal chi', xchi vin̈. Ix tac'vi vin̈aj Eliseo: Olto il val jun chi', palta man̈xo ol a valaj ixim, xchi vin̈. \v 20 Ichaton chi' ix aji, yujto a eb' anima ix tec'ancham vin̈ d'a spuertail chon̈ab' chi'. \c 8 \s1 Ix ac'jixi smacb'en ix aj Sunem \p \v 1 Ix yalan vin̈aj Eliseo d'a ix aj Sunem, aton ix pitzvinacxi yune' yuj vin̈, ix yalan vin̈ d'a ix icha tic: Ixic, b'at cajnajan d'a junocxo nación yed' eb' cajan d'a a pat, yujto ix yal Jehová to ol yac'cot junoc nivan vejel d'a co nación tic, uque' ab'il ol yac'a', xchi vin̈ d'a ix. \v 2 Yuj chi' ix sc'anab'ajej ix sb'ati, icha ix aj yalan vin̈ chi'. Ix b'atcan ix d'a yol smacb'en eb' filisteo. Uque' ab'il ix can cajan ix ta'. \v 3 Ix lajvi chi', ix paxta ix d'a smacb'en eb' filisteo chi'. Ix b'at ix d'a yichan̈ vin̈ sreyal Israel yic sc'ananxi spat ix yed' sluum. \v 4 Van slolon vin̈ rey chi' yed' vin̈aj Giezi schecab' vin̈aj Eliseo chi', ix yalan vin̈ rey chi' d'a vin̈ icha tic: Al vab' masanil tastac satub'tac ix sc'ulej vin̈aj Eliseo chi', xchi vin̈. \v 5 A val yic van yalan vin̈aj Giezi chi' yab'ixal tas ix aj yac'anxi pitzvoc jun yune' jun ix ix chi' vin̈aj Eliseo chi', ix javi ix yal yuj sluum yed' spat. Yuj chi' ix yalan vin̈aj Giezi chi' d'a vin̈ rey chi' icha tic: \p —Mamin rey, aton val jun ix ix tic svala', aton jun yune' ix tic pitzvinacxi yuj vin̈aj Eliseo chi', xchi vin̈ d'a vin̈ rey chi'. \p \v 6 Ix sc'anb'an vin̈ rey chi' d'a ix, ix yalan jun ab'ix chi' ix d'a vin̈. Ix lajvi chi' ix schecan junoc eb' schecab' vin̈ rey chi' yic b'at ac'jixi smacb'en ix ix chi' yed' masanil sat avb'en ix el d'a luum yictax ix el ix d'a yol nación chi' masanto ix meltzajxi ix. \s1 Ix och vin̈aj Hazael reyal d'a Siria \p \v 7 Ay junel ix b'at vin̈aj Eliseo d'a Damasco. A d'a jun tiempoal chi', te penaay vin̈aj Ben-adad sreyal Siria. Ix alchaj d'a vin̈ to ix c'och vin̈ schecab' Jehová ta'. \v 8 Yuj chi' ix yal vin̈ rey chi' d'a vin̈aj Hazael schecab' icha tic: \p —Ic'b'at junoc silab' tzach b'at il vin̈ schecab' Jehová chi'. Tza c'anan d'a vin̈ to sc'anb'ej vin̈ d'a Jehová chi' vuuj, tato olto in b'oxoc yuj jun yaelal tic, xchi vin̈. \p \v 9 Ix b'at vin̈aj Hazael chi' yil vin̈aj Eliseo chi'. Ix yic'anb'at silab' vin̈, aton tas te vach' tz'el d'a Damasco chi', 40 noc' camello cuchjinac silab' chi'. Ayic ix c'och vin̈ d'a yichan̈ vin̈aj Eliseo chi', ix yalan vin̈: \p —A vin̈ a checab' aj Ben-adad sreyal Siria, a vin̈ tzin checancoti yic tzul in c'anb'an d'ayach, tom olto b'oxoc sc'ol vin̈ yuj jun yaelal ayoch d'ay, mato man̈xo, xchi vin̈. \p \v 10 Ix tac'vi vin̈aj Eliseo chi': \p —Ixic, tzalan d'a vin̈ to ol b'oxoc sc'ol vin̈ yuj jun yaelal chi', palta ix yal Jehová to ol chamxon̈ej vin̈, xchi vin̈. \p \v 11 A val d'a jun rato chi', ix te och q'uelan vin̈aj Eliseo chi' d'a sat vin̈aj Hazael chi', masanto ix q'uixvi vin̈. Ix lajvi chi' ix oc'q'ue vin̈ schecab' Dios chi'. \v 12 Yuj chi' ix sc'anb'ej vin̈aj Hazael chi' d'a vin̈: \p —Mamin ¿tas yuj tzach oq'ui? xchi vin̈. \p Ix tac'vi vin̈aj Eliseo chi': \p —Vojtac val to ol ac' val chucal d'a eb' vetisraelal, ol ac'och sc'ac'al scuartel eb', ol a milancham eb' quelemtac d'a oval. Ol a milancham eb' cotac unin, ol a tecanelta yol sc'ol eb' ix yab'ix, xchi vin̈. \p \v 13 Ix yalan vin̈aj Hazael d'a vin̈ icha tic: \p —A in tic te malaj jab'oc velc'ochi, lajan in icha junoc noc' tz'i'. ¿Tas val ol aj in c'ulan tas icha chi'? xchi vin̈. \p Ix tac'vi vin̈aj Eliseo chi' d'a vin̈: \p —Toxo ix yal Jehová d'ayin to a ach ol ach ochcan sreyaloc Siria tic, xchi vin̈. \p \v 14 Ix lajvi chi' ix spucan sb'a vin̈aj Hazael chi' yed' vin̈aj Eliseo chi', ix meltzaj vin̈ d'a vin̈ yajalil chi'. Ix sc'anb'an vin̈ rey chi' d'a vin̈: \p —¿Tas xchi vin̈aj Eliseo chi' d'ayach? xchi vin̈. \p Ix tac'vi vin̈aj Hazael chi' icha tic: \p —Ix yal vin̈ d'ayin tob' ol ach b'oxoc yuj jun a yaelal tic, xchi vin̈. \p \v 15 Axo d'a junxo c'u, ix sch'ayan jun c'apac c'apac pim vin̈aj Hazael chi', ix b'at yac'anb'at c'apac vin̈ d'a sat vin̈ rey chi', ix tup yic vin̈. Icha chi' ix aj scham vin̈ rey chi'. Axo vin̈aj Hazael chi' ix ochcan reyal sq'uexuloc vin̈. \s1 Ochnac vin̈aj Joram reyal d'a Judá \r (2Cr 21.1-20) \p \v 16 Ayic oyexo ab'il yoch vin̈aj Joram yuninal vin̈aj Acab reyal d'a Israel, ix schaanel yich vin̈aj Joram yuninal vin̈aj Josafat yac'an reyal d'a Judá. \v 17 A vin̈aj Joram chi', 32 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix schaanel yich vin̈ yac'an reyal chi'. Vajxaque' ab'il ix yac' reyal vin̈ d'a Jerusalén. \v 18 Palta a' sb'eyb'al eb' vin̈ sreyal Israel yed' sb'eyb'al eb' yin̈tilal vin̈aj Acab chi' ix sb'eyb'alej vin̈, yujto ix yic' ix yisil vin̈aj Acab chi' vin̈ yetb'eyumoc. Yuj chi', te chuc tas ix sc'ulej vin̈ d'a yichan̈ Jehová. \v 19 Palta maj yal-laj sc'ol Jehová ix satel Judá, yujto yac'naccan sti' d'a vin̈aj rey David schecab' to ol ochn̈ejcan yin̈tilal vin̈ reyal. \p \v 20 A d'a stiempoal vin̈aj Joram chi', ayic ix yac'an reyal vin̈, ix yiq'uel sb'a eb' aj Edom d'a yalan̈ smandar chon̈ab' Judá, ix yac'anoch sreyal eb' d'a yol yico'. \v 21 Yuj chi' ix b'at vin̈aj Joram chi' yed' masanil scarruaje yac' oval yed' eb' aj Edom chi' d'a Zair, palta a eb' aj Edom chi', ix oymaj eb' d'a spatic vin̈ yed' eb' yajal yaj d'a scarruaje vin̈ yic oval. Axo d'ac'valil ix q'ue van vin̈, ix yac'an oval vin̈ yed' eb' edomita chi'. Icha chi' ix aj scolanel sb'a vin̈ d'a yol sc'ab' eb', a eb' soldado vin̈ chi', ix paxcan eb' d'a spat. \v 22 Atax ta' ix yiquej sb'a eb' aj Edom chi'. An̈eja' pax d'a jun tiempoal chi' ix yiq'uel sb'a chon̈ab' Libna d'a Judá chi'. \p \v 23 A jantacto yab'ixal vin̈aj Joram chi' yed' tastac ix sc'ulej vin̈, tz'ib'ab'ilcan b'aj aycan yab'ixal eb' vin̈ sreyal Judá. \v 24 Ayic ix cham vin̈aj Joram chi', ix mucji snivanil vin̈ b'aj mucan eb' smam yicham, aton d'a schon̈ab' vin̈aj David. Axo vin̈aj Ocozías vin̈ yuninal vin̈ ix ochcan reyal sq'uexuloc. \s1 Ochnac vin̈aj Ocozías reyal d'a Judá \r (2Cr 22.1-6) \p \v 25 Ayic slajchavil ab'il yoch vin̈aj Joram yuninal vin̈aj Acab reyal d'a Israel, ix schaanel yich vin̈aj Ocozías yac'an reyal d'a Judá. \v 26 A vin̈aj Ocozías chi', 22 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix och vin̈ reyal chi', jun ab'il ix yac' reyal vin̈ d'a Jerusalén. Atalía sb'i ix snun vin̈, yixchiquin ix vin̈aj Omri sreyal Israel. \v 27 A vin̈aj Ocozías chi', a sb'eyb'al vin̈aj Acab ix sb'eyb'alej vin̈, te chuc tas ix sc'ulej vin̈ d'a yichan̈ Jehová, yujto smam icham vin̈aj Acab chi' vin̈. \p \v 28 A vin̈aj Ocozías chi', junn̈ej ix yutej spensar vin̈ yed' vin̈aj Joram yuninal vin̈aj Acab, ix yac'an oval eb' vin̈ d'a Ramot d'a yol yic Galaad yed' vin̈aj Hazael sreyal Siria, palta ix lajvi vin̈aj Joram chi' yuj eb' sirio chi'. \v 29 Yuj chi' ix c'ochcan vin̈ d'a Jezreel yic syan̈tan sb'a vin̈ b'aj ix echnaj yuj eb' sirio chi'. Ix c'och vin̈aj Ocozías chi' yil vin̈ yujto ya yaj vin̈. \c 9 \s1 Ix sic'jioch vin̈aj Jehú reyal d'a Israel \p \v 1 A vin̈aj Eliseo schecab' Dios, ix yavtej jun vin̈ yetchecab'vumal vin̈ quelemto, ix yalan vin̈ icha tic: \p —Ac' lista a b'a, tzach b'at d'a Ramot d'a yol yic Galaad. Ic'b'at jun yed'tal aceite tic tzach b'ati. \v 2 Ayic tzach c'och ta', tza sayanec' vin̈aj Jehú yuninal vin̈aj Josafat yixchiquin vin̈aj Nimsi. Tzach och b'aj ayec' vin̈ chi', tzic'anelta vin̈ d'a scal eb' vin̈ ayec' yed' vin̈ ta', tzic'anb'at vin̈ d'a junocxo cuarto. \v 3 Slajvi chi' tzic'ancot aceite chi', tza tob'anq'ue d'a sjolom vin̈, tzalan d'a vin̈ icha tic: A Jehová tz'alan icha tic: A in tzach in sic'caneli yic ol ach och reyal d'a Israel, xchi, xa chi. Slajvi chi' tza jacan puerta, tzach el lemnajoc, man̈ ach och vaan, xchi vin̈aj Eliseo chi'. \p \v 4 Yuj chi' ix b'at vin̈ quelem schecab' Dios d'a Ramot d'a yol yic Galaad chi'. \v 5 Ayic ix c'och vin̈ ta', molanec' masanil eb' vin̈ yajalil eb' soldado, ix yalan vin̈ icha tic: \p —Ach in capitán, ay val jab' tas ol val d'ayach, xchi vin̈. \p —¿Mach junoc on̈ b'aj tzal chi'? xchi vin̈aj Jehú. \p —Ach in capitán, a ach ton tzach vala', xchi vin̈ d'a vin̈aj Jehú chi'. \p \v 6 Ix lajvi chi', ix q'ue jucnaj vin̈aj Jehú chi', ix och vin̈ d'a yol pat. Ix yac'anq'ue aceite vin̈ schecab' Dios chi' d'a sjolom vin̈, ix yalan vin̈: \p —A Jehová co Diosal tz'alan d'ayach icha tic: A in tzach in sic'caneli, yic ol ach och reyal d'a in chon̈ab' Israel. \v 7 A ach ol a satel masanil eb' yin̈tilal vin̈aj Acab, vin̈ ayach d'a yalan̈ smandar. Icha chi' ol aj in pacan schamel eb' vin̈ in checab' yed' eb' vin̈ tz'alanel in lolonel, yujto elnac schiq'uil eb' vin̈ yuj ix Jezabel. \v 8 Masanil eb' yin̈tilal vin̈aj Acab chi', yovalil ol satel eb'. Masanil eb' vinac, vach'chom checab' yaji, ma yic sb'a, ol satel eb' d'a chon̈ab' Israel. Man̈xa junoc yin̈tilal vin̈ chi' olto canoc. \v 9 Icha vutejnac yin̈tilal vin̈aj Jeroboam yuninal vin̈aj Nabat, icha vutejnacpax yic vin̈aj Baasa yuninal vin̈aj Ahías, icha val chi' ol vutej yin̈tilal vin̈aj Acab chi'. \v 10 Axo pax ix Jezabel jun, a noc' tz'i' ol chianb'at snivanil ix d'a yol yic Jezreel, man̈xalaj mach ol mucan ix, xchi Jehová, xchi vin̈ schecab' Dios chi'. \p Ayic ix lajvi yalan masanil juntzan̈ tic vin̈ schecab' Dios chi', ix sjacan spuertail jun pat chi' vin̈, ix b'at vin̈ elelal. \v 11 Ayic ix c'ochxi vin̈aj Jehú chi' b'aj molanec' eb' vin̈ yetyajalil chi', ix sc'anb'an eb' vin̈ d'a vin̈: \p —¿Tas xchi, vach' ama? ¿Tas yuj ix ul ach yil jun vin̈ quistal chi'? xchi eb' vin̈. \p —A ex tic eyojtacxo vin̈, eyojtac tas syaltaxon eb' vin̈ schecab' Dios chi', xchi vin̈aj Jehú chi'. \p \v 12 —Maay, man̈ cojtacoclaj, al d'ayon̈ tas ix ul yal vin̈, xchi eb' vin̈. \p Ix tac'vi vin̈aj Jehú chi' d'a eb' vin̈: \p —Ix yal vin̈ d'ayin icha tic: A Jehová tz'alan icha tic: A in tzach in sic'canel sreyaloc Israel ticnaic, xchi Jehová, xchi vin̈ d'ayin, xchi vin̈aj Jehú chi'. \p \v 13 Ix lajvi chi', junjun eb' vin̈ ix yiq'uel sjucan pichul, ix slich'anem eb' vin̈ d'a yalan̈ yoc vin̈aj Jehú b'aj b'achquiltac sq'uei. Ix laj spu'an sch'aac eb' vin̈, te chaan̈ ix yal eb' vin̈: A vin̈aj Jehú, reyxo vin̈, xchi eb' vin̈. \s1 Ix cham vin̈aj Joram yuj vin̈aj Jehú \p \v 14 A vin̈aj Jehú yuninal vin̈aj Josafat yixchiquin vin̈aj Nimsi, te chuc tas sna vin̈ d'a yib'an̈ vin̈aj Joram. A vin̈aj Joram chi', ayn̈ejoch vin̈ yed' eb' yetisraelal scolanelta chon̈ab' Ramot d'a yol yic Galaad d'a yol sc'ab' vin̈aj Hazael sreyal Siria. \v 15 Palta ayxo jaye' c'u sc'och vin̈ d'a Jezreel yic syan̈tan sb'a vin̈ b'aj ix lajvi yuj eb' sirio chi' ayic ix yac'an oval vin̈ yed' vin̈aj Hazael chi'. Ix yalan vin̈aj Jehú d'a eb' ajun yed'oc: Tato d'a val yel e gana tzin och e reyaloc, malaj junoc mach tz'el d'a yol chon̈ab' tic yic vach' malaj mach sb'at alan jun ab'ix tic d'a eb' vin̈ aj Jezreel, xchi vin̈. \v 16 Ix q'ue vin̈ d'a yol scarruaje yic oval, ix b'at vin̈ d'a Jezreel b'aj van yan̈tan sb'a vin̈aj Joram chi'. Aypaxec' vin̈aj Ocozías sreyal Judá ta', yujto ayc'och vin̈ yil vin̈aj Joram chi'. \v 17 Ayic ix yilanb'at vin̈ ayq'ue d'a chaan̈ stan̈vej chon̈ab' Jezreel chi' to van sjavi vin̈aj Jehú yed' jun n̈ilan̈ eb' soldado, ix el yav vin̈, ix yalan vin̈: \p —Ay juntzan̈ eb' soldado van sjavi, xchi vin̈. \p Yuj chi' ix yal vin̈aj Joram chi' icha tic: \p —B'atocab' junoc vin̈ soldado d'a yib'an̈ chej, yic b'at yil vin̈ mach jun sjavi chi', sc'anb'anpax d'ay, tom d'a ac'anc'olal sjavi, xchi vin̈. \p \v 18 Yuj chi' ix b'at jun vin̈ soldado d'a yib'an̈ chej chi' yic b'at yil vin̈, ix yalan vin̈: \p —A vin̈ rey tzin checancot in c'anb'ej d'ayach, tom ac'anc'olal tzach javi, xchi vin̈. \p Ix yalan vin̈aj Jehú chi' d'a vin̈: \p —A ach tic, malaj alan ic d'a jun tic, an̈ej to tzach och tzac'an vuuj, xchi vin̈. \p Axo ix yalanxi vin̈ stan̈vumal chon̈ab' chi' icha tic: \p —A vin̈ checab' chi', ix c'och vin̈ b'aj van sjavi eb' chi', palta malaj vin̈ smeltzaji, xchi vin̈. \p \v 19 Val d'a jun rato chi' ix checjib'at junxo vin̈ soldado d'a yib'an̈ chej yuj vin̈ rey chi'. Ix c'och vin̈ soldado chi' d'a eb', ix yalan vin̈: \p —A vin̈ rey tzin checancoti yic tzul in c'anb'an d'ayach, tom ac'anc'olal tzach javi, xchi vin̈. \p Ix yalan vin̈aj Jehú chi' d'a vin̈: \p —A ach tic, malaj alan ic d'a jun tic, an̈ej to tzach och tzac'an vuuj, xchi vin̈. \p \v 20 Ix yalanxi vin̈ stan̈vumal chon̈ab' chi': \p —An̈eja' junxo vin̈ chi' ix c'och vin̈ d'a eb', palta malaj vin̈ smeltzaji. A mach sja d'a yol carruaje chi', ichato a vin̈aj Jehú yixchiquin vin̈aj Nimsi, yujto te locotac scot vin̈, ichataxon smodo, xchi vin̈. \p \v 21 Yuj chi' ix yalan vin̈aj Joram chi': \p —Aq'uecoch noc' chej d'a in carruaje yic oval, xchi vin̈. \p Yuj chi' ix b'ochaj scarruaje vin̈aj Joram sreyal Israel chi' yed' pax yic vin̈aj Ocozías sreyal Judá. Ix b'at eb' vin̈ junjun d'a yol scarruaje chi'. Ix b'at schaan vin̈aj Jehú chi' eb' vin̈. Ix schalaj sb'a eb' vin̈ d'a lum sluum vin̈aj Nabot d'a yol yic Jezreel. \v 22 Ayic ix yilan vin̈aj Joram chi' to a vin̈aj Jehú sc'ochi, ix yalan vin̈: \p —Ach Jehú, ¿tom d'a ac'anc'olal tzach javi? xchi vin̈. \p Ix yalan vin̈aj Jehú chi': \p —Tom ijan ac'anc'olal tzin javi yacb'an a ix a nun ix Jezabel, an̈eja' yac'anem sb'a ix d'a juntzan̈ sdiosal yed' d'a yajb'aalil, xchi vin̈. \p \v 23 Yuj chi' ix meltzaj vin̈aj Joram chi', ix el lemnaj vin̈, ixto avajcan vin̈ d'a vin̈aj Ocozías chi': \p —Ocozías, chamel jun tic, xchi vin̈. \p \v 24 Yuj chi' a vin̈aj Jehú chi' yed' val yip vin̈ ix sjulb'at sjul-lab' d'a vin̈aj Joram chi', aval d'a snan̈al yich spatic vin̈ ix ochi, ix c'axpaj d'a spixan vin̈. Yuj chi' ix telvi vin̈ d'a yol scarruaje chi', ix cham vin̈. \v 25 Ix lajvi chi' ix yalan vin̈aj Jehú chi' d'a vin̈aj Bidcar, vin̈ scolvaj yed'oc: \p —Iq'uelta vin̈ d'a yol scarruaje chi', tza yumancanb'at vin̈ d'a yol smacb'encan vin̈aj Nabot aj Jezreel, yujto tzato in nacoti to a ach jun ved'nac ach ayic tzac'an on̈ och d'a spatic scarruaje vin̈aj Acab smam jun vin̈ tic, ayic yalannaccan jun lolonel tic Jehová d'a yib'an̈ vin̈aj Acab chi' icha tic: \v 26 A evi vil schamel vin̈aj Nabot yed' eb' yuninal. An̈eja' icha val chi' ol aj vac'an spac d'ayach d'a jun lugar tic, xchi Jehová. Yuj chi' iq'uelta snivanil vin̈ chi', tza julancanb'at d'a lum sluumcan vin̈aj Nabot chi', yujto icha chi' ajnac yalan Jehová, xchi vin̈aj Jehú chi'. \s1 Ix cham vin̈aj Ocozías yuj vin̈aj Jehú \p \v 27 Ayic ix yilan vin̈aj Ocozías sreyal Judá tas ix uji chi', ix el lemnaj vin̈, ix b'atcan vin̈ d'a sb'eal Bet-hagán, palta ix b'at vin̈aj Jehú chi' d'a spatic vin̈, ix yalan vin̈: \p —Milecpaxcham jun vin̈ tic, xchi vin̈. \p Ix yamchaj vin̈aj Ocozías chi' yuj eb' d'a svitzal Gur d'a slac'anil Ibleam. Ata' ix lajvi vin̈ d'a yol scarruaje chi' yuj eb', palta ixto yal yel vin̈, masanto ix c'och vin̈ d'a Meguido. Ata' ix cham vin̈. \v 28 Ix lajvi chi' ix ic'jib'at snivanil vin̈ yuj eb' vin̈ schecab' d'a Jerusalén d'a yol jun carruaje. Ix mucchaj vin̈ b'aj mucan eb' smam yicham d'a schon̈ab' vin̈aj rey David. \p \v 29 A vin̈aj Ocozías chi', ix schael yich vin̈ yac'an reyal d'a Judá ayic yuxluchilxo ab'il yoch vin̈aj Joram yuninal vin̈aj Acab reyal d'a Israel. \s1 Schamel ix Jezabel \p \v 30 Ix lajvi chi', ix b'at vin̈aj Jehú chi' d'a Jezreel. Ayic ix yab'an ix Jezabel tas ix uji chi', ix yac'an uc' stitac sat ix, ix sjixb'an sjolom ix, ix elta d'an̈an ix d'a jun ventena. \v 31 Ayic ix c'och vin̈aj Jehú d'a ti' chon̈ab' chi', ix yalan ix d'a vin̈ icha tic: \p —¿Vach'am a c'ool? Lajan ach yed' vin̈aj Zimri, ix a milcham vin̈ ajalil, xchi ix. \p \v 32 Ix q'ue q'uelan vin̈aj Jehú chi' d'a jun ventena chi', ix yalan vin̈: \p —¿Mach ayoch ved'oc? xchi vin̈. \p Ay chavan̈ oxvan̈ eb' vin̈ munlajvum d'a yol spat ix, ix elta d'an̈an eb' vin̈ yila'. \v 33 Ix yalan vin̈aj Jehú chi' d'a eb' vin̈: \p —Equec emta jun ix ix chi' d'a tic, xchi vin̈. \p Ix yecancot sutnaj ix eb' vin̈, ix laj och tzipnaj schiq'uil ix d'a sattac yich pat chi' yed' d'a noc' chej, axo noc' chej chi' ix ec' d'a yib'an̈ snivanil ix chi' yed' scarruaje. \v 34 Ix lajvi chi' ix b'at vin̈aj Jehú chi' vael. \p Ayic ix lajvi sva vin̈ chi', ix yalan vin̈: \p —Ilec tas tzeyutej jun ix ix te chuc chi', yujn̈ej to yisil ix vin̈ rey, yuj chi' mucchajocab' ix, xchi vin̈. \p \v 35 Ayic ix b'at eb' vin̈ smuc snivanil ix yalani, ix yilan eb' vin̈ to axon̈ej sb'aquil sjolom ix, yoc ix yed' sc'ab' ix ayeq'ui. \v 36 Axo ix paxta eb' vin̈, ix yalan eb' vin̈ d'a vin̈aj Jehú tas yaji, ix yalan vin̈: \p —Icha tic ix aj yelc'och tas schecnac Jehová yal vin̈aj Elías aj Tisbe, vin̈ schecab' to a noc' tz'i' ol chianb'at snivanil ix Jezabel d'a yol yic Jezreel. \v 37 A snivanil ix chi', stza' noc' noc' ol ajcanb'atoc, yuj chi' yalxon̈ej b'aj ol can d'a sattac lum luum d'a yol yic Jezreel, malaj mach ol alanoc: Ina b'aj mucan ix Jezabel tic, man̈ xchioc eb', xchi Jehová, xchican vin̈aj Elías chi', xchi vin̈aj Jehú chi'. \c 10 \s1 A vin̈aj Jehú ix satanel eb' yin̈tilal vin̈aj Acab \p \v 1 A d'a Samaria, ay 70 eb' vin̈ yin̈tilal vin̈aj Acab. Yuj chi' ix stz'ib'ejb'at jun carta vin̈aj Jehú d'a eb' vin̈ yichamtac vinaquil chon̈ab' yed' d'a eb' vin̈ yilumal eb' vin̈ yin̈tilal vin̈aj Acab chi'. Ix yalan vin̈ d'a scarta chi' icha tic: \v 2 A b'aj ayex chi', ata' ayec' eb' yin̈tilal vin̈ e reyal, noc' chej, carruaje yic oval, jun chon̈ab' te vach' yaji yed' jantac syamc'ab' vin̈ yic oval. Yuj chi' ayic ol c'och jun carta tic d'ayex, \v 3 tze siq'uel junoc yin̈tilal vin̈ eyajalil chi' te vach', smoj val yoch e reyaloc sq'uexuloc vin̈ smam chi', tzeyac'an oval yuj yopisio vin̈ eyajalil chi', xchib'at vin̈ d'a eb' vin̈. \p \v 4 Ayic ix yab'an jun chi' eb', ix te xivq'ue eb', ix yalan eb' icha tic: Ina tax maj tzac'van stec'b'an sb'a chavan̈ eb' vin̈ rey d'a yichan̈ vin̈, ocon̈xo ¿tom a on̈ to tic ol yal co tec'b'an co b'a d'a yichan̈ vin̈? xchi eb'. \p \v 5 Axo vin̈ tz'ilan spalacio vin̈ rey chi' yed' vin̈ sgobernadoral chon̈ab' chi', masanil eb' yichamtac vinaquil chon̈ab' yed' pax eb' ix ilan q'uib' eb' yuninal vin̈aj Acab chi', ix yalb'at eb' d'a vin̈aj Jehú chi': A on̈ tic ayon̈ ec' d'a yol a c'ab'. Masanil tas ol ala' ol co c'anab'ajej, man̈ ol cac'ochlaj junocxo co reyal. Ujocab' icha tas vach' tz'aj a naani, xchib'at eb'. \p \v 6 Ix stz'ib'anxib'at junxo carta vin̈aj Jehú chi' d'a eb', ix yalan vin̈: Tato tze nib'ej tzex och ved'oc, ol e c'anab'ajan tas svala', a q'uic'an tzeyic'cot sjolom eb' yin̈tilal vin̈ eyajalil chi', tzex javi d'ayin d'a Jezreel tic, xchib'at vin̈ d'a eb'. \p A eb' 70 yin̈tilalcan vin̈ rey chi', junn̈ej yaj eb' yed' eb' yichamtac vinaquil chon̈ab' ix ilan q'uib' eb' d'a Samaria chi'. \v 7 Ayic ix schaan jun carta chi' eb', ix syaman eb' 70 yin̈tilal vin̈ rey chi' eb', ix xicjiel sjolom eb' yuj eb'. Ix yac'anem sjolom eb' chi' eb' d'a yol juntzan̈ mooch, ix yac'anb'at eb' d'a vin̈aj Jehú d'a Jezreel chi'. \v 8 Ix javi jun vin̈ checab' d'a vin̈aj Jehú chi', ix yalan vin̈: \p —Toxo ix ic'chajcot sjolom eb' yin̈tilal vin̈ rey, xchi vin̈. \p Ix yalan vin̈aj Jehú chi': \p —Chab' juyan̈ tzeyutejcan d'a sti' chon̈ab' tic. Ata' scani masanto q'uic'an, xchi vin̈. \p \v 9 Axo d'a junxo c'u, ix b'at vin̈aj Jehú chi', ix och lin̈an vin̈ d'a ti' chon̈ab' chi', ix yalan vin̈ d'a masanil eb' anima: \p —A ex tic, malaj e mul. A in ix in milcham vin̈ co reyal yuj vic'anel vin̈ d'a yopisio, palta ¿mach ix milancham masanil juntzan̈ eb' tic? \v 10 A ticnaic scham val eyojtacaneli to a masanil tas yalnaccan Jehová d'a yib'an̈ eb' yin̈tilal vin̈aj Acab, malaj junoc man̈ ol elc'ochoc. Van yelc'och masanil tas schecnac Jehová yalcanel vin̈aj Elías schecab', xchi vin̈aj Jehú chi'. \p \v 11 A vin̈aj Jehú chi', ix smilcham juntzan̈ sc'ab' yoc vin̈aj Acab chi' vin̈ d'a Jezreel, aton eb' nivac vinac yaji yed' eb' yamigo vin̈aj Acab chi' yed' eb' yac'nacoch vin̈ sacerdoteal. Man̈xo junoc eb' ix cani. \p \v 12 Ix lajvi chi' ix b'at vin̈aj Jehú chi' d'a Samaria. Ayic van sb'at vin̈ chi' d'a yol b'e, ix c'och vin̈ d'a jun b'aj tz'ajtaxon eb' tan̈vum calnel. \v 13 Ata' ix schalaj sb'a vin̈ yed' juntzan̈ eb' sc'ab' yoc vin̈aj Ocozías sreyal Judá, ix sc'anb'an vin̈ d'a eb': \p —¿Mach ex a ex tic? xchi vin̈ d'a eb'. \p Ix tac'vi eb' d'a vin̈: \p —A on̈ tic ayto cuj co b'a yed' vin̈aj Ocozías, on̈ javi cac' stzatzil sc'ol eb' vin̈ yuninal vin̈ rey yed' eb' yune' ix reina Jezabel, xchi eb'. \p \v 14 Ix yalan vin̈aj Jehú d'a eb' ajun yed'oc: \p —Yamec eb', xchi vin̈. \p Axo eb' ajun yed' vin̈ chi' ix yaman eb', ix smilancham eb' vin̈ d'a sti' jun a' uc'b'il a' scuch Bet-equed b'aj tz'ajtaxon eb' tan̈vum calnel chi'. 42 eb' d'a smasanil, man̈xo junoc eb' ix cani. \p \v 15 Ayic ix elxi vin̈aj Jehú chi' ta', ix schalan sb'a vin̈ yed' vin̈aj Jonadab yuninal vin̈aj Recab. Ix yac'an stzatzil sc'ool vin̈ vin̈aj Jehú chi', ix yalan vin̈: \p —¿Mec'an ach am ved'oc, icha in tic vach' in naan d'a a patic? xchi vin̈. \p —I', vach' toni, xchi vin̈aj Jonadab chi' d'a vin̈. \p —Tato icha chi' an, ac'cot a c'ab' d'ayin, xchi vin̈aj Jehú chi' d'a vin̈. \p Ix yac'anb'at sc'ab' vin̈aj Jonadab chi' d'a vin̈, ix yic'anq'ue vin̈ vin̈ d'a yol scarruaje chi'. \v 16 Ix yalan vin̈aj Jehú chi' d'a vin̈ icha tic: \p —Con̈ ved'oc, ol in ch'ox ila' tas ol vutej yic tzin c'anab'ajej tas ix yal Jehová, xchi vin̈. \p Yuj chi' ix yic'b'at vin̈aj Jonadab chi' vin̈ d'a yol scarruaje chi'. \v 17 Ayic ix c'och vin̈aj Jehú chi' d'a Samaria, ix smilancham masanil eb' yin̈tilal vin̈aj Acab vin̈ ta', aton eb' pitzanto ix cani. Yuj chi' pilan ix satel eb' smasanil yuj vin̈, icha ajnac yalan Jehová d'a vin̈aj Elías. \s1 Ix satjiel ejmelal d'a Baal yuj vin̈aj Jehú \p \v 18 Ix lajvi chi', ix smolb'an masanil chon̈ab' vin̈aj Jehú chi', ix yalan vin̈: \p —A vin̈aj Acab, quenn̈ej ochnac vin̈ ejmelal d'a Baal, a inxo pax tic, ec'b'alto ol in och ejmelal d'a Baal chi'. \v 19 Yuj chi' avtejec masanil eb' vin̈ schecab' Baal yed' mach tz'ochtaxon ejmelal d'ay yed' masanil eb' sacerdote yaj d'ay. Man̈xa junoc mach max javi, yujto ol in b'o jun nivan silab' yuj vic'anchaan̈ Baal chi'. A mach max javi, yovalil tz'och chamel d'a yib'an̈, xchi vin̈. \p Palta ton̈ej ix yal jun chi' vin̈, masanil eb' tz'och ejmelal d'a Baal ol satel vin̈. \v 20 Yuj chi' ix schec vin̈ alchajeli to ol och q'uin̈ yic tz'ic'jichaan̈ Baal chi'. \v 21 Ix lajvi chi', ix yac'anb'at schecab' vin̈ d'a masanil yol smacb'en Israel to yovalil sc'och masanil eb' tz'och ejmelal d'a Baal d'a stemplo. Yuj chi' man̈xa junoc mach maj c'ochoc. A templo yic Baal chi', te b'ud'an ix aji. \v 22 Ix yalan vin̈aj Jehú chi' d'a eb' molum pichul to tz'ic'jielta spichul eb' tz'ochtaxon ejmelal d'a Baal, ix sc'anab'ajej eb' yic'anelta. \v 23 Ix lajvi chi' ix och vin̈ yed' vin̈aj Jonadab d'a yol templo chi', ix yalan vin̈ d'a eb' tz'och ejmelal d'a Baal chi': \p —Scham eyilani to malajocab' eb' tz'och ejmelal d'a Jehová ayec' d'a e cal tic, an̈ejocab' mach tz'och ejmelal d'a Baal ayeq'ui, xchi vin̈ d'a eb'. \p \v 24 Yuj chi' ayic toxo ix och eb' tz'och ejmelal d'a Baal chi' d'a yol stemplo chi', ix yac'an silab' eb' sn̈usji yed' juntzan̈xo silab'. Yacb'an van yac'an silab' eb' chi', ayxo och oyan 80 eb' soldado yuj vin̈aj Jehú d'a spatic templo chi', ix yalcan vin̈ d'a eb' to malaj junoc mach schael eb': \p —Tato ay junoc mach schaanel junoc eb' ayoch ejmelal chi', axo scham sq'uexuloc, xchi vin̈. \p \v 25 Ayic ix lajvi yac'ji silab' chi', ix yalan vin̈aj Jehú d'a eb' soldado yed' d'a eb' capitán: \p —Ochan̈ec, mileccham eb'. Man̈xa junoc mach tze chaeli, xchi vin̈. \p Yuj chi' ix och eb' soldado vin̈ chi', ix smilancham masanil eb' anima chi' eb' d'a q'uen espada. Ix lajvi chi' ix yic'anelta eb' chamnac chi' eb' d'a spatiquel templo chi'. Ix och eb' d'a yed'tal Baal d'a yol templo chi'. \v 26 Masanil juntzan̈ yechel ix yiq'uelta eb', ix sn̈usantz'a eb'. \v 27 Icha chi' ix aj satanel Baal chi' eb'. Ix sjuanem lan̈naj templo chi' eb' smasanil, yicxo b'aj schulaj anima ix ajn̈ejcani. \p \v 28 Icha chi' ix aj satanel ejmelal vin̈aj Jehú d'a Baal d'a cal chon̈ab' Israel. \v 29 Vach'chom icha chi' ix sc'ulej vin̈aj Jehú chi', palta maj yiq'uel-laj sb'a vin̈ d'a chucal sc'ulejnac vin̈aj Jeroboam yuninal vin̈aj Nabat, vin̈ cuchb'annac eb' yetisraelal d'a chucal. Maj satel-laj juntzan̈ yechel vacax vin̈, aton juntzan̈ nab'a oro aycan d'a Dan yed' d'a Betel. \p \v 30 Ix yalan Jehová d'a vin̈: Yujto tojol tas ix a c'ulej d'a vichan̈, ix a c'anab'ajej a satanel eb' yin̈tilal vin̈aj Acab chi' icha val ix aj valani, a eb' in̈tilal, ol ochn̈ej eb' reyal masanto d'a schan̈il macan̈, xchi d'a vin̈. \p \v 31 Vach'chom icha chi', palta maj yac'valoch vin̈ d'a sc'ol sc'anab'ajan schecnab'il Jehová sDiosal Israel, yujto maj yiq'uel sb'a vin̈ d'a chucal sc'ulejnac vin̈aj Jeroboam vin̈ cuchb'annac eb' yetisraelal d'a chucal. \p \v 32-33 A d'a jun tiempoal chi', ix och ijan Jehová yic'anec' lum sluum eb' israel. A vin̈aj Hazael sreyal Siria ix ic'anec' lum d'a sc'axepalec' a' Jordán d'a stojolal b'aj sjavi c'u, aton lum yic eb' yin̈tilal Gad, lum yic eb' yin̈tilal Rubén yed' lum yic nan̈alxo eb' yin̈tilal Manasés, ix cotn̈ej d'a chon̈ab' Aroer d'a sti' a' Arnón tz'ec' d'a Galaad masanto d'a Basán. \p \v 34 A jantacto yab'ixal vin̈aj Jehú yed' tas ix sc'ulej vin̈, tz'ib'ab'ilcan b'aj aycan yab'ixal eb' vin̈ sreyal Israel. \v 35-36 A vin̈aj Jehú chi', 28 ab'il ix yac' reyal vin̈ d'a eb' yetisraelal d'a Samaria. Ayic ix cham vin̈, ix mucji vin̈ d'a Samaria chi', axo jun vin̈ yuninal vin̈ scuchan Joacaz ix ochcan reyal sq'uexuloc. \c 11 \s1 Ix yac'och sb'a ix Atalía reinail \r (2Cr 22.10—23.21) \p \v 1 Ayic ix yab'an ix Atalía to toxo ix cham vin̈ yune' ix, aton vin̈aj rey Ocozías, ix schecan ix satjiel masanil eb' yin̈tilal vin̈ rey chi'. \v 2 Axo ix Josaba, yisilcan vin̈aj rey Joram, schab'il yanab' vin̈aj rey Ocozías chi', a' ix ix ic'ancanel vin̈aj Joás yuninal vin̈aj Ocozías chi' d'a scal eb' yuninal vin̈ van smiljicham chi'. Icha chi' ix aj sc'ub'anel vin̈ ix d'a ix Atalía chi'. Ix b'at sc'ub'ejel vin̈ ix yed' jun ix tz'ilan q'uib' vin̈ d'a jun cuarto b'aj ay juntzan̈ ch'at sic'an, yuj chi' maj miljoccham vin̈aj Joás chi'. \v 3 Ix lajvi chi', ix c'ub'chajel vin̈ yed' ix tz'ilanq'uib' chi' d'a stemplo Jehová, vaque' ab'il ix can vin̈ ta', yacb'an ayoch ix Atalía yajalil d'a Judá chi'. \p \v 4 Axo d'a yuquil ab'il, a vin̈aj sat sacerdote Joiada yetb'eyum ix Josaba chi', ix schec vin̈ avtaj eb' yajalil soldado, eb' quereteo yed' eb' stan̈van spalacio vin̈ rey. A vin̈ ix ac'anoch eb' d'a yamaq'uil stemplo Jehová. Ata' ix schec vin̈ yac' sti' eb' yic tz'och eb' yed' vin̈ d'a tas nab'il yuuj. Ix lajvi chi' ix ch'oxjioch vin̈aj Joás yuninal vin̈aj Ocozías chi' d'a eb'. \v 5 Elan̈chamel ix yal vin̈ d'a eb': Aton tic ol e c'uloc: Ay ex mach ex ol ex ochcan e tan̈vej spalacio vin̈ rey d'a sc'ual ic'oj ip, \v 6 ayex pax mach ex ol e tan̈vej spuertail yic Shur, an̈ejtona' ayex mach ex ol e tan̈vej spuertail spat eb' stan̈van vin̈ rey. Icha chi' ol aj e cann̈ej e tan̈vej yic malaj mach sc'och ta'. \v 7 A exxo tzex elcan d'a sc'ual ic'oj ip chi' jun, cha macan̈ tzeyutej e b'a e tan̈van stemplo Jehová d'a stz'eytac vin̈ rey. \v 8 Tzex och oyan d'a spatictac b'aj ay vin̈ chi', junjun eb' yed'nac syamc'ab' yic oval. Yaln̈ej mach tz'och d'a e cal b'aj tzolan ex och chi', tojoln̈ej schami. Yaln̈ej b'ajtil sb'at vin̈ rey chi', tzex b'at yed' vin̈, xchi vin̈aj Joiada chi'. \p \v 9 Ix sc'anab'ajej eb' capitán chi' tastac ix yal vin̈aj Joiada chi'. Junjun eb' ix yac'och soldado eb', eb' tz'och stan̈vej d'a sc'ual ic'oj ip yed' eb' tz'elcani, ix c'och eb' d'a yichan̈ vin̈aj sacerdote Joiada chi'. \v 10 Ix lajvi chi', ix yac'an q'uen lanza vin̈ yed' q'uen smaclab' jul-lab' d'a eb' capitán chi', aton q'uen aycan yuj vin̈aj rey David d'a yol stemplo Jehová chi'. \v 11 Ix och oyan eb' soldado chi' stan̈van d'a yamaq'uil templo yed' d'a spatictac altar yed' d'a spatic yichan̈ vin̈ rey chi'. Junjun eb', yed'nac syamc'ab' eb' yic oval. \v 12 Ix yic'anelta vin̈ yuninal vin̈ rey chi' vin̈aj Joiada chi', ix yac'anq'ue corona vin̈ d'a sjolom vin̈, ix yac'an jun yumal strato Dios vin̈ d'a vin̈. Ix stob'anq'ue aceite vin̈ d'a sjolom vin̈ unin chi', ix yalan vin̈ to reyxo vin̈. Ix lajvi chi', masanil eb' ix stz'it sc'ab', ix syamanoch eb' yavaji: Nivanocab' yelc'och vin̈ co reyal, xchi eb'. \p \v 13 Ayic ix yab'an ix Atalía yel yav eb' vin̈ soldado yed' eb' anima chi' yeq'ui, ix javi ix d'a stemplo Jehová b'aj ayec' eb' anima smasanil. \v 14 Axo ix yilan ix ayec' vin̈ rey chi', lin̈anoch vin̈ d'a stz'ey jun oy d'a amac' chi', ichataxon sb'eyb'al eb'. A d'a stz'eytac vin̈ rey chi' ayec' eb' yajal yed' eb' tz'ac'anoch sonal eb' sb'itani. Masanil eb' anima chi' stzalaj eb', spu'an sch'aac eb'. Yuj chi' ix sn̈ic'chitejb'at spichul ix, ix el yav ix: \p —Pechum ex el yajal a ex tic. Pechum ex el yajal, xchi ix. \p \v 15 Ix yalan vin̈aj sacerdote Joiada d'a eb' yajalil eb' soldado icha tic: \p —Iq'uequel ix a ex tzolan ex ec' chi'. A mach tz'och tzac'an yuj ix miljocab'chamoc, xchi vin̈. \p Yujto toxo ix yal vin̈ sacerdote chi' to max yal-laj smiljicham ix d'a yamaq'uil stemplo Jehová. \v 16 Yuj chi' ix ic'jielta ix d'a scal eb' chi', ix ic'chajb'at ix b'aj tz'ochc'och sb'e eb' ayq'ue d'a yib'an̈ chej sc'och d'a spalacio vin̈ rey. Ata' ix miljicham ix yuj eb'. \p \v 17 Ix lajvi chi', ix yalan vin̈aj Joiada chi' to sb'ocan junoc strato vin̈ rey yed' eb' chon̈ab' to ol ochcan eb' schon̈ab'oc Jehová. Ix yalanpax vin̈ to ayocab' junoc strato vin̈ rey yed' eb' chon̈ab' chi'. \v 18 Ix lajvi chi', ix smac'anem lan̈naj stemplo Baal eb', ix smac'anpoj juntzan̈ altar eb' yed' juntzan̈ yechel. Ix mac'jipaxcham vin̈aj Matán, sacerdote yaj d'a Baal chi' d'a yichan̈ juntzan̈ altar chi'. Ix yac'anoch stan̈vumal stemplo Jehová vin̈aj Joiada chi'. \v 19 Ix elta eb' yajalil soldado, eb' quereteo, aton eb' stan̈van vin̈ rey chi' yed' masanil anima. Yaman ix aj yel eb' yed' vin̈ rey d'a yamaq'uil stemplo Jehová, masanto ix c'och eb' d'a palacio. A d'a spuertail b'aj ayec' eb' stan̈van palacio chi' ix c'och eb', ix em c'ojan vin̈aj rey Joás chi' d'a yol sc'ojnub' eb' rey. \v 20 Masanil eb' anima, ix tzalajq'ue eb', yujto a ix Atalía toxo ix miljicham ix d'a sti' palacio chi'. Icha chi' ix aj scan jun chon̈ab' chi' d'a junc'olal. \s1 Ochnac vin̈aj Joás reyal d'a Judá \r (2Cr 24.1-27) \p \v 21 Uque' ab'il sq'uinal vin̈aj rey Joás chi' ayic ix och vin̈ reyal d'a Judá. \c 12 \p \v 1 Ayic uquexo ab'il yoch vin̈aj Jehú reyal d'a Israel, ix och vin̈aj Joás chi' reyal d'a Judá. 40 ab'il ix yac' reyal vin̈ d'a Jerusalén. Sibia sb'i ix snun vin̈, aj Beerseba ix. \v 2 Masanil tas ix sc'ulej vin̈aj Joás chi', te vach' d'a yichan̈ Jehová, yujto ix c'ayb'aj vin̈ yuj vin̈aj sacerdote Joiada. \v 3 Palta a b'aj syaq'uem sb'a anima d'a juntzan̈ lugar chaan̈, maj yiq'uel-laj vin̈, yuj chi' ixto yac'n̈ej silab' eb' anima yed' sn̈usan incienso eb' ta'. \p \v 4-5 Ay jun c'ual ix yal vin̈aj rey Joás chi' d'a eb' vin̈ sacerdote: \p —Molec q'uen tumin yed' q'uen ofrenda tz'ic'jicot d'a stemplo Jehová, q'uen yovalil syac' junjun anima yed' jantac q'uen ofrenda ton̈ej tz'el d'a sc'ol eb' yac'ani. Junjun ex ol eyac' q'uen tumin ol e cha chi' yuj sb'oji templo, xchi vin̈ d'a eb' vin̈. \p \v 6 Palta ayic ix el 23 ab'il yoch vin̈ reyal chi', manta jab'oc stemplo Jehová chi' sb'o eb' vin̈ sacerdote chi'. \v 7 Yuj chi' ix avtaj vin̈aj Joiada yed' juntzan̈xo eb' vin̈ sacerdote yuj vin̈, ix yalan vin̈ d'a eb' vin̈: \p —¿Tas yuj manta jab'oc templo tic tze b'o'o? A ticnaic d'a quichan̈b'at tic, man̈xooc ex laj ol e cha q'uen tumin d'a eb' anima tic. A jantac q'uen tumin ol ac'joc, yovalil scan q'uen yic sb'oji templo chi', xchi vin̈. \p \v 8 Ix scha sc'ol eb' vin̈ sacerdote chi' to man̈xooclaj eb' vin̈ schaan q'uen tumin chi', man̈xa paxlaj yalan yic eb' vin̈ sb'oan stemplo Jehová chi'. \v 9 Yuj chi' ix yic'cot jun caxa vin̈aj Joiada chi', ix yolan smacul te' vin̈, ix yac'ancan te' vin̈ d'a slac'anil altar d'a stojolal svach' mach tz'och d'a yol templo chi'. Aton ta' syaq'uem q'uen tumin eb' vin̈ sacerdote stan̈van sti' templo scha d'a eb' anima sc'och d'a templo chi'. \v 10 Ayic syilan eb' vin̈ to nivanxo q'uen tumin chi' ay d'a yol te' caxa chi', sc'och jun vin̈ stz'ib'um vin̈ rey yed' vin̈ sat sacerdote chi', sb'isan q'uen tumin chi' eb' vin̈. Slajvi chi' syac'anem q'uen eb' vin̈ d'a yol juntzan̈ mucuc. \v 11 Ayic slajvi sb'isan q'uen chi' eb' vin̈, syac'an q'uen eb' vin̈ d'a eb' vin̈ ayoch yilumaloc munlajel tas tz'aj sb'oxi templo chi', yic stupchaj eb' vin̈ sn̈ican te te', eb' vin̈ tz'ilan sb'o munlajel chi', \v 12 eb' vin̈ albañil yed' eb' vin̈ b'oum q'ueen. Ix manchaj pax te te' yed' q'uen q'ueen mac'b'ilpojoc yic tz'och d'a munlajel chi'. Sc'anchajpax q'uen tumin chi' d'a juntzan̈xo tas smanchaj yuj munlajel chi'. \v 13 A q'uen tumin syic'b'at eb' d'a templo chi', max c'anchajlaj q'uen yic sb'ochaj juntzan̈ vaso, pultu, q'uen ic'lab'el stan̈il b'aj tz'och sc'ac'al candil, q'uen nivac uc'ab' yed' trompeta yed' juntzan̈xo yamc'ab' nab'a oro yed' plata. \v 14 Palta a masanil q'uen tumin chi', a d'a eb' vin̈ ayoch d'a yib'an̈ yilan munlajel yic sb'oji stemplo Jehová chi', a d'a eb' vin̈ tz'ac'ji q'ueen. \v 15 Maj ch'olb'itaj smunlajel eb' vin̈ schaan q'uen tumin chi', yic slaj stupan eb' vin̈ munlajvum eb' vin̈, yujto te tz'acan syutej eb' vin̈ sb'oani. \v 16 Axo pax q'uen tumin tz'ac'ji yuj spacoc mul yed' silab' tz'ac'chaj yuj stupchaj mul, max ac'jilaj q'ueen d'a templo chi', yujto yic eb' vin̈ sacerdote yaj q'ueen. \p \v 17 A d'a jun tiempoal chi', a vin̈aj Hazael sreyal Siria, ix javi vin̈ yac' oval d'a chon̈ab' Gat, ix yac'an ganar jun chon̈ab' chi' vin̈, ix lajvi chi' ix cot vin̈ d'a sb'eal Jerusalén yac' oval. \v 18 A vin̈aj Joás sreyal Judá, ix smolb'ej jantac tas yac'nac eb' smam yicham vin̈ d'a stemplo Jehová, aton vin̈aj Josafat, vin̈aj Joram yed' vin̈aj Ocozías. Ix smolb'anpax juntzan̈ tas yac'nac vin̈ d'a templo chi' yed' masanil q'uen oro ayxo ec' ta' yed' masanil tas ay d'a spalacio vin̈. Masanil juntzan̈ chi' ix yac'b'at vin̈ d'a vin̈aj Hazael chi', yuj chi' majxo yac'laj oval chi' d'a Jerusalén chi'. \p \v 19 A jantacto yab'ixal vin̈aj Joás yed' masanil tastac ix sc'ulej vin̈, tz'ib'ab'ilcan b'aj aycan yab'ixal eb' vin̈ sreyal Judá. \v 20 Ix smolb'an sb'a eb' vin̈ ayoch yajalil yed' vin̈aj Joás chi', ix smol alan eb' vin̈ d'a spatic vin̈. Ix smilancham vin̈ eb' vin̈ d'a jun pat b'aj mucb'il jun ch'olan d'a ti' b'e tz'emta d'a Sila. \v 21 A eb' vin̈ ix milancham vin̈ chi', aton vin̈aj Josacar yuninal vin̈aj Simat yed' vin̈aj Jozabad yuninal vin̈aj Somer. Ayic ix cham vin̈ chi', ix mucji vin̈ d'a schon̈ab' vin̈aj rey David. Axo vin̈ yuninal vin̈ scuchan Amasías ix ochcan reyal sq'uexuloc. \c 13 \s1 Ochnac vin̈aj Joacaz reyal d'a Israel \p \v 1 Ayic 23 ab'il yoch vin̈aj Joás yuninal vin̈aj Ocozías reyal d'a Judá, ix schaanel yich vin̈aj Joacaz yuninal vin̈aj Jehú yac'an reyal d'a Israel. 17 ab'il ix yac' reyal vin̈ d'a Samaria. \v 2 Te chuc tas ix sc'ulej vin̈ d'a yichan̈ Jehová. A juntzan̈ chucal sc'ulejnac vin̈aj Jeroboam yuninal vin̈aj Nabat, vin̈ cuchb'annac eb' yetisraelal d'a chucal, a chi' ix sb'eyb'alej vin̈. \v 3 Yuj val chi' ix cot yoval sc'ool Jehová d'a eb' israel chi', nivan tiempo ix can eb' d'a yol sc'ab' vin̈aj Hazael sreyal Siria yed' pax d'a yol sc'ab' vin̈ yuninal vin̈, aton vin̈aj Ben-adad. \p \v 4 Yuj chi' ix lesalvi vin̈aj Joacaz chi' d'a Jehová, ix ab'chaj slesal vin̈ chi', yujto ix yil Jehová tas val tz'utaj eb' israel yuj vin̈ sreyal Siria chi', \v 5 yuj chi' ix ac'ji jun mach scolvaj d'a eb' yuj Jehová chi'. Icha chi' ix aj yel eb' d'a yol sc'ab' eb' sirio chi', ix canxi eb' d'a junc'olal, ichataxon yajec' eb' d'a yalan̈taxo. \v 6 Palta maj yactejcanlaj eb' sb'eyb'alan juntzan̈ chucal sc'ulejnac vin̈aj Jeroboam vin̈ cuchb'annac eb' yetisraelal d'a chucal. Ix q'uen̈ejchaan̈ eb' yed' jun chucal chi', an̈eja' ayec' jun yechel Asera d'a Samaria chi'. \p \v 7 A eb' soldado vin̈aj Joacaz chi', quenxon̈ej sb'isul eb', yujto a vin̈ sreyal Siria ix satanel eb'. 50-xon̈ej eb' sq'ue d'a yib'an̈ chej, lajun̈e' carruaje yic oval yed' 10 mil soldado sb'ey d'a yoc ayeq'ui. \p \v 8 A jantacto yab'ixal vin̈aj rey Joacaz yed' tastac ix sc'ulej vin̈, tz'ib'ab'ilcan b'aj aycan yab'ixal eb' vin̈ sreyal Israel. \v 9 Axo yic ix cham vin̈, ix mucji vin̈ d'a Samaria. Ix lajvi chi', axo vin̈aj Joás vin̈ yuninal vin̈ ix ochcan reyal sq'uexuloc. \s1 Ochnac vin̈aj Joás reyal d'a Israel \p \v 10 Ayic 37 ab'ilxo yoch vin̈aj Joás reyal d'a Judá, ata' ix schael yich vin̈aj Joás yuninal vin̈aj Joacaz yac'an reyal d'a Israel, 16 ab'il ix yac' reyal vin̈ d'a Samaria. \v 11 Te chuc tas ix sc'ulej vin̈ d'a yichan̈ Jehová. A juntzan̈ chucal sc'ulejnac vin̈aj Jeroboam yuninal vin̈aj Nabat, vin̈ cuchb'annacb'at eb' yetisraelal d'a chucal, a chi' ix sb'eyb'alej vin̈. \p \v 12 A jantacto yab'ixal vin̈aj Joás chi', tastac ix sc'ulej vin̈ yed' tas ix aj yac'an oval vin̈ yed' vin̈aj Amasías sreyal Judá, tz'ib'ab'ilcan b'aj aycan yab'ixal eb' vin̈ sreyal Israel. \v 13 Ayic ix cham vin̈aj Joás chi', ix mucji vin̈ d'a Samaria b'aj mucan juntzan̈xo eb' vin̈ sreyal Israel. Axo vin̈aj Jeroboam ix ochcan reyal sq'uexuloc vin̈. \s1 A schamel vin̈aj Eliseo \p \v 14 Ayic manto cham vin̈aj Joás sreyal Israel chi', ix xid'ec' vin̈ yil vin̈aj Eliseo ayic te penaay vin̈aj Eliseo chi' yuj jun yab'il ix ic'an schami. Yuj chi' ix oc'q'ue vin̈aj Joás chi' d'a vin̈, ix och lac'naj vin̈ d'a vin̈, ix yalan vin̈ rey chi': \p —Ay mamin, lajan ach icha noc' chej yed' carruaje yic oval d'ayon̈ israel on̈ tic, yujto tzach colvajn̈ej d'ayon̈, xchi vin̈. \p \v 15 Ix yalan vin̈aj Eliseo chi': \p —Ic'cot junoc a jul-lab' yed' jayeoc sjul-lab'il, xchi vin̈. \p Ix yic'ancot vin̈ rey chi'. \v 16-17 Ix yalan vin̈aj Eliseo chi': \p —Jac ventena d'a stojolal b'aj sjavi c'u. Ix sjacan vin̈ rey chi', ix yalan vin̈aj Eliseo chi': B'ooch a jul-lab' chi' yic ol ach julvajoc, xchi vin̈. \p Yacb'an yamb'il te' yuj vin̈ rey chi', ix yac'anoch sc'ab' vin̈aj Eliseo d'a yib'an̈ sc'ab' vin̈ rey chi'. \p —Julvajan̈ an, xchi vin̈. \p Ix julvajb'at vin̈ rey chi', ix yalan vin̈aj Eliseo chi': \p —A a jul-lab' tic sch'oxanel scolval Jehová d'a schon̈ab' to ol ac' ganar eb' sirio d'a Afec, ol a satanel eb' smasanil, xchi vin̈. \p \v 18 Ix yalanxi vin̈aj Eliseo chi' d'a vin̈ rey chi': \p —Yam juntzan̈ a jul-lab', xchi vin̈. \p Ayic ix syaman sjul-lab' vin̈ chi', ix yalan vin̈aj Eliseo chi': \p —A ticnaic, tecub'tan̈ejem d'a sat luum, xchi vin̈. \p Yuj chi' oxel ix stequem vin̈ rey chi', ix och vaan vin̈. \v 19 Ix cot yoval vin̈aj Eliseo chi', ix yalan vin̈: \p —Octom ix a tequem oel vaqueloc, tato icha chi', icham chi' ol aj a satanel eb' sirio chi' smasanil. Ocxo jun, oxeln̈ej ol ac' ganar eb', xchi vin̈. \p \v 20 Ix cham vin̈aj Eliseo chi', ix mucchaj vin̈. \p Junjun ab'il tzuln̈ejec' eb' moabita elc'al d'a yol smacb'en eb' israel. \v 21 A junel, ix b'at juntzan̈ eb' israel smuc jun chamnac. Ayic van sc'och eb' b'aj ol smuc chi', ix yilan eb' sjavi eb' elc'um chi', toxon̈ej ix syumcanoch jun chamnac chi' eb' b'aj mucan vin̈aj Eliseo chi', ix b'at eb' elelal. Ayic ix och tennaj jun chamnac chi' d'a sb'aquil vin̈aj Eliseo chi', ix pitzvixi, ix q'uex lin̈an. \s1 Ix ac'ji ganar eb' sirio yuj vin̈aj Joás \p \v 22 Ix te ixtaj val eb' israel yuj vin̈aj Hazael sreyal Siria ayic pitzanto vin̈aj rey Joacaz. \v 23 Palta ix yac' svach'c'olal Jehová d'a eb', ix oc' sc'ol d'a eb' yujn̈ej strato yed' vin̈aj Abraham, vin̈aj Isaac yed' vin̈aj Jacob. Yuj chi' maj schalaj satjiel eb', maj yiq'uel-laj eb' d'a yichan̈. \p \v 24 Ayic ix cham vin̈aj Hazael sreyal Siria chi', axo vin̈ yuninal vin̈ scuchan Ben-adad ix ochcan reyal sq'uexuloc. \v 25 Yuj chi', a vin̈aj Joás yuninal vin̈aj Joacaz ix ic'anxicanec' juntzan̈ chon̈ab' ix yiq'uec' vin̈aj Hazael d'a vin̈aj rey Joacaz ayic ix yac'an oval eb'. Oxel ix ac'ji ganar vin̈aj Ben-adad yuj vin̈aj Joás chi'. Icha chi' ix yutej vin̈ scolanxican juntzan̈ chon̈ab' chi'. \c 14 \s1 Ochnac vin̈aj Amasías reyal d'a Judá \r (2Cr 25.1-28) \p \v 1 Ayic schab'ilxo ab'il yoch vin̈aj Joás yuninal vin̈aj Joacaz reyal d'a Israel, ix schaanel yich vin̈aj Amasías yuninal vin̈aj Joás yac'an reyal d'a Judá. \v 2 A vin̈aj Amasías chi', 25 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix och vin̈ reyal chi'. 29 ab'il ix yac' reyal chi' vin̈ d'a Jerusalén. Joadán sb'i ix snun vin̈, aj Jerusalén ix. \v 3 A tas ix sc'ulej vin̈ vach' d'a yichan̈ Jehová, palta maj c'ochlaj icha sc'ulejnac vin̈aj David, aton smam yicham vin̈. A sb'eyb'al vin̈aj Joás vin̈ smam vin̈ ix sb'eyb'alej. \v 4 A juntzan̈ lugar chaan̈ b'aj tz'och ejmelal, maj yiq'uel-laj vin̈, yuj chi' ix yac'n̈ej silab' eb' anima ta', ix sn̈usanpax incienso eb'. \p \v 5 Ayic ix yic'an val yip yopisio vin̈aj Amasías chi', ix smilcham eb' vin̈ ay yopisio vin̈, aton eb' vin̈ miljinac cham vin̈ smam vin̈. \v 6 Palta maj smilchamlaj eb' yuninal eb' vin̈ ix cham chi' vin̈, yujto tz'ib'ab'ilcan d'a ley Moisés, b'aj syalcan Jehová icha tic: A eb' mamab'il, max yal-laj scham eb' yuj smul yuninal, an̈ejtona' eb' uninab'il, max yalpax scham eb' yuj smul smam, palta junjun mach scham yuj smul, xchi Jehová. \p \v 7 Ix smilpaxcham 10 mil eb' edomita vin̈aj Amasías d'a oval d'a lum Span̈anil Atz'am Atz'am. Ix yac'pax ganar chon̈ab' Sela vin̈, ix yac'ancan scuch vin̈ Jocteel, aton chi' ix sb'iejcani. \p \v 8 Ix lajvi chi', ix schecanb'at eb' schecab' vin̈ d'a vin̈aj Joás sreyal Israel, yuninal vin̈aj Joacaz yixchiquin vin̈aj Jehú. Ix yalanb'at vin̈ icha tic: Cotan̈, cac' oval, xchib'at vin̈. \v 9 Palta ix yac'anb'at spac vin̈aj Joás chi' icha tic: Ay jun te' sac q'uiix, ix yalb'at te' d'a te' c'ute' ay d'a Líbano: Ac' ix isil yetb'eyumoc vin̈ vunin, xchi te'. Palta axo noc' chium noc' ix ec' ta', ix stec'anem lad'an te' sac q'uiix chi' noc'. \v 10 Yel ix ac' ganar eb' edomita chi', yuj chi' tzic'valchaan̈ a b'a ticnaic. Vach' toni, ic'chaan̈ a b'a d'a a pat. Tato tza nib'ej ac' oval ved'oc, a jun chi' ton̈ej ol cot d'a ib'an̈ yuuj yed' d'a yib'an̈ Judá, xchib'at vin̈. \p \v 11 Palta maj schalaj yab' juntzan̈ chi' vin̈aj Amasías chi'. Yuj chi' ix cot vin̈aj Joás chi' yac' oval yed' vin̈, ix schalaj sb'a eb' vin̈ d'a Bet-semes d'a yol yic Judá. \v 12 Ix ac'ji ganar eb' soldado yic Judá chi' yuj eb' soldado yic Israel, toxon̈ej ix el lemnaj eb', ix paxcan eb' d'a spat. \v 13 Ix yamchaj vin̈aj Amasías sreyal Judá chi' yuj vin̈aj Joás chi' d'a Bet-semes chi', ix ic'jiq'ue vin̈ d'a Jerusalén yuj vin̈. Ix sjuanem 180 metro smuroal chon̈ab' chi' eb' soldado, ix b'at d'a puerta yic eb' aj Efraín masanto d'a spuertail schiquin. \v 14 Ix yic'anpax masanil q'uen oro vin̈aj Joás chi', q'uen plata yed' pax masanil tastac ay d'a stemplo Jehová yed' masanil tas ay d'a spalacio vin̈aj rey Amasías chi'. Ay pax juntzan̈ anima ix yic'b'at vin̈ d'a Samaria yic tz'ac'ji pural vin̈aj Amasías chi' yoch junc'olal yed' vin̈. \p \v 15 A jantacto yab'ixal vin̈aj Joás chi', tastac ix sc'ulej vin̈ yed' tas ix aj yac'an oval vin̈ yed' vin̈aj Amasías sreyal Judá, tz'ib'ab'ilcan b'aj aycan yab'ixal eb' vin̈ sreyal Israel. \v 16 Ayic ix cham vin̈aj Joás chi', ix mucji vin̈ d'a Samaria b'aj mucan juntzan̈xo eb' vin̈ sreyal Israel. Axo vin̈aj Jeroboam ix ochcan reyal sq'uexuloc vin̈. \p \v 17 A vin̈aj Amasías yuninal vin̈aj Joás sreyal Judá chi', 15 ab'ilto ix can vin̈ ayic ix cham vin̈aj Joás yuninal vin̈aj Joacaz sreyal Israel. \v 18 A jantacto yab'ixal vin̈aj Amasías chi', tz'ib'ab'ilcan b'aj aycan yab'ixal eb' vin̈ sreyal Judá. \v 19 Ay juntzan̈ eb' vin̈ ay d'a Jerusalén ix och ajc'olal d'a vin̈aj Amasías chi', yuj chi' ix b'at vin̈ elelal d'a Laquis. Palta ix ochn̈ej eb' vin̈ d'a spatic vin̈, yuj chi' ata' ix cham vin̈ yuj eb' vin̈. \v 20 Ix yic'anb'at vin̈ eb' vin̈ d'a yib'an̈ chej, ix mucji vin̈ d'a Jerusalén b'aj mucan eb' smam yicham vin̈ d'a schon̈ab'can vin̈aj David. \v 21 Yuj chi' masanil eb' aj Judá ix ac'anoch vin̈aj Azarías reyal sq'uexuloc vin̈ smam chi'. 16 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix och vin̈ reyal chi'. \v 22 Ayic ayxo och vin̈ reyal sq'uexuloc vin̈ smam chi', ix yic'anxiec' chon̈ab' Elat vin̈, ix sb'oanxiq'ue vin̈. \s1 Ochnac vin̈aj schab'il Jeroboam‘R’sreyaloc Israel \p \v 23 Ayic 15 ab'ilxo yoch vin̈aj Amasías yuninal vin̈aj Joás reyal d'a Judá, ix schaanel yich vin̈aj Jeroboam yuninal vin̈aj Joás yac'an reyal d'a Israel, 41 ab'il ix yac' reyal vin̈ d'a Samaria. \v 24 Palta te chuc tas ix sc'ulej vin̈ d'a yichan̈ Jehová. A juntzan̈ chucal sc'ulejnac vin̈aj Jeroboam yuninal vin̈aj Nabat, vin̈ cuchb'annacb'at eb' yetisraelal d'a chucal, a chi' ix sb'eyb'alej vin̈. \p \v 25 A vin̈aj Jeroboam chi' ix ic'anxiec' b'aj tz'ec'taxon smojonal smacb'en Israel, sb'atn̈ej b'aj tz'ochc'och b'e d'a Hamat masanto d'a a' mar yic Arabá, icha aj yalannaccan Jehová sDiosal Israel d'a vin̈aj Jonás schecab', aton vin̈ yuninal vin̈aj Amitai aj Gat-hefer. \v 26 Yujto ix yil Jehová to te ya tz'ec' eb' israel smasanil, malaj val junoc mach scolvaj yed' eb'. \v 27 Yuj chi' a vin̈aj Jeroboam yuninal vin̈aj Joás ix yac'lab'ej Jehová scolan eb', yujto malaj d'a spensar Jehová satanel schon̈ab' d'a juneln̈ej. \p \v 28 A jantacto yab'ixal vin̈aj Jeroboam chi', tastac ix sc'ulej vin̈ yed' jantac oval ix yac' vin̈ ayic ix yic'anxiec' juntzan̈ chon̈ab' vin̈ d'a Judá, aton Damasco yed' Hamat, masanil juntzan̈ chi', tz'ib'ab'ilcan b'aj aycan yab'ixal eb' vin̈ sreyal Israel. \v 29 Ayic ix cham vin̈aj Jeroboam chi', ix mucji vin̈ b'aj mucan eb' vin̈ sreyal Israel, axo vin̈aj Zacarías yuninal vin̈ ix ochcan reyal sq'uexuloc. \c 15 \s1 Ochnac vin̈aj Azarías sreyaloc Judá \r (2Cr 26.3-5,16-23) \p \v 1 Ayic 27 ab'il yoch vin̈aj Jeroboam reyal d'a Israel, ata' ix schael yich vin̈aj Azarías yuninal vin̈aj Amasías yac'an reyal d'a Judá. \v 2 16 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix och vin̈ reyal chi'. 52 ab'il ix yac' reyal vin̈ d'a Jerusalén. Jecolías sb'i ix snun vin̈, aj Jerusalén ix. \p \v 3 A tas ix sc'ulej vin̈aj Azarías chi' vach' d'a yichan̈ Jehová, icha sc'ulejnac vin̈aj Amasías smam vin̈. \v 4 Palta a juntzan̈ lugar chaan̈ b'aj tz'och ejmelal, maj yiq'uel-laj vin̈, ix yac'n̈ej silab' eb' anima, ix sn̈usanpax incienso eb' ta'. \v 5 Ix yac'och jun yab'il scuch lepra Jehová d'a vin̈ rey chi' masanto ix cham vin̈. Yuj chi', majxo ajlaj vin̈ rey chi' d'a spalacio, ch'oc patil b'aj ix ajec' vin̈. Axo vin̈aj Jotam, vin̈ yuninal vin̈, a' vin̈ ix och yilumaloc spalacio vin̈ chi', ix yac'anpax yajalil vin̈ d'a Judá chi'. \p \v 6 A jantacto yab'ixal vin̈aj Azarías yed' tastac ix sc'ulej vin̈, tz'ib'ab'ilcan b'aj aycan yab'ixal eb' vin̈ sreyal Judá. \v 7 Ayic ix cham vin̈, ix mucji vin̈ d'a schon̈ab'can vin̈aj rey David d'a slac'anil b'aj mucan eb' smam yicham, axo vin̈aj Jotam vin̈ yuninal vin̈ ix ochcan reyal sq'uexuloc. \s1 Ochnac vin̈aj Zacarías reyal d'a Israel \p \v 8 Ayic 38 ab'ilxo yoch vin̈aj Azarías reyal d'a Judá, ix och vin̈aj Zacarías yuninal vin̈aj Jeroboam reyal d'a Israel, vaque' ujal ix yac' reyal vin̈ d'a Samaria. \v 9 Te chuc tas ix sc'ulej vin̈ d'a yichan̈ Jehová, icha ix sc'ulej eb' smam yicham vin̈. A juntzan̈ chucal sc'ulejnac vin̈aj Jeroboam yuninal vin̈aj Nabat, vin̈ cuchb'annacb'at eb' yetisraelal d'a chucal, a chi' ix sb'eyb'alej vin̈. \p \v 10 Axo vin̈aj Salum yuninal vin̈aj Jabes ix och ajc'olal d'a vin̈, ix b'at jucnaj vin̈ d'a vin̈aj Zacarías chi', ix smilancham vin̈ vin̈ d'a yichan̈ eb' chon̈ab'. Axo vin̈ ix ochcan reyal sq'uexuloc vin̈. \p \v 11 A jantacto yab'ixal vin̈aj Zacarías chi', tz'ib'ab'ilcan b'aj aycan yab'ixal eb' vin̈ sreyal Israel. \v 12 Icha chi' ix aj yelc'och tas yalnaccan Jehová d'a vin̈aj Jehú, ayic yalannac to a eb' yin̈tilal vin̈, ol ochn̈ej eb' reyal d'a Israel masanto d'a schan̈il macan̈ yin̈tilal chi'. \s1 Ochnac vin̈aj Salum reyal d'a Israel \p \v 13 A vin̈aj Salum chi', ix schael yich vin̈ yac'an reyal ayic 39 ab'ilxo yoch vin̈aj Azarías reyal d'a Judá, palta junn̈ej ujal ix yac' reyal vin̈ d'a Samaria. \v 14-16 Axo vin̈aj Manahem yuninal vin̈aj Gadi ix cot yed' eb' vin̈ soldado d'a Tirsa, ix yac'an oval eb' vin̈ d'a chon̈ab' Tifsa. Ix smilancham masanil eb' anima eb' vin̈ ta' yed' masanil anima ay d'a yol smacb'en Tifsa chi'. Ix tecjielta yol sc'ol eb' ix yab'ix yuj eb' vin̈. Masanil tas ay ta', ix yic'b'at eb' vin̈. Icha chi' ix sc'ulej eb' vin̈ yujto maj chajioch eb' vin̈ yuj eb' aj chon̈ab' chi' d'a yol schon̈ab' chi'. Ix lajvi chi', ix c'och vin̈aj Manahem chi' d'a Samaria yac' oval yed' vin̈aj Salum chi'. Ayic ix lajvi smilancham vin̈aj Salum chi' vin̈, axo vin̈ ix ochcan reyal sq'uexuloc vin̈. \p A jantacto yab'ixal vin̈aj Salum chi' yed' tas ix aj yoch vin̈ ajc'olal d'a vin̈aj Zacarías, tz'ib'ab'ilcan b'aj aycan yab'ixal eb' vin̈ sreyal Israel. \s1 Ochnac vin̈aj Manahem reyal d'a Israel \p \v 17 Ayic 39 ab'ilxo yoch vin̈aj Azarías reyal d'a Judá, ix schaanel yich vin̈aj Manahem yuninal vin̈aj Gadi yac'an reyal d'a Israel. 10 ab'il ix yac' reyal vin̈ d'a Samaria. \v 18 Te chuc tas ix sc'ulej vin̈ d'a yichan̈ Jehová, yujto a chucal sc'ulejnac vin̈aj Jeroboam yuninal vin̈aj Nabat, vin̈ cuchb'annac b'at eb' yetisraelal d'a chucal, a chi' ix sb'eyb'alej vin̈. \p A d'a stiempoal ayoch vin̈aj Manahem reyal chi', \v 19 ix javi vin̈aj Pul sreyal Asiria yac' oval d'a Israel chi'. Yuj chi' 750 quintal q'uen plata ix yac' vin̈ d'a vin̈aj Pul chi' yic tz'och vin̈ yed' vin̈ yic vach' scann̈ej vin̈ d'a yopisio. \v 20 Ix yac'och 50 siclo q'uen plata vin̈aj Manahem chi' d'a yib'an̈ junjun eb' b'eyum d'a yol smacb'en Israel chi', yic syal stupan q'uen tumin syac' vin̈ d'a vin̈ sreyal Asiria chi'. Icha chi' ix aj smeltzaj vin̈ sreyal Asiria chi' d'a schon̈ab', majxo ochlaj vaan vin̈ d'a yol yic Israel chi'. \p \v 21 A jantacto yab'ixal vin̈aj Manahem yed' tastac ix sc'ulej, tz'ib'ab'ilcan b'aj aycan yab'ixal eb' vin̈ sreyal Israel. \v 22 Ix lajvi chi' ix cham vin̈, axo vin̈aj Pekaía vin̈ yuninal vin̈ ix ochcan reyal sq'uexuloc. \s1 Ochnac vin̈aj Pekaía reyal d'a Israel \p \v 23 Ayic 50 ab'ilxo yoch vin̈aj Azarías reyal d'a Judá, ix och vin̈aj Pekaía yuninal vin̈aj Manahem reyal d'a Israel. Chab' ab'il ix yac' reyal vin̈ d'a Samaria. \v 24 Te chuc tas ix sc'ulej vin̈ d'a yichan̈ Jehová. A juntzan̈ chucal sc'ulejnac vin̈aj Jeroboam yuninal vin̈aj Nabat, vin̈ cuchb'annacb'at eb' yetisraelal d'a chucal, a chi' ix sb'eyb'alej vin̈. \p \v 25 Palta a vin̈aj Peka yuninal vin̈aj Remalías yajal eb' vin̈ soldado vin̈aj Pekaía chi', ix och vin̈ ajc'olal d'a vin̈aj Pekaía chi', ix yac'anoch sb'a 50 eb' vinac aj Galaad yed' vin̈. Ix miljicham vin̈aj Pekaía chi' yuj eb' vin̈ d'a scuartel d'a yol spalacio d'a Samaria yed' vin̈aj Argob yed' vin̈aj Arie. Axo vin̈aj Peka chi' ix ochcan reyal sq'uexuloc vin̈. \p \v 26 A jantacto yab'ixal vin̈aj Pekaía chi' yed' tastac ix sc'ulej, tz'ib'ab'ilcan b'aj aycan yab'ixal eb' vin̈ sreyal Israel. \s1 Ochnac vin̈aj Peka reyal d'a Israel \p \v 27 Ayic 52 ab'ilxo yoch vin̈aj Azarías reyal d'a Judá, ix och vin̈aj Peka yuninal vin̈aj Remalías reyal d'a Israel. 20 ab'il ix yac' reyal vin̈ d'a Samaria. \v 28 Te chuc tas ix sc'ulej vin̈ d'a yichan̈ Jehová. A juntzan̈ chucal sc'ulejnac vin̈aj Jeroboam yuninal vin̈aj Nabat, vin̈ cuchb'annacb'at eb' yetisraelal d'a chucal, a chi' ix sb'eyb'alej vin̈. \p \v 29 A d'a stiempoal ayoch vin̈aj Peka reyal d'a Israel chi', ata' ix javi vin̈aj Tiglat-pileser sreyal Asiria, ix ac'ji ganar juntzan̈ chon̈ab' tic yuj vin̈: Aton Ijón, Abel-bet-maaca, Janoa, Cedes, Hazor, Galaad, Galilea yed' masanil yol yic Neftalí. Masanil eb' cajan d'a juntzan̈ chon̈ab' chi', ix ic'jib'at eb' icha preso d'a Asiria chi'. \v 30 Ayic 20 ab'ilxo yoch vin̈aj Jotam yuninal vin̈aj Azarías reyal d'a Judá, a vin̈aj Oseas yuninal vin̈aj Ela ix och ajc'olal d'a vin̈aj Peka yuninal vin̈aj Remalías chi', ix smilancham vin̈aj Peka chi' vin̈, axo vin̈ ix ochcan reyal sq'uexuloc vin̈. \p \v 31 A jantacto yab'ixal vin̈aj Peka yed' tastac ix sc'ulej vin̈, tz'ib'ab'ilcan b'aj aycan yab'ixal eb' vin̈ sreyal Israel. \s1 Ochnac vin̈aj Jotam reyal d'a Judá \r (2Cr 27.1-9) \p \v 32 Ayic schab'il ab'il yoch vin̈aj Peka yuninal vin̈aj Remalías reyal d'a Israel, ix och vin̈aj Jotam yuninal vin̈aj Azarías reyal d'a Judá. \v 33 A vin̈aj Jotam chi', 25 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix och vin̈ reyal chi', 16 ab'il ix yac' reyal vin̈ d'a Jerusalén. Jerusa sb'i ix snun vin̈, yisil ix vin̈aj Sadoc. \p \v 34 Masanil tas ix sc'ulej vin̈aj Jotam chi', te vach' d'a yichan̈ Jehová, icha val sb'eyb'al vin̈aj Azarías smam vin̈. \v 35 Ix sb'o'och spuertail stemplo Jehová vin̈ d'a yib'an̈, palta a juntzan̈ lugar chaan̈ b'aj tz'och ejmelal, maj yiq'uel-laj vin̈, ix yac'n̈ej silab' eb' anima yed' sn̈usan incienso eb' ta'. \p \v 36 A jantacto yab'ixal vin̈aj Jotam yed' tastac ix sc'ulej vin̈, tz'ib'ab'ilcan b'aj aycan yab'ixal eb' vin̈ sreyal Judá. \p \v 37 A d'a jun tiempoal chi' ix och ijan Jehová yac'ancot vin̈aj Rezín sreyal Siria yed' vin̈aj Peka yuninal vin̈aj Remalías yac' oval yed' Judá chi'. \v 38 Ayic ix cham vin̈aj Jotam chi', ix mucji vin̈ d'a schon̈ab' vin̈aj rey David, vin̈ smam yicham vin̈. Ix lajvi chi' axo vin̈aj Acaz yuninal vin̈ ix ochcan reyal sq'uexuloc. \c 16 \s1 Ochnac vin̈aj Acaz reyal d'a Judá \r (2Cr 28.1-27) \p \v 1 Ayic 17 ab'ilxo yoch vin̈aj Peka yuninal vin̈aj Remalías reyal d'a Israel, ix schaanel yich vin̈aj Acaz yuninal vin̈aj Jotam yac'an reyal d'a Judá. \v 2 Ayxo 20 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix och vin̈ reyal chi'. 16 ab'il ix yac' reyal vin̈ d'a Jerusalén. Te chuc tas ix sc'ulej vin̈ d'a yichan̈ Jehová, maj sb'eyb'alej sb'eyb'al vin̈aj David smam yicham vin̈. \v 3 An̈ej sb'eyb'al juntzan̈ eb' vin̈ sreyal Israel ix sb'eyb'alej vin̈. Ix sn̈ustz'a yuninal vin̈ silab'il. Lajan val ix sc'ulej vin̈ icha val sb'eyb'al juntzan̈ nación ic'b'ilel yuj Jehová ayic yochnac eb' israel d'a luum tic. \v 4 An̈ejtona' ix yac' silab' vin̈, ix sn̈usanpax incienso vin̈ d'a juntzan̈ lugar chaan̈ b'aj tz'och ejmelal d'a jolomtac vitz yed' d'a yichtac te te' c'ayum xiil. \p \v 5 A d'a jun tiempoal chi', a vin̈aj Rezín sreyal Siria yed' vin̈aj Peka yuninal vin̈aj Remalías sreyal Israel, ix c'och eb' vin̈ d'a Jerusalén yic syac'an oval eb' vin̈ yed' vin̈aj rey Acaz chi'. Ix oymaj eb' vin̈ d'a spatictac Jerusalén chi', palta maj yac'laj ganar eb' vin̈. \v 6 An̈eja' d'a jun tiempoal chi', a vin̈ sreyal Edom ix ac'an ganar chon̈ab' Elat, ix ochcan yicoc Edom chi'. A eb' aj Judá cajan ta', ix pechjiel eb' yuj vin̈, axo eb' aj Edom chi' ix cann̈ej cajan ta'. \p \v 7 Ix lajvi chi', ix schecanb'at jayvan̈ eb' schecab' vin̈aj Acaz d'a vin̈aj Tiglat-pileser sreyal Asiria, yic sb'at alchaj d'a vin̈ icha tic: Svac'och in b'a d'a yol a c'ab'. Yuj chi' cotan̈ yuj tzul in a colan d'a yol sc'ab' vin̈ sreyal Siria yed' vin̈ sreyal Israel, yujto van yac'an oval eb' vin̈ ved'oc, xchi b'at vin̈. \p \v 8 Yuj chi', a vin̈aj Acaz chi', ix yiq'uelta q'uen plata vin̈ yed' q'uen oro d'a stemplo Jehová yed' q'uen ay d'a spalacio vin̈, ix sianb'at q'ueen vin̈ d'a vin̈ sreyal Asiria chi'. \v 9 Ix sc'anab'ajej vin̈ sreyal Asiria chi' tas ix yal vin̈aj Acaz chi', yuj chi' ix cot vin̈ yed' eb' soldado yac' oval d'a Damasco. Ix yac'an ganar jun chon̈ab' chi' vin̈. A eb' cajan ta', ix ic'jib'at eb' yuj vin̈ d'a Kir. Ix smilanpaxcham vin̈aj Rezín chi' vin̈. \p \v 10 Ix lajvi chi' ix b'at vin̈aj rey Acaz d'a Damasco scha vin̈aj Tiglat-pileser chi'. Ata' ix yil jun altar vin̈, ix stz'ib'anb'at yechel jun altar chi' vin̈ d'a vin̈aj sacerdote Urías d'a Jerusalén. \v 11 Icha chi' ix aj sb'oanq'ue jun altar vin̈aj sacerdote Urías chi', lajan ix aj icha yechel ix yac'cot vin̈aj rey Acaz d'a Damasco chi'. Vach'xo yaji ayic ix jax vin̈aj Acaz chi' d'a Jerusalén. \p \v 12 Ayic ix jax vin̈ d'a Jerusalén chi', ix yilan jun altar chi' vin̈, ix snitzanoch sb'a vin̈ d'a stz'ey yic sn̈usantz'a silab' vin̈ d'a yib'an̈. \v 13 Ix yac'an noc' silab' vin̈ stz'a smasanil yed' ofrenda yed' tas svaji. Ix secanpaxem vino vin̈ d'a yib'an̈ altar chi' d'a ofrendail. Ix stzicanpaxoch schiq'uil noc' silab' yic junc'olal vin̈ d'a spatictac altar chi'. \p \v 14 Axo pax altar bronce ay d'a yichan̈ stemplo Jehová, ix yiq'uel vin̈ d'a scal jun ac' altar chi' yed' stemplo Jehová chi', ix yac'an can vin̈ d'a stojolal snorteal jun ac' altar chi'. \v 15 Ix lajvi chi', ix yalan vin̈ d'a vin̈aj sacerdote Urías chi' icha tic: A ticnaic a masanil noc' silab' tz'ac'ji d'a q'uin̈ib'alil yed' d'a yemc'ualil yed' ofrenda d'a tas svaji yed' vino, an̈ej d'a yib'an̈ jun ac' altar tic tz'ac'ji. An̈eja' juntzan̈xo silab' syac' eb' chon̈ab' yed' vic a in tic, a d'a yib'an̈ jun altar chi' stz'ai. Stzicchajpaxoch schiq'uil noc' silab' chi' d'a spatictac. Palta axo jun altar bronce chi', vic tz'ajcani yic ata' tzin c'anb'ej in b'a d'a Jehová. \p \v 16 Ix sc'anab'ajej vin̈aj Urías chi' icha val ix aj yalan vin̈ rey chi'. \v 17 Ix schecan vin̈ rey chi' ic'chajel yol sat smarcoal juntzan̈ carreta nab'a bronce d'a templo. Ix ic'chajpaxel palangana ayem d'a yib'an̈. Ix yic'anpaxel q'uen yechel mam vacax nab'a bronce ayoch d'a yalan̈ jun nivan pila, axo d'a yib'an̈ q'uen q'ueen d'a sat luum ix yac'canem vin̈. \v 18 Yic vach' scan vin̈ d'a sat vin̈ sreyal Asiria chi', yuj chi' ix yiq'uel jun yed'tal b'aj scan eb' rey d'a sc'ual ic'oj ip vin̈ d'a stemplo Jehová yed' spuertail ay d'a spatiqueli, aton b'aj tz'och vin̈ rey d'a templo chi'. \p \v 19 A jantacto yab'ixal vin̈aj rey Acaz yed' tastac ix sc'ulej vin̈, tz'ib'ab'ilcan b'aj aycan yab'ixal eb' vin̈ sreyal Judá. \v 20 Ayic ix cham vin̈, ix mucji vin̈ b'aj mucan eb' smam yicham d'a schon̈ab'can vin̈aj David. Axo vin̈aj Ezequías yuninal vin̈ ix ochcan reyal sq'uexuloc. \c 17 \s1 Ix ac'ji ganar chon̈ab' Samaria \p \v 1 Ayic 12 ab'il yoch vin̈aj Acaz reyal d'a Judá, axo vin̈aj Oseas yuninal vin̈aj Ela ix och reyal d'a Israel, b'alun̈e' ab'il ix yac' reyal vin̈ d'a Samaria. \v 2 Chuc tas ix sc'ulej vin̈ d'a yichan̈ Jehová, vach'chom maj c'och ijan icha schucal juntzan̈ eb' vin̈ rey ec'nac d'a Israel chi' d'a yalan̈taxo. \p \v 3 A vin̈aj Salmanasar sreyal Asiria, ix yac' oval vin̈ yed' vin̈aj Oseas chi'. Ix can vin̈aj Oseas chi' d'a yalan̈ smandar vin̈, ix yac'an q'uen tumin vin̈ d'a vin̈ sreyal Asiria chi' d'a junjun ab'il. \v 4 Palta ix yactej vin̈aj Oseas chi' yac'an q'uen tumin chi', ix schecanb'at schecab' vin̈ d'a vin̈aj So sreyal Egipto yic scolvaj vin̈ yed' vin̈ yic tz'el vin̈ d'a yalan̈ smandar vin̈ sreyal Asiria chi'. Yuj chi' a vin̈aj rey Salmanasar ix yaman vin̈aj Oseas chi', ix yac'anoch vin̈ vin̈ d'a preso. \v 5 Ix lajvin̈ej chi', ix syamanoch vin̈ yic'anec' masanil smacb'en Israel chi'. Oxe' ab'il ix yoymitej chon̈ab' Samaria vin̈. \v 6 Axo ix aji, a d'a sb'alun̈il ab'il yoch vin̈aj Oseas chi' reyal, ix ac'ji ganar Samaria yuj vin̈aj Salmanasar sreyal Asiria chi'. Yuj chi' ix ic'jib'at masanil eb' israel d'a preso. Axo d'a chon̈ab' Halah d'a yol yic Habor d'a sti' a' Gozán yed' d'a juntzan̈xo chon̈ab' yic eb' medo, ix ac'jib'at eb' yuj vin̈. \p \v 7 Icha chi' ix aj scot jun chi' d'a yib'an̈ eb' israel chi', yujto ix och val smul eb' d'a yichan̈ Jehová sDiosal. A Jehová chi' ic'jinaquelta eb' smam yicham eb' d'a Egipto, d'a yol sc'ab' vin̈ sreyal Egipto chi'. Ochnac eb' ejmelal d'a juntzan̈ comon dios, \v 8 sb'eyb'alannac sb'eyb'al juntzan̈ nación eb', aton juntzan̈ yic'naquel Jehová d'a yichan̈ eb' yed' juntzan̈ b'eyb'al b'aj ix cuchb'aj eb' yuj juntzan̈ eb' vin̈ sreyal. \p \v 9 Elc'altac ix sc'ulej juntzan̈ tas man̈ vach'oc eb' d'a yichan̈ Jehová sDiosal, ix sb'oanq'ue juntzan̈ lugar chaan̈ eb' d'a junjun nivac chon̈ab' yed' d'a junjun cuartel, yic b'aj tz'och eb' ejmelal. \v 10 Ix sb'oanpaxq'ue q'uen q'ueen eb' yic syal sb'a eb' d'ay, ix sb'oanpax te te' eb' yic yechel jun sdiosal eb' scuch Asera. A d'a tzalquixtac yed' d'a yich te te' c'ayum xiil sb'o juntzan̈ chi' eb'. \v 11 Ata' ix sn̈us incienso eb' icha val sb'eyb'al juntzan̈ nación yic'naquel Jehová d'a yichan̈ eb'. Ix stzuntzancot yoval sc'ol Jehová chi' eb'. \v 12 Ix och eb' ejmelal d'a yechel comon dios, aton val juntzan̈ yalnac Jehová to ay yovalil yoch eb' ejmelal d'ay. \p \v 13 Ix schec Jehová yal eb' schecab' d'a Israel yed' d'a Judá: Naec e b'a d'a masanil e chuc b'eyb'al, c'anab'ajejec masanil checnab'il, cachnab'il yed' masanil c'ayb'ub'al vac'nac d'a eb' e mam eyicham. An̈eja' eb' in checab' van yalan eb' d'ayex, xchi Jehová, xchi eb'. \v 14 Palta man̈ val jab'oc ix scha eb' yab'i, te pit ix yutej spensar eb' icha yutejnac sb'a eb' smam yicham eb', yujto maj yac'och Jehová sDiosal eb' d'a sc'ool. \v 15 Ix spatiquejel ley eb' yed' trato sb'onac Jehová yed' eb' smam yicham eb' chi'. Ix spatiquejpaxel checnab'il ix alchaj d'a eb'. Ix ochpax tzac'an eb' yuj juntzan̈ dios malaj jab'oc yelc'ochi. A yuj juntzan̈ chi' man̈xa jab'oc yelc'och eb', axon̈ej schuc b'eyb'al juntzan̈xo nación ix sb'eyb'alej eb', juntzan̈ to ay yovalil yuj Jehová sb'eyb'alaji. \v 16 Ix yactancan masanil schecnab'il Jehová sDiosal eb', ix sb'oan chab' yechel vacax eb' sdiosaloc. Ay pax jun te' yechel ix Asera b'aj ix och eb' ejmelal. Ix ochpax eb' ejmelal d'a q'uen c'anal yed' d'a Baal. \v 17 Ix sn̈usantz'a yal yuninal eb' silab'il d'a comon dios, ix sc'anb'an sb'a eb' d'a eb' naumel lolonel yed' d'a eb' aj chum. Ix ste c'ulejn̈ej chucal eb' d'a yichan̈ Jehová. Icha val chi' ix aj stzuntzancot yoval sc'ol Jehová eb'. \p \v 18 Yuj chi' ix te cot yoval sc'ol Jehová d'a Israel, ix yic'anel eb' d'a yichan̈. Axon̈ej eb' yin̈tilal Judá ix can yuuj. \v 19 Maj sc'anab'ajej pax schecnab'il Jehová sDiosal eb' aj Judá chi'. Palta ix sb'eyb'alej eb' icha val tas ix sb'eyb'alej eb' israel chi'. \v 20 Yuj chi', masanil eb' yin̈tilal Israel ix paticanel Jehová, ix ac'jioch eb' d'a yol sc'ab' juntzan̈ eb' ch'oc chon̈ab'il yic tz'ixtaj eb' yuj eb', masanto ix yal yel eb' d'a yichan̈ Jehová chi'. \v 21 Ayic ix ic'jiel lajun̈e' in̈tilal eb' israel d'a yol sc'ab' eb' yin̈tilal vin̈aj David, axo vin̈aj Jeroboam yuninal vin̈aj Nabat ix yac'och eb' sreyaloc. Aton vin̈ ix cuchb'anel eb' d'a spatic Jehová, te nivan chucal ix sc'ulej eb' yuj vin̈. \v 22 Icha val chi' ix te aj yoch smul eb', ix sc'ulejn̈ej eb' icha chucal ix sc'ulej vin̈aj Jeroboam chi'. \v 23 Yuj chi', ix yiq'uel eb' israel chi' Jehová d'a yichan̈, icha ix aj yalancan eb' schecab'. Ix ic'jib'at eb' preso d'a Asiria, ix cann̈ej eb' ta'. \s1 Ix ochxi Samaria chon̈ab'il \p \v 24 A vin̈ sreyal Asiria chi' ix ic'ancot eb' anima ay d'a juntzan̈ chon̈ab' tic: Aton Babilonia, Cuta, Ava, Hamat yed' Sefarvaim. Aton eb' chi' ix cajnaj yuj vin̈ d'a yol yic Samaria sq'uexuloc eb' israel. Icha chi' ix ajec' cajan juntzan̈ anima chi' d'a juntzan̈ chon̈ab' d'a yol smacb'en Samaria chi'. \v 25 A juntzan̈ anima ix javi cajan chi', max ochlaj eb' ejmelal d'a Jehová, yuj chi' ix yac'cot noc' choj Jehová d'a scal eb', ix miljicham jayvan̈ eb' yuj noc'. \v 26 Ix alchaj d'a vin̈ sreyal Asiria chi' icha tic: A eb' anima ix ac'b'at d'a Samaria yic b'at cajnaj eb' ta', man̈ yojtacoc eb' yoch ejmelal d'a sDiosal jun lugar chi', yuj chi' a jun Dios chi' schecancot noc' choj d'a eb', smiljicham eb' yuj noc', xchi eb'. \p \v 27 Yuj chi' ix ac'ji meltzaj junoc eb' vin̈ sacerdote ic'b'ilb'at d'a preso chi' yuj vin̈ sreyal Asiria chi', yic vach' tz'aj vin̈ ta', yic sc'ayb'aj eb' anima chi' yuj vin̈ d'a tas snib'ej sDiosal jun chon̈ab' chi'. \p \v 28 Yuj chi' ix cot junoc eb' vin̈ sacerdote aj Samaria ic'b'ilb'at chi'. Axo d'a Betel ix aj vin̈, ix sc'ayb'an eb' anima chi' vin̈ d'a tas tz'aj yoch eb' ejmelal d'a Jehová. \v 29 Palta junjun chon̈ab'il eb' ix sb'o sdiosal d'a junjun chon̈ab' b'aj cajan. Ix sb'oanxiq'ue lugar eb' chaan̈ b'aj b'ob'iltaxon yuj eb' aj Samaria chi'. \v 30 A eb' aj Babilonia, ix sb'o yechel Sucot-benot eb'. Axo eb' aj Cuta, ix sb'o yechel Nergal eb'. Axo eb' aj Hamat, ix sb'o yechel Asima eb'. \v 31 Axo eb' aj Ava, ix sb'o yechel Nibhaz eb' yed' yechel Tartac. Axo pax eb' aj Sefarvaim, ix sn̈ustz'a yalyuninal eb' silab'il d'a yechel Adramelec yed' d'a Anamelec, aton juntzan̈ chi' sdiosal eb'. \v 32 Scomon ochpax eb' ejmelal d'a Jehová. Syac'anpaxoch eb' yetchon̈ab' eb' sacerdoteal yic tz'och ejmelal d'a juntzan̈ lugar chaan̈. \v 33 Vach'chom tz'och eb' ejmelal d'a Jehová yalani, palta an̈eja' yoch eb' ejmelal d'a scomon dios, icha sb'eyb'al eb' anima b'aj cotnac eb'. \p \v 34 Ix sb'eyb'alejn̈ej eb' icha sb'eyb'altaxon d'a peca'. Max ochlaj eb' ejmelal d'a Jehová, max sc'anab'ajej checnab'il eb' yed' c'ayb'ub'al ix yac' Jehová to yovalil sc'anab'ajej eb' yin̈tilal vin̈aj Jacob, aton vin̈ ix ac'ji scuch Israel. \v 35 Ayic ix sb'oan strato Jehová yed' eb' israel, ix yalani: Man̈ ex och ejmelal d'a juntzan̈ comon dios, man̈ eyac' servil, man̈ eyac' e silab' d'ay. \v 36 Palta an̈ej d'ayin tzex och ejmelal, yujto A in ix ex viq'uelta d'a Egipto yed' in poder, yuj chi' an̈ej val d'ayin yovalil tzex och ejmelal, an̈ej d'ayin tzeyac'pax e silab'. \v 37 An̈ejtona' tze c'anab'ajej masanil in c'ayb'ub'al, in checnab'il yed' cachnab'il tz'ib'yajcani. Man̈ ex och ejmelal d'a juntzan̈ comon dios. \v 38 A in trato tzin b'o tic eyed'oc, man̈ eyac'b'at satc'olal. Man̈ ex och ejmelal d'a juntzan̈ comon dios, \v 39 palta an̈ej d'ayin Jehová e Diosal in tic tzex och ejmelal. Tato icha chi' tze c'ulej, ol ex in colel d'a yol sc'ab' eb' eyajc'ool, xchi Jehová. \p \v 40-41 Palta a juntzan̈ anima chi', maj schalaj yab' eb'. Ix sb'eyb'alejn̈ej eb' ichataxon sb'eyb'al. Vach'chom tz'och eb' ejmelal d'a Jehová yalani, tz'ochpax eb' ejmelal d'a sdiosal. A eb' yin̈tilal eb', ix sb'eyb'alejn̈ej sb'eyb'al eb' smam yicham eb'. \c 18 \s1 Ochnac vin̈aj Ezequías reyal d'a Judá \r (2Cr 29.1-2) \p \v 1 Ayic yoxilxo ab'il yoch vin̈aj Oseas yuninal vin̈aj Ela reyal d'a israel, ix och vin̈aj Ezequías yuninal vin̈aj Acaz reyal d'a Judá. \v 2 25 ab'il sq'uinal vin̈, 29 ab'il ix yac' reyal vin̈ d'a Jerusalén. Abi sb'i ix snun vin̈, yisil ix vin̈aj Zacarías. \v 3 A tas ix sc'ulej vin̈aj Ezequías chi', te vach' d'a yichan̈ Jehová, icha sc'ulejnac vin̈aj David smam yicham vin̈. \v 4 Maj schaochlaj eb' anima vin̈ ejmelal d'a juntzan̈ lugar chaan̈. Ix schecan vin̈ mac'jocpoj juntzan̈ q'uen q'ueen chajul yaj d'a eb'. Ix ch'acchajel juntzan̈ te te' yechel Asera. Ix mac'jipoj jun q'uen yechel chan bronce b'ob'ilcan yuj vin̈aj Moisés, yujto sn̈us incienso eb' israel chi' d'ay, Nehustán ix sb'iejcan q'ueen yuj vin̈aj Ezequías chi'.\f 18.4 \fr 18:4 \ft A Nehustán, a jun lolonel tic d'a hebreo, sc'anchaj d'a q'uen bronce, d'a yechel noc' chan yed' d'a tas man̈ vach'oc d'a yichan̈ ley.\f* \p \v 5 A vin̈aj Ezequías chi', a Jehová sDiosal Israel ix yac'och vin̈ yipoc sc'ool. A d'a scal masanil eb' vin̈ sreyal Judá, eb' ec'nacxo yed' eb' tzac'anto ochnac yuj vin̈aj Ezequías chi', malaj junoc lajan spensar yed' vin̈. \v 6 Te c'anab'ajumn̈ej ix yutej sb'a vin̈ d'a Jehová. Malaj juneloc ix yiq'uel sb'a vin̈ d'ay. Masanil schecnab'il Jehová yalnaccan d'a vin̈aj Moisés, ix sc'anab'ajej vin̈. \v 7 Masanil tas ix sc'ulej vin̈, vach'n̈ej ix aj yelc'ochi, yujto ayn̈ejoch Jehová yed' vin̈. \p Ix yiq'uel sb'a vin̈ d'a yalan̈ smandar vin̈ sreyal Asiria, majxo yac'laj q'uen tumin vin̈ d'a vin̈. \v 8 Ix yac' ganar eb' filisteo vin̈, eb' ay d'a juntzan̈ cuartel yed' eb' ay d'a juntzan̈ nivac chon̈ab' ayoch smuroal, masanto ix c'och vin̈ d'a Gaza yed' b'aj sc'och smacb'en Gaza chi'. \s1 Ix ac'ji ganar Samaria \p \v 9 Ayic schan̈il ab'il yoch vin̈aj Ezequías reyal d'a Judá, ayic yuquil ab'il yoch vin̈aj Oseas yuninal vin̈aj Ela reyal d'a Israel, ix yoymitan chon̈ab' Samaria vin̈aj Salmanasar sreyal Asiria yed' eb' soldado. \v 10 Ayic ix lajvi yoxil ab'il yoymitan eb', ix yac'an ganar Samaria chi' eb'. Ix uji jun chi' ayic vaquexo ab'il yoch vin̈aj Ezequías chi' reyal, b'alun̈exo pax ab'il yoch vin̈aj Oseas reyal d'a Israel. \v 11 Ix yic'b'at eb' israel vin̈aj Salmanasar chi' d'a Asiria. A d'a chon̈ab' Halah d'a yol yic Habor d'a sti' a' Gozán yed' d'a juntzan̈ chon̈ab' yic eb' medo ix aj eb' yuj vin̈. \v 12 Icha chi' ix uji yujto man̈ c'anab'ajumoc ix yutej sb'a eb' israel d'a Jehová sDiosal, ix spitej sb'a eb' d'a strato, maj schalaj yab' eb' tas alb'ilcan yuj vin̈aj Moisés schecab' Jehová. \s1 Ix yac' oval vin̈aj Senaquerib d'a Judá \r (2Cr 32.1-19; Is 36.1-22) \p \v 13 Ayic 14 ab'ilxo yoch vin̈aj Ezequías reyal d'a Judá, ix och vin̈aj Senaquerib sreyal Asiria yac' oval d'a masanil chon̈ab' ay smuroal d'a yol yic Judá chi', ix laj ac'ji ganar juntzan̈ chon̈ab' chi' yuj vin̈. \v 14 Yuj chi' ix yac'b'at jun uum vin̈aj Ezequías chi' d'a vin̈ sreyal Asiria d'a Laquis, ix yalanb'at vin̈ icha tic: Ix och in mul d'ayach, iq'uel a soldado ayoch d'a sat co lugar tic, ol vac' q'uen tumin ayoch d'a vib'an̈ uuj, xchib'at vin̈. \p Yuj chi', 225 quintal q'uen plata yed' 23 quintal q'uen oro ix yac'och vin̈ sreyal Asiria chi' d'a yib'an̈ vin̈aj Ezequías sreyal Judá chi'. \v 15 Masanil q'uen plata ayec' d'a yol stemplo Jehová ix yac'b'at vin̈aj Ezequías chi' yed' jantacxo sb'eyumal vin̈ ay d'a yol spalacio. \v 16 Ix yic'anpaxel q'uen oro vin̈, aton q'uen ayoch d'a templo chi', q'uen ayoch d'a spuertail yed' d'a smarcoal, aton q'uen yac'nacoch vin̈ d'a spuertail templo chi'. Masanil juntzan̈ chi' ix yac'b'at vin̈ d'a vin̈ sreyal Asiria chi'. \p \v 17 Ix lajvi chi', ix yac'ancot oxvan̈ eb' vin̈ sat yaj d'a eb' vin̈ yajalil eb' soldado vin̈ sreyal Asiria chi' d'a vin̈aj rey Ezequías chi' yed' jun nivan n̈ilan̈ eb' soldado. Ix el eb' d'a Laquis, ix javi eb' d'a Jerusalén. Ix sb'oan scampamento eb' b'aj tz'emul yoctac jun stanqueal a a' ay d'a yib'an̈, d'a yol b'e sb'at b'aj sjuc'vi eb' jalum c'apac. \v 18 Elan̈chamel ix avtaj vin̈aj rey Ezequías yuj eb' vin̈. Yuj chi' a eb' vin̈ oxvan̈ tic ix schecb'at vin̈ rey chi', yic sb'at lolon eb' vin̈ yed' eb': Aton vin̈aj Eliaquim yuninal vin̈aj Hilcías, vin̈ stan̈vumal spalacio vin̈ rey chi', vin̈aj Sebna tz'ib'um ab'ix yed' vin̈aj Joa yuninal vin̈aj Asaf, stz'ib'um vin̈ rey chi'. \v 19 Ix yalan jun vin̈ sat yajalil eb' soldado yic Asiria chi' d'a eb' vin̈: \p —Alec d'a vin̈aj Ezequías tas syal vin̈ sreyal Asiria, vin̈ nivan yelc'och d'a sat luum tic: ¿Tas ayoch yipoc a c'ool? \v 20 ¿Tom tza na' to yujn̈ej sjelanil a pensar syal ac'an ganar eb' in soldado jelan d'a oval? ¿Tas ayoch yipoc a c'ool yuj chi' tzach och ajc'olal d'ayin? \v 21 Ix vila' to a Egipto tzac'och yipoc a c'ool. Vach' toni, yujto a Egipto chi' lajan val icha junoc te' aj pojeltacxo. Ayic sco c'ocochan te', tz'ec' pacnaj te', axo sjayil sn̈i' te' sb'at d'a co c'ab'. Icha chi' yaj vin̈ sreyal Egipto d'a mach tz'ac'anoch vin̈ yipoc sc'ool. \v 22 Ach Ezequías, tecan tzal icha tic: A on̈ tic a Jehová co Diosal scac'och yipoc co c'ool. Palta ina toxo ix a chec satjiel juntzan̈ altar b'aj chaan̈, b'aj tz'och eb' anima ejmelal d'a jun e Diosal chi'. Ix alani to junxon̈ej altar b'aj tz'och eb' aj Judá yed' eb' aj Jerusalén ejmelal. \v 23 A ticnaic b'o junoc a trato yed' vin̈ vajalil, aton vin̈ sreyal Asiria. Syal vin̈ d'ayach icha tic: Ol vac' chab'oc mil noc' chej d'ayach, tato tz'ilchaj eb' soldado sq'ue d'a yib'an̈ noc' uuj. ¿Tom ol yal uuj? \v 24 Tato icha chi', ¿tom ol tzac'van eyac'an oval yed' jun n̈ilan̈ eb' co soldado aj Asiria vanto sc'ayi, vach'chom tze comon aq'uejoch eb' aj Egipto yed' scarruaje yipoc e c'ool? \v 25 An̈ejtona', ¿tom tza na' to tzon̈ comon javi co satel jun chon̈ab' tic tato man̈oc Jehová ayoch qued'oc? Aton val ix on̈ checancot ul ex co sateli. \p \v 26 Ix tac'vi vin̈aj Eliaquim, vin̈aj Sebna yed' vin̈aj Joa d'a jun vin̈ yajal soldado chi': \p —Tzon̈ tevi d'ayach to a d'a arameo tzal d'ayon̈, yujto scab' arameo chi'. Palta man̈ ach lolon d'a hebreo chi', yujto syab' masanil anima ayq'ue d'a yib'an̈ smuroal chon̈ab', xchi eb' vin̈. \p \v 27 Ix tac'vi vin̈ yajal eb' soldado chi': \p —Man̈ocn̈ej d'ayex yed' d'a vin̈ e reyal b'aj ix in checjicot yuj vin̈ in reyal yic tzul valan juntzan̈ lolonel tic. Palta aton val d'a masanil eb' anima ayq'ue d'a yib'an̈ muro chi' b'aj svala', yujto ol yab' syail eb' eyed'oc, ol e lo e tza', ol eyuc'an e chul tato tz'och oval. \p \v 28 Yuj chi' ix q'ue vaan vin̈ yajalil eb' soldado chi', te chaan̈ ix yal vin̈ d'a hebreo: \p —Ab'ec val tas syal vin̈ rey te nivan yelc'ochi, aton vin̈ sreyal Asiria: \v 29 Man̈ eyac' e b'a yixtej vin̈aj Ezequías chi'. ¿Tocval ol yal ex scolanel vin̈ d'a yol in c'ab'? \v 30 A vin̈aj Ezequías chi' snib'ej vin̈ to a Jehová tzeyac'och yipoc e c'ool. Syalan vin̈ icha tic: Val yel ol on̈ scol Jehová co Diosal. Man̈ ol ac'jococh co chon̈ab' tic d'a yol sc'ab' vin̈ sreyal Asiria chi' yuuj, xchi vin̈. \v 31 Palta man̈ e cha eyab' tas syal vin̈ chi', xchi vin̈ sreyal Asiria chi'. Yujto a vin̈ rey chi' tzul checan val d'ayex tato tzeyac'och e b'a d'a yol sc'ab' vin̈ d'a ac'anc'olal, ol e lo sat eyavb'en te', icha te' uva yed' te' higo. Ol eyuc'anpax a a' joyb'il eyuuj. \fig A a' poza|src="HK083B.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="2R 18.31" \fig* \v 32 Ol lajvoc chi', ol ex yic'anb'at vin̈ d'a jun lum luum lajan icha eyic tic, b'aj ay te' uva yed' ixim trigo. Ol e b'o e pan yed' e vino. Ay pax aceite yed' te' olivo yed' noc' yalchab'. Vach' ol aj yec' eyuuj, man̈ ol ex chamlaj yuj vejel. Palta man̈ eyac'och d'a e c'ol tas syal vin̈aj Ezequías chi', yujto ton̈ej tzex yixtej vin̈ syalan vin̈: A Jehová ol on̈ colanoc, xchi vin̈. \v 33 A juntzan̈xo nación maj coljilaj eb' yuj sdiosal d'a yol sc'ab' vin̈ sreyal Asiria chi'. \v 34 ¿B'aj ix c'och sdiosal chon̈ab' Amat yed' chon̈ab' Arfad? ¿B'ajtil ix c'och sdiosal chon̈ab' Sefarvaim, Hena yed' Iva? ¿Tocval ix colchaj Samaria d'a yol co c'ab' a on̈ Asiria on̈ tic yuj sdiosal? \v 35 ¿Mach junoc d'a scal juntzan̈ sdiosal juntzan̈ nación chi' ix yal scolanel schon̈ab' d'a yol sc'ab' vin̈ sreyal Asiria? ¿Tas yuj tze na' to a Jehová ol yal scolanel Jerusalén tic? xchi vin̈ yajal soldado yic Asiria chi'. \p \v 36 Palta tz'inn̈ej xchi masanil eb' anima chi'. Man̈xa mach ix tac'vi, yujto a vin̈aj rey Ezequías ix alani to malaj mach stac'vi. \v 37 Yuj chi' ix stzilchitanb'at spichul eb' vin̈ oxvan̈ chi', yujto ix te tac sc'ol eb' vin̈ yuj tas ix yal vin̈ schecab' vin̈ sreyal Asiria chi'. Ix lajvi chi', ix b'at yalan eb' vin̈ d'a vin̈aj rey Ezequías tas ix alchaj chi'. \c 19 \s1 Ix colchajcan el Judá‘R’d'a yol sc'ab' vin̈aj Senaquerib \r (2Cr 32.20-23; Is 37.1-38) \p \v 1 Ayic ix yab'an vin̈aj rey Ezequías tas ix alchaj chi', ix stzilchitanb'at spichul vin̈. Ix yac'anoch spichul vin̈ yic cusc'olal, ix b'at lesalvoc vin̈ d'a yol stemplo Jehová. \v 2 Ix schecanb'at vin̈aj Eliaquim vin̈, vin̈aj Sebna yed' pax eb' vin̈ yajal eb' vin̈ sacerdote. Ayoch pichul yic cusc'olal yuj eb' vin̈. Ix b'at eb' vin̈ yil vin̈ schecab' Dios, aton vin̈aj Isaías yuninal vin̈aj Amoz. \v 3 Ix b'at yalan eb' vin̈ tas syal vin̈ rey: A ticnaic ayon̈ och d'a yaelal, d'a cusc'olal yed' d'a q'uixvelal. Icha junoc ix ix van sb'o sc'ol yuj unin, man̈xa jab'oc yip scani, icha val chi' caj ticnaic. \v 4 Comonoc val ix yab' Jehová co Diosal tas ix yal jun vin̈ schecab' vin̈ sreyal Asiria ayic ix b'uchvaj vin̈ d'a co Diosal pitzan. Comonoc tz'ac'jioch yaelal d'a yib'an̈ vin̈ yuj Jehová, yuj tas ix yal chi'. Lesalvan̈ cuuj mach on̈ ayon̈ to ec' tic, xchicot vin̈aj Ezequías, xchi eb' vin̈. \p \v 5 Ayic ix yab'an vin̈aj Isaías tas ix yal eb' vin̈ schecab' vin̈aj Ezequías chi', \v 6 ix schecanxib'at eb' vin̈ vin̈ yal d'a vin̈ rey icha tic: Icha val tic yalan Jehová: Man̈ ex xiv yuj tas ix yal jun vin̈ schecab' vin̈ sreyal Asiria chi', te chuc tas ix yal vin̈ d'ayin, max yal-laj in colvaj yalan vin̈. \v 7 A in svala' to ol vac'och jun xivc'olal d'a vin̈, yuj chi' ayic ol yab'an junoc ab'ix vin̈, ol meltzaj vin̈ d'a schon̈ab', ata' ol vac' miljoccham vin̈, xchi Jehová, xchib'at vin̈aj Isaías chi'. \p \v 8 Ix yab'an vin̈ sat yajalil eb' soldado yic Asiria to man̈xo ayoc ec' vin̈ sreyal Asiria chi' d'a chon̈ab' Laquis. Yuj chi' ix meltzaj vin̈, ix schalan sb'a vin̈ yed' vin̈ rey chi' d'a chon̈ab' Libna, van yac'an oval vin̈ yed' jun chon̈ab' chi'. \v 9 Ata' ix yab' vin̈ rey chi' yalji to a vin̈aj Tirhaca sreyal Etiopía van scot yed' eb' soldado ul yac' oval yed' vin̈. Yuj chi' ix schecxicot schecab' vin̈ d'a vin̈aj rey Ezequías chi'. \v 10 Ix yalancot vin̈ icha tic: A a Diosal tz'alan d'ayach to man̈ ol ac'jococh Jerusalén d'a yol in c'ab', palta man̈ ac' musansatil a b'a yuj tas syal a Diosal chi' d'ayach. \v 11 Tecan ix ab'i tas ix aj co satanel juntzan̈xo nación a on̈ sreyal on̈ Asiria tic, ¿tom ol yal a colji yuj a Diosal chi' a naani? \v 12 ¿Tocval ix colji eb' anima yuj sdiosal d'a yol sc'ab' eb' in mam vicham? Aton eb' aj Gozán, eb' aj Harán, eb' aj Resef eb' aj Bet-edén cajan d'a Telasar, ix satjiel eb'. \v 13 ¿B'ajtil ay vin̈ sreyal chon̈ab' Hamat, Arpad, Sefarvaim, Hena yed' Iva? xchicot vin̈ sreyal Asiria chi'. \p \v 14 Ix schaan jun carta vin̈aj rey Ezequías chi' b'aj tz'ib'ab'il juntzan̈ lolonel ix alchaj chi'. Ix yilan vin̈. Ix lajvi chi' ix b'at vin̈ d'a stemplo Jehová, ix xuyanel jun carta chi' vin̈ d'a yichan̈ Jehová chi'. \v 15 Ix lesalvi vin̈ icha tic: Mamin Jehová, ach co Diosal a on̈ israel on̈ tic, ayach ec' d'a scal snan̈al querubín, a achn̈ej Dios ach d'a yib'an̈ masanil nación d'a yolyib'an̈q'uinal tic. A ach ix a b'o satchaan̈ yed' lum luum tic. \v 16 Mamin Jehová, cotan̈ q'uelan d'ayin, tzab'an tas ix yalcot vin̈aj Senaquerib d'ayin. Ach Dios pitzan, ix te b'uchvaj vin̈ d'ayach. \v 17 Val yel tzijtum nación satnacxoel yuj eb' vin̈ sreyal Asiria chi'. \v 18 Ix sn̈usantz'a sdiosal eb', eb' vin̈. Yujto a juntzan̈ chi' man̈ diosoclaj, nab'a te', nab'a q'ueen b'ob'il yuj eb' anima, yuj chi' ix yal satanel eb' vin̈. \v 19 A ticnaic jun, ach Jehová co Diosal, colon̈el d'a yol sc'ab' jun vin̈ rey chi', yic syojtaquejel masanil nación d'a yolyib'an̈q'uinal tic to a achn̈ej Dios ach, malaj junocxo, xchi vin̈aj rey Ezequías chi' d'a Jehová. \p \v 20 Ix lajvi chi' ix yalancot vin̈aj Isaías chi' d'a vin̈aj Ezequías chi' icha tic: A Jehová co Diosal a on̈ israel on̈ tic, a tz'alan d'ayach icha tic: Ix vab' a lesal yuj tas syal vin̈aj Senaquerib sreyal Asiria. \v 21 Yuj chi' a in Jehová in tic sval yuj vin̈ sreyal Asiria chi' icha tic: \q1 Ach Senaquerib, a eb' ix cob'estac aj chon̈ab' Sion, malaj elc'och d'a yol sat eb' ix, ton̈ej ol ach stzetzej eb' ix. A eb' aj Jerusalén, ol b'at micnaj eb' ol ach sb'uchan eb'. \q1 \v 22 ¿Mach jun ix a b'uchu' ix a xib'tani? ¿Mach jun b'aj chaan̈ ix utej a jaj, ix ic'anchaan̈ a b'a d'ay? Aton d'ayin a in sDiosal in Israel tic to a inxon̈ej ochi. \q1 \v 23 Ix a chec yal b'uchval lolonel eb' vin̈ a checab' d'ayin Yajal in tic. \q1 Ix alan icha tic: Ix in q'ue d'a jolomtac vitz yed' jantac in carruaje, aton d'a jolomtac vitz chaan̈ d'a yol yic Líbano. Ix in ch'acanel te' c'ute' chaan̈ steel yed' te' taj man̈ jantacoc svach'il. Ix in q'uen̈ejc'och d'a jolomtac vitz chaan̈ b'aj te c'ayum te te' vach' yilji. \q1 \v 24 A d'a ch'oc chon̈ab'il ix vac' joychaj a' uc'b'ila', ata' ix vuc' a'. A ix in ec' d'a yoltac a a' d'a Egipto, ix in tec'ancan tup a', xa chi. \q1 \v 25 Palta, ¿tom malaj b'aj ix ab'i to a in ton Jehová in? Vuuj tz'elc'och juntzan̈ tic. Atax d'a peca' ix in na'a to ol a c'ulej juntzan̈ tic. A ticnaic jun, van yelc'och vuuj, yuj chi' syal a satanel juntzan̈ nación te ay yip ix q'uecan b'ulan sc'ajil uuj. \q1 \v 26 Man̈xalaj yip eb' anima cajan d'a juntzan̈ nación chi', ix te xiv eb', ix q'uixvi eb'. Lajan ix aj eb' icha an̈ itaj yaax, mato icha an̈ an̈c'ultac sq'uib'q'ue d'a yib'an̈tac pat, cotacto an̈ stacjiel an̈, icha chi' yaj eb' anima chi'. \q1 \v 27 Vojtac masanil tas tza c'ulej yed' tas nab'il uuj tzach eq'ui. Vojtacpaxi to te aycot oval d'ayin. \q1 \v 28 Toxo ix vab'i to aycot oval d'ayin, tzic'anchaan̈ a b'a. Yuj chi' ol vac'och jun q'uen argolla d'a a n̈i' yed' jun freno d'a a ti', ol ach vac'an meltzaj d'a b'e b'aj ix ach coti, xchi Jehová d'a vin̈ sreyal Asiria chi', xchi vin̈aj Isaías chi'. \q1 \v 29 Ix yalanpax vin̈aj Isaías d'a vin̈aj rey Ezequías chi': A jun tic yechel ol ch'oxjoc eyila' yuj tastac toto ol ujoc: Ol e va ixim trigo munil syavej sb'a d'a jun ab'il tic yed' d'a junxo ab'il sjavi. Man̈oc exlaj ol yavej ixim. Axo val d'a yoxil ab'il jun, a exxo ol eyavej ixim e trigo chi', ol e jochanq'ue vaan. Ol eyavejpax eyuva, ol e loan sat. \q1 \v 30 A jayvan̈ocxo ex ol ex can d'a Judá, lajan ol ex ajcan icha junoc te te' sb'at sch'an̈al yib' d'a yol luum syac'an sat. \q1 \v 31 Axo d'a Jerusalén, ayto mach ol can d'ay. Yed' pax d'a tzalan Sion, man̈ ol satel-laj anima smasanil. \q1 A jun tic, ol sc'ulej Jehová Yajal d'a Smasanil yujto te xajan ex yuuj. \p \v 32 Yuj chi' syal Jehová d'a yib'an̈ vin̈ sreyal Asiria icha tic: \q1 Man̈ ol ochlaj vin̈ d'a yol chon̈ab' Jerusalén, malaj val junoc sjul-lab' vin̈ ol yac'lej sjulancoti. Man̈ ol javoclaj vin̈ yac' oval d'a Jerusalén tic, man̈ ol sb'oq'uelaj stec'nub' vin̈ d'a spatictac smuroal chon̈ab' tic. \q1 \v 33 A in Jehová in tic svala' to a d'a b'e b'aj ix javi vin̈, an̈eja' ta' ol meltzajpax vin̈. Man̈ val jab'oc ol yal yoch vin̈ d'a yol chon̈ab' tic. \q1 \v 34 A in ol in tan̈vej jun chon̈ab' tic, yujto xajan vin̈ in checab' aj David vuuj, yuj pax in b'inaji, xchi Jehová, xchi vin̈aj Isaías chi'. \p \v 35 A d'a jun ac'val chi', ix ec' jun yángel Jehová smilcham 185 mil eb' soldado asirio d'a scampamento eb', yuj chi' chamnacxo eb' ix sacb'i d'a junxo c'u. \v 36 Icha chi' ix aj yic'anel scampamento vin̈aj Senaquerib chi' ta', ix paxcan vin̈ d'a Nínive. \v 37 A d'a jun c'u ayic ayoch vin̈ ejmelal d'a sdiosal scuch Nisroc d'a yol stemplo, ix tecjicham vin̈ yuj eb' vin̈ yuninal ta', aton vin̈aj Adramelec yed' vin̈aj Sarezer. Ix lajvi chi' ix b'atcan eb' vin̈ elelal d'a yol yic Ararat, axo junxo yuninal vin̈ scuchan Esarhadón ix ochcan reyal sq'uexuloc. \c 20 \s1 Ix b'oxi sc'ool vin̈aj Ezequías yuj ilya \r (2Cr 32.24-26; Is 38.1-8) \p \v 1 A d'a jun tiempoal chi', te ov jun ilya ix och d'a vin̈aj Ezequías, vanxo scham vin̈. Axo vin̈aj Isaías schecab' Dios, yuninal vin̈aj Amoz ix b'at ilan vin̈, ix yalan vin̈ d'a vin̈ icha tic: \p —Toxo ix yal Jehová to tzalcani tas ol ajcan masanil tas ay d'ayach, yujto ol ach chamn̈ej, man̈xo ol ach b'oxoc, xchi vin̈ d'a vin̈. \p \v 2 Yuj chi' ix sutmajoch vin̈aj Ezequías chi' d'a sat pat, ix lesalvi vin̈ d'a Jehová, ix yalan vin̈: \v 3 Mamin Jehová, tzin tevi d'ayach to tzin a nacot yuj tas ix vutej ach vac'an servil yed' in c'anab'ajan d'ayach d'a val yel. Ix in c'ulej tas scha a c'ool, xchi vin̈. Ix oc' val vin̈ sic'lab'il. \p \v 4 Axo ix aji, ayic manto val elc'och vin̈aj Isaías d'a snan̈al yamaq'uil spat vin̈ rey chi', ix lolonpax Jehová d'a vin̈, ix yalani: \v 5 Meltzajan̈, b'at al d'a vin̈aj Ezequías yajal in chon̈ab': Icha tic yalan Jehová co Diosal, sDiosal pax vin̈ a mam icham aj David: Toxo ix vab' a lesal, ix vil yel yal a sat oq'ui. Ol vac' b'oxoc a c'ool, axo chab'ej syalxo a b'at d'a templo. \v 6 Olto vac' 15-ocxo ab'il a q'uinal. Ol ach in coln̈ej yed' chon̈ab' Jerusalén tic d'a yol sc'ab' vin̈ sreyal Asiria. A in ol in tan̈vej chon̈ab' tic, yuj snivanil velc'ochi, yuj pax in ti' vac'nac d'a vin̈ in checab' aj David, xchi Jehová, xchi vin̈aj Isaías chi'. \p \v 7 Ix schecan vin̈aj Isaías b'ojoc sat te' higo, ix ac'chajoch d'a sat jun yab'il chi', ix b'oxican sc'ool vin̈ yuuj. \v 8 Ayic manto b'o jun remeyo chi', ix sc'anb'an vin̈aj Ezequías chi' d'a vin̈aj Isaías chi' icha tic: \p —¿Tas junoc yechel ol vila' yic ol nachajel vuuj to a Jehová ol ac'an b'oxoc in c'ool, yic syal in b'at d'a stemplo d'a chab'ej chi'? xchi vin̈. \p \v 9 Ix tac'vi vin̈aj Isaías chi': \p —Ay jun yechel ol sch'ox Jehová d'ayach yic vach' ol nachajel uuj to ol elc'och tas ix yala'. A ach tzala' tato sb'ab'laj veven d'a lajun̈e' b'achquiltac d'a jun tz'ilan jantac yec' c'u, mato schael yich yemxi jun veven chi' d'a spatic lajun̈eoc b'achquiltac chi', xchi vin̈. \p \v 10 Ix tac'vi vin̈aj Ezequías chi' d'a vin̈: \p —Ayic sb'at veven chi' d'a yichan̈, secojtac, palta tato schaxiel yemxi lajun̈eoc b'achquiltac d'a spatic, a jun chi' ajaltac, xchi vin̈. \p \v 11 Yuj chi' ix tevi vin̈aj Isaías chi' d'a Jehová, axo Jehová chi' ix ac'anxi yic tz'elxi yich yemxita veven chi' d'a lajun̈ b'achquiltac chi' d'a jun tz'ilan jantac yec' c'u yic vin̈aj Acaz. \s1 Ix javi eb' aj Babilonia yil vin̈aj rey Ezequías \r (2Cr 32.27-31; Is 39.1-8) \p \v 12 A d'a jun tiempoal chi', a vin̈ sreyal Babilonia, aton vin̈aj Merodac-baladán yuninal vin̈aj Baladán, ix yab' vin̈ to penaayaxnac vin̈aj Ezequías, yuj chi' ix scheccot eb' vin̈ schecab' vin̈ yic tzul yac'ancan jun carta eb' vin̈ yed' junoc silab' d'a vin̈aj Ezequías chi'. \v 13 Ix chaji eb' vin̈ checab' chi' yuj vin̈aj Ezequías chi'. Masanil tas sic'an yuj vin̈, ix sch'ox vin̈ d'a eb' vin̈: Aton q'uen plata, q'uen oro, perfume yed' aceite te vach' yed' pax b'aj molanec' yamc'ab' yic oval yed' jantac tas molan yuj vin̈. Man̈xa junocxo tas ay d'a spalacio vin̈ yed' d'a yol smacb'en to maj sch'oxlaj d'a eb' vin̈. \v 14 Ix lajvi chi', ix b'at vin̈aj Isaías schecab' Dios d'a vin̈aj Ezequías chi', ix sc'anb'an vin̈ d'a vin̈ icha tic: \p —¿B'ajtil ix cot juntzan̈ eb' vin̈ vinac chi'? ¿Tas xchi eb' vin̈ d'ayach? xchi vin̈. \p Ix tac'vi vin̈aj Ezequías chi' d'a vin̈: \p —Ix cot eb' vin̈ d'a jun nación te najat, d'a Babilonia, xchi vin̈. \p \v 15 Ix sc'anb'anxi vin̈aj Isaías chi': \p —¿Tas ix yil eb' vin̈ d'a yol a palacio tic? xchi vin̈. \p Ix tac'vixi vin̈aj Ezequías chi': \p —Masanil tas ix yil eb' vin̈, man̈xa jab'oc tas ayec' tic maj yil eb' vin̈, masanil ix in ch'ox d'a eb' vin̈, xchi vin̈. \p \v 16 Ix yalan vin̈aj Isaías chi' d'a vin̈ icha tic: \p —Ab' tas syal Jehová d'ayach: \v 17 Ol c'och val sc'ual, masanil tas ay d'a a palacio yed' masanil tas ix smolb'ejcan eb' a mam icham, ol ic'chajb'at smasanil d'a Babilonia, man̈xa jab'oc tas ol canoc. \v 18 Yed' pax eb' in̈tilal, ol ic'chajb'at eb' d'a Babilonia chi', ol ic'chajel sn̈olob' sq'ueen eb', ol ac'chajoch eb' yac'umaloc servil vin̈ sreyal Babilonia chi', xchi Jehová, xchi vin̈. \p \v 19 Ix yalan vin̈aj rey Ezequías chi' d'a vin̈aj Isaías chi': \p —A jun lolonel ix al d'ayin yuj Jehová tic te vach', xchi vin̈. Ix yal vin̈aj Ezequías chi' icha chi', yujto ix sna' vin̈ to ay junc'olal yacb'an pitzanto vin̈. \s1 A schamel vin̈aj rey Ezequías \r (2Cr 32.32-33) \p \v 20 A jantacto yab'ixal vin̈aj Ezequías yed' tas nivan yelc'och ix sc'ulej vin̈, aton tas ix aj sb'oan jun n̈ajab' vin̈ yed' tas ix aj yic'ancot a a' vin̈ d'a yol chon̈ab', tz'ib'ab'ilcan b'aj aycan yab'ixal eb' vin̈ sreyal Judá. \v 21 Axo yic ix cham vin̈, a vin̈aj Manasés yuninal vin̈ ix ochcan reyal sq'uexuloc. \c 21 \s1 Ix och vin̈aj Manasés reyal d'a Judá \r (2Cr 33.1-20) \p \v 1 A vin̈aj Manasés chi', 12 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix schaanel yich vin̈ yac'an reyal, 55 ab'il ix yac' reyal chi' vin̈ d'a Jerusalén. Hepsiba sb'i ix snun vin̈. \v 2 Te chuc tas ix sc'ulej vin̈ d'a yichan̈ Jehová. A masanil chucal sb'eyb'alej juntzan̈ nación ix yiq'uel Jehová d'a yichan̈ eb' israel, a ix sb'eyb'alej vin̈. \v 3 Ix schecan vin̈ to sb'ojixiq'ue juntzan̈ lugar chaan̈ b'aj tz'och ejmelal, juntzan̈ ix schec vin̈aj Ezequías mac'jipojoc. Ix sb'oanxiq'ue altar yic Baal vin̈, ix sb'oanpaxq'ue jun yechel Asera vin̈, icha sc'ulejnac vin̈aj Acab sreyal Israel. Ix och vin̈ ejmelal d'a q'uen c'anal. \v 4 Ix sb'oanpaxq'ue juntzan̈ altar vin̈ d'a yol stemplo Jehová, aton d'a jun lugar yalnac Jehová icha tic: A d'a jun templo d'a Jerusalén ol och ejmelal d'ayin, xchi. \v 5 Ay juntzan̈xo altar ix sb'oq'ue vin̈ d'a chab' yamaq'uil stemplo Jehová, yic tz'och vin̈ ejmelal d'a juntzan̈ q'uen c'anal. \p \v 6 An̈ejtona' ix sn̈usanpaxtz'a yuninal vin̈ silab'il d'a junoc sdiosal chi'. Ix sc'anb'an sb'a vin̈ d'a eb' ajb'aal, d'a eb' ajchum, d'a eb' naumel lolonel. Ix sc'anb'anpax sb'a vin̈ d'a eb' tz'avtan spixan eb' chamnac. Te chuc tas ix sc'ulej vin̈, yuj chi' ix stzuntzejcot yoval sc'ool Jehová vin̈ d'a yib'an̈. \v 7 Ix yac'paxoch jun te' yechel Asera vin̈ d'a yol stemplo Jehová, aton jun templo chi' yalnaccan Jehová d'a vin̈aj David yed' d'a vin̈ yuninal aton vin̈aj Salomón icha tic: A d'a in templo d'a Jerusalén, jun chon̈ab' ix in sic'canel d'a scal masanil chon̈ab' d'a yol smacb'en Israel tic, a d'ay ol in cajnaj d'a juneln̈ej. \v 8 Tato ol sc'anab'ajej masanil in checnab'il eb' eyetchon̈ab' yed' in cachnab'il yed' pax in c'ayb'ub'al in checnac yal vin̈ in checab' aj Moisés d'a eb', man̈xo ol viq'uel eb' d'a sat jun lum luum vac'nac d'a e mam eyicham, xchi Jehová. \p \v 9 Palta maj scha yab' juntzan̈ chi' eb'. A val vin̈ rey chi' ix cuchb'an eb' d'a chucal chi'. Ec'b'al chucal ix sc'ulej eb' d'a yichan̈ juntzan̈ nación satb'ilel yuj Jehová d'a yichan̈ eb' smam yicham eb' d'a peca'. \v 10 Yuj chi' ix yal Jehová d'a eb' schecab': \v 11 A vin̈aj Manasés chi', a tas te yajb'entac sc'ulej vin̈ d'a vichan̈, yelxo val ec'b'al chucal sc'ulej vin̈ d'a yichan̈ eb' amorreo, eb' ec'nac d'a yalan̈taxo. Scuchb'an eb' yetchon̈ab' vin̈ d'a chucal yic tz'och eb' ejmelal d'a juntzan̈ yechel. \v 12 Yuj chi' a in Jehová sDiosal Israel sval icha tic: Ol vic'cot yaelal d'a yib'an̈ Jerusalén yed' d'a yib'an̈ Judá tic, ol te sat sc'ol eb' ol ab'anoc. \v 13 Ol vac'och yaelal d'a yib'an̈ Jerusalén tic icha ix vutej Samaria yed' eb' yin̈tilal vin̈aj Acab. Ol viq'uel masanil eb' anima cajan d'ay, lajan ol ajcan icha junoc uc'ab' ayic slajvi sb'icchaji n̈ojan tz'ajcani. \v 14 Axo jayvan̈ocxo eb' in chon̈ab' tic, ol vactejcan eb', ol vac'canoch eb' d'a yol sc'ab' eb' ajc'ool, yic vach' ol ic'chajec' masanil tastac ay d'a eb'. \v 15 Yictax vic'annaquelta eb' smam yicham eb' d'a Egipto, stzuntzejn̈ejcot yoval in c'ool eb' yuj chucal sc'ulej eb' d'a vichan̈, xchi d'a eb' schecab'. \p \v 16 Ix te cuchb'aj val eb' aj Judá yuj vin̈aj Manasés chi' d'a chucal d'a yichan̈ Jehová. Tzijtum pax eb' anima malaj smul ix smilcham vin̈, ix laj b'ey schiq'uil eb' smasanil d'a smacb'en Jerusalén. \v 17 A jantacto yab'ixal vin̈aj Manasés chi' yed' tastac ix sc'ulej vin̈ yed' jantac smul vin̈ ix ochi, tz'ib'ab'ilcan b'aj aycan yab'ixal eb' vin̈ sreyal Judá. \v 18 Ayic ix cham vin̈, a d'a scaltac te' avb'en te' yic vin̈aj Uza d'a sti' spalacio vin̈ ix mucchaji. Axo vin̈aj Amón yuninal vin̈ ix ochcan reyal sq'uexuloc. \s1 Ochnac vin̈aj Amón reyal d'a Judá \r (2Cr 33.21-25) \p \v 19 A vin̈aj Amón chi', 22 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix och vin̈ reyal d'a Judá. Chab' ab'il ix yac' reyal vin̈ d'a Jerusalén. Mesulemet sb'i ix snun vin̈, yisil ix vin̈aj Haruz aj Jotba. \v 20 Te chuc tas ix sc'ulej vin̈ d'a yichan̈ Jehová icha sc'ulejnac vin̈aj Manasés smam vin̈. \v 21 A sb'eyb'al vin̈ smam vin̈ chi' ix sb'eyb'alej, ix och vin̈ ejmelal d'a juntzan̈ yechel b'aj ochnac vin̈ smam vin̈ chi' ejmelal. \v 22 Icha chi' ix aj spaticanel Jehová Dios vin̈, aton sDiosal eb' smam yicham vin̈. Maj sc'anab'ajejlaj schecnab'il Jehová vin̈. \p \v 23 A eb' vin̈ ayoch yajalil yed' vin̈, ix meltzajoch eb' vin̈ ajc'olal d'a vin̈, ix miljicham vin̈ yuj eb' vin̈ d'a yol spalacio. \v 24-26 Yuj chi', axo eb' aj Judá ix milancham eb' vin̈ ix milancham vin̈ rey chi', axo vin̈aj Josías yuninal vin̈ ix yac'och eb' reyal sq'uexuloc. A jantacto yab'ixal vin̈aj Amón yed' tastac ix sc'ulej, tz'ib'ab'ilcan b'aj aycan yab'ixal eb' vin̈ sreyal Judá. Ayic ix cham vin̈, a d'a scaltac te' avb'en te' yic vin̈aj Uza ix mucji vin̈. \c 22 \s1 Ix chax b'aj tz'ib'ab'ilcan ley \r (2Cr 34.1-33) \p \v 1 A vin̈aj Josías vajxaque' ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix och vin̈ reyal. 31 ab'il ix yac' reyal vin̈ d'a Jerusalén. Jedida sb'i ix snun vin̈, yisil ix vin̈aj Adaías aj Boscat. \v 2 Te vach' ix yutej sb'a vin̈ d'a yichan̈ Jehová, icha val sb'eyb'al vin̈aj David smam yicham vin̈, man̈ val jab'oc ix yiq'uel sb'a vin̈ d'a sb'eyb'al vin̈ smam yicham chi'. \p \v 3 Ayic 18 ab'ilxo yoch vin̈aj Josías chi' reyal, ix schecanb'at vin̈ stz'ib'um vin̈ d'a stemplo Jehová, aton vin̈aj Safán yuninal vin̈aj Azalías yixchiquin vin̈aj Mesulam. Ix yalan vin̈ rey chi' d'a vin̈ icha tic: \p \v 4 —Ixic d'a vin̈aj Hilcías vin̈ sat sacerdote, tzalan d'a vin̈ to smolb'ej q'uen tumin vin̈ tz'ac'ji d'a stemplo Jehová, q'uen scha eb' stan̈van puerta b'aj tz'och eb' anima, \v 5 syac'an q'uen vin̈ d'a eb' vin̈ yajal yaj yilan sb'ochajxi templo chi' yic stupchaj eb' vin̈ smunlaj d'ay, \v 6 aton eb' vin̈ n̈icum te' yed' eb' vin̈ tz'ilan tas tz'aj sb'o munlajel chi' yed' eb' vin̈ albañil. Smanchajpax te te' yed' q'uen q'ueen tzeyb'il, yic sb'ochajxi templo chi'. \v 7 Man̈ yovaliloc sc'anchaj yumal q'uen tumin chi' d'a eb' vin̈ tz'ilan munlajel chi', yujto tz'acan syutej eb' vin̈ sb'oani, xchi vin̈. \p \v 8 Ix lajvi chi', ix yalan vin̈aj Hilcías chi' d'a vin̈aj Safán to ix checlaj b'aj tz'ib'ab'ilcan ley d'a yol stemplo Jehová. Ix yac'an ch'an̈ vin̈ d'a vin̈aj Safán chi', ix yavtan ch'an̈ vin̈. \v 9 Ix lajvi chi', ix b'at vin̈aj Safán chi' yal d'a vin̈ rey chi' icha tic: \p —Toxo ix smol q'uen tumin ay d'a yol templo eb' vin̈ a checab', ix yac'an q'uen eb' vin̈ d'a eb' vin̈ ayoch yajalil yilan sb'ochajxi stemplo Jehová chi', xchi vin̈. \p \v 10 An̈ejtona' ix yalanxi vin̈ to ix ac'ji jun ch'an̈ uum d'a vin̈ yuj vin̈aj sacerdote Hilcías, yuj chi' ix yavtej ch'an̈ vin̈ yab' vin̈ rey chi'. \v 11 Ayic ix yab'an vin̈ rey chi' tas syal d'a yol ch'an̈, ix sn̈ic'chitan spichul vin̈, \v 12 ix schecan vin̈ avtaj vin̈aj Hilcías chi', vin̈aj Safán tz'ib'um yed' vin̈aj Ahicam yuninal vin̈aj Safán chi', vin̈aj Acbor yuninal vin̈aj Micaías yed' vin̈aj Asaías schecab' vin̈ rey chi'. Ix yalan vin̈ rey chi' d'a eb' vin̈ icha tic: \p \v 13 —Ixiquec e c'anb'ej d'a Jehová vuuj, yuj eb' chon̈ab', yuj pax masanil eb' aj Judá, tas syalelc'och ch'an̈ ley tic. Ay am cot yoval sc'ol Jehová chi' d'a quib'an̈, yujto maj sc'anab'ajej eb' co mam quicham tas syal ch'an̈, xchi vin̈. \p \v 14 Yuj chi' ix b'at vin̈aj sacerdote Hilcías, vin̈aj Ahicam, vin̈aj Acbor, vin̈aj Safán yed' vin̈aj Asaías yil ix schecab' Dios, ix scuchan Hulda yetb'eyum vin̈aj Salum yuninal vin̈aj Ticva, yixchiquin vin̈aj Harhas. A vin̈aj Salum chi', a vin̈ stan̈van b'aj sic'chaj c'apac pichul d'a templo. A ix Hulda chi', a d'a junxo macan̈ yic Jerusalén toto b'onac, ata' cajan ix. Ayic ix lolonb'at eb' vin̈ d'a ix, \v 15 ix tac'vi ix d'a eb' vin̈ icha tic: \p —A Jehová co Diosal a on̈ israel on̈ tic, a tz'alan icha tic: Alec d'a vin̈ ix ex checancot e c'anb'ej tic d'ayin \v 16 to a in ol vac'cot junoc yaelal d'a yib'an̈ jun chon̈ab' tic yed' d'a yib'an̈ eb' cajan d'a tic, icha yalan ch'an̈ ley ix yavtej vin̈ sreyal Judá chi'. \v 17 Yujto ix in yactejcan eb' anima tic, ix sn̈usan incienso eb' d'a juntzan̈ comon dios, ix stzuntzancot yoval in c'ol eb' yuj juntzan̈ sdiosal eb' ix sb'o chi'. Yuj val chi' ix cot voval d'a jun lugar tic. Man̈xo ol sicb'ilaj voval chi', xchi Jehová. \v 18 Alec d'a vin̈ rey chi', vin̈ ix ex checancot e c'anb'ej d'a Jehová: A Jehová co Diosal a on̈ israel on̈ tic tz'alan icha tic: Yujto ix avtej tas ayem d'a yol ch'an̈ uum chi', \v 19 ix ac'anoch d'a a c'ool, yuj chi' ix al a b'a d'ayin, ix a n̈ic'chitanb'at a pichul, ix ach oc'q'ue d'a vichan̈. Yujto ix ab'pax tas ix vala' to ol satjoquel a chon̈ab' tic, ol in catab'an eb' cajan d'ay, yuj chi' toxo ix vab' tas ix ala'. Sval d'ayach \v 20 to ix ach vac' nivanc'olal, ol ach mucjoc d'a junc'olal. Man̈xo ol il-laj jun yaelal ol vac'cot d'a yib'an̈ jun chon̈ab' tic, xchi Jehová, xchi ix Hulda chi'. Ix paxta eb' vin̈ schecab' vin̈ rey chi' yic tzul yalan eb' vin̈ d'a vin̈ tas ix b'at yab' eb' vin̈ chi'. \c 23 \p \v 1 Ix lajvi chi', ix yalan vin̈ rey chi' to tz'avtaj masanil eb' vin̈ yichamtac vinaquil Jerusalén yed' juntzan̈xo chon̈ab' d'a yol yic Judá, yic vach' smolb'ej sb'a eb' vin̈ yed' vin̈. \v 2 Ayic ix javi eb' vin̈, ix b'at vin̈ yed' eb' vin̈, eb' vin̈ sacerdote, eb' vin̈ schecab' Dios yed' masanil eb' comon anima, eb' malaj val yelc'ochi yed' eb' nivac yelc'ochi. Ix b'at eb' smasanil d'a stemplo Jehová. Ata' ix yal vin̈ rey chi' to a ch'an̈ yumal strato Jehová ix chax d'a stemplo, tz'avtaj ch'an̈ d'a yichan̈ eb' anima chi'. \v 3 Ix och tec'tec' vin̈ rey chi' d'a stz'ey jun nivan oy, ix yac'an sti' vin̈ d'a yichan̈ Jehová to ol sc'anab'ajej juntzan̈ checnab'il vin̈ yed' c'ayb'ub'al d'a smasanil sc'ool, icha syal jun trato tz'ib'ab'ilcan d'a yol ch'an̈ uum chi'. An̈eja' masanil eb' anima chi', ix yac' sti' eb' sc'anab'ajani. \s1 Ix satel juntzan̈ chuc b'eyb'al vin̈aj Josías \r (2Cr 34.3-7) \p \v 4 Ix lajvi chi', ix yalan vin̈ rey chi' d'a vin̈ sat sacerdote aj Hilcías yed' d'a juntzan̈xo eb' vin̈ sacerdote yed' d'a eb' vin̈ stan̈van spuertail templo to syiq'uelta eb' vin̈ masanil tastac ay d'a yol stemplo Jehová, aton yamc'ab' sc'an eb' anima yic tz'och eb' ejmelal d'a Baal, d'a Asera yed' d'a q'uen c'anal. Ix yiq'uel eb' vin̈ d'a stiel chon̈ab' Jerusalén, ix sn̈usantz'a eb' vin̈ d'a sti' a' Cedrón, ix lajvi chi' ix ic'jib'at staan̈il d'a Betel. \v 5 Ix yic'anel yopisio eb' vin̈ sacerdote vin̈ rey chi', aton eb' vin̈ sn̈usantz'a incienso b'aj chaan̈ d'a yol yic Judá yed' d'a stitac chon̈ab' Jerusalén, aton eb' vin̈ ac'b'il yopisio yuj eb' vin̈ rey ec'nac. Ix ic'chajpaxel eb' vin̈ sacerdote sn̈usantz'a incienso d'a Baal, d'a c'u, d'a q'uen uj, d'a q'uen c'anal yed' d'a juntzan̈ nivac c'anal sb'eyec' d'a satchaan̈. \v 6 Ix yic'anpaxel jun yechel Asera vin̈ rey chi', aton jun ayoch d'a yol stemplo Jehová. Ix b'at yac'ancan eb' d'a stiel chon̈ab' Jerusalén. Ix n̈uschajtz'a d'a sti' a' Cedrón, ix stenanchojoc stan̈il chi' vin̈, ix stzicanb'at vin̈ d'a yib'an̈ b'aj mucan eb' comon anima. \v 7 Ix pojjipaxem juntzan̈ yed'tal eb' vin̈ ix-vinac yuj vin̈, aton b'ob'il d'a yamaq'uil stemplo Jehová. Ata' sch'alvipax eb' ix ix sb'oan c'apac mantiado yic Asera. \p \v 8 Ix lajvi chi', ix yavtancot masanil eb' vin̈ sacerdote vin̈ rey chi', aton eb' vin̈ ay d'a junjun chon̈ab' d'a yol yic Judá, ix yixtanb'at masanil altar vin̈ d'a masanil lugar chaan̈ d'a Geba masanto d'a Beerseba, aton b'aj sn̈ustz'a incienso juntzan̈ eb' vin̈ sacerdote. Ix spojanpaxem juntzan̈ altar vin̈, juntzan̈ ay d'a spuertail chon̈ab' scan d'a stojolal sq'uexan mach tz'och d'a yol chon̈ab' chi', aton jun puerta yic vin̈aj Josué yajal d'a Jerusalén. \v 9 A eb' vin̈ sacerdote yin̈tilal Leví ix ac'an silab' d'a juntzan̈ lugar chaan̈, majxo c'ochlaj eb' vin̈ d'a altar yic Jehová d'a Jerusalén, axon̈ej svael eb' vin̈ tz'ac'ji yuj eb' vin̈ yetsacerdoteal chi'. \p \v 10 Ix yixtanpaxb'at jun lugar vin̈ rey chi', jun scuchan Tofet d'a sch'olanil Ben-hinom b'aj sn̈usjitz'a eb' unin silab'il d'a jun comon dios scuchan Moloc, yic man̈xa junoc mach sc'ulan jun chucal chi'. \v 11 Ix yic'anpaxel noc' chej vin̈, noc' ayoch yuj eb' vin̈ sreyal Judá yic tz'och ejmelal d'a c'u. Ix sn̈usantz'a scarruaje noc' chej chi' vin̈. A juntzan̈ chi', a d'a jun amac' d'a slac'anil b'aj tz'och anima d'a yol stemplo Jehová, ata' ay, d'a stz'ey scuarto jun vin̈ ay yopisio scuchan Natán-melec. \v 12 Ix spojanpaxem juntzan̈ altar vin̈ rey chi', juntzan̈ b'ob'ilcan yuj eb' vin̈ sreyal Judá d'a span̈anil yib'an̈ scuartocan vin̈aj rey Acaz. Ay pax juntzan̈ altar b'ob'ilcan yuj vin̈aj rey Manasés d'a chab' yamaq'uil stemplo Jehová, ix smac'poj vin̈, ix syumancanb'at sc'ajil vin̈ d'a yol a' Cedrón. \p \v 13 Ix yixtanpaxb'at juntzan̈ lugar vin̈, juntzan̈ chaan̈ d'a stojolal b'aj sjavi c'u d'a Jerusalén, d'a stojolal sur d'a tzalan Olivo, aton jun sb'onaccan vin̈aj Salomón sreyal Israel, aton Astarté sdiosal eb' aj Sidón, Quemos sdiosal eb' moabita yed' Milcom sdiosal eb' amonita. Masanil juntzan̈ chi' yajb'ilel yuj Jehová. \v 14 Ix smac'anpaxpoj q'uen q'ueen vin̈, q'uen chajul yaj d'a eb' anima, ix ch'acchajpaxel te' yechel Asera. Ix saclemajb'at sb'aquil chamnac ta' yuj vin̈. \v 15 Ix smac'paxpoj jun altar vin̈ yed' templo d'a Betel, aton sb'onaccan vin̈aj rey Jeroboam yuninal vin̈aj Nabat, vin̈ cuchb'annacb'at eb' yetisraelal d'a chucal. Pococxon̈ej ix aji, ix sn̈usantz'a yechel dios Asera chi' vin̈. \p \v 16 Ix ec' q'ueleloc vin̈aj Josías chi', ix yilanb'at juntzan̈ yed'tal chamnac vin̈ d'a jun tzalan, ix yalan vin̈ to tz'ic'chajelta sb'aquil chamnac ayoch d'a yool chi', ix sn̈usantz'a vin̈ d'a yib'an̈ altar yic tz'ixtaxb'ati. Icha chi' ix aj yelc'och tas yalnaccan jun vin̈ schecab' Jehová d'a peca'. \v 17 Ix sc'anb'an vin̈aj rey Josías chi': \p —¿Mach ay yic jun yed'tal chamnac svilb'at chi'? xchi vin̈. Ix tac'vi eb' cajan d'a Betel chi' d'a vin̈ icha tic: \p —Aton b'aj mucan jun vin̈ schecab' Dios cotnac d'a Judá, a vin̈ aljinaccan yuj tas ix utej jun altar d'a Betel tic, xchi eb' d'a vin̈.\f 23.17 \fr 23:17 \ft A yab'ixal jun tic tz'ilchaj d'a 1 Reyes 13.1-5.\f* \p \v 18 Ix yalan vin̈: \p —Actejeccani, malaj junoc mach syaman sb'aquil chi', xchi vin̈. \p Yuj chi' majxo yamjilaj sb'aquil jun vin̈ schecab' Dios chi' yed' sb'aquil junxo vin̈ schecab' Dios cotnac d'a Samaria. \p \v 19 Icha ix yutej vin̈aj Josías chi' d'a Betel chi', icha pax chi' ix yutej vin̈ satanel juntzan̈ lugar chaan̈, juntzan̈ b'ob'il d'a Samaria chi' yuj eb' vin̈ sreyal Israel, juntzan̈ stzuntzancot yoval sc'ol Jehová. \v 20 Ix lajvi chi', axo d'a yib'an̈ juntzan̈ altar ix smilcham masanil eb' vin̈ sacerdote vin̈, aton eb' vin̈ yic juntzan̈ lugar chaan̈ d'a Samaria chi'. Ix sn̈usantz'a sb'aquil juntzan̈ chamnac vin̈ d'a yib'an̈ juntzan̈ altar chi'. Ix lajvi chi' ix paxta vin̈ d'a Jerusalén. \s1 Q'uin̈ ix yac'och vin̈aj rey Josías \r (2Cr 35.1-19) \p \v 21 Ix lajvi chi' ix yalan vin̈aj Josías d'a masanil eb' chon̈ab' icha tic: Caq'uecoch q'uin̈ yic sco naancot tas aj yelnaccot eb' co mam quicham d'a Egipto yic squic'anchaan̈ sb'i Jehová co Diosal, icha syalcan d'a yumal trato, xchi vin̈. \v 22 Yuj chi' ix och jun q'uin̈ chi'. Yictax ix lajviec' stiempoal eb' juez, eb' ix ac'an yajalil d'a chon̈ab' Israel, malaj juneloc ix och jun q'uin̈ icha jun chi' d'a stiempoal eb' vin̈ ix ac'an reyal d'a Judá yed' d'a Israel. \v 23 Yic val 18 ab'il yoch vin̈aj Josías chi' reyal ix och jun q'uin̈ chi' d'a Jerusalén, yuj yic'jichaan̈ Jehová. \s1 Te ayoch spensar vin̈aj Josías d'a Jehová \p \v 24 Masanil eb' tz'avtan spixan eb' chamnac, eb' ajb'aal yed' juntzan̈ yechel d'a yoltac pat, ix satjiel yuj vin̈aj Josías chi'. Masanil pax juntzan̈ comon dios yajb'entac ay d'a Jerusalén yed' d'a yol smacb'en Judá ix satel vin̈. Icha chi' ix sc'ulej vin̈ yic sc'anab'ajan vin̈ tas syalcan d'a yumal ley ix chax yuj vin̈aj sacerdote Hilcías d'a yol stemplo Jehová. \v 25 Malaj junocxo rey ec'nacxo ix sq'uex spensar yic syac'anoch sb'a d'a yol sc'ab' Jehová d'a smasanil sc'ool, d'a smasanil spensar yed' d'a smasanil yip, icha ix yutej sb'a vin̈aj Josías chi', yujto ix sc'anab'ajej vin̈ tas alb'ilcan d'a ley Moisés. Man̈xalaj pax junocxo rey icha chi' ix yutej sb'a. \p \v 26 Vach'chom icha chi' ix sc'ulej vin̈, palta yuj tas te chuc sc'ulejnac vin̈aj Manasés, yuj chi' aycot yoval sc'ol Jehová d'a Judá chi'. \v 27 Yuj chi' ix yal Jehová icha tic: Ol viq'uel Judá d'a vichan̈, icha vutejnac Israel. Ol in patiquejcanel Jerusalén, jun chon̈ab' sic'b'ilel vuuj yed' jun templo tic, jun valnac yuuj to a d'ay tz'och ejmelal d'ayin, xchi. \s1 Schamel vin̈aj rey Josías \r (2Cr 35.20-27) \p \v 28-30 A d'a stiempoal chi' ix cot vin̈aj Necao sreyal Egipto yed' eb' soldado yic sb'at eb' d'a a' nivan Éufrates, yic sb'at colvaj vin̈ yed' vin̈ sreyal Asiria. Ix b'at vin̈aj rey Josías yed' eb' soldado yac' oval yed' vin̈aj Necao chi' d'a Meguido. Ayic ix schalan sb'a eb' vin̈ d'a oval chi', ix miljicham vin̈aj Josías chi' yuj vin̈. Ix ac'jiq'ue snivanil vin̈ d'a yol carruaje yuj eb' vin̈ ayoch yajalil yed' vin̈. Ix cot eb' vin̈ d'a Meguido chi' masanto ix javi eb' vin̈ d'a Jerusalén, ix ac'jicanoch snivanil vin̈ chi' d'a jun yed'tal b'ob'ilxo. Axo eb' anima smasanil d'a yol chon̈ab' chi' ix ac'anoch vin̈aj Joacaz yuninal vin̈ reyal sq'uexuloc. \p A jantacto yab'ixal vin̈aj Josías chi' yed' tastac ix sc'ulej vin̈, tz'ib'ab'ilcan b'aj aycan yab'ixal eb' vin̈ sreyal Judá. \s1 A tas ix sc'ulej vin̈aj Joacaz d'a reyal \r (2Cr 36.1-4) \p \v 31 A vin̈aj Joacaz chi', 23 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix och vin̈ reyal d'a Jerusalén. Oxen̈ej ujal ix yac' reyal chi' vin̈. Hamutal sb'i ix snun vin̈, yisil ix vin̈aj Jeremías aj Libna. \v 32 Te chuc tas ix sc'ulej vin̈ d'a yichan̈ Jehová, icha ix sc'ulej eb' smam yicham vin̈. \v 33 Ix ac'jioch vin̈ d'a preso yuj vin̈aj rey Necao d'a Ribla d'a yol yic Hamat, yic vach' maxtzac yac' yajalil vin̈ d'a Jerusalén. Ix yac'anoch q'uen tumin vin̈aj Necao chi' d'a yib'an̈ eb' aj Judá chi', 75 quintal q'uen plata yed' oxe' arroba q'uen oro. \v 34 Axo vin̈aj Eliaquim yuninal vin̈aj Josías chi' ix yac'och vin̈aj rey Necao chi' reyal sq'uexuloc vin̈ smam chi'. Ix sq'uexan sb'i vin̈aj Eliaquim chi' vin̈, Joacim ix sb'iej vin̈. Ix yic'anb'at vin̈aj Joacaz chi' vin̈ d'a Egipto. Ata' ix cham vin̈aj Joacaz chi'. \p \v 35 Ix yac'an q'uen oro vin̈aj Joacim chi' yed' q'uen plata sc'an vin̈ sreyal Egipto chi'. Yuj chi' ix yac'och q'uen vin̈ d'a yib'an̈ eb' anima d'a yol smacb'en chi', junjun anima ix yac' q'uen oro yed' q'uen plata, icha tastac ay d'a junjun eb'. Icha chi' ix aj smolan q'uen tumin vin̈ ix can d'a yib'an̈ chi'. \s1 Ochnac vin̈aj Joacim reyal d'a Judá \r (2Cr 36.5-8) \p \v 36 A vin̈aj Joacim chi', 25 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix och vin̈ reyal, 11 ab'il ix yac' reyal vin̈ d'a Jerusalén. Zebu sb'i ix snun vin̈, yisil ix vin̈aj Pedaías aj Ruma. \v 37 Te chuc tas ix sc'ulej vin̈ d'a yichan̈ Jehová, icha val ix sc'ulej eb' smam yicham vin̈. \c 24 \p \v 1 A d'a stiempoal vin̈aj Joacim chi', ix cot vin̈aj Nabucodonosor sreyal Babilonia yed' eb' soldado yac' oval yed' vin̈. Icha chi' ix aj yochcan vin̈aj rey Joacim oxe' ab'il d'a yalan̈ smandar vin̈aj Nabucodonosor chi'. Ix lajvi chi' ix meltzajoch vin̈aj Joacim chi' ajc'olal d'a vin̈ sreyal Babilonia chi'. \v 2 Palta ix ac'jicot eb' soldado caldeo yuj Jehová, eb' soldado sirio, eb' soldado moabita yed' eb' soldado amonita yic sjavi eb' elc'al d'a Judá yic syixtanb'at eb', icha ix aj yalan eb' schecab' Jehová. \v 3 Val yel ix javi jun tic d'a yib'an̈ Judá, yujto a Jehová ix alani yic syic'anel Judá d'a yichan̈, yuj smul vin̈aj Manasés, \v 4 yuj pax schamel eb' anima malaj smul d'a Jerusalén ix cham yuj vin̈. Yuj chi' majxo yac'laj nivanc'olal Jehová. \p \v 5 A jantacto yab'ixal vin̈aj Joacim chi' yed' tastac ix sc'ulej vin̈, tz'ib'ab'ilcan b'aj aycan yab'ixal eb' vin̈ sreyal Judá. \v 6 Axo yic ix cham vin̈, a vin̈aj Joaquín yuninal vin̈ ix ochcan reyal sq'uexuloc. \p \v 7 Majxo eltalaj vin̈ sreyal Egipto yed' eb' soldado d'a yol smacb'en, yujto a vin̈ sreyal Babilonia ix ic'anxiec' tas ic'b'ilec' yuj vin̈, scot d'a a' eluma' yic Egipto masanto d'a a' Éufrates. \s1 Ix ic'jib'at vin̈aj rey Joaquín d'a Babilonia \r (2Cr 36.9-10) \p \v 8 A vin̈aj Joaquín chi', 18 ab'ilxo sq'uinal vin̈ ayic ix och vin̈ reyal, oxen̈ej ujal ix yac' reyal vin̈ d'a Jerusalén. Nehusta sb'i ix snun vin̈, yisil ix vin̈aj Elnatán aj Jerusalén. \v 9 Te chuc tas ix sc'ulej vin̈ d'a yichan̈ Jehová, icha val ix sc'ulej vin̈ smam vin̈. \p \v 10 A d'a jun tiempoal chi', ix cot eb' soldado vin̈aj Nabucodonosor sreyal Babilonia yac' oval d'a Jerusalén, ix oymaj eb' d'a spatic. \v 11 Van yac'an oval eb', ix c'och vin̈aj Nabucodonosor chi'. \v 12 Yuj chi' ix yac'och sb'a vin̈aj Joaquín sreyal Judá yed' ix snun, eb' vin̈ yetyajalil vin̈ yed' pax eb' vin̈ schecab' vin̈ d'a yol sc'ab' vin̈aj Nabucodonosor chi'. Ix ic'jib'at eb' d'a Babilonia ayic svajxaquilxo ab'il yoch vin̈aj Nabucodonosor chi' reyal. \p \v 13 Ix lajvi chi', ix schecan vin̈aj Nabucodonosor chi' ic'chajelta masanil q'uen tumin ay d'a yol stemplo Jehová yed' d'a yol spalacio vin̈ sreyal Judá chi'. Ix smac'anpoj masanil yamc'ab' vin̈ nab'a oro yic templo chi' b'ob'ilcan yuj vin̈aj Salomón sreyal Israel. Ix elc'och jun tic icha ajnac yalancan Jehová. \v 14 Ix schecan vin̈ ic'chajb'at masanil anima cajan d'a Jerusalén chi' yed' eb' yajal, eb' soldado te jelan, eb' vin̈ jelan sb'oan tastac yed' eb' vin̈ tenum q'ueen. 10 mil eb' ix ic'jib'at d'a Babilonia chi' d'a smasanil. Man̈xa mach ix cani, axon̈ej eb' meb'a' ixto cani. \p \v 15 A vin̈aj rey Joaquín chi', ix snun vin̈, eb' ix yetb'eyum vin̈, eb' ayoch yajalil yed' vin̈ yed' eb' anima nivac yelc'och d'a yol smacb'en vin̈ chi', ix ic'jib'at eb' yuj vin̈aj Nabucodonosor chi' d'a Babilonia. \v 16 A d'a scal masanil anima ix ic'chajb'at chi', ay 7 mil eb' vin̈ soldado, ay pax mil eb' vin̈ syal sb'oan tastac yed' eb' vin̈ tenum q'ueen. Masanil eb' vin̈ tic te tec'an eb' vin̈, te jelan pax eb' vin̈ d'a oval. \v 17 Axo vin̈aj rey Nabucodonosor chi' ix ac'anoch vin̈aj Matanías yuc'tac smam vin̈aj Joaquín chi' reyal sq'uexuloc vin̈. Ix q'uexji sb'i vin̈ yuj vin̈, Sedequías ix sb'iejcan vin̈. \s1 Ix och vin̈aj Sedequías reyal \r (2Cr 36.11-16; Jer 52.1-3) \p \v 18 A vin̈aj Sedequías chi', 21 ab'il sq'uinal vin̈ ayic ix och vin̈ reyal, 11 ab'il ix yac' reyal vin̈ d'a Jerusalén. Hamutal sb'i ix snun vin̈, yisil ix vin̈aj Jeremías aj Libna. \v 19 Te chuc tas ix sc'ulej vin̈ d'a yichan̈ Jehová, icha ix sc'ulej vin̈aj Joacim. \v 20 Yuj chi' ix cot yoval sc'ol Jehová d'a Jerusalén yed' d'a Judá, ix yic'ancanel eb' d'a yichan̈. \s1 Ix ac'ji ganar Jerusalén \r (Jer 39.1-7; 52.3-11) \p Ix meltzajoch vin̈aj Sedequías ajc'olal d'a vin̈ sreyal Babilonia. \c 25 \p \v 1 Ayic slajun̈il c'ual yoch slajun̈il uj, ayic sb'alun̈il ab'il yoch vin̈aj Sedequías reyal, ix javi vin̈aj rey Nabucodonosor yed' eb' vin̈ soldado yac' oval d'a Jerusalén. Ix oymaj eb' vin̈ d'a spatictac Jerusalén chi', ix sb'oanq'ue scampamento eb' vin̈ d'a spatictac, ix sb'oanq'ue stec'nub' eb' vin̈ d'a spatictac smuroal. \v 2 Oyb'iln̈ej jun chon̈ab' chi' yuj eb' vin̈, masanto ayic 11 ab'il yoch vin̈aj Sedequías chi' reyal. \v 3 Ayic sb'alun̈il c'ual yoch schan̈il uj d'a yol jun ab'il chi', ix em jun nivan vejel d'a yol chon̈ab' chi', man̈xa jab'oc tas vach' svaan eb' anima chi'. \v 4 Ix sb'oan jun olan eb' vin̈ soldado caldeo chi' d'a smuroal chon̈ab' chi'. Vach'chom oyanoch eb' vin̈ soldado d'a spatictac chi', palta ix el vin̈aj rey Sedequías chi' yed' eb' vin̈ soldado d'ac'valil. Ix elc'och eb' vin̈ d'a jun puerta d'a scal chab' muro d'a stz'ey b'aj ay yavb'en te' eb' vin̈ rey, ix b'at eb' vin̈ d'a jun b'e sc'och d'a sch'olanil a' Jordán. \v 5 Palta ix b'at eb' vin̈ soldado caldeo chi' d'a spatic eb' vin̈, ix yamchaj vin̈aj Sedequías chi' yuj eb' vin̈ d'a yac'lical Jericó. Ix saclemcanb'at eb' vin̈ soldado vin̈. \v 6 Ix syaman vin̈ rey chi' eb' vin̈, ix yic'anb'at vin̈ eb' vin̈ d'a vin̈aj Nabucodonosor sreyal Babilonia chi' d'a Ribla, d'a yol yic Hamat. Ata' ix yal vin̈ tas ol utaj vin̈aj Sedequías chi'. \v 7 D'a val yichan̈ vin̈aj Sedequías chi' ix xicjicham eb' yuninal. Ix ic'chajq'ueta yol sat vin̈, ix tzec'chaj vin̈ d'a q'uen cadena nab'a bronce, ix ic'chajb'at vin̈ d'a Babilonia. \s1 Ix mac'jiem templo \r (2Cr 36.17-21; Jer 39.8-10; 52.12-30) \p \v 8 Ayic uque' c'ualxo yoch yoil uj d'a 19 ab'il yoch vin̈aj Nabucodonosor reyal d'a Babilonia, ix javi vin̈aj Nabuzaradán yajalil eb' vin̈ soldado stan̈vumal vin̈ rey chi' yed' eb' vin̈ soldado d'a Jerusalén. \v 9 Ix sn̈usantz'a stemplo Jehová eb' vin̈ yed' spalacio vin̈ rey, masanil spat eb' cajan d'a Jerusalén chi' yed' masanil nivac pat. \v 10 Ix spojanem masanil smuroal chon̈ab' Jerusalén chi' eb' vin̈. \v 11 Masanil eb' anima ayto cani, ix yic'b'at eb' vin̈aj Nabuzaradán chi', aton eb' ix yac'och sb'a yed' vin̈ sreyal Babilonia yed' eb' jelan sb'oan tastac. \v 12 Axon̈ej eb' te meb'a' ix yactejcan vin̈, yic smunlaj eb' d'a avoj uva yed' juntzan̈xo tas tz'avchaji. \p \v 13 Masanil tastac nab'a bronce ay d'a yol templo ix smac'poj eb' vin̈ soldado chi', aton chab' oy ayoch d'a sat templo chi', juntzan̈ sb'achnub' yich cotac pila yed' jun nivan pila. Ix yic'anb'at q'uen bronce chi' eb' vin̈ d'a Babilonia. \v 14 An̈ejtona' b'aj tz'em q'uen tic'aq'uil taan̈, q'uen pala, q'uen ic'lab'el stan̈il b'aj tz'och sc'ac'al candil, q'uen nivac cuchara yed' masanil tastac nab'a bronce sc'anchaji ayic tz'och ejmelal d'a Jehová, ix yic'b'at eb' vin̈ smasanil. \v 15 Ix yic'paxb'at juntzan̈ nivac vaso eb' vin̈ yed' q'uen b'aj sn̈usji incienso yed' juntzan̈xo tastac nab'a oro ma nab'a plata. \v 16 Man̈xa yalb'anil jantac yalil q'uen bronce ayoch d'a chab' nivac oy yic templo, d'a jun pila yic a a' yed' d'a juntzan̈ yich b'achnub' b'ob'ilcan yuj vin̈aj rey Salomón yic tz'ochcan d'a stemplo Jehová. \v 17 A junjun oy chi', ec'b'al vajxaque' metro steel. A sjolom oy chi' nab'a bronce, nan̈al schab'il metro yaj q'uei, axo spatictac sjolom oy chi', aypaxoch yelvanub' icha yilji te' granada. A juntzan̈ chi' nab'a bronce. Lajann̈ej yaj chab' oy chi'. \s1 Ix ic'jiel eb' aj Judá sat sluum \p \v 18 A vin̈aj Nabuzaradán chi' ix yaman vin̈aj Seraías sat sacerdote, vin̈aj Sofonías schab'il sacerdote yed' oxvan̈ eb' vin̈ stan̈van sti' templo, ix ic'jib'at eb' vin̈ yuj vin̈ d'a Babilonia. \v 19 A d'a scal eb' anima ix can d'a yol chon̈ab' chi', ix yamchajpax jun vin̈ sat yajal scuchb'an eb' vin̈ soldado yed' pax ovan̈xo eb' vin̈ tz'ac'an srazón vin̈ rey yed' jun vin̈ tz'ib'um sb'oan slistail eb' vin̈ soldado yed' pax 60-xo eb' vin̈ nivac vinac yaj d'a yol chon̈ab' chi'. \v 20-21 Masanil juntzan̈ eb' anima chi' ix yic'b'at vin̈aj Nabuzaradán chi' d'a Ribla d'a yol yic Hamat. Ata' ix yal vin̈ rey to scham eb'. Icha chi' ix aj yic'jiel eb' aj Judá chi' d'a schon̈ab' yed' d'a sluum, ix ic'jib'at eb' d'a Babilonia. \s1 Eb' anima ixto cani ix b'atcan eb' d'a Egipto \r (Jer 40.7-10; 41.1-3,16-18) \p \v 22 Ix och vin̈aj Gedalías yuninal vin̈aj Ahicam yixchiquin vin̈aj Safán gobernadoral yuj vin̈ sreyal Babilonia chi'. A vin̈ ix can yil jantacto anima ix can d'a Judá chi'. \v 23 Ayic ix yab'an jun lolonel chi' eb' vin̈ yajal eb' vin̈ soldado ixto cani, ix b'at eb' vin̈ d'a Mizpa yed' eb' vin̈ soldado chi', yic b'at lolon eb' vin̈ yed' vin̈aj Gedalías chi'. A eb' vin̈ chi', aton vin̈aj Ismael yuninal vin̈aj Netanías, vin̈aj Johanán yuninal vin̈aj Carea, vin̈aj Seraías yuninal vin̈aj Tanhumet aj Netofa yed' vin̈aj Jaazanías yuninal jun vin̈ aj Maaca. \v 24 Ix yac'an sti' vin̈aj Gedalías chi' d'a eb' vin̈ yed' d'a eb' vin̈ soldado, ix yalan vin̈ icha tic: Man̈ ex xiv e can d'a yalan̈ smandar eb' caldeo chi', cajnajan̈ec d'a yol nación tic, tzex och d'a yalan̈ schecnab'il vin̈ sreyal Babilonia. Tato icha chi' vach'n̈ej ol aj e b'eyb'ati, xchi vin̈. \p \v 25 Axo d'a yuquil uj, ix javi vin̈aj Ismael yuninal vin̈aj Netanías yixchiquin vin̈aj Elisama, d'a yin̈tilal eb' vin̈ sreyal Judá. Ay lajun̈van̈xo eb' vin̈ vinac ajun yed' vin̈, ix smilancham vin̈aj Gedalías chi' eb' vin̈ yed' eb' aj Judá yed' pax eb' caldeo ayec' yed' vin̈ d'a Mizpa chi'. \v 26 Yuj chi' masanil eb' anima ix b'at elelal d'a Egipto yuj xivelal d'a eb' caldeo chi'. Ata' ix b'at eb' anima nivac yelc'ochi, eb' malaj yelc'ochi yed' eb' yajalil eb' soldado. \s1 Ix actajel vin̈aj Joaquín \r (Jer 52.31-34) \p \v 27 Ayic 27 c'ual yoch slajchavil ujal, ayic 37 ab'ilxo yic'chajb'at vin̈aj rey Joaquín d'a Babilonia, ix och vin̈aj Evil-merodac reyal d'a Babilonia chi'. A d'a b'ab'el ab'il yoch vin̈ reyal chi' ix sch'oxan svach'c'olal vin̈ d'a vin̈aj Joaquín chi', ix yic'anelta vin̈ vin̈ d'a preso. \v 28 Te vach' ix yutej sb'a vin̈ rey chi' d'a vin̈ d'a yichan̈ juntzan̈xo eb' vin̈ rey ayoch preso d'a Babilonia chi'. \v 29 Yuj chi' ix sq'uexel spichul vin̈aj Joaquín sc'an d'a yol preso chi', ix va vin̈ yed' vin̈ rey chi' d'a jantacto tiempoal pitzan vin̈. \v 30 Ix ac'jin̈ej sgasto vin̈ yuj vin̈ sreyal Babilonia chi' masanto ix cham vin̈.