\id LUK - Chortí NT -Guatemala 2012 (DBL -2013) \h SAN LUCAS \toc1 Jax era e ojroner tamar Cawinquirar Jesucristo xeꞌ tzꞌijbꞌabꞌir umen e San Lucas \toc2 Lucas \toc3 Lc \mt2 Jax era e ojroner tamar Cawinquirar Jesucristo xeꞌ tzꞌijbꞌabꞌir umen e \mt1 San Lucas \c 1 \s1 Inteꞌ ojroner tama inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Teófilo \p \v 1 Nen xeꞌ Lucasen war intzꞌijbꞌa e ojroner era tabꞌa xeꞌ Teofiloet xeꞌ intzay inwiret, porque ayan meyra gente xeꞌ cay usatiobꞌ meyra día tuaꞌ uyustes bien y tuaꞌ utzꞌijbꞌobꞌ tama tunor lo que numuy tamaron xeꞌ cay cꞌupseyanon tama Cawinquirar Jesucristo. \v 2 Jaxirobꞌ utzꞌijbꞌobꞌ tunor lo que irsenobꞌ umen tin e cay uwirobꞌ lo que uche Cawinquirar Jesucristo desde ucajyesnibꞌir tunor era y xeꞌ cay uchecsuobꞌ e ojroner tamar Cawinquirar Jesucristo ubꞌan. \v 3 Y tamar era, cocha war innata tama tunor lo que cay numuy tama Cawinquirar Jesucristo desde ucajyesnibꞌir tunor era, nen ubꞌan cꞌani ixto onstes tunor e ojroner era tuaꞌ intzꞌijbꞌa tabꞌa \v 4 tuaꞌ anata, O Teófilo, que erach tunor lo que cansebꞌiret tamar Cawinquirar Jesucristo. \s1 Conda checta inteꞌ ángel tut e Zacarías tuaꞌ uchecsu ucuxpar e Juan xeꞌ ajchꞌuymar \p \v 5 Pues ayan inteꞌ ojroner tamar inteꞌ sacerdote tuaꞌ e Israel xeꞌ ucꞌabꞌa Zacarías. Y tama utiempo e Zacarías era war acꞌotori inteꞌ rey tama e departamento Judea xeꞌ ucꞌabꞌa Herodes. Pues e Zacarías quetpa tuaꞌ apatna tama inteꞌ grupo sacerdote xeꞌ arobꞌnobꞌ: “Tuobꞌ e Abías”, xeꞌ jax ani inteꞌ winic xeꞌ turuan tama e onian tiempo. Y uwixcar e Zacarías ucꞌabꞌa Elisabet. Pues e ixic era sitzbꞌir ubꞌan tuaꞌ e Aarón xeꞌ turuan tama e onian tiempo xeꞌ arobꞌna que jax e bꞌajxan sacerdote tuaꞌ e Israel. \v 6 Pues e Zacarías y e Elisabet erobꞌach tut e Dios y war acꞌupseyanobꞌ tut uyojroner e Dios y war uchiobꞌ tunor lo que arobꞌnobꞌ tuaꞌ uchiobꞌ umen e Dios. Y tamar era mamajchi war oꞌjronobꞌ upater. \v 7 Pero e Elisabet machi oꞌbꞌna achꞌijtesian taca e Zacarías, y tamar era matucꞌa umaxtacobꞌ y bꞌan taca numuy utiempo este que quetpobꞌ onian gente. \p \v 8 Y tama inteꞌ día quetpa que jax e grupo tuaꞌ e Zacarías xeꞌ tuaꞌ uchiobꞌ e servicio tut e Dios tama e templo. \v 9 Y acay uchiobꞌ cocha era tuaꞌ usicbꞌobꞌ tucꞌa sacerdote xeꞌ tuaꞌ oꞌchoy tama e templo, y tamar era cay uturbꞌobꞌ ucꞌabꞌa inteꞌ inteꞌ tut cora tun y e tun xeꞌ achꞌajma bꞌajxan aquetpa tuaꞌ oꞌchoy tin e chꞌar ucꞌabꞌa tamar, y tamar era upejcobꞌ e Zacarías tuaꞌ oꞌchoy tama e templo tuaꞌ uputa e ujtzꞌubꞌ tut Cawinquirar Dios. \v 10 Entonces ochoy e Zacarías tama e templo y cay uputa e ujtzꞌubꞌ, y tunor e gente quetpobꞌ patir, war ucꞌajtiobꞌ taca e Dios. \v 11 Y conda war acay uputa e ujtzꞌubꞌ, checta inteꞌ ángel tuaꞌ Cawinquirar Dios tut e Zacarías. Y e ángel cꞌotoy wawan tuyejtzꞌer e altar tiaꞌ war uputa e ujtzꞌubꞌ. \v 12 Conda e Zacarías uwira e ángel, bꞌacta meyra y machi ixto unata tucꞌa tuaꞌ uche. \v 13 Pero ojron e ángel taca e Zacarías y che: \p —Ira ibꞌacta, porque Cadiosir cꞌapa uyubꞌi tunor lo que cay acꞌajti tacar, y tamar era awixcar xeꞌ jax e Elisabet cꞌani achꞌijtesian y axin acuxpa inteꞌ oynen y net tuaꞌ aturbꞌa ucꞌabꞌa Juan. \v 14 Y nox ixixin ixtzay meyra conda axin acuxpa oynen era, y meyra gente cꞌani atzayobꞌ conda uwirobꞌ ut. \v 15 Porque oynen era cꞌani aquetpa nojta tut Cawinquirar Dios conda acꞌapa achꞌiꞌ, y machi tuaꞌ uyuchꞌi e chicha y nien e vino machi tuaꞌ uyuchꞌi, sino que cꞌani abꞌutcꞌa uyalma tacar Unawalir e Dios conda merato acuxpa. \v 16 Y jaxir tuaꞌ uche usuti ubꞌijnusiajobꞌ meyra gente tama e chinam Israel tuaꞌ asutpa acꞌotoyobꞌ tut Cawinquirar Dios otronyajr. \v 17 Y oynen era xeꞌ jax e Juan cꞌani axin bꞌajxan tut Cawinquirar tuaꞌ uyustes uyalmobꞌ e gente tuaꞌ uchꞌamiobꞌ ucꞌabꞌa Cawinquirar, y cꞌani aquetpa Unawalir e Dios y ucꞌotorer e Dios tacar e Juan era ubꞌan, bꞌan cocha ayan ani taca e Elías xeꞌ cay uchecsu uyojroner e Dios tama e onian tiempo. Y jaxir cꞌani acꞌampesna umen e Dios tuaꞌ ucꞌunles tunor uyalmobꞌ tin e tatabꞌir y tin e tubꞌir tuaꞌ acꞌotoy ucꞌaniobꞌ umaxtacobꞌ. Y jaxir cꞌani acꞌampesna umen e Dios tuaꞌ upejca uyalmobꞌ e gente xeꞌ machi ani acꞌupseyanobꞌ tut e Dios tuaꞌ asutpobꞌ tut. Y bꞌan cocha era axin utacre e gente tuaꞌ uyustes ubꞌobꞌ tuaꞌ uchꞌamiobꞌ ucꞌabꞌa Cawinquirar. Bꞌan che e ángel uyare e Zacarías. \p \v 18 Pero e Zacarías sutpa uyubꞌi tuaꞌ e ángel y che: \p —Non era onian genteon, nen y niwixcar, ¿y cocha tuaꞌ innata jay ererto cachꞌijteseyan? che e Zacarías uyare e ángel. \p \v 19 Entonces ojron e ángel otronyajr y che: \p —Nen Gabrielen xeꞌ inwawan tut Catata Dios xeꞌ utzacren tarien tuaꞌ inwaret e ojroner era. \v 20 Pero era, cocha machi cꞌani acꞌupse lo que war inwaret era, net machi tuaꞌ iyojron este que axin acuxpa oynen. Tunor era cꞌani anumuy bꞌan taca cocha war inwaret, y net machix uyubꞌiet tuaꞌ iyojron este que acuxpa oynen. Bꞌan che e ángel. \p \v 21 Y e sian gente xeꞌ turobꞌ patir war acojcsanobꞌ y war oꞌjronobꞌ y che: \p —¿Tucꞌa war uche e Zacarías que machi cꞌani alocꞌoy macuir e templo? che e gente. \p \v 22 Y conda e Zacarías locꞌoy patir, machi uyubꞌi oꞌjron. Entonces cay ubꞌijnuobꞌ e gente que jaxir uwirix inteꞌ mayjut conda turu macuir e templo, porque e Zacarías war upejca e gente tamar taca ucꞌabꞌ. \v 23 Entonces conda cꞌapa e semana era conda quetpa tuaꞌ uputa e ujtzꞌubꞌ e Zacarías, sutpa ixin tama uyotot. \v 24 Entonces uwixcar e Zacarías xeꞌ jax e Elisabet quetpa wawan bꞌan taca cocha arobꞌnobꞌ umen e ángel. Y jaxir machi locꞌoy tama uyotot tama inteꞌ tiempo de cinco mes umen que machi cꞌani asubꞌajra tut e gente. Y war ubꞌijnu tama uyalma y che: \v 25 “Coner innata que Cawinquirar Dios war utacren porque jaxir ixin uyajqꞌuen tuaꞌ inquetpa inwawan, y tamar era machi ixto tuaꞌ uxejbꞌiobꞌ niut e gente que matucꞌa ani nimaxtac.” Bꞌan ojron e Elisabet jax taca tama uyalma. \s1 Conda checta inteꞌ ángel tut e María tuaꞌ uyare que cꞌani acuxpa e Jesús \p \v 26 Entonces conda e Elisabet quetpa wawan seis mesix, Cadiosir uyebꞌta ixin inteꞌ ángel xeꞌ ucꞌabꞌa Gabriel esto tama inteꞌ chinam xeꞌ ucꞌabꞌa Nazaret xeꞌ turu tama e departamento Galilea. \v 27 Y ebꞌetna ixin e Gabriel tuaꞌ oꞌjron taca inteꞌ ijchꞌoc xeꞌ ucꞌabꞌa María xeꞌ cꞌajtbꞌirix umen inteꞌ sitz xeꞌ ucꞌabꞌa José tuaꞌ anujbꞌi tacar. Pues e José sitzbꞌir tuaꞌ e rey David xeꞌ turuan tama e onian tiempo. \v 28 Entonces ochoy e ángel macuir e otot tiaꞌ turu e María y che: \p —Cꞌani inwaret coner que Cawinquirar Dios war uyajta oit meyra. Y cꞌani inwaret que Cawinquirar Dios turu tacaret, y que net más chojbꞌesbꞌiret umen e Dios que tunor e inmojr ijchꞌoctac xeꞌ turobꞌ tama tunor or e rum, che e ángel. \p \v 29 Pero e María bꞌacta tama uyalma conda uwira e ángel, y cay ubꞌijnu tama uyalma y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ war uyaren cocha era? Bꞌan ubꞌijnu e María tama uyalma. \p \v 30 Entonces sutpa ojron e ángel y che: \p —María, ira ibꞌacta porque net war achꞌami meyra chojbꞌesiaj tuaꞌ e Dios. \v 31 Porque net cꞌani iquetpa iwawan y cꞌani acuxpa inteꞌ awar, y ucꞌani tuaꞌ aturbꞌa ucꞌabꞌa Jesús. \v 32 Y conda jaxir achꞌiꞌ axin aquetpa inteꞌ nuxi winic, y cꞌani aꞌrobꞌna que jaxir jax Uyunen e Dios xeꞌ turu tichan, y Cawinquirar Dios cꞌani uyajcꞌu e turtar xeꞌ tuaꞌ e rey David xeꞌ turuan tama e onian tiempo. \v 33 Y jaxir cꞌani axin acꞌotori tujor tunor e chinam Israel ajqꞌuin ajqꞌuin, y machi watar e tiempo conda machi tuaꞌ acꞌotori, che e ángel. \p \v 34 Entonces e María sutpa ojron taca e ángel y che: \p —¿Y cocha tuaꞌ anumuy tunor era tamaren cocha nen merato inturuan taca inteꞌ winic? che e María. \p \v 35 Entonces ojron e ángel y che: \p —Unawalir e Dios axin watar tama ajor, y ucꞌotorer e Dios Ajtichaner tuaꞌ axin ubꞌochꞌiet, y awar lo que tuaꞌ acuxpa tamaret cꞌani aquetpa erach tut e Dios iraj iraj, y cꞌani aꞌrobꞌna que jax Uyunen e Dios. \v 36 Y e Elisabet xeꞌ jax acꞌojna war ucojco tucꞌa día tuaꞌ acuxpa uyar, motor que jaxir onian ixic xeꞌ war aꞌrobꞌna ani umen e gente que jaxir machi uyubꞌi achꞌijtesian, pero era ayanix seis mes cuchur uyar. \v 37 Conda Cadiosir ixin uche cocha era taca e Elisabet, war che que tut e Dios matucꞌa xeꞌ intran tut, che e ángel. \p \v 38 Y e María che: \p —Nen manen tuaꞌ Niwinquirar. Que jaxir uchic tacaren bꞌan taca cocha awaren net, che e María. \p Y de allí locꞌoy e ángel ixin. \s1 Conda ixin e María tuaꞌ uwarajse e Elisabet \p \v 39 Pues entonces tama e día era e María cay uyustes ubꞌa tuaꞌ axin wacchetaca esto tama inteꞌ witzir xeꞌ turu tama e departamento Judea. \v 40 Entonces ixin e María esto tama e chinam tiaꞌ turu e Elisabet. Y conda cꞌotoy tama e chinam era ochoy tama uyotot e Zacarías y cay upejca e Elisabet. \v 41 Y e Elisabet conda uyubꞌi uyojroner e María, nijqui uchꞌurcabꞌ tama unac y bꞌutcꞌa uyalma taca Unawalir e Dios. \v 42 Y tamar era cay ojron e Elisabet taca inteꞌ nuxi nuc y che: \p —María, más chojbꞌesbꞌiret umen e Dios que tunor e inmojr ixictac o ijchꞌoctac xeꞌ turobꞌ tama tunor or e rum, y e chꞌurcabꞌ xeꞌ cuchur amener chojbꞌesbꞌir umen e Dios ubꞌan. \v 43 ¿Y tuqꞌuen cora nen que net war iyopa tuaꞌ awarajsen net xeꞌ tubꞌiret tuaꞌ Niwinquirar? \v 44 Porque conda umbꞌi awojroner, nijqui e chꞌurcabꞌ tama ninac umen e tzayer. \v 45 Chojbꞌesbꞌiret umen e Dios umen que cꞌupseyanet tamar, porque ucꞌani tuaꞌ acꞌapa anumuy tunor lo que arobꞌnet umen Cawinquirar Dios, che e Elisabet uyare e María. \p \v 46 Y che e María: \q1 Intattzꞌi ucꞌabꞌa Niwinquirar Dios taca tunor niwalma. \q1 \v 47 Y niwalma war atzay meyra tama Nidiosir xeꞌ jax Niwajcorpesiaj. \q1 \v 48 Porque Nidiosir cay usajquen nen xeꞌ jax umanen xeꞌ tzajtaca niut tut, \q1 y desde coner meyra gente tama tunor e tiempo cꞌani utattzꞌienobꞌ umen que chojbꞌesbꞌir niut. \q1 \v 49 Porque Nidiosir cay uche meyra lo que nojta tamaren tacar ucꞌotorer. \q1 Erach ucꞌabꞌa Nidiosir. \q1 \v 50 Y Nidiosir uche ubꞌa que incꞌun uwirnar iraj iraj tut tunor tin e ubꞌacriobꞌ ut jaxir. \q1 \v 51 Ayan meyra lo que cay uche taca ucꞌotorer, \q1 y unutꞌi ut ubꞌijnusiajobꞌ tunor tin e uche ubꞌobꞌ que jax taquix. \q1 \v 52 War umanxujres tin e ayan ucꞌampibꞌir tuaꞌ acꞌotori, \q1 y war utꞌabꞌse tin e umanxujres ubꞌobꞌ. \q1 \v 53 Tin e war aytzꞌa war ubꞌutꞌi unac taca tunor lo que ucꞌani, \q1 y tin e ayan meyra utumin war utzacre tuaꞌ axiobꞌ bꞌan taca tojbꞌen ucꞌabꞌobꞌ. \q1 \v 54 Y Nidiosir war utacrion non xeꞌ tuon e Israel xeꞌ umanon, \q1 y machi unajpes tuaꞌ uche ubꞌa que incꞌun uwinar ticoit. \q1 \v 55 Porque bꞌan arobꞌna catata viejobꞌir Abraham umen e Dios, \q1 y bꞌan quetpa inyajrer tuaꞌ achena tama umaxtacobꞌ ubꞌan, \m che e María. \p \v 56 Pues entonces quetpa e María tama uyotot e Elisabet tama inteꞌ tiempo de tres mes, y de allí sutpa ixin tama uyotot. \s1 Conda cuxpa e Juan xeꞌ ajchꞌuymar \p \v 57 Entonces conda cꞌotoy e día tuaꞌ acuxpa e chꞌurcabꞌ tuaꞌ e Elisabet, cuxpa inteꞌ yar sitz. \v 58 Y conda ubꞌnobꞌ ucuxpar uchꞌurcabꞌ e Elisabet umen upiarobꞌ y umen tunor tin e turobꞌ majax innajt tama uyotot, ixiobꞌ tuaꞌ uwarajsiobꞌ. Tunorobꞌ war atzayobꞌ meyra tamar lo que numuy que Cawinquirar Dios uchojbꞌes e Elisabet nojta cocha era. \v 59 Y conda tzꞌacta e ocho día conda cuxpa e yar sitz, e Zacarías taca e Elisabet uqꞌuechiobꞌ ixin tama e templo tuaꞌ axujra imbꞌijc uqꞌuewerir utejromar tuaꞌ acꞌapa uche lo que chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uley e Moisés. Y tama e día era cꞌotoy e hora tuaꞌ uturbꞌa ucꞌabꞌa e yar sitz era ubꞌan. Y tin e war umorojse ubꞌobꞌ taca utuꞌ y utata yar e chuchu cꞌani ani uturbꞌobꞌ ucꞌabꞌa cocha ucꞌabꞌa utata xeꞌ jax e Zacarías. \v 60 Pero utuꞌ yar e sitz majax bꞌan ucꞌani, y che: \p —Machi. Tuaꞌ caturbꞌa ucꞌabꞌa Juan, che e Elisabet. \p \v 61 Y upiarobꞌ e Elisabet chenobꞌ: \p —¿Y tucꞌa tuaꞌ acꞌani aturbꞌa ucꞌabꞌa e sitz era Juan, cocha mamajchi ayan ucꞌabꞌa cocha era tujam apiarobꞌ? che upiarobꞌ e Elisabet. \p \v 62 Entonces cay upejcobꞌ e Zacarías taca ucꞌabꞌobꞌ tuaꞌ unatobꞌ tucꞌa ucꞌabꞌa tuaꞌ uturbꞌobꞌ yar e chuchu sitz era. \v 63 Entonces jaxir ucꞌajti inteꞌ utajwir tabla tuaꞌ utzꞌijbꞌa tamar. Y tamar e tabla utzꞌijbꞌa que: “Tuaꞌ caturbꞌa ucꞌabꞌa Juan.” Y tunor tin e war umorojse ubꞌobꞌ taca utuꞌ y utata yar e sitz ubꞌijnu uwirobꞌ que bꞌan cocha war ubꞌijnu utuꞌ y bꞌan utzꞌijbꞌa e Zacarías tama e tabla. \v 64 Y wacchetaca bꞌantzꞌa uyej e Zacarías umen e Dios y cay ojron otronyajr y cay utattzꞌi ucꞌabꞌa e Dios. \v 65 Y tunor upiarobꞌ xeꞌ turobꞌ tacarobꞌ era cay bꞌactobꞌ uwirobꞌ lo que numuy taca e Zacarías, y cay ixiobꞌ tuaꞌ uchecsu tunor era tama tunor or e lugar tor e witzir tama e departamento Judea. \v 66 Y tunor tin e uyubꞌiobꞌ lo que numuy taca e Zacarías y e Elisabet cay utꞌabꞌsiobꞌ tama uyalmobꞌ tunor e ojroner era y cay ubꞌijnuobꞌ taca e gente y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ uche e sitz era conda acꞌapa achꞌiꞌ? Porque jaxir chequer que nojta uchojbꞌesiaj e Dios tacar, chenobꞌ e gente. \s1 Conda e Zacarías utattzꞌi ucꞌabꞌa e Dios \p \v 67 Entonces bꞌutcꞌa uyalma utata e Juan xeꞌ jax e Zacarías taca Unawalir e Dios, y cay utattzꞌi ucꞌabꞌa e Dios taca e ojroner era lo que ajcꞌuna umen e Dios y che: \q1 \v 68 Intattzꞌi ucꞌabꞌa Cawinquirar Dios xeꞌ tuon non xeꞌ Ajisraelon, \q1 que jaxir yopix uwarajsion xeꞌ uchinamon, y war ucorpeson. \q1 \v 69 Porque jaxir uyebꞌta tari Cawajcorpesiaj xeꞌ meyra ayan ucꞌotorer, \q1 xeꞌ jax uyunen e rey David xeꞌ turuan tama e onian tiempo. \q1 \v 70 Y bꞌan cocha cay ojron Cadiosir tama e onian tiempo taca e profetobꞌ xeꞌ erobꞌach y che: \q1 \v 71 Cꞌani ucorpeson tama tunor tin e aqꞌuijna uwironobꞌ \q1 y cꞌani ucorpeson tama tunor tin e uxejbꞌiobꞌ coit. \q1 \v 72 Y e Dios cay uyareon que cꞌani aquetpa incꞌun uwirnar tut tunor catata viejobꞌirobꞌ, \q1 y que machi tuaꞌ unajpes lo que cay uyare que cꞌani uche lo que erach tacaron xeꞌ Ajisraelon. \q1 \v 73 Jax era inteꞌ ojroner xeꞌ actana umen Cadiosir taca catata viejobꞌir Abraham, \q1 \v 74 que jaxir cꞌani ucorpeson tama tunor tin e war aqꞌuijna uwironobꞌ \q1 tuaꞌ uyubꞌion catzay cojytzꞌi ut Cadiosir y mamajchi tuaꞌ cabꞌacre conda cache, \q1 \v 75 y tuaꞌ caquetpa erach tut Cadiosir taca inteꞌ cuxtar xeꞌ turbꞌana tamar tama tunor e tiempo xeꞌ turon tara tor e rum, \m che e Zacarías. \p \v 76 Y de allí e Zacarías sutpa upejca uyunen y che: \q1 Y net, niunenet, cꞌani iyarobꞌna que net jax inteꞌ profeta tuaꞌ e Dios Ajtichaner, \q1 y net tuaꞌ iꞌxin bꞌajxan tut Cawinquirar tuaꞌ uꞌstes tunor uyalmobꞌ e gente tuaꞌ uchꞌamiobꞌ ucꞌabꞌa conda achecta watar Cawinquirar tutobꞌ. \q1 \v 77 Y net tuaꞌ achecsu tut tunor e chinamobꞌ tama e Israel que cꞌani aloqꞌuesna tunor umabꞌambꞌanirobꞌ, \q1 y que tamar era tuaꞌ uchꞌamiobꞌ e corpesiaj. \q1 \v 78 Pues incꞌun uwirnar Cadiosir ticoit, \q1 y tamar era war uyebꞌta watar tin e tuaꞌ ujanchꞌacnes ticoit tucꞌa e corpesiaj bꞌan cocha conda atobꞌoy watar e qꞌuin. \q1 \v 79 Y conda acꞌotoy tin e tuaꞌ ucorpeson jaxir tuaꞌ ujanchꞌacnes tunor tin e turobꞌ tama uyencsibꞌaner e mabꞌambꞌanir y tin e turobꞌ tama uyencsibꞌaner e chamer, \q1 y jaxir tuaꞌ uqꞌuechion caxin tama e bꞌir tiaꞌ ayan e jiriar. \m Bꞌan che uyojroner e Zacarías lo que ajcꞌuna umen e Dios. \p \v 80 Pues entonces e sitz era xeꞌ jax e Juan xeꞌ ajchꞌuymar cay chꞌiꞌ, y qꞌuecꞌo tama uyalma taca unatanyaj e Dios. Y cay turuan tama inteꞌ choquem lugar este que cꞌotoy e día tuaꞌ uchectes ubꞌa tut e gente tama e Israel que jaxir jax inteꞌ profeta tuaꞌ e Dios. \c 2 \s1 Conda cuxpa e Jesús \r Mateo 1:18-25 \p \v 1 Pues tama e onian tiempo e rey Agusto César ulocse inteꞌ orden xeꞌ che que ucꞌani tuaꞌ axin atzijca tunor e sian gente tuaꞌ anatanwa cobꞌa gente ayan tama tunor or e rum. \v 2 Pues e bꞌajxan tzicmar era chena conda ayan ani inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Cirenio xeꞌ war acꞌotori tama e departamento Siria. \v 3 Y tunor e sian gente quetpobꞌ tuaꞌ axiobꞌ inteꞌ inteꞌ esto tama uchinamobꞌ tuaꞌ atzꞌijbꞌna ucꞌabꞌobꞌ. \v 4 Y tamar e tzicmar era quetpa tuaꞌ axin e José esto tama uchinam ubꞌan. Y jaxir ubꞌijnu tuaꞌ uqꞌueche axin e María tacar. Y tamar era locꞌoyobꞌ tama e chinam Nazaret xeꞌ turu tama e departamento Galilea y ixiobꞌ esto tama e chinam Belén xeꞌ turu tama e departamento Judea. Pues e chinam Belén jax e chinam tiaꞌ cuxpa e David xeꞌ jax utata viejobꞌir e José, y tamar era quetpa tuaꞌ axin e José esto tama e chinam era. \v 5 Y ixin taca e María porque ayanix uyojronerobꞌ tuaꞌ anujbꞌiobꞌ watar e día pero e María warix ucojco uyar. \v 6 Entonces conda turobꞌ tama e chinam Belén, cꞌotoy e día tuaꞌ acuxpa uchꞌurcabꞌ e María. \v 7 Y cuxpa inteꞌ yar chuchu sitz xeꞌ jax uyaxajr, y cay ubꞌasi taca e bꞌajqꞌuibꞌ, y uchꞌabꞌu tor e ac tama inteꞌ canoba tiaꞌ aweꞌ e wacax, porque ma tiaꞌ más tiaꞌ tuaꞌ aquetpobꞌ porque bꞌutꞌur tunor e posada umen e sian gente xeꞌ war ayopobꞌ tama e tzicmar era. \s1 Conda checta ojron inteꞌ ángel tut cora ajcojc oveja \p \v 8 Pues tuyejtzꞌer e chinam Belén era ayan cora sian ajcojc oveja xeꞌ war acojcsanobꞌ acbꞌar tama e choquem lugar, \v 9 conda wacchetaca checta inteꞌ ángel tuaꞌ Cawinquirar Dios tutobꞌ y cay uwirobꞌ utawarer Cawinquirar Dios xeꞌ war ujanchꞌacnes tunor or e lugar tiaꞌ turobꞌ y bꞌactobꞌ inyajrer. \v 10 Pero e ángel uyare e ajcojcobꞌ oveja era y che: \p —Ira ixbꞌacta, porque nen war intares inteꞌ ojroner tibꞌa xeꞌ galan, y que cꞌani utzayjresox taca tunor e gente tama tunor or e rum ubꞌan, \v 11 porque sajmi cuxpa inteꞌ yar chuchu sitz xeꞌ jax xeꞌ tuaꞌ aquetpa Iwajcorpesiaj y xeꞌ tuaꞌ aquetpa e Cristo xeꞌ jax Cawinquirar. Y yar e sitz era cuxpa tama e chinam Belén xeꞌ arobꞌna que jax uchinam e David. \v 12 Y tuaꞌ inata chi Iwajcorpesiaj era, nox tuaꞌ itajwi e chꞌurcabꞌ bꞌasbꞌir tama inteꞌ bꞌajqꞌuibꞌ chꞌar tama inteꞌ canoba tiaꞌ aweꞌ e wacax. Bꞌan che e ángel. \p \v 13 Y wacchetaca checta tari tupat e ángel era meyra sian angelobꞌ xeꞌ cay utattzꞌiobꞌ ucꞌabꞌa e Dios y che cocha era: \q1 \v 14 Catattzꞌiet Cadiosiret Ajtichanet \q1 porque ayan e jiriar tara tor e rum tujam e winicobꞌ tin e war itzay awira. \m Bꞌan chenobꞌ e angelobꞌ era. \p \v 15 Entonces conda cꞌapa ojronobꞌ e angelobꞌ, tꞌabꞌay ixiobꞌ tichan. Y cay ojronobꞌ e ajcojcobꞌ oveja y chenobꞌ: \p —Incuic ajner esto tama e chinam Belén tuaꞌ cawira tucꞌa numuy, bꞌan cocha arenon umen Cawinquirar wartuix, xeꞌ chenobꞌ e ajcojcobꞌ oveja era. \p \v 16 Entonces ixiobꞌ ajner esto tama e chinam Belén y yajaꞌ utajwiobꞌ e José taca e María y utajwiobꞌ yar e chuchu chꞌar tama inteꞌ canoba. \v 17 Y conda uwirobꞌ yar e sitz era, cay uyareobꞌ e José y e María tunor lo que cay arobꞌnobꞌ umen e ángel tamar e sitz era. \v 18 Y tunor tin e war uyubꞌiobꞌ e ojroner era, cay bꞌacta uwirobꞌ tunor lo que cay numuy. \v 19 Pero e María uquete tunor era tama uyalma y atzay ubꞌijnu uwira tunor era tama ujor iraj iraj. \v 20 Entonces locꞌoyobꞌ e ajcojcobꞌ oveja tuaꞌ axin uwirobꞌ tiaꞌ macar uyaracobꞌ otronyajr. War atzayobꞌ y war utattzꞌiobꞌ ucꞌabꞌa e Dios tama tunor lo que cay uyubꞌiobꞌ y tama tunor lo que cay uwirobꞌ, porque tunor era numuy bꞌan taca cocha arobꞌnobꞌ umen e ángel. \s1 Conda uturbꞌa ucꞌabꞌa Jesús tama yar e sitz \p \v 21 Entonces conda cꞌotoy e ocho día conda cuxpa e sitz, yopa tutobꞌ cora winicobꞌ tuaꞌ uxuri imbꞌijc uqꞌuewerir utejromar yar e chuchu sitz tuaꞌ e María. Pues uchiobꞌ cocha era tuaꞌ acꞌapa uche lo que chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uley e Moisés. Y turbꞌana ucꞌabꞌa yar e sitz Jesús bꞌan cocha arobꞌna e María umen e ángel conda ne mato tucꞌa ayan tama unac e María. \p \v 22 Pues entonces conda cꞌotoy e día tuaꞌ e María tuaꞌ axin uyustes ubꞌa tuaꞌ aloqꞌuesna e bꞌonemar lo que ayan tamar umen que cuxpa inteꞌ uchꞌurcabꞌ, ixin taca e José y e chꞌurcabꞌ esto tama e chinam Jerusalem. Uchiobꞌ cocha era tuaꞌ acꞌapa uche bꞌan cocha chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uley e Moisés que inteꞌ ixic xeꞌ ucuxi inteꞌ uchꞌurcabꞌ ucꞌani tuaꞌ uyajcꞌu inteꞌ arac tuaꞌ apurutna tujor e altar tuaꞌ ulocse e bꞌonemar lo que ayan tamar. Entonces uqꞌuechiobꞌ ixin yar e sitz esto tama e templo tama e chinam Jerusalem tuaꞌ uchiobꞌ dedicar tut Cawinquirar Dios. \v 23 Bꞌan uchiobꞌ e José y e María porque chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uley e Moisés que conda uyaxajr jax inteꞌ sitz, ucꞌani tuaꞌ uyajcꞌobꞌ tut Cawinquirar Dios. \v 24 Entonces ixin uchiobꞌ bꞌan cocha chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uley e Moisés y uyajcꞌuobꞌ chacojt bꞌiqꞌuit mucuy tuaꞌ apurutna tujor e altar, porque chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uley e Moisés que: “Chacojt cuncuna xeꞌ nuquir o chacojt mucuy tuaꞌ iwajcꞌu.” Bꞌan chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios. \p \v 25 Y tama e tiempo era ayan inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Simeón tama e chinam Jerusalem. Y e winic era erach tut e Dios y war uyujtzꞌi ut e Dios iraj iraj. Y war ucojco e día conda tuaꞌ acorpesna e gente tama e Israel, y turu Unawalir e Dios tacar. \v 26 Y tamar era arobꞌna e Simeón umen Unawalir e Dios que jaxir machi tuaꞌ achamay este que axin uwira e Cristo xeꞌ axin eꞌbꞌetna watar umen Cawinquirar Dios. \v 27 Y tamar era ixin jaxir esto tama e templo porque bꞌan bꞌijresna umen Unawalir e Dios tuaꞌ uche. Y jax tama e día era ubꞌan conda taresna yar e Jesús umen utuꞌ y utata esto tama e templo tuaꞌ acꞌapa uchiobꞌ lo que chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uley e Moisés. \v 28 Y cocha ya turu e Simeón tama e templo ubꞌan ixin uchꞌami yar e Jesús y cay umeqꞌue y cay utattzꞌi ucꞌabꞌa e Dios y che: \q1 \v 29 Niwinquirar Dios, coner uyubꞌi ixto awacten inchamay yaꞌ, \q1 porque cꞌapa inwira lo que cay awaren ixnix que machi tuaꞌ inchamay este que acꞌapa inwira e Cristo. \q1 \v 30 Inwira ixto yaꞌ Niwajcorpesiaj, \q1 \v 31 xeꞌ awebꞌta tari tuaꞌ eꞌrna umen tunor e sian gente xeꞌ turobꞌ tama tunor or e rum. \q1 \v 32 Porque jaxir axin ujanchꞌacnes e gente xeꞌ majax tuobꞌ e Israel, xeꞌ war che que jaxir tuaꞌ axin uchectes e bꞌir xeꞌ erach tut e gente era. \q1 Y jaxir tuaꞌ uyajcꞌu utawarer tama cachinam xeꞌ jax e Israel ubꞌan, \m che e Simeón. \p \v 33 Pues e José y e María cay bꞌacta ubꞌijnu uwirobꞌ e ojroner xeꞌ arobꞌnobꞌ umen e Simeón tama yar usitz era. \v 34 Entonces e Simeón uyari uchojbꞌesiaj tujor e José y e María. Y de allí sutpa uyare e María y che: \p —Ubꞌinen, awar era cꞌani axin uche que meyra gente tama cachinam Israel axin acorpesnobꞌ y que meyra gente axin asatpobꞌ. Y chequer que jaxir ebꞌetbꞌir tari umen e Dios, pero axin axejbꞌna ut umen meyra gente ubꞌan. \v 35 Y jaxir tuaꞌ uchectes e mabꞌambꞌanir lo que ayan mucur tama uyalmobꞌ inteꞌ inteꞌ winic tama e Israel. Y tamar era ayan meyra lo que tuaꞌ achempa upater awar conda axin achꞌiꞌ, y tamar era cꞌani acꞌuxun awalma meyra bꞌan cocha jay axejcꞌa ani anac taca inteꞌ nuxi cuchillo, che e Simeón. \p \v 36 Y tama e templo era turu ubꞌan inteꞌ ixic xeꞌ ucꞌabꞌa Ana. Y jaxir jax inteꞌ xeꞌ erer uchꞌami inteꞌ ojroner tuaꞌ e Dios y tuaꞌ asutpa uyare e gente. Y utata e Ana era ucꞌabꞌa Fanuel xeꞌ tari tama uchꞌajnar e Aser xeꞌ turuan tama e onian tiempo. Y e Ana ilamix. Jaxir nujbꞌi conda ijchꞌocto, y turuan taca uviejo siete año, y de allí chamay uviejo. \v 37 Y jaxir machi sutpa nujbꞌi y era war ucojco ochenta y cuatro año. Y jaxir ya turu tama e templo tama e día y tama e acbꞌar ubꞌan war ucꞌajti taca e Dios. Y ayan e día conda machi aweꞌ tuaꞌ taca oꞌjron taca e Dios. \v 38 Y conda cꞌapa ojron e Simeón ya turu e Ana tutobꞌ, y conda uwira ut yar e Jesús, cay utattzꞌi ucꞌabꞌa e Dios tama e sitz era. Y war unata que yar e Jesús jax e Ajcorpesiaj. Y de allí cay uyare tunor e gente tama e chinam Jerusalem xeꞌ war ucojcobꞌ e día conda tuaꞌ acorpesna e chinam Jerusalem que yopix e Ajcorpesiaj. \s1 Conda sutpa ixin e José y e María esto tama \s2 e chinam Nazaret \p \v 39 Entonces conda e José y e María cꞌapa uchiobꞌ tunor lo que chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uley e Moisés tamar lo que ucꞌani tuaꞌ uche inteꞌ conda acuxpa inteꞌ yar chuchu, sutpa ixiobꞌ tama uyotot otronyajr xeꞌ turu tama e chinam Nazaret tama e departamento Galilea. \v 40 Y yar e sitz cay chꞌiꞌ, y más cay qꞌuecꞌo ixin, y cay bꞌutcꞌa ujor taca e natanyaj, y cay chojbꞌesna ut meyra umen e Dios. \s1 Conda e sitz Jesús ojron taca e ajcanseyajobꞌ tama e chinam Jerusalem \p \v 41 Entonces utuꞌ y utata e Jesús cay ixiobꞌ esto tama e chinam Jerusalem tama inteꞌ inteꞌ año conda acꞌotoy e día tuaꞌ e nojqꞌuin xeꞌ ucꞌabꞌa pascua. \v 42 Entonces conda e Jesús utzꞌacse doce año ixin taca e inmojr gente esto tama e chinam Jerusalem ubꞌan, bꞌan cocha uchiobꞌ tunor e gente tama e Israel tama inteꞌ inteꞌ año conda acꞌotoy e día tuaꞌ e nojqꞌuin era. \v 43 Y conda cꞌapa e nojqꞌuin sutpa ixiobꞌ e José taca e María esto tama uyotot. Pero conda cꞌapa xanobꞌ inteꞌ día tama e bꞌir machi uwirobꞌ ut e Jesús porque jaxir quetpa tama e chinam Jerusalem, y nien machi unatobꞌ. \v 44 Pues e José y e María war uchebꞌiobꞌ que war watar e sitz ubꞌan macuir e sian gente, y tamar era cay xanobꞌ este que acbꞌare. Pero conda cay usicbꞌobꞌ tujam upiarobꞌ y tujam tin e atzay uwirobꞌ, mamajchi unata tiaꞌ aquetpa e Jesús. \v 45 Y cocha machi utajwiobꞌ tujam e sian gente era, sutpa ixiobꞌ e José taca e María esto tama e chinam Jerusalem otronyajr, war usicbꞌobꞌ e Jesús tama e bꞌir yajaꞌ. \p \v 46 Entonces conda numuy tres día cꞌotoy utajwiobꞌ e Jesús macuir e templo war oꞌjron taca e nuquir winicobꞌ xeꞌ ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés. Y jaxir war obꞌian y war uyubꞌi tuobꞌ ubꞌan. \v 47 Y tunor tin e war uyubꞌiobꞌ lo que oꞌjron e sitz era war abꞌacta ubꞌijnuobꞌ, porque tunor lo que war uꞌbꞌna tuaꞌ umen e ajcanseyajobꞌ era, jaxir war uchecsu tunor. Y tamar era war unatobꞌ que ayan unatanyaj e Dios tacar. \v 48 Y ya turu e Jesús tama e templo conda e María y e José cꞌotoy utajwiobꞌ y bꞌactobꞌ conda uwirobꞌ tunor era. Entonces ojron e María y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ ache cocha era tacaron? ¿Y tucꞌa tuaꞌ quetpet tara y matucꞌa awareon? Atata y nen war casajquet tama tunor or e lugar y machi catajwiet, che e María. \p \v 49 Y che e Jesús, \p —¿Y tucꞌa tuaꞌ war isajquen? ¿Machi ca inata que ucꞌani tuaꞌ inche tunor lo que uyaren Nitata? che e Jesús. \p \v 50 Pero utuꞌ y utata machi unatobꞌ tucꞌa war che lo que arobꞌnobꞌ umen usitz era. \p \v 51 Entonces sutpa ixin e sitz taca utuꞌ y utata esto tama uyotot tama e chinam Nazaret. Y e sitz galan acꞌupseyan tut utuꞌ y utata. Pero e María uquete tunor lo que numuy taca usitz tama e chinam Jerusalem tama uyalma. \v 52 Y e Jesús war achꞌiꞌ y war achꞌiꞌ unatanyaj, y war atzay iꞌrna ut umen e Dios, y war atzay iꞌrna ut umen e gente. \c 3 \s1 Conda e Juan xeꞌ ajchꞌuymar cay uchecsu uyojroner e Dios \r Mateo 3:1-12; Marcos 1:1-8; Juan 1:19-28 \p \v 1 Pues entonces conda e Juan xeꞌ ajchꞌuymar cay uchecsu uyojroner e Dios, e Tiberio César war aquetpa rey tama inteꞌ tiempo de quince año tama e lugar xeꞌ ucꞌabꞌa Roma. Y ayan ubꞌan cora sian ajcꞌotorerobꞌ xeꞌ quetpobꞌ yebꞌar ucꞌotorer e Tiberio. Y ayan inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Poncio Pilato xeꞌ quetpa gobernador tama e departamento Judea. Y ayan inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Herodes xeꞌ quetpa gobernador tama e departamento Galilea. Y de allí ayan inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Felipe xeꞌ jax uwijtzꞌin e Herodes xeꞌ quetpa gobernador tama e departamento Iturea y tama e departamento Traconite. Y ayan inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Lisanias xeꞌ quetpa gobernador tama e departamento Abilinia. \v 2 Y tama e tiempo era e Anás y e Caifás quetpobꞌ uwinquirobꞌ e inmojr sacerdotiobꞌ tama e templo tama e chinam Jerusalem. Y jax tama e tiempo era conda cay ojron e Dios taca e Juan xeꞌ jax uyunen e Zacarías tama e choquem lugar. \v 3 Entonces e Juan xeꞌ ajchꞌuymar cay xana tama tunor or e lugar tama utiꞌ e xucur Jordán, y war uyare e gente axin xeꞌ war acꞌotoyobꞌ tut que ucꞌani tuaꞌ uyactobꞌ umabꞌambꞌanirobꞌ y que ucꞌani tuaꞌ achꞌujyobꞌ. Y umen era e Dios tuaꞌ acꞌumpa tama tunor umabꞌambꞌanirobꞌ. \v 4 Y tunor era tama e Juan numuy bꞌan taca cocha cay utzꞌijbꞌa e profeta Isaías tama e onian tiempo que: \q1 Ayan inteꞌ winic xeꞌ war oꞌjron taca inteꞌ nuxi nuc tama e choquem lugar y che: \q1 “Ustanic e bꞌir tuaꞌ Cawinquirar”, \q1 que war che que ucꞌani ustanar uyalmobꞌ e gente tuaꞌ uchꞌamiobꞌ ucꞌabꞌa Cawinquirar. \q1 \v 5 “Y ucꞌani tuaꞌ aquetpa ustabꞌir tunor ubꞌir Cawinquirar. \q1 Tunor e bꞌir tiaꞌ chꞌen chꞌen ut ucꞌani bꞌujtꞌar ut, \q1 y tiaꞌ ayan e witzir xeꞌ atꞌabꞌay ucꞌani emsenar, \q1 y e bꞌir xeꞌ cꞌocho cꞌocho ucꞌani tujtzar, \q1 y tiaꞌ calapir ut e bꞌir ucꞌani ustanar. \q1 \v 6 Y tunor e sian gente xeꞌ aturuanobꞌ tama tunor or e rum cꞌani uwirobꞌ e corpesiaj que e Dios axin uyajcꞌuobꞌ.” \m Bꞌan chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir umen e profeta Isaías xeꞌ turuan tama e onian tiempo. \p \v 7 Entonces conda cꞌotoyobꞌ e gente tut e Juan tuaꞌ achꞌujyobꞌ umener, jaxir ojron y che: \p —Nox larox cocha incojt chan xeꞌ war alocꞌoy aꞌjni tut inteꞌ cꞌajc tuaꞌ machi apurutna, y bꞌanox nox. ¿Chi uyareox tuaꞌ ixyopa tara taniut tuaꞌ ixcorpa tut uqꞌuijnar e Dios xeꞌ cꞌanix acꞌaxi tama ijor wacchetaca era? \v 8 Ustesic iweroj tut e Dios tuaꞌ ichecsu ibꞌa tut e gente que nox tuox e Dios coner. Y ira ibꞌijnu que cocha nox sitzbꞌirox tuaꞌ e onian Abraham ani que tamar taca era cꞌani ixcorpa, porque majax bꞌan. Porque jay e Dios ucꞌani ani más umaxtac e Abraham erer ani usuti e tun era tuaꞌ aquetpa más umaxtac e Abraham. \v 9 Nox larox cocha inteꞌ teꞌ, y cꞌani inwareox era que chꞌarix e hacha tuaꞌ ucucruox, porque tunor e teꞌ xeꞌ machi acꞌawan ucꞌani tuaꞌ acucurna y tuaꞌ ayajra tama e cꞌajc, che e Juan. \p \v 10 Entonces e gente cay uyubꞌiobꞌ tuaꞌ e Juan y che: \p —Entonces ¿tucꞌa tuaꞌ cache non? che e gente era. \p \v 11 Entonces ojron e Juan y che: \p —Tin e ayan chateꞌ ubꞌujc erer uyajcꞌu inteꞌ ubꞌujc otronteꞌ xeꞌ matucꞌa ayan tuaꞌ. Y tin e ayan meyra tuaꞌ ucꞌuxi erer uyajcꞌu otronteꞌ tin e matucꞌa ayan tuaꞌ ucꞌuxi, che e Juan. \p \v 12 Y de allí cꞌotoyobꞌ cora ajmorojseyajobꞌ tumin tuaꞌ e gobierno tuaꞌ achꞌujyobꞌ xeꞌ cay uyubꞌiobꞌ tuaꞌ e Juan y chenobꞌ: \p —Ajcanseyajet, ¿tucꞌa tuaꞌ cache non? che e ajmorojseyajobꞌ tumin era. \p \v 13 Y e Juan uyare e ajmorojseyajobꞌ tumin era y che: \p —Cꞌajtinic ajtaca lo que uyareox e ley, y ira icꞌajti más, che e Juan. \p \v 14 Y cꞌotoyobꞌ cora soldadobꞌ tut e Juan xeꞌ cay uyubꞌiobꞌ tuaꞌ y che: \p —Y non, ¿tucꞌa tuaꞌ cache non? che e soldadobꞌ era. \p Y e Juan che: \p —Ira ilocse lo que ayan tuaꞌ e gente bꞌan taca, y ira ituchꞌi e gente jay matucꞌa war uchiobꞌ, y tzayenic tamar lo que war ixtuana, che e Juan. \p \v 15 Pues tama e tiempo era ayan meyra gente xeꞌ war ubꞌijnuobꞌ que jax era e hora conda cꞌani watar e Cristo, y tamar era tin e war umorojse ubꞌobꞌ tut e Juan war ubꞌijnuobꞌ que bꞌajcꞌat e Juan jax e Cristo xeꞌ tuaꞌ acorpesian. Pero majax. \v 16 Y tamar era ojron e Juan taca e gente tin e turobꞌ era y che: \p —Pues nen era war inchꞌuyma taca e jaꞌ, pero watar otronteꞌ tanipat xeꞌ axin uchꞌuyox taca Unawalir e Dios y taca e cꞌajc. Pues jaxir más nojta ucꞌotorer que nen. Porque nen ma tawaren nien tuaꞌ imbꞌani ut uxanabꞌ porque jaxir meyra ayan ucꞌotorer. \v 17 Porque jaxir bꞌan cocha inteꞌ winic conda war uwajri utrigo tuaꞌ alocꞌoy usojqꞌuir tuaꞌ aquetpa jax taca ut. Jaxir taca e pala war uꞌri tichan tuaꞌ aloqꞌuesna usojqꞌuir umen e icꞌar, pero ut e trigo war acꞌaxi tama ut e rum. Y war umorojse ut e trigo tuaꞌ uyari tama ugranero, pero usojqꞌuir war umorojse tuaꞌ uputa tama inteꞌ cꞌajc xeꞌ ma tiaꞌ tuaꞌ atajpa. Y bꞌan tuaꞌ axin uxere e gente tama e juicio tin e watar tanipat porque meyra ayan ucꞌotorer, che e Juan. \p \v 18 Pues entonces e Juan cay ucꞌampes meyra canseyaj cocha era tuaꞌ uchecsu uyojroner e Dios tama e corpesiaj tut e gente. \v 19 Y tama inyajr e Juan ixin tuaꞌ oꞌjron taca e Herodes xeꞌ jax e gobernador tama e departamento Galilea. Pues e Herodes era cꞌapa uchꞌami umuꞌ tuaꞌ aquetpa cocha uwilama. Pues e ixic era ucꞌabꞌa Herodías xeꞌ jax ani uwixcar e Felipe xeꞌ jax uwijtzꞌin e Herodes. Y tamar era e Juan cay ucꞌaye e Herodes, y cay ucꞌaye tama otronteꞌ mabꞌambꞌanir lo que war uche ubꞌan. \v 20 Pero e Herodes uche ubꞌa que machi uyubꞌi, y cay uche otronteꞌ mabꞌambꞌanir xeꞌ más calapir conda uyari e Juan tama e cárcel. \s1 Conda chꞌujya e Jesús \r Mateo 3:13-17; Marcos 1:9-11 \p \v 21 Entonces conda merato oꞌsena e Juan tama e cárcel conda warto uchꞌuyi tunor sian e gente, cꞌotoy e Jesús tuaꞌ achꞌujya ubꞌan. Y conda e Jesús war ucꞌajti taca e Dios pascꞌa ut e qꞌuin tichan, \v 22 y cay uwira ecmay watar Unawalir e Dios xeꞌ bꞌan uwirnar cocha incojt sacsac mut xeꞌ cꞌotoy turuan tamar, y wacchetaca uyubꞌi inteꞌ nuc xeꞌ tari tichan xeꞌ che cocha era: \p —Net Niunenet xeꞌ war inyajta oit y xeꞌ war intzay inwiret, che e ojroner xeꞌ tari tut e qꞌuin tichan. \s1 Uchꞌajnar e Jesús \r Mateo 1:1-17 \p \v 23 Pues cay canseyan e Jesús tama uyojroner e Dios conda utzꞌacse treinta año. \q1 Y utata e Jesús era José ucꞌabꞌa, porque uchebꞌe e gente que jax utata. \q1 Y utata e José era Elí ucꞌabꞌa, \q1 \v 24 y utata e Elí era Matat ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Matat era Leví ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Leví era Melqui ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Melqui era Jana ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Jana era José ucꞌabꞌa, \q1 \v 25 y utata e José era Matatías ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Matatías era Amós ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Amós era Nahum ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Nahum era Esli ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Esli era Nagai ucꞌabꞌa, \q1 \v 26 y utata e Nagai era Maat ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Maat era Matatías ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Matatías era Semei ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Semei era José ucꞌabꞌa, \q1 y utata e José era Judá ucꞌabꞌa, \q1 \v 27 y utata e Judá era Joana ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Joana era Resa ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Resa era Zorobabel ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Zorobabel era Salatiel ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Salatiel era Neri ucꞌabꞌa, \q1 \v 28 y utata e Neri era Melqui ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Melqui era Adi ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Adi era Cosam ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Cosam era Elmodam ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Elmodam era Er ucꞌabꞌa, \q1 \v 29 y utata e Er era Josué ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Josué era Eliezer ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Eliezer era Jorim ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Jorim era Matat ucꞌabꞌa, \q1 \v 30 y utata e Matat era Leví ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Leví era Simeón ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Simeón era Judá ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Judá era José ucꞌabꞌa, \q1 y utata e José era Jonán ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Jonán era Eliaquim ucꞌabꞌa, \q1 \v 31 y utata e Eliaquim era Melea ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Melea era Mainán ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Mainán era Matata ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Matata era Natán ucꞌabꞌa, \q1 \v 32 y utata e Natán era David ucꞌabꞌa, \q1 y utata e David era Isaí ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Isaí era Obed ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Obed era Booz ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Booz era Salmón ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Salmón era Naasón ucꞌabꞌa, \q1 \v 33 y utata e Naasón era Aminadab ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Aminadab era Aram ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Aram era Esrom ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Esrom era Fares ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Fares era Judá ucꞌabꞌa, \q1 \v 34 y utata e Judá era Jacob ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Jacob era Isaac ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Isaac era Abraham ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Abraham era Taré ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Taré era Nacor ucꞌabꞌa, \q1 \v 35 y utata e Nacor era Serug ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Serug era Ragau ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Ragau era Peleg ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Peleg era Heber ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Heber era Sala ucꞌabꞌa, \q1 \v 36 y utata e Sala era Cainán ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Cainán era Arfaxad ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Arfaxad era Sem ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Sem era Noé ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Noé era Lamec ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Lamec era Matusalén ucꞌabꞌa, \q1 \v 37 y utata e Matusalén era Enoc ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Enoc era Jared ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Jared era Majalaleel ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Majalaleel era Cainán ucꞌabꞌa, \q1 \v 38 y utata e Cainán era Enós ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Enós era Set ucꞌabꞌa, \q1 y utata e Set era Adán ucꞌabꞌa, \q1 y e Adán era uyunen e Dios. \c 4 \s1 Conda e diablo cꞌani ani upijchꞌi e Jesús \r Mateo 4:1-11; Marcos 1:12-13 \p \v 1 Pues entonces tama e día era conda chꞌujya e Jesús, bꞌutcꞌa uyalma taca Unawalir e Dios ubꞌan. Y de allí sutpa ixin esto tutiꞌ e xucur Jordán. Y de allí Unawalir e Dios uqꞌueche ixin e Jesús esto tama inteꞌ choquem lugar. \v 2 Y ya turu e Jesús cuarenta día tama e choquem lugar, y tama e tiempo era cꞌotoy e diablo tuaꞌ upijchꞌi ani e Jesús. Y machi weꞌ tama tunor e tiempo era, y nacpat era cay jaytzꞌa. \v 3 Entonces e diablo upejca e Jesús y che: \p —Cocha net Uyunenet e Dios sutu e tun era tuaꞌ aquetpa pan, che e diablo. \p \v 4 Pero e Jesús che: \p —Tzꞌijbꞌabꞌir chꞌar tama uyojroner e Dios que inteꞌ winic majax tama e pan taca bꞌixir, sino que uchꞌami ucuxtar tama uyojroner e Dios ubꞌan, che e Jesús. \p \v 5 Y de allí e diablo uqꞌueche ixin e Jesús esto tujor inteꞌ nuxi witzir y wacchetaca cay uwirse e Jesús tunor e chinamobꞌ lo que ayan tama tunor or e rum. \v 6 Y e diablo che: \p —Chꞌujcun awira tunor e nuxi lugar era, galan uwirnar, pero cꞌani inwajqꞌuet tunor era taca ucꞌotorer, y nen ayan niderecho tuaꞌ inwajcꞌu tunor era tin e incꞌani porque quetpa ajcꞌubꞌir tacaren. \v 7 Pero ayanto lo que aquetpa tuaꞌ ache net. Net ucꞌani tuaꞌ icotuan taniut tuaꞌ ojytzꞌi niut, y de allí tunor era tuaꞌ aquetpa tabꞌa, che e diablo. \p \v 8 Y che e Jesús: \p —Tzꞌijbꞌabꞌir chꞌar tama uyojroner e Dios que: “Inteꞌ taca Adiosir tuaꞌ acꞌupse y jax taca tuaꞌ ojytzꞌi ut”, che e Jesús. \p \v 9 Entonces e Satanás uqꞌueche e Jesús ixin esto tama e chinam Jerusalem y utꞌabꞌse uturbꞌa tujor e templo y che: \p —Cocha net Uyunenet e Dios, tobꞌen tara, \v 10 porque chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios que: \q1 E Dios uyebꞌta watar uyangelobꞌ tuaꞌ ucojcuet. \q1 \v 11 Turobꞌix tuaꞌ uchuquiet taca ucꞌabꞌ \q1 tuaꞌ machi ayobꞌi abꞌa y nien tuaꞌ machi ayobꞌi oꞌc tama ingojr tun. Bꞌan chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios, \m che e diablo. \v 12 Y sutpa ojron e Jesús otronyajr y che: \p —Machi, porque tzꞌijbꞌabꞌir chꞌar tama uyojroner e Dios ubꞌan que: “Ira amajres Awinquirar Dios tuaꞌ uche e mabꞌambꞌanir”, che e Jesús. \p \v 13 Entonces cocha e diablo machi utajwi cocha tuaꞌ upijchꞌi e Jesús, uyacta cora era, y locꞌoy ajni tut. \s1 Conda cay canseyan e Jesús tama e departamento Galilea \r Mateo 4:12-17; Marcos 1:14-15 \p \v 14 Pues entonces sutpa ixin e Jesús esto tama e departamento Galilea, y bꞌutꞌur uyalma taca ucꞌotorer Unawalir e Dios. Y cay checta ixin e ojroner tama e Jesús tama tunor or e lugar era este tama e aldea ubꞌan. \v 15 Y e Jesús war acanseyan tama uyojroner e Dios tama inteꞌ inteꞌ sinagoga lo que ayan tama inteꞌ inteꞌ lugar, y tunor tin e cay uyubꞌiobꞌ uyojroner war utattzꞌiobꞌ ut e Jesús. \s1 Conda ixin e Jesús esto tama e chinam Nazaret \r Mateo 13:53-58; Marcos 6:1-6 \p \v 16 Entonces ixin e Jesús esto tama e chinam Nazaret tiaꞌ chꞌijtesna. Entonces tama e día tuaꞌ e jiriar ixin tama e sinagoga bꞌan cocha acay uche. Y de allí achpa wawan tut e gente tuaꞌ uche leer uyojroner e Dios. \v 17 Y ajcꞌuna inteꞌ tzꞌotbꞌir jun xeꞌ jax lo que tzꞌijbꞌabꞌir umen e profeta Isaías tama e onian tiempo. Y conda uwechꞌe e jun utajwi tiaꞌ tzꞌijbꞌabꞌir que: \q1 \v 18 Turu Unawalir e Dios tacaren porque sicbꞌabꞌiren tuaꞌ inchecsu uyojroner e Dios tama e corpesiaj tut tin e tzajtaca ut. \q1 Y Cadiosir uyebꞌta tarien tuaꞌ intzꞌacpes tin e machi acꞌay tama uyalma, \q1 y uyebꞌta tarien tuaꞌ inchecsu e corpesiaj tut tin e macarobꞌ tama e cárcel, \q1 y uyebꞌta tarien tuaꞌ inwerojse ut tin e machi eꞌron, \q1 y uyebꞌta tarien tuaꞌ injirijse tin e war achena tzajtzaj. \q1 \v 19 Y uyebꞌta tarien tuaꞌ inchecsu e día conda Cawinquirar Dios cꞌani ucorpesox. Bꞌan chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir umen e profeta Isaías, \m che e Jesús. \p \v 20 Entonces e Jesús umaqui e libro y uyajcꞌu e ajcojc sinagoga y de allí turuan e Jesús tut e gente tuaꞌ oꞌjron. Y tunor e gente xeꞌ turobꞌ tama e sinagoga era war uchꞌujcu uwirobꞌ e Jesús y war ubꞌijnuobꞌ, \p —¿Y tucꞌa tuaꞌ uche jaxir era? xeꞌ war ubꞌijnuobꞌ e gente era. \p \v 21 Entonces cay ojron e Jesús y che: \p —Coner era cꞌapa chena tiut lo que chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios era, che e Jesús. \p \v 22 Y tunor e gente tin e uyubꞌiobꞌ uyojroner era cay bꞌactobꞌ ubꞌijnuobꞌ que galan locꞌoy tunor uyojroner e Jesús, pero ayan tin e cay ojronobꞌ y che: \p —Pero ¿ma ca jax uyunen e José era? ¿Y tiaꞌ cano más ya? che e gente era. \p \v 23 Pero e Jesús che: \p —Bꞌajcꞌat war ibꞌijnu tuaꞌ iwaren que: “Jay net ajtzꞌaconeret, tzꞌacan abꞌa net taca.” O bꞌajcꞌat cꞌani iwaren que: “Non coybꞌi que chena cora nuxi milagro tama e chinam Capernaum amener. ¿Tucꞌa tuaꞌ machi ache inteꞌ milagro ticajam non tiaꞌ chꞌiet net ubꞌan?” \v 24 Y era cꞌani inwareox inteꞌ ojroner xeꞌ erach, que inteꞌ profeta tuaꞌ e Dios machi tuaꞌ achꞌajma umen tin e ajlugarobꞌ tacar. \v 25 Pues chequer que meyra ayan ani e ixictac xeꞌ chamen uviejobꞌ tama e Israel tama utiempo e profeta Elías xeꞌ turuan tama e onian tiempo. Porque machi cꞌaxi e jajar tama inteꞌ tiempo de tres año y medio, y meyra winar ayan tama tunor or e lugar Israel tama e tiempo yajaꞌ. \v 26 Pero e Elías machi tzacarna ixin umen e Dios tuaꞌ utacre e ixictac xeꞌ chamen uviejobꞌ xeꞌ turobꞌ tama e lugar Israel, sino que jaxir tzacarna ixin tuaꞌ utacre inteꞌ choquem ixic xeꞌ chamen uviejo xeꞌ turuan tama e chinam Sarepta tama e lugar Sidón xeꞌ majax tuaꞌ e Israel. \v 27 Y chequer ubꞌan que ayan ani meyra gente tama e Israel tin e ajmuac taca e sian chec xeꞌ ucꞌabꞌa lepra tama e onian tiempo conda turuto e profeta Eliseo. Pero mamajchi tzꞌacpesna tujam e ajmuacobꞌ tama e Israel umen e Eliseo, sino que jax taca inteꞌ choquem winic xeꞌ ucꞌabꞌa Naamán xeꞌ turuan tama e departamento Siria xeꞌ majax tuaꞌ e Israel, che e Jesús. \p \v 28 Pero conda cꞌapa uyubꞌiobꞌ e ojroner era tuaꞌ e Jesús, qꞌuijnobꞌ tunor tin e turobꞌ macuir e sinagoga era. \v 29 Y de allí achpobꞌ tunorobꞌ y uquerejbꞌobꞌ locꞌoy najtir e Jesús uqꞌuechiobꞌ ixin esto tama utiꞌ e chinam tiaꞌ ayan inteꞌ nuxi chꞌen tiaꞌ cꞌani uyojresobꞌ axin e Jesús. \v 30 Pero conda cꞌotoyobꞌ tujor e nuxi chꞌen era, e Jesús machi uwirobꞌ tiaꞌ ixin tujam e sian gente, intaca satpa tutobꞌ. \s1 Inteꞌ winic xeꞌ chucur uyalma umen \s2 inteꞌ mabꞌambꞌan mein \r Marcos 1:21-28 \p \v 31 Pues entonces ixin e Jesús tama e chinam Capernaum xeꞌ turu tama e departamento Galilea, y ochoy tama inteꞌ sinagoga tama e día tuaꞌ e jiriar y cay ucanse e gente. \v 32 Pero e gente cay bꞌacta uwirobꞌ ucanseyaj e Jesús porque jaxir canseyan taca ucꞌotorer e Dios. \v 33 Y tama e sinagoga era chꞌar inteꞌ winic xeꞌ chucur uyalma umen inteꞌ mabꞌambꞌan mein xeꞌ cay aru taca inteꞌ nuxi nuc y che: \p \v 34 —¡Actanon! ¡Ira oꞌse abꞌa tacaron! ¡Non canata chiet net xeꞌ acꞌabꞌa Jesús xeꞌ tuet e chinam Nazaret! ¿Tariet ca tuaꞌ acꞌapa atijreson era? Canata que net tariet tuaꞌ e Dios, y que net erach, che e mabꞌambꞌan mein era. \p \v 35 Pero e Jesús ucꞌaye e mabꞌambꞌan mein era y che: \p —¡Chꞌanche y loqꞌuen tama uyalma! che e Jesús. \p Entonces e mabꞌambꞌan mein ucucru e winic tut e rum tutobꞌ, y de allí locꞌoy ajni e mabꞌambꞌan mein tama e winic, pero e winic machi uyobꞌi ubꞌa tiaꞌ cucrema tut e rum. \v 36 Y tunor e gente xeꞌ turobꞌ tama e sinagoga era bꞌactobꞌ uwirobꞌ y cay ojronobꞌ jaxobꞌ taca y chenobꞌ: \p —¿Tucꞌa e ojroner era xeꞌ más unata e winic era? Pues uyare e mabꞌambꞌan mein tuaꞌ alocꞌoy taca ucꞌotorer y wacchetaca locꞌoy ixin, che e gente. \p \v 37 Y pucujqꞌui ixin e ojroner tamar lo que numuy taca e Jesús tama tunor or e lugar. \s1 Conda e Jesús utzꞌacpes upixam e Simón Pedro \r Mateo 8:14-15; Marcos 1:29-31 \p \v 38 Pues entonces locꞌoy e Jesús tama e sinagoga era y ixin esto tama uyotot e Simón Pedro. Pues upixam ixic e Pedro era chꞌar ajmuac, war apuruy. Entonces cꞌajtna tuaꞌ e Jesús tuaꞌ utzꞌacpes. \v 39 Y tamar era e Jesús ixin wawan tuyejtzꞌer e ixic y cay upejca e purer cocha era y che: \p —Loqꞌuen tama e ixic era, che e Jesús. \p Y wacchetaca ajnesna locꞌoy e purer, y achpa e ixic y cay usicbꞌa tucꞌa tuaꞌ uyajcꞌu tuaꞌ ucꞌuxi tin e ajwara era. \s1 Conda e Jesús utzꞌacpes meyra ajmuacobꞌ \r Mateo 8:16-17; Marcos 1:32-34 \p \v 40 Pues entonces conda namtzꞌa e qꞌuin cay utaresobꞌ tunor tin e ajmuacobꞌ tut e Jesús. Pero e ajmuacobꞌ era majax intera muac. Entonces e Jesús cay upacbꞌu ucꞌabꞌ tujor inteꞌ intiobꞌ, y tamar era cꞌapa utzꞌacpes tunorobꞌ. \v 41 Y tujam tunor e sian ajmuacobꞌ era ayan tin e chucur uyalmobꞌ umen inteꞌ mabꞌambꞌan mein xeꞌ cay ojronobꞌ taca inteꞌ nuxi nuc conda loqꞌuesnobꞌ y ajnesnobꞌ umen e Jesús y chenobꞌ: \p —¡Net Uyunenet e Dios! chenobꞌ e mabꞌambꞌan meinobꞌ era. \p Pero e Jesús cay ucꞌaye e sian mabꞌambꞌan meinobꞌ era y che: “Ira ixojron”. Pues e mabꞌambꞌan meinobꞌ war unatobꞌ que e Jesús jax e Cristo, y tamar era machi actanobꞌ oꞌjronobꞌ más. \s1 Conda e Jesús canseyan tama e departamento Galilea \r Marcos 1:35-39 \p \v 42 Pues entonces conda sacojpa e Jesús tama inteꞌ día, locꞌoy tama e chinam Capernaum era, y ixin tama inteꞌ choquem lugar. Pero e gente cay usicbꞌobꞌ e Jesús y cꞌotoy utajwiobꞌ tiaꞌ turu. Pues e gente era cꞌani ani uquete uwabꞌuobꞌ e Jesús tuaꞌ machi alocꞌoy tutobꞌ. \v 43 Pero sutpa ojron e Jesús taca e gente era y che: \p —Ucꞌani tuaꞌ inxin inchecsu e ojroner tama uchinam e Dios tut e gente tama e inmojr chinamobꞌ ubꞌan porque tamar era ebꞌetnen tarien umen Nitata, che e Jesús. \p \v 44 Entonces ixin e Jesús tic taca, war uchecsu uyojroner e Dios tama uchinam e Dios tama tunor e sinagoga tama e departamento Galilea. \c 5 \s1 Conda chujca e chay taca ucꞌotorer e Dios \r Mateo 4:18-22; Marcos 1:16-20 \p \v 1 Pues entonces tama inyajr conda turu e Jesús tutiꞌ inteꞌ nuxi jaꞌ xeꞌ ucꞌabꞌa Genesaret, cꞌotoyobꞌ meyra sian gente tiaꞌ turu jaxir este que war utacsu ubꞌobꞌ tuaꞌ acꞌotoyobꞌ tuyejtzꞌer tuaꞌ uyubꞌiobꞌ uyojroner e Dios. \v 2 Y e Jesús uwira que ayan chateꞌ barco chꞌur tama utiꞌ e jaꞌ y que mamajchi turu tamar. Y tin e war acormobꞌ ani ecmay ixiobꞌ tut e rum y war upojchiobꞌ uchijrobꞌ. \v 3 Entonces ochoy e Jesús tama inteꞌ barco xeꞌ tuaꞌ e Simón Pedro y uyare tuaꞌ ulocse e barco más tutiꞌ e jaꞌ tiaꞌ majax intam tuyejtzꞌer tiaꞌ turobꞌ e sian gente tor e rum tiaꞌ taquin. Entonces turuan e Jesús macuir e barco y cay ucanse e gente. \v 4 Y conda cꞌapa ucanse e gente, uyare e Pedro y che: \p —Yara chic abarco tiaꞌ más intam e jaꞌ y juric chic ichijr tuaꞌ ixcorma, che e Jesús. \p \v 5 Pero e Simón Pedro uyare e Jesús y che: \p —Pero Niwinquiraret, tunor e acbꞌar war capatna y ma incojt chay catajwi, pero cocha net war awareon tuaꞌ caxin cayari cachijr otronyajr, caxin cache bꞌan cocha war awareon era, che e Simón. \p \v 6 Y conda uyariobꞌ e chijr tama e jaꞌ y cay uquerejbꞌobꞌ tari uchijrobꞌ otronyajr cay uwirobꞌ que bꞌutꞌur uchijrobꞌ taca e sian chay este que cꞌanix awejrtzꞌa. \v 7 Entonces e Pedro cay uche e seña tut upiarobꞌ xeꞌ turobꞌ tama otronteꞌ barco tuaꞌ watar utacriobꞌ tuaꞌ ulocsiobꞌ e chijr taca e sian chay. Entonces yopobꞌ y cay ubꞌutꞌiobꞌ chatertiꞌ e barco era taca e sian chay este que cꞌanix amuctzꞌa e barco macuir e jaꞌ umen ubꞌarir e sian chay. \v 8 Pero e Simón Pedro conda uwira lo que numuy era ixin cotuan tut e Jesús y che: \p —Loqꞌuen tama niwejtzꞌer, Niwinquiraret, porque nen ajmabꞌambꞌaniren toit, che e Pedro. \p \v 9 Bꞌan ojron e Pedro umen que bꞌacta uwira e sian chay lo que cormobꞌ, y bꞌan ubꞌan tunor tin e turobꞌ tacar. \v 10 Y bꞌan ubꞌan e Santiago y e Juan xeꞌ jax uyunenobꞌ e Zebedeo xeꞌ war apatnobꞌ taca e Pedro. Pero e Jesús sutpa uyare e Pedro y che: \p —Ira ibꞌacta, porque coner era net tuaꞌ icay icorma pero mixto jax chay yaꞌ sino que winicobꞌ tuaꞌ apejca taca uyojroner e Dios, che e Jesús. \p \v 11 Entonces conda cꞌapa uqꞌuechiobꞌ ixin e barco esto tutiꞌ e jaꞌ, uyactobꞌ tunor lo que ayan ani tuobꞌ y ixiobꞌ taca e Jesús. \s1 Conda tzꞌacpesna inteꞌ winic tama e muaquir xeꞌ ucꞌabꞌa lepra \r Mateo 8:1-4; Marcos 1:40-45 \p \v 12 Pues entonces tama inyajr conda e Jesús turu tama inteꞌ chinam, cꞌotoy inteꞌ winic tuyejtzꞌer xeꞌ ayan cora sian chec tut xeꞌ ucꞌabꞌa lepra xeꞌ uyacta ubꞌa cotuan tut e Jesús y uchꞌubꞌa ujor xijrcojt este tut e rum tuaꞌ ucꞌajti tuaꞌ atacarna. Y uyare e Jesús y che: \p —Niwinquiraret, jay net acꞌani atzꞌacpesen uyubꞌiet ache, porque meyra ayan acꞌotorer, che e winic. \p \v 13 Entonces e Jesús upacbꞌu ucꞌabꞌ tama ujor e winic y che: \p —Nen incꞌani intzꞌacpeset. Cꞌani inware e chec era que: “Loqꞌuen actan e winic era”, che e Jesús. \p Y conda cꞌapa ojron e Jesús, wacchetaca quetpa tzꞌacpesbꞌir e winic. \v 14 Entonces e Jesús uyare e winic que machi tuaꞌ uchecsu tut e gente lo que chena tacar. Y de allí ojron e Jesús y che: \p —Quiqui tama e templo tama e chinam Jerusalem y chectes abꞌa tut inteꞌ sacerdote y ajcꞌun incojt arac tuaꞌ apurutna tujor e altar bꞌan cocha chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uley e Moisés. Y tamar era erer unatobꞌ tunorobꞌ que net tzꞌacpesbꞌiret inyajrer, che e Jesús. \p Entonces e winic ixin uche bꞌan cocha arobꞌna umen e Jesús. \p \v 15 Pero cay tajttzꞌa meyra e Jesús umen tunor e gente tamar lo que cay uche. Y meyra gente war umorojse ubꞌobꞌ tut e Jesús tuaꞌ uyubꞌiobꞌ uyojroner y tuaꞌ atzꞌacpesnobꞌ umener ubꞌan. \v 16 Pero e Jesús locꞌoy ixin tama inteꞌ choquem lugar tuaꞌ ucꞌajti taca e Dios. \s1 Conda e Jesús utzꞌacpes inteꞌ winic xeꞌ chamen ucuerpo \r Mateo 9:1-8; Marcos 2:1-12 \p \v 17 Pues entonces tama inteꞌ día e Jesús war acanseyan tut e gente, y ya turobꞌ cora fariseobꞌ y cora ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés xeꞌ war uyubꞌiobꞌ. Pues cꞌotoyobꞌ tunor e nuquir winicobꞌ era tama tunor e chinamobꞌ tama e departamento Galilea y tama e departamento Judea y tama e chinam Jerusalem. Y tama e hora era checta ucꞌotorer Cawinquirar Dios tama e Jesús tuaꞌ utzꞌacpes tin e ajmuac. \v 18 Entonces cꞌotoyobꞌ cora winicobꞌ tuyejtzꞌer e Jesús xeꞌ war uqꞌuechiobꞌ axin inteꞌ winic xeꞌ chamen ucuerpo tama uchꞌacteꞌ. Cꞌani ani uyosiobꞌ macuir e otot tuaꞌ uchꞌabꞌuobꞌ tut e Jesús. \v 19 Pero cocha machi utajwiobꞌ tiaꞌ tuaꞌ oꞌchoyobꞌ umen e sian gente, tꞌabꞌayobꞌ tama ujor e otot y upasiobꞌ ujor e otot y uyemsiobꞌ e ajmuac tama uchꞌacteꞌ tujam e gente tut e Jesús. \v 20 Y conda e Jesús uwira e winicobꞌ era que meyra war acꞌupseyanobꞌ tama e Dios, uyare e ajmuac y che: \p —Winiquet, natan que incꞌumpa tacaret tuaꞌ asatpa tunor amabꞌambꞌanir, che e Jesús. \p \v 21 Pero tin e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés cay ubꞌijnuobꞌ taca e fariseobꞌ jaxobꞌ taca y chenobꞌ: \p —¿Chi ca nic e winic era que war uqꞌuijnes e Dios tacar uyojroner? Porque mamajchi erer usati e mabꞌambꞌanir sino que ajtaca e Dios, che e nuquir winicobꞌ era. \p \v 22 Pero cocha e Jesús war unata tucꞌa war ubꞌijnuobꞌ ojron jaxir y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ war ibꞌijnu cocha era? \v 23 Ma erer inata jay erach niwojroner jay inware que: “Imabꞌambꞌanir ayix e cꞌumpar tamar”, porque ma chequer tiut jay ayan e cꞌumpar o jay machi. Pero jay inware: “Achpen”, wacchetaca erer iwira jay erach niwojroner jay achpa axana e winic o jay machi. \v 24 Pero tuaꞌ inata que nen xeꞌ Uyunenen e winic ayan nicꞌotorer tuaꞌ incꞌumpa tama e mabꞌambꞌanir tara tor e rum, cꞌani inware e winic era xeꞌ chamen ucuerpo tuaꞌ achpa axana tuaꞌ achecta tiut que ayan nicꞌotorer bꞌan cocha war inwareox, che e Jesús. \p Entonces e Jesús uyare e winic xeꞌ chamen ucuerpo y che: \p —Inwaret era que achpen waren chꞌama achꞌacteꞌ y cuchu quiqui toꞌtot, che e Jesús. \p \v 25 Y wacchetaca achpa e winic tut e sian gente era, uchꞌami uchꞌacteꞌ xeꞌ chꞌar ani tamar, y ucuchi ixin tama uyotot war utattzꞌi ucꞌabꞌa e Dios. \v 26 Y tunor e sian gente bꞌactobꞌ ubꞌijnuobꞌ tamar lo que numuy y cay utattzꞌiobꞌ ucꞌabꞌa e Dios. Y war abꞌactobꞌ y chenobꞌ: \p —Ma tiaꞌ cawira anumuy lo que uche e winic era, che e winicobꞌ era. \s1 Conda pejcna e Leví umen e Jesús \r Mateo 9:9-13; Marcos 2:13-17 \p \v 27 Pues entonces locꞌoy e Jesús tama e otot era y cay xana cora y tamar era uwira ut inteꞌ ajmorojseyaj tumin tuaꞌ e gobierno xeꞌ ucꞌabꞌa Leví xeꞌ turu tama ulugar war ucꞌajti e tumin tama e impuesto. Entonces ojron e Jesús taca e Leví era y che: \p —Incoꞌ tacaren, che e Jesús. \p \v 28 Entonces achpa e Leví y uyacta tunor upatnar y ixin tupat e Jesús. \p \v 29 Y war atzay meyra e Leví, y tamar era cay uche inteꞌ nuxi nojqꞌuin tuaꞌ e Jesús tama uyotot. Y upejcobꞌ cꞌotoyobꞌ meyra ajmorojseyajobꞌ tumin tuaꞌ e gobierno, y ayanto otro inmojr gente ubꞌan xeꞌ turobꞌ tor e mesa tacarobꞌ. \v 30 Y cꞌotoy wawanobꞌ ubꞌan cora gente xeꞌ majax pejcbꞌirobꞌ xeꞌ war achꞌujcsanobꞌ y bꞌan war uchiobꞌ cora fariseobꞌ taca cora ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés, y conda uwirobꞌ tucꞌa war anumuy cay murmurtiobꞌ upater uyajcanuarobꞌ e Jesús y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ war ixweꞌ y war ixuchꞌi taca e sian ajmorojseyajobꞌ tumin tuaꞌ e gobierno y taca e sian ajmabꞌambꞌanirobꞌ era? chenobꞌ. \p \v 31 Pero e Jesús uyare y che: \p —Tin e majax ajmuac machi ucꞌani inteꞌ ajtzꞌaconer, sino que tin e ajmuac. \v 32 Nen tarien majax tuaꞌ impejca tin e unatobꞌ que imbꞌutz turobꞌ, sino que tarien tuaꞌ impejca tin e satrem tuaꞌ asutpa uchꞌamiobꞌ uyojroner e Dios, che e Jesús. \s1 Conda cay uyubꞌiobꞌ tuaꞌ e Jesús tama e ayuno \r Mateo 9:14-17; Marcos 2:18-22 \p \v 33 Pues entonces e fariseobꞌ cay uyubꞌiobꞌ tuaꞌ e Jesús otronyajr y che: \p —Pues canata que uyajcanuarobꞌ e Juan xeꞌ ajchꞌuymar war uyactobꞌ tuaꞌ awiobꞌ tuaꞌ ucꞌajtiobꞌ taca e Dios y bꞌan war uchiobꞌ uyajcanuarobꞌ e fariseobꞌ ubꞌan. Pero awajcanuarobꞌ tabꞌa war awiobꞌ y war oychꞌiobꞌ y machi cꞌani uyactobꞌ tuaꞌ awiobꞌ tuaꞌ ucꞌajtiobꞌ taca e Dios. ¿Tucꞌa tuaꞌ war uchiobꞌ cocha era? chenobꞌ e fariseobꞌ era. \p \v 34 Y che e Jesús: \p —Erer cabꞌijnu que niwajcanuarobꞌ era larobꞌ tacar tin e pejcnobꞌ tuaꞌ acꞌotoyobꞌ tama inteꞌ nujbꞌiar tiaꞌ cꞌani uchiobꞌ inteꞌ nojqꞌuin ubꞌan. Pero conda turobꞌ tama e nojqꞌuin era war atzayobꞌ taca e noxipbꞌir ma cocha erer cache uyactobꞌ tuaꞌ awiobꞌ tuaꞌ ucꞌajtiobꞌ taca e Dios conda turuto e noxipbꞌir tacarobꞌ. \v 35 Pero watar e día conda axin aloqꞌuesna e noxipbꞌir tutobꞌ y entonces tin e pejcbꞌir tama e nujbꞌiar era erer uyactobꞌ tuaꞌ awiobꞌ tuaꞌ ucꞌajtiobꞌ taca e Dios. Y bꞌanen nen ubꞌan. Conda axin inloqꞌuesna tara tor e rum entonces niwajcanuarobꞌ cꞌani uyactobꞌ tuaꞌ awiobꞌ tuaꞌ ucꞌajtiobꞌ taca e Dios, che e Jesús. \p \v 36 Entonces e Jesús cay ucꞌampes inteꞌ ojroner xeꞌ mucur cora y che: \p —Mamajchi axin uxuri imbꞌijc bꞌujc xeꞌ imbꞌutz tuaꞌ utaqꞌui tama inteꞌ tzuc bꞌujc. Porque jay bꞌan ani uche, axin aquetpa tzuc e bꞌujc xeꞌ imbꞌutz ani, y nien matucꞌa ucꞌampibꞌir e bꞌujc lo que utaqꞌui tama e tzuc bꞌujc era ubꞌan. \v 37 Y mamajchi uyari e vino xeꞌ intocto achena tama inteꞌ bolsa xeꞌ chembꞌir taca e qꞌuewer xeꞌ bꞌitzꞌemix ut, porque jay bꞌan uche, conda acay oꞌjmay e vino y axin atꞌabꞌay, axin awejrtzꞌa e qꞌuewer cocha machi uyubꞌi abꞌitzꞌa más, y acꞌapa atucpa tunor e vino y asatpa e qꞌuewer ubꞌan. \v 38 Y tamar era ucꞌani tuaꞌ ayajra e vino xeꞌ intocto achena tama e qꞌuewer xeꞌ intocto achena ubꞌan, y tamar era chatertiꞌ axin acꞌampesna. \v 39 Pues tunor tin e war uyuchꞌi e onian vino machi war ucꞌani tuaꞌ uyuchꞌi e vino xeꞌ intocto achena porque che que: “Más intzaj e onian vino”, che e Jesús. \p Bꞌan che e Jesús tuaꞌ uchecsu tutobꞌ que ma cocha erer uyapru ucanseyaj xeꞌ tuaꞌ taca e onian bꞌijnusiaj tuaꞌ e gente era. \c 6 \s1 Uyubꞌiobꞌ tuaꞌ e Jesús tama e día tuaꞌ e jiriar \r Mateo 12:1-8; Marcos 2:23-28 \p \v 1 Pues entonces tama inteꞌ día tuaꞌ e jiriar war axanobꞌ e Jesús taca uyajcanuarobꞌ macuir cora trigo. Y uyajcanuarobꞌ cay uwotzꞌiobꞌ locꞌoy ut e trigo, y cay umuxrobꞌ upat tama ucꞌabꞌobꞌ, y cay uyujtobꞌ locꞌoy usojqꞌuir, y cay ucꞌuxiobꞌ ut e trigo era. \v 2 Y ayan cora fariseobꞌ xeꞌ war axanobꞌ tupat e Jesús xeꞌ war uwirobꞌ tunor era. Entonces cay uyubꞌiobꞌ tuaꞌ e Jesús y chenobꞌ: \p —Chꞌujcun awira lo que war uchiobꞌ awajcanuarobꞌ porque war uchiobꞌ inteꞌ patnar que machi acꞌajna tuaꞌ achempa umen uley e Moisés tama inteꞌ día tuaꞌ e jiriar cocha era, che e fariseobꞌ era. \p \v 3 Entonces e Jesús uyare e fariseobꞌ era y che: \p —¿Machi ca iche leer lo que chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios tama e David conda war axana taca cora upiarobꞌ conda jajpnobꞌ umen e winar? \v 4 Pues ochoy e David macuir utemplo e Dios y cay uchꞌami cora pan xeꞌ quetpa ajcꞌubꞌir e Dios. Y ma erer ani acꞌujxa e pan era umenerobꞌ sino que ajrer taca e sacerdotiobꞌ xeꞌ erer ucꞌuxiobꞌ. Pero conda jajpnobꞌ umen e winar e David y upiarobꞌ cay ucꞌuxiobꞌ e pan era. \v 5 Y cꞌani inwareox era que nen xeꞌ Uyunenen e winic ayan nicꞌotorer tuaꞌ inware tucꞌa erer uche inteꞌ y tucꞌa ma erer uche inteꞌ tama inteꞌ día tuaꞌ e jiriar ubꞌan, che e Jesús. \s1 Conda tzꞌacpesna e winic xeꞌ taquin ucꞌabꞌ \r Mateo 12:9-14; Marcos 3:1-6 \p \v 6 Pues entonces tama otronteꞌ día tuaꞌ e jiriar ochoy e Jesús tama inteꞌ sinagoga y cay canseyan. Y ya turu inteꞌ winic xeꞌ taquin unojcꞌabꞌ tama e sinagoga era. \v 7 Y ya turobꞌ ubꞌan cora ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés taca cora fariseobꞌ xeꞌ war achꞌujcsanobꞌ tuaꞌ uwirobꞌ jay e Jesús axin utzꞌacpes e ajmuac era tama inteꞌ día tuaꞌ e jiriar. Pues jaxirobꞌ war usajcobꞌ cocha tuaꞌ utuchꞌiobꞌ e Jesús que machi ani war acꞌupseyan tut uley e Moisés, pero machi obꞌnobꞌ. \v 8 Pero e Jesús war unata lo que war ubꞌijnuobꞌ e winicobꞌ era y tamar era uyare e winic xeꞌ taquin ucꞌabꞌ y che: \p —Achpen waren taniut era, che e Jesús. \p Y achpa e winic y ixin wawan tut e Jesús. \v 9 Entonces ojron e Jesús taca e fariseobꞌ y e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés y che: \p —Cꞌani umbꞌi tibꞌa era: ¿Tucꞌa che tama uley e Moisés que erer uche inteꞌ tama inteꞌ día tuaꞌ jiriar? ¿Erer ca cache lo que imbꞌutz tama inteꞌ día tuaꞌ jiriar? ¿O más ca bueno tuaꞌ cache lo que mabꞌambꞌan tama inteꞌ día tuaꞌ jiriar? ¿Bueno ca tuaꞌ cacorpes ucuxtar inteꞌ tama inteꞌ día tuaꞌ e jiriar? ¿O más ca bueno tuaꞌ cachamsan tama inteꞌ día tuaꞌ e jiriar? che e Jesús. \p \v 10 Entonces e Jesús uchꞌujcu uwira ut inteꞌ intiobꞌ tin e turobꞌ tuyejtzꞌer, y ojron taca e winic xeꞌ taquin ucꞌabꞌ y che: \p —Tutzꞌu acꞌabꞌ, che e Jesús. \p Y conda ututzꞌi ucꞌabꞌ tzꞌacpesna inyajrer. \v 11 Pero e fariseobꞌ y e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés qꞌuijnobꞌ meyra upater e Jesús que tzꞌacon tama e día tuaꞌ e jiriar era. Y tamar era cay ojronobꞌ jaxobꞌ taca y chenobꞌ: \p —¿Tucꞌa cachic upater e Jesús era? che e fariseobꞌ taca e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés jaxobꞌ taca. \s1 Conda e Jesús usicbꞌa doce winicobꞌ tuaꞌ uqꞌueche axin ucanseyaj \r Mateo 10:1-4; Marcos 3:13-19 \p \v 12 Pues entonces tama inteꞌ día ixin e Jesús tujor inteꞌ witzir tuaꞌ ucꞌajti taca e Dios. Y ya quetpa tunor e acbꞌar. \v 13 Y conda sacojpa cay upejca tunor uyajcanuarobꞌ tuaꞌ watobꞌ tuyejtzꞌer. Y tujam e sian winicobꞌ era cay usicbꞌa doce uyajcanuarobꞌ tuaꞌ aquetpobꞌ uyapostolobꞌ. \v 14 Y quetpa sicbꞌabꞌir e Simón xeꞌ turbꞌana ucꞌabꞌa Pedro ubꞌan umen e Jesús. Y quetpa sicbꞌabꞌir e Andrés xeꞌ jax uwijtzꞌin e Simón Pedro. Y quetpobꞌ sicbꞌabꞌir e Santiago y e Juan y e Felipe y e Bartolomé y e Mateo y e Tomás. \v 15 Y quetpa sicbꞌabꞌir e Jacobo xeꞌ jax uyunen e Alfeo. Y quetpa sicbꞌabꞌir otronteꞌ Simón xeꞌ arobꞌna que jax ani inteꞌ Cananista. \v 16 Y quetpa sicbꞌabir e Judas xeꞌ uwijtzꞌin e Jacobo. Y quetpa sicbꞌabꞌir e Judas Iscariote xeꞌ jax xeꞌ utuchꞌi e Jesús. \s1 Conda e Jesús ucanse meyra gente \r Mateo 4:23-25 \p \v 17 Pues entonces ecmay e Jesús taca uyajcanuarobꞌ tama e witzir era y cꞌotoy wawan tama inteꞌ lugar xeꞌ cꞌatar ut. Y cay cꞌotoyobꞌ meyra gente tama tunor or e lugar yajaꞌ. Y ayan tin e tariobꞌ tama e departamento Judea, y ayan tin e tariobꞌ tama e chinam Jerusalem, y ayan tin e tariobꞌ tama utiꞌ e mar tiaꞌ aquetpa e chinam Tiro y tiaꞌ aquetpa e chinam Sidón. Cꞌotoyobꞌ tunor e sian gente era tuaꞌ uyubꞌiobꞌ uyojroner e Jesús y tuaꞌ atzꞌacpesnobꞌ tama tunor umuaquirobꞌ. \v 18 Y tunor tin e chucur umen inteꞌ mabꞌambꞌan mein tzꞌacpesnobꞌ umen e Jesús. \v 19 Y tunor e gente war ucꞌani tuaꞌ upijchꞌiobꞌ ut e Jesús porque tunor tin e cꞌotoy upijchꞌi ut tzꞌacpobꞌ taca e cꞌotorer lo que locꞌoy tamar. \s1 E tzayer tuaꞌ e Dios \r Mateo 5:1-12 \p \v 20 Pues entonces e Jesús cay uchꞌujcu uwira ut uyajcanuarobꞌ y che: \q1 —Chojbꞌesbꞌirox tunorox xeꞌ tzajtaca iut coner \q1 porque nox tuaꞌ ixcꞌotoy ixturuan tama uchinam e Dios. \q1 \v 21 ’Chojbꞌesbꞌirox nox xeꞌ war ixjaytzꞌa coner \q1 porque watar e día conda e Dios cꞌani uwesiox este que ixchuan. \q1 Chojbꞌesbꞌirox nox xeꞌ war ixaru coner \q1 porque watar e día conda e Dios cꞌani utzayjresox. \q1 \v 22 ’Chojbꞌesbꞌirox nox xeꞌ war ixxejbꞌna iut umen e gente, \q1 y conda uchoquiox najtir, \q1 y conda ucꞌayox, \q1 y conda uturbꞌobꞌ icꞌabꞌa bꞌan cocha lo que intuj umen taca que war ixcꞌupseyan tamaren xeꞌ Uyunenen e winic. \q1 \v 23 ’Tzayenic nox y tzayjresic ibꞌa meyra \q1 porque watar e día conda ixixin ichꞌami inteꞌ nuxi tuanibꞌir tuaꞌ e Dios conda ixixin tichan tut e qꞌuin. \q1 Pues bꞌan cay cꞌaynobꞌ tunor e profetobꞌ xeꞌ turuanobꞌ tama e onian tiempo umen utata viejobꞌirobꞌ e gente era, \m che e Jesús. \p Y de allí cay ojron e Jesús taca e inmojr gente y che: \q1 \v 24 Tzajtaca iut nox xeꞌ ricox tara tor e rum porque tamar taca era cꞌapa ichꞌami ituanibꞌir, \q1 y matucꞌa más tuaꞌ ichꞌami otronyajr. \q1 \v 25 Tzajtaca iut nox xeꞌ chuanox tara tor e rum \q1 porque watar e día conda cꞌani ixjaytzꞌa. \q1 Tzajtaca iut nox xeꞌ war ixtzene tara tor e rum \q1 porque watar e día conda cꞌani ixaru. \q1 \v 26 Tzajtaca iut nox xeꞌ tattzbꞌirox umen tunor e gente \q1 porque bꞌan uchiobꞌ itata viejobꞌirobꞌ taca e profetobꞌ xeꞌ ajmajresiajobꞌ tama e onian tiempo, \m che e Jesús. \s1 Ucꞌani tuaꞌ iyajta ut tin e aqꞌuijna uwirox \r Mateo 5:38-48; 7:12 \p \v 27 Y che e Jesús: \p —Pero nox xeꞌ war iyubꞌi ninuc era, cꞌani inwareox que ucꞌani tuaꞌ iyajta ut tunor tin e war aqꞌuijna uwirox, y ucꞌani tuaꞌ itacre tin e war uxejbꞌiobꞌ iut. \v 28 Chojbꞌesic ut tin e war ubꞌaxeox y cꞌajtinic taca e Dios tuaꞌ atacarna tin e war ucꞌayox. \v 29 Y jay ayan tin e uyajqꞌuet tama inxejr acajram, actan uyajqꞌuiquet teinxejr ubꞌan. Y jay ayan tin e ulocse inteꞌ abꞌujc y uqꞌueche axin, actan uqꞌuechic chic otronteꞌ abꞌujc ubꞌan. \v 30 Chic taca tiaꞌ ayan tin e ucꞌajti tabꞌa, ajcꞌun. Y tin e ulocse lo que ayan tabꞌa, ira acꞌajti tuaꞌ achꞌami uyeror otronyajr. \v 31 Y tunor lo que war icꞌani que e inmojr uchiobꞌ tacarox, bꞌan ixto ucꞌani tuaꞌ iche nox tacarobꞌ ubꞌan. \v 32 Porque jay war iyajta ut tin taca xeꞌ war uyajta iut, matucꞌa tuaꞌ ichꞌami tuaꞌ e Dios tamar era, porque tin e mabꞌambꞌan uwirnar war ucꞌani tin e uyet ajmabꞌambꞌanirobꞌ. \v 33 Y jay war itacre ajtaca tin e war utacriox, matucꞌa tuaꞌ ichꞌami tuaꞌ e Dios tamar era, porque bꞌan taca uchiobꞌ tunor tin e ajmabꞌambꞌanirobꞌ. \v 34 Jay war iwajcꞌu ajtaca tin e axin utoyet otronyajr, matucꞌa tuaꞌ ichꞌami tuaꞌ e Dios tamar era, porque tin e ajmabꞌambꞌanirobꞌ uyajcꞌuobꞌ uyet ajmabꞌambꞌanirobꞌ y war ucojcobꞌ tuaꞌ uchꞌamiobꞌ uyeror otronyajr. \v 35 Pero nox ucꞌani tuaꞌ iyajta utobꞌ tin e uxejbꞌiobꞌ iut, y tacrenicobꞌ, y ajcꞌunic prestado, y ira iware que ucꞌanto uyeror. Porque jay ixixin iche cocha era, cꞌani ichꞌami inteꞌ nuxi tuanibꞌir tuaꞌ e Dios. Y tamar era cꞌani anatanwa que nox uyunenox e Dios tichan, porque jaxir war uchojbꞌes utobꞌ tunor e gente tara tor e rum iraj iraj, motor jay ayan tin e machi war utattzꞌiobꞌ ucꞌabꞌa tamar y motor jay ajmabꞌambꞌanirobꞌ, pero e Dios warto uchojbꞌes utobꞌ tunorobꞌ. \v 36 Turbꞌanic ibꞌa tuaꞌ aquetpa incꞌun iwirnar tut e gente tuaꞌ itacriobꞌ conda ayan lo que ucꞌaniobꞌ tibꞌa, bꞌan cocha incꞌun uwirnar e Dios ticoit tuaꞌ utacrion conda ayan lo que cacꞌani non, che e Jesús. \s1 Ira ixojron upater otronteꞌ \r Mateo 7:1-5 \p \v 37 Y che e Jesús: \p —Ira ixojron upater otronteꞌ tuaꞌ machi ixcꞌayna umen e Dios. Y ira ixbꞌaxon tuaꞌ machi ixjajtzꞌa umen e Dios. Cꞌumpenic taca tunor tin e axin uche e mabꞌambꞌanir ipater y e Dios axin acꞌumpa tacarox nox ubꞌan. \v 38 Ajcꞌunic otronteꞌ lo que ucꞌani, porque bꞌan cocha itacre otronteꞌ y bꞌan tuaꞌ ixtacarna umen e Dios ubꞌan. Y e Dios tuaꞌ asutpa ubꞌutꞌi más ibolsa umen que war itacre otronteꞌ. Y jaxir axin uteqꞌue ibolsa tama ubꞌijsibꞌir xeꞌ bueno. Y axin utene ibolsa tuaꞌ uwajpi más tama unac. Pero e Dios axin ucꞌampes ubꞌijsibꞌir bꞌan cocha war icꞌampes tuaꞌ asutpa ubꞌisi otronyajr lo que cꞌani asutpa uyajcꞌox, che e Jesús. \p \v 39 Y de allí e Jesús ojron tama inteꞌ ojroner xeꞌ mucur cora y che: \p —Ma erer aqꞌuejcha axin inteꞌ winic xeꞌ tajpem unacꞌut umen otronteꞌ winic xeꞌ tajpem unacꞌut ubꞌan. Porque jay bꞌan uchiobꞌ, chatertiobꞌ erer oꞌjriobꞌ axin tama inteꞌ chꞌen. \v 40 Y inteꞌ ajcanuar machi unata más que lo que unata uyajcanseyaj, este que acꞌapa acano tunor lo que unata uyajcanseyaj, y entonces erer acꞌotoy unata jax taca lo que unata uyajcanseyaj. \p \v 41 ’¿Y tucꞌa era que net wacchetaca war awira que ayan imbꞌijc sojc chꞌur tama unacꞌut inteꞌ awermano, pero net machi cꞌani awira abꞌa que ayan inteꞌ nuxi teꞌ chꞌur tama unacꞌoit? \v 42 Y jay chꞌur inteꞌ nuxi teꞌ tama unacꞌoit y machi cꞌani anata que bꞌan, ¿cocha tuaꞌ aware awermano que: “Actanen inlocsic e sojc tama unacꞌoit?” Ajqꞌuecraneret, locsen bꞌajxan e teꞌ xeꞌ chꞌur tama unacꞌoit net, y de allí uyubꞌi awira bien tuaꞌ atacre ulocse e sojc lo que chꞌur tama unacꞌut awermano, che e Jesús. \s1 E teꞌ chequer tama uyutir \r Mateo 7:17-20; 12:34-35 \p \v 43 Y che e Jesús: \p —Inteꞌ teꞌ xeꞌ bueno machi uyubꞌi uyajcꞌu uyutir xeꞌ mabꞌambꞌan, y nien inteꞌ teꞌ xeꞌ mabꞌambꞌan machi uyubꞌi uyajcꞌu uyutir xeꞌ bueno. \v 44 Pues tunor e teꞌ chequer tama uyutir, porque ma erer ichꞌami ingojr muy tama inteꞌ tꞌix, y ma erer ichꞌami inteꞌ poxteꞌ tama inteꞌ chꞌuyur chꞌan. \v 45 Y bꞌan ixto cocha era tama e winicobꞌ ubꞌan, que inteꞌ winic xeꞌ imbꞌutz uwirnar, imbꞌutz uyojroner ubꞌan, porque bꞌutꞌur uyalma tacar lo que imbꞌutz. Y inteꞌ winic xeꞌ mabꞌambꞌan uwirnar, mabꞌambꞌan uyojroner ubꞌan, porque bꞌutꞌur uyalma taca e mabꞌambꞌanir. Porque tamar lo que bꞌutꞌur uyalma inteꞌ, jax taca tuaꞌ alocꞌoy oꞌjron tama uyej, che e Jesús. \s1 E otot xeꞌ chena tor e tun \r Mateo 7:24-27 \p \v 46 Y che e Jesús: \p —¿Y tucꞌa tuaꞌ war iwaren que Iwinquiraren conda machi cꞌani iche lo que inwareox? \v 47 Cꞌani inwareox chi tacar lar tin e ayopa taniut y uyubꞌi niwojroner y oꞌbꞌian tut. \v 48 Larobꞌ tacar inteꞌ winic xeꞌ locꞌoy ubꞌijnu que cꞌani uche uyotot tujor inteꞌ nuxi tun. Y cay uche intam uchꞌenar esto tiaꞌ erer aqꞌuecꞌo e oy tamar. Entonces conda cꞌapa uyustes uyotot tari e jajar y chꞌiꞌ e xucur meyra y tari inteꞌ nuxi icꞌar xeꞌ uyajcꞌu e otot, pero machi cucrema e otot era porque war uwir tujor e tun. \v 49 Pero tin e uyubꞌi niwojroner y machi oꞌbꞌian tut, aquetpa bꞌan cocha inteꞌ winic xeꞌ satrem usasaꞌ xeꞌ uche uyotot tor e jiꞌ. Entonces conda cꞌapa uyustes uyotot tari e jajar y cay chꞌiꞌ e nuxi xucur y cay jicna tari e sian icꞌar tut e otot era, y wacchetaca cucrema inyajrer e otot, che e Jesús. \c 7 \s1 Conda tzꞌacpesna inteꞌ uman inteꞌ capitán romano \r Mateo 8:5-13 \p \v 1 Pues entonces conda cꞌapa ojron e Jesús taca e winicobꞌ era ixin tama e chinam Capernaum. \v 2 Y ayan inteꞌ capitán romano xeꞌ ayan inteꞌ uman xeꞌ ucꞌani meyra pero xeꞌ chꞌar ajmuac y xeꞌ cꞌanix achamay. \v 3 Pero conda e capitán era uyubꞌi que ayan ucꞌotorer e Jesús tuaꞌ utzꞌacpes e ajmuacobꞌ, uyebꞌta ixin cora nuquir winicobꞌ xeꞌ tuaꞌ e Israel tuaꞌ axin ucꞌajtiobꞌ tuaꞌ e Jesús tuaꞌ axin tama uyotot e capitán tuaꞌ utzꞌacpes uman. \v 4 Entonces conda cꞌotoyobꞌ e winicobꞌ era tut e Jesús, cay ucꞌajtiobꞌ tuaꞌ e Jesús tuaꞌ axin utzꞌacpes e man. Y tamar era ojronobꞌ y chenobꞌ: \p —E capitán tawar tuaꞌ atacarna amener, \v 5 porque jaxir uyajta coit tunoron xeꞌ Ajisraelon, y jaxir utoyi tuaꞌ achena casinagoga, chenobꞌ e winicobꞌ era. \p \v 6 Entonces ixin e Jesús tacarobꞌ, pero conda tuix tuaꞌ acꞌotoy tama uyotot e capitán, ebꞌetna tari cora winicobꞌ xeꞌ atzay iꞌrna umen e capitán tuaꞌ upejca e Jesús y che: \p —Niwinquiraret, ira aturbꞌa abꞌa tamar era, porque ma tawaren tuaꞌ iyochoy tama niotot, \v 7 porque nien nen machi imbꞌijnu tuaꞌ incꞌotoy toit tuaꞌ onjron tacaret, pero jay net intaca aware tuaꞌ atzꞌacpa niman, entonces atzꞌacpa. \v 8 Porque nen war innata que turen yebꞌar ucꞌotorer inteꞌ nijefe, y nen ayan cora nisoldado xeꞌ turobꞌ yebꞌar nicꞌotorer nen ubꞌan. Y jay inware inteꞌ tujamobꞌ que: “Quiqui chen era”, y axin uche. Y jay inware otronteꞌ tujamobꞌ que: “Lar chen era”, y watar uche, y jay inware niman que: “Chen era”, y uche. Y bꞌan ixto net ubꞌan, jay aware e ojroner entonces cꞌani atzꞌacpa niman, che e winicobꞌ era xeꞌ atzay iꞌrna umen e capitán romano. \p \v 9 Pues conda e Jesús cꞌapa uyubꞌi tunor e ojroner era bꞌacta uwira e capitán que war acꞌupseyan meyra tama e Dios. Entonces sutpa uchꞌujcu uwira tin e war axanobꞌ tacar y che: \p —Nien tujam tunor e sian gente xeꞌ turobꞌ tama e Israel ma inyajr intajwi inteꞌ winic xeꞌ meyra war acꞌupseyan tama e Dios cocha war uche e capitán era, che e Jesús. \p \v 10 Y conda sutpa ixiobꞌ esto tama uyotot e capitán, utajwiobꞌ que e man tzꞌacpesbꞌirix. \s1 Conda e Jesús usuti ubꞌixqꞌues e sitz tuaꞌ inteꞌ ixic xeꞌ chamen uviejo \p \v 11 Pues entonces conda cꞌapa numuy tunor era, ixin e Jesús taca uyajcanuarobꞌ esto tama inteꞌ chinam xeꞌ ucꞌabꞌa Naín, y ayan cora sian gente xeꞌ war axiobꞌ tupat e Jesús ubꞌan. \v 12 Y conda cꞌotoyobꞌ tutiꞌ e chinam era, cay uwirobꞌ que war aqꞌuejcha axin inteꞌ chamen tuaꞌ amujca xeꞌ cojto sitz tuaꞌ inteꞌ tubꞌir xeꞌ chamen uviejo. Y ayan meyra gente tuaꞌ e chinam era xeꞌ war axin tacarobꞌ ubꞌan. \v 13 Y conda Cawinquirar uwira e ixic era uyajta ut y che: \p —Ira iyaru, che e Jesús. \p \v 14 Entonces cꞌotoy tuyejtzꞌer e chamen y upacbꞌu ucꞌabꞌ tujor e cajón y quetpobꞌ wawan tin e war uqꞌuechiobꞌ axin e cajón era. Entonces e Jesús upejca e sitz xeꞌ chamen y che: \p —Sitz, cꞌani inwaret que achpen era, che e Jesús. \p \v 15 Y entonces achpa turuan e sitz xeꞌ chamen ani y cay ojron, y de allí e Jesús uyare tuaꞌ aqꞌuejcha axin e sitz umen utuꞌ. \v 16 Y conda e gente cꞌapa uwirobꞌ tunor era bꞌacta uwirobꞌ y cay utattzꞌiobꞌ ucꞌabꞌa e Dios y chenobꞌ: \p —Checta ixto yaꞌ inteꞌ nuxi profeta tuaꞌ e Dios ticajam, che e gente era. \p Y chenobꞌ ubꞌan: \p —Tari Cadiosir tuaꞌ utacrion xeꞌ Ajisraelon, che e gente era. \p \v 17 Y wacchetaca cay checta ixin e ojroner tamar lo que uche e Jesús tama tunor or e departamento Judea. \s1 Conda ebꞌetna cꞌotoyobꞌ tut e Jesús uyajcanuarobꞌ e Juan xeꞌ ajchꞌuymar \r Mateo 11:2-19 \p \v 18 Pues entonces cꞌotoy unata e Juan xeꞌ ajchꞌuymar tama tunor lo que war uche e Jesús umen que arobꞌna umen uyajcanuarobꞌ. Entonces jaxir upejca chateꞌ uyajcanuarobꞌ \v 19 y utzacre ixiobꞌ tuaꞌ uyubꞌiobꞌ tuaꞌ Cawinquirar jay jaxir jax e Cristo xeꞌ tuaꞌ watar tuaꞌ ucorpeson xeꞌ tuon e Israel, o jay ucꞌanto tuaꞌ cacojco otronteꞌ. \v 20 Entonces ixiobꞌ uyajcanuarobꞌ e Juan era y cꞌotoyobꞌ tuyejtzꞌer e Jesús y uyubꞌiobꞌ tuaꞌ y che: \p —Ebꞌetna tarion umen e Juan xeꞌ ajchꞌuymar tuaꞌ coybꞌi tabꞌa jay net jax e Cristo xeꞌ tuaꞌ watar tuaꞌ ucorpeson xeꞌ tuon e Israel, o jay ucꞌanto tuaꞌ cacojco otronteꞌ, che uyajcanuarobꞌ e Juan era. \p \v 21 Pero e Jesús machi ojron sino cay utzꞌacpes meyra tin e ajmuac y tin e ayan e chec tut, y tin e chucur uyalma umen inteꞌ mabꞌambꞌan mein, y jaxir ulocse. Y cay uyerojse ut meyra tin e tajpem unacꞌut. \v 22 Entonces conda cꞌapa uche tunor era e Jesús uyare uyajcanuarobꞌ e Juan y che: \p —Quiqui arenic e Juan lo que war iwira y lo que war iyubꞌi. Arenic que tin e tajpem ani unacꞌut y era war eꞌron, y arenic que tin e tzꞌej ani uyoc y era war axana, y arenic que tin e ayan ani e chec tut xeꞌ ucꞌabꞌa lepra y era cꞌapa ojri usta. Y arenic que tin e macar ani uchiquin y era war oꞌbꞌian, y arenic que tin e chamenobꞌ ani y era sutpa bꞌixqꞌuesnobꞌ, y arenic que tin e tzajtaca ut que era war uyubꞌiobꞌ tamar e corpesiaj. \v 23 Pues chojbꞌesbꞌir ut tin e machi achecta e qꞌuijnar tama uyalma conda uyubꞌi niwojroner, che e Jesús. \p \v 24 Entonces conda cꞌapa locꞌoy uyajcanuarobꞌ e Juan, e Jesús cay uyare e gente tamar e Juan y che: \p —Conda ixiox tama e choquem lugar tuaꞌ iyubꞌi uyojroner e Juan, ¿war ca ibꞌijnu que jax inteꞌ winic xeꞌ matucꞌa ubꞌijnusiaj? \v 25 Y jay ma, ¿tucꞌa tuaꞌ ixiox iwira? ¿Ixiox ca tuaꞌ iwira inteꞌ winic xeꞌ galan bꞌujcsebꞌir? Machi, porque e Juan machi ulapi e bꞌujc xeꞌ utzic utzic. Nox inatix que tin e galan bꞌujcsebꞌir xeꞌ war utzayjres ubꞌa jax taca, ajtaca cꞌani aturuan tama inteꞌ otot bꞌan cocha uyotot inteꞌ rey. \v 26 Entonces ¿tucꞌa ixiox tuaꞌ iwira? ¿Jax ca inteꞌ profeta? Jax pues. Pero cꞌani inwareox era que e Juan más ayan ucꞌampibꞌir tut e Dios que tunor e onian profetobꞌ. \v 27 Porque tamar e Juan era ayan lo que chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios xeꞌ che que: \q1 Cꞌani inwebꞌta axin inteꞌ niman tuaꞌ axin bꞌajxan toit. \q1 Jaxir tuaꞌ uyustes uyalmobꞌ e gente tuaꞌ uyubꞌiobꞌ awojroner, \m che tama uyojroner e Dios. \v 28 Pero cꞌani inwareox era que tujam tunor e gente lo que ayan tara tor e rum ma incojt winic xeꞌ más nojta tut e Dios que e Juan xeꞌ ajchꞌuymar. Pero cꞌani inwareox ubꞌan que tin e aquetpa más chuchu tama uchinam e Dios, cꞌani aquetpa más nojta que e Juan, che e Jesús. \p \v 29 Conda e gente xeꞌ turobꞌ era y e ajmorojseyajobꞌ tumin tuaꞌ e gobierno xeꞌ cay chꞌujyobꞌ umen e Juan uyubꞌiobꞌ tunor era cay ubꞌijnu uwirobꞌ que erach e Dios. \v 30 Pero majax bꞌan tama e fariseobꞌ y e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés porque jaxirobꞌ machi uchꞌamiobꞌ uchꞌuymar e Juan, y machi war ucꞌaniobꞌ e tacarsiaj lo que cꞌani ani aꞌjcꞌunobꞌ umen e Dios. \v 31 Y che e Jesús: \p —¿Tucꞌa larobꞌ tacar e gente xeꞌ turobꞌ tara tor e rum coner? Ubꞌinic, cꞌani inwareox era. \v 32 E gente xeꞌ turobꞌ tor e rum coner larobꞌ tacar cora maxtac xeꞌ umorojse ubꞌobꞌ y aturuanobꞌ tuaꞌ aꞌsiobꞌ. Cay uyareobꞌ uyet maxtaquir y che: “Calajbꞌa tama e píto cocha achena tama inteꞌ nujbꞌiar, pero nox machi actox. Y de allí cay aruon bꞌan cocha achena tama inteꞌ chamen, pero nox machi aruox.” \v 33 Y bꞌan e gente tor e rum coner, porque yopa ticoit e Juan xeꞌ ajchꞌuymar, pero jaxir machi ucꞌuxi e pan y machi uyuchꞌi e vino, y nox war iware que jaxir ayan inteꞌ mabꞌambꞌan mein tamar. \v 34 Y de allí yopen nen xeꞌ Uyunenen e winic xeꞌ war incꞌuxi tunor lo que ajcꞌunen umen e gente, y xeꞌ war unchꞌi lo que ajcꞌunen ubꞌan, pero nox war iware que calapir inweꞌ y que fuerte unchꞌi, y que nen war intzay inwira e gente xeꞌ más calapir uwirnarobꞌ y tin e ajmorojseyajobꞌ tumin tuaꞌ e gobierno. \v 35 Pero chequer que ayan ucꞌampibꞌir unatanyaj e Dios porque tunor tin e axin uchꞌami, alocꞌoy bueno tunor lo que uchiobꞌ, che e Jesús. \s1 Conda e Jesús ixin tama uyotot e Simón xeꞌ jax inteꞌ fariseo \p \v 36 Pues entonces pejcna e Jesús umen inteꞌ fariseo xeꞌ ucꞌabꞌa Simón tuaꞌ acꞌotoy tama uyotot tuaꞌ aweꞌ tacar, y tamar era e Jesús ixin ochoy tama uyotot y turuan tor e mesa. \v 37 Y tama e chinam era ayan inteꞌ ixic xeꞌ ajmabꞌambꞌanir xeꞌ cꞌotoy unata que cꞌotoy e Jesús y que turu era tama uyotot e Simón war aweꞌ. Entonces jaxir ixin cꞌotoy tama e otot era ubꞌan, pero war uqꞌueche axin inteꞌ yar chuchu bote xeꞌ bꞌutꞌur taca e perfume. \v 38 Y e ixic conda cꞌotoy tama e otot uyacta ubꞌa cotuan tut uyoc e Jesús, y cay oyqꞌui y cay utzꞌayi upat uyoc e Jesús taca uyar unacꞌut, y de allí cay utaquijse upat uyoc e Jesús taca utzutzer ujor, y war utzꞌujtzꞌi upat uyoc e Jesús y de allí cay uyari e perfume tar. \v 39 Pero conda e fariseo era xeꞌ jax xeꞌ upejca e Jesús tuaꞌ ayopa tama uyotot cay uwira lo que war uche e ixic, cay ubꞌijnu cocha era y che: “¿Erach ca nic e winic era que jax inteꞌ profeta tuaꞌ e Dios? Porque jay jax nic ani inteꞌ profeta tuaꞌ e Dios unata ani tucꞌa e ixic era xeꞌ war upijchꞌi upat uyoc, porque e ixic era ajmabꞌambꞌanir.” Bꞌan war ubꞌijnu e fariseo era xeꞌ jax e Simón. \v 40 Entonces e Jesús uyare e Simón y che: \p —Ayan lo que cꞌani inwaret era, che e Jesús. \p Y che e Simón: \p —Arenen, Ajcanseyajet. \p \v 41 Y che e Jesús: \p —Ayan inteꞌ ojroner tama inteꞌ winic xeꞌ uyajcꞌu meyra utumin prestado. Y ayan chateꞌ winicobꞌ xeꞌ cay uchꞌamiobꞌ e tumin cocha inteꞌ préstamo tuaꞌ e winic era. Y inteꞌ winic xeꞌ bꞌajxan uchꞌami 500 denarios, y otronteꞌ winic uchꞌami cincuenta denarios. \v 42 Pero chatertiobꞌ e winicobꞌ era usatiobꞌ e tumin y ma cocha uyubꞌi utoyobꞌ otronyajr. Pero cocha e ajyum tumin uyajta utobꞌ e winicobꞌ era uyacta bꞌan taca. Tara acꞌapa e ojroner, che e Jesús. \p Entonces e Jesús sutpa uyubꞌi tuaꞌ e Simón y che: \p —¿Chi tujam e winicobꞌ era tuaꞌ uyajta ut más e ajyum tumin? ¿Jax ca tin e uchꞌami e 500? ¿O jax ca tin e uchꞌami e cincuenta? che e Jesús. \p \v 43 Y e Simón che: \p —Nen imbꞌijnu que jax e winic xeꞌ más nojta abꞌeto xeꞌ actana bꞌan taca tamar lo que abꞌeto umen e ajyum tumin, che e Simón. \p Y che e Jesús: \p —Bꞌan ya, che e Jesús. \p \v 44 Y de allí e Jesús uchꞌujcu uwira ut e ixic y uyare e Simón y che: \p —Chꞌujcun awira e ixic era. Nen ochoyen tama oꞌtot y mamajchi upoqui nioc bꞌan cocha acay uchiobꞌ e gente tara, pero e ixic yopa y cay uyates upat nioc taca uyar unacꞌut y de allí cay utaquijse nioc taca utzutzer ujor. \v 45 Y net machi atzꞌujtzꞌien, y e ixic era desde que ochoyen turuanen merato uyacta utzꞌujtznar upat nioc. \v 46 Y net machi ayari e aceite tama nijor bꞌan cocha acay uchiobꞌ e gente tara, pero e ixic cꞌapa utuqui tunor e perfume tupat nioc. \v 47 Y tamar era cꞌani inwaret era que jaxir war uchectes ubꞌa que war uyajta niut meyra porque meyra ayan umabꞌambꞌanir xeꞌ cꞌumpa e Dios tacar. Pero tin e ayan imbꞌijc taca umabꞌambꞌanir xeꞌ cꞌumpesna tamar, imbꞌijc taca ubꞌan tuaꞌ uyajta ut tin e acꞌumpa tacar, che e Jesús. \p \v 48 Entonces e Jesús uyare e ixic y che: \p —Incꞌumpa tacaret tama tunor amabꞌambꞌanir, che e Jesús. \p \v 49 Pero e winicobꞌ xeꞌ turobꞌ tor e mesa war awiobꞌ taca e Jesús cay ojronobꞌ jaxobꞌ taca y chenobꞌ: \p —¿Tucꞌa cora winic era que war acꞌumpa tama umabꞌambꞌanir e gente? che e winicobꞌ. \p \v 50 Pero e Jesús uyare e ixic otronyajr y che: \p —Corpesbꞌiret coner era umen que war icꞌupseyan tamaren. Erer iꞌxin bꞌan taca, che e Jesús. \c 8 \s1 E ixictac xeꞌ utacriobꞌ e Jesús \p \v 1 Pues entonces conda locꞌoy tama uyotot e Simón ixin e Jesús war axana esto tama tunor e sian chinamobꞌ y esto tama tunor e sian aldea ubꞌan. War uchecsu uchinam e Dios tut e gente. Y war axanobꞌ e doce apostolobꞌ taca e Jesús ubꞌan. \v 2 Y ayan cora ixictac xeꞌ war axanobꞌ taca e Jesús ubꞌan. Y tujam e ixictac era ayan tin e loqꞌuesna e mabꞌambꞌan mein tamarobꞌ, y ayan tin e tzꞌacpesnobꞌ. Y tujam e ixictac era ayan inteꞌ xeꞌ ucꞌabꞌa María xeꞌ tuaꞌ e chinam Magdala xeꞌ loqꞌuesna siete mabꞌambꞌan mein tamar. \v 3 Y war axana taca e Jesús e Juana ubꞌan xeꞌ jax uwixcar e Cusa xeꞌ jax inteꞌ ajcꞌampar tuaꞌ e gobernador Herodes. Y ayan otronteꞌ ixic ubꞌan xeꞌ ucꞌabꞌa Susana. Y ayanto más ixictac ubꞌan. Ixiobꞌ tunor e ixictac era tuaꞌ utacriobꞌ e Jesús tamar lo que war uqꞌuechiobꞌ axin. \s1 Inteꞌ ojroner tama inteꞌ ajpacmar \r Mateo 13:1-9; Marcos 4:1-9 \p \v 4 Pues entonces ayan cora sian gente tama e chinamobꞌ tama e lugar era xeꞌ locꞌoyobꞌ tuaꞌ axin uwirobꞌ ut e Jesús. Entonces cay umorojse ubꞌobꞌ e sian gente era tut e Jesús, y tamar era jaxir cay ojron tama inteꞌ ojroner xeꞌ mucur cora y che: \p \v 5 —Ayan inteꞌ ojroner tamar inteꞌ ajpatnar xeꞌ ixin tuaꞌ upaqꞌui uchor. Y tamar upacmar era intaca upusi ixin ut e semilla. Y ayan ut e semilla xeꞌ cꞌaxi tut e bꞌir tiaꞌ axana e gente, y conda irna ut e semilla era umen e mut ucꞌopiobꞌ ucꞌuxiobꞌ. \v 6 Y ayan otro inmojr ut e semilla xeꞌ cꞌaxi macuir e cherem tun tiaꞌ imbꞌijc taca e rum, y conda cuxpa ut e semilla era, chꞌiꞌ cora. Pero conda fuerteran e qꞌuin acay aluccha uyopor, y conda más fuerteran e qꞌuin taqui inyajrer porque ma tiaꞌ tuaꞌ awiri más. \v 7 Y ayan otro inmojr ut e semilla xeꞌ cꞌaxi macuir e sian tꞌix, y conda acuxpa ut e semilla era cuxpa macuir e sian tꞌix, y tamar era jacpa umen e sian tꞌix y taqui. \v 8 Pero ayan otro inmojr ut e semilla xeꞌ cꞌaxi tama or e rum xeꞌ incꞌun, y cuxpa, y chꞌiꞌ, y meyra uyutir uyari tama ingojr ut e semilla era. Y ayan tin e uyari 100 ut tama ingojr ut. Tara acꞌapa e ojroner, che e Jesús. \p Y de allí e Jesús ojron taca inteꞌ nuxi nuc y che: \p —Tunor tin e ayan uchiquin uyubꞌic niwojroner era, che e Jesús. \s1 Tiaꞌ acꞌampesna e ojroner xeꞌ mucur cora \r Mateo 13:10-17; Marcos 4:10-12 \p \v 9 Pues entonces cay uyubꞌiobꞌ uyajcanuarobꞌ e Jesús tuaꞌ y chenobꞌ: \p —¿Tucꞌa war che e ojroner xeꞌ mucur cora era? che uyajcanuarobꞌ e Jesús. \p \v 10 Y che e Jesús: \p —Pues tama e onian tiempo quetpa mucur cocha tuaꞌ aquetpa uchinam e Dios, pero coner cꞌani inchectes tunor era tiut. Pero tut e inmojr era machi tuaꞌ inchectes tunor era sino que war onjron tacarobꞌ tama inteꞌ ojroner xeꞌ mucur cora tuaꞌ alocꞌoy bꞌan cocha chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios que: “Motor que war eꞌronobꞌ pero ma chequer tutobꞌ tucꞌa war uwirobꞌ, y motor que war oꞌbꞌianobꞌ pero machi unatobꞌ tucꞌa war che lo que war uyubꞌiobꞌ”, che e Jesús. \s1 E checsuyaj tama e ojroner tama e ajpacmar \r Mateo 13:18-23; Marcos 4:13-20 \p \v 11 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Pues cꞌani inchecsu lo que war che e ojroner xeꞌ mucur cora tama e ajpacmar. Pues ut e semilla lar tacar uyojroner e Dios tama e corpesiaj. \v 12 Y ut e semilla xeꞌ cꞌaxi tut e bꞌir xeꞌ cꞌojpa umen e mut lar tacar tin e uyubꞌi uyojroner e Dios. Pero wacchetaca watar e diablo tuaꞌ ulocse e ojroner lo que ochoy ani tama uyalma, y tamar era tin e cay uyubꞌi uyojroner e Dios machi ixto tuaꞌ acꞌupseyan tamar y machi ixto tuaꞌ acorpesna. \v 13 Y ut e semilla xeꞌ cꞌaxi macuir e cherem tun tiaꞌ imbꞌijc taca e rum lar tacar tin e uyubꞌi uyojroner e Dios y atzay uchꞌamiobꞌ, pero cocha machi wiri meyra e ojroner era tama uyalmobꞌ, acꞌupseyanobꞌ tama e Dios cora pero conda watar lo que uche unumse ubꞌobꞌ, wacchetaca uyactobꞌ e Dios y axiobꞌ. \v 14 Y ut e semilla xeꞌ cꞌaxi macuir e sian tꞌix lar tacar tin e uyubꞌi uyojroner e Dios y de allí acay ubꞌijnu meyra tama tunor lo que ayan tara tor e rum y war ubꞌijnu cocha era: “Pero nen cꞌani inche más e chonmar tuaꞌ abꞌoro nitumin, y nen cꞌani inwejta inche tunor lo que ayan tara tor e rum”, che ubꞌijnu inteꞌ. Y umen tunor e majresiaj era acꞌapa oꞌcꞌoy lo que uchꞌami ani tama e Dios, y aquetpa lar tacar inteꞌ teꞌ xeꞌ intaca asacnichi, pero matucꞌa uyutir uyajcꞌu. \v 15 Pero ut e semilla xeꞌ cꞌaxi tama e rum xeꞌ incꞌun lar tacar e gente xeꞌ incꞌun uyalma y conda uyubꞌi uyojroner e Dios uturbꞌa ubꞌa tamar, y axana bueno tamar, y uchꞌubꞌa iraj iraj, che e Jesús. \s1 Inteꞌ ojroner tama e cꞌajc \r Marcos 4:21-25 \p \v 16 Entonces ojron e Jesús otronyajr y che: \p —Mamajchi utzꞌajpes inteꞌ cꞌajc tuaꞌ ucotbꞌa inteꞌ bꞌejt tujor y nien tuaꞌ uwabꞌu yebꞌar inteꞌ chꞌacteꞌ, sino que catzꞌajpes inteꞌ cꞌajc tuaꞌ cachꞌubꞌa tichan tuaꞌ ujanchꞌacnes tunor tin e oꞌchoy tama e otot era. \v 17 Pues tunor lo que achena mucur, motor que jax taca lo que ubꞌijnu uche inteꞌ ucꞌani tuaꞌ achectesna, y tunor lo que uche inteꞌ tama e incsibꞌaner cꞌani acꞌotoy anatanwa. \v 18 Ubꞌinic niwojroner era, porque tunor tin e uyubꞌi niwojroner y uchꞌubꞌa tama uyalma axin aꞌjcꞌuna más, pero tin e uyubꞌi cora niwojroner y machi uchꞌubꞌa tama uyalma cꞌani acꞌapa aloqꞌuesna lo que ayan ani cora tamar, che e Jesús. \s1 Utuꞌ y uwijtzꞌinobꞌ e Jesús \r Mateo 12:46-50; Marcos 3:31-35 \p \v 19 Pues entonces cꞌotoy utuꞌ y uwijtzꞌinobꞌ e Jesús tuaꞌ oꞌjron tacar, pero cocha ayan meyra gente tama e otot tiaꞌ turu e Jesús machi uyubꞌi tuaꞌ acꞌotoyobꞌ tuyejtzꞌer. \v 20 Entonces cꞌotoy inteꞌ winic tut e Jesús y che: \p —Turobꞌ atuꞌ y awijtzꞌinobꞌ patir, cꞌani oꞌjronobꞌ tacaret, che e winic. \p \v 21 Pero ojron e Jesús y che: \p —Tunor tin e uyubꞌi uyojroner e Dios y uturbꞌa ubꞌa tamar, aquetpobꞌ bꞌan cocha inteꞌ nituꞌ y bꞌan cocha inteꞌ niwijtzꞌin ubꞌan, che e Jesús. \s1 Conda e Jesús uche chꞌancabꞌa e icꞌar y e jaꞌ \r Mateo 8:23-27; Marcos 4:35-41 \p \v 22 Pues tama inteꞌ día ochoy e Jesús tama inteꞌ barco taca tunor uyajcanuarobꞌ y che: \p —Incuic teinxejr e jaꞌ era, che e Jesús. \p Entonces cay uxantesobꞌ e barco tor e jaꞌ. \v 23 Y wacchetaca tari inteꞌ nuxi icꞌar xeꞌ war utꞌabꞌse axin e jaꞌ tichan, y e jaꞌ war atobꞌoy axin tor e mar este que cay ochoy tama e barco, y warix abꞌactobꞌ uyajcanuarobꞌ que cꞌanix amuctzꞌa e barco macuir e jaꞌ. Pero e Jesús war awayan. \v 24 Y entonces e ajcanuarobꞌ ixiobꞌ tuaꞌ ubꞌixqꞌues e Jesús y chenobꞌ: \p —Cawinquiraret, achpen porque cꞌanix cacuchpa, che uyajcanuarobꞌ. \p Entonces achpa e Jesús y cay ucꞌaye e icꞌar y e jaꞌ xeꞌ war atobꞌoy axin. Y wacchetaca chꞌancabꞌa e icꞌar y e jaꞌ, y sisa tunor. \v 25 Y de allí uyare uyajcanuarobꞌ y che: \p —¿Y tucꞌa tuaꞌ machi war ixcꞌupseyan tamaren? che e Jesús. \p Pero jaxirobꞌ war abꞌacta uwirobꞌ y cay ojronobꞌ jaxobꞌ taca y chenobꞌ: \p —¿Tucꞌa winic era que uche achꞌancabꞌa e icꞌar y e jaꞌ y acꞌupesna umener? che uyajcanuarobꞌ jaxobꞌ taca. \s1 E winic xeꞌ bꞌutꞌur uyalma taca e sian mabꞌambꞌan mein \r Mateo 8:28-34; Marcos 5:1-20 \p \v 26 Entonces numuyobꞌ tor e jaꞌ tama e barco este que cꞌotoyobꞌ teinxejr e nuxi jaꞌ era esto tama inteꞌ lugar xeꞌ ucꞌabꞌa Gadara xeꞌ turu tama e departamento Galilea. \v 27 Y conda e Jesús ecmay tama e barco yopa inteꞌ winic tuaꞌ e chinam era xeꞌ ixnix chucur uyalma umen e sian mabꞌambꞌan meinobꞌ. Y jaxir pispis axana porque machi ulapi ubꞌujc y nien machi aturuan tama ingojr otot sino que aturuan tama or inteꞌ witzir tiaꞌ amujca e chamenobꞌ. \v 28 Pero conda e winic era uwira ut e Jesús uyacta ubꞌa cotuan tut y cay aru taca inteꞌ nuxi nuc y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ war oꞌse abꞌa tacaren, net xeꞌ acꞌabꞌa Jesús xeꞌ Uyunenet e Dios Ajtichaner? Cꞌani inwaret que ira achien innumse nibꞌa, che e winic era xeꞌ chucur uyalma umen e sian mabꞌambꞌan mein. \p \v 29 Pues ojron e mabꞌambꞌan mein cocha era porque e Jesús war utzacre tuaꞌ alocꞌoy e mabꞌambꞌan mein y che: \p —Loqꞌuen tama e winic era, che e Jesús. \p Pues ayan hora conda ayan cora usasaꞌ e winic era pero conda ajajpna umen e mabꞌambꞌan mein otronyajr, ayan e winicobꞌ xeꞌ watar tuaꞌ ucachiobꞌ ucꞌabꞌ y uyoc taca e cadena tuaꞌ uchiobꞌ aturuan tzꞌustaca. Pero e winic intaca asutpa utzꞌoqui e cadena y achena alocꞌoy ajni umen e mabꞌambꞌan mein tuaꞌ axin aturuan tama inteꞌ choquem lugar otronyajr. \v 30 Entonces e Jesús uyubꞌi tuaꞌ e winic y che: \p —¿Tucꞌa acꞌabꞌa? che e Jesús. \p Y jaxir che: \p —Nicꞌabꞌa nen: “Meyra,” porque meyron, che e mabꞌambꞌan mein xeꞌ turu tama e winic era. \p Pues ojron cocha era e mabꞌambꞌan mein umen que ayan meyra sian mabꞌambꞌan mein xeꞌ ochoyobꞌ turuan tama uyalma e winic era. \v 31 Y de allí sutpa ojron e sian mabꞌambꞌan mein otronyajr y ucꞌajtiobꞌ tuaꞌ e Jesús tuaꞌ machi atzacarna axiobꞌ esto tama e cꞌajc. \v 32 Y tor e witzir yajaꞌ ayan cora sian chitam xeꞌ war awiobꞌ, y tamar era e sian mabꞌambꞌan mein cay ucꞌajtiobꞌ tuaꞌ e Jesús tuaꞌ aꞌctanobꞌ oꞌchoyobꞌ tama e sian chitam era. Y e Jesús che: \p —Erer ixixin, che e Jesús. \p \v 33 Y tamar era locꞌoyobꞌ tunor e sian mabꞌambꞌan meinobꞌ tama e winic y sutpa ochoyobꞌ tama sian chitam. Y de allí e sian chitam cay locꞌoy ajniobꞌ tama inteꞌ xijrcojt y ojri cꞌaxiobꞌ tama e jaꞌ, cuchpobꞌ y chamayobꞌ. \p \v 34 Entonces conda tin e war ani ucojcobꞌ e sian chitam era cay uwirobꞌ lo que numuy, bꞌactobꞌ y locꞌoy ixiobꞌ ajner y cay uchecsu tunor era tut e gente xeꞌ turobꞌ tama e chinam yajaꞌ y tama e aldea ubꞌan. \v 35 Entonces e gente tama e chinam locꞌoyobꞌ tuaꞌ uwirobꞌ tucꞌa numuy. Y conda cꞌotoyobꞌ tut e Jesús utajwiobꞌ que e winic xeꞌ chucur ani uyalma umen e sian mabꞌambꞌan mein ya war aturuan tuyejtzꞌer e Jesús y que bꞌujcsebꞌir y que turu ixto usasaꞌ yaꞌ. Y tamar era bꞌactobꞌ tunorobꞌ. \v 36 Entonces tin e uwirobꞌ lo que numuy cay uchecsu tut tin e war acꞌotoyobꞌ tucꞌa numuy y que tzꞌacpesna e winic xeꞌ chucur ani umen e sian mabꞌambꞌan mein. \v 37 Y tamar era tunor e gente xeꞌ turobꞌ tama e lugar Gadara era cay upejcobꞌ e Jesús tuaꞌ alocꞌoy tama e lugar era, porque war abꞌactobꞌ meyra. Entonces ochoy e Jesús tama e barco y ixin. \v 38 Pero conda merato alocꞌoy e Jesús, cay pejcna umen e winic xeꞌ loqꞌuesna e sian mabꞌambꞌan mein tamar y che: \p —¿Erer ca inxin tacaret? che e winic. \p Pero ojron e Jesús y che: \p \v 39 —Sutpen quiqui tama oꞌtot y chectes tut amaxtac tunor lo que e Dios uche tacaret, che e Jesús. \p Entonces e winic ixin y cay uchecsu tut tunor e gente tama uchinam tunor lo que cay chena tacar umen e Jesús. \s1 Uwijchꞌoc inteꞌ ajcꞌampar, y e ixic xeꞌ upijchꞌi ubꞌujc e Jesús \r Mateo 9:18-26; Marcos 5:21-43 \p \v 40 Entonces conda e Jesús sutpa cꞌotoy teinxejr jaꞌ ya turobꞌ meyra gente xeꞌ war ucojcobꞌ ucꞌoter, y atzay uwirobꞌ acꞌotoy e Jesús. \v 41 Entonces cꞌotoy inteꞌ winic tut e Jesús xeꞌ ucꞌabꞌa Jairo xeꞌ jax inteꞌ ajcꞌampar tama inteꞌ sinagoga xeꞌ cotuan tut e Jesús y cay upejca jay erer axin esto tama uyotot \v 42 porque cꞌanix achamay uwijchꞌoc. Y e ijchꞌoc era war ucojco doce año y jaxir incojt taca tuaꞌ e Jairo. Entonces cay ixin e Jesús tuaꞌ acꞌotoy tama uyotot e Jairo, pero meyra gente war axin tacar ubꞌan este war utacsu ubꞌobꞌ axin. \p \v 43 Y ayan inteꞌ ixic tujam e sian gente era xeꞌ ajmuac que intaca anumuy uchꞌichꞌer y ayix doce año que war unumse ubꞌa cocha era. Y iraj iraj war axin tut inteꞌ ajtzꞌaconer tuaꞌ atzꞌacpesna, pero intaca usati tunor utumin y mamajchi umen tzꞌacpesna. \v 44 Entonces e ixic ixin tupat e Jesús tuaꞌ utajwi ubꞌa tacar y upijchꞌi ubꞌujc. Y tama e momento era conda cꞌapa upijchꞌi ubꞌujc e Jesús quetruma uchꞌichꞌer y tzꞌacpa. \p \v 45 Pero e Jesús sutpa uyubꞌi tuaꞌ e gente y che: \p —¿Chi upijchꞌien? che e Jesús. \p Pero ojronobꞌ e gente y che: \p —Machi canata, che tunor e gente era. \p Pero e Pedro taca e inmojr ajcanuarobꞌ uyareobꞌ e Jesús y chenobꞌ: \p —¿Y cocha tuaꞌ aware que: “¿Chi war upijchꞌien?” ¿Machi ca awira que war ucꞌotretobꞌ e gente cora cora y que war utacsuetobꞌ axin tic taca? che e Pedro. \p \v 46 Pero e Jesús che: \p —Ayan chi xeꞌ upijchꞌien, porque quetpa chequer taniut que ayan nicꞌotorer xeꞌ locꞌoy tuaꞌ atzꞌacon, che e Jesús. \p \v 47 Pero e ixic, cocha majax mucur lo que uche, cꞌotoy cotuan tut e Jesús war achincha y cay uchecsu tut tunor e gente tucꞌa tuaꞌ que upijchꞌi ubꞌujc e Jesús, y que tzꞌacpesna wacchetaca tamar taca era. \v 48 Entonces e Jesús uyare e ixic y che: \p —Tzꞌacpesbꞌiret coner umen que war icꞌupseyan tamaren. Quiqui tama oꞌtot taca ujiriar e Dios, che e Jesús. \p \v 49 Y merato acꞌapa oꞌjron e Jesús taca e ixic conda yopa inteꞌ winic xeꞌ tari tama uyotot e Jairo taca inteꞌ ojroner tuaꞌ uyare e Jairo y che: \p —Awijchꞌoc chamenix. Irix aqꞌueche axin e Ajcanseyaj, che e winic xeꞌ tari tama uyotot e Jairo. \p \v 50 Pero conda e Jesús uyubꞌi e ojroner era uyare e Jairo y che: \p —Ira ibꞌacta. Cꞌupseyanen tamaren taca y awijchꞌoc cꞌani atzꞌacpa, che e Jesús. \p \v 51 Entonces conda cꞌotoyobꞌ tama uyotot e Jairo, e Jesús mamajchi uyacta oꞌchoy, sino que ajrer uyacta ochoyobꞌ e Pedro taca e Santiago y e Juan, y utuꞌ y utata e ijchꞌoc. \v 52 Y tunor e gente xeꞌ turobꞌ era taquix aꞌruobꞌ porque inyaj tama uyalmobꞌ tamar uchamer e ijchꞌoc. Pero e Jesús che: \p —Ira ixaru, e ijchꞌoc majax chamen, sino que intaca war awayan, che e Jesús. \p \v 53 Pero jaxirobꞌ intaca utzeniobꞌ porque war unatobꞌ que chamenix e ijchꞌoc. \v 54 Entonces e Jesús ujajpi ucꞌabꞌ e ijchꞌoc y uyare taca inteꞌ nuxi nuc: \p —Achpen, ijchꞌoc, che e Jesús. \p \v 55 Y tama e momento era sutpa bꞌixcꞌa e ijchꞌoc, y wacchetaca achpa. Entonces e Jesús uyare utuꞌ tuaꞌ uwese. \v 56 Y utuꞌ y utata bꞌacta uwirobꞌ, pero e Jesús uyare y che: \p —Ira ichecsu tut e gente lo que numuy era, che e Jesús. \c 9 \s1 Conda e Jesús uyebꞌta ixin e doce uyajcanuarobꞌ \r Mateo 10:5-15; Marcos 6:7-13 \p \v 1 Pues tama inyajr e Jesús cay umorojse e doce uyajcanuarobꞌ y cay uyajcꞌu ucꞌotorer tuaꞌ uyajnes axin tunor e mabꞌambꞌan mein y tuaꞌ utzꞌacpes tunor tin e ajmuac. \v 2 Y war uyebꞌta axiobꞌ uyajcanuarobꞌ tuaꞌ uchecsuobꞌ uyojroner e Dios tama uchinam e Dios tut e gente axin y tuaꞌ utzꞌacpesobꞌ tunor tin e ajmuac. \v 3 Y e Jesús uyare e doce uyajcanuarobꞌ y che: \p —Matucꞌa tuaꞌ iqꞌueche axin conda ixixin tama e bꞌir. Ira iqꞌueche axin inteꞌ iteꞌ tuaꞌ ixbꞌoyo tamar, y nien imucuc machi tuaꞌ iqꞌueche axin, y nien e pan, y nien itumin, y ma erer iqꞌueche axin chateꞌ ibꞌujc. \v 4 Y tic taca tiaꞌ ixcꞌotoy tama ingojr otot, quetpenic yajaꞌ este que ixlocꞌoy tama e lugar yajaꞌ. \v 5 Y tiaꞌ machi cꞌani uchꞌamiox, loqꞌuenic quiquic tama e chinam era y tijtinic e tanlum tama iyoc tuaꞌ unatobꞌ e gente era que mabꞌambꞌan lo que war uchiobꞌ que machi cꞌani uyubꞌiobꞌ uyojroner e Dios, che e Jesús. \p \v 6 Entonces locꞌoyobꞌ e doce uyajcanuarobꞌ y ixiobꞌ tama inteꞌ inteꞌ aldea, war uchecsuobꞌ uyojroner e Dios tama e corpesiaj tut e gente axin y war utzꞌacpesobꞌ tin e ajmuac. \s1 Conda nutꞌur ut e Herodes \r Mateo 14:1-12; Marcos 6:14-29 \p \v 7 Pues entonces conda e Herodes xeꞌ jax gobernador tama e departamento Galilea cꞌotoy unata tunor lo que war uche e Jesús, machi unata tucꞌa tuaꞌ ubꞌijnu porque ayan tin e chenobꞌ que jax e Juan xeꞌ ajchꞌuymar xeꞌ sutpa bꞌixcꞌa. \v 8 Y ayan tin e chenobꞌ que sutpa checta e profeta Elías xeꞌ turuan tama e onian tiempo. Y ayan tin e chenobꞌ que sutpa bꞌixcꞌa inteꞌ profeta xeꞌ turuan tama e onian tiempo. \v 9 Pero e Herodes che: \p —Nen inwarix tuaꞌ axujra alocꞌoy ujor e Juan, pero ¿chito ca nic era, que nen warto umbꞌi acꞌajna ucꞌabꞌa? che e Herodes. \p Y war usajca cocha tuaꞌ uwira ut e Jesús. \s1 Conda e Jesús uwese 5,000 winicobꞌ \r Mateo 14:13-21; Marcos 6:30-44; Juan 6:1-14 \p \v 10 Pues entonces sutpa tariobꞌ e doce apostolobꞌ y cay uyareobꞌ e Jesús tunor lo que numuy. Entonces e Jesús uqꞌueche ixiobꞌ tama inteꞌ choquem lugar xeꞌ majax innajt tut e chinam Betsaida. \v 11 Pero ayan cora sian gente xeꞌ cꞌotoy unatobꞌ tiaꞌ ixin e Jesús, y tamar era ixiobꞌ tupat ubꞌan. Y conda cꞌotoyobꞌ tiaꞌ turu e Jesús, jaxir atzay uchꞌamiobꞌ y cay uchecsu tutobꞌ tunor uchinam e Dios y cay utzꞌacpes tin e ajmuac. \v 12 Y conda e doce apostolobꞌ cay uwirobꞌ que cꞌanix acbꞌare, uyareobꞌ e Jesús y che: \p —Cꞌanix acbꞌare y mix tucꞌa e ototobꞌ tara tiaꞌ erer utajwiobꞌ tucꞌa tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ tunor e sian gente era. Actan chicobꞌ tuaꞌ axiobꞌ ajiriobꞌ y tuaꞌ awiobꞌ tama inteꞌ aldea o tama inteꞌ lugar xeꞌ majax innajt ticoit, che e apostolobꞌ. \p \v 13 Pero e Jesús che: \p —Wesenic nox, che e Jesús. \p Y che e apostolobꞌ: \p —Pero matucꞌa ayan tara, ajrer taca cinco ut pan y chacojt chay. O ¿acꞌani ca tuaꞌ caxin camani e comida tuaꞌ cawese e sian gente era? che e apostolobꞌ. \p \v 14 Y ayan meyra sian gente era este 5,000 winicobꞌ, pero e Jesús uyare uyajcanuarobꞌ y che: \p —Arenic e sian gente era tuaꞌ aturuanobꞌ intzujc intzujc de a cincuenta, che e Jesús. \p \v 15 Y bꞌan uchiobꞌ y turuanobꞌ tunorobꞌ. \v 16 Entonces e Jesús uchꞌami e cinco ut pan y chacojt chay tama ucꞌabꞌ y sutpa uwira tut e qꞌuin tichan y cay ucꞌajti taca e Dios y uyajcꞌu gracias tama e comida era y cay ucꞌajti que e pan y e chay axin abꞌoro. Y de allí cay uyajcꞌu uyajcanuarobꞌ tuaꞌ uxeriobꞌ taca e sian gente. Y conda war uxeriobꞌ e comida más abꞌoro axin. \v 17 Y tunor e gente wiobꞌ y chuanobꞌ, y nacpat era umorojsiobꞌ doce chiquiꞌ tamar lo que quetpato. \s1 Net jax e Cristo, che e Pedro \r Mateo 16:13-19; Marcos 8:27-29 \p \v 18 Pues tama inyajr e Jesús war ucꞌajti taca e Dios ubꞌajner y ya turobꞌ uyajcanuarobꞌ tacar ubꞌan. Entonces sutpa uyubꞌi tuobꞌ y che: \p —¿Tucꞌa war che e gente tacaren? che e Jesús. \p \v 19 Y che uyajcanuarobꞌ: \p —Ayan tin e war ubꞌijnuobꞌ que net jax e Juan xeꞌ ajchꞌuymar, y ayan tin e war ubꞌijnu que net jax e profeta Elías, y ayan tin e war ubꞌijnu que net jax inteꞌ onian profeta xeꞌ sutpa bꞌixcꞌa, che uyajcanuarobꞌ. \p \v 20 Entonces e Jesús sutpa uyubꞌi tuobꞌ y che: \p —Y nox, ¿tucꞌa iware tamaren? che e Jesús. \p Y e Pedro che: \p —Net jax e Cristo xeꞌ ebꞌetna tariet umen e Dios tuaꞌ acorpeson, che e Pedro. \s1 Conda e Jesús cay uchecsu que jaxir \s2 tuaꞌ achamesna \r Mateo 16:20-28; Marcos 8:30–9:1 \p \v 21 Pues entonces e Jesús uyare uyajcanuarobꞌ y che: \p —Ira iwirse e gente lo que cꞌani inwareox era. \v 22 Nen xeꞌ Uyunenen e winic ucꞌani tuaꞌ innumse nibꞌa meyra y ucꞌani tuaꞌ axejbꞌna niut umen e nuquir winicobꞌ tama e Israel y umen uwinquir e inmojr sacerdotiobꞌ, y ucꞌani tuaꞌ axejbꞌna niut umen e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés. Jaxirobꞌ tuaꞌ uchamsenobꞌ pero tama e uxteꞌ día cꞌani insujta imbꞌixqꞌuesna tujam e chamenobꞌ, xeꞌ ojron e Jesús taca uyajcanuarobꞌ. \p \v 23 Y de allí cay ojron e Jesús taca tunor e inmojr gente era y che: \p —Jay ayan tin e cꞌani axin tanipat, ucꞌani tuaꞌ unajpes ubꞌa y axin tanipat ejcꞌar ejcꞌar motor que axin achamesna ani tamaren. \v 24 Porque tin e cꞌani ucorpes ucuxtar cꞌani asatpa, pero tin e usati ucuxtar tamaren cꞌani acorpesna. \v 25 ¿Tucꞌa ucꞌampibꞌir tut inteꞌ winic jay axin uchꞌami tunor lo que ayan tara tor e rum jay tamar era axin usati uyalma? \v 26 Y jay ayan tin e axin asubꞌajra tamaren y tamar niwojroner, nen xeꞌ Uyunenen e winic cꞌani insubꞌajra tamar jaxir ubꞌan conda waten tuaꞌ incꞌotori taca tunor utawarer Nitata y taca utawarer tunor e angelobꞌ xeꞌ erach. \v 27 Y inwareox coner que ayan tin e turox tara que machi tuaꞌ ixchamay este que iwiren waten taca ucꞌotorer e Dios, che e Jesús \s1 Conda e Jesús sutpa intiach uwirnar \r Mateo 17:1-8; Marcos 9:2-8 \p \v 28 Pues entonces conda cꞌapa numuy ocho día desde que e Jesús ojron cocha era, ixin tꞌabꞌay tujor inteꞌ witzir tuaꞌ ucꞌajti taca e Dios, y ixin ubꞌan e Pedro y e Santiago y e Juan. \v 29 Y conda e Jesús war ucꞌajti taca e Dios, sutpa intiach uwirnar, y ubꞌujc sutpa sacsac este que ejpray ut. \v 30 Y wacchetaca checta chateꞌ winicobꞌ; inteꞌ jax e Moisés y otronteꞌ jax e Elías. Y war oꞌjronobꞌ taca e Jesús. \v 31 Y war ejpray xojyna e winicobꞌ era umen utawarer e Dios, y cay ojronobꞌ taca e Jesús tamar e cꞌuxner lo que aquetpa tuaꞌ unumse ubꞌa conda axin achamay tama e chinam Jerusalem. \v 32 Y motor que e Pedro y upiarobꞌ jajpnobꞌ meyra umen e waynij pero machi wayanobꞌ, y tamar era uwirobꞌ utawarer e Jesús y uwirobꞌ utawarer e chateꞌ winicobꞌ era ubꞌan. \v 33 Entonces conda cay locꞌoyobꞌ e Moisés y e Elías, e Pedro uyare e Jesús y che: \p —Cawajcanseyajet, catzay que turon tara tacaret. Cachenic uxteꞌ rancho, inteꞌ tabꞌa, y inteꞌ tuaꞌ e Moisés, y inteꞌ tuaꞌ e Elías, che e Pedro. \p Pero e Pedro machi unata tucꞌa war oꞌjron. \v 34 Y conda wartocto oꞌjron e Pedro wacchetaca checta tari inteꞌ tocar xeꞌ ubꞌujcse tunor or e lugar era. Y conda cay uwirobꞌ macuir e tocar bꞌactobꞌ. \v 35 Y de allí cay uyubꞌiobꞌ inteꞌ nuc macuir e tocar xeꞌ ojron y che: \p —Jaxto era Niunen xeꞌ inyajta ut, ubꞌinic lo que uyareox, che e nuc xeꞌ uyubꞌiobꞌ locꞌoy tama e tocar. \p \v 36 Pero conda cꞌapa ojron e nuc era, sutpa uwirobꞌ que ajtaca e Jesús war ubꞌajner. Pero uyajcanuarobꞌ quetpobꞌ tzꞌustaca, y mamajchi tacar ucꞌajtiobꞌ lo que uwirobꞌ era. \s1 Conda e Jesús utzꞌacpes inteꞌ sitz xeꞌ chucur umen inteꞌ mabꞌambꞌan mein \r Mateo 17:14-21; Marcos 9:14-29 \p \v 37 Entonces tama otronteꞌ día ecmay tariobꞌ tor e witzir, y conda ecmay utajwiobꞌ ubꞌobꞌ taca meyra gente. \v 38 Y ayan inteꞌ winic tujam e gente era xeꞌ cay ojron taca inteꞌ nuxi nuc y che: \p —Cawajcanseyajet, yajtan ut yar niunen era, porque inteꞌ taca ayan tanibꞌa, \v 39 y jaxir chucur umen inteꞌ mabꞌambꞌan mein y achena aꞌru umener, y achamay achꞌan, y oꞌjmay uyar utiꞌ, y ucꞌuxi ut uyej, y utori ubꞌa iraj iraj, y machi cꞌani aꞌctana umen e mabꞌambꞌan mein era. \v 40 Y inwarix awajcanuarobꞌ tuaꞌ ulocsiobꞌ e mabꞌambꞌan mein pero machi obꞌnobꞌ, che utata e sitz era. \p \v 41 Y e Jesús uyare uyajcanuarobꞌ y che: \p —Tzajtaca iut nox xeꞌ machi cꞌani ixcꞌupseyan tama e Dios porque warto ibꞌijnu tama e onian bꞌijnusiaj. ¿Cobꞌa tiempo tuaꞌ inquetpa tacarox y cobꞌa tiempo tuaꞌ innumse nibꞌa tama tunor lo que war iche? Tares e sitz yax, che e Jesús. \p \v 42 Pero conda e sitz war acꞌotoy tuyejtzꞌer e Jesús, wacarpa ixin tut e rum umen e mabꞌambꞌan mein y cay utori ubꞌa otronyajr. Pero e Jesús cay utzacre alocꞌoy e mabꞌambꞌan mein tama e sitz, y tamar era locꞌoy ajni e mabꞌambꞌan mein. Entonces cocha tzꞌacpesna e sitz sutpa ixin taca utata. \v 43 Y tunor e gente cay bꞌacta uwirobꞌ que nojta ucꞌotorer e Dios. \s1 Conda ojron e Jesús tamar uchamer otronyajr \r Mateo 17:22-23; Marcos 9:30-32 \p Entonces cay ojron e Jesús taca uyajcanuarobꞌ y che: \p \v 44 —Ubꞌinic lo que cꞌani inwareox era y ira inajpes; pues nen xeꞌ Uyunenen e winic ucꞌani tuaꞌ inqꞌuejcha inxin tuaꞌ inquetpa yebꞌar ucꞌabꞌobꞌ e winicobꞌ xeꞌ turobꞌ tara tor e rum, che e Jesús. \p \v 45 Pero uyajcanuarobꞌ machi unatobꞌ tucꞌa war aꞌrobꞌnobꞌ umen e Jesús, pues mucresbꞌir tunor era tutobꞌ umen e Dios, y tamar era ma chequer tutobꞌ. Y bꞌactobꞌ tuaꞌ ucꞌajtiobꞌ tuaꞌ e Jesús tuaꞌ uchectes tunor era tutobꞌ otronyajr. \s1 Chi ayan más ucꞌampibꞌir \r Mateo 18:1-5; Marcos 9:33-37 \p \v 46 Pues tama inyajr uyajcanuarobꞌ e Jesús cay bꞌiritiobꞌ jaxobꞌ taca que chi ca nic xeꞌ más ayan ucꞌampibꞌir tujamobꞌ. \v 47 Pero e Jesús war unata tucꞌa war ubꞌijnuobꞌ. Entonces uchꞌami inteꞌ yar chuchu sitz y uwabꞌu tuyejtzꞌerobꞌ \v 48 y che: \p —Tin e uchꞌami inteꞌ yar chuchu sitz cocha era xeꞌ war acꞌupseyan tamaren, war uchꞌamien nen ubꞌan. Y tin e uchꞌamien nen, war uchꞌami tin e uyebꞌta tarien ubꞌan. Y tamar era tin e más chuchu tijam nox, jax xeꞌ más nojta tut e Dios, che e Jesús. \s1 Tin e machi aqꞌuijna uwiron jax capiar ubꞌan \r Marcos 9:38-40 \p \v 49 Pues tama inyajr conda e ajcanuarobꞌ turobꞌ taca e Jesús cay ojron e Juan y che: \p —Niwinquiraret, catajwi cabꞌa taca inteꞌ winic xeꞌ war ucꞌampes acꞌabꞌa tuaꞌ utzacre alocꞌoy inteꞌ mabꞌambꞌan mein, pero machi cacꞌani y caware que ma erer ucꞌampes acꞌabꞌa cocha jaxir machi war axana tacaron, che e Juan. \p \v 50 Pero e Jesús che: \p —Ira iware e winicobꞌ que ma erer ucꞌampesobꞌ nicꞌabꞌa, porque tin e machi war aqꞌuijna uwiron jax capiar ubꞌan, che e Jesús. \s1 Ebꞌetna tari Uyunen e winic tuaꞌ acorpesian \p \v 51 Pues conda warix acꞌotoy e día conda aquetpa tuaꞌ atꞌabꞌay axin e Jesús tut e qꞌuin, cay uyare uyajcanuarobꞌ y che: \p —Nen ucꞌani ixto tuaꞌ inxin esto tama e chinam Jerusalem, che e Jesús. \p \v 52 Entonces e Jesús uyebꞌta ixin bꞌajxan cora winicobꞌ esto tama inteꞌ aldea tama e departamento Samaria tuaꞌ usajcobꞌ tiaꞌ tuaꞌ awayanobꞌ y tiaꞌ tuaꞌ awesenobꞌ. \v 53 Pero conda e gente xeꞌ turobꞌ tama e aldea era cꞌotoy unatobꞌ que war axiobꞌ esto tama e chinam Jerusalem, qꞌuijnobꞌ y machi acꞌajnobꞌ. \v 54 Pero conda natanwa tunor era umen uyajcanuarobꞌ e Jesús xeꞌ jax e Santiago y e Juan, cay uyareobꞌ e Jesús y chenobꞌ: \p —Cawinquiraret, ¿Acꞌani ca tuaꞌ caware eꞌcmay watar e cꞌajc tichan tut e qꞌuin tuaꞌ acꞌaxi tama ujorobꞌ tuaꞌ acꞌapesnobꞌ umen e cꞌajc era bꞌan cocha cay uche e profeta Elías tama e onian tiempo? che e Santiago y e Juan. \p \v 55 Pero sutpa irna utobꞌ umen e Jesús xeꞌ cay ucꞌaye y che: \p —Nox machi war inata tucꞌa mein xeꞌ war ubꞌijres ijor. \v 56 Porque nen xeꞌ Uyunenen e winic machi ebꞌetna tarien tuaꞌ insati e winicobꞌ axin, sino que tuaꞌ incorpesobꞌ, che e Jesús. \p Entonces locꞌoy ixiobꞌ esto tama otronteꞌ aldea. \s1 Tin e cꞌani axin tupat e Jesús \r Mateo 8:19-22 \p \v 57 Entonces conda war axanobꞌ tama inteꞌ bꞌir, cꞌotoy inteꞌ winic tut e Jesús y che: \p —Niwinquiraret, cꞌani inxin tacaret tic taca tiaꞌ iꞌxin, che e winic. \p \v 58 Y e Jesús uyare e winic y che: \p —E chꞌajch ayan uchꞌen tiaꞌ tuaꞌ awayan, y e mut ayan usijc tiaꞌ tuaꞌ apacwan awayan, pero nen xeꞌ Uyunenen e winic ma tiaꞌ tuaꞌ inchꞌabꞌu nijor tuaꞌ inwayan, che e Jesús. \p \v 59 Y e Jesús uyare otronteꞌ winic y che: \p —Lar tacaren, che e Jesús. \p Pero e winic che: \p —Niwinquiret, actanento tuaꞌ inxin incojco nitata este que axin achamay, y de allí waten tacaret, che e winic. \p \v 60 Pero e Jesús uyare e winic otronyajr y che: \p —Actan tin e chamen turu tama uyalma tuaꞌ axin umuqui tin e war achamay, pero net, quiqui chectes tut e gente tic taca cocha tuaꞌ oꞌchoyobꞌ tama uchinam e Dios, che e Jesús. \p \v 61 Y cꞌotoy otronteꞌ winic xeꞌ upejca e Jesús y che: \p —Niwinquiret, cꞌani inxin tacaret pero actanento tuaꞌ inxin tama niotot tuaꞌ inware nitata y nituꞌ y tunor nipiarobꞌ tucꞌa war inche era tuaꞌ machi ubꞌijnuobꞌ que ¿tiaꞌ ixien? che e winic. \p \v 62 Entonces e Jesús uyare e winic era y che: \p —Tunor tin e war apatnobꞌ war uwirobꞌ tuaꞌ unatobꞌ jay war alocꞌoy imbꞌutz tunor upatnar. Pero jay war apatna inteꞌ winic y war achꞌujcsan tupat, machi tuaꞌ alocꞌoy imbꞌutz upatnar. Y bꞌan ubꞌan tin cꞌani oꞌchoy tama uchinam e Dios. Conda acay axana tama ubꞌir e Dios, jay warto uwira tupat tuaꞌ ubꞌijnu uche e mabꞌambꞌanir otronyajr, machi tuaꞌ oꞌchoy tama uchinam e Dios, che e Jesús. \c 10 \s1 Conda e Jesús uyebꞌta ixin e setenta uyajcanuarobꞌ \p \v 1 Pues entonces conda cꞌapa ojron Cawinquirar, cay usajca setenta uyajcanuarobꞌ tujor lo que ayanix, y uyebꞌta ixiobꞌ bꞌajxan tuaꞌ uchecsu uchinam e Dios tut e gente ixin. Chacojt chacojt ixiobꞌ tama tunor e aldea y tama tunor e chinam tiaꞌ aquetpa tuaꞌ acꞌotoy nacpat Cawinquirar. \v 2 Pero conda merato axin e Jesús, cay uyare uyajcanuarobꞌ y che: \p —Cꞌani inwareox era que ayan meyra gente xeꞌ turix tuaꞌ uchꞌamiobꞌ niwojroner, pero ma tzꞌacar tin e war uchecsuobꞌ uyojroner e Dios tama e corpesiaj tut e gente bꞌan cocha inteꞌ nuxi rum xeꞌ turix tuaꞌ amorojsena e cosecha tamar pero que mato tzꞌacar e manobꞌ xeꞌ tuaꞌ umorojsiobꞌ e cosecha era. Y tamar era inwareox que cꞌajtinic taca Cawinquirar Dios tuaꞌ uyebꞌta watar más ajpatnarobꞌ tuaꞌ uchescuobꞌ niwojroner bꞌan cocha ucꞌani tuaꞌ acꞌajtna tut e ajyum cosecha tuaꞌ uyebꞌta watar más ajpatnarobꞌ tuaꞌ umorojsiobꞌ tunor e nuxi cosecha era. \v 3 Pero cꞌani inwareox era que nox larox tacar cora yar oveja y e gente tiaꞌ tuaꞌ ixcꞌotoy larobꞌ tacar cora sian coyote. Pero ira ixbꞌacta porque Cadiosir ya turu tacarox. \v 4 Ira iqꞌueche axin itumin, y nien inteꞌ ichijr machi tuaꞌ iqꞌueche axin. Y machi tuaꞌ iqꞌueche axin otronteꞌ ixanabꞌ, y ira ixquetpa ixwawan ixojron tut e bꞌir, sino que quiquic esto tiaꞌ cꞌani ixcꞌotoy. \v 5 Y conda ixochoy tama inteꞌ otot arenic e ajyum otot cocha era y che: “Que ujiriar e Dios turic taca tunorox xeꞌ turox tama e otot era.” \v 6 Y jay e gente tama e otot era atzay uchꞌamiox tuaꞌ uyubꞌiobꞌ uyojroner e Dios, entonces axin aquetpa ujiriar e Dios tacarobꞌ. Pero jay e gente tama e otot era machi atzay uchꞌamiox, entonces machi tuaꞌ aquetpa ujiriar e Dios tacarobꞌ. \v 7 Pues quetpenic tama inteꞌ taca otot tiaꞌ ixcꞌotoy tiaꞌ atzay uwirox y ya taca tuaꞌ ixweꞌ y tuaꞌ ixoychꞌi lo que ixajcꞌuna. Porque inteꞌ man ucꞌani tuaꞌ atojya tama e patnar lo que war uche. \v 8 Conda ixcꞌotoy tama inteꞌ chinam tiaꞌ atzay ixchꞌajma, cꞌuxic tunor lo que ixajcꞌuna. Y ira ixnumuy cora cora tama e ototobꞌ. \v 9 Y tzꞌacpesic e ajmuacobꞌ y arenic cocha era y che: “Watarix e día conda Cadiosir axin acꞌotori tara tor e rum.” \v 10 Y jay ixcꞌotoy tama inteꞌ chinam tiaꞌ machi ixchꞌajma, loqꞌuenic tama e calle tama e chinam era y arenic e gente cocha era y che: \v 11 “Y este e tanlum lo que chꞌuwan tama coc era war catijti tiut tuaꞌ inata que mabꞌambꞌan lo que war iche que machi cꞌani ichꞌami uyojroner e Dios. Y natanic era que cꞌanix ani ichꞌami uchinam e Dios.” \v 12 Bꞌan tuaꞌ iware tin e machi uchꞌamiox tuaꞌ uyubꞌiobꞌ uyojroner e Dios porque jaxirobꞌ más meyra tuaꞌ ajajtzꞌobꞌ conda acꞌotoy e día tuaꞌ e juicio. Pues canata que tin e turobꞌ ani tama e chinam Sodoma tama e onian tiempo cꞌani ajajtzꞌobꞌ meyra conda acꞌotoy e día tuaꞌ e juicio. Pero tin e machi uchꞌamiox tuaꞌ uyubꞌiobꞌ uyojroner e Dios más meyra tuaꞌ ajajtzꞌobꞌ que jaxirobꞌ, che e Jesús. \s1 Tin e aturanobꞌ tama e chinamobꞌ xeꞌ mabꞌambꞌan uwirnarobꞌ \r Mateo 11:20-24 \p \v 13 Pues entonces ojron e Jesús otronyajr y che: \p —Tzajtaca iut nox xeꞌ ixturuan tama e chinam Corazín. Y tzajtaca iut nox xeꞌ ixturuan tama e chinam Betsaida ubꞌan. Porque jay chembꞌir ani e sian milagro tama e chinam Tiro y tama e chinam Sidón lo que chembꞌir tiut nox, ayix día ani que uchꞌamiobꞌix ani niwojroner y uyactobꞌix ani tunor e nuxi mabꞌambꞌanir lo que cay uchiobꞌ. Y ixiobꞌix ani uchectes ubꞌobꞌ tut e gente que war uyactobꞌ tunor umabꞌambꞌanirobꞌ umen que ulapiobꞌ ani e bꞌujc xeꞌ jarbꞌir tama e succhij y umen que uyariobꞌ ani e tan tama ujorobꞌ, bꞌan cocha cay uchiobꞌ e gente era. \v 14 Pero tama e día tuaꞌ e juicio más nojta tuaꞌ ixjajtzꞌa nox que tin e turobꞌ ani tama e chinam Tiro y xeꞌ turobꞌ ani tama e chinam Sidón xeꞌ meyra cay uchiobꞌ e mabꞌambꞌan. \v 15 Y nox xeꞌ turox tama e chinam Capernaum war itattzꞌi ibꞌa que cꞌani ixixin tichan tuaꞌ ixturuan taca e Dios umen taca que galan uwirnar ichinam. Pero machi tuaꞌ ixixin tichan, sino que ucꞌani tuaꞌ ixixin tama uchꞌenir e diablo. \p \v 16 ’Tin e atzay uchꞌamiox tuaꞌ uyubꞌiobꞌ uyojroner e Dios war uchꞌamienobꞌ nen ubꞌan, y tin e uxejbꞌiobꞌ iut war uxejbꞌiobꞌ niut nen ubꞌan, y tin e uxejbꞌiobꞌ niut nen war uxejbꞌiobꞌ ut Nitata Dios xeꞌ uyebꞌta tarien ubꞌan, che e Jesús uyare e setenta uyajcanuarobꞌ. \p Entonces locꞌoy ixiobꞌ e setenta uyajcanuarobꞌ era tuaꞌ uchiobꞌ lo que arobꞌnobꞌ umen e Jesús. \s1 Conda sutpa cꞌotoyobꞌ e setenta uyajcanuarobꞌ \p \v 17 Entonces conda sutpa cꞌotoyobꞌ e setenta ajcanuarobꞌ era tut e Jesús otronyajr war atzayobꞌ tunorobꞌ y cay ojronobꞌ y chenobꞌ: \p —Cawinquiraret, este e mabꞌambꞌan meinobꞌ ucꞌupsionobꞌ conda catzacre tama acꞌabꞌa tuaꞌ alocꞌoyobꞌ tama e gente, che uyajcanuarobꞌ. \p \v 18 Y che e Jesús: \p —Bꞌan ya, pero iwiric ibꞌa tuaꞌ machi itattzꞌi ibꞌa bꞌan cocha cay uche e Satanás, porque nen inwira conda cucrema tut e qꞌuin y ojri tari tor e rum wacchetaca bꞌan cocha conda eijbꞌi ut e qꞌuin. \v 19 Pero nen cꞌani inwajcꞌox e cꞌotorer tuaꞌ iwajnes axin tunor ucꞌotorer e diablo xeꞌ jax xeꞌ war aqꞌuijna uwiron. Y war inwajcꞌox e cꞌotorer ubꞌan tuaꞌ ixxana tujor e chan o tujor e sinam, y jay axin ucꞌuxiox, machi tuaꞌ ixchamay y machi tuaꞌ acꞌuxun. \v 20 War ixtzay era que ucꞌupsiox e sian mabꞌambꞌan mein, pero más ucꞌani tuaꞌ ixtzay que erer ixcꞌotoy tut e qꞌuin conda ixchamay porque chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir icꞌabꞌa tichan taca e Dios, che e Jesús. \s1 Atzay e Jesús \r Mateo 11:25-27; 13:16-17 \p \v 21 Pues entonces bꞌutcꞌa uyalma e Jesús taca Unawalir e Dios y cay tzay meyra. Y cay ucꞌajti taca e Dios y che: \p —Intattzꞌi acꞌabꞌa Nitatet xeꞌ turet tichan porque net Uwinquiraret tujor tunor lo que ayan tichan y tujor tunor lo que ayan tara tor e rum ubꞌan. Porque net war acanse tin e chuchu ujor tunor lo que mucresbꞌir amener tut tin e nojta ujor. Y bꞌan war ache, Nitatet, porque bꞌan war acꞌani, che e Jesús conda war ucꞌajti taca e Dios. \p \v 22 Y de allí e Jesús uyare e gente y che: \p —Nitata cꞌapa uyajqꞌuen tunor lo que ayan. Y mamajchi unata chien nen sino que ajtaca Nitata unata. Y mamajchi unata chi Nitata sino que nen taca innata y tin e inxin incanse ubꞌan, che e Jesús. \p \v 23 Entonces e Jesús sutpa uwira ut uyajcanuarobꞌ y che: \p —Chojbꞌesbꞌirobꞌ tunor tin e axin uwirobꞌ taca unacꞌutobꞌ lo que war iwira nox era. \v 24 Porque meyra profetobꞌ xeꞌ turuanobꞌ tama e onian tiempo y meyra reyobꞌ xeꞌ turuanobꞌ tama e onian tiempo uyusreobꞌ tuaꞌ uwirobꞌ lo que war iwira nox era, pero machi uwirobꞌ. Y uyusreobꞌ tuaꞌ uyubꞌiobꞌ lo que war iyubꞌi nox era, pero machi uyubꞌiobꞌ jaxirobꞌ, che e Jesús. \s1 Inteꞌ ojroner tama inteꞌ winic xeꞌ tuaꞌ \s2 e chinam Samaria \p \v 25 Pues ayan inteꞌ ajcanseyaj tama uley e Moisés xeꞌ cꞌotoy tut e Jesús, war ubꞌijnu tuaꞌ umajres ani e Jesús y tamar era cay uyubꞌi tuaꞌ y che: \p —Niwinquiret, ¿tucꞌa ucꞌani tuaꞌ inche tuaꞌ inchꞌami e cuxtar xeꞌ machi tuaꞌ acꞌapa? che e ajcanseyaj tama uley e Moisés era. \p \v 26 Y che e Jesús: \p —¿Tucꞌa chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uley e Moisés? ¿Tucꞌa oybꞌi net tamar? che e Jesús. \p \v 27 Entonces sutpa ojron e ajcanseyaj tama uley e Moisés era y che: \p —Pues chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir umen e Moisés que: “Yajtan ut Iwinquirar Dios taca tunor iwalma, y taca tunor icuxtar, y taca tunor iqꞌuecꞌojsiaj, y taca tunor ijor, y yajtan ut apiarobꞌ bꞌan cocha ayajta oit abꞌa net”, che e ajcanseyaj tama uley e Moisés era. \p \v 28 Entonces che e Jesús: \p —Bꞌan ixto yaꞌ. Y jay iꞌxin ache tunor era, entonces iꞌxin achꞌami e cuxtar xeꞌ machi tuaꞌ acꞌapa, che e Jesús. \p \v 29 Pero e ajcanseyaj tama uley e Moisés, cocha ayan tin e tujam upiarobꞌ xeꞌ machi war uyajta ut, sutpa uyubꞌi tuaꞌ e Jesús otronyajr y che: \p —¿Y chi nipiar? che e ajcanseyaj tama uley e Moisés. \p \v 30 Entonces ojron e Jesús otronyajr y che: \p —Ayan inteꞌ ojroner tama inteꞌ winic xeꞌ turu tama e chinam Jerusalem xeꞌ locꞌoy ixin tama inteꞌ uxambꞌar. Y tama uxambꞌar quetpa tuaꞌ axin esto tama e chinam Jericó, y conda war axin tama e bꞌir wacchetaca checta cora ajxujch xeꞌ cay ucucruobꞌ cꞌaxi tut e bꞌir y cay uyobꞌpruobꞌ, y ulocsiobꞌ tunor utumin y ulocsiobꞌ tunor ubꞌujc y uyactobꞌ satar usasaꞌ tor e rum, y locꞌoy ixiobꞌ e ajxujchꞌobꞌ era. \v 31 Y numuy inteꞌ sacerdote tama e bꞌir era y conda uwira que chꞌar inteꞌ winic xeꞌ satar ut uwirnar tor e bꞌir, matucꞌa uche, intaca numuy ixin. \v 32 Y de allí sutpa numuy otronteꞌ winic tama e bꞌir era xeꞌ jax inteꞌ levita xeꞌ jax inteꞌ ajtacarsiaj tuaꞌ e sacerdotiobꞌ, y conda sutpa uwira que chꞌar e winic era tor e bꞌir, matucꞌa uche, intaca numuy ixin. \v 33 Pero de allí numuy inteꞌ winic tama e bꞌir era xeꞌ tuaꞌ e chinam Samaria, y conda sutpa uwira que chꞌar e winic era, cay uyajta ut. \v 34 Entonces ixin tuyejtzꞌer tuaꞌ utacre y cay uyari e vino taca e aceite tama uchec e winic. Y de allí utꞌabꞌse tujor uchij y uqꞌueche ixin y cay usicbꞌa ingojr otot tiaꞌ tuaꞌ aquetpa achꞌan, y yajaꞌ cay ucojco e winic. \v 35 Entonces tama otronteꞌ día conda cꞌanix alocꞌoy e winic xeꞌ tuaꞌ e chinam Samaria cay ulocse chateꞌ ut utumin y uyajcꞌu e ajyum otot tuaꞌ ucojco e ajmuac era este que atzꞌacpa y che: “Y jay asati más e tumin, inxin inwajqꞌuet uyeror conda insutpa inyopa otronyajr”, che e winic xeꞌ tuaꞌ e chinam Samaria. Tara acꞌapa e ojroner, che e Jesús. \p \v 36 Entonces e Jesús sutpa uyubꞌi tuaꞌ e ajcanseyaj tama uley e Moisés y che: \p —¿Tucꞌa abꞌijnu? ¿Chi xeꞌ más upiar e winic xeꞌ chꞌar tut e bꞌir tujam e uxteꞌ winicobꞌ era? che e Jesús. \p \v 37 Entonces ojron e ajcanseyaj tama uley e Moisés y che: \p —Jax xeꞌ uyajta ut upiar, che e ajcanseyaj era. \p Entonces che e Jesús: \p —Quiqui chen bꞌan cocha cay uche e winic xeꞌ tuaꞌ e chinam Samaria, che e Jesús. \s1 Conda e Jesús uwarajse e Marta y e María \p \v 38 Pues entonces warto axana e Jesús tuaꞌ acꞌotoy tama e chinam Jerusalem, y tamar era cꞌotoy tama inteꞌ aldea tiaꞌ turu inteꞌ ixic xeꞌ ucꞌabꞌa Marta, y jaxir upejca e Jesús tuaꞌ oꞌchoy tama uyotot. \v 39 Pues e Marta era ayan inteꞌ uwijtzꞌin xeꞌ ucꞌabꞌa María xeꞌ cꞌotoy turuan tuyejtzꞌer unuc uyoc e Jesús tuaꞌ uyubꞌi tunor uyojroner. \v 40 Pero e Marta ma jabꞌar tuaꞌ uyubꞌi uyojroner e Jesús porque war ubꞌijnu tama tunor lo que war uche tama ucocina, y tamar era cꞌotoy tut e Jesús tuaꞌ aqꞌuecran y che: \p —Niwinquiraret, ¿machi ca abꞌijnu tamaren que niwijtzꞌin war uyacten nibꞌajner tama e cocina? Tzacren chic niwijtzꞌin era tuaꞌ utacren, che e Marta. \p \v 41 Pero che Cawinquirar: \p —Marta, net war abꞌijnu meyra tama tunor e patnar lo que war ache tama e cocina y tamar era machi war icꞌay. \v 42 Pero ayan lo que más ayan ucꞌampibꞌir tuaꞌ achempa, y jax lo que war uche e María era. Y tamar era machi tuaꞌ aloqꞌuesna tamar lo que war ubꞌijnu uche era, che e Jesús. \c 11 \s1 Conda e Jesús canseyan cocha tuaꞌ ucꞌajti inteꞌ \s2 taca e Dios \r Mateo 6:9-15; 7:7-11 \p \v 1 Pues tama inyajr e Jesús war ucꞌajti taca e Dios tama inteꞌ lugar, y conda cꞌapa ucꞌajti taca e Dios cꞌotoy inteꞌ uyajcanuar tut xeꞌ cay uyubꞌi tuaꞌ y che: \p —Niwinquiraret, cansenon tuaꞌ cacꞌajti taca e Dios bꞌan cocha cay uche e Juan xeꞌ ajchꞌuymar taca uyajcanuarobꞌ, che uyajcanuar e Jesús era. \p \v 2 Y che e Jesús: \p —Conda cꞌani icꞌajti taca e Dios, arenic cocha era y che: \q1 Catata Dios xeꞌ turet tichan, \q1 catattzꞌi acꞌabꞌa xeꞌ erach. \q1 Lar tuaꞌ icꞌotori tara tor e rum wacchetaca era. \q1 Chen lo que acꞌani net tara tor e rum bꞌan cocha war ache tichan tut e qꞌuin. \q1 \v 3 Ajcꞌunon xeꞌ atzꞌacta tuaꞌ cacꞌuxi tama e día coner. \q1 \v 4 Cꞌumpen tacaron tama tunor camabꞌambꞌanir bꞌan cocha war cacꞌumpa taca tunor tin e uche e mabꞌambꞌanir capater. \q1 Ira awacton tuaꞌ capijchna sino corpeson tama tunor ucꞌotorer e mabꞌambꞌanir, \m che e Jesús. \p \v 5 Y de allí sutpa ojron e Jesús otronyajr y che: \p —Bꞌijnunic nox jay acꞌotoy inteꞌ apiar tama oꞌtot uyuxin e acbꞌar y matucꞌa ayan tuaꞌ awajcꞌu ucꞌuxi, y tamar era iꞌxin tama uyotot inteꞌ apiar y apejca cocha era y che: “¿Oo, war ca iwayan? ¿Ma ca tucꞌa e paꞌ tabꞌa tuaꞌ awajqꞌuen chacojt ut? \v 6 Porque yopa tama niotot inteꞌ ajnajtir ajwara, y matucꞌa tuaꞌ inwajcꞌu ucꞌuxi.” Bꞌan tuaꞌ aware apiar. \v 7 Y bꞌijnunic jay oꞌjron e ajyum otot era macu y che: “Ira acꞌapa atijres nipuerta, porque chꞌarenix y warix inwayan nen y nimaxtac tacaren. Machi uyubꞌien anchpa inwajqꞌuet lo que war acꞌajti era”, xeꞌ tuaꞌ uyaret apiar era. \v 8 Pero cꞌani inwareox que motor que e ajyum otot era machi ani cꞌani aꞌchpa tuaꞌ uyajcꞌu upiar lo que war ucꞌajti umen que atzay uwira ubꞌobꞌ, pero axin ixto aꞌchpa umen que war aꞌru upiar taca inteꞌ nuxi nuc tut upuerta. Y axin uyajcꞌu tunor lo que war ucꞌajti era. \v 9 Entonces cꞌani inwareox era que cꞌajtinic taca e Dios y jaxir axin uyajcꞌox, sajcanic taca e Dios lo que war icꞌani tuaꞌ y ixixin itajwi, tꞌojtꞌinic ut e puerta y axin apascꞌa tiut. \v 10 Porque tin e war ucꞌajti taca e Dios axin uchꞌami, y tin e war usajca axin utajwi, y tin e war utꞌojtꞌi ut e puerta axin apascꞌa tut. \p \v 11 ’Y nox xeꞌ tatabꞌirox, jay imaxtac ucꞌajti ingojr pan tibꞌa, ¿iwajcꞌu ca ingojr tun? ¿O iwajcꞌu ca incojt chan conda imaxtac ucꞌajti incojt chay? \v 12 ¿O iwajcꞌu ca incojt sinam conda imaxtac ucꞌajti ingojr cum? \v 13 Pues jay nox xeꞌ ajmabꞌambꞌanirox war isicbꞌa lo que imbꞌutz tuaꞌ iwajcꞌu imaxtac, y Catata Dios xeꞌ turu tichan ¿machi ca axin uyajcꞌu Unawalir tunor tin e ucꞌajti tacar? che e Jesús. \s1 Conda e Jesús ulocse e mabꞌambꞌan mein cay pojrna tamar \r Mateo 12:22-30; Marcos 3:20-27 \p \v 14 Pues entonces e Jesús cay ulocse inteꞌ mabꞌambꞌan mein tama inteꞌ winic xeꞌ machi ojron umen que chꞌar e mabꞌambꞌan mein era tama uyalma. Entonces conda e Jesús cꞌapa uyajnes ixin e mabꞌambꞌan mein cay ojron e winic otronyajr. Y tunor e gente bꞌacta uwirobꞌ lo que numuy era. \v 15 Pero ayan tin e cay ojronobꞌ upater e Jesús jaxobꞌ taca y chenobꞌ: \p —E winic era war ulocse e mabꞌambꞌan mein tamar taca ucꞌotorer e Beelzebú xeꞌ jax uwinquir e inmojr mabꞌambꞌan meinobꞌ, xeꞌ ojronobꞌ e winicobꞌ era upater e Jesús jaxobꞌ taca. \p \v 16 Pero ayan otro inmojr winicobꞌ xeꞌ cꞌani ani umajres e Jesús, y tamar era cay ucꞌajtiobꞌ tuaꞌ jay erer uyebꞌta watar inteꞌ seña tut e qꞌuin. \v 17 Pero e Jesús war unata tucꞌa war ubꞌijnuobꞌ y tamar era ojron y che: \p —Jay tunor e chinamobꞌ lo que ayan yebꞌar ucꞌotorer inteꞌ gobernador acay uxere ubꞌobꞌ axin, entonces acꞌapa utijres ubꞌobꞌ tunor e chinamobꞌ era. Y bꞌan ubꞌan tama inteꞌ winic xeꞌ ayan umaxtac, jay acay uxere ubꞌobꞌ umaxtac era, entonces intaca alocꞌoy axin inteꞌ intiobꞌ, y acꞌapa tunor e familía. \v 18 Y bꞌan ubꞌan tama ucꞌotorer e Satanás, jay axin uxere ubꞌobꞌ tunor tin e aquetpobꞌ yebꞌar ucꞌotorer, ma cocha erer aqꞌuecꞌo ucꞌotorer y axin acꞌapa atijrpa tunor. War inwareox tunor era porque nox war iware que nen war incꞌampes ucꞌotorer e Beelzebú tuaꞌ inlocse e mabꞌambꞌan meinobꞌ. \v 19 Y jay nen war ani incꞌampes ucꞌotorer e diablo tuaꞌ inlocse e mabꞌambꞌan mein, entonces bꞌan war uchiobꞌ iwajcanuarobꞌ tibꞌa ubꞌan. Pero chequer tut iwajcanuarobꞌ tibꞌa que majax ucꞌotorer e Satanás lo que acꞌampesna tuaꞌ aloqꞌuesna inteꞌ mabꞌambꞌan mein. Y tamar era chequer que majax erach lo que war ixojron nipater que war ani incꞌampes ucꞌotorer e Satanás tuaꞌ inlocse e mabꞌambꞌan mein tamarobꞌ. \v 20 Pero jay nen era war inlocse e mabꞌambꞌan mein tamar taca ucꞌotorer e Dios entonces war che que war ixto achecta uchinam e Dios tiut. \p \v 21 ’Pues e Satanás era bꞌan cocha inteꞌ winic xeꞌ aqꞌuecꞌo xeꞌ war ucojco tunor lo que ayan macuir uyotot. Y tamar era tzꞌustaca turu macuir uyotot umener. \v 22 Pero jay watar otronteꞌ winic xeꞌ más aqꞌuecꞌo bꞌan cocha nen xeꞌ Uyunenen e winic, entonces e winic xeꞌ más aqꞌuecꞌo ucꞌani tuaꞌ ucucru e ajyum otot y ucachi uchꞌabꞌu, y de allí erer axin apojrsan. \p \v 23 ’Tin e machi atzay uwiren war aqꞌuijna uwiren, y tin e machi utacren tuaꞌ inmorojse niwoveja, más war acꞌapa upucujcse axin tunor, che e Jesús. \s1 Conda sutpa ochoy otronyajr inteꞌ mabꞌambꞌan mein tama uyalma inteꞌ winic \r Mateo 12:43-45 \p \v 24 Y de allí ojron e Jesús otronyajr y che: \p —Ayan inteꞌ ojroner tama inteꞌ winic xeꞌ locꞌoy ixin inteꞌ mabꞌambꞌan mein tamar. Y conda locꞌoy ixin e mabꞌambꞌan mein era, cay usajca inteꞌ lugar tiaꞌ taquin tuaꞌ ajiri tamar, pero conda machi utajwi acay ayopa tujor que: “¿Tucꞌa tuaꞌ machi insutpa inxin tama uyalma e winic tiaꞌ locꞌoyen?” che e mabꞌambꞌan mein jax taca. \v 25 Entonces sutpa ixin tama uyalma e winic otronyajr y utajwi que quetpa e winic era bꞌan cocha inteꞌ otot xeꞌ galan uwirnar xeꞌ bien ustabꞌir y bien mesbꞌir macuir. \v 26 Entonces e mabꞌambꞌan mein sutpa utares otro siete meinobꞌ xeꞌ más calapir uwirnarobꞌ y ixin ochoyobꞌ tama uyalma e winic era otronyajr. Y tamar era e winic más erpa, che e Jesús. \s1 E tzayer xeꞌ machi acꞌapa \p \v 27 Pues conda warto oꞌjron e Jesús tama tunor era cay ojron inteꞌ ixic tujam e gente taca inteꞌ nuxi nuc e che: \p —¡Chojbꞌesbꞌir ut e ixic xeꞌ ucuxiet y xeꞌ uchꞌijrset net! che e ixic. \p \v 28 Pero e Jesús che: \p —¡Pero más chojbꞌesbꞌir ut tin e uyubꞌi uyojroner e Dios y axin acꞌupseyanobꞌ tut! che e Jesús. \s1 Ucꞌajtiobꞌ e gente xeꞌ mabꞌambꞌan tuaꞌ achecta watar inteꞌ seña \r Mateo 12:38-42; Marcos 8:12 \p \v 29 Pues entonces conda e sian gente era war umorojse ubꞌobꞌ tuyejtzꞌer e Jesús cay ojron jaxir y che: \p —E gente xeꞌ turobꞌ tara tor e rum tama e tiempo era mabꞌambꞌan porque iraj iraj war ucꞌajtiobꞌ tanibꞌa tuaꞌ uwirobꞌ watar inteꞌ nuxi seña tut e qꞌuin tuaꞌ unatobꞌ jay nen ayan ucꞌotorer e Dios tacaren. Pero machi tuaꞌ achecta más seña tutobꞌ sino que jax taca tuaꞌ aquetpa e seña lo que cay uche e profeta xeꞌ turu tama e onian tiempo xeꞌ ucꞌabꞌa Jonás. \v 30 Porque chequer tut e gente tama e onian chinam Nínive que ebꞌetna tari e profeta Jonás umen e Dios, y bꞌanen nen ubꞌan. Porque cꞌani aquetpa chequer tut tunor e gente xeꞌ turobꞌ tara tor e rum coner que nen xeꞌ Uyunenen e winic ebꞌetna tarien umen e Dios. \v 31 Pero conda watar e juicio e Dios axin umorojse tunor tin e ajmabꞌambꞌanirobꞌ tama inteꞌ taca lugar tuaꞌ ubꞌijnu uwira lo que cay uchiobꞌ. Y tama e día era cꞌani achpa e ixic xeꞌ cꞌotori ani tama inteꞌ nuxi lugar teinxejr bꞌana xeꞌ tuaꞌ ucꞌaye e gente xeꞌ turobꞌ tor e rum coner, porque jaxir tari tama inteꞌ lugar xeꞌ más innajt tara tor e rum tuaꞌ uyubꞌi unatanyaj e Salomón, pero turu tiut nox era inteꞌ xeꞌ más nuxi winic que e Salomón pero nox machi cꞌani ixcꞌupseyan tamaren. \v 32 Y tin e turobꞌ ani tama e chinam Nínive tama e onian tiempo cꞌani achpobꞌ tama e juicio tuaꞌ ucꞌayobꞌ tunor e gente xeꞌ turobꞌ tara tor e rum coner, porque tin e turobꞌ tama e chinam Nínive sutpa uchꞌamiobꞌ uyojroner e Dios lo que arobꞌnobꞌ umen e Jonás, pero turu era tiut nox inteꞌ xeꞌ más nuxi winic que e Jonás pero nox machi cꞌani ixcꞌupseyan tamaren, che e Jesús. \s1 Unacꞌut inteꞌ bꞌan cocha inteꞌ janchꞌaquenar \s2 xeꞌ aquetpa tama ucuerpo \r Mateo 5:15; 6:22-23 \p \v 33 Pues entonces ojron e Jesús y che: \p —Mamajchi utzꞌajpes inteꞌ lámpara tuaꞌ umuqui tiaꞌ ma chequer nien tuaꞌ uwabꞌu macuir inteꞌ bꞌejt, sino utzꞌajpes inteꞌ lámpara tuaꞌ uwabꞌu tichan tiaꞌ tuaꞌ ujanchꞌacnes tut tunor tin e oꞌchoyobꞌ macuir e otot era. \v 34 Y unacꞌut inteꞌ lar tacar inteꞌ janchꞌaquenar tama ucuerpo inteꞌ, y tin e imbꞌutz unacꞌut erer ixto eꞌron. Pero tin e ajmuac unacꞌut machi eꞌron. Y bꞌan ubꞌan tin e axin uchꞌami niwojroner, tunor nicanseyaj cꞌani aquetpa chequer tut. Pero tin e machi uchꞌami niwojroner machi tuaꞌ unata tucꞌa war che tunor nicanseyaj era, y aquetpa mucur tunor era tut. \v 35 Pues tin e war uyusre uchꞌami tunor nicanseyaj aquetpa bꞌan cocha inteꞌ winic xeꞌ bꞌutꞌur uyalma taca e janchꞌaquenar. Cojconic e janchꞌaquenar lo que ayan tacarox tuaꞌ machi atajpa y tuaꞌ machi asutpa incsibꞌaner tiut. \v 36 Pues tin e war uyusre uchꞌamiobꞌ nicanseyaj era larobꞌ tacar ingojr otot xeꞌ matucꞌa e incsibꞌaner tamar umen que chꞌur inteꞌ cꞌajc tzꞌajpesbꞌir, y bꞌanox nox ubꞌan jay matucꞌa e mabꞌambꞌanir tama iwalma, erer inata tucꞌa war che tunor lo que erach, che e Jesús. \s1 Conda e Jesús ucꞌaye e fariseobꞌ y e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés \r Mateo 23:1-36; Marcos 12:38-40; Lucas 20:45-47 \p \v 37 Entonces conda cꞌapa ojron e Jesús pejcna umen inteꞌ fariseo tuaꞌ axin aweꞌ tama uyotot. Entonces ixin e Jesús esto tama uyotot e fariseo era y ochoy turuan tor e mesa. \v 38 Pero e fariseo cay bꞌacta uwira que e Jesús machi war uche e rito tama ucꞌabꞌobꞌ lo que ucꞌaniobꞌ utata viejobꞌirobꞌ conda cꞌanix aweꞌ motor que e Jesús war upoqui ucꞌabꞌobꞌ iraj iraj. \v 39 Pero che Cawinquirar: \p —Nox xeꞌ fariseox war ipoqui upat inteꞌ chꞌeu o upat inteꞌ plato pero macuir war aquetpa calapir, porque machi war ipoqui. Y bꞌan iwalma nox ubꞌan, motor que war iyates tunor ipeyejo pero macuir iwalma war ibꞌijnu tamar taca e tumin y war iwajcꞌu iwerir tunor lo que war uyusre. \v 40 Ajqꞌuecranerox, ¿machi ca inata que e Dios xeꞌ cay uche tunor ucuerpo e winicobꞌ jax taca xeꞌ uche tunor uyalma e winicobꞌ ubꞌan? \v 41 Ustanic iwirnar bꞌajxan y de allí erer iwajcꞌu tin e tzajtaca utobꞌ lo que ayan tama ichꞌeu y lo que ayan tama iplato. Y jay bꞌan iche, axin aquetpa pocbꞌir tunor iwalma. \p \v 42 ’Tzajtaca iut nox xeꞌ fariseox. Nox war iche diezmar tama tunor lo que ayan tibꞌa. War iche diezmar tama e hierba buena y tama e ruda y tama tunor e sian cajr. Pero machi war iturbꞌa ibꞌa tuaꞌ iche lo que erach, y machi war iturbꞌa ibꞌa tuaꞌ iyajta ut e Dios. Y jaxto era xeꞌ más ayan ani ucꞌampibꞌir tuaꞌ iche. Pero ira iwacta tuaꞌ iche diezmar taca e Dios bꞌan cocha war iche. \p \v 43 ’Tzajtaca iut nox xeꞌ fariseox, porque nox war isajca e turtar xeꞌ más galanic tuaꞌ ixturuan tamar tama e sinagoga. Y war iyusre tuaꞌ ixcꞌajna umen e gente tama e calle. \p \v 44 Tzajtaca iut nox xeꞌ ajcanseyajox tama uley e Moisés y nox xeꞌ fariseox, ajqꞌuecranerox. Nox larox cocha inteꞌ mujr tuaꞌ inteꞌ chamen que machi eꞌrna y que motor que war axana e gente tujor, pero ma erer unatobꞌ tucꞌa ayan macuir, che e Jesús. \p \v 45 Entonces ojron inteꞌ ajcanseyaj tama uley e Moisés y che: \p —Conda awareon cocha era, intran ticoit conda coybꞌi, che e ajcanseyaj tama uley e Moisés era. \p \v 46 Pero e Jesús che: \p —Tzajtaca iut nox xeꞌ ajcanseyajox tama uley e Moisés ubꞌan, porque intran icanseyaj tama uley e Moisés tut e gente. Pues nox bꞌanox cocha inteꞌ winic xeꞌ war uyajcꞌu inteꞌ nuxi tercio xeꞌ imbꞌar tuaꞌ acujcha axin, pero nien imbꞌijc machi war itacre nox tuaꞌ erer aꞌchpa tacar, y bꞌan icanseyaj tut e gente. \p \v 47 ’Tzajtaca iut nox, porque war iche umujrobꞌ e onian profetobꞌ tuaꞌ itattzꞌi utobꞌ, pero jax taca itata viejobꞌirobꞌ tibꞌa xeꞌ ixin uchamsiobꞌ. \v 48 Y tamar era chequer que intera ibꞌijnusiaj taca tunor lo que cay uchiobꞌ itata viejobꞌirobꞌ. Jaxirobꞌ ixin uchamsiobꞌ e onian profetobꞌ, y nox war iyustes umujrobꞌ. \p \v 49 ’Y tamar era Cadiosir uyareon taca unatanyaj y che: “Cꞌani inwebꞌta axin cora profetobꞌ y cora apostolobꞌ tuaꞌ uchecsuobꞌ niwojroner tut e gente axin. Pero tujam tin e war inwebꞌta axin ayan tin e tuaꞌ achamesna y ayan tin e tuaꞌ ayobꞌorna”, che Cadiosir. \v 50 Y cꞌani inwareox era que tunor tin e turobꞌ tor e rum coner ucꞌani tuaꞌ utoyobꞌ uyeror tama tunor uchamesnarobꞌ e profetobꞌ xeꞌ turuanobꞌ ani tara tor e rum. \v 51 Y bꞌan tama uchamesnar e Abel xeꞌ yobꞌorna bꞌajxan esto uchamesnar e Zacarías xeꞌ chamesna tuyejtzꞌer e templo tut e altar tiaꞌ apurutna e arac. Y tamar era cꞌani inwareox otronyajr que nox xeꞌ turox tara tor e rum coner ucꞌani tuaꞌ itoyi uyeror tama tunor uchamesnarobꞌ e winicobꞌ era. \p \v 52 ’Tzajtaca iut nox xeꞌ ajcanseyajox tama uley e Moisés, porque nox war imuqui uyojroner e Dios tut e gente axin, y nox machi war ixcano, y nien machi war icꞌani tuaꞌ acanuobꞌ e inmojr gente ubꞌan, che e Jesús. \p \v 53 Entonces conda e Jesús cꞌapa ojron cocha era, cay qꞌuijnobꞌ meyra tunor e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés y tunor e fariseobꞌ upater e Jesús, y tamar era cay uyubꞌiobꞌ meyra ojroner tuaꞌ e Jesús tuaꞌ uwirobꞌ jay erer uqꞌuijnesobꞌ ani. \v 54 Y war usicbꞌobꞌ tucꞌa tamar tuaꞌ utuchꞌiobꞌ e Jesús tut e ley. \c 12 \s1 Conda e Jesús canseyan tamar umajresiajobꞌ \s2 e fariseobꞌ \r Mateo 10:26-27 \p \v 1 Pues nacpat era cay umorojse ubꞌobꞌ meyra sian gente tut e Jesús este que machix utajwiobꞌ tiaꞌ tuaꞌ awawanobꞌ. Entonces bꞌajxan e Jesús cay ojron taca uyajcanuarobꞌ y che: \p —Iwiric tuaꞌ machi ixmajresna umen e ucanseyajobꞌ e fariseobꞌ, porque jaxirobꞌ war uyareobꞌ e gente que ucꞌani tuaꞌ uchiobꞌ lo que machi war uchiobꞌ jaxirobꞌ. \v 2 Porque tunor lo que achempa mucur ucꞌani tuaꞌ achecsuna tut e gente, y tunor lo que unata inteꞌ xeꞌ mucur ucꞌani tuaꞌ achectesna. \v 3 Y tamar era tunor lo que war iware tama e incsibꞌaner xeꞌ mabꞌambꞌan ucꞌani tuaꞌ oꞌbꞌna tama e janchꞌaquenar tama e día, y lo que iware tzꞌustaca macuir iyotot, ucꞌani tuaꞌ aꞌrobꞌna taca inteꞌ nuxi nuc patir este que uyubꞌiobꞌ tunor ipiarobꞌ, che e Jesús. \s1 Chi tuaꞌ ibꞌacre \r Mateo 10:28-31 \p \v 4 Pues entonces sutpa ojron e Jesús taca e sian gente era y che: \p —Nen cꞌani inwareox nox xeꞌ intzay inwirox que ira ibꞌacre tin e ajrer icuerpo erer uchamse, pero de allí matucꞌa más tuaꞌ uche. \v 5 Pero cꞌani inwareox era chi xeꞌ ucꞌani tuaꞌ ibꞌacre xeꞌ jax e Dios. Porque jaxir erer uchamse inteꞌ y de allí ayan ucꞌotorer tuaꞌ uyari uyalma inteꞌ tama e cꞌajc ubꞌan. Jaxir ayan ucꞌotorer cocha era y jax ixto tuaꞌ ibꞌacre yaꞌ. \v 6 Tama e mercado achojna cinco ut mut tama chateꞌ centavo, pero cꞌani inwareox era que nien incojt mut cocha era machi anajpesna umen e Dios. \v 7 Y nox este tunor utzutzer ijor tzicbꞌir umen e Dios tuaꞌ unata jayteꞌ ayan. Ira ixbꞌacta, porque más nojta icꞌampibꞌir nox tut e Dios que e sian mut era, che e Jesús. \s1 Tin e uchecsu ucꞌabꞌa Cawinquirar tut e gente \r Mateo 10:32-33; 12:32; 10:19-20 \p \v 8 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Cꞌani inwareox era que tunorox xeꞌ ixixin ichecsu tut e gente y che: “Nen inchꞌamix ucꞌabꞌa Niwinquirar”, que nen ubꞌan xeꞌ Uyunenen e winic cꞌani inxin inware tunor e angelobꞌ tuaꞌ e Dios tichan que nox ichꞌamix nicꞌabꞌa. \v 9 Y tunorox xeꞌ ixixin imuqui nicꞌabꞌa tut e gente tara tor e rum, nen ubꞌan cꞌani inxin inmuqui icꞌabꞌa tut e angelobꞌ tuaꞌ e Dios tichan que machi innata chiox nox. \p \v 10 ’Y jay ayan tin e axin oꞌjron upater Uyunen e winic ererto acꞌumpa e Dios taca inteꞌ cocha era, pero jay inteꞌ axin uqꞌuijnes Unawalir e Dios ma cocha erer tuaꞌ acꞌumpa e Dios tacar. \p \v 11 ’Y jay acꞌotoy e día conda ixqꞌuejcha ixixin tut inteꞌ sacerdote tama inteꞌ sinagoga tuaꞌ utuchꞌiox o jay ixqꞌuejcha ixixin tut inteꞌ juez o tut otronteꞌ ajcꞌampar tuaꞌ utuchꞌiox, ira ibꞌijnu cocha tuaꞌ icorpes ibꞌa o tucꞌa tuaꞌ iware \v 12 porque conda acꞌotoy e hora tuaꞌ ixojron, wacchetaca watar Unawalir e Dios tuaꞌ ucansiox tucꞌa tuaꞌ iware tuaꞌ icorpes ibꞌa, che e Jesús. \s1 Tin e war ucojco utumin \p \v 13 Pues ayan inteꞌ winic tujam e gente xeꞌ cay ojron taca e Jesús y che: \p —Niwinquiraret, aren nisacun tuaꞌ uyajqꞌuen lo que aquetpa tuaꞌ inchꞌami tamar lo que uyacta nitata, che e winic era. \p \v 14 Y che e Jesús: \p —¿Chi war uyajqꞌuen nen e patnar tuaꞌ inquetpa tijor nox tuaꞌ inxere inwajqꞌuet lo que uyacta itata? che e Jesús. \p \v 15 Y e Jesús uyare tunor e gente y che: \p —Iwiric tuaꞌ machi iwacta ajni ijor tama e tumin tuaꞌ machi iche e mabꞌambꞌanir tut e Dios, porque majax tamar taca lo que ayan ticabꞌach tara tor e rum que bꞌixiron, che e Jesús. \p \v 16 Entonces e Jesús cay uchecsu inteꞌ ojroner tut e gente y che: \p —Tama inyajr ayan inteꞌ winic xeꞌ ayan meyra utumin y meyra urum xeꞌ locꞌoy meyra ucosecha tamar. \v 17 Y cay ubꞌijnu jax taca y che: “¿Tucꞌa tuaꞌ inche taca tunor e sian cosecha lo que cay inlocse porque machi atzꞌacta nigranero tuaꞌ imbꞌutꞌi tunor nicosecha era?” che e winic era jax taca. \v 18 Y che jaxir: “Pero nen innata ixto yaꞌ tucꞌa ucꞌani tuaꞌ inche era: Cꞌani incucru e otot era tiaꞌ war incojco nicosecha tuaꞌ insutpa inche inteꞌ xeꞌ más nojta tuaꞌ uwajpi tunor nicosecha y tunor lo que ayan tanibꞌa”, che e winic era jax taca. \v 19 Y de allí sutpa ojron otronyajr jax taca y che: “Nen ayan nitumin, ayan ninar, ayan nibꞌur, y ayan e sian wacax tanibꞌa.” Entonces upejca ubꞌa jax taca y che: “Jirien, wen, uchꞌen, tzayen”, che e winic jax taca. \v 20 Pero tama e momento era e Dios upejca e winic era y che: “Net matucꞌa anata. Net tuaꞌ ichamay tama e acbꞌar era. Y lo que tꞌabꞌesbꞌir amener ¿chi tacar tuaꞌ aquetpa coner?” che e Dios. \v 21 Y bꞌan ixto cocha era e winicobꞌ xeꞌ war ubꞌorojsiobꞌ e sian tumin tuaꞌ taca usatiobꞌ tamar lo que ucꞌaniobꞌ, pero tut e Dios tzajtaca utobꞌ e winicobꞌ cocha era, che e Jesús. \s1 E Dios ucojco umaxtac \r Mateo 6:25-34 \p \v 22 Pues entonces cay ojron e Jesús taca uyajcanuarobꞌ y che: \p —Cꞌani inwareox era que ira ibꞌijnu y che: ‘¿Tucꞌa tuaꞌ cacꞌuxi era?’ Y ira ibꞌijnu y che: “¿Tucꞌa tuaꞌ calapi non?” \v 23 Porque más atujri icuxtar tara tor e rum que lo que war ixweꞌ, y más atujri icuerpo que lo que war ilapi. \v 24 Bꞌijnunic tama e mut porque machi war apatna, y matucꞌa war umorojse tuaꞌ ucꞌuxi, y matucꞌa ugranero tiaꞌ macar ucosecha tamar, pero machi war aytzꞌa porque war awesena umen e Dios. ¿Y machi ca más ixtujri nox tut e Dios que cora mut? \v 25 ¿Y chi tijam nox, umen taca que war ubꞌijnu meyra tama ujor erer abꞌitzꞌa uyoc más nojta nien imbꞌijc tuaꞌ aquetpa más nojta? \v 26 Y jay machi uyubꞌiox iche lo que chuchu cocha era, ¿tucꞌa tuaꞌ war ibꞌijnu tamar lo que más nojta cocha era que: “Matucꞌa tuaꞌ incꞌuxi”, y que: “Matucꞌa tuaꞌ inlapi?” \p \v 27 ’Bꞌijnunic tama unichir e cꞌopot que machi apatna y nien machi aꞌrma, pero cꞌani inwareox era que nien e rey Salomón xeꞌ turuan tama e onian tiempo, motor que meyra usati utumin tama ubꞌujc xeꞌ galan uwirnar, pero nien jaxir majax bꞌan cocha inteꞌ unichir cꞌopot xeꞌ más galan uwirnar porque bꞌujcsebꞌir umen e Dios. \v 28 Entonces jay e Dios war ubꞌujcse unichir e cꞌopot cocha era xeꞌ coner chꞌur y xeꞌ ejcꞌar tama e cꞌajc chꞌar, y ¿machi ca tuaꞌ ubꞌujcsiox nox ubꞌan e Dios motor que imbꞌijc taca war ixcꞌupseyan tamar? \v 29 Y tamar era ira ibꞌijnu tama ijor que: “¿Tucꞌa tuaꞌ incꞌuxi?” y “¿tucꞌa tuaꞌ unchꞌi?” \v 30 Porque bꞌan war ubꞌijnuobꞌ tunor e gente tara tor e rum, pero nox ayan inteꞌ xeꞌ war unata tucꞌa icꞌani xeꞌ jax Catata Dios xeꞌ turu tichan. \v 31 Pero nox turbꞌanic ibꞌa tuaꞌ ixochoy tama uchinam e Dios, y cꞌani ixajcꞌuna tunor era ubꞌan, che e Jesús. \s1 Tiaꞌ axin aturuan uyalma inteꞌ \r Mateo 6:19-21 \p \v 32 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Ira ixbꞌacta, porque motor que majax meyrox xeꞌ turox tara pero Catata Dios cꞌani atzay uyajcꞌox inteꞌ nuxi lugar tiaꞌ tuaꞌ ixcꞌotori tacar jaxir. \v 33 Y tamar era chonic lo que ayan tibꞌa, y ajcꞌunic tin e tzajtaca utobꞌ tuaꞌ itacriobꞌ, y tamar era war ichꞌubꞌa meyra tumin tama inteꞌ ibolsa tichan tut e qꞌuin xeꞌ machi tuaꞌ axombꞌran ut y xeꞌ machi tuaꞌ acꞌapa. Porque yajaꞌ tut e qꞌuin machi uyubꞌi tuaꞌ oꞌchoy inteꞌ ajxujch y e max machi uyubꞌi acꞌotoy uxuyi ut. \v 34 Y bꞌan ucꞌani tuaꞌ iche nox porque tiaꞌ turu tunor lo que ayan tibꞌa y yajaꞌ axin aturuan iwalma ubꞌan, che e Jesús. \s1 Ustesic ibꞌa, che e Jesús \p \v 35 Y che e Jesús: \p —Ustesic ibꞌa tuaꞌ ixpatna y tzꞌajpesic ilámpara \v 36 bꞌan cocha inteꞌ man xeꞌ war ucojco acꞌotoy upatron tama inteꞌ nujbꞌiar acbꞌar. Pues inteꞌ man cocha era war uyustes ubꞌa tuaꞌ apatna y aquetpa tzꞌajpesbꞌir e cꞌajc tuaꞌ aquetpa turix tunor tuaꞌ oꞌchoy wacchetaca e patrón conda acꞌotoy. Y e man era ya turu tama e puerta war acojcsan tuaꞌ upasi e puerta wacchetaca conda apejcna umen upatron. \v 37 Atzayobꞌ tunor e man xeꞌ atajwinobꞌ umen upatron que bꞌixir war acojcsanobꞌ. Porque cꞌani inwareox era que conda acꞌotoy e patrón cꞌani atzay uwira uman que bꞌixir turu, y tamar era e patrón cꞌani uturbꞌa e man tor e mesa tuaꞌ uwese. \v 38 Y cꞌani atzayjresna tunor e man xeꞌ atajwina bꞌixir umen upatron motor que bꞌajcꞌat acꞌotoy este uyuxin e acbꞌar o bꞌajcꞌat acꞌotoy este que war asacojpa. \v 39 Y bꞌan ubꞌan tama inteꞌ ajyum otot que jay unata ani tucꞌa hora tuaꞌ acꞌotoy inteꞌ ajxujch, machi ani war awayan tuaꞌ machi uyacta apajsa uyotot tuaꞌ machi axujchna lo que ayan macu. \v 40 Y nox ubꞌan, ustesic ibꞌa porque cꞌani insutpa waten nen xeꞌ Uyunenen e winic tama inteꞌ día conda mamajchi war ubꞌijnu, che e Jesús. \s1 E man xeꞌ acꞌupseyan y e man xeꞌ machi acꞌupseyan \r Mateo 24:45-51 \p \v 41 Pues entonces e Pedro uyubꞌi tuaꞌ e Jesús y che: \p —Niwinquiraret, ¿war ca achecsu e ojroner era ticoit taca o tut tunor e gente era ubꞌan? che e Pedro. \p \v 42 Y che Cawinquirar: \p —Cꞌani inwareox era que inteꞌ man xeꞌ más acꞌupseyan tut upatron, más tuaꞌ aꞌjcꞌuna e patnar xeꞌ más galan ubꞌan. Porque jaxir cꞌani aꞌjcꞌuna tuaꞌ aquetpa tujor e inmojr ajpatnarobꞌ lo que ayan tama uyotot upatron, y cꞌani aquetpa tuaꞌ uwese e inmojr man xeꞌ war apatnobꞌ tama e otot era tama e hora conda ucꞌani. \v 43 Pues atzay e man jay atajwina umen upatron que war uche lo que aꞌjcꞌuna tuaꞌ uche umen upatron conda acꞌotoy. \v 44 Y cꞌani inwareox era que upatron cꞌani uyajcꞌu e man era más ucꞌotorer este que aquetpa uwinquir tunor lo que ayan tuaꞌ upatron era. \v 45 Pero jay e man acay ubꞌijnu cocha era y che: “Pero nipatron machito tuaꞌ ayopa rajxa”, che e man jax taca, y tamar era acay uwatzꞌi e inmojr manobꞌ este que acay uwatzꞌi cora ixictac, y acay aweꞌ, y acay oychꞌi, y acay acaray. \v 46 Y tama inteꞌ día conda machi war ubꞌijnu que cꞌani ayopa upatron y wacchetaca tuaꞌ achecta ayopa tama uyotot. Y e patrón cꞌani uwatzꞌi e man era y cꞌani ulocse tunor upatnar este que uyajnes alocꞌoy y cꞌani uyari axin tama e lugar tiaꞌ tuaꞌ aquetpobꞌ e inmojr ajmabꞌambꞌanirobꞌ. \p \v 47 ’Inteꞌ man xeꞌ war unata lo que ucꞌani upatron pero xeꞌ machi uyustes ubꞌa tuaꞌ acꞌupseyan tut upatron cꞌani ajajtzꞌa meyra. \v 48 Pero inteꞌ man xeꞌ machi war unata tucꞌa war ucꞌani upatron pero xeꞌ axin uche cora e mabꞌambꞌanir, cꞌani ajajtzꞌa imbꞌijc taca. Tin e ajcꞌuna meyra ucꞌampibꞌir cꞌani acꞌajtna tuaꞌ uche meyra ubꞌan. Y tin e ajcꞌuna más nojta upatnar, ucꞌani tuaꞌ acꞌapa uche tunor e patnar era ubꞌan, che e Jesús. \s1 E qꞌuijnar lo que e Jesús tuaꞌ utares \r Mateo 10:34-36 \p \v 49 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Nen tarien tara tor e rum tuaꞌ inche lo que ucꞌani Nitata Dios, y tamar era ucꞌani tuaꞌ aquetpobꞌ xerbꞌir tunor e gente nimener. Pues incꞌanix ani que cꞌapa ixto yaꞌ tunor nipatnar era. \v 50 Nen era war imbꞌijnu meyra tama tunor lo que ucꞌani tuaꞌ innumse nibꞌa taca inteꞌ nuxi cꞌuxner xeꞌ tuaꞌ watar tama nijor. Pero war innumse nibꞌa meyra era umen taca que war imbꞌijnu tama tunor e cꞌuxner era este que acꞌapa achempa. \v 51 ¿War ca ibꞌijnu que tarien tuaꞌ intares e jiriar tara tor e rum? Pues cꞌani inwareox era que machi, sino que tarien tuaꞌ inxere e gente axin. \v 52 Porque cꞌani inwareox era que desde coner tin e turobꞌ imbꞌonobꞌ tama ingojr otot cꞌani aqꞌuijna uwira ut ubꞌobꞌ. Uxteꞌ ut e familía era cꞌani aqꞌuijna uwira ut e chateꞌ, y e chateꞌ ut e familía era cꞌani aqꞌuijna uwira ut e uxteꞌ. \v 53 Tin e machi uchꞌami uyojroner e Dios cꞌani aqꞌuijna uwira ut tin e uchꞌami porque bꞌan tuaꞌ anumuy. Y tamar era inteꞌ tatabꞌir cꞌani aqꞌuijna uwira ut inteꞌ uyunen, y e unembꞌir era cꞌani aqꞌuijna uwira ut utata, y e tubꞌir cꞌani aqꞌuijna uwira ut inteꞌ uwijchꞌoc, y e ijchꞌoc era cꞌani aqꞌuijna uwira ut utuꞌ, y e pixambꞌir cꞌani aqꞌuijna uwira ut uyaribꞌ, y e aribꞌtzir era cꞌani aqꞌuijna uwira ut upixam, che e Jesús. \s1 E seña tama e tiempo \r Mateo 16:1-4; Marcos 8:11-13 \p \v 54 Pues e Jesús cay ojron taca e gente era otronyajr y che: \p —Conda iwira aꞌchpa watar inteꞌ tocar tiaꞌ anamtzꞌa e qꞌuin iware que cꞌani acꞌaxi e jajar, y bꞌan anumuy. \v 55 Y conda watar e icꞌar tama e inxejr bꞌana iware que cꞌani eꞌron e qꞌuin coner, y bꞌan anumuy. \v 56 Ajqꞌuecranerox, war inata tucꞌa war che tunor e seña lo que ayan tut e qꞌuin y lo que ayan tara tor e rum, pero machi war inata tucꞌa war che e seña tama e tiempo conda cꞌani ayopa Uyunen e Dios tara tor e rum, che e Jesús. \s1 Ustan abꞌa wacchetaca taca tin e war aqꞌuijna uwiret \r Mateo 5:25-26 \p \v 57 Y che e Jesús: \p —¿Y tucꞌa tuaꞌ machi ibꞌijnu nox tucꞌa xeꞌ erach conda ayan lo que war anumuy tijam? \v 58 Pues jay ayan inteꞌ xeꞌ war aqꞌuijna uwiret xeꞌ war uqꞌuechiet iꞌxin tut e juez, nutꞌic ibꞌa tuaꞌ ixquetpa taca intera ibꞌijnusiaj conda warto ixixin tama e bꞌir tuaꞌ machi ucꞌoteset tut e juez. Porque jay ucꞌoteset tut e juez jaxir tuaꞌ uyajqꞌuet tama ucꞌabꞌ inteꞌ policía, y de allí e policía tuaꞌ uyaret tama e cárcel. \v 59 Y inwaret era que machi tuaꞌ ilocꞌoy tama e cárcel este que acꞌapa asuti tunor uyeror lo que ibꞌeto, che e Jesús. \c 13 \s1 Ucꞌani tuaꞌ ichꞌami uyojroner e Dios \p \v 1 Pues entonces tama e momento era cꞌotoyobꞌ cora winicobꞌ xeꞌ cay uyareobꞌ e Jesús tamar lo que numuy jax tocto taca cora winicobꞌ tuaꞌ e departamento Galilea xeꞌ arobꞌna tuaꞌ achamesnobꞌ tama e templo umen e gobernador Pilato. Jaxirobꞌ war uxuriobꞌ unuc cora arac tuaꞌ uputobꞌ tujor e altar conda jajpnobꞌ chamesnobꞌ ubꞌan, y tin e cay chamsan uyapru uchꞌichꞌer e winicobꞌ era taca uchꞌichꞌer e aracꞌobꞌ. \v 2 Y che e Jesús: \p —¿War ca ibꞌijnu que e winicobꞌ era cay unumse ubꞌobꞌ cocha era umen que más ani ayan umabꞌambꞌanir que e inmojr winicobꞌ tama e departamento Galilea? \v 3 Pues cꞌani inwareox era que majax bꞌan. Pero nox, jay machi ixsutpa iwacta imabꞌambꞌanir, nox ubꞌan tuaꞌ ixixin ixchamesna. \v 4 ¿Y tucꞌa ibꞌijnu tama e dieciocho winicobꞌ xeꞌ chamesnobꞌ conda cucrema inteꞌ nuxi otot xeꞌ ucꞌabꞌa Siloé xeꞌ cꞌaspa tari tama ujorobꞌ y ya mactzꞌobꞌ macuir e otot era? ¿War ca ibꞌijnu que e winicobꞌ era más ani ayan umabꞌambꞌanirobꞌ que e inmojr winicobꞌ xeꞌ turobꞌ tama e chinam Jerusalem? \v 5 Pues cꞌani inwareox era que majax bꞌan. Y nox, jay machi ixsutpa iwacta imabꞌambꞌanir, nox ubꞌan tuaꞌ ixixin ixchamesna, che e Jesús. \s1 Uyojroner e Jesús tama inteꞌ teꞌ higuera \p \v 6 Entonces e Jesús cay ojron taca inteꞌ ojroner xeꞌ mucur cora y che: \p —Ayan inteꞌ ojroner tama inteꞌ winic xeꞌ ayan inteꞌ uwerto, y tama urum era ayan inteꞌ uterar higuera. Y ixin e winic era tuaꞌ uwira jay war achꞌuan uyutir uteꞌ. Pero conda cꞌotoy uwira uteꞌ era, matucꞌa uyutir tamar. \v 7 Entonces e winic era xeꞌ ajyum rum cay uyare inteꞌ uman xeꞌ war ucojco e rum y che: “Ayanix tres año que war inyopa tuaꞌ insajca uyutir e teꞌ era, y ma ingojr uyutir intajwi. Y tamar era cucrun tuaꞌ machi usati más e rum.” \v 8 Pero e man uyare upatron y che: “Nen inware que más ani bueno tuaꞌ cacojco otronteꞌ año tuaꞌ cawira jay acꞌawan. Cꞌani imbꞌutꞌi usuy e teꞌ era taca e rum y cꞌani inyari e abono tama usuy. \v 9 Y taca e abono era bꞌajcꞌat axin acꞌawan tama e año xeꞌ watar y cawira jay acꞌawan, y jay machi erer cacucru ixto yaꞌ”, che e man era, che e Jesús. \s1 Conda e Jesús utzꞌacpes inteꞌ ixic xeꞌ cꞌototoj upat \p \v 10 Pues entonces tama inteꞌ día tuaꞌ e jiriar e Jesús ixin ochoy tama inteꞌ sinagoga y cay canseyan. \v 11 Y tujam e gente xeꞌ turobꞌ tama e sinagoga era ya turu inteꞌ ixic xeꞌ ayanix dieciocho año que ajmuac. Pues e ixic era quetpa cꞌototoj upat umen inteꞌ mabꞌambꞌan mein, y tamar era machi uyubꞌi aꞌchpa awawan. \v 12 Y conda e Jesús uwira e ixic era, upejca y che: \p —Ixic, locꞌoyix amuaquir y tzꞌacpesbꞌiret ixto yaꞌ, che e Jesús. \p \v 13 Entonces e Jesús upacbꞌu ucꞌabꞌ tama ujor e ixic, y wacchetaca tutz cajbꞌa upat y cay utattzꞌi ucꞌabꞌa e Dios. \v 14 Pero uwinquir e sinagoga qꞌuijna conda uwira que e Jesús war utzꞌacpes e ajmuacobꞌ tama e día tuaꞌ e jiriar, y tamar era uyare e gente y che: \p —Ayan seis día conda erer capatna, y tamar e seis día era erer watox tuaꞌ ixtzꞌacpesna, pero machi tuaꞌ iche tama e día tuaꞌ e jiriar, che uwinquir e sinagoga era. \p \v 15 Entonces ojron Cawinquirar y che: \p —Ajqꞌuecranerox, ¿machi ca iwiti iwacax o ichij tuaꞌ iqꞌueche axin tuaꞌ iwajcꞌu e jaꞌ tuaꞌ uyuchꞌi tama inteꞌ día tuaꞌ e jiriar? \v 16 Pero e ixic era xeꞌ jax inteꞌ uwijchꞌoc catata viejobꞌir Abraham y xeꞌ turu dieciocho añoix ajmuac umen e Satanás, ¿machi ca uyubꞌi atzꞌacpesna tama e día tuaꞌ e jiriar? che e Jesús. \p \v 17 Pues conda cꞌapa ojron e Jesús cocha era, subꞌajrobꞌ tunor tin e war aqꞌuijna uwirobꞌ e Jesús. Pero tunor e sian gente war atzay uwirobꞌ tunor e nuxi milagro lo que cay uche e Jesús. \s1 E ojroner tama ut e semilla mostaza \r Mateo 13:31-32; Marcos 4:30-32 \p \v 18 Pues ojron e Jesús otronyajr y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ inwareox que lar tacar uchinam e Dios? ¿Tucꞌa ojroner tuaꞌ inchecsu tiut que bꞌan uchinam e Dios? \v 19 Uchinam e Dios lar tacar ut e mostaza que motor que chuchu ut e semilla era pero conda apajcꞌa umen inteꞌ winic y acay achꞌiꞌ aquetpa inteꞌ nuxi teꞌ tiaꞌ erer acꞌotoy aturuan e mut tama ucꞌabꞌ y tiaꞌ erer uche usijcobꞌ. Y bꞌan uchinam e Dios ubꞌan. Tama ucajyesnibꞌir imbꞌijc taca ayan e gente tamar, pero axin abꞌoro este que aquetpa inteꞌ nuxi chinam, che e Jesús. \s1 E ojroner tama e levadura \r Mateo 13:33 \p \v 20 Entonces ojron e Jesús otronyajr y che: \p —Cꞌani inwareox otronyajr era tucꞌa lar tacar uchinam e Dios. \v 21 Uchinam e Dios lar tacar imbꞌijc e levadura lo que uche asibꞌi e pan conda ayajra tama e harina conda war achena e pan umen inteꞌ ixic, che e Jesús. \s1 E puerta xeꞌ intꞌum taca ut \r Mateo 7:13-14, 21-23 \p \v 22 Pues conda war axana e Jesús tama e bꞌir tuaꞌ acꞌotoy tama e chinam Jerusalem, war uchecsu uyojroner e Dios tut tunor e sian gente tama e chinamobꞌ y tama e aldea tiaꞌ war anumuy. \v 23 Entonces checta inteꞌ winic tut e Jesús xeꞌ uyubꞌi tuaꞌ y che: \p —Niwinquiraret, ¿ma ca jax meyra xeꞌ tuaꞌ acorpesnobꞌ? che e winic. \p \v 24 Y e Jesús che: \p —Turbꞌanic ibꞌa tuaꞌ ixochoy tama e puerta xeꞌ intꞌum taca ut tuaꞌ ixcꞌotoy tama uchinam e Dios, porque cꞌani inwareox era que ayan meyra gente xeꞌ cꞌani uyusre oꞌchoyobꞌ tamar, pero machi tuaꞌ oꞌbꞌnobꞌ. \v 25 Conda inteꞌ ajyum otot acꞌapa umaqui e puerta tuaꞌ axin awayan, nox xeꞌ warox patir cꞌani icay ipejca tut e puerta y che: “Cawinquiraret, pasa apuerta.” Pero e ajyum otot tuaꞌ asutpa uyareox y che: “Machi innata tiaꞌ tariox.” \v 26 Y de allí nox xeꞌ turox patir tuaꞌ ixsutpa iware e ajyum otot y che: “Non cay cacꞌuxi e paꞌ tacaret, y net cay acansion tama cachinam.” \v 27 Pero e ajyum otot asutpa uyareox y che: “Inwareoxix que machi innata tiaꞌ tariox. Loqꞌuenic tara tunorox xeꞌ ajmabꞌambꞌanirox.” \v 28 Y tama e día yajaꞌ conda ixixin ixyajra patir ucꞌani tuaꞌ ixaru y tuaꞌ icꞌuxi ut iwej conda ixixin iwira que turobꞌ e Abraham taca e Isaac y e Jacob taca tunor e profetobꞌ macuir uchinam e Dios, pero que nox war ixquetpa patir. \v 29 Y cꞌani acꞌotoyobꞌ meyra sian gente tama tunor or e rum. Watobꞌ tama e lugar tiaꞌ atobꞌoy watar e qꞌuin, y watobꞌ tiaꞌ anamtzꞌa e qꞌuin, y bꞌan teinxejr yajaꞌ y bꞌan teinxejr bꞌana. Tama tunor or e rum cꞌani watobꞌ e gente tuaꞌ umorojse ubꞌobꞌ tor e mesa tuaꞌ awiobꞌ tama e nojqꞌuin tiaꞌ tuaꞌ acay acꞌotori Cadiosir. \v 30 Y tama e tiempo yajaꞌ tin e nuquir winic tara tor e rum cꞌani aquetpa que majax nuquir winic, y tin e majax nuquir winic tara tor e rum cꞌani aquetpa nuquir winic yajaꞌ, che e Jesús. \s1 Conda aru e Jesús tama e gente xeꞌ turobꞌ \s2 tama e chinam Jerusalem \r Mateo 23:37-39 \p \v 31 Y tama e día era cꞌotoyobꞌ cora fariseobꞌ xeꞌ cay uyareobꞌ e Jesús y che: \p —Loqꞌuen tara porque e rey Herodes cꞌani uchamset, che e fariseobꞌ. \p \v 32 Pero che e Jesús: \p —Quiqui arenic e ajmajresiaj yajaꞌ xeꞌ jax e Herodes y che: “Cꞌani inwareox era que coner y ejcꞌar cꞌani inwajnes axin e mabꞌambꞌan meinobꞌ y cꞌani intzꞌacpes tin e ajmuac, pero que chabꞌij cꞌani acꞌapa tunor nipatnar.” \v 33 Pero ucꞌani tuaꞌ inxin tama nibꞌir tuaꞌ inche lo que aquetpa tuaꞌ inche coner y ejcꞌar y chabꞌij, porque ma cocha erer achamesna inteꞌ profeta najtir e chinam Jerusalem, che e Jesús. \p Entonces uchꞌujcu uwira ejmar tiaꞌ turu e chinam Jerusalem y che: \p \v 34 —Nox xeꞌ turox tama e chinam Jerusalem, cay ichamse tunor e profetobꞌ xeꞌ turuanobꞌ tama e onian tiempo y cay chamsanox taca e tun tunor tin e ebꞌetbꞌir tari umen e Dios. Meyra unsre tuaꞌ ani incorpes imaxtac bꞌan cocha incojt acꞌach xeꞌ umeqꞌue tunor uyarobꞌ taca uwich, pero nox machi icꞌani. \v 35 Ubꞌinic, e Dios machix tuaꞌ ucojco más e chinam era, y cꞌani inwareox era que machix tuaꞌ isutpa iwira niut este que acꞌotoy e tiempo conda ixixin iware y che: “Chojbꞌesbꞌir jaxir xeꞌ war watar tama ucꞌabꞌa Cawinquirar”, che e Jesús. \c 14 \s1 Conda e Jesús utzꞌacpes inteꞌ winic xeꞌ asampa uyoc y ucꞌabꞌ \p \v 1 Pues tama inteꞌ día tuaꞌ e jiriar ixin e Jesús tuaꞌ aweꞌ tama uyotot inteꞌ winic xeꞌ jax inteꞌ ajcꞌotorer tuaꞌ e fariseobꞌ, y ayan ubꞌan cora fariseobꞌ xeꞌ intaca turobꞌ xeꞌ war achꞌujcsanobꞌ. \v 2 Y tama e otot era ya turu ubꞌan inteꞌ winic xeꞌ asampa uyoc y ucꞌabꞌ. \v 3 Entonces e Jesús uyubꞌi tuaꞌ e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés y tuaꞌ e fariseobꞌ y che: \p —¿Erer ca atzꞌacpesna inteꞌ ajmuac tama e día tuaꞌ e jiriar? ¿O machi? che e Jesús. \p \v 4 Pero mamajchi ojron. Entonces upacbꞌu ucꞌabꞌ tama e ajmuac y utzꞌacpes, y de allí uyare tuaꞌ axin. \v 5 Entonces e Jesús sutpa uyare e fariseobꞌ y che: \p —Pero ¿chi tijam nox, jay axin oꞌjri incojt ichij o incojt iwacax tama inteꞌ chꞌen, ¿machi ca ixixin ilocse wacchetaca, motor que jax inteꞌ día tuaꞌ e jiriar? che e Jesús. \p \v 6 Pero mamajchi obꞌna ojron. \s1 Tin e pejcbꞌirobꞌ tama inteꞌ nojqꞌuin tuaꞌ \s2 inteꞌ nujbꞌiar \p \v 7 Pues tama inyajr conda turu e Jesús tama inteꞌ nojqꞌuin tuaꞌ inteꞌ nujbꞌiar war uwira que tin e pejcnobꞌ tama e nojqꞌuin era war usajcobꞌ inteꞌ uturtar xeꞌ más galan tuaꞌ aturuan tamar tor e mesa, y tamar era e Jesús cay uyareobꞌ cocha era y che: \p \v 8 —Conda ipejcna tuaꞌ iꞌxin tama inteꞌ nojqꞌuin tuaꞌ inteꞌ nujbꞌiar, ira ituruan tama e turtar xeꞌ más galan, porque bꞌajcꞌat axin ayopa otronteꞌ xeꞌ apejcna ubꞌan xeꞌ más nuquir winic. \v 9 Entonces watar uwinquir e otot y uyaret: “Loqꞌuen tarex net, ajcꞌun tuaꞌ aturuan e nuxi winic era.” Entonces cꞌani iꞌxin taca inteꞌ subꞌar tuaꞌ asicbꞌa otronteꞌ aturtar. \v 10 Pero net, conda ipejcna tuaꞌ icꞌotoy tama inteꞌ nojqꞌuin, sajcan tucꞌa tar tuaꞌ ituruan, porque nacpat era watar tin e upejquet tama e nojqꞌuin y che: “Lar turen tara tama e cꞌajn xeꞌ más galan uwirnar.” Y bꞌan ixto tuaꞌ eꞌrna umen e gente xeꞌ turobꞌ tor e mesa que net pejcnet tuaꞌ ituruan tiaꞌ ayan inteꞌ turtar xeꞌ más galan. \v 11 Porque tin e uche ubꞌa que jax inteꞌ nuxi winic cꞌani amanxujresna, pero tin e axin umanxujres ubꞌa cꞌani achꞌijsena tuaꞌ aquetpa nuxi winic, che e Jesús. \p \v 12 Entonces e Jesús sutpa uyare e ajyum otot xeꞌ jax xeꞌ cay upejca e Jesús tuaꞌ aweꞌ tacar y che: \p —Conda ayan inteꞌ anojqꞌuin ira apejca jax taca tin e atzay uwiret, y nien jax taca tin e awermanuobꞌ, y nien jax taca atata y atuꞌ, y nien machi tuaꞌ apejca jax taca apiarobꞌ xeꞌ ayan utumin tuaꞌ asutpa ipejcna umenerobꞌ otronyajr, porque jay bꞌan ache, ya chꞌar atuanibꞌir tamar. \v 13 Pero net conda ayan anojqꞌuin, pejcan tin e tzajtaca utobꞌ, y tin e machi axana imbꞌutz, y tin e tzꞌej uyoc, y tin e tajpem unacꞌutobꞌ. \v 14 Y tamar era net tuaꞌ itzay porque jaxirobꞌ machi uyubꞌi tuaꞌ utoyetobꞌ otronyajr, y tamar era nox tuaꞌ ixixin itajwi inteꞌ nuxi tuanibꞌir tuaꞌ e Dios conda asujta abꞌixqꞌuesnobꞌ tunor tin e erobꞌach, che e Jesús. \s1 Inteꞌ ojroner tama inteꞌ nojqꞌuin \r Mateo 22:1-10 \p \v 15 Pues conda cꞌapa uyubꞌi tunor uyojroner e Jesús era cay ojron inteꞌ winic xeꞌ turu tor e mesa y che: \p —Chojbꞌesbꞌir tin e axin ucꞌuxi e pan tama uchinam e Dios, che e winic era. \p \v 16 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Ayan inteꞌ ojroner tama inteꞌ winic xeꞌ uche inteꞌ nuxi nojqꞌuin tama uyotot. Y tamar era uyebꞌta ixin inteꞌ uman tuaꞌ axin uyare cora gente tuaꞌ ayopobꞌ tama unojqꞌuin era. \v 17 Y tama e hora conda turix tunor e nuxi comida, uyebꞌta ixin uman tuaꞌ uyare tin e pejcbꞌirobꞌ y che: “Laric ixto yaꞌ, turix tunor e comida tor e mesa.” \v 18 Pero tunor tin e pejcbꞌirobꞌ cay uyareobꞌ e man y che: “Machi axin uyubꞌien, porque nen wartocto inmani inteꞌ nirum y cꞌani inxin inwira. Aren e ajyum otot que machi axin uyubꞌien tuaꞌ waten. Bꞌajcꞌat otronyajrto.” \v 19 Y otronteꞌ winic xeꞌ pejcna umen e man cay uyare e man y che: “Wartocto inmani cinco par buey y cꞌani inxin inwejtobꞌ tama e patnar. Quiqui aren e ajyum otot que machi uyubꞌien era. Bꞌajcꞌat otronyajrto.” \v 20 Y arobꞌna umen otronteꞌ winic y che: “Wartocto innujbꞌi era y machi axin uyubꞌien tuaꞌ inxin. Aren e ajyum otot que bꞌajcꞌat otronyajrto.” \v 21 Entonces conda e man sutpa cꞌotoy tama uyotot upatron cay uyare tunor lo que numuy. Entonces qꞌuijna upatron conda uyubꞌi tunor e ojroner era y sutpa uyare uman y che: “Quiqui sajcan e gente macuir e chinam y atares tara tunor tin e atajwi. Tares tin e tzajtaca utobꞌ, y tin e machi axanobꞌ imbꞌutz, y tin e tzꞌej uyocobꞌ, y tin e tajpem unacꞌutobꞌ. Ucꞌani tuaꞌ atares tunorobꞌ tuaꞌ awiobꞌ tara”, che e patrón. \v 22 Entonces ixin e man y uche tunor lo que arobꞌna umen upatron. Y de allí sutpa ixin tut upatron otronyajr y che: “Ixien inche tunor lo que awaren, pero ayanto lugar tuaꞌ cawese más gente”, che e man. \v 23 Entonces e patrón uyare uman y che: “Xanen tama tunor or e carretera y ochen tama tunor e bꞌirobꞌ y arenobꞌ tunor tin e atajwi tuaꞌ watar awiobꞌ tuaꞌ uyubꞌi abꞌutcꞌa niotot tama e nojqꞌuin era. \v 24 Porque cꞌani inwaret era que tunor tin e pejcbꞌirobꞌ nimener xeꞌ machi yopobꞌ machi tuaꞌ awiobꞌ tacaren”, che e patrón. Tara acꞌapa e ojroner, che e Jesús. \s1 Ucꞌani tuaꞌ cawacta tunor lo que ayan ticabꞌa \r Mateo 10:37-38 \p \v 25 Pues ayan meyra gente xeꞌ war axanobꞌ tupat e Jesús y tamar era jaxir sutpa ojron tacarobꞌ y che: \p \v 26 —Tin e cꞌani axana tacaren ucꞌani tuaꞌ uyajta niut nen taca tunor uyalma. Y ucꞌani tuaꞌ uyajta niut más que utata, y más que utuꞌ, y más que uwixcar, y más que uyunen, y más que usacun, y más que uwijtzꞌin, y más que ucuxtar jaxir ubꞌan. Porque tin e machi uche cocha era ma erer aquetpa niwajcanuar. \v 27 Y tin e axin tanipat ucꞌani tuaꞌ aquetpa turix tuaꞌ ani achamesna tamaren, porque tin e majax turix tuaꞌ achamesna ani tamaren ma cocha erer aquetpa niwajcanuar. \v 28 Pues jay ayan inteꞌ tijam xeꞌ cꞌani uche inteꞌ nuxi otot, ¿machi ca ubꞌijnu bꞌajxan jay atzꞌacta utumin tuaꞌ uwira jay uyubꞌi uche uyotot era? \v 29 Porque jay intaca ucajyes e otot y machi oꞌbꞌna tuaꞌ uyustes entonces acay oꞌjron e gente upater. \v 30 Y cꞌani oꞌjron e gente y che cocha era: “E winic era uyusre ani uche uyotot. Intaca ucajyes pero machi obꞌna”, che e gente. \v 31 O jay ayan inteꞌ rey xeꞌ cꞌani uche inteꞌ tzꞌojyir upater otronteꞌ rey, ¿machi ca ubꞌijnu bꞌajxan jay machi uyubꞌi ucucru inteꞌ rey taca 10,000 soldadobꞌ conda inteꞌ rey ayan 20,000 soldadobꞌ tacar? \v 32 Y jay machi oꞌbꞌna, entonces uyebꞌta axin inteꞌ winic tuaꞌ usajca e jiriar taca inteꞌ rey conda innajtto turu. \v 33 Y tamar era tin e cꞌani axana tacaren pero xeꞌ machi cꞌani uyacta tunor lo que ayan tuaꞌ, ma erer aquetpa niwajcanuar, che e Jesús. \s1 Conda impax ut e atzꞌam \r Mateo 5:13; Marcos 9:50 \p \v 34 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Inchiꞌ e atzꞌam, pero jay e atzꞌam apaxran ut entonces mix tucꞌa ucꞌampibꞌir inyajrer. \v 35 Y nien erer uquete uturbꞌa e atzꞌam cocha era tor e rum, y nien erer umorojse uturbꞌa cocha e abono. Más ani bueno que chic chojcac inyajrer. Tin e ayan uchiquin ubꞌinic niwojroner era, che e Jesús. \c 15 \s1 E ojroner tama e oveja xeꞌ satpa \r Mateo 18:10-14 \p \v 1 Pues tama inyajr tunor e ajmorojseyajobꞌ tumin tuaꞌ e gobierno y cora ajmabꞌambꞌanirobꞌ cꞌotoyobꞌ tut e Jesús tuaꞌ uyubꞌiobꞌ uyojroner. \v 2 Pero conda irnobꞌ umen cora fariseobꞌ y umen cora ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés lo que war uche e Jesús, qꞌuijnobꞌ y cay ojronobꞌ upater y chenobꞌ: \p —E winic era war uchꞌami e ajmabꞌambꞌanirobꞌ y war aweꞌ tacarobꞌ ubꞌan, che e fariseobꞌ y e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés. \p \v 3 Entonces e Jesús cay uchecsu inteꞌ ojroner tutobꞌ y che: \p \v 4 —Ayan inteꞌ ojroner tama inteꞌ winic xeꞌ ayan 100 oveja tuaꞌ. Pero jay asatpa incojt, ¿machi ca uyacta e noventa y nueve macu umacteꞌ tuaꞌ axin usajca e incojt xeꞌ satpa esto tiaꞌ axin utajwi? \v 5 Y conda e winic era utajwi uyoveja, cꞌani atzay uwira ut y axin ucꞌatbꞌu tor uquejrebꞌ y uqꞌueche axin tama uyotot. \v 6 Y conda acꞌotoy tama uyotot cꞌani uyare tunor upiarobꞌ y tin e atzay uwira y che: “Tzayenic tacaren porque intajwi niwoveja xeꞌ satpa ani”, che e winic. Y cꞌani atzayobꞌ tunorobꞌ tacar jaxir. \v 7 Y tamar era cꞌani inwareox que más axin atzayobꞌ tin e turobꞌ tichan tut e qꞌuin tama inteꞌ winic xeꞌ ajmabꞌambꞌanir cocha era xeꞌ axin uyacta umabꞌambꞌanir tuaꞌ asutpa uchꞌami uyojroner e Dios que tama e noventa y nueve winicobꞌ xeꞌ imbꞌutzix uwirnarobꞌ xeꞌ machix cꞌani uyactobꞌ umabꞌambꞌanir. Tara acꞌapa e ojroner, che e Jesús. \s1 E ojroner tama inteꞌ ixic xeꞌ chocpa utumin \p \v 8 Entonces e Jesús uyare e fariseobꞌ y e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés otronyajr y che: \p —Ayan inteꞌ ojroner tama inteꞌ ixic xeꞌ ayan diez ut utumin. Pero nien uwira tucꞌa hora uchoqui inteꞌ ut. Y tamar era e ixic cay usajca tama tunor tut uyotot tuaꞌ utajwi. Y utzꞌajpes inteꞌ lámpara y uchꞌujcu uwira tama tunor ut usuy uyotot pero machi achecta. Entonces uchꞌami inteꞌ mesiobꞌ y cay umesu ixin tama tunor usuy uyotot este que utajwi ut utumin era. \v 9 Pero conda utajwi ut utumin cay umorojse upiarobꞌ y tin e atzay uwira y uyare cocha era y che: “Tzayenic tacaren porque intajwix ut nitumin xeꞌ chocpa ani”, che e ixic. \v 10 Cꞌani inwareox era que bꞌan ixto cocha era ayan meyra tzayer tichan tut e qꞌuin tujam e sian angelobꞌ tuaꞌ e Dios conda uwirobꞌ asutpa uyacta umabꞌambꞌanir inteꞌ winic, che e Jesús. \s1 E ojroner tama inteꞌ ijtzꞌimbꞌir xeꞌ cay putzꞌuy ixin innajt \p \v 11 Entonces e Jesús cay uyare e fariseobꞌ y e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés era otronyajr y che: \p —Ayan inteꞌ ojroner tama inteꞌ winic xeꞌ ayan chateꞌ uyunenobꞌ. \v 12 Y e ijtzꞌimbꞌir uyare utata y che: “Ajcꞌunen era lo que tuaꞌ awajqꞌuen conda ichamay”, che uyunen era. Entonces e tatabꞌir cay uxere lo que aquetpa tuaꞌ uchꞌamiobꞌ. \v 13 Pero tunor lo que uchꞌami tuaꞌ utata cꞌapa uchoni wacchetaca, y taca e tumin era putzꞌuy ixin tama inteꞌ nuxi chinam xeꞌ innajt y cay usati tunor utumin tamar lo que uyusre uche uwerir. \v 14 Pero conda cꞌapa usati tunor utumin, tari inteꞌ tiempo conda checta inteꞌ nuxi winar tama e lugar yajaꞌ, y cay cꞌujya uyalma umen e winar. \v 15 Entonces ixin usicbꞌa inteꞌ patnar taca inteꞌ winic tama e lugar yajaꞌ. Y umen e winic era tzacarna ixin e sitz tuaꞌ ucojco cora sian chitam xeꞌ tuaꞌ e ajyum rum. \v 16 Pero conda más cay ecsibꞌa ut umen e winar cay ubꞌijnu que cꞌani ani ubꞌutꞌi unac tacar lo que war ucꞌuxi e chitam, porque mamajchi umen ajcꞌuna tucꞌa tuaꞌ ucꞌuxi jaxir. \v 17 Entonces cay ubꞌijnu tamar uyotot utata otronyajr y che jax taca: “Ayan uman nitata y lo que war aꞌjcꞌuna tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ machi uyubꞌiobꞌ tuaꞌ acꞌapa ucꞌuxiobꞌ, y nen tara turen war ecsibꞌa niut umen e winar. \v 18 Cꞌani insutpa inxin tut nitata otronyajr y cꞌani inware cocha era y che: ‘Nitatet, nen inchix e mabꞌambꞌanir tut e Dios y toit net ubꞌan. \v 19 Irix awaren que oynenento. Chenen cocha inteꞌ aman’. Bꞌan war ubꞌijnu tuaꞌ uyare utata”, xeꞌ ubꞌijnu tuaꞌ oꞌjron e sitz. \v 20 Entonces locꞌoy ixin tama e bꞌir tuaꞌ acꞌotoy tama uyotot utata. \p ’Pero conda innajt tocto irna umen utata y yajtna ut, y tamar era ixin utajwi tama uni e bꞌir, y umori umeqꞌuen y uqꞌueche ixin tama uyotot. \v 21 Entonces e sitz uyare utata y che: “Nitatet, nen inchix e mabꞌambꞌanir tut e Dios y toit net ubꞌan. Irix awaren que oynenento”, che e sitz era. \v 22 Pero e tatabꞌir uyare umanobꞌ y che: “Quiqui taresic inteꞌ bꞌujc xeꞌ más galan uwirnar y juric tama unuc, y juric inteꞌ anillo tama or ucꞌabꞌ, y juric e xanabꞌ tama uyoc. \v 23 Y quiqui taresic incojt chꞌom wacax xeꞌ más nojta unojrir y chamsenic tuaꞌ cacꞌuxi porque cꞌani canojqꞌuini coner. \v 24 Porque nisitz chamen ani taniut y era sutpa yopa otronyajr. Satpa ani ut pero sutpa yopa tama niotot otronyajr”, che e tatabꞌir. Y cay ubꞌijnu tuaꞌ anojqꞌuiniobꞌ. \p \v 25 ’Pero tama otronteꞌ lugar xeꞌ innajt cora war apatna e sacumbꞌir tama inteꞌ uchor, pero conda sutpa yopa tuyejtzꞌer uyotot cay uyubꞌi que turix cora lajbꞌar y que warix anojqꞌuiniobꞌ tama uyotot. \v 26 Entonces upejca inteꞌ man y uyubꞌi tuaꞌ y che: “¿Tucꞌa war uche nitata?” che e sacumbꞌir. \v 27 Y che e man: “Awijtzꞌin sutpa yopa tama uyotot otronyajr, y atata war atzay y uyareon tuaꞌ cachamse inteꞌ chꞌom wacax xeꞌ más nojta unojrir, porque majax ajmuac conda sutpa yopa awijtzꞌin”, che e man. \v 28 Pero e sacumbꞌir cay qꞌuijna conda uyubꞌi e ojroner era, y cocha jaxir war aqꞌuijna uwira uwijtzꞌin, machi cꞌani oꞌchoy macuir uyotot. Entonces locꞌoy tajwina umen utata tama uni e bꞌir y cay uyare tuaꞌ oꞌchoy macu. \v 29 Pero e sacumbꞌir uyare utata y che: “Net anata que ixnix war impatna tacaret y que mato inyajr que machi incꞌupset. Pero net mato inyajr awajqꞌuen incojt yar chivo tuaꞌ inchamse tuaꞌ innojqꞌuini taca tin e intzay inwira. \v 30 Pero coner yopa ixto oynen era xeꞌ intaca ixin usati tunor atumin taca e ajnajtir ixictac y tama tunor e mabꞌambꞌanir lo que cay ubꞌijnu uche. Y jaxir ma tiaꞌ cay cꞌupseyan toit, y era intaca war asati e chꞌom wacax tama oynen era”, che e sacumbꞌir. \v 31 Entonces e tatabꞌir che: “Net nisitzet, y net turet tacaren iraj iraj, y tunor lo que ayan tanibꞌa cꞌani aquetpa tabꞌa. \v 32 Pero coner ucꞌani tuaꞌ canojqꞌuini porque awijtzꞌin xeꞌ quetpa bꞌan cocha jay chamen ani taniut, y era sutpa yopa otronyajr. Jaxir satpa ani pero era sutpa yopa otronyajr taniut”, che e tatabꞌir. Tara acꞌapa e ojroner, che e Jesús. \c 16 \s1 E ojroner tama e man xeꞌ ixin usati utumin upatron \p \v 1 Pues entonces e Jesús uyare uyajcanuarobꞌ y che: \p —Ayan inteꞌ ojroner tama inteꞌ ajyum tumin, y ayan inteꞌ uman xeꞌ war ucojco tunor e tumin lo que ayan tuaꞌ. Pero e man era war uchꞌami e tumin tuaꞌ umani tunor lo que war ucꞌani jaxir. Y tama inyajr yopa inteꞌ winic tama uyotot e ajyum tumin y uyare cocha era y che: “Aman war usati atumin tama tunor lo que war ucꞌani jaxir”, che e winic. \v 2 Entonces e ajyum tumin upejca uman y uyare cocha era y che: “Ayan inteꞌ ojroner xeꞌ war umbꞌi tamaret. Tzꞌijbꞌan tunor e tumin xeꞌ war acojco tanibꞌa tama inteꞌ jun, porque cꞌani inlocsiet tuaꞌ machi ipatna más tacaren”, che e ajyum tumin. \v 3 Entonces e man cay ubꞌijnu jax taca y che: “¿Tucꞌa tuaꞌ inche era, que cꞌani ulocse nipatnar? Machi uyubꞌien impatna tama e rum y insubꞌajra tuaꞌ incꞌajti e tumin tuaꞌ e gente. \v 4 Pues nen innata tucꞌa tuaꞌ inche era tuaꞌ machi inquetpa bꞌan taca que matucꞌa nipatnar. Porque conda axin acꞌotoy e día conda tuaꞌ inloqꞌuesna tara, ucꞌani chi tuaꞌ uchꞌamien tama uyototobꞌ tiaꞌ tuaꞌ erer inturuan y tiaꞌ tuaꞌ erer inwesena”, che e man era jax taca. \v 5 Entonces cay upejca tari tunor tin e abꞌetuobꞌ taca upatron. Y cay uyubꞌi ixin tuaꞌ inteꞌ inteꞌ e winicobꞌ era y che: “¿Jayteꞌ ibꞌeto net taca nipatrón?” che e man. \v 6 Entonces tin e abꞌeto oꞌjron cocha era y che: “Nen imbꞌeto tama 100 lata manteca”, che e winic era. Y entonces che e man: “Chꞌar e jun era xeꞌ tzꞌijbꞌabꞌir amener lo que ibꞌeto. Wejrun choco era y tzꞌijbꞌan otronteꞌ jun wacchetaca tama cincuenta lata taca xeꞌ jax la mitad”, che e man. \v 7 Y nacpat era e man uyubꞌi tuaꞌ otronteꞌ ajbꞌetuar y che: “¿Y net, jayteꞌ ibꞌeto?” che e man. Y entonces che e ajbꞌetuar: “Nen imbꞌeto tama 100 carga trigo”, che e winic era. Entonces che e man: “Jax era e jun xeꞌ tzꞌijbꞌabꞌir amener lo que ibꞌeto tamar. Wejrun choco era y tzꞌijbꞌan tama otronteꞌ jun wacchetaca tama ochenta carga taca”, che e man. \v 8 Pero conda cꞌotoy unata e patrón lo que war uche uman, cay bꞌacta ubꞌijnu que nojta ujor tuaꞌ uche e mabꞌambꞌanir y que alocꞌoy ubꞌijnu tuaꞌ axujchꞌian. Pues más alocꞌoy achonmobꞌ tin e turobꞌ tara tor e rum taca uyet ajmabꞌambꞌanir que tin e turobꞌ tamar ujanchꞌaquenar e Dios. Tara acꞌapa e ojroner. \p \v 9 ’Pero cꞌani inwareox nox que: Cꞌampesic lo que ayan tibꞌa tara tor e rum tuaꞌ itajwi más tin e atzay uwirox. Y tamar era conda axin acꞌapa lo que ayan tibꞌa tara tor e rum aquetpa tin e erer uchꞌamiox tama inteꞌ lugar xeꞌ machi tuaꞌ acꞌapa. \v 10 Tin e uturbꞌa ubꞌa tuaꞌ ucojco lo que ayan tuaꞌ upiar motor que imbꞌijc taca ayan tuaꞌ, erer aquetpa ajcojc ubꞌan tuaꞌ upiar conda meyra ayan lo que ayan tuaꞌ. Pero tin e axin axujchꞌian tamar lo que war ucojco tuaꞌ upiar motor que imbꞌijc taca ayan tuaꞌ, axin axujchꞌian ubꞌan jay ajcꞌuna más tuaꞌ ucojco. \v 11 Porque jay machi caturbꞌa cabꞌa tuaꞌ cache lo que erach tamar lo que ayan tara tor e rum, ¿chi tuaꞌ uyajcꞌon e tacarsiaj xeꞌ watar tut e qꞌuin tuaꞌ e Dios? \v 12 Y jay machi iturbꞌa ibꞌa tuaꞌ icojco lo que ayan tuaꞌ otronteꞌ, ¿chi tuaꞌ uyajcꞌox lo que tuaꞌ aquetpa tibꞌa? \p \v 13 ’Pues inteꞌ man machi uyubꞌi apatna tut chateꞌ ut upatron, porque jay bꞌan uche, e man axin uxejbꞌe ut inteꞌ upatron y axin uyajta ut inteꞌ. Pues mamajchi uyubꞌi uturbꞌa ubꞌa tama e Dios y uturbꞌa ubꞌa tama e tumin ubꞌan, che e Jesús. \p \v 14 Pero ya turobꞌ cora fariseobꞌ xeꞌ turu ujorobꞌ tama e tumin xeꞌ war uyubꞌiobꞌ tunor era, y tamar era cay utzeniobꞌ y cay ucꞌayobꞌ e Jesús jaxobꞌ taca. \v 15 Entonces che e Jesús: \p —Nox iche ibꞌa que erachox tut e gente, pero Cadiosir war unata tucꞌa ayan tama iwalma. Ayan lo que war ubꞌijnuobꞌ e winicobꞌ tara tor e rum que meyra ayan ucꞌampibꞌir, pero tut e Dios matucꞌa ucꞌampibꞌir tunor era, che e Jesús. \s1 Uley e Moisés y uchinam e Dios \p \v 16 Entonces ojron e Jesús otronyajr y che: \p —E ley xeꞌ tzꞌijbꞌabꞌir umen e Moisés tama e onian tiempo y tunor lo que chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir umen e profetobꞌ xeꞌ turuanobꞌ tama e onian tiempo war acꞌotori este que e Juan xeꞌ ajchꞌuymar cꞌapa uche tunor upatnar. Pero conda numuy tunor era cay chectesna e ojroner tama uchinam e Dios tut tunor e gente y meyra sian gente cay uqꞌuitꞌi ubꞌobꞌ tuaꞌ oꞌchoyobꞌ tamar. \p \v 17 Pero cꞌani inwareox era que más ma intran tuaꞌ acꞌapa atijresna tunor or e rum y tunor ut e qꞌuin que tuaꞌ aloqꞌuesna ingojr chuchu letra tama uley e Moisés, che e Jesús. \s1 Conda e Jesús canseyan tama tin e utijres unujbꞌiar \r Mateo 19:1-12; Marcos 10:1-12 \p \v 18 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Jay inteꞌ winic axin uyacta uwixcar tuaꞌ utijres unujbꞌiar y axin anujbꞌi taca otronteꞌ ixic, jaxir war acꞌaxi tama e mabꞌambꞌanir. Y tin e axin anujbꞌi taca inteꞌ ixic xeꞌ actana umen uviejo ani war acꞌaxi tama e mabꞌambꞌanir ubꞌan, che e Jesús. \s1 E ojroner tama e winic xeꞌ meyra ayan utumin y e Lázaro \p \v 19 Y che e Jesús: \p —Ayan inteꞌ ojroner tama inteꞌ winic xeꞌ meyra ayan utumin xeꞌ ayan ubꞌujc xeꞌ meyra atujri, y ajqꞌuin ajqꞌuin war anojqꞌuini. \v 20 Y ayan inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Lázaro xeꞌ tzajtaca ut xeꞌ ayan e sian chec tut xeꞌ calapir xeꞌ ixin tuaꞌ aturuan tama usuy upuerta e winic xeꞌ meyra ayan utumin. \v 21 War ucꞌani tuaꞌ ucꞌuxi lo que oꞌjri acꞌaxi tama ut e rum yebꞌar e mesa, y war acꞌotoy cora tzꞌiꞌ tuyejtzꞌer xeꞌ cay tzꞌujpa ut uchec. \v 22 Y tama inteꞌ día chamay e Lázaro, y cꞌotoy cora angelobꞌ tuaꞌ uqꞌueche axin uyalma tut e Abraham tiaꞌ aquetpobꞌ e sian chamenobꞌ xeꞌ erach. Y chamay e winic xeꞌ meyra ayan utumin ubꞌan y mujca. \v 23 Pero e winic xeꞌ meyra ayan utumin conda ubꞌijnu ya chꞌar macuir e cꞌajc, war unumse ubꞌa y conda uchꞌujcu uwira ya turu e Lázaro innajt tichan tuyejtzꞌer e Abraham. \v 24 Pero jaxir aru taca inteꞌ nuxi nuc y che: “Nitata viejoet Abraham, yajtan niut, ebꞌtan taric e Lázaro tuaꞌ umuqui or ucꞌabꞌ tama e jaꞌ tuaꞌ watar utzꞌayi niwac, porque meyra war innumse nibꞌa tara tama uyamir e cꞌajc”, che e winic xeꞌ meyra ayan utumin. \v 25 Pero che e Abraham: “¿Ma ca cꞌar amener que turuanet imbꞌutz tama tunor acuxtar tor e rum? Pero e Lázaro ma ani tucꞌa ayan tacar tama ucuxtar tor e rum. Y tamar era war atzay jaxir y net era war anumse abꞌa meyra tama uyamir e cꞌajc. \v 26 Pero tara ticajam ayan ubꞌan inteꞌ nuxi chꞌen tiaꞌ mamajchi erer anumuy axin tarex, y nien nox ma erer ixnumuy watox tara”, che e Abraham. \v 27 Entonces e winic xeꞌ meyra ayan utumin uyare e Abraham y che: “Pero ninoiyet, ¿machi ca uyubꞌiet atzacre axin e Lázaro tama uyotot nitata \v 28 tiaꞌ turobꞌ cinco niwijtzꞌinobꞌ? Porque ucꞌani tuaꞌ aꞌrobꞌnobꞌ que ira watobꞌ tama e lugar tara tiaꞌ chꞌaren war innumse nibꞌa meyra”, che e winic xeꞌ meyra ayan utumin. \v 29 Pero che e Abraham: “Ayan e ojroner lo que tzꞌijbꞌabꞌir umen e Moisés y lo que tzꞌijbꞌabꞌir umen e profetobꞌ xeꞌ turuanobꞌ tama e onian tiempo tuaꞌ uchecsu tutobꞌ tucꞌa tuaꞌ anumuy conda axin achamayobꞌ. Pero jaxirobꞌ ucꞌani tuaꞌ ucꞌupsiobꞌ lo que tzꞌijbꞌabꞌir tama e ojroner era”, che e Abraham. \v 30 Pero sutpa ojron e winic xeꞌ meyra ayan utumin otronyajr y che: “Jaxto, ninoiyet. Pero jay acꞌotoy inteꞌ xeꞌ sutpa bꞌixcꞌa tujam e chamenobꞌ tutobꞌ, axin ucꞌupsiobꞌ uyojroner, y tamar era cꞌani asutpa uyactobꞌ umabꞌambꞌanirobꞌ”, che e winic era. \v 31 Pero e Abraham che: “Pero cocha machi ucꞌupsiobꞌ lo que chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir umen e Moisés y lo que chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir umen e profetobꞌ xeꞌ turuanobꞌ tama e onian tiempo, mix ucꞌupsicobꞌ uyojroner inteꞌ motor que asutpa abꞌixcꞌa tujam e chamenobꞌ”, che e Abraham. Tara acꞌapa e ojroner, che e Jesús. \c 17 \s1 Awiric tuaꞌ machi ixcucrema tama e mabꞌambꞌanir \r Mateo 18:6-7, 21-22; Marcos 9:42-43 \p \v 1 Entonces e Jesús uyare uyajcanuarobꞌ y che: \p —Pues ayan ixto lo que upejca uyalmobꞌ e gente tuaꞌ uchiobꞌ e mabꞌambꞌanir, pero tzajtaca ut tin e axin uche acucrema e gente tama e mabꞌambꞌanir cocha era. \v 2 Más ani bueno tuaꞌ acajcha inteꞌ chaꞌ tama unuc y tuaꞌ atobꞌesna axin tama e jaꞌ tiaꞌ intam tuaꞌ achamay macu jaꞌ tuaꞌ machi uche acucrema inteꞌ xeꞌ wartocto acꞌupseyan tamaren. \v 3 Iwiric tama tunor era. \p ’Jay inteꞌ awet ajcꞌupesiajir tamaren uche e mabꞌambꞌanir apater, aren cora tuaꞌ uyacta y jay bꞌan uche, cꞌumpen tacar otronyajr. \v 4 Y motor jay uche e mabꞌambꞌanir apater este siete veces tama inteꞌ taca día pero jay watar siete veces toit ubꞌan tuaꞌ uyaret y che: “Cꞌumpen tacaren tama tunor era, machi cꞌani insutpa inche otronyajr”, che uyaret, entonces cꞌumpen tacar siete veces ubꞌan, che e Jesús. \s1 E cꞌotorer lo que ayan tama e cꞌupesiaj tama e Dios \p \v 5 Pues entonces ojronobꞌ e apostolobꞌ taca Cawinquirar y che: \p —Non imbꞌijc taca war cacꞌupseyan tamaret coner, pero tacrenon tuaꞌ cacꞌupseyan más tamaret, chenobꞌ e apostolobꞌ era. \p \v 6 Entonces e Jesús che: \p —Jay nox ayan icꞌupesiaj tamaren xeꞌ chuchu bꞌan cocha ut e mostaza xeꞌ chuchu ut ubꞌan pero xeꞌ axin achꞌiꞌ, erer icꞌampes icꞌupesiaj tuaꞌ itzacre e teꞌ era y che: “Paxqꞌuen tara, quiqui pactzꞌen macuir e jaꞌ”, y e teꞌ era tuaꞌ ucꞌupsiox, che e Jesús. \s1 Lo que ucꞌani tuaꞌ uche inteꞌ man tuaꞌ e Dios \p \v 7 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Jay ayan inteꞌ tijam xeꞌ ayan uman xeꞌ war apatna tama e chor o xeꞌ war ucojco cora wacax, conda asutpa acꞌotoy toꞌtot ¿aware ca y che: “Ochen turen tor e mesa tuaꞌ iweꞌ?” \v 8 Machi, porque lo que cꞌani oꞌjron e patrón jax era: “Ustes e comida wacchetaca porque nen cꞌani inweꞌ. Conda acꞌapa incꞌuxi tunor lo que incꞌani nen, net erer iweꞌ”, che e patrón uyare uman. \v 9 Y conda acꞌapa aweꞌ e patrón era ¿cꞌani ca utattzꞌi uman umen que uche lo que tzacarna? Machi. \v 10 Y bꞌan ixto nox ubꞌan, conda acꞌapa iche tunor lo que arobꞌnox tuaꞌ iche umen e Dios, nox ucꞌani tuaꞌ iware cocha era y che: “Non manon tuaꞌ e Dios xeꞌ imbꞌijc taca cacꞌampibꞌir tut porque majax meyra war cache, ajtaca lo que arobꞌnon tuaꞌ cache war cache non”, che e Jesús. \s1 Conda e Jesús utzꞌacpes e diez winicobꞌ \s2 taca e sian chec \p \v 11 Pues warto axin e Jesús tama e bꞌir tuaꞌ acꞌotoy tama e chinam Jerusalem, y tamar era war unumse e departamento Samaria y e departamento Galilea. \v 12 Y conda war acꞌotoy tama utiꞌ inteꞌ aldea, locꞌoy tajwina umen diez winicobꞌ xeꞌ ajmuacobꞌ taca e sian chec xeꞌ ucꞌabꞌa lepra, pero machi cꞌotoyobꞌ tut e Jesús sino que \v 13 cay aruobꞌ taca inteꞌ nuxi nuc y chenobꞌ: \p —Jesús Oo, Ajcanseyajet, yajtan coit, che e winicobꞌ era. \p \v 14 Y conda irnobꞌ umen e Jesús ojron jaxir y che: \p —Quiqui irsenic ibꞌa tut e sacerdote tama e chinam Jerusalem, che e Jesús. \p Y conda warto axiobꞌ tama e bꞌir cay ojri ixin e chec tutobꞌ y tzꞌacpesnobꞌ inyajrer. \v 15 Entonces inteꞌ tujamobꞌ cay uwira que cꞌapa ojri tunor e sian chec tut, y tamar era sutpa ixin tut e Jesús y war utattzꞌi ucꞌabꞌa e Dios taca inteꞌ nuxi nuc. \v 16 Y ixin cotuan tut e Jesús y pacwan esto tut e rum tuaꞌ uyajcꞌu gracias. Y e winic era tuaꞌ e departamento Samaria. \v 17 Entonces ojron e Jesús y che: \p —¿Ma ca jax diez ani xeꞌ tzꞌacpesnobꞌ? ¿Y tiaꞌ quetpobꞌ e inmojr nueve winicobꞌ xeꞌ tzꞌacpesnobꞌ ubꞌan? \v 18 Ajtaca e choquem winic era xeꞌ sutpa yopa tuaꞌ utattzꞌi ucꞌabꞌa e Dios tamar lo uche tamarobꞌ. Y e inmojr nueve xeꞌ tzꞌacpesnobꞌ, ¿tiaꞌ quetpobꞌ jaxirobꞌ? che e Jesús. \p \v 19 Entonces e Jesús uyare e winic y che: \p —Achpen quiqui era, porque tzꞌacpesnet umen que war icꞌupseyan tamaren, che e Jesús. \s1 Conda watar Uyunen e winic tuaꞌ acꞌotori \s2 tara tor e rum \r Mateo 24:23-28, 36-41 \p \v 20 Pues entonces e fariseobꞌ cay uyubꞌiobꞌ tuaꞌ e Jesús que tucꞌa día tuaꞌ watar Catata Dios tuaꞌ acꞌotori tara tor e rum. Y jaxir uyare y che: \p —Machi tuaꞌ iwira e seña tama e día conda watar Catata Dios tuaꞌ acꞌotori tara tor e rum. \v 21 Mamajchi tuaꞌ oꞌjron y che: “Tara turu uchinam e Dios”, o que: “Yajaꞌ turu uchinam e Dios”, porque ya turu uchinam e Dios tiut nox, che e Jesús. \p \v 22 Entonces e Jesús uyare uyajcanuarobꞌ y che: \p —Cꞌani acꞌotoy e día conda nox tuaꞌ iyusre iwiren nen xeꞌ Uyunenen e winic bꞌan cocha war iwiren coner era, pero machi tuaꞌ uyubꞌiox iwiren. \v 23 Y ayan tin e cꞌani ayopa tiut xeꞌ tuaꞌ uyareox cocha era y che: “Tara turu Uyunen e winic war acꞌotori tujor tunor e gente”, o que: “Yajaꞌ turu Uyunen e winic war acꞌotori.” Pero ira ixixin iwira, y nien machi tuaꞌ ixixin tupatobꞌ. \v 24 Porque bꞌan cocha iwira eijbꞌi ut e qꞌuin xeꞌ ujanchꞌacnes axin tunor ut e qꞌuin, bꞌan ixto tuaꞌ iwiren nen xeꞌ Uyunenen e winic conda acꞌotoy e día tuaꞌ insutpa waten otronyajr. \v 25 Pero era ucꞌani tuaꞌ innumse nibꞌa meyra taca e cꞌuxner y cꞌani axejbꞌna niut umen tunor e gente xeꞌ turobꞌ tara tor e rum. \v 26 Bꞌan cocha numuy tama e onian tiempo conda turu ani e Noé y bꞌan tuaꞌ anumuy tama e día conda cꞌani insutpa waten nen xeꞌ Uyunenen e winic otronyajr. \v 27 Porque tama utiempo e Noé e gente war awiobꞌ, war oychꞌiobꞌ, war anujbꞌiobꞌ, y war anujbꞌiobꞌ taca otronteꞌ, y war ubꞌijnuobꞌ que imbꞌutz tunor este que cꞌotoy e día conda e Noé ixin ochoy tama e nuxi barco, y cay cꞌaxi e jajar y cay tꞌabꞌay e jaꞌ este que bꞌutcꞌa tunor or e rum y e gente war aruobꞌ, y war anujxiobꞌ y cꞌoyobꞌ muctzꞌa ixiobꞌ chamayobꞌ. \v 28 Y bꞌan numuy tama e onian tiempo conda turu ani inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Lot; e gente war awiobꞌ, war oychꞌiobꞌ, war amanuobꞌ, war achonmobꞌ, war apacmobꞌ, y war uche uyototobꞌ. \v 29 Pero tama e día conda locꞌoy e Lot tama e chinam Sodoma tiaꞌ chena meyra mabꞌambꞌanir cay cꞌaxi e cꞌajc tari tut e qꞌuin taca e tun xeꞌ ayan e cꞌajc tar xeꞌ ojri tujor tunor e gente, y cꞌapa puruy chamay tunorobꞌ. \v 30 Y bꞌan ixto tuaꞌ anumuy tama tunor e gente tama tunor or e rum conda acꞌotoy e día conda inchecta waten nen xeꞌ Uyunenen e winic otronyajr. \p \v 31 ’Y tama e día yajaꞌ tunor e gente ucꞌani tuaꞌ alocꞌoy aꞌjni tut e nuxi qꞌuijnar xeꞌ tuaꞌ watar tama ujorobꞌ. Y tamar era jay ayan inteꞌ winic xeꞌ war apatna tujor uyotot machix tuaꞌ ecmay oꞌchoy tama uyotot tuaꞌ ulocse lo que ayan macu. Y jay ayan inteꞌ winic xeꞌ war apatna tama uchor machix tuaꞌ asutpa acꞌotoy tama uyotot. \v 32 Bꞌijnunic tamar uwixcar e Lot xeꞌ motor que arobꞌna tuaꞌ alocꞌoy aꞌjni y que machi ani tuaꞌ asutpa achꞌujcsan tupat, pero cocha bꞌan uche jaxir sutpa tun y atzꞌam y chamay. \v 33 Tin e cꞌani ucorpes ucuxtar axin asatpa, pero tin e axin usati ucuxtar cꞌani acorpesna. \p \v 34 Cꞌani inwareox era que tama e acbꞌar yajaꞌ bꞌajcꞌat chꞌar chateꞌ gente tama inteꞌ chꞌacteꞌ, inteꞌ tuaꞌ aqꞌuejcha axin tut e qꞌuin y inteꞌ tuaꞌ aquetpa. \v 35 Bꞌajcꞌat chateꞌ ixictac war oychꞌuobꞌ, inteꞌ tuaꞌ aqꞌuejcha axin tut e qꞌuin, y inteꞌ aquetpa. \v 36 Bꞌajcꞌat war apatnobꞌ chateꞌ winicobꞌ tama inteꞌ chor, inteꞌ tuaꞌ aqꞌuejcha axin tut e qꞌuin, y inteꞌ aquetpa, che e Jesús. \p \v 37 Pero conda uyajcanuarobꞌ uyubꞌiobꞌ tunor era, upejcobꞌ Cawinquirar y che: \p —¿Y tiaꞌ tuaꞌ anumuy tunor era? che uyajcanuarobꞌ. \p Y jaxir che: \p —Cꞌani anumuy tunor era bꞌan cocha e ojroner tama e usij, que tiaꞌ chꞌar inteꞌ chamen, y ya war umorojse ubꞌobꞌ e sian usij, che e Jesús. \c 18 \s1 E ojroner tama e juez y e ixic xeꞌ chamen uviejo \p \v 1 Entonces e Jesús cay ucanse uyajcanuarobꞌ taca inteꞌ ojroner xeꞌ mucur cora que machi tuaꞌ acꞌoyobꞌ conda war ucꞌajtiobꞌ taca e Dios tamar lo que war ucꞌaniobꞌ. \v 2 Y che jaxir: \p —Ayan inteꞌ ojroner tama inteꞌ juez xeꞌ machi ubꞌacre e Dios y nien e winicobꞌ machi ubꞌacre. \v 3 Y tama e chinam tiaꞌ patna e juez era ayan inteꞌ ixic xeꞌ chamen uviejo xeꞌ war ayopa tut tuaꞌ atacarna umener tamar lo que war unumse ubꞌa taca inteꞌ xeꞌ war aqꞌuijna uwira ubꞌobꞌ tacar. \v 4 Y ixin e tiempo pero e juez machi cꞌani utacre e ixic. Pero tari e tiempo conda e juez cay ubꞌijnu jax taca y che: “Motor que machi imbꞌacre e Dios y nien e winicobꞌ, \v 5 pero cocha e ixic era war ucꞌoyjresen umen que war ayopa taniut iraj iraj, cꞌani intacre tuaꞌ machi ayopa más”, jaxto ubꞌijnu e juez. Tara acꞌapa e ojroner. \p \v 6 ’Ubꞌinic lo que uche e juez xeꞌ ajmabꞌambꞌanir que conda numuy cora día cay ubꞌijnu tuaꞌ utacre e ixic xeꞌ chamen uviejo. \v 7 Y Cadiosir, ¿machi ca tuaꞌ ucorpes tunor tin e axin usicbꞌa ut conda war ucꞌajtiobꞌ tacar iraj iraj? ¿Machi ca tuaꞌ utacre e gente era wacchetaca? \v 8 Bꞌan ucꞌani yaꞌ. Y cꞌani inwareox era que Cadiosir cꞌani axin utacre e gente era wacchetaca. Pero conda insutpa waten nen xeꞌ Uyunenen e winic otronyajr, ¿intajwito ca nic tara tor e rum tin e warto acꞌupseyanobꞌ tama e Dios? che e Jesús. \s1 E ojroner tama e fariseo y e ajmorojseyaj tumin tuaꞌ e gobierno \p \v 9 Pues entonces e Jesús cay canseyan taca otronteꞌ ojroner xeꞌ mucur cora tama tin e uchebꞌiobꞌ que imbꞌutz turobꞌ tut e Dios, pero xeꞌ war uxejbꞌiobꞌ ut e inmojr gente. Y che: \p \v 10 —Ayan chateꞌ winicobꞌ xeꞌ ixiobꞌ tama e templo tuaꞌ ucꞌajtiobꞌ taca e Dios. Y inteꞌ winic jax inteꞌ fariseo y otronteꞌ winic jax inteꞌ ajmorojseyaj tumin tuaꞌ e gobierno. \v 11 Y e fariseo war eꞌron tut e altar y cay ucꞌajti taca e Dios cocha era y che: “O Dios, intattzꞌi acꞌabꞌa que nen majax bꞌanen cocha e inmojr winicobꞌ xeꞌ ajxujchꞌobꞌ, o xeꞌ ajmajresiajobꞌ, o xeꞌ meyra axanobꞌ taca e ajnajtir ixictac, y nien majax bꞌanen cocha e ajmorojseyaj tumin tuaꞌ e gobierno era. \v 12 Nen meyra war inche lo que imbꞌutz este que inwacta tuaꞌ inweꞌ dos día tama inteꞌ inteꞌ semana tuaꞌ incꞌajti taca e Dios, y war intoyi nidiezmo tama tunor lo que intojya.” Bꞌan che e fariseo conda war ucꞌajti taca e Dios. \v 13 Pero e ajmorojseyaj tumin tuaꞌ gobierno quetpa wawan innajt cora tut e altar y uchꞌubꞌa ut y machi utꞌabꞌse ut tuaꞌ uwira tichan. Y cay uyobꞌi uyalma y cay ucꞌajti taca e Dios y che: “O Dios, yajtan niut, porque nen ajmabꞌambꞌaniren toit”, che e ajmorojseyaj tumin tuaꞌ e gobierno conda war ucꞌajti taca e Dios. \v 14 Y cꞌani inwareox era que e ajmorojseyaj tumin tuaꞌ gobierno era sutpa ixin tama uyotot corpesbꞌir umen e Dios. Pero majax bꞌan chena taca e fariseo porque tin e uche ubꞌa que jax inteꞌ nuxi winic cꞌani amanxujresna, pero tin e axin umanxujres ubꞌa cꞌani achꞌijsena tuaꞌ aquetpa nuxi winic, che e Jesús. \s1 Conda e Jesús uchojbꞌes ut e maxtac \r Mateo 19:13-15; Marcos 10:13-16 \p \v 15 Pues ayan tin e cay utares cora maxtac tut e Jesús tuaꞌ upacbꞌu ucꞌabꞌ tama ujorobꞌ, pero conda uyajcanuarobꞌ uwirobꞌ tunor era cay chenobꞌ que: “Ira itares imaxtac tut Cawinquirar.” \v 16 Pero e Jesús upejca e maxtac y che: \p —Actanic tuaꞌ ayopobꞌ taniut tunor e chuchu maxtac, y ira iquete iwabꞌuobꞌ, porque tunor tin e axin acꞌupseyanobꞌ tama e Dios bꞌan cocha war uchiobꞌ e chuchu maxtacobꞌ era cꞌani oꞌchoyobꞌ tama uchinam e Dios. \v 17 Y cꞌani inwareox coner que tin e machi uchꞌami uchinam e Dios bꞌan cocha inteꞌ chuchu maxtac machi tuaꞌ oꞌchoy tamar, che e Jesús. \s1 Conda inteꞌ nuxi chꞌom sitz xeꞌ meyra ayan utumin ojron taca e Jesús \r Mateo 19:16-30; Marcos 10:17-31 \p \v 18 Pues entonces cꞌotoy inteꞌ nuxi winic tut e Jesús y cay uyubꞌi tuaꞌ y che: \p —Niwajcanseyajet xeꞌ erachet, ¿tucꞌa tuaꞌ inche nen tuaꞌ inchꞌami e cuxtar xeꞌ machi tuaꞌ acꞌapa? che e nuxi winic era. \p \v 19 Y che e Jesús: \p —Net war awaren que nen erachen. Pero jax taca e Dios xeꞌ erach. Y tamar era war awaren que Diosen nen ubꞌan. \v 20 Pero net anata lo que arobꞌna umen e Dios, que ira iꞌxin taca inteꞌ ajnajtir ixic, ira ichamsan, ira ixujchꞌian, ira imajresian, y cꞌupsen atata y atuꞌ, che e Jesús. \p \v 21 Y che e winic: \p —Tunor era inchix desde chuchuento, che e winic. \p \v 22 Pero conda e Jesús uyubꞌi e ojroner era, sutpa ojron y che: \p —Ayanto lo que ucꞌanto tuaꞌ ache, quiqui chono tunor lo que ayan tabꞌa y ajcꞌun tin e tzajtaca ut. Y tamar era cꞌani aquetpa meyra atuanibꞌir tuaꞌ achꞌami conda iꞌxin tut e qꞌuin. Y conda acꞌapa achoni tunor lo que tabꞌa, lar incoꞌ tacaren, che e Jesús. \p \v 23 Pero conda e winic uyubꞌi e ojroner era quetpa tzajtaca ut cocha ayan meyra utumin y machi cꞌani uchoni lo que ayan tuaꞌ. \v 24 Pero conda e Jesús uwira que tzajtaca ut uwirnar, ojron otronyajr y che: \p —Intran tuaꞌ oꞌchoy tama uchinam e Dios tin e ayan meyra utumin. \v 25 Y intran tuaꞌ anumuy inteꞌ nuxi arac xeꞌ ucꞌabꞌa camello tama uchꞌenar inteꞌ aguja, pero más intran tuaꞌ oꞌchoy tama uchinam e Dios inteꞌ xeꞌ war ucojco tama utumin xeꞌ meyra ayan tuaꞌ, che e Jesús. \p \v 26 Entonces tin e war uyubꞌiobꞌ lo que ojron chenobꞌ: \p —Y jay inteꞌ xeꞌ meyra ayan utumin cocha era machi uyubꞌi acorpesna, ¿chi tuaꞌ acorpesna? chenobꞌ. \p \v 27 Y che e Jesús: \p —Pues mamajchi tuaꞌ acorpesna tamar taca utumin, pero tunor era intran tut e winicobꞌ. Pero Cadiosir erer uche tunor cocha jaxir ayan ucꞌotorer, che e Jesús. \p \v 28 Y che e Pedro: \p —Pero Niwinquiraret, non era cawactix tunor lo que ayan ticabꞌa tuaꞌ caxin tacaret, che e Pedro. \p \v 29 Entonces ojron e Jesús y che: \p —Cꞌani inwareox era que tunor tin e axin uyacta uyotot o utuꞌ y utata o usacunobꞌ y uwijtzꞌinobꞌ o uwixcar o umaxtac tuaꞌ taca ucꞌupse e Dios, \v 30 cꞌani uchꞌami más tuaꞌ e Dios tara tor e rum y nacpat era cꞌani uchꞌami e cuxtar xeꞌ machi tuaꞌ acꞌapa conda axin tichan tut e qꞌuin, che e Jesús. \s1 Conda e Jesús uchecsu otronyajr que jaxir tuaꞌ achamesna \r Mateo 20:17-19; Marcos 10:32-34 \p \v 31 Entonces e Jesús upejca e doce uyajcanuarobꞌ tuaꞌ alocꞌoyobꞌ cora najtir, y de allí cay ojron tacarobꞌ y che: \p —Coner era cꞌani caxin esto tama e chinam Jerusalem tuaꞌ acꞌapa achempa tunor lo que chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir umen e profetobꞌ xeꞌ turuanobꞌ tama e onian tiempo tamaren nen xeꞌ Uyunenen e winic. \v 32 Porque yajaꞌ tama e chinam Jerusalem cꞌani anjcꞌuna tama ucꞌabꞌobꞌ e gente xeꞌ majax tuobꞌ e Israel, y cꞌani atzeniobꞌ nipater, y cꞌani ucꞌayenobꞌ bꞌan taca cocha ubꞌijnu uchiobꞌ, y axin utujbꞌienobꞌ. \v 33 Y de allí axin uwatzꞌienobꞌ y axin uchamsenobꞌ. Pero tama e uxteꞌ día cꞌani insujta imbꞌixqꞌuesna tujam e chamenobꞌ, che e Jesús. \p \v 34 Pero uyajcanuarobꞌ machi unatobꞌ tucꞌa tamar war oꞌjron era, y machi unatobꞌ tucꞌa war che e ojroner era, y tamar era quetpa mucur tunor era tutobꞌ. \s1 Conda e Jesús utzꞌacpes inteꞌ winic xeꞌ tajpem unacꞌut \r Mateo 20:29-34; Marcos 10:46-52 \p \v 35 Entonces conda e Jesús cꞌanix acꞌotoy tama e chinam Jericó, turu inteꞌ winic xeꞌ tajpem unacꞌut tutiꞌ e bꞌir xeꞌ war ucꞌajti e tumin taca e gente. \v 36 Pero conda cꞌotoy unata que war anumuy meyra gente tut e bꞌir tiaꞌ turu cay uyubꞌi tuaꞌ e gente tuaꞌ unata chi war anumuy era. \v 37 Y arobꞌna que jax e Jesús xeꞌ tuaꞌ e chinam Nazaret xeꞌ war anumuy. \v 38 Entonces jaxir cay aru taca inteꞌ nuxi nuc y che: \p —Jesús Oo, sitzbꞌiret tuaꞌ e David, yajtan niut tara, che e winic xeꞌ tajpem unacꞌut. \p \v 39 Entonces tin e war axanobꞌ tut e bꞌir cay chenobꞌ tuaꞌ machi aꞌru. Pero jaxir más cay aru y che: \p —Sitzbꞌiret tuaꞌ e David, yajtan niut, inwaret, che e winic. \p \v 40 Entonces quetpa wawan e Jesús y uyare tuaꞌ ataresna. Y conda qꞌuejcha cꞌotoy e winic tuyejtzꞌer cay uyubꞌi tuaꞌ y che: \p \v 41 —¿Tucꞌa acꞌani tuaꞌ inche tacaret? che e Jesús. \p Y e winic xeꞌ tajpem unacꞌut che: \p —Niwinquiraret, incꞌani tuaꞌ awajqꞌuen unacniut tuaꞌ enron, che e winic. \p \v 42 Y e Jesús che: \p —Chꞌama unacꞌoit, tzꞌacpesbꞌiret umen que war icꞌupseyan tamaren, che e Jesús. \p \v 43 Y wacchetaca uchꞌami unacꞌut tuaꞌ uyubꞌi eꞌron. Y ixin tupat e Jesús, war utattzꞌi ucꞌabꞌa e Dios. Y tunor e gente xeꞌ uwirobꞌ lo que numuy era cay utattzꞌiobꞌ ucꞌabꞌa e Dios ubꞌan. \c 19 \s1 Conda e Jesús ixin tama uyotot e Zaqueo \p \v 1 Pues entonces ochoy e Jesús tama e chinam Jericó; war anumuy tama e chinam era tuaꞌ acꞌotoy tama e chinam Jerusalem. \v 2 Y ayan inteꞌ winic yajaꞌ xeꞌ ucꞌabꞌa Zaqueo xeꞌ jax uwinquir e inmojr ajmorojseyajobꞌ tumin tuaꞌ e gobierno. Y jaxir meyra ayan utumin. \v 3 Y cꞌani ani uwira ut e Jesús, pero cocha ayan meyra gente tuyejtzꞌer e Jesús, y cocha jaxir chuchu uyoc, ma cocha erer uwira ut. \v 4 Entonces ajni ixin más bꞌana tama e bꞌir tiaꞌ tuaꞌ anumuy e Jesús y utajwi inteꞌ teꞌ y tꞌabꞌay tama ucꞌabꞌ e teꞌ era tuaꞌ utajwi cocha tuaꞌ uwira ut e Jesús. \v 5 Y conda cꞌotoy e Jesús yebꞌar e teꞌ era uchꞌujcu uwira tichan tiaꞌ turu e Zaqueo tama ucꞌabꞌ e teꞌ y che: \p —Zaqueo, ecmen tarex wacchetaca, porque cꞌani inxin tacaret tama oꞌtot tuaꞌ inwarajset, che e Jesús. \p \v 6 Entonces wacchetaca ecmay e Zaqueo y atzay ixin uchꞌami e Jesús y uqꞌueche ixin tama uyotot. \v 7 Pero e sian gente xeꞌ war axanobꞌ tupat e Jesús, conda uwirobꞌ lo que cay uche jaxir, cay ojronobꞌ upater y che que e Jesús war aquetpa tama uyotot inteꞌ ajmabꞌambꞌanir. \v 8 Entonces conda cꞌotoyobꞌ tama uyotot e Zaqueo, jaxir achpa wawan y cay ojron taca e Jesús y che: \p —Ubꞌin lo que cꞌani inwaret era: Cꞌani inwajcꞌu intajch tama tunor lo que ayan tanibꞌa tin e tzajtaca ut. Y jay ayan tin e cay inmajres tuaꞌ inlocse más utumin que lo que ucꞌani ani e gobierno cꞌani insutpa intoyi otronyajr pero cuatro veces más, che e Zaqueo. \p \v 9 Y entonces che e Jesús: \p —Chequer tama awojroner que corpesbꞌirox tunor tin e turox tama oꞌtot era, porque net ubꞌan jax inteꞌ umaxtac e Abraham xeꞌ turuan tama e onian tiempo. \v 10 Pues nen xeꞌ Uyunenen e winic tarien tuaꞌ insicbꞌa y tuaꞌ incorpes tin e satrem, che e Jesús. \s1 E ojroner tama cora man xeꞌ ajcꞌunobꞌ e tumin \r Mateo 25:14-30 \p \v 11 Pues ayan cora winicobꞌ tama e otot era xeꞌ war uyubꞌiobꞌ tunor lo que arobꞌna umen e Jesús. Y tamar era jaxir cay uchecsu inteꞌ ojroner tutobꞌ, porque cocha majax innajt turobꞌ tut e chinam Jerusalem war uchebꞌiobꞌ e gente que cꞌani acꞌotoy e hora rajxa era conda e Dios tuaꞌ acay acꞌotori tara tor e rum. \v 12 Entonces e Jesús che: \p —Ayan inteꞌ ojroner tama inteꞌ nuxi winic xeꞌ ixin esto tama inteꞌ lugar innajt tuaꞌ uchꞌami e cꞌotorer tuaꞌ aquetpa rey tujor e lugar tiaꞌ aturuan, y de allí cꞌani asutpa acꞌotoy tama uyotot otronyajr. \v 13 Pero conda merato axin tama uxambꞌar upejca diez ut umanobꞌ y cay uyajcꞌu cora tumin inteꞌ inteꞌ uman y uyare y che: “Chenic e chonmar tama e tumin era este que insutpa inyopa otronyajr”, che e nuxi winic era. \v 14 Pero cocha war axejbꞌna ut umen tin e turobꞌ tama uchinam ebꞌetna ixin cora winicobꞌ tupat tuaꞌ uchecsu que: “Non machi cacꞌani tuaꞌ acꞌotori e winic era ticajor non.” \v 15 Pero conda cꞌotoy e winic tiaꞌ war acꞌotoy aꞌrobꞌna que jaxir tuaꞌ aquetpa rey tama uchinam. Entonces conda sutpa ixin tama uchinam otronyajr cay uyare tuaꞌ apejcna tunor umanobꞌ xeꞌ cay uchꞌamiobꞌ e tumin tuaꞌ porque cꞌani unata tucꞌa cay uchiobꞌ taca e tumin lo que cay uchꞌamiobꞌ inteꞌ intiobꞌ. \v 16 Entonces yopa e bꞌajxan man tut uwinquir y che: “Tamar e tumin lo que awajqꞌuen ixin inchꞌami otro diez ut e tumin”, che e man era. \v 17 Entonces ojron e rey y che: “Intzay inwiret que imbꞌutz locꞌoy tunor lo que cay ache era. Y cocha inwira que cꞌapa aturbꞌa abꞌa tama tunor e patnar era tama imbꞌijc nitumin lo que cay inwajqꞌuet, cꞌani inwajqꞌuet tuaꞌ icꞌotori tujor diez chinamobꞌ”, che e rey. Locꞌoy ixin e man. \v 18 Entonces yopa otronteꞌ man tut e rey y che: “Tamar e tumin lo que awajqꞌuen ixin inchꞌami otro cinco ut e tumin”, che e man era. \v 19 Entonces ojron e rey y che: “Bueno ixto yaꞌ, y era cꞌani inwajqꞌuet tuaꞌ icꞌotori tujor cinco chinamobꞌ”, che e rey. Locꞌoy ixin e man. \v 20 Entonces yopa otronteꞌ man tut e rey y che: “Tara chꞌar atumin. Inchꞌubꞌa tama inteꞌ payuj tuaꞌ machi insati. \v 21 Pues nen war imbꞌacret, porque nen innata que net intran awirnar, y que war itojya motor que majax net xeꞌ war ipatna, y que net war amorojse lo que majax net apaqꞌui”, che e man. \v 22 Entonces qꞌuijna e rey y uyare e man cocha era y che: “Chequer tamar awojroner que net ajmabꞌambꞌaniret. Jay net war ani anata que nen jax inteꞌ winic xeꞌ intran ani niwirnar, y que war intojya motor que majax nen xeꞌ war impatna y que war inmorojse lo que majax nen impaqꞌui, \v 23 entonces ¿tucꞌa tuaꞌ machi ayari nitumin tama e banco tuaꞌ asutpa taca uyeror tanibꞌa conda insutpa inyopa tama niotot otronyajr?” che e rey. \v 24 Y de allí sutpa ojron e rey taca e inmojr man y che: “Locsenic e tumin tuaꞌ e man era y ajcꞌunic tin e uchꞌami diez ut e tumin”, che e rey. \v 25 Y de allí ojronobꞌ e manobꞌ y chenobꞌ: “Pero ¿tucꞌa tuaꞌ cꞌani awajcꞌu más tumin tin e ayanix diez ut utumin tacar? Porque tamar era tzꞌacarix lo que ayan tacar”, chenobꞌ. \v 26 Pero che e rey: “Cꞌani inwareox era que tin e ayan más tacar cꞌani axin aꞌjcꞌuna más este que ayan meyra lo que aquetpa, pero tin e matucꞌa ayan tamar cꞌani aloqꞌuesna tunor lo que ayan cora tuaꞌ motor que imbꞌijc taca ayan tuaꞌ. \v 27 Y tunor tin e war aqꞌuijna uwirenobꞌ, y xeꞌ machi war ucꞌanienobꞌ tuaꞌ incꞌotori tama e lugar era, taresic coner tuaꞌ achamesnobꞌ tunorobꞌ taniut era”, che e rey. Tara acꞌapa e ojroner, che e Jesús. \s1 Conda e Jesús ixin ochoy tama e chinam Jerusalem \r Mateo 21:1-11; Marcos 11:1-11; Juan 12:12-19 \p \v 28 Conda cꞌapa tunor uyojroner era, e Jesús cay xana otronyajr tuaꞌ acꞌotoy tama e chinam Jerusalem. \v 29 Y conda cꞌanix acꞌotoyobꞌ tama e chinam Betfagé y tama e chinam Betania xeꞌ majax innajt tut or e witzir xeꞌ ucꞌabꞌa Olivo, ojron e Jesús taca chacojt uyajcanuarobꞌ y che: \p \v 30 —Quiquic tama e aldea teinxejr bꞌana y yajaꞌ ixixin itajwi incojt chij cachar war xeꞌ mato majchi aturuan tujor. Bꞌanic y taresic. \v 31 Y jay ayan chi xeꞌ oꞌjron tacarox y che: “¿Tucꞌa tuaꞌ war ibꞌani e chij era?” arenic y che: “Cawinquirar cꞌani ucꞌampes”, che e Jesús. \p \v 32 Entonces ixin uyajcanuarobꞌ y utajwiobꞌ e chij bꞌan taca cocha arobꞌnobꞌ umen e Jesús. \v 33 Y conda tajwinobꞌ que war ubꞌaniobꞌ e chij umen uyajyumobꞌ e chij entonces arobꞌnobꞌ y chenobꞌ: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ war ibꞌani e chij era? che e ajyumobꞌ. \p \v 34 Y e ajcanuarobꞌ chenobꞌ: \p —Pues Cawinquirar cꞌani ucꞌampes, che e ajcanuarobꞌ era. \p Entonces e ajyumobꞌ chij che que: \p —Erer icꞌampes, chenobꞌ e ajyumobꞌ chij. \p \v 35 Entonces uqꞌuechiobꞌ ixin e chij esto tut e Jesús, y uxichꞌiobꞌ ubꞌujc tama upat e chij y de allí utꞌabꞌse uturbꞌobꞌ e Jesús tamar. \v 36 Y conda war axin e Jesús tor e chij tunor e gente cay uxichꞌiobꞌ ubꞌujcobꞌ tut e bꞌir axin. Pues uchiobꞌ cocha era umen que bꞌan cay uchiobꞌ e gente tama e Israel tuaꞌ uchectes ubꞌobꞌ que war ucꞌaniobꞌ tin e war anumuy era. \v 37 Entonces conda war axanobꞌ tiaꞌ axin xijrcojt e bꞌir tama or e witzir Olivo, tunor e sian ajcanuarobꞌ tuaꞌ e Jesús cay aruobꞌ taca inteꞌ nuxi nuc umen que war atzayobꞌ, y war utattzꞌiobꞌ ucꞌabꞌa e Dios tama tunor e nuxi milagro lo que cay uwirobꞌ. \v 38 Y aruobꞌ tunor uyajcanuarobꞌ cocha era y chenobꞌ: \p —Chojbꞌesbꞌir ut e Rey xeꞌ axin watar tama ucꞌabꞌa Cawinquirar. Ayan e tzayer umen que watar e jiriar tut e qꞌuin tichan tiaꞌ ayan meyra utawarer e Dios. ¡Catattzꞌi ucꞌabꞌa Cadiosir! che uyajcanuarobꞌ era. \p \v 39 Pues ayan cora fariseobꞌ xeꞌ turobꞌ tujam e ajcanuarobꞌ era xeꞌ cay ojronobꞌ taca e Jesús y chenobꞌ: \p —Aren awajcanuarobꞌ tuaꞌ machi oꞌjronobꞌ cocha era, chenobꞌ e fariseobꞌ era. \p \v 40 Pero e Jesús che: \p —Jay jaxirobꞌ machi utattzꞌiobꞌ ucꞌabꞌa e Dios coner era, inwareox era que e sian tun xeꞌ turobꞌ tor e rum axin oꞌjronobꞌ tuaꞌ utattzꞌiobꞌ ucꞌabꞌa e Dios, che e Jesús. \p \v 41 Y conda cꞌanix acꞌotoy e Jesús tama e chinam Jerusalem cay aru y che: \p \v 42 —Jay tin e turobꞌ tama e chinam Jerusalem tama e día coner unatobꞌ nic ani chi xeꞌ erer uyajcꞌu e jiriar, galan ani yaꞌ. Pero cocha machi ucꞌaniobꞌ, aquetpa mucur tunor era tutobꞌ. \v 43 Pues watarto inteꞌ tiempo xeꞌ inyaj meyra tutobꞌ, porque tunor tin aqꞌuijna uwirobꞌ axin uxojyo umaquiobꞌ ut e chinam era taca inteꞌ nuxi macteꞌ xeꞌ petzbꞌir tun tuaꞌ uquete uwabꞌu tunor tin e turobꞌ macuir e chinam tuaꞌ machi uyubꞌi alocꞌoyobꞌ. \v 44 Pues bꞌan tuaꞌ uchiobꞌ tin e aqꞌuijnobꞌ uwirobꞌ e gente era este que acꞌapa utijresobꞌ tunor e chinam. Y axin uchamsiobꞌ tunor tin e turobꞌ tama e chinam era. Y nien ingojr tun machi tuaꞌ uyactobꞌ tujor upiar. Y cꞌani anumuy tunor era umen taca que machi cꞌupseyanobꞌ tin e turobꞌ tama e chinam Jerusalem tama e día conda checta tari e Dios tuaꞌ acorpesian, che e Jesús. \s1 Conda e Jesús uyajnes e ajchonmarobꞌ \s2 tama e templo \r Mateo 21:12-17; Marcos 11:15-19; Juan 2:13-22 \p \v 45 Entonces conda cꞌotoy e Jesús tama e chinam Jerusalem ixin ochoy macuir e templo y cay uyajnes locꞌoy tunor tin e war achonma y tin e war amano yajaꞌ. \v 46 Y che e Jesús: \p —Chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios que: “Niotot, che e Dios, jax inteꞌ lugar tiaꞌ tuaꞌ ucꞌajti inteꞌ taca e Dios”, pero nox war icꞌampes bꞌan cocha inteꞌ uchꞌen e ajxujchꞌobꞌ, che e Jesús. \p \v 47 Y ejcꞌar ejcꞌar e Jesús war acanseyan tama e templo, pero uwinquirobꞌ e inmojr sacerdotiobꞌ y e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés war aqꞌuijnobꞌ, y bꞌan war uchiobꞌ tunor e ajcꞌamparobꞌ tama e chinam Jerusalem ubꞌan, y cay usajcobꞌ cocha tuaꞌ uchamsiobꞌ e Jesús. \v 48 Pero machi utajwiobꞌ cocha tuaꞌ uchamsiobꞌ porque tunor e gente tama e chinam era war atzayobꞌ conda uyubꞌiobꞌ tunor lo que che e Jesús. \c 20 \s1 Chi umen ajcꞌuna ucꞌotorer e Jesús \r Mateo 21:23-27; Marcos 11:27-33 \p \v 1 Pues tama inteꞌ día conda turu e Jesús macuir e templo war acanseyan tut tunor e sian gente tama ucorpesiaj e Dios, checta cꞌotoyobꞌ uwinquirobꞌ e inmojr sacerdotiobꞌ taca cora ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés y cora nuquir winicobꞌ \v 2 xeꞌ chenobꞌ: \p —¿Chi tuaꞌ tunor e nuxi cꞌotorer lo que war acꞌampes tuaꞌ awajnes e ajchonmarobꞌ y tuaꞌ atzꞌacpes tin e ajmuacobꞌ y tuaꞌ achꞌami utattzꞌarsiaj e maxtacobꞌ era? ¿Chi uyajqꞌuet e cꞌotorer era? chenobꞌ e nuquir winicobꞌ era. \p \v 3 Y che e Jesús: \p —Bꞌanen ubꞌan, ayan lo que cꞌani umbꞌi tibꞌa. Y jay iwaren entonces cꞌani inwareox chi umen ajcꞌunen e cꞌotorer era. \v 4 ¿Chi umen tzacarna ixin e Juan tuaꞌ achꞌuyma? ¿Umen ca e Dios, o umen e winicobꞌ? che e Jesús. \p \v 5 Entonces cay ojronobꞌ jaxobꞌ taca y chenobꞌ: \p —¿Y tucꞌa tuaꞌ caware era? Jay caware que e Juan ebꞌetbꞌir tari umen e Dios, jaxir tuaꞌ uyareon que: “¿Y tucꞌa tuaꞌ machi icꞌupse?” \v 6 Pero jay caware que e Juan ebꞌetbꞌir tari umen e winicobꞌ, cꞌani aqꞌuijnobꞌ tunor e gente este que axin urionobꞌ taca e tun tuaꞌ uchamsionobꞌ porque tunorobꞌ war unatobꞌ que e Juan ojron tamar taca lo que ajcꞌuna umen e Dios, chenobꞌ e nuquir winicobꞌ era jaxobꞌ taca. \p \v 7 Y tamar era uyareobꞌ e Jesús que machi unatobꞌ chi umen ebꞌetbꞌir tari e Juan tuaꞌ achꞌuyma. \v 8 Entonces e Jesús che: \p —Y nien nen machi tuaꞌ inwareox chi umen ajcꞌunen e cꞌotorer tuaꞌ inche tunor era, che e Jesús. \s1 Inteꞌ ojroner tama cora ajpatnarobꞌ xeꞌ calapir uwirnarobꞌ \r Mateo 21:33-44; Marcos 12:1-11 \p \v 9 Pues entonces cay ojron e Jesús tut e gente otronyajr y uchecsu inteꞌ ojroner xeꞌ mucur cora tutobꞌ y che: \p —Ayan inteꞌ ojroner tama inteꞌ ajyum chor xeꞌ ixin upaqꞌui cora chꞌan xeꞌ ucꞌabꞌa uva tama inteꞌ nuxi chor. Meyra lugar upaqꞌui. Y nacpat era utajwi cora winicobꞌ xeꞌ cꞌani utoyi e rum era tuaꞌ apatnobꞌ tamar. Y jaxirobꞌ quetpa tuaꞌ utoyi taca imbꞌijc e cosecha xeꞌ alocꞌoy tama e rum. Y de allí e ajyum locꞌoy ixin innajt tama meyra tiempo. \v 10 Entonces conda cꞌotoy e día tuaꞌ e cosecha e ajyum uyebꞌta ixin inteꞌ uman tuaꞌ axin ucꞌajti imbꞌijc e cosecha xeꞌ quetpa tuaꞌ uchꞌami, pero e ajpatnarobꞌ cay uwatzꞌiobꞌ e man y utzacriobꞌ ixin bꞌan taca, matucꞌa uyajcꞌuobꞌ. \v 11 Entonces e ajyum sutpa uyebꞌta ixin otronteꞌ uman, pero intaca ucꞌayobꞌ y uwatzꞌiobꞌ otronyajr y utzacriobꞌ ixin bꞌan taca, matucꞌa uyajcꞌuobꞌ otronyajr. \v 12 Y de allí e ajyum sutpa uyebꞌta ixin otronteꞌ uman pero e ajpatnarobꞌ cꞌapa uchꞌaquiobꞌ y uyajnesobꞌ locꞌoy ixin. \p \v 13 ’Pero tama ucꞌapesnibꞌir cay ubꞌijnu e ajyum jax taca y che, “Pero ¿tucꞌa tuaꞌ inche tamar era? ¿O inwebꞌta ca axin niunen xeꞌ inyajta ut? Y conda uwirobꞌ e ajpatnarobꞌ que jax era niunen xeꞌ war acꞌotoy, bꞌajcꞌat ubꞌacriobꞌ este que axin uyajcꞌuobꞌ imbꞌijc e cosecha xeꞌ aquetpa tuaꞌ ani uyajqꞌuenobꞌ”, xeꞌ ubꞌijnu e ajyum jax taca. Entonces ixin uche e ajyum cocha cay ubꞌijnu era. \v 14 Pero conda irna usitz umen e ajpatnarobꞌ cay ojronobꞌ jaxobꞌ taca y chenobꞌ: “¿O jax ca era xeꞌ tuaꞌ aquetpa ajyum tuaꞌ tunor e rum era conda axin achamay utata? Cachamsenic tuaꞌ aquetpa tunor e cꞌopot era tacaron”, chenobꞌ e ajpatnarobꞌ xeꞌ calapir uwirnarobꞌ jaxobꞌ taca. \v 15 Entonces ulocsiobꞌ macuir e chor y uchamsiobꞌ. Tara acꞌapa e ojroner, che e Jesús. \p Entonces e Jesús sutpa uyubꞌi tuaꞌ e gente y che: \p —¿Y tucꞌa tuaꞌ uche e ajyum rum taca e ajpatnarobꞌ era? \v 16 Cꞌani inwareox era tucꞌa cꞌani uche: Jaxir cꞌani axin uchamse tunor e ajpatnarobꞌ era y de allí cꞌani axin upojro otro inmojr ajpatnarobꞌ xeꞌ cꞌani utoyi tuaꞌ apatnobꞌ tama e rum era, che e Jesús. \p Pues conda e gente cꞌapa uyubꞌiobꞌ tunor e ojroner era bꞌactobꞌ meyra y quetpobꞌ tzajtaca utobꞌ porque war unatobꞌ que e ajpatnarobꞌ xeꞌ calapir uwirnarobꞌ era jax e gente xeꞌ tuobꞌ e Israel. \v 17 Pero e Jesús uchꞌujcu uwira tunor e gente era y che: \p —¿Y tucꞌa war che lo que chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios tiaꞌ che que: \q1 E tun xeꞌ chocbꞌir ani umen e ajcheyaj ototobꞌ \q1 ayan meyra ucꞌampibꞌir coner? \m Bꞌan che tama uyojroner e Dios. \v 18 Tin e axin acucrema tujor e tun era axin ucꞌocchi ubꞌa tamar, y jay oꞌjri e tun era tujor inteꞌ, jaxir tuaꞌ aquetpa uchꞌeir umen umabꞌambꞌanir, che e Jesús war uchecsu tut e gente que jaxir jax e tun era. \s1 Conda cora winicobꞌ cꞌani ani umajres e Jesús \r Mateo 21:45-46; 22:15-22; Marcos 12:12-17 \p \v 19 Pues entonces qꞌuijnobꞌ uwinquirobꞌ e inmojr sacerdotiobꞌ y e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés umen lo que arobꞌnobꞌ umen e Jesús porque uyubꞌiobꞌ lo que che e ojroner era que jaxirobꞌ jax e ajpatnarobꞌ xeꞌ calapir uwirnarobꞌ. Y tamar era cay usajcobꞌ cocha tuaꞌ uquete uturbꞌobꞌ e Jesús macuir e cárcel, pero ma cocha tuaꞌ uchiobꞌ coner porque war ubꞌacriobꞌ e gente umen que tunorobꞌ war ucꞌaniobꞌ e Jesús. \v 20 Entonces cay uyebꞌta ixin cora winicobꞌ tuaꞌ uche ubꞌobꞌ que erobꞌach ani tut e Jesús. Cꞌani ani umajresobꞌ e Jesús tuaꞌ erer utuchꞌiobꞌ tut e ley tamar taca uyojroner tuaꞌ uyubꞌi uqꞌuechiobꞌ axin tut e gobernador. \v 21 Y tamar era e winicobꞌ era cay uyubꞌiobꞌ tuaꞌ e Jesús y chenobꞌ: \p —Cawajcanseyajet, canata que aware ajtaca lo que erach. Y bꞌan war ache tut tunor e gente, y machi war aturbꞌa abꞌa tamar inteꞌ jay nuquir winic o jay chuchu. Y non war canata que war icanseyan bꞌan taca cocha ucꞌani tuaꞌ axana inteꞌ tama ubꞌir e Dios. \v 22 Pero ayan lo que cꞌani canata tacaret: ¿Ucꞌani ca tuaꞌ catoyi e tumin lo que arobꞌnon umen e César que ucꞌani tuaꞌ amorojsena iraj iraj, o machi? che e ajmajresiajobꞌ era. \p \v 23 Pero e Jesús cꞌotoy unata lo que cꞌani ani achena upater umenerobꞌ y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ war iche cocha era tuaꞌ imajresen ani? \v 24 Irseniquen inteꞌ tumin xeꞌ wechꞌer ut. ¿Chi uyeroj xeꞌ turu tamar? ¿Tucꞌa ucꞌabꞌa xeꞌ tzꞌijbꞌabꞌir tamar? che e Jesús. \p Entonces chenobꞌ: \p —Jax tuaꞌ e rey César, che e gente. \p \v 25 Y che e Jesús: \p —Ajcꞌunic e César lo que jaxir ucꞌajti y ajcꞌunic e Dios lo que jaxir ucꞌajti, che e Jesús. \p \v 26 Y matucꞌa tamar obꞌnobꞌ umajresobꞌ e Jesús tut e gente, sino que bꞌactobꞌ tama tunor lo que che e Jesús y subꞌajrobꞌ que matucꞌa obꞌna uchiobꞌ tacar. \s1 ¿Erach ca que cꞌani asutpa abꞌixcꞌa e gente? \r Mateo 22:23-33; Marcos 12:18-27 \p \v 27 Pues nacpat era checta tari cora winicobꞌ tut e Jesús xeꞌ tuaꞌ inteꞌ grupo religioso xeꞌ ucꞌabꞌa saduceo. Y e saduceobꞌ era ucansiobꞌ que mamajchi tuaꞌ asutpa abꞌixcꞌa tujam e chamenobꞌ. Y tamar era cꞌani ani umajresobꞌ e Jesús y chenobꞌ: \p \v 28 —Cawinquiret, chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uley e Moisés que jay axin anujbꞌi inteꞌ sitz taca inteꞌ ijchꞌoc, pero conda mato tucꞌa umaxtac achamay e winic, entonces uwijtzꞌin e winic era ucꞌani tuaꞌ asutpa anujbꞌi taca e ixic tuaꞌ achꞌijtesian tacar. Y e sitz xeꞌ axin acuxpa bꞌajxan ucꞌani tuaꞌ aquetpa tama ucꞌabꞌa usacun xeꞌ chamay. \v 29 Pues tama inyajr ayan inteꞌ familía xeꞌ ayan siete xeꞌ intarer tejromtac tacaron. Entonces xeꞌ bꞌajxan ixin nujbꞌi taca inteꞌ ijchꞌoc pero chamay y matucꞌa umaxtac uyacta. \v 30 Entonces e ijtzꞌimbꞌir uchꞌami uwixcar usacun ani tuaꞌ anujbꞌi tacar, pero jaxir chamay ubꞌan, matucꞌa umaxtac uyacta. \v 31 Entonces e uxteꞌ tejromtac sutpa nujbꞌi otronyajr taca uwixcar usacunobꞌ, y bꞌan cꞌapa uchiobꞌ tunor e siete tejromtac, inteꞌ intiobꞌ ixin uchꞌamiobꞌ e ixic era y mamajchi checta umaxtac tacar, y bꞌan taca chamayobꞌ tunor e siete tejromtac era. \v 32 Entonces tama ucꞌapesnibꞌir tunor era chamay e ixic ubꞌan. Tara acꞌapa e ojroner era. \v 33 Entonces arenon ¿tucꞌa tuaꞌ anumuy conda asujta abꞌixqꞌuesna tunor e gente tara tor e rum? Y ¿chi tacar tuaꞌ aquetpa ixcarbꞌir e ixic cocha cꞌapa nujbꞌi taca inteꞌ inteꞌ e siete tejromtac era? che e saduceobꞌ era. \p \v 34 Entonces che e Jesús: \p —Tara tor e rum e winicobꞌ y e ixictac war anujbꞌiobꞌ. \v 35 Pero tama e tiempo xeꞌ tuaꞌ watar tunor tin e tawar cꞌani asujta abꞌixqꞌuesna tujam e chamenobꞌ, y machi ixto tuaꞌ anujbꞌiobꞌ más y nien machi ixto tuaꞌ uyajcꞌuobꞌ uwijchꞌoctacobꞌ tuaꞌ anujbꞌiobꞌ más. \v 36 Porque machi ixto tuaꞌ asutpa achamayobꞌ más. Pero tunor e gente era xeꞌ tuaꞌ asujta abꞌixqꞌuesna tujam e chamenobꞌ cꞌani aquetpobꞌ bꞌan cocha uyangelobꞌ e Dios y aquetpobꞌ umaxtacobꞌ e Dios umen que sujta bꞌixqꞌuesnobꞌ. \v 37 Pues e Moisés canseyan ubꞌan que cꞌani asutpa abꞌixqꞌuesna e gente. Porque chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir umener que conda jaxir turu tut e chꞌac tꞌix xeꞌ war atzꞌajbꞌa cay uyubꞌi unuc e Dios xeꞌ che que Cawinquirar Dios jax Udiosir e Abraham y que jax Udiosir e Isaac y que jax Udiosir e Jacob. \v 38 Pues Cadiosir majax Udiosirobꞌ tin e chamen, sino que jax Udiosirobꞌ tin e bꞌixir turobꞌ, che e Jesús. \p \v 39 Entonces cay tzayobꞌ cora ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés y chenobꞌ: \p —Imbꞌutz lo que war acanse era, chenobꞌ. \p Bꞌan chenobꞌ porque jaxirobꞌ ucꞌupsiobꞌ que cꞌani asujta abꞌixqꞌuesnobꞌ tin e chamenobꞌ. \p \v 40 Entonces subꞌajrobꞌ e saduceobꞌ era y matucꞌa más uyubꞌiobꞌ tuaꞌ e Jesús. \s1 ¿Chi tuaꞌ sitzbꞌir e Cristo? \r Mateo 22:41-46; Marcos 12:35-37 \p \v 41 Pues entonces che e Jesús: \p —¿Tucꞌa war che tiut lo que chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios que che que e David jax utata viejobꞌir e Cristo xeꞌ jax xeꞌ tuaꞌ watar ucorpeson? \v 42 Porque chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir umen e David tama e ojroner xeꞌ ucꞌabꞌa Salmos que: \q1 E Dios uyare Niwinquirar y che: \q1 “Turen taniwejtzꞌer tama ninojcꞌabꞌ tuaꞌ icꞌotori tacaren \q1 \v 43 este que inturbꞌa tunor tin e aqꞌuijna uwiretobꞌ yebꞌar utajn oꞌc \q1 este que ucꞌupsetobꞌ tunorobꞌ.” \m Bꞌan chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir umen e David. \v 44 Entonces cocha e David uyare: “Niwinquiraret” tama e Cristo, ¿cocha tuaꞌ caware que e Cristo jax taca usitz e David ubꞌan? che e Jesús. \s1 Iwiric tama e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés \r Mateo 23:1-36; Marcos 12:38-40; Lucas 11:37-54 \p \v 45 Pues tunor e gente war uyubꞌiobꞌ uyojroner e Jesús y tamar era jaxir cay uyare uyajcanuarobꞌ y che: \p \v 46 —Iwiric tamar lo que acanseyanobꞌ e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés, porque jaxirobꞌ war uyusre tuaꞌ ulapiobꞌ e bꞌujc xeꞌ nojta xeꞌ acꞌaxi esto tama unuc uyocobꞌ tuaꞌ anatanwa umen e gente que jaxirobꞌ nuquir winicobꞌ. Y jaxirobꞌ war uyusreobꞌ tuaꞌ atajttzꞌobꞌ umen e gente tama e chinam. Y jaxirobꞌ war usajcobꞌ e turtar xeꞌ más galanic tuaꞌ aturuanobꞌ tamar tama e sinagoga. Y jaxirobꞌ war usajcobꞌ e bꞌajxan turtar tor e mesa tama inteꞌ nojqꞌuin tuaꞌ awiobꞌ bꞌajxan. \v 47 Y ulocsiobꞌ uyototobꞌ e ixictac xeꞌ chamen uviejobꞌ. Y tuaꞌ eꞌrnobꞌ umen e gente que imbꞌutzobꞌ tut e Dios axin ucꞌajtiobꞌ meyra tiempo taca e Dios. Y tamar era cꞌani ajajtzꞌobꞌ más nojta umen e Dios tama e día tuaꞌ e juicio, che e Jesús. \c 21 \s1 Uyofrenda e ixic xeꞌ chamen uviejo \r Marcos 12:41-44 \p \v 1 Pues ya turu e Jesús tama e templo conda cay uwira cꞌotoy cora winicobꞌ xeꞌ ayan meyra utumin xeꞌ cay uyariobꞌ e tumin xeꞌ wechꞌer ut macuir e cajón. Pero jaxirobꞌ uchiobꞌ tuaꞌ atzinluma axin e tumin tuaꞌ atajttzꞌobꞌ umen e gente que jaxirobꞌ más nojta uyofrendobꞌ lo que war uyariobꞌ. \v 2 Y uwira cꞌotoy inteꞌ ixic xeꞌ chamen uviejo xeꞌ tzajtaca ut xeꞌ cay uyari chateꞌ ut e tumin tama e ofrenda, \v 3 Y che e Jesús: \p —Cꞌani inwareox que e ixic era xeꞌ chamen uviejo xeꞌ tzajtaca ut jaxto uyajcꞌu uyofrenda más nojta tut e Dios que tunor e inmojr gente era. \v 4 Pues tunorobꞌ war uyajcꞌuobꞌ imbꞌijc taca tamar lo que qꞌuecher umenerobꞌ, pero e ixic era war uyajcꞌu tunor lo que ayan ani tuaꞌ, che e Jesús. \s1 Conda cꞌani axin atijresna e templo \r Mateo 24:1-2; Marcos 13:1-2 \p \v 5 Pues entonces ya turobꞌ cora gente tama e templo xeꞌ war chenobꞌ que galan e tun lo que chena e templo tamar, y war chenobꞌ que ayan meyra sijpar xeꞌ ajcꞌuna tuaꞌ achena tunor e nuxi templo era. Entonces ojron e Jesús y che: \p \v 6 —Watar e día conda tunor lo que war iwira era cꞌani acucurna axin y axin atijresna tunor e templo era, y ma ingojr tun tuaꞌ aquetpa tujor upiar, che e Jesús. \s1 E seña xeꞌ tuaꞌ watar conda cꞌanix acꞌapa tunor \r Mateo 24:3-14; Marcos 13:3-13 \p \v 7 Pues entonces e gente cay uyubꞌiobꞌ tuaꞌ e Jesús y che: \p —¿Tucꞌa día tuaꞌ acucurna e templo era? ¿Y tucꞌa seña tuaꞌ achecta tuaꞌ canata que cꞌanix acꞌotoy e día conda tuaꞌ anumuy tunor era? chenobꞌ. \p \v 8 Y che e Jesús: \p —Iwiranic que mamajchi umajresox, porque axin watar meyra ajmajresiajobꞌ tama nicꞌabꞌa y che: “Nen e Cristoen”, y cꞌani uyareox que: “Cꞌotoyix e día tuaꞌ watar e Cristo tuaꞌ acꞌotori tara tor e rum”, xeꞌ tuaꞌ uyareox. Pero ira ixixin tupatobꞌ. \v 9 Y conda iyubꞌi que watarix e tzꞌojyir o que ayan e revolución, ira ixbꞌacta, porque bꞌan tuaꞌ anumuy bꞌajxan conda merato acꞌotoy e día conda cꞌani acꞌapa tunor or e rum era. \p \v 10 ’Y cꞌani aqꞌuijna inteꞌ paíz upater otronteꞌ paíz este que uyajcꞌu ubꞌobꞌ, y inteꞌ paíz cꞌani uche e tzꞌojyir upater otronteꞌ paíz. \v 11 Y watar e sian yujcbꞌar, y watar e sian winar, y nacpat era watar e sian muaquir tama tunor or e lugar, y ixixin iwira e seña xeꞌ watar tut e qꞌuin xeꞌ meyra imbꞌacꞌajr uwirnar. \p \v 12 Pero conda merato anumuy tunor era nox ixixin ixchujca y ixixin ixjajtzꞌa y cꞌani ixqꞌuejcha ixixin tama e sinagoga umen taca que war ixcꞌupseyan tamaren. Y ixixin ixyajra tama e cárcel, y cꞌani ixqꞌuejcha ixixin tut e rey y tut e gobernador umen taca que war ixcꞌupseyan tamaren. \v 13 Pero conda axin achena tunor era ipater, jax e hora conda ucꞌani tuaꞌ itattzꞌi nicꞌabꞌa tut tunor e sian ajcꞌamparobꞌ era. \v 14 Y ira ibꞌijnu tamar lo que cꞌani iware tama e hora yajaꞌ tuaꞌ icorpes ibꞌa, \v 15 porque nen cꞌani inwajcꞌox tunor e ojroner lo que ucꞌani tuaꞌ iware tama e hora yajaꞌ. Y tunor tin e war aqꞌuijna uwirox machi tuaꞌ aqꞌuecꞌo awawan tut niwojroner conda ixojron porque nen cꞌani inwajcꞌox tunor ninatanyaj. Y tamar era mamajchi erer uyare que matucꞌa ayan tacarox, y tamar era erer unatobꞌ que majax majresbꞌirox. \v 16 Y nox tuaꞌ ixajcꞌuna tama ucꞌabꞌobꞌ tin e war aqꞌuijna uwirox umen itata y umen iwermanuobꞌ y umen ipiarobꞌ y umen tin e atzay uwirox ani. Y ayan tin e tijam xeꞌ ixixin ixchamesna. \v 17 Y tunor e gente tara tor e rum cꞌani uxejbꞌiobꞌ iut umen taca que war ixcꞌupseyan tamaren. \v 18 Pero e Dios cꞌani ucojcox este que nien inteꞌ utzutzer ijor machi tuaꞌ asatpa. \v 19 Y jay iturbꞌa ibꞌa tamaren tuaꞌ machi ixcucrema, cꞌani ichꞌami e cuxtar xeꞌ machi tuaꞌ acꞌapa, che e Jesús. \s1 Conda cꞌani atijresna e chinam Jerusalem \r Mateo 24:15-21; Marcos 13:14-19 \p \v 20 Y che e Jesús: \p —Conda iwira que war axojyna tunor e chinam Jerusalem umen e sian soldadobꞌ, natanic que cꞌanix acucurna tuaꞌ asatpa tunor e chinam era. \v 21 Entonces tin e turobꞌ tama e departamento Judea ucꞌani tuaꞌ alocꞌoy aꞌjniobꞌ tuaꞌ axiobꞌ tujor e witzir, y tin e turobꞌ tama e chinam Jerusalem ucꞌani tuaꞌ alocꞌoy wacchetaca tuaꞌ axiobꞌ innajt, y tin e turobꞌ tama e chor machix tuaꞌ asutpa axiobꞌ tama e chinam tuaꞌ machi achamesnobꞌ. \v 22 Porque tama e día xeꞌ watar conda tuaꞌ anumuy tunor era, jax e día conda aquetpa tuaꞌ acꞌotoy uqꞌuijnar e Dios tujor e chinam era tuaꞌ ajajtzꞌobꞌ, porque ucꞌani tuaꞌ acꞌapa achempa tunor lo que chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios. \v 23 Tzajtaca utobꞌ e ixictac xeꞌ cuchur uyarobꞌ y bꞌan tin e qꞌuecherix uchꞌurcabꞌ ubꞌan porque intran tutobꞌ tuaꞌ alocꞌoy aꞌjniobꞌ. Porque ayan meyra cꞌuxner xeꞌ tuaꞌ watar tujor e chinam era conda acꞌotoy uqꞌuijnar e Dios tamar. \v 24 Ayan tin e tuaꞌ achamesna tama e tzꞌojyir, y ayan tin e tuaꞌ aqꞌuejcha axiobꞌ tama e cárcel tama inteꞌ inteꞌ lugar tama tunor or e rum, y e gente xeꞌ majax tuobꞌ e Israel axin acꞌotoriobꞌ tama e chinam Jerusalem este que acꞌapa e tiempo conda axin aloqꞌuesnobꞌ tamar, che e Jesús. \s1 E seña xeꞌ tuaꞌ achecta conda cꞌanix tuaꞌ achecta \s2 e Cristo \r Mateo 24:29-35, 42-44; Marcos 13:24-37 \p \v 25 Entonces ojron e Jesús otronyajr y che: \p —Entonces ixixin iwira e seña tama e qꞌuin y tama e luna y tama tunor e lucero, y tunor e gente tara tor e rum cꞌani aquetpobꞌ nutꞌur utobꞌ y cꞌani abꞌactobꞌ meyra conda uyubꞌiobꞌ aquiricna watar e jaꞌ tor e mar. \v 26 Y axin ecsibꞌa utobꞌ e gente umen e bꞌajcꞌut conda ubꞌijnuobꞌ tamar lo que war anumuy tara tor e rum y conda uwirobꞌ que war ayujcna axin tunor ut e qꞌuin. \v 27 Y de allí tunor e gente axin uwirenobꞌ conda waten nen xeꞌ Uyunenen e winic tama e tocar tuaꞌ incꞌotori tara tor e rum taca tunor nitawarer. \v 28 Conda iwira acay anumuy tunor era chꞌujcunic iwira tichan taca e tzayer porque warix watar e día conda tuaꞌ ixcorpesna, che e Jesús. \p \v 29 Entonces e Jesús uchecsu inteꞌ ojroner tama inteꞌ teꞌ tutobꞌ y che: \p —Chꞌujcunic iwira e cꞌucꞌumteꞌ y tunor e teꞌ. \v 30 Conda iwira achecta watar uyopor war inata que watarix e verano. \v 31 Y bꞌan tama tunor e seña era, conda iwira acay anumuy tunor era natanic que watarix uchinam e Dios tara tor e rum. \p \v 32 ’Pero cꞌani inwareox era que tin e turobꞌ tara tor e rum conda acay anumuy tunor era machi tuaꞌ achamayobꞌ este que acꞌapa uwirobꞌ tunor era. \v 33 Tunor ut e qꞌuin y tunor or e rum cꞌani acꞌapa, pero niwojroner machi tuaꞌ acꞌapa sino que cꞌani acꞌapa achempa tunor bꞌan taca cocha chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tamar. \p \v 34 Ira iturbꞌa iwalma tamar lo que uyusre uche iwerir tuaꞌ machi ixcaray y nien tuaꞌ machi ibꞌijnu meyra tamar lo que ucꞌani tamar icuxtar tara tor e rum, porque jay machi icojco ibꞌa cocha era wacchetaca axin acꞌotoy e día era conda machi war ibꞌijnu. \v 35 Porque cꞌani achecta e día era bꞌan cocha conda acꞌaxi incojt mut yebꞌar inteꞌ coroteꞌ, y bꞌan watar e día era tujor tunor e gente tara tor e rum. \v 36 Entonces ustanic icuxtar y cꞌajtinic taca e Dios iraj iraj tuaꞌ ixcorpa ixlocꞌoy ixajni tut tunor e cꞌuxner lo que tuaꞌ anumuy tama e día xeꞌ watar y tuaꞌ uyubꞌiox ixcꞌotoy ixwawan taniut nen xeꞌ Uyunenen e winic, che e Jesús. \p \v 37 Pues e Jesús war acanseyan tama e templo tama e día, pero acbꞌar war alocꞌoy tuaꞌ awayan tor e witzir Olivo. \v 38 Y ajqꞌuin ajqꞌuin tunor e gente war acꞌotoyobꞌ tama e templo conda intocto ajanchꞌacna tuaꞌ uyubꞌiobꞌ uyojroner e Jesús. \c 22 \s1 Conda ubꞌijnuobꞌ tuaꞌ uqꞌuechiobꞌ axin e Jesús \r Mateo 26:1-5, 14-16; Marcos 14:1-2, 10-11; Juan 11:45-53 \p \v 1 Pues entonces cꞌotoy e día conda cꞌanix acay e nojqꞌuin conda ucꞌuxiobꞌ e pan xeꞌ machi atꞌabꞌay ut xeꞌ jax e nojqꞌuin pascua. \v 2 Y uwinquirobꞌ e inmojr sacerdotiobꞌ y e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés cay usajcobꞌ cocha tuaꞌ uchamsiobꞌ e Jesús, pero war abꞌactobꞌ tuaꞌ uqꞌuechiobꞌ axin e Jesús tut tunor e sian gente. \p \v 3 Entonces ochoy e Satanás tama uyalma e Judas xeꞌ ucꞌabꞌa Iscariote ubꞌan xeꞌ jax inteꞌ tujam e doce apostolobꞌ. \v 4 Y ixin jaxir tuaꞌ oꞌjron taca uwinquir e inmojr sacerdotiobꞌ y taca e sian ajcꞌamparobꞌ tama e templo, y cay ubꞌijnuobꞌ cocha tuaꞌ aꞌjcꞌuna e Jesús tama ucꞌabꞌobꞌ e winicobꞌ era umen e Judas. \v 5 Y atzayobꞌ e winicobꞌ era conda uyubꞌiobꞌ que e Judas cꞌani atacarsan tuaꞌ ujajpiobꞌ e Jesús, y tamar era quetpa tuaꞌ atojya e Judas tama utarcarsiaj. \v 6 Entonces e Judas cay usajca cocha tuaꞌ uchuqui e Jesús conda mamajchi chi tuyejtzꞌer tuaꞌ uyajcꞌu e nuquir winicobꞌ era tuaꞌ uqꞌuechiobꞌ axin. \s1 E wiar tama e nojqꞌuin pascua taca e Jesús \r Mateo 26:17-29; Marcos 14:12-25; Juan 13:21-30; 1 Corintios 11:23-26 \p \v 7 Entonces cꞌotoy e día tama e nojqꞌuin pascua conda quetpa tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ e pan xeꞌ machi atꞌabꞌay ut y conda quetpa tuaꞌ uxuriobꞌ unuc inteꞌ yar oveja tama e altar tuaꞌ aquetpa ajcꞌubꞌir e Dios tama e nojqꞌuin era. \v 8 Entonces e Jesús uyare e Pedro y e Juan y che: \p —Quiqui chenic lo que tuaꞌ cacꞌuxi tama e nojqꞌuin era, che e Jesús. \p \v 9 Entonces jaxirobꞌ uyubꞌiobꞌ tuaꞌ e Jesús y chenobꞌ: \p —¿Y tiaꞌ tuaꞌ caxin cache? chenobꞌ. \p \v 10 Y che e Jesús: \p —Conda ixochoy tama e chinam Jerusalem ixixin itajwi inteꞌ winic xeꞌ war ucuchi axin ingojr bꞌujr taca e jaꞌ. Quiquic tupat jaxir esto que oꞌchoy tama ingojr otot. \v 11 Y conda ixcꞌotoy tama e otot era, ubꞌinic tuaꞌ e ajyum otot y arenic: “Cawinquirar war ucꞌani tuaꞌ coybꞌi tacaret cocha era y che: ‘¿Tiaꞌ aquetpa e otot tiaꞌ tuaꞌ inweꞌ tama e nojqꞌuin era taca tunor niwajcanuarobꞌ?’” \v 12 Entonces jaxir tuaꞌ axin uwirsiox inteꞌ nuxi cuarto xeꞌ turu tichan xeꞌ ustabꞌir ut, y yajaꞌ tuaꞌ iyustes lo que tuaꞌ cacꞌuxi tama e nojqꞌuin, che e Jesús. \p \v 13 Entonces ixiobꞌ utajwiobꞌ tunor bꞌan taca cocha arobꞌnobꞌ umen e Jesús, y tamar era cay uyustesobꞌ lo que tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ tama e nojqꞌuin. \p \v 14 Entonces conda cꞌotoy e hora tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ e wiar ochoy e Jesús taca uyapostolobꞌ y turuanobꞌ tor e mesa. \v 15 Entonces cay ojron e Jesús y che: \p —War onsre tuaꞌ inche e wiar era tacarox tama e nojqꞌuin pascua bꞌajxan que inxin inchamesna. \v 16 Pero cꞌani inwareox que machix tuaꞌ insutpa inche e nojqꞌuin era otronyajr este que acꞌapa achempa tunor lo que war che e nojqꞌuin era tama uchinam e Dios, che e Jesús. \p \v 17 Entonces e Jesús uchꞌami inteꞌ chꞌeu tama ucꞌabꞌ y cay utattzꞌi e Dios tamar y de allí uyare uyajcanuarobꞌ y che: \p —Uchꞌenic imbꞌijc imbꞌijc lo que ayan tama e chꞌeu era y xeric ibꞌa tamar. \v 18 Porque cꞌani inwareox que machi tuaꞌ insutpa unchꞌi lo que ayan tama e chꞌeu era este que achecta watar uchinam e Dios tara tor e rum, che e Jesús. \p \v 19 Y nacpat era e Jesús uchꞌami ingojr pan tama ucꞌabꞌ y utattzꞌi ut e Dios tamar y cay uxere e pan y cay uyajcꞌu uyajcanuarobꞌ y che: \p —E pan era bꞌan cocha uwerir nicuerpo xeꞌ ajcꞌubꞌir bꞌan cocha ajcꞌuna inteꞌ arac xeꞌ achamesna tujor e altar tamarox. Chenic cocha era iraj iraj tuaꞌ ixcꞌajpesian tamaren, che e Jesús. \p \v 20 Y bꞌan uche tama e chꞌeu ubꞌan conda cꞌapa wiobꞌ, y tamar era ojron e Jesús otronyajr y che: \p —Lo que ayan tama e chꞌeu era bꞌan cocha nichꞌichꞌer xeꞌ awechcꞌa axin tamarox war uchectes tiut que ayan inteꞌ nipacto xeꞌ imbꞌutz tacarox. \p \v 21 ’Y cꞌani inwareox era que tin e tuaꞌ utuchꞌien ya war aweꞌ tacaron tara tor e mesa. \v 22 Nen xeꞌ Uyunenen e winic ucꞌani tuaꞌ inchamesna xeꞌ jax e bꞌir xeꞌ irsenen umen Nitata que ucꞌani tuaꞌ inxana tamar, pero tzajtaca ut e winic xeꞌ acꞌampesna tuaꞌ utuchꞌien, che e Jesús. \p \v 23 Entonces cay uyubꞌiobꞌ inteꞌ taca inteꞌ y che: \p —¿Chi ca nic ticajam xeꞌ tuaꞌ uche cocha era? che uyajcanuarobꞌ jaxobꞌ taca. \s1 Chi xeꞌ más nojta tujam uyajcanuarobꞌ \p \v 24 Entonces uyajcanuarobꞌ e Jesús cay ojronobꞌ jaxobꞌ taca tuaꞌ unatobꞌ chi xeꞌ más nuxi winic tujamobꞌ. \v 25 Pero e Jesús che: \p —Nox inata que tunor e nuquir winicobꞌ tujam e gente xeꞌ machi ubꞌacriobꞌ e Dios war uwirsiobꞌ ucꞌotorer tujor e gente tamar lo que uchiobꞌ. Y tin e aquetpa jefe tujor e inmojr gente arobꞌna que jax e patrón. \v 26 Pero majax bꞌan tuaꞌ aquetpa tijam nox sino que tin e cꞌani aquetpa nuxi winic tijam ucꞌani tuaꞌ uche ubꞌa bꞌan cocha inteꞌ maxtac. Y tin e aquetpa tuaꞌ utzacre e inmojr ucꞌani tuaꞌ uche ubꞌa bꞌan cocha inteꞌ man tut e inmojr era. \v 27 ¿Y chi xeꞌ más nuxi winic, e patronbꞌir xeꞌ turu tor e mesa o e man xeꞌ war uturbꞌa e comida tor e mesa? ¿Ma ca jax tin e turu tor e mesa xeꞌ más nuxi winic? Pero nen turen tijam tuaꞌ intacriox. \p \v 28 ’Pues nox xeꞌ turox tacaren iraj iraj war iwira tunor lo que war innumse nibꞌa. \v 29 Y tamar era cꞌani inwajcꞌox tuaꞌ ixcꞌotori tacaren, cocha bꞌan cay uyaren Nitata que nen tuaꞌ incꞌotori tara tor e rum watar e día, y bꞌan ixto war inwareox nox ubꞌan. \v 30 Y tamar era nox tuaꞌ ixturuan tor e mesa tuaꞌ ixweꞌ y tuaꞌ ixuchꞌi tacaren, y nox tuaꞌ ixturuan tujor e doce turtarobꞌ tibꞌa tuaꞌ iche juzgar tujor e doce grupo gente lo que ayan tama e Israel, che e Jesús. \s1 E Jesús che: “Net iꞌxin amuqui nicꞌabꞌa” \r Mateo 26:31-35; Marcos 14:27-31; Juan 13:36-38 \p \v 31 Entonces e Jesús che: \p —Simón Pedro, cꞌani inwaret era que bꞌan cocha aloqꞌuesna usojqꞌuir e trigo tama ut e semilla y bꞌan cay ucꞌajti e Satanás tuaꞌ uche ani tacarox, que cꞌani ani ulocse tunor e cꞌupesiaj tabꞌa tama e Dios. \v 32 Pero incꞌajtix taca e Dios tuaꞌ machi acꞌapa acꞌupesiaj. Y net, conda isutpa uꞌstes abꞌa taca e Dios otronyajr, ucꞌani tuaꞌ atacre tunor awermanuobꞌ tuaꞌ aqꞌuecꞌo awawanobꞌ tama ucꞌupesiajobꞌ tama e Dios, che e Jesús. \p \v 33 Y che e Simón Pedro: \p —Niwinquiraret, nen turenix tuaꞌ inxin tacaret tic taca esto tama e cárcel y este tuaꞌ inchamesna tacaret, che e Simón Pedro. \p \v 34 Y che e Jesús: \p —Pedro, cꞌani inwaret que conda merato aꞌru e acꞌach coner, net cꞌani amuqui nicꞌabꞌa uxyajr que machi anata chien nen, che e Jesús. \s1 Watarix e hora conda tuaꞌ unumse ubꞌobꞌ \p \v 35 Entonces e Jesús cay uyubꞌi tuaꞌ uyajcanuarobꞌ y che: \p —Conda inwebꞌta ixiox tama inyajr conda inwareox que machi tuaꞌ iqꞌueche axin itumin, y nien ibolsa tuaꞌ e tumin, y nien otronteꞌ xanabꞌ machi tuaꞌ iqꞌueche, ¿ayan ca tucꞌa ucꞌani ani tama e hora yajaꞌ? che e Jesús. \p Y jaxirobꞌ chenobꞌ: \p —Matucꞌa. \p \v 36 Y che e Jesús: \p —Pero coner cꞌani inwareox que tin e ayan ubolsa, uqꞌuechic chic. Y jay ayan umucuquir itumin qꞌuechic chic ubꞌan. Y tin e matucꞌa umachit, más ani bueno que uchonic ubꞌujc tuaꞌ asutpa umani inteꞌ umachit. \v 37 Porque inwareox era que tunor lo que chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tamaren tama uyojroner e Dios ucꞌani tuaꞌ acꞌapa achempa bꞌan taca cocha tzꞌijbꞌabꞌir. Y bꞌan e ojroner tiaꞌ war che que: “Uchebꞌiobꞌ que jaxir jax inteꞌ ajchamseyaj”, che e Jesús. \p \v 38 Entonces chenobꞌ: \p —Cawinquiraret, tara ayan chateꞌ machit. \p Y jaxir che: \p —Tzꞌacar e yax, che e Jesús. \s1 Conda e Jesús ucꞌajti taca e Dios tama e huerto Getsemaní \r Mateo 26:36-46; Marcos 14:32-42 \p \v 39 Pues entonces ixin e Jesús esto tujor e witzir Olivo tiaꞌ acay axin, y ixiobꞌ uyajcanuarobꞌ ubꞌan. \v 40 Y conda cꞌotoyobꞌ tor e witzir e Jesús che: \p —Cꞌajtinic taca e Dios tuaꞌ machi ixpijchna, che e Jesús. \p \v 41 Y nacpat era ixin cotuan e Jesús tuaꞌ ucꞌajti taca e Dios innajt cora tut uyajcanuarobꞌ bꞌan cocha unajtirar tiaꞌ acꞌotoy inteꞌ tun conda ajujra. \v 42 Y cay ucꞌajti taca e Dios y che: \p —Nitatet, quisinic ani machi inchꞌami e nuxi cꞌuxner lo que cꞌanix watar tamaren era, pero chen bꞌan taca cocha net acꞌani y majax bꞌan cocha incꞌani nen, che e Jesús. \p \v 43 Y conda warto ucꞌajti taca e Dios, checta inteꞌ ángel xeꞌ tari tut e qꞌuin tuaꞌ uqꞌuecꞌojse e Jesús. \v 44 Y war unumse ubꞌa meyra este que war atzꞌintzꞌa meyra tama uyalma y más war oyqꞌui conda war ucꞌajti taca e Dios. Y war achꞌujchꞌi upurich acꞌaxi tor e rum yabꞌarbꞌir taca uchꞌichꞌer. \p \v 45 Y conda achpa tiaꞌ war ucꞌajti taca e Dios ixin tiaꞌ turobꞌ uyajcanuarobꞌ y utajwi que war awayanobꞌ umen que tzajtaca utobꞌ tamar lo que war unumse ubꞌa e Jesús. \v 46 Entonces che jaxir: \p —¿Y tucꞌa tuaꞌ war ixwayan? Achpenic y cꞌajtinic taca e Dios tuaꞌ machi ixpijchna, che e Jesús. \s1 Conda e Jesús cajcha qꞌuejcha ixin \r Mateo 26:47-56; Marcos 14:43-50; Juan 18:2-11 \p \v 47 Y conda warto oꞌjron e Jesús cocha era cꞌotoyobꞌ meyra winicobꞌ xeꞌ qꞌuechbꞌirobꞌ umen e Judas xeꞌ jax inteꞌ tujam e doce uyajcanuarobꞌ e Jesús. Entonces cꞌotoy e Judas tut e Jesús tuaꞌ utzꞌujtzꞌi ut. \v 48 Y che e Jesús: \p —Judas, ¿war ca atuchꞌien tacar e tzꞌujtzmayaj era tuaꞌ incajcha inxin nen xeꞌ Uyunenen e winic? che e Jesús. \p \v 49 Conda tin e turobꞌ taca e Jesús cay uwirobꞌ lo que war anumuy, cay uyubꞌiobꞌ tuaꞌ y chenobꞌ: \p —Cawinquiraret, ¿acꞌani ca tuaꞌ cawajnesobꞌ aꞌjni taca e machit? chenobꞌ. \p \v 50 Entonces inteꞌ uyajcanuar e Jesús tobꞌoy ixin y wacchetaca uxuri locꞌoy inteꞌ uchiquin uman uwinquir e inmojr sacerdotiobꞌ. \v 51 Pero e Jesús che: \p —Actanic, tzꞌactix, che e Jesús. \p Y de allí e Jesús ucꞌopi uchiquin e man y cay utaqꞌui y utzꞌacpes. \v 52 Pues tin e cꞌotoyobꞌ tuaꞌ uqꞌuechiobꞌ axin e Jesús tama or e witzir era jax uwinquir e inmojr sacerdotiobꞌ y e ajcꞌamparobꞌ tama e templo y cora nuquir winicobꞌ. Entonces ojron e Jesús taca e winicobꞌ era y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ war iqꞌueche axin e sian machit y e sian teꞌ yax? ¿O war ca ibꞌijnu que nen jax inteꞌ ajxujchꞌen? \v 53 Ajqꞌuin ajqꞌuin turen tacarox tama e templo y ma tiaꞌ cay icachien tuaꞌ iqꞌuechien inxin tama e cárcel. Pero cocha acbꞌar era jax e hora tibꞌa conda war acꞌotori e incsibꞌaner tamarox, che e Jesús. \s1 Conda e Pedro umuqui ucꞌabꞌa e Jesús \r Mateo 26:57-58, 69-75; Marcos 14:53-54, 66-72; Juan 18:12-18, 25-27 \p \v 54 Entonces ucachiobꞌ e Jesús y uqꞌuechiobꞌ ixin tama uyotot uwinquir e inmojr sacerdotiobꞌ, y e Pedro war axin ubꞌan pero innajt cora tuaꞌ machi eꞌrna umen e winicobꞌ xeꞌ war uqꞌuechiobꞌ axin e Jesús. \v 55 Y ayan tin e uxuniobꞌ inteꞌ cꞌajc tama yuxinar or e tinaj y cay turuan qꞌuixiobꞌ tuyejtzꞌer e cꞌajc, y ya turu e Pedro taca e winicobꞌ era ubꞌan. \v 56 Y ayan inteꞌ ijchꞌoc xeꞌ jax inteꞌ ajpatnar tama e otot era xeꞌ turu tor e tinaj era ubꞌan xeꞌ cay uwira e Pedro tama ujanchꞌaquenar e cꞌajc tiaꞌ war aqꞌuixi. Entonces ojron e ijchꞌoc y che: \p —E winic era cay xana taca e Jesús ubꞌan, che e ijchꞌoc. \p \v 57 Pero e Pedro bꞌacta y cay umuqui ucꞌabꞌa e Jesús y che: \p —Ixic, nen machi innata chi e winic era, che e Pedro. \p \v 58 Pero nacpat cora era, irna umen otronteꞌ xeꞌ ojron y che: \p —Net xanet taca e Jesús ubꞌan, che inteꞌ. \p Pero e Pedro che: \p —Ubꞌin, majax nen, che e Pedro. \p \v 59 Y nacpat era tama inteꞌ hora cay ojron otronteꞌ y che: \p —Pero e winic era xana taca e Jesús ubꞌan, porque jaxir tuaꞌ e departamento Galilea, che inteꞌ. \p \v 60 Entonces ojron e Pedro y che: \p —Nen machi innata tucꞌa tamar war iyojron, che e Pedro. \p Y wacchetaca conda merato acꞌapa oꞌjron e Pedro cay aru e acꞌach. \v 61 Entonces sutpa irna ut e Pedro umen Cawinquirar y tamar era e Pedro ucꞌajpes lo que arobꞌna umen Cawinquirar que: “Coner conda merato aꞌru e acꞌach, net iꞌxin amuqui nicꞌabꞌa uxyajr que machi anata chien nen.” Bꞌan che e Jesús más bꞌajxan. \v 62 Y tamar era e Pedro cay subꞌajra meyra y locꞌoy ixin y ucucru ubꞌa y cay aru. \s1 Conda chena burlar e Jesús \r Mateo 26:67-68; Marcos 14:65 \p \v 63 Pues entonces tin e war ucojcobꞌ e Jesús cay tzeniobꞌ tut y cay uwatzꞌiobꞌ. \v 64 Y de allí umaquiobꞌ unacꞌut y cay uyobꞌiobꞌ unac uchiquin y chenobꞌ: \p —Qꞌuinin awira chi xeꞌ war uyajqꞌuet, chenobꞌ. \p \v 65 Y war atzeniobꞌ tut e Jesús taca meyra ojroner xeꞌ mabꞌambꞌan. \s1 Conda qꞌuejcha ixin e Jesús tut e nuquir winicobꞌ \r Mateo 26:59-66; Marcos 14:55-64; Juan 18:19-24 \p \v 66 Entonces conda sacojpa cay umorojse ubꞌobꞌ e nuquir winicobꞌ tama e Israel taca uwinquir e inmojr sacerdotiobꞌ y taca e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés, y de allí qꞌuejcha ixin e Jesús tuaꞌ aturbꞌana tut e nuquir winicobꞌ era. Entonces jaxirobꞌ uyubꞌiobꞌ tuaꞌ e Jesús y chenobꞌ: \p \v 67 —Arenon era, jay net jax e Cristoet xeꞌ eꞌbꞌetna tariet umen e Dios tuaꞌ acorpeson, chenobꞌ. \p Y che e Jesús: \p —Jay inwareox que nen, machi ixixin icꞌupsen. \v 68 Y nen, jay ayan lo que cꞌani umbꞌi tibꞌa matucꞌa ixixin iwaren, y nien machi iwacten tuaꞌ inxin bꞌan taca. \v 69 Pues coner era nen xeꞌ Uyunenen e winic cꞌani incay inturuan tama niturtar tama unojcꞌabꞌ Nitata Dios tichan xeꞌ meyra ayan ucꞌotorer, che e Jesús. \p \v 70 Entonces sutpa uyubꞌiobꞌ tunorobꞌ tuaꞌ e Jesús otronyajr y chenobꞌ: \p —¿Net ca jax Uyunenet e Dios? chenobꞌ. \p Y e Jesús che: \p —Bꞌan ya, bꞌan cocha iware nox, che e Jesús. \p \v 71 Entonces ojron tunorobꞌ y chenobꞌ: \p —¿Tucꞌato tuaꞌ cacꞌani más checsuyaj tuaꞌ canata jay jaxir jax inteꞌ ajmabꞌambꞌanir? Nonach coybꞌi ojron tama uyej que jaxir che que jax Uyunen e Dios, chenobꞌ e nuquir winicobꞌ era. \c 23 \s1 Conda uqꞌuechiobꞌ ixin e Jesús tut e Pilato \r Mateo 27:1-2, 11-14; Marcos 15:1-5; Juan 18:28-38 \p \v 1 Entonces achpobꞌ tunorobꞌ y uqꞌuechiobꞌ ixin e Jesús tut e gobernador Pilato. \v 2 Y conda cꞌotoyobꞌ cay utuchꞌiobꞌ e Jesús tut y chenobꞌ: \p —Non catajwi e winic era que war utijres tunor ujor e gente tama cachinam. Y war ucanse e gente que machi tuaꞌ utoyobꞌ uboleto lo que arobꞌnon umen e rey romano que bꞌan ucꞌani tuaꞌ catoyi. Y jaxir che que jaxir jax e Cristo xeꞌ ebꞌetna tari umen e Dios y que jaxir jax inteꞌ rey, chenobꞌ. \p \v 3 Entonces e Pilato uyubꞌi tuaꞌ e Jesús y che: \p —¿Net ca ureyet tuaꞌ e gente xeꞌ tuobꞌ e Israel? che e Pilato. \p Y e Jesús che: \p —Bꞌan ya cocha war aware net era, che e Jesús. \p \v 4 Entonces e Pilato uyare uwinquir e inmojr sacerdotiobꞌ taca e inmojr gente xeꞌ turobꞌ era y che: \p —Matucꞌa intajwi tama e winic era tuaꞌ achamesna, che e Pilato. \p \v 5 Pero tunorobꞌ aruobꞌ taca inteꞌ nuxi nuc y chenobꞌ: \p —Pero jaxir cay upucujcse e gente tama e departamento Galilea y coner bꞌan taca war uche tara tama e departamento Judea ubꞌan, chenobꞌ. \s1 Conda uqꞌuechiobꞌ ixin e Jesús tut e Herodes \p \v 6 Pues conda e gobernador Pilato uyubꞌi tunor era, cay uyubꞌi tuaꞌ e gente jay erach que e Jesús tari tama e departamento Galilea. \v 7 Y conda arobꞌna que e departamento Galilea jax uchinam e Jesús, e Pilato uyebꞌta ixin e Jesús tut e Herodes xeꞌ jax e gobernador tuaꞌ e departamento Galilea. Y tama e día era e Herodes war axana tama e chinam Jerusalem tuaꞌ uwira e nojqꞌuin lo que war achena. \v 8 Entonces conda cꞌotesna e Jesús tut e gobernador Herodes, jaxir atzay porque ixnix war ani uyusre tuaꞌ uwira ut e Jesús porque war uyubꞌi meyra tamar y war ani uyusre tuaꞌ uwira achena inteꞌ milagro. \v 9 Y tamar era e Herodes cay uyubꞌi meyra tuaꞌ e Jesús, pero jaxir machi ojron umen que machi cꞌani ucorpes ubꞌa. \v 10 Y ya turobꞌ ubꞌan uwinquirobꞌ e inmojr sacerdotiobꞌ taca e ajcanseyajobꞌ tama uley e Moisés. Y war utuchꞌiobꞌ e Jesús meyra tut e Herodes. \v 11 Entonces e Herodes taca tunor usoldadobꞌ cay uxejbꞌiobꞌ ut e Jesús, y cay tzeniobꞌ tut este que cay ubꞌujcsiobꞌ tama inteꞌ bꞌujc bꞌan cocha ulapi inteꞌ rey. Y de allí e Herodes uyebꞌta ixin e Jesús tut e Pilato otronyajr. \v 12 Y tamar era cay cꞌumpobꞌ e Pilato taca e Herodes xeꞌ war ani aqꞌuijna uwirobꞌ ubꞌobꞌ. \s1 Conda arobꞌna tuaꞌ achamesna e Jesús \r Mateo 27:15-26; Marcos 15:6-15; Juan 18:39–19:16 \p \v 13 Entonces e Pilato umorojse uwinquirobꞌ e inmojr sacerdotiobꞌ taca e sian ajcꞌamparobꞌ xeꞌ turobꞌ tama e chinam Jerusalem y taca cora winicobꞌ. \v 14 Y che e Pilato: \p —Nox itares e winic era taniut y war iwaren que jaxir war upucujcse e gente axin tama tunor cachinam. Pero conda cay umbꞌi tuaꞌ jaxir tiut machi intajwi jay ayan tucꞌa war uche lo que war ituchꞌi tamar. \v 15 Y e Herodes uyebꞌta tari tara otronyajr cocha matucꞌa utajwi tamar tuaꞌ achamesna. Y tamar era erer iwira que matucꞌa war uche tuaꞌ achamesna tamar. \v 16 Entonces lo que cꞌani inche nen tacar, cꞌani inwatzꞌi cora y de allí cꞌani inwacta axin bꞌan taca, che e Pilato. \p \v 17 Pues tama e nojqꞌuin era tama inteꞌ inteꞌ año e Pilato cayix utzayjres e gente umen que acay ubꞌani axin inteꞌ winic xeꞌ turu tama e cárcel, y tamar era war ubꞌijnu tuaꞌ ubꞌani e Jesús. \v 18 Pero tunor e gente tama e chinam cay umorojse ubꞌobꞌ y cay aruobꞌ taca inteꞌ nuxi nuc y chenobꞌ: \p —Bꞌana e Barrabás, chenobꞌ. \p \v 19 Pues e Barrabás osena tama e cárcel umen que jaxir war uyose ubꞌa tama e política tuaꞌ ucucru ani e gobierno tama e chinam era, y jaxir jax inteꞌ ajchamseyaj ubꞌan. \v 20 Pero e Pilato cꞌani ani uyacta axin e Jesús bꞌan taca y bꞌan uyare e sian gente era. \v 21 Pero e gente machi ucꞌaniobꞌ, y cay aruobꞌ taca inteꞌ nuxi nuc upater e Jesús y chenobꞌ: \p —Chamsenic, chamsenic, chenobꞌ. \p \v 22 Pero sutpa ojron e Pilato otronyajr y che: \p —¿Tucꞌa mabꞌambꞌanir war uche jaxir? Nen machi intajwi tucꞌa tamar tuaꞌ achamesna. Lo que nen cꞌani inche tacar, cꞌani inwatzꞌi cora y de allí cꞌani inwacta axin bꞌan taca, che e Pilato. \p \v 23 Pero e sian gente más aqꞌuijna conda uyubꞌiobꞌ uyojroner era y cay aruobꞌ otronyajr y chenobꞌ: \p —Chamsenic, chamsenic, chenobꞌ. \p Y bꞌan cay uchiobꞌ tunor e gente taca uwinquirobꞌ e inmojr sacerdotiobꞌ este que utajwiobꞌ lo que war uyusreobꞌ. \v 24 Entonces cꞌoyran e Pilato cora cora umen e sian aruar era este que cay ubꞌijnu tuaꞌ uyare achamesna e Jesús. \v 25 Entonces e Pilato ubꞌani e Barrabás xeꞌ turu ani tama e cárcel umen que cꞌani ani ucucru e gobierno y umen que jaxir jax inteꞌ ajchamseyaj. Entonces tuaꞌ atzay eꞌrna e Pilato umen e gente, uyare tuaꞌ achamesna e Jesús. \s1 Conda chꞌubꞌna e Jesús tut e cruz \r Mateo 27:32-44; Marcos 15:21-32; Juan 19:17-27 \p \v 26 Entonces conda war uqꞌuechiobꞌ axin e Jesús tuaꞌ uchamsiobꞌ utajwiobꞌ inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Simón xeꞌ tari tama inteꞌ chinam xeꞌ ucꞌabꞌa Cirene. Pues jaxir wartocto ayopa tutiꞌ e chinam era conda arobꞌna tuaꞌ ubꞌiti axin ucruz e Jesús esto tiaꞌ tuaꞌ achꞌubꞌna tamar. Y arobꞌna tuaꞌ ubꞌiti axin e cruz era tupat e Jesús. \p \v 27 Y meyra gente war axin tupatobꞌ y ayan e ixictac ubꞌan xeꞌ war aꞌruobꞌ axin umen que war acꞌuxun uyalmobꞌ tamar lo que war achena taca e Jesús. \v 28 Entonces e Jesús sutpa uwira e ixictac era y che: \p —Ixicox xeꞌ turox tama e chinam Jerusalem, ira ixaru tamaren, sino que aruenic tamarox taca y tamar imaxtac. \v 29 Porque watar e día conda cꞌani ixarobꞌna que: “Atzay e ixic xeꞌ matucꞌa umaxtac, y atzay e ixic tin e machi acuxma, y tin e machi achuseyan.” \v 30 Y tama e día xeꞌ watar e gente axin uyusreobꞌ uchamerobꞌ umen e bꞌajcꞌut, y tamar era axin oꞌjronobꞌ taca inteꞌ witzir y chenobꞌ: “Cucremenic tama cajor era”, y axin oꞌjronobꞌ taca inteꞌ nuxi tun y chenobꞌ: “Mucteson.” \v 31 Porque jay war uchienobꞌ innumse nibꞌa cocha era xeꞌ bꞌanen cocha inteꞌ teꞌ xeꞌ bꞌixir war, ¿tucꞌa tuaꞌ uchiobꞌ tacarox xeꞌ bꞌanox cocha inteꞌ teꞌ xeꞌ taquin? che e Jesús. \p \v 32 Y ayan chateꞌ ajxujchꞌobꞌ xeꞌ war aqꞌuejchobꞌ axin ubꞌan tuaꞌ achamesnobꞌ taca e Jesús. \v 33 Y conda cꞌotoyobꞌ tama e lugar xeꞌ ucꞌabꞌa Calavera xeꞌ jax inteꞌ or witzir xeꞌ bꞌan uwirnar cocha ubꞌaquer ujor inteꞌ winic, cay uchamsiobꞌ e Jesús chꞌubꞌna tama ut inteꞌ cruz. Y cay uchamsiobꞌ e chateꞌ ajxujchꞌobꞌ era ubꞌan, inteꞌ chꞌubꞌna tama ut ucruz tama unojcꞌabꞌ e Jesús y otronteꞌ chꞌubꞌna tama ut ucruz tama utzꞌejcꞌabꞌ e Jesús. \v 34 Y conda e Jesús ya chꞌur tut ucruz y merato achamay, cay ojron y che: \p —Nitatet, cꞌumpen tacarobꞌ xeꞌ war uchamsenobꞌ era porque machi war unatobꞌ tucꞌa war uchiobꞌ tacaren, che e Jesús. \p Y e soldadobꞌ xeꞌ turobꞌ tuyejtzꞌer e Jesús cay uchiobꞌ suertiar tuaꞌ uwirobꞌ chi tacar tuaꞌ aquetpa ubꞌujc e Jesús. \v 35 Y warobꞌ meyra gente era xeꞌ war uwirobꞌ lo que war achena taca e Jesús, y ya warobꞌ cora nuquir ajcꞌamparobꞌ ubꞌan xeꞌ cay tzeniobꞌ tut e Jesús y chenobꞌ: \p —Pues jaxir uyubꞌi ucorpes e inmojr gente, y coner ucorpesic ubꞌa jaxir ubꞌan, jay erach ani que jax e Cristo xeꞌ sicbꞌabꞌir umen e Dios, che e nuquir ajcꞌamparobꞌ era. \p \v 36 Y e soldadobꞌ cay tzeniobꞌ tut e Jesús ubꞌan, y tamar era cay uyajcꞌuobꞌ cora vino xeꞌ impajix, \v 37 y chenobꞌ: \p —Jay net jax ani ureyet e gente tama e Israel, corpes abꞌa net taca, chenobꞌ e soldadobꞌ. \p \v 38 Y utacbꞌobꞌ inteꞌ pachpachteꞌ tujor e cruz tiaꞌ chꞌur e Jesús. Y utzꞌijbꞌobꞌ inteꞌ ojroner uxyajr tama e tabla era, inyajr tama e ojroner griego, y inyajr tama e ojroner latín, y inyajr tama e ojroner hebreo. Y lo que che tama e pachpachteꞌ jax era: \sc JAXTO ERA UREY E GENTE TUAꞌ E ISRAEL\sc*. \p \v 39 Y inteꞌ ajxujch xeꞌ chꞌur tama ut ucruz tuyejtzꞌer e Jesús warto uqꞌuijnes ut jaxir y tamar era cay utzene ut y che: \p —Jay erach ani que net e Cristoet corpes abꞌa, y corpeson non ubꞌan, che e ajxujch era. \p \v 40 Pero otronteꞌ ajxujch xeꞌ chꞌur tama ut ucruz cay uyare uyet ajxujch y che: \p —Net nien machi abꞌacre e Dios y warix acꞌotoy e hora tuaꞌ ichamay net ubꞌan. \v 41 Pues non era ucꞌani tuaꞌ cachamay tamar lo que cabꞌeto, pero e winic era matucꞌa uche xeꞌ mabꞌambꞌan, che otronteꞌ ajxujch. \p \v 42 Y sutpa ojron e ajxujch era taca e Jesús y che: \p —Conda iꞌxin watet y icay icꞌotori otronyajr, cꞌajpesiquen nen ubꞌan, che e ajxujch era. \p \v 43 Y che e Jesús: \p —Cꞌani inwaret que coner era net tuaꞌ iꞌxin tacaren esto tiaꞌ aquetpobꞌ tunor tin e erach tama inteꞌ lugar tut e qꞌuin, che e Jesús. \s1 Conda chamay e Jesús \r Mateo 27:45-56; Marcos 15:33-41; Juan 19:28-30 \p \v 44 Pues entonces tama uyuxin e día era cay ecsibꞌa tunor ut e qꞌuin tama tunor or e rum y quetpa acbꞌar esto a las tres de la tarde. \v 45 Y e qꞌuin ecsibꞌa y machi eꞌron, y e nuxi bꞌujc xeꞌ chꞌur xeꞌ jax umajquibꞌir ut e altar macuir e templo wejrtzꞌa tuyuxin. \v 46 Entonces e Jesús aru taca inteꞌ nuxi nuc y che: \p —Nitatet, tama acꞌabꞌ inwacta niwalma, che e Jesús. \p Y conda cꞌapa ojron cocha era, chamay. \p \v 47 Y ayan inteꞌ capitán romano xeꞌ war uwira tunor era xeꞌ cay utattzꞌi ucꞌabꞌa e Dios y che: \p —Erach ajchi que e winic era matucꞌa ani unata uche, che e capitán. \p \v 48 Y tunor e gente xeꞌ cꞌotoy uwirobꞌ lo que numuy taca e Jesús sutpa ixiobꞌ y cay uyobꞌi ubꞌobꞌ tama uyalmobꞌ umen que war acꞌuxun uyalmobꞌ. \v 49 Y tunor tin e atzay ani uwirobꞌ e Jesús y e ixictac xeꞌ cay xanobꞌ tacar tama e departamento Galilea, turobꞌ najtir cora war uwirobꞌ tunor lo que numuy era. \s1 Conda umujca e Jesús \r Mateo 27:57-61; Marcos 15:42-47; Juan 19:38-42 \p \v 50 Pues ayan inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa José xeꞌ imbꞌutz uwirnar xeꞌ tari tama inteꞌ chinam xeꞌ ucꞌabꞌa Arimatea xeꞌ turu tama e departamento Judea. Y jaxir jax inteꞌ ajcꞌampar tama e concilio tuaꞌ e Israel. \v 51 Y cocha jaxir war ucojco uyopar Cadiosir tuaꞌ acꞌotori tara tor e rum, machi unutꞌi ubꞌijnusiaj taca e inmojr xeꞌ turobꞌ tama e concilio tamar lo que cay ubꞌijnu uchiobꞌ taca e Jesús. \v 52 Y e winic era conda uwira que cꞌapa chamay e Jesús, ixin tut e Pilato tuaꞌ ucꞌajti ucuerpo tuaꞌ umuqui. Y e Pilato che que erer. \v 53 Entonces conda uyemse e Jesús tut e cruz, cay ubꞌasi taca inteꞌ nuxi bꞌujc y de allí uqꞌueche ixin y uyose macuir inteꞌ chꞌen tama ut inteꞌ tun tiaꞌ mato majchi amujca tamar. \v 54 Y e día era jax e día conda ustesna tunor tuaꞌ e día tuaꞌ e jiriar xeꞌ cꞌanix ucajyes era. \p \v 55 Y e ixictac xeꞌ cay xanobꞌ taca e Jesús tama e departamento Galilea ixiobꞌ ubꞌan tuaꞌ uwirobꞌ tiaꞌ tuaꞌ amujca e Jesús. Cꞌani uwirobꞌ jay bꞌan chꞌar ucuerpo cocha ucꞌani. \v 56 Y entonces e ixictac era sutpa ixiobꞌ tama uyototobꞌ y cay uyustesobꞌ cora perfume tuaꞌ uyariobꞌ tama ujor e chamen. Y de allí cay jiriobꞌ tama e día era bꞌan cocha chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uley e Moisés. \c 24 \s1 Conda sutpa bꞌixcꞌa e Jesús \r Mateo 28:1-10; Marcos 16:1-8; Juan 20:1-10 \p \v 1 Pues entonces tama e bꞌajxan día tama e semana conda sacojpa e ixictac era sutpa ixiobꞌ esto tiaꞌ mujca e Jesús. Y war uqꞌuechiobꞌ axin e perfume lo que cay uyustesobꞌ tuaꞌ uyariobꞌ tama ujor e chamen. Y ayan otro inmojr ixictac xeꞌ ixiobꞌ ubꞌan. \v 2 Pero conda cꞌotoyobꞌ tama umujr e Jesús utajwiobꞌ que jachbꞌirix e nuquir tun xeꞌ macar ani e chꞌen tacar. \v 3 Y ochoyobꞌ tama e chꞌen, pero machi utajwiobꞌ ucuerpo Cawinquirar Jesús. \v 4 Y bꞌactobꞌ taca y machi unatobꞌ tucꞌa tuaꞌ uchiobꞌ, conda wacchetaca checta tuyejtzꞌerobꞌ chateꞌ winicobꞌ xeꞌ bꞌujcsebꞌirobꞌ tama e bꞌujc xeꞌ ejpray ut. \v 5 Entonces e ixictac pacwanobꞌ tut e rum umen e bꞌajcꞌut, pero cay ojronobꞌ e winicobꞌ y chenobꞌ: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ war isicbꞌa tin e bꞌixir tujam e chamenobꞌ? \v 6 Machix turu tara, sino que sutpa bꞌixcꞌa tujam e chamenobꞌ. Cꞌajpesic imener lo que uyareox conda turuan tacarox tama e departamento Galilea. \v 7 Porque yajaꞌ cay uyareox que Uyunen e winic cꞌani aꞌjcꞌuna tama ucꞌabꞌobꞌ e ajmabꞌambꞌanirobꞌ tuaꞌ achamesna, y tama e uxteꞌ día cꞌani asutpa abꞌixcꞌa tujam e chamenobꞌ, che e winicobꞌ era. \p \v 8 Y tamar era cꞌajpa umen e ixictac tamar lo que arobꞌnobꞌ umen e Jesús. \v 9 Y conda locꞌoyobꞌ tama e mujr, ixiobꞌ y cay uyareobꞌ e once apostolobꞌ y e inmojr gente xeꞌ turobꞌ yajaꞌ tunor lo que numuy tacarobꞌ. \v 10 Y xeꞌ uqꞌueche ixin e ojroner era tut e apostolobꞌ jax e María xeꞌ tuaꞌ e chinam Magdala y e Juana y e María xeꞌ jax utuꞌ e Santiago y e inmojr ixictac. \v 11 Pero e apostolobꞌ machi ucꞌupsiobꞌ lo que arobꞌnobꞌ umen e ixictac, sino que uchebꞌiobꞌ que wayac taca cay uchiobꞌ e ixictac era. \p \v 12 Pero e Pedro conda cꞌapa uyubꞌi tunor era, ixin ajner esto tama umujr e Jesús y ochoy uwira tama e chꞌen pero matucꞌa ayan, ajrer taquix e bꞌujc turu. Entonces sutpa ixin tama uyotot, war abꞌacta ubꞌijnu tama tunor lo que numuy era. \s1 E bꞌir xeꞌ axin tama e aldea Emaús \r Marcos 16:12-13 \p \v 13 Pues entonces tama e día era locꞌoyobꞌ chateꞌ uyajcanuarobꞌ e Jesús y ixiobꞌ esto tama inteꞌ aldea xeꞌ ucꞌabꞌa Emaús xeꞌ ayan unajtirar de once kilómetros. \v 14 Y war oꞌjronobꞌ axin tama tunor lo que numuy taca e Jesús. \v 15 Y bꞌan war uchiobꞌ conda cꞌotoy tajwinobꞌ umen e Jesús xeꞌ cay xana tacarobꞌ. \v 16 Y motor que jaxirobꞌ war axanobꞌ taca e Jesús, pero machi unatobꞌ jay jax. \v 17 Entonces e Jesús uyubꞌi tuaꞌ uyajcanuarobꞌ era y che: \p —¿Tucꞌa tamar war ixojron? ¿Y tucꞌa tuaꞌ que tzajtaca iut era? che e Jesús. \p \v 18 Y inteꞌ uyajcanuar xeꞌ war axin era ucꞌabꞌa Cleofas. Y che jaxir: \p —¿Abꞌajner taca ca net xeꞌ war ixana tama e chinam Jerusalem xeꞌ machi anata tucꞌa numuy? che e Cleofas. \p \v 19 Entonces che e Jesús: \p —¿Y tucꞌa numuy? \p Y chenobꞌ: \p —Pues tamar lo que numuy taca e Jesús xeꞌ tuaꞌ e chinam Nazaret. Jaxir jax ani inteꞌ profeta xeꞌ ayan meyra ucꞌotorer xeꞌ cay ucꞌampes tamar lo que uche y tamar lo que ojron. Galan tut e Dios y galan tut e gente ubꞌan tunor lo que cay uche jaxir. \v 20 Pero uwinquirobꞌ e inmojr sacerdotiobꞌ y e nuquir ajcꞌamparobꞌ tama cachinam ucachiobꞌ uyajcꞌuobꞌ tuaꞌ achamesna tut inteꞌ cruz. \v 21 Y non canata ani que jaxir jax ani xeꞌ quetpa tuaꞌ ucorpeson xeꞌ tuon e Israel tama ucꞌabꞌobꞌ e gente romano. Y era ayix uxteꞌ día que chamen jaxir. \v 22 Pero ayan cora ixictac xeꞌ ixiobꞌ sacojpa sajmi tama umujr e Jesús xeꞌ cay ubꞌajcꞌusionobꞌ tamar uyojronerobꞌ. \v 23 Pues jaxirobꞌ machi utajwiobꞌ ucuerpo e Jesús tama umujr, y tamar era sutpa tariobꞌ ticoit y cay uyareon que uwirobꞌ inteꞌ umayjutobꞌ tiaꞌ checta chateꞌ ángel tutobꞌ xeꞌ uyareobꞌ que e Jesús bꞌixir turu. \v 24 Y nacpat era ixiobꞌ ajner cora winicobꞌ ticajam esto tama umujr e Jesús, y conda cꞌotoyobꞌ bꞌan utajwiobꞌ cocha arobꞌnobꞌ umen e ixictac, pero e Jesús machi uwirobꞌ ut, che e winic era. \p \v 25 Entonces che e Jesús: \p —¿Machi ca ixobꞌian? ¿Y tucꞌa tuaꞌ war iqꞌuecꞌojse iwalma tuaꞌ machi icꞌupse lo que chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir umen e onian profetobꞌ? \v 26 ¿Machi ca inata que quetpa tuaꞌ unumse ubꞌa e Cristo cocha era tuaꞌ axin ucorpeson, y que de allí quetpa tuaꞌ uchꞌami utawarer e Dios? che e Jesús. \p \v 27 Entonces cay uchecsu tutobꞌ tunor e lugar tama uyojroner e Dios tiaꞌ oꞌjron tamar e Cristo. Y ucajyes tamar lo que chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir umen e Moisés y de allí uchecsu tutobꞌ lo que chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir umen e profetobꞌ ubꞌan. \p \v 28 Entonces conda cꞌotoyobꞌ tama e aldea Emaús, e Jesús uche ubꞌa que cꞌanto axana más innajt. \v 29 Pero conda uwirobꞌ lo que war ubꞌijnu uche jaxir cay upejcobꞌ y chenobꞌ: \p —Quetpen tacaron tara. Porque tardix era, y wix acbꞌare. Cꞌapix e día, chenobꞌ. \p Entonces e Jesús ochoy macuir uyototobꞌ y quetpa tacarobꞌ. \v 30 Y conda ochoy turuan tor e mesa tacarobꞌ cay uchꞌami e pan y ucꞌajti taca e Dios tuaꞌ achojbꞌesna ut e pan, y de allí uxere ixin taca e chateꞌ ajcanuarobꞌ era. \v 31 Y tama e momento era checta tutobꞌ que e winic era jax e Jesús, pero wacchetaca satpa tutobꞌ y ixin. \v 32 Entonces cay ojronobꞌ jaxobꞌ taca y chenobꞌ: \p —¿Machi ca aquirca cawalma conda war oꞌjron tacaron waton tama e bꞌir conda war uchecsu ticoit tunor uyojroner e Dios? chenobꞌ. \p \v 33 Entonces wacchetaca achpobꞌ y sutpa ixiobꞌ esto tama e chinam Jerusalem otronyajr. Y conda cꞌotoyobꞌ utajwiobꞌ que ya moror turobꞌ e once apostolobꞌ tuaꞌ e Jesús taca e inmojr ajcanuarobꞌ ubꞌan. \v 34 Entonces cay ojron inteꞌ tujamobꞌ era y che: \p —Cawinquirar sutpa bꞌixcꞌa ixto yaꞌ y uchectesix ut tut e Pedro, che inteꞌ. \p \v 35 Entonces tin e tariobꞌ tama e aldea Emaús cay uchecsu tutobꞌ tunor lo que numuy tacarobꞌ que checta inteꞌ winic tutobꞌ tama e bꞌir xeꞌ cay uchecsu tutobꞌ tunor uyojroner e Dios. Pero conda e winic cay uxere e pan, wacchetaca pascꞌa unacꞌutobꞌ tuaꞌ unatobꞌ que e winic era jax e Jesús. \s1 Conda e Jesús uchecsu ubꞌa tut uyajcanuarobꞌ \r Mateo 28:16-20; Marcos 16:14-18; Juan 20:19-23 \p \v 36 Entonces conda tunorobꞌ warto oꞌjronobꞌ cocha era, intaca checta e Jesús tutobꞌ y che: \p —Chꞌamic e jiriar tama iwalma, che e Jesús. \p \v 37 Y bꞌactobꞌ meyra este que cay chinchobꞌ. Uchebꞌiobꞌ que war uwirobꞌ inteꞌ mein. \v 38 Pero jaxir che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ war ixbꞌacta cocha era? ¿Tucꞌa tuaꞌ war ibꞌijnu tama iwalma que majax erach lo que war iwira era? \v 39 Chꞌujcunic iwira nicꞌabꞌ y nioc que nen jax e Jesús xeꞌ war iwiren. Pijchꞌinic niut tuaꞌ iwira que nen, porque inteꞌ mein matucꞌa uwerir y matucꞌa ubꞌaquer cocha war iwira era que nen ayan tanibꞌa, che e Jesús. \p \v 40 Entonces conda cꞌapa ojron cocha era cay uwirse utajn ucꞌabꞌ y upat uyoc que ayan e chec tamar tiaꞌ osena e clavo. \v 41 Pero machito war ucꞌupsiobꞌ jay jax e Jesús era. Y cocha war atzayobꞌ y war abꞌactobꞌ, jaxir cay uyubꞌi tuobꞌ y che: \p —¿Ayan ca tucꞌa tuaꞌ incꞌuxi tara? che e Jesús. \p \v 42 Entonces uyajcꞌuobꞌ incojt chay xeꞌ pojbꞌir. \v 43 Y e Jesús uchꞌami y cay ucꞌuxi tunor era tutobꞌ. \v 44 Y de allí che: \p —Tunor lo que cay innumse nibꞌa jax lo que cay inwareox conda turen tacarox tama ucajyesnibꞌir tunor era, que quetpa tuaꞌ innumse nibꞌa tunor bꞌan taca cocha chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tamaren tama uley e Moisés, y bꞌan taca cocha chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tamaren umen e profetobꞌ, y bꞌan taca cocha chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tamaren tama e Salmo, che e Jesús. \p \v 45 Entonces e Jesús cꞌapa ujanchꞌacnes tunor ujorobꞌ uyajcanuarobꞌ tuaꞌ acꞌotoy unatobꞌ tunor lo que war che uyojroner e Dios. \v 46 Y che e Jesús: \p —Chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir tama uyojroner e Dios ixnix e tiempo que e Cristo ucꞌani tuaꞌ achamesna, y de allí cꞌani asutpa abꞌixcꞌa tujam e chamenobꞌ tama e uxteꞌ día. \v 47 Y chꞌar tzꞌijbꞌabꞌir ubꞌan que tama ucꞌabꞌa e Cristo ucꞌani tuaꞌ ixixin ichecsu tut tunor e gente xeꞌ aturuanobꞌ tama tunor or e rum que ucꞌani tuaꞌ uyactobꞌ tunor umabꞌambꞌanirobꞌ, y tamar era e Dios tuaꞌ acꞌumpa tacarobꞌ. Pero nox ucꞌani tuaꞌ icajyes iche tunor era tama e chinam Jerusalem. \v 48 Pues nox ajchecsuyajox tama tunor era. \v 49 Y cꞌani inwareox era que nen cꞌani inwebꞌta watar e chojbꞌesiaj bꞌan cocha cay uyareox Catata Dios y tamar era nox tuaꞌ ichꞌami Unawalir e Dios. Pero irato ixlocꞌoy tama e chinam Jerusalem era este que acꞌapa ichꞌami tunor ucꞌotorer Unawalir e Dios xeꞌ watar tichan tut e qꞌuin, che e Jesús. \s1 Conda e Jesús tꞌabꞌay ixin tichan \r Marcos 16:19-20; Hechos 1:9-11 \p \v 50 Entonces e Jesús uqꞌuechiobꞌ ixin uyajcanuarobꞌ innajt tut e chinam era este que cꞌotoyobꞌ tuyejtzꞌer e chinam Betania. Entonces jaxir uyachi ucꞌabꞌobꞌ y cay uchojbꞌes utobꞌ tunor tin e turobꞌ tacar era. \v 51 Y conda cꞌapa uchojbꞌes ut uyajcanuarobꞌ, bꞌan taca achpa qꞌuejcha ixin tichan tutobꞌ este que namtzꞌa ixin tichan tut e qꞌuin. \v 52 Y tamar era tunor uyajcanuarobꞌ cay uyujtzꞌiobꞌ ut, y de allí sutpa ixiobꞌ esto tama e chinam Jerusalem otronyajr. Tunorobꞌ war atzayobꞌ. \v 53 Y quetpobꞌ tama e templo ejcꞌar ejcꞌar, war utattzꞌiobꞌ ucꞌabꞌa Cadiosir. Tara acꞌapa tunor niwojroner, che e Lucas.