\id MRK - Chortí NT -Guatemala 2012 (DBL -2013) \h SAN MARCOS \toc1 Jax era e ojroner tamar Cawinquirar Jesucristo xeꞌ tzꞌijbꞌabꞌir umen e San Marcos \toc2 Marcos \toc3 Mr \mt2 Jax era e ojroner tamar Cawinquirar Jesucristo xeꞌ tzꞌijbꞌabꞌir umen e \mt1 San Marcos \c 1 \s1 Conda e Juan xeꞌ ajchꞌuymar cay uchecsu ubꞌir e Dios tut e gente tama e choquem lugar \r Mateo 3:1-12; Lucas 3:1-9, 15-17; Juan 1:19-28 \p \v 1 Pues jax era ucajyesnibꞌir tama tunor e ojroner tamar e Jesucristo xeꞌ jax Uyunen e Dios. \v 2 Pues cay tunor era tamar lo que chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir umen inteꞌ profeta xeꞌ ucꞌabꞌa Isaías xeꞌ turuan tama e onian tiempo xeꞌ cay utzꞌijbꞌa lo que e Dios uyare Uyunen y che: \q1 —Nen cꞌani inwebꞌta axin inteꞌ niman \q1 tuaꞌ upasi e bꞌir toit net, Niunenet, che e Dios. \q1 \v 3 Y e winic era cꞌani oꞌjron taca inteꞌ nuxi nuc tama inteꞌ choquem lugar y che cocha era: \q1 “Ustanic e bꞌir tuaꞌ Cawinquirar. Pasic inteꞌ bꞌir tut jaxir xeꞌ cꞌatar”, \m que war che que e gente ucꞌani tuaꞌ uyustes ubꞌobꞌ tuaꞌ uchꞌamiobꞌ ucꞌabꞌa Cawinquirar Jesucristo. \p \v 4 Pues entonces ayan inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Juan xeꞌ cay uchꞌuyi e gente tama inteꞌ choquem lugar y cay uyare e gente axin que ucꞌani tuaꞌ uyactobꞌ umabꞌambꞌanirobꞌ, y de allí que ucꞌani tuaꞌ achꞌujyobꞌ tama e jaꞌ tuaꞌ aquetpa chequer que cꞌumpa e Dios tacarobꞌ. \v 5 Y tunor e gente xeꞌ turobꞌ tama e departamento Judea y xeꞌ turobꞌ tama e chinam Jerusalem cay cꞌotoyobꞌ tuaꞌ uyubꞌiobꞌ lo que che e Juan era. Y conda cꞌapa uchecsuobꞌ umabꞌambꞌanirobꞌ e gente era, chꞌujyobꞌ inteꞌ intiobꞌ umen e Juan tama e xucur Jordán xeꞌ anumuy tama e choquem lugar era. \p \v 6 Y e bꞌujc lo que lapar umen e Juan chembꞌir taca utzutzer inteꞌ arac xeꞌ ucꞌabꞌa camello y ucajchibꞌ unac jax inteꞌ qꞌuewer. Y lo que war ucꞌuxi jaxir jax taca lo que ayan tama e cꞌopot cocha e sajc y uchabꞌir e xux. \v 7 Y jaxir war uyare e gente y che: \p —Ayan inteꞌ winic xeꞌ watar tanipat xeꞌ más ayan ucꞌotorer que nen. Porque nen ma tawaren nien tuaꞌ imbꞌani ut uxanabꞌ porque meyra ayan ucꞌotorer. \v 8 Pues nen era war inchꞌuyma taca e jaꞌ, pero jaxir cꞌani uchꞌuyox taca Unawalir e Dios, che e Juan. \s1 Conda chꞌujya e Jesús \r Mateo 3:13-17; Lucas 3:21-22 \p \v 9 Pues entonces tama e tiempo era locꞌoy e Jesús tama e chinam Nazaret tama e departamento Galilea tuaꞌ axin esto tama e choquem lugar tiaꞌ turu e Juan tuaꞌ achꞌujya umener tama e xucur Jordán. \v 10 Entonces chꞌujya e Jesús, y conda war alocꞌoy macuir e jaꞌ uwira que pascꞌa ut e qꞌuin tichan, y uwira Unawalir e Dios ecmay tari tujor bꞌan cocha uwirnar incojt sacsac mut. \v 11 Y wacchetaca pejcna umen Catata Dios xeꞌ turu tichan y ubꞌna cocha era: \p —Net Nisitzet xeꞌ war inyajta oit y xeꞌ war intzay inwiret, che e ojroner era xeꞌ tari tut e qꞌuin tichan. \s1 Conda e diablo cꞌani ani upijchꞌi e Jesús \r Mateo 4:1-11; Lucas 4:1-13 \p \v 12 Entonces wacchetaca qꞌuejcha ixin e Jesús esto tama inteꞌ choquem lugar umen Unawalir e Dios. \v 13 Y turuan yajaꞌ cuarenta día tujam e sian animal xeꞌ imbꞌacꞌajr uwirnarobꞌ, y tama e tiempo era e Satanás war uturbꞌa ubꞌa tuaꞌ upijchꞌi e Jesús, pero tariobꞌ cora angelobꞌ tuaꞌ utacre. \s1 Ucajyesnibꞌir upatnar e Jesús tama e departamento Galilea \r Mateo 4:12-17; Lucas 4:14-15 \p \v 14 Pues entonces tari e día conda osena e Juan tama e cárcel, y tamar era e Jesús ixin esto tama e departamento Galilea y cay uchecsu e ojroner xeꞌ imbꞌutz tamar uchinam e Dios. \v 15 Jaxir war uyare e gente y che: \p —Cꞌotoyix e día conda cꞌani acay acꞌotori Cadiosir tara tor e rum. Actanic entonces tunor imabꞌambꞌanir y cꞌupseyanenic tama uyojroner e Dios xeꞌ imbꞌutz tama e corpesiaj, che e Jesús. \s1 Conda e Jesús upejca cuatro ajchucchayobꞌ \r Mateo 4:18-22; Lucas 5:1-11 \p \v 16 Entonces conda e Jesús war axana tutiꞌ e nuxi jaꞌ xeꞌ ucꞌabꞌa Galilea uwira chateꞌ ijtzꞌimbꞌirobꞌ; inteꞌ ucꞌabꞌa Simón y inteꞌ ucꞌabꞌa Andrés. Y jaxirobꞌ ajcoromobꞌ xeꞌ war uyariobꞌ uchijrobꞌ tama e jaꞌ tuaꞌ uchuquiobꞌ e chay. \v 17 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Laric tanipat y nen inwajcꞌox e cꞌotorer tuaꞌ ixixin ixcorma, pero mixto jax chay yaꞌ, sino que e winicobꞌ tuaꞌ ipejca tama uyojroner e Dios, che e Jesús. \p \v 18 Y wacchetaca uchoqui uyactobꞌ uchijrobꞌ y ixiobꞌ taca e Jesús. \p \v 19 Y nacpat era war axana e Jesús tutiꞌ e nuxi jaꞌ era conda uwira otro chateꞌ winicobꞌ xeꞌ ijtzꞌimbꞌirobꞌ ubꞌan: e sacumbꞌir ucꞌabꞌa Santiago y e ijtzꞌimbꞌir ucꞌabꞌa Juan. Y ya turu utata ubꞌan xeꞌ ucꞌabꞌa Zebedeo. Y turobꞌ tor ubarco taca utatobꞌ war uyustesobꞌ uchijrobꞌ. \v 20 Entonces e Jesús upejca e Santiago y e Juan tuaꞌ axanobꞌ tacar, y wacchetaca uyactobꞌ utatobꞌ xeꞌ jax e Zebedeo taca e barco y taca tunor umanobꞌ, y locꞌoy ixiobꞌ tupat e Jesús. \s1 Inteꞌ winic xeꞌ chucur uyalma umen inteꞌ mabꞌambꞌan mein \r Lucas 4:31-37 \p \v 21 Entonces ixin e Jesús tacar uyajcanuarobꞌ esto tama e chinam Capernaum xeꞌ turu tama e departamento Galilea. Y conda cꞌotoy e día tuaꞌ e jiriar xeꞌ jax inteꞌ día sábado, ochoy e Jesús tama e sinagoga y cay ucanse e gente. \v 22 Y cay ubꞌijnu uwirobꞌ e gente era tama tunor uyojroner e Jesús porque galan locꞌoy tunor ucanseyaj. Pues jaxir machi canseyan bꞌan cocha inteꞌ ajcanseyaj tama uley e Moisés sino que jaxir canseyan tacar ucꞌotorer e Dios. \v 23 Y tama e sinagoga era ayan inteꞌ winic xeꞌ chucur uyalma umen inteꞌ mabꞌambꞌan mein xeꞌ cay ojron taca inteꞌ nuxi nuc y che: \p \v 24 —¿Tucꞌa tuaꞌ war oꞌse abꞌa tacaron, net xeꞌ Jesuset xeꞌ tuaꞌ e chinam Nazaret? ¿Tariet ca tuaꞌ acꞌapa atijreson era? Canata que net jax xeꞌ erachet tuaꞌ e Dios, che e mabꞌambꞌan meinobꞌ era. \p \v 25 Entonces cay ojron e Jesús y ucꞌaye e sian mabꞌambꞌan mein y che: \p —Chꞌanchenic, y loqꞌuenic tama uyalma e winic era, che e Jesús. \p \v 26 Entonces e sian mabꞌambꞌan mein cay ucucru e winic taca inteꞌ ataque y cay aruobꞌ taca inteꞌ nuxi nuc, y de allí locꞌoyobꞌ tama e winic era. \v 27 Y bꞌactobꞌ tunor e gente tama e sinagoga conda uwirobꞌ lo que numuy tama e winic y cay uyubꞌi ubꞌobꞌ jaxobꞌ taca y chenobꞌ: \p —Pues ¿tucꞌa era? ¿Y tucꞌa e canseyaj era que ma tiaꞌ coybꞌi que war uche taca e cꞌotorer? Y uyare e mabꞌambꞌan meinobꞌ tuaꞌ alocꞌoyobꞌ tama e winic y obꞌna umenerobꞌ, che e gente era jaxobꞌ taca. \p \v 28 Y wacchetaca cꞌotoy natanwa lo que cay uche e Jesús era tama tunor or e departamento Galilea. \s1 Conda e Jesús utzꞌacpes upixam ixic e Simón Pedro \r Mateo 8:14-15; Lucas 4:38-39 \p \v 29 Entonces locꞌoy e Jesús taca e Santiago y e Juan tama e sinagoga era y ixiobꞌ esto tama uyotot e Simón Pedro y e Andrés. \v 30 Y conda yopobꞌ tama e otot cay uwirobꞌ que upixam ixic e Pedro chꞌar tama uchꞌacteꞌ y war apuruy. Entonces uyareobꞌ e Jesús que ajmuac e ixic era. \v 31 Y tamar era e Jesús ochoy tiaꞌ chꞌar e ixic y uchuqui ucꞌabꞌ y cay utacre achpa, y wacchetaca locꞌoy e purer y achpa e ixic y cay usicbꞌa tucꞌa tuaꞌ uyajcꞌu tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ e ajwarobꞌ era. \s1 Conda e Jesús utzꞌacpes meyra ajmuac \r Mateo 8:16-17; Lucas 4:40-41 \p \v 32 Entonces conda war anamtzꞌa e qꞌuin y war acbꞌare cay taresnobꞌ meyra ajmuacobꞌ tut e Jesús. Y ayan tin e chucur umen inteꞌ mabꞌambꞌan mein ubꞌan. \v 33 Y tunor e gente xeꞌ turobꞌ tama e chinam era cay umorojse ubꞌobꞌ tuyejtzꞌer e otot tiaꞌ turu e Jesús. \v 34 Y jaxir cay utzꞌacpes ixin meyra gente xeꞌ war ucojcobꞌ e sian muaquir, y cay uyajnes locꞌoy tunor e sian mabꞌambꞌan mein, pero machi war uyacta tuaꞌ oꞌjronobꞌ e mabꞌambꞌan meinobꞌ era porque jaxirobꞌ war unatobꞌ chi e Jesús. \s1 Conda e Jesús canseyan tama e departamento Galilea \r Lucas 4:42-44 \p \v 35 Pues conda merato asacojpa, achpa e Jesús y locꞌoy tama e chinam era y ixin esto tama inteꞌ choquem lugar tuaꞌ ucꞌajti taca e Dios. \v 36 Pero conda e Simón Pedro uwira que mamajchi e Jesús, ixin taca tunor upiarobꞌ tuaꞌ uchꞌujcobꞌ e Jesús. \v 37 Y conda cꞌotoy utajwiobꞌ, ojron e Pedro y che: \p —Tunor e sian gente war usicbꞌetobꞌ, che e Pedro. \p \v 38 Pero ojron e Jesús y che: \p —Incuic tama e inmojr lugar xeꞌ aquetpobꞌ ya taca porque ucꞌani tuaꞌ inchecsu uyojroner e Dios tut e gente tama tunor or e lugar era porque tamar era tarien, che e Jesús. \p \v 39 Entonces e Jesús ixin xana tama tunor or e lugar tama e departamento Galilea, war acanseyan tama inteꞌ inteꞌ sinagoga tic taca tiaꞌ war axin, y war uyajnes axin e mabꞌambꞌan mein tic taca ubꞌan. \s1 Conda e Jesús utzꞌacpes inteꞌ winic xeꞌ jax inteꞌ leproso \r Mateo 8:1-4; Lucas 5:12-16 \p \v 40 Pues cꞌotoy inteꞌ winic tuyejtzꞌer e Jesús xeꞌ ayan cora sian chec tut xeꞌ ucꞌabꞌa lepra xeꞌ uyacta ubꞌa cotuan tut e Jesús y che: \p —Jay net acꞌani atzꞌaquen tama nimuaquir era uyubꞌiet porque ayan meyra acꞌotorer, che e winic. \p \v 41 Entonces e Jesús uyajta ut e winic era y ucꞌatbꞌu ucꞌabꞌ tama ujor e winic y che: \p —Nen incꞌani. Inware e chec era que loqꞌuen quiqui tama e winic era, che e Jesús. \p \v 42 Y wacchetaca satpa e sian chec lo que ayan ani tama e winic y quetpa tzꞌacpesbꞌir inyajrer. \v 43 Entonces arobꞌna e winic umen e Jesús que machi tuaꞌ uchecsu tut e gente lo que chena tacar. Pero antes que ebꞌtana ixin e winic e Jesús uyare y che: \p \v 44 —Ubꞌin, ira aware nien inteꞌ winic tama tunor era, sino que quiqui tama e templo tama e chinam Jerusalem y chectes abꞌa tut inteꞌ sacerdote y ajcꞌun incojt arac tuaꞌ achamesna bꞌan cocha chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uley e Moisés. Y tamar era erer acꞌotoy unatobꞌ que net tzꞌacpesbꞌiret inyajrer, che e Jesús. \p \v 45 Pero e winic machi obꞌian tamar lo que arobꞌna umen e Jesús y conda locꞌoy cay uchecsu tut tunor e gente tic taca tamar lo que numuy. Y tamar era e Jesús machi ixto uyubꞌi oꞌchoy tama inteꞌ chinam, sino que quetpa patir tama tunor e chinamobꞌ tiaꞌ matucꞌa e gente. Pero warto asicbꞌana umen e gente tama tunor or e lugar y jaxir war uchꞌamiobꞌ. \c 2 \s1 Conda e Jesús utzꞌacpes inteꞌ winic xeꞌ chamen ucuerpo \r Mateo 9:1-8; Lucas 5:17-26 \p \v 1 Entonces cꞌapa numuy cora día conda turu e Jesús tama e choquem lugar, y de allí sutpa ixin esto tama e chinam Capernaum. Pero cꞌotoy unatobꞌ e gente wacchetaca que sutpa tari e Jesús otronyajr esto tama uyotot e Simón Pedro. \v 2 Y wacchetaca cay cꞌotoyobꞌ tama e otot era este que bꞌutcꞌa ixto yaꞌ y ma cocha erer uwajpi otronteꞌ winic macu y nien tama e puerta mamajchi más erer oꞌchoy. Y e Jesús cay ucanse uyojroner e Dios tutobꞌ. \v 3 Y tamar era cꞌotoyobꞌ cuatro winicobꞌ xeꞌ war uqꞌuechiobꞌ axin inteꞌ winic xeꞌ chamen ucuerpo tama inteꞌ chꞌacteꞌ. \v 4 Pero cocha ayan e sian gente xeꞌ war ubꞌutꞌiobꞌ e otot era tiaꞌ turu e Jesús, ma cocha erer oꞌchoyobꞌ macu. Y tamar era uqꞌuechiobꞌ ixin e winic esto tujor e otot y cay upasiobꞌ ujor e otot tuaꞌ uyubꞌi uyemsiobꞌ e ajmuac era tama uchꞌacteꞌ esto tut e Jesús macuir e otot. \v 5 Y conda e Jesús uwira cobꞌa ucꞌupesiaj e winicobꞌ era cay ojron taca e winic xeꞌ chamen ucuerpo y che: \p —Nimaxtaquet, cꞌani incꞌumpa tacaret tama tunor amabꞌambꞌanir, che e Jesús. \p \v 6 Pero ayan cora ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés xeꞌ turobꞌ tama e otot era xeꞌ cay ubꞌijnuobꞌ tamar uyojroner e Jesús y chenobꞌ: \v 7 “¿Tucꞌa tuaꞌ war oꞌjron cocha era e winic era? Porque tamar uyojroner era war uqꞌuijnes e Dios. Porque mamajchi uyubꞌi usati e mabꞌambꞌanir sino que jax taca e Dios”, xeꞌ war ubꞌijnuobꞌ e nuquir winicobꞌ era jaxobꞌ taca. \v 8 Pero wacchetaca cꞌotoy unata e Jesús tama uyalma tucꞌa war ubꞌijnuobꞌ e winicobꞌ era y tamar era ojron y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ war ibꞌijnu que mabꞌambꞌan lo que war inche? \v 9 Ma erer inata jay erach niwojroner jay inware que cꞌumpix e Dios tama imabꞌambꞌanir porque ma chequer tiut jay ayan e cꞌumpar tama imabꞌambꞌanir o jay machi. Pero jay inware: “Achpen cuchu achꞌacteꞌ y quiqui tama oꞌtot”, wacchetaca erer iwira jay erach niwojroner jay achpa axana e winic. \v 10 Entonces cꞌani inwirsiox era que nen xeꞌ Uyunenen e winic ayan nicꞌotorer tara tor e rum tuaꞌ incꞌumpa tama umabꞌambꞌanir inteꞌ winic, che e Jesús. \p Entonces e Jesús uyare e winic xeꞌ chamen ucuerpo y che: \p \v 11 —Achpen waren y chꞌama achꞌacteꞌ y cuchu quiqui tama oꞌtot, che e Jesús. \p \v 12 Entonces achpa e winic xeꞌ chamen ani ucuerpo, uchꞌami uchꞌacteꞌ y locꞌoy ixin. Y bꞌan uche tut tunor e gente xeꞌ turobꞌ era. Y tamar era tunor e gente cay bꞌactobꞌ tamar y cay utattzꞌiobꞌ ucꞌabꞌa e Dios y chenobꞌ: \p —Ma tiaꞌ cawira numuy lo que war uche e winic era, chenobꞌ tunor e gente era. \s1 Conda e Mateo xeꞌ ucꞌabꞌa Leví ubꞌan pejcna \s2 umen e Jesús \r Mateo 9:9-13; Lucas 5:27-32 \p \v 13 Pues entonces sutpa ixin e Jesús esto tutiꞌ e nuxi jaꞌ xeꞌ ucꞌabꞌa Galilea. Y cay yopa meyra gente tut tuaꞌ uyubꞌiobꞌ uyojroner. Entonces jaxir cay ucansiobꞌ. \v 14 Y conda e Jesús war axana cay uwira e Mateo xeꞌ jax uyunen e Alfeo. Y e Mateo era turu tut inteꞌ mesa war uchꞌami e tumin tuaꞌ e gente lo que quetpa tuaꞌ utoyobꞌ e gobierno. Entonces e Jesús uyare e Mateo y che: \p —Incoꞌ tacaren, che e Jesús. \p Entonces achpa e Mateo y locꞌoy tuaꞌ axin taca e Jesús. \p \v 15 Y nacpat era ixin e Jesús esto tama uyotot e Mateo y cay weꞌ tacar. Y tama e otot era ayan meyra ajmorojseyajobꞌ tumin tuaꞌ e gobierno bꞌan cocha e Mateo, y ayanto más ajmabꞌambꞌanirobꞌ ubꞌan xeꞌ turobꞌ tor e mesa war awiobꞌ taca e Jesús y taca uyajcanuarobꞌ. Y ayanto más gente tama e otot era ubꞌan xeꞌ war axanobꞌ tupat e Jesús iraj iraj. \v 16 Y cꞌotoy cora winicobꞌ xeꞌ ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés taca cora fariseobꞌ xeꞌ war achꞌujcsanobꞌ. Y conda cay uwirobꞌ tucꞌa war anumuy que e Jesús war aweꞌ taca tunor e ajmabꞌambꞌanirobꞌ era, jaxirobꞌ cay ojronobꞌ taca uyajcanuarobꞌ e Jesús y chenobꞌ: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ war aweꞌ Iwajcanseyaj taca e ajmorojseyajobꞌ tumin tuaꞌ e gobierno y taca tunor e sian ajmabꞌambꞌanirobꞌ? che e nuquir winicobꞌ era. \p \v 17 Pero e Jesús war uyubꞌi tunor era y che: \p —Tin e majax ajmuac machi ucꞌani inteꞌ ajtzꞌaconer sino que jax taca tin e ajmuac. Nen tarien majax tuaꞌ impejca tin e unatobꞌ que imbꞌutzobꞌ, sino que tarien tuaꞌ impejca tin e satrem turobꞌ, che e Jesús. \s1 Conda uyubꞌiobꞌ tuaꞌ e Jesús tama e ayuno \r Mateo 9:14-17; Lucas 5:33-39 \p \v 18 Pues entonces tama inyajr ayan cora ajcanuarobꞌ tuaꞌ e Juan xeꞌ ajchꞌuymar y cora ajcanuarobꞌ tuaꞌ e fariseobꞌ xeꞌ machi war awiobꞌ tuaꞌ ucꞌajtiobꞌ taca e Dios. Entonces yopobꞌ cora winicobꞌ tut e Jesús y cay uyubꞌiobꞌ tuaꞌ y chenobꞌ: \p —Pues uyajcanuarobꞌ e Juan xeꞌ ajchꞌuymar y uyajcanuarobꞌ e fariseobꞌ machi war awiobꞌ tuaꞌ ucꞌajtiobꞌ taca e Dios iraj iraj, pero awajcanuarobꞌ tabꞌa majax bꞌan war uchiobꞌ, che e winicobꞌ era. \p \v 19 Y che e Jesús: \p —Erer cabꞌijnu que niwajcanuarobꞌ larobꞌ tacar tin e pejcnobꞌ tuaꞌ acꞌotoyobꞌ tama inteꞌ nujbꞌiar. Pues conda war atzayobꞌ taca e noxipbꞌir tama inteꞌ nojqꞌuin cocha era ¿erer ca ubꞌijnuobꞌ tuaꞌ uyactobꞌ tuaꞌ awiobꞌ tuaꞌ ucꞌajtiobꞌ taca e Dios? Pues conda turuto e noxipbꞌir ma cocha erer. \v 20 Pero watar e día conda axin aloqꞌuesna e noxipbꞌir tutobꞌ tama e nojqꞌuin era y entonces tin e pejcbꞌirobꞌ era erer uyactobꞌ tuaꞌ awiobꞌ tuaꞌ ucꞌajtiobꞌ taca e Dios. Y bꞌan ubꞌan conda inxin inlocꞌoy tara tor e rum, cꞌani ubꞌijnuobꞌ niwajcanuarobꞌ tuaꞌ uyactobꞌ tuaꞌ awiobꞌ tuaꞌ ucꞌajtiobꞌ taca e Dios. \p \v 21 ’Mamajchi axin uxuri imbꞌijc bꞌujc xeꞌ imbꞌutz tuaꞌ utaqꞌui tama inteꞌ tzuc bꞌujc. Porque jay bꞌan ani uche e bꞌujc xeꞌ tacbꞌir era axin uchꞌijse más nojta e chꞌen tama e tzuc bꞌujc, y de allí matucꞌa ucꞌampibꞌir e bꞌujc lo que utaqꞌui tama e tzuc bꞌujc era ubꞌan. \v 22 Pues tin e war uche e vino axin uyari e vino xeꞌ intocto achena tama inteꞌ bolsa xeꞌ chembꞌir taca e qꞌuewer xeꞌ intocto achena ubꞌan. Pero mamajchi axin uyari e vino xeꞌ intocto achena tama inteꞌ bolsa xeꞌ chembꞌir taca e qꞌuewer xeꞌ bꞌitzꞌemix ut porque jay bꞌan uche, entonces conda acay oꞌjmay e vino y axin atꞌabꞌay, axin awejrtzꞌa e qꞌuewer cocha machi uyubꞌi abꞌitzꞌa más, y asatpa atucpa e vino y acꞌapa e qꞌuewer ubꞌan. Bꞌan che e Jesús tuaꞌ uchecsu tut e gente que ma cocha erer uyapru e canseyaj tuaꞌ e Jesús taca e onian bꞌijnusiaj tuaꞌ e gente. \s1 Conda ubꞌna tuaꞌ e Jesús tucꞌa erer uche inteꞌ tama inteꞌ día tuaꞌ e jiriar \r Mateo 12:1-8; Lucas 6:1-5 \p \v 23 Pues tama inteꞌ día tuaꞌ e jiriar war axana e Jesús taca tunor uyajcanuarobꞌ macuir cora trigo. Y conda uyajcanuarobꞌ cay jajpnobꞌ umen e winar cay uwotzꞌiobꞌ locꞌoy ut e trigo y cay umuxrobꞌ upat tama ucꞌabꞌobꞌ y cay uyujtobꞌ locꞌoy usojqꞌuir y cay ucꞌuxiobꞌ ut e trigo era. \v 24 Y ayan cora fariseobꞌ xeꞌ war axanobꞌ tupat e Jesús xeꞌ war uwirobꞌ lo que war uchiobꞌ uyajcanuarobꞌ era. Entonces cay uyareobꞌ e Jesús y chenobꞌ: \p —Chꞌujcun awira que awajcanuarobꞌ war uchiobꞌ inteꞌ patnar que machi acꞌajna tuaꞌ uchiobꞌ umen uley e Moisés tama inteꞌ día tuaꞌ e jiriar cocha era, che e fariseobꞌ era. \p \v 25 Y che e Jesús: \p —¿Machi ca iche leer lo que chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios tama e David taca upiarobꞌ conda jajpnobꞌ umen e winar conda war axanobꞌ? \v 26 Pues numuy tunor era conda quetpa Abiatar cocha uwinquir e inmojr sacerdotiobꞌ. Pues ochoy e David macuir utemplo e Dios y cay uchꞌami cora pan xeꞌ quetpa ajcꞌubꞌir e Dios. Y mix erer ani ucꞌuxi e pan era nien jaxir y nien upiarobꞌ sino que ajtaca e sacerdote xeꞌ erer ucꞌuxi. Pero conda jajpnobꞌ umen e winar, e David cay uchꞌami e pan era y cay uyajcꞌu upiarobꞌ y cay ucꞌuxiobꞌ tunorobꞌ, che e Jesús. \p \v 27 Entonces ojron otronyajr e Jesús y che: \p —Pues e día tuaꞌ e jiriar chembꞌir umen e Dios tuaꞌ utacre e winicobꞌ, y majax tuaꞌ aquetpa tujor e winicobꞌ. \v 28 Y tamar era cꞌani inwareox que nen xeꞌ Uyunenen e winic ayan nicꞌotorer tuaꞌ inware tucꞌa erer uche inteꞌ y tucꞌa ma erer uche tama e día era xeꞌ jax inteꞌ día tuaꞌ e jiriar, che e Jesús. \c 3 \s1 Conda tzꞌacpesna e winic xeꞌ taquin ucꞌabꞌ \r Mateo 12:9-14; Lucas 6:6-11 \p \v 1 Entonces ixin e Jesús esto tama inteꞌ chinam y ochoy tama inteꞌ sinagoga. Y ya turu inteꞌ winic xeꞌ taquin ucꞌabꞌ tama e sinagoga era. \v 2 Y ayan ubꞌan cora fariseobꞌ yajaꞌ xeꞌ war uchꞌujcu uwirobꞌ tunor lo que war uche e Jesús, war usicbꞌobꞌ cocha tuaꞌ utuchꞌiobꞌ e Jesús que mabꞌambꞌan lo que war uche. Y tamar era cꞌani uwirobꞌ jay cꞌani utzꞌacpes e winic era tama inteꞌ día tuaꞌ e jiriar. \v 3 Entonces e Jesús upejca e winic xeꞌ taquin ucꞌabꞌ y che: \p —Achpen lar tara tut tunor e gente, che e Jesús. \p \v 4 Y de allí e Jesús uyubꞌi tuaꞌ tunor e gente yajaꞌ y che: \p —¿Tucꞌa che tama uley e Moisés que erer uche inteꞌ tama inteꞌ día tuaꞌ e jiriar? ¿Erer ca cache lo que imbꞌutz tama inteꞌ día tuaꞌ e jiriar? ¿O más ca bueno tuaꞌ cache lo que mabꞌambꞌan tama inteꞌ día tuaꞌ e jiriar? ¿Bueno ca tuaꞌ cacorpes ucuxtar inteꞌ tama inteꞌ día tuaꞌ e jiriar? ¿O más ca bueno tuaꞌ cachamsan tama inteꞌ día tuaꞌ e jiriar? che e Jesús. \p Pero mamajchi ojron. \v 5 Entonces qꞌuijna e Jesús y cay uwira ut inteꞌ inteꞌ winic xeꞌ turobꞌ tut era, pero war atzꞌintzꞌa tama uyalma ubꞌan umen que machi cꞌani uwirobꞌ jay ayan lo que ucꞌani e winic era. Entonces e Jesús upejca e winic xeꞌ taquin ucꞌabꞌ y che: \p —Tutzꞌu acꞌabꞌ, che e Jesús. \p Y conda ututzꞌi ucꞌabꞌ tzꞌacpesna inyajrer y quetpa bꞌan cocha turu ani. \v 6 Entonces locꞌoy ixiobꞌ e fariseobꞌ, war aqꞌuijnobꞌ y cay ubꞌijnuobꞌ taca tin e tuobꞌ e partido tuaꞌ e Herodes cocha tuaꞌ uchamsiobꞌ e Jesús. \s1 Conda cꞌotoy e sian gente tutiꞌ e nuxi jaꞌ \s2 tuaꞌ uwirobꞌ e Jesús \p \v 7 Entonces locꞌoy e Jesús tama e sinagoga era y ixin taca uyajcanuarobꞌ esto tutiꞌ e nuxi jaꞌ Galilea. Y ayan meyra gente xeꞌ war axanobꞌ tupat e Jesús xeꞌ tuobꞌ e departamento Galilea. \v 8 Pero conda cꞌotoy unatobꞌ e sian gente xeꞌ turobꞌ tama tunor or e lugar era que e Jesús war uche e sian milagro, cay locꞌoyobꞌ tama inteꞌ inteꞌ lugar tuaꞌ axin uwirobꞌ e Jesús. Y locꞌoyobꞌ tama e departamento Judea, y tama e chinam Jerusalem, y tama e lugar Idumea, y tama e lugar xeꞌ turu tama einxejr e xucur Jordán, y ayan tin e locꞌoyobꞌ tama e chinam Tiro y tama e chinam Sidón tuaꞌ axin uwirobꞌ e Jesús. \v 9 Y tamar era conda e Jesús uwira e sian gente era xeꞌ war acꞌotoyobꞌ tut jaxir, uyare uyajcanuarobꞌ tuaꞌ axin utares inteꞌ barco tuaꞌ aquetpa turix tuaꞌ acꞌampesna umener jay ucꞌani, porque e sian gente era war utacsu ubꞌobꞌ y war uquerejbꞌa ubꞌobꞌ axin y jaxir quetpa tuyuxinobꞌ. \v 10 Entonces cay utzꞌacpes meyra gente y tamar era tin e ajmuacto war utacsu ubꞌobꞌ tuaꞌ oꞌchoy tujam e gente tuaꞌ upijchꞌi motor jax taca ubꞌujc e Jesús porque tamar era war unatobꞌ que cꞌani atzꞌacpesnobꞌ. \v 11 Y tunor tin e chucur uyalma umen inteꞌ mabꞌambꞌan mein, conda cay uwirobꞌ ut e Jesús cay cotuanobꞌ tut y cay aruobꞌ taca inteꞌ nuxi nuc y chenobꞌ: \p —Net jax Uyunenet e Dios, che e sian mabꞌambꞌan mein era. \p \v 12 Pero e Jesús uyare e sian mabꞌambꞌan mein que machi tuaꞌ uyare e gente que jaxir jax Uyunen e Dios. \s1 Conda e Jesús usicbꞌa doce winicobꞌ tuaꞌ uqꞌueche axin ucanseyaj \r Mateo 10:1-4; Lucas 6:12-16 \p \v 13 Pues entonces tꞌabꞌay ixin e Jesús esto tujor inteꞌ witzir tiaꞌ cay upejca tin tin xeꞌ ucꞌani xeꞌ turobꞌ tujam uyajcanuarobꞌ tuaꞌ aquetpobꞌ uyapostolobꞌ, y jaxirobꞌ tariobꞌ tuyejtzꞌer. \v 14 Entonces usicbꞌa doce tujam uyajcanuarobꞌ era tuaꞌ axanobꞌ tacar y tuaꞌ uyebꞌta axiobꞌ tuaꞌ uchecsuobꞌ uyojroner e Jesús tama tunor or e lugar. \v 15 Y cay uyajcꞌu uyajcanuarobꞌ e cꞌotorer tuaꞌ utzꞌacpesobꞌ tin e ajmuac y tuaꞌ uyajnesobꞌ axin e sian mabꞌambꞌan mein xeꞌ ayan tama e winicobꞌ. \v 16 Y jax era ucꞌabꞌobꞌ e doce uyapostolobꞌ e Jesús: Bꞌajxan quetpa sicbꞌabꞌir e Simón xeꞌ ajcꞌuna ucꞌabꞌa Pedro ubꞌan. \v 17 Y de allí quetpa sicbꞌabꞌir e Santiago taca uwijtzꞌin xeꞌ jax e Juan xeꞌ uyunenobꞌ e Zebedeo. Pues e Jesús uyajcꞌu ucꞌabꞌobꞌ e chateꞌ winicobꞌ era que Boanerges xeꞌ war che: “Uyunenobꞌ e quiricnar ut e qꞌuin.” \v 18 Y quetpa sicbꞌabꞌir e Andrés taca e Felipe y e Bartolomé, y quetpa sicbꞌabꞌir e Mateo y e Tomás y e Santiago xeꞌ jax uyunen e Alfeo. Y quetpa sicbꞌabꞌir e Tadeo y e Simón xeꞌ jax ani tuaꞌ inteꞌ partido político xeꞌ ucꞌabꞌa Cananista. \v 19 Y quetpa sicbꞌabꞌir e Judas Iscariote xeꞌ jax xeꞌ ixin utuchꞌi e Jesús tuaꞌ ajajpna. \s1 Conda tujchꞌa e Jesús que chucur umen inteꞌ mabꞌambꞌan mein \r Mateo 12:22-32; Lucas 11:14-23; 12:10 \p Entonces ixin ochoy e Jesús tama inteꞌ otot taca tunor uyajcanuarobꞌ. \v 20 Y cay umorojse ubꞌobꞌ e sian gente tut e Jesús y uyajcanuarobꞌ este que ma jabꞌarobꞌ nien tuaꞌ awiobꞌ. \v 21 Pero conda cꞌotoy unatobꞌ utuꞌ y uwijtzꞌinobꞌ e Jesús tunor lo que war unumse ubꞌa, cꞌotoyobꞌ tuaꞌ ujajpiobꞌ y tuaꞌ uqꞌuechiobꞌ axin tujam e sian gente era porque chenobꞌ que jaxir tijrpa usasaꞌ. \p \v 22 Y ayan cora ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés xeꞌ tariobꞌ tama e chinam Jerusalem xeꞌ cay ojronobꞌ y chenobꞌ: \p —E winic era ayan ucꞌotorer e Beelzebú xeꞌ jax uwinquir e inmojr mabꞌambꞌan meinobꞌ, y tamar era ayan ucꞌotorer tuaꞌ uyajnes axin e inmojr mabꞌambꞌan meinobꞌ era, che e nuquir winicobꞌ era. \p \v 23 Entonces e Jesús upejca e winicobꞌ era y cay canseyan taca inteꞌ ojroner xeꞌ mucur cora, y tamar era uyubꞌi tuobꞌ y che: \p —¿Cocha tuaꞌ aꞌjnesna e Satanás umen taca e Satanás? \v 24 Jay e gente tama inteꞌ chinam acay uxere ubꞌobꞌ entonces tin e war acꞌotori tama e chinam era ma cocha erer aquetpa ajcꞌotorer meyra tiempo cocha war atijrpa axin tunor uchinam. \v 25 Y bꞌan e gente tama ingojr otot, jay axin uxere ubꞌobꞌ entonces ma cocha erer aquetpa intera e otot era y aquetpa tuaꞌ atijrpa tunor. \v 26 Y bꞌan ubꞌan tama e Satanás, jay jaxir axin asutpa tujor taca y acay uyajnes ani tin e turu umener, entonces ma cocha erer aquetpa intera ucꞌotorer sino que ya tuaꞌ acꞌapa tunor ucꞌotorer era. \v 27 Pues mamajchi erer oꞌchoy tama uyotot inteꞌ winic xeꞌ aqꞌuecꞌo tuaꞌ ulocse lo que ayan tuaꞌ jay machi axin ucachi bꞌajxan. Pues e Satanás bꞌan cocha e winic era xeꞌ aqꞌuecꞌo xeꞌ war ucojco tunor lo que ayan macuir uyotot. Pero jay watar otronteꞌ winic xeꞌ más aqꞌuecꞌo bꞌan cocha nen xeꞌ Uyunenen e winic, entonces e winic xeꞌ más aqꞌuecꞌo ucꞌani tuaꞌ ucucru e ajyum otot y ucachi uchꞌabꞌu, y de allí erer axin apojrsan. \p \v 28 ’Y cꞌani inwareox era que Cadiosir erer acꞌumpa taca tunor e winicobꞌ tama tunor lo que uchiobꞌ xeꞌ mabꞌambꞌan y tama tunor e mabꞌambꞌan ojroner. \v 29 Pero jay axin oꞌjron inteꞌ upater Unawalir e Dios, ma tiaꞌ tuaꞌ acꞌumpa e Dios taca inteꞌ xeꞌ oꞌjron cocha era, y ma tiaꞌ tuaꞌ acorpesna tama e mabꞌambꞌanir era. Bꞌan che e Jesús uyare e winicobꞌ era. \p \v 30 Pues ojron e Jesús cocha era umen que jaxirobꞌ cay ojronobꞌ upater que ayan inteꞌ mabꞌambꞌan mein tamar. \s1 Utuꞌ y uwijtzꞌinobꞌ e Jesús \r Mateo 12:46-50; Lucas 8:19-21 \p \v 31 Y warto oꞌjron e Jesús taca tunor e gente era conda cꞌotoyobꞌ utuꞌ y uwijtzꞌinobꞌ. Pero machi ochoyobꞌ macu sino que jax taca uyebꞌtobꞌ inteꞌ ojroner tut e Jesús que jaxirobꞌ cꞌani oꞌjronobꞌ tacar. \v 32 Entonces tin e turobꞌ tuyejtzꞌer e Jesús ojron y che: \p —Turobꞌ atuꞌ y awijtzꞌinobꞌ patir, war usicbꞌetobꞌ, chenobꞌ. \p \v 33 Y e Jesús che: \p —¿Chi aquetpa nituꞌ y chi aquetpobꞌ niwijtzꞌinobꞌ? che e Jesús. \p \v 34 Entonces cay uchꞌujcu uwira tunor e winicobꞌ y e ixictac xeꞌ war aturuanobꞌ tuyejtzꞌer y che: \p —Jax era nituꞌ y jax era niwijtzꞌinobꞌ. \v 35 Porque tunor tin e axin uchiobꞌ lo que ucꞌani e Dios xeꞌ turu tichan tut e qꞌuin jaxobꞌ tuaꞌ aquetpobꞌ niwijtzꞌinobꞌ y niwijtanobꞌ, y jax tuaꞌ aquetpobꞌ nituꞌ, che e Jesús. \c 4 \s1 Inteꞌ ojroner tama inteꞌ ajpacmar \r Mateo 13:1-9; Lucas 8:4-8 \p \v 1 Pues tama e día era locꞌoy e Jesús tama e otot tiaꞌ turu y ixin esto tutiꞌ e nuxi jaꞌ y cay bꞌoruobꞌ meyra gente tut y jaxir cay canseyan. Pero cocha bꞌutcꞌa tunor or e lugar era taca e sian gente, e Jesús ixin ochoy turuan tama inteꞌ barco y uxantesobꞌ cora e barco tor e jaꞌ tuyejtzꞌer tiaꞌ bꞌutꞌur e gente tor e taquin rum. \v 2 Entonces e Jesús cay canseyan taca meyra ojroner xeꞌ mucur cora, y tamar ucanseyaj era cay ojron y che: \p \v 3 —Ubꞌinic tunor era, ayan inteꞌ ojroner tama inteꞌ ajpatnar xeꞌ locꞌoy tuaꞌ apacma tama uchor. \v 4 Y tamar upacmar era pusbꞌir taca uche ut e semilla. Y ayan ut e semilla xeꞌ cꞌaxi tut e bꞌir xeꞌ conda irna umen e mut ucꞌopiobꞌ ucꞌuxiobꞌ. \v 5 Y ayan ut e semilla xeꞌ cꞌaxi macuir e cherem tun tiaꞌ imbꞌijc taca e rum, y wacchetaca cuxpa ut e semilla era umen que majax intam e rum. \v 6 Pero conda fuerteran e qꞌuin acay aluccha uyopor, y cocha ma tiaꞌ tuaꞌ awiri más, taqui. \v 7 Y ayan ut e semilla xeꞌ cꞌaxi macuir e sian tꞌix, y conda acuxpa ut e semilla era cuxpa macuir e sian tꞌix, y umen e tꞌix era machi actana chꞌiꞌ, y tamar era matucꞌa uyutir uyari. \v 8 Pero ayan ut e semilla xeꞌ cꞌaxi tama or e rum xeꞌ incꞌun. Cuxpa y chꞌiꞌ, y meyra uyutir uyari tama ingojr ut e semilla era. Y conda cay cꞌawan ayan tin e uyari treinta ut tama ingojr ut, y ayan tin e uyari sesenta ut tama ingojr ut, y ayan tin e uyari cien ut tama ingojr ut. \p \v 9 ’Tunor tin e ayan uchiquin, uyubꞌic niwojroner era. Tara acꞌapa e ojroner, che e Jesús. \s1 Tiaꞌ acꞌampesna e ojroner xeꞌ mucur cora \r Mateo 13:10-17; Lucas 8:9-10 \p \v 10 Pues entonces conda e Jesús turu ubꞌajner, tin e turobꞌ tuyejtzꞌer taca e doce uyajcanuarobꞌ cay uyubꞌiobꞌ tuaꞌ; cꞌani unatobꞌ tucꞌa war che e ojroner era xeꞌ mucur cora. \v 11 Y che e Jesús: \p —Pues tama e onian tiempo quetpa mucur cocha tuaꞌ aquetpa uchinam e Dios, pero coner cꞌani achectesna tunor era tiut. Pero tut e inmojr gente era machi tuaꞌ achectesna tunor era, y tamar era war onjron tacarobꞌ tama inteꞌ ojroner xeꞌ mucur cora. \v 12 Bꞌan tuaꞌ anumuy porque chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios que: “Motor que eꞌrna umenerobꞌ pero ma chequer tutobꞌ tucꞌa war uwirobꞌ, y motor que war oꞌbꞌianobꞌ pero machi unatobꞌ tucꞌa war che lo que war uyubꞌiobꞌ, porque jay uyubꞌiobꞌ ani entonces cꞌani ani uyactobꞌ umabꞌambꞌanirobꞌ, y cꞌani ani acꞌumpa e Dios tacarobꞌ.” Bꞌan chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios, che e Jesús. \s1 Uchecsuyaj e ojroner tama e ajpacmar \r Mateo 13:18-23; Lucas 8:11-15 \p \v 13 Y che e Jesús: \p —¿War ca inata lo que war che e ojroner era xeꞌ mucur cora? Y jay machi war inata, entonces ¿cocha tuaꞌ ixcꞌotoy inata lo que war che otronteꞌ ojroner xeꞌ mucur cora? \v 14 Pues cꞌani inchecsu lo que war che e ojroner xeꞌ mucur cora tama e ajpacmar. Pues e ajpatnar era bꞌan cocha inteꞌ xeꞌ war uchecsu uyojroner e Dios tamar e corpesiaj. \v 15 Y ut e semilla xeꞌ cꞌaxi tut e bꞌir xeꞌ cꞌojpa umen e mut lar tacar tin e uyubꞌi uyojroner e Dios. Pero wacchetaca watar e Satanás tuaꞌ ulocse e ojroner era lo que ochoy ani tama uyalma. \v 16 Y ut e semilla xeꞌ cꞌaxi macuir e cherem tun tiaꞌ imbꞌijc taca e rum lar tacar tin e uyubꞌi uyojroner e Dios y atzay uchꞌamiobꞌ. \v 17 Pero cocha machi wiri meyra e ojroner era tama uyalmobꞌ, acꞌupseyanobꞌ tama e Dios cora, pero conda watar lo que uche unumse ubꞌobꞌ, wacchetaca uyactobꞌ e Dios y axiobꞌ. \v 18 Y ut e semilla xeꞌ cꞌaxi macuir e sian tꞌix lar tacar tin e uyubꞌi uyojroner e Dios y uchꞌami, \v 19 pero de allí acay ubꞌijnu meyra tama tunor lo que ayan tara tor e rum y war ubꞌijnu cocha era: “Pero nen cꞌani inchonma más tuaꞌ abꞌoro nitumin, y nen cꞌani inwejta inche tunor lo que ayan tara tor e rum”, xeꞌ ubꞌijnu inteꞌ. Y umen tunor e majresiaj era acꞌapa oꞌcꞌoy lo que uchꞌami ani tama e Dios, y aquetpa lar tacar e teꞌ xeꞌ intaca asacnichi, pero matucꞌa uyutir uyajcꞌu. \v 20 Y ut e semilla xeꞌ cꞌaxi tama e rum xeꞌ incꞌun lar tacar e gente xeꞌ incꞌun uyalma xeꞌ conda uyubꞌi uyojroner e Dios uturbꞌa ubꞌa tamar, y axana bueno tamar. Y ayan tin e aquetpa lar tacar inteꞌ nar xeꞌ meyra uwiximir uyari tama ingojr ut. Y ayan tin e lar tacar inteꞌ nar xeꞌ uyari treinta ut tama ingojr ut. Y ayan tin e lar tacar inteꞌ nar xeꞌ uyari sesenta ut. Y ayan tin e lar tacar inteꞌ nar xeꞌ uyari cien ut. Tara acꞌapa e ojroner, che e Jesús. \s1 Inteꞌ ojroner tama e cꞌajc \r Lucas 8:16-18 \p \v 21 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Mamajchi utzꞌajpes inteꞌ cꞌajc tuaꞌ ucotbꞌa inteꞌ bꞌejt tujor nien tuaꞌ uwabꞌu yebꞌar inteꞌ chꞌacteꞌ, sino que catzꞌajpes inteꞌ cꞌajc tuaꞌ cachꞌubꞌa tichan tuaꞌ ujanchꞌacnes tunor tin e oꞌchoy tama e otot era. \v 22 Pues tunor lo que achena xeꞌ mucur motor que jax taca ubꞌijnu tuaꞌ uche inteꞌ, ucꞌani tuaꞌ achectesna, y tunor lo que uche inteꞌ tama e incsibꞌaner ucꞌani tuaꞌ acꞌotoy anatanwa. \v 23 Tin e ayan uchiquin uyubꞌic niwojroner era, che e Jesús. \p \v 24 Entonces ojron otronyajr e Jesús y che: \p —Ubꞌinic niwojroner lo que war iyubꞌi era. Porque tin e axin uchꞌujcu uwira niwojroner axin achojbꞌesna umen e Dios. Pero tin e axin uchꞌujcu uwira más tunor niwojroner cꞌani achojbꞌesna más nojta ubꞌan. \v 25 Ubꞌinic ixto niwojroner era, porque tunor tin e uyubꞌi ixto niwojroner y uchꞌubꞌa tama uyalma cꞌani aꞌjcꞌuna más, pero tin e uyubꞌi cora niwojroner y machi uchꞌubꞌa tama uyalma cꞌani acꞌapa aloqꞌuesna lo que ayan ani cora tuaꞌ, che e Jesús. \s1 Cocha achꞌiꞌ inteꞌ ut semilla xeꞌ cuxpa \p \v 26 Entonces ojron otronyajr e Jesús y che: \p —Uchinam e Dios lar tacar lo que anumuy conda inteꞌ winic axin upaqꞌui ut e semilla tama uchor. \v 27 Y conda acꞌapa apacma axin tama uyotot. Y conda acbꞌare axin awayan y conda asacojpa tama otronteꞌ día aꞌchpa. Y bꞌan taca uche ajqꞌuin ajqꞌuin, y war acuxpa axin ut e semilla y war achꞌiꞌ, y motor que axin uwira tiaꞌ war achꞌiꞌ ut e semilla era, pero matucꞌa unata tamar cocha acay achꞌiꞌ. \v 28 Pero jax e rum ubꞌajner xeꞌ uche acuxpa ut e semilla y uche alocꞌoy tujor e rum este que achecta watar e cosecha. Bꞌajxan acuxpa ut e semilla, y de allí atꞌixian, y de allí acay apitaqui, y de allí ya war achecta e an. \v 29 Y conda acꞌapa achecta e an y ataqui, entonces axin e ajyum chor tuaꞌ uqꞌueche axin ucosecha porque cꞌotoyix e hora tuaꞌ axin uchꞌami tunor ucosecha era, che e Jesús. \s1 E ojroner tama ut usemilla e mostaza \r Mateo 13:31-32; Lucas 13:18-19 \p \v 30 Entonces ojron e Jesús otronyajr y che: \p —¿Tucꞌa erer inwareox xeꞌ aquetpa lar tacar uchinam e Dios? ¿Y tucꞌa ojroner tuaꞌ incꞌampes tuaꞌ ichecsu tiut que bꞌan uchinam e Dios? \v 31 Pues uchinam e Dios lar tacar ut usemilla e mostaza lo que inteꞌ winic axin upaqꞌui tama uchor. Pues ut e semilla era jax xeꞌ más chuchu tama tunor ut e semilla lo que ayan tama or e rum. \v 32 Pero conda pacbꞌir y conda acꞌapa acuxpa y achꞌiꞌ, aquetpa e cꞌopot xeꞌ más nojta este que aquetpa nojta ucꞌabꞌ tuaꞌ uyubꞌi watar e mut tuaꞌ aturuan tamar tuaꞌ ajiriobꞌ tama usombrair, che e Jesús. \s1 Lo que uche e Jesús tama e ojroner xeꞌ mucur cora \r Mateo 13:34-35 \p \v 33 Pues entonces e Jesús cay canseyan taca meyra ojroner xeꞌ mucur cora esto tiaꞌ erer oꞌbꞌna umen e gente. \v 34 Y matucꞌa uyare e gente xeꞌ aquetpa chequer tutobꞌ bꞌan taca sino que war ucꞌampes e ojroner xeꞌ aquetpa mucur cora tutobꞌ. Pero tut uyajcanuarobꞌ war uchecsu tunor era. \s1 Conda e Jesús uche chꞌancabꞌa e icꞌar y e jaꞌ \r Mateo 8:23-27; Lucas 8:22-25 \p \v 35 Y tama e día era conda war acbꞌare ojron e Jesús taca uyajcanuarobꞌ y che: \p —Incuic teinxejr e nuxi jaꞌ era, che e Jesús. \p \v 36 Entonces uyactobꞌ e gente xeꞌ turobꞌ era tutiꞌ e jaꞌ, y ayan uyajcanuarobꞌ e Jesús xeꞌ turobꞌix tama inteꞌ barco tutiꞌ e jaꞌ xeꞌ uqꞌuechiobꞌ ixin e Jesús tacarobꞌ tama e barco y cay xanobꞌ tor e jaꞌ ixin. Y ayanto más barco xeꞌ war axanobꞌ tor e jaꞌ tacarobꞌ ubꞌan. \v 37 Y wacchetaca tari inteꞌ nuxi icꞌar xeꞌ cay utꞌabꞌse ixin e jaꞌ tichan este que war abꞌutcꞌa e barco taca e jaꞌ. \v 38 Pero e Jesús war awayan tut e barco latbꞌir ujor tama inteꞌ tꞌijribꞌ jor. Entonces uyajcanuarobꞌ ixiobꞌ tut e Jesús tuaꞌ ubꞌixqꞌuesobꞌ y chenobꞌ: \p —Cawajcanseyajet ¿machi ca war abꞌijnu tamaron que non cꞌanix cachamay umen que cꞌani camuctzꞌa era? che uyajcanuarobꞌ. \p \v 39 Entonces achpa e Jesús y cay ucꞌaye e icꞌar y che: \p —¡Chꞌancabꞌen! \p Y de allí ucꞌaye e jaꞌ xeꞌ war atobꞌoy axin y che: \p —¡Sisijres abꞌa! che e Jesús. \p Y tamar era chꞌancabꞌa e icꞌar y e jaꞌ y sisa tunor. \v 40 Entonces cay ojron e Jesús taca uyajcanuarobꞌ y che: \p —¿Y tucꞌato tuaꞌ war ixbꞌacta era? ¿Y tucꞌa tuaꞌ que machi war ixcꞌupseyan tama e Dios? che e Jesús. \p \v 41 Pero jaxirobꞌ bꞌactobꞌ tamar lo que uwirobꞌ uche e Jesús y cay ojronobꞌ jaxobꞌ taca y chenobꞌ: \p —¿Tucꞌa nic winic era que acꞌupesna umen e icꞌar y umen e jaꞌ? che uyajcanuarobꞌ e Jesús. \c 5 \s1 E winic xeꞌ bꞌutꞌur taca e sian mabꞌambꞌan mein \r Mateo 8:28-34; Lucas 8:26-39 \p \v 1 Pues entonces ixin e Jesús taca uyajcanuarobꞌ teinxejr e nuxi jaꞌ era y cꞌotoy tama inteꞌ lugar xeꞌ ucꞌabꞌa Gadara. \v 2 Y conda e Jesús ecmay tama e barco wacchetaca tari inteꞌ winic xeꞌ bꞌutꞌur uyalma taca inteꞌ mabꞌambꞌan mein xeꞌ war aturuan tujam e sian mujr tuaꞌ e chamenobꞌ lo que ayan tama e lugar era. \v 3 Pues e winic era war aturuan tama inteꞌ chꞌen tama unac e witzir tiaꞌ amujca e chamenobꞌ y mamajchi chi uyubꞌi ucachi umen que jaxir war aqꞌuecꞌojsena umen e sian mabꞌambꞌan mein, y nien taca inteꞌ cadena machi uyubꞌi tuaꞌ acajcha tuaꞌ aquetpa tzꞌustaca. \v 4 Pues ayan ani e hora conda turu cora usasaꞌ e winic era pero conda ajajpna otronyajr umen e mabꞌambꞌan mein, entonces ajajpna umen e winicobꞌ tuaꞌ ucachiobꞌ uyoc y unuc ucꞌabꞌ taca e cadena tuaꞌ aturuan tzꞌustaca. Pero jaxir intaca utzꞌoqui e cadena este que aquetpa uchꞌeir tunor e cadena era, y tamar era mamajchi uyubꞌi ucucru. \v 5 Y war axana tama e día y tama e acbꞌar tor e sian witzir o tiaꞌ ayan e mujr y war aꞌru taca inteꞌ nuxi nuc y war uyobꞌi ubꞌa taca e tun. \v 6 Pero conda uwira ut e Jesús innajtto cay ajni ixin esto tut e Jesús y uyacta ubꞌa acotuan tut, \v 7 y cay aru taca inteꞌ nuxi nuc y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ war oꞌse abꞌa tacaren net xeꞌ acꞌabꞌa Jesús xeꞌ Uyunenet e Dios Ajtichaner? Incꞌajti tacaret tama ucꞌabꞌa e Dios tuaꞌ machi achien innumse nibꞌa era, che e winic era xeꞌ chucur umen inteꞌ mabꞌambꞌan mein. \p \v 8 Pero bꞌan ojron e winic umen que e Jesús ya war oꞌjron ubꞌan y che: \p —Ajmabꞌambꞌan mein, loqꞌuen tama e winic era, che e Jesús. \p \v 9 Entonces uyubꞌi e Jesús tuaꞌ e winic era y che: \p —¿Tucꞌa acꞌabꞌa? che e Jesús. \p Y jaxir che: \p —Nicꞌabꞌa nen: “Meyra”, porque meyron xeꞌ turon tama e winic era, che e winic. \p \v 10 Pues e mabꞌambꞌan meinobꞌ war ucꞌajtiobꞌ taca e Jesús tuaꞌ machi eꞌbꞌtanobꞌ axin innajt tama e lugar era. \v 11 Y cocha ayan cora sian chitam tor e witzir xeꞌ war awiobꞌ, \v 12 ojron e mabꞌambꞌan meinobꞌ y chenobꞌ: \p —Tzacrenon chicon tuaꞌ cochoy tama e sian chitamobꞌ era, che e mabꞌambꞌan meinobꞌ. \p \v 13 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Erer ixixin, che e Jesús. \p Entonces locꞌoyobꞌ e sian mabꞌambꞌan meinobꞌ tama e winic y ixin ochoyobꞌ tama e sian chitam. Y tama e lugar era ayan 2,000 chitam y tunorobꞌ cꞌapa satpa usasobꞌ y cay ajniobꞌ y ixin uyojres ubꞌobꞌ tama inteꞌ chꞌen y cꞌaxiobꞌ tama e nuxi jaꞌ y cꞌapa cuchpobꞌ tama e jaꞌ y ya cꞌapa chamayobꞌ. \p \v 14 Pero conda tin e war ucojcobꞌ e chitamobꞌ cay uwirobꞌ lo que numuy, bꞌactobꞌ y locꞌoy ixiobꞌ ajner y cay uyareobꞌ e gente xeꞌ turobꞌ tama e chinam y xeꞌ turobꞌ tama e aldea tama tunor era. Entonces e gente tama e chinam locꞌoyobꞌ tuaꞌ uwirobꞌ lo que numuy. \v 15 Y conda cꞌotoyobꞌ tut e Jesús uwirobꞌ e winic xeꞌ chucur ani umen e sian mabꞌambꞌan mein que war aturuan tzꞌustaca y que bꞌujcsebꞌir y que turu ixto usasaꞌ yaꞌ. Y tamar era bꞌactobꞌ. \v 16 Y tin e uwirobꞌ tunor lo que numuy era cay uyareobꞌ tunor e gente xeꞌ cꞌotoyobꞌ lo que numuy taca e winic xeꞌ chucur ani umen e sian mabꞌambꞌan mein y tamar lo que numuy taca e sian chitam. \v 17 Y tamar era tunor e gente cay uyareobꞌ e Jesús tuaꞌ alocꞌoy tama e lugar era. \p \v 18 Entonces conda tꞌabꞌay e Jesús otronyajr tama e barco tari e winic xeꞌ chucur ani umen e sian mabꞌambꞌan mein y cay uyubꞌi tuaꞌ e Jesús jay erer axin tacar. \v 19 Pero e Jesús machi uyacta tuaꞌ axin tacar sino que uyare y che: \p —Quiqui tama oꞌtot tiaꞌ turu atata y atuꞌ y arenicobꞌ tunor lo que Cadiosir uche tuaꞌ utacret y que jaxir war uyajta oit, che e Jesús. \p \v 20 Entonces ixin e winic y cay xana tama e diez chinamobꞌ lo que ayan teinxejr e xucur Jordán y cay uyare tunor e gente ixin tunor lo que e Jesús cay uche tacar, y tunor e gente ubꞌijnu uwirobꞌ tama tunor lo que cay uche e Jesús. \s1 Uwijchꞌoc inteꞌ ajcꞌampar, y e ixic xeꞌ upijchꞌi ubꞌujc e Jesús \r Mateo 9:18-26; Lucas 8:40-56 \p \v 21 Entonces sutpa ixin e Jesús tor e jaꞌ tama e barco esto teinxejr e nuxi jaꞌ era, y conda wartocto acꞌotoy cay umorojse ubꞌobꞌ meyra gente tut e Jesús, y jaxir quetpa tacarobꞌ tutiꞌ e nuxi jaꞌ era. \v 22 Entonces cꞌotoy inteꞌ winic tuyejtzꞌer e Jesús xeꞌ ucꞌabꞌa Jairo xeꞌ jax inteꞌ ajcꞌampar tama inteꞌ sinagoga. Y conda uwira ut e Jesús uyacta ubꞌa acotuan tut. \v 23 Y cay ucꞌajti meyra taca e Jesús y che: \p —Niwijchꞌoc cꞌanix achamay. Lar pacpun acꞌabꞌ tamar tuaꞌ atzꞌacpa y tuaꞌ machi achamay, che e ajcꞌampar era. \p \v 24 Entonces cay ixin e Jesús tuaꞌ acꞌotoy tama uyotot e Jairo, pero ayan meyra gente xeꞌ war axin tacar ubꞌan este que war utacsu ubꞌobꞌ axin. \v 25 Y ayan inteꞌ ixic tujam e sian gente era xeꞌ ajmuac que intaca anumuy uchꞌichꞌer, y ayix doce año que war unumse ubꞌa cocha era. \v 26 Y cay cꞌotoy meyra tut e sian ajtzꞌaconer y tamar era cay unumse ubꞌa meyra ubꞌan, pero intaca cꞌapa usati tunor utumin, y ma tiaꞌ tacarna tamar, sino que más cay erpa ixin umuaquir. \v 27 Y conda cay uyubꞌi que war anumuy e Jesús, cay ixin tupat tuaꞌ acꞌotoy tut este que ixin upijchꞌi ubꞌujc. \v 28 Porque jaxir war ubꞌijnu cocha era: “Jay erer taca impijchꞌi ubꞌujc e Jesús, nen inxin intzꞌacpa”, xeꞌ war ubꞌijnu e ixic era jax taca. \v 29 Entonces tama e momento era quetruma uchꞌichꞌer y cay unata tama ucuerpo que tzꞌacpesna ixto tama tunor e muaquir era. \v 30 Y wacchetaca unata e Jesús que locꞌoy e cꞌotorer tamar y que ayan chi xeꞌ tzꞌacpesna umener era. Entonces sutpa uwira e sian gente xeꞌ war axanobꞌ tupat y che: \p —¿Chi upijchꞌien tama nibꞌujc? che e Jesús. \p \v 31 Entonces ojron uyajcanuarobꞌ y che: \p —¿Y tucꞌa tuaꞌ war aware que ‘¿chi upijchꞌien?’ ¿Machi ca awira que ayan meyra gente xeꞌ war uquejquetobꞌ cora cora axin? che e uyajcanuarobꞌ. \p \v 32 Pero e Jesús sutpa uwira ut e gente, war usicbꞌa chi umen xeꞌ pijchna ubꞌujc. \v 33 Entonces e ixic, cocha unata ixto yaꞌ que tzꞌacpesna, tari tut e Jesús y war achincha umen e bꞌajcꞌut y uyacta ubꞌa cotuan tut y cay uchecsu tut e Jesús tunor lo que uche era. \v 34 Y e Jesús uyare e ixic y che: \p —Ijchꞌoc, tzꞌacpet era umen que war icꞌupseyan tamaren. Quiqui tama oꞌtot taca ujiriar e Dios, y quetpaquet tzꞌacpesbꞌir inyajrer tama tunor amuaquir era, che e Jesús. \p \v 35 Pues entonces conda warto oꞌjron e Jesús taca e ixic cꞌotoyobꞌ cora winicobꞌ tuaꞌ uyotot e ajcꞌampar tuaꞌ e sinagoga xeꞌ cay ojronobꞌ taca utata e ijchꞌoc y chenobꞌ: \p —Chamay awijchꞌoc. ¿Tucꞌato tuaꞌ warto aware Cawajcanseyaj tuaꞌ axin tama oꞌtot? che e winicobꞌ xeꞌ tariobꞌ tama uyotot e ajcꞌampar era. \p \v 36 Pero e Jesús machi ubꞌijnu tamar uyojronerobꞌ era. Intaca sutpa uyare e ajcꞌampar tuaꞌ e sinagoga xeꞌ jax e Jairo y che: \p —Ira ibꞌacta. Cꞌupseyanen tamaren taca, che e Jesús. \p \v 37 Entonces e Jesús uyare tunor e sian gente era tuaꞌ machi axiobꞌ tacar, sino que ajtaca tuaꞌ axiobꞌ e Pedro y e Santiago taca uwijtzꞌin xeꞌ jax e Juan. \v 38 Entonces conda cꞌotoyobꞌ tama uyotot e Jairo cay uwirobꞌ que satrem usasobꞌ e gente, y que machi war unatobꞌ tucꞌa war uchiobꞌ, y que intaquix turu war aꞌruobꞌ taca inteꞌ nuxi nuc umen que inyaj tama uyalmobꞌ tamar uchamer e ijchꞌoc. \v 39 Entonces ochoyobꞌ tama e otot y cay ojron e Jesús taca tunor e gente era y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ war iche e sian aruar era taca e nuxi nuc? E ijchꞌoc majax chamen sino que intaca war awayan, che e Jesús. \p \v 40 Pero e gente intaca tzeniobꞌ tut e Jesús porque war unatobꞌ que chamen ixto e ijchꞌoc. Entonces e Jesús uyare tuaꞌ alocꞌoy tunor e gente era y uyacta oꞌchoyobꞌ macu jax taca utuꞌ y utata e ijchꞌoc y uyajcanuarobꞌ. \v 41 Entonces e Jesús uchuqui ucꞌabꞌ e ijchꞌoc y che: \p —Talita cumi, xeꞌ war che: “Ijchꞌoc, nen inwaret, ¡achpen!” che e Jesús. \p \v 42 Y tama e momento era achpa e ijchꞌoc y cay xana. Y e ijchꞌoc war ucojco doce año. Y e gente xeꞌ turobꞌ patir cay bꞌacta uwirobꞌ lo que numuy era. \v 43 Pero e Jesús cay uyare e gente que mamajchi tut tuaꞌ axin uchecsuobꞌ lo que cay uwirobꞌ numuy era, y de allí uyare tuaꞌ awesena e ijchꞌoc. \c 6 \s1 Conda ixin e Jesús esto tama e chinam Nazaret \r Mateo 13:53-58; Lucas 4:16-30 \p \v 1 Pues entonces e Jesús locꞌoy tama uyotot e Jairo tuaꞌ asutpa axin esto tama uyotot tama e chinam Nazaret, y ixiobꞌ uyajcanuarobꞌ tacar. \v 2 Y tama e día tuaꞌ e jiriar e Jesús ixin ochoy tama e sinagoga y cay canseyan. Y ayan meyra gente tama e sinagoga tama e día era xeꞌ uyubꞌiobꞌ lo que che e Jesús, y tamar era cay bꞌacta ubꞌijnuobꞌ y chenobꞌ: \p —¿Tiaꞌ cay ucani jaxir tunor e nuxi canseyaj era? ¿Y tucꞌa nic e natanyaj era lo que ajcꞌuna? ¿Y tiaꞌ utajwi e cꞌotorer tuaꞌ uche e sian milagro lo que war coybꞌi tamar? \v 3 Pues jaxir jax taca inteꞌ ajpajrteꞌ xeꞌ jax uyar e María, y canata chi uwijtzꞌinobꞌ xeꞌ jax e Santiago y e José y e Judas y e Simón. Y war canata chi uwijtanobꞌ ubꞌan xeꞌ aturuanobꞌ tama cachinam tara, che e gente era. \p Y tamar era machi ucꞌupsiobꞌ lo que che e Jesús. \v 4 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Tunor tin e ajcꞌuna ucꞌampibꞌir tuaꞌ aquetpa inteꞌ profeta atzay eꞌrna umen tunor e gente. Pero tin e turobꞌ tama uchinam y upiarobꞌ y tin e turobꞌ tama uyotot machi tuaꞌ atzay uwirobꞌ que inteꞌ upiar ayan ucꞌampibꞌir cocha era, che e Jesús. \p \v 5 Y tamar era machi uyubꞌi uche nien inteꞌ milagro tujam e gente era, jax taca uyubꞌi ucꞌatbꞌu ucꞌabꞌ tujor cora ajmuacobꞌ tuaꞌ utzꞌacpesobꞌ. \v 6 Pues e Jesús bꞌacta uwira e gente era porque mamajchi tujamobꞌ cꞌani acꞌupseyanobꞌ tamar. Y de allí locꞌoy ixin esto tama cora aldea lo que ayan tuyejtzꞌer e chinam era tuaꞌ acanseyan. \s1 Conda e Jesús uyebꞌta ixin e doce uyajcanuarobꞌ \r Mateo 10:5-15; Lucas 9:1-6 \p \v 7 Pues tama inyajr e Jesús cay upejca e doce uyajcanuarobꞌ y cay uyebꞌta ixiobꞌ chacojt chacojt tuaꞌ uchecsuobꞌ uchinam e Dios tut e gente axin. Y cay uyajcꞌuobꞌ e cꞌotorer tuaꞌ uyajnesobꞌ axin tunor e mabꞌambꞌan mein. \v 8 Y cay uyare que machi tuaꞌ uqꞌuechiobꞌ axin lo que acꞌampa tacarobꞌ tama e bꞌir, sino que jax taca inteꞌ teꞌ xeꞌ erer abꞌoyobꞌ tamar. Y uyare que machi tuaꞌ uqꞌuechiobꞌ axin e pan y nien e mucuc y nien e tumin. \v 9 Y uyare tuaꞌ ulapiobꞌ uxanabꞌobꞌ, pero que machi tuaꞌ uqꞌuechiobꞌ axin otronteꞌ bꞌujc, sino que jax taca lo que lapar umenerobꞌ. \v 10 Y che e Jesús: \p —Conda ixcꞌotoy tama inteꞌ chinam o tama inteꞌ aldea y ixochoy tama inteꞌ otot tuaꞌ ichꞌami e posada, quetpenic tama e otot era este que ixlocꞌoy ixixin tama e lugar era. \v 11 Y tama e lugarobꞌ era jay ayan tin e machi cꞌani uchꞌamiox y nien machi cꞌani uyubꞌiobꞌ lo que cꞌani iwareobꞌ tama uyojroner e Dios, loqꞌuenic tama e lugar era y tijtinic e tanlum tama ixanabꞌ tuaꞌ unatobꞌ que mabꞌambꞌan lo que war uchiobꞌ que machi cꞌani uyubꞌiobꞌ uyojroner e Dios. Y cꞌani inwareox que tama e día conda acꞌotoy e juicio más nojta tuaꞌ ajajtzꞌobꞌ tin turobꞌ tama e chinamobꞌ era que machi cꞌani uyubꞌiobꞌ iwojroner que tin e turobꞌ ani tama e chinam Sodoma y tin e turobꞌ ani tama e chinam Gomorra xeꞌ meyra uchiobꞌ e mabꞌambꞌanir. Bꞌan che e Jesús uyare uyajcanuarobꞌ conda war uyebꞌta axin chacojt chacojt tuaꞌ uchecsuobꞌ uyojroner e Dios tut e gente axin. \p \v 12 Entonces locꞌoyobꞌ uyajcanuarobꞌ y cay uchecsuobꞌ tut e gente axin que ucꞌani tuaꞌ uyactobꞌ tunor umabꞌambꞌanirobꞌ. \v 13 Y uyajnesobꞌ ixin meyra mabꞌambꞌan mein, y uturbꞌobꞌ e aceite tamar tin e ajmuac y war atzꞌacpobꞌ. \s1 Conda chamesna e Juan xeꞌ ajchꞌuymar \r Mateo 14:1-12; Lucas 9:7-9 \p \v 14 Pues tama e tiempo era ayan inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Herodes xeꞌ war acꞌotori tama e departamento Galilea. Y conda jaxir cꞌotoy unata tama e Jesús que meyra milagro war uche, cocha tunor e gente war oꞌjronobꞌ tamar e Jesús, ojron e Herodes y che: \p —Jax era e Juan xeꞌ ajchꞌuymar xeꞌ sutpa bꞌixcꞌa tujam e chamenobꞌ y tamar era ayan ucꞌotorer tuaꞌ uche tunor e milagro era, che e Herodes. \p \v 15 Pero ayan tin e ojronobꞌ y che: \p —Majax. Jax era e onian Elías xeꞌ sutpa bꞌixcꞌa tujam e chamenobꞌ, che e winicobꞌ era. \p Pero ayan otro inmojr xeꞌ ojronobꞌ y chenobꞌ: \p —Jax era inteꞌ profeta bꞌan cocha e profetobꞌ xeꞌ turuanobꞌ tama e onian tiempo, chenobꞌ e inmojr era. \p \v 16 Pero conda e Herodes uyubꞌi tunor era ojron otronyajr y che: \p —Jaxir jax e Juan xeꞌ ajchꞌuymar. Y jax nen xeꞌ inware tuaꞌ axujra alocꞌoy ujor y era war asutpa abꞌixcꞌa tujam e chamenobꞌ otronyajr, che e Herodes. \p \v 17 Pues e Herodes cay uche lo que majax imbꞌutz tut e Juan conda cay turuan taca e Herodías xeꞌ jax ani uwixcar uwijtzꞌin xeꞌ ucꞌabꞌa ani Felipe. Y tamar era umen que inyaj tama uyalma e Herodías conda arobꞌna umen e Juan que majax imbꞌutz tunor era, jaxir upejca e Herodes tuaꞌ uyare tuaꞌ oꞌsena e Juan tama e cárcel y tuaꞌ acajcha taca e cadena. \v 18 Pero conda ne mato oꞌsena tama e cárcel, e Juan cay uyare e Herodes y che: \p —Majax imbꞌutz tuaꞌ ituruan taca uwixcar awijtzꞌin, che e Juan xeꞌ ajchꞌuymar. \p \v 19 Y tamar era e Herodías war aqꞌuijna upater e Juan y war ucꞌani tuaꞌ achamesna pero ma cocha erer uche jaxir. \v 20 Pues e Herodes war unata que e Juan jax inteꞌ winic xeꞌ imbꞌutz uwirnar y xeꞌ erach, y tamar era war ubꞌacre y uche ubꞌa tuaꞌ ucorpes. Y jaxir atzay uyubꞌi oꞌjron e Juan, pero conda uyubꞌi e ojroner era, machi unata tucꞌa tuaꞌ uche tamar. \v 21 Pero tari e día conda checta cocha tuaꞌ usuti uyeror ut upater e Juan e Herodías. Pues e Herodes war utzꞌacse otronteꞌ año tuaꞌ, y tamar era cay uche inteꞌ nuxi nojqꞌuin. Y tamar e nojqꞌuin era cay upejca ayopobꞌ tunor tin e ajcꞌamparobꞌ tuaꞌ e gobierno, y tin e comandante militar taca tunor tin e nuxi winicobꞌ tama e departamento Galilea era. \v 22 Y e Herodías ayan inteꞌ chꞌom ijchꞌoc tuaꞌ xeꞌ ochoy tama e nojqꞌuin y cay acta tut tunor e winicobꞌ era. Y tzayobꞌ meyra e Herodes taca tunor tin e war awiobꞌ tacar tama e nojqꞌuin conda uwirobꞌ acta e ijchꞌoc. Entonces jaxir ojron taca e ijchꞌoc y che: \p —¿Tucꞌa acꞌani tuaꞌ inwajqꞌuet? Nen cꞌani inwajqꞌuet lo que acꞌani, che e Herodes. \p \v 23 Y cay uyare que san cꞌani uyajcꞌu tunor lo que jaxir cꞌani ucꞌajti tacar y che: \p —Unaten e Dios xeꞌ turu tut e qꞌuin que inxin inwajqꞌuet tunor lo que acꞌani era. Y esto intajch tama tunor lo que ayan tama nicꞌotorer erer inwajqꞌuet jay bꞌan acꞌajti, che e Herodes uyare e ijchꞌoc. \p \v 24 Entonces e ijchꞌoc ixin tut utuꞌ y cay ucꞌajti tucꞌa tuaꞌ ucꞌajti tuaꞌ e rey. Y utuꞌ uyare y che: \p —Cꞌajtin tuaꞌ ataresna ujor e Juan xeꞌ ajchꞌuymar tama inteꞌ plato, che utuꞌ e ijchꞌoc era. \p \v 25 Entonces wacchetaca sutpa ixin e ijchꞌoc tut e rey y che: \p —Ajcꞌunen coner era ujor e Juan xeꞌ ajchꞌuymar tama inteꞌ plato, che e ijchꞌoc. \p \v 26 Pero conda e Herodes uyubꞌi e ojroner era quetpa tzajtaca ut. Pero cocha cꞌapa uyacta inteꞌ ojroner que san tuaꞌ uyajcꞌu e ijchꞌoc lo que ucꞌajti, y cocha uchix tunor era tut tunor e nuxi winicobꞌ era, uyare tuaꞌ aꞌjcꞌuna lo que ucꞌajti era. \v 27 Entonces utzacre ixin inteꞌ soldado tuaꞌ axin wacchetaca esto tama e cárcel tuaꞌ ulocse ujor e Juan xeꞌ ajchꞌuymar y tuaꞌ utares. \v 28 Entonces bꞌan ixin uche e soldado, y de allí sutpa utares ujor e Juan tama inteꞌ plato y uyajcꞌu e ijchꞌoc y jaxir sutpa uyajcꞌu utuꞌ. \p \v 29 Entonces conda cꞌotoy unatobꞌ uyajcanuarobꞌ e Juan tama tunor era ixiobꞌ tama e cárcel tuaꞌ ulocsiobꞌ ucuerpo e Juan y tuaꞌ uqꞌuechiobꞌ axin tuaꞌ umuquiobꞌ. \s1 Conda e Jesús uwese e 5,000 winicobꞌ \r Mateo 14:13-21; Lucas 9:10-17; Juan 6:1-14 \p \v 30 Pues entonces conda sutpa tariobꞌ e apostolobꞌ otronyajr cay umorojse ubꞌobꞌ tut e Jesús y cay uyareobꞌ tunor lo que cay uchiobꞌ y tunor lo que cay canseyanobꞌ tamar. \v 31 Pero tama e lugar era ayan e sian gente xeꞌ war ayopobꞌ tuaꞌ uwirobꞌ e Jesús y de allí war asutpa alocꞌoyobꞌ, y e Jesús y uyajcanuarobꞌ ma jabꞌarobꞌ nien tuaꞌ awiobꞌ porque war utacriobꞌ tunor e sian gente era. Entonces e Jesús uyare uyajcanuarobꞌ y che: \p —Incuic bꞌana tama inteꞌ choquem lugar tiaꞌ erer caquetpa cabꞌajner tuaꞌ cojron y tuaꞌ cajiri tama inteꞌ tiempo, che e Jesús. \p \v 32 Entonces e Jesús y uyapostolobꞌ tꞌabꞌayobꞌ tama inteꞌ barco y ixiobꞌ tor e jaꞌ tuaꞌ aquetpobꞌ ubꞌajnerobꞌ tama inteꞌ choquem lugar. \v 33 Pero ayan meyra gente xeꞌ cay uwirobꞌ que e Jesús y uyapostolobꞌ war alocꞌoyobꞌ tama e barco y war unatobꞌ que ya turu e Jesús tama e barco era ubꞌan. Y ayan tin e cꞌotoy unatobꞌ tiaꞌ war axiobꞌ y tamar era cay locꞌoy meyra gente tama inteꞌ inteꞌ chinam y cay ajniobꞌ ixin tor e rum tutiꞌ e nuxi jaꞌ tuaꞌ acꞌotoyobꞌ bꞌajxan tama e lugar tiaꞌ cꞌani axiobꞌ e Jesús taca uyajcanuarobꞌ. \v 34 Entonces conda ecmay e Jesús tama e barco cay uwira que ayan e sian gente y cay uyajta utobꞌ porque jaxirobꞌ bꞌanobꞌ cocha cora oveja que matucꞌa uyajcojc. Entonces cay ucansiobꞌ meyra tama uyojroner e Dios. \v 35 Pero conda cꞌanix acbꞌare yopobꞌ e apostolobꞌ tut e Jesús y che: \p —Cꞌanix acbꞌare y mix tucꞌa e ototobꞌ tara tiaꞌ erer utajwiobꞌ lo que ucꞌani tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ. \v 36 Tzacren chicobꞌ e gente era tama inteꞌ inteꞌ aldea xeꞌ majax innajt tuaꞌ uyubꞌiobꞌ umaniobꞌ e pan, porque matucꞌa qꞌuecher umenerobꞌ tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ, che e apostolobꞌ. \p \v 37 Y che e Jesús: \p —¿Y tucꞌa tuaꞌ machi iwesiobꞌ nox? che e Jesús. \p Y jaxirobꞌ sutpa uyubꞌiobꞌ tuaꞌ e Jesús y che: \p —¿O acꞌani ca tuaꞌ caxin camani 200 denarios\f + \fr 6:37 \ft Denarios. Pues tama e tiempo conda xana Cawinquirar Jesucristo tara tor e rum cꞌampesna e tumin xeꞌ ucꞌabꞌa denario xeꞌ atujri bꞌan cocha atojya inteꞌ man conda apatna tama inteꞌ día.\f* e pan tuaꞌ cawese tunor e gente era? che e apostolobꞌ. \p \v 38 Entonces e Jesús uyubꞌi tuobꞌ otronyajr y che: \p —¿Y jayteꞌ pan ayan tibꞌa? Quiqui iranic, che e Jesús. \p Y conda ixin usajcobꞌ jayteꞌ e pan ayan, sutpa uyareobꞌ e Jesús y che: \p —Matucꞌa ayan tara, ajtaca cinco ut pan y chacojt chay, che e apostolobꞌ. \p \v 39 Entonces e Jesús uyare uyajcanuarobꞌ tuaꞌ uxere uturbꞌa e gente tor e cꞌopot tama inteꞌ inteꞌ grupo. \v 40 Entonces e gente cay turuanobꞌ tama inteꞌ inteꞌ grupo. Y ayan e grupo de a cien y ayan e grupo de a cincuenta. \v 41 Entonces e Jesús uchꞌami e cinco ut pan y e chacojt chay y chꞌujcsan tut e qꞌuin y cay utattzꞌi ucꞌabꞌa e Dios tamar. Y de allí cay uxere e pan y cay upuqui ixin taca uyajcanuarobꞌ y jaxirobꞌ cay upuquiobꞌ taca e gente ixin. Y cay uxere e chacojt chay ubꞌan tuaꞌ upuqui axin taca e tunor gente ubꞌan. \v 42 Y tunorobꞌ wiobꞌ y chuanobꞌ. \v 43 Y de allí uyajcanuarobꞌ umorojsiobꞌ tunor lo que quetpa tama e pan y tama e chay y bꞌutcꞌa doce chiquiꞌ tamar. \v 44 Y ayan 5,000 winicobꞌ xeꞌ cay ucꞌuxiobꞌ e pan era. \s1 Conda e Jesús xana tor e jaꞌ. \r Mateo 14:22-27; Juan 6:16-21 \p \v 45 Entonces e Jesús uyare uyajcanuarobꞌ tuaꞌ atꞌabꞌayobꞌ tama e barco tuaꞌ axiobꞌ teinxejr jaꞌ esto tama e chinam Betsaida. Pero jaxir quetpato cocha warto oꞌjron taca tunor e gente era. \v 46 Y conda cꞌapa locꞌoyobꞌ tunor e gente, ixin e Jesús esto tujor inteꞌ witzir tuaꞌ ucꞌajti taca e Dios ubꞌajner. \v 47 Y conda acbꞌare uyajcanuarobꞌ e Jesús turobꞌto tor e jaꞌ tama e barco y e Jesús turuto tutiꞌ e jaꞌ ubꞌajner. \v 48 Pero e Jesús uwira lo que war unumse ubꞌobꞌ uyajcanuarobꞌ tama e barco tor e jaꞌ porque machi cꞌani axana e barco umen que e icꞌar war utacsuobꞌ watar. Y conda cꞌanix asacojpa ixin e Jesús, war axana tor jaꞌ y war anumuy innajt cora tuyejtzꞌer e barco y cꞌani ani anumuy tiaꞌ turobꞌ \v 49 conda erna umen uyajcanuarobꞌ. Pero jaxirobꞌ uchebꞌiobꞌ que jax taca inteꞌ bulto xeꞌ chequer war axana watar tor e jaꞌ, y bꞌacta uwirobꞌ y cay aruobꞌ taca inteꞌ nuxi nuc y chenobꞌ: \p —¡Jax inteꞌ nuxi qꞌuechꞌuj era! che uyajcanuarobꞌ. \p \v 50 Porque tunorobꞌ warto uwirobꞌ ut y war abꞌactobꞌ. Pero e Jesús ojron y che: \p —Qꞌuecꞌojsenic iwalma. Ira ixbꞌacta porque jax nen xeꞌ war waten era, che e Jesús. \p \v 51 Entonces ixin e Jesús warto axana tor e jaꞌ este que cꞌotoy tut e barco tiaꞌ chꞌur tor e jaꞌ y tꞌabꞌay tamar. Y tama e momento era sisa tunor e sian icꞌar. Y uyajcanuarobꞌ bꞌacta uwirobꞌ tunor era. \v 52 Pues jaxirobꞌ merato cꞌotoy unatobꞌ tucꞌa war che tunor e nuxi milagro lo que cay uche e Jesús conda ubꞌorojse ut e pan, y tamar era quetpa mucur tunor era tutobꞌ y uqꞌuecꞌojse uyalmobꞌ tamar era. \s1 Conda e Jesús cay utzꞌacpes e gente tama e lugar Genesaret \r Mateo 14:34-36 \p \v 53 Entonces numuyobꞌ tor e jaꞌ tama e barco este que cꞌotoyobꞌ teinxejr jaꞌ tama inteꞌ lugar xeꞌ ucꞌabꞌa Genesaret, y ucachiobꞌ e barco tutiꞌ e jaꞌ. \v 54 Y conda wartocto ecmayobꞌ tama e barco cay unatobꞌ e gente xeꞌ turobꞌ yajaꞌ que jax era e Jesús. \v 55 Y tamar era wacchetaca cay ajniobꞌ ixin e gente tama tunor or e lugar tuaꞌ uyare tunor e inmojr gente que ya turu e Jesús. Entonces cay uqꞌuechiobꞌ tari tunor tin e ajmuac tama uchꞌacteꞌ esto tiaꞌ turu e Jesús. \v 56 Y tic taca tiaꞌ ixin e Jesús tama inteꞌ chinam o tama inteꞌ aldea yajaꞌ war aqꞌuejcha axin tin e ajmuac y war aturbꞌana tut e bꞌir tiaꞌ war anumuy e Jesús y war ucꞌajtiobꞌ tacar tuaꞌ actana apijchna ubꞌujc umen tin e ajmuac era. Y tunor tin e cꞌotoy upijchꞌiobꞌ ubꞌujc e Jesús quetpobꞌ tzꞌacpesbꞌir. \c 7 \s1 Lo que erer ubꞌoni inteꞌ winic \r Mateo 15:1-20 \p \v 1 Pues ayan cora fariseobꞌ y cora ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés xeꞌ tariobꞌ tama e chinam Jerusalem xeꞌ cay umorojse ubꞌobꞌ tuyejtzꞌer e Jesús. \v 2 Y cay uwirobꞌ que uyajcanuarobꞌ e Jesús machi war uchiobꞌ e rito tama ucꞌabꞌobꞌ lo que ucꞌaniobꞌ utata viejobꞌirobꞌ conda cꞌanix awiobꞌ motor que uyajcanuarobꞌ e Jesús war upoquiobꞌ ucꞌabꞌobꞌ iraj iraj. Y tamar era e nuquir winicobꞌ cay ucꞌayobꞌ e Jesús y uyajcanuarobꞌ. \v 3 Pues e fariseobꞌ taca e inmojr gente tama e Israel cꞌupseyanobꞌ tut inteꞌ onian bꞌijnusiaj xeꞌ actana umen utata viejobꞌirobꞌ que ayan cocha ucꞌani tuaꞌ upoquiobꞌ ucꞌabꞌobꞌ conda cꞌanix awiobꞌ que intaca uchꞌubꞌa ucꞌabꞌobꞌ yebꞌar e jaꞌ y war ubꞌijnuobꞌ que cocha era tuaꞌ aquetpa pocbꞌir ucꞌabꞌobꞌ. Y bꞌan ucꞌaniobꞌ ani e fariseobꞌ era tuaꞌ uchiobꞌ uyajcanuarobꞌ e Jesús conda cꞌanix awiobꞌ ubꞌan. \v 4 Y tamar e onian bꞌijnusiaj era, conda asutpa ayopa inteꞌ tama e mercado machi tuaꞌ ucꞌuxi e comida xeꞌ wartocto utares este que axin uche e rito era. Y ayanto más onian bꞌijnusiaj lo que cay uchiobꞌ xeꞌ tari tama utata viejobꞌirobꞌ xeꞌ quetpa tuaꞌ uchiobꞌ. Y tamar era war utzijtzru e jaꞌ tujor inteꞌ taza conda cꞌani ucꞌampesobꞌ y bꞌan tujor inteꞌ bꞌejt o tujor inteꞌ chꞌeu y bꞌan war uchiobꞌ tujor uchꞌactiobꞌ ubꞌan. \v 5 Entonces e fariseobꞌ y e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés cay uyubꞌiobꞌ tuaꞌ e Jesús y chenobꞌ: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ war ucꞌocchiobꞌ e onian bꞌijnusiaj tuaꞌ catata viejobꞌirobꞌ awajcanuarobꞌ que machi cꞌani uchꞌubꞌa ucꞌabꞌobꞌ yebꞌar e jaꞌ conda cꞌanix awiobꞌ? che e nuquir winicobꞌ era. \p \v 6 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Ajqꞌuecranerox, locꞌoy erach que jax nox xeꞌ war ixarobꞌna umen e profeta Isaías conda cay utzꞌijbꞌa y che: \q1 E winicobꞌ era tama uyejobꞌ taca war utattzꞌienobꞌ, \q1 pero tama uyalmobꞌ najtir turobꞌ taniut. \q1 \v 7 Pero matucꞌa ucꞌampibꞌir que war uyujtzꞌiobꞌ niut \q1 porque lo que war ucansiobꞌ e gente jax taca lo que ubꞌijnuobꞌ e winicobꞌ tara tor e rum, \m xeꞌ chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir umen e profeta Isaías. \v 8 Pero nox war iwacta tuaꞌ iche lo que ucꞌani ani e Dios bꞌan cocha chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner tuaꞌ ixixin iche jax taca e onian bꞌijnusiaj tuaꞌ itata viejobꞌirobꞌ. Y war icanse e gente axin que tuaꞌ e Dios tunor lo que war icansiobꞌ era, y majax. Y tamar era nox war ixcanseyan axin que e gente ucꞌani tuaꞌ utzijtzru e jaꞌ tujor e bꞌejt o tujor inteꞌ vaso. Pero tunor era jax taca inteꞌ onian bꞌijnusiaj y majax tuaꞌ e Dios, che e Jesús. \p \v 9 Y ojron e Jesús otronyajr y che: \p —Y umen que nox war iyusre icꞌupse e onian bꞌijnusiaj tuaꞌ catata viejobꞌirobꞌ war iwacta tuaꞌ iche lo que war ucꞌani e Dios. \v 10 Porque chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios umen e Moisés y che: “Cꞌupsen atata y atuꞌ.” Y otronyajrto che jaxir que: “Tin e ucꞌaye utata o utuꞌ ucꞌani tuaꞌ achamesna.” Bꞌan chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir umen e Moisés. \v 11 Pero nox iware que inteꞌ winic erer uyare utata o utuꞌ y che: “Machi uyubꞌien intacriet era porque tunor lo que ayan tanibꞌa ajcꞌubꞌirix e Dios nimener.” \v 12 Entonces jay nox ixixin iche cocha era war iware que machi ixto tuaꞌ itacre itata o ituꞌ. \v 13 Y tamar era nox war iche aquetpa que matucꞌa ucꞌampibꞌir ani lo que arobꞌbꞌiron umen e Dios tuaꞌ ixixin icꞌupse tunor e onian bꞌijnusiaj xeꞌ cay uchiobꞌ itata viejobꞌirobꞌ ixnix. Y ayan meyra lo que ayan cocha era lo que war iche ubꞌan, che e Jesús. \p \v 14 Entonces e Jesús upejca e gente otronyajr y che: \p —Ubꞌinic tunorox lo que cꞌani inwareox era, y natanic tunor era. \v 15 Porque lo que oꞌchoy tama uyej inteꞌ winic machi tuaꞌ ubꞌoni uyalma, pero lo que ulocse tama uyej jax lo que axin ubꞌoni e winic era. \v 16 Tin e ayan uchiquin uyubꞌic niwojroner era, che e Jesús. \p \v 17 Entonces e Jesús uyacta tunor e gente era patir y ochoy macuir inteꞌ otot y ochoyobꞌ uyajcanuarobꞌ ubꞌan. Entonces uyajcanuarobꞌ cay uyubꞌiobꞌ tuaꞌ e Jesús tuaꞌ unatobꞌ tucꞌa war che e ojroner xeꞌ mucur cora era. \v 18 Y ojron e Jesús y che: \p —Y nien nox ¿machi ca inata tucꞌa war che e ojroner era? ¿Y machi ca inata que tunor lo que oꞌchoy tama uyej inteꞌ winic machi uyubꞌi ubꞌoni uyalma? \v 19 Porque lo que ucꞌuxi inteꞌ winic machi oꞌchoy esto tama uyalma sino que oꞌchoy macuir unac taca y de allí alocꞌoy otronyajr tama ucuerpo, che e Jesús. \p Y tamar era war uchecsu tut uyajcanuarobꞌ que matucꞌa e comida xeꞌ ma erer acꞌujxa. \v 20 Entonces ojron e Jesús otronyajr y che: \p —Lo que inteꞌ winic ulocse tama uyalma jax lo que abꞌonon. \v 21 Porque tama uyalma inteꞌ winic alocꞌoy tunor e mabꞌambꞌan bꞌijnusiaj xeꞌ jax e bꞌijnusiaj tuaꞌ axin taca inteꞌ ajnajtir ixic, y tunor e bꞌijnusiaj cocha era, y e bꞌijnusiaj tuaꞌ axin achamsan. \v 22 Y alocꞌoy tama uyalma inteꞌ winic e bꞌijnusiaj tuaꞌ axin axujchꞌian, y e bꞌijnusiaj tuaꞌ uyusre uchꞌami lo que tuaꞌ otronteꞌ, y e bꞌijnusiaj tuaꞌ axin uche tunor e mabꞌambꞌanir lo que erer ubꞌijnu uche, y e bꞌijnusiaj tuaꞌ axin amajresian, y e bꞌijnusiaj tuaꞌ axin aturuan tama e vicio, y e bꞌijnusiaj tuaꞌ axin acꞌuxnaqꞌui uwira lo que ayan xeꞌ imbꞌutz tuaꞌ otronteꞌ, y e bꞌijnusiaj tuaꞌ axin oꞌjron upater otronteꞌ, y e bꞌijnusiaj tuaꞌ axin utattzꞌi ubꞌa que jax taca ayan ucꞌampibꞌir, y e bꞌijnusiaj tuaꞌ axin uche lo que matucꞌa ucꞌampibꞌir. \v 23 Pues tunor e mabꞌambꞌan bꞌijnusiaj cocha era xeꞌ war alocꞌoy tama uyalma inteꞌ winic jax lo que uche aquetpa bꞌombꞌir inteꞌ winic, che e Jesús. \s1 Conda inteꞌ ixic xeꞌ ajnajtir lugar cꞌupseyan \s2 tama e Jesús \r Mateo 15:21-28 \p \v 24 Entonces locꞌoy e Jesús tama e otot era y ixin esto tama e lugar tuyejtzꞌer e chinam Tiro y tuyejtzꞌer e chinam Sidón. Y ixin ochoy tama ingojr otot porque machi war ucꞌani tuaꞌ anatanwa umen e gente tiaꞌ turu, pero machi uyubꞌi amucwan. \v 25 Y ayan inteꞌ ixic xeꞌ ayan inteꞌ uwijchꞌoc xeꞌ chucur uyalma umen inteꞌ mabꞌambꞌan mein xeꞌ cꞌotoy unata que ya turu e Jesús tama e otot era, y tamar era ixin cotuan tut nuc uyoc e Jesús. \v 26 Pero e ixic era tari tama e lugar Sirofenicia y cay ucꞌajti taca e Jesús tuaꞌ aloqꞌuesna e mabꞌambꞌan mein tama uwijchꞌoc. \v 27 Pero ojron e Jesús y che: \p —Actan ucꞌuxicobꞌ bꞌajxan e maxtac porque mabꞌambꞌan tuaꞌ calocse e comida tuobꞌ tuaꞌ cawajcꞌu inteꞌ tzꞌiꞌ, che e Jesús. \p \v 28 Pero ojron otronyajr e ixic y che: \p —Pues erach awojroner, Niwinquiraret. Pero yebꞌar e mesa tiaꞌ war aweꞌ e maxtacobꞌ ayan tiaꞌ ojri uchꞌeir e pan y e tzꞌiꞌ war ucꞌopi ucꞌuxi, che e ixic. \p \v 29 Y che e Jesús: \p —Imbꞌutz awojroner lo que aware. Pues erer iꞌxin era porque cꞌapa locꞌoy e mabꞌambꞌan mein lo que ayan ani tama awijchꞌoc, che e Jesús. \p \v 30 Entonces ixin e ixic esto tama uyotot y conda cꞌotoy utajwi chꞌar uwijchꞌoc tut uchꞌacteꞌ y mix tucꞌa e mabꞌambꞌan mein tamar. \s1 Conda e Jesús utzꞌacpes inteꞌ winic xeꞌ macar uchiquin y xeꞌ macar uyej \p \v 31 Entonces e Jesús sutpa locꞌoy tama e lugar era xeꞌ turu tuyejtzꞌer e chinam Tiro y numuy tama e chinam Sidón, y numuy tama e lugar tiaꞌ ayan diez chinamobꞌ teinxejr e xucur Jordán, y de allí ixin cꞌotoy esto tutiꞌ e nuxi jaꞌ xeꞌ turu tama e departamento Galilea. \v 32 Y conda cꞌotoy ayan cora winicobꞌ xeꞌ uqꞌuechiobꞌ ixin inteꞌ winic tut e Jesús xeꞌ macar uchiquin y xeꞌ machi oꞌjron, y cay upejcobꞌ e Jesús tuaꞌ uturbꞌa ucꞌabꞌ tamar tuaꞌ atzꞌacpesna. \v 33 Entonces e Jesús uqꞌueche ixin e winic innajt cora tut tunor e gente y cay uyose or ucꞌabꞌ tama uchiquin e winic, y de allí cay utujbꞌa or ucꞌabꞌ taca uyar utiꞌ, y de allí upijchꞌi or uyac e winic tacar. \v 34 Y de allí e Jesús sutpa uchꞌujcu tichan y war ujaqꞌui umusic y cay upejca uchiquin y or uyac e winic y che: \p —Bꞌantzꞌen, che e Jesús. \p \v 35 Y wacchetaca ubꞌian uchiquin e winic y bꞌantzꞌa or uyac y uyubꞌi ixto oꞌjron era. \v 36 Entonces e Jesús uyare e winic tacar tin e taresna umenerobꞌ que machix tuaꞌ uyareobꞌ e gente lo que numuy era taca e winic. Pero lo más que uyare que machi tuaꞌ uchecsuobꞌ tut e gente axin, más ixin uchecsuobꞌ tic taca. \v 37 Y tunor e gente war ubꞌijnuobꞌ tamar y chenobꞌ: \p —Galan uche tunor. Jaxir erer uche apascꞌa ut uchiquin tin e macar ani uchiquin, y tin e machi uyubꞌi oꞌjron uche tuaꞌ abꞌantzꞌa uyej tuaꞌ uyubꞌi oꞌjron, che tunor e gente. \c 8 \s1 Conda e Jesús uwese 4,000 winicobꞌ \r Mateo 15:32-39 \p \v 1 Pues tama e tiempo era cay umorojse ubꞌobꞌ meyra sian gente tut e Jesús pero matucꞌa tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ, y tamar era e Jesús upejca uyajcanuarobꞌ y che: \p \v 2 —Nen inyajta ut e sian gente era porque desde uxiꞌ turobꞌ tacaren y matucꞌa war ucꞌuxiobꞌ. \v 3 Y machi cꞌani inwareobꞌ tuaꞌ axiobꞌ tama uyototobꞌ bꞌan taca porque bꞌajcꞌat acucremobꞌ tama e bꞌir umen que machi war awiobꞌ y ayan tin e tariobꞌ innajt tara ubꞌan, che e Jesús. \p \v 4 Pero ojron uyajcanuarobꞌ y chenobꞌ: \p —¿Y tiaꞌ tuaꞌ catajwi e sian comida tuaꞌ cawese tunor e gente era tama inteꞌ choquem lugar cocha era? che uyajcanuarobꞌ. \p \v 5 Entonces e Jesús uyubꞌi tuobꞌ y che: \p —¿Y jaygojr pan ayan tibꞌa? che e Jesús. \p Y jaxirobꞌ chenobꞌ: \p —Ayan siete ut pan, che uyajcanuarobꞌ. \p \v 6 Entonces e Jesús uyare e gente tuaꞌ aturuanobꞌ tor e cꞌopot y de allí uchꞌami tama ucꞌabꞌ e siete ut pan y cay utattzꞌi ucꞌabꞌa e Dios tamar. Y de allí cay uxere ixin taca uyajcanuarobꞌ y jaxirobꞌ upuquiobꞌ ixin taca tunor e gente. \v 7 Y ayan ubꞌan cora yarobꞌ chay tuobꞌ era y conda e Jesús cꞌapa uchojbꞌes utobꞌ uyare uyajcanuarobꞌ tuaꞌ upuquiobꞌ axin taca e gente ubꞌan. \v 8 Y tunor e gente wiobꞌ y chuanobꞌ. Y conda cꞌapa wiobꞌ cay umorojsiobꞌ lo que quetpa tama e pan y ubꞌutꞌiobꞌ siete chiquiꞌ tamar. \v 9 Y tin e wiobꞌ cocha era ayanobꞌ 4,000 winicobꞌ. Entonces e Jesús uyare e gente tuaꞌ axiobꞌ tama uyototobꞌ. \v 10 Y de allí ixin tꞌabꞌay tama inteꞌ barco xeꞌ turu tutiꞌ e nuxi jaꞌ taca uyajcanuarobꞌ y ixiobꞌ tor e jaꞌ tama e barco esto tama e lugar Dalmanuta. \s1 E seña tama e tiempo \r Mateo 16:1-4; Lucas 12:54-56 \p \v 11 Entonces conda yopobꞌ teinxejr e nuxi jaꞌ era ecmobꞌ tama e barco. Y ayan cora fariseobꞌ xeꞌ turobꞌ yajaꞌ xeꞌ cay ojronobꞌ taca e Jesús, pero war aqꞌuijnobꞌ. Pues war usicbꞌobꞌ cocha tuaꞌ umajresobꞌ e Jesús y tamar era war uyareobꞌ e Jesús tuaꞌ uche inteꞌ nuxi milagro tutobꞌ tuaꞌ aquetpa chequer jay atzay eꞌrna umen e Dios. \v 12 Pero e Jesús sutpa ujaqꞌui umusic y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ war ucꞌajtiobꞌ inteꞌ seña tanibꞌa e gente era? Pero cꞌani inwareobꞌ que machi ixto tuaꞌ aꞌjcꞌunobꞌ inteꞌ seña cocha war ucꞌajtiobꞌ, che e Jesús. \p \v 13 Entonces e Jesús uyacta e gente era y sutpa tꞌabꞌay tama e barco otronyajr tuaꞌ axin esto teinxejr e nuxi jaꞌ era. \s1 E levadura tuaꞌ e fariseobꞌ \r Mateo 16:5-12 \p \v 14 Pues war axiobꞌ tor e jaꞌ tama e barco, pero najpa umenerobꞌ tuaꞌ utaresobꞌ lo que tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ y jax taca ayan ingojr pan tacarobꞌ tama e barco. \v 15 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Chꞌujcunic iwira tuaꞌ machi ixmajresna tama ulevadura e fariseobꞌ y tama ulevadura e Herodes, che e Jesús. \p \v 16 Pero uyajcanuarobꞌ cay ubꞌijnuobꞌ jaxobꞌ taca y chenobꞌ: \p —¿Umen ca que machi catares e pan que war oꞌjron cocha era? che uyajcanuarobꞌ jaxobꞌ taca. \p \v 17 Pero e Jesús unata tucꞌa war oꞌjronobꞌ y tamar era uyubꞌi tuobꞌ y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ war iware que matucꞌa e pan? Merato ixcꞌotoy inata tama tunor era, y macarto ijor. Pues nox imbꞌijc taca war ixcꞌupseyan tama e Dios. \v 18 Nox ayan unaqꞌuiut pero machi war ixeron, y ayan ichiquin pero machi war ixobꞌian. Y machi acꞌajpa imener. \v 19 Conda cay impuqui ixin e cinco ut pan tama e 5,000 winicobꞌ ¿jayteꞌ chiquiꞌ cay imorojse tamar lo que quetpa? che e Jesús. \p Y jaxirobꞌ chenobꞌ: \p —Doce, chenobꞌ. \p \v 20 Y che e Jesús: \p —Y conda cay impuqui e siete ut pan tama e 4,000 winicobꞌ ¿jayteꞌ chiquiꞌ cay imorojse tamar lo que quetpa? che e Jesús. \p Y jaxirobꞌ chenobꞌ: \p —Siete, chenobꞌ. \p \v 21 Entonces ojron e Jesús otronyajr y che: \p —¿Machi ixto ca iyubꞌi tunor era? che e Jesús. \s1 Conda e Jesús utzꞌacpes inteꞌ winic xeꞌ tajpem unacꞌut tama e chinam Betsaida \p \v 22 Pues entonces e Jesús y uyajcanuarobꞌ ixiobꞌ esto tama e chinam Betsaida y yajaꞌ ayan cora winicobꞌ xeꞌ utaresobꞌ inteꞌ winic xeꞌ tajpem unacꞌut tut e Jesús xeꞌ cay ucꞌajtiobꞌ taca e Jesús tuaꞌ ucꞌatbꞌu ucꞌabꞌ tamar. \v 23 Entonces e Jesús uchuqui ucꞌabꞌ e winic xeꞌ tajpem unacꞌut y cay uqꞌueche ixin patir e chinam. Y entonces utujbꞌa orucꞌabꞌ y uturbꞌa tama unacꞌut e winic, y de allí ucꞌatbꞌu ucꞌabꞌ tama ujor e winic y cay uyubꞌi tuaꞌ y che: \p —¿Erer ca awira lo que ayan tara? che e Jesús. \p \v 24 E winic uchꞌujcu uwira y che: \p —Pues erer inwira cora winicobꞌ pero uwirnarobꞌ bꞌan taca cocha cora teꞌ, pero xeꞌ war axanobꞌ, che e winic. \p \v 25 Entonces e Jesús sutpa ucꞌatbꞌu ucꞌabꞌ tama unacꞌut e winic otronyajr, y de allí e winic cay uchꞌujcu uwira y quetpa chequer tut tunor lo que ayan tama e lugar era y quetpa tzꞌacpesbꞌir inyajrer. \v 26 Y de allí e Jesús uyare e winic tuaꞌ axin tama uyotot y che: \p —Ira iyochoy tama e chinam era otronyajr y ira aware e gente lo que numuy tacaret era, che e Jesús. \s1 Conda e Pedro uyare e Jesús y che: \s2 “Net jax e Cristoet” \r Mateo 16:13-20; Lucas 9:18-21 \p \v 27 Entonces ixin e Jesús taca tunor uyajcanuarobꞌ tuaꞌ acꞌotoyobꞌ tama cora aldea lo que ayan tuyejtzꞌer inteꞌ chinam xeꞌ ucꞌabꞌa Cesarea de Filipo. Y conda war axanobꞌ tama e bꞌir e Jesús cay uyubꞌi tuaꞌ uyajcanuarobꞌ y che: \p —¿Y tucꞌa war chenobꞌ e gente tamaren xeꞌ Uyunenen e winic? che e Jesús. \p \v 28 Y uyajcanuarobꞌ chenobꞌ: \p —Ayan tin e war ubꞌijnuobꞌ que net jax e Juan xeꞌ ajchꞌuymar, y ayan tin e war ubꞌijnuobꞌ que net jax e profeta Elías xeꞌ turuan tama e onian tiempo, y ayan tin e war ubꞌijnuobꞌ que net jax otronteꞌ profeta xeꞌ turuan tama e onian tiempo xeꞌ sutpa bꞌixcꞌa, che uyajcanuarobꞌ. \p \v 29 Entonces e Jesús uyubꞌi tuobꞌ y che: \p —Y nox, ¿tucꞌa iware tamaren? che e Jesús. \p Entonces ojron e Pedro y che: \p —Net jax e Cristoet, che e Pedro. \p \v 30 Entonces e Jesús uyare uyajcanuarobꞌ que machito tuaꞌ uyare e gente que jaxir jax e Cristo xeꞌ war che que jaxir jax Cawajcorpesiaj. \s1 Conda e Jesús cay uchecsu tut uyajcanuarobꞌ que jaxir tuaꞌ achamesna \r Mateo 16:21-28; Lucas 9:22-27 \p \v 31 Pues entonces e Jesús cay uchecsu tut uyajcanuarobꞌ que jaxir xeꞌ jax Uyunen e Winic ucꞌani tuaꞌ unumse ubꞌa meyra tama ucꞌabꞌobꞌ e nuquir winicobꞌ, y que ucꞌani tuaꞌ unumse ubꞌa meyra tama ucꞌabꞌobꞌ tin e uwinquir e inmojr sacerdotiobꞌ y tama ucꞌabꞌobꞌ tin e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés. Y cay uchecsu tutobꞌ ubꞌan que jaxir ucꞌani tuaꞌ achamesna, pero que tama e uxteꞌ día cꞌani asujta abꞌixqꞌuesna tujam e chamenobꞌ. \v 32 Y war uchecsu ubꞌa tut uyajcanuarobꞌ cocha era, conda e Pedro upejca e Jesús tuaꞌ alocꞌoy patir tacar y cay uyare que majax imbꞌutz lo que war oꞌjron e Jesús era. \v 33 Pero e Jesús wacchetaca sutpa uwira ut uyajcanuarobꞌ y cay ucꞌaye e Pedro y che: \p —Loqꞌuen tara Satanás, porque net machi anata tucꞌa war ubꞌijnu e Dios. Net intaca war abꞌijnu bꞌan cocha ubꞌijnuobꞌ e winicobꞌ tara tor e rum, che e Jesús. \p \v 34 Entonces e Jesús cay upejca uyajcanuarobꞌ y e gente xeꞌ turobꞌ tuyejtzꞌer y che: \p —Tin e cꞌani axin tanipat ucꞌani tuaꞌ unajpes ubꞌa y axin tanipat ejcꞌar ejcꞌar motor que axin ani achamesna tamaren. \v 35 Porque tin e cꞌani ucorpes ucuxtar cꞌani asatpa, pero tin e usati ucuxtar tamaren y tamar uyojroner e Dios cꞌani acorpesna. \v 36 ¿Y tucꞌa ucꞌampibꞌir tut inteꞌ winic jay axin uchꞌami tunor lo que ayan tara tor e rum jay tamar era axin usati uyalma? \v 37 ¿Y cobꞌa nic tumin tuaꞌ utoyi inteꞌ winic tuaꞌ ucorpes ani uyalma? \v 38 Y jay ayan tin e axin asubꞌajra tamaren y tamar niwojroner tut e gente tara tor e rum xeꞌ machi war acꞌupseyanobꞌ tamaren y xeꞌ mabꞌambꞌan uwirnarobꞌ, entonces nen xeꞌ Uyunenen e winic cꞌani insubꞌajra tamarobꞌ ubꞌan conda insutpa waten taca tunor utawarer Nitata y taca tunor e angelobꞌ xeꞌ erach, che e Jesús. \c 9 \p \v 1 Y e Jesús cay ojron otronyajr y che: \p —Cꞌani inwareox era que ayan tin e turox tara xeꞌ machi tuaꞌ ixchamay este que iwira watar uchinam e Dios taca ucꞌotorer e Dios, che e Jesús. \s1 Conda e Jesús sutpa intiach uwirnar \r Mateo 17:1-13; Lucas 9:28-36 \p \v 2 Entonces conda numuy seis día e Jesús upejca e Pedro taca e Santiago y e Juan y tꞌabꞌay ixiobꞌ esto tujor inteꞌ nuxi witzir. Y conda cꞌotoyobꞌ sutpa intiach uwirnar e Jesús tutobꞌ. \v 3 Y ubꞌujc sutpa sacsac este que ejpray ut, y quetpa más sacsac ut que inteꞌ bꞌujc xeꞌ bien pojchbꞌir tara tor e rum. \v 4 Entonces e uxteꞌ ajcanuarobꞌ era uwirobꞌ checta chacojt winicobꞌ. Inteꞌ jax e Elías y inteꞌ jax e Moisés, y war oꞌjronobꞌ taca e Jesús. \v 5 Entonces e Pedro uyare e Jesús y che: \p —Niwinquiraret, catzay que turon tara tacaret. Jay acꞌani erer cache uxteꞌ yar bꞌiqꞌuit otot, inteꞌ tabꞌa, inteꞌ tuaꞌ e Moisés, y inteꞌ tuaꞌ e Elías, che e Pedro. \p \v 6 Pues war abꞌactobꞌ uyajcanuarobꞌ era y tamar era e Pedro machi unata tucꞌa war oꞌjron. \v 7 Y wacchetaca ecmay tari inteꞌ tocar xeꞌ ubꞌujcse tunor e lugar tiaꞌ turobꞌ. Y macuir e tocar cay uyubꞌiobꞌ inteꞌ nuc xeꞌ ojron y che: \p —Jaxto era Niunen xeꞌ inyajta ut. Ubꞌinic lo que uyareox, che e nuc xeꞌ uyubꞌiobꞌ locꞌoy tama e tocar era. \p \v 8 Y tama e momento era conda war uwirobꞌ tuyejtzꞌerobꞌ, mamajchi uwirobꞌ, sino que ubꞌajner taca turu e Jesús tacarobꞌ. \p \v 9 Y conda war ecmayobꞌ axin tama e nuxi witzir era cay arobꞌnobꞌ umen e Jesús y che: \p —Ira iware nien inteꞌ tama lo que iwira tama imayjut era este que nen xeꞌ Uyunenen e winic inxin insujta imbꞌixqꞌuesna tujam e chamenobꞌ, che e Jesús. \p \v 10 Y tamar era cay uquetiobꞌ tunor lo que numuy era y mamajchi tut uchecsuobꞌ. Pero cay uyubꞌi ubꞌobꞌ jaxobꞌ taca tamar lo que cay ojron e Jesús que jaxir cꞌani asutpa abꞌixcꞌa tujam e chamenobꞌ. \v 11 Y tamar era uyubꞌiobꞌ tuaꞌ e Jesús y chenobꞌ: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ war acanseyanobꞌ e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés que ucꞌani tuaꞌ asutpa watar e profeta Elías bꞌajxan y de allí cꞌani watar e Cristo? che uyajcanuarobꞌ. \p \v 12 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Chequer que watar e Elías más bꞌajxan y que jaxir cꞌani ucꞌunles tunor uyalmobꞌ e gente axin. ¿Pues tucꞌa che tama uyojroner e Dios tamaren xeꞌ Uyunenen e winic? Che que ucꞌani tuaꞌ innumse nibꞌa meyra y que ucꞌani tuaꞌ axejbꞌna niut. \v 13 Pero nen cꞌani inwareox era que e Elías yopix, pero e nuquir winicobꞌ tama e chinam Jerusalem cay uchiobꞌ meyra lo que mabꞌambꞌan upater bꞌan cocha chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios, che e Jesús. \s1 Conda e Jesús utzꞌacpes inteꞌ sitz xeꞌ chucur uyalma umen inteꞌ mabꞌambꞌan mein \r Mateo 17:14-21; Lucas 9:37-43 \p \v 14 Pues conda e Jesús y uyajcanuarobꞌ cꞌapa ecmayobꞌ tama or e witzir era sutpa ixiobꞌ esto tiaꞌ quetpobꞌ e inmojr ajcanuarobꞌ, y cay uwirobꞌ que ayan meyra gente tuyejtzꞌerobꞌ. Y ayan cora ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés xeꞌ turobꞌ yajaꞌ ubꞌan y jaxirobꞌ war abꞌiritiobꞌ taca uyajcanuarobꞌ e Jesús. \v 15 Y conda irna e Jesús umen tunor e gente era bꞌacta uwirobꞌ y cay ajniobꞌ tut tuaꞌ upejcobꞌ ut. \v 16 Entonces e Jesús uyubꞌi tuobꞌ e gente era y che: \p —¿Tucꞌa tamar war ixojron era? che e Jesús. \p \v 17 Pues ayan inteꞌ winic tujam tunor e gente era xeꞌ cay ojron y che: \p —Niwinquiraret, nen intares nisitz toit porque chucur uyalma umen inteꞌ mabꞌambꞌan mein xeꞌ uche aquetpa cachar uyej. \v 18 Y tic taca tiaꞌ axin ajajpna umen e mabꞌambꞌan mein otronyajr y acay aꞌjcꞌuna inteꞌ ataque y war acucurna tut e rum axin y ojmay uyar utiꞌ y este war ucꞌuxi ut uyej. Y tamar era war aquetpa injayjay. Y nen cay inware awajcanuarobꞌ tuaꞌ ulocsiobꞌ e mabꞌambꞌan mein era pero machi obꞌnobꞌ, che e winic. \p \v 19 Y che e Jesús: \p —Winicox, ¿tucꞌa tiempo tuaꞌ acay ixcꞌupseyan tama e Dios? Pues nox turoxto tama e onian bꞌijnusiaj. ¿Cobꞌa tiempo tuaꞌ inquetpa tacarox? ¿Cobꞌato tuaꞌ innumse nibꞌa tacarox? Taresic tara e sitz, che e Jesús. \p \v 20 Entonces utaresobꞌ e sitz y conda irna ut e Jesús umen e mabꞌambꞌan mein uyajcꞌu inteꞌ ataque e sitz y tamar era cucrema tut e rum y cay gorcha ixin tut e rum y cay ojmay uyar utiꞌ. \v 21 Entonces e Jesús uyubꞌi tuaꞌ utata e sitz y che: \p —¿Y tucꞌa día cay unumse ubꞌa cocha era? che e Jesús. \p Y utata e sitz che: \p —Cay tunor era conda chuchuto. \v 22 Y ayan ani conda e mabꞌambꞌan mein uyojres e sitz tama e cꞌajc o uyojres tama e jaꞌ tuaꞌ uchamse. Pues jay ayan lo que erer ache tuaꞌ atacrion, yajtan coit era y tacrenon, che e tatabꞌir. \p \v 23 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Pues tut tin e war acꞌupseyan tamaren, tunor erer achena umener, che e Jesús. \p \v 24 Entonces aru e tatabꞌir taca inteꞌ nuxi nuc y che: \p —Incꞌupseyan tamaret, tacrenen tuaꞌ incꞌupseyan tamaret más, che e winic era taca inteꞌ nuxi nuc. \p \v 25 Y conda e Jesús uwira que war umorojse ubꞌobꞌ meyra gente tuyejtzꞌer cay utzacre e mabꞌambꞌan mein y che: \p —Ajmabꞌambꞌan meinet xeꞌ macar achiquin y xeꞌ macar awej, nen inwaret que loqꞌuen tama e sitz era. Y actan uyalma quiqui, y ira isutpa oꞌchoy tamar otronyajr, che e Jesús. \p \v 26 Y tamar era e mabꞌambꞌan mein aru taca inteꞌ nuxi nuc y uyajcꞌu e sitz otronteꞌ ataque, y de allí locꞌoy tama e sitz, y jaxir quetpa bꞌan cocha inteꞌ chamen este que ayan tin e cay ojron que chamen ixto e sitz era. \v 27 Pero e Jesús uchuqui ucꞌabꞌ e sitz y cay utꞌabꞌse, y wacchetaca achpa wawan e sitz. \p \v 28 Entonces ochoy e Jesús tama inteꞌ otot taca tunor uyajcanuarobꞌ y conda turobꞌ ubꞌajnerobꞌ macu jaxobꞌ taca cay uyubꞌiobꞌ tuaꞌ y chenobꞌ: \p —¿Y tucꞌa tuaꞌ machi cobꞌna cawajnes alocꞌoy e mabꞌambꞌan mein era? che uyajcanuarobꞌ. \p \v 29 Y jaxir che: \p —Pues inteꞌ mabꞌambꞌan mein cocha era machi uyubꞌi aloqꞌuesna umen inteꞌ jay merato uyustes uyalma taca e oración y e ayuno, che e Jesús. \s1 Conda ojron e Jesús tamar uchamer otronyajr \r Mateo 17:22-23; Lucas 9:43-45 \p \v 30 Pues entonces e Jesús locꞌoy taca uyajcanuarobꞌ tama e lugar era y ixiobꞌ esto tama e departamento Galilea. Pero e Jesús machi ucꞌani tuaꞌ anatanwa umen e gente tiaꞌ war axin. \v 31 Porque war ucanse uyajcanuarobꞌ y che: \p —Nen xeꞌ Uyunenen e winic cꞌani inqꞌuejcha axin tuaꞌ inquetpa yebꞌar ucꞌabꞌobꞌ e winicobꞌ tara tor e rum, y jaxirobꞌ axin uchamsenobꞌ, pero tama e uxteꞌ día cꞌani insujta imbꞌixqꞌuesna tujam e chamenobꞌ, che e Jesús. \p \v 32 Pero jaxirobꞌ machi unatobꞌ tucꞌa war che e ojroner xeꞌ war aꞌrobꞌnobꞌ era, pero bꞌactobꞌ tuaꞌ uyubꞌiobꞌ tuaꞌ otronyajr. \s1 Tin e ayan más ucꞌampibꞌir \r Mateo 18:1-5; Lucas 9:46-48 \p \v 33 Entonces conda cꞌotoyobꞌ tama e chinam Capernaum ochoyobꞌ e Jesús taca uyajcanuarobꞌ tama ingojr otot y e Jesús cay uyubꞌi tuobꞌ y che: \p —¿Tucꞌa tamar war ixojron conda war ixxana tama e bꞌir sajmi era? che e Jesús. \p \v 34 Pero jaxirobꞌ subꞌajrobꞌ y machi ojronobꞌ porque war oꞌjronobꞌ tor bꞌir jaxobꞌ taca que chi tuaꞌ aquetpa más nuxi winic tujamobꞌ tama uchinam e Dios. \v 35 Entonces turuan e Jesús tama inteꞌ cꞌajn y cay upejca e doce uyajcanuarobꞌ y che: \p —Pues tin e cꞌani aquetpa e más nuxi winic tama uchinam e Dios ucꞌani tuaꞌ uche ubꞌa más chuchu que e inmojr, y ucꞌani tuaꞌ aquetpa uman e inmojr, che e Jesús. \p \v 36 Entonces e Jesús upejca inteꞌ yar chuchu sitz y uwabꞌu tujamobꞌ y cay umeqꞌue y che: \p \v 37 —Tin e uchꞌami inteꞌ yar chuchu sitz cocha era tama nicꞌabꞌa war uchꞌamien nen ubꞌan. Y tin e war uchꞌamien nen, majax nen taca war uchꞌami sino que war uchꞌami ubꞌan tin e uyebꞌta tarien, che e Jesús. \s1 Tin e machi aqꞌuijna uwiron jax capiar ubꞌan \r Mateo 10:42; Lucas 9:49-50 \p \v 38 Entonces ojron e Juan y che: \p —Niwajcanseyajet, non catajwi cabꞌa taca inteꞌ winic xeꞌ war ucꞌampes acꞌabꞌa tuaꞌ utzacre alocꞌoy inteꞌ mabꞌambꞌan mein, pero cocha jaxir machi war axana tacaron cay caware que machi tuaꞌ ucꞌampes acꞌabꞌa cocha era, che e Juan. \p \v 39 Pero ojron e Jesús y che: \p —Ira iware inteꞌ winic cocha era que machi tuaꞌ ucꞌampes nicꞌabꞌa, porque tin e axin ucꞌampes nicꞌabꞌa cocha era tuaꞌ uche inteꞌ milagro ma cocha erer asutpa oꞌjron nipater. \v 40 Porque tin e machi war aqꞌuijna uwiron jax capiar ubꞌan. \v 41 Y cꞌani inwareox era que tunor tin e axin utacre inteꞌ tama nicꞌabꞌa umen taca que jax inteꞌ ajcꞌupesiaj tamaren, motor que imbꞌijc jaꞌ taca axin uyajcꞌu tuaꞌ ojchna, pero cꞌani inwareox que jaxir san tuaꞌ uchꞌami utuanibꞌir tuaꞌ e Dios tamar lo que uche era, che e Jesús. \s1 Awiric tuaꞌ machi ixcucrema tama e mabꞌambꞌanir \r Mateo 18:6-9; Lucas 17:1-2 \p \v 42 Entonces ojron e Jesús otronyajr y che: \p —Tin e axin uche acucrema tama e mabꞌambꞌanir inteꞌ chuchu cocha era xeꞌ war acꞌupseyan tamaren más ani bueno tuaꞌ acajcha inteꞌ nuxi chaꞌ tama unuc y tuaꞌ atobꞌesna axin tama e jaꞌ tiaꞌ más intam tuaꞌ achamay macuir e jaꞌ. \v 43 Bꞌajcꞌat war itzay ache e mabꞌambꞌanir tama inteꞌ acꞌabꞌ, y jay bꞌan entonces más ani bueno tuaꞌ axuri alocꞌoy inteꞌ acꞌabꞌ era. Pues más ani bueno jay iquetpa taca inteꞌ taca acꞌabꞌ tara tor e rum jay tamar era machi tuaꞌ iꞌxin bꞌixir tut e cꞌajc xeꞌ machi tuaꞌ atajpa taca chateꞌ acꞌabꞌ. \v 44 Pues tama e lugar era ma tiaꞌ tuaꞌ achamay e sian ubꞌi y ma tiaꞌ tuaꞌ atajpa e cꞌajc. \v 45 Bꞌajcꞌat war itzay ache e mabꞌambꞌanir tamar taca inteꞌ oꞌc, y jay bꞌan entonces más ani bueno tuaꞌ axuri alocꞌoy inteꞌ oꞌc. Pues más ani bueno jay iquetpa taca inteꞌ taca oꞌc tara tor e rum jay tamar era machi tuaꞌ iꞌxin bꞌixir tut e cꞌajc xeꞌ machi tuaꞌ atajpa taca chatertiꞌ oꞌc. \v 46 Pues tama e lugar era ma tiaꞌ tuaꞌ achamay e sian ubꞌi y ma tiaꞌ tuaꞌ atajpa e cꞌajc. \v 47 Bꞌajcꞌat war itzay ache e mabꞌambꞌanir tamar taca lo que awira tamar ingojr unacꞌoit, y jay bꞌan entonces más ani bueno tuaꞌ alocse achoqui ingojr unacꞌoit. Pues más ani bueno jay iquetpa taca ingojr taca unacꞌoit tara tor e rum jay tamar era machi tuaꞌ iꞌxin bꞌixir tut e cꞌajc taca chagojr unacꞌoit. \v 48 Pues tama e lugar era ma tiaꞌ tuaꞌ achamay e sian ubꞌi y ma tiaꞌ tuaꞌ atajpa e cꞌajc. \p \v 49 ’Porque bꞌan cocha machi asatpa e wer conda cayari e atzꞌam tamar, y bꞌan ubꞌan cacꞌupesiaj que machi tuaꞌ asisa conda axin canumse cabꞌa tamar lo que intran ticoit. Porque bꞌan era cocha jay cacꞌupesiaj ucꞌani ani tuaꞌ unumse inteꞌ cꞌajc tuaꞌ aquetpa chequer que war aqꞌuecꞌo cacꞌupesiaj. \v 50 Y bueno e atzꞌam, pero jay e atzꞌam apaxran ut entonces mix tucꞌa ucꞌampibꞌir inyajrer. ¿Y cocha tuaꞌ asutpa watar utzeir otronyajr? Y tamar era nox ucꞌani tuaꞌ icojco ibꞌa tuaꞌ ixquetpa imbꞌutz tut e Dios y tuaꞌ ixquetpa imbꞌutz taca e inmojr ubꞌan, bꞌan cocha e wer conda ayan e atzꞌam tamar que machi asatpa. Y tamar era nox ucꞌani tuaꞌ icojco e jiriar tijam inteꞌ intiox, che e Jesús. \c 10 \s1 Conda e Jesús canseyan tama tin e cꞌani utijres unujbꞌiar \r Mateo 19:1-12; Lucas 16:18 \p \v 1 Entonces locꞌoy e Jesús tama e chinam Capernaum era y ixin esto tama e departamento Judea y esto tama e lugar xeꞌ turu teinxejr e xucur Jordán. Y conda cꞌotoy ayan e sian gente xeꞌ sutpa umorojse ubꞌobꞌ tut e Jesús y jaxir cay canseyan tama uyojroner e Dios otronyajr bꞌan cocha cay uche. \v 2 Entonces cꞌotoyobꞌ cora fariseobꞌ xeꞌ war usicbꞌobꞌ cocha tuaꞌ umajresobꞌ e Jesús tuaꞌ uyubꞌi utuchꞌiobꞌ tut uley e Moisés, y tamar era cay uyubꞌiobꞌ tuaꞌ y chenobꞌ: \p —¿Uyajcꞌon ca lugar uley e Moisés tuaꞌ catijres canujbꞌiar? che e fariseobꞌ era. \p \v 3 Y che e Jesús: \p —¿Y tucꞌa uyareox tuaꞌ iche e Moisés? che e Jesús. \p \v 4 Entonces ojronobꞌ e fariseobꞌ y chenobꞌ: \p —Pues chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir umen e Moisés que erer atzꞌijbꞌana inteꞌ jun tuaꞌ aꞌjcꞌuna uwixcar inteꞌ tiaꞌ che que machi ixto acꞌajna y tamar era erer uyacta ubꞌobꞌ, che e fariseobꞌ era. \p \v 5 Entonces ojron e Jesús otronyajr y che: \p —Pues bꞌan tzꞌijbꞌabꞌir umen e Moisés pero umen taca que nox war iqꞌuecꞌojse iwalma y machi war icꞌani lo que ucꞌani e Dios. \v 6 Pero tama ucajyesnibꞌir or e rum era conda wartocto achena tunor era umen e Dios, che que jaxir: “Uche inteꞌ winic y inteꞌ ixic.” \v 7 Y de allí e Dios che: “Y tamar era inteꞌ winic ucꞌani tuaꞌ uyacta utuꞌ y utata tuaꞌ axin uchꞌami uwixcar, \v 8 y conda uchꞌami ubꞌobꞌ, axin aquetpobꞌ intera”, che e Dios. Y tamar era mixto jax chateꞌ yaꞌ sino que intera taca tuaꞌ aquetpobꞌ. \v 9 Y tamar era lo que e Dios unutꞌi ma erer atijresna umen inteꞌ winic, che e Jesús. \p \v 10 Entonces conda cꞌotoyobꞌ tama uyototobꞌ otronyajr uyajcanuarobꞌ e Jesús cay uyubꞌiobꞌ tuaꞌ tamar lo que cay ojron era. \v 11 Entonces ojron e Jesús y che: \p —E winic xeꞌ axin uyacta uwixcar tuaꞌ utijres unujbꞌiar y xeꞌ axin anujbꞌi taca otronteꞌ ixic war acꞌaxi tama e mabꞌambꞌanir upater xeꞌ uwixcar ani. \v 12 Y jay inteꞌ ixic axin uyacta uviejo tuaꞌ asutpa anujbꞌi taca otronteꞌ winic, jaxir war acꞌaxi tama e mabꞌambꞌanir ubꞌan, che e Jesús. \s1 Conda e Jesús uchojbꞌes ut e maxtac \r Mateo 19:13-15; Lucas 18:15-17 \p \v 13 Entonces cay taresna cora maxtac tut e Jesús tuaꞌ upacbꞌu ucꞌabꞌ tamarobꞌ tuaꞌ uchojbꞌes utobꞌ. Pero uyajcanuarobꞌ cay ucꞌayobꞌ tin e war utares e maxtacobꞌ era. \v 14 Pero conda e Jesús cay uwira tucꞌa war uchiobꞌ uyajcanuarobꞌ cay qꞌuijna cora y tamar era uyare uyajcanuarobꞌ y che: \p —Actanic yopac taniut tunor e maxtac y ira iquete iwabꞌu, porque tunor tin e axin acꞌupseyanobꞌ tamaren bꞌan cocha war uchiobꞌ e maxtacobꞌ era axin oꞌchoyobꞌ tama uchinam e Dios. \v 15 Y cꞌani inwareox que tin e machi cꞌani uchꞌamiobꞌ uchinam e Dios bꞌan cocha war uchiobꞌ e maxtacobꞌ era, machi ixto tuaꞌ oꞌchoyobꞌ tamar, che e Jesús. \p \v 16 Entonces e Jesús cay umeqꞌue e bꞌiqꞌuit maxtac era y upacbꞌu ucꞌabꞌ tama ujorobꞌ y uchojbꞌes utobꞌ inteꞌ intiobꞌ. \s1 Conda inteꞌ chꞌom sitz xeꞌ meyra ayan utumin \s2 cay ojron taca e Jesús \r Mateo 19:16-30; Lucas 18:18-30 \p \v 17 Pues warto axana e Jesús tama uxambꞌar era conda tari inteꞌ winic ajner xeꞌ uyacta ubꞌa cotuan tut y che: \p —Niwajcanseyajet xeꞌ erachet, ¿tucꞌa ucꞌani tuaꞌ inche nen tuaꞌ inchꞌami e cuxtar xeꞌ machi tuaꞌ acꞌapa? che e winic era. \p \v 18 Y che e Jesús: \p —Net war awaren que erachen. Pero jax taca e Dios xeꞌ erach. Y tamar era war awaren que Diosen nen ubꞌan. \v 19 Pero net war anata lo que chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uley e Moisés tiaꞌ che: “Ira ichamsan, ira iꞌxin taca inteꞌ ajnajtir ixic o taca inteꞌ ajnajtir winic, ira ixujchꞌian, ira imajresian, ira aware bꞌan conda majax bꞌan, y cꞌupsen atata y atuꞌ”, che e Jesús. \p \v 20 Y e winic che: \p —Niwajcanseyajet, tunor era inchix desde que chuchuento, che e winic. \p \v 21 Entonces e Jesús uyajta ut e winic era y cay uwira ut y che: \p —Ayanto lo que aquetpa tuaꞌ ache: Quiqui chono tunor lo que ayan tabꞌa y ajcꞌun tin e tzajtaca ut. Y tamar era cꞌani aquetpa meyra atuanibꞌir tichan tut e qꞌuin, y de allí lar incoꞌ tacaren, che e Jesús. \p \v 22 Pero conda e winic uyubꞌi tunor era satpa tunor uwirnar y locꞌoy tzajtaca ut porque meyra ayan lo que ayan tacar. \p \v 23 Entonces e Jesús sutpa uwira tuyejtzꞌer y uyare uyajcanuarobꞌ y che: \p —Intran tuaꞌ oꞌchoy tama uchinam e Dios tin e ayan meyra utumin, che e Jesús. \p \v 24 Pero uyajcanuarobꞌ bꞌactobꞌ conda uyubꞌiobꞌ e ojroner era, y tamar era e Jesús sutpa ojron otronyajr y che: \p —Nimaxtacox, intran tuaꞌ oꞌchoy tama uchinam e Dios tin e war ucojco tamar taca lo que ayan tuaꞌ. \v 25 Pues más erer anumuy inteꞌ nuxi arac xeꞌ ucꞌabꞌa camello tama uchꞌenar inteꞌ aguja que erer oꞌchoy tama uchinam e Dios tin e war ucojco meyra tama e tumin xeꞌ meyra ayan tuaꞌ, che e Jesús. \p \v 26 Conda uyajcanuarobꞌ uyubꞌiobꞌ tunor era bꞌactobꞌ y cay ojronobꞌ jaxobꞌ taca y chenobꞌ: \p —Y jay inteꞌ winic cocha era xeꞌ ayan meyra utumin machi uyubꞌi acorpesna, ¿chi erer acorpesna? che uyajcanuarobꞌ jaxobꞌ taca. \p \v 27 Pero e Jesús sutpa uwira utobꞌ y che: \p —Pues mamajchi tuaꞌ acorpesna tamar taca utumin, pero tunor era intran tut e winicobꞌ. Pero tut Cadiosir matucꞌa intran tuaꞌ uche, che e Jesús. \p \v 28 Entonces ojron e Pedro y che: \p —Cawinquiraret, non era cꞌapa cawacta tunor lo que ayan ticabꞌa tuaꞌ caxin tacaret, che e Pedro. \p \v 29 Y che e Jesús: \p —Cꞌani inwareox era que tunor tin e axin uyacta lo que ayan tuaꞌ bꞌan cocha inteꞌ uyotot o usacunobꞌ o uwijtzꞌinobꞌ o uwijtanobꞌ o utuꞌ o utata o uwixcar o umaxtac o ucꞌopot tuaꞌ taca uche lo que ucꞌani e Dios o tuaꞌ uqꞌueche axin uyojroner e Dios tama e corpesiaj, \v 30 inteꞌ cocha era cꞌani uchꞌami cien veces más que lo que uyacta tama ucuxtar tara tor e rum cocha utuanibꞌir. Y tamar era axin uchꞌami más uyototobꞌ y más usacunobꞌ y más uwijtzꞌinobꞌ y más uwijtanobꞌ y más utuobꞌ y más umaxtacobꞌ y más e cꞌopot motor que ayan ubꞌan lo que aquetpa tuaꞌ unumse ubꞌa tara tor e rum, pero conda axin tut e qꞌuin aquetpa tuaꞌ uchꞌami e cuxtar xeꞌ machi tuaꞌ acꞌapa. \v 31 Y conda cacꞌotoy tut e qꞌuin tin e nuxi winic tara tor e rum cꞌani aquetpa inteꞌ xeꞌ majax nuxi winic yajaꞌ, y tin e majax nuxi winic tara tor e rum cꞌani aquetpa nuxi winic yajaꞌ, che e Jesús. \s1 Conda e Jesús uchecsu otronyajr que jaxir cꞌani achamesna \r Mateo 20:17-19; Lucas 18:31-34 \p \v 32 Pues war atꞌabꞌay axiobꞌ tama e bꞌir tuaꞌ acꞌotoyobꞌ tama e chinam Jerusalem, y uyajcanuarobꞌ war axin tupat e Jesús. Pero jaxirobꞌ war ubꞌijnuobꞌ y war abꞌactobꞌ tama tunor lo que war anumuy era. Entonces e Jesús sutpa upejca e doce uyajcanuarobꞌ tuaꞌ alocꞌoyobꞌ najtir cora tut e inmojr porque jaxir cꞌani oꞌjron tacarobꞌ ubꞌajnerobꞌ. Y tamar era cay uyare lo que tuaꞌ anumuy tacar. \v 33 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Pues erer iwira que war catꞌabꞌay caxin esto tama e chinam Jerusalem, y conda cacꞌotoy nen xeꞌ Uyunenen e winic cꞌani anjcꞌuna tama ucꞌabꞌobꞌ tin e uwinquir e inmojr sacerdotiobꞌ y tama ucꞌabꞌobꞌ tin e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés. Jaxirobꞌ tuaꞌ uyareobꞌ tuaꞌ inchamesna, y de allí cꞌani uyajqꞌuenobꞌ tama ucꞌabꞌobꞌ e gente romano \v 34 xeꞌ tuaꞌ utzenienobꞌ y xeꞌ tuaꞌ utujbꞌienobꞌ y xeꞌ tuaꞌ uwatzꞌienobꞌ y de allí cꞌani uchamsenobꞌ. Pero tama e uxteꞌ día cꞌani insujta imbꞌixqꞌuesna tujam e chamenobꞌ, che e Jesús. \s1 Lo que cay ucꞌajtiobꞌ e Santiago y e Juan \s2 taca e Jesús \r Mateo 20:20-28 \p \v 35 Entonces cꞌotoy e Santiago y e Juan xeꞌ jax uyunenobꞌ e Zebedeo tut e Jesús. Y cay upejcobꞌ e Jesús y chenobꞌ: \p —Cawajcanseyajet, ¿erer ca ani ache lo que cꞌani cacꞌajti tacaret era? che e Santiago y e Juan era. \p \v 36 Y che e Jesús: \p —¿Y tucꞌa icꞌani tuaꞌ inche tacarox? che e Jesús. \p \v 37 Y jaxirobꞌ chenobꞌ: \p —Ajcꞌunon tiaꞌ tuaꞌ caturuan tama awejtzꞌer conda iꞌxin icꞌotori tama uchinam e Dios xeꞌ meyra ayan utawarer, y que non erer caturuan inteꞌ tama anojcꞌabꞌ y inteꞌ tama atzꞌejcꞌabꞌ, che e Santiago y e Juan. \p \v 38 Entonces che e Jesús: \p —Pues nox era machi war inata tucꞌa war icꞌajti. ¿Erer ca ani ichꞌami e nuxi cꞌuxner lo que ucꞌani tuaꞌ inxin innumse nibꞌa tama niwalma bꞌan cocha jay iyuchꞌi ani lo que ayan tama nitaza xeꞌ aquetpa tuaꞌ unchꞌi nen, o bꞌan cocha jay ichꞌami ani inteꞌ chꞌuymar xeꞌ meyra ayan e cꞌuxner tamar xeꞌ aquetpa tuaꞌ inchꞌami nen? che e Jesús. \p \v 39 Y jaxirobꞌ chenobꞌ: \p —Erer ani, che e Santiago y e Juan. \p Y che e Jesús: \p —Erer ixto yaꞌ. Nox ucꞌani tuaꞌ iyuchꞌi lo que ayan tama nitaza era y ucꞌani tuaꞌ ichꞌami e chꞌuymar lo que aquetpa tuaꞌ inchꞌami nen. \v 40 Pero lo que war icꞌajti nox era tuaꞌ ixturuan taniwejtzꞌer tama nichinam majax nen tuaꞌ inwareox. Porque tin e tuaꞌ aturuanobꞌ taniwejtzꞌer tama nichinam cꞌani aꞌjcꞌunobꞌ tin e sicbꞌabꞌirobꞌix umen Nitata, che e Jesús. \p \v 41 Pero conda e inmojr diez uyajcanuarobꞌ e Jesús cay uyubꞌiobꞌ e ojroner era qꞌuijnobꞌ upater e Santiago y e Juan. \v 42 Pero e Jesús upejca tunor uyajcanuarobꞌ era y che: \p —Pues nox inata que tunor e nuquir winicobꞌ tujam e gente xeꞌ machi ubꞌacriobꞌ e Dios war uwirsiobꞌ ucꞌotorer tujor e gente tamar lo que uchiobꞌ. Y tin e war uchꞌami ucꞌotorer tuaꞌ inteꞌ uwinquir war utattzꞌi ubꞌa tamar. \v 43 Pero majax bꞌan tuaꞌ aquetpa tijam nox, sino que tin e cꞌani aquetpa nuquir winic tijam ucꞌani tuaꞌ aquetpa ajtacarsiaj tuaꞌ e inmojr. \v 44 Y tin e cꞌani aquetpa más nuxi winic tijam ucꞌani tuaꞌ uche ubꞌa bꞌan cocha inteꞌ chuchu winic y ucꞌani tuaꞌ uche ubꞌa bꞌan cocha umanir tunor e inmojr. \v 45 Porque nen xeꞌ Uyunenen e winic tarien majax tuaꞌ intacarna umen e inmojr, sino que tarien tuaꞌ intacriox y tuaꞌ inwajcꞌu nibꞌa tuaꞌ inchamesna tuaꞌ incorpes meyra gente, che e Jesús. \s1 Conda e Jesús ubꞌani unacꞌut inteꞌ winic \s2 xeꞌ ucꞌabꞌa Bartimeo \r Mateo 20:29-34; Lucas 18:35-43 \p \v 46 Entonces ixin e Jesús taca uyajcanuarobꞌ y cꞌotoyobꞌ esto tama e chinam Jericó. Pero conda war alocꞌoyobꞌ otronyajr tama e chinam era ayan e sian gente xeꞌ war axanobꞌ tacarobꞌ. Y tuyejtzꞌer e bꞌir tiaꞌ war axanobꞌ ayan inteꞌ winic xeꞌ tajpem unacꞌut xeꞌ ucꞌabꞌa Bartimeo xeꞌ jax uyunen e Timeo. Y jaxir turu tut e bꞌir war ucꞌajti e tumin. \v 47 Y conda uyubꞌi que war anumuy e Jesús xeꞌ tuaꞌ e chinam Nazaret, cay aru taca inteꞌ nuxi nuc y che: \p —¡Jesús, Uyunenet e David, yajtan niut! che e winic era taca inteꞌ nuxi nuc. \p \v 48 Pero tin e turobꞌ tuyejtzꞌer e winic era cay ucꞌayobꞌ y uyareobꞌ tuaꞌ aquetpa tzꞌustaca. Pero jaxir más nojta cay aru otronyajr y che: \p —¡Uyunenet e David, yajtan niut! che e winic. \p \v 49 Entonces quetpa wawan e Jesús y uyare uyajcanuarobꞌ y che: \p —Pejcanic e winic yax, che e Jesús. \p Entonces ixin upejcobꞌ e winic xeꞌ tajpem unacꞌut y chenobꞌ: \p —Tzayjres abꞌa y achpen porque war upejquet, che uyajcanuarobꞌ era. \p \v 50 Entonces jaxir jobꞌor ubꞌa tama cora bꞌujc y uchoqui tunor e bꞌujc era tor e rum, y tobꞌoy achpa y ixin tut e Jesús. \v 51 Entonces e Jesús uyubꞌi tuaꞌ e winic y che: \p —¿Y tucꞌa acꞌani tuaꞌ inche tacaret? che e Jesús. \p Y e winic xeꞌ tajpem unacꞌut che: \p —Niwajcanseyajet, incꞌani tuaꞌ awerojse unacniut, che e winic. \p \v 52 Y che e Jesús: \p —Erer iꞌxin era porque tzꞌacpesnet ixto umen que war icꞌupseyan tamaren, che e Jesús. \p Y wacchetaca cay eron e winic y cay xana tupat e Jesús. \c 11 \s1 Conda e Jesús ochoy tama e chinam Jerusalem \r Mateo 21:1-11; Lucas 19:28-40; Juan 12:12-19 \p \v 1 Pues warto axin e Jesús tama uxambꞌar tuaꞌ acꞌotoy tama e chinam Jerusalem conda cꞌotoy tama e chinam Betfagé y tama e chinam Betania xeꞌ turu tuyejtzꞌer or e witzir xeꞌ ucꞌabꞌa Olivo. Entonces cay uyare chateꞌ uyajcanuarobꞌ y che: \p \v 2 —Quiquic tama e aldea teinxejr bꞌana y yajaꞌ tuaꞌ itajwi incojt chij xeꞌ cachar war y xeꞌ mato chi xeꞌ cay turuan tamar. Y bꞌanic qꞌuechic taric tara. \v 3 Y jay ayan chi upejcox y uyareox y che: “¿Tucꞌa tuaꞌ war ibꞌani e chij era?” Arenic que Cawinquirar cꞌani ucꞌampes, y que wacchetaca cꞌani itares otronyajr, che e Jesús. \p \v 4 Entonces ixiobꞌ uyajcanuarobꞌ era esto tama e aldea yajaꞌ y utajwiobꞌ e chij cachar war tut inteꞌ macteꞌ xeꞌ turu tutiꞌ e bꞌir, y entonces ubꞌaniobꞌ e chij tuaꞌ uqꞌuechiobꞌ axin tut e Jesús. \p \v 5 Y ayan cora winicobꞌ xeꞌ warobꞌ yajaꞌ xeꞌ cay uyubꞌiobꞌ tuobꞌ uyajcanuarobꞌ y chenobꞌ: \p —¿Y tucꞌa war iche era que war ibꞌani e chij yax? chenobꞌ. \p \v 6 Entonces cay uyareobꞌ bꞌan cocha arobꞌnobꞌ umen e Jesús tuaꞌ uchiobꞌ, y e winicobꞌ era chenobꞌ que erer ucꞌampesobꞌ. \v 7 Entonces uqꞌuechiobꞌ ixin e chij esto tut e Jesús y cay ubꞌujcsiobꞌ upat e chij taca ubꞌujcobꞌ, y de allí e Jesús tꞌabꞌay turuan tamar. \v 8 Y ayan meyra gente xeꞌ cay uxichꞌiobꞌ ubꞌujcobꞌ tut e bꞌir y ayan tin e cay uxuriobꞌ ucꞌabꞌ e teꞌ tuaꞌ uturbꞌobꞌ tor e bꞌir. Y bꞌan uchiobꞌ e gente porque war ucꞌaniobꞌ e Jesús. \p \v 9 Y meyra gente war axiobꞌ más bꞌajxan que e Jesús y ayan tin e war axiobꞌ tupat ubꞌan. Y tunor e gente era war aꞌruobꞌ taca inteꞌ nuxi nuc y chenobꞌ: \p —¡Catattzꞌi ucꞌabꞌa Cadiosir! ¡Chojbꞌesbꞌir jaxir xeꞌ axin watar tama ucꞌabꞌa Cawinquirar! \v 10 ¡Que e Dios axin uchojbꞌes ut e nuxi chinam lo que axin watar xeꞌ tuaꞌ aquetpa tuaꞌ catata viejobꞌir David! ¡Catattzꞌic ucꞌabꞌa Cadiosir! che e sian gente era. \p \v 11 Entonces bꞌan cocha era ochoy e Jesús tama e chinam Jerusalem, y de allí ixin ochoy tama e templo y cay uwira tunor lo que ayan yajaꞌ. Pero cocha cꞌanix acbꞌare era jaxir locꞌoy ixin esto tama e chinam Betania taca e doce uyajcanuarobꞌ. \s1 Conda e Jesús uyare tuaꞌ ataqui inteꞌ teꞌ higuera \r Mateo 21:18-19 \p \v 12 Pues tama inteꞌ día conda locꞌoyobꞌ tama e chinam Betania tuaꞌ axiobꞌ tama e chinam Jerusalem otronyajr cay aytzꞌa e Jesús. \v 13 Entonces e Jesús cay uwira innajt taca que ayan inteꞌ teꞌ war xeꞌ ucꞌabꞌa higuera y que ayan e sian uyopor tamar. Entonces ixin tut e teꞌ era tuaꞌ uwira jay ayan uyutir, pero matucꞌa ayan tamar, sino que uyopor taca ayan porque majax jax e tiempo era tuaꞌ achecta uyutir tamar. \v 14 Entonces e Jesús uyare e teꞌ higuera era y che: \p —Mix majchi tuaꞌ asutpa umaqꞌui e higo lo que alocꞌoy tamaret otronyajr, che e Jesús. \p Y uyajcanuarobꞌ war uyubꞌiobꞌ tunor era. \s1 Conda e Jesús uyajnes ixin e ajchonmarobꞌ \s2 tama e templo \r Mateo 21:12-17; Lucas 19:45-48; Juan 2:13-22 \p \v 15 Pues entonces ixin e Jesús taca uyajcanuarobꞌ esto tama e chinam Jerusalem. Y conda cꞌotoy ochoyobꞌ macuir e templo y e Jesús cay uyajnes locꞌoy tunor tin e war achonmobꞌ y tin e war amanuobꞌ tama e templo era. Y ucucru e mesa tuaꞌ tin e war uwechꞌiobꞌ ut e tumin tuaꞌ e gente. Y cꞌapa ucucru ucꞌajnobꞌ tin e war uchoniobꞌ e sacsac mut. \v 16 Y machi war uyacta tuaꞌ uqꞌuechiobꞌ axin lo que ayan tuobꞌ era macuir e templo. \v 17 Entonces cay canseyan taca e gente y che: \p —Pues chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios que: “Niotot”, che e Dios, “jax inteꞌ lugar tiaꞌ tuaꞌ ucꞌajtiobꞌ e gente taca e Dios, y e templo era tuaꞌ aquetpa tuaꞌ tunor e gente”, pero nox war icꞌampes e templo era bꞌan cocha inteꞌ uchꞌenir e ajxujchꞌobꞌ, che e Jesús. \p \v 18 Y tin e uwinquir e inmojr sacerdotiobꞌ y tin e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés war uyubꞌiobꞌ tunor era, y tamar era cay usicbꞌobꞌ cocha tuaꞌ uchamsiobꞌ e Jesús. Pero war abꞌactobꞌ ubꞌan porque tunor e gente war atzay uwirobꞌ e Jesús y war ubꞌijnuobꞌ meyra tamar ucanseyaj. \v 19 Pero conda acbꞌare locꞌoy e Jesús taca uyajcanuarobꞌ y ixiobꞌ patir e chinam era. \s1 Conda taqui uterar e higuera \r Mateo 21:20-22 \p \v 20 Entonces tama otronteꞌ día conda war axanobꞌ tama e bꞌir sutpa uwirobꞌ e teꞌ higuera. Pero taqui inyajrer tunor e teꞌ era esto tama uwirir. \v 21 Y cꞌar umen e Pedro lo que numuy tama inteꞌ día y tamar era cay uyare e Jesús y che: \p —Niwajcanseyajet, iran e teꞌ higuera era lo que cay abꞌaxe acbꞌi que taquix ixto yaꞌ, che e Pedro. \p \v 22 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Cꞌupsenic tama e Dios. \v 23 Y cꞌani inwareox era que tin e axin uyare or e witzir era y che: “Loqꞌuen tara y tobꞌen quiqui tama e jaꞌ”, y jay machi ixbꞌacta tama iwalma que machi tuaꞌ anumuy, sino que war ixcꞌupseyan que cꞌani anumuy lo que war iware era, entonces bꞌan tuaꞌ anumuy. \v 24 Y tamar era war inwareox era que tunor lo que ixixin icꞌajti taca e Dios, cꞌupseyanenic tama e Dios que san tuaꞌ ichꞌami tunor era, y bꞌan tuaꞌ anumuy. \v 25 Y conda war icꞌajti taca e Dios, jay oꞌchoy tama ijor que war ixqꞌuijna upater otronteꞌ cꞌumpenic tacar tama tunor era, y tamar era Cadiosir tuaꞌ axin acꞌumpa tacarox tama tunor imabꞌambꞌanir ubꞌan. \v 26 Pero jay machi ixcꞌumpa taca tin e war uchiobꞌ e mabꞌambꞌanir ipater, entonces nien Catata Dios xeꞌ turu tichan machi tuaꞌ acꞌumpa tama imabꞌambꞌanir ubꞌan, che e Jesús. \s1 ¿Chi tuaꞌ e cꞌotorer xeꞌ qꞌuecher umen e Jesús? \r Mateo 21:23-27; Lucas 20:1-8 \p \v 27 Entonces sutpa ixin e Jesús esto tama e chinam Jerusalem. Y conda war axana tama e templo cay irna umen uwinquir e inmojr sacerdotiobꞌ y cora ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés y cora nuquir winicobꞌ. Entonces jaxirobꞌ ixiobꞌ tuyejtzꞌer e Jesús \v 28 y cay uyubꞌiobꞌ tuaꞌ y chenobꞌ: \p —¿Y chi tuaꞌ e cꞌotorer lo que war acꞌampes tuaꞌ awajnes e ajchonmarobꞌ y tuaꞌ achꞌami utattzꞌarsiaj e maxtac era? ¿Y chi uyajqꞌuet acꞌotorer tuaꞌ ache tunor era? che e nuquir winicobꞌ era. \p \v 29 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Y bꞌanen ubꞌan, ayan lo que cꞌani umbꞌi tibꞌa. Y jay iwaren, entonces cꞌani inwareox ubꞌan chi umen ajcꞌunen nicꞌotorer era. \v 30 ¿Chi umen tzacarna ixin e Juan tuaꞌ achꞌuyma? ¿Umen ca e Dios? o ¿umen ca e winicobꞌ? Areniquen chi umen, che e Jesús. \p \v 31 Entonces cay ojronobꞌ e nuquir winicobꞌ era jaxobꞌ taca y chenobꞌ: \p —¿Y tucꞌa tuaꞌ caware era? Jay caware que e Juan ebꞌetbꞌir tari umen e Dios, entonces jaxir tuaꞌ uyareon y che: “¿Entonces tucꞌa tuaꞌ machi cꞌupseyanox tamar?” \v 32 ¿O cꞌani ca caware que e Juan ebꞌetbꞌir tari umen e winicobꞌ? che e nuquir winicobꞌ era jaxobꞌ taca. \p Pues jaxirobꞌ war ubꞌacre e gente porque war ucꞌupsiobꞌ que e Juan ebꞌetbꞌir tari umen e Dios y que jaxir jax inteꞌ profeta tuaꞌ e Dios. \v 33 Y tamar era ojronobꞌ e nuquir winicobꞌ taca e Jesús y chenobꞌ: \p —Machi canata chi umen ebꞌtana tari e Juan, che e nuquir winicobꞌ. \p Entonces ojron e Jesús y che: \p —Y nien nen machi tuaꞌ inwareox chi umen ajcꞌunen nicꞌotorer era, che e Jesús. \c 12 \s1 Inteꞌ ojroner tama cora ajpatnarobꞌ xeꞌ ajmabꞌambꞌanirobꞌ \r Mateo 21:33-46; Lucas 20:9-19 \p \v 1 Entonces cay ojron e Jesús taca e nuquir winicobꞌ era taca inteꞌ ojroner xeꞌ mucur cora y che: \p —Ayan inteꞌ ajyum rum xeꞌ ixin upaqꞌui cora chꞌan xeꞌ ucꞌabꞌa uva xeꞌ lar uwirnar cocha e chꞌuyur chꞌan tama inteꞌ nuxi chor. Y cay uyustes e macteꞌ ixin. Y de allí cay uyustes lo que ucꞌampes tuaꞌ ulocse uyarar e uva era. Y de allí ujachi ingojr otot macuir uchor xeꞌ nojta uyoquir tiaꞌ chequer uwira tunor uchor tiaꞌ tuaꞌ atꞌabꞌay inteꞌ ajcojc chor. \p ’Pues de allí utajwi cora ajpatnarobꞌ xeꞌ utoyobꞌ e rum tuaꞌ acay apatnobꞌ tamar. Y de allí e ajyum locꞌoy ixin innajt tama inteꞌ uxambꞌar. \v 2 Entonces conda cꞌotoy e día tuaꞌ e cosecha e ajyum uyebꞌta ixin inteꞌ uman tuaꞌ axin uchꞌami lo que quetpa tuaꞌ uchꞌami tama e cosecha era. \v 3 Pero conda cꞌotoy, jajpna umen e ajpatnarobꞌ xeꞌ war apatnobꞌ tama e rum y uwatzꞌiobꞌ e man y uyebꞌtobꞌ ixin bꞌan taca. \v 4 Entonces e ajyum sutpa uyebꞌta ixin otronteꞌ uman. Pero inteꞌ uman era jujra taca e tun umen e ajpatnarobꞌ y uwatzꞌiobꞌ tama ujor y uqꞌuijnesobꞌ ixin. \v 5 Entonces e ajyum sutpa uyebꞌta ixin otronteꞌ uman. Pero e man era cꞌapa chamesna umen e ajpatnarobꞌ. Y ebꞌtana ixin meyra uman incojt incojt, y ayan tin e intaca uyobꞌiobꞌ meyra y ayan tin e uchamsiobꞌ inyajrer. \p \v 6 ’Pero quetpato jax taca uyunen e ajyum tuaꞌ uyebꞌta axin otronyajr era, y jaxir meyra acꞌajna umen utata. Y tamar era uyebꞌta ixin uyunen porque war ubꞌijnu que: “Conda e ajpatnarobꞌ uwirobꞌ que jax era nisitz xeꞌ war acꞌotoy, cꞌani abꞌacta uwirobꞌ”, xeꞌ war ubꞌijnu e ajyum chor. \v 7 Pero conda irna e sitz umen e ajpatnarobꞌ, cay ojronobꞌ jaxobꞌ taca y chenobꞌ: “¿O jax ca era xeꞌ axin aquetpa ajyum tuaꞌ tunor era conda axin achamay utata? Cachamsenic ubꞌan tuaꞌ caquetpa ajyum non tama tunor e cꞌopot era”, che e ajpatnarobꞌ jaxobꞌ taca. \v 8 Entonces e ajpatnarobꞌ ujajpiobꞌ uquerejbꞌobꞌ e sitz y uchamsiobꞌ uyactobꞌ patir e macteꞌ. Tara acꞌapa e ojroner, che e Jesús. \p \v 9 Entonces e Jesús uyubꞌi tuaꞌ e nuquir winicobꞌ y che: \p —Y conda acꞌotoy e ajyum cꞌopot ¿tucꞌa tuaꞌ uche taca e ajpatnarobꞌ era? che e Jesús. \p Entonces ojronobꞌ e nuquir winicobꞌ y chenobꞌ: \p —Watar jaxir y uchamse inteꞌ inteꞌ e ajpatnarobꞌ era, y de allí axin utajwi otro inmojr ajpatnarobꞌ, pero xeꞌ axin utoyi utuanibꞌir e rum, che e nuquir winicobꞌ era. \p \v 10 Entonces ojron e Jesús y che: \p —¿Ma ca tiaꞌ cay iche leer tiaꞌ chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios que: \q1 “E tun xeꞌ chocbꞌirix ani umen e ajcheyaj otot \q1 cꞌotoy quetpa más nojta ucꞌampibꞌir coner. \q1 \v 11 Tunor era chembꞌir umen Cawinquirar, \q1 y galan ticoit lo que cꞌapa uche era?” \m Bꞌan chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios, che e Jesús. \p \v 12 Entonces e nuquir winicobꞌ cay ubꞌijnuobꞌ tuaꞌ uqꞌuechiobꞌ axin e Jesús tama e cárcel porque war unatobꞌ que jaxir war ucꞌampes e ojroner era upaterobꞌ. Pero cocha war ubꞌacriobꞌ lo que erer uchiobꞌ tunor e sian gente, uyactobꞌ e Jesús bꞌan taca y ixiobꞌ. \s1 Conda cora winicobꞌ cꞌani ani umajresobꞌ e Jesús \r Mateo 22:15-22; Lucas 20:20-26 \p \v 13 Pues entonces ebꞌtana ixin cora fariseobꞌ taca cora winicobꞌ tuaꞌ e partido político tuaꞌ e Herodes tuaꞌ umajresobꞌ e Jesús tuaꞌ usicbꞌobꞌ tacar uyojroner tucꞌa tamar tuaꞌ utuchꞌiobꞌ. \v 14 Entonces cꞌotoyobꞌ tuyejtzꞌer e Jesús y chenobꞌ: \p —Cawajcanseyajet, war canata que net acanse tunor lo que erach y que machi abꞌacre lo que arobꞌna umen e gente, y que net machi war abꞌijnu cobꞌa ucꞌampibꞌir inteꞌ winic tamar taca uwirnar jay galan ubꞌujc o jay tzajtaca ut uwirnar, y que war acanse e gente cocha tuaꞌ axanobꞌ ixto tama ubꞌir e Dios. Pero cꞌani canata tacaret jay bueno tuaꞌ catoyi lo que arobꞌnon umen e rey César, o jay machi, chenobꞌ e winicobꞌ era. \p \v 15 Pero e Jesús cꞌotoy unata tamar umajresiajobꞌ era y tamar era ucꞌajti tuobꞌ y che: \p —Ajqꞌuecranerox, ¿tucꞌa tuaꞌ war iturbꞌa ibꞌa tuaꞌ imajresen? Taresic inteꞌ ut tumin y irsenen era, che e Jesús. \p \v 16 Entonces ixin utaresobꞌ inteꞌ ut tumin y uyajcꞌuobꞌ e Jesús. Entonces ojron jaxir y che: \p —¿Chi uyeroj xeꞌ tzꞌijbꞌabꞌir tama e tumin era? ¿Y tucꞌa ucꞌabꞌa xeꞌ tzꞌijbꞌabꞌir tara? che e Jesús. \p Entonces jaxirobꞌ chenobꞌ: \p —Tuaꞌ e rey César, chenobꞌ. \p \v 17 Y che e Jesús: \p —Ajcꞌunic e César lo que jaxir ucꞌajti, y ajcꞌunic e Dios lo que jaxir ucꞌajti, che e Jesús. \p Y jaxirobꞌ machi unatobꞌ tucꞌa tuaꞌ uchiobꞌ tamar uyojroner era. \s1 ¿Erach ca que cꞌani asutpa abꞌixcꞌa e gente? \r Mateo 22:23-33; Lucas 20:27-40 \p \v 18 Entonces yopobꞌ cora winicobꞌ tut e Jesús xeꞌ tuaꞌ inteꞌ grupo religioso xeꞌ ucꞌabꞌa saduceo. Y e saduceobꞌ era acanseyanobꞌ que mamajchi tuaꞌ asutpa abꞌixcꞌa tujam e chamenobꞌ. Y tamar era cꞌani ani umajresobꞌ e Jesús y chenobꞌ: \p \v 19 —Cawajcanseyajet, chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uley e Moisés que jay ayan inteꞌ sitz xeꞌ axin anujbꞌi taca inteꞌ ijchꞌoc pero conda mato tucꞌa umaxtac achamay e winic, entonces uwijtzꞌin e winic era ucꞌani tuaꞌ asutpa anujbꞌi taca uwixcar usacun ani tuaꞌ achꞌijtesian tacar. Y e sitz xeꞌ axin acuxpa bꞌajxan ucꞌani tuaꞌ aquetpa ucꞌabꞌa tuaꞌ inteꞌ xeꞌ chamay. \v 20 Pues tama inyajr ayan inteꞌ familía xeꞌ ayan siete sacumbꞌirobꞌ xeꞌ intarer tejromtac. Y xeꞌ bꞌajxan ixin nujbꞌi taca inteꞌ ijchꞌoc, pero chamay y matucꞌa umaxtac uyacta. \v 21 Entonces uwixcar e winic ani sutpa nujbꞌi taca uwijtzꞌin uviejo ani. Pero uwijtzꞌin e winic era chamay ubꞌan, y matucꞌa umaxtac uyacta. Y bꞌan unumse ubꞌa e uxteꞌ ijtzꞌimbꞌir era ubꞌan. \v 22 Y bꞌan unumse ubꞌobꞌ tunor e siete tejromtac era, inteꞌ inteꞌ ixin uchꞌamiobꞌ e ixic y mamajchi xeꞌ checta umaxtac tacar, y bꞌan taca chamayobꞌ tunorobꞌ. Y de allí chamay e ixic ubꞌan. Tara acꞌapa e ojroner. \v 23 Entonces arenon era: ¿Tucꞌa tuaꞌ anumuy conda asutpa abꞌixqꞌuesna tunor e gente tara tor e rum? Y ¿chi tacar tuaꞌ aquetpa ixcajrbꞌir e ixic cocha cꞌapa nujbꞌi taca inteꞌ inteꞌ e siete tejromtac era? che e saduceobꞌ era. \p \v 24 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Pues nox era majresbꞌir turox y machi war inata lo que ayan tama uyojroner e Dios y machi war inata tucꞌa ucꞌotorer e Dios. \v 25 Pues conda acꞌotoy e día conda asujta abꞌixqꞌuesna tunor tin e chamenobꞌ, machi ixto tuaꞌ anujbꞌiobꞌ más y nien machi ixto tuaꞌ uyajcꞌuobꞌ uwijchꞌoctacobꞌ tuaꞌ anujbꞌiobꞌ más. Porque bꞌan tuaꞌ aquetpobꞌ tama e tiempo yajaꞌ bꞌan cocha uyangelobꞌ e Dios xeꞌ machi anujbꞌiobꞌ. \v 26 Pero tama e bꞌijnusiaj jay ucꞌani tuaꞌ asujta abꞌixqꞌuesna e gente tujam e chamenobꞌ o jay machi, nen ayan lo que cꞌani umbꞌi tibꞌa: ¿Ma ca tiaꞌ cay iche leer tama uley e Moisés tiaꞌ che que e Dios cay ojron macuir inteꞌ chactꞌix xeꞌ war atzꞌajbꞌa pero xeꞌ machi acꞌapa? Pues tama e lugar era cay ojron e Dios taca e Moisés y che: “Nen Udiosiren e Abraham y Udiosiren e Isaac y Udiosiren e Jacob”, che e Dios. \v 27 Pues Cadiosir jax inteꞌ Dios tuaꞌ tin e bꞌixir turobꞌ y majax Udiosirobꞌ tin e chamenobꞌ. Y tamar era erer canata que bꞌixirto e winicobꞌ era motor que non machito cawira utobꞌ. Y tamar era chequer que nox majresbꞌir turox tamar lo que war ibꞌijnu era, che e Jesús. \s1 E ojroner xeꞌ actabꞌir umen e Dios xeꞌ más ayan ucꞌampibꞌir \r Mateo 22:34-40 \p \v 28 Pues turu ubꞌan inteꞌ ajcanseyaj tama uley e Moisés tujam e gente era xeꞌ war uyubꞌi tunor e ojroner era, y cocha jaxir war uwira que e Jesús war uyare bien tunor lo que ubꞌna tuaꞌ umen e saduceobꞌ, ixin ubꞌan tuaꞌ uyubꞌi tuaꞌ y che: \p —¿Tucꞌa ojroner xeꞌ actabꞌir umen e Dios ayan más nojta ucꞌampibꞌir? che e ajcanseyaj tama uley e Moisés era. \p \v 29 Y e Jesús che: \p —E ojroner xeꞌ actabꞌir umen e Dios xeꞌ más ayan ucꞌampibꞌir jax era: “Ubꞌinic tunorox xeꞌ tuox e Israel, jax taca Cawinquirar Dios xeꞌ awinquiri tamaron. \v 30 Yajtanic ut Iwinquirar Dios taca tunor iwalma, y taca tunor icuxtar, y taca tunor ijor, y taca tunor iqꞌuecꞌojsiaj”, bꞌan che e ojroner era xeꞌ actabꞌir umen e Dios. \v 31 Y de allí ayan otronteꞌ ojroner xeꞌ lar tacar xeꞌ che: “Yajtan ut apiarobꞌ bꞌan cocha ayajta oit abꞌa net.” Bꞌan che e ojroner era xeꞌ actabꞌir umen e Dios. Pues matucꞌa más ojroner xeꞌ actabꞌir umen e Dios xeꞌ más nojta ucꞌampibꞌir que e chateꞌ ojroner era, che e Jesús. \p \v 32 Entonces sutpa ojron e ajcanseyaj tama uley e Moisés otronyajr y che: \p —Ajcanseyajet, galan awojroner era. Porque tunor lo que war aware erach conda aware que inteꞌ taca Cadiosir ayan, y que otronteꞌ cocha jaxir matucꞌa. \v 33 Y que inteꞌ winic ucꞌani tuaꞌ uyajta ut e Dios taca tunor uyalma, y taca tunor ujor, y taca tunor uqꞌuecꞌojsiaj, y que ucꞌani tuaꞌ uyajta ut upiar bꞌan cocha uyajta ut ubꞌa jaxir. Pues más ayan ucꞌampibꞌir tuaꞌ cacꞌupse e chateꞌ ojroner era xeꞌ actabꞌir umen e Dios que tuaꞌ caxin cacꞌupse e ojroner xeꞌ che que ucꞌani tuaꞌ cachamse e sian aracꞌobꞌ o que ucꞌani tuaꞌ caputa e sian aracꞌobꞌ tujor e altar tama e templo. Bꞌan che e ajcanseyaj tama uley e Moisés era. \p \v 34 Pues conda e Jesús uwira que imbꞌutz uyojroner e winic era y que ayan unatanyaj, uyare y che: \p —Mix jax innajt turet tut uchinam e Dios, che e Jesús. \p Y conda uyubꞌiobꞌ uyojroner e Jesús era mamajchi más cꞌani uyubꞌi tuaꞌ tama e día era. \s1 ¿Chi tuaꞌ sitzbꞌir e Cristo? \r Mateo 22:41-46; Lucas 20:41-44 \p \v 35 Pues conda turuto e Jesús tama e templo war acanseyan, cay uyubꞌi tuaꞌ e gente xeꞌ turobꞌ era y che: \p —¿Tucꞌa era que e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés war acanseyanobꞌ que e Cristo jax usitz e David xeꞌ turuan tama e onian tiempo? \v 36 Porque jax e David era ubꞌan xeꞌ cay utzꞌijbꞌa lo que bꞌijresna umen Unawalir e Dios y che: \q1 “E Dios uyare Niwinquirar”, che e David, \q1 “turen taniwejtzꞌer tama ninojcꞌabꞌ tuaꞌ icꞌotori tacaren \q1 este que inturbꞌa tunor tin e aqꞌuijna uwiretobꞌ yebꞌar utajn oꞌc”, \m xeꞌ chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir umen e David. \p \v 37 Entonces cocha e David uyare e Cristo que jax Uwinquirar, ¿cocha tuaꞌ caware que e Cristo jax taca usitz e David era ubꞌan? che e Jesús. \p Y ayan meyra gente xeꞌ war uyubꞌiobꞌ uyojroner e Jesús era, y war atzay uyubꞌiobꞌ. \s1 Conda e Jesús cay ucꞌaye tin e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés \r Mateo 23:1-36; Lucas 11:37-54; 20:45-47 \p \v 38 Entonces e Jesús cay ucanse e gente era y che: \p —Iwiric tama tin e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés, pues jaxirobꞌ atzay axanobꞌ tama e calle taca ubꞌujcobꞌ xeꞌ más largo, y atzayobꞌ conda apejcnobꞌ tama e calle, y atzayobꞌ conda atajttzꞌobꞌ umen tunor e gente axin. \v 39 Y jaxirobꞌ usajcobꞌ e turtar tiaꞌ aturuanobꞌ tin e más nuxi winicobꞌ tama e sinagoga, y aturuanobꞌ tut e mesa tiaꞌ tuaꞌ awiobꞌ bꞌajxan tama inteꞌ nojqꞌuin. \v 40 Pues jaxirobꞌ war ulocsiobꞌ uyototobꞌ e ixictac xeꞌ chamen uviejobꞌ, y de allí ucꞌajtiobꞌ meyra tiempo taca e Dios tuaꞌ taca eꞌrnobꞌ umen e gente axin. Y tamar era jaxirobꞌ tuaꞌ axin ajajtzꞌobꞌ más nojta umen e Dios tama e día tuaꞌ e juicio tamar lo que cꞌapa uchiobꞌ, che e Jesús. \s1 Uyofrenda inteꞌ ixic xeꞌ tzajtaca ut \s2 y xeꞌ chamen uviejo \r Lucas 21:1-4 \p \v 41 Pues tama inyajr turu e Jesús macuir e templo tuyejtzꞌer inteꞌ caja tiaꞌ oꞌsena e ofrenda, y war uwira ayopa cora winicobꞌ tuaꞌ uyose e tumin tama e caja, y war uwira que meyra winicobꞌ xeꞌ ayan utumin war uyariobꞌ meyra tumin ubꞌan. \v 42 Pero tama e momento era yopa inteꞌ yar ixic xeꞌ chamen uviejo xeꞌ war uqꞌueche axin chateꞌ ut centavo xeꞌ ixin uyari tama e caja ubꞌan. \v 43 Y tamar era e Jesús upejca uyajcanuarobꞌ tuaꞌ umorojse ubꞌobꞌ tuyejtzꞌer y uyare y che: \p —Cꞌani inwareox era que e ixic era xeꞌ chamen uviejo xeꞌ tzajtaca ut ixin uyajcꞌu inteꞌ ofrenda más nojta tut e Dios que lo que ajcꞌuna umen tunor e inmojr era. \v 44 Porque e inmojr era war uyajcꞌuobꞌ imbꞌijc taca tama tunor lo que qꞌuechbꞌir umenerobꞌ, pero e ixic era xeꞌ tzajtaca ut ixin uyari tunor lo que ayan ani tuaꞌ y xeꞌ jax taca ani tuaꞌ aweꞌ tamar, che e Jesús. \c 13 \s1 Conda cꞌani atijresna e templo \r Mateo 24:1-2; Lucas 21:5-6 \p \v 1 Pues conda war alocꞌoy e Jesús tama e templo cꞌotoy inteꞌ uyajcanuar tut y che: \p —Niwajcanseyajet, chꞌujcun awira cobꞌa nuxi otot era y que galan e sian tun xeꞌ uchiobꞌ e otot era tamar, che uyajcanuar era. \p \v 2 Entonces ojron e Jesús y che: \p —¿O war ca awira tunor e nuxi ototobꞌ era? Cꞌani inwaret era que cꞌani acucurna tunor e nuxi ototobꞌ era y que ma ingojr tun tuaꞌ aquetpa tujor upiar. Tunor era cꞌani atijresna axin, che e Jesús. \s1 Lo que axin anumuy antes que acꞌapa \s2 tunor lo que ayan \r Mateo 24:3-14; Lucas 21:7-19 \p \v 3 Entonces ixin e Jesús tama or e witzir xeꞌ ucꞌabꞌa Olivo xeꞌ majax innajt tut e templo. Y yajaꞌ war aturuan conda yopobꞌ cora uyajcanuarobꞌ tuaꞌ oꞌjronobꞌ tacar. Yopobꞌ era e Pedro y e Santiago y e Juan y e Andrés, pero cꞌani oꞌjronobꞌ tacar ubꞌajnerobꞌ. Entonces chenobꞌ: \p \v 4 —¿Tucꞌa día tuaꞌ acucurna tunor e templo era? ¿Y tucꞌa nic tuaꞌ achecta tuaꞌ canata que cꞌanix acꞌotoy e día conda tuaꞌ anumuy tunor era? che uyajcanuarobꞌ era. \p \v 5 Y che e Jesús: \p —Iwiranic que mamajchi axin umajresox. \v 6 Porque meyra ajmajresiajobꞌ watobꞌ xeꞌ cꞌani uyareox tama nicꞌabꞌa que: “Nen e Cristoen.” Pero majax, y cꞌani axin umajresobꞌ meyra gente taca uyojroner era. \p \v 7 ’Y conda iyubꞌi que watarix e tzꞌojyir tama inteꞌ lugar o tama otronteꞌ lugar, ira ixbꞌacta, porque bꞌan tuaꞌ anumuy bꞌajxan que merato acꞌotoy e día conda cꞌani acꞌapa tunor era. \v 8 Y ayan e nación xeꞌ cꞌani aqꞌuijna upater otronteꞌ nación este que axin uyajcꞌu ubꞌobꞌ, y ayan e nación xeꞌ cꞌani uche e tzꞌojyir upater otronteꞌ nación. Y watar e sian yujcbꞌar tama meyra lugar, y watar e sian winar, y cꞌani apucꞌujqꞌuiobꞌ e gente axin. Pero tunor era jax tocto ucajyesnibꞌir tunor e cꞌuxner xeꞌ tuaꞌ watar. \p \v 9 ’Pero nox iwiric ibꞌa, porque ayan tin e cꞌani uqꞌuechiox ixixin tut e ajcꞌamparobꞌ, y nox tuaꞌ ixqꞌuejcha ixixin tama inteꞌ sinagoga tuaꞌ ixjajtzꞌa. Y watar e hora conda nox tuaꞌ ixarobꞌna tuaꞌ ixcꞌotoy ixwawan tut inteꞌ gobernador o tut inteꞌ rey umen taca que war ixcꞌupseyan tamaren, y tamar era erer iwareobꞌ tunor niwojroner. \v 10 Pero antes que acꞌapa tunor era, ucꞌani tuaꞌ achecsuna tunor e ojroner tama e corpesiaj tama tunor or e rum. \v 11 Pero conda ixqꞌuejcha ixixin tut e nuquir ajcꞌamparobꞌ cocha era ira ibꞌijnu tucꞌa tuaꞌ iware tuaꞌ icorpes ibꞌa. Y ira iwacta aꞌjni ijor tama tunor era. Y tamar era arenic intaca lo que aꞌjcꞌunox umen e Dios tama e hora yajaꞌ, porque mix jax nox xeꞌ tuaꞌ ibꞌijnu ixojron tama e hora yajaꞌ sino que jax Unawalir e Dios xeꞌ tuaꞌ uchiox ixojron lo que ucꞌani tuaꞌ iware tama e hora yajaꞌ. \v 12 Y watar e día conda e gente tara tor e rum cꞌani aqꞌuijna uwira ubꞌobꞌ motor jay familiarobꞌ jaxirobꞌ. Y tamar era inteꞌ winic cꞌani uqꞌueche axin usacun y uwijtzꞌin tuaꞌ achamesnobꞌ umen taca que war acꞌupseyanobꞌ tamaren. Y tin e tatabꞌir cꞌani uqꞌueche axin umaxtac tuaꞌ achamesnobꞌ umen taca que war acꞌupseyanobꞌ tamaren, y tin e maxtacobꞌ cꞌani uqꞌueche axin utuꞌ y utata tuaꞌ achamesnobꞌ umen taca que war acꞌupseyanobꞌ tamaren. \v 13 Y tunor e gente tara tor e rum cꞌani uxejbꞌiobꞌ iut umen taca que war ixcꞌupseyan tamaren. Pero tin e axin uqꞌuecꞌojse uyalma tamaren y xeꞌ machi uyacten este que acꞌapa tunor era cꞌani acorpesnobꞌ, che e Jesús. \s1 Conda axin abꞌontzꞌa uyaltar e Dios \r Mateo 24:15-28; Lucas 21:20-24 \p \v 14 Pues entonces tin e axin uche leer lo que war intzꞌijbꞌa tibꞌa era, ubꞌinic, che nen xeꞌ Marcosen. Y che e Jesús: \p —E profeta Daniel xeꞌ turuan tama e onian tiempo uyacta tzꞌijbꞌabꞌir que watar e día conda tuaꞌ achecta inteꞌ winic xeꞌ tuaꞌ uturbꞌa inteꞌ nuxi mabꞌambꞌanir tujor e altar tama e templo tama e chinam Jerusalem xeꞌ tuaꞌ axin ubꞌoni e altar era. Entonces conda iwira anumuy tunor era, tunor tin e turobꞌ tama e departamento Judea ucꞌani tuaꞌ alocꞌoy aꞌjniobꞌ wacchetaca tuaꞌ axiobꞌ tujor e witzir tuaꞌ machi achamesnobꞌ. \v 15 Y tin e turu tichan tujor uyotot, ucꞌani tuaꞌ ecmay wacchetaca tuaꞌ alocꞌoy aꞌjni, y machix tuaꞌ oꞌchoy macuir uyotot tuaꞌ ulocse lo que ayan tuaꞌ uqꞌueche axin, sino que ucꞌani tuaꞌ alocꞌoy ajner. \v 16 Y tin e war axana tama e cꞌopot machix tuaꞌ asutpa axin tama uyotot tuaꞌ uchꞌami ubꞌujc, sino que ucꞌani tuaꞌ alocꞌoy ajni wacchetaca. \v 17 Y tzajtaca utobꞌ e ixictac xeꞌ cuchur uyarobꞌ tama e tiempo era, y bꞌan tin e qꞌuecherix uchꞌurcabꞌobꞌ ubꞌan porque intran tutobꞌ tuaꞌ alocꞌoy aꞌjniobꞌ tama e tiempo era. \v 18 Pues cꞌajtinic taca e Dios tuaꞌ machi anumuy tunor era tama e tiempo conda war asisi porque intran tuaꞌ alocꞌoy aꞌjni inteꞌ tama e sisar. \v 19 Porque tama e hora xeꞌ watar era cꞌani achecta watar inteꞌ nuxi cꞌuxner xeꞌ más inyaj que mato inyajr eꞌrna desde que chena or e rum era umen e Dios, y nien machi tuaꞌ eꞌrna otronteꞌ cꞌuxner cocha era ubꞌan. \v 20 Pero Catata Dios tuaꞌ axin uxuri e tiempo tuaꞌ e nuxi cꞌuxner era tuaꞌ machi eixna meyra tiempo, y bꞌan tuaꞌ uche porque jay machi uche cocha era mamajchi tuaꞌ acorpesna. Pero cocha Catata Dios war uyajta ut tin e sicbꞌabꞌirix umener, jaxir cꞌani uxuri e tiempo era. \p \v 21 ’Entonces jay achecta watar e gente tiut xeꞌ uyareox y che: “Laric iranic que tara turu e Cristo”, ira icꞌupsiobꞌ, o jay axin uyareox y che: “Laric iranic que yajaꞌ turu e Cristo”, ira icꞌupsiobꞌ ubꞌan. \v 22 Porque achecta watar cora winicobꞌ xeꞌ tuaꞌ oꞌjron y che: “Nen e Cristoen”, pero majax sino que ajtaca war umajres e gente axin. Y ayan tin e cꞌani achecta watar xeꞌ tuaꞌ oꞌjron y che: “Pero nen jaxen inteꞌ profeta tuaꞌ e Dios”, pero majax. Y jaxirobꞌ tuaꞌ axin uchiobꞌ meyra seña y tuaꞌ uchiobꞌ meyra milagro tut e gente, y tamar era cꞌani umajresobꞌ meyra gente este que axin umajres ani ubꞌan tin e sicbꞌabꞌirobꞌix umen e Dios. \v 23 Pero iwiric nox tuaꞌ machi ixmajresna tama tunor era conda axin watar, porque nen cꞌapa inwareoxix bꞌajxan lo que tuaꞌ anumuy, che e Jesús. \s1 Conda cꞌani asutpa watar e Cristo \r Mateo 24:29-31; Lucas 21:25-28 \p \v 24 Entonces ojron e Jesús otronyajr y che: \p —Conda war acꞌapa tunor e día tuaꞌ e cꞌuxner era cꞌani ecsibꞌa e qꞌuin, y e luna cꞌani amactzꞌa uwirnar. \v 25 Y meyra lucero tuaꞌ oꞌjri watar tut e qꞌuin, y tunor e nuxi cꞌotorer lo que ayan tut e qꞌuin axin anijquesna ubꞌan. \v 26 Y de allí cꞌani iwira inchecta waten nen xeꞌ Uyunenen e winic macuir e tocar lo que ayan tut e qꞌuin conda insutpa waten taca meyra nicꞌotorer y taca nitawarer. \v 27 Y de allí nen xeꞌ Uyunenen e winic cꞌani inwebꞌta axiobꞌ niwangelobꞌ tuaꞌ axin umorojsiobꞌ tunor tin e sicbꞌabꞌirix umen e Dios tama tunor or e rum: Tama e lugar inxejr ut e qꞌuin, y tama e lugar teinxejr bꞌana, y tama e lugar tiaꞌ atobꞌoy watar e qꞌuin, y tama e lugar tiaꞌ anamtzꞌa e qꞌuin ubꞌan. Pues cꞌani axin umorojsiobꞌ tin e sicbꞌabꞌir umen e Dios tic taca tiaꞌ turobꞌ tama tunor or e rum, che e Jesús. \s1 Conda achꞌocnuqꞌui e teꞌ \r Mateo 24:32-35; Lucas 21:29-33 \p \v 28 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Ayan inteꞌ ojroner tama inteꞌ teꞌ xeꞌ ucꞌabꞌa higuera. Inteꞌ higuera, conda achꞌocnuqꞌui unuc e teꞌ y achecta watar uyopor otronyajr, war inata que watarix e verano. \v 29 Y bꞌan tama tunor e seña era ubꞌan, conda iwira acay anumuy tunor era, natanic que watarix ucꞌapesnibꞌir or e rum ubꞌan, bꞌan cocha inteꞌ winic xeꞌ warix tut e puerta xeꞌ turix tuaꞌ oꞌchoy macu. \v 30 Pero cꞌani inwareox era que tin e turobꞌ tara tor e rum conda acay anumuy tunor era machi tuaꞌ achamayobꞌ este que acꞌapa uwirobꞌ tunor era. \v 31 Pues tunor ut e qꞌuin y tunor or e rum cꞌani acꞌapa, pero niwojroner machi tuaꞌ acꞌapa, sino que ucꞌani tuaꞌ acꞌapa achena tunor bꞌan taca cocha war inwareox era, che e Jesús. \s1 “Mamajchi unata tucꞌa hora tuaꞌ insutpa waten”, che e Jesús \r Mateo 24:36-44 \p \v 32 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Mamajchi war unata tucꞌa día y nien tucꞌa hora conda cꞌani inchecta waten otronyajr. Machi war unatobꞌ e angelobꞌ xeꞌ turobꞌ tut e qꞌuin y nien nen xeꞌ Uyunenen e Dios machi war innata tucꞌa hora tuaꞌ inchecta waten, sino que ajtaca Catata Dios xeꞌ war unata. \v 33 Y tamar era turuanenic bꞌixir, y chꞌujcunic iwira tuaꞌ inata lo que war anumuy. Y cꞌajtinic taca e Dios porque machi war inata tucꞌa hora tuaꞌ achecta watar tunor era. \v 34 Porque e hora conda tuaꞌ insutpa waten otronyajr bꞌan cocha inteꞌ winic xeꞌ locꞌoy tama uyotot tuaꞌ axin tama inteꞌ uxambꞌar. Pero conda merato alocꞌoy, uyacta cora umanobꞌ tuaꞌ ucojcobꞌ uyotot. Y uyare inteꞌ inteꞌ uman tucꞌa patnar tuaꞌ uchiobꞌ. Y tin e ajcojc puerta aquetpa tuaꞌ uchꞌujcu uwira chi chi war ayopa. Tara acꞌapa niwojroner. \v 35 Turuanenic bꞌixir nox porque machi war inata tucꞌa hora tuaꞌ asutpa watar e ajyum otot era. Bꞌajcꞌat achecta watar e ajyum conda war acbꞌare, o bꞌajcꞌat achecta watar tuyuxin e acbꞌar, o bꞌajcꞌat achecta watar conda aꞌru e acꞌach, o bꞌajcꞌat achecta watar conda war asacojpa. \v 36 Porque jay e ajyum otot era achecta watar wacchetaca, bꞌajcꞌat utajwiox que war ixwayan. \v 37 Pues tunor lo que war inwareox era, war inware tunor e inmojr gente ubꞌan, que turbꞌanic ibꞌa tuaꞌ ibꞌijnu tamar lo que war anumuy tuaꞌ uyubꞌiox iwira tucꞌa tunor era, che e Jesús. \c 14 \s1 Conda ubꞌijnuobꞌ tuaꞌ uqꞌuechiobꞌ axin e Jesús tama e cárcel \r Mateo 26:1-5; Lucas 22:1-2; Juan 11:45-53 \p \v 1 Pues tama e día era ucꞌanto dos día tuaꞌ acꞌotoy e nojqꞌuin xeꞌ ucꞌabꞌa pascua conda e gente tuaꞌ e Israel ucꞌuxiobꞌ e pan xeꞌ machi atꞌabꞌay ut. Y tin e uwinquirobꞌ e inmojr sacerdotiobꞌ y tin e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés cay usicbꞌobꞌ cocha erer umajresobꞌ e Jesús tuaꞌ uyubꞌi uqꞌuechiobꞌ axin tama e cárcel tuaꞌ uyubꞌi uchamsiobꞌ. \v 2 Pero ojronobꞌ jaxobꞌ taca y chenobꞌ: \p —Machi tuaꞌ caqꞌueche axin e Jesús este que acꞌapa e nojqꞌuin era tuaꞌ machi asutpobꞌ ticajor tunor e gente, che e nuquir winicobꞌ era jaxobꞌ taca. \s1 Conda inteꞌ ixic utuqui e perfume tujor e Jesús \r Mateo 26:6-13; Juan 12:1-8 \p \v 3 Entonces ixin e Jesús tama e chinam Betania y ixin esto tama uyotot inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Simón xeꞌ ayan ani e sian chec tut xeꞌ ucꞌabꞌa lepra. Y conda turu e Jesús tor e mesa war aweꞌ checta tari inteꞌ ixic tut xeꞌ qꞌuecher umener inteꞌ bote perfume xeꞌ ucꞌabꞌa nardo xeꞌ bꞌan cocha e brillantina pero puro perfume era y tamar era meyra atujri. Y entonces e ixic ucꞌocchi e bote y utuqui e perfume tama ujor e Jesús. \v 4 Y ayan cora winicobꞌ xeꞌ tacꞌarobꞌ tama unac e otot era xeꞌ intaca war uwirobꞌ tunor lo que war uche e ixic. Pero qꞌuijnobꞌ conda uwirobꞌ tunor era y cay ojronobꞌ jaxobꞌ taca y chenobꞌ: \p —¿Y tucꞌa tuaꞌ war uchoqui e perfume era? \v 5 Erer ani achompa tama meyra tumin tuaꞌ uyubꞌion ani catacre tin e tzajtaca utobꞌ, chenobꞌ e winicobꞌ era. \p Y tamar era cay ucꞌayobꞌ e ixic. \v 6 Pero che e Jesús: \p —Actanic e ixic bꞌan taca. ¿Tucꞌa tuaꞌ war icꞌaye? Pues lo que war uche tacaren era bueno tunor. \v 7 Pues ayan tin e tzajtaca ut tijam iraj iraj, y erer itacriobꞌ tuqꞌuic tuqꞌuic momento conda icꞌani. Pero nen machi tuaꞌ inquetpa inyajrer tacarox cocha turen era. \v 8 Pero e ixic cay uche lo que uyubꞌi conda utuqui e perfume taniut tuaꞌ uyustes niut tuaꞌ inquetpa turix conda inxin inmujca. \v 9 Y cꞌani inwareox era que tic taca tiaꞌ achecsuna uyojroner e Dios tama e corpesiaj tama tunor or e rum cꞌani achecsuna ubꞌan lo que cay uche e ixic era tacaren tuaꞌ machi anajpesna lo que cay uche era, che e Jesús. \s1 Conda e Judas utuchꞌi e Jesús tut e nuquir winicobꞌ \r Mateo 26:14-16; Lucas 22:3-6 \p \v 10 Pues ayan inteꞌ tujam e doce uyajcanuarobꞌ e Jesús xeꞌ ucꞌabꞌa Judas Iscariote. Y jaxir ixin oꞌjron taca uwinquirobꞌ e inmojr sacerdotiobꞌ tuaꞌ uwira jayteꞌ erer atojya tuaꞌ uyajcꞌu e Jesús tama ucꞌabꞌobꞌ e nuquir winicobꞌ era. \v 11 Y tzayobꞌ e nuquir winicobꞌ era conda uyubꞌiobꞌ lo que war ubꞌijnu uche e Judas, y tamar era cay chiobꞌ que cꞌani uyajcꞌuobꞌ e tumin. Y tamar era e Judas cay usajca cocha tuaꞌ uche tuaꞌ uyajcꞌu e Jesús tama ucꞌabꞌobꞌ e nuquir winicobꞌ era. \s1 Conda cay weꞌ e Jesús tama e nojqꞌuin pascua \r Mateo 26:17-29; Lucas 22:7-23; Juan 13:21-30; 1 Corintios 11:23-26 \p \v 12 Pues entonces conda cꞌotoy e bꞌajxan día tuaꞌ e nojqꞌuin conda acꞌujxa e pan xeꞌ machi atꞌabꞌay ut xeꞌ jax e día conda achamesna yar inteꞌ cordero tuaꞌ e nojqꞌuin era, cꞌotoyobꞌ uyajcanuarobꞌ e Jesús tuyejtzꞌer tuaꞌ uyubꞌiobꞌ tuaꞌ y chenobꞌ: \p —¿Tiaꞌ acꞌani tuaꞌ caxin costes e comida tuaꞌ cache e wiar tuaꞌ e pascua conda acꞌotoy e hora? che uyajcanuarobꞌ. \p \v 13 Entonces e Jesús uyebꞌta ixin chateꞌ uyajcanuarobꞌ y che: \p —Quiquic tama e chinam Jerusalem y conda war ixochoy cꞌani iwira inteꞌ winic xeꞌ war ucuchi axin inteꞌ bꞌujr jaꞌ. Quiquic tupat jaxir. \v 14 Y conda jaxir oꞌchoy tama e otot, pejcanic e ajyum otot era y arenic: “Cawajcanseyaj cꞌani unata tucꞌa cuarto tabꞌa xeꞌ erer ucꞌampes tuaꞌ uche e wiar tama e nojqꞌuin pascua taca tunor uyajcanuarobꞌ.” \v 15 Y tamar era e ajyum cꞌani uwirsiox inteꞌ cuarto xeꞌ nojta cora xeꞌ más tichan tujor inteꞌ otot xeꞌ turix tuaꞌ acꞌampa. Entonces ustesic e cuarto era tuaꞌ canojqꞌuini tamar, che e Jesús. \p \v 16 Entonces ixiobꞌ uyajcanuarobꞌ era esto tama e chinam tiaꞌ arobꞌnobꞌ y cay numuy tunor bꞌan taca cocha arobꞌnobꞌ umen e Jesús, y tamar era ixiobꞌ tama e otot y cay uyustesobꞌ e comida tuaꞌ aquetpa turix tunor tuaꞌ awiobꞌ tama e nojqꞌuin pascua. \p \v 17 Entonces conda acbꞌare cꞌotoy e Jesús taca tunor e doce uyajcanuarobꞌ. \v 18 Y conda ya turobꞌ tor e mesa war awiobꞌ cay ojron e Jesús y che: \p —Cꞌani inwareox era que ayan inteꞌ tijam xeꞌ war aweꞌ tacaron tara tor e mesa xeꞌ axin utuchꞌien tut e nuquir winicobꞌ tuaꞌ uqꞌuechienobꞌ inxin, che e Jesús. \p \v 19 Entonces quetpa uwirnarobꞌ que mixto jax incꞌajyer yaꞌ y cay uyubꞌiobꞌ tuaꞌ e Jesús inteꞌ inteꞌ y chenobꞌ: \p —¿O nen ca nic? che uyajcanuarobꞌ inteꞌ inteꞌ. \p Y ayan otronteꞌ xeꞌ ojron y che: \p —¿O nen ca? che inteꞌ. \p \v 20 Y che e Jesús: \p —Tin e tuaꞌ axin uche tunor era jax inteꞌ tijam nox xeꞌ doceox era xeꞌ war aweꞌ intera chꞌeu tacaren. \v 21 Pues nen xeꞌ Uyunenen e winic ucꞌani tuaꞌ inxin inchamesna bꞌan cocha chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios, pero tzajtaca ut tin e tuaꞌ acꞌampesna tuaꞌ utuchꞌien. Más ani bueno jay machi ani cuxpa e winic era, che e Jesús. \p \v 22 Entonces conda warto awiobꞌ tunorobꞌ tor e mesa e Jesús uchꞌami ingojr pan tama ucꞌabꞌ, y utattzꞌi ut e Dios y cay uxere e pan y cay uyajcꞌu uyajcanuarobꞌ y che: \p —Junic e pan era y cꞌuxic. Pues e pan era bꞌan cocha uwerir nicuerpo xeꞌ ajcꞌubꞌir bꞌan cocha ajcꞌuna inteꞌ arac tuaꞌ achamesna tujor e altar tamarox, che e Jesús. \p \v 23 Y nacpat era e Jesús uchꞌami inteꞌ chꞌeu tama ucꞌabꞌ y uyajcꞌu gracias e Dios y cay uyajcꞌu uyajcanuarobꞌ tuaꞌ uyuchꞌiobꞌ inteꞌ inteꞌ tamar. \v 24 Y che e Jesús: \p —Lo que ayan tama e chꞌeu era aquetpa bꞌan cocha nichꞌichꞌer xeꞌ axin awechcꞌa tamarox y xeꞌ tuaꞌ utacre meyra gente. Y nichꞌichꞌer era jax tuaꞌ uchectes tiut que ayan inteꞌ nipacto xeꞌ imbꞌutz tacarox. \v 25 Pero cꞌani inwareox era que nen machi tuaꞌ insutpa unchꞌi lo que ayan tama e chꞌeu era este que acꞌotoy e día conda cꞌani unchꞌi e vino xeꞌ imbꞌutz conda watar Catata Dios tuaꞌ acꞌotori tara tor e rum, che e Jesús. \s1 Conda e Pedro arobꞌna que jaxir tuaꞌ axin umuqui e Jesús \r Mateo 26:30-35; Lucas 22:31-34; Juan 13:36-38 \p \v 26 Entonces conda cꞌapa ucꞌaywijresobꞌ inteꞌ himno locꞌoyobꞌ tama e otot era y ixiobꞌ esto tama or e witzir Olivo. \v 27 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Conda acbꞌare coner tunorox tuaꞌ ixixin iwacten, porque bꞌan chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios que: “Conda achamesna e ajcojc oveja tunor e ovejobꞌ cꞌani uxere ubꞌobꞌ axin.” Bꞌan chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios. \v 28 Pero nacpat era conda insujta imbꞌixqꞌuesna tujam e chamenobꞌ cꞌani inxin tama e departamento Galilea bꞌajxan que ixixin nox, che e Jesús. \p \v 29 Entonces ojron e Pedro y che: \p —Motor que axin uyactet tunor e inmojr era, pero nen ma tiaꞌ tuaꞌ inxin inwactet, che e Pedro. \p \v 30 Y che e Jesús: \p —Cꞌani inwaret que tama e acbꞌar era conda ne mato aꞌru e acꞌach chajr, net iꞌxin amuqui nicꞌabꞌa uxyajr que machi anata chien nen, che e Jesús. \p \v 31 Pero e Pedro machi ucꞌani lo que war aꞌrobꞌna umen e Jesús y che: \p —Motor que nen ucꞌani tuaꞌ inxin inchamay tacaret, pero nen ma tiaꞌ tuaꞌ inxin inmuqui acꞌabꞌa, che e Pedro. \p Y bꞌan arobꞌna umen tunor e inmojr ajcanuarobꞌ era ubꞌan. \s1 Conda e Jesús ixin ucꞌajti taca e Dios tama e huerto Getsemaní \r Mateo 26:36-46; Lucas 22:39-46 \p \v 32 Entonces cꞌotoy e Jesús taca tunor uyajcanuarobꞌ tama inteꞌ huerto xeꞌ ucꞌabꞌa Getsemaní. Entonces e Jesús uyare uyajcanuarobꞌ y che: \p —Turenic tara. Nen cꞌani inxin más bꞌat tuaꞌ incꞌajti taca e Dios, che e Jesús. \p \v 33 Entonces e Jesús uqꞌueche ixin e Pedro y e Santiago y e Juan y cay oyqꞌui tama uyalma y cay unumse ubꞌa meyra. \v 34 Y che e Jesús: \p —Ayan inteꞌ nuxi cꞌuxner tama niwalma que war uchien imbꞌijnu que chamenenix umener. Quetpenic tara, pero ira ixwayan, che e Jesús. \p \v 35 Entonces e Jesús ixin innajt cora y uyacta ubꞌa apacwan tut e rum y cay ucꞌajti taca e Dios. Y cay uyare e Dios que quisinic ani que machi tuaꞌ unumse ubꞌa tama e nuxi cꞌuxner lo que cꞌanix watar tama e hora era. \v 36 Y cay ucꞌajti taca e Dios y che: \p —Nitatet, tunor uyubꞌiet ache net, pero era quisinic acorpesen tamar e chꞌeu xeꞌ inchꞌaj ut lo que ucꞌani tuaꞌ unchꞌi era. Pero ira ache cocha incꞌani ani nen, sino que chen lo que acꞌani net, che e Jesús. \p \v 37 Entonces sutpa cꞌotoy tiaꞌ turu uyajcanuarobꞌ y utajwi que war awayanobꞌ. Entonces uyare e Pedro y che: \p —Pedro, ¿war ca iwayan? Pero ¿machi ca uyubꞌiet acojcuen nien inteꞌ hora? \v 38 Turuanenic bꞌixir y cꞌajtinic taca e Dios tuaꞌ machi ixpijchna umen e Satanás. Pues tama iwalma turix tuaꞌ ixcꞌupseyan tamaren, pero tama iwerir injayjayox, che e Jesús. \p \v 39 Entonces sutpa ixin otronyajr tuaꞌ ucꞌajti taca e Dios bꞌan taca cocha cay ucꞌajti bꞌajxan. \v 40 Y de allí sutpa ixin otronyajr tut uyajcanuarobꞌ, y conda cꞌotoy utajwi que war awayanobꞌ porque unacꞌutobꞌ chꞌuyur chꞌuyur umen e waynij. Pero jaxirobꞌ machi unatobꞌ tucꞌa tuaꞌ uyareobꞌ e Jesús otronyajr era. \v 41 Entonces e Jesús sutpa ixin tuaꞌ ucꞌajti taca e Dios otronyajr, y de allí sutpa ixin tut uyajcanuarobꞌ otronyajr y che: \p —¿Warto ca ixwayan? Y ¿warto ca ixjiri? Pues tzꞌacarix era porque cꞌotoyix e hora conda nen xeꞌ Uyunenen e winic ucꞌani tuaꞌ anjcꞌuna tama ucꞌabꞌobꞌ tin e ajmabꞌambꞌanirobꞌ. \v 42 Achpenic incuic era, porque watarix tin xeꞌ tuaꞌ utuchꞌien, che e Jesús. \s1 Conda e Jesús cajcha qꞌuejcha ixin \r Mateo 26:47-56; Lucas 22:47-53; Juan 18:2-11 \p \v 43 Y tama e momento era conda warto oꞌjron e Jesús taca uyajcanuarobꞌ cꞌotoy e Judas xeꞌ jax inteꞌ tujam e doce uyajcanuarobꞌ e Jesús y tupat jaxir war watobꞌ meyra winicobꞌ taca umachitobꞌ y taca uteobꞌ. Pues tunor e winicobꞌ era ebꞌetbꞌirobꞌ tari umen uwinquirobꞌ e inmojr sacerdotiobꞌ y umen e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés y umen e nuquir winicobꞌ tama e Israel. \v 44 Y e Judas xeꞌ jax xeꞌ quetpa tuaꞌ utuchꞌi e Jesús, cay uyare tunor e sian winicobꞌ era cocha tuaꞌ unatobꞌ chi e Jesús y che: \p —E Jesús jax tin e tuaꞌ inxin intzꞌujtzꞌi ut. Conda iwira chi e Jesús quiquic jajpinic y qꞌuechic chic cachar, xeꞌ cay arobꞌnobꞌ e winicobꞌ era umen e Judas bꞌajxan. \p \v 45 Entonces conda cꞌotoy e Judas ixin wawan tuyejtzꞌer e Jesús y che: \p —Ajcanseyajet, ¿Cocha turet? Cꞌani inmeqꞌuiet, che e Judas. \p Y tamar era utzꞌujtzꞌi ut. \v 46 Y wacchetaca tobꞌoy tariobꞌ ujajpiobꞌ e Jesús tin e war axanobꞌ taca e Judas y uqꞌuechiobꞌ ixin tama e cárcel. \p \v 47 Y tama e momento era tobꞌoy inteꞌ uyajcanuar e Jesús y ixin uxuri locꞌoy inteꞌ uchiquin uman uwinquir e inmojr sacerdotiobꞌ. \v 48 Entonces e Jesús uyare e sian winicobꞌ era y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ war watox taca e sian machit y taca e sian teꞌ era tuaꞌ iqꞌuechien inxin? ¿War ca ibꞌijnu que nen jaxen inteꞌ ajxujch? \v 49 Pues nen turen ajqꞌuin ajqꞌuin tama e templo tiaꞌ war incanseyan y nox ma tiaꞌ cꞌotoyox tuaꞌ iqꞌuechien inxin tama e cárcel. Pero war anumuy tunor era umen que bꞌan tuaꞌ achempa tuaꞌ acꞌapa achempa tunor lo que chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios, che e Jesús. \p \v 50 Y wacchetaca locꞌoy ajniobꞌ tunor uyajcanuarobꞌ e Jesús y uyactobꞌ ubꞌajner taca e sian winicobꞌ era. \s1 Inteꞌ chꞌom sitz xeꞌ locꞌoy ajni tut e winicobꞌ era \p \v 51 Pues ayan inteꞌ chꞌom sitz xeꞌ war axana tupat e Jesús xeꞌ bꞌacꞌar tamar taca inteꞌ sábana porque matucꞌa más ubꞌujc. Pero cꞌani ani ajajpna umen e winicobꞌ era tuaꞌ uqꞌuechiobꞌ ani axin tama e cárcel. \v 52 Pero jaxir bꞌacta y locꞌoy ajni, y cocha chujca e sábana umen e winicobꞌ uyacta tama ucꞌabꞌobꞌ y ixin ajni pispis bꞌan taca. \s1 Conda turu e Jesús tut e nuxi concilio \r Mateo 26:57-68; Lucas 22:54-55, 63-71; Juan 18:12-14, 19-24 \p \v 53 Entonces uqꞌuechiobꞌ ixin e Jesús esto tama uyotot e más nuquir winquir tuaꞌ e inmojr sacerdotiobꞌ. Y ya morojsebꞌir turobꞌ tunor uwinquirobꞌ e inmojr sacerdotiobꞌ, y tunor e nuxi winicobꞌ tuaꞌ e Israel, y tunor tin e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés. \v 54 Y e Pedro war axin innajt cora tupat e Jesús este que cꞌotoy tor utinaj e winic era y quetpa turuan tuyejtzꞌer cora policía tiaꞌ war aqꞌuixiobꞌ tut e cꞌajc. \p \v 55 Entonces uwinquirobꞌ e inmojr sacerdotiobꞌ taca tunor e nuquir winicobꞌ xeꞌ turobꞌ tama e nuxi concilio cay usicbꞌobꞌ tucꞌa tamar tuaꞌ utuchꞌiobꞌ e Jesús tut e ley tuaꞌ uyubꞌi uchamsiobꞌ, pero matucꞌa utajwiobꞌ tamar. \v 56 Y cay yopobꞌ meyra ajchecsuyajobꞌ xeꞌ war amajresian tut e nuquir winicobꞌ era, pero lo que uyare inteꞌ uche aquetpa chequer que war amajresian otronteꞌ, y machi quetpa nien chateꞌ xeꞌ lar uyojronerobꞌ. \v 57 Pero de allí achpobꞌ cora winicobꞌ xeꞌ cay utuchꞌiobꞌ e Jesús taca e majresiaj y chenobꞌ: \p \v 58 —Non coybꞌi ojron e winic era y che: “Nen cꞌani intijres e templo era xeꞌ chembꞌir umen e winicobꞌ, y tama e uxteꞌ día cꞌani insuti anchi otronteꞌ templo xeꞌ majax chembꞌir umen e winicobꞌ”, xeꞌ chenobꞌ que bꞌan che e Jesús e ajmajresiaj winicobꞌ era. \p \v 59 Pero uyojroner inteꞌ ajchecsuyaj majax intera taca e inmojr ajchecsuyajobꞌ. \p \v 60 Entonces achpa uwinquir e inmojr sacerdotiobꞌ tujamobꞌ y uyubꞌi tuaꞌ e Jesús y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ machi cꞌani iyojron? ¿Y tucꞌa nic era que war oꞌjronobꞌ apater? che uwinquir e inmojr sacerdotiobꞌ era. \p \v 61 Pero e Jesús quetpa bꞌan taca y machi ojron. Entonces uwinquir e inmojr sacerdotiobꞌ sutpa uyubꞌi tuaꞌ e Jesús otronyajr y che: \p —¿Net ca e Cristoet? ¿Net ca Uyunenet e Dios xeꞌ chojbꞌesbꞌir inyajrer? che uwinquir e inmojr sacerdotiobꞌ. \p \v 62 Y che e Jesús: \p —Nen. Y watar e día conda cꞌani iwiren xeꞌ Uyunenen e winic que war inturuan tama niturtar tama unojcꞌabꞌ e Dios xeꞌ meyra ayan ucꞌotorer. Y nox cꞌani iwiren conda insutpa waten tama e tocar tichan tuaꞌ inqꞌueche axin tunor tin e war acꞌupseyanobꞌ tamaren, che e Jesús. \p \v 63 Entonces wacchetaca qꞌuijna uwinquir e inmojr sacerdotiobꞌ conda uyubꞌi lo que che e Jesús que: “Nen jax e Cristoen.” Y tamar era uxixi ubꞌujc xeꞌ lapar umener. Entonces ojron uwinquir e inmojr sacerdotiobꞌ era y che: \p —¿Tucꞌato tuaꞌ otronteꞌ ajchecsuyaj upater e winic era? \v 64 Coybꞌix que jaxir war uqꞌuijnes e Dios tacar uyojroner. ¿Tucꞌa ibꞌijnu nox tamar? che uwinquir e inmojr sacerdotiobꞌ era. \p Y tunor e nuquir winicobꞌ quetpobꞌ tama intera taca bꞌijnusiaj que ucꞌani tuaꞌ achamesna e Jesús. \p \v 65 Y tamar era ayan tin e cay utujbꞌiobꞌ ut e Jesús, y ayan tin e cay umaqui unacꞌut e Jesús tuaꞌ uyopruobꞌ ut y chenobꞌ: \p —Arenon chi uyopruet, chenobꞌ. \p Y ayan e policía xeꞌ cay uyopro ut ubꞌan. \s1 Conda e Pedro umuqui ucꞌabꞌa e Jesús \r Mateo 26:69-75; Lucas 22:56-62; Juan 18:15-18, 25-29 \p \v 66 Pues ya turu e Pedro tor e tinaj conda numuy inteꞌ ijchꞌoc xeꞌ jax uman uwinquir e inmojr sacerdotiobꞌ. \v 67 Y conda uwira ut e Pedro xeꞌ war aqꞌuixi tut e cꞌajc, quetpa wawan y uchꞌujcu ut e Pedro y che: \p —Net ubꞌan xanet taca e Jesús xeꞌ tuaꞌ e chinam Nazaret, che e ijchꞌoc era. \p \v 68 Pero e Pedro umuqui tut tunor e gente era y che: \p —Machi innata chi e winic era, y machi innata tucꞌa war aware era, che e Pedro. \p Entonces ixin wawan esto tiaꞌ oꞌchoy e gente. Y tama e momento era uyubꞌi aꞌru e acꞌach. \v 69 Pero e ijchꞌoc sutpa uwira ut e Pedro otronyajr y cay uyare tin e turobꞌ tuyejtzꞌer y che: \p —E winic era jax xeꞌ war axana taca e Jesús ubꞌan, che e ijchꞌoc. \p \v 70 Pero e Pedro sutpa umuqui otronyajr. Y de allí cay ojronobꞌ tin e warobꞌ yajaꞌ y chenobꞌ: \p —San jaxet que net upiaret e Jesús. Y chequer que net ajlugaret tama e departamento Galilea ubꞌan porque chequer tama awojroner, che e winicobꞌ era. \p \v 71 Pero ojron e Pedro otronyajr y che: \p —Unaten e Dios que majax majresiaj lo que war inche tacarox que machi innata chi e winic era xeꞌ war ixojron tamar, che e Pedro. \p \v 72 Y tama e momento era cay aru e acꞌach otronyajr. Entonces yopa tujor e Pedro lo que cay arobꞌna umen e Jesús que: “Cꞌani inwaret que tama e acbꞌar era conda merato aꞌru e acꞌach chajr, net iꞌxin amuqui nicꞌabꞌa uxyajr que machi anata chien nen”, xeꞌ cꞌajpa umen e Pedro. Y conda cay ubꞌijnu tama tunor era locꞌoy e Pedro y cay aru taca inteꞌ nuxi nuc. \c 15 \s1 Conda qꞌuejcha ixin e Jesús tut e Pilato \r Mateo 27:1-2, 11-14; Lucas 23:1-5; Juan 18:28-38 \p \v 1 Pues entonces conda war asacojpa cay umorojse ubꞌobꞌ tin e uwinquirobꞌ e inmojr sacerdotiobꞌ taca tin e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés y tin e tuobꞌ e nuxi concilio. Y uqꞌuechiobꞌ ixin e Jesús cachar tuaꞌ aꞌjcꞌuna e Pilato. \v 2 Y conda e Jesús cꞌotoy tut e Pilato jaxir cay uyubꞌi tuaꞌ e Jesús y che: \p —¿Net ca ureyetobꞌ e gente xeꞌ tuobꞌ e Israel? che e Pilato. \p Y ojron e Jesús y che: \p —Bꞌan ya cocha war aware net era, che e Jesús. \p \v 3 Y tin e uwinquirobꞌ e inmojr sacerdotiobꞌ cay utuchꞌiobꞌ e Jesús que meyra mabꞌambꞌanir cay uche. \v 4 Entonces e Pilato sutpa uyubꞌi tuaꞌ e Jesús y che: \p —¿Acꞌani ca iyojron o machi? Ubꞌin cobꞌa war oꞌjronobꞌ apater, che e Pilato. \p \v 5 Pero e Jesús machi ojron, y e Pilato bꞌacta uwira este que machi unata tucꞌa tuaꞌ ubꞌijnu tama e Jesús. \s1 Conda arobꞌna tuaꞌ achamesna e Jesús \r Mateo 27:15-31; Lucas 23:13-25; Juan 18:38–19:16 \p \v 6 Pues e Pilato ayan lo que uche tama inteꞌ inteꞌ año conda anumuy e nojqꞌuin pascua que jaxir ubꞌani inteꞌ xeꞌ turu tama e cárcel bꞌan cocha cꞌajtna umen e gente. \v 7 Y ayan inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Barrabás xeꞌ turu tama e cárcel umen que cay chamsan tama inteꞌ nuxi qꞌuijnar xeꞌ checta tujam e gente tama e chinam era. Y ayanto más winicobꞌ xeꞌ turobꞌ tama e cárcel era umen e qꞌuijnar era ubꞌan. \v 8 Y cay cꞌotoyobꞌ e sian gente tut e Pilato xeꞌ cay ucꞌajtiobꞌ tuaꞌ aloqꞌuesna inteꞌ winic xeꞌ chꞌar tama e cárcel bꞌan cocha cay uche tama inteꞌ inteꞌ año. \v 9 Entonces ojron e Pilato y che: \p —¿War ca icꞌani tuaꞌ inlocse e winic xeꞌ arobꞌna que jax ureyobꞌ tunor e gente tuaꞌ e Israel? che e Pilato. \p \v 10 Pues jaxir warix unata que umen que war acꞌuxnaqꞌuiobꞌ uwinquirobꞌ e inmojr sacerdotiobꞌ upater e Jesús que taresna tut jaxir. \v 11 Pero tin e uwinquirobꞌ e inmojr sacerdotiobꞌ cay uchiobꞌ aqꞌuijna tunor e gente upater e Jesús y uyareobꞌ tuaꞌ ucꞌajtiobꞌ tuaꞌ aloqꞌuesna e Barrabás. \v 12 Entonces e Pilato uyubꞌi tuobꞌ y che: \p —¿Y tucꞌa icꞌani tuaꞌ inche taca e Jesús xeꞌ arobꞌna que jax ureyobꞌ e gente tuaꞌ e Israel? che e Pilato. \p \v 13 Entonces cay aruobꞌ tunor e gente taca inteꞌ nuxi nuc y chenobꞌ: \p —Chꞌubꞌanic tut e cruz, chenobꞌ tunor e gente era. \p \v 14 Entonces ojron e Pilato otronyajr y che: \p —¿Y tucꞌa cay uche e winic era tuaꞌ cachamse? che e Pilato. \p Pero jaxirobꞌ intaca sutpa aruobꞌ otronyajr y chenobꞌ: \p —Chꞌubꞌanic tut e cruz, chenobꞌ e sian gente. \p \v 15 Y e Pilato cocha cꞌani aquetpa imbꞌutz taca tunor e gente era uyare tuaꞌ abꞌajna e Barrabás. Y de allí uyare tuaꞌ ajajtzꞌa e Jesús y tuaꞌ aqꞌuejcha axin tuaꞌ achꞌubꞌna tut e cruz. \p \v 16 Entonces e soldadobꞌ tuaꞌ e Pilato uqꞌuechiobꞌ ixin e Jesús esto tor utinaj uyotot e Pilato y de allí cay umorojse tunor e soldadobꞌ xeꞌ turobꞌ era. \v 17 Entonces e soldadobꞌ cay uriobꞌ inteꞌ chacchac bꞌujc tama unuc e Jesús bꞌan cocha ubꞌujc ani inteꞌ rey, y de allí ujariobꞌ cora tꞌix y uturbꞌobꞌ tama ujor e Jesús bꞌan cocha inteꞌ corona. \v 18 Y entonces cay aruobꞌ taca inteꞌ nuxi nuc y chenobꞌ: \p —¡Que turuanic meyra tiempo jaxir xeꞌ jax e rey tuaꞌ tunor e gente tuaꞌ e Israel! chenobꞌ tunor e soldadobꞌ era. \p \v 19 Y de allí e soldadobꞌ cay uyajcꞌuobꞌ tujor e Jesús taca inteꞌ teꞌ y cay utujbꞌiobꞌ ut e Jesús, y de allí ayan tin e cay cotuanobꞌ tut e Jesús bꞌan cocha jay war ani utattzꞌiobꞌ ut e Jesús. \v 20 Y conda cꞌapa asiobꞌ taca e Jesús cocha era ulocsiobꞌ e chacchac bꞌujc tama unuc y sutpa uriobꞌ ubꞌujc xeꞌ tuach. Entonces uqꞌuechiobꞌ ixin e Jesús esto tiaꞌ tuaꞌ uchꞌubꞌobꞌ tut e cruz tuaꞌ uchamsiobꞌ. \s1 Conda chꞌubꞌna e Jesús tut e cruz \r Mateo 27:32-44; Lucas 23:26-43; Juan 19:17-27 \p \v 21 Pues ayan inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Simón xeꞌ jax utata e Alejandro y e Rufo xeꞌ tari tama inteꞌ chinam xeꞌ ucꞌabꞌa Cirene xeꞌ war ayopa tama uxambꞌar ta cꞌopot. Entonces conda e soldadobꞌ cay ulocsiobꞌ e Jesús tama e chinam Jerusalem cay uwirobꞌ e Simón y tamar era uyareobꞌ tuaꞌ ubꞌiti axin ucruz e Jesús. \p \v 22 Y cꞌotoyobꞌ tama or inteꞌ witzir xeꞌ ucꞌabꞌa Calavera xeꞌ bꞌan uwirnar cocha ubꞌaquer ujor inteꞌ winic. Y ucꞌabꞌa or e witzir era tama e ojroner hebreo arobꞌna: “Gólgota.” \v 23 Y ayan lo que cꞌani ani uyajcꞌu e Jesús tuaꞌ uyuchꞌi xeꞌ jax imbꞌijc vino yabꞌarbꞌir taca otronteꞌ jaꞌ xeꞌ inchꞌaj ut que conda ochna umen inteꞌ wacchetaca aquetpa sispanen ucuerpo. Pero conda cꞌotoy unata e Jesús tucꞌa era machi uyuchꞌi. \v 24 Y conda cꞌapa uchꞌubꞌobꞌ e Jesús tut e cruz, e soldadobꞌ cay uchiobꞌ suertiar tama ubꞌujc tuaꞌ uwirobꞌ chi tacar tuaꞌ aquetpa inteꞌ inteꞌ ubꞌujc e Jesús. \p \v 25 Entonces conda chꞌubꞌna e Jesús tut e cruz jax e las nueve de la mañana. \v 26 Y cay uturbꞌobꞌ inteꞌ pachpachteꞌ tujor e cruz tiaꞌ tzꞌijbꞌabꞌir tamar tucꞌa tuaꞌ war achamesna jaxir. Y lo que chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tamar jax era: \sc UREYOBꞌ E GENTE TUAꞌ E ISRAEL\sc*. \v 27 Y ayan chateꞌ ajxujch xeꞌ chꞌubꞌnobꞌ tuaꞌ achamesnobꞌ taca e Jesús era ubꞌan; inteꞌ chꞌubꞌna tama ut ucruz tama unojcꞌabꞌ e Jesús, y otronteꞌ chꞌubꞌna tama ut ucruz tama utzꞌejcꞌabꞌ e Jesús. \v 28 Y tamar era cꞌapa chempa bꞌan cocha chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios tiaꞌ che que: \p —Uchebꞌiobꞌ que jaxir jax inteꞌ ajmabꞌambꞌanir ubꞌan, xeꞌ chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios. \p \v 29 Y ayan e gente xeꞌ war axanobꞌ tut e cruz era xeꞌ cay uyujcu ujorobꞌ tut e Jesús tuaꞌ uqꞌuijnesobꞌ y chenobꞌ: \p —Net xeꞌ cay aware que erer atijres catemplo y asutpa achi otronyajr wacchetaca en tres día, \v 30 corpes abꞌa y ecmen tarex tut e cruz, che e gente era taca inteꞌ tzener tut e Jesús. \p \v 31 Y bꞌan ubꞌan cay ojronobꞌ taca inteꞌ tzener tin e uwinquirobꞌ e inmojr sacerdotiobꞌ y tin e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés, cay ojronobꞌ jaxobꞌ taca tut e Jesús y chenobꞌ: \p —Pues jaxir uyubꞌi ucorpes e inmojr gente, pero machi uyubꞌi ucorpes ubꞌa. \v 32 Jay erer ecmay tama e cruz e winic era xeꞌ jax ani e Cristo xeꞌ jax ani Ureyobꞌ e gente tuaꞌ e Israel, entonces non ubꞌan caxin cacꞌupseyan tamar, xeꞌ chenobꞌ e nuquir winicobꞌ era war utzeniobꞌ tut e Jesús. \p Y tin e war achamesnobꞌ tuyejtzꞌer e Jesús war utzeniobꞌ tut jaxir ubꞌan. \s1 Conda chamay e Jesús \r Mateo 27:45-56; Lucas 23:44-49; Juan 19:28-30 \p \v 33 Entonces conda cꞌotoy uyuxin e día ecsibꞌa tunor ut e qꞌuin tama tunor or e lugar era y quetpa bꞌan cocha e acbꞌar tama inteꞌ tiempo de tres hora. \v 34 Entonces a las tres de la tarde cay aru e Jesús taca inteꞌ nuxi nuc y che: \p —Eloi, Eloi, lama sabactani, che e Jesús. \p Pues war che e ojroner era que: “Nidiosiret, Nidiosiret, ¿tucꞌa tuaꞌ achoqui awacten era?” \p \v 35 Y ayan tin e turobꞌ era xeꞌ war uyubꞌiobꞌ uyojroner e Jesús xeꞌ chenobꞌ: \p —Ubꞌinic, war upejca e profeta Elías xeꞌ turuan tama e onian tiempo, chenobꞌ. \p \v 36 Y ayan inteꞌ tujam e winicobꞌ era xeꞌ ixin ajner tuaꞌ utares inteꞌ tinam xeꞌ cachar tama inteꞌ teꞌ y uturbꞌa cora vinagre tamar y utꞌabꞌse tutiꞌ e Jesús tuaꞌ oꞌchna umener. Y che e winic: \p —Actanic bꞌan taca. Cꞌani cawira jay ayopa e Elías tuaꞌ uyemse, che e winic. \p \v 37 Y tama e momento era e Jesús uyajcꞌu inteꞌ nuxi aruar y chamay. \v 38 Y e nuxi bꞌujc xeꞌ chꞌur macuir e templo xeꞌ jax umajquibꞌir ut e altar tajchpa tari tichan esto tut e rum. \v 39 Y ayan inteꞌ capitán romano xeꞌ war tut ucruz e Jesús, y conda uyubꞌi uyaruar e Jesús y conda uwira cocha chamay jaxir, ojron y che: \p —E winic era jax ani Uyunen e Dios, che e capitán era. \p \v 40 Y ayan ubꞌan cora ixictac xeꞌ turobꞌ najtir cora xeꞌ war achꞌujcsanobꞌ. Y tujamobꞌ e ixictac era ya war e María xeꞌ tari tama e chinam Magdala, y war e María xeꞌ jax utuꞌ e Santiago xeꞌ jax uwijtzꞌinobꞌ e José y e Salomé. \v 41 Pues e ixictac era jax xeꞌ cay xanobꞌ taca e Jesús tuaꞌ utacriobꞌ conda jaxir war axana tama e departamento Galilea. Y ayanto más ixictac ubꞌan xeꞌ warobꞌ era xeꞌ tariobꞌ tama e chinam Jerusalem taca e Jesús. \s1 Conda mujca e Jesús \r Mateo 27:57-61; Lucas 23:50-56; Juan 19:38-42 \p \v 42 Pues entonces conda acbꞌare tama e día era xeꞌ jax e día conda e gente tuaꞌ e Israel war uyustes ubꞌobꞌ tuaꞌ ucajyesobꞌ e día tuaꞌ e jiriar xeꞌ jax e día sábado xeꞌ tuaꞌ watar era, \v 43 cꞌotoy e José xeꞌ tuaꞌ e chinam Arimatea, y xeꞌ jax inteꞌ miembro tama e nuxi concilio tama e Israel, y xeꞌ war ucojco e día conda tuaꞌ achecta watar uchinam e Dios tara tor e rum. Pues jaxir cay uqꞌuecꞌojse uyalma tuaꞌ uyubꞌi axin oꞌchoy tiaꞌ turu e Pilato tuaꞌ ucꞌajti ucuerpo e Jesús. \v 44 Pero e Pilato bꞌacta conda uyubꞌi que chamenix e Jesús, y tamar era cay uyubꞌi tuaꞌ inteꞌ capitán jay bꞌan. \v 45 Entonces conda e Pilato cꞌotoy unata tama e capitán era que chamenix e Jesús, uyajcꞌu ucuerpo e José. \v 46 Entonces e José ixin umani inteꞌ sacsac bꞌujc tuaꞌ ubꞌaqꞌui ucuerpo e Jesús tamar. Y de allí ixin uyemse ucuerpo e Jesús tama ut e cruz y uqꞌueche ixin tuaꞌ uturbꞌa tama inteꞌ mujr xeꞌ ustabꞌirix umener tama unac inteꞌ nuxi tun. Entonces conda cꞌapa umuqui ucuerpo e Jesús macuir e chꞌen, umaqui e chꞌen taca inteꞌ nuxi tun. \v 47 Y ya turu e María xeꞌ tuaꞌ e chinam Magdala taca e María xeꞌ jax utuꞌ e José, war uwirobꞌ tiaꞌ war amujca ucuerpo e Jesús. \c 16 \s1 Conda sujta bꞌixqꞌuesna e Jesús tujam e chamenobꞌ \r Mateo 28:1-10; Lucas 24:1-12; Juan 20:1-10 \p \v 1 Pues entonces conda cꞌapa e día tuaꞌ e jiriar ixiobꞌ e María xeꞌ tuaꞌ e chinam Magdala taca e María xeꞌ jax utuꞌ e Santiago y e Salomé tuaꞌ umaniobꞌ cora perfume tuaꞌ axin uyariobꞌ tama ucuerpo e Jesús tiaꞌ chꞌar chamen. \v 2 Entonces conda war asacojpa tama e bꞌajxan día tuaꞌ e semana xeꞌ jax inteꞌ día domingo, ixiobꞌ e ixictac era tuaꞌ acꞌotoyobꞌ tiaꞌ turu umujr e Jesús, pero esto conda chectix tari e qꞌuin. \v 3 Y cay ojronobꞌ jaxobꞌ taca y chenobꞌ: \p —¿Chi nic tuaꞌ ulocse e nuxi tun lo que war umaqui utiꞌ e chꞌen tiaꞌ chꞌar e Jesús chamen macuir? chenobꞌ e ixictac era. \p \v 4 Pero conda cꞌotoy uwirobꞌ tiaꞌ turu umujr e Jesús uwirobꞌ que loqꞌuesbꞌir e nuxi tun xeꞌ macar ani utiꞌ e chꞌen tamar. \v 5 Entonces ixin ochoyobꞌ tama e chꞌen y cay uwirobꞌ que macuir ayan inteꞌ chꞌom sitz xeꞌ turu tuyejtzꞌer unojcꞌabꞌ tiaꞌ chꞌar ani e Jesús. Pues bꞌujcsebꞌir e sitz era taca inteꞌ bꞌujc xeꞌ largo y xeꞌ galan sacsac ut. Pero bꞌactobꞌ e ixictac conda uwirobꞌ e chꞌom sitz. \v 6 Entonces ojron e sitz y che: \p —Ira ixbꞌacta. Nen innata que nox war isajca e Jesús xeꞌ tuaꞌ e chinam Nazaret xeꞌ chamesna tut e cruz. Pues jaxir machix chꞌar tara sino que sutpix bꞌixcꞌa tujam e chamenobꞌ. Iranic iwira tiaꞌ chꞌar ani ucuerpo. \v 7 Quiquic arenic uyajcanuarobꞌ e Jesús y e Pedro y arenic cocha era y che: “Jaxir axix era esto tama e departamento Galilea, y yajaꞌ tuaꞌ iwira ut bꞌan cocha cay arenox umener”, che e chꞌom sitz era. \p \v 8 Entonces locꞌoyobꞌ e ixictac y ixiobꞌ ajner tama e mujr era porque war achinchobꞌ y war abꞌactobꞌ, y mamajchi uyareobꞌ tucꞌa numuy era umen que war abꞌactobꞌ meyra. \s1 Conda e Jesús uchectes ubꞌa tut e María \s2 xeꞌ tuaꞌ e chinam Magdala \r Juan 20:11-18 \p \v 9 Pues entonces conda cꞌapa sutpa bꞌixcꞌa e Jesús tujam e chamenobꞌ conda war asacojpa tama e bꞌajxan día tuaꞌ e semana, ixin uchectes ubꞌa bꞌajxan tut e María xeꞌ tuaꞌ e chinam Magdala xeꞌ jax xeꞌ loqꞌuesna siete mabꞌambꞌan mein tamar. \v 10 Pues ixin e María era y cay uyare tin e xanobꞌ taca e Jesús xeꞌ tzajtaca utobꞌ y xeꞌ war aruobꞌ upater e Jesús. \v 11 Pero conda uyubꞌiobꞌ que sutpa bꞌixcꞌa e Jesús tujam e chamenobꞌ y que e María cay uwira ut, machi ucꞌupsiobꞌ. \s1 Conda e Jesús uchectes ubꞌa tut chateꞌ uyajcanuarobꞌ \r Lucas 24:13-35 \p \v 12 Pues entonces otronyajrto cay uchectes ubꞌa e Jesús pero intiach uwirnar tut chateꞌ uyajcanuarobꞌ conda war axanobꞌ tama e bꞌir. \v 13 Pero conda cꞌotoy unatobꞌ chi era sutpa ixiobꞌ tut e inmojr uyajcanuarobꞌ y cay uyareobꞌ que uwirobꞌix e Jesús, pero jaxirobꞌ machi ucꞌupsiobꞌ. \s1 Conda e Jesús uyare uyapostolobꞌ que ucꞌani tuaꞌ uqꞌuechiobꞌ axin uyojroner \r Mateo 28:16-20; Lucas 24:36-49; Juan 20:19-23 \p \v 14 Pues entonces otronyajrto e Jesús ixin uchecsu ubꞌa tut e once uyajcanuarobꞌ. Y conda cꞌotoy tutobꞌ war awiobꞌ. Y cay ucꞌayobꞌ cora umen que machi cꞌupseyanobꞌ tamar lo que arobꞌnobꞌ umen tin e cay uwirobꞌ ut jaxir, y umen que uqꞌuecꞌojse uyalmobꞌ tuaꞌ machi ucꞌupsiobꞌ que bꞌixir jaxir. \v 15 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Quiquic tama tunor or e rum y checsunic uyojroner e Dios tama e corpesiaj tut tunor e gente axin. \v 16 Y tunor tin e axin acꞌupseyanobꞌ tamaren y achꞌujyobꞌ, cꞌani acorpesnobꞌ. Pero tunor tin e machi acꞌupseyanobꞌ tamaren axin asatpobꞌ. \v 17 Y tin e axin acꞌupseyanobꞌ tamaren cꞌani aꞌjcꞌunobꞌ cora chequerir que ayan nicꞌotorer tacarobꞌ. Jaxirobꞌ axin uyajnesobꞌ alocꞌoy e sian mabꞌambꞌan mein tama nicꞌabꞌa. Y axin aꞌjcꞌunobꞌ tuaꞌ oꞌjronobꞌ tama inteꞌ ojroner xeꞌ ma tiaꞌ cano oꞌjronobꞌ tamar. \v 18 Y jay axin ujajpiobꞌ inteꞌ chan tama ucꞌabꞌ, o jay axin uyuchꞌiobꞌ lo que jax inteꞌ veneno, machix tuaꞌ unumse ubꞌobꞌ tamar. Y conda axin ucꞌatbꞌu ucꞌabꞌobꞌ tujor tin e ajmuac, axin atzꞌacpobꞌ ubꞌan, che e Jesús. \s1 Conda e Jesús tꞌabꞌay ixin tichan \r Lucas 24:50-53 \p \v 19 Entonces conda cꞌapa ojron Cawinquirar Jesús taca uyajcanuarobꞌ qꞌuejcha ixin tichan tut e qꞌuin y cꞌotoy turuan tama unojcꞌabꞌ Catata Dios tichan. \v 20 Entonces jaxirobꞌ locꞌoyobꞌ y cay uchecsuobꞌ axin tunor uyojroner e Dios tama e corpesiaj tic taca tama tunor or e rum. Y Cawinquirar war utacre uyajcanuarobꞌ taca ucꞌotorer y war uchecsu que erach uyojroner taca meyra sian milagro xeꞌ chembꞌir umenerobꞌ. Tara acꞌapa tunor niwojroner, che e Marcos.