\id GAL - Garifuna NT -Honduras 2012 (DBL -2013) \h GÁLATAS \toc1 Ligáradan Páblo joun Galáciana \toc2 Gálatas \toc3 Ga \mt1 LIGÁRADAN PÁBLO JOUN GALÁCIANA \c 1 \s1 Labǘrüjan Páblo joun tílana ligílisi buri to Galáciaboun \p \v 1 Anája áu Páblo, le láni Jesucrístu apóstolu. Máma gürígia anúadirubalina lun apóstolu nan, máma gíñe gürígia oúnajabalina apúrichija luágu, Jesucrístu guánarügü lúma Wáguchi Búngiu le ásaaragüdübalin lídaangiñe oúweni, jagía oúnajabalina quei apóstolu. \v 2 Áu jáma sun wadújeñu lueígiñe Jesucrístu ja númabaña ya, wabǘrüjañoun gárada to jun, jugúya le tílana sun ligílisi to Galáciaboun. \v 3 Binílaün Wáguchi Búngiu lúma Wabúreme Jesucrístu, ibíja jumá gíñe darángilaü jámagiñe. \v 4 Rúlumuti Jesúsu libágari wawágu lun lachíbuni wafígoun, gayára lámuga wasálbarun lídaangiñe lubáfu wuríbani le lánina uboú le, queísi labúseeruni Búngiu. \v 5 ¡Uweíriguni lun Búngiu lun súnwandan! Ítaralá. \s1 Ában rügǘñein luwúyeri ligáburi wasálbarun \p \v 6 ¡Weíriti nanígi láu lufúresen jígiruni Búngiu le agúarubei jun lun lánigu jumá luágu le ladǘgübei Crístu juágu, láu luweírin línsiñejabu! Furéseti jasáansiruni jafíñerun afálara ámu arúfudajani lún nege jadáriruni jasálbarun lídaangiñe, \v 7 iyéeni arúfudajani ligía. Chülǘjaña wügǘriña jagánaguoún, ja buséntiña jañáwurijani jarítagun lun jafálarun ában ǘma le maríchati—ámu lueí jafíñerunrügü luágu Jesucrístu lun jasálbarun. \v 8 Wel, furúmieguarügü gürígia le ñǘbinbei adímureja jun luágu ámu luwúyeri asálbaruni lueí le arúfudaja wamáalibei jun, cáteiñein lan gürígia ligía, ¡reídeilá lábugiñe líñaragun Búngiu lun sun dan, áu yebe, ában yebe ánjeli siélugiñe! \v 9 Aríñaga náali meja áni naríñagayaali guetó. Ánjein ñǘbin ában gürígia arúfudaja ámu luwúyeri ligáburi asálbaruni lídaangiñe figoú jun lueí le resíbi jumáalibei, ¡reídeilá lábugiñe líñaragun Búngiu! \p \v 10 Dan le naríñaguni le, ¿náluguña neréderun buídu jagíbugiñe gürígia, ódi neréderun buídu ligíbugiñe Búngiu? ¿Buséntina funági neréderun buídu jagíbugiñe gürígia? Lun jamúga ligía lan nabúseerúbei, mámaadina jamúga ában esériwiduti lun Crístu. \s1 Ligáburi lachǘlürün Páblo lun ábanbei lan láni Jesúsu apóstolu \p \v 11 Buséntina jasúbudiruni, nidújeñu, luágu ugánu lan le luáguti asálbaruni le uágubei nadímureja, máma jádaangiñe gürígia liábin, \v 12 máma lúmagiñe ni ában gürígia nibíjei, máma gíñe larúfudajan ni ában gürígia nun, Jesucrístu guánarügü asúbudiragüdübalin nun. \p \v 13 Agáamba jumáali ída líña lán meja nigáburi dán meja le gúnfuligidina lúma Búngiu láu luwúyeri jagúnfulirun juríu, subúdi jumáali ída líña lán meja lanárime neíbaajaniña tílana lilígilisin Búngiu, áfaagua áu lun nagúmuchaguagüdüniña. \v 14 Lídan ligáburi jagúnfulirun juríu lúma Búngiu, furésetina meja sügǘ jáu sarágu jádaangiñe nupaísanun ja madíseguati jagǘriajoún núma, ladǘga derégüdatimáatina meja lídan nagúnfulirun láu jagáburi binádu nagǘbürigu. \v 15 Ánjeinti Búngiu, anúadira láadina méja lubáragiñe nagǘriajoún lun nesériwidun lun, ába lagúarun nun luágu luweírin línsiñejabu lun lánibadina lan. \v 16 Lídan lidáani, ligía lugúndaanbei Búngiu lun lasúbudiragüdüni Liraǘ nun lun gayáraabei lan napúrichijani lubuídun ugánu joun ja mámabaña juríu luágu ligía lan Wasálbaragülebei. Lárigiñe nasúbudiruni Jesucrístu, mídintina álügüdaja ni ca úma, \v 17 mídin áu Jerusalén aríjaña ja apóstolubaña nubáragiñe, lubáragiñe líra, ába nídin furése loúbawagun Arábia. Lárigiñe, ábaya nagíribudun ubúrugun Damásco. \p \v 18 Darí ǘrüwa irúmu lárigiñe, ligía nídin Jerusalén, ligíati nasúbudiruni Pédro, ába neréderagun queínsi wéyu lúma. \v 19 Maríjintina ámu jádaangiñe apóstolugu lueídügüya Jacóbo, le lamúlen Wabúreme Jesúsu. \v 20 Ninárün jáu ligíbugiñe Búngiu luágu inárüni lan le nabǘrüjabei jun. \p \v 21 Lárigiñe líra, ába nídin loúbawagun Síria lúma Cilícia. \v 22 Ja wadújeñu lueígiñe Crístu ja tídaanbaña lilígilisin Crístu to loúbawaguboun Judéa, maríjin jamágidiná meja lídan dan ligía, \v 23 agáambarügütiña laríñawagún. “Wügǘri lé meja eíbaajabaliwa, lapúrichijañein ugánu le lánina afíñeni luágu Crístu queísi Wasálbaragüle guetó, áni ligía lé meja busénbei lagǘnrinchaguni wafíñen luágu Crístu.” \v 24 Ába jíchugun uweíriguni lun Búngiu luágu lasáansiraguni nigáburi ítara. \s1 Resíbi jamúti jíbiri apóstolugu Páblo \c 2 \p \v 1 Catoúrusu irúmu lárigiñe, ábaya nídin Jerusalén úara lúma Bernabé, barǘ numuti gíñe Títo númagua. \v 2 Nídinbei ñi ladǘga arúfuda láali lan Búngiu nun luágu lúnti lan nídin. Ñi Jerusalén, ába nadámuridagun jáma ábutigu afíñetiña, ába nabájüdaguni joun ída líña lan narúfudajan joun ja mámabaña juríu luágu wasálbarun, nadǘgünbalin líra lun gayára lan jánjarun lun le narúfudajabei, lueí leréderun le adǘga náalibei lúma le nadǘgübei quei ni cáta. \v 3 Resíbi jamúti, áni ni Títo, le noúbabei, mafósurun jamúti lun lerésibirun circuncisión, láu sun máma lan juríu. \v 4 Inárüni luágu añájein lan eyéejatiña luágu idújeñu jamá lueígiñe Jesucrístu, ádaragutiña joúngua wagánaguoún arámudaguarügü, buséntiña lun líchugúniwa gumádi luágu lúnti lan lerésibiruni Títo circuncisión ánjein busén lubeí lun láni lan Búngiu. Belútiña yéetiña jagía quei aríaajatiña lun jaríjini ída líña lan wagáburi boúgudi lueí lilúrudun Moisés lídan woúndaragun lúma Jesucrístu, buséntiña jamúga lúnya wayábin lun idámunime lun lúrudu ligía. \v 5 Mígiraguagüdüntiwa woúngua joun ladǘga busén wamá lun ñi méme lan inárüni le lánina ugánu luáguti asálbaruni júma, jugúya le mámabei juríu, meméterunga ámu buri cátei lánwoun le lúnbei jadǘgüni lun jasálbarun lueídügüya lun jafíñerun luágu Jesucrístu. \p \v 6 Ja asúbudirúabaña queísi ábutigu—láu sun, mebérese nan láu cátañañanu lan ladǘga magúseragüdünti Búngiu luágu cátei le genégerügüti—míchuguntiña ábutigu jagía ni ában iséri luwúyeri arúfudajani nun lun níchuguni jun lánwoun le napúrichijabei. \v 7 Lubáragiñe líra, ábarüga jasúbudiruni luágu Búngiu lan íchugubalin wadágimanu le lánina lapúrichijoún ugánu luáguti asálbaruni joun ja mámabaña juríu nun, ítara queí buga líchuguni wadágimanu lun Pédro lun lapúrichijani ugánu méme ligía joun juríu. \v 8 Aríja jamáali luágu le méme lan Búngiu le ñadágimeinbei lídaangiñe Pédro quei apóstolu jádan juríu, ligía méme lan gíñe ñadágimeinbei nídaangiñe quei apóstolu jádan ja mámabaña juríu. \p \v 9 Queísi subúdi jamáni Jacóbo, Pédro lúma Juan, ja anügǘbaña quei weírigutimaatiña, luágu Búngiu lan fuleíseibalina lun líchuguni ubáfu le nun, ába jíchuguni jájabu woun, áu lúma Bernabé, quei jánigu lídan luwádigimari Crístu, luágu gíñe gúnda jamá lun woúdin ñadágimein lídan jageíra ja mámabaña juríu, sun añája lan jagía ñadágimein lídan jageíra juríu. \v 10 Amúriajarügütiña wáma lun warítagun jawágu gudémetiña, áni nijánti cátei le noúchubei nadǘgün láu sarágu goúnigi. \s1 Ladeínjan Páblo lun Pédro ubúrugu Antioquía \p \v 11 Dan le lídinbei Pédro ubúrugu Antioquía, ába nadeínjan lun ligíbuagun, lugúndun mabuídun lan le ladǘgübei. \v 12 Furúmiñe meja, joúti meja jáma afíñetiña luágu Crístu ja mámabaña juríu (ja mebéresenbaña láu circuncisión lúma buri ámu gumádi lídan lilúrudun Moisés). Ánjeinti lárigiñe jachǘlürün gürígia loúnajan Jacóbo, ligía lagúmeserun Pédro adíseda jaweí ja mámabaña juríu, ába meíginjali lan jáma ladǘga lanúfude lueí le gayáraabei jaríñagun ja afiñebaña luágu lúnti lan jerésibiruni wügǘriña circuncisión lun jasálbarun, lun gíñe meígin jamá juríu lídan ában jáma ja mámabaña juríu. \v 13 Játi jíbiri juríu ja afíñebaña luágu Crístu, ába júaradun lúma Pédro lídan cátei mabuídunti le ladǘgübei, ába gíñe lúaradun Bernabé jáma lídan cátei ligía. \v 14 Dan le naríjinbei luágu meíbugun jamá úara lúma inárüni le larúfudajabei ugánu luáguti asálbaruni (luágu man lan asálbaruni ni cátei lúma lilúrudun Moisés), ába naríñagun lun Pédro ligíbugiñe sun adámurini. “Amǘrü le juríu, berédera abágarida quei ja mámabaña juríu, mabágariduntibu quei juríu. ¿ída liñáti babúseerúnbei bafósuruniña ja mámabaña juríu lun jabágaridun quei juríu?” \s1 Sálbawatiña juríu, queísigubeirügü sun gürígia, luágurügü jafiñen luágu Jesucrístu \p \v 15 Ába nasígirun aríñaga joun. \p —Juríu wagía lúmagiñe wagǘriajoún, aríñagatiwa luágu mafígoun wamá, luágu mítaran wamá quei ja mámabaña juríu ja agǘriajoúbaña boúgudi lueí lilúrudun Búngiu. \v 16 Láu sun líra, subúdi wamúti luágu úabei lan ni ában eréderuti richágu ligíbugiñe Búngiu luágu ladǘgüni le lubeíbei lilúrudun Moisés, láurügübei lafíñerun luágu Jesucrístu lerédera richágu ligíbugiñe Búngiu. Ligía gíñe lébubei wafíñerun luágu Jesucrístu, wagía le juríubei, lun gayáraabei lan weréderun richágu ligíbugiñe Búngiu lídaangiñe afíñeni le, máma lídaangiñe wadǘgüni le lubeíbei lilúrudun Moisés, lugúndun úabei ni ában eréderuti richágu ligíbugiñe Búngiu lueígiñe ladǘgüni le lubeíbei lilúrudun Moisés. \p \v 17 Ítara líña lubeíti, quei wáluajan weréderun richágu ligíbugiñe Búngiu lídaangiñerügü Jesucrístu, ába waríjin luágu gafígoun méme wamá queísi ja mámabaña juríu ladǘga wabágariduña lan gíñe guetó boúgudi lueí lilúrudun Moisés, ¿gayáraati waríñagun lueígiñe líra luágu Crístu lan gafígoungüdübaliwa? ¡Ni cátei líbe líra! \v 18 Lubáragiñe líra, lun jamúga wagíribudun lun weménigidun luágu wagúnfulirun lúma lilúrudun Moisés lun wasálbarun lárigiñe weménigidun luágurügü wafíñerun luágu Crístu, warúfuduñein luágu magúnfulirun wamá lúma linárün laníchigu lúrudu ligía, áni gafígountiwa. \v 19 Áu, queígubeirügü jiláadina lan lun lilúrudun Moisés, lúrudu méme ligía oúwedagüdübadina lun, lun gayára lan nabágaridun lun Búngiu. \v 20 Rúguatina núngua quei jiláadina lun figoú, dáwaguañu luágu gurúwa lúma Crístu. Mámaadina lubeíti áu méme abágaridubei nídaangua, Crístu abágaridubei nídan. Ibágari le nabágaridubei lídan núgubu, nabágariduñein láu sun nafíñen luágu Liraǘ Búngiu le jínsiñejabúbei nun, ába ledéregeragun lúngua lun loúnwen nuágu. \v 21 Mabúseerúntina lubeí namájarun lun lareíni Búngiu láu nagíribudun lún buri igáburi lánina lilúrudun Moisés, lugúndun lun jamúga gayára lan leréderun gürígia richágu ligíbugiñe Búngiu láu lagúnfulirun lúma lúrudu ligía, úati jamúga ju lan loúnwen Crístu. \s1 Lúrudu ódi afíñeni \c 3 \p \v 1 ¡Jugúya Galáciana, magáambaditün gíñe! ¿Ca abíñaragubadün lun magáambun jubeí lan ugánu le inárünibei libǘgürü wasálbarun? Lídan meja wapúrichijan jun, arúfuda wamúti laníchigu loúnwen Crístu luágu lugúruwan jun, furáangu. \v 2 Aríñaga jumeí cátei le nun. ¿Lueígiñe jagúnfulirun lúma lilúrudun Moisés jerésibirei Sífiri Sándu ódi lueígiñe jafíñerun luágu le jagáambubei luágu Crístu? \v 3 ¿Ída líña ítara lubeí jumágaambadi? Gumésetün eíbuga lúma Crístu láu lubáfu Sífiri Sándu, ¿guetó jarítaguatün funági luágu buítimaabei lan jeíbugun lun jígiruni Sífiri Sándu lun jagúnfulirun lúma jagáburi juríu? \v 4 ¿Marúfudajaangili sun le jasúfurirubei jun? ¡Arúfudajaali lámuga jun! \v 5 Dan le líchuguni Búngiu láni Espíritu jun, adǘga ligía miláguru jagánagua, ¿cásan uágu ladǘgei líra? Máma lugúndun adǘga jumáni le lubeíbei lilúrudun Moisés ladǘgei, ladǘgünbalin lugúndun afíñe jumá luágu le jagáambubei luágu Liraǘ. \p \v 6 Jarítagua jumá luágu Abrahám. Rúlumuti meja sun lafíñen luágu Búngiu, luágu lafíñen, ába lerésibiruni Búngiu queísi ában wügǘri richáguati. \v 7 Ligía lubeíti jugúya, lúnti jasúbudiruni luágu ja lan afíñebaña, jagía lan linébaanfaanbaña Abrahám tímatimaatiña. \v 8 Queísi subúdi láni Búngiu lubáramegiwa luágu ñíbaña lan jádaangiñe ja mámabaña juríu lun jayábiba lan lun jeréderun richágu ligíbugiñe láu jafíñerun luágu Jesucrístu, ába laríñaguni ugánu buíti lun Abrahám lubáramegiwa, queísi bürǘwañu lan tídan lilíburun. “Jabínirúaba sun gürígia uboúagu bídaangiñe.” \v 9 Ítara líña lubeíti, ja afíñebaña, biníwatiña úara lúma Abrahám le afíñerubei luágu Búngiu. \p \v 10 Ja afíñerubaña luágu jasálbaruba lan láu jagúnfulirun lúma lilúrudun Moisés, bulíeiguatiña, lábugiñeñanu líñaragun Búngiu, lugúndun taríñajare Lerérun Búngiu. “Sun ja magúnfulirunbalin sun le bürǘwañubei tídan lilíburun nilúrudun le níchugubei lídaangiñe Moisés, lábugiñeñanu níñaragun.” \v 11 Furáanguti lubeíti luágu úa lan ni ában eréderuti richágu ligíbugiñe Búngiu luágu ladǘgüni le laríñagubei lilúrudun Moisés, lugúndun taríñajare Lerérun Búngiu. “Láu lafíñerun gürígia luágu Búngiu lerédera richágu ligíbugiñe, ibíjaleíme ibágari magúmuchaditi.” \v 12 Ánjein lilúrudun Moisés máma cátei lánina afíñeni, lánina cátei le adügǘwarügüti ladǘga laríñajare lúrudu ligía. “Láu rügǘñein jamúga lagúnfulirun gürígia láu sun igáburi lánina lúrudu le, libíjei ibágari magúmuchaditi.” \p \v 13 Wagía queísi gürígia garaǘwarügütiña, mabáfutiwa lun wagúnfuliruni sun lúrudu ligía. Ába laséfuruníwa Crístu lídaangiñe líñaragun Búngiu lé lúnbei yebe láburujan wawágun lueígiñe magúnfulirun wamáni sun lilúrudun Búngiu le líchugubei woun lídaangiñe Moisés. Barǘ lumuti Crístu líñaragun Búngiu luoúgua wewéñagua lídan le loúnwenbei luágu gurúwa, lugúndun taríñajare Lerérun Búngiu. “Íñarawagúati sun le ádarawagúti luágu gurúwa.” \v 14 Adǘga lumúti loúnwen Crístu lun liábinba lan abíniruni le uágubei laríñaga Búngiu lun Abrahám, lídaangiñe Jesucrístu joun gíñe ja mámabaña juríu, lúma lun werésibiruni, sun wagía, Sífiri Sándu le uágubei laríñaga Búngiu, láu wafíñen. \s1 Lilúrudun Moisés, lúma lerérun Búngiu lun Abrahám \p \v 15 Nidújeñu, níchiga ában jémpulu jun lídaangiñeti jabágari gürígia. Dan le ladǘgün wügǘri ában darádu, ába laseíniruni, úati ni ában lun gayára lan lagúluuduni ni lun líchugun ni cátei lánwoun. \v 16 Ítara líña gíñe, rúlumuti meja Búngiu lerérun lun Abrahám lúma lun linébaanfan. Maríñaguntu Lerérun Búngiu “binébaanfaangu”, camá jamuga jawáguti sarágu gürígia, taríñajare “lun binébaanfan”. Laníchigu líra, “ábanrügü gürígia”, le Crístu. \v 17 Niján le naríñagubei. Adǘgati Búngiu ában darádu lúma Abrahám, ába lachoúruruni, gádürü-san darándi irúmu lárigiñe, ába líchuguni lilúrudun lun Moisés lun lafúnraanguagüdüni joun gürígia. Ligía darádu lubeí lé meja ladǘgübei Búngiu lúma Abrahám siñáti lagúluudúniwa láu ában lúrudu le ñǘbinbei gádürü-san darándi irúmu lárigiñe, lun lígiruni lerérun Búngiu lun Abrahám mebégiga. \v 18 Lun jamúga lídaangiñeti lan agúnfuliruni lúma lilúrudun Moisés cátei le líchugubei Búngiu, mámaali jamúga ában cátei le líchugubei lun lagúnfulirún láu lerérun. Ánjeinti le laríñagubei Búngiu lun Abrahám, luágu líchugubei lan lun, míni lan líra, libíjibei cátei ligía madǘgünga ni cátei lun lagáñeiruni. \p \v 19 ¿Cáti un ju lan lilúrudun Moisés ánjein siñá lubei lasálbaruníwa? Ñǘbinti lúrudu ligía sarágu irúmu lárigiñe lidáradun Búngiu lúma Abrahám lun larúfuduni jafígoun gürígia joun, lúntirügü ladúrarun darí liábin linébaanfan Abrahám, le Crístu, le gíñe úmabei ladügǘwa darádu ligía. Rúlumuti Búngiu lilúrudun joun ánjeligu lun jíchuguni lun Moisés, liábin Moisés, ába lafúnraanguagüdüni lúrudu ligía joun gürígia. \v 20 Ánjeinti dán meja le ladǘgübalin Búngiu lidáradun lúma Abrahám lun labíniruniña sun gürígia lídan, mayúsurunti ánjeligu, mayúsurun ligía gürígia, ligía adǘgübalin sun cátei. \s1 Ca lan uágu níjein lubeí lilúrudun Moisés \p \v 21 ¿Laríñaguña funági le luágu múaradun lan lerérun Búngiu lúma lilúrudun le líchugubei lídaangiñe Moisés? Máma líña. Lun jamúga rúa lan ában lúrudu le íchugubei ubáfu woun lun wagúnfulirun láu, gayáraati jamúga jayábin gürígia lun jeréderun richágu ligíbugiñe Búngiu láu jagúnfuliruni le lubeíbei lúrudu ligía. \v 22 Lídan linárün cátei, mabáfutiwa lun wagúnfulirun lúma lilúrudun Búngiu, le líchugubei lídaangiñe Moisés, queísi laríñagun Búngiu tídan Lerérun. “Sun gürígia lábugiñeñanu lubáfu figoú.” Ítara líña lun lídaangiñerügü lan afíñeni luágu Jesucrístu gayára lan jáfuridun gürígia lábugiñegiñe lubáfu figoú lun jeréderun richágu ligíbugiñe Búngiu láu jafíñen luágu Jesucrístu, queísi meja laríñagun Búngiu lun Abrahám. \p \v 23 Lubáragiñebei liábin Crístu lun gayáraabei lan wafíñerun luágu lun wasálbarun, lábugiñeñadiwa buga lubáfu lúrudu agúrabaja liábin. \v 24 Ába lubeíti lanǘgüníwa lilúrudun Moisés lánime camá jamuga irájüñü wagía lun latoúnigiruníwa lueí wuríbani darí liábin Crístu lun dánme lan wafíñerun luágu, gayáraajalíme weréderun richágu ligíbugiñe Búngiu. \v 25 Guetóti, quei chülǘjali lubeí Crístu, mámaadiwa lábugiñe loúnigirun lilúrudun Moisés. \p \v 26 Guetóti lirájüñü Búngiu sun jugúya luágu jafíñen luágu Crístu, lídaañadün ában lúma. \v 27 Sun jugúya le belújalibei lídoun ában lúma Crístu láu jabásterun, ibíjaadün ában igáburi líbe ligáburi Crístu. \v 28 Mámaali cátei lánina lun juríu jumá o máma jumá juríu, o idámuni o máma idámuni, wügǘri o wǘri, ladǘga láu lídaañadün lan ában lúma Crístu Jesúsu, sun jugúya ábanrügüñadün. \v 29 Ánjein lánigu jubeí Crístu, linébaanfaangu Abrahám jugúya, jerésibirubei le uágubei laríñaga Búngiu lun Abrahám queí jalágaante. \c 4 \p \v 1 Niján cátei le nabúseerúbei naríñagun. Dan le loúnwen ában úguchili áni ñǘraügili liraǘ le lúnbei lerésibiruni alágan, mabuíduntimaati dan lun irájü ligía sügǘ jáu lumúsuniña lúguchi, láu sun ligía lan labúremebei alágan, ladǘga siñágili lan layúsuruni. \v 2 Añájein gürígia oúnigiruti, aríja jagía láu lalágaante darí lachǘlürün dan le líridubei lúguchi lun lerésibiruni. \v 3 Ítara líña lasúseredun wáma. Lubáragiñebei liábin Crístu uboúagun, lábugiñeñadiwa meja lúrudu lúma buri igáburi le mámabei lúnti ladúrarun lun sun dan. \v 4 Dan le lagúnfulirunbei dan, ába loúnajani Búngiu Liraǘ, le agǘriajoúbei tídaangiñe ában wǘri, ába liábin quei juríu lábugiñe lilúrudun Moisés. \v 5 Liábinbei ítara lun laságaruníwa lábugiñegiñe lúrudu ligía, lun lerésibiruníwa Búngiu queísi lirájüñü. \p \v 6 Lúnti larúfuduni Búngiu luágu lirájüñüjadíwa lan, ába loúnajani láni Liraǘ Espíritu, le méme Sífiri Sándu, tídoun wanígi, áni agúajati Espíritu ligía wádaangiñe lun Búngiu. “¡Núguchi!” \v 7 Lirájüñü lubeíti Búngiu wagía, mámaadiwa idámuni, áni ladǘga lirájüñü wamá Búngiu, líchugubei alágan woun lídaangiñe Crístu. \s1 Labúseeruni Páblo le buídubei joun ja afiñebaña \p \v 8 Dán meja le ibídiñegili Búngiu jun, jadámuñadǘn meja “búngiugu” ja mámabaña búngiugu lídan linárün cátei. \v 9 Ánjein guetó, láu subúdi jumáali lan Búngiu, —lídan lirícha cátei, láu subúdi láadün lan Búngiu —¿ída lubáyasan gayára lan jarítagun lúnya jíchaagun júngua queísi idámuni lábugiñoun lúrudu lúma buri igáburi le mabáfubei lun ladǘgün ni cáta jun? \v 10 Adáaguatün buri fédu ítaga wéyu, ítaga játi, ítaga dan, ítaga irúmu queísi laríñaguni lilúrudun Moisés lun jeréderun richágu ligíbugiñe Búngiu, lídan jarítagun. \v 11 Janúfudetina lueí masériwidun lan wadágimanu le nadǘgübei jagánagua lun ni cáta. \p \v 12 Nidújeñu, ayúmuraguatina jun lun jarítagun queísi áu luágu buri cátei le, ladǘga furíjadina lun mámaadina lan lábugiñe lilúrudun Moisés queísi meja mámañadün lan lábugiñe lúrudu ligía. Madǘgüntün ni ában wuríbani nun lídan meja júma nan, \v 13 quei subúdi jumáni, ladǘga meja ában sándi le nuágubei gayára lubeí neréderun júma furúmiñeti dan lun napúrichijani ugánu lánina asálbaruni jun. \v 14 Sándi ligía lé meja nuágubei, ában meja ouchúni nun, mǘnabunti janǘgünina luágu líra. Lubáragiñe líra, ába jerésibirunina queísi ában láni Búngiu ánjeli, camá jamuga Jesucrístu guánarügü áu. \v 15 ¿Ca susérebei lun ugúndani lé meja jasándirubei náu? Gayáraati naríñagun luágu jáni fuleísei luágu ánjein lan jamúga meja lúnti, jaságaruñein lan jamúga jágu lun jíchuguni nun. \v 16 Guetó, ¿jáganijadina funági lueígiñerügü naríñaguni inárüni jun? \p \v 17 Weíriti juwámaan joun mútu ja, mabuídunti jarítagun jubá. Le jabúseerubei, lun jadísedagüdünün waweí lun ában lánme jawámaadun jun. \v 18 Buíti lun juwámadirun joun ámu, ñi áu yebe júma o úaadina lan júma, ánjein láu lubeí lubuídun arítaguni ladügǘwa. \v 19 Nirájüñü, nasúfuriruñaya igárigu juágu quei ában úguchuru dan le tagáridun, áni ítara méme núba asúfurira daríme lun jarúfuduni luágu níjein lan Crístu jídan. \v 20 ¡Buséntina jamúga lun anájein lan júma guetó lun gayára lan nadímurejan jun láu ámu luwúyeri, ibídiñeti nun cába lan narítagua juágu! \s1 Jémpulu tuáguti Agár túma Sára \p \v 21 Jugúya le busénbei jíchaagun júngua lábugiñoun lilúrudun Moisés, aríñaga jumeí cátei le nun. ¿magáambun jumágili le laríñagubei lilúrudun Moisés? \v 22 Laríñajare luágu garájüñü lán meja Abrahám bián irájüñü, ában táu lidámun, le ában táu lúmari to ában wǘri to máma idámuni. \v 23 Le tiraǘ idámuni, ítara líña lagǘriajoún quei jagǘriajoún sun irájüñü, ánjein le tiraǘ to máma idámuni, lagǘriajoún lun lagúnfuliruba lan le uágubei laríñaga Búngiu lun Abrahám. \v 24 Ítara líña cátei le queísi ában jémpulu. Bián würíña ja, ítara jáña queísi bián darádu le ladǘgübei Búngiu. Adǘgati ában darádu lúma Moisés dan le líchugunbalin lilúrudun lun luágu wǘbü Sinaí. Darádu ligía, ítara líña queísi Agár ladǘga sun lan gürígia ja lábugiñebaña lúrudu ligía idámuni lun jagúnfulirun lúma, queísi idámuni jamá sun tirájüñü Agár. \v 25 Wǘbü le Sinaí lídaañein fulásu le gíribei Arábia (le ñí lubei jagánoua ladǘgawagun tiraǘ Agár). Agár liyáwaboun wǘbü ligía lúma lúrudu le íchugúbei ñi. Ubúrugu le Jerusalén le guetóbei, ítara líña quei wǘbü Sinaí lídan dan le sügǘjalibei, ladǘga ubúrugu ligía jáu sun lílana, ítara jáña quei idámuni lun igáburi lánina lilúrudun Moisés. \v 26 Ánjeinti Jerusalén le siélubei, máma lánina idámuni queísi máma lan idámuni lúmari Abrahám, áni lirájüñü Jerusalén le siélubei wagía. \v 27 Taríñajare Lerérun Búngiu. \q1 Gúndaaguabá, wǘri maraǘjeitu, amǘrü to maraǘboun, \q1 wáguabá láu ugúndani, amǘrü to ibídiñebei agáriduni bun, \q1 lugúndun amǘrü to áuboun mebéresenwa lan, gíbetimaabaña birájüñü \q1 sügǘ táu wǘri to garaǘboun láu búmari. \p \v 28 Nidújeñu, queísigubeirügü Isáac lan irájü le líchugubei Búngiu lun Abrahám lun lagúnfulirun láu lerérun lun, wagía afíñetiña ladǘgawagunbaña Abrahám ja uágubaña laríñaga Búngiu lun. \v 29 Ítara queí meja dan ligía, isáani le agǘriajoúbei lídan ában igáburi quei furúmieguarügü agǘriajoúni eíbaaja lumúti meja isáani le agǘriajoúbei láu lubáfu Sífiri Sándu, ítara líña gíñe lasúseredun guetó—ja lábugiñebaña lilúrudun Moisés eíbaaja jamútiña ja mámabaña lábugiñe lúrudu ligía. \v 30 ¿Cáteisan taríñagunbei Lerérun Búngiu? Taríñajare. “Bugáboun idámuni láu sun tiraǘ, lugúndun siñáti gafánran lan tiraǘ idámuni lídan alágan lúma tiraǘ to mámaboun idámuni.” \v 31 Nidújeñu, mítaraantiwa lubeíti quei tirájüñü idámuni, ítara wáña quei tirájüñü wǘri to mámaboun idámuni. \c 5 \s1 Míchaaguaya jumá júngua idámunime \p \v 1 Furígüda láadiwa Crístu lídaangiñe idámuni wamá lun lúrudu buri lúma igáburigu. Reídei jumá lubeíti le ñí lubei líchugaün Crístu, míchaaguaya jumá júngua idámunime. \p \v 2 Agáamba jumána. Áu páblo aríñagatina jun luágu ánjaün lan íchaagua júngua lábugiñoún igáburi le lánina circuncisión lún nege jeréderun richágu ligíbugiñe Búngiu, mesériwidunbei Crístu lun ni cáta jun. \v 3 Naríñagayaali lun furúmieguarügü wügǘri le resíbinbalin circuncisión luágu lúnti lan ladǘgüni sun líbiri le lubeíbei lilúrudun Moisés lun gayáraabei lan leréderun richágu ligíbugiñe Búngiu. \v 4 Jugúya le jarítaguabei luágu richágua jumá ligíbugiñe Búngiu láu jagúnfulirun lúma lilúrudun Moisés, ígira jumáali Crístu, díseedün lueí asálbaruni le láurügüti lareíni Búngiu. \v 5 Wagía, láu lubáfu Sífiri Sándu lúma láu wafíñen luágu Jesucrístu, jeménigitiwa luágu weréderuba lan richágu ligíbugiñe Búngiu. \v 6 Ánjein lídaañadiwa lubeí ában lúma Crístu Jesúsu, málati werésibiruni circuncisión lúmoun merésibirun wamáni. Le busénwabei, lun afíñe wamá luágu Jesucrístu lúma lun warúfuduni afíñeni le wawágubei láu wínsiñejabu joun gürígia wáledi. \p \v 7 Buíti meja jeíbugun lúma Crístu, ¿ca ígiragüdübalin lagaambúniwa inárüni jun? \v 8 Máma Búngiu le agúarubei jun adǘgübalin líra. \v 9 Mabúlieida jumeí luágu furése lan lawáraüdagun arúfudajani le maríchati lun lagǘnrinchaguni jafíñen sarágu gürígia queísigubeirügü résigüda lánun murúsun ísi sun to añóundawaguboun láu. \v 10 Neménigiduña luágu Wabúreme Crístu lúnya lasáminaragüdünün queísi áu luágu buri cátei le. Áni cáteiñein lan gürígia le añáwurijabei jun, labeíchubei Búngiu. \p \v 11 Aríñagatiña arúfudajatiña yéetiña jagía luágu apúrichija nan luágu lúnti lan jerésibirun wügǘriña circuncisión lun jasálbarun. Nidújeñu, ánjein jamúga apúrichija nubálin cátei líra, ¿cámesan jeíbaajana meme juríu? Lun jamúga napúrichijani circuncisión, maríbaanti jamúga láburujan dimúrei luáguti loúnwen Crístu luágu gurúwa joun. \v 12 Ánjeinti jawágu ja abúseerúbaña jádaruni jídoun luágu lúnti lan jerésibiruni circuncisión, ¡gúndaatina jamúga lun jíbugunun jawáriua gumúgubei! \p \v 13 Ánjeinti jugúya, nidújeñu, agúajati Búngiu jun lun lagídarunün lábugiñegiñe igáburi lánina lilúrudun Moisés, manǘga jumeírügü liñáti líra lun lébume gayára lan jasígiruni ugúndani buri le lánina uboú le. Lubáragiñe líra, seríwigua jumá júniwagua láu ínsiñejabuni le jídaanbei jubáruagua, \v 14 lugúndun láu jagúnfulirun lúma lúrudu le aríñagubei. “Jínsiñelá gürígia bíledi bun queísi bísiñegua búngua”, gúnfulijadün láu sun lilúrudun Moisés. \v 15 Goúnigi jumá, ánjaün ageíndagua júmagua, jagúmuchaguagüdüba júniwagua. \s1 Ugúndani le lánina uboú, lúma eíbuguni lúma Sífiri Sándu \p \v 16 Niján cátei le naríñagubei jun. Abágarida jumá quei labúseeruni Sífiri Sándu, ítara lúba mafála jumáni jugúndan guánarügü le lánina uboú. \v 17 Ugúndani le lánina uboú máma lúmagiñeñein Sífiri Sándu, áni Sífiri Sándu, máma lúmagiñeñein ugúndani le lánina uboú. Gáganiguati ában lúma le ában, ligía lásiñerunbei jadǘgüni jugúya cátei le jabúseerúbei yebe jadǘgün. \v 18 Ánjein Sífiri Sándu lubeí abúgurubadün, mámaadün gíñe lábugiñe lilúrudun Moisés. \p \v 19 Ménreengúnti larijíniwa cátei lán buri cátei le jadǘgübei ja afálarubalin ugúndani lánina uboú. Gámariguatiña jámagua mamárieidunga, adáaguatiña buri cátei wíyeti, úati nibúsigari jamá láu jasálufurin, \v 20 judúguatiña joun sándu, abíñaraja jagía. Níjein iyéreejabuni jádan, gáganiguaü, lúma eméendüni. Ménreengúnti jagáñidun, jawoúgua rügǘñein jarítagua súnwandan, fánreinguagüda jamúti adámurini. \v 21 Gimúgatiña, gáfarajadi, gátadi, weínamu jeígin, adǘga jagía ámu buri cátei lenége líra. Naríñaguñein jun quei naríñaguni lubáramegiwa luágu ja lan adǘgübalin cátei le, mebélurunbaña lídoun larúeijan Búngiu. \p \v 22 Niján buri igáburi le líchugubei Sífiri Sándu. ínsiñejabuni, ugúndani, darángilaü, gagúraasuni, areíduni, lubuídun igáburi, úaraguni, \v 23 manáanguni únguaü, ragǘguaü únguaü. Úaraguati buri igáburi le lúma furúmieguarügü lúrudu. \v 24 Ja lánigubaña Crístu, dágua jamáali sun luwámaan cátei le lánina uboú le joun luágu lugúruwan Crístu. \v 25 Ítara quei wabágaridun lídaangiñe Sífiri Sándu, lúnti gíñe wígirun lun labúguruníwa Sífiri Sándu lídan le wadǘgübei. \p \v 26 Moún lumuti wanáangun woúngua, añáwurijatiwa joun wíbirigu ítara, rúti gíñe gimúgaü wádaangua. \c 6 \s1 Íderagua jumá júmawagua \p \v 1 Nidújeñu, ánjaün aríja luágu áburujaali lan ában jídaangiñe lídoun figoú, jugúya le eíbugubei lúma Sífiri Sándu lúnti jíderaguni lun lagídarun lídaangiñe figoú ligía, adǘga jumeí láu maweíriguni. Lúnti gíñe goúnigigua jumá júngua lueí gíñe jáburujan lídoun figoú queísi ligía. \v 2 Ídaragua jumá júmawagua lun jawánduni jijǘrügu, ítara lúba jagúnfulirun lúma lilúrudun Crístu, le lánina ínsiñejabuni. \p \v 3 Lúnti wíderaguniña wíbirigu lugúndun ánjein anáangua gürígia lúngua áni ni cáta ligía, leyéedaguña lúngua. \v 4 Cáda ában gürígia lúnti lagúserun lúmagua ída líña lan ladíñurun. Ánjeinti adáriragua lúngua buíduñu, ligíaba buídu guánarü lúngua, máma ámu, \v 5 lugúndun sun gürígia geféenbaña lun Búngiu jawoúgua, máma jawágu ámu. \p \v 6 Le únbei larúfudajoúa Lerérun Búngiu lúnti lafánreinjani sun luwúyeri ibíjini lúma le arúfudajabei lun. \p \v 7 Mayéedagua jumá júngua, siñáti jéjerajan láu Búngiu. Le lábunagubei gürígia, ligíaba gíñe lalúbaja. \v 8 Ánjein ábunagua ában gürígia cátei le íchugubei ugúndani le lánina uboú lun, le méme lábunagubei, líchuguba ában alúbajani le lánina féridi lun. Ánjein ábunagua ában gürígia cátei le íchugubei ugúndani lun Sífiri Sándu, líchuguba Sífiri Sándu ában alúbajani le lánina ibágari magúmuchaditi lun. \v 9 Moún lumuti lubeíti labúchadun wawágu adǘgei cátei le buídubei, lugúndun ánjawa ítara méme adǘgei, walúbajaba buíti dánme le lachǘlürün dan lun werésibiruni. \v 10 Ligía, adǘga wameí lubeí le buídubei joun súngubei ságü gayára lan, joúntima wadújeñu lueígiñe Crístu. \s1 Ewéridijani lúma lagúmujoún ayoúraguni \p \v 11 Aríja jumá luweínamu létera le áubei nabǘrüja jun guetó láu nújabu guánarügü. \v 12 Ja abúseerúbaña jafósurunün lun jíchaagun júngua lábugiñoun igáburi le lánina circuncisión jadǘgüñein lúnrügü jeréderun buídu jagíbugiñe juríu, lun meíbaajoúniwa jamá lueígiñe jamúga jaríñagun luágu lídaangiñé rügüñein lan loúnwen Crístu wasálbara. \v 13 Ni ja íchaagubaña joúngua lábugiñoun igáburi le lánina circuncisión, madǘgün jamúti sun le laríñagubei lilúrudun Moisés, busénrügütiña lun jerésibiruni jugúya circuncisión lun gayára lan japántajan luágu jafósurunün lun jibíjini circuncisión. \v 14 Ánjeinti áu, mabúseerúntina napántajan ni ca uágu, ában rügǘñein cátei uáguti nadímureja weíri—luágu loúnwen Wabúreme Jesucrístu luágu lugúruwan wawágu. ¡Lídaangiñe lugúruwan Crístu jiláañu líña cátei le lánina uboú nun áni jiláañu níña gíñe lun cátei le lánina uboú! \v 15 Lun Búngiu, ni cáta ánjein ibíja wabálin circuncisión lúmoun mibíjin wamáni, le busénwabei, lun iséri wamá gürígia. \v 16 Sun ja abágaridubaña ítara, jagía lánigubaña Búngiu le tímatimaati, resíbi jamá lubeíti darángilaü lúma gudémejabu lúmagiñe. \p \v 17 Lúmagiñe dan le ugúñe, mabúseerúntina lun nibíjin lénreengúnga ni ca úmagiñe. Arúfuda lumúti lárigi buri bíti le nuágubei luágu ában nan esériwiduti lun Nabúreme Jesúsu. \p \v 18 Nidújeñu, binílaün Wabúreme Jesucrístu, sun jugúya. Ítaralá.