\id GEN \h Génesis \toc1 Génesis \toc2 Génesis \toc3 Gn. \mt1 Génesis \imt1 Inteꞌ checsuyaj tama e libro de Génesis \is2 ¿Tucꞌa tuaꞌ tzꞌijbꞌabꞌir e jun era? \ip Pues e ojroner Génesis war che “ucajyesnibꞌir”, y tamar era e libro de Génesis uchecsu ticoit tama e tiempo conda Cadiosir uche tunor ut e qꞌuin y tunor or e rum taca tunor lo que ayan tamar. Y uchecsu ticoit conda chena e bꞌajxan winic y e bꞌajxan ixic y cocha cucremobꞌ tama e mabꞌambꞌanir. \ip Pues tama e jun era erer cawira tucꞌa tamar que e Dios ubꞌijnu uche tunor ut e qꞌuin y tunor or e rum. Pues tut e Dios lo que más nojta ucꞌampibꞌir tama tunor era jax e winic y e ixic xeꞌ uche, cocha war uyusre tuaꞌ uchojbꞌes utobꞌ y tuaꞌ oꞌjtzna ut umenerobꞌ. \is2 ¿Chi umen tzꞌijbꞌabꞌir e jun era y tucꞌa año uche? \ip Pues e libro era xeꞌ ucꞌabꞌa Génesis tzꞌijbꞌabꞌir umen inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Moisés xeꞌ turuan tama e onian tiempo. Y bꞌan uche tama e año 1450–1410 conda merato acuxpa e Cristo. \is2 ¿Chi tamar cansenon tama e jun era? \ip Pues irsenon tama cora winicobꞌ y cora ixictacobꞌ xeꞌ turuanobꞌ tama e onian tiempo xeꞌ jax e Adán taca uwixcar xeꞌ ucꞌabꞌa Eva, y irsenon tama e Noé, y tama e Abraham taca uwixcar xeꞌ ucꞌabꞌa Sara. Y irsenon tama e Isaac taca uwixcar xeꞌ ucꞌabꞌa Rebeca, y irsenon tama e Jacob y uyunen xeꞌ ucꞌabꞌa José, y tama tunor usacunobꞌ. \ie \c 1 \s1 Ucajyesnibꞌir tunor lo que ayan \p \v 1 Pues entonces tama ucajyesnibꞌir tunor lo que ayan, Cadiosir uche tunor ut e qꞌuin y tunor or e rum. \v 2 Y matucꞌa uwirnar xeꞌ chequer tama tunor or e rum, jax taca que ayan inteꞌ nuxi jaꞌ xeꞌ intam xeꞌ war umaqui tunor or e rum y quetpa incsibꞌan tunor, y Unawalir e Dios war anumuy tujor e jaꞌ era. \p \v 3 Entonces ojron e Dios y che: “Que chectac e janchꞌaquenar”, che e Dios. \p Y wacchetaca checta e janchꞌaquenar. \v 4 Pues e Dios uwira que galan e janchꞌaquenar y ixin uxere tama e incsibꞌaner. \v 5 Y tama e janchꞌaquenar uturbꞌa ucꞌabꞌa “día”, y tama e incsibꞌaner uturbꞌa ucꞌabꞌa “acbꞌar”. Y tamar era checta e bꞌajxan acbꞌar este que sacojpa. Y bꞌan cocha era cꞌapa e bꞌajxan día. \p \v 6 Y de allí ojron e Dios y che: “Que chectac inteꞌ nuxi uwamir tuaꞌ uxere e nuxi jaꞌ lo que ayan tujor e rum tacar e nuxi jaꞌ lo que achꞌuwan tichan tama e icꞌar”, che e Dios. \p Y bꞌan numuy. \v 7 Pues e Dios uche inteꞌ nuxi uwamir tuaꞌ uxere tunor e sian jaꞌ lo que ayan. Ayan e jaꞌ xeꞌ quetpa yebꞌar uwamir, y ayan e jaꞌ xeꞌ quetpa tujor uwamir. \v 8 Pues e Dios uturbꞌa ucꞌabꞌa e nuxi jaꞌ xeꞌ aquetpa tujor e nuxi uwamir que jax “ut e qꞌuin”. Y tamar era ayan e acbꞌar y ayan e sacojpar tama e chateꞌ día. \p \v 9 Entonces che e Dios: “Que umorojsic ubꞌa e jaꞌ lo que ayan yebꞌar ut e qꞌuin tama intera taca lugar tuaꞌ achecta e lugar xeꞌ taquin”, che e Dios. \p Y bꞌan numuy. \v 10 Pues tama e lugar xeꞌ taquin e Dios uturbꞌa ucꞌabꞌa “rum”, y e jaꞌ lo que e Dios cay umorojse uturbꞌa ucꞌabꞌa “e nuxi jaꞌ”. \p Y conda cꞌapa uche tunor era, e Dios tzay uwira que imbꞌutz tunor lo que uche \v 11 y che: “Que chectac meyra sian teꞌ tama inteꞌ inteꞌ clase tama tunor or e rum, y que chectac uyarumir e car xeꞌ uyari ut, y que chectac e sian teꞌ xeꞌ axin acꞌawanobꞌ”, che e Dios. \p Y bꞌan numuy. \v 12 Y tamar era checta meyra sian teꞌ tama inteꞌ inteꞌ clase, y checta uyarumir e car xeꞌ uyari ut, y checta e sian teꞌ xeꞌ ayutiriobꞌ. Y conda cꞌapa uche tunor era, e Dios tzay uwira que imbꞌutz tunor lo que uche. \v 13 Y tamar era ayan e acbꞌar y ayan e sacojpar tama e uxteꞌ día. \p \v 14 Entonces ojron e Dios y che: “Que chectac cora sian janchꞌaquenar tama ut e qꞌuin tuaꞌ ujanchꞌacnes or e rum tuaꞌ uxere e día tama e acbꞌar, y que axin uchecsu que ayan inteꞌ inteꞌ día, y que ayan ucajyesnibꞌir y ucꞌapesnibꞌir inteꞌ inteꞌ año, \v 15 y que quetpac ucꞌampibꞌir e janchꞌaquenar era xeꞌ turu tut e qꞌuin tuaꞌ ujanchꞌacnes or e rum”, che e Dios. \p Y bꞌan numuy. \v 16 Entonces e Dios uche chateꞌ janchꞌaquenar. Uche inteꞌ janchꞌaquenar xeꞌ nojta tuaꞌ ujanchꞌacnes e día, y uche otronteꞌ janchꞌaquenar xeꞌ más chuchuꞌ tuaꞌ ujanchꞌacnes e acbꞌar. Y uche e sian lucero lo que ayan tut e qꞌuin ubꞌan. \v 17 Pues e Dios uturbꞌa tunor e janchꞌaquenar era tut e qꞌuin tuaꞌ ujanchꞌacnes tunor or e rum, \v 18 y uturbꞌa e qꞌuin tuaꞌ acꞌotori tama e día y uturbꞌa e luna tuaꞌ acꞌotori tama e acbꞌar. Y e Dios ucꞌampes tunor era tuaꞌ uxere e janchꞌaquenar tama e incsibꞌaner. Y conda cꞌapa uche tunor era e Dios tzay uwira que imbꞌutz tunor lo que uche. \v 19 Pues ayan e acbꞌar y ayan e sacojpar tama e cuatro día. Pues tama e día era e Dios cꞌapa uche tunor lo que ubꞌijnu uche tama e cuatro día. \p \v 20 Entonces ojron e Dios otronyajr y che: “Que chectac meyra sian animalobꞌ tama inteꞌ inteꞌ clase tama e jaꞌ, y que chectac e sian mut xeꞌ atobꞌoyobꞌ cora cora tama e icꞌar tut e qꞌuin”, che e Dios. \p Y bꞌan numuy. \v 21 Entonces e Dios uche meyra nuquir animalobꞌ xeꞌ anujxiobꞌ axin macuir e nuxi jaꞌ, y uche tunor e sian animalobꞌ xeꞌ aturuanobꞌ macuir e jaꞌ, y uche tunor e sian mut ubꞌan. \p Y e Dios tzay uwira que imbꞌutz tunor lo que uche era. \v 22 Entonces e Dios cay uchojbꞌes ut tunor e sian animalobꞌ y che: “Chꞌijrsenicobꞌ tunor e sian animalobꞌ xeꞌ aturuanobꞌ tama e jaꞌ tuaꞌ axin ubꞌutꞌiobꞌ tunor e nuxi jaꞌ, y que ayanic meyra sian mut tara tor e rum”, che e Dios. \p \v 23 Y tamar era ayan e acbꞌar y ayan e sacojpar tama e cinco día. \p \v 24 Entonces e Dios ojron otronyajr y che: “Que chectac meyra sian animalobꞌ y aracꞌobꞌ tama inteꞌ inteꞌ clase tama tunor or e rum, y que chectac e sian animalobꞌ xeꞌ uquejruꞌ ubꞌobꞌ tor e rum”, che e Dios. \p Y bꞌan numuy. \v 25 Pues conda cꞌapa uche tunor e sian animalobꞌ era y tunor e sian aracꞌobꞌ y tunor e animalobꞌ xeꞌ uquejruꞌ ubꞌobꞌ tor e rum, e Dios tzay uwira que imbꞌutz tunor lo que uche. \p \v 26 Entonces e Dios ojron otronyajr y che: “Cachic e winic tuaꞌ aquetpa bꞌan cocha cawirnar, y cawajcꞌuic tuaꞌ acꞌotori tujor tunor e sian chay, y tujor tunor e sian mut, y tujor tunor e aracꞌobꞌ, y cawajcꞌuic tuaꞌ acꞌotori tujor tunor e animalobꞌ, y tujor tunor e animalobꞌ xeꞌ uquejruꞌ ubꞌobꞌ tor e rum”, che e Dios. \q1 \v 27 Pues conda e Dios uche e winic, \q1 uche tuaꞌ aquetpa bꞌan cocha uwirnar jaxir. \q1 Y uche inteꞌ winic y uche inteꞌ ixic. \q1 \v 28 Y de allí e Dios uyajcꞌu uchojbꞌesiaj e winic y e ixic y che: \q1 “Chꞌijrsenic meyra maxtac este que axin abꞌutcꞌa tunor or e rum, \q1 y cꞌotorienic tujor tunor lo que ayan tara tor e rum ubꞌan, \q1 y cꞌotorienic tujor tunor e sian chay, \q1 y tujor tunor e sian mut, \q1 y tujor tunor e sian animalobꞌ xeꞌ uquejruꞌ ubꞌobꞌ tor e rum”, che e Dios. \p \v 29 Y nacpat era e Dios sutpa ojron otronyajr y che: “Ubꞌinic, nen cꞌani inwajcꞌox tunor e sian car lo que ayan tara tor e rum xeꞌ uyari ut, y tunor e sian teꞌ xeꞌ uyajcꞌu uyutir tuaꞌ icꞌuxi y tuaꞌ imaqꞌui. \v 30 Pero cꞌani inwajcꞌu e cꞌopot tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ tunor e animalobꞌ xeꞌ aturuanobꞌ tama e cꞌopot. Y bꞌan tuaꞌ inwajcꞌu e animalobꞌ xeꞌ uquejruꞌ ubꞌobꞌ tor e rum y tunor e sian mut tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ ubꞌan”, che e Dios. \p Y bꞌan numuy. \v 31 Y conda cꞌapa uche tunor era e Dios tzay uwira que imbꞌutz ixto tunor lo que uche. Pues ayan e acbꞌar y ayan e sacojpar tama e seis día. \c 2 \p \v 1 Pues entonces bꞌan cocha era cꞌapa chempa tunor ut e qꞌuin y tunor or e rum y tunor lo que ayan tamar. \v 2 Y nacpat era e Dios ubꞌijnu tuaꞌ ajiri tama e siete día cocha cꞌapa uche tunor lo que cay ubꞌijnu uche. \v 3 Y de allí e Dios uchojbꞌes ut e siete día y uchecsu que jax inteꞌ día xeꞌ erach, porque jax tama e día era conda jiri tama tunor upatnar lo que cay ubꞌijnu uche tama ucajyesnibꞌir tunor era. \v 4 Pues jax era e checsuyaj tamar cocha chena tunor ut e qꞌuin y tunor or e rum. \s1 Conda turbꞌana e winic tujam e sian teꞌ xeꞌ ucꞌabꞌa Edén \p Pues conda Cawinquirar Dios uche tunor ut e qꞌuin y tunor or e rum, \v 5 ma ani tucꞌa e teꞌ y nien mato tucꞌa uyarumir e cꞌopot umen que Cawinquirar Dios merato uche acꞌaxi e jajar tor e rum, y mato majchi war apatna tamar. \v 6 Pero ayan e jaꞌ xeꞌ tꞌabꞌay tichan xeꞌ sutpa wechcꞌa tujor e rum tuaꞌ utzꞌayi tunor e sian teꞌ. \v 7 Entonces Cawinquirar Dios umori imbꞌijc utanlumir e rum y uche inteꞌ winic, y de allí uyujta tama uniꞌ tuaꞌ uyajcꞌu ucuxtar, y bꞌan cocha era turuan e bꞌajxan winic. \p \v 8 Y Cawinquirar Dios upaqꞌui meyra sian teꞌ tama inteꞌ lugar tiaꞌ atobꞌoy watar e qꞌuin y uturbꞌa ucꞌabꞌa Edén. Pues jax tama e Edén era tiaꞌ aquetpa tuaꞌ aturuan e winic xeꞌ chena umen e Dios. \v 9 Y Cawinquirar Dios uche aꞌchꞌi meyra sian teꞌ tama inteꞌ inteꞌ clase xeꞌ galan uwirnarobꞌ y xeꞌ uyajcꞌu uyutir y xeꞌ intzaj tuaꞌ acꞌujxa. Y tujam e sian teꞌ era e Dios uwabꞌu inteꞌ teꞌ xeꞌ uyubꞌi uyajcꞌu e cuxtar xeꞌ machi tuaꞌ acꞌapa tin e ucꞌuxi, y uwabꞌu otronteꞌ teꞌ xeꞌ uche aquetpa chequer tut tin e ucꞌuxi tin xeꞌ erach y tin xeꞌ mabꞌambꞌan. \p \v 10 Pues jax tama e Edén era tiaꞌ alocꞌoy inteꞌ xucur xeꞌ axin utzꞌayi tunor e sian teꞌ tama e lugar era, y de allí uxere ubꞌa tama cuatro nuquir xucur. \v 11 E bꞌajxan xucur ucꞌabꞌa Pisón xeꞌ ucꞌocchi ubꞌa axin tama tunor or e lugar xeꞌ ucꞌabꞌa Havilá tiaꞌ ayan e oro. \v 12 Y galan uwirnar e oro tama e lugar era, y ayan e ujtzꞌubꞌ xeꞌ galan ojtzꞌun ubꞌan, y ayan e tun xeꞌ cꞌancꞌan ut. \v 13 Y ayan otronteꞌ xucur xeꞌ ucꞌabꞌa Guihón xeꞌ ucꞌocchi ubꞌa anumuy tama tunor e lugar xeꞌ ucꞌabꞌa Cus. \v 14 Y ayan otronteꞌ xucur xeꞌ ucꞌabꞌa Tigris xeꞌ anumuy tama e lado tiaꞌ atobꞌoy watar e qꞌuin tama e Asiria. Y ayan intex xucur xeꞌ ucꞌabꞌa Éufrates. \p \v 15 Y Cawinquirar Dios uturbꞌa e winic tama e lugar Edén tuaꞌ apatna tamar y tuaꞌ ucojco. \v 16 Entonces Cawinquirar Dios uyare e winic y che: “Erer acꞌuxi tunor uyutirobꞌ e teꞌ lo que ayan tama tunor e lugar era. \v 17 Pero machi tuaꞌ acꞌuxi uyutir e teꞌ xeꞌ uche aquetpa chequer tut tin e ucꞌuxi tin xeꞌ erach y tin xeꞌ mabꞌambꞌan, porque tama e día conda acꞌuxi uyutir e teꞌ era iꞌxin ichamay”, che e Dios. \p \v 18 Y nacpat era Cawinquirar Dios sutpa ojron otronyajr y che: “Majax utꞌojrir tuaꞌ aquetpa ubꞌajner e winic. Cꞌani inche inteꞌ ajtacarsiaj xeꞌ tuaꞌ aquetpa tuyejtzꞌer y xeꞌ tuaꞌ atzay eꞌrna umener”, che e Dios. \v 19 Entonces Cawinquirar Dios cay umori cora rum y uche tunor e sian arac y tunor e sian ajcꞌopot animalobꞌ y tunor e sian mut. Y uqꞌueche ixin tunor era tut e winic tuaꞌ uturbꞌa ucꞌabꞌobꞌ tunor e animalobꞌ y tunor e aracꞌobꞌ. \v 20 Entonces e winic uche bꞌan cocha arobꞌna umen e Dios y uturbꞌa ucꞌabꞌa inteꞌ inteꞌ arac, y inteꞌ inteꞌ mut xeꞌ atobꞌoy axin tut e qꞌuin, y uturbꞌa ucꞌabꞌa inteꞌ inteꞌ animal. Y bꞌan cocha turbꞌana ucꞌabꞌobꞌ umen e winic y bꞌan aquetpa esto coner. Pero e winic matucꞌa upiar xeꞌ uyubꞌi aquetpa tuyejtzꞌer xeꞌ tuaꞌ aquetpa uyajtacarsiaj y xeꞌ tuaꞌ atzay eꞌrna umener. \v 21 Entonces Cawinquirar Dios uche wayan meyra e winic, y de allí upasi uwerir tuaꞌ ulocse inteꞌ ut uchejchec, y entonces umaqui uwerir otronyajr y uyustes tuaꞌ aquetpa bꞌan cocha turu ani. \v 22 Y taca ut uchejchec e winic e Dios uche inteꞌ ixic. Y de allí Cawinquirar Dios uqꞌueche ixin tut e winic tuaꞌ aquetpa tuyejtzꞌer. \v 23 Y conda e winic uwira e ixic tzay meyra y che: \p “E ixic era aquetpa bꞌan cocha nen cocha loqꞌuesna tama niwerir y chena tama nibꞌaquer. Cꞌani aquetpa ucꞌabꞌa ‘ixic’ cocha loqꞌuesna tama e winic”, che e Adán. \p \v 24 Y tamar era inteꞌ winic ucꞌani tuaꞌ uyacta utuꞌ y utata tuaꞌ axin uchꞌami uwixcar, y conda axin uchꞌami ubꞌobꞌ chatertiobꞌ era axin aquetpobꞌ intera. \p \v 25 Pues e winic war aquetpa pispis y bꞌan ubꞌan uwixcar, pero machi war asubꞌajra uwira ubꞌobꞌ cocha merato oꞌchoy e mabꞌambꞌanir tara tor e rum. \fig E Adán y e Eva taca tunor e sian animalobꞌ. (Génesis 2:20–25)|alt="Adam & Eve with the animals" src="co00604b.TIF" size="span" loc="Génesis 2:20-25" copy="David C. Cook" ref="GENESIS 2:25" \fig* \c 3 \s1 Conda e bꞌajxan winic cucrema tama e mabꞌambꞌanir \p \v 1 Pues entonces conda Cawinquirar Dios uche tunor e sian animal ayan inteꞌ xeꞌ más ayan ubꞌijnusiaj que tunor e inmojr animalobꞌ xeꞌ jax e chan. Y tama e día era e Satanás uche ojron e chan. Y ayan inyajr conda cꞌotoy e chan tut e ixic y uyubꞌi tuaꞌ y che: \p —¿O erach canic que e Dios uyareox que ma erer icꞌuxi uyutir tunor e teꞌ lo que ayan tiaꞌ turon tara? che e chan. \v 2 Y sutpa ojron e ixic y che: \p —Uyubꞌi ixto cacꞌuxi uyutir tuqꞌuic tuqꞌuic teꞌ. \v 3 Pero uyutir e teꞌ xeꞌ war tuyuxin e sian teꞌ era uyareon e Dios que machi tuaꞌ cacꞌuxi y nien machi tuaꞌ capijchꞌi, porque jay caxin capijchꞌi caxin cachamay, che e ixic. \p \v 4 Entonces ojron e chan otronyajr y che: \p —Majresiaj. Mix chamicox jay icꞌuxi uyutir e teꞌ era. \v 5 Pues e Dios warix unata que jay ixixin icꞌuxi uyutir e teꞌ era que nox cꞌani ixeron y axin aquetpa chequer tiut tin xeꞌ erach y tin xeꞌ mabꞌambꞌan, y tamar era nox cꞌani ixcꞌotoy ixquetpa bꞌan cocha e Dios, che e chan. \p \v 6 Entonces e ixic tzay uchꞌami e ojroner lo que arobꞌna umen e chan. Y uwira que inchiꞌ uyutir e teꞌ y que galan uwirnar, y tamar era cay ubꞌijnu que galan ani tuaꞌ ucꞌuxi y que galan ani tuaꞌ uchꞌami meyra e natanyaj bꞌan cocha aquetpa tuaꞌ uchꞌami jay ucꞌuxi ani, y tamar era uyuxi ingojr uyutir e teꞌ y ucꞌuxi, y nacpat era uyajcꞌu unoxibꞌ y jaxir tzay ucꞌuxi ubꞌan. \v 7 Y tama e hora yajaꞌ wechcꞌa unacꞌutobꞌ y cay uwirobꞌ que pispis turobꞌ y tamar era cay subꞌajrobꞌ y cay ujuxiobꞌ uyopor e teꞌ xeꞌ ucꞌabꞌa higuera tuaꞌ umaqui ubꞌobꞌ tamar. \fig “Y tama e hora yajaꞌ wechcꞌa unacꞌutobꞌ y cay uwirobꞌ que pispis turobꞌ y tamar era cay subꞌajrobꞌ y cay ujuxiobꞌ uyopor e teꞌ xeꞌ ucꞌabꞌa higuera tuaꞌ umaqui ubꞌobꞌ tamar.” (Génesis 3:6–7)|alt="When Adam & Eve covered themselves with fig leaves" src="CO00609B.TIF" size="span" loc="Génesis 3:6-13" copy="David C. Cook" ref="GENESIS 3:7" \fig* \p \v 8 Y conda war amaxian e winic y e ixic cay uyubꞌiobꞌ que war axana Cawinquirar Dios tujam e sian teꞌ, y tamar era locꞌoy ajniobꞌ y mucuanobꞌ tupat e sian teꞌ. \v 9 Entonces Cawinquirar Dios upejca e winic y uyubꞌi tuaꞌ y che: \p —¿Tiaꞌ turet? che e Dios. \p \v 10 Y ojron e winic y che: \p —Umbꞌi que war ixana tujam e sian teꞌ y bꞌacten umen que pispis turen y tamar era war inmucuan, che e winic. \p \v 11 Entonces e Dios uyubꞌi tuaꞌ e winic otronyajr y che: \p —¿Chi uyaret que pispis turet? O ¿acꞌuxi ca uyutir e teꞌ lo que inwaret que machi ani tuaꞌ acꞌuxi? che e Dios. \p \v 12 Y sutpa ojron e winic otronyajr y che: \p —E ixic xeꞌ net awajqꞌuen xeꞌ quetpa ani tuaꞌ utacren jax xeꞌ ixin uyajqꞌuen uyutir e teꞌ era, y nen incꞌuxi, che e winic. \p \v 13 Entonces Cawinquirar Dios uyubꞌi tuaꞌ e ixic y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ que ache cocha era? che Cawinquirar Dios. Y che e ixic: \p —Pues jax e chan xeꞌ umajresen, y tamar era incꞌuxi uyutir e teꞌ xeꞌ machi ani tuaꞌ incꞌuxi, che e ixic. \p \v 14 Entonces Cawinquirar Dios uyare e chan y che: \p —Pues cocha cꞌapa ache cocha era, net tuaꞌ iquetpa más bꞌaxbꞌiret que tunor e sian animalobꞌ lo que ayan. Pues coner era y ejcꞌar ejcꞌar net tuaꞌ ixana tut anac y aquetpa tuaꞌ taca aquejruꞌ abꞌa iꞌxin tor e rum, y tanlum taca tuaꞌ amaqꞌui. \v 15 Y cꞌani inche tuaꞌ ixqꞌuijna iwira ibꞌa taca e ixic inyajrer, y bꞌan taca tuaꞌ aquetpa achꞌajnarir taca uchꞌajnarir e ixic ubꞌan. Y incojt sitz tuaꞌ e ixic era tuaꞌ axin upachꞌi ajor, y net tuaꞌ iꞌxin acꞌuxi e sitz era tusuy uyoc, che e Dios. \p \v 16 Y de allí e Dios uyare e ixic y che: \p —Cꞌani inche abꞌoro meyra acꞌuxner conda iꞌxin ichꞌijrtesian, y taca meyra cꞌuxner tuaꞌ icuxma. Pero net tuaꞌ oꞌsre icꞌotori tujor anoxibꞌ pero jax jaxir xeꞌ tuaꞌ acꞌotori tajor, che Cawinquirar Dios uyare e ixic. \p \v 17 Y nacpat era sutpa ojron taca e winic y che: \p —Pues cocha ubꞌianet tut awixcar y acꞌuxi uyutir e teꞌ lo que inwaret ani tuaꞌ machi acꞌuxi, coner tunor or e rum cꞌani aquetpa yebꞌar e bꞌax umen que machi ubꞌianet tut lo que inwaret. Y tamar era net ucꞌani tuaꞌ ipatna meyra tuaꞌ achecta lo que tuaꞌ iweꞌ tama tunor acuxtar tara tor e rum. \v 18 Y cꞌani achecta meyra sian tꞌix tama e rum y cꞌani acꞌuxi e sian car lo que axin acuxpa tacꞌopot. \v 19 Y ucꞌani tuaꞌ ipatna meyra este que axin abꞌurchi ut ajor tuaꞌ uyubꞌiet iweꞌ este que acꞌotoy e día tuaꞌ isutpa iquetpa rum otronyajr. Pues cocha rumet ani, ucꞌani tuaꞌ isutpa iquetpa rum otronyajr conda iꞌxin ichamay, che e Dios. \p \v 20 Pues e winic uturbꞌa ucꞌabꞌa uwixcar Eva. Y jaxir quetpa tubꞌir tuaꞌ tunor e gente xeꞌ aturuanobꞌ tama tunor or e rum. \v 21 Y Cawinquirar Dios uche cora bꞌujc taca uqꞌuewerir e animalobꞌ y uyajcꞌu e winic y uwixcar tuaꞌ ubꞌujcse ubꞌobꞌ tamar. \v 22 Y che e Dios: “Coner e winic cꞌotoy quetpa bꞌan cocha non. Pues cꞌotoy quetpa chequer tutobꞌ tin xeꞌ erach y tin xeꞌ mabꞌambꞌan. Pero majax utꞌojrir tuaꞌ aturuan bꞌan taca tama e mabꞌambꞌanir, y bꞌan ani tuaꞌ uche jay axin ucꞌuxi uyutir e teꞌ xeꞌ uyajcꞌu e cuxtar xeꞌ machi tuaꞌ acꞌapa\f + \fr 3:22 \ft E cuxtar xeꞌ machi tuaꞌ acꞌapa lo que tzꞌijbꞌabꞌir tama e versículo era majax bꞌan cocha erer cachꞌami coner conda cacꞌubꞌseyan tama e Cristo. Pues tama e tiempo yajaꞌ conda intocto cucrema e winic tama e mabꞌambꞌanir, cꞌotoy quetpa innajt tut e Dios este que ixin umucres ubꞌa tut e Dios umen que war abꞌacta. Pero jay e winic ucꞌuxi ani uyutir e teꞌ xeꞌ uyajcꞌu e cuxtar xeꞌ machi acꞌapa, aquetpato tama e mabꞌambꞌanir inyajrer, y ma cocha erer acꞌotoy uyustes ubꞌa taca e Dios.\f*”, che e Dios. \p \v 23 Y tamar era Cawinquirar Dios ulocse e winic tama e lugar Edén era, y uyare tuaꞌ apatna tama e rum xeꞌ uche xeꞌ aquetpa najtir tut e Edén. \v 24 Y nacpat que Cawinquirar Dios ulocse e winic tama e lugar Edén, uturbꞌa cora angelobꞌ\f + \fr 3:24 \ft Cacꞌampes e ojroner “angelobꞌ” tama e versículo era, pero tama e ojroner hebreo che “querubim” xeꞌ jax intex clase angelobꞌ xeꞌ majax bꞌan uwirnarobꞌ cocha inteꞌ winic. Alocꞌoy e ojroner querubim tama inteꞌ ojroner tama e hebreo xeꞌ war che “cꞌajc”. Entonces conda e querubim war uyujtzꞌiobꞌ ut Cawinquirar Dios alocꞌoy meyra janchꞌaquenar tamarobꞌ.\f* tama e ocher tiaꞌ atobꞌoy watar e qꞌuin xeꞌ qꞌuecher inteꞌ inteꞌ machit umenerobꞌ xeꞌ tzꞌajbꞌesbꞌir y xeꞌ war asutrema tama tunor uyejtzꞌer e Edén. Y bꞌan aquetpa tuaꞌ uchiobꞌ tuaꞌ uquete uwabꞌu tin tin xeꞌ cꞌani ani oꞌchoy ucꞌuxiobꞌ uyutir e teꞌ xeꞌ uyajcꞌu e cuxtar xeꞌ machi tuaꞌ acꞌapa. \c 4 \s1 Conda cuxpa e bꞌajxan maxtac tuaꞌ e Adán y e Eva \p \v 1 Pues entonces e Adán ixin uchꞌami ubꞌobꞌ taca uwixcar xeꞌ jax e Eva. Y jaxir quetpa wawan y cuxpa uyaxar sitz y uturbꞌa ucꞌabꞌa Caín\f + \fr 4:1 \ft Ucꞌabꞌa e Caín lar uyubꞌnar cocha inteꞌ ojroner hebreo xeꞌ war che “Inchꞌami”.\f* y che: “Inchꞌami niwar era taca utacarsiaj Niwinquirar Dios”, che e Eva. \v 2 Y nacpat era cuxpa otronteꞌ uyar xeꞌ jax uwijtzꞌin e Caín y uturbꞌa ucꞌabꞌa Abel. Y conda e Abel cꞌapa chꞌi cay utꞌoxi cora oveja, y e Caín cay patna tama e rum. \p \v 3 Pues e Caín cay pacma y conda turix e cosecha cay ubꞌijnu tuaꞌ utares inteꞌ ofrenda tama e cosecha era tuaꞌ uyajcꞌu Cawinquirar Dios. \v 4 Y e Abel ubꞌijnu ubꞌan tuaꞌ utares inteꞌ ofrenda, y utares cora unorir oveja y uchamse y uturbꞌa e wer xeꞌ más incꞌun tujor inteꞌ altar y uputa tut e Dios. Y Cawinquirar Dios uyare e Abel que atzay uwira ut jaxir y uyofrenda, \v 5 pero Cawinquirar Dios uyare e Caín que machi atzay uwira ut jaxir y nien uyofrenda machi atzay uwira. Y wacchetaca qꞌuijna meyra e Caín este que quetpa calapir uyeroj. \v 6 Entonces Cawinquirar Dios uyare e Caín y che: “¿Tucꞌa tuaꞌ que war iqꞌuijna meyra cocha era este que war aquetpa calapir aweroj? \v 7 Pues quisinic ache lo que imbꞌutz, nen inchꞌamiet ani. Pero cocha war abꞌijnu ache lo que mabꞌambꞌan y machi war abꞌijnu ache lo que imbꞌutz, e mabꞌambꞌanir war aquetpa bꞌan ani cocha inteꞌ ajcꞌopot animal xeꞌ war ucojco tuaꞌ uchuquiet. Pero net ucꞌani tuaꞌ acojco abꞌa tuaꞌ machi ache e mabꞌambꞌanir y tuaꞌ ache lo que imbꞌutz”, che Cawinquirar Dios. \fig Conda e Abel cay utꞌoxi cora oveja. (Génesis 4:7)|alt="Sheep with shepherd" src="bk00004c.tif" size="col" loc="Génesis 4:4-7" copy="Hrace Knowles" ref="GENESIS 4:7" \fig* \p \v 8 Pues tama inteꞌ día e Caín uyare uwijtzꞌin xeꞌ jax e Abel y che: “Incoꞌ xanacon”, che e Caín. Y conda cꞌotoyobꞌ tama inteꞌ choquem lugar e Caín cay uwatzꞌi uwijtzꞌin este que uchamse. \v 9 Entonces Cawinquirar Dios uchectes ubꞌa tut e Caín y cay uyubꞌi tuaꞌ y che: \p —¿Tiaꞌ turu awijtzꞌin Abel? che Cawinquirar Dios. Y sutpa ojron e Caín y che: \p —Nen machi innata. ¿O nen ca ajcojquen tuaꞌ niwijtzꞌin? che e Caín. \p \v 10 Y Cawinquirar Dios sutpa ojron otronyajr y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ achamse awijtzꞌin? Pues uchꞌichꞌer awijtzꞌin xeꞌ tzꞌuna umen e rum war ucꞌajti tacaren tuaꞌ inwebꞌta watar e jatzꞌuar tajor. \v 11 Y tamar era net ucꞌani tuaꞌ iquetpa yebꞌar inteꞌ bꞌax, y ucꞌani tuaꞌ iloqꞌuesna tama e rum xeꞌ utzꞌuꞌ uchꞌichꞌer awijtzꞌin. \v 12 Y motor que net isutpa ipatna tama e rum, pero machi ixto tuaꞌ uyajqꞌuet uyutirir apatnar. Y net ucꞌani tuaꞌ aꞌjpi inteꞌ xambꞌar tic taca tama tunor or e rum, y ma tiaꞌ tuaꞌ aquetpa ingojr oꞌtot tiaꞌ tuaꞌ uyubꞌiet ijiri tama tunor acuxtar, che Cawinquirar Dios. \p \v 13 Entonces e Caín sutpa ojron taca Cawinquirar Dios y che: \p —Intran taniut e nuxi jatzꞌuar lo que war ache acꞌaxi tama nijor. \v 14 Pues war awajnesen tama e rum era tuaꞌ machi impatna más tamar, y aquetpa tuaꞌ taca inxana tama tunor or e rum, y machi ixto uyubꞌien tuaꞌ incꞌotoy toit net yaꞌ, y ma tiaꞌ uyubꞌi injiri. Y chic taca xeꞌ utajwien axin uturbꞌa ubꞌobꞌ tuaꞌ uchamsen, che e Caín. \p \v 15 Pero ojron Cawinquirar Dios otronyajr y che: \p —Pues jay ayan tin xeꞌ axin uchamset nen cꞌani inche utoyi uyeror siete veces, che Cawinquirar Dios. \p Y entonces Cawinquirar Dios uturbꞌa inteꞌ chequerir tama ut ujor e Caín tuaꞌ anatanwa umen tin tin xeꞌ axin utajwi que machi tuaꞌ achamesna. \v 16 Pues e Caín locꞌoy tama e lugar era tiaꞌ war oꞌjron taca Cawinquirar Dios, y ixin tuaꞌ aturuan tama e lugar Nod xeꞌ turu más bꞌatbꞌir que e Edén tiaꞌ atobꞌoy watar e qꞌuin. \s1 Uchꞌajnarir e Caín \p \v 17 Pues entonces e Caín ixin uchꞌami uwixcar xeꞌ cꞌotoy quetpa wawan tacar uyar, y uchꞌijrse uyaxar sitz y uturbꞌa ucꞌabꞌa Enoc. Pues e Caín ixin uche inteꞌ nuxi chinam y uturbꞌa ucꞌabꞌa bꞌan cocha ucꞌabꞌa uyunen xeꞌ jax e Enoc. \v 18 Pues e Enoc cꞌotoy quetpa tatabꞌir tuaꞌ e Irad, y e Irad cꞌotoy quetpa tatabꞌir tuaꞌ e Mehujael, y e Mehujael cꞌotoy quetpa tatabꞌir tuaꞌ e Metusael, y e Metusael cꞌotoy quetpa tatabꞌir tuaꞌ e Lámec. \v 19 Pues e Lámec ayan chateꞌ uwixcar, inteꞌ ucꞌabꞌa Ada y otronteꞌ ucꞌabꞌa Silá. \v 20 Pues e Ada uchꞌijrse e Jabal xeꞌ cꞌotoy quetpa bꞌajxan tuaꞌ aturuan tama inteꞌ otot xeꞌ chembꞌir taca e bꞌujc y xeꞌ utꞌoxi meyra sian wacax. \v 21 Pues e Jabal ayan inteꞌ uwijtzꞌin xeꞌ ucꞌabꞌa Jubal xeꞌ cꞌotoy quetpa bꞌajxan tuaꞌ alajbꞌa tama e arpa y tama e flauta. \v 22 Y e Silá uchꞌijrse inteꞌ uyar xeꞌ ucꞌabꞌa Tubal-caín xeꞌ cꞌotoy quetpa e bꞌajxan ajcheyaj taqꞌuin y cay uche meyra cosa tama e bronce y tama e taqꞌuin. Y de allí e Silá chꞌijrtesian otronyajr y uchꞌijrse inteꞌ ijchꞌoc xeꞌ ucꞌabꞌa Naamá xeꞌ jax uwijtan e Tubal-caín. \p \v 23 Pues tama inteꞌ día e Lámec cay ojron taca uwixcarobꞌ xeꞌ jax e Ada y e Silá y che: \q1 “Ubꞌinic niwojroner lo que cꞌani inwareox era, \q1 ixien inchamse inteꞌ winic umen que cay uyopruen. \q1 Pues jax taca inteꞌ chꞌom sitz xeꞌ cay uyajqꞌuen cora, pero nen inchamse. \q1 \v 24 Pues jay tin e axin ani uchamse e Caín aquetpa tuaꞌ atojya uyeror siete veces umen e Dios, \q1 entonces jay ayan tin e axin uchamsen nen \q1 ucꞌani ani tuaꞌ atojya uyeror setenta y siete veces umener”, che e Lámec. \s1 Conda cuxpa e uxteꞌ sitz tuaꞌ e Adán y e Eva \p \v 25 Pues entonces e Adán sutpa uchꞌami ubꞌa taca uwixcar otronyajr y jaxir qꞌuechuan otronteꞌ uyar y uturbꞌa ucꞌabꞌa Set\f + \fr 4:25 \ft E cꞌabꞌa Set war che “Ajcꞌuna”.\f*. Pues ojron e Eva jax taca y che: “E Dios ixin uyajqꞌuen otronteꞌ niwar tuaꞌ aquetpa tama ulugar e Abel xeꞌ chamesna umen e Caín”, che e Eva. \p \v 26 Pues e Set cꞌotoy uchꞌijrse inteꞌ uyunen ubꞌan y uturbꞌa ucꞌabꞌa Enós. Pues jax tama e tiempo era conda e winicobꞌ cay upejcobꞌ ucꞌabꞌa Cawinquirar Dios. \c 5 \s1 Uchꞌajnarir e Adán \p \v 1 Pues jax era e checsuyaj tama uchꞌajnarir e Adán. Pues conda e Dios uche e bꞌajxan winic y e bꞌajxan ixic, uche tuaꞌ aquetpa uwirnar bꞌan cocha jaxir. \v 2 Pues uche e winic y e ixic y uchojbꞌes utobꞌ. Y tama e día conda chenobꞌ umen e Dios, ojron jaxir y che: “Cꞌani apejcnobꞌ que winicobꞌ”, che e Dios. \p \v 3 Pues conda e Adán war ucojco 130 año cuxpa otronteꞌ uyunen y uturbꞌa ucꞌabꞌa Set. Pues uwirnar e Set quetpa bꞌan cocha uwirnar e Adán. \v 4 Y nacpat era e Adán turuanto 800 año, y cayto uchꞌijrse cora tejromtac y cora ijchꞌoctac. \v 5 Y bꞌan cocha era e Adán turuan 930 año tama tunor ucuxtar. Y tamar ujabꞌ era chamay. \p \v 6 Pues conda e Set war ucojco 105 año cuxpa inteꞌ uyunen xeꞌ ucꞌabꞌa Enós. \v 7 Y nacpat era e Set turuanto 807 año, y cayto uchꞌijrse cora tejromtac y cora ijchꞌoctac. \v 8 Y bꞌan cocha era e Set turuan 912 año tama tunor ucuxtar. Y tamar ujabꞌ era chamay. \p \v 9 Y conda e Enós war ucojco noventa año cuxpa inteꞌ uyunen xeꞌ ucꞌabꞌa Cainán. \v 10 Y nacpat era e Enós turuanto 815 año, y cayto uchꞌijrse cora tejromtac y cora ijchꞌoctac. \v 11 Y bꞌan cocha era e Enós turuan 905 año tama tunor ucuxtar. Y tamar ujabꞌ era chamay. \p \v 12 Y conda e Cainán war ucojco setenta año cuxpa inteꞌ uyunen xeꞌ ucꞌabꞌa Mahalalel. \v 13 Pues nacpat era e Cainán turuanto 840 año, y cayto uchꞌijrse cora tejromtac y cora ijchꞌoctac. \v 14 Y bꞌan cocha era e Cainán turuan 910 año tama tunor ucuxtar. Y tamar ujabꞌ era chamay. \p \v 15 Y conda e Mahalalel war ucojco sesenta y cinco año cuxpa uyunen xeꞌ ucꞌabꞌa Jéred. \v 16 Y nacpat era e Mahalalel turuanto 830 año, y cayto uchꞌijrse cora tejromtac y cora ijchꞌoctac. \v 17 Y bꞌan cocha era e Mahalalel turuan 895 año tama tunor ucuxtar. Y tamar ujabꞌ era chamay. \p \v 18 Y conda e Jéred war ucojco 162 año cuxpa uyunen xeꞌ ucꞌabꞌa Enoc. \v 19 Y nacpat era e Jéred turuanto 800 año, y cayto uchꞌijrse cora tejromtac y cora ijchꞌoctac. \v 20 Y bꞌan cocha era e Jéred turuan 962 año tama tunor ucuxtar. Y tamar ujabꞌ era chamay. \p \v 21 Y conda e Enoc war ucojco sesenta y cinco año cuxpa uyunen xeꞌ ucꞌabꞌa Matusalén. \v 22 Pues e Enoc tzay irna umen e Dios. Y conda cꞌapa cuxpa e Matusalén, e Enoc turuanto 300 año y cayto uchꞌijrse cora tejromtac y cora ijchꞌoctac. \v 23 Y bꞌan cocha era e Enoc turuan 365 año tama tunor ucuxtar. \v 24 Pero cocha e Enoc tzay irna umen e Dios, cꞌotoy inteꞌ día que intaca satpa ut tut e gente tara tor e rum umen que e Dios intaca uqꞌueche ixin tut e qꞌuin tichan. \p \v 25 Y conda e Matusalén war ucojco 187 año cuxpa inteꞌ uyunen xeꞌ ucꞌabꞌa Lámec. \v 26 Pues nacpat era e Matusalén turuanto 782 año, y cayto uchꞌijrse cora tejromtac y cora ijchꞌoctac. \v 27 Y bꞌan cocha era e Matusalén turuan 969 año tama tunor ucuxtar. Y tamar ujabꞌ era chamay. \p \v 28 Y conda e Lámec war ucojco 182 año cuxpa inteꞌ uyunen \v 29 y uturbꞌa ucꞌabꞌa Noé xeꞌ war che “Jiriar”, y ojron y che: “Cawinquirar Dios cꞌapa ubꞌaxe or e rum y tamar era ucꞌani tuaꞌ capatna meyra tuaꞌ alocꞌoy e cosecha tamar. Pero e sitz era axin uchion cajiri\f + \fr 5:29 \ft E Lámec bꞌijresna umen e Dios tuaꞌ unata que e Noé cꞌani acꞌampesna umen e Dios tuaꞌ aquetpa inteꞌ nuxi tacarsiaj tut e winicobꞌ. Y tamar era uturbꞌa ucꞌabꞌa Noé xeꞌ war che “Jiriar”. Iranic e Génesis 3:17–19 tiaꞌ chectesna ticoit tama e bꞌax lo que cꞌaxi tujor e winicobꞌ umen que e Adán machi ubꞌian tut e Dios. Y cꞌotoy quetpa bꞌaxbꞌir e rum ubꞌan y bꞌan cocha era quetpa intran tut e winicobꞌ tuaꞌ ulocse e cosecha. Pero conda tari e nuxi jajar xeꞌ ixin ubꞌutꞌi tunor or e rum taca e jaꞌ tama utiempo e Noé, sisa cora cobꞌa aquetpa tuaꞌ apatna inteꞌ winic tuaꞌ ulocse e cosecha conda taquix e jaꞌ.\f*”, che e Lámec. \v 30 Y nacpat que cuxpa e Noé, e Lámec turuanto 595 año, y cayto uchꞌijrse cora tejromtac y cora ijchꞌoctac. \v 31 Y bꞌan cocha era turuan e Lámec 777 año tama tunor ucuxtar. Y tamar ujabꞌ era chamay. \p \v 32 Y conda e Noé war ucojco 500 año cuxpa inteꞌ uyunen xeꞌ ucꞌabꞌa Sem, y nacpat era cuxpa e Cam, y de allí cuxpa e Jafet. \c 6 \s1 Conda e winicobꞌ cay uchiobꞌ meyra e mabꞌambꞌanir \p \v 1 Pues entonces conda e gente cay bꞌoruobꞌ meyra tara tor e rum y cay cuxpobꞌ meyra ijchꞌoctacobꞌ, \v 2 ayan cora uyunenobꞌ e Dios\f + \fr 6:2 \ft Ayan tin e ubꞌijnuobꞌ que tin e arobꞌnobꞌ “uyunenobꞌ e Dios” jax cora angelobꞌ tuaꞌ e Dios xeꞌ cucremobꞌ tama e mabꞌambꞌanir y xeꞌ cay ubꞌijnuobꞌ tuaꞌ anujbꞌiobꞌ taca e ijchꞌoctacobꞌ tara tor e rum. Y ayan tin e ubꞌijnuobꞌ que tin e arobꞌnobꞌ “uyunenobꞌ e Dios” jax tin e tuobꞌ uchꞌajnarir e Enoc.\f* xeꞌ cay uwirobꞌ que galanic tunor e ijchꞌoctacobꞌ era, y tamar era cay usicbꞌobꞌ tin tin xeꞌ más galanic tujamobꞌ tuaꞌ anujbꞌiobꞌ tacar. \v 3 Entonces cocha Cawinquirar Dios machi atzay uwira tunor era ojron Unawalir y che: “War incꞌoyran inwira que e gente era war uchiobꞌ meyra mabꞌambꞌanir iraj iraj, y cocha jaxirobꞌ werobꞌ taca, machi ixto tuaꞌ inwactobꞌ aturuanobꞌ meyra tiempo, ajtaca 120 año tuaꞌ aturuanobꞌ tara tor e rum”, che Unawalir e Dios. \p \v 4 Entonces conda umaxtacobꞌ e Dios cay uchꞌami ubꞌobꞌ taca e ijchꞌoctacobꞌ xeꞌ tuobꞌ e winicobꞌ tara tor e rum, cay cuxpobꞌ cora nuquir winicobꞌ xeꞌ achejcha uyocobꞌ. Pues jaxirobꞌ quetpobꞌ tattzbꞌirobꞌ que obꞌna atzꞌojyobꞌ meyra tama e onian tiempo. \p \v 5 Pero conda Cawinquirar Dios uwira que e gente tara tor e rum war uchiobꞌ meyra e mabꞌambꞌanir, y que war taca ubꞌijnuobꞌ tuaꞌ uchiobꞌ más e mabꞌambꞌanir iraj iraj, \v 6 cay ubꞌijnu que ma ani jax bueno que uche e gente xeꞌ aturuanobꞌ tara tor e rum, y cꞌuxun meyra uyalma Cawinquirar Dios conda uwira que e gente war uchiobꞌ meyra e mabꞌambꞌanir. \v 7 Y ojron Cawinquirar Dios y che: “Pues cꞌani insati tunor e gente xeꞌ inche tara tor e rum, y cꞌani insati ubꞌan tunor e aracꞌobꞌ y tunor e animalobꞌ, y tunor lo que uquejruꞌ ubꞌobꞌ tut e rum, y tunor e sian mut. Pues uchienobꞌ imbꞌijnu que ma ani jax bueno que inchiobꞌ”, che Cawinquirar Dios. \v 8 Pero ayan inteꞌ taca winic xeꞌ atzay eꞌrna umen Cawinquirar Dios xeꞌ jax inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Noé. \s1 Conda e Noé uche e nuxi barco \p \v 9 Jax era e checsuyaj tama e Noé. \p Pues e Noé jax inteꞌ winic xeꞌ erach y xeꞌ obꞌian tut e Dios iraj iraj y xeꞌ xana imbꞌutz taca e Dios. \v 10 Y ayan uxteꞌ uyunenobꞌ xeꞌ ucꞌabꞌobꞌ Sem y Cam y Jafet. \p \v 11 Pues e Dios war uwira que bꞌutꞌur tunor or e rum taca meyra mabꞌambꞌanir y que e gente war uyobꞌi ubꞌobꞌ iraj iraj, \v 12 y uwira que satpobꞌ tunor e gente y que intaca war uyusre uchiobꞌ lo que más calapir tama tunor or e rum. \v 13 Entonces e Dios uyare e Noé y che: “Pues cꞌani incꞌapes tunor e gente, porque umenerobꞌ cꞌotoy quetpa meyra cꞌuxner tama tunor or e rum. Y tamar era cꞌani insati tunor e gente y tunor lo que ayan tama tunor or e rum ubꞌan. \v 14 Entonces cꞌani inwaret tuaꞌ ache inteꞌ nuxi barco taca e teꞌ xeꞌ ayan meyra uchuꞌ xeꞌ intactac tamar. Y maca tunor e barco era taca uchuꞌ e teꞌ tama unac patir y tama unac macuir tuaꞌ machi oꞌchoy e jaꞌ tamar. Y chen meyra cuarto macuir. \v 15 Y chen e barco tuaꞌ aquetpa ubꞌijsibꞌir cocha era: que aquetpa 135 metros tama ularguir, y aquetpa veintitrés metros tama uyanchuir, y aquetpa catorce metros tama uwatar. \v 16 Y chen e barco taca uxteꞌ piso, y chen cora ventana tichan tama tunor unac e barco xeꞌ aquetpa medio metro yebꞌar ujor, y chen inteꞌ puerta tama unac. \v 17 Pues cꞌani inwebꞌta watar inteꞌ nuxi jajar xeꞌ tuaꞌ uche abꞌoro meyra sian jaꞌ este que axin umaqui tunor or e rum. Y tunor lo que ayan ucuxtar tara tor e rum cꞌani asatpa. Entonces matucꞌa tuaꞌ aquetpa xeꞌ ayan ucuxtar tama tunor or e rum. \v 18 Pero tacaret cꞌani inche inteꞌ pacto. Pues net taca tunor afamilia ucꞌani tuaꞌ ixochoy tama e barco. Entonces jax taca net taca awixcar y uxteꞌ amaxtac taca uwixcarobꞌ xeꞌ tuaꞌ ixcorpa tama e barco. \v 19 Y cꞌani inwaret tuaꞌ oꞌse tama e barco incojt utuꞌ y incojt utata tama tunor e sian animalobꞌ lo que ayan tama tunor or e rum tuaꞌ acorpobꞌ tacaret. \v 20 Y cꞌani inwebꞌta watar chateꞌ animalobꞌ tama inteꞌ inteꞌ clase. Pues watar chateꞌ mut tama inteꞌ inteꞌ clase, y watar chateꞌ arac tama inteꞌ inteꞌ clase, y watar chateꞌ animal xeꞌ uquejruꞌ ubꞌobꞌ tut e rum tama inteꞌ inteꞌ clase tuaꞌ oꞌchoyobꞌ tama e barco tacaret tuaꞌ aquetpobꞌto bꞌixir. \v 21 Y morojsenic tuqꞌuic tuqꞌuic lo que ucꞌani tuaꞌ icꞌuxi nox, y morojsenic ubꞌan tunor lo que ucꞌani tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ e sian animalobꞌ y chꞌujbꞌanic tunor era tama e barco”, che e Dios. \p \v 22 Entonces e Noé ixin uche bꞌan taca cocha arobꞌna umen e Dios. \fig Conda e sian animalobꞌ ochoyobꞌ tama e nuxi barco tuaꞌ e Noé. (Génesis 6:9–22)|alt="When the many animals went into Noahꞌs ark" src="CO00622B.TIF" size="span" loc="Génesis 6:9-22" copy="David C. Cook" ref="GENESIS 6:22" \fig* \c 7 \s1 Conda cꞌaxi e nuxi jajar este que bꞌutcꞌa tunor or e rum taca e jaꞌ \p \v 1 Entonces Cawinquirar Dios uyare e Noé y che: “Pues jax taca net xeꞌ erachet taniut tujam tunor e sian winicobꞌ lo que ayan tama e tiempo era, y jax taca net xeꞌ war ache bꞌan taca cocha war incꞌani nen. Y tamar era ochenic tama e barco taca amaxtac y uwixcarobꞌ. \v 2 Qꞌueche chic tuaꞌ axin tacaret tama e barco siete utata y siete utuꞌ tama tunor e sian aracꞌobꞌ xeꞌ imbꞌutz xeꞌ uwajpi tuaꞌ ajcꞌuna tut e Dios bꞌan cocha inteꞌ ofrenda, pero qꞌueche chic incojt taca utata y incojt taca utuꞌ tama tunor e inmojr animalobꞌ xeꞌ machi uwajpi tuaꞌ ajcꞌuna e Dios. \v 3 Qꞌueche chic tacaret tama e barco ubꞌan siete pareja mut tama inteꞌ inteꞌ clase tuaꞌ machi asatpobꞌ tunor e mutobꞌ tara tor e rum. \v 4 Porque conda acꞌapa inteꞌ semana cꞌani inche acꞌaxi meyra jajar tama meyra día y meyra acbꞌar este que acꞌotoy utzꞌacse cuarenta día. Y tamar era cꞌani inxin insati tunor lo que inche xeꞌ aturuanobꞌ tama tunor or e rum”, che Cawinquirar Dios. \v 5 Entonces e Noé ixin uche tunor bꞌan taca cocha arobꞌna umen Cawinquirar Dios. \p \v 6 Pues e Noé war ucojco 600 año conda cay cꞌaxi e nuxi jajar era xeꞌ ubꞌutꞌi tunor or e rum taca e jaꞌ. \v 7 Entonces e Noé taca umaxtac y uwixcar y uyaribꞌobꞌ ochoyobꞌ tama e barco tuaꞌ ucorpes ubꞌobꞌ tama e nuxi jaꞌ xeꞌ cꞌanix acay ubꞌutꞌi tunor or e rum. \v 8 Entonces cay ochoyobꞌ tama e barco tunor e sian animalobꞌ xeꞌ imbꞌutz xeꞌ uwajpi tuaꞌ ajcꞌuna tut e Dios bꞌan cocha inteꞌ ofrenda, y cay ochoyobꞌ ubꞌan e animalobꞌ xeꞌ majax imbꞌutz xeꞌ machi uwajpi tuaꞌ ajcꞌuna tut e Dios. Y ochoyobꞌ e sian mut, y ochoyobꞌ e sian animal xeꞌ uquejruꞌ ubꞌobꞌ tut e rum. \v 9 Pues ochoyobꞌ tunor e animalobꞌ era tama e barco taca e Noé. Pues chateꞌ chateꞌ ochoyobꞌ, inteꞌ utata y inteꞌ utuꞌ tama inteꞌ inteꞌ clase, bꞌan taca cocha arobꞌnobꞌ tuaꞌ uchiobꞌ umen e Dios. \fig E nuxi barco tuaꞌ e Noé conda bꞌutcꞌa tunor or e rum taca e jaꞌ. (Génesis 7:1–24)|alt="Noahꞌs ark in the water" src="CO00630B.TIF" size="span" loc="Génesis 7:1-24" copy="David C. Cook" ref="GENESIS 7:9" \fig* \p \v 10 Y conda cꞌapa numuy e siete día era cay cꞌaxi meyra e jajar y cay bꞌutcꞌa tunor or e rum taca e sian jaꞌ. \p \v 11 Y tama e diecisiete día tama e chateꞌ mes tuaꞌ e año conda e Noé war ucojco 600 año, wacchetaca cay bꞌocbꞌa locꞌoy meyra sian jaꞌ lo que ayan macuir e rum, y pascꞌa e tocar tichan tut e qꞌuin y cay cꞌaxi meyra sian jajar. \v 12 Y cay cꞌaxi meyra e jajar tama tunor or e rum tama inteꞌ tiempo de cuarenta día. \v 13 Pues jax tama e día era conda cay cꞌaxi e jajar conda ochoy e Noé tama e barco tacar umaxtac xeꞌ jax e Sem y e Cam y e Jafet. Y ochoy uwixcar taca uyaribꞌobꞌ ubꞌan. \v 14 Y tacarobꞌ ochoyobꞌ tunor e sian animalobꞌ tama inteꞌ inteꞌ clase, y e aracꞌobꞌ tama inteꞌ inteꞌ clase, y e animalobꞌ tama inteꞌ inteꞌ clase xeꞌ uquejruꞌ ubꞌobꞌ tut e rum, y ochoyobꞌ ubꞌan e sian mut tama inteꞌ inteꞌ clase. \v 15 Y ochoyobꞌ tunor e sian animalobꞌ chateꞌ chateꞌ taca e Noé macuir e barco. \v 16 Y ochoy inteꞌ utata y inteꞌ utuꞌ tama inteꞌ inteꞌ clase animal, bꞌan cocha arobꞌna e Noé umen e Dios. Y nacpat era Cawinquirar Dios umaqui e puerta tama e barco. \p \v 17 Entonces cay cꞌaxi e jajar tama inteꞌ tiempo de cuarenta día este que tꞌabꞌay ixin e jaꞌ tichan, y cay tꞌabꞌay ixin e barco tor e rum y cay chꞌuwan tor e jaꞌ. \v 18 Pues e jaꞌ war atꞌabꞌay axin y e barco war atobꞌoy y war achꞌuwan axin cora cora tor e jaꞌ. \v 19 Y tꞌabꞌay meyra e jaꞌ este que cꞌapa umaqui tunor or e nuquir witzir lo que ayan tama tunor or e rum. \v 20 Y tꞌabꞌayto e jaꞌ siete metros más tujor tunor or e nuquir witzirobꞌ era. \v 21 Y tamar era cꞌapa chamay tunor e sian gente xeꞌ turuanobꞌ ani tama tunor or e rum, y chamayobꞌ ubꞌan tunor e sian mut, y tunor e sian aracꞌobꞌ, y tunor e sian animalobꞌ, y chamayobꞌ ubꞌan tunor e sian animalobꞌ xeꞌ uquejruꞌ ubꞌobꞌ tut e rum. \v 22 Y tamar era cꞌapa chamayobꞌ tunor lo que ayan ucuxtarobꞌ tama tunor or e rum y xeꞌ ayan ani umusicꞌobꞌ. \v 23 Pues tamar era e Dios ucꞌajpes tunor tin e turobꞌ ani tama tunor or e rum. Pues bꞌan numuy taca tunor e sian animalobꞌ y e sian aracꞌobꞌ, y tunor e sian mut, y bꞌan numuy taca tunor e sian animalobꞌ xeꞌ uquejruꞌ ubꞌobꞌ tut e rum. Cꞌapa satpobꞌ tunorobꞌ. Pues jax taca e Noé y tin e turobꞌ tacar tama e barco xeꞌ corpobꞌ. \v 24 Y quetpa bꞌutꞌur tunor or e rum taca e sian jaꞌ tama inteꞌ tiempo de 150 día. \c 8 \s1 Conda cꞌapa numuy e nuxi jajar \p \v 1 Pues entonces e Dios sutpa ubꞌijnu\f + \fr 8:1 \ft Pues e Dios ma tiaꞌ unajpes e Noé, pero era que numuy meyra tiempo que turu tama e nuxi barco, Cadiosir war ubꞌijnu tuaꞌ uche ataqui axin tunor e sian jaꞌ tuaꞌ uyubꞌi alocꞌoy e Noé y tunor e sian animalobꞌ tama e barco.\f* tama e Noé y tama tunor e sian animalobꞌ y tama tunor e sian aracꞌobꞌ lo que ayan tama e barco taca e Noé. Y tamar era e Dios cay uche jicna numuy inteꞌ nuxi icꞌar tama tunor or e rum y e jaꞌ cay ecmay ixin. \v 2 Entonces e Dios umaqui tunor utiꞌ e jaꞌ tiaꞌ bꞌocbꞌa locꞌoy tama utamir e nuxi jaꞌ y umaqui e nuxi jaꞌ lo que chꞌur tama e tocar tut e qꞌuin ubꞌan, y tamar era quetruma e jajar tama tunor or e rum. \v 3 Y cay ecmay ixin e jaꞌ cora cora lo que war tama tunor or e rum. Y conda numuy e 150 día chequer que warix ecmay e jaꞌ. \v 4 Entonces tama e diecisiete día tama e siete mes\f + \fr 8:4 \ft Che era que jax e siete mes tama e año. Pero ticoit non jax e mes de marzo, cocha intiach e calendario lo que ucꞌampesobꞌ e gente tuaꞌ e Israel.\f* e barco quetpa wawan tujor inteꞌ witzir tama e lugar xeꞌ ucꞌabꞌa Ararat. \v 5 Pues e jaꞌ warto ecmay axin, y tama e bꞌajxan día tama e diez mes tama e año era, cay checta ujor cora witzir xeꞌ más nojta uwatar tujam tunor e sian witzirobꞌ. \p \v 6 Y conda numuy otro cuarenta día, e Noé upasi e ventana lo que ayan tama e barco lo que uche, \v 7 y uyacta ixin inteꞌ oror, pero e mut era intaca chꞌuwan ixin cora cora este que utajwi inteꞌ lugar xeꞌ taquin. \v 8 Y nacpat era e Noé uyebꞌta ixin incojt sacsac mut tuaꞌ uwira jay utajwi tiaꞌ taquin or e rum. \v 9 Pero e mut era sutpa cꞌotoy tama e barco otronyajr umen que machi utajwi inteꞌ lugar tiaꞌ tuaꞌ apacuan ajiri cocha macbꞌirto tunor or e rum umen e jaꞌ. Entonces e Noé ulocse ucꞌabꞌ tama e barco y uchuqui e mut y uyose macuir e barco otronyajr. \p \v 10 Y de allí e Noé ucojcoto otro siete día, y entonces uyebꞌta ixin e sacsac mut otronyajr. \v 11 Y warix acbꞌare conda sutpa cꞌotoy e sacsac mut, y qꞌuecher umener inteꞌ uyopor teꞌ tama uniꞌ xeꞌ ucꞌabꞌa olivo, y tamar era e Noé cꞌotoy unata que warix ataqui e jaꞌ tor e rum. \v 12 Y de allí ucojco otro siete día y sutpa uyebꞌta ixin e sacsac mut. Pero e sacsac mut machix sutpa cꞌotoy tut e barco otronyajr. \p \v 13 Y conda e Noé war ucojco 601 año cꞌotoy quetpa taquin or e rum. Pues tama e bꞌajxan día tama e bꞌajxan mes\f + \fr 8:13 \ft Che era que jax e bꞌajxan mes tama e año. Pero ticoit non jax e mes de octubre, cocha intiach e calendario lo que ucꞌampesobꞌ e gente tuaꞌ e Israel.\f* e Noé upasi ujor e barco, y tamar era cꞌotoy uwira que war ataqui or e rum axin. \v 14 Pues tama e veintisiete día tama e chateꞌ mes\f + \fr 8:14 \ft Che era que jax e chateꞌ mes tama e año. Pero ticoit non jax e mes de noviembre, cocha intiach e calendario lo que ucꞌampesobꞌ e gente tuaꞌ e Israel.\f* uwira que cꞌapa taqui tunor or e rum. \v 15 Entonces e Dios uyare e Noé y che: \v 16 “Loqꞌuen tama e barco taca awixcar y oynenobꞌ y awaribꞌobꞌ. \v 17 Y locsen tunor e sian animalobꞌ y tunor e sian aracꞌobꞌ lo que ayan tacaret tama e barco. Y locsen tunor e mutobꞌ y tunor e animalobꞌ xeꞌ uquejruꞌ ubꞌobꞌ tut e rum, y tamar era erer axiobꞌ esto tama tunor or e rum tuaꞌ achꞌijrtesianobꞌ y tuaꞌ ubꞌutꞌiobꞌ tunor or e rum”, che e Dios. \p \v 18 Entonces e Noé y uwixcar y uyunenobꞌ y uyaribꞌobꞌ locꞌoyobꞌ tama e barco. \v 19 Y locꞌoyobꞌ ubꞌan tunor e sian aracꞌobꞌ taca upiarobꞌ, y locꞌoyobꞌ tunor e animalobꞌ taca upiarobꞌ, y locꞌoyobꞌ tunor e animalobꞌ xeꞌ uquejruꞌ ubꞌobꞌ tut e rum taca upiarobꞌ, y locꞌoyobꞌ tunor e sian mut taca upiarobꞌ. \v 20 Y nacpat era e Noé cay umorojse cora tun tuaꞌ aquetpa bꞌan cocha inteꞌ altar. Y de allí uchuqui incojt arac y incojt mut xeꞌ imbꞌutz tut e Dios tama inteꞌ inteꞌ clase, y de allí uchamse y uputa inteꞌ intiobꞌ tut Cawinquirar Dios tujor e tun xeꞌ morojsebꞌir turu umener. \v 21 Y conda cꞌotoy uyujtzner ubꞌutzꞌar tunor e aracꞌobꞌ era esto tichan, cay tzay Cawinquirar Dios cocha galan ojtzꞌun tunor era tut. Y entonces ojron Cawinquirar Dios jax taca y che: “Pues motor que e winicobꞌ war taca uchiobꞌ meyra e sian mabꞌambꞌanir iraj iraj, cocha bꞌan acay ubꞌijnuobꞌ tuaꞌ uchiobꞌ conda chꞌom maxtacobꞌto, y bꞌan taca axin uchiobꞌ iraj iraj, pero ma tiaꞌ tuaꞌ insutpa incꞌapes tunor lo que ayan tor e rum cocha cay inche era. Y ma tiaꞌ tuaꞌ insutpa incꞌapes tunor e animalobꞌ y tunor e aracꞌobꞌ otronyajr bꞌan cocha cay inche era”, che Cawinquirar Dios. \v 22 Y de allí sutpa ojron e Dios y che: \q1 “Este que axin acꞌapa or e rum era \q1 cꞌani achecta watar e pacmar y e cosecha tama utiempo. \q1 Y cꞌani achecta e calor y e sisar tama inteꞌ inteꞌ año, \q1 y cꞌani acꞌaxi e jajar y cꞌani watar e verano y e invierno, \q1 y cꞌani achecta e día y e acbꞌar iraj iraj”, che Cawinquirar Dios. \c 9 \s1 Conda e Dios uche inteꞌ pacto taca e Noé \p \v 1 Entonces e Dios uchojbꞌes ut e Noé y uyunenobꞌ cocha era y che: “Chꞌijrtesianenic este que ayan meyra imaxtac tuaꞌ axiobꞌ aturuanobꞌ tic taca este que axin abꞌutcꞌa tunor or e rum taca e gente. \v 2 Y tunor e sian animalobꞌ lo que ayan tara tor e rum cꞌani axin abꞌactobꞌ uwirox. Y bꞌan tuaꞌ uchiobꞌ tunor e sian mut, y tunor e sian animalobꞌ xeꞌ aturuanobꞌ tacꞌopot, y tunor e sian animalobꞌ xeꞌ uquejruꞌ ubꞌobꞌ tut e rum, y tunor e sian chay. \v 3 Pues era war inwareox que erer icꞌuxi tuqꞌuic tuqꞌuic animal lo que icꞌani. Y bꞌan cocha cay inwareox que erer icꞌuxi tuqꞌuic tuqꞌuic car ixnix, y era war inwareox que erer icꞌuxi tunor e animalobꞌ. \v 4 Pero uwerir inteꞌ chamen animal xeꞌ ayanto uchꞌichꞌer tamar machi tuaꞌ icꞌuxi, cocha ucuxtar turu tama uchꞌichꞌer. \v 5 Y cꞌani inwareox era que inteꞌ inteꞌ winic xeꞌ axin ulocse ucuxtar uyet winiquir ucꞌani tuaꞌ achamesna. Y jay ayan inteꞌ animal xeꞌ axin ulocse ucuxtar inteꞌ winic, ucꞌani tuaꞌ achamesna ubꞌan. \q1 \v 6 “Pues e winicobꞌ chembꞌirobꞌ bꞌan cocha uwirnar e Dios, \q1 y tamar era tin e axin uchamse uyet winiquir \q1 ucꞌani tuaꞌ achamesna umen uyet winiquir ubꞌan. \q1 \v 7 Pero nox, chꞌijrsenic meyra imaxtac \q1 tuaꞌ axiobꞌ aturuanobꞌ tic taca este que axin abꞌutcꞌa tunor or e rum taca e gente”, che e Dios. \p \v 8 Y de allí e Dios sutpa ojron taca e Noé y umaxtacobꞌ otronyajr y che: \v 9 “Cꞌani inche inteꞌ pacto tacarox y taca tunor ichꞌajnarir, \v 10 y taca tunor e sian animalobꞌ xeꞌ turobꞌ tacarox y xeꞌ locꞌoyobꞌ tama e barco, y taca tunor e sian mut y taca tunor e sian aracꞌobꞌ xeꞌ aturuanobꞌ tama tunor or e rum. \v 11 Pues e pacto lo que cꞌani inche tacarox y xeꞌ ma tiaꞌ tuaꞌ aquetpa intiach jax era: Que ma tiaꞌ tuaꞌ insutpa incꞌapes tunor e winicobꞌ y tunor e animalobꞌ y tunor lo que ayan tara tor e rum taca e sian jajar xeꞌ axin ubꞌutꞌi tunor or e rum bꞌan cocha cay inche era. \v 12 Pues cꞌani inturbꞌa inteꞌ chequerir tama e pacto lo que war inche tacarox xeꞌ tuaꞌ aquetpa bꞌan taca tama tunor e tiempo, y bꞌan tuaꞌ aquetpa taca tunor e sian animalobꞌ ubꞌan. \v 13 Y e chequerir jax era, cꞌani inturbꞌa inteꞌ macchan tut e qꞌuin inyajr inyajr tuaꞌ aquetpa inteꞌ chequerir tama e pacto lo que war inche tacarox y taca tunor lo que ayan tara tor e rum. \v 14 Entonces conda inwebꞌta watar inteꞌ tocar tara tor e rum, y achecta inteꞌ macchan macuir e tocar \v 15 entonces axin acꞌajpa nimener que ayan inteꞌ pacto xeꞌ chembꞌir tacarox nimener y taca tunor e sian animalobꞌ, que ma tiaꞌ tuaꞌ insutpa inche acꞌaxi inteꞌ nuxi jajar xeꞌ axin ubꞌutꞌi tunor or e rum tuaꞌ ucꞌajpes tunor lo que ayan tamar. \v 16 Entonces conda achecta inteꞌ macchan macuir e tocar nen tuaꞌ inwira y cꞌani incꞌajpes e pacto xeꞌ ma tiaꞌ tuaꞌ acꞌapa lo que cay inche taca tunor e winicobꞌ y taca tunor e animalobꞌ lo que ayan tama tunor or e rum. \v 17 Pues jax era e chequerir tama e pacto lo que cꞌapa inche taca e winicobꞌ y taca tunor e sian animalobꞌ lo que ayan tara tor e rum.” Bꞌan che e Dios uyare e Noé. \s1 Lo que numuy taca e Noé conda caray tama inyajr \p \v 18 Pues uyunenobꞌ e Noé xeꞌ locꞌoyobꞌ tama e barco jax era: Ayan e Sem y ayan e Cam xeꞌ quetpa tatabꞌir tuaꞌ e Canaán, y ayan e Jafet. \v 19 Pues jax era e uxteꞌ unembꞌirobꞌ tuaꞌ e Noé xeꞌ cꞌotoy quetpobꞌ tatabꞌirobꞌ tuaꞌ tunor e sian chꞌajnarirobꞌ lo que ayan tama tunor or e rum esto coner. \p \v 20 Pues e Noé jax inteꞌ ajpatnar tama e rum y tamar era ixin upaqꞌui cora sian uva. \v 21 Y conda checta e cosecha tama e uva era cay uche cora vino. Pues tama inteꞌ día e Noé cay uyuchꞌi meyra vino este que cay caray. Y de allí cucrema chꞌan wayan macuir uyotot\f + \fr 9:21 \ft Pues uyotot e Noé chembꞌir taca e bꞌujc.\f* y quetpa pispis. \v 22 Conda e Cam uwira que pispis utata, locꞌoy patir y uchecsu tunor era tut usacunobꞌ. \v 23 Y tamar era e Sem y e Jafet uchꞌamiobꞌ inteꞌ bꞌujc y uxichꞌiobꞌ tupatobꞌ y pacaxpatiobꞌ ochoyobꞌ y machi uwirobꞌ ut utatobꞌ y uyactobꞌ ojri e bꞌujc era tama ujor utatobꞌ tuaꞌ aquetpa macar. \p \v 24 Pero conda sutpa bꞌixcꞌa e Noé tama ucarer cꞌotoy unata lo que chena tacar xeꞌ calapir umen e Cam xeꞌ jax e cumix sitz tuaꞌ. \v 25 Y tamar era e Noé qꞌuijna meyra y uyare e Canaán cocha era y che: \q1 “¡Quetpac bꞌaxbꞌir inyajrer uyunen e Cam xeꞌ jax e Canaán! \q1 ¡Jaxir tuaꞌ aquetpa inteꞌ man xeꞌ mambꞌir inyajrer tut usacunobꞌ!” che e Noé. \q1 \v 26 Y wacchetaca sutpa ojron otronyajr e Noé y che: \q1 “Que Niwinquirar Dios uchojbꞌesic ut e Sem, \q1 y que e Canaán quetpac inteꞌ man xeꞌ mambꞌir inyajrer tut jaxir. \q1 \v 27 Que e Dios uchic tuaꞌ abꞌoro meyra tunor e rum lo que ayan tuaꞌ e Jafet, \q1 y que aturuan tujam uchꞌajnarir e Sem taca e jiriar, \q1 y que uchꞌajnarir e Canaán quetpac manobꞌ tuaꞌ”, che e Noé. \p \v 28 Pues conda cꞌapa numuy tunor e nuxi jajar, e Noé turuanto 350 año. \v 29 Y bꞌan cocha era chamay e Noé conda cꞌotoy ucojco 950 año. \c 10 \s1 Uchꞌajnarir e Noé \p \v 1 Pues jax era uchꞌajnarir e Sem y e Cam y e Jafet xeꞌ jax uyunenobꞌ e Noé. Pues conda cꞌapa numuy tunor e nuxi jajar, uyunenobꞌ e Noé cꞌotoy quetpobꞌ tatabꞌirobꞌ tuaꞌ meyra maxtacobꞌ. \p \v 2 Pues umaxtacobꞌ e Jafet jax era: Ayan e Gómer y e Magog y e Madai y e Javán y e Tubal y e Mésec y e Tirás. \v 3 Y uyunenobꞌ e Gómer jax era: Ayan e Asquenaz y e Rifat y e Togarmá. \v 4 Y umaxtacobꞌ e Javán jax era: Ayan e Elisá y e Tarsis y e Quitim y e Rodanim. \v 5 Pues uchꞌajnarir e Jafet cay bꞌoro ixin esto que cꞌotoy turuanobꞌ tic taca tama utiꞌ e nuxi jaꞌ, y uchꞌajnarirobꞌ cꞌotoy turuanobꞌ tama inteꞌ inteꞌ chinam tiaꞌ cay ojronobꞌ tama inteꞌ inteꞌ uyojronerobꞌach. \p \v 6 Pues uchꞌajnarirobꞌ e Cam jax era: Ayan e Cus y e Misraim y e Fut y e Canaán. \v 7 Pues jax era uchꞌajnarirobꞌ e Cus: Ayan e Sebá y e Havilá y e Sabtá y e Raamá y e Sabtecá. Y uchꞌajnarirobꞌ e Raamá jax era: Ayan e Sebá y e Dedán. \v 8 Y e Cus cꞌotoy quetpa tatabꞌir tuaꞌ e Nimrod xeꞌ jax e bꞌajxan winic xeꞌ cꞌotoy uchꞌami meyra uqꞌuecꞌojsiaj tujam tunor e winicobꞌ tara tor e rum. \v 9 Pues taca utacarsiaj Cawinquirar Dios e Nimrod cꞌotoy quetpa inteꞌ nuxi ajcorom. Y tamar era checta inteꞌ ojroner xeꞌ chena tamar tin e obꞌna acorma y che: “Net tacarnet umen Cawinquirar Dios tuaꞌ uyubꞌiet icorma y tamar era war iquetpa bꞌan cocha e Nimrod”, che e ojroner era. \v 10 Y e Nimrod cꞌotoy quetpa inteꞌ nuxi ajcꞌotorer y cꞌotori tama e chinam Babel y tama e chinam Érec y tama e chinam Acad y tama e chinam Calné xeꞌ quetpobꞌ tama e lugar Sinar. \v 11 Y de allí e Nimrod locꞌoy tama e lugar era y ixin esto tama e lugar Asur y uche e chinam Nínive y e chinam Rehobot-ir y e chinam Quélah. \v 12 Y uche e nuxi chinam Resen xeꞌ quetpa tuyuxin e chinam Nínive y tuyuxin e chinam Quélah. \v 13 Y e Misraim cꞌotoy quetpa tatabꞌir tuaꞌ tin e tuaꞌ uchꞌajnarir e Lud, y quetpa tatabꞌir tuaꞌ tin e tuaꞌ uchꞌajnarir e Anam, y quetpa tatabꞌir tuaꞌ tin e tuaꞌ uchꞌajnarir e Lehab, y quetpa tatabꞌir tuaꞌ tin e tuaꞌ uchꞌajnarir e Neftu. \v 14 Y quetpa tatabꞌir tuaꞌ tin e tuaꞌ uchꞌajnarir e Patrus, y quetpa tatabꞌir tuaꞌ tin e tuaꞌ uchꞌajnarir e Caslu, y quetpa tatabꞌir tuaꞌ tin e tuaꞌ uchꞌajnarir e Caftor xeꞌ quetpa tatabꞌir tuaꞌ tin e tuaꞌ uchꞌajnarir e Filisti. \p \v 15 Y e Canaán cꞌotoy quetpa tatabꞌir tuaꞌ e Sidón xeꞌ jax e yaxar sitz, y conda numuy cora tiempo cꞌotoy quetpa tatabꞌir tuaꞌ e Het ubꞌan. \v 16 Y e Canaán cꞌotoy quetpa tatabꞌir tuaꞌ tin e tuaꞌ uchꞌajnarir e Jebús y tin e tuaꞌ uchꞌajnarir e Emor, y tin e tuaꞌ e Gerges. \v 17 Y e Canaán cꞌotoy quetpa tatabꞌir tuaꞌ tin e turuan tama e lugar Hermón, y quetpa tatabꞌir tuaꞌ tin e turobꞌ tama e lugar Arqué, y quetpa tatabꞌir tuaꞌ tin e turobꞌ tama e lugar Sin. \v 18 Y cꞌotoy quetpa tatabꞌir ubꞌan tuaꞌ tin e tuaꞌ uchꞌajnarir e Arvad, y quetpa tatabꞌir tuaꞌ tin e tuaꞌ uchꞌajnarir e Semar, y quetpa tatabꞌir tuaꞌ tin e tuaꞌ uchꞌajnarir e Hamat, y quetpa tatabꞌir tuaꞌ tunor tin e tuaꞌ uchꞌajnarir e Canaán. Pues conda numuy e tiempo tunor uchꞌajnarirobꞌ e Canaán cay uxere ubꞌobꞌ y ixiobꞌ tic taca tama tunor or e lugar. \v 19 Y e lugar tuaꞌ e gente era bꞌoro ixin esto tama e chinam Sidón y ixin esto tama e chinam Guerar. Y bꞌoro ixin e lugar tuobꞌ esto tama e chinam Gaza y esto tama e chinam Sodoma y e chinam Gomorra y bꞌoro ixin e lugar tuobꞌ esto tama e chinam Admá y tama e chinam Seboím, y bꞌoro ixin esto tama e chinam Lesa. \v 20 Pues tunor era jax uchꞌajnarir e Cam y umaxtacobꞌ xeꞌ ixiobꞌ tic taca y ayan uyojronerobꞌach tiaꞌ cꞌotoyobꞌ y inteꞌ intiobꞌ ayan urumobꞌ y ayan uchinamobꞌ. \p \v 21 Y e Sem, xeꞌ jax usacun e Jafet, cꞌotoy quetpa tata viejobꞌir tuaꞌ e Héber xeꞌ jax tiaꞌ locꞌoy e ojroner hebreo. \v 22 Pues uyunenobꞌ e Sem jax era: Ayan e Elam y e Asur y e Arfaxad y e Lud y e Aram. \v 23 Y uyunenobꞌ e Aram jax era: Ayan e Us y e Hul y e Guéter y e Mas. \v 24 Y e Arfaxad cꞌotoy quetpa tatabꞌir tuaꞌ e Sélah, y e Sélah cꞌotoy quetpa tatabꞌir tuaꞌ e Héber. \v 25 Y de allí e Héber qꞌuechuan chateꞌ umaxtacobꞌ: Ucꞌabꞌa e yaxar sitz Péleg xeꞌ war che “Xerbꞌir”, cocha jax tama e tiempo era conda cay uxere ubꞌobꞌ e gente tuaꞌ axiobꞌ tic taca tama tunor or e rum. Y ayan uwijtzꞌin e Péleg xeꞌ ucꞌabꞌa Joctán. \v 26 Y e Joctán cꞌotoy quetpa tatabꞌir tuaꞌ meyra maxtacobꞌ xeꞌ jax e Almodad y e Sélef y e Hasar-mávet y e Jérah \v 27 y e Hadoram y e Uzal y e Diclá. \v 28 Y ayan e Obal y e Abimael y e Sebá \v 29 y e Ofir y e Havilá y e Jobab. Pues tunor e gente era jax umaxtacobꞌ e Joctán. \v 30 Y tunorobꞌ ixiobꞌ najt najt este que turuanobꞌ tama meyra lugar. Y ayan tin e cꞌotoyobꞌ esto tama e lugar Mesá xeꞌ aquetpa tama e lado tiaꞌ anamtzꞌa axin e qꞌuin, y ayan tin e cꞌotoyobꞌ esto tama e lugar Sefar xeꞌ aquetpa tama e lugar tiaꞌ ayan meyra witzir tama e lado tiaꞌ atobꞌoy watar e qꞌuin. \v 31 Pues jax era uchꞌajnarir e Sem. Y umaxtacobꞌ ixiobꞌ tic taca y cꞌotoy quetpobꞌ inteꞌ inteꞌ grupo gente xeꞌ ayan inteꞌ inteꞌ uyojronerobꞌach, y ayan urumobꞌ tiaꞌ cꞌotoyobꞌ, y ayan uchinamobꞌ inteꞌ inteꞌ grupo era. \v 32 Pues tunor era jax uchꞌajnarir uyunenobꞌ e Noé y lo que numuy tacarobꞌ y cocha cꞌotoy quetpobꞌ intiach inteꞌ inteꞌ grupo tama uchꞌajnarir. Pues tunor e grupo gente era ixin uchiobꞌ meyra nuquir chinamobꞌ tama tunor or e rum. Pues numuy tunor era conda cꞌapa chꞌancabꞌa tunor e nuxi jajar lo que cay cꞌaxi xeꞌ ubꞌutꞌi tunor or e rum tama utiempo e Noé. \c 11 \s1 E nuxi torre lo que chena tama e chinam Babel \p \v 1 Pues entonces tama e onian tiempo tunor e gente xeꞌ turuanobꞌ tama tunor or e rum ojronobꞌ ani tama inteꞌ taca ojroner. \v 2 Y conda locꞌoyobꞌ tama e lugar tiaꞌ turobꞌ ani, ixiobꞌ esto tama e lado tiaꞌ atobꞌoy watar e qꞌuin. Y yajaꞌ utajwiobꞌ inteꞌ nuxi lugar xeꞌ cꞌatar xeꞌ turu tama e lugar Sinar. Y yajaꞌ taca quetpobꞌ tunor e gente tuaꞌ aturuanobꞌ. \v 3 Pues tama inteꞌ día cay ojronobꞌ inteꞌ intiobꞌ y chenobꞌ: “Incuic cachic meyra ladrillo taca e pacbꞌir rum y capojpic tuaꞌ aqꞌuecꞌo”, chenobꞌ. Pues ucꞌampesobꞌ e pacbꞌir rum tuaꞌ uchiobꞌ inteꞌ otot cocha matucꞌa e tun tama e lugar era, y cay ucꞌampesobꞌ e chꞌabꞌi xeꞌ alocꞌoy macuir e rum xeꞌ incsibꞌan ut y xeꞌ intactac ut tuaꞌ ucachiobꞌ e pacbꞌir rum tamar, cocha bꞌan uchiobꞌ e ajcheyaj ototobꞌ tama e lugar yajaꞌ. \v 4 Y nacpat era tunor e winicobꞌ cay ojronobꞌ otronyajr y chenobꞌ: “Cachicobꞌ inteꞌ nuxi chinam y cachicobꞌ inteꞌ nuxi torre xeꞌ tuaꞌ acꞌotoy esto tut e tocar tichan. Y tamar era machi tuaꞌ caxere cabꞌa tuaꞌ caxin caturuan tic taca tama tunor or e rum, y aquetpa que non axin catajttzꞌa meyra umen e tunor gente umen que cache e nuxi torre era”, chenobꞌ e winicobꞌ. \fig “Cachicobꞌ inteꞌ nuxi torre xeꞌ tuaꞌ acꞌotoy esto tut e tocar tichan”, che e winicobꞌ. (Génesis 11:1–4)|alt="Tower of Babel" src="CO00638B.TIF" size="span" loc="Génesis 11:1-4" copy="David C. Cook" ref="GENESIS 11:4" \fig* \p \v 5 Pero Cawinquirar Dios cay uwira e chinam y e nuxi torre xeꞌ ucꞌabꞌa Babel xeꞌ war achena umen e winicobꞌ tama e tiempo yajaꞌ. \v 6 Y e Dios cay ubꞌijnu y che: “Pues iran cocha war aturuanobꞌ tunor e gente tama inteꞌ taca chinam y que war oꞌjronobꞌ tama inteꞌ taca ojroner. Pues tamar era cay ubꞌijnuobꞌ tuaꞌ uchiobꞌ e patnar era. Y cay ubꞌijnuobꞌ que matucꞌa intran tutobꞌ tuaꞌ uchiobꞌ. \v 7 Pues más ani bueno tuaꞌ quecmay cache aquetpa intiach uyojronerobꞌ inteꞌ intiobꞌ tuaꞌ machi uyubꞌi ubꞌobꞌ conda upejca ubꞌobꞌ”, che e Dios. \p \v 8 Y bꞌan uche Cawinquirar Dios. Y tamar era e winicobꞌ uyactobꞌ tuaꞌ uchiobꞌ e nuxi torre lo que war ani uchiobꞌ tama e lugar Sinar, cocha quetpa nutꞌur utobꞌ umen que mamajchi uyubꞌi upejca ubꞌobꞌ. Entonces cay uxere ubꞌobꞌ tuaꞌ axin aturuanobꞌ tic taca tama tunor or e rum. \v 9 Y tamar era turbꞌana ucꞌabꞌa e lugar Babel xeꞌ war che “Nutꞌur utobꞌ” umen que jax e lugar tiaꞌ Cawinquirar Dios uche aquetpa intiach uyojronerobꞌ tunor e gente. Y tamar era tunor e gente quetpobꞌ xerbꞌirobꞌ umen e Dios y ixiobꞌ tuaꞌ aturuanobꞌ tic taca tama tunor or e rum. \s1 Uchꞌajnarir E Sem \p \v 10 Pues jax era uchꞌajnarir e Sem. Pues tama e chateꞌ año conda numuy e nuxi jajar, e Sem war ucojco 100 año, y tamar ujabꞌ era cuxpa inteꞌ uyunen xeꞌ ucꞌabꞌa Arfaxad. \v 11 Y nacpat que uchꞌijrse e Arfaxad, e Sem turuanto 500 año y tama e tiempo era cayto uchꞌijrse cora tejromtac y cora ijchꞌoctac. \p \v 12 Y conda e Arfaxad war ucojco treinta y cinco año cuxpa uyunen xeꞌ ucꞌabꞌa Sélah. \v 13 Y nacpat era e Arfaxad turuanto 403 año y tama e tiempo era cayto uchꞌijrse cora tejromtac y cora ijchꞌoctac. \p \v 14 Pues conda e Sélah war ucojco treinta año cuxpa inteꞌ uyunen xeꞌ ucꞌabꞌa Héber. \v 15 Y nacpat era e Sélah turuanto 403 año y tama e tiempo era cayto uchꞌijrse cora tejromtac y cora ijchꞌoctac. \p \v 16 Y conda e Héber war ucojco treinta y cuatro año cuxpa inteꞌ uyunen xeꞌ ucꞌabꞌa Péleg. \v 17 Y nacpat era e Héber turuanto 430 año y tama e tiempo era cayto uchꞌijrse cora tejromtac y cora ijchꞌoctac. \p \v 18 Y conda e Péleg war ucojco treinta año cuxpa inteꞌ uyunen xeꞌ ucꞌabꞌa Reú. \v 19 Y nacpat era e Péleg turuanto 209 año y tama e tiempo era cayto uchꞌijrse cora tejromtac y cora ijchꞌoctac. \p \v 20 Y conda e Reú war ucojco treinta y dos año cuxpa inteꞌ uyunen xeꞌ ucꞌabꞌa Serug. \v 21 Y nacpat era e Reú turuanto 207 año y tama e tiempo era cayto uchꞌijrse cora tejromtac y cora ijchꞌoctac. \p \v 22 Y conda e Serug war ucojco treinta año cuxpa inteꞌ uyunen xeꞌ ucꞌabꞌa Nahor. \v 23 Y nacpat era e Serug turuanto 200 año y tama e tiempo era cayto uchꞌijrse cora tejromtac y cora ijchꞌoctac. \p \v 24 Y conda e Nahor war ucojco veintinueve año cuxpa inteꞌ uyunen xeꞌ ucꞌabꞌa Térah. \v 25 Y nacpat era e Nahor turuanto 119 año y tama e tiempo era cayto uchꞌijrse cora tejromtac y cora ijchꞌoctac. \p \v 26 Y conda e Térah war ucojco setenta año cuxpa e yaxar unembꞌir xeꞌ jax e Abram, y de allí cuxpa uyunen Nahor, y de allí cuxpa uyunen Harán. \s1 Uchꞌajnarir E Térah \p \v 27 Pues jax era uchꞌajnarir e Térah: Ayan uyunenobꞌ xeꞌ jax e Abram y e Nahor y e Harán. Pues e Harán ayan uyunen xeꞌ ucꞌabꞌa Lot. \v 28 Pero conda turuto utata xeꞌ jax e Térah, chamay e Harán tiaꞌ cuxpa tama inteꞌ lugar xeꞌ ucꞌabꞌa Ur xeꞌ turu tama e lugar Caldea. \p \v 29 Pues e Abram nujbꞌi taca inteꞌ ijchꞌoc xeꞌ ucꞌabꞌa Sarai, y e Nahor nujbꞌi taca inteꞌ ijchꞌoc xeꞌ ucꞌabꞌa Milcá xeꞌ jax uwijchꞌoc e Harán xeꞌ ayan otronteꞌ uwijchꞌoc xeꞌ ucꞌabꞌa Iscá ubꞌan. \v 30 Pero e Sarai machi obꞌna achꞌijrtesian. \p \v 31 Entonces e Térah locꞌoy tama e lugar Ur tuaꞌ ani axin esto tama e lugar xeꞌ ucꞌabꞌa Canaán, y uqꞌueche ixin e Abram xeꞌ jax uyunen y e Lot xeꞌ sitzbꞌir tuaꞌ, y uqꞌueche ixin uyaribꞌ xeꞌ jax e Sarai ubꞌan. Pero conda cꞌotoyobꞌ esto tama inteꞌ chinam xeꞌ ucꞌabꞌa Harán, yajaꞌ taca quetpobꞌ tuaꞌ aturuanobꞌ. \v 32 Y jax taca tama e chinam era tiaꞌ chamay e Térah conda war ucojco 205 año. \fig Jax era inteꞌ mapa xeꞌ uchecsu ticoit cora lugar tiaꞌ xanobꞌ e Abraham y e Isaac y e Jacob.|alt="Map of the places Abraham and his sons traveled." src="Chorti - abraham.jpg" size="span" loc="Gen 11:27-32" copy="?" ref="11:32" \fig* \c 12 \s1 Conda e Dios ojron taca e Abram \p \v 1 Pues tama inteꞌ día Cawinquirar Dios ojron taca e Abram cocha era y che: “Actan achinam era y actan atata y atuꞌ y tunor apiarobꞌ y quiqui tama inteꞌ lugar xeꞌ cꞌani inwirset. \v 2 Pues nen cꞌani inche abꞌoro achꞌajnarir este que axin aquetpa inteꞌ nuxi chinam, y cꞌani inchojbꞌeset meyra, y cꞌani inchiet iquetpa inteꞌ nuxi winic, y cꞌani iquetpa inteꞌ nuxi chojbꞌesiaj tut tunor tin e turobꞌ tawejtzꞌer. \v 3 Y cꞌani inchojbꞌes ut tin e axin uchojbꞌesetobꞌ, y cꞌani imbꞌaxe tin e axin ubꞌaxetobꞌ ubꞌan. Y tamaret tuaꞌ aquetpobꞌ chojbꞌesbꞌirobꞌ tunor e sian chꞌajnarir lo que ayan tama tunor or e rum”, che Cawinquirar Dios uyare e Abram. \p \v 4 Pues nacpat era e Abram locꞌoy tama e chinam Harán bꞌan cocha arobꞌna tuaꞌ uche umen Cawinquirar Dios. Y uqꞌueche ixin e Lot ubꞌan. Pues e Abram war ucojco setenta y cinco año conda locꞌoy tama e chinam Harán. \v 5 Y uqꞌueche ixin uwixcar xeꞌ jax e Sarai y usobrino xeꞌ jax e Lot, y uqꞌueche ixin tunor lo que ayan tuaꞌ, y uqꞌueche ixin tunor umanobꞌ xeꞌ cay patna tacar tama e chinam Harán. Pues conda cꞌotoyobꞌ tama e lugar Canaán, \v 6 numuyobꞌ tama tunor or e lugar este que cꞌotoyobꞌ tama e lugar Siquem y esto tama inteꞌ lugar xeꞌ ucꞌabꞌa Moré tiaꞌ war inteꞌ nuxi chꞌoror teꞌ. Y jax e lugar era tiaꞌ aturuanobꞌ tunor tin e tariobꞌ tama uchꞌajnarir inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Canaán. \v 7 Y jax ubꞌan tama e lugar era tiaꞌ Cawinquirar Dios uchectes ubꞌa tut e Abram y che: “Cꞌani inwajcꞌu achꞌajnarir e lugar era”, che Cawinquirar Dios uyare e Abram. \p Y wacchetaca e Abram cay umorojse cora tun y upetzꞌe tuaꞌ aquetpa bꞌan cocha inteꞌ altar tiaꞌ tuaꞌ uyujtzꞌi ut Cawinquirar Dios, cocha jax e lugar era tiaꞌ e Dios cay uchectes ubꞌa tut. \v 8 Entonces e Abram taca uwixcar y e inmojr xeꞌ war axanobꞌ tacar ixiobꞌ tama e sur esto tiaꞌ ayan cora witzir xeꞌ aquetpa tuyuxin e chinam Betel y e chinam Ai xeꞌ aquetpa tama e lado tiaꞌ atobꞌoy watar e qꞌuin. Y yajaꞌ taca ujachiobꞌ cora otot xeꞌ chembꞌir taca e bꞌujc. Pues jax tama e lugar era tiaꞌ e Abram uche otronteꞌ altar tiaꞌ tuaꞌ uyujtzꞌi ut Cawinquirar Dios. \v 9 Y nacpat era e Abram uwajpi ubꞌir taca tunor tin xeꞌ war axanobꞌ tacar y ixiobꞌ imbꞌijc imbꞌijc este que cꞌotoyobꞌ tama inteꞌ choquem lugar xeꞌ ucꞌabꞌa Négueb. \s1 Conda e Abram ixin esto tama e lugar Egipto \p \v 10 Pues tama e tiempo era checta inteꞌ nuxi winar tama e lugar Canaán, y tamar era e Abram ixin taca e inmojr tuaꞌ aturuanobꞌ tama e lugar Egipto, cocha matucꞌa tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ tama e lugar tiaꞌ turobꞌ. \v 11 Y conda warix acꞌotoyobꞌ tama e lugar Egipto, e Abram uyare Sarai y che: “Pues taniut nen jaxet inteꞌ ixic xeꞌ galan awirnar, \v 12 y conda axin uwiretobꞌ e winicobꞌ tama e lugar Egipto axin oꞌjronobꞌ cocha era y che: ‘E ixic era jax uwixcar e winic yax. Cachamsic e winic era tuaꞌ aquetpa e ixic tacaron.’ Bꞌan axin oꞌjronobꞌ e winicobꞌ xeꞌ ajlugarobꞌ Egipto. \v 13 Y tamar era cꞌani inwaret tuaꞌ awareobꞌ que net niwijtanet, y jay bꞌan aware jaxirobꞌ cꞌani axin atzay uwirenobꞌ y machi tuaꞌ uchamsenobꞌ y net intaca uqꞌuechietobꞌ iꞌxin”, che e Abram uyare e Sarai. \p \v 14 Pues conda cꞌotoy e Abram esto tama e lugar Egipto, irna e Sarai umen e winicobꞌ que galan uwirnar. \v 15 Y bꞌan irna umen uyajcꞌamparobꞌ e rey tama e lugar Egipto ubꞌan, y tamar era ixin uyareobꞌ e rey que galan uwirnar e ixic era xeꞌ jax e Sarai. Y de allí uqꞌuechiobꞌ ixin e Sarai esto tama uyotot e rey tuaꞌ aquetpa inteꞌ uwixcar. \p \v 16 Y e rey tzay uwira e Abram umen que war atzay uwira e Sarai. Y tamar era uyajcꞌu e Abram meyra oveja y meyra wacax y meyra man, y uyajcꞌu meyra chij y meyra camello ubꞌan. \v 17 Pero ayan lo que cay unumse ubꞌa e rey umen que uqꞌueche ixin e Sarai esto tama uyotot tuaꞌ aquetpa inteꞌ uwixcar. Pues Cawinquirar Dios ixin ubꞌaxe e rey y tunor tin e turobꞌ tama uyotot taca inteꞌ nuxi muaquir. \v 18 Y conda e rey cꞌotoy unata que war acꞌaxi inteꞌ nuxi muaquir tujor umen que uqꞌueche ixin e Sarai tuaꞌ aquetpa ani inteꞌ uwixcar, uyare tuaꞌ apejcna e Abram y uyare cocha era y che: “¿Tucꞌa tuaꞌ ache cocha era tacaren? Y ¿tucꞌa tuaꞌ machi awaren que jax awixcar e ixic era? \v 19 Net awaren que jax awijtan, y tamar era nen cꞌani ani inqꞌueche axin tuaꞌ aquetpa inteꞌ niwixcar. Pero coner cꞌani inwaret que qꞌuechic chic awixcar y loqꞌuen tama e lugar era”, che e rey uyare e Abram. \v 20 Y wacchetaca e rey uyare uyajcꞌamparobꞌ tuaꞌ utacriobꞌ e Abram tuaꞌ alocꞌoy tama e lugar Egipto taca uwixcar y taca tunor lo que ayan tuaꞌ. \c 13 \s1 Conda e Abram uxere ubꞌa taca e Lot \p \v 1 Pues entonces conda e Abram locꞌoy tama e lugar Egipto taca uwixcar y taca tunor lo que ayan tuaꞌ, sutpa ixin esto tama inteꞌ choquem lugar xeꞌ ucꞌabꞌa Négueb. Y ixin tacar ubꞌan e Lot xeꞌ jax usobrino. \v 2 Pues e Abram ayan meyra utumin, y ayan meyra oro, y ayan meyra plata, y ayan meyra sian aracꞌobꞌ tacar. \v 3 Y cay xana imbꞌijc imbꞌijc tama tunor or e choquem lugar xeꞌ jax e Négueb este que cꞌotoy tama e chinam Betel, y de allí ixin tuaꞌ aturuan tama e lugar tiaꞌ cay turuan bꞌajxan xeꞌ aquetpa tuyuxin e chinam Betel y tuyuxin e chinam Ai. \v 4 Pues jax tama e lugar era tiaꞌ cay umorojse cora tun tuaꞌ uche e bꞌajxan altar tut Cawinquirar Dios y yajaꞌ taca cay uqꞌui tuaꞌ ucꞌajti taca e Dios. \p \v 5 Pues e Lot ayan meyra lo que ayan tuaꞌ ubꞌan bꞌan cocha ayan tuaꞌ e Abram, y ayan meyra oveja y meyra wacax, y ayan meyra otot xeꞌ chembꞌir taca e bꞌujc tiaꞌ tuaꞌ aquetpobꞌ tin e manobꞌ tuaꞌ. \v 6 Pero machi atzꞌacta e cꞌopot tama e lugar tiaꞌ turobꞌ tuaꞌ awiobꞌ tunor e sian aracꞌobꞌ. Y umen era machi ixto uyubꞌiobꞌ aturuanobꞌ chatertiobꞌ yajaꞌ taca \v 7 cocha e manobꞌ xeꞌ ucojcobꞌ uyaracꞌobꞌ e Abram cay ucꞌaye ubꞌobꞌ taca tin e war ucojcobꞌ uyaracꞌobꞌ e Lot. Pues tama e tiempo era ayan meyra gente xeꞌ tuobꞌ uchꞌajnarir e Canaán y ayan tin e tuobꞌ uchꞌajnarir e Pérez xeꞌ turobꞌ tama e lugar era ubꞌan. \v 8 Y tamar era cꞌotoy inteꞌ día conda e Abram uyare e Lot cocha era y che: “Pues net y nen familion y tamar era ma cocha erer aquetpa inteꞌ qꞌuecraner ticajam, y nien taca awajcojcobꞌ y nien taca niwajcojcobꞌ. \v 9 Pues ayan meyra sian lugar era tiaꞌ uyubꞌiet asajca e rum lo que más bueno toit. Y tamar era cꞌani inwaret que más ani bueno tuaꞌ ilocꞌoy innajt cora tama niwejtzꞌer. Entonces jay net cꞌani iꞌxin tama e lado tiaꞌ atobꞌoy watar e qꞌuin, nen inxin tama e lado tiaꞌ anamtzꞌa axin e qꞌuin. Pero jay net iꞌxin tama e lado tiaꞌ anamtzꞌa axin e qꞌuin, nen tuaꞌ inxin tama e lado tiaꞌ atobꞌoy watar e qꞌuin”, che e Abram uyare e Lot. \p \v 10 Entonces e Lot cay uchꞌujcu uwira tunor e lugar lo que ayan tuyejtzꞌer e xucur Jordán xeꞌ aquetpa tama e lado tiaꞌ atobꞌoy watar e qꞌuin y uwira e chuchuꞌ chinam xeꞌ ucꞌabꞌa Zoar, y uwira que ayan meyra jaꞌ tamar y que jax inteꞌ lugar tiaꞌ erer aꞌchꞌi meyra cosecha bꞌan ani cocha turu tama e lugar Edén tama e onian tiempo. Y uwira que yaxax tunor e lugar bꞌan cocha aquetpa tama utiꞌ e xucur tama e lugar Egipto. Pues numuy tunor era conda Cawinquirar Dios merato utijres e chinam Sodoma y e chinam Gomorra. \v 11 Entonces e Lot usajca tunor e lugar xeꞌ aquetpa tuyejtzꞌer e xucur Jordán. Pues bꞌan cocha era uxere ubꞌobꞌ e Abram taca e Lot. \v 12 Entonces e Abram quetpa tama e lugar Canaán, y e Lot y tunor tin e turobꞌ tacar ixiobꞌ esto tama e chinamobꞌ xeꞌ turobꞌ tuyejtzꞌer e xucur Jordán y cay turuanobꞌ patir cora tama e chinam Sodoma. \v 13 Pues tunor e gente tama e lugar era calapir uwirnarobꞌ umen que war uchiobꞌ meyra sian mabꞌambꞌanir xeꞌ más calapir tut Cawinquirar Dios iraj iraj. \p \v 14 Pues nacpat que locꞌoy e Lot tuyejtzꞌer e Abram, Cawinquirar Dios uyare e Abram cocha era y che: “Pues chꞌujcun awira tama e lugar tiaꞌ turet tama e lado tiaꞌ atobꞌoy watar e qꞌuin y tama e lado tiaꞌ anamtzꞌa axin e qꞌuin, y tama e lado yajaꞌ y tama e lado bꞌana. \v 15 Pues nen cꞌani inwajqꞌuet tunor e rum lo que war awira era, y axin aquetpa tabꞌa tama tunor e tiempo, y axin aquetpa tuaꞌ tunor achꞌajnarirobꞌ ubꞌan. \v 16 Y cꞌani inche abꞌoro meyra tunor achꞌajnarir este que axin aquetpobꞌ bꞌan cocha utanlumir e rum. Y bꞌan cocha ma tiaꞌ obꞌna atzijca ingojr ingojr ut utanlumir e rum y bꞌan tuaꞌ aquetpobꞌ achꞌajnarirobꞌ que mamajchi tuaꞌ obꞌna utziqui ubꞌan. \v 17 Achpen xanen tuaꞌ awira tunor or e lugar era lo que cꞌani inwajqꞌuet. Quiqui awira tama tunor or e rum xeꞌ aquetpa yajaꞌ y quiqui awira tunor e lugar xeꞌ aquetpa más bꞌana porque nen cꞌani inwajqꞌuet tunor e lugar era”, che Cawinquirar Dios. \p \v 18 Pues bꞌan cocha era e Abram ixin taca tunor tin e war aquetpobꞌ tacar tuaꞌ aturuanobꞌ tiaꞌ ayan cora chꞌoror teꞌ xeꞌ tuaꞌ inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Mamré xeꞌ aquetpa tuyejtzꞌer e chinam Hebrón. Y yajaꞌ taca ujachi uyotot xeꞌ chembꞌir taca e bꞌujc. Y jax tama e lugar era ubꞌan tiaꞌ cay umorojse cora tun tuaꞌ uche inteꞌ altar tiaꞌ tuaꞌ uyujtzꞌi ut Cawinquirar Dios. \c 14 \s1 Conda e Abram ucorpes e Lot \p \v 1 Pues jax era inteꞌ ojroner tama inteꞌ tiempo conda cuatro reyobꞌ ubꞌijnuobꞌ tuaꞌ uchiobꞌ e tzꞌojyir upater cinco reyobꞌ. Y e cuatro reyobꞌ jax era: Ayan e Amrafel xeꞌ jax e rey tama e chinam Sinar, y ayan e Arioc xeꞌ jax e rey tama e chinam Elasar, y ayan e Quedorlaómer xeꞌ jax e rey tama e chinam Elam, y ayan e Tidal xeꞌ jax e rey tama e chinam Goím. \v 2 Y e cinco reyobꞌ xeꞌ quetpa tuaꞌ ucorpes ubꞌobꞌ tutobꞌ jax era: Ayan e Bera xeꞌ jax e rey tama e chinam Sodoma, y ayan e Birsá xeꞌ jax e rey tama e chinam Gomorra, y ayan e Sinab xeꞌ jax e rey tama e chinam Admá, y ayan e Seméber xeꞌ jax e rey tama e chinam Seboím, y ayan e rey tuaꞌ e chinam Bela xeꞌ arobꞌna Zoar ubꞌan. \v 3 Pues e cinco reyobꞌ era cay umorojse ubꞌobꞌ tama e lugar xeꞌ ucꞌabꞌa Sidim tiaꞌ turu e nuxi jaꞌ xeꞌ ucꞌabꞌa Mar Muerto tuaꞌ ucorpes ubꞌobꞌ upater e cuatro reyobꞌ. Pero machi ubꞌnobꞌ ucorpes ubꞌobꞌ sino que cucurnobꞌ y quetpa tuaꞌ utoyobꞌ inteꞌ nuxi impuesto tama inteꞌ inteꞌ año. \v 4 Pues e cinco reyobꞌ era quetpobꞌ yebꞌar ucꞌotorer e rey Quedorlaómer\f + \fr 14:4 \ft E rey Quedorlaómer era jax xeꞌ quetpa inteꞌ tujam cuarto reyobꞌ, y jax xeꞌ quetpa tuaꞌ uchꞌami e impuesto tuaꞌ e cinco reyobꞌ.\f* tama inteꞌ tiempo de doce año, pero conda tzꞌacta trece año e cinco reyobꞌ era cay ubꞌijnuobꞌ que machi ixto tuaꞌ utoyobꞌ e impuesto lo que quetpa ani tuaꞌ utoyobꞌ e rey Quedorlaómer tama inteꞌ inteꞌ año. \p \v 5 Entonces tama otronteꞌ año conda e rey Quedorlaómer warix acꞌotori catorce año ixin taca e inmojr reyobꞌ xeꞌ quetpobꞌ yebꞌar ucꞌotorer esto tama e lugar Astarot Carnaim y ucucruobꞌ tin e tuobꞌ uchꞌajnarir e Refa. Y de allí sutpa ucucruobꞌ tin e tuobꞌ uchꞌajnarirobꞌ e Zuz xeꞌ achejcha uyocobꞌ xeꞌ turobꞌ tama e lugar Ham, y ucucruobꞌ tin e tuobꞌ uchꞌajnarir e Emim xeꞌ turobꞌ tama e lugar Savé-quiriataim ubꞌan. \v 6 Y de allí cay ucucruobꞌ tin e turobꞌ tama inteꞌ lugar xeꞌ ucꞌabꞌa Seír tiaꞌ ayan meyra witzir, y uyajnes ixiobꞌ esto tama e lugar El-parán xeꞌ aquetpa tuyejtzꞌer e choquem lugar. \v 7 Y de allí e rey Quedorlaómer taca tin e turobꞌ tacar sutpa ixiobꞌ esto tama e lugar En-mispat xeꞌ arobꞌna Cadés coner. Y yajaꞌ taca cay ucucruobꞌ tunor tin e turobꞌ tama tunor e lugar tuaꞌ tin e tuobꞌ uchꞌajnarir e Amalec, y bꞌan uchiobꞌ tama tunor e lugar xeꞌ tuaꞌ tin e tuobꞌ uchꞌajnarir e Emor xeꞌ turobꞌ tama e lugar Hasesón-tamar. \p \v 8 Entonces e cinco reyobꞌ xeꞌ tuaꞌ e chinam Sodoma y tuaꞌ e chinam Gomorra y tuaꞌ e chinam Admá y tuaꞌ e chinam Seboím y tuaꞌ e chinam Bela (xeꞌ arobꞌna Zoar coner) taca tunor e soldadobꞌ tuobꞌ ixiobꞌ esto tama e lugar Sidim. \v 9 Y conda cꞌotoyobꞌ e cuatro reyobꞌ era cay uchiobꞌ e tzꞌojyir taca e Quedorlaómer xeꞌ rey tama e lugar Elam, y taca e Tidal xeꞌ rey tama e lugar Goím, y taca e Amrafel xeꞌ rey tama e lugar Sinar, y taca e Arioc xeꞌ rey tama e lugar Elasar, xeꞌ jax e cinco reyobꞌ. \v 10 Pues tama tunor or e lugar tama e lugar Sidim ayan meyra chꞌen tama ut e rum tiaꞌ ayan e sian chꞌabꞌi tamar xeꞌ incsibꞌan ut y xeꞌ intactac ut, y conda e rey tuaꞌ e chinam Sodoma taca cora soldadobꞌ, y e rey tuaꞌ e chinam Gomorra taca cora soldadobꞌ locꞌoy ajniobꞌ tama e lugar tiaꞌ war achempa e tzꞌojyir, ayan tin e ojriobꞌ tama inteꞌ chꞌen tiaꞌ ayan e chꞌabꞌi y quetpobꞌ cachar tamar. Y e inmojr reyobꞌ ixin ajniobꞌ tuaꞌ amucuanobꞌ tama cora bꞌiqꞌuit witzir lo que ayan tama e lugar era. \p \v 11 Entonces conda cꞌapa cucurnobꞌ e cinco reyobꞌ era taca tunor e soldadobꞌ xeꞌ turobꞌ tacar, e cuatro reyobꞌ uqꞌuechiobꞌ ixin tunor lo que tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ y tunor lo que ayan xeꞌ atujri tama e chinam Sodoma y tama e chinam Gomorra. Y de allí locꞌoy ixiobꞌ tama e lugar era tuaꞌ asutpa axiobꞌ esto tama ulugarobꞌ otronyajr. \v 12 Pero cocha usobrino e Abram xeꞌ jax e Lot war aturuan tama e chinam Sodoma, jaxir taca tunor lo que ayan tuaꞌ qꞌuejcha ixin umen e reyobꞌ era ubꞌan. \v 13 Pero tujam tin e war uchiobꞌ e tzꞌojyir ayan inteꞌ winic xeꞌ locꞌoyto ajni xeꞌ ixin tuaꞌ uchecsu tunor era tut e Abram xeꞌ tuaꞌ uchꞌajnarir e Héber. Pues jaxir war aturuan tiaꞌ war inteꞌ nuxi chꞌoror teꞌ xeꞌ tuaꞌ inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Mamré xeꞌ tuaꞌ uchꞌajnarir e Emor. Pues e Mamré ayan chateꞌ uwijtzꞌinobꞌ xeꞌ ucꞌabꞌobꞌ Escol y Aner xeꞌ cay uchiobꞌ inteꞌ acuerdo taca e Abram tuaꞌ utacre ubꞌobꞌ jay achecta inteꞌ tzꞌojyir. \p \v 14 Entonces conda e Abram cꞌotoy unata que e Lot qꞌuejcha ixin umen e reyobꞌ era, achpa uqꞌueche ixin tunor e winicobꞌ xeꞌ cuxpobꞌ tama uyotot xeꞌ war apatnobꞌ tacar y xeꞌ obꞌna atzꞌojyobꞌ. Pues ayanobꞌ 318 winicobꞌ tama tunor. Entonces ixin ajniobꞌ tuaꞌ utajwiobꞌ e reyobꞌ y uyajnesobꞌ esto tama e lugar Dan. \v 15 Entonces conda acbꞌare e Abram uxere uwinicobꞌ tuaꞌ uchiobꞌ e tzꞌojyir teinxejr teinxejr, y tamar era cay ucucruobꞌ e reyobꞌ y e soldadobꞌ xeꞌ turobꞌ tacar. Entonces cay ajniobꞌ ixin e reyobꞌ taca usoldadobꞌ y e Abram ixin tupatobꞌ taca uwinicobꞌ, war achamsanobꞌ cora cora este que cꞌotoyobꞌ tama e chinam Hobá xeꞌ turu más bꞌana que e chinam Damasco. \v 16 Entonces e Abram taca e winicobꞌ xeꞌ turobꞌ tacar ulocsiobꞌ tunor lo que qꞌuecher umen e reyobꞌ era. Y bꞌan cocha era e Abram ucorpes e Lot taca tunor lo que ayan tuaꞌ, y ucorpes tunor e ixictac taca e inmojr xeꞌ qꞌuecher umen e reyobꞌ ubꞌan. \s1 Conda e Melquisedec uchojbꞌes ut e Abram \p \v 17 Entonces conda e Abram taca e winicobꞌ xeꞌ turobꞌ tacar cꞌapa ucucruobꞌ e rey Quedorlaómer taca e inmojr reyobꞌ xeꞌ turobꞌ tacar, y conda war asutpa axin tuaꞌ acꞌotoy tama uyotot otronyajr, locꞌoy tajwina umen e rey tuaꞌ e chinam Sodoma tama e lugar Savé xeꞌ arobꞌna “E lugar tuaꞌ e reyobꞌ” ubꞌan. \v 18 Y locꞌoy ubꞌan e Melquisedec xeꞌ jax e rey tuaꞌ e chinam Salem xeꞌ jax inteꞌ sacerdote tuaꞌ e Dios Ajtichaner. Pues jaxir uqꞌueche ixin cora pan y imbꞌijc e vino, \v 19 y cay uchojbꞌes ut e Abram y che: \q1 “Que e Dios xeꞌ Ajtichaner \q1 xeꞌ uche tunor ut e qꞌuin y tunor or e rum \q1 uchojbꞌesiquet meyra. \q1 \v 20 Catattzꞌi ucꞌabꞌa e Dios Ajtichaner \q1 xeꞌ utacret achamse tunor tin e war aqꞌuijna uwiretobꞌ”, che e Melquisedec uyare e Abram. \p Entonces e Abram uyajcꞌu e diezmo e Melquisedec tama tunor lo que cay ulocse tama e tzꞌojyir. \v 21 Y de allí e rey tuaꞌ e chinam Sodoma uyare e Abram cocha era y che: \p —Ajcꞌunen tunor e winicobꞌ y e ixictac xeꞌ qꞌuejcha ixiobꞌ tama nichinam umen e inmojr reyobꞌ xeꞌ cucurnobꞌ amener, pero tunor lo que atujri lo que alocse tuobꞌ e sian reyobꞌ era erer aquetpa tacaret, che e rey tuaꞌ e chinam Sodoma uyare e Abram. \p \v 22 Entonces ojron e Abram y che: \p —Pues unaten Niwinquirar Dios xeꞌ Ajtichaner xeꞌ uche tunor ut e qꞌuin y tunor or e rum \v 23 que matucꞌa tuaꞌ inchꞌami xeꞌ ayan tabꞌa, y machi tuaꞌ inchꞌami nien inteꞌ ut tzꞌojnoc y nien inteꞌ ut axanabꞌ tuaꞌ machi uyubꞌiet aware que jax net xeꞌ achien inquetpa tacar lo que ayan meyra tacaren. \v 24 Nen matucꞌa cꞌani inchꞌami tabꞌa. Tzꞌactix lo que ucꞌuxiobꞌ nimanobꞌ. Pero cocha e Aner y e Escol y e Mamré cay utacrenobꞌ tama e tzꞌojyir ucꞌani tuaꞌ uchꞌamiobꞌ lo que tuobꞌ, che e Abram uyare e rey tuaꞌ e chinam Sodoma. \c 15 \s1 Conda e Dios uche inteꞌ pacto taca e Abram \p \v 1 Pues entonces nacpat era Cawinquirar Dios upejca e Abram tama inteꞌ umayjut y che: \p —Abram, ira ibꞌacta porque nen jax Awajcojcuen. Cꞌani inwajqꞌuet meyra atuanibꞌir, che Cawinquirar Dios. \p \v 2 Entonces ojron e Abram y che: \p —Niwinquiraret Dios, ¿tucꞌa cora ucꞌampibꞌir tuaꞌ iꞌxin awajqꞌuen inteꞌ nuxi tuanibꞌir, cocha matucꞌa nien incojt niunen? Y tamar era conda inxin inchamay tunor lo que ayan tanibꞌa axin aquetpa tuaꞌ inteꞌ niman xeꞌ ucꞌabꞌa Eliézer xeꞌ ajlugar tama e chinam Damasco. \v 3 Pero cocha merato awajqꞌuen nien incojt niunen, tunor lo que ayan tanibꞌa axin aquetpa tuaꞌ inteꞌ niman xeꞌ apatna tama niotot, che e Abram. \p \v 4 Entonces Cawinquirar Dios sutpa ojron otronyajr y che: \p —Machi. Pues majax inteꞌ aman xeꞌ tuaꞌ aquetpa ajyum tama tunor lo que ayan tabꞌa conda iꞌxin ichamay, sino que jax inteꞌ oynen xeꞌ tuaꞌ acuxpa watar e día, che Cawinquirar Dios. \p \v 5 Y de allí Cawinquirar Dios uqꞌueche ixin e Abram esto tupat e otot\f + \fr 15:5 \ft E otot era xeꞌ tuaꞌ e Abram chembꞌir taca e bꞌujc. Y bꞌan e costumbre tuaꞌ e gente xeꞌ ajcojc oveja tama e onian tiempo, cocha quetpa tuaꞌ anumuyobꞌ esto tama inteꞌ lugar tiaꞌ ayan e cꞌopot conda acꞌapa tama inteꞌ lugar. Entonces intaca uyemsiobꞌ e otot y uqꞌuechiobꞌ axin y asutpa ujachi tama intex lugar.\f* y che cocha era: \p —Chꞌujcun awira ut e qꞌuin. ¿Uyubꞌiet ca atziqui tunor e sian lucero lo que ayan tut e qꞌuin? Machi. Pues bꞌan tuaꞌ abꞌoro achꞌajnarir ubꞌan este que machi tuaꞌ uyubꞌiet atziqui, che Cawinquirar Dios. \p \v 6 Entonces e Abram ucꞌubꞌse lo que arobꞌna umen Cawinquirar Dios. Y tamar era chꞌajma umener que erach uwirnar. \v 7 Entonces ojron Cawinquirar Dios otronyajr y che: \p —Nen jax Awinquiraren y jax nen xeꞌ inlocset tama e lugar Ur xeꞌ turu tama e lugar Caldea tuaꞌ inwajqꞌuet e rum era xeꞌ tuaꞌ aquetpa bꞌan cocha inteꞌ herencia tabꞌa, che Cawinquirar Dios. \p \v 8 Entonces ojron e Abram y che: \p —Pero Niwinquiraret Dios, ¿cocha tuaꞌ incꞌotoy innata jay e rum era tuaꞌ axin aquetpa tanibꞌa? che e Abram. \p \v 9 Entonces ojron Cawinquirar Dios y che: \p —Tares incojt utuꞌ chꞌom wacax, y incojt chivo, y incojt utata oveja xeꞌ war ucojcobꞌ uxteꞌ año inteꞌ inteꞌ, y tares ubꞌan incojt mucuy y incojt sacsac mut xeꞌ chꞌomto, che Cawinquirar Dios. \p \v 10 Entonces e Abram utares tunor e aracꞌobꞌ era tut e Dios, y uchamse y utajchu y uturbꞌa intajch tama inteꞌ lado e bꞌir y intajch tama inxejr e bꞌir, pero machi utajchu e mut. \v 11 Y de allí ecmay tari cora sian usij tuaꞌ ani ucꞌuxiobꞌ e chamen aracꞌobꞌ era, pero e Abram uyajnes locꞌoyobꞌ. \v 12 Entonces conda warix anamtzꞌa axin e qꞌuin cꞌaxi inteꞌ nuxi waynij tama e Abram. Y wacchetaca cay xojyna umen inteꞌ nuxi incsibꞌaner y cay bꞌacta meyra. \v 13 Entonces Cawinquirar Dios ojron taca e Abram tama uwayac y che: \p —Natan ixto que achꞌajnarir cꞌani axin aquetpobꞌ tama intex lugar tiaꞌ tuaꞌ aquetpobꞌ ajnajtir gente y tiaꞌ tuaꞌ aquetpobꞌ bꞌan cocha cora man xeꞌ mambꞌir inyajrer tut e gente yajaꞌ, y que cꞌani achena unumse ubꞌobꞌ meyra tama inteꞌ tiempo de 400 año. \v 14 Pero conda anumuy e tiempo era cꞌani inwebꞌta axin inteꞌ jatzꞌuar xeꞌ tuaꞌ acꞌaxi tama ujorobꞌ e ajnajtir gente yajaꞌ xeꞌ cꞌani uche aquetpobꞌ manobꞌ tunor achꞌajnarir. Y de allí cꞌani alocꞌoyobꞌ achꞌajnarir tama e lugar yajaꞌ y inteꞌ intiobꞌ cꞌani uqꞌuechiobꞌ axin lo que meyra atujri. \v 15 Pero net ucꞌanto tuaꞌ ituruan meyra año taca e jiriar tama awalma bꞌajxan que iꞌxin ichamay, y de allí iꞌxin ijiri taca atata viejobꞌirobꞌ. \v 16 Pero conda atzꞌacta e 400 año que turobꞌ najtir, achꞌajnarirobꞌ axin asutpobꞌ esto tama e lugar era. Pues bꞌan aquetpa tuaꞌ anumuy umen que tin e turobꞌ tama uchꞌajnarir e Emor xeꞌ war aturuanobꞌ tara tama e lugar Canaán, merato acꞌapa uchiobꞌ tunor e mabꞌambꞌanir lo que aquetpa tuaꞌ inwatzꞌiobꞌ tamar, che Cawinquirar Dios uyare e Abram tama uwayac. \p \v 17 Entonces conda ecsijbꞌa, wacchetaca checta inteꞌ nuxi bꞌejt xeꞌ chꞌur xeꞌ war alocꞌoy meyra bꞌutz tamar, y checta cora tajteꞌ ubꞌan xeꞌ war atzꞌajbꞌa xeꞌ intaca numuy ubꞌajner tuyuxin e aracꞌobꞌ xeꞌ tajchbꞌir turobꞌ. \v 18 Pues jax e día era conda Cawinquirar Dios uche e pacto taca e Abram y che: \p —Pues cꞌani inwajcꞌu achꞌajnarir e rum era xeꞌ acꞌotoy esto tama e xucur lo que ayan tama utiꞌ e Egipto y acꞌotoy esto tama utiꞌ e nuxi xucur xeꞌ ucꞌabꞌa Éufrates. \v 19 Pues e lugar era jax lo que aquetpa tuaꞌ tin e ajchꞌajnarirobꞌ tuaꞌ e Quen, y tuaꞌ tin e ajchꞌajnarirobꞌ tuaꞌ e Queniz, y tuaꞌ tin e ajchꞌajnarirobꞌ tuaꞌ e Cadmo. \v 20 Y e lugar lo que war inwajqꞌuet jax lo que tuaꞌ tin e ajchꞌajnarirobꞌ tuaꞌ e Het, y tuaꞌ tin e ajchꞌajnarirobꞌ tuaꞌ e Pérez, y tuaꞌ tin e ajchꞌajnarirobꞌ tuaꞌ e Refa. \v 21 Y war inwajqꞌuet ubꞌan e lugar xeꞌ tuaꞌ tin e ajchꞌajnarirobꞌ tuaꞌ e Emor, y xeꞌ tuaꞌ tin e ajchꞌajnarirobꞌ tuaꞌ e Canaán, y xeꞌ tuaꞌ tin e ajchꞌajnarirobꞌ tuaꞌ e Gerges, y xeꞌ tuaꞌ tin e ajchꞌajnarirobꞌ tuaꞌ e Jebús. \c 16 \s1 E Agar y uyar xeꞌ jax e Ismael \p \v 1 Pues uwixcar e Abram xeꞌ jax e Sarai machi obꞌna achꞌijrtesian. Pero jaxir ayan inteꞌ uman xeꞌ ajlugar Egipto xeꞌ ucꞌabꞌa Agar. \v 2 Entonces e Sarai uyare e Abram y che: \p —Ubꞌin lo que cꞌani inwaret era: Cawinquirar Dios uchien tuaꞌ machi inchꞌijrseyan. Y tamar era cꞌani inwaret tuaꞌ iꞌxin achꞌami niman xeꞌ jax e Agar. Pues bꞌajcꞌat cocha era axin achecta nimaxtac tamar jaxir, che e Sarai. \p Pues e bꞌijnusiaj era quetpa imbꞌutz tut e Abram. \v 3 Entonces e Sarai uyare e Agar tuaꞌ aquetpa ixcarbꞌir tuaꞌ e Abram. Pues numuy tunor era conda ayix diez año desde que cꞌotoyobꞌ tama e lugar Canaán. \v 4 Entonces e Abram uchꞌami ubꞌa taca e Agar y jaxir quetpa wawan tacar uyar. Pero conda e Agar cꞌotoy unata que war ucojco uyar, cay uxejbꞌe ut e Sarai. \v 5 Entonces e Sarai uyare e Abram y che: \p —Pues amener taca que e Agar war uxejbꞌe niut. Pues cꞌajric amener que jax nen xeꞌ inwajqꞌuet e Agar tuaꞌ ichꞌijrtesian tacar, y era que war ucojco uyar cꞌani uche ubꞌa que más ayan ucꞌampibꞌir que nen. Que Cawinquirar Dios uchecsuic chi tujor tuaꞌ acꞌaxi e jatzꞌuar, jay tama nijor nen o jay tama ajor net, che e Sarai uyare e Abram. \p \v 6 Entonces ojron e Abram y che: \p —Tama acꞌabꞌ turu aman. Chen tacar bꞌan taca cocha net abꞌijnu ache, che e Abram. \p Entonces e Sarai cay ucꞌaye meyra e Agar este que locꞌoy ajni. \v 7 Pero tajwina umen e Ángel tuaꞌ Cawinquirar Dios tama e choquem lugar tiaꞌ turu ut e jaꞌ xeꞌ aquetpa tama utiꞌ e bꞌir xeꞌ axin esto tama e chinam xeꞌ ucꞌabꞌa Sur. \v 8 Entonces ojron e Ángel tuaꞌ Cawinquirar Dios y che: \p —Agar xeꞌ manet tuaꞌ e Sarai, ¿tiaꞌ war iyopa? Y ¿tiaꞌ war iꞌxin? che e Ángel. Entonces ojron e Agar y che: \p —War inlocꞌoy anjni tut e Sarai xeꞌ jax niwajyum, che e Agar. \p \v 9 Entonces ojron e Ángel tuaꞌ Cawinquirar Dios otronyajr y che: \p —Sutpen tuyejtzꞌer jaxir y ubꞌianen tut tunor lo que uyaret, che e Ángel. Y de allí sutpa ojron e Ángel otronyajr y che: \q1 \v 10 “Nen cꞌani imbꞌorojse meyra achꞌajnarir \q1 este que mamajchi tuaꞌ obꞌna utziqui. \q1 \v 11 Pues era war acojco awar y conda axin acuxpa \q1 ucꞌani tuaꞌ aturbꞌa ucꞌabꞌa Ismael xeꞌ war che que ‘E Dios uyubꞌi canuc’, \q1 cocha Cawinquirar Dios uyubꞌi tunor e tzꞌintzꞌar lo que ayan tama awalma. \q1 \v 12 Y cꞌani aquetpa uwirnar e sitz era bꞌan cocha inteꞌ chij xeꞌ ajcꞌopot, \q1 y axin uche e tzꞌojyir taca tunor e inmojr, \q1 y tunor e gente tuaꞌ asutpa uchiobꞌ e tzꞌojyir tacar jaxir ubꞌan, \q1 y cꞌani aqꞌuijna uwira ubꞌa taca tunor upiarobꞌ”, che e Ángel tuaꞌ Cawinquirar Dios uyare e Agar. \p \v 13 Pero cꞌotoy unata e Agar que e Ángel xeꞌ cay ojron tacar jax Cawinquirar Dios, entonces ubꞌijnu tuaꞌ uturbꞌa ucꞌabꞌa ut e jaꞌ era: “E Dios xeꞌ uwiren.” Entonces ojron y che: “Inwirix ut e Dios, pero machi chamayen.” \v 14 Y tamar era uturbꞌa ucꞌabꞌa ut e jaꞌ y che: “Ut e jaꞌ xeꞌ tuaꞌ Tin e Turu xeꞌ uwiren”. Pues ut e jaꞌ era turu tuyuxin e chinam Cadés y tuyuxin e chinam Béred. \p \v 15 Entonces conda cꞌotoy e día cuxpa uyar e Agar xeꞌ qꞌuechuan taca e Abram, y e Abram uturbꞌa ucꞌabꞌa Ismael. \v 16 Pues e Abram war ucojco ochenta seis año conda cuxpa e Ismael. \c 17 \s1 Conda quetpa tuaꞌ axujra imbꞌijc uqꞌuewerir utejromar e winicobꞌ tuaꞌ uchecsu que ayan e pacto \p \v 1 Pues entonces conda e Abram war ucojco noventa y nueve año, Cawinquirar Dios uchectes ubꞌa tut y che: \p —Nen jax e Dios xeꞌ meyra ayan nicꞌotorer. Ubꞌianen taniut iraj iraj, y turbꞌan abꞌa tuaꞌ aquetpa imbꞌutz tunor awirnar taniut iraj iraj ubꞌan. \v 2 Porque jay bꞌan ache, nen cꞌani inche inteꞌ pacto tacaret cocha era y che: Cꞌani inche abꞌoro meyra tunor achꞌajnarir, che Cawinquirar Dios uyare e Abram. \p \v 3 Entonces e Abram cotuan este que utacbꞌu ut ujor tut e rum, y tamar era e Dios sutpa ojron otronyajr y che: \p \v 4 —Pues jax era e pacto lo que cꞌani inche tacaret: Cꞌani inche tuaꞌ iquetpa tatabꞌir tuaꞌ meyra chinamobꞌ, \v 5 y machi ixto tuaꞌ ipejcna tama acꞌabꞌa Abram, sino que desde coner era ucꞌani tuaꞌ ipejcna tama intex acꞌabꞌa xeꞌ jax e Abraham, xeꞌ war che ‘Tatabꞌir tuaꞌ meyra chinamobꞌ’ cocha bꞌan tuaꞌ inche iquetpa net. \v 6 Cꞌani inche abꞌoro tunor achꞌajnarir, y tama achꞌajnarir cꞌani alocꞌoyobꞌ meyra sian reyobꞌ y meyra sian chinamobꞌ. \v 7 Pues e pacto lo que war inche tacaret y xeꞌ cꞌani inche taca tunor achꞌajnarir watar e día jax era: Que nen tuaꞌ inquetpa Adiosiren y Udiosirenobꞌ tunor achꞌajnarirobꞌ ubꞌan ejcꞌar ejcꞌar. \v 8 Pues cꞌani inwajqꞌuet y tunor achꞌajnarirobꞌ tunor e rum tama e lugar Canaán tiaꞌ turet era tuaꞌ aquetpa bꞌan cocha inteꞌ herencia tabꞌa inyajrer. Y nen tuaꞌ inquetpa Udiosirenobꞌ iraj iraj ubꞌan, che e Dios. \p \v 9 Y de allí e Dios sutpa ojron taca e Abraham otronyajr y che: \p —Pero net ucꞌani tuaꞌ iyubꞌian tut lo que aquetpa tuaꞌ ache tama nipacto era ubꞌan. Y bꞌan tuaꞌ uchiobꞌ tunor achꞌajnarirobꞌ tama tunor e tiempo xeꞌ watar. \v 10 Pues e pacto lo que war inche tacarox jax era: Que net y tunor e winicobꞌ xeꞌ turobꞌ tacaret ucꞌani tuaꞌ axujra imbꞌijc uqꞌuewerir itejromar. Bꞌan aquetpa tuaꞌ uchiobꞌ tunor achꞌajnarirobꞌ watar e tiempo ubꞌan. \v 11 Pues ucꞌani tuaꞌ ixuri imbꞌijc uqꞌuewerir itejromar tunorox, y bꞌan cocha era axin aquetpa chequer que war ixubꞌian tut e pacto lo que war inche tacarox. \v 12 Y tamar era tunor e tejromtac tama inteꞌ inteꞌ familia ucꞌani tuaꞌ axujra imbꞌijc uqꞌuewerir utejromar conda atzꞌacta ocho día que cuxpa, y bꞌan tuaꞌ achempa taca e bꞌiqꞌuit tejromtac xeꞌ acuxpa tama uyototobꞌ tin e manobꞌ xeꞌ mambꞌir inyajrer tibꞌa, y bꞌan tuaꞌ achempa conda acuxpa inteꞌ tejromtac tuaꞌ tin e ajnatir gente xeꞌ aturuanobꞌ tijam ubꞌan. \v 13 Pues ucꞌani tuaꞌ axujra imbꞌijc uqꞌuewerir utejromar tunor e tejromtac xeꞌ acuxpobꞌ tama iyototobꞌ. Pues bꞌan cocha era axin aquetpa inteꞌ chequerir tama iwerir que ayan nipacto tacarox tama tunor e tiempo. \v 14 Pero tin e machi cꞌani uyacta ubꞌa tuaꞌ axujra imbꞌijc uqꞌuewerir utejromar ucꞌani tuaꞌ aloqꞌuesna tijam nox, cocha machi cꞌani oꞌbꞌianobꞌ tut nipacto, che e Dios. \p \v 15 Entonces ojron e Dios taca e Abraham otronyajr y che: \p —Pues awixcar xeꞌ jax e Sarai machi ixto tuaꞌ apejcna tamar ucꞌabꞌa era, sino que desde coner ucꞌani tuaꞌ apejcna tama intex ucꞌabꞌa xeꞌ jax e Sara. \v 16 Y cꞌani inchojbꞌes ut y cꞌani inche tuaꞌ aquetpa awawan taca uyar. Y bꞌan cocha era cꞌani inchojbꞌes ut meyra. Y jaxir tuaꞌ aquetpa tubꞌir tuaꞌ meyra chinamobꞌ y tama uchꞌajnarir axin alocꞌoy meyra reyobꞌ xeꞌ tuaꞌ acꞌotoriobꞌ tama uchinamobꞌ, che e Dios. \p \v 17 Entonces e Abraham cotuan esto que utacbꞌu ut ujor tama ut e rum y cay tzene y cay ojron jax taca y che: “¿O ererto ca aquetpa tatabꞌir inteꞌ winic xeꞌ war ucojco 100 año? Y e Sara, ¿cochato tuaꞌ achꞌijrtesian cocha warix ucojco noventa año?” che e Abraham. \v 18 Entonces e Abraham uyare e Dios cocha era y che: \p —Quisinic awacta aturuan e Ismael taca achojbꞌesiaj, y que jax jaxir xeꞌ tuaꞌ uchꞌami tunor lo que ayan tanibꞌa conda inxin inchamay, che e Abraham uyare e Dios. \p \v 19 Entonces ojron e Dios y che: \p —Machi. Y motor que machi war acꞌubꞌse lo que war inwaret era, pero e Sara cꞌani ixto aqꞌuechuan incojt uyar, y net tuaꞌ aturbꞌa ucꞌabꞌa Isaac. Y tacar jaxir cꞌani inche inteꞌ pacto, y e pacto era cꞌani aquetpa taca uchꞌajnarir tama tunor e tiempo. \v 20 Pues tama e Ismael, nen umbꞌi lo que war acꞌani tuaꞌ anumuy tacar, y cꞌani inchojbꞌes ut este que aquetpa meyra umaxtac xeꞌ axin abꞌoro meyra uchꞌajnarir. Pues e Ismael cꞌani acꞌotoy aquetpa tatabꞌir tuaꞌ doce ajcꞌotorerobꞌ xeꞌ más nojta ucꞌampibꞌirobꞌ, y que tamar jaxir cꞌani inche aquetpa inteꞌ nuxi chinam. \v 21 Pero e pacto lo que war inche era cꞌani aquetpa tamar taca e Isaac, xeꞌ jax e sitz xeꞌ cꞌani uchꞌijrse e Sara tama inteꞌ año xeꞌ watar tama e mes xeꞌ bꞌan cocha era, che e Dios uyare e Abraham. \p \v 22 Pues conda e Dios cꞌapa ojron taca e Abraham, locꞌoy tama e lugar era. \v 23 Entonces tama e día era e Abraham uxuri imbꞌijc uqꞌuewerir utejromar e Ismael xeꞌ jax uyunen, y bꞌan uche ubꞌan taca tunor umanobꞌ xeꞌ cuxpobꞌ tama uyotot, y taca tunor e manobꞌ xeꞌ umani taca e tumin. Pues tunor e winicobꞌ xeꞌ turobꞌ tama uyotot y tin xeꞌ apatnobꞌ tacar quetpobꞌ xurbꞌir imbꞌijc uqꞌuewerir utejromarobꞌ, bꞌan taca cocha arobꞌna umen e Dios tuaꞌ uche. \v 24 Pues e Abraham war ucojco noventa y nueve año conda xujra imbꞌijc uqꞌuewerir utejromar, \v 25 y e Ismael xeꞌ jax uyunen war ucojco trece año conda xujra imbꞌijc uqꞌuewerir utejromar. \v 26 Pues e Abraham y e Ismael intera taca día xujra imbꞌijc uqꞌuewerir utejromarobꞌ. \v 27 Y tunor e winicobꞌ xeꞌ turobꞌ tama uyotot, y e manobꞌ xeꞌ cuxpobꞌ tama uyotot, y e manobꞌ xeꞌ mambꞌir taca e ajnajtir gente, tunorobꞌ xujra imbꞌijc uqꞌuewerir utejromarobꞌ tama e día era. \c 18 \s1 Conda e Dios uchectes ubꞌa tut e Abraham \p \v 1 Pues tama inteꞌ día conda ayan meyra calor Cawinquirar Dios uchectes ubꞌa tut e Abraham conda war aturuan tama uyocher uyotot xeꞌ chembꞌir taca e bꞌujc. Pues numuy tunor era tama e lugar tiaꞌ war cora nuquir chꞌoror teꞌ xeꞌ tuobꞌ inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Mamré. \v 2 Pues lo que numuy jax era: E Abraham ujachi ujor tuaꞌ achꞌujcsan y uwira que ayan uxteꞌ winicobꞌ xeꞌ warobꞌ innajt cora. Pues chateꞌ winicobꞌ era angelobꞌ xeꞌ tariobꞌ tuaꞌ uwarajse e Abraham taca e Sara, y incojt jax Cawinquirar Dios xeꞌ cꞌotoy tuaꞌ uchectes ubꞌa tutobꞌ. Entonces e Abraham achpa wacchetaca y ajni ixin tuaꞌ upejca e winicobꞌ, y conda cꞌotoy tiaꞌ turobꞌ, cotuan tutobꞌ este que utacbꞌu ut ujor tut e rum, \v 3 y upejca inteꞌ tujamobꞌ y che: \p —Niwinquiret, jay itzay awiren y jay bꞌan acꞌani quisinic iquetpa tacaren. \v 4 Cꞌani inware tuaꞌ ataresna imbꞌijc e jaꞌ tuaꞌ uyubꞌiox ipoqui iyoc tamar, y de allí erer ixjiri cora yebꞌar e teꞌ era. \v 5 Y cocha cꞌotoyox tiaꞌ turen tara quisinic inwesiox tuaꞌ ixqꞌuecꞌo otronyajr tuaꞌ uyubꞌiox ixixinto tama ixambꞌar, che e Abraham uyare e uxteꞌ winicobꞌ era. Y chenobꞌ jaxirobꞌ: \p —Bueno pue, chenobꞌ. \p \v 6 Entonces e Abraham ochoy tama uyotot y uyare e Sara cocha era y che: \p —Chꞌama cora harina xeꞌ más imbꞌutz, y chen e pan, pero wacchetaca, che e Abraham uyare e Sara. \p \v 7 Entonces e Abraham ajni ixin macuir e macteꞌ tiaꞌ turobꞌ meyra wacax, y usicbꞌa incojt chꞌom xeꞌ incꞌunto uwerir, y de allí uyare cora umanobꞌ tuaꞌ uchamse y tuaꞌ uyustesobꞌ lo que tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ e ajwarobꞌ. \v 8 Y conda turix e wiar taresna cora mantequilla xeꞌ loqꞌuesna tama e leche y e wer y e pan lo que chembꞌir umen e Sara tuaꞌ uyajcꞌu inteꞌ inteꞌ ajwarobꞌ. Y yajaꞌ taca quetpa e Abraham yebꞌar inteꞌ teꞌ tuaꞌ taca uyajcꞌu tuqꞌuic tuqꞌuic lo que ucꞌaniobꞌ e ajwarobꞌ. \p \v 9 Entonces conda cꞌapa wiobꞌ e ajwarobꞌ, uyubꞌiobꞌ tuaꞌ e Abraham cocha era y chenobꞌ: \p —¿Turu ca e Sara xeꞌ jax awixcar? chenobꞌ. Y ojron e Abraham y che: \p —Yajaꞌ taca turu macuir niotot, che e Abraham. \p \v 10 Y de allí tin e quetpa líder tujam e winicobꞌ era ojron y che: \p —Pues bꞌan cocha e mes era tama e año xeꞌ watar cꞌani inyopa tuaꞌ inwarajset otronyajr, y tama e día yajaꞌ cꞌani cawira que cuxpix incojt uyar e Sara, che e winic era. \p Pues e Sara yaꞌ war tupat e winicobꞌ tama e ocher tama e otot war uchiquini tunor lo que war arobꞌna e Abraham umen e winicobꞌ. \v 11 Pues e Abraham y e Sara ayix meyra ujabꞌobꞌ, y numuyix utiempo e Sara tuaꞌ ani uyubꞌi achꞌijrtesian. \v 12 Y wacchetaca e Sara cay tzene, y ubꞌijnu cocha era y che: “¿Cocha nic tuaꞌ inchꞌami inteꞌ nuxi tzayer tuaꞌ inchꞌijrtesian, cocha nen y ninoxibꞌ ayix meyra cajabꞌ?” che e Sara jax taca. \v 13 Pero Cawinquirar Dios sutpa uyare e Abraham cocha era y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ war atzene e Sara? O ¿war ca ubꞌijnu que: ‘Machi ixto tuaꞌ uyubꞌien inchꞌijrtesian cocha onian ixiquen?’ \v 14 Pues nen Awinquiraren Dios. Taniut matucꞌa intran tuaꞌ inche. Y cꞌani inwaret era que tama e tiempo conda war achena e pacmar tama e año xeꞌ watar cꞌani insutpa inyopa tuaꞌ inwarajset otronyajr, y que tama e día yajaꞌ e Sara cuxpix incojt uyar, che Cawinquirar Dios uyare e Abraham. \p \v 15 Pues conda e Sara uyubꞌi tunor era bꞌacta meyra y umuqui que cay tzene. Y tamar era ojron y che: \p —Nen machi war intzene, che e Sara. \p Pero sutpa ojron Cawinquirar Dios y che: \p —Ira amuqui lo que ache cocha taniut nen matucꞌa xeꞌ mucur y tamar era chequer taniut que tzenet, che Cawinquirar Dios uyare e Sara. \s1 Conda e Abraham ucꞌajti taca e Dios tuaꞌ ucorpes tin e turobꞌ tama e chinam Sodoma \p \v 16 Entonces achpobꞌ e ajwarobꞌ y cay xanobꞌ tuaꞌ acꞌotoyobꞌ esto tama e chinam Sodoma. Y e Abraham ixin cora tacarobꞌ ubꞌan y che: “Cꞌotenic pue”, che e Abraham. \v 17 Entonces Cawinquirar Dios ojron jax taca y che: “Pues majax bueno tuaꞌ inmuqui tut e Abraham lo que cꞌani inche era, \v 18 cocha uchꞌajnarir cꞌani aquetpa inteꞌ nuxi chinam xeꞌ meyra ayan ucꞌotorer. Y jaxir tuaꞌ axin aquetpa inteꞌ nuxi chojbꞌesiaj tut tunor e sian chinamobꞌ lo que ayan tama tunor or e rum umen que war inchojbꞌes ut jaxir. \v 19 Pues nen insicbꞌa e Abraham tuaꞌ axin uchecsu tut umaxtac y tut tunor uchꞌajnarir que ucꞌani tuaꞌ oꞌbꞌianobꞌ tut tunor niwojroner y que ucꞌani tuaꞌ axin uchiobꞌ tunor lo que imbꞌutz y lo que erach. Porque jay bꞌan uche e Abraham, nen cꞌani acꞌapa inche tunor lo que cay inware que bꞌan tuaꞌ inche”, che Cawinquirar Dios jax taca. \v 20 Entonces Cawinquirar Dios uyare e Abraham cocha era y che: \p —Pues meyra gente war aqꞌuecranobꞌ taniut iraj iraj que tin e turobꞌ tama e chinam Sodoma y tin e turobꞌ tama e chinam Gomorra war uchiobꞌ meyra mabꞌambꞌanir y que war abꞌoro tunor era iraj iraj. \v 21 Y tamar era cꞌani inxin inwira jay erach que war achempa bꞌan cocha war achecsuna taniut iraj iraj. Porque jay majax bꞌan cocha cay umbꞌi era nen tuaꞌ acꞌotoy innata, y tamar era machi tuaꞌ insatiobꞌ, che Cawinquirar Dios uyare e Abraham. \p \v 22 Entonces locꞌoyobꞌ e chateꞌ ajwarobꞌ tama e lugar era y cay xanobꞌ tuaꞌ acꞌotoyobꞌ esto tama e chinam Sodoma, pero e Abraham quetpato tiaꞌ war awawan tut Cawinquirar Dios. \v 23 Y de allí e Abraham ixin más tuyejtzꞌer Cawinquirar Dios y uyubꞌi tuaꞌ y che: \p —¿Asati ca tunor e gente tama e chinam era motor jay ayan tin e matucꞌa war uchiobꞌ xeꞌ mabꞌambꞌan? \v 24 Porque bꞌajcꞌat ayan cincuenta gente xeꞌ imbꞌutz turobꞌ tujam tunor tin e war uchiobꞌ e sian mabꞌambꞌanir lo que war achempa tama e chinam era. Y jay bꞌan, ¿asatito ca tunor tin e turobꞌ tama e chinam era motor que ayan ani cincuenta gente xeꞌ imbꞌutz tamar? \v 25 Pues ma cocha erer asatpobꞌ tin e imbꞌutz turobꞌ taca tin e war uchiobꞌ e sian mabꞌambꞌanir, bꞌan ani cocha jay tunorobꞌ war ani uchiobꞌ e mabꞌambꞌanir era. Pues cꞌani ixto iquetpa erach conda abꞌijnu awira tucꞌa war uchiobꞌ tunor e gente tama tunor or e rum jay erach o jay mabꞌambꞌan lo que war uchiobꞌ watar e día, y entonces tara ubꞌan ucꞌani tuaꞌ iquetpa erach conda asati e chinamobꞌ era, che Abraham uyare Cawinquirar Dios. \p \v 26 Entonces ojron Cawinquirar Dios y che: \p —Pues jay erer intajwi cincuenta gente xeꞌ erach turobꞌ tama e chinam Sodoma, machi tuaꞌ insati tunor e chinam umen taca que ayan cincuenta gente xeꞌ imbꞌutz turobꞌ tamar, che Cawinquirar Dios uyare e Abraham. \p \v 27 Pero e Abraham sutpa ojron otronyajr y che: \p —Majax ani bueno tuaꞌ onjron tacaret cocha era, pero cocha net jax Niwinquiraret y nen jax taca inteꞌ winic xeꞌ imbꞌijc taca nicꞌampibꞌir, ucꞌani tuaꞌ inturbꞌa nibꞌa tuaꞌ inche. \v 28 Pues bꞌajcꞌat ayan taca cuarenta y cinco gente xeꞌ erach turobꞌ tama e chinam era, ¿asatito ca tunor e chinam umen que ucꞌanto ani cinco xeꞌ erach? che e Abraham. \p Entonces ojron Cawinquirar Dios otronyajr y che: \p —Pues jay intajwi cuarenta y cinco xeꞌ erach turobꞌ, machi tuaꞌ insati tunor e gente tama e chinam, che Cawinquirar Dios. \p \v 29 Entonces ojron e Abraham otronyajr y che: \p —Bꞌajcꞌat ayan taca cuarenta gente xeꞌ erach turobꞌ tama e chinam, che e Abraham. Y che Cawinquirar Dios: \p —Pues tamar e cuarenta gente era xeꞌ erach, machi tuaꞌ insati e chinam, che Cawinquirar Dios. \p \v 30 Pero e Abraham ojronto otronyajr taca Cawinquirar Dios y che: \p —Pues quisinic que machi iqꞌuijna tacaren umen que warto onjron cocha era, pero bꞌajcꞌat ayan taca treinta gente xeꞌ erach turobꞌ, che e Abraham. \p Y de allí ojron Cawinquirar Dios y che: \p —Pues jay ayan treinta gente xeꞌ erach turobꞌ, machi tuaꞌ insati e chinam, che Cawinquirar Dios. \p \v 31 Pero e Abraham sutpa ojron otronyajrto y che: \p —Niwinquiraret, pues machi incꞌani tuaꞌ aquetpa intran tunor niwojroner toit, pero ¿tucꞌa tuaꞌ anumuy jay atajwi veinte taca xeꞌ erach turobꞌ? che e Abraham. \p Y Cawinquirar Dios ojron y che: \p —Pues jay ayan taca veinte xeꞌ erach turobꞌ, machi tuaꞌ insati e chinam, che Cawinquirar Dios. \p \v 32 Pero e Abraham ojronto y che: \p —Niwinquiraret Dios, quisinic que machi iqꞌuijna tacaren, pero cꞌanto onjron tacaret otronyajrto era, y de allí machix tuaꞌ insutpa onjron más tacaret, ¿pero tucꞌa tuaꞌ ache jay iꞌxin atajwi ajrer taca diez gente xeꞌ erach turobꞌ? che e Abraham. \p Y che Cawinquirar Dios: \p —Pues motor que ayan diez taca gente xeꞌ erach turobꞌ, machi tuaꞌ insati e chinam, che Cawinquirar Dios. \p \v 33 Pues conda cꞌapa ojron Cawinquirar Dios taca e Abraham, locꞌoy tama e lugar era, y e Abraham sutpa ixin tama uyotot. \c 19 \s1 Conda Cawinquirar Dios usati e chinam Sodoma y e chinam Gomorra \p \v 1 Pues conda war acꞌapa e día cꞌotoyobꞌ e chateꞌ angelobꞌ esto tama e chinam Sodoma. Y e Lot war aturuan tama e ocher tama e chinam war achꞌujcsan. Y conda uwira que war acꞌotoyobꞌ e chateꞌ ajxambꞌarobꞌ era achpa wacchetaca tuaꞌ upejca, y cotuan tutobꞌ esto que utacbꞌu ut ujor tut e rum bꞌan cocha e costumbre tuobꞌ, \v 2 y ojron cocha era y che: \p —Niwinquirox xeꞌ ajxambꞌarox, quisinic ixquetpa tacaren tuaꞌ inumse e acbꞌar tama niotot, y yaꞌ yajaꞌ erer ipoqui iyoc, y ejcꞌar asacojpa erer ixlocꞌoy ixixin, che e Lot uyare e ajxambꞌarobꞌ era. \p Entonces ojronobꞌ e angelobꞌ y chenobꞌ: \p —Machi. Non erer taca canumse e acbꞌar tama e parque, chenobꞌ. \p \v 3 Pero e Lot cayto uyare tuaꞌ aquetpobꞌ tama uyotot, entonces jaxirobꞌ ixiobꞌ tacar esto tama uyotot. Y conda cꞌotoyobꞌ e Lot cay uyare tin e ajpatnarobꞌ tama uyotot tuaꞌ uyustesobꞌ e wiar tuaꞌ awesenobꞌ e ajwarobꞌ, y uyareobꞌ tuaꞌ uchiobꞌ e pan xeꞌ machi atꞌabꞌay ut. Y conda turix lo que tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ cay wiobꞌ e ajwarobꞌ. \p \v 4 Pero conda e ajwarobꞌ merato achꞌanobꞌ, cꞌotoyobꞌ cora sian winicobꞌ xeꞌ ajlugarobꞌ tama e chinam Sodoma era y cay uxoyjruobꞌ uyotot e Lot. Y ayan meyra sian chꞌom maxtacobꞌ y ayan meyra sian winicobꞌ xeꞌ más ayan ujabꞌobꞌ. \v 5 Y cay upejcobꞌ e Lot taca inteꞌ nuxi nuc y chenobꞌ: \p —¿Tiaꞌ turobꞌ e winicobꞌ xeꞌ yopobꞌ tama oꞌtot sajmi era? Locsenobꞌ patir. Non cꞌani cachꞌan tacarobꞌ, chenobꞌ e sian winicobꞌ era. \p \v 6 Entonces locꞌoy e Lot patir tuaꞌ ojron tacarobꞌ, y wacchetaca umaqui e puerta tuaꞌ mamajchi oꞌchoy macu. \v 7 Entonces ojron e Lot cocha era y che: \p —Nipiarox, ubꞌinic lo que cꞌani inwareox. Ira iche e mabꞌambꞌanir xeꞌ calapir cocha era. \v 8 Y jay warto ibꞌijnu tuaꞌ iche e mabꞌambꞌanir, nen ayan chateꞌ niwijchꞌoctac xeꞌ mato tiaꞌ uchꞌami ubꞌobꞌ taca inteꞌ winic, y jay nox icꞌani, erer inlocsiobꞌ tuaꞌ iche lo que icꞌani tacarobꞌ. Pero e winicobꞌ era ajwarobꞌ tanibꞌa, y nen aquetpa tuaꞌ incojcobꞌ. Entonces ma cocha erer inwactox iche e mabꞌambꞌanir lo que war iyusre iche, che e Lot uyare e sian winicobꞌ era. \p \v 9 Entonces qꞌuijnobꞌ e winicobꞌ y chenobꞌ: \p —Loqꞌuen tara net. ¿Tuqꞌuet cora net tuaꞌ awareon tucꞌa tuaꞌ cache? Pues net majax ajlugaret tara. Y tamar era cꞌani cachiet anumse abꞌa más meyra que e winicobꞌ yax, chenobꞌ. \p Y de allí cay uwatzꞌiobꞌ e Lot y cay uquerejbꞌobꞌ locꞌoy tut e puerta, y cay uyobꞌiobꞌ e puerta tuaꞌ ani uche acꞌaxi tut e rum. \v 10 Pero e winicobꞌ xeꞌ ajwarobꞌ ulocse ucꞌabꞌobꞌ patir e puerta y uquerejbꞌobꞌ ochoy e Lot macuir e otot, y de allí umaquiobꞌ e puerta. \v 11 Y wacchetaca tajpesna unacꞌutobꞌ tin e turobꞌ patir umen e angelobꞌ. Bꞌan numuy taca tunor e sian chꞌom maxtacobꞌ y tunor e inmojr winicobꞌ xeꞌ turobꞌ patir era. Y tamar era mamajchi uyubꞌi uwira tiaꞌ aquetpa e puerta. \v 12 Entonces e ajwarobꞌ cay uyubꞌiobꞌ tuaꞌ e Lot y chenobꞌ: \p —¿Ayan ca más familia tabꞌa tama e chinam era? ¿Ayan ca aniarobꞌ o oynenobꞌ o awijchꞌoctac o otro inmojr apiarobꞌ tama e chinam era? Pues jay ayan ucꞌani tuaꞌ aqꞌuechiobꞌ axin najtir tama e lugar era wacchetaca. \v 13 Pues non ebꞌtana tarion umen Cawinquirar Dios tuaꞌ casati e chinam era, cocha war acꞌotoy meyra qꞌuecraner tut jaxir que calapir uwirnarobꞌ tunor e gente tama e chinam era. Y umen era uyebꞌta tarion tuaꞌ casati e chinam inyajrer, chenobꞌ e angelobꞌ tut e Lot. \p \v 14 Entonces e Lot ixin tuaꞌ ojron taca tin e turix tuaꞌ anujbꞌiobꞌ tacar uwijchꞌoctac y uyare cocha era y che: \p —Achpenic y loqꞌuenic wacchetaca tama e chinam era, porque Cawinquirar Dios cꞌani usati tunor e lugar coner era, che e Lot uyare e chꞌom sitzꞌobꞌ. \p Pero jaxirobꞌ intaca uchebꞌiobꞌ que aras ojroner war uche e Lot. \v 15 Entonces conda war asacojpa e angelobꞌ uyareobꞌ e Lot cocha era y chenobꞌ: \p —Achpen wacchetaca y qꞌueche chic awixcar y awijchꞌoctac tuaꞌ machi ixchamay conda asajta e chinam era, chenobꞌ e angelobꞌ. \p \v 16 Pero conda irna umen e angelobꞌ que e Lot machi cꞌani alocꞌoy wacchetaca, uchuquiobꞌ ucꞌabꞌ taca uwixcar y uwijchꞌoctac y uquerejbꞌobꞌ locꞌoyobꞌ patir e chinam tuaꞌ machi achamesnobꞌ, cocha war ayajtna utobꞌ meyra umen Cawinquirar Dios. \v 17 Entonces conda yaꞌ turobꞌ patir e chinam, ojron inteꞌ ángel y che: \p —Jay machi cꞌani ixchamay ajnienic wacchetaca. Y ira ixsutpa ixchꞌujcsan tama ipat, y nien machi tuaꞌ ixquetpa ixwawan tama e bꞌir. Quiquic wacchetaca tama or e witzir jay machi cꞌani ixchamay, che e ángel uyare e Lot. \p \v 18 Entonces ojron e Lot y che: \p —Pues nen ma cocha erer incꞌotoy esto tiaꞌ war awaren. \v 19 Quisinic iyubꞌi lo que cꞌani inwareox era. Nox cay iche meyra tacarsiaj tacaren, y incꞌun iwirnar taniut que ixin icorpes nicuxtar, pero nen machi uyubꞌien incꞌotoy esto tor e witzir bꞌana, porque conda war inxana tor e bꞌir bꞌajcꞌat utajwien e nuxi cꞌajc lo que cꞌani acꞌaxi tama e chinam era, y entonces inxin inchamay ubꞌan. \v 20 ¿Awirix ca e chuchuꞌ chinam bꞌana? Pues machi aquetpa innajt ticoit era. Actanen tuaꞌ inxin yajaꞌ. Pues erach que chuchuꞌ taca e chinam, pero erer cacorpa jay caxin bꞌana, che e Lot uyare e ángel. \p \v 21 Entonces ojron e ángel y che: \p —Pues umbꞌix tunor awojroner y cꞌani inche bꞌan cocha awaren, y machi tuaꞌ insati e chinam lo que war awaren. \v 22 Pero quiqui wacchetaca esto tama e chinam yajaꞌ, porque nen ma erer insati e chinam tara este que icꞌotoy tama e lugar yajaꞌ, che e ángel uyare e Lot. \p Pues arobꞌna tama inyajr umen e Lot que chuchuꞌ e chinam yajaꞌ, y tamar era turbꞌana ucꞌabꞌa Zoar xeꞌ war che “Chuchuꞌ”. \p \v 23 Entonces xana ixin e Lot y conda warix atobꞌoy watar e qꞌuin, cꞌotoyobꞌ tama e chinam Zoar. \v 24 Entonces Cawinquirar Dios uyebꞌta tari e cꞌajc taca cora cꞌancꞌan tun xeꞌ ucꞌabꞌa azufre xeꞌ war apuruy y uche acꞌaxi tujor e chinam Sodoma y tujor e chinam Gomorra. \v 25 Y tamar era cꞌapa satpa e chateꞌ chinamobꞌ era taca tunor e gente xeꞌ turobꞌ ani tamar, y cꞌapa puruy tunor e cosecha y tunor e teꞌ lo que ayan ani tama e lugar. \v 26 Y uwixcar e Lot sutpa chꞌujcsan tupat tiaꞌ war axin tama e bꞌir tuaꞌ uwira tucꞌa war anumuy, y wacchetaca chamay y cꞌotoy quetpa inteꞌ nuxi tun y atzꞌam. \s1 Conda e Dios ucꞌajpes e pacto lo que cay uche taca e Abraham \p \v 27 Pues entonces tama otronteꞌ día conda sacojpa, ixin e Abraham esto tama e lugar tiaꞌ war cora nuquir chꞌoror teꞌ xeꞌ tuaꞌ inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Mamré tiaꞌ cay ojron taca Cawinquirar Dios tama inyajr. \v 28 Y uchꞌujcu uwira innajt tiaꞌ turu e chinam Sodoma y e chinam Gomorra y or e witzir xeꞌ aquetpa tuyejtzꞌer, y uwira que tama tunor or e lugar era war alocꞌoy meyra sian bꞌutz bꞌan cocha atꞌabꞌay axin conda war apurutna cora sojc. \v 29 Y bꞌan cocha era e Dios usati e chateꞌ chinam era xeꞌ jax e lugar xeꞌ más galan uwirnar bꞌan cocha ubꞌijnu ani e Lot, pero cꞌajpa umen e Dios e pacto lo que cay uche taca e Abraham, y tamar era ulocse e Lot tama e lugar era bꞌajxan que usati. \s1 E Lot y uwijchꞌoctac \p \v 30 Pues entonces conda cꞌapa satpa e chateꞌ chinam era, ixin e Lot esto tama e chinam Zoar, pero bꞌacta tuaꞌ aquetpa tamar. Y tamar era ixin taca uwijchꞌoctac tuaꞌ aturuanobꞌ tama inteꞌ chꞌen lo que ayan tama unac inteꞌ witzir. \v 31 Entonces tama inteꞌ día e yaxar ijchꞌoc uyare uwijtzꞌin cocha era y che: \p —Pues onian winiquix catata, y tama e choquem lugar era matucꞌa e winicobꞌ tuaꞌ uwironobꞌ tuaꞌ anujbꞌi ani tacaron, y ma cocha erer tuaꞌ cachꞌijrtesian tuaꞌ achecta camaxtac. Pues tunor e ijchꞌoctacobꞌ tic taca tama tunor or e rum aloqꞌuesnobꞌ umen utatobꞌ tuaꞌ eꞌrnobꞌ. \v 32 Pero nen ayan inteꞌ nibꞌijnusiaj, quisinic que cawajcꞌu uyuchꞌi e vino catata tuaꞌ cacarse. Y de allí erer cachꞌan tacar y jaxir matucꞌa tuaꞌ unata jay war cachꞌijrtesian tacar, che e yaxar ijchꞌoc. \p \v 33 Entonces tamar taca e acbꞌar era jaxirobꞌ uyajcꞌobꞌ uyuchꞌi e vino utatobꞌ, y de allí conda e yaxar ijchꞌoc uwira que warix acaray utata, ochoy chꞌan tacar. Pero utata matucꞌa unata tamar lo que numuy tama e acbꞌar. \v 34 Y tama otronteꞌ día conda sacojpa, e yaxar ijchꞌoc uyare uwijtzꞌin cocha era y che: \p —Pues acbꞌar acbꞌi nen chꞌanen taca catata. Pero coner cawajcꞌuic uyuchꞌi e vino otronyajr tuaꞌ cacarse, y de allí net erer ichꞌan tacar ubꞌan, y bꞌan cocha era chatertion tuaꞌ cachꞌijrtesian tacar tuaꞌ machi asatpa cachꞌajnarir, che e yaxar ijchꞌoc uyare uwijtzꞌin. \p \v 35 Entonces tama e acbꞌar era sutpa uyajcꞌobꞌ uyuchꞌi e vino otronyajr. Entonces e ijtzꞌimbꞌir ochoy chꞌan taca utata, pero jaxir matucꞌa unata tama tunor lo que numuy tama e acbꞌar. \v 36 Y bꞌan cocha era e chateꞌ ijchꞌoctacobꞌ cꞌotoy quetpa wawanobꞌ taca uyarobꞌ xeꞌ jax tuaꞌ utatobꞌ. \v 37 Y e yaxar ijchꞌoc qꞌuechuan inteꞌ uyar y uturbꞌa ucꞌabꞌa Moab, y tamar jaxir chꞌajnari tari e gente tama e lugar Moab. \v 38 Y e ijtzꞌimbꞌir qꞌuechuan inteꞌ uyar ubꞌan y uturbꞌa ucꞌabꞌa Ben-amí. Pues tamar jaxir chꞌajnari tari tunor e gente tama e lugar Amón. \c 20 \s1 E Abraham y e Abimelec \p \v 1 Entonces e Abraham locꞌoy tama e lugar Mamré y ixin esto tama e lugar Négueb tuaꞌ aturuan tama e chinam Guerar xeꞌ aquetpa tuyuxin e chinam Cadés y tuyuxin e chinam Sur. \v 2 Y conda cꞌotoyobꞌ tama e lugar era, e Abraham uchecsu tut e gente que e Sara jax uwijtan y majax uwixcar. Y tamar era e Abimelec xeꞌ jax e rey tama e chinam era uyare tuaꞌ ataresna e Sara tuaꞌ aquetpa tama uyotot tuaꞌ anujbꞌi tacar watar e día. \v 3 Pero tamar taca e acbꞌar era e Dios uchectes ubꞌa tut e Abimelec tama inteꞌ uwayac y che: “Cꞌani ichamay wacchetaca cocha e ixic xeꞌ aware tuaꞌ ataresna sajmi nujbꞌabꞌirix”, che e Dios uyare e Abimelec tama uwayac. \p \v 4 Pues cocha e Abimelec merato uchꞌami ubꞌa tacar jaxir, ojron y che: “Niwinquiraret Dios, ¿O war ca abꞌijnu tuaꞌ achamse tin e matucꞌa war uche xeꞌ mabꞌambꞌan? \v 5 Pues e Abraham uyaren que jax uwijtan y bꞌan che e Sara ubꞌan que jaxir ijtambꞌir tuaꞌ. Y tamar era matucꞌa innata jay mabꞌambꞌan lo que war inche”, che e Abimelec. \p \v 6 Entonces e Dios ojron taca e Abimelec tama uwayac y che: “Pues nen innata que majax mabꞌambꞌan lo que ache. Pues jax nen xeꞌ machi inwactet tuaꞌ achꞌami abꞌa taca e Sara, porque machi war incꞌani tuaꞌ ache e mabꞌambꞌanir taniut. \v 7 Pero ucꞌani tuaꞌ isutpa aqꞌueche axin e Sara tut e Abraham wacchetaca, porque jaxir jax inteꞌ profeta, y jay ache bꞌan cocha war inwaret era, jaxir tuaꞌ ucꞌajti tacaren tuaꞌ ichojbꞌesna y tuaꞌ ituruan meyra año tara tor e rum. Pero jay machi aqꞌueche axin e Sara tut e Abraham wacchetaca era, entonces net taca tunor tin e turobꞌ tama oꞌtot san tuaꞌ ixchamay”, che e Dios uyare e Abimelec tama uwayac. \p \v 8 Entonces conda sacojpa tama inteꞌ día achpa e Abimelec y upejca uyajcꞌamparobꞌ y uchecsu tutobꞌ tunor lo que uwira tama uwayac. Y e ajcꞌamparobꞌ bꞌactobꞌ meyra que bꞌajcꞌat axin ajajtzꞌobꞌ umen e Dios umen que uqꞌuechiobꞌ ixin e Sara. \v 9 Entonces e Abimelec upejca e Abraham y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ que war ache tunor era tacaron? O ¿ayan ca inteꞌ mabꞌambꞌanir lo que war inche apater? Porque net war ache acꞌaxi meyra jatzꞌuar tama nijor nen y tama ujorobꞌ tunor tin e turobꞌ tama niotot. Pues majax imbꞌutz tunor lo que ixiet ache tacaren. \v 10 ¿Tucꞌa tar war abꞌijnu que ixiet ache tunor era nipater? Pues bꞌan che e Abimelec uyare e Abraham. \p \v 11 Entonces ojron e Abraham y che: \p —Pues nen cay imbꞌijnu que e gente tama e lugar era machi tuaꞌ ubꞌijnuobꞌ oꞌbꞌianobꞌ tut e Dios, y tamar era cay imbꞌijnu que jay inware que jax niwijtan, bꞌajcꞌat axin utoyenobꞌ tuaꞌ uqꞌuechiobꞌ axin. Pero jay inware ani que jax niwixcar, bꞌajcꞌat axin uchamsenobꞌ tuaꞌ uyubꞌi uqꞌuechiobꞌ axin. \v 12 Pero erach que e Sara jax niwijtan porque jax uwijchꞌoc nitata motor que majax intera catuꞌ, pero nen nujbꞌien ixto tacar. \v 13 Pues conda arobꞌnen umen e Dios que ucꞌani tuaꞌ inlocꞌoy tama uyotot nitata, cay inware niwixcar, que jay erach que war uyajta niut, que ucꞌani tuaꞌ uchecsu tut e gente tic taca tiaꞌ cacꞌotoy que jaxir jax niwijtan, che e Abraham uyare Abimelec. \p \v 14 Entonces e Abimelec uchꞌami cora oveja y cora wacax y uyajcꞌu e Abraham. Y uyajcꞌu cora winicobꞌ y cora ixictac xeꞌ tuaꞌ aquetpobꞌ manobꞌ xeꞌ mambꞌir inyajrer tuaꞌ e Abraham, y de allí sutpa uyajcꞌu e Sara e Abraham. \v 15 Y de allí ojron y che: \p —Ubꞌin lo que cꞌani inwaret era, tunor e lugar lo que erer awira tara jax tanibꞌa. Sicbꞌan e lugar xeꞌ más imbꞌutz toit tiaꞌ tuaꞌ ixturuan, che e Abimelec. \p \v 16 Y de allí uyare e Sara y che: \p —Pues inwajcꞌu e Abraham 1000 ut e tumin xeꞌ chembꞌir taca e plata tuaꞌ aquetpa najpesbꞌir inyajrer tunor lo que numuy era, y que ma tiaꞌ tuaꞌ aware que nen ixien inche lo que mabꞌambꞌan. Y tamar era mamajchi tuaꞌ axin oꞌjron apater, che e Abimelec uyare e Sara. \p \v 17 Entonces e Abraham cay ucꞌajti taca e Dios tama e Abimelec, y Cadiosir utzꞌacpes e Abimelec y uwixcar. Y utzꞌacpes ubꞌan tunor umanobꞌ xeꞌ ixictac tuaꞌ oꞌbꞌna achꞌijrtesianobꞌ otronyajr. \v 18 Pues conda qꞌuejcha ixin e Sara umen e Abimelec, Cawinquirar Dios uche que mamajchi tujam e ixictac tama uyotot e Abimelec tuaꞌ oꞌbꞌna achꞌijrseyan. \c 21 \s1 Conda cuxpa e Isaac \p \v 1 Pues entonces Cawinquirar Dios ixin uche taca e Sara bꞌan taca cocha cay uyare. \v 2 Entonces e Sara quetpa wawan taca uyar y qꞌuechuan incojt uyar taca e Abraham motor que jaxir onian winiquix. Y e chꞌurcabꞌ cuxpa tama e tiempo bꞌan cocha arobꞌna umen Cawinquirar Dios. \v 3 Y e Abraham uturbꞌa ucꞌabꞌa e chꞌurcabꞌ era Isaac. \v 4 Y conda utzꞌacse ocho día xujra imbꞌijc uqꞌuewerir utejromar umen e Abraham, bꞌan cocha arobꞌna tuaꞌ achempa umen e Dios. \v 5 Pues e Abraham war ucojco 100 año conda cuxpa e Isaac. \v 6 Entonces ojron e Sara y che: “Pues e Dios uchien intzene conda uyajqꞌuen incojt niwar motor que onian ixiquen, y tamar era tunor tin e acꞌotoy unatobꞌ que cuxpa incojt niwar axin atzeniobꞌ tacaren ubꞌan. \v 7 Pero ¿chi ani erer uche ubꞌijnu e Abraham que nen ucꞌanto tuaꞌ inchuse incojt niwar xeꞌ tuaꞌ jaxir? Pero bꞌan numuy motor que non onian gention”, che e Sara. \s1 Conda e Agar y e Ismael ajnesna locꞌoyobꞌ tama uyotot e Abraham \p \v 8 Entonces conda e Isaac chꞌi cora, loqꞌuesna e chuꞌ tut, y e Abraham uche inteꞌ nuxi nojqꞌuin. \v 9 Pero tama e día tuaꞌ e nojqꞌuin e Sara uwira que uyar e Agar xeꞌ jax inteꞌ uyunen e Abraham ubꞌan war asactzene uwira e Isaac. \v 10 Entonces e Sara ixin tuyejtzꞌer e Abraham y che: “Ajnes chic e ixic xeꞌ ajlugar Egipto taca uyar, porque e Isaac ma cocha erer uxere uyerencia taca uyar e ixic era”, che e Sara uyare e Abraham. \p \v 11 Pues quetpa intran e ojroner era tut e Abraham cocha e Ismael unembꞌir tuaꞌ ubꞌan. \v 12 Pero Cadiosir sutpa uyare e Abraham cocha era y che: “Ira ibꞌacta abꞌijnu tamar lo que arobꞌnet umen awixcar tamar e Ismael y utuꞌ, sino que chen bꞌan taca cocha war uyaret tuaꞌ ache, porque jax taca tin e alocꞌoy tama uchꞌajnarir e Isaac tuaꞌ aquetpobꞌ sicbꞌabꞌir nimener\f + \fr 21:12 \ft Bꞌan che tama e Romanos 9:7 ubꞌan.\f*. \v 13 Pero tama e Ismael xeꞌ uyar aman, cꞌani inche tuaꞌ aquetpa inteꞌ nuxi chinam tunor uchꞌajnarir, cocha jaxir unembꞌir tabꞌa ubꞌan”, che e Dios uyare e Abraham. \p \v 14 Entonces conda sacojpa tama inteꞌ día, achpa e Abraham y uchꞌami imbꞌijc e pan y inteꞌ bolsa jaꞌ xeꞌ chembꞌir taca e qꞌuewer y uchꞌubꞌa yebꞌar ucꞌabꞌ e Agar. Y de allí utzacre locꞌoy tama uyotot taca usitz xeꞌ jax e Ismael. Entonces locꞌoy ixin e Agar taca uyar y xanobꞌ cora cora tama tunor e choquem lugar xeꞌ ucꞌabꞌa Beerseba. \v 15 Y conda cꞌapa e jaꞌ lo que ayan tama e qꞌuewer, jaxir uyacta e sitz yebꞌar cora cꞌopot. \v 16 Entonces ixin turuan innajt cora tut e sitz cocha machi cꞌani uwira achamay umen e taquijtir. Y de allí uyacta ubꞌa aturuan y cay aru taca inteꞌ nuxi nuc. \p \v 17 Pero conda e Dios xeꞌ turu tut e qꞌuin cay uyubꞌi que war aꞌru e sitz, uyebꞌta ixin inteꞌ ángel tuaꞌ oꞌjron taca e Agar cocha era y che: “Agar, ¿tucꞌa tamar war anumse abꞌa? Ira ibꞌacta, porque umbꞌix uyaruar e sitz tiaꞌ turu yebꞌar e cꞌopot. \v 18 Achpen quiqui chꞌama e sitz, y chucu ucꞌabꞌ y qꞌueche chic, porque tamar jaxir cꞌani alocꞌoy inteꞌ nuxi chinam”, che e ángel tuaꞌ e Dios uyare e Agar. \p \v 19 Y wacchetaca e Dios uchectes tut e Agar inteꞌ ut jaꞌ. Entonces ixin esto tama ut e jaꞌ y ubꞌutꞌi e qꞌuewer taca e jaꞌ y uyajcꞌu e Ismael tuaꞌ uyuchꞌi. \v 20 Pues e Dios utacre e sitz este que cꞌotoy quetpa inteꞌ winic y turuan tama e choquem lugar. Y tama e lugar era cano ucꞌampes e chꞌantꞌin. \v 21 Y bꞌan cocha era quetpa turuan tama e choquem lugar xeꞌ ucꞌabꞌa Parán, y conda cꞌapa chꞌi chena nujbꞌi taca inteꞌ ixic xeꞌ ajlugar Egipto umen utuꞌ. \s1 Conda e Abraham y e Abimelec uchiobꞌ inteꞌ acuerdo \p \v 22 Pues entonces tama e tiempo era e rey Abimelec ixin tuaꞌ oꞌjron taca e Abraham y war axana e Ficol tacar xeꞌ jax e capitán tuaꞌ e soldadobꞌ. Entonces e Abimelec uyare e Abraham cocha era y che: \p —Pues chequer ticoit non que Cawinquirar Dios war utacret tama tunor lo que ache. \v 23 Pues quisinic que achecsu abꞌa ticoit tama ucꞌabꞌa e Dios tara taca que ma tiaꞌ tuaꞌ amajresen y nien nimaxtac, y que ma tiaꞌ tuaꞌ amajresobꞌ nichꞌajnarirobꞌ ubꞌan. Y checsun abꞌa que cꞌani aquetpa incꞌun awirnar taniut bꞌan cocha war aquetpa incꞌun niwirnar toit net, y que bꞌan tuaꞌ aquetpa awirnar taca tunor e gente xeꞌ turobꞌ tama e lugar era, che e Abimelec uyare e Abraham. \p \v 24 Entonces ojron e Abraham y che: \p —Pues san cꞌani inche bꞌan cocha aware, che e Abraham. \p \v 25 Entonces conda numuy cora día e Abraham utajwi ubꞌa taca e Abimelec y cay uchecsu que ayan inteꞌ chꞌen tiaꞌ tuaꞌ umorojse ubꞌa e jajar xeꞌ pambꞌir umener xeꞌ loqꞌuesna umen umanobꞌ e Abimelec. \v 26 Entonces ojron e Abimelec y che: \p —Pues este era matucꞌa war innata tama tunor era, y nien net matucꞌa achecsu tacaren. Pues machi innata chi xeꞌ uche tunor era, che e Abimelec. \p \v 27 Entonces e Abraham ixin uchꞌami cora oveja y cora wacax y uyajcꞌu e Abimelec. Y tama e día era chatertiobꞌ cꞌotoy quetpobꞌ de acuerdo tama e chꞌen era. \v 28 Entonces e Abraham ulocse siete chꞌom utuꞌ oveja tujam e inmojr. \v 29 Y e Abimelec uyubꞌi tuaꞌ y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ war alocse e siete chꞌom utuꞌ oveja era? che e Abimelec. \p \v 30 Entonces che e Abraham: \p —Pues e siete chꞌom utuꞌ oveja era lo que war inwajqꞌuet cꞌani aquetpa inteꞌ chequerir que tanibꞌa e chꞌen era tiaꞌ tuaꞌ umorojse ubꞌa e jajar conda acꞌaxi cocha jax nen xeꞌ impasi, che e Abraham. \p \v 31 Entonces e Abimelec uchꞌami e siete chꞌom utuꞌ oveja. Y de allí e Abraham uturbꞌa ucꞌabꞌa e lugar Beerseba xeꞌ war che “E chꞌen tama e acuerdo”, cocha jax e lugar tiaꞌ uchiobꞌ inteꞌ acuerdo tama e chꞌen era. \p \v 32 Entonces conda cꞌapa uchiobꞌ e acuerdo tama e lugar Beerseba era, sutpa ixiobꞌ e Abimelec y e Ficol esto tama e lugar xeꞌ tuaꞌ tin e uchꞌajnarir e Filisti. \v 33 Y e Abraham upaqꞌui inteꞌ teꞌ xeꞌ ucꞌabꞌa tamarisco tama e lugar era, y cay uyujtzꞌi ut Cawinquirar Dios xeꞌ turu iraj iraj. \v 34 Y e Abraham turuan meyra tiempo tama e lugar era xeꞌ tuobꞌ e Filisti. \c 22 \s1 Conda Cawinquirar Dios uwira cobꞌa ucꞌubꞌesiaj e Abraham \p \v 1 Pues entonces conda numuy cora año Cawinquirar Dios cay ubꞌijnu que cꞌani uwira cobꞌa cꞌubꞌesiaj ayan tuaꞌ e Abraham, y jay axin oꞌbꞌian tut. Y tamar era upejca y che: \p —Abraham, che e Dios. Y e Abraham che: \p —Tara turen, che e Abraham. \p \v 2 Entonces Cawinquirar Dios sutpa ojron y che: \p —Pues e Isaac jax acojto oynen xeꞌ turu tacaret y xeꞌ war ayajta ut meyra. Cꞌani inwaret tuaꞌ aqꞌueche axin esto tor e witzir xeꞌ ucꞌabꞌa Moria. Y conda ixcꞌotoy, ajcꞌun e Isaac bꞌan cocha inteꞌ arac conda achamesna y apurutna. Bꞌan tuaꞌ ache tor inteꞌ witzir xeꞌ cꞌani inwirset, che Cawinquirar Dios uyare e Abraham. \p \v 3 Entonces tama otronteꞌ día conda sacojpa, achpa e Abraham y ucachi e turibꞌ tupat uchij. Y usicbꞌa cora siꞌ tuaꞌ uqꞌueche axin tuaꞌ uxuni e cꞌajc tacar, y de allí ixin esto tama e lugar tiaꞌ arobꞌna umen e Dios. Y uqꞌueche ixin uyunen xeꞌ jax e Isaac y chateꞌ uman. \v 4 Y tama e uxteꞌ día e Abraham uchꞌujcu uwira innajt cora tiaꞌ turu or e witzir tiaꞌ aquetpa tuaꞌ acꞌotoy. \v 5 Entonces e Abraham ojron taca umanobꞌ y che: \p —Quetpenic tara tuaꞌ icojco e chij. Nen taca e sitz cꞌani caxin más tichambꞌir tuaꞌ cojytzꞌi ut e Dios, y de allí cꞌani casutpa waton otronyajr, che e Abraham uyare e chateꞌ uman.\f + \fr 22:5 \ft Iranic e Hebreos 11:17—19 tuaꞌ iwira más tama e Abraham y e Isaac conda ixiobꞌ tujor e witzir era.\f* \p \v 6 Entonces e Abraham ucachi e siꞌ lo que cꞌani ucꞌampes tuaꞌ uxuni e cꞌajc tacar y ucꞌatbꞌu tujor uquejrebꞌ e Isaac tuaꞌ uqꞌueche axin. Y de allí uchꞌami ingojr bꞌejt xeꞌ bꞌutꞌur taca ut e cꞌajc, y inteꞌ cuchillo y locꞌoy ixiobꞌ. \v 7 Y conda war axanobꞌ tor e bꞌir ojron e Isaac taca utata y che: \p —Tata, che e chꞌom sitz. Y e Abraham ojron y che: \p —¿Tucꞌa acꞌani, sitz? che e Abraham. Y che e Isaac: \p —Non war caqꞌueche axin e siꞌ y ayan ut e cꞌajc ubꞌan, pero ¿tiaꞌ aquetpa e arac lo que aquetpa tuaꞌ cachamse? che e Isaac. \p \v 8 Y ojron e Abraham y che: \p —Pues jax Cadiosir xeꞌ tuaꞌ uturbꞌa e arac lo que tuaꞌ cachamse, che e Abraham. \p Y cayto xanobꞌ. \v 9 Y conda cꞌotoyobꞌ tujor e witzir tiaꞌ irsenobꞌ umen e Dios, e Abraham upetzꞌe cora tun tuaꞌ aquetpa bꞌan cocha inteꞌ altar y de allí uturbꞌa e siꞌ tujor. Y de allí uchuqui uyunen xeꞌ jax e Isaac y uturbꞌa tujor e siꞌ tama e altar. \v 10 Pero conda uchꞌami e cuchillo y ujachi ucꞌabꞌ tuaꞌ uchamse uyunen \v 11 wacchetaca pejcna umen inteꞌ ángel tuaꞌ Cawinquirar Dios tut e qꞌuin y che: \p —Abraham, Abraham, che e ángel. \p Y ojron e Abraham y che: \p —Tara turen, che e Abraham. \p \v 12 Y sutpa ojron e ángel tuaꞌ Cawinquirar Dios otronyajr y che: \p —Ira ayobꞌi oynen era. Pues inwirix que turix tuaꞌ iyubꞌian taniut, y que turetix tuaꞌ awajqꞌuen esto oynen xeꞌ jax acojto, che e ángel uyare e Abraham. \p \v 13 Entonces e Abraham sutpa eron tupat, y uwira que war incojt utata oveja macuir e cꞌopot xeꞌ cachbꞌir ucacho tama cora chꞌan. Entonces ixin uchuqui e oveja y uchamse y uputa tama e altar tuaꞌ aquetpa uyeror ut uyunen. \v 14 Entonces e Abraham uturbꞌa ucꞌabꞌa or e witzir era que: “Cawinquirar Dios uche achecta tunor lo que ucꞌani inteꞌ.” Y bꞌanto arobꞌna esto coner, “Pues tor e witzir era Cawinquirar Dios uche achecta tunor lo que ucꞌani inteꞌ.” \p \v 15 Entonces Cawinquirar Dios sutpa upejca e Abraham otronyajr \v 16 y che: \p —Pues bꞌan cocha inware nen xeꞌ Awinquiraren Dios: ‘Pues cocha war ache tunor lo que inwaret, y machi atzunle tuaꞌ awajqꞌuen oynen xeꞌ jax acojto, nen cꞌani inwaret tama nicꞌabꞌa \v 17 que san tuaꞌ inchojbꞌeset meyra. Y cꞌani inche abꞌoro meyra tunor achꞌajnarir este que aquetpobꞌ bꞌan cocha e sian lucero que meyra ayan tut e qꞌuin, y cꞌani inche abꞌoro este que aquetpobꞌ bꞌan cocha e sian jiꞌ lo que ayan tutiꞌ e nuxi jaꞌ que machi uyubꞌiet atziqui. Y cꞌani inqꞌuecꞌojse tunor achꞌajnarirobꞌ tuaꞌ oꞌbꞌnobꞌ ucucru tunor e chinamobꞌ tuaꞌ tin e aqꞌuijna uwira ubꞌobꞌ tacar. \v 18 Y cocha ubꞌianet taniut cꞌani aquetpa chojbꞌesbꞌir utobꞌ tunor e gente xeꞌ turobꞌ tara tor e rum umen inteꞌ sitzbꞌir tabꞌa\f + \fr 22:18 \ft Iranic e Gálatas 3:16 tiaꞌ che que e Cristo jax e sitzbꞌir era.\f*.’ Bꞌan che Cawinquirar Dios uyare e Abraham. \p \v 19 Entonces e Abraham sutpa ixin esto tiaꞌ turobꞌ umanobꞌ. Y de allí ixiobꞌ esto tama e lugar Beerseba cocha jax e lugar tiaꞌ war aturuan e Abraham. \s1 Uyunenobꞌ e Nahor \p \v 20 Entonces conda numuy cora tiempo ayan chi xeꞌ yopa tut e Abraham tuaꞌ uchecsu tut que qꞌuechuan cora uyar e Milcá xeꞌ jax uwixcar uwijtzꞌin e Abraham xeꞌ jax e Nahor. \v 21 Pues e yaxar sitz xeꞌ cuxpa jax e Us, y de allí cuxpa uwijtzꞌin xeꞌ ucꞌabꞌa Buz, y de allí cuxpa e Quemuel xeꞌ cꞌotoy quetpa tatabꞌir tuaꞌ e Aram. \v 22 Y nacpat era cuxpobꞌ e Quésed y e Hazó y e Pildás y e Idlaf y e Betuel. \v 23 Y e Betuel uchꞌijrse inteꞌ uwijchꞌoc xeꞌ ucꞌabꞌa Rebeca. Pues jax era e ocho uyunenobꞌ xeꞌ ajcꞌuna e Nahor umen e Milcá, xeꞌ jax uwijtzꞌin e Abraham. \p \v 24 Pues e Nahor ayan umaxtac taca inteꞌ uman ubꞌan xeꞌ ucꞌabꞌa Reumá xeꞌ cꞌotoy quetpa inteꞌ uwixcar. Pues uyunenobꞌ xeꞌ ajcꞌuna umen e Reumá jax e Teba y e Gáham y e Tahas y e Maacá. \c 23 \s1 Conda chamay y mujca e Sara \p \v 1 Pues e Sara turuan 127 año, \v 2 y de allí chamay tama inteꞌ lugar xeꞌ ucꞌabꞌa Quiriat-arbá xeꞌ arobꞌna Hebrón coner xeꞌ aquetpa tama e lugar Canaán. Pues e Abraham cay aru tama uchamer e Sara y cay tzꞌintzꞌa meyra tiempo. \v 3 Y de allí locꞌoy tama e lugar tiaꞌ quetpa chꞌar ucuerpo e Sara, y ixin usicbꞌa tin e tuobꞌ uchꞌajnarir e Het xeꞌ turobꞌ tama e lugar era y che: \p \v 4 —Pues motor que nen majax ajlugaren tara y matucꞌa nirum, pero quisinic achoni tacaren inteꞌ tajo rum tiaꞌ tuaꞌ amujca niwixcar, che e Abraham. \p \v 5 Entonces ojronobꞌ tin e tuobꞌ uchꞌajnarir e Het y chenobꞌ: \p \v 6 —Pues net jax inteꞌ winic xeꞌ nojta acꞌampibꞌir ticajam y sicbꞌabꞌiret umen e Dios. Y tamar era cꞌani cawaret que sicbꞌan tuqꞌuic tuqꞌuic rum lo que acꞌani tiaꞌ tuaꞌ amujca awixcar tama tunor e rum lo que ayan ticabꞌa tara. Pues mamajchi ticajam tuaꞌ utzunle e rum era, chenobꞌ tin e tuobꞌ uchꞌajnarir e Het. \p \v 7 Entonces e Abraham achpa wawan y uchꞌubꞌa ut tut tin e tuobꞌ uchꞌajnarir e Het \v 8 y che cocha era: \p —Pues jay erach que war icꞌani tuaꞌ inmuqui niwixcar tama e lugar era, entonces quisinic iware e Efrón xeꞌ jax uyunen e Zohar \v 9 tuaꞌ uchoni e chꞌen tacaren lo que ayan tama unac e peña tama e lugar Macpelá xeꞌ aquetpa tama urum jaxir. Y nen cꞌani intoyi bꞌan taca cocha atujri e chꞌen yax, y bꞌan cocha era cꞌani inquetpa ajyum tama inteꞌ tajo rum tiaꞌ tuaꞌ amujca chi chi xeꞌ axin achamay tama nifamilia, che e Abraham uyare tin e tuobꞌ uchꞌajnarir e Het. \p \v 10 Y cocha yajaꞌ taca turu e Efrón taca e inmojr era xeꞌ tuobꞌ uchꞌajnarir e Het, achpa y cay ojron taca e Abraham taca inteꞌ nuxi nuc tuaꞌ uyubꞌiobꞌ tunor tin e morojsebꞌir turobꞌ tama uyocher e chinam era y che: \p \v 11 —Machi, niwinquiret. Nen cꞌani inwajqꞌuet e rum bꞌan taca lo que war cojron tamar taca tunor e chꞌen lo que ayan tamar. Y cꞌani aquetpobꞌ ajchecsuyajobꞌ tunor tin e turobꞌ tara que nen war inwajqꞌuet e rum era, y tamar era erer amuqui awixcar tamar bꞌan taca, che e Efrón uyare e Abraham. \p Pero e Efrón machi war ucꞌani tuaꞌ uyajcꞌu e rum bꞌan taca, pero bꞌan quetpa tuaꞌ uyare cocha bꞌan e costumbre tuobꞌ conda cꞌani uchoni inteꞌ tajo rum. \p \v 12 Entonces e Abraham sutpa uchꞌubꞌa ut otronyajr tut e winicobꞌ era \v 13 y uyare e Efrón tut e inmojr era y che: \p —Ubꞌin. Pues ayan lo que cꞌani inwaret era. Quisinic que awacten intoyi bꞌan taca cocha atujri e rum, porque ma cocha erer inmuqui ucuerpo niwixcar tamar jay machi inquetpa ajyum tamar. Pero jay awacten inmani e rum erer asisa niwalma tuaꞌ inmuqui ucuerpo niwixcar tamar. Entonces arenen jayteꞌ atujri e rum y bꞌan tuaꞌ intoyi, che e Abraham uyare e Efrón. \p \v 14 Entonces ojron e Efrón y che: \p \v 15 —Niwinquiret, ubꞌin lo que cꞌani inwaret. Jay cꞌani amani e rum ucꞌani tuaꞌ atoyen lo que atujri xeꞌ jax e 400 ut tumin xeꞌ chembꞌir taca e plata. Pero cocha nuquir winicon net y nen, machi aquetpa meyra e tumin era ticoit, che e Efrón uyare e Abraham. \p \v 16 Entonces quetpa imbꞌutz tunor era tut e Abraham y utoyi e Efrón bꞌan taca cocha atujri e rum y quetpobꞌ ajchecsuyajobꞌ tama e manuar tunor tin e tuobꞌ uchꞌajnarir e Het. Y utoyi 400 ut tumin xeꞌ chembꞌir taca e plata, bꞌan cocha atujri e tumin xeꞌ cꞌampesna umen tin e ajchonmarobꞌ tama e tiempo yajaꞌ. \v 17 Y bꞌan cocha era e tajo rum xeꞌ tuaꞌ ani e Efrón xeꞌ aquetpa tama e lugar Macpelá xeꞌ turu tuyejtzꞌer e lugar Mamré taca tunor e chꞌen xeꞌ turu tamar y taca tunor e sian teꞌ xeꞌ war tama e rum cꞌotoy quetpa tuaꞌ e Abraham. \v 18 Y bꞌan cocha era e Abraham cꞌotoy quetpa ajyum tama e rum, y tin e tuobꞌ uchꞌajnarir e Het xeꞌ turobꞌ tama uyocher e chinam quetpobꞌ ajchecsuyajobꞌ tama e chonmar era. \p \v 19 Entonces e Abraham umuqui ucuerpo e Sara tama inteꞌ chꞌen xeꞌ turu tama unac inteꞌ peña xeꞌ turu tama e rum xeꞌ intocto umani. Pues e rum era aquetpa tuyejtzꞌer e chinam Mamré xeꞌ arobꞌna Hebrón ubꞌan y aquetpa tama e lugar Canaán. \v 20 Y bꞌan cocha era e Abraham cꞌotoy quetpa ajyum tama inteꞌ tajo rum xeꞌ umani tuaꞌ e Efrón xeꞌ tuaꞌ uchꞌajnarir e Het taca tunor e chꞌen xeꞌ turu tamar. Pues umani tuaꞌ uyubꞌi acꞌampesna bꞌan cocha inteꞌ lugar tiaꞌ tuaꞌ amujca tin e axin achamay tama ufamilia e Abraham. \c 24 \s1 Conda e Abraham usicbꞌa inteꞌ uwixcar e Isaac \p \v 1 Pues entonces e Abraham cꞌotoy quetpa onian winic, y chojbꞌesna meyra umen Cawinquirar Dios tama tunor lo que uche. \v 2 Y tama inteꞌ día e Abraham upejca uman xeꞌ más ayan ucꞌampibꞌir xeꞌ jax xeꞌ aquetpa tuaꞌ acꞌotori tujor tunor lo que ayan tuaꞌ e Abraham. Entonces e Abraham uyare uman cocha era y che: \p —Turbꞌan acꞌabꞌ yebꞌar ut niwaꞌ tuaꞌ achecsu que san tuaꞌ acꞌapa ache lo que war inwaret era: \v 3 Arenen tama ucꞌabꞌa Cawinquirar Dios xeꞌ jax Cadiosir xeꞌ uche ut e qꞌuin tichan y xeꞌ uche or e rum ubꞌan, que net ma tiaꞌ tuaꞌ awacta anujbꞌi e Isaac xeꞌ jax niunen taca incojt ijchꞌoc xeꞌ ajlugar tara Canaán. \v 4 Sino que quisinic que iꞌxin esto tama e chinam Harán tuaꞌ asicbꞌa incojt ijchꞌoc tujam e ijchꞌoctacobꞌ tama nifamilia tuaꞌ acꞌotoy aquetpa uwixcar e Isaac, che e Abraham uyare uman. \p \v 5 Entonces ojron e man y che: \p —Pero jay intajwi incojt ijchꞌoc bꞌan cocha acꞌani, y jaxir machi cꞌani watar tacaren, ¿tucꞌa tuaꞌ inche? O ¿ucꞌani ca tuaꞌ inqꞌueche axin oynen esto tama e lugar tiaꞌ aturuanobꞌ apiarobꞌ tuaꞌ anujbꞌi? che e man uyare e Abraham. \p \v 6 Entonces ojron e Abraham y che: \p —Machi incꞌani tuaꞌ aqꞌueche axin niunen esto tama e lugar yajaꞌ. \v 7 Porque jax Niwinquirar Dios xeꞌ turu tut e qꞌuin xeꞌ uyaren que san tuaꞌ uyajcꞌu e lugar Canaán nichꞌajnarir. Y jax jaxir xeꞌ ulocsen tama uyotot nitata y tama e lugar tuaꞌ, y jax jaxir xeꞌ tuaꞌ uyebꞌta axin uyangel toit tuaꞌ utacret atajwi incojt ijchꞌoc tama e lugar yajaꞌ tuaꞌ atares esto tama e lugar tara tuaꞌ aquetpa uwixcar niunen. \v 8 Pero jay e ijchꞌoc xeꞌ atajwi machi ucꞌani tuaꞌ watar tacaret, entonces net tuaꞌ iquetpa bꞌambꞌir tamar lo que aquetpa tuaꞌ ache, pero ma tiaꞌ tuaꞌ aqꞌueche axin niunen esto tama e lugar bꞌana, che e Abraham uyare uman. \p \v 9 Entonces e man uturbꞌa ucꞌabꞌ yebꞌar ut uyaꞌ uwinquir Abraham, y uyare que san tuaꞌ uche tunor lo que arobꞌna umener. \v 10 Y de allí e man cay umorojse meyra regalo xeꞌ más galanic xeꞌ ayan tuaꞌ uwinquir tuaꞌ uqꞌueche axin, y uchꞌami diez aracꞌobꞌ xeꞌ ucꞌabꞌa camello tuaꞌ uqꞌueche axin tunor era, y ixin taca cora man esto tama e chinam tiaꞌ aturuan e Nahor xeꞌ jax uwijtzꞌin e Abraham xeꞌ turu tama e lugar Mesopotamia. \v 11 Entonces conda cꞌotoy esto tuyejtzꞌer e chinam tiaꞌ aturuan e Nahor, warix amaxan. Y jax e hora era conda e ixictac acꞌotoy tama ut e jaꞌ tuaꞌ ubꞌutꞌiobꞌ ubꞌujrobꞌ tuaꞌ uqꞌueche axin esto tama uyototobꞌ. Entonces e man uyare tuaꞌ ajiriobꞌ e camellobꞌ tuyejtzꞌer ut e jaꞌ era. \v 12 Y entonces cay ucꞌajti taca e Dios y che: “O Cawinquirar Dios xeꞌ Udiosir niwinquir Abraham, tacrenen tuaꞌ alocꞌoy imbꞌutz tunor lo que aquetpa tuaꞌ inche tama nixambꞌar era, y chectes abꞌa que incꞌun awirnar tut niwinquir Abraham. \v 13 Pues tara turen tuyejtzꞌer ut e jaꞌ, war incojco este que watobꞌ e ijchꞌoctac tama e chinam era tuaꞌ acꞌotoy ulocsiobꞌ e jaꞌ tuaꞌ ubꞌutꞌiobꞌ ubꞌujrobꞌ. \v 14 Y incꞌajti tacaret tuaꞌ awacta que e ijchꞌoc xeꞌ inxin impejca y inware cocha era: ‘Emsen abꞌujr tuaꞌ awajqꞌuen unchꞌi e jaꞌ,’ que jaxir tuaꞌ asutpa uyaren cocha era y che: ‘Uchꞌen, y cꞌani inwajcꞌu e jaꞌ tuaꞌ uyuchꞌi acamellobꞌ ubꞌan.’ Pues incꞌajti tacaret que jax jaxir xeꞌ tuaꞌ aquetpa tin e sicbꞌabꞌir amener tuaꞌ anujbꞌi taca aman Isaac. Y bꞌan cocha era erer acꞌotoy innata que war awirse abꞌa que incꞌun awirnar tut niwinquir Abraham”, che uman e Abraham war ucꞌajti taca e Dios. \fig Uman e Abraham taca cora aracꞌobꞌ xeꞌ ucꞌabꞌa camello. (Génesis 24:10)|alt="Man with camels" src="hk00038c.tif" size="span" loc="Génesis 24:9-19" copy="Horace Knowles" ref="GENESIS 24:14" \fig* \p \v 15 Pues conda e man era merato acꞌapa ucꞌajti taca e Dios, uwira que war watar incojt ijchꞌoc taca ingojr bꞌujr bꞌitir umener. Pues e ijchꞌoc era ucꞌabꞌa Rebeca y jax uwijchꞌoc e Betuel. Y e Betuel jax uyar e Milcá taca e Nahor xeꞌ jax uwijtzꞌin e Abraham. \v 16 Pues e Rebeca jax incojt ijchꞌoc xeꞌ galan uwirnar xeꞌ ma tiaꞌ chꞌajma umen inteꞌ winic. Entonces jaxir ecmay esto tama ut e jaꞌ y ubꞌutꞌi ubꞌujr, y de allí cay xana tuaꞌ asutpa axin tama uyotot. \v 17 Y tama e momento era irna umen uman e Abraham xeꞌ cay ajni ixin tupat e ijchꞌoc y conda utajwi cay uyare cocha era y che: \p —¿Erer ca unchꞌi imbꞌijc e jaꞌ lo que ayan tama abꞌujr? che e man uyare e Rebeca. \p \v 18 Y che e ijchꞌoc: \p —Uchꞌen, niwinquiret, che e ijchꞌoc. \p Y tamar era uyemse ubꞌujr, y chucur tama ucꞌabꞌ uyajcꞌu tuaꞌ uyuchꞌi e jaꞌ. \v 19 Y conda e man cꞌapa uyuchꞌi e jaꞌ ojron e Rebeca y che: \p —Pues cꞌani inlocse e jaꞌ tuaꞌ uyuchꞌiobꞌ acamellobꞌ ubꞌan, este que acꞌapa uyuchꞌiobꞌ bꞌan cocha ucꞌaniobꞌ, che e Rebeca uyare e man. \p \v 20 Entonces wacchetaca e Rebeca uyari e jaꞌ lo que ayan tama ubꞌujr tama e pila tiaꞌ tuaꞌ uyuchꞌiobꞌ e jaꞌ e camellobꞌ, y de allí sutpa ixin tama ut e jaꞌ tuaꞌ ulocse más jaꞌ xeꞌ uyari tama e pila otronyajr, y bꞌan uche este que cꞌapa uyuchꞌiobꞌ tunor e jaꞌ lo que ucꞌaniobꞌ e camellobꞌ. \v 21 Y e man quetpa wawan, intaca war uwira lo que war uche e ijchꞌoc, pero matucꞌa uyare conda war uche tunor era, cocha cꞌani unata jay jax Cawinquirar Dios xeꞌ war uche alocꞌoy imbꞌutz tunor lo que aquetpa tuaꞌ uche tama uxambꞌar. \v 22 Entonces conda e camellobꞌ cꞌapa uyuchꞌiobꞌ tunor e jaꞌ lo que ucꞌaniobꞌ, uman e Abraham uchꞌami inteꞌ anillo xeꞌ chembꞌir taca e oro xeꞌ abꞌari chateꞌ onza, y uturbꞌa tama uniꞌ e Rebeca. Y de allí uyajcꞌu chateꞌ brazalete xeꞌ chembꞌir taca e oro xeꞌ abꞌari más de cuatro onzas y ujuriꞌ tama unuc ucꞌabꞌ. \v 23 Entonces uyubꞌi tuaꞌ e ijchꞌoc y che: \p —¿Tucꞌa ucꞌabꞌa atata? Y ¿ayan ca e lugar tama uyotot atata tuaꞌ uyubꞌion caquetpa tama e acbꞌar era? che uman e Abraham uyare e Rebeca. \p \v 24 Entonces ojron e Rebeca y che: \p —Pues nen uwijchꞌoquen e Betuel xeꞌ jax uyar e Milcá taca e Nahor. \v 25 Y ayan meyra lugar tama cotot tuaꞌ uyubꞌi iquetpa. Y ayan meyra ac y lo que tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ e camellobꞌ ubꞌan, che e Rebeca. \p \v 26 Entonces uman e Abraham cotuan y utattzꞌi ucꞌabꞌa Cawinquirar Dios \v 27 y che: “Tattzbꞌir ucꞌabꞌa Cawinquirar Dios xeꞌ Udiosir niwinquir Abraham, porque erach jaxir y incꞌun uwirnar taca niwinquir, y jax xeꞌ uwirsen e bꞌir xeꞌ acꞌotoy esto tama uyotot ufamilia niwinquir”, che uman e Abraham. \p \v 28 Entonces e Rebeca ixin wacchetaca esto tuyotot utuꞌ y uchecsu lo que numuy tut tunor tin e turobꞌ. \v 29 Y e Rebeca ayan incojt uwijtzꞌin xeꞌ ucꞌabꞌa Labán xeꞌ ixin ajner esto tut e jaꞌ tuaꞌ usicbꞌa e winic xeꞌ quetpato turuan tuyejtzꞌer ut e jaꞌ. \v 30 Pues jaxir uwira tunor lo que qꞌuecher umen usacun xeꞌ jax inteꞌ anillo xeꞌ chꞌur tama uniꞌ y e chateꞌ brazalete xeꞌ lucur tama unuc ucꞌabꞌ, y uyubꞌi ubꞌan tunor lo que checsuna umen e Rebeca tamar lo que numuy taca e winic. Entonces e Labán ixin ajner tuaꞌ usicbꞌa uman e Abraham, y utajwi que turuto tuyejtzꞌer ut e jaꞌ taca ucamellobꞌ. \v 31 Entonces Labán upejca uman e Abraham y che: \p —Lar tacaren, net xeꞌ chojbꞌesbꞌiret umen Cawinquirar Dios. Majax bueno tuaꞌ taca iquetpa tara. Pues ustabꞌirix nimener tiaꞌ tuaꞌ iquetpa tama niotot, y ustabꞌirix ubꞌan tiaꞌ tuaꞌ aquetpa acamellobꞌ, che e Labán uyare uman e Abraham. \p \v 32 Entonces ixin uman e Abraham taca tunor uyaracꞌobꞌ esto tama uyotot e Labán. Y conda cꞌotoyobꞌ umanobꞌ e Labán uyemsiobꞌ tunor lo que ayan tama upatobꞌ e camellobꞌ, y de allí utaresobꞌ cora ac y lo que ucꞌani tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ e camellobꞌ, y de allí utaresobꞌ cora jaꞌ y uyajcꞌu uman e Abraham taca tin e war axanobꞌ tacar tuaꞌ upoquiobꞌ uyocobꞌ. \p \v 33 Y conda turbꞌana e wiar tor e mesa, ojron uman e Abraham y che: \p —Pues nen ma cocha erer inweꞌ bꞌajxan que inchecsu tiut lo que ebꞌtanen tarien tuaꞌ inwareox, che uman e Abraham. \p Entonces ojron e Labán y che: \p —Pues erer achecsu lo que cꞌani aware, che e Labán. \p \v 34 Entonces cay ojron uman e Abraham y che: \p —Pues nen manen tuaꞌ e Abraham. \v 35 Y Cawinquirar Dios uchojbꞌesix meyra niwinquir este que cꞌotoy quetpa meyra lo que ayan tuaꞌ. Pues Cawinquirar Dios ixin uyajcꞌu meyra oveja, y meyra wacax, y meyra oro y meyra plata. Y ixin uyajcꞌu meyra umanobꞌ xeꞌ winicobꞌ y meyra umanobꞌ xeꞌ ixictac, y uyajcꞌu meyra camello y meyra chijobꞌ ubꞌan. \v 36 Y e Sara xeꞌ jax uwixcar e Abraham cꞌotoy chꞌijrtesiaj conda onian ixiquix y cuxpa incojt uyar, y niwinquir war uyacta tunor lo que ayan tuaꞌ tacar uyunen era. \v 37 Y niwinquir uyaren ubꞌan que san machi tuaꞌ insicbꞌa inteꞌ ijchꞌoc xeꞌ ajlugar Canaán tuaꞌ anujbꞌi taca uyunen y che: ‘Machi incꞌani tuaꞌ awacta anujbꞌi niunen taca incojt ijchꞌoc xeꞌ ajlugar tara Canaán. \v 38 Pues lo que incꞌani tuaꞌ ache jax era: Quiqui esto tiaꞌ aturuanobꞌ ufamilia nitata y sicbꞌan incojt ijchꞌoc tujam nipiarobꞌ tuaꞌ aquetpa uwixcar niunen,’ xeꞌ arobꞌnen umen e Abraham. \v 39 Y de allí nen inware cocha era y che: ‘Niwinquiret, y jay e ijchꞌoc xeꞌ intajwi machi ucꞌani tuaꞌ watar tacaren, ¿tucꞌa tuaꞌ inche?’ inware. \v 40 Entonces jaxir sutpa uyaren cocha era y che: ‘Pues nen war inxana imbꞌutz tama ubꞌir Niwinquirar Dios, y tamar era cꞌani inwaret que jax Nidiosir xeꞌ tuaꞌ uyebꞌta axin uyangel tacaret tama axambꞌar y jax jaxir xeꞌ tuaꞌ uche alocꞌoy imbꞌutz tunor lo que aquetpa tuaꞌ ache. Y jax jaxir xeꞌ tuaꞌ utacret atajwi incojt ijchꞌoc tujam nipiarobꞌ tuaꞌ aquetpa uwixcar niunen. \v 41 Pero jay ufamilia nitata machi ucꞌaniobꞌ tuaꞌ uyajqꞌuetobꞌ e ijchꞌoc, entonces net tuaꞌ iquetpa bꞌambꞌir tamar lo que aquetpa tuaꞌ ache.’ \p \v 42 “Pues sajmi conda cꞌotoyen tama ut e jaꞌ, cay incꞌajti taca Cawinquirar Dios xeꞌ jax Udiosir niwinquir Abraham, y inware cocha era: ‘Pues cꞌani incꞌajti tacaret tuaꞌ ache alocꞌoy imbꞌutz tunor lo que aquetpa tuaꞌ inche tama e xambꞌar era, \v 43 y incꞌajti tacaret tara tiaꞌ turen tuyejtzꞌer ut e jaꞌ que axin anumuy tunor bꞌan cocha era: Que e ijchꞌoc xeꞌ inxin impejca y inware cocha era: Emsen abꞌujr tuaꞌ awajqꞌuen unchꞌi e jaꞌ, \v 44 y de allí jaxir tuaꞌ asutpa uyaren cocha era y che: Uchꞌen, y cꞌani inwajcꞌu e jaꞌ tuaꞌ uyuchꞌiobꞌ acamellobꞌ ubꞌan. Pues incꞌajti tacaret que jax jaxir xeꞌ tuaꞌ aquetpa tin xeꞌ sicbꞌabꞌir amener tuaꞌ anujbꞌi taca uyunen niwinquir.’ \v 45 Pero conda merato acꞌapa incꞌajti taca e Dios, inwira que war watar e Rebeca bꞌitir ubꞌujr umener. Entonces jaxir ecmay esto tama ut e jaꞌ y ubꞌutꞌi ubꞌujr, y de allí nen inware: ‘¿Erer ca unchꞌi imbꞌijc e jaꞌ lo que ayan tama abꞌujr?’ xeꞌ inware. \v 46 Y jaxir uyemse ubꞌujr wacchetaca y uyaren y che: ‘Uchꞌen, y cꞌani inlocse e jaꞌ tuaꞌ uyuchꞌiobꞌ acamellobꞌ ubꞌan este que acꞌapa uyuchꞌiobꞌ bꞌan cocha ucꞌaniobꞌ,’ che uyaren. \v 47 Y de allí umbꞌi tuaꞌ jaxir y inware: ‘¿Tucꞌa ucꞌabꞌa atata?’ inware. Y jaxir uyaren y che: ‘Pues nen uwijchꞌoquen e Betuel xeꞌ jax uyar e Milcá taca e Nahor,’ uyaren. Y de allí cay inturbꞌa inteꞌ anillo tama uniꞌ y chateꞌ brazalete tamar unuc ucꞌabꞌ. \v 48 Y tama e momento era cotuanen tuaꞌ intattzꞌi ucꞌabꞌa Cawinquirar Dios xeꞌ jax Udiosir niwinquir Abraham y tuaꞌ unjtzꞌi ut umen que jaxir ubꞌijresen tuaꞌ inwajpi e bꞌir xeꞌ acꞌotoy esto tama uyotot ufamilia niwinquir tuaꞌ incꞌajti e ijchꞌoc tuaꞌ aquetpa uwixcar uyunen niwinquir. \v 49 Entonces cꞌani innata jay nox war ibꞌijnu tuaꞌ aquetpa incꞌun y erach iwirnar tut niwinquir tuaꞌ iwajcꞌu e Rebeca tuaꞌ aquetpa uwixcar uyunen niwinquir. Pues jay bꞌan war ibꞌijnu, areniquen. Pero jay machi icꞌani, pues quisinic iwaren ubꞌan. Y tamar era erer innata tucꞌa ucꞌani tuaꞌ inche”, che uman e Abraham. \p \v 50 Entonces e Labán y e Betuel ojronobꞌ y chenobꞌ: \p —Pues chequer ticoit que tunor era war watar tuaꞌ Cawinquirar Dios, y tamar era matucꞌa tuaꞌ cawaret. \v 51 Pero lo que erer cawaret jax era: Tara turu e Rebeca toit, qꞌueche chic tuaꞌ aquetpa uwixcar uyunen awinquir bꞌan cocha ucꞌani Cawinquirar Dios, chenobꞌ e Labán taca e Betuel. \p \v 52 Entonces conda uman e Abraham uyubꞌi tunor era, cotuan tut Cawinquirar Dios esto que utacbꞌu ut ujor esto tut e rum. \v 53 Y de allí uman e Abraham cay ulocse meyra cosa tama ubolsa xeꞌ chembꞌir taca e oro y xeꞌ chembꞌir taca e plata tuaꞌ uyajcꞌu e Rebeca. Y ulocse meyra bꞌujc tuaꞌ uyajcꞌu ubꞌan. Y de allí uyajcꞌu inteꞌ regalo utuꞌ e Rebeca xeꞌ meyra atujri y bꞌan uche taca uwijtzꞌin ubꞌan. \v 54 Y nacpat era uman e Abraham taca tin e war axanobꞌ tacar cay wiobꞌ y cay uyuchꞌiobꞌ lo que ajcꞌunobꞌ, y yajaꞌ taca quetpobꞌ tuaꞌ awayanobꞌ tama e acbꞌar. Y conda sacojpa achpobꞌ y cay ojron uman e Abraham y che: \p —Actanen tuaꞌ inlocꞌoy coner era tuaꞌ machi eixna inturuan najtir tuyotot niwinquir, cocha jaxir cꞌani unata wacchetaca jay actana alocꞌoy e ijchꞌoc, che uman e Abraham. \p \v 55 Entonces ojron uwijtzꞌin y utuꞌ e Rebeca y chenobꞌ: \p —Quetpacto e ijchꞌoc tacaron tama otro diez día, y de allí erer axin tacaret, che uwijtzꞌin y utuꞌ e Rebeca. \p \v 56 Entonces ojron uman e Abraham otronyajr y che: \p —Pues Cawinquirar Dios uchix tuaꞌ alocꞌoy imbꞌutz tunor nixambꞌar. Quisinic que machi iquete iwabꞌuen tuaꞌ machi inlocꞌoy rajxa era, che e man. \p \v 57 Entonces sutpa ojronobꞌ jaxirobꞌ y chenobꞌ: \p —Capejquic e ijchꞌoc tuaꞌ coybꞌi tuaꞌ jay cꞌani axin rajxa era o machi, che utuꞌ y uwijtzꞌin e Rebeca. \p \v 58 Entonces ixin upejcobꞌ e Rebeca y uyubꞌiobꞌ tuaꞌ y chenobꞌ: \p —¿Cꞌani ca iꞌxin taca e winic rajxa era? chenobꞌ. \p Y ojron e Rebeca y che: \p —Cꞌani, che e Rebeca. \p \v 59 Entonces uyactobꞌ locꞌoy e Rebeca y e ixic xeꞌ cay ucojco conda war aꞌchꞌi, y ixiobꞌ taca uman e Abraham taca tin e war axanobꞌ tacar. \v 60 Pero bꞌajxan que alocꞌoyobꞌ e Labán cay uchojbꞌes ut e Rebeca taca e ojroner era y che: \b \q1 “O nisacunet, que net iꞌxin iquetpa tubꞌir \q1 tuaꞌ meyra sian chꞌajnarir, \q1 y que tin e turobꞌ tama achꞌajnarir \q1 axin ucucruobꞌ tunor uchinamobꞌ \q1 xeꞌ aqꞌuijna uwiretobꞌ”, che e Labán. \b \p \v 61 Entonces e Rebeca taca cora ixictac xeꞌ manobꞌ tuaꞌ tabꞌayobꞌ tujor inteꞌ inteꞌ ucamello y cay xanobꞌ tupat uman e Abraham. Y bꞌan cocha era e Rebeca qꞌuejcha ixin umen uman e Abraham y uyactobꞌ e lugar tiaꞌ chꞌi. \p \v 62 Pues tama e tiempo era e Isaac war aturuan tama e lugar Négueb, cocha sutpa tari tama ut e jaꞌ xeꞌ ucꞌabꞌa “Ut e jaꞌ xeꞌ tuaꞌ Tin e Turu xeꞌ Uwiren” tiaꞌ ixin xana. \v 63 Y tama inteꞌ día conda war acbꞌare locꞌoy tuaꞌ axana tama e choquem lugar tuaꞌ ubꞌijnu tama e Dios. Y conda war axana cay uwira que war watar cora sian camello. \v 64 Y e Rebeca conda innajtto watar, uwira que ayan inteꞌ winic xeꞌ war watar bꞌana, pero machi unata jay jax e Isaac. Entonces ecmay tupat ucamello \v 65 y uyubꞌi tuaꞌ uman e Abraham y che: \p —¿Chi canic e winic era xeꞌ war watar yajaꞌ? che e Rebeca. Entonces ojron uman e Abraham y che: \p —Jax e Isaac xeꞌ jax uyunen niwinquir, che e man. \p Entonces e Rebeca uchꞌami inteꞌ payuj y umaqui ut\f + \fr 24:65 \ft Pues e Rebeca quetpa tuaꞌ umaqui ut cocha era cocha bꞌan e costumbre tama e onian tiempo conda inteꞌ ijchꞌoc cꞌanix anujbꞌi.\f*. \p \v 66 Entonces conda e man utajwi ubꞌa taca e Isaac cay uchecsu tut tunor lo que numuy tama uxambꞌar. \v 67 Y de allí e Isaac uqꞌueche ixin e Rebeca esto tuyotot utuꞌ, y nujbꞌi tacar. Y e Isaac cay uyajta ut meyra e Rebeca, y bꞌan cocha era cay ucꞌuni ubꞌa tamar uchamer utuꞌ. \c 25 \s1 Uchꞌajnarir e Abraham taca e Quetura \p \v 1 Entonces conda numuy cora tiempo nacpat que chamay e Sara, e Abraham sutpa uchꞌami otronteꞌ uwixcar xeꞌ ucꞌabꞌa Quetura. \v 2 Y jaxir ixin ucuxi seis tejromtac taca e Abraham xeꞌ jax era: ayan e Zimrán y e Jocsán y e Medán y e Madián y e Isbac y e Súah. \v 3 Y e Jocsán cꞌotoy quetpa tatabꞌir tuaꞌ e Sebá y e Dedán. Y e Dedán cꞌotoy quetpa tatabꞌir tuaꞌ tin e chꞌajnarir tuaꞌ e Asir, y tuaꞌ tin e chꞌajnarir tuaꞌ e Letus, y tuaꞌ tin e chꞌajnarir tuaꞌ e Leum. \v 4 Y e Madián cꞌotoy quetpa tatabꞌir tuaꞌ e Efá y e Éfer y e Hanoc y e Abidá y e Eldaá. Pues tunor era chꞌajnarir tuaꞌ e Quetura taca e Abraham. \v 5 Y e Abraham uyacta que jax e Isaac xeꞌ tuaꞌ uchꞌami tunor lo que ayan tuaꞌ conda axin achamay. \v 6 Pero conda merato achamay e Abraham ixin uxere cora regalo taca umaxtacobꞌ xeꞌ uchꞌijrse taca e inmojr uwixcar, y de allí utzacre locꞌoyobꞌ najtir tut uyunen Isaac tuaꞌ aturuanobꞌ tama e lugar tiaꞌ atobꞌoy watar e qꞌuin. \s1 Conda chamay e Abraham y mujca \p \v 7 Pues e Abraham turuan 175 año tama tunor ucuxtar. \v 8 Entonces conda e Abraham onian winiquix, chamay. Y ixin tuaꞌ aquetpa taca utata viejobꞌirobꞌ xeꞌ turuanobꞌ tama e onian tiempo. \v 9 Y mujca umen uyunenobꞌ xeꞌ jax e Isaac y e Ismael tama e chꞌen lo que ayan tama e lugar Macpelá xeꞌ aquetpa tuyejtzꞌer e lugar Mamré. Pues e rum era majna tuaꞌ e Efrón xeꞌ uyunen e Zohar xeꞌ tuaꞌ uchꞌajnarir e Het. \v 10 Pues jax era e rum lo que mambꞌir umen e Abraham tacar uchꞌajnarir e Het. Y yajaꞌ taca mujca e Abraham tuyejtzꞌer tiaꞌ mucbꞌir uwixcar Sara. \v 11 Pues nacpat que chamay e Abraham, e Isaac chojbꞌesna ut meyra umen e Dios, y ixin turuan tuyejtzꞌer ut e jaꞌ xeꞌ ucꞌabꞌa “Ut e jaꞌ xeꞌ tuaꞌ Tin e Turu xeꞌ Uwiren\f + \fr 25:11 \ft Iranic e Génesis 16:13 tuaꞌ awira más tama tunor era.\f*”. \s1 Uchꞌajnarir e Ismael \p \v 12 Pues entonces jax era uyunenobꞌ e Ismael xeꞌ jax uyunen e Abraham taca e Agar xeꞌ uman e Sara y xeꞌ ajlugar Egipto. \v 13 Y ucꞌabꞌobꞌ bꞌan cocha cuxpobꞌ jax era: Ayan e Nebayot xeꞌ jax e yaxar sitz y de allí ayan e Quedar y e Adbeel y e Mibsam \v 14 y e Mismá y e Dumá y e Masá \v 15 y e Hadar\f + \fr 25:15 \ft E cꞌabꞌa Hadar tzꞌijbꞌabꞌir “Hadad” tama e ojroner hebreo.\f* y e Temá y e Jetur y e Nafís y e Quedmá. \v 16 Pues jax era ucꞌabꞌobꞌ e doce unembꞌirobꞌ tuaꞌ e Ismael, y bꞌan taca cocha ucꞌabꞌobꞌ y bꞌan quetpa ucꞌabꞌa ulugarobꞌ inteꞌ intiobꞌ ubꞌan. Y inteꞌ intiobꞌ quetpobꞌ ajcꞌotorer tujor ufamilia. \p \v 17 Pues e Ismael war ucojco 137 año conda chamay, y ixin tuaꞌ aquetpa taca utata viejobꞌirobꞌ xeꞌ turuanobꞌ tama e onian tiempo. \v 18 Y uchꞌajnarir e Ismael quetpobꞌ tama e lugar xeꞌ turu tuyuxin e chinam Havilá y tuyuxin e chinam Sur xeꞌ aquetpa tuyejtzꞌer e lugar Egipto tama e bꞌir xeꞌ axin esto tama e lugar Asiria. Y jaxirobꞌ war uchiobꞌ e tzꞌojyir taca ubꞌobꞌ iraj iraj. \s1 Conda cuxpobꞌ e Jacob y e Esaú \p \v 19 Pues jax era e checsuyaj tamar lo que numuy tama ucuxtar e Isaac xeꞌ jax uyunen e Abraham. \v 20 Pues e Isaac war ucojco cuarenta año conda nujbꞌi taca e Rebeca xeꞌ jax uwijchꞌoc e Betuel y sacumbꞌir tuaꞌ e Labán. Pues jaxirobꞌ tuobꞌ uchꞌajnarir e Aram xeꞌ turobꞌ tama e lugar Padán-aram. \v 21 Pero e Rebeca machi obꞌna achꞌijrtesian, motor que numuy veinte año que nujbꞌabꞌir taca e Isaac. Entonces jaxir cay ucꞌajti taca Cawinquirar Dios tuaꞌ atacarna uwixcar. Y Cawinquirar Dios uyubꞌi lo que ucꞌajti e Isaac tacar, y e Rebeca cꞌotoy quetpa wawan taca uyar. \v 22 Pero cocha cuach war ucojco e Rebeca, e chꞌurcabꞌobꞌ era cay uyobꞌi ubꞌobꞌ macuir unac. Entonces cay ubꞌijnu y che: “Pues jay bꞌan war uchiobꞌ conda merato acuxpobꞌ, ¿tucꞌa tuaꞌ inxin innumse nibꞌa conda acuxpobꞌ?” xeꞌ che e Rebeca jax taca. Entonces jaxir cay uyubꞌi tuaꞌ Cawinquirar Dios tama tunor era, \v 23 y Cawinquirar Dios uyare cocha era y che: \b \q1 “Pues tama anac ayan chateꞌ bꞌiqꞌuit maxtac \q1 xeꞌ tuaꞌ axin aquetpobꞌ chateꞌ nuquir chinam, \q1 y conda axin acuxpobꞌ cꞌani uchiobꞌ e tzꞌojyir iraj iraj. \q1 Y inteꞌ chinam cꞌani aqꞌuecꞌo más que inteꞌ, \q1 y e ijtzꞌimbꞌir tuaꞌ acꞌotori tujor e yaxar”, che Cawinquirar Dios uyare e Rebeca. \b \p \v 24 Entonces conda cꞌotoy e día tuaꞌ acuxpobꞌ, e Rebeca uwira que erach que cuach. \v 25 Y xeꞌ cuxpa bꞌajxan chacchac ut y ayan meyra tzutz tama tunor ucuerpo, y tamar era turbꞌana ucꞌabꞌa Esaú xeꞌ war che “Tzutz”. \v 26 Y de allí cuxpa uwijtzꞌin y chucur usuy uyoc usacun umener, y tamar era turbꞌana ucꞌabꞌa Jacob.\f + \fr 25:26 \ft Pues e cꞌabꞌa Jacob lar uyubꞌnar cocha inteꞌ ojroner hebreo xeꞌ war che “usuy uyoc”. Iranic e checsuyaj lo que ayan tama e Génesis 27:36 tuaꞌ iwira lo que ubꞌijnu e Esaú tamar lo que war che e cꞌabꞌa Jacob.\f* Pues e Isaac war ucojco sesenta año conda cuxpobꞌ uyar e Rebeca. \s1 Conda e yaxar sitz xeꞌ jax e Esaú uchoni uyerencia taca uwijtzꞌin \p \v 27 Pues entonces chꞌiobꞌ e cuach. Y e Esaú atzay aturuan tama e choquem lugar y cꞌotoy cano corma. Pero e Jacob incꞌun uwirnar y atzay aquetpa tama uyotot xeꞌ chembꞌir taca e bꞌujc. \v 28 Pues e Esaú más chojresbꞌir ut umen utata xeꞌ jax e Isaac cocha jaxir atzay ucꞌuxi lo que achujca umen e Esaú. Pero e Jacob más atzay eꞌrna umen utuꞌ xeꞌ jax e Rebeca. \p \v 29 Pues entonces tama inyajr conda e Jacob war apatna tama e cocina cꞌotoy e Esaú tama uxambꞌar taca meyra winar. \v 30 Entonces uyare uwijtzꞌin y che: \p —Quisinic awajqꞌuen imbꞌijc e chacchac quisado lo que war ache, porque nen war inchamay umen e winar, che e Esaú. Y tamar era e Esaú arobꞌna Edom ubꞌan. Pues e ojroner Edom lar uyubꞌnar cocha inteꞌ ojroner hebreo xeꞌ war che “Chacchac”. \p \v 31 Entonces ojron e Jacob y che: \p —Pero bꞌajxan ucꞌani tuaꞌ awajqꞌuen awerencia xeꞌ ajcꞌunet, cocha net jax e yaxar unembꞌiret, che e Jacob. \p \v 32 Entonces ojron e Esaú y che: \p —Pues war inchamay umen e winar. Y jay inxin ani inchamay rajxa era, matucꞌa ucꞌampibꞌir niwerencia taniut motor que yaxar unembꞌiren, che e Esaú. \p \v 33 Entonces ojron e Jacob y che: \p —Bꞌajxan arenen cocha era y che: San tuaꞌ inwajqꞌuet niwerencia, che e Jacob. \p Entonces bꞌan uche e Esaú y bꞌan cocha era uchoni uyerencia lo que ayan ani tuaꞌ umen que jaxir jax e yaxar sitz, y cꞌotoy quetpa e herencia tuaꞌ e Jacob. \v 34 Entonces e Jacob uyajcꞌu e Esaú e chacchac guisado y e pan. Y conda cꞌapa weꞌ y cꞌapa uyuchꞌi e vino e Esaú achpa locꞌoy ixin, y machi war ubꞌijnu jay nojta ucꞌampibꞌir lo que quetpa ani tuaꞌ uchꞌami tuaꞌ utata umen que jaxir jax e yaxar unembꞌir. \c 26 \s1 Conda e Isaac umajres e rey Abimelec \p \v 1 Entonces conda numuy cora tiempo checta inteꞌ nuxi verano tama tunor or e lugar Canaán tiaꞌ turu e Isaac, y matucꞌa e cosecha. Y tamar era checta inteꞌ nuxi winar bꞌan cocha numuy conda turuto e Abraham. Y tamar era ixin e Isaac taca tunor ufamilia esto tama e chinam Guerar tiaꞌ war acꞌotori e Abimelec tujor tin e tuobꞌ uchꞌajnarir e Filisti. Pero warto ubꞌijnu tuaꞌ axin esto tama e lugar Egipto. \v 2 Pero conda turuto tama e chinam Guerar Cawinquirar Dios uchectes ubꞌa tut e Isaac y uyare cocha era y che: “Pues ira iꞌxin esto tama e lugar Egipto, sino que quetpen tama e lugar tiaꞌ cꞌani inwaret tuaꞌ iquetpa. \v 3 Y quetpen tama e lugar era, y nen cꞌani inquetpa tacaret y cꞌani inchojbꞌeset, porque cꞌani inwajcꞌu tunor e sian lugarobꞌ era achꞌajnarir. Y bꞌan cocha era cꞌani acꞌapa inche tunor bꞌan taca cocha cay inware atata Abraham que bꞌan tuaꞌ inche tama e pacto lo que cay inche tacar. \v 4 Y cꞌani inche abꞌoro axin tunor achꞌajnarir este que aquetpobꞌ bꞌan cocha e sian lucero lo que ayan tichan tut e qꞌuin, y cꞌani inwajcꞌuobꞌ tunor e sian lugarobꞌ era. Y cꞌani incꞌampes achꞌajnarir tuaꞌ aquetpobꞌ inteꞌ nuxi chojbꞌesiaj tut tunor e sian gente lo que ayan tama tunor or e rum. \v 5 Y bꞌan tuaꞌ inche umen que e Abraham cꞌapa ubꞌian taniut y cꞌapa uche tunor lo que inware tuaꞌ uche, y cꞌubꞌseyan tut tunor niwojroner”, che Cawinquirar Dios uyare e Isaac. \p \v 6 Entonces e Isaac quetpa tama e chinam Guerar era taca uwixcar y uyunenobꞌ. \v 7 Y conda e gente xeꞌ ajlugarobꞌ yajaꞌ cay uyubꞌiobꞌ tuaꞌ e Isaac que tucꞌa ubꞌa taca e Rebeca, jaxir uyare que jax uwijtan cocha ayan meyra ubꞌajcꞌut que erer achamesna jay acꞌotoy unatobꞌ e gente era que e Rebeca jax uwixcar, cocha jaxir galan uwirnar. Pero jay ubꞌijnuobꞌ e winicobꞌ que e Rebeca jax uwijtan machi ani tuaꞌ ubꞌijnuobꞌ tuaꞌ uchamse e Isaac tuaꞌ uyubꞌiobꞌ uchꞌamiobꞌ e Rebeca. \p \v 8 Pero conda numuy cora tiempo ayan inteꞌ día conda e Abimelec war achꞌujcsan tama e ventana tama uyotot xeꞌ más nojta tichan y uwira que e Isaac war umeqꞌue ubꞌobꞌ taca e Rebeca. \v 9 Entonces e Abimelec uyare tuaꞌ apejcna e Isaac, y conda cꞌotoy tut, cay ojron e Abimelec y che: \p —Pues e Rebeca jax ixto awixcar. Entonces ¿tucꞌa tuaꞌ que aware que jaxir jax awijtan? che e Abimelec. Entonces ojron e Isaac y che: \p —Pues nen cay imbꞌijnu que bꞌajcꞌat axin inchamesna umen e winicobꞌ tara tuaꞌ uyubꞌiobꞌ uqꞌueche axin e Rebeca jay unatobꞌ ani que jaxir jax niwixcar, che e Isaac. \p \v 10 Entonces ojron e Abimelec y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ que ache cocha era tacaron? Porque bꞌajcꞌat inteꞌ winic ticajam ixin ani tuaꞌ awayan taca awixcar, y tamar era war ani ache acꞌaxi inteꞌ nuxi mabꞌambꞌanir ticajor, che e Abimelec. \p \v 11 Entonces e Abimelec uyare tunor e winicobꞌ tama ulugar y che: \p —Mamajchi tuaꞌ uche unumse ubꞌa e winic era o uwixcar. Pero jay ayan tin e bꞌan uche, ucꞌani tuaꞌ achamesna, che e Abimelec. \p \v 12 Entonces tama e año era e Isaac cay uche e pacmar y locꞌoy meyra sian cosecha este que uchꞌami cien ut tama inteꞌ ut semilla lo que upaqꞌui, y bꞌan numuy umen que chojbꞌesna meyra umen Cawinquirar Dios. \v 13 Y tamar era cꞌotoy quetpa que ayan meyra lo que ayan tuaꞌ e Isaac y cay bꞌoro ixin. \v 14 Y cay utꞌoxi meyra oveja y meyra wacax y meyra chivo, y ayan meyra sian manobꞌ ubꞌan, y tamar era tin e tuobꞌ uchꞌajnarir e Filisti cay cꞌuxnaqꞌuiobꞌ uwirobꞌ ut e Isaac. \v 15 Y tamar era cay umaquiobꞌ tunor ut e jaꞌ lo que cay upajniobꞌ umanobꞌ e Abraham ixnix e tiempo y ubꞌutꞌiobꞌ e rum tamar. \v 16 Entonces e Abimelec uyare e Isaac y che: \p —Loqꞌuen tama e lugar era, porque net ayan meyra lo que ayan tabꞌa y cꞌotoy quetpet que net ayan más acꞌotorer que non, che e Abimelec uyare Isaac. \p \v 17 Entonces locꞌoy e Isaac tama e lugar era y ixin turuan najtir e chinam Guerar, y yajaꞌ taca ujachiobꞌ uyototobꞌ xeꞌ chembꞌir taca e bꞌujc. \v 18 Y de allí sutpa upajni meyra sian chꞌen xeꞌ pambꞌir ixnix e tiempo umen utata xeꞌ jax e Abraham tiaꞌ umorojse ubꞌa e jaꞌ conda acꞌaxi e jajar. Pues tin e tuobꞌ uchꞌajnarir e Filisti cay umaquiobꞌ tunor e sian chꞌen era conda chamay e Abraham. Y e Isaac sutpa uturbꞌa ucꞌabꞌobꞌ tunor e sian chꞌen bꞌan cocha turbꞌana umen utata. \v 19 Y ayan inteꞌ día conda war upajniobꞌ inteꞌ chꞌen umanobꞌ e Isaac conda wacchetaca utajwiobꞌ inteꞌ manojo jaꞌ xeꞌ intaca locꞌoy macu rum xeꞌ galan charan ut. \v 20 Pero tin e ajcojcobꞌ tuaꞌ e Abimelec cay ucꞌaye tin e ajcojcobꞌ tuaꞌ e Isaac, y chenobꞌ que tuobꞌach e chꞌen era tiaꞌ ayan e jaꞌ. Y tamar era e Isaac uturbꞌa ucꞌabꞌa “Qꞌuecraner”, porque cay ucꞌaye ubꞌobꞌ tamar. \v 21 Y de allí umanobꞌ e Isaac cay upajniobꞌ otronteꞌ chꞌen, y bꞌan taca cocha numuy tama inyajr y bꞌan numuy era otronyajr que umanobꞌ e Abimelec sutpa ucꞌayobꞌ umanobꞌ e Isaac que tuobꞌach e chꞌen era ubꞌan tiaꞌ ayan e jaꞌ. Entonces e Isaac uturbꞌa ucꞌabꞌa e chꞌen era “Qꞌuijnar”. \p \v 22 Entonces e Isaac taca tunor ufamilia locꞌoyobꞌ najtir tama e lugar era, y umanobꞌ cay upajniobꞌ otronteꞌ chꞌen tiaꞌ tuaꞌ umorojse ubꞌa e jajar conda acꞌaxi. Y cocha mamajchi umen tuaꞌ acꞌaynobꞌ uturbꞌa ucꞌabꞌa “Rehobot” xeꞌ war che choquem lugar, y che: “Coner Cawinquirar Dios uyajcꞌon inteꞌ choquem lugar tiaꞌ tuaꞌ caquetpa y tiaꞌ erer abꞌoro tunor lo que ayan ticabꞌa”, che e Isaac. \p \v 23 Entonces e Isaac ixin esto tama e lugar Beerseba. \v 24 Y jax tama e bꞌajxan acbꞌar era conda cꞌotoy Cawinquirar Dios tuaꞌ uchectes ubꞌa tut e Isaac y che: \q1 “Pues nen jax Udiosiren e Abraham xeꞌ jax atata. \q1 Ira ibꞌacta porque nen turen tacaret y cꞌani inchojbꞌeset. \q1 Y cꞌani inche abꞌoro meyra tunor achꞌajnarir y cꞌani inchiobꞌ aquetpobꞌ inteꞌ nuxi chinam. \q1 Y bꞌan tuaꞌ inche umen que bꞌan inware niman xeꞌ jax e Abraham que san tuaꞌ inche”, che Cawinquirar Dios uyare e Isaac. \p \v 25 Entonces e Isaac cay upetzꞌe cora tun tuaꞌ aquetpa inteꞌ altar y cay utattzꞌi ucꞌabꞌa Cawinquirar Dios. Y yajaꞌ taca quetpa tuaꞌ aturuanobꞌ y ujachiobꞌ uyototobꞌ xeꞌ chembꞌir taca e bꞌujc. Y tama e tiempo era umanobꞌ cay upajniobꞌ inteꞌ chꞌen tiaꞌ tuaꞌ umorojse ubꞌa e jaꞌ conda acꞌaxi e jajar. \s1 Conda e Abimelec y e Isaac uchiobꞌ inteꞌ acuerdo tama ut e jaꞌ \p \v 26 Pues tama inteꞌ día e Abimelec locꞌoy tama ulugar xeꞌ jax e chinam Guerar tuaꞌ acꞌotoy tiaꞌ turu e Isaac tuaꞌ oꞌjron tacar. Y war axana tacar inteꞌ ajcꞌampar tuaꞌ xeꞌ ucꞌabꞌa Ahuzat y e Ficol xeꞌ jax e capitán tuaꞌ e soldadobꞌ. \v 27 Entonces e Isaac upejca e Abimelec y che: \p —Pues cocha nox cay ichectes ibꞌa que war ixejbꞌe niut conda ilocsen tama ilugar, ¿tucꞌato tuaꞌ war watox tuaꞌ iwiren? che e Isaac. \p \v 28 Entonces e Abimelec sutpa ojron y che: \p —Pues non war cawira que Cawinquirar Dios war utacret meyra, y tamar era non cay cabꞌijnu que nojta ucꞌampibꞌir tuaꞌ cache inteꞌ acuerdo tacaret. Y e acuerdo lo que cꞌani cache tacaret jax era: \v 29 Que net matucꞌa tuaꞌ ache capater bꞌan cocha non matucꞌa cay cache apater net, sino que non tzayon cawiret y conda catzacriet tuaꞌ ilocꞌoy tama calugar cache taca e jiriar, y coner Cawinquirar Dios war uchojbꞌeset meyra, che e Abimelec. \p \v 30 Entonces e Isaac cay uche inteꞌ nojqꞌuin tacarobꞌ, y tunorobꞌ cay wiobꞌ y cay uchꞌiobꞌ e vino. \v 31 Y tama inteꞌ día conda sacojpa e Abimelec y e Isaac cay uchiobꞌ e acuerdo que san machi tuaꞌ utzꞌojyru ubꞌobꞌ. Y entonces conda cꞌapa uche tunor e ojroner era ojron e Abimelec y che: “Cꞌani inxin”, che. Y ojron e Isaac y che: “Uyubꞌi”, che e Isaac. Y bꞌan cocha era locꞌoy ixin e Abimelec taca tin e war axanobꞌ tacar taca inteꞌ jiriar. \p \v 32 Pues tamar taca e día era yopobꞌ cora man tuaꞌ e Isaac tuaꞌ uchecsuobꞌ tut que utajwiobꞌ e jaꞌ macuir e chꞌen xeꞌ war upajniobꞌ. \v 33 Y entonces e Isaac uturbꞌa ucꞌabꞌa ut e jaꞌ era Beerseba xeꞌ war che “Pacto tuaꞌ e jiriar”. Y tamar era bꞌan quetpa ucꞌabꞌa e chinam ubꞌan xeꞌ ucꞌabꞌa Beerseba xeꞌ war che “Ut e jaꞌ tuaꞌ e pacto”. \p \v 34 Entonces conda e Esaú war ucojco cuarenta año, nujbꞌi taca e Judit xeꞌ jax uwijchꞌoc e Beerí xeꞌ tuaꞌ uchꞌajnarir e Het. Y nujbꞌi ubꞌan taca e Basemat xeꞌ jax uwijchꞌoc e Elón xeꞌ tuaꞌ uchꞌajnarir e Het ubꞌan. \v 35 Pues e chateꞌ ixictac era uchiobꞌ tuaꞌ unumse ubꞌobꞌ meyra e Isaac y e Rebeca. \c 27 \s1 Conda e Isaac uchojbꞌes ut e Jacob \p \v 1 Pues entonces e Isaac cꞌotoy quetpa onian winic y tajpemix unacꞌut. Entonces tama inteꞌ día upejca e Esaú xeꞌ jax e yaxar uyunen y uyare cocha era y che: \p —¿Jax ca net Esaú? che e Isaac. Entonces ojron e Esaú y che: \p —Nen, che e Esaú. \p \v 2 Entonces ojron e Isaac cocha era y che: \p —Pues net war awira que nen onian winiquenix y que bꞌajcꞌat inxin inchamay era. \v 3 Entonces chꞌama achꞌantꞌin y quiqui tama e cꞌopot y chamsen inteꞌ animal. \v 4 Y de allí watet oꞌstes inteꞌ caldo xeꞌ intzaj bꞌan cocha unsre tuaꞌ incꞌuxi, y de allí tares taniut. Y conda acꞌapa inweꞌ cꞌani inchojbꞌeset bꞌajxan que axin inchamay, che e Isaac uyare e Esaú. \p \v 5 Pero e Rebeca war achiquini tunor lo que war arobꞌna e Esaú umen utata. Entonces conda locꞌoy e Esaú tuaꞌ axin tama e cꞌopot tuaꞌ usicbꞌa inteꞌ animal tuaꞌ uchamse tuaꞌ uyajcꞌu utata, \v 6 uyare e Jacob y che: \p —Ubꞌin lo que cꞌani inwaret. Sajmix umbꞌi ojron atata taca asacun Esaú y che cocha era: \v 7 ‘Quiqui chamsen inteꞌ animal tacꞌopot, y de allí watet oꞌstes inteꞌ caldo xeꞌ intzaj bꞌan cocha unsre tuaꞌ incꞌuxi. Y conda acꞌapa inweꞌ cꞌani inchojbꞌeset tut Niwinquirar Dios bꞌajxan que axin inchamay,’ xeꞌ arobꞌna asacun umen atata, che e Rebeca. \v 8 Entonces ubꞌin lo que cꞌani inwaret, y ubꞌianen tut lo que cꞌani inwaret. \v 9 Quiqui tiaꞌ turobꞌ e aracꞌobꞌ macuir e macteꞌ y chamsen chateꞌ bꞌiqꞌuit chivo xeꞌ galan, y tares uwerir taniut y nen tuaꞌ unstes inteꞌ caldo xeꞌ intzaj bꞌan cocha uyusre ucꞌuxi atata. \v 10 Y de allí jax net xeꞌ tuaꞌ aqꞌueche axin e caldo tut atata tuaꞌ ucꞌuxi, y tamar era jaxir tuaꞌ axin uchojbꞌeset net bꞌajxan que axin achamay, che e Rebeca uyare e Jacob. \p \v 11 Entonces e Jacob uyare utuꞌ cocha era y che: \p —Pero nisacun ayan meyra tzutz tama tunor ucuerpo, y nen matucꞌa. \v 12 Entonces jay nitata axin upijchꞌien, cꞌani acꞌotoy unata que jax nen y majax nisacun, y de allí axin unata que war inmajresian. Y jay bꞌan anumuy jaxir machi tuaꞌ uchojbꞌesen sino que cꞌani ubꞌaxien, che e Jacob uyare utuꞌ. \p \v 13 Entonces ojron utuꞌ otronyajr y che: \p —Sitz, pues jay bꞌan anumuy, que e bꞌax axin acꞌaxi tama nijor nen. Pero net, chen lo que war inwaret y quiqui tares chateꞌ bꞌiqꞌuit chivo, che e Rebeca uyare e Jacob. \p \v 14 Entonces e Jacob ixin uchamse chateꞌ bꞌiqꞌuit chivo y uqꞌueche ixin tut utuꞌ. Entonces e Rebeca uyustes e caldo xeꞌ intzaj bꞌan cocha uyusre ucꞌuxi e Isaac. \v 15 Y de allí ixin uchꞌami inteꞌ bꞌujc tuaꞌ e Esaú xeꞌ más imbꞌutz uwirnar lo que tꞌabꞌesbꞌir umener tama uyotot, y ixin uyajcꞌu e Jacob tuaꞌ ulapi. \v 16 Y de allí uchꞌami imbꞌijc uqꞌuewerir e bꞌiqꞌuit chivo, y ucachi tama ut ucꞌabꞌ y tupat unuc tiaꞌ matucꞌa utzutzer e Jacob, \v 17 y de allí uturbꞌa e caldo xeꞌ intzaj tama ucꞌabꞌ e Jacob taca tunor e pan lo que chena umener. \p \v 18 Entonces e Jacob uchꞌami e wiar y ixin tiaꞌ turu utata, y uyare cocha era y che: \p —Tata, che e Jacob. Y ojron e Isaac y che: \p —Tara turen. Y ¿chiet net tama e chateꞌ unembꞌir tanibꞌa? che e Isaac. \v 19 Entonces ojron e Jacob y che: \p —Pues nen e Esaú xeꞌ jax ayaxar oynen. Pues ixien inche bꞌan cocha awaren. Achpen turuanen tara tuaꞌ acꞌuxi imbꞌijc uwerir e animal lo que inchuqui, y de allí erer awajqꞌuen achojbꞌesiaj, che e Jacob uyare utata. \p \v 20 Entonces ojron e Isaac y che: \p —Sitz, ¿cocha ache tuaꞌ atajwi e animal wacchetaca cocha era? che e Isaac. Entonces ojron e Jacob y che: \p —Pues Cawinquirar Dios xeꞌ jax Adiosir ixin utacren tuaꞌ inchuqui e animal wacchetaca, che e Jacob uyare utata. \p \v 21 Entonces ojron e Isaac otronyajr y che: \p —Lar taniwejtzꞌer y actanen tuaꞌ impijchꞌiet tuaꞌ innata jay erach que net niunenet Esaú, che e Isaac uyare e Jacob. \p \v 22 Entonces e Jacob ixin tuyejtzꞌer utata tuaꞌ asajpna ut umener. Entonces ojron e Isaac y che: “Pues uyubꞌnar awojroner aquetpa bꞌan cocha uyubꞌnar uyojroner e Jacob, pero ut acꞌabꞌ ayan utzutzer bꞌan cocha ayan tama ucꞌabꞌ e Esaú”, che e Isaac uyare e Jacob. \v 23 Pero cocha tajpemix unacꞌut e Isaac machi cꞌotoy unata jay jax e Jacob xeꞌ uqꞌueche tari e caldo, cocha ayan meyra tzutz tama ut ucꞌabꞌ bꞌan cocha ayan tama ut ucꞌabꞌ e Esaú. Pero conda cꞌanix uyajcꞌu e chojbꞌesiaj \v 24 sutpato uyubꞌi tuaꞌ otronyajr y che: \p —¿Erachet canic que jaxet niunenet Esaú? che e Isaac. Entonces sutpa ojron e Jacob otronyajr y che: \p —Bꞌan yaꞌ. Jaxen e Esaú, che Jacob. \p \v 25 Entonces ojron utata y che: \p —Sitz, tares e caldo lo que ustana amener tama uwerir e animal lo que achuqui. Nen cꞌani incꞌuxi. Y de allí erer inwajqꞌuet e chojbꞌesiaj, che e Isaac uyare e Jacob. \p Entonces e Jacob uturbꞌa e caldo y e pan tut utata tuaꞌ ucꞌuxi, y uyajcꞌu e vino ubꞌan. Entonces e Isaac ucꞌuxi e caldo y uyuchꞌi e vino, \v 26 y de allí cay ojron cocha era y che: \p —Lar taniwejtzꞌer sitz y tzꞌujtzꞌin nicajram, che e Isaac. \p \v 27 Pues conda e Jacob cꞌotoy tuyejtzꞌer utata tuaꞌ utzꞌujtzꞌi ucajram, e Isaac uyujtzꞌi ut ubꞌujc e Jacob y unata que bꞌan uyujtzner bꞌan cocha uyujtzner ubꞌujc e Esaú. Entonces uchojbꞌes ut taca e ojroner era y che: \q1 “Pues erach que uyujtzner niunen era \q1 bꞌan cocha uyujtzner e cꞌopot \q1 xeꞌ chojbꞌesbꞌir umen Cawinquirar Dios. \q1 \v 28 Y que e Dios uyebꞌtic taric meyra tijuꞌ lo que ayan tut e qꞌuin \q1 tuaꞌ utzꞌayi e rum tuaꞌ alocꞌoy meyra cosecha tamar. \q1 Y que locꞌoyic meyra cosecha tama e trigo y tama e uva tuaꞌ alocꞌoy e vino tamar. \q1 \v 29 Pues que tin e aturuanobꞌ tama meyra chinamobꞌ axin aquetpobꞌ manobꞌ tabꞌa y axin acotuanobꞌ toit, \q1 y que net tuaꞌ icꞌotori tujor tunor uyarobꞌ atuꞌ, \q1 y que tunorobꞌ axin acotuanobꞌ toit, \q1 y que tunor tin e axin ubꞌaxietobꞌ axin aquetpobꞌ bꞌaxbꞌirobꞌ ubꞌan, \q1 y que tunor tin e axin uchojbꞌesetobꞌ axin aquetpobꞌ chojbꞌesbꞌirobꞌ ubꞌan”, che e Isaac uyare e Jacob. \p \v 30 Pero conda e Isaac wartocto acꞌapa uchojbꞌes ut e Jacob, y wartocto alocꞌoy e Jacob macu tiaꞌ turu taca utata, sutpa cꞌotoy e Esaú taca uwerir e animal lo que uchuqui. \v 31 Y uqꞌueche e caldo lo que ustabꞌir umener lo que quetpa ani tuaꞌ ucꞌuxi utata. Entonces upejca utata cocha era y che: \p —Tata, achpen tuaꞌ acꞌuxi e caldo lo que unstes tama e animal lo que inchuqui sajmi, tuaꞌ uyubꞌi awajqꞌuen e chojbꞌesiaj, che e Esaú uyare utata. \p \v 32 Entonces e Isaac uyubꞌi tuaꞌ y che: \p —¿Chiet net? che e Isaac. Entonces ojron e Esaú y che: \p —Nen jaxen e Esaú xeꞌ jax e yaxar unembꞌir tabꞌa, che e Esaú. \p \v 33 Entonces e Isaac cꞌotoy unata que majax e Esaú xeꞌ yopa sajmix y xeꞌ uchꞌamix e chojbꞌesiaj, y tamar era cay chincha meyra y cay ojron taca inteꞌ nuxi bꞌajcꞌut y che: \p —Pues entonces ¿chi xeꞌ utares e caldo sajmix xeꞌ chembꞌir tama inteꞌ animal lo que chujca umener y nen incꞌuxi? Y cocha cꞌapa incꞌuxi tunor era bꞌajxan que net yopet, y de allí cꞌapa inwajcꞌu e chojbꞌesiaj, pues coner jax jaxir xeꞌ quetpa chojbꞌesbꞌir, che e Isaac uyare e Esaú. \p \v 34 Pero conda e Esaú uyubꞌi tunor era, cay aru taca inteꞌ nuxi nuc y uyare utata cocha era y che: \p —Tata, chojbꞌesen nen ubꞌan, che e Esaú uyare utata. \p \v 35 Entonces ojron e Isaac y che: \p —Pues yopix awijtzꞌin sajmi y umajresen y uchꞌamix e chojbꞌesiaj lo que tabꞌa ani, che e Isaac uyare e Esaú. \p \v 36 Entonces ojron e Esaú y che: \p —Pues tamar era turbꞌana ucꞌabꞌa Jacob xeꞌ lar uyubꞌnar bꞌan cocha e ojroner hebreo xeꞌ war che ‘Ajmajresiaj\f + \fr 27:36 \ft Pues tama e Génesis 25:26 che que e cꞌabꞌa Jacob lar uyubꞌnar cocha inteꞌ ojroner hebreo xeꞌ war che “usuy uyoc”. Pero tara e Esaú che que e cꞌabꞌa Jacob lar uyubꞌnar cocha otronteꞌ ojroner hebreo xeꞌ war che “ajmajresiaj”.\f*’. Porque jaxir chajrix umajresen cocha era. Pues bꞌajxan ulocse taniut niwerencia xeꞌ ajcꞌunen umen que nen e yaxar unembꞌiren, y era ulocsix otronyajr e chojbꞌesiaj taniut xeꞌ quetpa ani tuaꞌ inchꞌami nen. Y ¿machi ca aquetpa nien inteꞌ chojbꞌesiaj tanibꞌa? che e Esaú uyare utata. \p \v 37 Entonces ojron e Isaac y che: \p —Ubꞌin, nen inwajcꞌuix e cꞌotorer e Jacob tuaꞌ acꞌotori tajor. Y inwajcꞌu tuaꞌ aquetpa manobꞌ tunor afamilia. Y inware ubꞌan que ayanic meyra cosecha tama e trigo y ayanic meyra uva tiaꞌ tuaꞌ alocꞌoy e vino. Y era ¿tucꞌa chojbꞌesiaj erer inwajqꞌuet net, niunenet? che e Isaac uyare e Esaú. \p \v 38 Entonces e Esaú sutpa uyubꞌi tuaꞌ utata otronyajr y che: \p —Tata ¿machi ca uyubꞌi awajqꞌuen nien inteꞌ chojbꞌesiaj? Chojbꞌesen nen ubꞌan, che e Esaú. Y sutpa aru taca inteꞌ nuxi nuc otronyajr. \p \v 39 Entonces ojron e Isaac y che: \q1 “Pues net aquetpa tuaꞌ ituruan tama inteꞌ lugar tiaꞌ machi alocꞌoy e cosecha, \q1 y net tuaꞌ ituruan tama inteꞌ lugar tiaꞌ machi acꞌaxi e tijuꞌ. \q1 \v 40 Y cꞌani achamse meyra gente taca amachit tuaꞌ atajwi tucꞌa tuaꞌ acꞌuxi, \q1 y cꞌani iquetpa man tuaꞌ awijtzꞌin. \q1 Pero conda axin icꞌoyran iquetpa yebꞌar ucꞌabꞌ awijtzꞌin, \q1 cꞌani ixto ilocꞌoy yebꞌar ucꞌotorer\f + \fr 27:40 \ft Iranic tama e 2 Reyes 8:20–22 tiaꞌ achecsuna tama e tiempo conda tin e tuobꞌ e lugar Edom axin ulocse ubꞌobꞌ yebꞌar ucꞌotorer tin e tuobꞌ e Israel. (Chꞌujcunic iwira e Génesis 36:8–9 tiaꞌ che que tin e tuobꞌ uchꞌajnarir e Esaú turuanobꞌ tama e lugar xeꞌ ucꞌabꞌa Edom.)\f*”, che e Isaac uyare e Esaú. \s1 Conda e Jacob locꞌoy ajni tut e Esaú \p \v 41 Pues entonces e Esaú cay uxejbꞌe ut e Jacob meyra umen que ajcꞌuna e chojbꞌesiaj umen utata. Y tamar era cay ubꞌijnu cocha era y che: “Pues watarix e día conda cꞌani caquetpa tzajtaca coit tama uchamer nitata. Pero conda acꞌapa anumuy tunor era, cꞌani ixto inchamse e Jacob yaꞌ”, xeꞌ cay ubꞌijnu e Esaú. \p \v 42 Pero conda e Rebeca cꞌotoy unata lo que war ubꞌijnu e Esaú, uyare tuaꞌ apejcna e Jacob y uyare cocha era y che: \p —Ubꞌin, asacun war ubꞌijnu tuaꞌ uchamset tuaꞌ utoyet tamar lo que ache upater. \v 43 Y tamar era ubꞌin lo que cꞌani inwaret sitz, loqꞌuen ajnien wacchetaca y quiqui esto tama uyotot niwijtzꞌin Labán xeꞌ turu tama e lugar Harán. \v 44 Y quetpen tama e lugar yajaꞌ cora tiempo este que axin asisa uqꞌuijnar asacun apater, \v 45 y este que axin unajpes tunor lo que cay ache upater. Y conda axin asisa uqꞌuijnar asacun nen tuaꞌ inwebꞌta axin inteꞌ checsuyaj tabꞌa tuaꞌ anata que erer isutpa watet esto tara otronyajr. Pero jay machi iꞌxin iyajni tut asacun, entonces jaxir tuaꞌ axin uchamset. Y jay bꞌan uche, entonces ayan tin e tuaꞌ axin uchamse jaxir ubꞌan, y tamar era axin asatpa e chateꞌ niwarobꞌ tama inteꞌ taca día, che e Rebeca. \p \v 46 Entonces tama inteꞌ día e Rebeca uyare e Isaac cocha era y che: \p —Cꞌoyranenix inturuan tara tor e rum, cocha tin e ixcarbꞌirobꞌ tuaꞌ e Esaú chꞌajnarirobꞌ tuaꞌ e Het. Pero jay e Jacob axin anujbꞌi taca inteꞌ ijchꞌoc xeꞌ chꞌajnarir tuaꞌ e Het xeꞌ ajlugar tara tama e lugar Canaán ubꞌan, más ani bueno tuaꞌ taca inxin inchamay rajxa era, che e Rebeca. \c 28 \p \v 1 Entonces e Isaac upejca e Jacob y uchojbꞌes ut. Y de allí uyare cocha era y che: “Machi tuaꞌ inujbꞌi taca inteꞌ ijchꞌoc xeꞌ ajlugar tara Canaán. \v 2 Sino que quiqui esto tama e lugar Padán-aram esto tama uyotot e Betuel xeꞌ jax atatanoy, y yajaꞌ taca nujbꞌien taca incojt uwijchꞌoc e Labán xeꞌ jax amamaꞌ. \v 3 Y que Cadiosir xeꞌ ayan meyra ucꞌotorer axin uchojbꞌesiquet y que axin uche abꞌoro meyra achꞌajnarir, y que uche alocꞌoy meyra chinamobꞌ tama achꞌajnarirobꞌ. \v 4 Y que Cawinquirar Dios uchojbꞌesiquet taca achꞌajnarirobꞌ bꞌan cocha cay uchojbꞌes ut e Abraham tuaꞌ erer ixcꞌotoy ixquetpa ajyumox tama e lugar era tiaꞌ war caturuan bꞌan cocha ajnajtir gention. Porque jax Cawinquirar Dios xeꞌ che que cꞌani uyajcꞌu tunor e rum era e Abraham taca uchꞌajnarir”, che e Isaac uyare e Jacob. \p \v 5 Entonces bꞌan cocha era e Isaac uyebꞌta ixin e Jacob esto tama e lugar Padán-aram. Entonces cꞌotoy e Jacob esto tama uyotot e Labán xeꞌ jax uyunen e Betuel xeꞌ tuaꞌ uchꞌajnarir e Aram y xeꞌ jax uwijtzꞌin e Rebeca. \s1 Conda nujbꞌi e Esaú \p \v 6 Entonces e Esaú cꞌotoy unata lo que arobꞌna e Jacob umen utata y que ebꞌtana ixin esto tama e lugar Padán-aram tuaꞌ anujbꞌi bꞌana. Y cꞌotoy unata ubꞌan que conda cꞌapa chojbꞌesna ut e Jacob que arobꞌna tuaꞌ machi anujbꞌi taca inteꞌ ijchꞌoc xeꞌ ajlugar Canaán. \v 7 Y de allí cꞌotoy unata que e Jacob ubꞌian tut utata y tut utuꞌ tuaꞌ axin esto tama e lugar Padán-aram bꞌan cocha arobꞌna umenerobꞌ. \v 8 Y tamar era e Esaú cꞌotoy unata que machi atzayobꞌ utatobꞌ que anujbꞌi uyunenobꞌ taca e ijchꞌoctac xeꞌ ajlugarobꞌ Canaán. \v 9 Entonces lo que uche e Esaú, ixin tuaꞌ uwarajse e Ismael xeꞌ jax uyunen e Abraham, y uchꞌami inteꞌ uwijchꞌoc xeꞌ ucꞌabꞌa Mahalat tuaꞌ aquetpa uwixcar motor que ayix chateꞌ uwixcar xeꞌ ajlugarobꞌ Canaán. Pues e Mahalat jax uwijtan e Nebayot y sitzbꞌir tuaꞌ e Abraham. \s1 Conda e Dios uchectes ubꞌa tut e Jacob tama e lugar Betel \p \v 10 Entonces e Jacob locꞌoy tama e lugar Beerseba tuaꞌ axin esto tama e chinam Harán. \v 11 Y war axana tor e bꞌir conda cay acbꞌare, entonces yajaꞌ taca quetpa tuaꞌ unumse e acbꞌar. Y uchꞌami ingojr tun tuaꞌ aquetpa bꞌan cocha utꞌijribꞌ ujor, y de allí chꞌan wayan. \v 12 Y cay waycꞌa y tama uwayac uwira que ayan inteꞌ escalera xeꞌ war tama ut e rum y xeꞌ acꞌotoy esto tut e tocar tichan, y uwira que ayan cora uyangelobꞌ e Dios xeꞌ war atꞌabꞌayobꞌ y xeꞌ war ecmayobꞌ tama e escalera era. \v 13 Y uwira que war Cawinquirar Dios tama ujor e escalera. Entonces Cawinquirar Dios uyare e Jacob y che: “Pues nen jax Awinquiraren Dios xeꞌ ujtzna niut umen atatanoy Abraham y umen atata Isaac ubꞌan. Pues jax nen xeꞌ war inwaret que cꞌani inwajqꞌuet tunor e lugar era y cꞌani aquetpa tuaꞌ tunor achꞌajnarir ubꞌan. \v 14 Y jaxirobꞌ tuaꞌ acꞌotoy aquetpobꞌ inteꞌ nuxi chinam bꞌan cocha ayan meyra tanlum tara tor e rum, y cꞌani aturuanobꞌ tama tunor or e lugar tama e lado tiaꞌ atobꞌoy watar e qꞌuin, y tama e lado tiaꞌ anamtzꞌa axin e qꞌuin, y tama e lado bꞌana, y tama e lado yajaꞌ. Y tunor e sian chꞌajnarir lo que ayan tama tunor or e rum cꞌani achojbꞌesnobꞌ tamaret y tama achꞌajnarir xeꞌ axin watar ubꞌan. \v 15 Pues nen cꞌani inquetpa tacaret, y cꞌani incojcuet tic taca tiaꞌ iꞌxin, y cꞌani intareset esto tama e lugar era otronyajr. Y machi tuaꞌ inwactet este que acꞌapa inche tunor lo que war inwaret era”, che Cawinquirar Dios uyare e Jacob tama uwayac. \fig “Y e Jacob uwira tama uwayac que ayan cora uyangelobꞌ e Dios xeꞌ war atꞌabꞌayobꞌ y xeꞌ war ecmayobꞌ tama e escalera.” (Génesis 28:15)|alt="Jacobꞌs latter" src="CO00683b.tif" size="col" loc="Génesis 28:10-17" copy="David C. Cook" ref="GENESIS 28:15" \fig* \p \v 16 Pues conda e Jacob bꞌixcꞌa, cay ubꞌijnu cocha era y che: “Erach ajchi que Cawinquirar Dios turu tama e lugar era, y nen machi ani innata”, xeꞌ ubꞌijnu e Jacob. \v 17 Entonces bꞌacta meyra y sutpa ojron jax taca otronyajr y che: “Pues imbꞌacꞌajr uwirnar e lugar era cocha jax e lugar tiaꞌ aturuan e Dios, y jax e ocher tut e qꞌuin ubꞌan”, che e Jacob jax taca. \p \v 18 Pues conda sacojpa tama otronteꞌ día, e Jacob ixin uchꞌami e tun lo que cay utꞌiri ujor tamar, y uwabꞌu tuaꞌ aquetpa bꞌan cocha inteꞌ chequerir, y de allí uyari e aceite olivo tamar tuaꞌ aquetpa chequer que erach e tun era tut e Dios. \v 19 Y uturbꞌa ucꞌabꞌa e lugar era Betel xeꞌ war che uyotot e Dios, motor que arobꞌna ani Luz. \p \v 20 Pues jax tama e lugar era tiaꞌ e Jacob cay uche inteꞌ acuerdo taca Cawinquirar Dios y che: “Pues jay Net iꞌxin tacaren y iꞌxin acojcuen tama tunor e xambꞌar lo que war inche era, y jay awajqꞌuen tucꞌa tuaꞌ incꞌuxi y tucꞌa tuaꞌ inlapi, \v 21 y jay matucꞌa innumse nibꞌa xeꞌ imbꞌacꞌajr uwirnar tor e bꞌir, y jay matucꞌa innumse nibꞌa conda insutpa incꞌotoy tama uyotot nitata, entonces net san tuaꞌ iquetpa Nidiosiret. \v 22 Y e tun era lo que inwabꞌu cꞌani aquetpa bꞌan cocha inteꞌ chequerir que e lugar tara jax uyotot e Dios. Y tama tunor lo que iꞌxin awajqꞌuen, cꞌani inwajqꞌuet e diezmo tamar”, che e Jacob uyare Cawinquirar Dios. \c 29 \s1 Conda e Jacob cꞌotoy tama e chinam Harán \p \v 1 Pues entonces e Jacob cayto xana ixin y cꞌotoy esto tama e lugar xeꞌ aquetpa tama e lado tiaꞌ atobꞌoy watar e qꞌuin. \p \v 2 Y conda cꞌotoy tuyejtzꞌer e chinam Harán, uwira que ayan inteꞌ chꞌen xeꞌ bꞌutꞌur taca e jaꞌ tama inteꞌ uyoc chor, y que tuyejtzꞌer e chꞌen era ayan uxteꞌ grupo oveja war ajiriobꞌ. Pues jax e lugar era tiaꞌ cꞌotesnobꞌ e sian aracꞌobꞌ tuaꞌ uyuchꞌiobꞌ e jaꞌ lo que ayan tama e chꞌen. Pero tama utiꞌ e chꞌen ayan ingojr nuxi tun xeꞌ cꞌatar tamar. \v 3 Y tama inteꞌ inteꞌ día conda tunor e sian oveja acꞌapa umorojse ubꞌobꞌ tut e chꞌen, tin e ajcojcobꞌ oveja ulocsiobꞌ e nuxi tun lo que ayan tutiꞌ e chꞌen tuaꞌ uyubꞌi ulocsiobꞌ e jaꞌ tuaꞌ uyajcꞌobꞌ e sian oveja. Y conda acꞌapa uyuchꞌiobꞌ e jaꞌ, e ajcojcobꞌ asutpa umaquiobꞌ e chꞌen otronyajr. \v 4 Entonces tama e día era e Jacob uyubꞌi tuaꞌ e ajcojcobꞌ oveja y che: \p —¿Tiaꞌ ajlugarox nox? che e Jacob. Entonces ojronobꞌ e ajcojcobꞌ oveja y chenobꞌ: \p —Pues non ajlugaron tama e chinam Harán, chenobꞌ. \p \v 5 Entonces ojron e Jacob y che: \p —Y ¿war ca inata nox chi e Labán xeꞌ unembꞌir tuaꞌ e Nahor? che e Jacob. Entonces jaxirobꞌ chenobꞌ: \p —Canata ixto yaꞌ, chenobꞌ. Y che e Jacob: \p \v 6 —¿Bueno ca turu? che e Jacob. \p Entonces e ajcojcobꞌ oveja chenobꞌ: \p —Pues bueno turu. Chꞌujcun awira que tara watar uwijchꞌoc e Labán xeꞌ ucꞌabꞌa Raquel taca uyovejobꞌ, chenobꞌ e ajcojcobꞌ oveja. \p \v 7 Entonces ojron e Jacob y che: \p —Pero era mato jax e hora tuaꞌ camaqui e sian oveja tama umactiobꞌ. ¿Tucꞌa tuaꞌ que machi intaca iwajcꞌu e jaꞌ tuaꞌ uyuchꞌiobꞌ rajxa era, y de allí erer iqꞌueche axin e aracꞌobꞌ esto tiaꞌ ayan e cꞌopot tuaꞌ upojrobꞌ tucꞌa tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ? che e Jacob. \p \v 8 Pero jaxirobꞌ ojronobꞌ y chenobꞌ: \p —Machi uyubꞌion cache cocha era. Porque ucꞌani tuaꞌ cacojco este que acꞌapa amorojsena tunor e sian oveja umen uyajcojcobꞌ, y de allí erer calocse e tun tama utiꞌ chꞌen tuaꞌ cawajcꞌu e jaꞌ e sian oveja, chenobꞌ e ajcojcobꞌ. \p \v 9 Y warto ojron e Jacob taca e ajcojcobꞌ era conda e Raquel cꞌotoy taca e sian oveja xeꞌ tuaꞌ utata, cocha jax jaxir xeꞌ aquetpa tuaꞌ ucojco. \v 10 Y conda e Jacob uwira que jax e Raquel xeꞌ war acꞌotoy taca e sian oveja tuaꞌ umamaꞌ Labán, tzay meyra y ixin ulocse e tun wacchetaca lo que cꞌatar tutiꞌ e chꞌen, y cay uyajcꞌu e jaꞌ e sian oveja. \v 11 Y de allí e Jacob ixin tut e Raquel y utzꞌujtzꞌi ucajram y cay uqꞌui umen e tzayer. \v 12 Y de allí e Jacob cay uchecsu que jaxir jax uyar e Rebeca y que e Labán jax umamaꞌ. Y entonces e Raquel ajni ixin wacchetaca tuaꞌ uchecsu tunor era tut utata. \p \v 13 Y conda e Labán cꞌapa uyubꞌi tunor era y que yaꞌ turu e Jacob xeꞌ jax uyar usacun, locꞌoy ajner tuaꞌ axin utajwi, y umori umeqꞌue y utzꞌujtzꞌi ucajram, y de allí uqꞌueche ixin esto tuyotot. Y entonces e Jacob cay uchecsu tunor lo que numuy tacar tut tin e turobꞌ tama e otot. \v 14 Entonces ojron e Labán y che: “Pues erach ixto que net familiet tacaren”, che e Labán. \s1 Conda e Jacob quetpa tuaꞌ apatna tuaꞌ uyubꞌi anujbꞌi taca e Raquel \p Entonces e Jacob quetpa inteꞌ mes tama uyotot e Labán war atacarsan. \v 15 Y conda cꞌapa e mes era ojron e Labán taca e Jacob y che: \p —Ma cocha erer ipatna tanibꞌa bꞌan taca umen que familion, sino que ucꞌani tuaꞌ itoytzꞌa tama apatnar. Arenen cobꞌa ucꞌani tuaꞌ intoyet, che e Labán uyare e Jacob. \p \v 16 Pues e Labán ayan chateꞌ uwijchꞌoctac. E yaxar ijchꞌoc ucꞌabꞌa Lea y e ijtzꞌimbꞌir ucꞌabꞌa Raquel. \v 17 Pues e Lea galan unacꞌut, pero e Raquel más galan ustabꞌir tunor uwirnar. \v 18 Y cocha e Jacob chꞌabꞌna uyalma umen e Raquel, ojron cocha era y che: \p —Pues nen cꞌani impatna siete año tabꞌa tuaꞌ uyubꞌien innujbꞌi taca awijchꞌoc Raquel xeꞌ jax e ijtzꞌimbꞌir, che e Jacob uyare e Labán. \p \v 19 Entonces ojron e Labán y che: \p —Pues más ani bueno tuaꞌ inwajqꞌuet niwijchꞌoc tuaꞌ machi inwajcꞌu inteꞌ ajnajtir winic. Quetpento tacaren, che e Labán uyare e Jacob. \p \v 20 Y bꞌan cocha era e Jacob patna siete año tuaꞌ uyubꞌi anujbꞌi taca e Raquel, pero tut jaxir majax meyra tiempo cocha war uyajta ut meyra e Raquel. \v 21 Y conda tzꞌacta e siete año e Jacob ixin uyare e Labán cocha era y che: \p —Ajcꞌunen ixto yaꞌ e Raquel tuaꞌ innujbꞌi tacar, porque tzꞌactix e tiempo lo que quetpa tuaꞌ impatna tamar, che e Jacob uyare e Labán. \p \v 22 Entonces e Labán upejca tunor e gente xeꞌ turobꞌ tama e lugar era tuaꞌ aturuanobꞌ tama e nuxi nojqꞌuin lo que cꞌani uche tama e nujbꞌiar. \v 23 Pero conda acbꞌare y cꞌapix e nojqꞌuin e Labán uqꞌueche ixin e Lea y majax e Raquel tuaꞌ uyajcꞌu e Jacob. Y cocha incsibꞌan e Jacob machi unata jay majax e Raquel era, y ixin wayan taca e Lea. \v 24 Y e Lea ayix inteꞌ uman ubꞌan xeꞌ ajcꞌuna umen utata xeꞌ ucꞌabꞌa Zilpa. \v 25 Entonces conda sacojpa e Jacob sutpa uwira ut uwixcar y uwira que jax e Lea xeꞌ wayan tacar y majax e Raquel. Entonces qꞌuijna y achpa wacchetaca tuaꞌ axin oꞌjron taca upixam y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ ache cocha era tacaren? Patnen meyra tiempo tacaret tuaꞌ innujbꞌi taca e Raquel. Y sacojpa sajmi inwira que jax e Lea xeꞌ turu taniwejtzꞌer y majax e Raquel. ¿Tucꞌa tuaꞌ que ixiet amajresen? che e Jacob uyare upixam war aqꞌuijna. \p \v 26 Entonces ojron e Labán y che: \p —Pues tama e lugar tara machi tuaꞌ anujbꞌi e ijtzꞌimbꞌir bꞌajxan que e sacumbꞌir. \v 27 Pero jay net turetix tuaꞌ ipatna otro siete año tanibꞌa tuaꞌ itojma tama e Raquel, bueno. Pero ucꞌani tuaꞌ atzayres e Lea tama tunor e semana era tama e nujbꞌiar, y de allí erer cawajqꞌuet e Raquel ubꞌan tuaꞌ inujbꞌi tacar, che e Labán uyare e Jacob. \p \v 28 Entonces e Jacob quetpa de acuerdo taca upixam tuaꞌ apatna otro siete año tacar tuaꞌ uyubꞌi anujbꞌi taca e Raquel. Entonces conda tzꞌacta e semana era tama e nojqꞌuin tama e nujbꞌiar taca e Lea, e Labán uyajcꞌu e Raquel tuaꞌ aquetpa uwixcar e Jacob. \v 29 Y e Raquel ajcꞌuna ubꞌan inteꞌ uman xeꞌ ucꞌabꞌa Bilhá umen utata. \v 30 Y e Jacob ixin wayan taca e Raquel, y cay uchojres ut más meyra que e Lea, motor que quetpato tuaꞌ apatna otro siete año taca e Labán tuaꞌ atojma. \s1 Uyunenobꞌ e Jacob \p \v 31 Pues entonces conda Cawinquirar Dios uwira que e Jacob war uyajta ut más e Raquel que e Lea, uche tuaꞌ achꞌijrtesian e Lea. Pero machi actana tuaꞌ achꞌijrtesian e Raquel. \v 32 Y e Lea quetpa wawan taca uyar y qꞌuechuan incojt usitz, y uturbꞌa ucꞌabꞌa Rubén. Pues uyubꞌnar e ojroner Rubén lar tacar e ojroner hebreo xeꞌ war che: “Chꞌujcun awira que ayan nisitz.” Y de allí ojron e Lea y che: “Niwinquirar Dios uwira que tzajtaca niut. Y coner que ayan niwar, niviejo axin ixto uyajta niut yaꞌ”, che e Lea. \p \v 33 Y de allí e Lea sutpa qꞌuechuan otronteꞌ uyar, y uturbꞌa ucꞌabꞌa Simeón xeꞌ war che “Ayan tin e uyubꞌi ninuc.” Entonces ojron y che: “Niwinquirar Dios uyubꞌi que war axejbꞌna niut, y tamar era uyajqꞌuen otronteꞌ niwar”, che e Lea. \p \v 34 Y sutpa qꞌuechuan otronteꞌ uyar y uturbꞌa ucꞌabꞌa Leví xeꞌ war che “Inmejcꞌa”, y tamar era ojron cocha era y che: “Coner más axin umeqꞌuen niviejo umen que ayix uxteꞌ umaxtac tacaren”, che e Lea. \p \v 35 Entonces e Lea qꞌuechuan otronteꞌ uyar, y uturbꞌa ucꞌabꞌa Judá xeꞌ war che “Tattzꞌarsiaj”. Y ojron y che: “Pues coner cꞌani intattzꞌi ucꞌabꞌa Niwinquirar Dios”, che e Lea. Y nacpat era machix chꞌijrtesian más. \c 30 \p \v 1 Entonces conda e Raquel cꞌotoy unata que machi obꞌna achꞌijrtesian cay cꞌuxnaqꞌui uwira usacun xeꞌ jax e Lea. Entonces uyare uviejo y che: \p —Ajcꞌunen niwar. Porque jay majax bꞌan ache, inxin inchamay, che e Raquel. \p \v 2 Pero e Jacob qꞌuijna tacar y che: \p —Pues nen majax Diosen tuaꞌ awaren cocha era. Pues jax jaxir xeꞌ uchiet tuaꞌ machi ichꞌijrtesian, che e Jacob. \p \v 3 Entonces ojron Raquel y che: \p —Pues tara turu niman Bilhá. Erer ituruan tacar tuaꞌ ichꞌijrtesian, y conda jaxir axin aqꞌuechuan uyar, axin aquetpa bꞌan cocha jay nen ani war inchꞌijrtesian. Y bꞌan cocha era axin achecta camaxtac, che e Raquel. \p \v 4 Pues bꞌan cocha era e Raquel uyajcꞌu uman Bilhá e Jacob tuaꞌ aquetpa uwixcar ubꞌan. Entonces e Jacob cay wayan taca e Bilhá. \v 5 Y tamar era quetpa wawan e Bilhá y qꞌuechuan incojt uyar taca e Jacob. \v 6 Entonces ojron e Raquel y che: “E Dios uyubꞌi lo que cay incꞌajti tacar y uchecsu que imbꞌutz lo que cay inche y uyajqꞌuen incojt niwar. Y tamar era cꞌani inturbꞌa ucꞌabꞌa Dan”, che e Raquel. Pues uyubꞌnar e ojroner Dan lar tacar e ojroner hebreo xeꞌ war che: “E Dios cay ubꞌijnu uwiren y uchecsu que imbꞌutz turen.” \p \v 7 Y nacpat era e Bilhá sutpa quetpa wawan otronyajr taca inteꞌ uyar xeꞌ tuaꞌ e Jacob. \v 8 Entonces ojron e Raquel otronyajr y che: “Pues nisacun war uchien innumse nibꞌa meyra, pero era inchꞌancabꞌesix. Y cꞌani inturbꞌa ucꞌabꞌa e sitz era Neftalí”, che e Raquel. Pues uyubꞌnar e ojroner Neftalí lar tacar e ojroner hebreo xeꞌ war che: “Qꞌuecꞌojsiaj.” \p \v 9 Entonces conda e Lea uwira que machixto obꞌna achꞌijrtesian, uyare e Jacob tuaꞌ uchꞌami uman Zilpa tuaꞌ anujbꞌi tacar. \v 10 Y tamar era e Zilpa uchꞌijrse incojt uyar taca e Jacob. \v 11 Entonces ojron e Lea y che: “Pues jax inteꞌ nuxi chojbꞌesiaj taniut, y tamar era axin caturbꞌa ucꞌabꞌa Gad”, che e Lea. Pues uyubꞌnar e ojroner Gad lar tacar e ojroner hebreo xeꞌ war che: “Chojbꞌesiaj”. \p \v 12 Entonces e Zilpa uchꞌijrse otro incojt uyar taca e Jacob. \v 13 Entonces ojron e Lea y che: “War intzay meyra, y bꞌan tuaꞌ axin uyarenobꞌ e ixictac ubꞌan que ayan meyra nitzayer. Y tamar era axin caturbꞌa ucꞌabꞌa Aser”, che e Lea. Pues uyubꞌnar e ojroner Aser lar tacar e ojroner hebreo xeꞌ war che “Tzayer”. \p \v 14 Pues tama inteꞌ día e Rubén ixin innajt cora tiaꞌ war achempa cosechar e trigo, y yajaꞌ taca utajwi cora uyutir e teꞌ xeꞌ ucꞌabꞌa mandrágoras xeꞌ utacre e ixictac tuaꞌ uyubꞌi achꞌijrtesianobꞌ, y uqꞌueche ixin tuaꞌ uyajcꞌu utuꞌ xeꞌ jax e Lea. Pero conda e Raquel cꞌotoy uwira que e Lea uchꞌamix cora uyutir e teꞌ era uyare cocha era y che: \p —Ajcꞌunen chagojr uyutir e teꞌ yax xeꞌ taresna umen asitz, che e Raquel uyare e Lea. \p \v 15 Entonces ojron e Lea y che: \p —Pues nen war innumse nibꞌa umen que alocsix niviejo. Y era war abꞌijnu tuaꞌ alocse ubꞌan uyutir e teꞌ era lo que taresna umen nisitz, che e Lea uyare e Raquel. Entonces ojron e Raquel y che: \p —Pues jay net awajqꞌuen uyutir e teꞌ era lo que taresna umen asitz, erer awayan e Jacob tacaret tama e acbꞌar coner, che e Raquel uyare e Lea. Entonces e Lea quetpa de acuerdo. \p \v 16 Entonces war acbꞌare conda sutpa cꞌotoy e Jacob tama upatnar. Entonces locꞌoy tajwina umen e Lea xeꞌ uyare cocha era y che: \p —Pues coner ucꞌani tuaꞌ iwayan tacaren cocha sajmi taresna cora uyutir e teꞌ xeꞌ ucꞌabꞌa mandrágoras umen nisitz y nen inwajcꞌu e Raquel tuaꞌ intoyi tuaꞌ uyacten inwayan tacaret, che e Lea uyare e Jacob. \p Entonces tama e acbꞌar era wayan e Jacob taca e Lea. \v 17 Y bꞌan cocha cay ucꞌajti e Lea taca e Dios, y bꞌan numuy que cꞌotoy quetpa wawan taca uyar otronyajr, y tamar era tzꞌacta cinco umaxtac taca e Jacob. \v 18 Entonces ojron e Lea y che: “Pues e Dios uyajqꞌuenix nituanibꞌir umen que inwajcꞌu niman tuaꞌ aquetpa uwixcar niviejo, y tamar era cꞌani caturbꞌa ucꞌabꞌa e sitz Isacar”, che e Lea. Pues uyubꞌnar e ojroner Isacar lar tacar e ojroner hebreo xeꞌ war che “Tuanibꞌir”. \p \v 19 Y de allí e Lea cꞌotoy quetpa wawan taca otronteꞌ uyar. \v 20 Entonces ojron y che: “Pues e Dios uyajqꞌuenix lo que galan uwirnar. Y tamar era niviejo axin uyajta niut más meyra umen que inchꞌijrsix seis uyunenobꞌ. Y tamar era cꞌani caturbꞌa ucꞌabꞌa Zabulón”, che e Lea. Pues uyubꞌnar e ojroner Zabulón lar tacar e ojroner hebreo xeꞌ war che “Sijpar lo que chꞌajma”. \p \v 21 Y nacpat tunor era e Lea qꞌuechuan inteꞌ uwijchꞌoc y uturbꞌa ucꞌabꞌa Dina. \v 22 Pero e Dios cay ubꞌijnu tama e Raquel y uyubꞌi lo que cay ucꞌajti tacar, y tamar era uyacta tuaꞌ achꞌijrtesian. \v 23 Entonces e Raquel ucuxi inteꞌ uyar, y che cocha era: “Pues e Dios ulocsix e subꞌar lo que ayan ani tamaren y coner uyubꞌien inchꞌijrtesian”, che e Raquel. \v 24 Y uturbꞌa ucꞌabꞌa José. Entonces ojron e Raquel y che: “Incꞌajti taca e Dios tuaꞌ asutpa uyajqꞌuen otronteꞌ niwar”, che e Raquel. Pues uyubꞌnar e ojroner José lar tacar e ojroner hebreo xeꞌ war che “Tzꞌacbꞌir”. \s1 Conda e Jacob cay unumse ubꞌa taca e Labán \p \v 25 Pues conda e Raquel cꞌapa ucuxi e José, e Jacob uyare e Labán cocha era y che: \p —Actanen tuaꞌ insutpa inxin esto tama nilugar. \v 26 Pues net anata que patnen meyra año tacaret. Entonces actanen tuaꞌ inqꞌueche axin niwixcarobꞌ y nimaxtacobꞌ xeꞌ cay patnen meyra año tuaꞌ intoyi tamar, che e Jacob uyare e Labán. \p \v 27 Entonces ojron e Labán y che: \p —Pues jay itzay awiren quisinic que iquetpa tara tacaren. Pues cꞌotoyen umbꞌi tuaꞌ inteꞌ xeꞌ obꞌna aqꞌuini que war inchojbꞌesna umen Cawinquirar Dios umen taca que net turet tacaren. \v 28 Arenen cobꞌa acꞌani tuaꞌ intoyet tuaꞌ iquetpa tara tacaren, y bꞌan tuaꞌ intoyet, che e Labán uyare e Jacob. \p \v 29 Entonces ojron e Jacob y che: \p —Pues net war anata cocha cay patnen tabꞌa y cocha cay incojco tunor awaracꞌobꞌ tuaꞌ abꞌoruobꞌ meyra. \v 30 Porque conda yopen tara chacojt taca ayan ani awaracꞌobꞌ, y era ayan meyra awaracꞌobꞌ. Y tamar era chequer que umen taca que turen tacaret que Cawinquirar Dios war uchojbꞌeset meyra, pero era ucꞌani tuaꞌ acay imbꞌijnu impatna tanibꞌach tuaꞌ uyubꞌien intacre nifamilia, che e Jacob uyare e Labán. \p \v 31 Entonces ojron e Labán otronyajr y che: \p —¿Jayteꞌ acꞌani tuaꞌ intoyet? che e Labán. Y ojron e Jacob y che: \p —Machi incꞌani tuaꞌ atoyen nien imbꞌijc. Pero jay aquetpa imbꞌutz toit lo que cꞌani inwaret era, ererto incojco awaracꞌobꞌ. \v 32 Quisinic awacten tuaꞌ innumuy tujam tunor awaracꞌobꞌ tama e día coner tuaꞌ inlocse tunor e chuchuꞌ oveja xeꞌ incsibꞌan ut y xeꞌ bꞌonem ut y xeꞌ sarin ut, y tunor e chuchuꞌ chivo xeꞌ bꞌonem ut y xeꞌ sarin ut tuaꞌ aquetpa tanibꞌa. Y jax taca tuaꞌ aquetpa nituanibꞌir. \v 33 Y entonces desde coner erer iꞌxin awira que erachen conda watet tuaꞌ awira tunor niwaracꞌobꞌ. Porque jay atajwi tujam tunor niwaracꞌobꞌ yer inteꞌ chivo xeꞌ majax bꞌonem ut o xeꞌ majax sarin ut, o jay atajwi inteꞌ chuchuꞌ oveja xeꞌ majax incsibꞌan ut, entonces tamar era erer anata que cꞌapa inxujchꞌi lo que tabꞌa, che e Jacob uyare e Labán. \p \v 34 Entonces ojron e Labán y che: \p —Bueno pue, imbꞌutz taniut tunor lo war awaren era, che e Labán. \p \v 35 Pero e Labán machi uyajcꞌu tunor e aracꞌobꞌ lo que war acꞌajtna umen e Jacob, sino que tamar taca e día era ixin tuaꞌ uxere tunor utata e chivo xeꞌ bꞌonem ut y xeꞌ sarin ut, y uxere tunor utuꞌ e chivo xeꞌ bꞌonem ut y xeꞌ sarin ut, y uxere tunor e chivo xeꞌ ayan imbꞌijc e sacsac tamar, y uxere ubꞌan tunor e chuchuꞌ oveja xeꞌ incsibꞌan ut. Pues tunor e aracꞌobꞌ era cꞌapa uxere y uyare uyunenobꞌ tuaꞌ ucojcobꞌ najtir tut e inmojr aracꞌobꞌ xeꞌ tuach. \v 36 Y de allí e Labán uqꞌueche ixin tunor e sian aracꞌobꞌ era innajt cora esto tama inteꞌ lugar xeꞌ uwajpi uxteꞌ día tuaꞌ acꞌotoy. Pues jaxir war ucꞌani tuaꞌ aquetpobꞌ innajt tunor e aracꞌobꞌ era xeꞌ intiach uwirnar tut e Jacob y tunor e inmojr oveja xeꞌ sacsac ut y e chivo xeꞌ incsibꞌan ut lo que war acojcna umener. \p Pues entonces e Jacob quetpato tut e Labán tuaꞌ ucojco tunor uyaracꞌobꞌ era. \v 37 Pero ayix inteꞌ ubꞌijnusiaj cocha tuaꞌ uche abꞌoro e aracꞌobꞌ xeꞌ tuaꞌ aquetpa tuach. Y tamar era ixin uchꞌaqui cora ucꞌabꞌ teꞌ xeꞌ verde xeꞌ aquetpa sacsac ut conda aloqꞌuesna upat, y ususi cora cora upat ucꞌabꞌ e teꞌ era tuaꞌ aquetpa chequer que ayan imbꞌijc xeꞌ sacsac ut y que ayan imbꞌijc xeꞌ aquetpa taca upat xeꞌ incsibꞌan ut. \v 38 Y de allí ixin uwabꞌu ucꞌabꞌ teꞌ era tut e lugar tiaꞌ uyuchꞌiobꞌ e jaꞌ e aracꞌobꞌ. \v 39 Pues yajaꞌ taca jax e lugar tiaꞌ utuꞌ e oveja y utata e oveja uchꞌami ubꞌobꞌ, y cocha war uwirobꞌ ucꞌabꞌ e teꞌ xeꞌ rayado ut conda war uchꞌami ubꞌobꞌ, ixin locꞌoy uyarobꞌ xeꞌ sarin ut o xeꞌ bꞌonem ut o xeꞌ incsibꞌan ut. \v 40 Y de allí inyajr inyajr conda axin acuxpa inteꞌ chuchuꞌ oveja xeꞌ intiach uwirnar cocha era uxere y uturbꞌa tujam e inmojr aracꞌobꞌ xeꞌ sarin utobꞌ y xeꞌ incsibꞌan utobꞌ. Y de allí conda achecta e hora conda aquetpobꞌ embrama utuꞌ e aracꞌobꞌ xeꞌ intiach uwirnarobꞌ xeꞌ tuaꞌ e Labán, e Jacob ixin uturbꞌa tunor e chuchuꞌ oveja xeꞌ intiach uwirnarobꞌ tutobꞌ, y tamar era uche acuxpobꞌ intiach uwirnarobꞌ uyarobꞌ. Y bꞌan cocha era e Jacob cꞌotoy ubꞌorojse tunor e sian aracꞌobꞌ xeꞌ aquetpa tuach. \v 41 Y inyajr inyajr conda e Jacob uwira que incojt oveja war aquetpa embrama xeꞌ más aqꞌuecꞌo, jaxir ixin uwabꞌu inteꞌ ucꞌabꞌ teꞌ tut e lugar tiaꞌ uyuchꞌi e jaꞌ, y bꞌan cocha era e aracꞌobꞌ uwirobꞌ ucꞌabꞌ e teꞌ yajaꞌ taca conda war uchꞌami ubꞌobꞌ. \v 42 Pero conda e Jacob uwira incojt arac xeꞌ cꞌox aquetpa embrama machi uwabꞌu ucꞌabꞌ e teꞌ tut. Y tamar era e aracꞌobꞌ xeꞌ cꞌox quetpobꞌ tuaꞌ e Labán, y e aracꞌobꞌ xeꞌ aqꞌuecꞌo quetpobꞌ tuaꞌ e Jacob. \v 43 Y bꞌan cocha era e Jacob cꞌotoy quetpa que meyra ayan lo que ayan tuaꞌ, y ayan meyra uyoveja, y ayan meyra umanobꞌ xeꞌ winicobꞌ y xeꞌ ixictac, y ayan meyra uyaracꞌobꞌ xeꞌ ucꞌabꞌa camello, y ayan ubꞌan meyra chij. \c 31 \s1 Conda e Jacob ubꞌijnu tuaꞌ alocꞌoy aꞌjni tut e Labán \p \v 1 Pues entonces e Jacob cꞌotoy unata que uyunenobꞌ e Labán war axana oꞌjronobꞌ upater cocha era y chenobꞌ: “E Jacob cꞌapa uchꞌami meyra lo que tuaꞌ ani catata, y coner ayan ixto meyra utumin”, xeꞌ chenobꞌ uyunenobꞌ e Labán. \v 2 Y e Jacob uwira ubꞌan que machixto war atzay eꞌrna umen e Labán, bꞌan cocha acay atzay ani eꞌrna umener. \v 3 Entonces Cawinquirar Dios uyare e Jacob y che: “Sutpen quiqui esto tama ulugar atata tiaꞌ aturuanobꞌ tunor apiarobꞌ, y nen tuaꞌ inquetpa tacaret”, che Cawinquirar Dios uyare e Jacob. \p \v 4 Entonces e Jacob uyare tuaꞌ apejcnobꞌ e Raquel y e Lea tuaꞌ acꞌotoyobꞌ tiaꞌ turu jaxir tama e lugar tiaꞌ war ucojco e aracꞌobꞌ. \v 5 Entonces conda cꞌotoyobꞌ, jaxir uyare e Raquel y Lea cocha era y che: \p —Pues cꞌotoy innata que machixto war atzay uwiren itata bꞌan cocha cay tzay uwiren ani ixnix, pero e Dios xeꞌ ujtzna ut umen nitata war utacren iraj iraj. \v 6 Y nox war inata que cꞌapa inturbꞌa nibꞌa tuaꞌ inche tunor upatnar itata. \v 7 Pero lo que uche jaxir, ixin umajresen y ixin uche aquetpa intiach lo que quetpa tuaꞌ utoyen inyajr inyajr. Pero Cawinquirar Dios machi uyacta tuaꞌ uche e mabꞌambꞌanir nipater. \v 8 Pues lo que cay uche itata tacaren jax era: Ayan inyajr conda uyaren y che: ‘Cꞌani intoyet taca tunor e aracꞌobꞌ xeꞌ bꞌonem utobꞌ,’ xeꞌ che itata tacaren. Y entonces Cawinquirar Dios uche tuaꞌ alocꞌoy bꞌonem utobꞌ meyra uyarobꞌ e oveja. Y de allí sutpa uyaren otronyajr itata y che: ‘Machixto cꞌani intoyet taca e aracꞌobꞌ xeꞌ bꞌonem utobꞌ, sino que coner cꞌani intoyet taca e aracꞌobꞌ xeꞌ sarin utobꞌ,’ xeꞌ che uyaren itata otronyajr. Y entonces Cawinquirar Dios sutpa uche tuaꞌ alocꞌoy sarin utobꞌ meyra oveja otronyajr. \v 9 Y bꞌan cocha era Cawinquirar Dios cay ulocse uyaracꞌobꞌ itata tuaꞌ asutpa uyajqꞌuen. \p \v 10 “Pues tama inyajr conda quetpobꞌ embrama tunor e aracꞌobꞌ cay inwira inteꞌ niwayac, y inwira que ayan cora utata e chivo xeꞌ war uchꞌami ubꞌobꞌ taca cora utuꞌ e chivo xeꞌ sarin utobꞌ y xeꞌ bꞌonem utobꞌ. \v 11 Y tama niwayac ayan inteꞌ ángel tuaꞌ Cawinquirar Dios xeꞌ upejquen tama nicꞌabꞌa, y nen inware: ‘Tara turen,’ inware. \v 12 Entonces e ángel uyaren y che: ‘Chꞌujcun awira que tunor utata e chivo xeꞌ war uchꞌami ubꞌobꞌ era taca utuꞌ e chivo aquetpobꞌ sarin utobꞌ y bꞌonem utobꞌ y cusum utobꞌ. Y bꞌan war inche anumuy umen que inwirix tunor e majresiaj lo que war uche e Labán tacaret. \v 13 Pues nen jax Adiosiren xeꞌ cay inchectes nibꞌa toit tama e chinam Betel tiaꞌ cay ayari e aceite olivo tama e tun xeꞌ wabꞌubꞌir amener y tiaꞌ cay ache inteꞌ acuerdo tacaren. Pues coner cꞌani inwaret tuaꞌ ilocꞌoy tama e lugar era y tuaꞌ isutpa iꞌxin esto tama e lugar tiaꞌ cuxpet,’ che uyaren e ángel tuaꞌ Cawinquirar Dios tama niwayac”, che e Jacob uyare e Raquel y e Lea. \p \v 14 Entonces e Raquel y e Lea ojronobꞌ y chenobꞌ: \p —Pues non mix tucꞌa nien imbꞌijc herencia aquetpa tuaꞌ cachꞌami tuaꞌ catata conda axin achamay. \v 15 Y jaxir war uchion canumse cabꞌa bꞌan ani cocha jay ajnajtir gention. Y esto que ixin uchonion y de allí cꞌapa usati tunor lo que toybꞌir amener tuaꞌ inujbꞌi tacaron. \v 16 Pues tunor lo que Cadiosir war ulocse tut catata ticabꞌa ani y tuaꞌ camaxtac. Entonces chen tunor lo que Cawinquirar Dios war uyaret tuaꞌ ache, che e Raquel y e Lea. \s1 Conda e Jacob locꞌoy ajni tut e Labán \p \v 17 Pues entonces e Jacob cay uyustes ubꞌa tuaꞌ alocꞌoy y uyare umaxtac y uwixcarobꞌ tuaꞌ aturuanobꞌ tupat e camellobꞌ. \v 18 Y de allí umorojse tunor e aracꞌobꞌ y cay uxantesobꞌ y uqꞌueche ixin tunor lo que cay umorojse tama e tiempo era conda turu tama e lugar Padán-aram, y locꞌoy tuaꞌ asutpa axin esto tama e lugar Canaán tiaꞌ aturuan e Isaac xeꞌ jax utata. \v 19 Pero conda merato alocꞌoyobꞌ, e Raquel uwira que machi turu utata cocha ixin tuaꞌ ususi utzutzer cora oveja, y tamar era ochoy macuir uyotot utata y uxujchꞌi cora chamen dios tuaꞌ. \v 20 Y bꞌan cocha era e Jacob cꞌotoy umajres e Labán xeꞌ tuaꞌ uchꞌajnarir e Aram, y machi uchecsu tut que cꞌani alocꞌoy. \v 21 Entonces locꞌoy ajni e Jacob taca tunor ufamilia y tunor lo que ayan tuaꞌ. Y conda numuyobꞌ teinxejr bꞌana tama e xucur Éufrates, xana ixiobꞌ tuaꞌ acꞌotoyobꞌ tama cora witzir xeꞌ ucꞌabꞌa Galaad. \s1 Conda e Labán ajni ixin tuaꞌ utajwi e Jacob tor e bꞌir \p \v 22 Pues tama e uxteꞌ día, e Labán cꞌotoy unata que locꞌoy ajni e Jacob. \v 23 Entonces cay ubꞌijnu tuaꞌ axin usicbꞌa e Jacob, y tamar era ixin umorojse cora upiarobꞌ tuaꞌ axiobꞌ tacar. Y conda tzꞌacta siete día que war axanobꞌ, cꞌotoyobꞌ tama cora witzir xeꞌ ucꞌabꞌa Galaad. \v 24 Pero tama e acbꞌar era Cawinquirar Dios uchectes ubꞌa tut e Labán tama inteꞌ uwayac y che: “Conda atajwi abꞌa taca e Jacob machi tuaꞌ iyojron taca inteꞌ qꞌuijnar conda apejca”, che Cawinquirar Dios uyare e Labán tama uwayac. \p \v 25 Entonces e Labán utajwi ubꞌa taca e Jacob tama e witzir Galaad xeꞌ jax e lugar tiaꞌ war aquetpa e Jacob taca ufamilia. Y e Labán ujachi uyotot ubꞌan xeꞌ chembꞌir taca e bꞌujc tuaꞌ aturuan tamar taca tin e war axanobꞌ tacar. \v 26 Entonces ixin e Labán tuaꞌ oꞌjron taca e Jacob y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ que ache cocha era tacaren? Y ¿tucꞌa tuaꞌ que ixiet amajresen cocha era? Pues aqꞌueche locꞌoyobꞌ niwijchꞌoctac bꞌan ani cocha jay war alocsiobꞌ tama inteꞌ tzꞌojyir. \v 27 Y ¿tucꞌa tuaꞌ que locꞌoy ajniet mucur taca? Pues machi achecsu taniut que cꞌani ilocꞌoy. Jay innata ani que cꞌanix ilocꞌoy inche ani inteꞌ nuxi nojqꞌuin taca e lajbꞌar y e tambor y e arpa. \v 28 Pues machi awacten nien tuaꞌ intzꞌujtzꞌi ucajram niwijchꞌoctac y nien tuaꞌ intzꞌujtzꞌi ucajram nisitzꞌobꞌ. Pues tunor lo que ache matucꞌa ucꞌampibꞌir inyajrer taniut. \v 29 Pues nen turenix ani tuaꞌ inche e tzꞌojyir tacaret, pero tama e acbꞌar sajmi e Dios xeꞌ oꞌjtzna ut umen atata upejquen y uyaren cocha era y che: ‘Conda atajwi abꞌa taca e Jacob machi tuaꞌ iyojron taca inteꞌ qꞌuijnar conda apejca,’ che uyaren e Dios. \v 30 Pues jay war ani oꞌsre isutpa iꞌxin tama uyotot atata, pues bueno. Pero ¿tucꞌa tuaꞌ que ixiet axujchꞌi nidiosobꞌ? che e Labán uyare e Jacob. \p \v 31 Entonces e Jacob uyare e Labán cocha era y che: \p —Pues nen inche cocha era umen e bꞌajcꞌut. Porque cay imbꞌijnu que jay inwaret ani que cꞌani inlocꞌoy, bꞌajcꞌat iꞌxin alocse awijchꞌoctac taniut. \v 32 Pues jay ayan tin e qꞌuecher adiosobꞌ umener xeꞌ turobꞌ tara, ucꞌani tuaꞌ achamesna. Pues jax capiarobꞌ era xeꞌ tuaꞌ aquetpobꞌ ajchecsuyajobꞌ tama tunor era. Lar sicbꞌan tuaꞌ awira jay ayan lo que tabꞌa. Y jay atajwi chꞌama qꞌueche chic, che e Jacob uyare e Labán. \p Pero e Jacob machi war unata que jax e Raquel xeꞌ uxujchꞌi e chamen diosobꞌ tuaꞌ utata. \p \v 33 Entonces e Labán ochoy usicbꞌa macuir uyotot\f + \fr 31:33 \ft E otot era chembꞌir taca e bꞌujc.\f* e Jacob, y de allí ochoy usicbꞌa tama uyotot e Lea y tama uyotot umanobꞌ e Lea. Pero matucꞌa utajwi. Entonces locꞌoy tama uyotot e Lea y ixin ochoy tama uyotot e Raquel. \p \v 34 Pero e Raquel, cocha jax jaxir xeꞌ cay uxujchꞌi e chamen diosobꞌ tuaꞌ utata, cay umuqui wacchetaca yebꞌar uturibꞌ e camello tiaꞌ turu tor e rum, y de allí ixin turuan tujor. Entonces conda ochoy e Labán tama e otot tuaꞌ upojro e chamen diosobꞌ, matucꞌa utajwi. \p \v 35 Entonces ojron e Raquel y che: \p —Tata, ira iqꞌuijna umen que machi anchpa tiaꞌ turen cocha majax imbꞌutz turen era, che e Raquel. Entonces e Labán usicbꞌa tama tunor e otot, pero matucꞌa utajwi. \v 36 Entonces e Jacob qꞌuijna y cay ucꞌaye e Labán cocha era y che: \p —¿Tucꞌa mabꞌambꞌanir cay inche? Y ¿tucꞌa tuaꞌ que tariox ticapat cocha era taca inteꞌ nuxi qꞌuijnar? \v 37 Pojremetix tama tunor lo que ayan ticabꞌa, y ¿tucꞌa atajwix xeꞌ tabꞌa? Turbꞌan tara tut apiarobꞌ y tut nipiarobꞌ jay ayan lo que atajwix, y jaxirobꞌ tuaꞌ ubꞌijnuobꞌ uwira chi tamar tuaꞌ acꞌaxi e jatzꞌuar. \v 38 Pues nen patnen veinte año tacaret, y tama tunor e tiempo era ma tiaꞌ cꞌaxariobꞌ e oveja y nien e chivo. Y ma tiaꞌ cay incꞌuxi nien incojt utata oveja. \v 39 Y ma tiaꞌ intares toit inteꞌ arac xeꞌ chamesna umen inteꞌ ajcꞌopot animal, sino que nen quetpen tuaꞌ insuti uyeror. Y jay axujchna incojt arac tama e día o tama e acbꞌar, net achien tuaꞌ insuti uyeror. \v 40 Pues tama e día ayan conda cꞌanix inchamay umen e calor, y tama e acbꞌar ayan conda cꞌani inchamay umen e sisar, y conda aquetpa ani tuaꞌ inwayan esto que machi uyubꞌien inwayan. \v 41 Pues veinte año turuanen tama oꞌtot, y jax era lo que aquetpa tuaꞌ inchꞌami: Patnen catorce año tacaret tuaꞌ intoyi awijchꞌoctac, y de allí patnen seis año tuaꞌ intoyi e aracꞌobꞌ lo que inchꞌami tabꞌa. Y iraj iraj war awemse e tuanibꞌir lo que quetpa ani tuaꞌ inchꞌami. \v 42 Pues jay Nidiosir, xeꞌ jax e Dios xeꞌ ujtzna ut umen nitata viejo Abraham y xeꞌ ujtzna ut umen nitata Isaac, jay jaxir machi ani aquetpa tacaren y jay machi ani utacren iraj iraj, nen innata que machi ani intojya nien imbꞌijc amener tama tunor e nuxi patnar lo que cay inche tacaret. Pero Niwinquirar Dios uwira cobꞌa cay innumse nibꞌa y cobꞌa patnar cay inche tacaret, y tamar era jaxir cꞌotoy tuaꞌ uwarajset acbꞌar acbꞌi tuaꞌ uchecsu toit que mabꞌambꞌan lo que ache tacaren, che e Jacob uyare e Labán. \s1 Conda e Jacob y e Labán uchiobꞌ inteꞌ acuerdo \p \v 43 Entonces e Labán uyare e Jacob y che: \p —Pues e ixictac era jax niwijchꞌoctac, y e maxtacobꞌ era jax nisitzꞌobꞌ, y tunor e sian oveja lo que ayan tara tanibꞌa ubꞌan. Pues tunor lo que erer awira tama tunor or e lugar era aquetpa tanibꞌa. Pero coner ¿tucꞌa canic tuaꞌ uyubꞌien inche taca niwijchꞌoctac y umaxtacobꞌ tuaꞌ inchiobꞌ aquetpobꞌ tacaren? Matucꞌa. \v 44 Entonces cocha matucꞌa más tuaꞌ inche, cachic inteꞌ acuerdo tuaꞌ cacojco e jiriar net y nen, y cachic lo que erer utacrion tuaꞌ cacꞌajpes e acuerdo era, che e Labán uyare e Jacob. \p \v 45 Entonces e Jacob uchꞌami ingojr tun bꞌan cocha obꞌna uchꞌuyi inteꞌ winic, y ujachi uwabꞌu tuaꞌ aquetpa bꞌan cocha inteꞌ chequerir. \v 46 Entonces e Jacob uyare tin e turobꞌ tacar y che: \p —Morojsenic cora tun, che e Jacob. \p Y entonces tunorobꞌ cay umorojse uturbꞌobꞌ e sian tun, y yajaꞌ taca cay wiobꞌ. \v 47 Pues e Labán uturbꞌa ucꞌabꞌa e sian tun xeꞌ morojsena “Jegar Sahadutá” bꞌan cocha che tama e ojroner arameo xeꞌ war che “E tun xeꞌ uchion cacꞌajpes”, y e Jacob uturbꞌa ucꞌabꞌa “Galaad” xeꞌ bꞌan che tama e ojroner hebreo. \p \v 48 Entonces ojron e Labán y che: \p —Pues e sian tun xeꞌ morojsebꞌir era cꞌani aquetpa bꞌan cocha inteꞌ chequerir ticabꞌa que cꞌani cacojco e jiriar, che e Labán. \p Y tamar era turbꞌana ucꞌabꞌa e lugar Galaad. \v 49 Y turbꞌana ucꞌabꞌa Mispá ubꞌan xeꞌ war che que jax inteꞌ nuxi torre, porque ojron e Labán y che: \p —Que Cawinquirar Dios uwiricon conda innajt turon tuaꞌ machi canajpes e acuerdo lo que cache sajmi y tuaꞌ machi asutpa caqꞌuijna cawira cabꞌa. \v 50 Porque jay iꞌxin ache tzajtzaj niwijchꞌoctac, o jay iꞌxin inujbꞌi taca otro inmojr ixictac motor que turobꞌto niwijchꞌoctac tacaret, pues cꞌajric amener que turu e Dios xeꞌ war aquetpa ajchꞌecsuyaj tamaron, motor que nen machi war inwira lo que war anumuy tacaret, che e Labán uyare e Jacob. \p \v 51 Y e Labán ojronto taca e Jacob y che: \p —Pues tara turu e sian tun xeꞌ morojsebꞌir camener y ayan e tun xeꞌ wabꞌubꞌir amener xeꞌ tuaꞌ aquetpa bꞌan cocha inteꞌ chequerir tama e acuerdo lo que cache sajmi. \v 52 Entonces tunor era axin acꞌampa cocha inteꞌ chequerir tuaꞌ machi anajpa e acuerdo lo que chembꞌir camener. Entonces e acuerdo jax era: Que nen machi tuaꞌ innumuy más bꞌana que e sian tun era, y que nien net machi tuaꞌ inumuy más tara que e sian tun. Y tamar era machi tuaꞌ cacꞌoyres cabꞌa y ma tiaꞌ tuaꞌ cache e tzꞌojyir. \v 53 Pues que e Dios xeꞌ ujtzna ut umen catata viejo Abraham y umen catata viejo Nahor axin uwatzꞌicon jay machi acꞌapa cache tunor lo que war caware era, y jay machi asutpa cache e tzꞌojyir, che e Labán. \p Entonces e Jacob uyare tama ucꞌabꞌa e Dios xeꞌ ujtzna ut umen utata Isaac que san tuaꞌ acꞌapa uche tunor lo que ayan tama e acuerdo era. \v 54 Entonces e Jacob uchamse inteꞌ arac tama e witzir era y uputa cora uwerir tut e Dios, y ayan lo que uyacta tuaꞌ acꞌujxa. Y de allí upejca tunor upiarobꞌ tuaꞌ awiobꞌ tacar. Y yajaꞌ taca wayanobꞌ tama e acbꞌar era. \p \v 55 Entonces conda sacojpa tama inteꞌ día, achpa e Labán y utzꞌujtzꞌi ucajram usitzꞌobꞌ y uwijchꞌoctac. Y conda cꞌapa uchojbꞌes utobꞌ, locꞌoy ixin tuaꞌ asutpa acꞌotoy tama uyotot otronyajr taca tunor e winicobꞌ xeꞌ war axanobꞌ tacar. \c 32 \s1 Conda e Jacob utajwi ubꞌa taca e Esaú \p \v 1 Pues entonces locꞌoy e Jacob taca ufamilia tuaꞌ asutpa axin esto tama ulugar, y conda war axin tor e bꞌir tajwina umen cora angelobꞌ tuaꞌ e Dios. \v 2 Y conda uwira e angelobꞌ ojron e Jacob y che: “Jax era e lugar tiaꞌ usoldadobꞌ e Dios umorojse ubꞌobꞌ tuaꞌ aquetpobꞌ tama e acbꞌar”, che e Jacob. Y tamar era uturbꞌa ucꞌabꞌa e lugar Mahanaim xeꞌ war che “Chateꞌ lugar tiaꞌ aquetpobꞌ tama inteꞌ acbꞌar”. \p \v 3 Y de allí e Jacob uyebꞌta ixin cora umanobꞌ tut usacun xeꞌ jax e Esaú xeꞌ turu tama e lugar Seír xeꞌ jax e lugar tuaꞌ tin e tuobꞌ uchꞌajnarir e Edom tuaꞌ uyare e Esaú que cꞌani acꞌotoy e Jacob. \v 4 Y e Jacob uyare umanobꞌ tuaꞌ uchecsu inteꞌ ojroner tut e Esaú y che: “Cꞌani cawaret que ebꞌtana tarion umen aman xeꞌ jax awijtzꞌin Jacob tuaꞌ cawaret que jaxir quetpa turuan tama uyotot e Labán tunor e tiempo desde que locꞌoy tara. \v 5 Y uyebꞌta tarion tuaꞌ cawaret que jaxir ayan meyra uwacax, y meyra uchij, y meyra uyoveja, y que ayan meyra umanobꞌ xeꞌ winicobꞌ y meyra umanobꞌ xeꞌ ixictac. Pues war uyebꞌta watar e checsuyaj era toit tuaꞌ uwira jay iꞌxin itzay ani achꞌami”, xeꞌ quetpa tuaꞌ achecsuna umen umanobꞌ e Jacob tut e Esaú. \p \v 6 Entonces conda umanobꞌ e Jacob cꞌapa uchecsu tunor e ojroner era tut e Esaú sutpa cꞌotoyobꞌ tut jaxir otronyajr, y uyareobꞌ cocha era y chenobꞌ: \p —Ixion cachecsu tut asacun Esaú bꞌan taca cocha awareon, y jaxir war watar esto tara tuaꞌ utajwi ubꞌa tacaret, y war watobꞌ 400 winicobꞌ tacar ubꞌan, che umanobꞌ e Jacob. \p \v 7 Entonces conda e Jacob uyubꞌi tunor era cay bꞌacta y cay ubꞌijnu meyra. Y tamar era cay uxere tunor e winicobꞌ y e ixictac xeꞌ turobꞌ tacar tama chateꞌ grupo. Y cay uxere ubꞌan tunor e oveja y tunor e wacax y tunor e camello tuaꞌ aquetpa chateꞌ grupo. \v 8 Pues jaxir war ubꞌijnu cocha era y che: “Jay e Esaú war aqꞌuijna conda utajwi ubꞌa taca inteꞌ grupo este que axin uche e tzꞌojyir tacarobꞌ, entonces intex grupo ererto alocꞌoy ajniobꞌ tut”, xeꞌ ubꞌijnu e Jacob. \v 9 Entonces e Jacob cay ucꞌajti taca e Dios y che: “Niwinquiraret Dios xeꞌ ujtzna oit umen nitata viejo Abraham y umen nitata Isaac, pues jax net xeꞌ awaren que ucꞌani tuaꞌ insutpa waten otronyajr esto tama nilugar xeꞌ jax e lugar tiaꞌ turobꞌ tunor nifamilia. Y jax net xeꞌ cay awaren que cꞌani atacren tuaꞌ alocꞌoy imbꞌutz tunor tama nicuxtar. \v 10 Ma tawaren tuaꞌ inchꞌami tunor e tacarsiaj y e cꞌunersiaj lo que cay awajqꞌuen era. Pues conda numuyen ixien tama e xucur Jordán tuaꞌ inxin esto tama e lugar Padán-aram matucꞌa ayan tacaren, sino que jax taca inteꞌ bordón xeꞌ qꞌuecher nimener. Pero coner ayan meyra lo que ayan tanibꞌa este que ayan meyra gente y meyra aracꞌobꞌ este que axin aquetpobꞌ chateꞌ nuxi grupo. \v 11 Cꞌani incꞌajti tacaret tuaꞌ acorpesen tama ucꞌabꞌ nisacun Esaú. Pues war imbꞌacta que jaxir axin watar uchamsen taca tunor e ixictac y e maxtacobꞌ. \v 12 Pero net cay awaren que san tuaꞌ ache alocꞌoy imbꞌutz tunor tama nicuxtar, y que tunor nichꞌajnarir axin abꞌoro meyra este que axin aquetpa bꞌan cocha e jiꞌ lo que ayan tutiꞌ e nuxi jaꞌ este que mamajchi uyubꞌi utziqui”, che e Jacob uyare Cawinquirar Dios. \p \v 13 Entonces e Jacob quetpa yajaꞌ taca tuaꞌ awayan. Y conda sacojpa cay usicbꞌa tucꞌa regalo erer uyajcꞌu usacun Esaú tamar lo que ayan tacar. \v 14 Y cay usicbꞌa 200 utuꞌ chivo, y veinte utata chivo, y 200 utuꞌ oveja, veinte utata oveja. \v 15 Y usicbꞌa treinta utuꞌ camello xeꞌ intocto cuxpa uyarobꞌ, cuarenta utuꞌ wacax y diez utata wacax y veinte utuꞌ chij y diez utata chij. \v 16 Y de allí e Jacob uyare cora umanobꞌ tuaꞌ ucojcobꞌ inteꞌ grupo aracꞌobꞌ xeꞌ xerbꞌir umener, y uyare otro inmojr umanobꞌ tuaꞌ ucojcobꞌ intex grupo aracꞌobꞌ. Entonces uyare umanobꞌ xeꞌ war ucojcobꞌ inteꞌ grupo aracꞌobꞌ y che: \p —Qꞌueche chic e aracꞌobꞌ xeꞌ war icojco bꞌajxan que e inmojr, y nen tuaꞌ waten tipat, che e Jacob. Y de allí uyare umanobꞌ xeꞌ war ucojcobꞌ intex grupo aracꞌobꞌ y che: \p —Qꞌueche chic e aracꞌobꞌ xeꞌ war icojco, pero quetpenic innajt cora tut inteꞌ grupo aracꞌobꞌ xeꞌ war axiobꞌ bꞌajxan, che e Jacob. \p \v 17 Entonces ojron e Jacob taca inteꞌ uman xeꞌ war axin bꞌajxan tut e inmojr y che: \p —Pues conda atajwi abꞌa taca nisacun Esaú, y jaxir axin uyubꞌi tabꞌa que: ‘¿chi awinquir? Y ¿tiaꞌ war iꞌxin? Y ¿chi tuaꞌ e aracꞌobꞌ era xeꞌ war aqꞌuejcha axin amener?’ xeꞌ axin uyubꞌi e Esaú tabꞌa. \v 18 Aren cocha era y che: ‘Niwinquiret Esaú, jax era inteꞌ regalo tabꞌa xeꞌ ebꞌtana tari umen e Jacob xeꞌ jax aman. Y jaxir war watar ticapat ubꞌan,’ bꞌan tuaꞌ aware, che e Jacob uyare uman. \p \v 19 Y bꞌan uchecsu tut e inmojr manobꞌ xeꞌ war uqꞌueche axiobꞌ inteꞌ inteꞌ grupo aracꞌobꞌ xeꞌ warto watobꞌ tupat e bꞌajxan grupo aracꞌobꞌ era. Pues uyare cocha era y che: \p —Pues conda itajwi ibꞌa taca e Esaú, arenic bꞌan taca cocha cay inware e bꞌajxan man \v 20 y che: ‘Pues e Jacob xeꞌ jax aman war watar ticapat,’ bꞌan tuaꞌ iware e Esaú, che e Jacob tut umanobꞌ. \p Pues e Jacob war ubꞌijnu cocha era y che: “Pues bꞌajcꞌat axin inchꞌancabꞌes uqꞌuijnar e Esaú taca tunor e sijpar lo que war inwebꞌta axin tut era. Y de allí conda inxin intajwi nibꞌa tacar bꞌajcꞌat axin atzay uwiren”, xeꞌ war ubꞌijnu e Jacob. \v 21 Y bꞌan cocha era e Jacob uyebꞌta ixin tunor e sijpar lo que quetpa tuaꞌ ajcꞌuna e Esaú. Pero jaxir taca ufamilia quetpobꞌ yajaꞌ taca tuyejtzꞌer e xucur Jaboc tuaꞌ awayanobꞌ tama e acbꞌar era. \s1 Conda e Jacob uche e tzꞌojyir taca inteꞌ Ángel \p \v 22 Entonces tama uyuxin e acbꞌar achpa e Jacob y ubꞌixqꞌues e chateꞌ uwixcarobꞌ taca e chateꞌ umanobꞌ y e once uyunenobꞌ, y uyare tuaꞌ anumuyobꞌ teinxejr e xucur Jaboc era tiaꞌ majax intam e jaꞌ. \v 23 Y uyare umanobꞌ tuaꞌ uqꞌuechiobꞌ axin tunor lo que ayan tuaꞌ ubꞌan. \v 24 Pero e Jacob quetpa ubꞌajner yajaꞌ taca. Y tamarto e acbꞌar era checta inteꞌ winic tut y cay uchiobꞌ e fuerza tuaꞌ ucucru ubꞌobꞌ este que sacojpa. \v 25 Y eixna uchiobꞌ e tzꞌojyir era y conda e winic uwira que aqꞌuecꞌo e Jacob y que machi obꞌna ucucru, entonces uyobꞌi e Jacob tama ut uyaꞌ y e bꞌac era jotzpa locꞌoy tor ubꞌaquer. \v 26 Entonces e winic uyare e Jacob cocha era y che: \p —Actanen inxin, porque warix asacojpa, che e winic. Y tama e momento era e Jacob cꞌotoy unata que jax e Dios xeꞌ war uche e tzꞌojyir tacar. Entonces ojron y che: \p —Pues machi tuaꞌ inwactet iꞌxin este que achojbꞌesen, che e Jacob. \v 27 Entonces ojron e winic y che: \p —¿Tucꞌa acꞌabꞌa? che e winic. Y che e Jacob: \p —Nicꞌabꞌa nen Jacob, che. \p \v 28 Entonces ojron e winic y che: \p —Machi ixto tuaꞌ ipejcna que Jacobet, sino que coner acꞌabꞌa tuaꞌ aquetpa Israel xeꞌ war che ‘Tin e uche ubꞌa tuaꞌ ucucru e Dios’, porque cꞌapa ache e tzꞌojyir taca e Dios y taca e winicobꞌ y jax net xeꞌ amanxujresobꞌ, che e winic uyare e Jacob. \v 29 Entonces ojron e Jacob y che: \p —Y net, ¿tucꞌa acꞌabꞌa? che e Jacob. Pero e winic sutpa ojron y che: \p —¿Tucꞌa tar war oꞌybꞌi tucꞌa nicꞌabꞌa, cocha warix anata chien nen? che e winic. \p Entonces e winic uchojbꞌes ut e Jacob yajaꞌ taca. \v 30 Y e Jacob uturbꞌa ucꞌabꞌa e lugar era Penuel xeꞌ che “Ut e Dios”, y ojron cocha era y che: “Motor que cꞌapa inwira ut e Dios, pero bꞌixirento”, che e Jacob. \p \v 31 Pues conda e Jacob achpa tuaꞌ alocꞌoy tama e lugar Penuel era, war atobꞌoy e qꞌuin. Pero cocha war acꞌuxun meyra or ubꞌaquer intaca acojxiꞌ axana. \v 32 Y tamar era esto coner tin e tuobꞌ uchꞌajnarir e Israel machi ucꞌuxiobꞌ e chich lo que ayan tama ut uyaꞌ inteꞌ arac, cocha jax e chich era xeꞌ quetpa yobꞌorbꞌir tama e Jacob. \c 33 \s1 Conda e Jacob cꞌumpa taca e Esaú \p \v 1 Pues entonces ixin e Jacob y utajwi ubꞌa taca e inmojr ufamilia. Y warto axana tor e bꞌir conda uchꞌujcu uwira que war watar e Esaú y que ayan 400 winicobꞌ tacar. Y cay bꞌacta e Jacob y tamar era cay uxere umaxtacobꞌ cora cora tujam e Lea y e Raquel y umanobꞌ xeꞌ ixictac. \v 2 Y uyare uman uwixcarobꞌ taca umaxtacobꞌ tuaꞌ axiobꞌ bꞌajxan, y de allí uyare tuaꞌ axin e Lea taca umaxtacobꞌ, y nacpat era uyare tuaꞌ axin e Raquel taca e José. \v 3 Y de allí numuy e Jacob bꞌajxan que e inmojr, y conda innajtto turu e Esaú, e Jacob cay cotuan tut jaxir este que utacbꞌu ut ujor tut e rum. Y bꞌan uche siete veces este que cꞌotoy usacun tuyejtzꞌer. \v 4 Y de allí ajni ixin e Esaú tuaꞌ utajwi ubꞌa taca e Jacob, y umori umeqꞌue ubꞌobꞌ y utzꞌujtzꞌi ucajram y cay aruobꞌ. \v 5 Y de allí e Esaú cay uchꞌujcu uwira que ayan e ixictac y e bꞌiqꞌuit maxtac tacarobꞌ, y entonces ojron cocha era y che: \p —Y ¿chiobꞌ tunor e gente era xeꞌ turobꞌ tacaret? che e Esaú. Y ojron e Jacob y che: \p —Pues jaxirobꞌ jax niwixcarobꞌ y nimaxtacobꞌ xeꞌ ajcꞌunen umen e Dios cocha nojta ucꞌunersiaj tacaren, che e Jacob. \p \v 6 Entonces ixiobꞌ e manobꞌ taca uyarobꞌ esto tuyejtzꞌer e Esaú y cotuanobꞌ tut este que utacbꞌu ut ujorobꞌ tut e rum. \v 7 Y de allí tari e Lea taca umaxtacobꞌ y cotuanobꞌ tut jaxir bꞌan taca cocha uchiobꞌ e inmojr, y de allí tari e José taca e Raquel y cotuanobꞌ ubꞌan. \v 8 Entonces ojron e Esaú y che: \p —¿Tucꞌa war abꞌijnu ache taca tunor e sian aracꞌobꞌ era xeꞌ inwira conda yopen? che e Esaú uyare e Jacob. Entonces ojron e Jacob y che: \p —Pues cꞌani inwajqꞌuet tunor era tuaꞌ icꞌotoy itzay awiren, che e Jacob uyare e Esaú. \p \v 9 Entonces ojron e Esaú y che: \p —Ira abꞌijnu meyra tama tunor era, niwijtzꞌinet. Nen ayan meyra aracꞌobꞌ tacaren. Más imbꞌutz tuaꞌ taca acojco net tunor e aracꞌobꞌ era, che e Esaú. \p \v 10 Pero e Jacob ojron y che: \p —Machi. Pues quisinic que achꞌami lo que war inwajqꞌuet era. Porque jay war itzay tacaren ucꞌani tuaꞌ achꞌami e aracꞌobꞌ lo que war inwajqꞌuet. Pues conda inwira oit sajmi que war itzay meyra, quetpa bꞌan ani cocha jay war inwira ut e Dios, cocha war itzay apejquen. \v 11 Y tamar era quisinic que achꞌami e aracꞌobꞌ era xeꞌ intares, porque Nidiosir xeꞌ nojta ucꞌunersiaj tacaren, ixin ubꞌorojse tunor lo que ayan tanibꞌa, che e Jacob. \p Y cocha e Jacob war uyare iraj iraj tuaꞌ uchꞌami e aracꞌobꞌ, entonces e Esaú ixin uchꞌami. \v 12 Entonces ojron e Esaú cocha era y che: \p —Incoꞌ ixto yaꞌ, porque ucꞌanto tuaꞌ caxana meyra tuaꞌ cacꞌotoy tiaꞌ turen, che e Esaú uyare e Jacob. \p \v 13 Pero majax bꞌan war ucꞌani e Jacob, y entonces ojron y che: \p —Pues net jax nisacunet xeꞌ inyajta oit. Net anata que injayjayobꞌ nimaxtacobꞌ, y que ucꞌani tuaꞌ imbꞌijnu ubꞌan tama tunor e aracꞌobꞌ y tama tunor e wacaxobꞌ xeꞌ intocto acuxpa uyarobꞌ. Porque jay incꞌoyyesobꞌ umen que inchiobꞌ axanobꞌ wacchetaca, bꞌajcꞌat axin achamayobꞌ tunor e bꞌiqꞌuit aracꞌobꞌ tama inteꞌ taca día. \v 14 Pues más ani bueno taniut tuaꞌ iꞌxin bꞌajxan taca tunor aman, y nen tuaꞌ inxin cora cora bꞌan cocha ucꞌani tuaꞌ axanobꞌ e aracꞌobꞌ, y bꞌan cocha ucꞌani tuaꞌ axanobꞌ e bꞌiqꞌuit maxtac. Y tamar era axin incꞌotoy intajwiet watar e día tiaꞌ turet tama e lugar Seír\f + \fr 33:14 \ft Pues e Jacob ma tiaꞌ cay ubꞌijnu tuaꞌ acꞌotoy esto tiaꞌ turu e Esaú, pero cocha e Esaú war uyare iraj iraj tuaꞌ acꞌotoy esto tuyotot, ojron e Jacob cocha era tuaꞌ ulocse ubꞌa tamar lo que war arobꞌna.\f*, che e Jacob uyare e Esaú. \p \v 15 Entonces ojron e Esaú y che: \p —Bueno pue. Pero quisinic inwacta cora nimanobꞌ tuaꞌ ucojquetobꞌ, che e Esaú. \p Entonces ojron e Jacob y che: \p —Machi, ¿tucꞌa tuaꞌ que war abꞌijnu cocha era? Lo que más ayan ucꞌampibꞌir jax que cꞌumponix, che e Jacob uyare e Esaú. \p \v 16 Entonces tamar taca e día era cay xana e Esaú tuaꞌ asutpa axin esto tama e lugar Seír. \v 17 Pero e Jacob machi ixin esto tama e lugar Seír, sino que ixin esto tama e lugar Sucot, y yajaꞌ taca cay ujachi inteꞌ uyotot xeꞌ chembꞌir taca e bꞌujc y cay uche cora galera tuaꞌ uyaracꞌobꞌ ubꞌan. Pues jax tamar era que turbꞌana ucꞌabꞌa e lugar Sucot, cocha e ojroner Sucot war che “Galera” tama e ojroner hebreo. \p \v 18 Entonces bꞌan cocha era locꞌoyobꞌ e Jacob taca tunor ufamilia tama e lugar Padán-aram tuaꞌ axiobꞌ esto tama e lugar Canaán. Y tama tunor uxambꞌarobꞌ era mamajchi cay unumse ubꞌa, y cꞌotoy turuan tuyejtzꞌer inteꞌ chinam xeꞌ ucꞌabꞌa Siquem. \v 19 Pues ayan inteꞌ nuxi winic tama e chinam era xeꞌ ucꞌabꞌa Hamor xeꞌ ayan uyunenobꞌ y e Jacob umani inteꞌ tajo rum tuobꞌ tama cien ut e tumin xeꞌ chembꞌir taca e plata. Y yajaꞌ taca cay ujachiobꞌ uyototobꞌ\f + \fr 33:19 \ft E ototobꞌ era chembꞌir taca e bꞌujc.\f*. \v 20 Y nacpat era upetzꞌe cora tun tuaꞌ aquetpa bꞌan cocha inteꞌ altar tiaꞌ tuaꞌ uyujtzꞌi ut e Dios, y uturbꞌa ucꞌabꞌa El-elohé-israel xeꞌ war che “Cadiosir jax e Dios tuaꞌ e Israel”. \c 34 \s1 Conda subꞌarna e Dina umen e Siquem \p \v 1 Pues entonces ayan inyajr que e Dina, xeꞌ jax inteꞌ uwijchꞌoc e Lea taca e Jacob, ixin tuaꞌ uwarajse e ijchꞌoctac xeꞌ turuanobꞌ tama e chinam Siquem era. \v 2 Y conda ochoy tama e chinam irna umen inteꞌ sitz xeꞌ ucꞌabꞌa Siquem xeꞌ jax inteꞌ uyunen e Hamor xeꞌ ajcꞌotorer tama e chinam era y xeꞌ tuaꞌ uchꞌajnarir e Hiv. Pero lo que uche e Siquem, ixin uchuqui e Dina y chꞌan tacar y uche forzar. \v 3 Pero de allí cay ubꞌijnu que war uyajta ut, y tamar era cay ubꞌijnu cocha tuaꞌ uchꞌabꞌu uyalma e ijchꞌoc. \v 4 Entonces ixin e Siquem tuaꞌ oꞌjron taca utata xeꞌ jax e Hamor y che: \p —Quiqui cꞌajtin e ijchꞌoc yax. Nen cꞌani innujbꞌi tacar, che e Siquem uyare utata. \p \v 5 Pero e Jacob cꞌotoyix unata que subꞌarna uwijchꞌoc xeꞌ jax e Dina umen e Siquem, pero cocha najtir turobꞌ uyunenobꞌ tiaꞌ war ucojcobꞌ uyaracꞌobꞌ, machi ojron este que sutpa tariobꞌ uyunenobꞌ. \v 6 Pero utata e Siquem xeꞌ jax e Hamor ixin wacchetaca tuaꞌ utajwi ubꞌa taca e Jacob tuaꞌ oꞌjron tacar. \p \v 7 Pero conda uyunenobꞌ e Jacob sutpa tariobꞌ tiaꞌ war ucojcobꞌ e aracꞌobꞌ, y cꞌotoy unatobꞌ tunor lo que cay unumse ubꞌa uwijtan, cay cꞌuxun meyra uyalmobꞌ y qꞌuijnobꞌ meyra ubꞌan upater e Siquem. Pues tut tin e tuobꞌ e Israel tunor era jax inteꞌ nuxi mabꞌambꞌanir que ma tiaꞌ ani tuaꞌ achena. \v 8 Pero ojronto e Hamor tacarobꞌ y che: \p —Niunen xeꞌ jax e Siquem war uyajta ut meyra iwijtan. Y tamar era quisinic incꞌajti tacarox tuaꞌ iwacta anujbꞌi jaxir taca niunen. \v 9 Pues quisinic cache inteꞌ acuerdo tuaꞌ erer caquetpa intera taca familia. Y bꞌan cocha era tin e tuaꞌ cafamilia erer axin anujbꞌi taca e ijchꞌoctac tibꞌa, y nox ubꞌan erer ixnujbꞌi taca e ijchꞌoctacobꞌ ticabꞌa. \v 10 Entonces quetpenic tuaꞌ ixturuan tacaron. Pues ayan meyra rum tiaꞌ erer ixturuan, y jay icꞌani erer ixchonma, y erer imani e rum tuaꞌ aquetpa tibꞌa ubꞌan, che e Hamor uyare e Jacob. \p \v 11 Entonces e Siquem ojron ubꞌan taca utata y usacunobꞌ e Dina y che: \p —Pues jay uyubꞌiox ixcꞌotoy ixtzay iwiren, erer inwajcꞌox tuqꞌuic tuqꞌuic lo que axin icꞌajti tacaren. \v 12 Erer iwaren cobꞌa icꞌani tuaꞌ intoyi tama e ijchꞌoc, y erer iwaren jayteꞌ regalo war icꞌani tuaꞌ inwajcꞌox, y bꞌan tuaꞌ inche. Pero actanic tuaꞌ anujbꞌi e ijchꞌoc tacaren, che e Siquem uyare e Jacob taca uyunenobꞌ. \p \v 13 Pero cocha war aqꞌuijnobꞌ usacunobꞌ e Dina umen que jaxir chena forzar umen e Siquem, ojronobꞌ taca e Siquem y e Hamor taca e majresiaj, \v 14 y chenobꞌ cocha era: \p —Machi. Ma cocha erer cawajcꞌu cawijtzꞌin tut inteꞌ winic xeꞌ majax xurbꞌir imbꞌijc uqꞌuewerir utejromar, porque ticoit non jax inteꞌ nuxi subꞌar jay cache ani cocha era. \v 15 Pues non ma cocha erer cachꞌamiet bꞌan taca, sino que ucꞌani ani tuaꞌ axujra imbꞌijc uqꞌuewerir itejromar tuaꞌ uyubꞌion cawajqꞌuet cawijtan. Pero jay bꞌan icꞌani y axin uchiobꞌ cocha era tunor e winicobꞌ tijam, entonces tamar era erer ixixin ixquetpa bꞌan cocha non. \v 16 Entonces jay bꞌan iche, nox uyubꞌiox ixnujbꞌi taca cawijchꞌoctac, y non uyubꞌion caxin canujbꞌi taca iwijchꞌoctac ubꞌan. Y erer caturuan tacarox y erer caxin caquetpa intera chinam. \v 17 Pero jay machi aquetpa imbꞌutz tiut lo que war cawareox era que ucꞌani tuaꞌ axujra imbꞌijc uqꞌuewerir itejromar, entonces non cꞌani calocꞌoy tama e lugar era y cꞌani caqꞌueche axin cawijtan ubꞌan, chenobꞌ uyunenobꞌ e Jacob uyareobꞌ e Siquem taca utata. \p \v 18 Entonces quetpobꞌ de acuerdo e Hamor y e Siquem tama tunor lo que arobꞌnobꞌ era. \v 19 Y cocha e Siquem war uyajta ut meyra e Dina machi ucojco nien imbꞌijc e tiempo tuaꞌ axujra imbꞌijc uqꞌuewerir utejromar. Y cocha e Siquem jax xeꞌ más acꞌubꞌesna tama tunor ufamilia utata, \v 20 ixin taca utata Hamor esto tama e ocher tama e chinam, y yajaꞌ taca cay ojronobꞌ taca e sian winicobꞌ, y chenobꞌ cocha era: \p \v 21 —Pues e winicobꞌ era war atzay uwironobꞌ. Y ticoit non bueno tuaꞌ cawactobꞌ aturuanobꞌ tara. Pues war usicbꞌobꞌ tucꞌa rum tiaꞌ tuaꞌ umaniobꞌ, y cocha ayan meyra rum tacaron, non caware que bueno tuaꞌ cawactobꞌ aturuanobꞌ tacaron. Y tamar era non uyubꞌion canujbꞌi taca uwijchꞌoctacobꞌ y jaxirobꞌ uyubꞌiobꞌ anujbꞌiobꞌ taca cawijchꞌoctac ubꞌan. \v 22 Y jaxirobꞌ turix tuaꞌ aquetpobꞌ ticajam, pero ayan lo que quetpa tuaꞌ cache tuaꞌ cacꞌotoy caquetpa intera taca chinam tacarobꞌ. Pues jaxirobꞌ war ucꞌaniobꞌ que inteꞌ inteꞌ tejromtac ticajam axin axujra imbꞌijc uqꞌuewerir utejromar, bꞌan cocha acay uchiobꞌ jaxirobꞌ. \v 23 Pero bꞌijnunic cobꞌa axin aquetpa ticabꞌa jay caxin cache bꞌan cocha ucꞌaniobꞌ: Tunor lo que ayan tuobꞌ axin aquetpa ticabꞌa, y tunor uyaracꞌobꞌ axin aquetpa ticabꞌa ubꞌan. Jax taca aquetpa tuaꞌ caware que caquetpa de acuerdo tacarobꞌ tama tunor era, y tuaꞌ aquetpobꞌ tacaron, chenobꞌ e Siquem y utata. \p \v 24 Y bꞌan cocha era tunor e winicobꞌ xeꞌ morojsebꞌir turobꞌ tama uyocher e chinam cꞌotoy quetpobꞌ de acuerdo taca e Hamor y e Siquem. Y tamar era tunor e winicobꞌ ixiobꞌ tuaꞌ axujra imbꞌijc uqꞌuewerir utejromarobꞌ. \v 25 Pero tama e uxteꞌ día conda warto acꞌuxun e winicobꞌ tama e chinam era umen que xujra imbꞌijc uqꞌuewerir utejromarobꞌ ixin e Simeón y e Leví xeꞌ uyunenobꞌ e Jacob y xeꞌ sacumbꞌirobꞌ tuaꞌ e Dina esto tama e chinam era. Y conda cꞌotoyobꞌ utajwiobꞌ que mamajchi tujam e winicobꞌ uyubꞌi ucorpes ubꞌobꞌ, y entonces jaxirobꞌ cꞌapa uchamsiobꞌ tunor e winicobꞌ era taca umachitobꞌ. \v 26 Y uchamsiobꞌ ubꞌan e Hamor y e Siquem taca umachitobꞌ. Y de allí ixiobꞌ esto tuyotot e Siquem y ulocsiobꞌ e Dina y uqꞌuechiobꞌ ixin. \v 27 Y conda cꞌotoyobꞌ e inmojr uyunenobꞌ e Jacob tama e chinam tiaꞌ turu tunor e sian chamenobꞌ, cay ulocsiobꞌ tunor lo que ayan tama inteꞌ inteꞌ otot cocha war ucꞌaniobꞌ tuaꞌ atoytzꞌa tama e nuxi mabꞌambꞌanir xeꞌ subꞌar uwirnar lo que chempa upater uwijtan. \v 28 Y uqꞌuechiobꞌ ixin tunor e oveja y tunor e wacax y tunor e chij. Pues uqꞌuechiobꞌ ixin tunor lo que ayan tama e chinam y tunor lo que ayan najtir e chinam ubꞌan. \v 29 Y cꞌapa uxujchꞌiobꞌ tunor lo que ayan ucꞌampibꞌir tama inteꞌ inteꞌ otot, y uqꞌuechiobꞌ ixin tunor e maxtac y tunor e ixictac. \v 30 Pero conda tajwina e Simeón y e Leví umen e Jacob, jaxir cay ucꞌaye cocha era y che: \p —Pues nox war itares inteꞌ cꞌuxner tanior tama tunor lo que war iche era. Porque coner cꞌani aqꞌuijnobꞌ tunor tin e tuobꞌ uchꞌajnarir e Canaán y tunor tin e tuobꞌ uchꞌajnarir e Pérez conda uwirenobꞌ. Pues bꞌajcꞌat axin umorojse ubꞌobꞌ tuaꞌ uchiobꞌ e tzꞌojyir nipater. Y cocha majax meyron, bꞌajcꞌat axin uchamsenobꞌ taca tunor nifamilia, che e Jacob uyare Simeón y e Leví. \p \v 31 Pero jaxirobꞌ sutpa ojronobꞌ y chenobꞌ: \p —¿Ucꞌani ca ani tuaꞌ taca cawacta uche cocha era upater cawijtan que ixin uchꞌami ubꞌa tacar bꞌan cocha jay jax ani inteꞌ ajnajtir ixic? chenobꞌ e Simeón y e Leví. \c 35 \s1 Conda chojbꞌesna e Jacob umen e Dios tama e chinam Betel \p \v 1 Pues entonces ojron e Dios taca e Jacob y che: “Quiqui tuaꞌ ituruan tama e chinam Betel y petzꞌe cora tun tuaꞌ aquetpa bꞌan cocha inteꞌ altar taniut xeꞌ Adiosiren xeꞌ inchectes nibꞌa toit conda war ilocꞌoy iyajni tut asacun Esaú”, che e Dios. \v 2 Entonces e Jacob upejca tunor ufamilia y tunor tin e turobꞌ tacarobꞌ y che: \p —Locsenic choquic tunor e chamen diosobꞌ lo que ayan tacarox xeꞌ taresna esto tama e lugar Padán-aram, y atenic y lapic e bꞌujc xeꞌ más imbꞌutz. \v 3 Y incuic esto tama e chinam Betel, y yajaꞌ taca cꞌani impetzꞌe cora tun tuaꞌ aquetpa bꞌan cocha inteꞌ altar tiaꞌ tuaꞌ cojytzꞌi ut e Dios xeꞌ jax e Dios xeꞌ utacren conda cay innumse nibꞌa nojta, y xeꞌ jax xeꞌ quetpa tacaren tic taca tiaꞌ ixien, che e Jacob. \p \v 4 Entonces ixin uyajcꞌobꞌ e Jacob tunor e chamen diosobꞌ xeꞌ qꞌuecher umenerobꞌ y tunor e arete xeꞌ chꞌur tama uchiquinobꞌ, y jaxir ixin umuqui macu rum yebꞌar inteꞌ chꞌoror teꞌ xeꞌ war najtir cora tama e chinam Siquem era. \v 5 Y conda locꞌoyobꞌ tama e chinam era, Cadiosir uche tuaꞌ acꞌaxi inteꞌ nuxi bꞌajcꞌut tama tunor e gente xeꞌ turobꞌ tama inteꞌ inteꞌ chinam tama e lugar era, y tamar era mamajchi ixin tupat ufamilia e Jacob umen e nuxi mabꞌambꞌanir lo que cay uchiobꞌ cocha chamsanobꞌ. \p \v 6 Entonces locꞌoy e Jacob taca tunor e gente xeꞌ war axanobꞌ tacar y cꞌotoyobꞌ esto tama e chinam Luz xeꞌ arobꞌna Betel coner xeꞌ turu tama e nuxi lugar Canaán. \v 7 Y yajaꞌ taca e Jacob cay upetzꞌe cora tun tuaꞌ aquetpa bꞌan cocha inteꞌ altar, y uturbꞌa ucꞌabꞌa e lugar era El-betel xeꞌ war che “E Dios tuaꞌ e lugar Betel”, porque jax tama e lugar era tiaꞌ Cadiosir uchectes ubꞌa tut e Jacob conda war alocꞌoy aꞌjni tut usacun Esaú. \v 8 Y jax taca tama e lugar era tiaꞌ chamay e Débora xeꞌ jax e ixic xeꞌ cay ucojco e Rebeca ixnix e tiempo, y umuquiobꞌ yebꞌar inteꞌ chꞌoror teꞌ xeꞌ war najtir cora tama e chinam Betel. Y tamar era e Jacob uturbꞌa ucꞌabꞌa e lugar era: “E chꞌoror teꞌ tuaꞌ e aruar.” \p \v 9 Pues conda e Jacob locꞌoy tama e lugar Padán-aram taca tunor ufamilia y sutpa cꞌotoy esto tama e lugar Betel era, Cadiosir sutpa uchectes ubꞌa tut otronyajr y uchojbꞌes ut \v 10 y che: \q1 “Pues net acꞌabꞌa Jacob. \q1 Pero coner machixto tuaꞌ ipejcna cocha era, \q1 sino que ucꞌani tuaꞌ ipejcna tama acꞌabꞌa Israel.” \p Y bꞌan cocha era turbꞌana intex ucꞌabꞌa umen e Dios. \v 11 Y e Dios che cocha era: \q1 “Pues nen jax Adiosiren xeꞌ meyra ayan nicꞌotorer. \q1 Y cꞌani inwaret que chꞌijrsen meyra amaxtac tuaꞌ erer axin abꞌoro meyra tunor achꞌajnarir. \q1 Tamar achꞌajnarirobꞌ cꞌani alocꞌoy meyra nuquir chinamobꞌ, \q1 y ayan tin e tuaꞌ acꞌotoy aquetpa rey ubꞌan. \q1 \v 12 Pues tunor e nuxi lugar xeꞌ cay inwajcꞌu e Abraham y e Isaac, \q1 cꞌani inwajqꞌuet net ubꞌan. \q1 Y axin aquetpa tuaꞌ achꞌajnarirobꞌ ubꞌan”, che Cawinquirar Dios uyare e Jacob. \p \v 13 Y tamar era locꞌoy Cawinquirar Dios tama e lugar tiaꞌ cay ojron taca e Jacob. \v 14 Entonces e Jacob uchꞌami ingojr tun bꞌan cocha obꞌna uchꞌuyi inteꞌ winic y uwabꞌu tuaꞌ aquetpa bꞌan cocha inteꞌ chequerir tama e lugar era tiaꞌ e Dios cay ojron tacar. Y de allí cay utzijtzruꞌ e aceite y e vino tamar tuaꞌ uche aquetpa erach. \v 15 Y uturbꞌa ucꞌabꞌa e lugar era Betel xeꞌ war che “Uyotot e Dios”, cocha jax e lugar era tiaꞌ ojron e Dios tacar. \s1 Conda chamay e Raquel \p \v 16 Pues entonces conda cꞌapa numuy tunor era, locꞌoyobꞌ tama e chinam Betel, y conda innajtto turobꞌ tama e lugar Efrata tiaꞌ war axiobꞌ, cꞌotoy e hora tuaꞌ acuxpa uyar e Raquel. Pero quetpa intran tuaꞌ acuxpa uyar. \v 17 Y tama e momento conda más war unumse ubꞌa, arobꞌna umen e partera cocha era y che: “Ira ibꞌacta. Cꞌani acuxi inteꞌ yer sitz”, che e partera. \v 18 Pero cocha jaxir cꞌanix achamay, y conda warix acꞌapa umusic uturbꞌa ucꞌabꞌa uyar Ben-oní xeꞌ war che “Jax niwar xeꞌ uyajqꞌuen e tzꞌintzꞌar”, pero umen utata turbꞌana ucꞌabꞌa Benjamín xeꞌ war che “Niunen xeꞌ aqꞌuecꞌo bꞌan cocha ninojcꞌabꞌ”. \p \v 19 Pues bꞌan cocha era chamay e Raquel y mujca tuyejtzꞌer e bꞌir era xeꞌ acꞌotoy esto tama e chinam Efrata. Pues e chinam era arobꞌna Belén coner. \v 20 Y e Jacob uchꞌami ingojr tun bꞌan cocha obꞌna uchꞌuyi inteꞌ winic y uwabꞌu tujor umujr e Raquel tuaꞌ uchecsu esto coner tiaꞌ aquetpa umujr. \p \v 21 Entonces e Israel, xeꞌ ucꞌabꞌa ani Jacob, xanato tama e bꞌir taca ufamilia y cꞌotoyobꞌ más bꞌana que e torre xeꞌ ucꞌabꞌa Éder y yajaꞌ taca ujachiobꞌ uyototobꞌ xeꞌ chembꞌir taca e bꞌujc. \v 22 Y conda war aturuanobꞌ tama e lugar era, ayan inyajr conda e Rubén ochoy chꞌan taca e Bilhá xeꞌ jax inteꞌ uwixcar utata. Pero conda cꞌotoy unata utata tama tunor era, qꞌuijna meyra. \s1 Uyunenobꞌ e Jacob \p Pues e Jacob ayan doce uyunenobꞌ. \v 23 Y xeꞌ qꞌuechuan taca e Lea jax era: Ayan e Rubén, xeꞌ jax uyaxar uyunen, y de allí ayan e Simeón y ayan e Leví y ayan e Judá y ayan e Isacar y ayan e Zabulón. \v 24 Y xeꞌ qꞌuechuan taca e Raquel jax era: Ayan e José y ayan e Benjamín. \v 25 Y xeꞌ qꞌuechuan taca e Bilhá xeꞌ jax uman e Raquel jax era: Ayan e Dan y ayan e Neftalí. \v 26 Y xeꞌ qꞌuechuan taca e Zilpa xeꞌ jax uman e Lea jax era: Ayan e Gad y ayan e Aser. Pues tunor uyunenobꞌ e Jacob era cuxpobꞌ tama e lugar Padán-aram. Jax taca e Benjamín xeꞌ machi cuxpa bꞌana. \s1 Conda chamay e Isaac \p \v 27 Entonces ixin e Jacob tuaꞌ uwira utata Isaac tama e lugar Mamré xeꞌ turu tuyejtzꞌer e chinam xeꞌ ucꞌabꞌa Arbá xeꞌ arobꞌna Hebrón coner. Pues jax tama e lugar era tiaꞌ cay turuan e Abraham y e Isaac. \v 28 Pues e Isaac war ucojco 180 año conda chamay. \v 29 Y ixin tuaꞌ aquetpa taca utata viejobꞌirobꞌ. Pues ayix meyra ujabꞌ conda chamay, y mujca umen uyunen Esaú y uyunen Jacob. \c 36 \s1 Uchꞌajnarir e Esaú \p \v 1 Pues entonces jax era uchꞌajnarir e Esaú xeꞌ arobꞌna Edom ubꞌan. \v 2 Pues e Esaú nujbꞌi taca uxteꞌ ixictac xeꞌ ajlugarobꞌ Canaán. Pues e bꞌajxan uwixcar jax e Ada xeꞌ jax uwijchꞌoc e Elón xeꞌ tuaꞌ uchꞌajnarir e Het. Y de allí ayan e Oholibamá xeꞌ jax uwijchꞌoc e Aná y xeꞌ sitzbꞌir tuaꞌ Sibón xeꞌ chꞌajnarir tuaꞌ e Hiv. \v 3 Y ayan otronteꞌ uwixcar e Esaú xeꞌ ucꞌabꞌa Basemat xeꞌ jax uwijchꞌoc e Ismael y xeꞌ ijtambꞌir tuaꞌ e Nabaiot. \v 4 Pues ucꞌabꞌobꞌ uyunenobꞌ e Esaú xeꞌ uchꞌijrse taca e Ada jax e Elifaz, y xeꞌ chꞌijrsena umen e Basemat jax e Reuel. \v 5 Y xeꞌ cuxpobꞌ taca e Oholibamá jax e Jeús y e Jaalam y e Coré. Pues jax era uyunenobꞌ e Esaú xeꞌ cuxpobꞌ conda turu tama e lugar Canaán. \p \v 6 Pues e Esaú uqꞌueche ixin uwixcarobꞌ y utejromtac y iwijchꞌoctac y tunor xeꞌ tuaꞌ, y ixin tuaꞌ aturuan tama otronteꞌ lugar tuaꞌ aquetpa najtir tut uwijtzꞌin Jacob. Y uqꞌueche ixin tunor uyaracꞌobꞌ y tunor lo que cay uchꞌami conda turu tama e lugar Canaán. \v 7 Pues chatertiobꞌ ayan meyra cosa tuobꞌ y tamar era machix uyubꞌi tuaꞌ aturuanobꞌ tama inteꞌ taca lugar. Pues e rum tiaꞌ turobꞌ machi atzꞌacta tuaꞌ awiobꞌ tunor e sian aracꞌobꞌ. \v 8 Y tamar era e Esaú, xeꞌ arobꞌna Edom ubꞌan, ixin tuaꞌ aturuan tama e lugar Seír tiaꞌ ayan meyra witzir. \p \v 9 Pues jax era uchꞌajnarir e Esaú xeꞌ tata viejobꞌir tuaꞌ tunor tin e aturuanobꞌ tama e lugar Edom y xeꞌ aturuanobꞌ tama e lugar Seír tiaꞌ ayan meyra sian witzir. \v 10 Pues jax era ucꞌabꞌa uyunenobꞌ e Esaú: Ayan e Elifaz xeꞌ jax uyar e Ada, y ayan e Reuel xeꞌ jax uyar e Basemat. \v 11 Y uyunenobꞌ e Elifaz jax era: Ayan e Temán y ayan e Omar y ayan e Sefó y ayan e Gatam y ayan e Quenaz. \v 12 Y e Elifaz ayan inteꞌ uman xeꞌ cꞌotoy quetpa inteꞌ uwixcar xeꞌ ucꞌabꞌa Timná xeꞌ uchꞌijrse inteꞌ uyar y uturbꞌa ucꞌabꞌa Amalec. Pues tunor era jax uchꞌajnarir e Ada xeꞌ jax inteꞌ uwixcar e Esaú. \v 13 Y ayan uyunenobꞌ e Reuel xeꞌ jax e Náhat y e Zérah y e Samá y e Mizá. Pues tunor era sitzbꞌirobꞌ tuaꞌ e Basemat xeꞌ otronteꞌ uwixcar e Esaú. \v 14 Pues e Oholibamá xeꞌ jax otronteꞌ uwixcar e Esaú ixin uchꞌijrse e Jeús y e Jaalam y e Coré. Pues jaxir jax uwijchꞌoc e Aná y sitzbꞌir tuaꞌ e Sibón. \p \v 15 Pues jax era tin xeꞌ cay cꞌotoriobꞌ tujor tin e tuobꞌ uchꞌajnarir e Esaú. Pues tujam uyunenobꞌ e Elifaz xeꞌ yaxar unembꞌir tuaꞌ e Esaú, tin xeꞌ cay cꞌotoriobꞌ jax era: Ayan e Temán y e Omar y e Sefó y e Quenaz. \v 16 Y ayan e Coré y e Gatam y e Amalec. Pues jax xeꞌ cay cꞌotoriobꞌ tama e lugar Edom xeꞌ tuobꞌ uchꞌajnarir e Elifaz. Pues tunor e winicobꞌ era sitzbꞌirobꞌ tuaꞌ e Ada. \v 17 Y ayan inteꞌ uyunen e Esaú xeꞌ ucꞌabꞌa Reuel. Y ayan uyunenobꞌ e Reuel xeꞌ cꞌotoy quetpobꞌ tata viejobꞌirobꞌ tujor uchꞌajnarirobꞌ xeꞌ ucꞌabꞌobꞌ Náhat y Zérah y Samá y Mizá. Pues e chꞌajnarirobꞌ era jax xeꞌ cay turuanobꞌ tama e lugar Edom. Y tunor e chꞌajnarirobꞌ era quetpobꞌ sitzbꞌirobꞌ tuaꞌ e Basemat xeꞌ jax otronteꞌ uwixcar e Esaú. \v 18 Y ayan uyarobꞌ e Oholibamá xeꞌ ijchꞌoc tuaꞌ e Aná xeꞌ cꞌotoy quetpobꞌ tata viejobꞌirobꞌ tujor uchꞌajnarirobꞌ xeꞌ ucꞌabꞌobꞌ Jeús y Jaalam y Coré. \v 19 Pues tunorobꞌ tuobꞌ uchꞌajnarir e Esaú, y jax xeꞌ cꞌotoy quetpobꞌ tata viejobꞌirobꞌ tujor inteꞌ inteꞌ uchꞌajnarirobꞌ. \p \v 20 Pues jax era uchꞌajnarirobꞌ e Seír xeꞌ tuaꞌ uchꞌajnarir e Hor xeꞌ cꞌotoy turuanobꞌ bꞌajxan tama e lugar Edom: Ayan e Lotán y e Sobal y e Sibón y e Aná. \v 21 Y ayan e Disón y e Éser y e Disán. Pues jaxirobꞌ cꞌotoy quetpobꞌ tata viejobꞌirobꞌ tujor tunor tin e turobꞌ tama e lugar Edom. \v 22 Y e Lotán ayan uyunenobꞌ xeꞌ jax era: Ayan e Horí y ayan e Hemam. Y e Lotán ayan inteꞌ uwijtan xeꞌ ucꞌabꞌa Timná. \v 23 Y e Sobal ayan uyunenobꞌ xeꞌ jax era: Ayan e Alván y ayan e Manáhat y ayan e Ebal y ayan e Sefó y ayan e Onam. \v 24 Y e Sibón ayan uyunenobꞌ xeꞌ jax era: Ayan e Ayá y ayan e Aná. Pues jax e Aná era xeꞌ utajwi inteꞌ ut jaꞌ tiaꞌ alocꞌoy e jaꞌ xeꞌ inqꞌuijn ut conda war ucojco cora chijobꞌ tuaꞌ utata Sibón tama e choquem lugar. \v 25 Pues e Aná ayan inteꞌ uyunen xeꞌ ucꞌabꞌa Disón, y ayan inteꞌ uwijchꞌoc xeꞌ ucꞌabꞌa Oholibamá. \v 26 Y uyunenobꞌ e Disón jax era: Ayan e Hemdán y ayan e Esbán y ayan e Itrán y ayan e Querán. \v 27 Y uyunenobꞌ e Éser jax era: Ayan e Bilhán y ayan e Zaaván y ayan e Acán. \v 28 Y uyunenobꞌ e Disán jax e Us y e Arán. \p \v 29 Pues tin e tuobꞌ uchꞌajnarir e Hor xeꞌ cꞌotoy quetpobꞌ tata viejobꞌirobꞌ tujor inteꞌ inteꞌ chꞌajnarir jax e Lotán y e Sobal y e Sibón y e Aná \v 30 y e Disón y e Éser y e Disán. \p \v 31 Pues conda mato tucꞌa inteꞌ rey tama e lugar Israel ayan tin xeꞌ cay cꞌotoriobꞌ tama e lugar Edom xeꞌ jax era: \v 32 Ayan e Bela xeꞌ unembꞌir tuaꞌ e Beor xeꞌ cꞌotoy quetpa e bꞌajxan rey tama inteꞌ chinam xeꞌ ucꞌabꞌa Dinaba tama e lugar Edom. \v 33 Y conda chamay e Bela cay cꞌotori e Jobab xeꞌ unembꞌir tuaꞌ e Zérah xeꞌ ajlugar tama e chinam Bosrá. \v 34 Y conda chamay e Jobab cay cꞌotori e Husam xeꞌ tuaꞌ uchꞌajnarir e Temán. \v 35 Y conda e Husam chamay cay cꞌotori e Hadad xeꞌ unembꞌir tuaꞌ e Bedad xeꞌ ajlugar tama e chinam Avit. Pues jax e Hadad era taca usoldadobꞌ xeꞌ cꞌapa ucucruobꞌ tin e tuobꞌ e Madián tama e lugar Moab conda cay uchiobꞌ e tzꞌojyir tacarobꞌ. \v 36 Y conda chamay e Hadad cay cꞌotori e Samlá xeꞌ ajlugar tama e chinam Masrecá. \v 37 Y conda chamay e Samlá cay cꞌotori e Saúl xeꞌ ajlugar tama e chinam Rehobot xeꞌ jax inteꞌ chinam xeꞌ aquetpa tutiꞌ e xucur Éufrates. \v 38 Y conda chamay e Saúl cay cꞌotori e Baal-hanán xeꞌ unembꞌir tuaꞌ e Acbor. \v 39 Y conda chamay e Baal-hanán cay cꞌotori e Hadad xeꞌ ajlugar tama inteꞌ chinam xeꞌ ucꞌabꞌa Pau. Pues e Hadad ayan inteꞌ uwixcar xeꞌ ucꞌabꞌa Mehetabel xeꞌ ijchꞌoc tuaꞌ e Matred y sitzbꞌir tuaꞌ e Mezaab. \p \v 40 Pues jax era ucꞌabꞌobꞌ tin e cay cꞌotoriobꞌ xeꞌ chꞌajnarirobꞌ tuaꞌ e Esaú tama inteꞌ inteꞌ familia y tama inteꞌ inteꞌ lugar: Ayan e Timná y ayan e Alva y ayan e Jetet \v 41 y ayan e Oholibamá y ayan e Elá y ayan e Pinón \v 42 y ayan e Quenaz y ayan e Temán y ayan e Mibsar \v 43 y ayan e Magdiel y ayan e Iram. Pues e Esaú arobꞌna Edom ubꞌan, y jax era tin e cay cꞌotoriobꞌ tama e lugar Edom. Pues bꞌan cocha ucꞌabꞌa tin e war acꞌotori y bꞌan cꞌotoy quetpa ucꞌabꞌa e lugar ubꞌan. \c 37 \s1 E José taca usacunobꞌ \p \v 1 Pues entonces e Jacob sutpa ixin tuaꞌ aturuan tama e lugar Canaán tiaꞌ cay turuan utata tama inteꞌ tiempo. \v 2 Y jax era e checsuyaj tama ufamilia e Jacob. \p Pues e José jax inteꞌ chꞌom sitz xeꞌ war ucojco diecisiete año xeꞌ jax inteꞌ ajcojc oveja y e chivo taca usacunobꞌ tama uchatuobꞌ xeꞌ jax umaxtacobꞌ e Bilhá y umaxtacobꞌ e Zilpa xeꞌ jax uwixcarobꞌ\f + \fr 37:2 \ft Pues intiach e costumbre tama e onian tiempo y majax bꞌan cocha cabꞌijnu coner. Y tamar era majax mabꞌambꞌan lo que uche e Jacob que ayan cuatro uwixcarobꞌ.\f* utata. Y e José cꞌotoy qꞌuecran taca utata tamar e mabꞌambꞌanir lo que war uchiobꞌ usacunobꞌ. \p \v 3 Pues e Jacob war atzay uwira ut e José más meyra que tunor e inmojr umaxtacobꞌ, cocha e José cuxpa conda jaxir onian winic. Y tamar era uche inteꞌ ubꞌujc e José xeꞌ galan uwirnar y xeꞌ meyra atujri. \v 4 Pero conda usacunobꞌ cꞌotoy unatobꞌ que utata war uyajta ut e José más que jaxirobꞌ, cꞌotoy uxejbꞌiobꞌ ut e José inyajrer este que nien machi cꞌani upejcobꞌ. \p \v 5 Pues tama inteꞌ acbꞌar e José cꞌotoy uwira inteꞌ uwayac, y conda sacojpa ixin tuaꞌ uchecsu tunor era tut usacunobꞌ. Pero conda cꞌapa uyubꞌiobꞌ tunor era jaxirobꞌ uxejbꞌiobꞌ ut más meyra \v 6 cocha jaxir uyare y che: \p —Ubꞌinic, cꞌani inwareox e wayac lo que inwira. \v 7 Inwira que tunoron turon tama inteꞌ chor war cacachi e trigo tuaꞌ aquetpa utzajqꞌuir, y wacchetaca e tzajqꞌuir tanibꞌa wawan tama uyuxinar tibꞌa y tunor e tzajqꞌuir tibꞌa cay cotuanobꞌ tut e tanibꞌa, che e José. \p \v 8 Pero usacunobꞌ sutpa ojronobꞌ taca e José y chenobꞌ: \p —¿War ca aware que net tuaꞌ icꞌotori ticajor, y que net tuaꞌ achion camanxujres cabꞌa toit? che usacunobꞌ. Y cay uxejbꞌiobꞌ ut más e José tamar uwayac lo que cay uchecsu tutobꞌ. \p \v 9 Pues nacpat era e José uwira otronteꞌ uwayac xeꞌ ixin uchecsu tut usacunobꞌ. Y che: \p —Pues inwira otronteꞌ niwayac tiaꞌ inwira que e qꞌuin y e luna y once lucero war acotuanobꞌ taniut, che e José. \p \v 10 Y de allí e José ixin uchecsu e wayac era tut utata. Pero utata cay ucꞌaye y che: \p —¿Tucꞌa cꞌani aware taca e wayac era xeꞌ awira? ¿War ca abꞌijnu que atuꞌ y nen taca tunor awermanobꞌ ucꞌani tuaꞌ cacotuan toit? che utata e José. \v 11 Y tamar era cay cꞌuxnaqꞌui meyra usacunobꞌ upater e José. Pero utata utꞌabꞌse tunor era tama uyalma y ubꞌijnu tamar iraj iraj. \s1 Conda chojna e José umen usacunobꞌ \p \v 12 Entonces tama inteꞌ día usacunobꞌ e José ixiobꞌ esto tama inteꞌ lugar xeꞌ ucꞌabꞌa Siquem tiaꞌ ayan meyra ac tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ e sian oveja y e sian chivo tuaꞌ utata. \v 13 Entonces conda numuy cora tiempo e Jacob uyare e José y che: \p —Pues ayix cora día desde que ixiobꞌ asacunobꞌ esto tama e lugar Siquem tuaꞌ ucojcobꞌ e sian aracꞌobꞌ. Quisinic iꞌxin tuaꞌ awira cocha turobꞌ, che e Jacob. Y ojron e José y che: \p —Bueno, che e José. \p \v 14 Y che e Jacob: \p —Chꞌujcun awira cocha turobꞌ asacunobꞌ y e sian oveja, y sutpen wacchetaca tuaꞌ achecsu taniut jay imbꞌutz turobꞌ, che e Jacob. \p Y tamar era e Jacob uyare e José tuaꞌ alocꞌoy tama e lugar tiaꞌ turobꞌ tama e chinam Hebrón tuaꞌ axin esto tama e lugar Siquem, y conda e José cꞌotoy tama e lugar era, \v 15 usati e bꞌir. Y entonces e José tajwina umen inteꞌ winic xeꞌ ubꞌna tuaꞌ y che: \p —¿Tucꞌa war ixana asajca? che e winic. \p \v 16 Entonces ojron e José y che: \p —War inxana insajca nisacunobꞌ. ¿Erer ca awaren tiaꞌ war ucojcobꞌ e sian aracꞌobꞌ? che e José. \p \v 17 Y e winic che: \p —Yopobꞌ tara, pero de allí locꞌoy ixiobꞌ otronyajr. Pero umbꞌi oꞌjronobꞌ que cꞌani axiobꞌ esto tama e lugar Dotán, che e winic. \p Entonces e José ixin esto tama e lugar Dotán tuaꞌ usajca usacunobꞌ y yaꞌ yajaꞌ utajwiobꞌ. \p \v 18 Pero usacunobꞌ e José cꞌotoy uwirobꞌ que jax e José conda innajtto turu, y conda merato acꞌotoy cay ubꞌijnuobꞌ tuaꞌ uchamsiobꞌ. \v 19 Y cay uyare ubꞌobꞌ jaxobꞌ taca y che inteꞌ: \p —Iranic, yajaꞌ watar e ajwayac, che inteꞌ. \v 20 Y sutpa ojron otronteꞌ y che: \p —Laric, incuic cachamsic, y nacpat era erer cayari tama inteꞌ pambꞌir chꞌen y erer caware que cꞌujxa umen inteꞌ nuxi animal, che inteꞌ. Y de allí sutpa ojron otronteꞌ y che: \p —Entonces caxin cawira tucꞌa tuaꞌ anumuy taca tunor uwayac, che otronteꞌ tujam usacunobꞌ e José. \p \v 21 Pero conda e Rubén cꞌotoy unata lo que war ubꞌijnuobꞌ uchiobꞌ e inmojr era, cay usicbꞌa cocha tuaꞌ ucorpes e José y che: \p —Ma ani jax bueno tuaꞌ cachamse cawijtzꞌin. \v 22 Machi tuaꞌ cawechꞌe uchꞌichꞌer e sitz. Mejor cayaric tama inteꞌ nuxi chꞌen xeꞌ intam tara tama e choquem lugar, pero machix tuaꞌ cayobꞌi e sitz, che e Rubén. \p Bꞌan ojron e Rubén umen que war ubꞌijnu tuaꞌ ani ucorpes e José y tuaꞌ uqꞌueche axin tut utata otronyajr conda machi turobꞌ e inmojr era. \v 23 Entonces conda e José cꞌotoy tiaꞌ turobꞌ usacunobꞌ, jaxirobꞌ ulocsiobꞌ ubꞌujc xeꞌ galan uwirnar lo que lapar umener, \v 24 y uchuquiobꞌ y uyariobꞌ tama inteꞌ nuxi chꞌen xeꞌ intam xeꞌ matucꞌa e jaꞌ tamar. \fig “Mejor cayaric tama inteꞌ nuxi chꞌen xeꞌ intam tara tama e choquem lugar, pero machix tuaꞌ cayobꞌi e sitz, che e Rubén.” (Génesis 37:24)|alt="Joseph thrown into the pit by his brothers" src="CO00705B.TIF" size="span" loc="Génesis 37:12-25" copy="David C. Cook" ref="GENESIS 37:24" \fig* \p \v 25 Entonces nacpat era conda turuanobꞌ tuaꞌ awiobꞌ uwirobꞌ que war anumuy cora ajchonmarobꞌ xeꞌ chꞌajnarirobꞌ tuaꞌ e Ismael xeꞌ war watobꞌ tama e lugar Galaad y xeꞌ war uqꞌuechiobꞌ axin meyra cosa tama ucamellobꞌ, bꞌan cocha e perfume xeꞌ galan ojtzꞌun, y e bálsamo y e mirra que erer acꞌampesna bꞌan cocha e ujtzꞌubꞌ. Y war uqꞌuechiobꞌ axin tunor era esto tama e lugar Egipto tuaꞌ uchoniobꞌ. \p \v 26 Entonces ojron e Judá taca upiarobꞌ y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ cachꞌami jay cachamse cawijtzꞌin y de allí aquetpato tuaꞌ cabꞌijnu cocha tuaꞌ camuqui uchamer? \v 27 Más ani bueno tuaꞌ cachoni e sitz taca e ajchonmarobꞌ era y machi cachamse, porque nacpat tunor era jaxir jax cawijtzꞌin, che e Judá. \p Entonces e inmojr era chenobꞌ que bueno. \v 28 Y conda e ajchonmarobꞌ xeꞌ tuaꞌ e lugar Midian numuyobꞌ tiaꞌ turobꞌ, ixin usacunobꞌ e José tuaꞌ ulocsiobꞌ tiaꞌ turu macuir e nuxi chꞌen y uchoniobꞌ taca e ajchonmarobꞌ era tama veinte ut tumin xeꞌ chembꞌir tama e plata. Y bꞌan cocha era e ajchonmarobꞌ uqꞌuechiobꞌ ixin e José esto tama e lugar Egipto. \p \v 29 Pero conda e Rubén sutpa yopa esto tama e nuxi chꞌen y uwira que machi turu e José macuir, uwejru ubꞌujc cocha inteꞌ chequerir que war acꞌuxun uyalma. \v 30 Y wacchetaca sutpa ixin esto tiaꞌ turobꞌ upiarobꞌ, y uyare y che: \p —E sitz machix turu. ¿Tucꞌa tuaꞌ cache coner? che e Rubén. \p \v 31 Entonces cay ubꞌijnuobꞌ inteꞌ intiobꞌ que mabꞌambꞌan tunor lo que cay uchiobꞌ y que ma cocha erer uchecsuobꞌ tunor era tut utatobꞌ. Y tamar era cay ubꞌijnuobꞌ tuaꞌ umajresobꞌ utatobꞌ tamar lo que uchiobꞌ taca e José. Entonces uchꞌamiobꞌ ubꞌujc e José y ubꞌoniobꞌ taca uchꞌichꞌer incojt chuchuꞌ chivo xeꞌ uchamsiobꞌ. \v 32 Y entonces uqꞌuechiobꞌ ixin e bꞌujc era tut utatobꞌ y chenobꞌ: “Catajwi e bꞌujc era. Chꞌujcun awira jay jax ubꞌujc oynen”, che e inmojr unembꞌirobꞌ era. \p \v 33 Pero conda e Jacob uwira e bꞌujc cay aru y che: “Bꞌan. Jax ubꞌujc nisitz. Cꞌujxa umen inteꞌ nuxi animal”, che e Jacob. \v 34 Entonces e Jacob uwejru ubꞌujc y ubꞌujcse ubꞌa taca inteꞌ bꞌujc xeꞌ chembꞌir taca e succhij, y tama meyra día cay aru tama uchamer usitz. \p \v 35 Y tunor uyunenobꞌ y tunor uwijchꞌoctac cay uturbꞌobꞌ ubꞌobꞌ tuaꞌ ucꞌuniobꞌ, pero jaxir machi ucꞌani tuaꞌ acꞌujna, y machi uchꞌami e jiriar tama uyalma, y aru tama uyunen y che: “Cꞌani inlapi nibꞌujc xeꞌ chembꞌir taca e succhij tama uchamer nisitz, esto que inxin inmorojse nibꞌa tacar jaxir tujam e chamenobꞌ”, che e Jacob. \p \v 36 Pues entonces qꞌuejcha ixin e José esto tama e lugar Egipto, y e ajchonmarobꞌ xeꞌ tuaꞌ e lugar Midian uchoniobꞌ taca inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Potifar xeꞌ jax inteꞌ ajcꞌampar tuaꞌ e rey y xeꞌ jax e capitán tuaꞌ e policia xeꞌ aquetpobꞌ tuaꞌ ucojcobꞌ e rey tuaꞌ e lugar Egipto. \c 38 \s1 E Judá y e Tamar \p \v 1 Pues tama e tiempo yajaꞌ e Judá uxere ubꞌa taca usacunobꞌ y taca uwijtzꞌinobꞌ y ixin tuaꞌ aturuan tama uyotot inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Hirá xeꞌ ajlugar tama e chinam Adulam. \v 2 Y tama e lugar era e Judá cꞌotoy unata que ayan inteꞌ winic xeꞌ ucꞌabꞌa Súa xeꞌ ajlugar Canaán y que jaxir ayan inteꞌ uwijchꞌoc. Entonces e Judá ixin nujbꞌi tacar. Y conda ixin uchꞌami ubꞌobꞌ, \v 3 e ijchꞌoc cꞌotoy quetpa wawan taca uyar, y conda numuy cora día cuxpa inteꞌ sitz y uturbꞌobꞌ ucꞌabꞌa Er. \v 4 Y de allí quetpa wawan otronyajr taca otronteꞌ uyar y sutpa cuxpa otronteꞌ sitz y uturbꞌobꞌ ucꞌabꞌa Onán. \v 5 Pues conda numuy cora año e Judá taca tunor ufamilia ixiobꞌ tuaꞌ aturuanobꞌ tama e chinam Quezib y uwixcar e Judá cꞌotoy quetpa wawan otronyajr, y cuxpa otronteꞌ sitz y uturbꞌobꞌ ucꞌabꞌa Selá. \p \v 6 Pues conda e Er xeꞌ jax e yaxar sitz cꞌapa chꞌi, e Judá ixin usicbꞌa inteꞌ ijchꞌoc tuaꞌ anujbꞌi tacar xeꞌ ucꞌabꞌa Tamar. \v 7 Pero Cawinquirar Dios machi tzay uwira e sian mabꞌambꞌanir lo que cay uche e Er, y tamar era ulocse ucuxtar. \v 8 Entonces e Judá uyare e Onán cocha era y che: \p —Nujbꞌien taca uwixcar asacun ani cocha net mubꞌiret tuaꞌ, bꞌan cocha ucꞌani cacostumbre conda achamay e sacumbꞌir y matucꞌa umaxtac. Y bꞌan cocha era erer axin achecta uchꞌajnarir asacun tamaret, che e Judá. \p \v 9 Pero cocha e Onán war unata que e maxtac xeꞌ axin acuxpa taca e Tamar machi tuaꞌ aquetpa tuach, sino que axin aquetpa tuaꞌ usacun ani, machi ucꞌani. Y tamar era conda ixin uchꞌami ubꞌa taca uwixcar, uche ubꞌa tuaꞌ machi achecta uyar e ixic umener, cocha machi war ucꞌani tuaꞌ alocꞌoy uchꞌajnarir usacun tamar jaxir. \v 10 Y tamar era Cawinquirar Dios qꞌuijna meyra tamar lo que uche e Onán, y ixin ulocse ucuxtar ubꞌan. \v 11 Entonces e Judá uyare uyaribꞌ xeꞌ jax e Tamar y che: \p —Quiqui esto tuyotot atata y quetpen abꞌajner tama inteꞌ tiempo este que axin aꞌchꞌi niunen xeꞌ jax e Selá, y de allí erer inujbꞌi tacar, che e Judá uyare e Tamar. \p Pero e Judá machi ixto war ucꞌani tuaꞌ uyacta anujbꞌi e Selá tacar, y tamar era cay uyare e Tamar cocha era umen que war abꞌacta que bꞌajcꞌat axin achamay e Selá bꞌan taca cocha chamayobꞌ usacunobꞌ. Y entonces ixin e Tamar tuaꞌ aturuan tama uyotot utata. \p \v 12 Entonces conda numuy cora año chamay uwixcar e Judá xeꞌ ijchꞌoc tuaꞌ e Súa. Y conda sisa cora e cꞌuxner lo que war unumse ubꞌa tama uchamer uwixcar, e Judá ixin esto tama e chinam Timnat tiaꞌ war asujsa utzutzer uyoveja, y ixin ubꞌan e Hirá xeꞌ ajlugar tama e chinam Adulam cocha war atzay uwira ubꞌa taca e Judá. \v 13 Pero conda cꞌotoy unata e Tamar que upixam ixin esto tama e chinam Timnat tuaꞌ utacre asujsa utzutzer uyoveja, \v 14 ixin ulocse ubꞌujc xeꞌ jarbꞌir taca e succhij bꞌan ani cocha cay uche e ixictac ixnix conda achamay uviejo inteꞌ ixic, y ubꞌochꞌi ut tacar inteꞌ payuj tuaꞌ machi anatanwa chi jaxir umen tin e turobꞌ yajaꞌ, y de allí ixin turuan tama uyocher e chinam Enaim, xeꞌ turu tama ubꞌirar e chinam Timnat. Y bꞌan uche umen que cꞌotoy unata que e Selá ayix meyra ujabꞌ, pero que upixam merato uche anujbꞌi tacar jaxir. \p \v 15 Pues conda e Judá uwira e ixic era, cay ubꞌijnu que jax inteꞌ ixic xeꞌ unata uchoni ubꞌa cocha bien bꞌochꞌor ut bꞌan ani cocha uche inteꞌ ajmabꞌambꞌan ixic. \v 16 Y tamar era quetpa wawan tama e bꞌir tut e ixic, cocha machi unata jay jax uyaribꞌ, y de allí upejca cocha era y che: \p —¿Awacten ca tuaꞌ inchꞌan tacaret? che e Judá uyare e ixic. \p Y che e ixic: \p —Y ¿tucꞌa tuaꞌ awajqꞌuen jay ichꞌan tacaren? che e ixic. \p \v 17 Ojron e Judá y che: \p —Cꞌani inwebꞌta watar incojt bꞌiqꞌuit chivo xeꞌ ayan tacaren, che e Judá. \p Y che e ixic: \p —Bueno pue. Pero actan tacaren cora lo que qꞌuecher amener bꞌan cocha inteꞌ regalo este que axin awebꞌta watar lo que cꞌani awajqꞌuen, che e ixic. \p \v 18 Entonces ojron e Judá y che: \p —¿Tucꞌa acꞌani tuaꞌ inwajqꞌuet? che e Judá. \p Y che e ixic: \p —Ajcꞌunen awanillo xeꞌ ayan acꞌabꞌa tamar xeꞌ chꞌur tama anuc taca e tzꞌojnoc y e bordón lo que qꞌuecher amener, che e ixic. \p Entonces e Judá uyajcꞌu tunor lo que cꞌajna umener, y de allí ixin chꞌan taca e ixic, y jaxir cuchuan incojt uyar. \v 19 Y de allí sutpa ixin e ixic esto tuyotot y ulocse e payuj xeꞌ bꞌochꞌor ani ut tamar, y sutpa ulapi ubꞌujc otronyajr xeꞌ jarbꞌir taca e succhij bꞌan cocha ucꞌani e costumbre tuaꞌ. \p \v 20 Pues conda numuy cora día, e Judá uyebꞌta ixin incojt bꞌiqꞌuit chivo taca e Hirá tuaꞌ uyajcꞌu e ixic tuaꞌ uyubꞌi asutpa uchꞌami lo que ajcꞌuna tama inyajr, pero e Hirá machi utajwi tiaꞌ turu e ixic. \v 21 Entonces cay uyubꞌi tuaꞌ e winicobꞌ tama e lugar yajaꞌ y che: \p —¿Tiaꞌ turu e ixic xeꞌ unata uchoni ubꞌa xeꞌ ajlugar Enaim xeꞌ turu ani tama utiꞌ e bꞌir? che e Hirá. Entonces ojronobꞌ e winicobꞌ y chenobꞌ: \p —Pues tama e lugar era matucꞌa e ixictac xeꞌ unatobꞌ uchoni ubꞌobꞌ, chenobꞌ e winicobꞌ era. \p \v 22 Entonces e Hirá sutpa ixin tiaꞌ turu e Judá y uyare cocha era y che: \p —Machi intajwi e ixic y e winicobꞌ tama e lugar yajaꞌ chenobꞌ que matucꞌa e ixictac xeꞌ unatobꞌ uchoni ubꞌobꞌ, che Hirá uyare e Judá. \p \v 23 Entonces ojron e Judá y che: \p —Pues erer aquetpa taca e ixic tunor lo que inwajcꞌu tama inyajr. Porque jay casutpa coybꞌi tuaꞌ e gente otronyajrto que: ‘¿Tiaꞌ turu e ixic?’ bꞌajcꞌat axin asactzeniobꞌ tamaron. Pero cocha inwebꞌtix ixin incojt bꞌiqꞌuit chivo tuaꞌ ani inwajcꞌu bꞌan cocha quetpa tuaꞌ inche, pues ma cocha más cocha machi atajwi e ixic, che e Judá. \p \v 24 Pues conda numuy uxteꞌ mes, cꞌotoy arobꞌna e Judá cocha era y che: \p —Pues e Tamar xeꞌ jax awaribꞌ machi cay ucojco ubꞌa, y coner war ucojco uyar umen que chꞌajma umen inteꞌ winic, che arobꞌna e Judá. Entonces ojron e Judá y che: \p —Locsenic patir e chinam y putanic este que achamay, che e Judá taca inteꞌ nuxi nuc. \p \v 25 Pero conda war aloqꞌuesna najtir e chinam, e Tamar uyare tuaꞌ arobꞌna upixam cocha era y che: “Pues uwinquir tunor lo que qꞌuecher nimener era jax tuaꞌ e winic xeꞌ uchien inquetpa inwawan conda uchꞌamien. Chꞌujcun awira chi tuaꞌ e anillo era xeꞌ ayan e tzꞌojnoc tamar, y chꞌujcun awira chi tuaꞌ e bordón era”, che e Tamar. \v 26 Y conda e Judá uwira tunor era ojron y che: “Pues e ixic era war uche lo que imbꞌutz, y jax nen xeꞌ ixien inche e mabꞌambꞌanir tacar cocha machi inche bꞌan cocha aquetpa ani tuaꞌ inche cocha machi inche anujbꞌi taca e Selá xeꞌ jax niunen xeꞌ cumix”, che e Judá. Y tamar era uyare tuaꞌ machi achamesna. Pero mix tiaꞌ sutpa uchꞌami ubꞌa taca e Tamar otronyajr. \p \v 27 Pues conda cuxpa uyar e Tamar, uwira que cuach uchꞌurcabꞌ. \v 28 Y tama e hora conda war acuxpa, incojt ulocse ucꞌabꞌ bꞌajxan y e partera ucachi inteꞌ chacchac tzꞌojnoc tama unuc ucꞌabꞌ y ojron cocha era y che: “Jax era xeꞌ cuxpa bꞌajxan”, che e partera. \v 29 Pero wacchetaca e chꞌurcabꞌ era sutpa uyose ucꞌabꞌ, y de allí cuxpa uwijtzꞌin bꞌajxan. Entonces e partera uturbꞌa ucꞌabꞌa e chꞌurcabꞌ era Fares xeꞌ war che: “Jax era tin xeꞌ upasi e bꞌir tiaꞌ tuaꞌ anumuy”, che e partera. \v 30 Y de allí cuxpa e incojt chꞌurcabꞌ xeꞌ cachar e chacchac tzꞌojnoc tama unuc ucꞌabꞌ, y tamar era uturbꞌobꞌ ucꞌabꞌa Zérah xeꞌ war che “Chacchac\f + \fr 38:30 \ft E cꞌabꞌa Zérah war che “Chacchac”, pero e color era bꞌan uwirnar cocha cawira tama e tocar conda war asacojpa.\f*”. \c 39 \s1 E José y uwixcar e Potifar \p \v 1 Pues entonces e José qꞌuejcha ixin esto tama e lugar Egipto umen cora ajchonmarobꞌ xeꞌ tuaꞌ uchꞌajnarir e Ismael xeꞌ sutpa uchoniobꞌ taca inteꞌ winic xeꞌ ajlugar Egipto xeꞌ ucꞌabꞌa Potifar. Pues e Potifar era jax inteꞌ ajcꞌampar tuaꞌ e rey y jax e capitán tuaꞌ e policia xeꞌ aquetpobꞌ tuaꞌ ucojcobꞌ e rey. \v 2 Pero Cawinquirar Dios war utacre e José, y tamar era locꞌoy imbꞌutz tunor lo que uche, y war aturuan tama uyotot upatron xeꞌ jax e Potifar. \v 3 Y conda upatron cꞌotoy uwira que Cawinquirar Dios war utacre e José y que war uche alocꞌoy imbꞌutz tunor lo que uche tama uyotot \v 4 jaxir tzay meyra uwira e José y uche tuaꞌ aquetpa ajtacarsiaj tuaꞌ, y de allí uturbꞌa tuaꞌ aquetpa ajcojc tama tunor uyotot, y uturbꞌa tunor lo que ayan tuaꞌ tama ucꞌabꞌ e José tuaꞌ acꞌotori tamar. \v 5 Pues tama e día yajaꞌ conda e Potifar uyacta tunor lo que ayan tuaꞌ tama ucꞌabꞌ e José tuaꞌ aquetpa bꞌan cocha inteꞌ ajyum tamar, Cawinquirar Dios cay uchojbꞌes ut meyra tunor lo que ayan tuaꞌ e Potifar tama uyotot y tiaꞌ war apatna tama e rum y tama uyaracꞌobꞌ ubꞌan. \v 6 Entonces cocha e José war ucojco tunor lo que actana tacar, e Potifar machixto war ubꞌijnu tamar lo que ayan tuaꞌ, sino que war taca ubꞌijnu tamar lo que cꞌani ucꞌuxi. \p Pues e José galan uwirnar y aqꞌuecꞌo. \v 7 Y conda numuy cora día, uwixcar upatron cay uyusre ut jaxir y tamar era upejca e José tama inteꞌ día y che. \p —Chꞌaren tacaren era, che uwixcar upatron. \p \v 8 Pero e José machi ucꞌani y uyare uwixcar upatron y che: \p —Ubꞌin lo que cꞌani inwaret era, nipatron uyacta tacaren tunor lo que ayan tuaꞌ y umen taca era que turen tama uyotot, y tamar era jaxir machi tuaꞌ ubꞌijnu tamar lo que anumuy tama uyotot. \v 9 Pues tama e otot era mamajchi acꞌotori más que nen y nipatron matucꞌa war umuqui taniut tama tunor lo que ayan tama uyotot, sino que jax taca net xeꞌ machi turet yebꞌar nicꞌotorer cocha jaxet uwixcar nipatron. Y tamar era ma cocha erer inche e mabꞌambꞌanir lo que net war awaren tuaꞌ inche tacaret. Y ma cocha erer tuaꞌ inche e mabꞌambꞌanir cocha era tut e Dios, che e José uyare uwixcar upatron. \p \v 10 Y motor que uwixcar e Potifar war uyare e José tama inteꞌ inteꞌ día tuaꞌ axin achꞌan tacar, pero e José machi ixin tacar y machi quetpa macuir e otot tacar. \v 11 Pues tama inteꞌ día ochoy e José tama e otot tuaꞌ uche upatnar, y mamajchi ayan macu sino que jax taca jaxir y e ixic \v 12 conda wacchetaca e ixic uchuqui ubꞌujc e José xeꞌ coyor tama unac y uyare cocha era y che: \p —Chꞌaren tacaren, che e ixic. \p Pero jaxir locꞌoy ajni tut e ixic y quetpato ubꞌujc tama ucꞌabꞌ e ixic. \v 13 Pero conda e ixic uwira que actana ubꞌujc e José tama ucꞌabꞌ conda locꞌoy ajni, \v 14 cay aru taca inteꞌ nuxi nuc este que uyubꞌiobꞌ e inmojr ajpatnarobꞌ xeꞌ turobꞌ patir e otot. Entonces ojron e ixic tacarobꞌ y che: \p —Iranic, e winic xeꞌ tuaꞌ uchꞌajnarir e Héber xeꞌ taresna umen niviejo cꞌani ani uche e mabꞌambꞌanir tacaren sajmi. Pues jaxir ochoy macu tama niotot tiaꞌ turen, y cꞌani ani achꞌan tacaren, pero nen cay aruen taca inteꞌ nuxi nuc. \v 15 Y conda uyubꞌi que war anru taca inteꞌ nuxi nuc, locꞌoy ajni y unajpes ubꞌujc, che uwixcar e Potifar. \p \v 16 Y tamar era uwixcar e Potifar uquete ubꞌujc e José este que cꞌotoy uviejo tama uyotot otronyajr. \v 17 Entonces conda cꞌotoy uviejo uyare cocha era y che: \p —Aman xeꞌ tuaꞌ uchꞌajnarir e Héber lo que net atares ticoit ochoy macuir e otot y cꞌani ani achꞌan tacaren, \v 18 pero conda aruen taca inteꞌ nuxi nuc, locꞌoy ajni y unajpes ubꞌujc y uyacta tacaren. \v 19 Pues bꞌan cocha era uche aman tacaren, che e ixic uyare uviejo. \p Entonces qꞌuijna meyra upatron e José conda uyubꞌi tunor lo que arobꞌna umen uwixcar, \v 20 y tamar era uchuqui e José y uyare tuaꞌ aqꞌuejcha axin tama e cárcel tiaꞌ macarobꞌ tunor tin e war aqꞌuijna eꞌrna umen e rey. Pero conda turu e José tama e cárcel \v 21 war atacarna umen Cawinquirar Dios y war eꞌrsena ucꞌunersiaj e Dios iraj iraj, y uche tuaꞌ atacbꞌajri e ajcojc cárcel tacar. \v 22 Y tamar era e José actana tuaꞌ ucojco tunor tin e chꞌarobꞌ tama e cárcel. Y quetpa yebꞌar ucꞌabꞌ e José tunor lo que numuy tama e cárcel. \v 23 Y tamar era e ajcojc cárcel machi war ubꞌijnu tamar lo que war uche e José cocha Cawinquirar Dios war utacre y war uche alocꞌoy imbꞌutz tunor lo que war uche. \c 40 \s1 Conda e José uchecsu lo que war che e chateꞌ wayac \p \v 1 Pues entonces conda numuy cora tiempo, ayan lo que cay unumse ubꞌa e rey tama e lugar Egipto umen que chateꞌ manobꞌ tuaꞌ cay uchiobꞌ lo que mabꞌambꞌan tut, inteꞌ era jax xeꞌ aquetpa tuaꞌ uyajcꞌu e vino tama uchꞌeu e rey, y inteꞌ jax xeꞌ aquetpa tuaꞌ uche e pan lo que ucꞌuxi e rey. \v 2 Pues e rey qꞌuijna meyra taca e chateꞌ manobꞌ era. \v 3 Y tamar era uyebꞌta ixiobꞌ esto tama e cárcel lo que ayan tama uyotot e capitán tuaꞌ e policia xeꞌ jax e lugar tiaꞌ macar e José ubꞌan. \v 4 Entonces e capitán tuaꞌ e policia xeꞌ aquetpobꞌ tuaꞌ ucojcobꞌ e rey uyare e José tuaꞌ ucojco e chateꞌ manobꞌ era. Y bꞌan taca quetpobꞌ tama e cárcel meyra tiempo. \p \v 5 Pues tama inteꞌ acbꞌar e chateꞌ manobꞌ cay waycꞌobꞌ inteꞌ intiobꞌ, inteꞌ man jax xeꞌ aquetpa ani tujor e manobꞌ xeꞌ uyajcꞌu e vino e rey, y inteꞌ jax xeꞌ aquetpa ani tujor e manobꞌ xeꞌ uyajcꞌu e pan e rey. Y chatertiobꞌ waycꞌobꞌ y inteꞌ inteꞌ wayac ayan lo que war che. \v 6 Y conda sacojpa tama inteꞌ día tari e José tuaꞌ uwira e manobꞌ era, y uwira que war amerecnobꞌ meyra. \v 7 Y tamar era e José uyubꞌi tuobꞌ y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ que war ixmerecna meyra sacojpox sajmi? che e José. \v 8 Y ojron inteꞌ tujamobꞌ y che: \p —Pues nen y nipiar era waycꞌon acbꞌar y mamajchi uyubꞌi uyareon tucꞌa war che cawayac era, chenobꞌ tin e macarobꞌ turobꞌ tama e cárcel. Entonces sutpa ojron e José y che: \p —Pues jax taca e Dios xeꞌ unata uchecsu lo que war che inteꞌ wayac. che e José. Entonces e José uyubꞌi tuobꞌ tuaꞌ unata tucꞌa e wayac lo que uwirobꞌ. \p \v 9 Entonces inteꞌ man era xeꞌ aquetpa ani tama ujor e manobꞌ xeꞌ uyajcꞌu e vino e rey, cay uchecsu tut e José lo que uwira tama uwayac y che: \p —Pues tama niwayac inwira unojwir inteꞌ chꞌan \v 10 xeꞌ ayan uxteꞌ ucꞌabꞌ. Y unojwir e chꞌan era war achujchuri y war anichiri, y unichirobꞌ sutpa quetpa bꞌan cocha urasimuir e uva conda war atacꞌa. \v 11 Y nen qꞌuecher nimener uchꞌeu e rey tama nicꞌabꞌ, y war inyatzꞌi uyarar e uva tama e chꞌeu. Y nacpat era inturbꞌa e chꞌeu tama ucꞌabꞌ e rey, che e man era. \p \v 12 Entonces ojron e José y che: \p —Pues Niwinquirar Dios uwirsen lo que war che awayac. Y che cocha era: E uxteꞌ ucꞌabꞌ unojwir e chꞌan era war che que ayan uxteꞌ día. \v 13 Entonces tama e uxteꞌ día era e rey cꞌani uturbꞌet tuaꞌ ipatna tacar otronyajr, y net tuaꞌ isutpa awajcꞌu uchꞌeu e rey xeꞌ ayan e vino tamar, bꞌan taca cocha cay ache. \v 14 Pero conda awira que acꞌapa alocꞌoy imbꞌutz tunor era toit, acꞌajpesiquen tamar lo que inwaret y turbꞌan abꞌa tuaꞌ aquetpa incꞌun awirnar taniut, y aren e rey que turen tara y aren tuaꞌ ulocsen tama e cárcel. \v 15 Pues nen xujchnen tama e lugar tuaꞌ tin e tuobꞌ uchꞌajnarir e Héber y taresnen esto tara tama e lugar Egipto, y motor conda yopen tara matucꞌa inche xeꞌ mabꞌambꞌan tuaꞌ ani inturbꞌana tama e cárcel era, che e José. \p \v 16 Pues conda e man xeꞌ uturbꞌa ani e pan tama ucꞌabꞌ e rey cꞌapa uyubꞌi tunor lo que che e José tamar uwayac inteꞌ man era, cay uchecsu tut e José e wayac lo que uwira jaxir y che: \p —Pues nen wayqꞌuen inwira que qꞌuecher nimener uxteꞌ bꞌiqꞌuit chiquiꞌ xeꞌ bꞌutꞌur taca e pan tama nijor. \v 17 Y e chiquiꞌ xeꞌ cꞌatar tichan tama nijor bꞌutꞌur taca meyra sian pan xeꞌ aquetpa tuaꞌ inwajcꞌu e rey, pero cꞌotoy cora mut xeꞌ cay ucꞌuxiobꞌ tunor e pan lo que ayan tama e chiquiꞌ, che e man era. \p \v 18 Entonces ojron e José y che: \p —Pues awayac lo que cay awira war che cocha era: E uxteꞌ bꞌiqꞌuit chiquiꞌ lo que awira tama awayac war uchecsu que ayan uxteꞌ día. \v 19 Entonces tama e uxteꞌ día era e rey cꞌani uyare cora ajcꞌamparobꞌ tuaꞌ ujuxiobꞌ ajor y tuaꞌ uchꞌubꞌetobꞌ tama inteꞌ teꞌ, y de allí axin watarobꞌ cora usij tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ awerir, che e José uyare e man era. \p \v 20 Pues e rey quetpa tuaꞌ utzꞌacse año tama e uxteꞌ día y tamar era cay nojqꞌuiniobꞌ taca tunor uyajcꞌamparobꞌ. Y achpa e rey tut tunor tin e turobꞌ tama e nojqꞌuin, y uyare tuaꞌ aloqꞌuesna tama e cárcel uman xeꞌ quetpa ani tujor tin e uyajcꞌu uchꞌeu e rey, y uyare tuaꞌ aloqꞌuesna uman xeꞌ quetpa ani tujor tin e uyajcꞌu e pan e rey ubꞌan. \v 21 Pues e man xeꞌ quetpa ani tujor tin e uyajcꞌu e vino e rey uturbꞌa tuaꞌ apatna tacar otronyajr, y tamar era sutpa uyajcꞌu e vino e rey otronyajr, bꞌan cocha war ani uche. \v 22 Pero e man xeꞌ quetpa ani tujor tin e uche e pan uyare tuaꞌ ajijtꞌa unuc y tuaꞌ achꞌubꞌna tama inteꞌ teꞌ, bꞌan taca cocha arobꞌna umen e José. \v 23 Pero e man xeꞌ aquetpa tuaꞌ uyajcꞌu e vino e rey unajpes e José y matucꞌa uchecsu tut e rey. \c 41 \s1 Conda e José uchecsu tut e rey tuaꞌ e Egipto lo que che uwayac \p \v 1 Pues entonces conda numuy chateꞌ año e rey waycꞌa que war awawan tama utiꞌ inteꞌ xucur xeꞌ ucꞌabꞌa Nilo, \v 2 y uwira tama uwayac que tamar e xucur locꞌoyobꞌ siete wacax xeꞌ galan utobꞌ y xeꞌ anojranobꞌ meyra, y war ucꞌuxiobꞌ e cꞌopot tujam e pojp. \v 3 Y de allí locꞌoyobꞌ otro siete wacax tama e xucur xeꞌ calapir utobꞌ y xeꞌ cꞌoxobꞌ xeꞌ ixiobꞌ wawanobꞌ tuyejtzꞌer e inmojr wacaxobꞌ era. \v 4 Y de allí e siete wacax xeꞌ calapir utobꞌ y xeꞌ cꞌoxobꞌ cꞌapa ucꞌuxiobꞌ e siete wacax xeꞌ galanic y xeꞌ anojranobꞌ meyra. \p Y de allí bꞌixcꞌa e rey. \v 5 Entonces e rey sutpa wayan otronyajr y sutpa uwira otronteꞌ uwayac, y waycꞌa uwira cocha era: Ayan siete uchujchur e trigo xeꞌ bꞌutꞌur ut tamar y xeꞌ galan uwirnarobꞌ y que war aꞌchꞌiobꞌ tama inteꞌ taca ucujquir. \v 6 Y de allí chujchuri otronteꞌ siete uchujchur xeꞌ taquin y xeꞌ purem ut umen e icꞌar xeꞌ apurutsan meyra. \v 7 Y e siete uchujchur era xeꞌ taquin ut ixin ucꞌuxi e siete uchujchur xeꞌ galanic y xeꞌ bꞌutꞌur ut. \p Y de allí bꞌixcꞌa e rey otronyajr, y cꞌotoy ubꞌijnu que jax taca inteꞌ wayac. \v 8 Pero conda sacojpa tama inteꞌ día cay ubꞌijnu meyra tamar uwayac lo que uwira, y tamar era uyare tuaꞌ apejcna watobꞌ tin tin xeꞌ unata uchecsu lo que war che inteꞌ wayac. Entonces conda yopobꞌ, e rey cay uchecsu tin e unatobꞌ aqꞌuiniobꞌ, pero mamajchi tujamobꞌ ubꞌna uyare lo que che uwayac era. \v 9 Entonces e man xeꞌ aquetpa tujor e inmojr manobꞌ xeꞌ uyajcꞌu e vino e rey cay uyare e rey y che: \p —Pues este era cꞌajpa nimener tama e mabꞌambꞌanir lo que cay inche. \v 10 Pues ayan inyajr conda net cay qꞌuijnet meyra taca chateꞌ aman, y tamar era awebꞌta ixion chatertion taca e ajcheyaj pan tama e cárcel lo que ayan tama uyotot e capitán tuaꞌ e policia. \v 11 Y conda turon yajaꞌ tama e cárcel ayan inteꞌ acbꞌar conda chatertion cay cawira inteꞌ cawayac, y inteꞌ inteꞌ wayac ayan lo que che. \v 12 Y tama e cárcel era turu inteꞌ chꞌom sitz tacaron xeꞌ tuaꞌ uchꞌajnarir e Héber xeꞌ jax inteꞌ man tuaꞌ e capitán tuaꞌ e policia. Y cachecsu cawayac tacar y jaxir cay uchecsu lo que war che tunor era. \v 13 Y numuy tunor bꞌan taca cocha jaxir cay uyareon. Pues net sutpet awajqꞌuen nipatnar otronyajr, y e incojt aware tuaꞌ ajijtꞌa unuc y tuaꞌ achꞌubꞌna tama inteꞌ teꞌ este que chamay, bꞌan taca cocha e chꞌom sitz uyareon, che e man era. \p \v 14 Entonces e rey uyare tuaꞌ apejcna watar e José. Entonces e José loqꞌuesna tama e cárcel wacchetaca, y de allí ususi utzucti, y ulapi e bꞌujc xeꞌ más galan, y de allí ixin tuaꞌ awawan tut e rey. \v 15 Entonces e rey uyare e José y che: \p —Pues nen ayan chateꞌ wayac lo que inwira, y mamajchi ubꞌna uchecsu lo que war che. Pero nen cꞌotoy innata que net uyubꞌiet achecsu lo que war che inteꞌ wayac conda iyarobꞌna tamar, che e rey. \p \v 16 Entonces ojron e José y che: \p —Pues majax nen xeꞌ uyubꞌien innata lo que war che inteꞌ wayac cocha era, jax taca e Dios xeꞌ uyubꞌi uchecsu lo que war che awayac tuaꞌ uyubꞌiet ijiri tama awalma, che e José uyare e rey. \p \v 17 Entonces e rey uyare e José y che: \p —Pues tama niwayac inwira que waren tama utiꞌ e xucur Nilo, \v 18 y que tama e xucur era locꞌoyobꞌ siete wacax xeꞌ anojranobꞌ meyra y que galan uwirnarobꞌ, y war ucꞌuxiobꞌ e cꞌopot tujam e pojp. \v 19 Pero tama upatobꞌ jaxirobꞌ locꞌoyobꞌ otro siete wacax xeꞌ calapir uwirnarobꞌ y xeꞌ cꞌoxobꞌ. Pues nen ma tiaꞌ acay inwira cora wacax xeꞌ más calapir uwirnarobꞌ tama tunor or e lugar Egipto. \v 20 Pues e wacax era xeꞌ cꞌoxobꞌ y xeꞌ calapir uwirnarobꞌ cꞌapa ucꞌuxiobꞌ e bꞌajxan siete wacax xeꞌ anojranobꞌ meyra. \v 21 Y motor que cꞌapa ucꞌuxiobꞌ e siete wacax xeꞌ anojranobꞌ meyra, pero ma chequer tama uwirnarobꞌ, cocha quetpobꞌto cꞌoxobꞌ y calapir uwirnarobꞌ bꞌan taca cocha turobꞌ bꞌajxan. \p “Y de allí nen bꞌixqꞌuen. \v 22 Pues nacpat era inwira otronteꞌ wayac tiaꞌ ayan siete uchujchur e trigo xeꞌ bꞌutꞌur ut y que galan uwirnar xeꞌ war aꞌchꞌiobꞌ tama intera taca ucujquir. \v 23 Y de allí chꞌiobꞌ otro siete uchujchur e trigo xeꞌ taquin y xeꞌ chilin chilin ut y xeꞌ purem ut umen e icꞌar xeꞌ apurutsan meyra. \v 24 Pues e siete uchujchur e trigo era xeꞌ taquin cꞌapa ucꞌuxiobꞌ e siete uchujchur e trigo xeꞌ galanic uwirnar. Pues cay inchecsu tunor era tut tin e war unatobꞌ aqꞌuiniobꞌ, pero nien incojt tujamobꞌ machi uyubꞌi uyarenobꞌ tucꞌa war che e wayac era”, che e rey. \p \v 25 Entonces e José uyare e rey y che: \p —Pues intera taca lo que war che e chateꞌ wayac lo que awira. Pues tamar awayac era e Dios war uchecsu toit lo que cꞌani uche watar e día. \v 26 Porque e siete wacax xeꞌ galanic uwirnarobꞌ aquetpobꞌ bꞌan cocha siete año, y bꞌan ubꞌan e siete uchujchur e trigo xeꞌ galanic uwirnarobꞌ. \v 27 Pues e siete wacax xeꞌ cꞌoxobꞌ y xeꞌ calapir uwirnarobꞌ xeꞌ locꞌoyobꞌ tupatobꞌ e siete wacax xeꞌ anojranobꞌ aquetpobꞌ bꞌan cocha siete año ubꞌan, y bꞌan ubꞌan e siete uchujchur e trigo xeꞌ taquin y xeꞌ purem ut umen e icꞌar xeꞌ apurutsan. Pues jax era aquetpobꞌ bꞌan cocha e siete año tama e winar. \v 28 Pues lo que war inwaret era jax lo que e Dios war uchecsu toit tamar lo que cꞌani uche watar e día. \v 29 Porque cꞌani watar siete año conda axin alocꞌoy meyra cosecha tama tunor or e lugar Egipto. \v 30 Pero nacpat era axin watar siete año conda machi cꞌani alocꞌoy nien imbꞌijc e cosecha. Y mamajchi axin ucꞌajpes tunor e sian cosecha lo que cay locꞌoy tama e lugar Egipto, porque e sian winar xeꞌ watar axin ucꞌajpes tunor e cosecha lo que ayan ani tama e lugar Egipto. \v 31 Pues imbꞌacꞌajr uwirnar e nuxi winar lo que axin watar, cocha machi ixto axin aquetpa chequer nien imbꞌijc e cosecha lo que locꞌoy bꞌajxan. \v 32 Pues aquetpa inteꞌ taca bꞌijnusiaj tamar e chateꞌ wayac lo que awira, y bꞌan uche e Dios tuaꞌ uwirset que cꞌani ixto uche tunor era, y que machi tuaꞌ anumuy meyra tiempo bꞌajxan que cꞌani uche. \p \v 33 “Pues tamar era quisinic que asicbꞌa inteꞌ winic xeꞌ ayan meyra unatanyaj e Dios tamar, y conda aturbꞌana que jaxir aquetpa tuaꞌ acꞌotori tujor tunor lo que ucꞌani tuaꞌ achempa tama e día xeꞌ watar tama e lugar Egipto. \v 34 Y tamar era quisinic que ache cocha era: Que aturbꞌa cora ajcꞌamparobꞌ tuaꞌ axiobꞌ tama tunor or e lugar Egipto tuaꞌ umorojsiobꞌ chateꞌ pana tama e diez pana lo que axin alocꞌoy tama e cosecha tama tunor e siete año era, \v 35 y que umorojsicobꞌ e trigo cora cora cocha era tama e siete año conda war alocꞌoy meyra e sian cosecha y que utꞌabꞌsicobꞌ tama inteꞌ lugar tama inteꞌ inteꞌ chinam y que aquetpa tunor era yebꞌar acꞌotorer tuaꞌ uyubꞌiet iꞌxin awese e gente otronyajr conda matucꞌa e cosecha. \v 36 Y tamar era atzꞌacta e trigo lo que axin aquetpa tꞌabꞌesbꞌir tama inteꞌ inteꞌ chinam tuaꞌ machi axin achamayobꞌ e gente umen e winar tama e siete año xeꞌ watar conda matucꞌa e cosecha tama e lugar Egipto”, che e José. \s1 Conda e José quetpa ajcꞌotorer tama e lugar Egipto \p \v 37 Pues quetpa imbꞌutz tunor e bꞌijnusiaj era tut e rey y tut uyajcꞌamparobꞌ, \v 38 y tamar era e rey ojron y che: \p —Ma cocha erer catajwi otronteꞌ winic cocha era xeꞌ ayan unatanyaj e Dios tamar, che e rey. \p \v 39 Entonces uyare e José y che: \p —Mamajchi otronteꞌ xeꞌ ayan meyra unatanyaj e Dios tamar bꞌan cocha ayan tamaret y xeꞌ war unata tucꞌa tuaꞌ uche bꞌan cocha net. Pues chequer que jax e Dios xeꞌ war ubꞌijreset tuaꞌ anata ache tunor era. \v 40 Pues jax net xeꞌ tuaꞌ iquetpa ajcꞌotorer tama tunor or e lugar Egipto, y tunor e gente axin aquetpa tuaꞌ oꞌbꞌianobꞌ tut tunor lo que net aware. Y jax taca nen xeꞌ tuaꞌ inquetpa más nojta que net, cocha nen jax e reyen, che e rey. \p \v 41 Entonces sutpa ojron e rey otronyajr taca e José y che: \p —Ubꞌin ninuc, nen cꞌani inturbꞌet tuaꞌ iquetpa ajcꞌotorer tama tunor or e lugar Egipto, che e rey. \v 42 Y de allí e rey ulocse e anillo xeꞌ ayan usello tamar xeꞌ jurur tor ucꞌabꞌ, y ujuriꞌ tor ucꞌabꞌ e José, y uyare tuaꞌ abꞌujcsena taca e bꞌujc xeꞌ más atujri, y que tuaꞌ achꞌubꞌna inteꞌ yujy tama unuc xeꞌ chembꞌir taca e oro. \v 43 Y nacpat era uyare tuaꞌ atꞌabꞌay tama e carruaje lo que aquetpa tuaꞌ tin e acꞌotori yebꞌar e rey. Y uyare tin e war axanobꞌ tuyejtzꞌerobꞌ tuaꞌ aꞌruobꞌ tut jaxir y che: “Jabꞌic e bꞌir”. Y bꞌan cocha era uche e rey tuaꞌ uche aquetpa ajcꞌotorer e José tama tunor or e lugar Egipto. \p \v 44 Entonces e rey uyare e José y che: \p —Pues nen jax e reyen, pero matucꞌa tuaꞌ uche e gente tama tunor or e lugar Egipto jay majax net aware, che e rey. \p \v 45 Entonces e rey uturbꞌa ucꞌabꞌa e José Safenat-panéah xeꞌ jax xeꞌ tuaꞌ acꞌampesna tama e lugar Egipto, y uche tuaꞌ anujbꞌi taca e Asenat xeꞌ jax uwijchꞌoc e Potifera xeꞌ jax inteꞌ sacerdote tama e chinam On. Y bꞌan cocha era e José cꞌotoy quetpa ajcꞌotorer tama e lugar Egipto. \v 46 Pues war ucojco treinta año e José conda cay cꞌotori yebꞌar ucꞌotorer e rey tama e lugar Egipto. \p Entonces e José locꞌoy tut e rey y cay xana cora cora tama tunor or e lugar Egipto. \v 47 Pues tama e siete año yajaꞌ locꞌoy meyra sian cosecha. \v 48 Y e José uyare tuaꞌ amorojsena tunor e sian trigo lo que locꞌoy tama e siete año era, y utꞌabꞌsiobꞌ e trigo tama inteꞌ lugar tama inteꞌ inteꞌ chinam. \v 49 Pues morojsena meyra sian trigo bꞌan cocha e sian jiꞌ lo que ayan tutiꞌ e nuxi jaꞌ. Y morojsena meyra sian trigo este que uyacta tuaꞌ ubꞌisiobꞌ, cocha machi uyubꞌi tuaꞌ atzijca tuaꞌ eꞌrna jayteꞌ trigo ayan, cocha ayan meyra sian cosecha. \p \v 50 Entonces conda merato acay e año conda aquetpa tuaꞌ achecta e nuxi winar, e José qꞌuechuan chateꞌ umaxtac tacar uwixcar xeꞌ jax e Asenat xeꞌ jax uwijchꞌoc e Potifera xeꞌ jax inteꞌ sacerdote tama e chinam On. \v 51 Y e bꞌajxan unembꞌir uturbꞌa ucꞌabꞌa Manasés xeꞌ war che: “E Dios uche tuaꞌ innajpes tunor lo que cay innumse nibꞌa y uche tuaꞌ innajpes tunor nifamilia”. \v 52 Y tama e ijtzꞌimbꞌir uturbꞌa ucꞌabꞌa Efraín xeꞌ war che: “E Dios uche tuaꞌ inchꞌijrse nimaxtac tama e lugar tiaꞌ cay innumse nibꞌa meyra”, che e José. \p \v 53 Pues entonces numuy e siete año conda ayan meyra sian cosecha tama e lugar Egipto, \v 54 y de allí cay e siete año conda ayan meyra winar, bꞌan taca cocha e ojroner xeꞌ ajcꞌuna umen e José. Y checta meyra winar tama tunor e sian chinamobꞌ xeꞌ aquetpobꞌ tuyejtzꞌer, pero tama e lugar Egipto matucꞌa e winar, cocha yajaꞌ ayan e trigo tuaꞌ acꞌujxa. \v 55 Y conda e gente tama e lugar Egipto cay jaytzꞌobꞌ, cay ixiobꞌ tuaꞌ ucꞌajtiobꞌ e trigo taca e rey. Pero e rey uyare tunor e gente y che: “Quiquic iranic e José, y chenic lo que uyareox”, che e rey. \p \v 56 Pues conda e winar wechcꞌa ixin tama tunor e sian chinamobꞌ, e José uyare tuaꞌ apajsa tunor e sian granero tiaꞌ ayan e trigo tuaꞌ uchoni taca tunor e gente tama e lugar Egipto cocha war abꞌoro e winar iraj iraj. \v 57 Y tunor e gente xeꞌ turobꞌ tama otro inmojr chinamobꞌ war acꞌotoyobꞌ tama e lugar Egipto tuaꞌ umaniobꞌ e trigo taca e José, cocha matucꞌa ayan tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ tama tunor e sian chinam. \c 42 \s1 Conda ixiobꞌ usacunobꞌ e José esto tama e lugar Egipto \p \v 1 Pues entonces checta inteꞌ nuxi winar tama tunor or e lugar Canaán, y conda e Jacob cꞌotoy unata que war achojna e trigo tama e lugar Egipto, uyare umaxtac y che: “¿Tucꞌa war iche tarex? Intaca turox war isati e tiempo. \v 2 Pues nen arobꞌnen que achojnato e trigo tama e lugar Egipto. Pues era cꞌani intzacriox tuaꞌ ixixin imani e trigo tama e lugar yajaꞌ, y umen era machi tuaꞌ cachamay umen e winar”, che e Jacob. \p \v 3 Entonces e diez usacunobꞌ e José ixiobꞌ esto tama e lugar Egipto tuaꞌ umaniobꞌ e trigo. \v 4 Pero e Jacob machi uyacta tuaꞌ axin e Benjamín, xeꞌ jax uwijtzꞌin e José, cocha war ubꞌijnu que bꞌajcꞌat ayan lo que axin unumse ubꞌa xeꞌ intran bꞌan cocha cay unumse ubꞌa e José. \v 5 Entonces umaxtac e Jacob ixiobꞌ taca e inmojr gente xeꞌ war axiobꞌ tuaꞌ umaniobꞌ e trigo ubꞌan. \p \v 6 Pues tama e tiempo era e José warix acꞌotori tama e lugar Egipto, y jax jaxir xeꞌ war uchoni e trigo taca tunor e gente xeꞌ war acꞌotoyobꞌ tama inteꞌ inteꞌ lugar. Y conda cꞌotoyobꞌ usacunobꞌ tut jaxir, cotuanobꞌ este que utacbꞌu ut ujorobꞌ tut e rum. \v 7 Y e José uwira que jax usacunobꞌ. Pero jaxir uche ubꞌa que machi unata chiobꞌ jaxirobꞌ\f + \fr 42:7 \ft Pues e José war oꞌjron tama uyojronerobꞌ e gente tuaꞌ e Egipto y ayan otronteꞌ xeꞌ war uchecsu tunor lo que che tut usacunobꞌ tama uyojronerobꞌach.\f*, y tamar era uche ubꞌa que war aqꞌuijna conda uyubꞌi tuaꞌ usacunobꞌ y che: \p —Y nox ¿tiaꞌ ajlugarox pue? che e José. \p Entonces ojron inteꞌ tujam usacunobꞌ y che: \p —Pues war waton tama e lugar Canaán tuaꞌ camani e trigo, chenobꞌ usacunobꞌ e José. \fig “Y conda cꞌotoyobꞌ usacunobꞌ tut jaxir, cotuanobꞌ este que utacbꞌu ut ujorobꞌ tut e rum.” (Génesis 42:7)|alt="Josephꞌs brother kneeling before him." src="CO00730B.TIF" size="span" loc="Genesis 42:6-16" copy="David C. Cook" ref="Génesis 42.7" \fig* \p \v 8 Pues e José uwira que jax usacunobꞌ, pero jaxirobꞌ machi war unatobꞌ jay jax uwijtzꞌinobꞌ. \v 9 Y wacchetaca cꞌajpa umen e José e chateꞌ wayac lo que cay uwira tama inyajr, y tamar era cay ubꞌijnu tuaꞌ machi uchecsu ubꞌa tut usacunobꞌ rajxa era, y entonces uyare usacunobꞌ y che: \p —Pues nox ebꞌetbꞌir tariox tuaꞌ iwira lo que ayan tara. Y war watox tuaꞌ iwira tucꞌa tucꞌa lugar xeꞌ matucꞌa e ajcojc tamar, che e José. \p \v 10 Entonces ojronobꞌ usacunobꞌ y chenobꞌ: \p —Cawinquiret, majax bꞌan cocha war abꞌijnu. Pues non tarion tuaꞌ taca camani e trigo. \v 11 Pues tunoron maxtacon tuaꞌ intera taca tatabꞌir. Y jaxon cora winicon xeꞌ erachon. Y ma tiaꞌ tzacarnon ixion tuaꞌ cawira tucꞌa tucꞌa ayan tama otronteꞌ lugar, chenobꞌ usacunobꞌ e José. \p \v 12 Y che e José: \p —Majax erach lo que war iware. Nox war watox tuaꞌ iwira tucꞌa tucꞌa lugar xeꞌ machi uyubꞌion cacojco cabꞌa, che e José. \p \v 13 Entonces ojron inteꞌ tujamobꞌ otronyajr y che: \p —Majax bꞌan, cawinquiret. Ayanon doce tama e familia, y maxtacon tuaꞌ intera taca tatabꞌir, y caturuan tama e lugar Canaán. Y cawijtzꞌin xeꞌ cumix quetpa tacar catata, y ayan incojt xeꞌ chamay, chenobꞌ usacunobꞌ e José. \p \v 14 Pero e José sutpa uyubꞌi tuobꞌ otronyajr y che: \p —Bꞌan cocha war inwareox, que nox ebꞌetbꞌir tariox tuaꞌ iwira tucꞌa tucꞌa ayan tara. \v 15 Pues cꞌani cawira jay erach lo que war iware. Cꞌani inwareox tama ucꞌabꞌa e rey que machi tuaꞌ ixlocꞌoy tama e lugar era este que watar iwijtzꞌin. \v 16 Pues erer axin incojt tijam tuaꞌ utares iwijtzꞌin, pero e inmojr ucꞌani tuaꞌ aquetpobꞌ macbꞌirobꞌ tara tama e cárcel. Pues tamar era cꞌani cawira jay erach lo que war iware, y jay majax bꞌan, entonces chequer que ebꞌetbꞌir tariox tuaꞌ iwira tucꞌa tucꞌa ayan tama e lugar era. Pues war inwareox tunor era tama ucꞌabꞌa e rey, che José. \p \v 17 Entonces tunorobꞌ yajrobꞌ tama e cárcel umen e José, y bꞌan taca quetpobꞌ tama uxteꞌ día. \v 18 Pero tama e uxteꞌ día pejcnobꞌ umen e José y che: \p —Pues nen umbꞌian tut e Dios, y ma cocha erer inwacta tuaꞌ inche lo que arobꞌnen umen e Dios tuaꞌ machi uyebꞌta watar inteꞌ jatzꞌuar tanior. Chenic cocha era y machi tuaꞌ ixchamesna. \v 19 Jay erach lo que war iware, actanic incojt ipiar tara tama e cárcel, y e inmojr erer axiobꞌ tuaꞌ uqꞌuechiobꞌ axin e trigo tuaꞌ uwesiobꞌ e familia. \v 20 Pero taresic wacchetaca iwijtzꞌin xeꞌ cumix, y tamar era cꞌani cawira jay erach lo que cay iware. Y jay majax bꞌan cocha cay iware, entonces ucꞌani tuaꞌ ixchamesna, che e José. \p Pues jaxirobꞌ ubꞌijnuobꞌ que bueno y de allí ixin uchiobꞌ lo que arobꞌnobꞌ, \v 21 y de allí cay uyare ubꞌobꞌ inteꞌ intiobꞌ y chenobꞌ: \p —Pues non cꞌapa cache e mabꞌambꞌanir tacar cawijtzꞌin, y machi cacꞌubꞌse conda cay uyareon tuaꞌ cayajta ut motor que cawira que tzajtaca ut. Y tamar era war acꞌaxi e jatzꞌuar era tama cajor, chenobꞌ inteꞌ intiobꞌ. \p \v 22 Entonces ojron e Rubén y che: \p —Pues nen inwareoxto ani que ira iche e mabꞌambꞌanir taca e chꞌom sitz. Pero machi icꞌubꞌsen, y tamar era war catojma tama uchamer, che e Rubén. \p \v 23 Pues jaxirobꞌ war oꞌjronobꞌ tama uyojronerobꞌach y tamar era uchebꞌiobꞌ que e José machi war uyubꞌi lo que war oꞌjronobꞌ, cocha e José war oꞌjron tama e ojroner tuaꞌ e gente tama e Egipto y ayan inteꞌ tujamobꞌ xeꞌ war uchecsu lo que war oꞌjronobꞌ. \v 24 Y wacchetaca locꞌoy e José tuyejtzꞌerobꞌ usacunobꞌ cocha machi war ucꞌani tuaꞌ eꞌrna umenerobꞌ que jaxir war aꞌru. Y conda sutpa tiaꞌ turobꞌ usacunobꞌ cay ojron tacarobꞌ otronyajr, y de allí ulocse e Simeón y uyare tuaꞌ acajcha tut tunor usacunobꞌ y de allí uyare que erer axiobꞌ e inmojr. \v 25 Y nacpat era uyare tuaꞌ abꞌujtꞌa ucostalobꞌ taca e trigo, y que ucꞌani tuaꞌ asujta utuminobꞌ inteꞌ intiobꞌ y que aturbꞌana macuir inteꞌ inteꞌ costal, y que ajcꞌunobꞌ lo que tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ tama e bꞌir. Y bꞌan chempa. \v 26 Entonces jaxirobꞌ cay utꞌabꞌsiobꞌ e trigo tama upat uchijobꞌ, y locꞌoyobꞌ tama e lugar yajaꞌ. \p \v 27 Pues conda cꞌotoyobꞌ tama e lugar tiaꞌ tuaꞌ unumsiobꞌ e acbꞌar, incojt tujamobꞌ ubꞌani ucostal tuaꞌ ulocse lo que cꞌani uyajcꞌu tuaꞌ ucꞌuxi uchij, y uwira que yaꞌ chꞌar utumin tama utiꞌ ucostal. \v 28 Entonces uyare usacunobꞌ y che: \p —Iranic, sujta nitumin. Chꞌar era tama nicostal, che incojt tujamobꞌ. \p Pues tunorobꞌ bꞌactobꞌ meyra, y cay chinchobꞌ umen e bꞌajcꞌut, y cay uyare ubꞌobꞌ inteꞌ intiobꞌ y chenobꞌ: \p —¿Tucꞌa war uche e Dios tacaron? chenobꞌ. \p \v 29 Y conda cꞌotoyobꞌ tama e lugar Canaán, cay uchecsuobꞌ taca utatobꞌ xeꞌ jax e Jacob tunor lo que numuy tacarobꞌ, y uyareobꞌ cocha era y che: \p \v 30 —Pues e winic xeꞌ war acꞌotori tama e lugar yajaꞌ war aqꞌuijna conda upejcon y uyareon que ebꞌetbꞌir ixion tuaꞌ cawira tin tin xeꞌ más injayjay tama ulugar. \v 31 Pero non caware que non cora winicon xeꞌ erachon, y que mato inyajr catzacarna caxin tuaꞌ cawira tucꞌa tucꞌa ayan tama otronteꞌ lugar. \v 32 Y caware que ayan doce uyunen tama cafamilia y que intera taca catata; pero que ayan incojt xeꞌ chamay, y ayan inteꞌ ijtzꞌimbꞌir xeꞌ quetpa taca utata tama e lugar Canaán. \v 33 Y de allí jaxir uyareon y che: ‘Tacar era cꞌani inwira jay erach lo que war iware. Actanic tara tacaren incojt tama ipiar, y nox erer ixixin tuaꞌ iqꞌueche axin imbꞌijc e trigo tama ifamilia, \v 34 pero taresic iwijtzꞌin conda watox otronyajr. Y bꞌan cocha era erer incꞌotoy innata jay erachox y jay majax ebꞌetbꞌir tariox tuaꞌ iwira tucꞌa tucꞌa ayan tama e lugar era. Entonces conda asutpa watox otronyajr erer inwacta alocꞌoy inteꞌ xeꞌ war aquetpa tama e cárcel, y de allí nox tuaꞌ uyubꞌiox ixyopa ixchonma tama e lugar era inyajr inyajr cocha icꞌani, che e winic uyareon,’ chenobꞌ usacunobꞌ e José. \p \v 35 Entonces conda cay uyojyobꞌ e trigo tut e rum, bꞌactobꞌ meyra conda uwirobꞌ que ayan e tumin tama inteꞌ inteꞌ costal bꞌan cocha utoyobꞌ tama e trigo era, y bꞌacta utata ubꞌan. \v 36 Entonces ojron e Jacob y che: \p —Nox cꞌani iwacten nibꞌajner inyajrer cocha war iche asatpa nimaxtac axin. Pues e José machix turu tacaron, y machix turu e Simeón cocha turu tama e cárcel tama e lugar Egipto, y coner cꞌani iqꞌueche axin e Benjamín najtir taniut ubꞌan. Pues tunor era war aquetpa intran taniut, che e Jacob. \p \v 37 Entonces e Rubén ojron taca utata y che: \p —Actan axin e Benjamín tacaren, y nen tuaꞌ incojco. Y nen ubꞌan tuaꞌ insutpa intares toit otronyajr. Y jay machi asutpa intares otronyajr, erer achamse e chateꞌ nimaxtac, che e Rubén. \p \v 38 Entonces ojron e Jacob y che: \p —Pues ma cocha erer axin nisitz tacarox. Porque e José xeꞌ jax usacun chamenix, y tama e chateꞌ uyar e Raquel jax taca e Benjamín xeꞌ turuto tacaren. Y jay ayan lo que axin unumse ubꞌa xeꞌ imbꞌacꞌajr uwirnar tama ixambꞌar, nen xeꞌ onian winiquenix tuaꞌ inchamay umen e tzꞌintzꞌar y tama ijor nox tuaꞌ acꞌaxi e culpa tama nichamer, che e Jacob. \c 43 \s1 Conda usacunobꞌ e José uqꞌueche ixin e Benjamín esto tama e lugar Egipto \p \v 1 Pues entonces bꞌan taca quetpa tama tunor or e lugar Canaán que matucꞌa e cosecha. \v 2 Y conda cꞌapa tunor e trigo lo que mambꞌir umen uyunenobꞌ e Jacob tama e lugar Egipto, e Jacob ojron taca uyunenobꞌ y che: \p —Quiquic otronyajr esto tama e lugar Egipto y manic cora trigo cocha cꞌapa lo que imani tama inyajr, che e Jacob. \p \v 3 Entonces oꞌjron e Judá y che: \p —Pues cꞌajric imener lo que arobꞌnon umen e ajcꞌotorer tama e lugar Egipto que: ‘Jay machi itares iwijtzꞌin conda watox otronyajr, machi ixto tuaꞌ inwactox ixochoy iwiren,’ che uyareon e winic. \v 4 Entonces jay awacton tuaꞌ caqꞌueche axin cawijtzꞌin conda caxin camani e trigo, erer caxin. \v 5 Pero jay machi acꞌani tuaꞌ axin cawijtzꞌin tacaron, entonces machix tuaꞌ caxin cocha arobꞌnon umen e ajcꞌotorer y che: ‘Jay machi itares iwijtzꞌin conda watox otronyajr, machi ixto tuaꞌ inwactox ixochoy iwiren,’ che uyareon e winic, che e Judá. \p \v 6 Entonces sutpa ojron e Jacob y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ que ichecsu tut e ajcꞌotorer yajaꞌ que ayan otro incojt iwijtzꞌin? Pues ichien innumse nibꞌa meyra conda iware e winic tunor era, che e Jacob. \p \v 7 Entonces ojronobꞌ jaxirobꞌ otronyajr y chenobꞌ: \p —Pues cocha jaxir cay uyubꞌi tacaron y tama cafamilia, y uyareon cocha era y che: ‘¿Turuto ca itata? Y ¿ayan ca otro incojt iwijtzꞌin?’ che e winic. Y tamar era non matucꞌa más tuaꞌ cache sino que quetpa tuaꞌ cachecsu tut jaxir lo que war uyubꞌi ticabꞌa. Y ¿cocha tuaꞌ canata jay jaxir tuaꞌ uyareon y che: ‘Taresic iwijtzꞌin tacarox conda watox otronyajr’? xeꞌ uyareon winic, che e Judá. \p \v 8 Entonces sutpa ojron e Judá taca utata otronyajr y che: \p —Pues jay machi cꞌani cachamay umen e winar ucꞌani tuaꞌ awacta axin e sitz tacaron, y erer ani caxin coner era. Pues jay bꞌan ani cache machix tuaꞌ cachamay nien net y nien non y nien camaxtac. \v 9 Y jax nen xeꞌ tuaꞌ incojco e sitz, y jay ayan lo que axin unumse ubꞌa este que machi asutpa watar tacaron, axin aquetpa que nen xeꞌ tuaꞌ inchꞌami e jatzꞌuar tama tunor nicuxtar tamar lo que axin unumse ubꞌa e sitz. \v 10 Pues quisinic ani machi war quexna cabꞌijnu tama tunor era, ixionix ani y sutponix ani chajr otronyajr, che e Judá. \p \v 11 Entonces sutpa ojron utata otronyajr y che: \p —Pues cocha mix tucꞌa más tuaꞌ cache, yaric tama icostal tunor lo que alocꞌoy tama e lugar era xeꞌ más atujri, y qꞌuechic chic cocha inteꞌ regalo tuaꞌ e ajcꞌotorer yajaꞌ. Pues qꞌuechic chic cora ujtzꞌubꞌ xeꞌ ucꞌabꞌa bálsamo, y cora uchabꞌir e xux, y cora perfume, y cora uchuꞌ e teꞌ xeꞌ ucꞌabꞌa mirra, y cora uyutir e teꞌ xeꞌ arobꞌna nuez, y cora uyutir e teꞌ xeꞌ ucꞌabꞌa almendra. \v 12 Y qꞌuechic chic e tumin lo que ucꞌani tuaꞌ uyubꞌiox iwajcꞌu tin e usuti uturbꞌa itumin tama icostal otronyajr conda ixiox tuaꞌ imani e trigo bꞌajxan, porque bꞌajcꞌat intaca nutpa ujorobꞌ conda bꞌan uchiobꞌ. Y qꞌuechic chic ubꞌan e tumin lo que ucꞌani tuaꞌ imani e trigo otronyajr era. \v 13 Entonces quiquic warajsenic otronyajr e ajcꞌotorer yajaꞌ y qꞌuechic chic iwijtzꞌin ubꞌan. \v 14 Y que Cadiosir xeꞌ ayan meyra ucꞌotorer uchic quetpac incꞌun uwirnar e ajcꞌotorer yajaꞌ tiut, y que uyacta asutpa watar taniut isacun y e Benjamín. Y jay nen ucꞌani tuaꞌ aquetpa tzajtaca niut umen que axin asatpa otronteꞌ niunen, pues bꞌan tuaꞌ inquetpa cocha matucꞌa más tuaꞌ inche, che e Jacob. \p \v 15 Entonces uyunenobꞌ e Jacob uchꞌamiobꞌ e regalo y e tumin y e Benjamín y ixiobꞌ esto tama e lugar Egipto tuaꞌ amanuobꞌ. Y conda cꞌotoyobꞌ tut e José \v 16 y conda irna e Benjamín umener, e José uyare e ajcojc tama uyotot y che: \p —Qꞌueche chicobꞌ e winicobꞌ era tama niotot, y chamsen incojt wacax y ustes e wiar, porque jaxirobꞌ yaꞌ tuaꞌ awiobꞌ tacaren coner, che e José. \p \v 17 Entonces e ajcojc uche bꞌan taca cocha arobꞌna umen e José, y uqꞌueche ixiobꞌ e winicobꞌ esto tama uyotot e José. \v 18 Pero conda cꞌotoy unatobꞌ que esto tama uyotot e José war axiobꞌ, cay bꞌactobꞌ meyra y cay ojronobꞌ jaxobꞌ taca y chenobꞌ: \p —Pues taresnon tara umen que war ubꞌijnu tama e tumin lo que sujta turbꞌana tama cacostal conda tarion tuaꞌ camani e trigo bꞌajxan. Pues bꞌajcꞌat axin uwatzꞌionobꞌ y axin uchionobꞌ capatna bꞌan cocha inteꞌ man xeꞌ mambꞌir inyajrer, y axin ulocsiobꞌ cawaracꞌobꞌ ubꞌan, chenobꞌ uyunenobꞌ e Jacob jaxobꞌ taca. \p \v 19 Entonces conda cꞌotoyobꞌ tama uyotot e José, ixiobꞌ tuyejtzꞌer e ajcojc tuaꞌ oꞌjronobꞌ tacar \v 20 y chenobꞌ: \p —Pues non era tzajtaca coit. Pues tama inyajr conda tarion tuaꞌ camani e trigo ayan lo que numuy. \v 21 Conda locꞌoyon tuaꞌ caxin tama cotot otronyajr y conda cꞌotoyon tama e lugar tiaꞌ tuaꞌ canumse e acbꞌar cay capasi cacostal y catajwi que ayan e tumin tama utiꞌ inteꞌ inteꞌ costal bꞌan cocha catares tuaꞌ camani e trigo tamar. Y cawira que turu tunor e tumin. Pero era war catares tuaꞌ casuti lo que cabꞌeto tacaret, \v 22 y catares más tumin ubꞌan tuaꞌ camani más e trigo. Pero cꞌani cawaret que machi canata chi uturbꞌa e tumin tama cacostal, chenobꞌ uyunenobꞌ e Jacob. \p \v 23 Entonces ojron e ajcojc y che: \p —Tzꞌustaquic. Ira ixbꞌacta. Pues bꞌajcꞌat jax Idiosir xeꞌ tuaꞌ itata xeꞌ ixin uturbꞌa e tumin tama icostal, porque jax nen xeꞌ inchꞌami e tumin lo que itoyi tama e trigo, che e ajcojc. \p Y de allí ixin ulocse e Simeón tiaꞌ macar turu tama e cárcel y uqꞌueche ixin esto tiaꞌ turobꞌ e inmojr era. \v 24 Y de allí uyosiobꞌ macuir uyotot e José, y uyajcꞌu e jaꞌ tuaꞌ upoqui uyocobꞌ tamar, y cay uwese uchijobꞌ ubꞌan. \v 25 Y de allí uyunenobꞌ e Jacob cay uyustesobꞌ cora regalo lo que utaresobꞌ y de allí ucojcobꞌ ucꞌoter e José cocha jaxirobꞌ arobꞌnobꞌ que yaꞌ tuaꞌ awiobꞌ tacar. \p \v 26 Entonces conda cꞌotoy e José tama uyotot, jaxirobꞌ cay uyajcꞌobꞌ cora regalo lo que uqꞌuechiobꞌ, y de allí cotuanobꞌ tut esto que utacbꞌu ut ujorobꞌ tut e rum. \v 27 Entonces e José ojron tama e ojroner tuaꞌ e gente tama e Egipto y ayan otronteꞌ winic xeꞌ sutpa uyare usacunobꞌ e José tama e ojroner hebreo y che: \p —¿Cocha turox? Pues ¿turuto ca itata xeꞌ meyra ayan ujabꞌ xeꞌ cay ichecsu taniut tama inyajr? che e José. \p \v 28 Entonces jaxirobꞌ ojronobꞌ y chenobꞌ: \p —Turuto pue yaꞌ, y imbꞌutz turu, chenobꞌ uyunenobꞌ e Jacob. Y de allí sutpa cotuanobꞌ tut e José otronyajr. \p \v 29 Entonces e José sutpa chꞌujcsan tama tunor uyejtzꞌer y uchꞌujcu uwira e Benjamín xeꞌ jax uwijtzꞌin tama utata y utuꞌ, y uyubꞌi tuobꞌ y che: \p —¿Jax ca era iwijtzꞌin xeꞌ jax e cumix xeꞌ cay ichecsu tacaren? che e José. Y sutpa ojronobꞌ usacunobꞌ e José y chenobꞌ: \p —Jax pue, chenobꞌ. \p Entonces uyare e Benjamín cocha era y che: \p —E Dios uchojbꞌesiquet, sitz, che e José. \p Y conda e José cꞌapa uyare tunor era, \v 30 y conda uwira uwijtzꞌin, tzay meyra tama uyalma, y cay tzꞌintzꞌa. Entonces locꞌoy tiaꞌ turobꞌ usacunobꞌ era y ixin wacchetaca tuaꞌ oꞌchoy tama ucuarto, y yaꞌ yajaꞌ cay aru. \v 31 Y conda quetruma uyaruar, cay upoqui ut, y de allí locꞌoy patir y uyare umanobꞌ y che: “Turbꞌaniquix e wiar”, che e José. \p \v 32 Pues turbꞌana lo que tuaꞌ ucꞌuxi e José tama inteꞌ mesa, y turbꞌana lo que tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ uyunenobꞌ e Jacob tama otronteꞌ mesa, y turbꞌana tama otronteꞌ mesa lo que tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ cora winicobꞌ xeꞌ ajlugarobꞌ Egipto xeꞌ arobꞌnobꞌ tuaꞌ awiobꞌ tacarobꞌ ubꞌan. Pues tut e winicobꞌ xeꞌ ajlugarobꞌ Egipto mabꞌambꞌan tuaꞌ awiobꞌ taca tin xeꞌ tuobꞌ uchꞌajnarir e Héber. \v 33 Pues usacunobꞌ e José turuanobꞌ tut jaxir bꞌan taca cocha arobꞌnobꞌ umener, y turbꞌana tuaꞌ aturuanobꞌ taca tin e yaxar sitz tama e bꞌajxan cꞌajn y bꞌan turuanobꞌ bꞌan cocha ujabꞌ inteꞌ inteꞌ usacunobꞌ e José, y de allí turuan e ijtzꞌimbꞌir tama ucꞌajn xeꞌ aquetpa tama ucꞌapesnibꞌir. Y jaxirobꞌ quetpobꞌ que war achinchobꞌ uwira ut ubꞌobꞌ. \v 34 Y e José uyare tuaꞌ ajcꞌunobꞌ usacunobꞌ tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ tunor lo que ayan tujor umesa, pero e Benjamín uyajcꞌu más meyra que e inmojr. Y de allí cay uyuchꞌiobꞌ e vino tunorobꞌ y cay tzayobꞌ meyra. \c 44 \s1 Uchꞌeu e José \p \v 1 Entonces conda cꞌanix alocꞌoyobꞌ e José uyare uyajcojc y che: \p —Bꞌutꞌu ucostalobꞌ e winicobꞌ era taca e trigo bꞌan taca cocha obꞌna ucachiobꞌ axin tama upat uchijobꞌ, y turbꞌan ubꞌan e tumin xeꞌ qꞌuecher umenerobꞌ inteꞌ intiobꞌ tama utiꞌ ucostalobꞌ. \v 2 Y turbꞌan ubꞌan nichꞌeu xeꞌ chembꞌir taca e plata tama utiꞌ ucostal e cumix sitz taca e tumin xeꞌ utoyi tama e trigo, che e José. \p Y e ajcojc uche bꞌan taca cocha arobꞌna tuaꞌ uche umen e José. \v 3 Entonces conda sacojpa tama otronteꞌ día, locꞌoyobꞌ usacunobꞌ e José taca uchijobꞌ. \v 4 Entonces conda mato jax innajt war axiobꞌ jaxirobꞌ, e José uyare uyajcojc y che: \p —Quiqui tupatobꞌ e winicobꞌ yajaꞌ, y conda atajwiobꞌ arenobꞌ cocha era y che: ‘¿Tucꞌa tuaꞌ que war itoyi taca e mabꞌambꞌanir tunor lo que imbꞌutz? ¿Tucꞌa tuaꞌ que ixujchꞌi e chꞌeu xeꞌ chembꞌir taca e plata \v 5 lo que ucꞌampes nipatron tuaꞌ uyuchꞌi e vino tamar y xeꞌ aqꞌuini\f + \fr 44:5 \ft Che era que cꞌampesna uchꞌeu e José tuaꞌ aqꞌuini. Tama e castilla che que uche adivinar tacar, y bꞌan uchiobꞌ e gente tama e lugar Egipto cocha bꞌan che e religion tuobꞌ.\f* tacar ubꞌan? Pues mabꞌambꞌan lo que ixiox iche,’ bꞌan tuaꞌ aware, che e José uyare e ajcojc. \p \v 6 Entonces e ajcojc ixin tupatobꞌ e winicobꞌ, y conda utajwiobꞌ cay uyare bꞌan taca cocha arobꞌna. \v 7 Entonces ojron inteꞌ tujamobꞌ y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ que war awareon cocha era? Pues ma tiaꞌ tuaꞌ cache inteꞌ mabꞌambꞌanir bꞌan cocha war awareon. \v 8 Pues non catares e tumin lo que catajwi tama utiꞌ cacostal tuaꞌ casuti tacaret otronyajr desde tama e lugar Canaán. Entonces ¿cocha tuaꞌ caxujchꞌi e plata y e oro lo que ayan tama uyotot apatron? \v 9 Pues jay axin atajwina ticajam chi xeꞌ war uqꞌueche axin e chꞌeu tama ucostal, ucꞌani tuaꞌ achamesna, y non tuaꞌ caxin caquetpa cora man xeꞌ mambꞌir inyajrer tibꞌa, che usacunobꞌ e José. \p \v 10 Entonces ojron e ajcojc y che: \p —Pues erer achempa bꞌan cocha war iware, pero mamajchi tuaꞌ achamesna sino que tin e qꞌuecher e chꞌeu umener ucꞌani tuaꞌ aquetpa man\f + \fr 44:10 \ft Pues war che que tin e uqꞌueche axin e chꞌeu ucꞌani tuaꞌ aquetpa inteꞌ man xeꞌ mambꞌir inyajrer tuaꞌ e ajcojc era.\f* tanibꞌa, y e inmojr erer axiobꞌ tama ulugarobꞌ, che e ajcojc. \p \v 11 Entonces inteꞌ intiobꞌ cay uyemsiobꞌ ucostalobꞌ wacchetaca y uturbꞌobꞌ tut e rum, y cay ubꞌaniobꞌ utiꞌ. \v 12 Y de allí e ajcojc cay upojro e chꞌeu tama inteꞌ inteꞌ costal. Cay tama ucostal e sacumbꞌir y cꞌapa upojro esto tama ucostal e ijtzꞌimbꞌir, y conda upasi ucostal e Benjamín utajwi que yaꞌ chꞌar e chꞌeu. \v 13 Entonces jaxirobꞌ uwejru ubꞌujcobꞌ cocha inteꞌ chequerir que war acꞌuxun uyalmobꞌ. Y de allí inteꞌ intiobꞌ cay utacbꞌuobꞌ e tercio tupat uchijobꞌ, y sutpa ixiobꞌ esto tama e lugar Egipto otronyajr. \v 14 Y conda e Judá y upiarobꞌ cꞌotoyobꞌ tama uyotot e José, jaxir yato turu. Entonces conda e ajcojc cꞌapa uchecsu tunor lo que numuy tama e chꞌeu tut e José, usacunobꞌ cotuanobꞌ tut jaxir esto que utacbꞌu ut ujorobꞌ tut e rum. \v 15 Entonces ojron e José y che: \p —¿Tucꞌa tuaꞌ que nox war iche cocha era? ¿Machi ca inata ani que inteꞌ winic cocha nen innata inqꞌuini? che e José. \p \v 16 Entonces ojron e Judá y che: \p —Pues matucꞌa tuaꞌ cawaret, cawinquiret. Y ma cocha erer cachecsu toit que non erachon. Y tamar era chequer que Cawinquirar Dios war uyebꞌta watar inteꞌ jatzꞌuar tuaꞌ acꞌaxi tama cajor tamar e mabꞌambꞌanir lo que cꞌapa cache ixnix. Tara turon toit. Pues erer caquetpa man tabꞌa taca tin e qꞌuecher e chꞌeu umener, che e Judá. \p \v 17 Entonces ojron e José y che: \p —Ma cocha erer. Pues tin e ucꞌani tuaꞌ aquetpa man tanibꞌa jax taca tin e qꞌuecher e chꞌeu umener. Y e inmojr erer asutpa axiobꞌ esto tama uyototobꞌ tiaꞌ turu utatobꞌ, che e José. \s1 Conda e Judá ucꞌajti tuaꞌ actana axin e Benjamín \p \v 18 Entonces e Judá ixin tuyejtzꞌer e José tuaꞌ oꞌjron tacar y che: \p —Niwinquiret, quisinic que awacten tuaꞌ onjron tacaret. Y ira iqꞌuijna tacaren, cocha net ayan acꞌotorer bꞌan taca cocha ayan tuaꞌ e rey y uyubꞌiet awebꞌta watar e jajtzꞌuar tama nijor jay bꞌan abꞌijnu. \v 19 Pues net cay oybꞌi tacaron jay turuto catata o jay ayan otronteꞌ cawijtzꞌin, \v 20 y non cawaret que turuto catata xeꞌ onian winiquix y que ayanto incojt cawijtzꞌin xeꞌ jax e cumix xeꞌ cuxpa conda catata onian winiquix. Y non cachecsu toit ubꞌan que jaxir cꞌajna meyra umen catata, porque jax taquix jaxir xeꞌ unembꞌir xeꞌ aquetpa tama e tubꞌir. Porque ayan incojt usacun xeꞌ chamay. \v 21 Entonces net awareon tuaꞌ catares e sitz conda casutpa waton otronyajr porque net cꞌani ani awira. \v 22 Y non cawaret ubꞌan que e sitz machi uyubꞌi uyacta utata, porque jay axin uyacta utata, jaxir axin achamay umen e tzꞌintzꞌar. \v 23 Pero cocha net awareon que jay jaxir machi watar tacaron, net machix tuaꞌ awacton cawira oit otronyajr. \p \v 24 “Pues conda cꞌotoyon tuyejtzꞌer catata, cachecsu tut tunor lo que net awareon. \v 25 Y de allí conda cꞌanix acꞌapa e trigo otronyajr catata cay uyareon cocha era y che: ‘Quiquic otronyajr esto tama e lugar Egipto tuaꞌ imani e trigo.’ \v 26 Pero non casutpa caware: ‘Pues ma cocha erer caxin, porque net machi cꞌani awacta tuaꞌ axin cawijtzꞌin tacaron. Porque jay jaxir machi axin tacaron, ma erer cawira ut e ajcꞌotorer yajaꞌ otronyajr.’ Bꞌan caware catata. \v 27 Y nitata uyareon cocha era y che: ‘Pues nox inata que e Raquel uchꞌijrse chateꞌ nimaxtac, \v 28 y incojt locꞌoy tama niwejtzꞌer, y desde que locꞌoy ixin merato inwira ut otronyajr. Pues nen imbꞌijnu que cꞌujxa umen inteꞌ animal. \v 29 Y jay nox iqꞌueche axin niunen era xeꞌ turuto tacaren, y jay ayan lo que axin unumse ubꞌa tama e xambꞌar, entonces imener taca tuaꞌ inxin inchamay umen e tzꞌintzꞌar nen xeꞌ onian winiquen,’ xeꞌ che uyaren nitata. \p \v 30 “Pues cocha nitata atacbꞌajri meyra taca e sitz era, y jay e sitz machi axin acꞌotoy tacaron, \v 31 entonces catata axin achamay. Y cꞌani acꞌaxi tama cajor non que axin achamay catata umen e tzꞌintzꞌar lo que cꞌani acꞌaxi tamar conda acꞌotoy unata que machi tari e sitz. Porque jax non xeꞌ catares e sitz tacaron. \v 32 Y nen inware nitata que jax nen xeꞌ tuaꞌ incojco e sitz tuaꞌ machi unumse ubꞌa, y inware ubꞌan que: ‘Jay machi asutpa watar tacaron, axin aquetpa que nen xeꞌ tuaꞌ inchꞌami e jatzꞌuar tama tunor nicuxtar tamar lo que axin unumse ubꞌa e sitz’. Bꞌan inware nitata. \v 33 Y tamar era cꞌani incꞌajti tacaret tuaꞌ awacten inquetpa man tabꞌa uyeror ut e chꞌom sitz, y que awacta axin jaxir taca usacunobꞌ esto tut utata otronyajr. \v 34 Porque ¿cocha tuaꞌ incꞌotoy tuyejtzꞌer nitata jay machi axin e sitz tacaren? Porque nen machi cꞌani inwira cobꞌa tuaꞌ axin unumse ubꞌa nitata jay machi acꞌotoy e sitz”, che e Judá. \c 45 \s1 Conda e José uchectes ubꞌa tut usacunobꞌ \p \v 1 Entonces cocha e José machi ixto ubꞌna uqꞌuecꞌojse ubꞌa tut usacunobꞌ, ojron taca inteꞌ nuxi nuc tut uyajpatnarobꞌ y che: “Loqꞌuenic tara tunorox”, che e José. Y wacchetaca locꞌoyobꞌ tunor e ajpatnarobꞌ y machi quetpa nien incojt man tuyejtzꞌer e José conda uchectes ubꞌa tut usacunobꞌ. \p \v 2 Entonces jaxir cay aru taca inteꞌ nuxi nuc, y tunor tin e turobꞌ macuir uyotot cay uyubꞌiobꞌ. Y wacchetaca cꞌotoy e checsuyaj tama tunor era esto tama uyotot e rey. \v 3 Entonces e José uyare usacunobꞌ tama uyojronerach y che: \p —Pues nen jaxen e José. ¿Turuto ca nitata? che e José. \p Entonces jaxirobꞌ bꞌactobꞌ meyra conda uyubꞌiobꞌ e ojroner lo que arobꞌnobꞌ umen e José, y mamajchi unatobꞌ tucꞌa tuaꞌ uyare. \v 4 Entonces ojron otronyajr e José y che: \p —Laric taniwejtzꞌer, che e José. \p Y conda cꞌotoyobꞌ tuyejtzꞌer, jaxir ojron y che: \p —Pues jax nen e José xeꞌ iwijtzꞌinen xeꞌ ichonien taca uchꞌajnarir e Ismael xeꞌ uqꞌuechienobꞌ tarien esto tama e lugar Egipto era. \v 5 Y bꞌan iche pero cꞌani inwareox que ira ixbꞌacta y que ira ixqꞌuijna iwira ibꞌa nox taca umen lo que iche nipater, porque jax e Dios xeꞌ uyebꞌta tarien bꞌajxan tama e lugar era tuaꞌ uyubꞌien incorpes ucuxtarobꞌ meyra gente y tuaꞌ uyubꞌien incorpesox nox ubꞌan. \v 6 Porque ayix chateꞌ año que ayan e winar tama e lugar era, y ucꞌanto cinco año que machi tuaꞌ alocꞌoy e cosecha, motor que ayan tin e axin upaqꞌuiobꞌ ut e semilla. \v 7 Pero e Dios uyebꞌta tarien bꞌajxan que nox tama e lugar era tuaꞌ uyubꞌien incorpes icuxtar y ucuxtarobꞌ ichꞌajnarir tuaꞌ aturuanobꞌto tara tor e rum taca inteꞌ cuxtar xeꞌ galan. \v 8 Y tamar era innata que majax nox xeꞌ iwebꞌta tarien esto tara, sino que jax e Dios xeꞌ uyebꞌta tarien, y jax jaxir xeꞌ uturbꞌen tuaꞌ inquetpa inteꞌ ajcanseyaj tut e rey, y tuaꞌ inquetpa bꞌan cocha inteꞌ ajyum tama tunor lo que ayan tama uyotot e rey, y tuaꞌ inquetpa ajcꞌotorer tama tunor or e lugar Egipto. \v 9 Y tamar era quiquic wacchetaca esto tiaꞌ turu nitata, y arenic cocha era y che: ‘Bꞌan cocha era che oynen xeꞌ jax e José: “E Dios uturbꞌen tuaꞌ inquetpa ajcꞌotorer tama tunor or e lugar Egipto. Laric wacchetaca tama e lugar era. \v 10 Pues cꞌani inwajqꞌuet e lugar xeꞌ ucꞌabꞌa Gosén tuaꞌ ituruan tamar taca tunor oynenobꞌ y tunor asitzꞌobꞌ y taca tunor awaracꞌobꞌ y taca tunor lo que ayan tacaret. Y bꞌan cocha era net tuaꞌ icꞌotoy iquetpa tacaren tama e lugar Egipto. \v 11 Y nen cꞌani inwajqꞌuet lo que tuaꞌ acꞌuxi taca tunor afamilia y taca tunor tin xeꞌ turobꞌ tacaret tuaꞌ machi aquetpa que matucꞌa tuaꞌ icꞌuxi. Pues ayanto cinco año este que axin acꞌapa e winar era y este que axin alocꞌoy e cosecha otronyajr. Pero jay machi cꞌani icꞌotoy esto tara tama e lugar Egipto, cꞌani axin asatpa tunor lo que ayan tacaret este que iquetpa tzajtaca oit inyajrer”, xeꞌ jax lo que cꞌani inware nitata’. \v 12 Pues nox y niwijtzꞌin Benjamín erer ixto iwira que nen jaxen e José. \v 13 Quiquic checsunic tut nitata tucꞌa nicꞌampibꞌir tama e lugar era, y tama tunor lo que iwirix tara ubꞌan. Quiquic wacchetaca y taresic nitata, che e José. \fig Conda e José uchectes ubꞌa tut usacunobꞌ. (Génesis 45:3)|alt="When Joseph revealed himself to his brothers" src="CO00751B.TIF" size="span" loc="Génesis 45:1-13" copy="David C. Cook" ref="GENESIS 45:13" \fig* \p \v 14 Entonces conda cꞌapa ojron e José cay umori umeqꞌue uwijtzꞌin Benjamín y cay aru. Y aru ubꞌan e Benjamín conda war umeqꞌue ubꞌobꞌ. \v 15 Y de allí e José cay utzꞌujtzꞌi ucajram tunor usacunobꞌ, y aru conda war umeqꞌue ubꞌobꞌ. Y de allí usacunobꞌ cay ojronobꞌ taca e José. \p \v 16 Y wacchetaca checsuna taca e rey que yaꞌ turobꞌ usacunobꞌ e José. Y tamar era cay tzay meyra e rey taca tunor uyajcꞌamparobꞌ. \v 17 Entonces ojron e rey taca e José y che: \p —Arenobꞌ asacunobꞌ tuaꞌ ucachiobꞌ ucostalobꞌ taca e trigo tupat uchijobꞌ y que sutpicobꞌ esto tama e lugar Canaán, \v 18 y que utaresicobꞌ utatobꞌ y ufamiliobꞌ. Y nen cꞌani inwajcꞌuobꞌ cora rum tiaꞌ más alocꞌoy e cosecha tama tunor or e lugar Egipto, y erer ucꞌuxiobꞌ lo que más galan xeꞌ achena cosechar tama tunor e lugar era. \v 19 Y arenobꞌ cora ajcꞌamparobꞌ tanibꞌa tuaꞌ uqꞌuechiobꞌ axin cora carruaje tuaꞌ utaresobꞌ uwixcarobꞌ asacunobꞌ taca tunor umaxtacobꞌ y e tatabꞌir tabꞌa. \v 20 Y arenobꞌ tuaꞌ machi ubꞌijnuobꞌ tuaꞌ utaresobꞌ tunor lo que ayan tacarobꞌ coner, porque tunor lo que ayan xeꞌ más galan tama e lugar Egipto jax tuobꞌ, che e rey. \p \v 21 Entonces uyunenobꞌ e Jacob uchiobꞌ bꞌan taca cocha arobꞌnobꞌ. Y e José uyajcꞌu cora carruaje bꞌan cocha arobꞌna umen e rey, y uyajcꞌu lo que tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ tama e bꞌir ubꞌan. \v 22 Y uyajcꞌu ubꞌan cora bꞌujc xeꞌ más imbꞌutz tuaꞌ ulapiobꞌ. Pero e Benjamín uyajcꞌu 300 ut tumin xeꞌ chembꞌir taca e plata y cinco mudada bꞌujc. \v 23 Y tut utata uyebꞌta ixin diez chij taca meyra cosa xeꞌ más imbꞌutz lo que ayan tama e lugar Egipto, y uyebꞌta ixin otro diez chij taca e trigo y e pan y lo que ucꞌani tuaꞌ ucꞌuxi utata tama e bꞌir. \v 24 Y conda e José locꞌoy tuyejtzꞌer usacunobꞌ ojron y che: \p —Ira itzꞌojyro ibꞌa tama e bꞌir, che e José. \p \v 25 Entonces jaxirobꞌ locꞌoyobꞌ tama e lugar Egipto y ixiobꞌ tama e lugar Canaán tiaꞌ turu e Jacob xeꞌ jax utatobꞌ. \v 26 Pero conda uchecsuobꞌ tut e Jacob que turuto e José, y que jax jaxir xeꞌ war acꞌotori tama tunor or e lugar Egipto, jaxir nien unata tucꞌa tuaꞌ uche y machi unata tucꞌa tuaꞌ ucꞌajti, cocha jaxir machi war ucꞌubꞌse lo que war arobꞌna umen uyunenobꞌ era. \v 27 Pero conda cay uchecsuobꞌ tut tunor lo que arobꞌnobꞌ umen e José, y conda uwira cora carruaje lo que ebꞌtana tari umen e José tuaꞌ aqꞌuejcha axin tamar, entonces nojran uyalma. \v 28 Y de allí ojron cocha era y che: “Tzꞌacarix era, innata ixto yaꞌ que turuto niunen José. Cꞌani inxin inwira bꞌajxan que inchamay”, che e Jacob. \c 46 \s1 Conda e Jacob ixin esto tama e lugar Egipto \p \v 1 Pues entonces e Jacob ucajyes uxambꞌar taca tunor lo que ayan tuaꞌ. Y conda cꞌotoy tama e lugar Beerseba, uchamse inteꞌ arac y cay uputa tut e Dios xeꞌ ujtzna ut umen utata Isaac. \v 2 Y tama e acbꞌar yajaꞌ e Dios ojron taca e Jacob tama inteꞌ umayjut y che: \p —Jacob, Jacob. Bꞌixqꞌuen, che e Dios. Entonces ojron e Jacob y che: \p —Tara turen, che e Jacob. \p \v 3 Entonces ojron e Dios y che: \p —Nen jaxen Adiosiren xeꞌ cay uyujtzꞌi niut atata. Ira ibꞌacta tuaꞌ iꞌxin esto tama e lugar Egipto, porque nen cꞌani inche tuaꞌ anojran achꞌajnarir este que aquetpa inteꞌ nuxi chinam conda turobꞌ tama e lugar yajaꞌ. \v 4 Y nen cꞌani incojcuet conda turet tama e lugar Egipto, y jax nen xeꞌ tuaꞌ inlocse achꞌajnarir tama e lugar yajaꞌ otronyajr, y conda iꞌxin ichamay cꞌani aquetpa tawejtzꞌer e José, che e Dios uyare e Jacob. \p \v 5 Entonces e Jacob locꞌoy tama e lugar Beerseba. Y tacarna umen uyunenobꞌ tuaꞌ atꞌabꞌay tama e carruaje xeꞌ ebꞌtana tari umen e rey tuaꞌ uqꞌuechiobꞌ axin esto tama e lugar Egipto, y utꞌabꞌsiobꞌ ubꞌan umaxtacobꞌ y uwixcarobꞌ. \v 6 Entonces morojsena tunor uwacax e Jacob y tunor uyoveja y tunor lo que cꞌotoy quetpa tuaꞌ tama e lugar Canaán y uqꞌueche ixin esto tama e lugar Egipto. \v 7 Y uqꞌueche ixin tunor utejromtac y tunor uwijchꞌoctac y tunor usitzꞌobꞌ. \p \v 8 Pues jax era ucꞌabꞌobꞌ uyunenobꞌ e Jacob xeꞌ arobꞌna Israel ubꞌan xeꞌ ixiobꞌ esto tama e lugar Egipto: \p E Rubén xeꞌ jax e yaxar unembꞌir tuaꞌ e Jacob. \v 9 Y uyunenobꞌ e Rubén jax e Hanoc y e Falú y e Hesrón y e Carmí. \p \v 10 Y uyunenobꞌ e Simeón jax e Jemuel y e Jamín y e Óhad y e Jaquín y e Zohar y e Saúl xeꞌ jax uyar inteꞌ ixic tama e lugar Canaán. \p \v 11 Y uyunenobꞌ e Leví jax e Guersón y e Quehat y e Merarí. \p \v 12 Y uyunenobꞌ e Judá jax e Selá y e Fares y e Zérah. Pues ayan uyunenobꞌ xeꞌ chamayobꞌ conda turobꞌto tama e lugar Canaán xeꞌ jax e Er y e Onán. Y uyunenobꞌ e Fares jax e Hesrón y e Hamul. \p \v 13 Y uyunenobꞌ e Isacar jaxobꞌ e Tolá y e Fúa y e Job y e Simrón. \p \v 14 Y uyunenobꞌ e Zabulón jax e Séred y e Elón y e Jahleel. \p \v 15 Pues jax era e maxtacobꞌ xeꞌ cay uchꞌijrse e Lea taca e Jacob conda turobꞌto tama e lugar Padán-aram, y uchꞌijrse incojt uwijchꞌoc ubꞌan xeꞌ jax e Dina. Pues tama tunor ayan treinta y tres maxtacobꞌ. \p \v 16 Y uyunenobꞌ e Gad jax e Sefón y e Haguí y e Esbón y e Suní y e Erí y e Arodí y e Arelí. \v 17 Y uyunenobꞌ e Aser jax e Imná y e Isvá y e Isví y e Beriá y e Sérah xeꞌ ijtambꞌir tuobꞌ. Y uyunenobꞌ e Beriá jax e Héber y e Malquiel. \v 18 Pues jax era e maxtac xeꞌ uchꞌijrse e Zilpa taca e Jacob. Y jaxir jax e man tuaꞌ e Lea xeꞌ ajcꞌuna umen utata Labán, y ayan dieciséis maxtacobꞌ tama tunor. \p \v 19 Y umaxtac e Raquel xeꞌ jax uwixcar e Jacob, jax e José y e Benjamín. \v 20 Y uyunenobꞌ e José xeꞌ uchꞌijrse taca e Asenat, jax e Manasés y e Efraín. Pues jaxirobꞌ machi tariobꞌ tama lugar Canaán taca e inmojr era cocha cuxpobꞌ tama e lugar Egipto. Pues e Asenat jax uwijchꞌoc e Potifera, xeꞌ jax inteꞌ sacerdote tama e chinam On. \v 21 Y uyunenobꞌ e Benjamín jax e Bela y e Béquer y e Asbel y e Guerá y e Naamán y e Ehi y e Ros y e Mupim y e Hupim y e Ard. \v 22 Pues jax era e maxtac xeꞌ uchꞌijrse e Raquel taca e Jacob xeꞌ cꞌotoy quetpa catorce maxtac tama tunor. \p \v 23 Y uyunen e Dan jax e Husim. \v 24 Y uyunenobꞌ e Neftalí jax e Jahseel y e Guní y e Jezer y e Silem. \v 25 Pues jax era e maxtac xeꞌ uchꞌijrse e Bilhá taca e Jacob. Pues jaxir man tuaꞌ e Raquel xeꞌ ajcꞌuna umen utata Labán, y ayan siete maxtacobꞌ tama tunor. \p \v 26 Pues tunor e gente xeꞌ cꞌotoyobꞌ taca e Jacob esto tama e lugar Egipto intera taca chꞌajnarir, y ayan sesenta y seis tama tunor, y machi tzijca uwixcarobꞌ uyunenobꞌ. \v 27 Y ayan chateꞌ uyunenobꞌ e José xeꞌ cuxpobꞌ tama e lugar Egipto. Y tama tunor ayan setenta gente xeꞌ familia tuaꞌ e Jacob xeꞌ turobꞌ tama e lugar Egipto. \p \v 28 Pues e Jacob uyebꞌta ixin e Judá tuaꞌ acꞌotoy tiaꞌ turu e José tuaꞌ ucꞌajti utacarsiaj tuaꞌ abꞌijresnobꞌ esto tama e lugar Gosén. Y de allí sutpa ixin e Judá esto tiaꞌ turu utata y ixiobꞌ comon esto tama e lugar Gosén taca tunor tin e war axanobꞌ tacarobꞌ. \v 29 Entonces conda e José cꞌotoy unata que cꞌotoyix utata uyare tuaꞌ oꞌstana ucarruaje y ixin esto tama e lugar Gosén tuaꞌ utajwi ubꞌa taca utata. Y conda cꞌotoy utajwi utata umori umeqꞌue y cay aru tor uquejrebꞌ. \v 30 Entonces e Jacob uyare e José y che: \p —Pues era que inwiretix y innata que turetto, uyubꞌi ixto inchamay yaꞌ, che e Jacob. \p \v 31 Entonces e José uyare usacunobꞌ y e inmojr familia tuaꞌ utata y che: \p —Cꞌani inxin inwira e rey tuaꞌ inchecsu tut jaxir que yopoxix tama e lugar era tuaꞌ ixquetpa tacaren y que intocto yopox tama e lugar Canaán. \v 32 Y cꞌani inware que itares meyra iwoveja y meyra wacax y meyra lo que ayan tibꞌa y que ipatnar jax tuaꞌ icojco e oveja y tuaꞌ itꞌoxi e wacax. \v 33 Entonces conda e rey axin upejcox tuaꞌ uyubꞌi tibꞌa que tucꞌa patnar iche, \v 34 arenic que ipatnar nox jax taca tuaꞌ itꞌoxi e oveja desde que bꞌiqꞌuit maxtacox bꞌan cocha acay uchiobꞌ catata viejobꞌirobꞌ xeꞌ turuanobꞌ tama e onian tiempo. Pues jay bꞌan iware e rey entonces axin ixactana ixturuan tama e lugar Gosén cocha tut e gente xeꞌ turobꞌ tama e lugar Egipto jax inteꞌ mabꞌambꞌanir tuaꞌ unutꞌi ubꞌobꞌ taca tin e ajcojc oveja, che e José uyare usacunobꞌ. \c 47 \s1 Conda e Jacob cꞌotoy tut e rey tama e lugar Egipto \p \v 1-2 Pues entonces e José usicbꞌa cinco usacunobꞌ y uqꞌueche ixin tut e rey tuaꞌ eꞌrnobꞌ umener. Entonces conda cꞌotoyobꞌ tut e rey e José uyare y che: “Pues nitata y nisacunobꞌ tariobꞌ desde tama e lugar Canaán y yopobꞌix tama e lugar Gosén. Y utaresobꞌ uyovejobꞌ y uwacaxobꞌ y tunor lo que ayan tacarobꞌ”, che e José uyare e rey. \v 3 Entonces e rey cay uyubꞌi tuaꞌ usacunobꞌ e José y che: \p —Y nox, ¿tucꞌa patnar inata iche? che e rey. \p Entonces ojron inteꞌ tujamobꞌ y che: \p —Pues capatnar non jax tuaꞌ cacojco e oveja, y bꞌan upatnar catata viejobꞌirobꞌ ubꞌan. \v 4 Pues non tarion tuaꞌ caturuan tama e lugar era tama inteꞌ tiempo umen que ayan meyra winar tama tunor or e lugar Canaán y matucꞌa tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ cawoveja. Y tamar era quisinic cawaret tuaꞌ awacton caturuan tama e lugar Gosén tiaꞌ ayan meyra ac tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ tunor cawoveja, chenobꞌ usacunobꞌ e José uyareobꞌ e rey. \p \v 5 Entonces e rey uyare e José y che: \p —Pues nen intzay que tariobꞌ atata y asacunobꞌ esto tama e lugar era tuaꞌ aquetpobꞌ tacaret. \v 6 Pues net erer asicbꞌa e lugar xeꞌ más imbꞌutz toit tama tunor or e lugar Egipto tiaꞌ tuaꞌ aturuanobꞌ. Pues taniut nen e lugar Gosén jax e lugar xeꞌ más galan tama tunor or e lugar y bueno taniut tuaꞌ aware atata taca asacunobꞌ tuaꞌ aquetpobꞌ yajaꞌ. Y jay net anata que ayan tujam asacunobꞌ tin e más obꞌnobꞌ ucojcobꞌ e aracꞌobꞌ, arenobꞌ tuaꞌ ucojcobꞌ niwacax ubꞌan, che e rey uyare e José. \p \v 7 Y de allí e José uqꞌueche ixin utata esto tut e rey ubꞌan, y conda cꞌotoy, e Jacob cotuan tut e rey. \v 8 Entonces e rey uyubꞌi tuaꞌ e Jacob y che: \p —¿Jayteꞌ año acojco? che e rey. \p \v 9 Entonces ojron e Jacob y che: \p —Pues nen incojcuix 130 año que war inxana tic taca. Y motor que ayan cora año xeꞌ intran conda quetpa tuaꞌ innumse nibꞌa cora cora, pero merato intzꞌacse meyra año bꞌan cocha utzꞌacsiobꞌ nitata viejobꞌirobꞌ, che e Jacob. \p \v 10 Entonces e Jacob uchojbꞌes ut e rey y de allí locꞌoy tama e lugar yajaꞌ. \v 11 Y e José uyajcꞌu utata e lugar xeꞌ más galan tama tunor or e lugar Egipto tuaꞌ aturuan tamar bꞌan taca cocha arobꞌna tuaꞌ uche umen e rey. Pues bꞌan cocha era que utata y usacunobꞌ e José cꞌotoy quetpobꞌ ajyumobꞌ tama e rum xeꞌ aquetpa tama e lugar Gosén xeꞌ arobꞌna coner que “Tuaꞌ e Ramsés”. \v 12 Y e José uyajcꞌu lo que tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ tunor ufamilia, bꞌan taca cocha war ucꞌaniobꞌ inteꞌ inteꞌ familia. \s1 Conda e José cꞌotori tama tunor or e lugar Egipto \p \v 13 Pues matucꞌa e cosecha nien tama inteꞌ lugar y nien tama otronteꞌ lugar, y e winar war abꞌoro axin iraj iraj. Pues bꞌan cocha numuy tama e lugar Egipto y bꞌan numuy tama e lugar Canaán ubꞌan, y tamar era tunor e gente jayjayranobꞌ umen e winar. \v 14 Y e José war umorojse tunor e tumin tuaꞌ e gente xeꞌ turuanobꞌ tama e lugar Egipto y tama e lugar Canaán conda utoyobꞌ e trigo lo que war umaniobꞌ tuaꞌ. Y utꞌabꞌse tunor e tumin era tama uyotot e rey. \v 15 Y conda mix tucꞌa más e tumin tama tunor or e lugar Egipto y tunor or e lugar Canaán, tunorobꞌ cꞌotoyobꞌ tut e José tuaꞌ oꞌjronobꞌ tacar y chenobꞌ: \p —Quisinic awajcꞌon tucꞌa tuaꞌ cacꞌuxi cocha cꞌapa tunor e trigo lo que ayan ani tacaron. Pues majax bueno tuaꞌ taca cachamay umen que cꞌapix catumin. Pues matucꞌa catumin tuaꞌ camani más e trigo, chenobꞌ e gente. \p \v 16 Entonces ojron e José y che: \p —Pues jay mix tucꞌa más itumin, taresic iwaracꞌobꞌ lo que ayan tibꞌa, y nen cꞌani inwajcꞌox e trigo tamar, che e José. \p \v 17 Entonces tunor e gente tama e lugar Egipto cay uqꞌuechiobꞌ ixin tunor uchij y tunor uyoveja y tunor uwacax esto tut e José, y jaxir sutpa uyajcꞌuobꞌ e trigo tamar tuaꞌ uyubꞌiobꞌ awiobꞌ tama tunor e año era. \v 18 Pero conda cꞌapa e año yajaꞌ, y conda cay otronteꞌ año ixiobꞌ e gente tut e José otronyajr y chenobꞌ: \p —Machi uyubꞌion camuqui toit que cꞌapa catumin y tabꞌix ixto tunor cawaracꞌobꞌ. Y mix tucꞌa más tuaꞌ cawajqꞌuet tuaꞌ camani e trigo, sino que jax taquix tuaꞌ caquetpa cora man xeꞌ mambꞌir inyajrer tabꞌa, y ayan carum que erer cachoni tacaret. \v 19 Y tamar era cꞌani cawaret tuaꞌ amanion y tuaꞌ amani carum tuaꞌ uyubꞌion asutpa camani cora trigo tamar. Y non tuaꞌ caquetpa cora man xeꞌ mambꞌir inyajrer tuaꞌ e rey, y e cosecha lo que axin alocꞌoy tama e rum axin aquetpa tuaꞌ e rey ubꞌan. Pero net ucꞌani tuaꞌ awajcꞌon e semilla tuaꞌ capaqꞌui tuaꞌ machi cachamay umen e winar y tuaꞌ machi aquetpa bꞌan taca e rum. Porque matucꞌa cacꞌampibꞌir jay intaca caxin cachamay umen que matucꞌa tuaꞌ cacꞌuxi, chenobꞌ e gente uyareobꞌ e José. \p \v 20 Entonces e José ixin umani tunor e rum tuaꞌ e gente tama tunor or e lugar Egipto, y tamar era e rey cꞌotoy quetpa ajyum tama tunor e rum tama tunor e lugar Egipto, cocha tunor e gente quetpa tuaꞌ uchoniobꞌ urum tuaꞌ umaniobꞌ e trigo tamar. \v 21 Y tunor e gente tama e lugar e Egipto quetpobꞌ cora manobꞌ xeꞌ mambꞌir inyajrer tuaꞌ e rey. \v 22 Pues jax taquix e rum xeꞌ tuaꞌ tin e sacerdotiobꞌ tama e lugar Egipto xeꞌ machi majna umen e José, cocha e rey war uyajcꞌu e sacerdotiobꞌ e trigo tuaꞌ ucꞌuxiobꞌ iraj iraj, y tamar taca era machi quetpa tuaꞌ uchoniobꞌ urum. \p \v 23 Entonces e José cay upejca tunor e gente y che: \p —Pues coner nox y tunor e rum aquetpa tuaꞌ e rey, cocha cꞌapa inmani tunor era. Y cꞌani inwajcꞌox cora ut e semilla tuaꞌ ipaqꞌui. \v 24 Pero cꞌani inwareox que ucꞌani tuaꞌ iwajcꞌu e rey chateꞌ pana tama e diez pana lo que alocꞌoy tama e cosecha. Y e ocho pana lo que aquetpa erer icꞌampes tuaꞌ ipaqꞌui tuaꞌ achecta e cosecha otronyajr y tuaꞌ icꞌuxi nox y imaxtac y tunor tin xeꞌ turobꞌ tacarox, che e José. \p \v 25 Entonces sutpa ojronobꞌ e gente era y chenobꞌ: \p —Pues net war achectes meyra cꞌunersiaj ticoit, cocha ixiet acorpes cacuxtar. Y non era cꞌani caquetpa man tuaꞌ e rey inyajrer, chenobꞌ e gente. \p \v 26 Y bꞌan cocha era e José uyacta inteꞌ ley tama tunor or e lugar Egipto que e gente ucꞌani tuaꞌ uyajcꞌuobꞌ e rey chateꞌ pana tama e diez pana lo que alocꞌoy tama e cosecha. Pues e ley era aquetpato esto coner, jax taca tin e sacerdotiobꞌ tama e lugar Egipto machi quetpa tuaꞌ utoyobꞌ e impuesto era, cocha e rum tuobꞌ machi cꞌotoy quetpa tuaꞌ e rey. \s1 Ucꞌajtmayaj e Jacob \p \v 27 Pues entonces e gente tuaꞌ Israel quetpobꞌ tama e lugar Egipto, y cꞌotoy quetpobꞌ ajyumobꞌ tama e lugar Gosén, y cay bꞌoruobꞌ meyra tama e lugar yajaꞌ. \v 28 Pues e Jacob turuan diecisiete año tama e lugar Egipto, y tama tunor ujabꞌ cꞌotoy utzꞌacse 147 año. \p \v 29 Pues tama inteꞌ día conda e Jacob war ubꞌijnu que cꞌanix achamay uyare tuaꞌ apejcna e José y uyare cocha era y che: \p —Pues jay erachet que war acꞌanien, turbꞌan acꞌabꞌ yebꞌar ut niwaꞌ y arenen tama ucꞌabꞌa e Dios que cꞌani ache lo que cꞌani inwaret era. Pues cꞌani inwaret que machi incꞌani tuaꞌ inmujca tama e lugar Egipto. \v 30 Y conda nen inxin inchamay incꞌani tuaꞌ inmujca tiaꞌ mucbꞌirobꞌ nitata viejobꞌirobꞌ tama e lugar Canaán, che e Jacob. \p Entonces ojron e José y che: \p —Pues bꞌan cꞌani inche, che e José. Y sutpa ojron e Jacob otronyajr y che: \p \v 31 —Arenen jay erach que san tuaꞌ ache lo que war inwaret era, che utata e José. \p Y e José sutpa uyare otronyajr que bꞌan tuaꞌ uche. Entonces e Jacob sutrema achpa cora tuaꞌ acotuan tujor uchꞌacteꞌ tuaꞌ uyujtzꞌi ut e Dios. \c 48 \s1 Conda e Jacob uchojbꞌes utobꞌ e Efraín y e Manasés \p \v 1 Pues nacpat era conda numuy cora tiempo e José arobꞌna que cꞌanix achamay utata. Entonces e José ubꞌijnu tuaꞌ axin uwira, y uqꞌueche ixin e chateꞌ uyunenobꞌ tacar xeꞌ jax e Manasés y e Efraín. \v 2 Y conda cꞌotoyobꞌ, arobꞌna e Jacob que cꞌotoyix e José taca uyunenobꞌ tuaꞌ uwarajse. Entonces e Jacob uturbꞌa ubꞌa tuaꞌ achpa aturuan tama uchꞌacteꞌ. \p \v 3 Y ojron taca e José cocha era y che: \p —Pues Nidiosir xeꞌ meyra ayan ucꞌotorer uchectes ubꞌa taniut tama e chinam xeꞌ ucꞌabꞌa Luz xeꞌ turu tama e lugar Canaán, y yaꞌ yajaꞌ cay uchojbꞌesen \v 4 cocha era y che: ‘Nen cꞌani inche abꞌoro meyra amaxtac, y cꞌani inche que achꞌajnarir axin aquetpa meyra chinamobꞌ. Y cꞌani inwajcꞌu e rum era achꞌajnarir tuaꞌ aquetpa tuobꞌ inyajrer.’ Bꞌan uyaren Niwinquirar Dios. \v 5 Y era cꞌani inwaret que oynenobꞌ xeꞌ jax e Efraín y e Manasés xeꞌ cuxpobꞌ tara tama e lugar Egipto bꞌajxan que cꞌotoyen tuaꞌ inturuan tacaret, cꞌani aquetpobꞌ bꞌan cocha jay unembꞌirobꞌ ani tanibꞌa, y cꞌani uchꞌamiobꞌ inteꞌ herencia tanibꞌa. Pues bꞌan cocha niunenobꞌ Rubén y e Simeón cꞌani uchꞌamiobꞌ inteꞌ herencia tanibꞌa, y bꞌan tuaꞌ uchꞌamiobꞌ e Efraín y e Manasés ubꞌan. \v 6 Pero jay axin achecta más oynenobꞌ nacpat que jaxirobꞌ, cꞌani aquetpobꞌ tabꞌa y majax tanibꞌa, y axin uchꞌamiobꞌ uyerencia bꞌan cocha jay umaxtacobꞌ ani e Efraín o e Manasés. \v 7 Pues war inwaret cocha era, porque taniut nen quisinic ani que achecta más umaxtac atuꞌ xeꞌ jax e Raquel, pero matucꞌa más cocha chamay jaxir tama e lugar Canaán conda war insutpa incꞌotoy tama e lugar Padán-aram. Pues tzajtaca niut que chamay conda cꞌanix cacꞌotoy tama e chinam Efrata, y yajaꞌ taca inmuqui tuyejtzꞌer e bꞌir xeꞌ axin tama e chinam Efrata, che e Jacob uyare e José. Pues e chinam Efrata ucꞌabꞌa Belén coner. \p \v 8 Entonces e Jacob sutpa uwira uyunenobꞌ e José ojron y che: \p —Y e maxtacobꞌ era, ¿chiobꞌ pue? che e Jacob. \p \v 9 Entonces ojron e José y che: \p —Jax e maxtac que e Dios uyajqꞌuen tara tama e lugar Egipto, che e José. \p Entonces ojron utata otronyajr y che: \p —Taresobꞌ tara más tama niwejtzꞌer tuaꞌ uyubꞌien inwajcꞌobꞌ nichojbꞌesiaj, che e Jacob. \p \v 10 Pues e Jacob onian winiquix y warix asatpa unacꞌut y tamar era machix eꞌron bien. Entonces e José uqꞌueche ixin umaxtac esto tut utata. Entonces e Jacob utzꞌujtzꞌi ucajram e maxtac y umeqꞌue. \v 11 Y de allí uyare e José cocha era y che: \p —Pues nen ma tiaꞌ imbꞌijnu jay cꞌanto insutpa inwira oit otronyajr, pero Cadiosir uyacten tuaꞌ inwira esto amaxtac ubꞌan, che e Jacob uyare e José. \p \v 12 Entonces e José ulocse umaxtac tiaꞌ turobꞌ tuyejtzꞌer or upixutata, y de allí cotuan esto que utacbꞌu ut ujor tama ut e rum. \v 13 Y de allí e José uchuqui ucꞌabꞌ e chateꞌ maxtac, y uturbꞌa e Efraín tama unojcꞌabꞌ y uturbꞌa e Manasés tama utzꞌejcꞌabꞌ. Entonces uqꞌueche ixin esto tuyejtzꞌer utata. Y bꞌan cocha era e Efraín quetpa tama utzꞌejcꞌabꞌ e Jacob y e Manasés quetpa tama unojcꞌabꞌ. \v 14 Pero conda e Jacob upacbꞌu ucꞌabꞌ tujor e maxtac, uche cruzar y uturbꞌa unojcꞌabꞌ tama ujor e Efraín xeꞌ jax e ijtzꞌimbꞌir, y uturbꞌa utzꞌejcꞌabꞌ tama ujor e Manasés motor que jax e sacumbꞌir. \v 15 Entonces e Jacob uchojbꞌes ut e José taca uyunenobꞌ cocha era y che: \q1 “Que Cadiosir xeꞌ tuaꞌ nitatobꞌ xeꞌ jax e Abraham \q1 y e Isaac xeꞌ cay xanobꞌ tacar \q1 y Cadiosir era xeꞌ jax xeꞌ cay ucojcuen \q1 tama tunor nicuxtar desde que cuxpen, \q1 \v 16 y Uyangel e Dios xeꞌ cay ucorpesen tama tunor lo que intran taniut, \q1 uchojbꞌesic ut e maxtacobꞌ era. \q1 Y quisinic que umenerobꞌ axin acꞌajpesna nicꞌabꞌa \q1 y ucꞌabꞌobꞌ nitatobꞌ xeꞌ jax e Abraham y e Isaac, \q1 y que uchꞌajnarir axin abꞌoro meyra tara tor e rum”, che e Jacob uyare e José. \p \v 17 Pero conda e José uwira que utata uturbꞌa unojcꞌabꞌ tama ujor e Efraín y majax tujor e Manasés machi tzay, y tamar era uwajpi ucꞌabꞌ utata tuaꞌ ulocse tama ujor e Efraín y tuaꞌ uturbꞌa tama ujor e Manasés. \v 18 Entonces e José uyare utata y che: \p —Tata, ira ache cocha era. E Manasés jax e sacumbꞌir. Turbꞌan anojcꞌabꞌ tama ujor jaxir, che e José uyare utata. \p \v 19 Pero utata machi uche cocha arobꞌna umen e José, sino que ojron y che: \p —Sitz, innatix que bꞌan y innata lo que war inche. Pues uchꞌajnarir e Manasés cꞌani acꞌotoy aquetpa inteꞌ nuxi chinam xeꞌ nojta ucꞌampibꞌir ubꞌan. Pero uchꞌajnarir uwijtzꞌin xeꞌ jax e Efraín cꞌani aquetpa más nojta ucꞌampibꞌir, y uchꞌajnarir jaxir axin aquetpa meyra chinamobꞌ, che e Jacob uyare e José. \p \v 20 Pues e Jacob uchojbꞌes ut umaxtacobꞌ e José tama e día era y che: \p —Pues que e chinam tuaꞌ e Israel axin ucꞌampes e cꞌabꞌa tibꞌa tuaꞌ uchojbꞌes ut e inmojr gente, y axin oꞌjronobꞌ cocha era y che: ‘Que e Dios utacriox bꞌan cocha cay utacre e Efraín y e Manasés,’ che e Jacob. \p Y tamar era e Jacob uturbꞌa e Efraín bꞌajxan que e Manasés. \v 21 Y de allí uyare e José cocha era che: \p —Pues nen cꞌanix inchamay, pero Cadiosir cꞌani ucojcuet y axin uqꞌueche axin achꞌajnarir tuaꞌ asutpa esto tama e lugar tiaꞌ turuanobꞌ atata viejobꞌirobꞌ. \v 22 Pues tama achꞌajnarir cꞌani inwajcꞌu e rum xeꞌ más imbꞌutz que lo que cꞌani inwajcꞌu asacunobꞌ xeꞌ jax e lugar Siquem xeꞌ inlocse tut tin e tuaꞌ uchꞌajnarir e Emor xeꞌ ajlugarobꞌ tama e lugar Canaán conda cay inche e tzꞌojyir tacarobꞌ, che e Jacob uyare e José. \c 49 \s1 Conda e Jacob cay uchojbꞌes ut uyunenobꞌ \p \v 1 Entonces e Jacob upejca uyunenobꞌ y cay uyare cocha era y che: “Laric taniwejtzꞌer. Cꞌani inwareox lo que tuaꞌ anumuy watar e día: \b \q1 \v 2 “Laric taniut tuaꞌ iyubꞌi nox xeꞌ unembꞌirox tanibꞌa, \q1 ubꞌinic lo que cꞌani inwareox xeꞌ tatabꞌiren tibꞌa xeꞌ Jacoben. \b \q1 \v 3 “Pues net Rubén, jaxet e yaxar unembꞌir tanibꞌa, \q1 y jax e yaxar unembꞌir conda nen chꞌom maxtaquento conda nen ayanto niqꞌuecꞌojsiaj, \q1 y jax net xeꞌ tuaꞌ itajttzꞌa más meyra que e inmojr niunenobꞌ, \q1 y jax net xeꞌ ayan meyra acꞌotorer. \q1 \v 4 Pero mix jax net xeꞌ tuaꞌ iquetpa bꞌajxan tujam niunenobꞌ, \q1 porque net bꞌanet cocha inteꞌ nuxi jaꞌ que ma cocha tuaꞌ aquejta. \q1 Pues net ixiet ache lo que subꞌar uwirnar taniut \q1 conda ixiet chꞌanet tama nichꞌacteꞌ taca incojt niwixcar”, che e Jacob uyare e Rubén. \b \q1 \v 5 Y de allí sutpa ojron e Jacob taca e Simeón y e Leví y che: \q1 “Pues nox xeꞌ Simeón y e Leví intera taca iwirnar y ixquetpa bꞌan cocha cora ajcꞌopot animal, \q1 porque ixiox iche meyra mabꞌambꞌanir taca icorbo. \q1 \v 6 Pues nen ma tiaꞌ cꞌani inturuan tiwejtzꞌer tuaꞌ umbꞌi iwojroner \q1 conda war ibꞌijnu tuaꞌ iche e mabꞌambꞌanir. \q1 Porque conda nox qꞌuijnox ixiox ichamse meyra gente, \q1 y ixiox ichꞌaqui meyra wacax ubꞌan tuaꞌ taca ixasi tacarobꞌ. \q1 \v 7 Pues bꞌaxbꞌir tuaꞌ aquetpa iqꞌuijnar xeꞌ calapir inyajrer. \q1 Cꞌani inwajnes alocꞌoyobꞌ ichꞌajnarir tuaꞌ axiobꞌ tic taca tama tunor or e lugar Israel”, \q1 che e Jacob uyare e Simeón y e Leví. \b \q1 \v 8 Y de allí ojron e Jacob taca e Judá y che: \q1 “Pues net Judá, cꞌani axin utattzꞌietobꞌ awijtzꞌinobꞌ. \q1 Y net tuaꞌ acucru tunor tin e aqꞌuiniobꞌ uwiretobꞌ, \q1 y conda awijtzꞌinobꞌ axin uwirobꞌ tunor lo que ache cꞌani acotuanobꞌ toit. \q1 \v 9 Porque bꞌanet cocha inteꞌ bꞌiqꞌuit león \q1 conda acꞌapa ucꞌuxi incojt animal lo que uchamse, \q1 que axin uyacta ubꞌa achꞌan tama ut e rum, \q1 bꞌan cocha jay jax ani inteꞌ nuxi león. \q1 Y bꞌanet ubꞌan. \q1 Y tamar era mamajchi tuaꞌ ubꞌijnu tuaꞌ ubꞌixqꞌueset. \q1 \v 10 Pues mamajchi tuaꞌ ulocse e cꞌotorer lo que qꞌuecher umen uchꞌajnarir e Judá, \q1 y nien machi tuaꞌ aloqꞌuesna e teꞌ xeꞌ qꞌuecher umenerobꞌ tama ucꞌabꞌ \q1 xeꞌ uchectes que jax era e ajcꞌotorer. \q1 Y bꞌan tuaꞌ aquetpa este que acꞌotoy e Ajyum tuaꞌ tunor or e rum \q1 xeꞌ aquetpa tuaꞌ atajttzꞌa umen tunor e sian chinamobꞌ lo que ayan tara tor e rum. \q1 \v 11 Pues tama e tiempo xeꞌ watar axin alocꞌoy meyra cosecha \q1 este que axin ucachi e chuchuꞌ chij tama e lugar tiaꞌ apajcꞌa e uva tuaꞌ uyubꞌi ucꞌuxi uyopor e uva era, \q1 y cꞌani alocꞌoy meyra cosecha tama e uva este que erer upojchꞌiobꞌ ubꞌujcobꞌ tama uyarar\f + \fr 49:11 \ft Pues tama e tiempo xeꞌ watar axin alocꞌoy meyra cosecha este que mamajchi tuaꞌ ubꞌijnu jay ataxarna umen e aracꞌobꞌ o jay acꞌampesna uyarar e uva tuaꞌ apojchꞌianobꞌ tamar.\f*. \q1 \v 12 Pues unacꞌutobꞌ tuaꞌ aquetpa más incsibꞌan que e vino, \q1 y ut uyejobꞌ tuaꞌ aquetpa más sacsac que uyarar e chuꞌ”, che e Jacob uyare e Judá. \b \q1 \v 13 Y de allí sutpa ojron e Jacob taca e Zabulón y che: \q1 “Pues net xeꞌ Zabulón, cꞌani ituruan tama utiꞌ e nuxi jaꞌ tiaꞌ ayan e ocher tama e barco. \q1 Y ucꞌapesnibꞌir ulugar achꞌajnarir cꞌani acꞌotoy esto tuyejtzꞌer e chinam Sidón”, che e Jacob. \b \q1 \v 14 Y de allí e Jacob uyare e Isacar y che: \q1 “Pues net xeꞌ Isacar, achꞌajnarir cꞌani aqꞌuecꞌo bꞌan cocha aqꞌuecꞌo incojt chij \q1 xeꞌ uqꞌueche axin e carga tama upat, \q1 pero conda acꞌoy, axin achꞌan yebꞌar e carga \q1 y machi ucꞌani tuaꞌ achpa. \q1 \v 15 Y achꞌajnarir cꞌani uwirobꞌ que galan uwirnar e lugar tiaꞌ turu, \q1 y que galan e lugar tiaꞌ tuaꞌ ajiriobꞌ. \q1 Pero jaxirobꞌ aquetpobꞌ tuaꞌ ucoti upatobꞌ tuaꞌ ucuchiobꞌ axin e carga, \q1 y cꞌani atzayobꞌ uyajcꞌu ubꞌobꞌ tuaꞌ aquetpobꞌ cora man tuaꞌ e inmojr”, che e Jacob. \b \q1 \v 16 Y de allí ojron e Jacob taca e Dan y che: \q1 “Pues net xeꞌ Dan, achꞌajnarir aquetpobꞌ ajbꞌijresiajobꞌ\f + \fr 49:16 \ft E ojroner ajbꞌijresiajobꞌ alocꞌoy tamar e bꞌijnusiaj tuaꞌ inteꞌ ojroner hebreo xeꞌ war che juez, o inteꞌ xeꞌ uche acꞌaxi e jatzꞌuar tama ujor tin e uche lo que mabꞌambꞌan, o erer caware inteꞌ xeꞌ ubꞌijnu uwira tin xeꞌ erach y tin xeꞌ mabꞌambꞌan.\f* tujor e gente tama uchinam \q1 bꞌan cocha achena tama tunor e inmojr chinamobꞌ tama e lugar Israel. \q1 \v 17 Y uwirnarobꞌ tuaꞌ aquetpa bꞌan cocha incojt chan \q1 xeꞌ chꞌar tut e bꞌir xeꞌ axin ucꞌuxi utunir uyoc e chij \q1 este que axin acucurna tin e turu tama ujor e chij”, che e Jacob. \b \q1 \v 18 Y de allí e Jacob ucꞌajti taca e Dios y che: \q1 “Niwinquiraret Dios, war incojco tamaret tuaꞌ acorpesen \q1 tut tin e aqꞌuijnobꞌ uwirenobꞌ”, che e Jacob. \b \q1 \v 19 Y de allí ojron e Jacob taca e Gad y che: \q1 “Pues net xeꞌ Gad, achꞌajnarir cꞌani uchiobꞌ e tzꞌojyir taca cora sian ajxujchobꞌ \q1 xeꞌ tuaꞌ ulocsiobꞌ meyra cosa tuaꞌ achꞌajnarir, \q1 pero jaxirobꞌ tuaꞌ axiobꞌ tupatobꞌ e ajxujchobꞌ este que axin utajwiobꞌ \q1 y este que axin ucucruobꞌ”, che e Jacob. \b \q1 \v 20 Y de allí ojron e Jacob taca e Aser y che: \q1 “Pues net xeꞌ Aser taca achꞌajnarir cꞌani iche meyra pan, \q1 y cꞌani iyustes lo que más intzaj tuaꞌ iwese e inmojr \q1 xeꞌ tawar tuaꞌ acꞌujxa umen inteꞌ rey”, che e Jacob. \b \q1 \v 21 Y ojron e Jacob otronyajr y che: \q1 “Pues net xeꞌ Neftalí, achꞌajnarir axin aquetpobꞌ bꞌan cocha incojt masaꞌ \q1 xeꞌ bꞌambꞌir xeꞌ axin ucuxi meyra uyarobꞌ xeꞌ galanic”, che e Jacob. \b \q1 \v 22 Y de allí ojron e Jacob taca e José y che: \q1 “Pues net xeꞌ José, achꞌajnarir cꞌani aquetpobꞌ bꞌan cocha cora teꞌ \q1 xeꞌ war tutiꞌ inteꞌ ut jaꞌ xeꞌ axin uchꞌubꞌa meyra uyutir \q1 y ucꞌabꞌ axin ajaywan tujor e petzbꞌir tun. \q1 \v 23 Y tin e ucꞌampesobꞌ e chꞌantꞌin axin aqꞌuijnobꞌ uwirobꞌ achꞌajnarir \q1 y cꞌani uchiobꞌ unumse ubꞌobꞌ iraj iraj. \q1 \v 24 Pero axin aqꞌuecꞌobꞌ meyra ucꞌabꞌobꞌ achꞌajnarir tuaꞌ ucꞌampesobꞌ uchꞌantꞌinobꞌ, \q1 y axin aqꞌuecꞌobꞌ umen que Cadiosir xeꞌ jax e Ajcꞌotorer tuaꞌ e Jacob cꞌani aquetpa tacarobꞌ, \q1 y axin acojcnobꞌ umen e Ajcojc tuaꞌ e Israel xeꞌ aquetpa bꞌan cocha ingojr nuxi tun \q1 tiaꞌ erer amucuan inteꞌ tuaꞌ machi achamesna. \q1 \v 25 Que Cadiosir xeꞌ tuaꞌ atata axin utacre achꞌajnarir, \q1 y que jaxir xeꞌ ayan meyra ucꞌotorer axin uchojbꞌesicobꞌ meyra \q1 taca e chojbꞌesiaj lo que watar tichan tut e qꞌuin, \q1 y taca e chojbꞌesiaj lo que watar tara tor e rum y que axin achojbꞌesnobꞌ taca meyra maxtac y taca meyra aracꞌobꞌ. \q1 \v 26 Pues que net iꞌxin ichojbꞌesna más meyra umen atata que e nuxi chojbꞌesiaj lo que inchꞌami nen tuaꞌ nitatobꞌ \q1 y que axin aquetpa más nojta achojbꞌesiaj que lo que ayan tama e nuquir witzirobꞌ xeꞌ ma tiaꞌ tuaꞌ acꞌapa. \q1 Pues que tunor e nuxi chojbꞌesiaj era axin aquetpa tamaret \q1 xeꞌ sicbꞌabꞌiret tujam tunor asacunobꞌ tuaꞌ iquetpa líder tamarobꞌ”, che e Jacob. \b \q1 \v 27 Entonces ojron e Jacob otronyajrto y che: \q1 “Pues net xeꞌ Benjamín, uwirnar achꞌajnarir cꞌani aquetpa bꞌan cocha incojt tigre \q1 xeꞌ imbꞌacꞌajr uwirnar xeꞌ axin uchamse tuqꞌuic tuqꞌuic animal tuaꞌ ucꞌuxi conda asacojpa, \q1 y de allí uxere lo que aquetpato conda anamtzꞌa e qꞌuin”, che e Jacob. \b \p \v 28 Pues jax era e doce unembꞌirobꞌ xeꞌ cꞌotoy quetpobꞌ tatabꞌirobꞌ tuaꞌ e doce chꞌajnarirobꞌ tuaꞌ e Israel, y jax era lo que arobꞌnobꞌ inteꞌ inteꞌ unembꞌir umen utatobꞌ bꞌan cocha uwajpi tama inteꞌ intiobꞌ conda chojbꞌesnobꞌ umener. \s1 Conda chamay e Jacob \p \v 29 Y de allí e Jacob uyare uyunenobꞌ cocha era y che: “Pues mix jax meyra día ucꞌanto este que inxin inchamay. Pues incꞌani tuaꞌ imuquien tuyejtzꞌerobꞌ nitata viejobꞌirobꞌ tama e rum lo que umani e Abraham taca e Efrón xeꞌ chꞌajnarir tuaꞌ e Het. \v 30 Pues e rum era turu tama e lugar Canaán, o erer caware, que e rum turu tama e lugar Macpelá xeꞌ aquetpa tama e lado tiaꞌ atobꞌoy watar e qꞌuin tama e lugar Mamré. Pues e Abraham umani e rum era tuaꞌ e Efrón tuaꞌ aquetpa inteꞌ lugar tiaꞌ tuaꞌ umuqui tunor ufamilia. \v 31 Y yaꞌ yajaꞌ mujca e Abraham xeꞌ jax nitata viejo y yaꞌ yajaꞌ mujca uwixcar xeꞌ jax e Sara, y yaꞌ yajaꞌ mujca e Isaac xeꞌ jax nitata y yaꞌ yajaꞌ mujca uwixcar xeꞌ jax e Rebeca, y yaꞌ yajaꞌ inmuqui e Lea ubꞌan xeꞌ jax niwixcar. \v 32 Pues e rum y e chꞌen xeꞌ turu tama unac e peña yajaꞌ jax lo que mantzꞌa taca uchꞌajnarir e Het”, che e Jacob uyare uyunenobꞌ. \p \v 33 Pues conda e Jacob cꞌapa ojron tacar uyunenobꞌ, sutpa chꞌan otronyajr tama uchꞌacteꞌ y chamay. \c 50 \p \v 1 Pues entonces e José umori umeqꞌue ucuerpo utata y war aꞌru utzꞌujtzꞌi ucajram. \v 2 Y de allí uyare e ajtzꞌaconerobꞌ xeꞌ apatnobꞌ tacar tuaꞌ uyustesobꞌ ucuerpo utata tuaꞌ machi atujran\f + \fr 50:2 \ft Pues e ajtzꞌaconerobꞌ xeꞌ ajlugarobꞌ Egipto cꞌotoy unatobꞌ cocha tuaꞌ uyustes ucuerpo inteꞌ chamen tuaꞌ machi ocꞌoy y tuaꞌ machi axin atujran. Y bꞌan cocha era ererto aquetpa chꞌar ucuerpo inteꞌ chamen meyra tiempo.\f* este que axin acꞌotoy e día tuaꞌ amujca. Y uchiobꞌ bꞌan taca cocha arobꞌnobꞌ. \v 3 Y qꞌuejchiobꞌ cuarenta día tuaꞌ uyustesobꞌ ucuerpo e Jacob ani, porque jax e tiempo xeꞌ uwajpi tuaꞌ oꞌstana ucuerpo inteꞌ chamen. \p Pues e gente tama e lugar Egipto quetpobꞌ tzajtaca utobꞌ setenta día tama uchamer e Jacob. \v 4 Y conda numuy e setenta día tama e tzꞌintzꞌar, ojron e José taca e ajcꞌamparobꞌ tuaꞌ e rey y che: \p —Jay nox xeꞌ ajcꞌamparox tuaꞌ e rey cꞌayoxix tacaren, quisinic incꞌajti tibꞌa tuaꞌ iware e rey cocha era y che: \v 5 ‘Pues conda nitata cꞌanix achamay, uyubꞌi tanibꞌa tuaꞌ inware tama ucꞌabꞌa e Dios que san tuaꞌ inxin inmuqui ucuerpo tama e mujr lo que ustabꞌir umener tama e lugar Canaán. Y tamar era cꞌani incꞌajti tabꞌa tuaꞌ awacten inxin inmuqui ucuerpo nitata, y conda acꞌapa inmuqui cꞌani insutpa waten otronyajr.’ Bꞌan tuaꞌ iware e rey, che e José. Entonces bꞌan ixin uche e ajcꞌampar. \p \v 6 Entonces sutpa ixin e ajcꞌampar tuaꞌ e rey y uchecsu tut e José lo que arobꞌna umen e rey y che: \p —Quiqui mucu atata bꞌan cocha cay aware que san tuaꞌ ache, xeꞌ arobꞌna umen e rey. \p \v 7 Entonces ixin e José esto tama e lugar Canaán tuaꞌ umuqui utata, y ixiobꞌ ubꞌan meyra sian ajcꞌamparobꞌ tuaꞌ e rey taca tunor e nuquir winicobꞌ tama e lugar Egipto. \v 8 Y ixiobꞌ ubꞌan tunor ufamilia e Jacob taca ufamilia e José y tunor usacunobꞌ y uwijtzꞌin. Y ajrer taca e bꞌiqꞌuit maxtac y e aracꞌobꞌ xeꞌ machi ixiobꞌ, sino que quetpobꞌ tama e lugar Gosén. \v 9 Y ayan meyra gente xeꞌ ixiobꞌ taca e José. Y ayan tin e ayan ucarruaje y ayan tin e ayan uchij, y bꞌan cocha era bꞌoro meyra e gente xeꞌ ixiobꞌ tacar. \v 10 Y conda cꞌotoyobꞌ tama e lugar xeꞌ ucꞌabꞌa Hatad tiaꞌ ajajtzꞌa e trigo xeꞌ aquetpa tama inxejr lado tiaꞌ atobꞌoy watar e qꞌuin tama e xucur Jordán, e José taca e inmojr quetpobꞌ yajaꞌ taca y cay aruobꞌ tama inteꞌ tiempo de siete día tama uchamer e Jacob. \p \v 11 Pues conda e gente xeꞌ ajlugarobꞌ Canaán cay uwirobꞌ cobꞌa war aruobꞌ e sian gente tiaꞌ turobꞌ tama e lugar Hatad, cay ojronobꞌ y chenobꞌ: “Jax era e lugar tiaꞌ war aquetpobꞌ tzajtaca utobꞌ tin e ajlugarobꞌ Egipto war amucmayanobꞌ”, chenobꞌ tin e ajlugarobꞌ Canaán. Y tamar era turbꞌana ucꞌabꞌa e lugar era Abel-misraim xeꞌ war che “E lugar tiaꞌ amucmayanobꞌ tin e tuobꞌ e Egipto”. \p \v 12 Entonces tamar era uyunenobꞌ e Jacob cꞌapa uchiobꞌ tunor lo que arobꞌna umener. \v 13 Y uqꞌuechiobꞌ ixin ucuerpo e Jacob teinxejr lado e xucur Jordán esto tama e lugar Canaán tuaꞌ umuquiobꞌ tama e chꞌen xeꞌ aquetpa tama e lugar Macpelá, xeꞌ mambꞌir umen e Abraham tuaꞌ e Efrón xeꞌ tuaꞌ uchꞌajnarir e Het, tuaꞌ acꞌampesna bꞌan cocha inteꞌ mujr tama tunor ufamilia. Pues e rum era y e chꞌen xeꞌ turu tamar aquetpa tuyejtzꞌer e lugar Mamré. \v 14 Entonces conda cꞌapa umuqui utata, e José sutpa ixin esto tama e lugar Egipto taca usacunobꞌ y uwijtzꞌin y tunor tin e cay xanobꞌ tacar. \s1 Conda e José cꞌanix achamay \p \v 15 Pues entonces cocha cꞌapa chamay utatobꞌ, usacunobꞌ e José cay ubꞌijnuobꞌ cocha era y chenobꞌ: “Bꞌajcꞌat warto aqꞌuijna e José tamar lo que cay cache upater ixnix, y bꞌajcꞌat axin ubꞌijnu tuaꞌ uchion catoyi uyeror”, che usacunobꞌ e José. \v 16 Entonces uyebꞌtobꞌ ixin inteꞌ ojroner tut e José y che: “Conda merato achamay catata uyareon \v 17 tuaꞌ cawaret e ojroner era: ‘Cꞌani inwaret tuaꞌ icꞌumpa taca asacunobꞌ tama tunor e mabꞌambꞌanir lo que cay uchiobꞌ apater’, bꞌan e ojroner xeꞌ actana umen catata tuaꞌ cawaret. Y tamar era quisinic que icꞌumpa tacaron tama tunor e nuxi mabꞌambꞌanir lo que cay cache apater, cocha non manon tuaꞌ Udiosir atata ubꞌan”, xeꞌ ebꞌtana ixin tut e José umen usacunobꞌ. \p Pero conda cꞌapa arobꞌna tunor e ojroner era tut e José umen tin e ucꞌotes, jaxir cay aru. \v 18 Y de allí cꞌotoyobꞌ usacunobꞌ e José y cotuanobꞌ tut este que utacbꞌu ut ujorobꞌ tut e rum, y chenobꞌ: \p —Non manon tabꞌa, chenobꞌ usacunobꞌ e José. \p \v 19 Entonces ojron e José y che: \p —Ira ixbꞌacta. Pues nen ma erer inquetpa bꞌan cocha e Dios xeꞌ ubꞌijnu uwira tamar lo que iche. \v 20 Pues nox cay ibꞌijnu tuaꞌ iche inteꞌ nuxi mabꞌambꞌanir nipater, pero e Dios uche tuaꞌ alocꞌoy imbꞌutz lo que cay iche nipater xeꞌ mabꞌambꞌan. Y tamar era cꞌotoy corpesna ucuxtar meyra gente tuaꞌ machi achamayobꞌ tama e winar. \v 21 Y tamar era inwareox que ira ixbꞌacta porque nen cꞌani inwajcꞌox tunor lo que ucꞌani tuaꞌ icꞌuxi taca tunor imaxtac, che e José. \p Y bꞌan cocha era e José usisijres uyalmobꞌ usacunobꞌ, cocha jaxir ojron taca meyra cꞌunersiaj. \s1 Uchamer e José \p \v 22 Pues entonces e José taca tunor ufamilia utata quetpobꞌ tuaꞌ aturuanobꞌ tama e lugar Egipto. Y e José cꞌotoy utzꞌacse 110 año. \v 23 Y jaxir uwirato e chajr sitzꞌobꞌ tuaꞌ e Efraín. Y cꞌotoyto uwira ubꞌan conda cuxpobꞌ uyunenobꞌ e Maquir xeꞌ jax uyunen e Manasés. Y uyunenobꞌ e Maquir quetpobꞌ bꞌan cocha jay unembꞌirobꞌ tuaꞌ e José. \p \v 24 Pues entonces tama inteꞌ día e José uyare usacunobꞌ cocha era y che: “Nen mix jax meyra día tuaꞌ inturuan, pero e Dios turix tuaꞌ utacriox, y tuaꞌ ulocsiox tama e lugar era, y tuaꞌ uqꞌueche axin ichꞌajnarir esto tama e lugar xeꞌ arobꞌna e Abraham y e Isaac y e Jacob que san tuaꞌ ajcꞌunobꞌ umen e Dios”, che e José uyare usacunobꞌ. \v 25 Y de allí e José uyareobꞌ tuaꞌ uchiobꞌ inteꞌ acuerdo tacar y che: “Pues Cadiosir cꞌani ixto utacriox. Pero quisinic que iwaren coner era que san tuaꞌ iqꞌueche axin nibꞌaquer tuaꞌ amujca tuyejtzꞌer nitata conda achecta e día tuaꞌ alocꞌoyobꞌ ichꞌajnarir”, che e José uyare usacunobꞌ. \p \v 26 Entonces e José chamay tama e lugar Egipto conda war ucojco 110 año. Y conda cꞌapa ustana ucuerpo, yajra tama inteꞌ caja tuaꞌ atꞌabꞌesna.