\id ROM - Central Buang NT [big] -Papua New Guinea 2003 (web version -2012 bd) 
\h ROM 
\toc1 Ḳapiya Sën Paulus Kevu Vu Kerisi-yi-alam Vu Rom 
\toc2 Rom 
\toc3 Rm 
\mt1 Ḳapiya Sën Paulus Kevu Vu Kerisi-yi-alam Vu Rom  
\c 1  
\s1 Huk Sinarë Sën Paulus Nevonġ Lo Degwa  
\p
\v 1 Kerisi Yesu yi hur sa Paulus. Yö vonġ sa mesetu sinarë beggooin sa raḳ bë sa nanër Bengö Nivesa ranġah.  
\v 2 Sën Anutu yö nër verup alam-denenër-ġaġek-ranġahsën avij wirek rot meneggëp loḳ yi ḳapiya lo.  
\v 3 Bengö Nivesa sënë raḳ Nalu Yesu Kerisi, hil Mehöböp sën yam tu mehönon loḳ Davit* yi mewis lo.   
\p
\v 4 Lob Anon Vabuung vonġ bekedi raḳ yah vu bedub, lob sën kedi raḳ yah vu bedub lo tato ranġah bë Anutu Nalu los niwëëk yönon.  
\v 5 Lob Anutu vonġ semusemu vu hil degwa raḳ yi timu. Bevonġ he behe tu sinarë in bë ġaḳo arë jaḳ menanër ranġah vu mehönon pin vu dob nabë ayoj na timu vu yi medegevek babu.   
\p
\v 6 Log Anutu yi ḳööḳ yök vu ham alam Rom bë ham natu Yesu Kerisi yi alam geving.  
\v 7 Om sën sa ḳevu ḳapiya sënë yök vu ham Rom pin sën Anutu kwa pesivin ham beggooin ham raḳ in bë ham natu yi alam lo. Hil Amad Anutu luho Mehöböp Yesu Kerisi degevonġ semusën vu ham bedegevonġ ham ayomin gëp revuh.   
\s1 Paulus Kwa Vo Bë Na Gelë Alam Rom  
\p
\v 8 Sa bë nanër jaḳ sënë namuġin rë: Alam pin denġo medenenër yoh vu nyëġ pin bë ham ayomin neya timu vu Yesu, om sën sa najom raḳ vu Kerisi bë nanër vu Anutu nabë sa kwaġ vesa rot in ham pin.  
\v 9 Sayoġ neya vu Anutu genekehe sa bë sa ġevonġ yi huk benanër Nalu yi Bengö Nivesa ranġah. Lob Anutu yö raḳ ni bë sa kwaġ nevo ham menajom raḳ in ham yoh vu buk.  
\v 10 Sa su halë ham wirek rë, om sën sa neḳetaġ vu Anutu yoh vu buk bë kwa og yö natöḳ vu aggata besenök vu ham.  
\v 11 In sahëġ ving panġsën bë senök ġalë ham, besa ġevonġ Anon Vabuung yi semusën vahi sën vo vu sa lo vu ham geving in bo niwëëk vu ham.  
\v 12 Sa kwaġ nevo bë ham vonġvingsën rëḳ ġadu sa, gesa vonġvingsën rëḳ ġadu ham, behil abo niwëëk doḳ hil vewen vewen nabë sënë.   
\p
\v 13 Arig lo, om sën sa bë ham jaḳ ni nabë beron nġahiseḳë og sa nehevonġin bë senök vu ham. In sa bë ġaḳo ham vahi nom vu Anutu nabë sën sa nehaḳo alam-yu-ngwë vahi deyom ggovek lo. Rëḳ sa höġ aggata ma.  
\v 14 Anutu vo huk loḳ sa nemaġ meneggëp bë sa tateḳin yi ġaġek vu alam Grik sën denedo nivesa lo, gevu alam nyëġ vahi sën denedo paya lo geving. Vu alam los kwaj, gevu alam kwaj masën geving.  
\v 15 Om sën sa kwaġ nevo panġsën bë sa nanër Bengö Nivesa vu ham alam Rom geving.   
\s1 Bengö Nivesa Sënë Tato Anutu Niwëëk  
\p
\v 16 In sa su niġ nemum in Bengö Nivesa rë. In tu Anutu yi niwëëk beyoh vu bë geḳo alam sën ayoj neya timu vu Yesu lo nah. He alam Yuda namuġin, loḳ mëm ham alam-yu-ngwë gökin.  
\v 17 Log Bengö Nivesa sënë netato bë Anutu mehö niröp los yohvu. Nabë mehöti gevonġ geving Bengö Nivesa, og rëḳ ayo na timu vu Yesu noh vu sën dekevu meneggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya lo bë, “Mehöti bë ayo na timu vu yi, og Anutu rëḳ nanër mehö sënë nabë yi mehö yohvu, lob medo mala-tumsën.”   
\s1 Mehönon Pin Deneruu Demij Vu Anutu  
\p
\v 18 Hil naraḳ ni bë, Anutu ahë sengën benevo nipaya nyëvewen neyam vu yaġek loḳ yah vu alam pin sën deneruu demij vu yi, gedenevonġ nġaa nipaya medenedahun yi ġaġek anon raḳ hir nġaa nipaya lo.  
\v 19 In Anutu yi nġaa sën hil ayoh vu bë ġalë majaḳ ni lo neggëp ranġah vu alam sën deneruu demij vu yi agi. In Anutu yö tato ranġah vu mehönon pin ggovek ya.  
\v 20 Yönon, alam delë dob los nġaa pin sën Anutu tunġ lo wirek beyam verup gwëbeng, lom sënë tato Anutu yi nġaa vahi sën mehönon su deyoh vu bë degelë jaḳ malaj rë lo vu hil. Log nġaa sën hil su ayoh vu bë ġalë jaḳ malad rë lo, og saga tateḳin Anutu yi degwa los yi niwëëk böpata sën neggëp ving yi degwata los degwata lo ranġah vu hil. Nebë sënë, om mehönon su deyoh vu bë dedah hir nipaya vun gedenanër nabë, “Sa su raḳ ni bë nġaa nipaya rë!”  
\v 21 In mehönon deraḳ Anutu ni rëḳ su kwaj nevo bë Anutu yönon bedeḳo arë raḳ rë. Gesu kwaj vesa vu yi in nġaa nivesa vesa pin sën vo vu sir lo rë. Gaḳ kwaj nesepa loḳ ġaġek meris meris bedenetu alam kwaj masën bedenedo loḳ malaḳenu.  
\v 22 Deḳo sir raḳ medenenër bë, “He alam los kwamin!” rëḳ ma gedetu alam kwaj masën.  
\v 23 Gederuu demij vu Anutu, mehö los niwëëk sën su nediiḳ rë lo. Log tum nġaa sën denediiḳ medenepetar ya lo nebë mehönon, gesoḳ los reggu genyël lo, og denesemu ḳenuj medeneḳo arëj raḳ medenejom raḳ vu sir.   
\s1 Nipaya Aggagga  
\p
\v 24 Lob Anutu nilëlin sir bë, maam kwaj nipaya yö geli sir na vu nġaa nipaya sën ahëj neving lo, gevu nġaa ningöhek sën su yoh vu rë lo, beyö debasap navij.  
\v 25 Alam nebë sënë denevuu Anutu yi ġaġek anon ya gedenepekwë medeneḳo ġaġek kuungsën raḳ. Log deneruu demij vu Anutu sën nġaa pin ala lo, gedenejom raḳ vu nġaa sën Anutu tunġ lo gedenesepa loḳ yö hir aggata. Nij nelëlin Anutu sën hil ġaḳo arë jaḳ na vavunë mebare mena degwata los degwata lo. Yönon.  
\v 26 Om sën Anutu nilëlin sir bë yö demedo doḳ hir nġaa nipaya sën malaj anon in lo. Avëh og nij nelëlin hir aggata niröp sën dejaḳ maluh lo, gedeneggërin sir yah medenevonġ nġaa sën su yoh vu rë lo ving avëh ngwë.  
\v 27 Gemaluh ving nebë saga. Nij nelëlin aggata niröpsën sën degeḳo avëh lo gayoj vev rasap rasap nebë nengwah in bë yö degevonġ nġaa nipaya vu maluh ngwë. Maluh sënë denevonġ nġaa nimumsën ving mehö ngwë lob yö deneḳo nyëvewen nipaya loḳ yah, yoh vu hir nipaya sënë.  
\v 28 In nij nelël bë su kwaj bo Anutu gëp ayoj, lom Anutu lëëin sir ya beyö medo denevonġ yoh vu kwaj nipaya sënë, bedenevonġ nġaa nipaya aggagga sën su yoh vu bë mehönon degevonġ rë lo.  
\v 29 Denevonġ nġaa pin sën su niröp rë lo benġaa nipaya pin pup ayoj. Ayoj nevu nevu in nġaa nipaya panġsën gedenelë alam vahi paya. Ayoj nesis yi vu alam vahi ga, denesis alam medenediiḳ. Denenër sir ga, denetetuhin mehö ngwë gedenevonġ paya vu sir. Denevengwënġ ġaġek yah nenga raḳ mehö ngwë ga,  
\v 30 denenër ġaġek kuungsën raḳ mehö ngwë ving bë nij paya. Denelë Anutu paya medenesis beġö vu yi ga, denenër pelësën ga, deneḳo sir raḳ medenevonġ paanġ. Denevër nġaa nipaya mewis mewis verup. Gedenekeyëh amaj lu ataj ayej.  
\v 31 Kwaj ma! Denenër rëḳ su denevonġ yoh vu hir ġaġek rë. Su ahëj neving sir sën yiḳ sir degwa timu lo rë. Gesu kwaj nevonġin mehö ngwë rë.  
\v 32 Anutu yi horek nër nebë alam sën degevonġ nġaa nabë sënë og yoh vu bë denadiiḳ bemalaj nama. Lob alam sënë deraḳ horek sënë ni ggovek ya, rëḳ ma gemedo denevonġ nġaa nebë sënë. Lob su denevonġ sënë mu rë, gaḳ kwaj vesa in alam sën denevonġ nġaa nebë agi ving, medenepisek in sir medenelev horek in.   
\c 2  
\s1 Anutu Nenġo Hil Ġaġek Degwa Og Neseggi Niröp  
\p
\v 1 Om sa nanër vu ham ti ti sën ham nenër mehö ngwë bë nij paya lo nabë: Su ġeyoh vu bë ġedah nġo honġ nipaya vun rë. In ġenġo! Ġenenër mehö ngwë bë nipaya, lob sënë og yiḳ ġenenër valeḳ honġ ving nebë saga bë nim paya. In yiḳ nġaa sën ġenenër raḳ yi lo, og yiḳ ġenevonġ nebë sënë ving.  
\v 2 Lob hil araḳ ni bë Anutu nevo nipaya nyëvewen vu alam sën denevonġ nġaa nebë agi, lob sënë og Anutu nevonġ yoh vu.  
\v 3 Om honġ sën ġenenër alam sën denevonġ nġaa nipaya nebë agi bë nij paya lo, rëḳ mu yiḳ ġenevonġ nebë sënë ving, ma ġekuung bë? Su ġeyoh vu bë rëḳ ġebeya in Anutu meġenoh nenga in nyëvewen rë.  
\v 4 Ma nebë va? Anutu nevonġ nivesa rot vu honġ meneġin hus adingseḳë rot gesu nevo nyëvewen vu honġ pevis rë. Anutu yi nġaa nivesa sënë, maḳ ġekuung bë nġaa meris-a? Gaḳ Anutu nevonġ nivesa vu honġ sënë in bë ġegwërin honġ.  
\v 5 Sën ayom niwëëk ata gesu ġenewërin honġ rë lo, og sënë nebë sën nġo ġenebun honġ nipaya nyëvewen raḳ bun, lom Anutu ahë sengën rot vu honġ. Rëḳ mëm doḳ buk-ahësengën-yi sën Anutu bo nyëvewen niröp noh vu mehönon pin lo, og rëḳ ġenatöḳ vu nyëvewen böpata jaḳ honġ nipaya sënë.  
\v 6 In rëḳ bo nyëvewen gelek mehönon pin noh vu nġaa sën denevonġ lo.  
\v 7 Alam sën denejom sir ahon medenedo raḳ nġaa nivesa medenevonġ in bë denatu alam-los-bengöj gelos arëj böp gedemedo malaj-tumsën lo, og Anutu rëḳ gevonġ bedemedo malaj-tumsën degwata los degwata.  
\v 8 Gaḳ alam sën yö kwaj nevo sir mu gedeneruu demij vu ġaġek anon, gedenesepa loḳ nġaa nipaya lo, og Anutu rëḳ ahë sengën böpata mebo nyëvewen nipaya rot vu sir.  
\v 9 Maggin böpata los nisanġsën rëḳ gebom alam pin sën denevonġ nġaa nipaya lo. Alam Yuda namuġin, loḳ mëm alam-yu-ngwë gökin.  
\v 10 Gaḳ alam pin sën denevonġ nivesa lo, og Anutu rëḳ gevonġ bedenatu alam-los-bengöj, garëj böp jaḳ, bayoj gëp revuh. Rëḳ alam Yuda namuġin, loḳ alam-yu-ngwë gökin.  
\v 11 In Anutu su kwa nevo mehönon arëj bë sir böp benevonġ nyëvewen vu sir rë, gaḳ nevonġ nyëvewen yoh vu nġaa sën denevonġ lo.   
\p
\v 12 Lob alam-yu-ngwë sën su denesepa loḳ alam Yuda hir horek rë lo, og Anutu su rëḳ seggi sir jaḳ alam Yuda hir horek rë, rëḳ mu rëḳ malaj nama geving in su denesepa loḳ yö hir aggata niröp rë. Gaḳ alam sën denesepa loḳ alam Yuda hir horek lo, og Anutu rëḳ seggi sir jaḳ, gebo nyëvewen vu sir in dekeyëh.  
\v 13 Alam sën denenġo horek meris mu lo su rëḳ arëj nabë sir alam yohvu gëp Anutu mala rë. Gaḳ alam sën denesepa loḳ horek lo mu, sën mëm rëḳ arëj nabë sir alam yohvu.  
\v 14 Nebë sënë lob alam-yu-ngwë su deneraḳ alam Yuda hir horek ni rë, rëḳ mu yö denesepa loḳ yö hir horek vahi beya nevaleḳ ġaġek vahi sën alam Yuda hir horek nër lo. Om sir duġin alam Yuda hir horek rëḳ mu saga tato bë Anutu yi horek vahi neggëp loḳ ayoj ving.  
\v 15 In hir horek neggëp loḳ ayoj bekwaj nevo nġaa vahi bë nivesa genġaa vahi bë nipaya, lom deneseggi sir loḳ ayoj bedenenër bë denevonġ sënë, og yoh vu, gesagi, og su yoh vu rë.  
\v 16 Log Anutu rëḳ nanër vu Buk-tamusën, lob Kerisi Yesu rëḳ seggi mehönon pin hir ġaġek vunsën nabë sën sa nanër ranġah vu ham loḳ Bengö Nivesa lo.   
\s1 Alam Yuda Devonġ Ving Bë Horek Yoh Vu Bë Doḳ Vu Sir  
\p
\v 17 Gaḳ honġ! Arëm nebë Yuda, gekwam nevo bë horek sën Anutu vo vu alam Yuda lo yoh vu bë doḳ vu honġ in ġaġek. Genġo ġeneḳo arëm raḳ meġenenër bë Anutu-yi-alam honġ.  
\v 18 Ġeraḳ Anutu kwa ni. Ġeluḳ dub loḳ horek saga ggovek, om sën ġeraḳ aggata niröpsën-yi ni bahëm neving.  
\v 19 Gekwam nevo bë ġeyoh vu bë ġetato aggata niröp vu alam malaj ḳenod, lob alam sën denedo loḳ malaḳenu lo, og ġetato ranġah vu sir.   
\p
\v 20 Log kwam nevo ving nebë kwa los ġaġek anon pin neggëp loḳ ham horek sagi, om sën ġeyoh vu bë ġebo kwa vu alam kwaj masën meġetahu alam sën denedo ngöḳ ngöḳ nebë hurmahen lo doḳ ġaġek.  
\v 21 Yönon, ġenetahu alam vahi, rëḳ nebë va sën su nġo ġenetahu honġ loḳ rë-ë? Ġenenër vu alam bë su degodeḳ, rëḳ mu nġo ġenehodeḳ.  
\v 22 Geġenenër bë alam su degevonġ baggëb, rëḳ mu nġo ġenevonġ. Nim nelëlin anutu-kuungsën rëḳ mu ġeneloḳ ya alam dahis hir dub ayo meġenehodeḳ hir anutu-kuungsën hir nġaa.  
\v 23 Nġo ġeneḳo arëm raḳ meġenenër bë ġeraḳ Anutu yi horek ni, rëḳ mu nġo ġenekweyëh yi horek meġenevasap Anutu arë raḳ nġaa nebë saga.  
\v 24 Yönon, sënë yoh vu ġaġek sën neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya lo bë: Alam dahis denenër pelësën raḳ Anutu arë, log degwa vu ham.   
\s1 Bë Degerah* Navij Og Saga Su Yoh Vu Bë Geḳo Sir Nah Vu Anutu Rë  
\p
\v 25 Sën derah* navim lo, nabë ġesepa doḳ Horek, og sagaḳ nġaa nivesa. Yönon, derah* navim vorot, rëḳ mu nabë ġekweyëh horek, og yiḳ nebë sën su derah* rë.  
\v 26 Nebë sënë, om mehöti sën su derah* navi rë lo, nabë sepa doḳ horek, og mehö sënë rëḳ bengö na nabë alam sën derah* navij vorot lo.  
\v 27 Yönon, Anutu vonġ horek meneggëp vu honġ Yuda, lob derah* navim ving. Rëḳ nim lël meġenekweyëh horek, om mehö-yu-ngwë sën su derah* navi rë rëḳ nesepa loḳ horek anon lo, og yi huk saga tato ranġah bë nim paya om rëḳ gweḳo nyëvewen.  
\v 28 Alam Yuda og Anutu-yi-alam sir, rëḳ mu nabë mehöti ama lu ata Yuda, og saga mu su yoh vu bë gevonġ bemehö saga natu Anutu-yi-alam yönon rë. Log nabë degerah* mehöti navi, og saga mu su yoh vu bë gevonġ bemehö saga natu Yuda ti yönon rë.  
\v 29 Gaḳ yiḳ mehö sën ayo neya timu vu alam Yuda hir nġaa lo, sën yi Yuda soġek. Log yiḳ mehö sën ayo neya timu vu Anutu lo, sën netu Anutu-yi-alam soġek. Mehö nebë sënë su nesepa loḳ horek meris mu rë, gaḳ nesepa loḳ los kwa nevo, bayo neya timu. Mehönon maḳ su rëḳ degeḳo mehö nebë sënë jaḳ rë, gaḳ Anutu yö rëḳ geḳo yi jaḳ.   
\c 3  
\s1 Nġaa Nipaya Su Yoh Vu Bë Dahun Nġaa Nivesa Rë  
\p
\v 1 Nebë sënë, om alam Yuda rëḳ dekesuu mehö ngwë nabë va? Geva nivesa neverup raḳ sën denerah* navij-ë?  
\v 2 Alam-e! Yi nġaa nivesa aggagga neggëp! Nyëmuġinsën nebë sënë: Anutu vo yi ġaġek vu alam Yuda in bë degeġin.  
\v 3 Yönon, rëḳ mu sir la su denevonġ yoh vu ġaġek sënë rë. Om Anutu maḳ rëḳ gevek hir nġaa nipaya saga babu bedahun yi ġaġek nivesa na?  
\v 4 Rëḳ nama! Nabë mehönon pin denanër ġaġek kuungsën, og sënë su rëḳ pekwë Anutu rë, gaḳ yö rëḳ medo menanër yönon degwata los degwata. Yiḳ yoh vu ġaġek sën neggëp loḳ yi ḳapiya lo bë:  
\q1 “Honġ ġaġek pin og niröp rot.  
\q2 Om nabë degevonġ ġaġek vu honġ, og rëḳ kwesuu sir yönon.”   
\p
\v 5 Om hil rëḳ nanër nabë va? Nabë hil nehevonġ nġaa nipaya gAnutu nevonġ nġaa yohvu mu, og maḳ Anutu su yoh vu bë bo nyëvewen doḳ nah hil nġaa nipaya rë? In hil nġaa nipaya tato yi nġaa nivesa ranġah bevonġ barë böp raḳ mekesuu-a?—sënëḳ sa nesepa loḳ mehönon kwaj mu mesenër—  
\v 6 rëḳ nama! Hil su rëḳ nanër nabë saga rë, in nabë Anutu su mehö yohvu rë, og su yoh vu bë rëḳ seggi mehönon hir nġaa pin bebo nyëvewen doḳ nah vu sir rë.   
\p
\v 7 Log nabë hil nanër nabë mehönon degeḳo Anutu arë jaḳ rot, in delë bë sa mehö ġaġek kuungsën, rëḳ yi og mehö nenër ġaġek los anon, og maḳ su yoh vu bë rëḳ bo nipaya nyëvewen doḳ nah vu sa rë? In nġaa nipaya sën sa nehevonġ lo tato yi nġaa nivesa ranġah barë böp raḳ mekesuu-a?  
\v 8 Bë nabë sënë, og hil rëḳ nanër nabë, “Ham-o! Behil ġevonġ nġaa nipaya in nġaa nivesa rëḳ berup jaḳ!” Log alam vahi denekuung raḳ medenenër ġaġek raḳ he yah nenga bë he nanër nebë sënë! Rëḳ ma! Hil su ayoh vu bë ġevonġ nabë sënë rë! Om alam sën denenër bë aga rëḳ degeḳo nyëvewen doḳ nah beyoh vu.   
\s1 Mehö Nivesa Ti Su Nedo Rë  
\p
\v 9 Om-a? Maḳ hil Yuda kesuu alam-yu-ngwë? Ma veröḳ yi! He nër ggovek ya bë hil pin nado loḳ nġaa nipaya ayo peggo. Hil Yuda los alam-yu-ngwë pin.  
\v 10 In ġaġek neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya nebë:  
\q1 “Mehö nivesa ti su nedo rë, gema veröḳ yi.   
\q1
\v 11 Mehö los kwa ti su nedo rë,  
\q2 geti su nesero Anutu in bë jaḳ ni rë.   
\q1
\v 12 Mehönon pin deyoh paya in aggata niröp,  
\q2 gesir pin los dahis nij paya raḳ.  
\q1 Gaḳ mehöti su nevonġ nġaa nivesa rë, gema veröḳ yi.  
\q2 Ti su nebë sënë menedo rë.”   
\q1
\v 13 “Avij nebë asoreng vu bedub ggëp netöḳ,  
\q2 gedaggej nenër ġaġek kuungsën.”  
\q1 “Vonġ bë nyël nevu parahek nipaya nedo loḳ avij”,   
\q2
\v 14 “medeneterot mehönon raḳ ġaġek nipaya”.   
\q1
\v 15 “Deneseröġ pevis in bë dengis mehönon medenadiiḳ.   
\q1
\v 16 Denevonġ rii raḳ nġaa nivesa pin vu nyëġ pin sën deneya lo,  
\q2 bedenevonġ maggin vu alam.   
\q1
\v 17 Malaj nesepa beġö gesir duġin ġaġek-ahë-yes.”   
\q2
\v 18 “Su kwaj nevo Anutu bedeneggöneng in yi rë.”   
\m
\v 19 Yönon, hil araḳ ni bë ġaġek sën neggëp loḳ horek lo neggëp vu alam sën deneggevek horek babu lo. Rëḳ mu Anutu yi horek og neggëp in bë mehönon pin nij namum bayej nama, gedejaḳ ni nabë ġaġek neggëp vu sir berëḳ degeḳo nyëvewen jaḳ hir nipaya.  
\v 20 In sën hil sepa doḳ horek lo, og su yoh vu bë gevonġ bemehöti natu mehö niröp gëp Anutu mala rë. Gaḳ yiḳ timu sënë nebë horek netato hil nġaa nipaya ranġah vu hil behil naraḳ ni bë hil ḳeyëh.   
\s1 Mehö Sën Ayo Neya Timu Vu Kerisi Lo, Og Mëm Arë Nebë Mehö Yohvu  
\p
\v 21 Wirek Anutu tato ranġah raḳ horek los alam-denenër-ġaġek-ranġahsën hir ġaġek bë yi mehö yohvu yönon, rëḳ gwëbeng og yö tato raḳ agga ngwë.  
\v 22 Nġaa agga ngwë sënë sën netato bë Anutu mehö yohvu yönon lo nebë: Nabë mehöti ayo na timu vu Yesu Kerisi, og Anutu rëḳ nanër yi nabë mehö yohvu. Lob alam pin sën ayoj na timu vu yi lo yiḳ arëj nebë sënë. Alam Yuda galam-yu-ngwë ving.  
\v 23 Yönon! Hil mehönon pin nehevonġ nġaa nipaya, gehil araain besu ayoh vu bë ġevonġ noh vu Anutu kwa rë.  
\v 24 Rëḳ Anutu vonġ semusën sënë vu hil nyëmasën nebë hil atu alam yohvu, degwa raḳ sën Kerisi Yesu loḳ yah hil bed bediiḳ in hil lo.  
\v 25 Anutu ggooin Yesu raḳ in bë nadiiḳ beḳöḳ keseh in kevoh alam sën ayoj na timu vu yi lo hir nġaa nipaya na. Anutu su nevonġ newa newa benevo nyëvewen loḳ yah alam hir nġaa nipaya pevis rë, gaḳ yö jom yi ahon. Loḳ mëm vonġ Kerisi yam bediiḳ loḳ yah hil bed in bë tato ranġah nabë su kwa nevirek in mehönon hir nġaa nipaya rë, gaḳ yi og mehö yohvu benevo nyëvewen loḳ yah.  
\v 26 Kë, vonġ Kerisi yam loḳ buk sën gwëbeng agi in bë tato ranġah nabë yi mehö yohvu yönon. Lob vonġ yam in bë hil ajaḳ ni nabë Anutu su nevonġ nġaa jeggin jeggin rë. Gaḳ mehöti sën ayo na timu vu Yesu lo, og Anutu rëḳ nanër yi geving nabë yi mehö yohvu.  
\v 27 Nebë sënë, om hil anoh aggata tena in bë ġaḳo arëd jaḳ nabë hil alam yohvu? Ma! Aggata su neggëp rë! In va nenërin sën hil ġaḳo arëd jak-ë? Horek nenërin-a? Ma huk sën hil nehevonġ lo nenërin-a? Ma! Nġaa nivesa ti su neggëp vu hil rë, gaḳ hil nehevonġ ving bë Yesu diiḳ loḳ yah hil bed, om hil su ayoh vu bë ġaḳo nġo arëd jaḳ rë.  
\v 28 In hil araḳ ni nebë hil atu alam yohvu raḳ sën hil ayod neya timu vu Yesu lo, gaḳ su neraḳ sën hil nesepa loḳ horek lo rë.  
\v 29 Ma nebë va? Maḳ alam Yuda mu yö hir Anutu sënë ma, alam-yu-ngwë hir Anutu ving-a? Gaḳ yiḳ alam-yu-ngwë hir Anutu ving!  
\v 30 In yiḳ Anutu yö timu. Lob alam sën derah* navij gayoj neya timu vu Yesu lo, sën Anutu rëḳ nanër sir nabë sir alam yohvu. Log yiḳ alam sën su derah* navij rë, rëḳ ayoj neya timu vu Yesu lo, yiḳ Anutu rëḳ nanër sir geving nabë sir alam yohvu.  
\v 31 Om sën hil ayod neya timu vu Yesu lo maḳ dahun horek ya betu nġaa meris-a? Ma! Ġaġek sën sa ḳevu agi tato bë horekeḳ nġaa anon ving.   
\c 4  
\s1 Anutu Nër Abraham Bë Yi Mehö Yohvu  
\p
\v 1 Abraham ni nebë hil behil dobahë yi. Om hil rëḳ nanër va jaḳ yi?  
\v 2 Yönon, nabë Abraham tu mehö yohvu raḳ yi huk, og yoh vu bë yö geḳo arë jaḳ. Gaḳ gëp Anutu mala og ma!  
\v 3 In Anutu-yi-ḳapiya nër bë, “Abraham ayo neya timu vu Anutu, lob Anutu kwa nevo benër yi nebë mehö yohvu.”   
\p
\v 4 Log nabë mehöti gevonġ huk megeḳo monë jaḳ, og hil su nanër nabë neḳo monë saga nyëmasën. Gaḳ mu neḳo raḳ yi huk.  
\v 5 Nebë saga, om nabë mehöti ayo na timu vu Anutu sën yoh vu bë nanër mehönon nij paya nabë sir alam yohvu lo mu, gesu kwa bo yi huk nabë Anutu rëḳ gevonġ nyëvewen doḳ nah menanër yi nabë mehö yohvu rë, og mëm Anutu rëḳ gelë nabë ayo neya timu vu yi, lob rëḳ nanër yi nabë yi mehö yohvu.   
\p
\v 6 Log Davit nër raḳ mehö nebë sënë ving nebë, “Mehöti sën hen huk nivesa ma, rëḳ Anutu nenër yi nyëmasën nebë mehö yohvu lo, og mehö nebë sënë rëḳ kwa vesa rot.”  
\v 7 Log nër ving bë:  
\q1 “Alam sën Anutu ḳo hir nġaa nipaya vër medahun ya lo, og kwaj vesa!   
\q1
\v 8 Gemehöti sën Mehöböp nër yi bë nġaa nipaya su neggëp vu yi rë lo, og kwa vesa.”   
\p
\v 9 Om alam sën denerah* navij lo, kwaj vesa in sën Anutu kevoh hir nġaa nipaya ya lo, log yiḳ alam sën su denerah* navij rë lo, og kwaj vesa in Anutu kevoh hir nġaa nipaya ya ving. Ham kwamin bo Abraham gökin rë! Hil nanër nebë: Anutu kwa nevo bë Abraham ayo neya timu vu yi lom nër yi nebë mehö yohvu.   
\p
\v 10 Lob Anutu nër Abraham nebë yi mehö yohvu nangërek-a? Maḳ rah* navi ggovek ya rëḳ mëm, ma su rah* navi rë? Gaḳ su rah* navi rë geyö nahën, log Anutu nër yi nebë yi mehö yohvu.  
\v 11 Loḳ mëm rah* navi, lom navi tato bë ayo neya timu vu Anutu ggovek ya om sën Anutu nër yi vorot bë yi mehö yohvu. Lob tu alam pin sën su denerah* navij rë rëḳ ayoj neya timu vu Anutu lo hir dobahë, in tato nebë Anutu rëḳ nanër sir geving nabë sir alam yohvu.  
\v 12 Getu alam sën denerah* navij lo vahi hir dobahë ving. Sir sën denerah* navij lo rëḳ su kwaj nevo saga mu rë, gaḳ denesepa loḳ Abraham vaha bayoj neya timu vu Anutu, nebë sën Abraham su rah* navi wirek rë, rëḳ ayo neya timu vu yi lo.   
\s1 Anutu Yi Ġaġek Yam Vu Alam Sën Ayoj Neya Timu Vu Yi  
\p
\v 13 Anutu su kwa vo bë Abraham nesepa loḳ horek om sën ggooin losho yi mewis lo raḳ in bë mehönon pin degevek babuj rë. Gaḳ lë bë Abraham ayo neya timu vu yi, lob nër yi bë yi mehö yohvu, lom mëm sën nër bë rëḳ gevonġ bemehönon pin degevek yi mewis lo babuj.  
\v 14 Rëḳ nabë mehönon pin saga degevek alam sën denesepa loḳ horek lo babuj mu, og sën hil ayod neya timu lo tu nġaa meris mu, gAnutu hen ġaġek sën joo venuh lo anon ma.  
\v 15 Hil araḳ ni bë horek netato bë hil rëḳ ġaḳo nyëvewen doḳ nah hil nġaa nipaya. Gaḳ bë horek nama, og hil su ayoh vu bë nanër nabë mehönon denekeyëh horek rë.  
\v 16 Nebë sënë, om Anutu yi ġaġek semusën rëḳ anon jaḳ vu alam sën ayoj neya timu vu yi lo. Lob vonġin bë gevonġ semusën sënë nyëmasën vu hil geving Abraham yi mewis pin benatu hil nġaa. Su rëḳ gevonġ vu Abraham yi mewis sën denesepa loḳ horek mu lo menatu hir nġaa rë, gaḳ rëḳ gevonġ vu alam pin sën ayoj neya timu vu yi nebë Abraham lo menatu hir nġaa. In Abraham tu hil pin sën hil ayod neya timu vu Yesu lo hil dobahë.  
\v 17 Yoh vu ġaġek sën neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya lo bë: “Sa hevonġ honġ tu alam nġahiseḳë hir dobahë.” Lob Abraham tu hil dobahë ggëp Anutu mala in ayo neya timu vu yi. Gevonġ ving bë Anutu yoh vu bë nanër balam-diiḳsën dekedi jaḳ nah medemedo malaj-tumsën, geyoh vu bë nanër ġaġek jaḳ alam sën deberup vu tamusën lo geving nabë sën denedo vorot lo.   
\p
\v 18 Nġaa sën Anutu nër agi su anon raḳ in Abraham lë vorot mevonġ ving niwëëk rë, gaḳ vonġ ving niwëëk bë rëḳ anon jaḳ yönon nabë sën lë raḳ mala lo. Nebë sënë, om sën tu alam nġahiseḳë hir dobahë yönon yoh vu sën Anutu nër lo bë, “Honġ mewis lo rëḳ deberönġ nabë betuheng!”  
\v 19 Abraham yi nġebek dus raḳ mehödahis nemadvahi (100), lom navi su niwëëk yoh vu bë geḳo nalu rë. Lob yiḳ venë Sara nebë saga ving. Abraham raḳ sënë ni, rëḳ ma gevonġ ving niwëëk.  
\v 20 Anutu nër bë nġaa sagi rëḳ berup, lom Abraham su kwa neya luu luu in rë. Gaḳ vonġ ving niwëëk geḳo Anutu arë raḳ,  
\v 21 geraḳ ni bë Anutu yoh vu bë rëḳ gevonġ ġaġek sën nër lo banon jaḳ.  
\v 22 Lob Anutu raḳ ni bë Abraham ayo neya timu vu yi nebë sënë, lom nër yi bë yi mehö yohvu.   
\p
\v 23 Log ġaġek sënë neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya bë, “Anutu nër yi bë yi mehö yohvu.” Lob sënë og su nër Abraham yö timu rë.  
\v 24 Gaḳ nër raḳ hil ving. Bë hil ayod na timu vu Anutu sën nër behil Mehöböp Yesu kedi raḳ yah vu bedub ggökin lo, og mëm rëḳ gelë hil nabë saga geving menanër nabë hil alam yohvu.  
\v 25 Anutu vonġ Yesu yam beḳo hil nġaa nipaya nyëvewen raḳ yah yi mediiḳ. Log Anutu nër mekedi raḳ yah ggökin in bë nanër hil nabë hil alam yohvu.   
\c 5  
\s1 Anutu Nër Hil Bë Hil Alam Yohvu  
\p
\v 1 Hil ayod neya timu vu Yesu lom Anutu nenër hil nebë hil alam yohvu, om sën hil los Anutu nado revuh ti degwa raḳ hil Mehöböp Yesu Kerisi.  
\v 2 Hil ayod neya timu vu yi, lom sën gwëbeng og Anutu nelë hil nivesa gehil kwad vesa rot, in hil araḳ ni bë rëḳ geḳo hil nah yi nyëġ mebo semusën nivesa vesa pin vu hil.  
\v 3 Rëḳ mu hil su napisek in sagi mu. Gaḳ hil napisek in maggin sën netöḳ vu hil lo geving. In hil naraḳ ni bë maggin nevo niwëëk vu hil in bë mëm hil nid genġoin menajom hil ahon mekerë maggin.  
\v 4 Lob nabë hil najom hil ahon meḳerë maggin, og hil rëḳ natu alam los nid wëëk genġaa maggin su rëḳ kepë hil rë. Lob nabë hil nid wëëk nabë saga, og hil rëḳ abo kwad in nġaa nivesa vesa sën Anutu ggooin raḳ bë gevonġ vu hil lo.  
\v 5 Lob nabë hil abo kwad in nġaa sënë, og Anutu su rëḳ gevonġ behil nid namum rë, in vonġ Anon Vabuung yam vu hil vorot, in bë bër hil kwad jaḳ buk pin nabë Anutu kwa pesivin hil.  
\v 6 Wirek og hil su ayoh vu bë ġaḳo hil vër in hil nġaa nipaya rë, rëḳ Anutu ggooin buk raḳ, lob Kerisi diiḳ loḳ yah hil mehönon nid paya lo sënë bed.  
\v 7 Nabë mehöti nadiiḳ in bë doḳ vu mehö nivesa ti, og hil rëḳ ḳenud na in, in su alam nġahiseḳë denevonġ nebë saga rë. Yönon, maḳ alam ti ti deyoh vu bë nij dël jaḳ sir medenadiiḳ doḳ nah mehö nivesa ti ben.  
\v 8 Rëḳ mu hil nġo nahën nado los hil nġaa nipaya, log Kerisi diiḳ in bë doḳ vu hil. Lob Anutu tato raḳ sënë bë kwa pesivin hil panġsën.  
\v 9 Om sën nër hil bë hil atu alam yohvu ggovek ya, degwa raḳ Yesu niḳöḳ. Nebë sënë, om gwëbeng hil araḳ ni yönon bë rëḳ doḳ vu hil rot gehil su rëḳ ġaḳo nyëvewen jaḳ hil nġaa nipaya rë.  
\v 10 Wirek hil nġo nahën medo nasis beġö vu Anutu, loḳ Nalu diiḳ loḳ buk sënë in bë gevonġ mamer vu hil los Anutu behil medo jevuh ti. Nebë saga lob gwëbeng hil los nado revuh ti, om hil araḳ ni yönon bë Anutu rëḳ geḳo hil nah vu yi behil rëḳ medo malad-tumsën, in Kerisi nedo mala-tumsën vorot.  
\v 11 Lob yiḳ su nebë sënë mu rë, gaḳ gwëbeng og hil kwad vesa vu Anutu in hil Mehöböp Yesu Kerisi vonġ mamer vu hil los Anutu.   
\s1 Adam Vonġ Bemehönon Denediiḳ, Loḳ Tum Yesu Vonġ Om Rëḳ Demedo Malaj-Tumsën  
\p
\v 12 Lob hil araḳ ni bë nġaa nipaya pum raḳ mehö timu nyëdahis, loḳ mëm nġaa nipaya lo yoh vu dob pin yiḳ degwa raḳ yi. Log diiḳsën pum raḳ nġaa nipaya, lob nevonġ bemehönon pin denediiḳ. In alam pin denevonġ nġaa nipaya.  
\v 13 Vu buk muġinsën Anutu su vo Horek-nemadluho vu mehönon rë, lob vu buk saga nġaa nipaya neggëp dob vorot. Om loḳ buk saga og Anutu su yoh vu bë nanër nabë mehönon denekeyëh horek rë, in Horek su neggëp rë.  
\v 14 Rëḳ mehönon dediiḳ loḳ Adam yi buk beyam verup loḳ Moses yi buk. Lob diiḳsën dahun mehönon pin. Rëḳ mu mehönon saga su dekeyëh horek nebë sën Adam keyëh lo rë, in Horek su neggëp loḳ hir buk saga rë. Rëḳ denediiḳ ving. Lob yiḳ mehö sën verup vu tamusën lo vonġ nġaa ngwë nebë Adam.  
\v 15 Rëḳ Anutu yi semusën og böpata rot kesuu nġaa nipaya sën Adam vonġ lo. In alam nġahiseḳë denediiḳ raḳ mehö timu saga yi nġaa nipaya, rëḳ mu Anutu vonġ mehö timu sën Yesu Kerisi beḳo yi semusën böpata yam vu hil behil haḳo nyëmasën. Lob semusën nyëmasën sënë semu alam nġahiseḳë rot bekesuu diiḳsën.   
\p
\v 16 Lob nġaa nipaya sën verup raḳ mehö timu agi luho semusën sën hil haḳo nyëmasën lo, luho hir anon su neggëp ti rë. Gaḳ mehö timu sën nekeyëh horek lo, og Anutu seggi yi ġaġek benër bë mehö nipaya om mehönon rëḳ denadiiḳ bemalaj nama. Rëḳ vu tamusën galam nġahiseḳë denekeyëh ġaġek, og Anutu vonġ yi semusemu nyëmasën yam, lob mëm nër hil bë hil alam yohvu.  
\v 17 In vu muġinsën mehö timu keyëh horek, rëḳ mehönon pin dediiḳ raḳ mehö saga yi keyëhsën. Log vu tamusën sagi, og Anutu nër alam pin sën deneḳo semusën vu Yesu Kerisi nyëmasën lo nebë sir alam yohvu. Om Yesu rëḳ gevonġ bedenatu alam-los-bengöj medemedo malaj-tumsën geving yi degwata los degwata.  
\v 18 In yiḳ nebë sënë. Mehö timu vonġ nġaa nipaya, lob yi nyëvewen yoh vu mehönon pin bë denadiiḳ berëḳ malaj nama. Log yiḳ mehö timu vonġ nġaa yohvu, lob Anutu nër bë mehönon pin deyoh vu bë denatu alam yohvu medemedo malaj-tumsën jaḳ yi.  
\v 19 Mehö timu keyëh ġaġek, lob sënë vonġ balam pin detu alam nij paya. Log yiḳ mehö timu sepa loḳ ġaġek, lob sënë rëḳ gevonġ balam nġahiseḳë denatu alam yohvu.   
\p
\v 20 Log Horek verup ving, lom tato nġaa nipaya vahi ving benġahiseḳë loḳ. Nġaa nipaya nġahiseḳë loḳ, rëḳ mu semusën böpata sënë yam bekesuu nġaa nipaya.  
\v 21 Yönon, nġaa nipaya tu ala muġin bevonġin bë dahun hil behil malad nama. Rëḳ mu semusën yam in bë kesuu nġaa nipaya begevonġ mehönon medenatu alam yohvu medemedo malaj-tumsën degwata. Semusën sënë nebë hil Mehöböp Yesu Kerisi diiḳ in hil.   
\c 6  
\s1 Bël-Ripeksën Tahu Bë Hil Adiiḳ Ving Kerisi  
\p
\v 1 Om hil rëḳ nanër nabë va? Maḳ hil nanër nabë hil nġo medo ġevonġ nġaa nipaya in Anutu yö medo gevonġ yi semusën nam vu hil nyëmasën gök gökin-a?  
\v 2 Ma! Rëḳ nama! Bë hil atu Kerisi-yi-alam, og yiḳ nebë sën hil adiiḳ vorot, om hil su nehebë nengad vu nġaa nipaya benesepa loḳ ggökin yah rë.  
\v 3 Sën hil aripek bël raḳ Yesu Kerisi arë lo tahu bë hil adiiḳ ving yi gehil atu mewis raḳ. Ma ham su raḳ ni rë?  
\v 4 Nebë saga, om sën hil aripek bël lo tahu sën Kerisi diiḳ medelev lo, gevonġ bë hil nġaa muġeng diiḳ beneggëp loḳ söv. Om hil natu mewis jaḳ nabë sën Anutu tato niwëëk beKerisi kedi raḳ vu bedub ggökin betu mewis lo.   
\s1 Hil Rëḳ Medo Malad-Tumsën Geving Kerisi  
\p
\v 5 Yönon! Hil nġaa muġeng diiḳ ya nebë sën Kerisi diiḳ lo gehil atu yi alam. Nebë sënë, om hil rëḳ natu mewis nabë sën Kerisi kedi raḳ ggökin betu mewis lo, behil medo malad-tumsën geving yi.  
\v 6 Hil araḳ ni bë vonġ bë hil ayod muġeng diiḳ ya raḳ ḳelepeḳo* ving Kerisi in bë gevonġ benġaa nipaya niwëëk sën nevonġ huk loḳ hil navid lo nama na, in hil su sepa doḳ nġaa nipaya gökin nah.  
\v 7 In nġaa nipaya og su yoh vu bë kepë mehö sën diiḳ lo gökin nah rë.   
\p
\v 8 Lob hil nġaa muġeng diiḳ ya ving Kerisi, om hil ġevonġ geving anon nabë hil rëḳ medo malad-tumsën geving yi.  
\v 9 In hil araḳ ni bë Kerisi kedi raḳ ggökin ggëp bedub, om su rëḳ nadiiḳ nah gökin rë. Diiḳsën su yoh vu bë dahun yi gökin rë.  
\v 10 In diiḳ beron timu, lob kevoh hil nġaa nipaya pin ya vorot. Rëḳ gwëbeng og nedo mala-tumsën beluho Anutu denedo revuh ti.  
\v 11 Om ham jak ni rë nabë Yesu Kerisi diiḳ, om yiḳ vonġ bë ham diiḳ ving beham su yoh vu bë sepa doḳ nġaa nipaya gökin nah rë. Gaḳ ham tu Anutu-yi-alam bevonġ bë ham nedo malamin-tumsën ving yi.  
\v 12 Ham navimin sën rëḳ petar na lo nevonġin bë ham sepa doḳ nġaa nipaya, rëḳ mu ham su ġurek nġaa nipaya babu megwevonġ.  
\v 13 Ham su bo nemamin los vahamin lu nġaa vu nġaa nipaya in gwevonġ nġaa nipaya gökin nah. Gaḳ ham gwevonġ navimin pin los anomin dahis vu Anutu in ham nabë mehönon sën dediiḳ ggovek rëḳ dekedi raḳ ggökin ggëp bedub medenedo vesaj ggökin yah lo. Geham gwevonġ navimin pin los dahis vu Anutu in ham gwevonġ nġaa yohvu mu jaḳ.  
\v 14 Nabë saga loḳ mëm nġaa nipaya su yoh vu bë kepë ham gökin nah rë. In gwëbeng og ham su hurek horek babu menesepa loḳ rë, gaḳ ham nesepa loḳ Anutu yi ġaġek semusën sën nevo vu ham nyëmasën lo.   
\s1 Hil Natu Nġaa Niröpsën Yi Hur  
\p
\v 15 Om hil ġevonġ nabë va? Gwëbeng hil su rëḳ sepa doḳ horek in geḳo hil nah vu Anutu rë, gaḳ hil nesepa loḳ Anutu yi ġaġek semusën sën nevo vu hil nyëmasën lo. Om maḳ hil ayoh vu bë medo ġevonġ nġaa nipaya ma nama? Ma rot!  
\v 16 Ham raḳ ni ggovek! Bë ham bo navimin vu mehöti nabë ham gwevonġ huk vu yi megwevonġ noh vu aye, og ham tu yi hur. Yiḳ nebë saga, om ham su yoh vu bë sepa doḳ nġaa nipaya genengamin yes vu Anutu geving rë. In ham rëḳ gweḳo nyëvewen doḳ nah nġaa nipaya beham malamin nama veröḳ yi. Gaḳ bë ham nengamin yes vu Anutu, og rëḳ gevonġ beham natu alam yohvu.  
\v 17 Hil kwad vesa vu Anutu in wirek ham nesepa loḳ nġaa nipaya, rëḳ Anutu vonġ yi ġaġek yök vu ham, lob ham nengamin yes benesepa loḳ los ayomin dahis.  
\v 18 Nġaa nipaya duu ham ahon rëḳ Anutu ḳo ham vër in, gevonġ beham tu yi hur sën denesepa loḳ nġaa yohvu mu lo.  
\v 19 Rëḳ ham kwamin su niwëëk loḳ rë geyö nahën, om sën senër mesepa loḳ hil mehönon nġo kwad. Wirek ham navimin kehe ham beham nesepa loḳ nġaa nipaya los nġaa sën su neyoh vu rë lo beham kweyëh ġaġek panġsën. Om gwëbeng ham dahun ham navimin los dahis, beham sepa doḳ nġaa yohvu mu in ham ayomin niröp jaḳ.   
\p
\v 20 Wirek ham nesepa loḳ nġaa nipaya, gaḳ ham su nesepa loḳ nġaa yohvu rë.  
\v 21 Lob vu buk saga maḳ ham neḳo nyëvewen nivesa nebë va raḳ nġaa nipaya sën ham nevonġ lo? Ma! Lob gwëbeng og ham nimin nemum in nġaa nipaya saga, log ham raḳ ni bë diiḳsën tu ham nyëvewen om ham vonġin malamin nama!  
\v 22 Rëḳ ma gAnutu ḳo ham vër in nġaa nipaya bevonġ ham tu yö yi hur. Lob nyëvewen sën rëḳ bo doḳ nah vu ham lo nebë sënë: Ham ayomin niröp jaḳ, loḳ mëm ham rëḳ medo malamin-tumsën degwata.  
\v 23 In alam sën denesepa loḳ nġaa nipaya lo, og rëḳ degeḳo nyëvewen doḳ nah medenadiiḳ bemalaj nama. Rëḳ Anutu og nevo semusën vu hil nyëmasën raḳ hil Mehöböp Yesu Kerisi yi huk nebë hil medo malad-tumsën degwata.   
\c 7  
\s1 Paulus Tahu Ġaġek Raḳ Maluh Los Venëj  
\p
\v 1 Arig lo, sa nanër ġaġek sënë vu ham sën neraḳ horek ni rot lo nebë: Horek tu ala meneġin mehönon yoh vu buk pin sën denedo vesaj lo. Ma ham su raḳ ġaġek sënë ni rë?   
\p
\v 2 Lob yiḳ nebë sënë: Nabë avëh jaḳ regga beregga nahën nedo, og horek duu luho regga ahon. Rëḳ nabë regga nadiiḳ, og horek saga maya gesu duu yi ahon rë.  
\v 3 Gaḳ nabë regga yö nahën nedo gevenë ya meraḳ maluh ngwë, og horek nenër yi nebë nevonġ baggëb. Gaḳ nabë regga nadiiḳ, og horek sënë su ggërin yi rë, om nabë jaḳ maluh ngwë og su nevonġ baggëb rë.   
\p
\v 4 Om arig lo, yiḳ ham nebë sënë. Kerisi loḳ yah ham bömin mediiḳ in ham, lob sënë vonġ bë ham diiḳ ving geHorek su neġin ham ggökin rë, om ham yoh vu bë jaḳ vu reggamin mewis. Ham reggamin mewis saga yiḳ mehö sën kedi raḳ yah vu bedub ggökin in bë gevonġ behil ġevonġ Anutu yi huk banon jaḳ lo.  
\v 5 Wirek hil nġo nahën nesepa loḳ nġaa nipaya sën hil malad anonin los navun hil in lo, loḳ horek nërin nġaa nipaya sënë, rëḳ mu sënë vonġ behil kwad nevo bë hil pasanġ ġevonġ rot. Hil nehevonġ rot, lob nġaa nipaya saga yi nyëvewen neggëp bë hil rëḳ nadiiḳ bemalad nama.  
\v 6 Rëḳ vonġ bë hil adiiḳ ving Kerisi, om ḳo hil vër in Horek sën neduu hil ahon wirek lo, in bë su geġin hil gökin. Gaḳ wirek, og hil nesepa loḳ Horek sën dekevu meneggëp lo, rëḳ mu gwëbeng og hil atu mewis raḳ menesepa loḳ nġaa sën Anon Vabuung netato vu hil lo.   
\s1 Nġaa Nipaya Nevasap Hil  
\p
\v 7 Om hil rëḳ nanër nabë va? Hil nanër nabë Horekeḳ nġaa nipaya? Ma! Nabë Horek su tato nġaa nipaya vu sa rë, og sa su rëḳ jaḳ ni nabë nipaya rë. Bë Horek su nanër nabë, “Su ayom nevu nevu in mehö ngwë hir ngaa” rë, og sa su rëḳ jaḳ ayoġ nevu nevu sënë ni nabë nġaa nipaya rë.  
\v 8 Rëḳ Horek saga tateḳin aggata vu nġaa nipaya benepelëpin sa, lob vonġ besayoġ nevu nevu in nġaa nipaya aggagga. Gaḳ bë Horek nama, og nġaa nipaya nebë heljënġ, in sa su rëḳ ġalë nabë nġaa nipaya rë.  
\v 9 Wirek sën sa duġin Horek lo, og sa hekuung bë sa nado nivesa. Loḳ tum seraḳ Horek ni, lob nġaa nipaya vesa loḳ yah vu sa, lob seraḳ ni bë sëḳ nadiiḳ bemalaġ nama.  
\v 10 Anutu vonġ Horek yam in bë geli sa na niröp besa medo malaġ-tumsën, rëḳ mu ma geHorek tato vu sa bë sëḳ nadiiḳ bemalaġ nama.  
\v 11 In Horek nër aggata tato vu nġaa nipaya, lob nġaa nipaya tetuhin sa, lob seraḳ ni bë sëḳ nadiiḳ bemalaġ nama.  
\v 12 Nebë sënë, om hil araḳ ni bë Horek yö vabuung. Lob Horek yi ġaġek pin vabuung ving beniröp genivesa.  
\v 13 Ma maḳ Horek nivesa sënë vonġ besëḳ malaġ nama? Ma! Nġaa nipaya mu sën kepë sa, om sëḳ malaġ nama. Yiḳ nebë sënë in bë nanër nġaa nipaya tato nabë nġaa nipaya rot. Nġaa nipaya neḳo Horek nivesa sënë in bë kepë sa jaḳ besa malaġ nama. Lob Horek nenër nġaa nipaya degwa tato vu sa bë nġaa nipaya yönon.   
\s1 Nġaa Nipaya Neggërin Hil Kwad  
\p
\v 14 Hil araḳ ni bë Horek sënë vabuung in yam vu Anon Vabuung. Gaḳ sa, og nġaa muġeng neggëp loḳ sayoġ besa nahurek nġaa nipaya babu.  
\v 15 Yönon, sa su naraḳ nġaa sën sa nehevonġ lo degwa ni rë. Gaḳ nġaa sën sa nehevonġin panġsën bë sa ġevonġ lo, og sa su nehevonġ rë. Rëḳ nġaa sën sa niġ nelëlin veröḳ yi lo, og tum sa nehevonġ yoh vu buk pin.  
\v 16 Genġaa sën sa bë ġevonġ in seraḳ ni bë nġaa nivesa lo, og saga nebë seraḳ Horek ni beseyoġekin bë nġaa nivesa, rëḳ mu sa su nehevonġ yoh vu rë.  
\v 17 Rëḳ su senġo ti nehevonġ nġaa nipaya sënë rë, gaḳ nġaa nipaya sën nedo loḳ sayoġ lo sën yö nevonġ.  
\v 18 In seraḳ ni bë nġaa nivesa ti su neggëp loḳ sayoġ rë. Sa nanër nġaa muġeng sën neggëp loḳ sayoġ lo. In sa nehevonġin bë ġevonġ nġaa nivesa, rëḳ ma gesa su yoh vu bë ġevonġ banon jaḳ rë.  
\v 19 Gaḳ nġaa nivesa sën sa nehevonġin bë ġevonġ lo, og sa su nehevonġ rë. Genġaa nipaya sën sa su nehevonġin bë ġevonġ rë lo, og tum sa nehevonġ.  
\v 20 Sa nehevonġ nġaa sën sa su kwaġ nevo bë sëḳ ġevonġ rë lo, rëḳ sa su nġo nehevonġ rë, gaḳ nġaa nipaya sën nedo loḳ sayoġ lo yö nevonġ.   
\p
\v 21 Lob sa nehevonġ nebë sënë raḳ buk pin: Sa nehevonġin bë ġevonġ nġaa nivesa, rëḳ ma genġaa nipaya nedo loḳ sayoġ benepebip sa.  
\v 22 Yönon, sahëġ neving Anutu yi horek panġsën loḳ sayoġ.  
\v 23 Rëḳ sa halë horek ngwë neggëp loḳ sa naviġ pin. Lob nesis beġö vu Anutu yi horek sën neggëp loḳ sayoġ lo. Log netunġ sa loḳ ya nġaa nipaya sën nedo loḳ sa naviġ agi nema beneduu sa ahon.  
\v 24 Wöp-o! Lob sa mehö niġ paya rot! Maḳ re rëḳ bo sa vër in nġaa muġeng sën rëḳ gevonġ besa malaġ nama agi?  
\v 25 Om sa kwaġ vesa rot vu Anutu! In vonġ hil Mehöböp Yesu Kerisi yam in bë geḳo sa vër. Yönon, sa kwaġ og nesepa loḳ Anutu yi horek, rëḳ sa nġaa muġeng sën nedo loḳ sayoġ lo, og nesepa loḳ nġaa nipaya yi aggata beluho denepemëġin sir.   
\c 8  
\s1 Kerisi Dahun Nġaa Nipaya Ya Gevonġ Anon Vabuung Vu Hil  
\p
\v 1 Nebë saga, om hil sën naha raḳ Kerisi Yesu lo, og ġaġek sën nër bë hil ġaḳo nipaya nyëvewen lo ti su rëḳ gëp vu hil rë.  
\v 2 In Anon Vabuung yi horek nër bë alam degevonġ nġaa nipaya, og denadiiḳ bemalaj nama. Log nër ving bë hil atu Kerisi Yesu yi alam lo, og hil su rëḳ nadiiḳ bemalad nama rë, gaḳ hil rëḳ medo malad-tumsën degwata.  
\v 3 Nġaa muġeng neggëp loḳ hil ayod, om Horek su yoh vu bë kevoh nġaa nipaya na rë. Rëḳ nġaa sën Horek su yoh vu bë gevonġ rë lo, og Anutu yö nevonġ. Vonġ nalu yam betu mehönon raḳ, benavi nebë hil mehönon nid paya vu dob sënë navid.  
\p Lob Anutu vonġ bemehönon hir nġaa nipaya nyëvewen yah raḳ neggëp Kerisi, bediiḳ loḳ yah hil bed in bë Horek yi nyëvewen su gëp vu hil.  
\v 4 Horek nër bë hil ġaḳo nyëvewen doḳ nah hil nipaya, lob sagaḳ nër niröp beyoh vu. Rëḳ Anutu vonġ beKerisi diiḳ loḳ yah hil bed besis hil nyëvewen bemaya, om hil su rëḳ malad nama rë. Hil su nesepa loḳ nġaa muġeng sën nedo loḳ hil ayod lo rë, gaḳ hil nesepa loḳ Anon Vabuung yi aggata om sën vonġ nebë sënë vu hil.  
\v 5 In alam sën nġaa muġeng nedo loḳ ayoj lo, og kwaj neya vu nġaa dob yi mu. Gaḳ alam sën denesepa loḳ Anon Vabuung lo, og kwaj neya vu Anon Vabuung yi nġaa.  
\v 6 Nabë mehöti kwa na vu nġaa muġeng mu, og mehö sënë rëḳ nadiiḳ bemala nama. Gaḳ nabë mehöti kwa na vu Anon Vabuung yi aggata, og mehö sënë rëḳ ayo gëp revuh in rëḳ medo mala-tumsën.   
\p
\v 7 Log nabë mehöti kwa sepa doḳ nġaa muġeng mu, og mehö sënë nesis beġö vu Anutu. In su neggurek Anutu yi horek babu rë, gesu yoh vu bë gevonġ noh vu rë.  
\v 8 Alam sën denesepa loḳ nġaa muġeng lo, og alam nebë sënë su deyoh vu bë degevonġ bAnutu kwa vesa in sir rë.  
\v 9 Rëḳ hameḳ su nesepa loḳ nġaa muġeng rë. Gaḳ Anutu yi Anon Vabuung nedo ving ham yönon beham nesepa loḳ. Rëḳ nabë Kerisi yi Anon Vabuung su nedo ving mehöti rë, og su Kerisi-yi-alam yi rë.  
\v 10 Yönon, ham navimin nediiḳ, in ham nevonġ nġaa nipaya, rëḳ mu nabë Kerisi nedo ving ham, og ham tu alam yohvu meham anomin nedo mala-tumsën.   
\p
\v 11 Anutu nër beYesu kedi raḳ ggökin vu bedub. Om ham navimin rëḳ nadiiḳ mepetar na rëḳ mu nabë Anutu yi Anon Vabuung nedo loḳ ham ayomin, og Anutu sën nër meYesu kedi raḳ yah lo rëḳ gevonġ bAnon Vabuung bo mala-tumsën vu ham navimin geving.   
\s1 Anon Vabuung Nevonġ Behil Natu Anutu Nalu  
\p
\v 12 Arig lo, hil nġaa muġeng su nesemu hil rë, om hil su aġurek babu besepa doḳ.  
\v 13 Gaḳ nabë ham sepa doḳ nġaa muġeng, og ham rëḳ nadiiḳ bemalamin nama. Rëḳ nabë ham gweḳo niwëëk vu Anon Vabuung bedoḳ vu ham beham nimin dëlin nġaa nipaya sën ham navimin bë gevonġ lo, og ham rëḳ medo malamin-tumsën.  
\v 14 Alam pin sën deneggurek Anutu yi Anon Vabuung babu lo, og Anutu nalu sir.  
\v 15 In Anutu su vonġ Anon Vabuung yök vu ham in bë deġinengin ham beham medo meġöneng in yi rë. Gaḳ vonġ yök vu ham in bë ham jaḳ ni nabë ham tu Anutu nalu. Lom nevonġ behil ayed neloḳ yi bë, “Amaġ! Amaġ!”  
\v 16 Yönon, Anon Vabuung nenër ranġah vu hil loḳ hil ayod bë hil atu Anutu nalu.  
\v 17 Hil atu Anutu nalu, om hil rëḳ medo ben geving yi, geyi nġaa pin rëḳ natu hil nġaa geving. Kerisi ḳo vanë wirek, lob hil atu yi alam menehaḳo vanë nebë saga gwëbeng ving in bë hil medo nivesa rot geving yi vu tamusën, gAnutu yi nġaa nivesa vesa pin rëḳ natu hil los Kerisi hil nġaa.   
\s1 Hil Medo Nivesa Rot Vu Tamusën  
\p
\v 18 Sa kwaġ nevo bë vu tamusën sën hil ana medo nivesa lo, og mëm hil rëḳ ġalë nġaa maggin sën netöḳ vu hil gwëbeng agi nabë nġaa meris.  
\v 19 In nġaa pin sën Anutu tunġ lo ggëp deneġin buk sën Anutu tato nalu lo pin nam ranġah lo.  
\v 20 In nġaa pin sënë yö nahën denedo paya, rëḳ su nebë sënë yoh vu yö kwaj rë. Gaḳ Anutu yö tunġ sir nebë sënë, om denevo kwaj in buk sën nġaa pin nijvesa jaḳ los dahis lo.  
\v 21 Anutu rëḳ geḳo nġaa pin sën netunġ lo vër in nġaa sën nevasap sir benevonġ bemalaj nema ya gwëbeng agi, berëḳ semu nġaa pin benijvesa jaḳ bedemedo nijvesa rot geving nalu lo pin.  
\v 22 Hil araḳ ni bë nġaa pin sën Anutu tunġ lo medo denevo belol medenevimengin nġaa maggin, nebë sën avëh denevimeng lo, yö vu wirek rot begwëbeng.   
\p
\v 23 Lob su nġaa nebë sënë mu rë. Gaḳ hil sën hil haḳo Anon Vabuung vorot lo, og yiḳ hil navo belol ving meneheġin buk sën Anutu gevonġ behil natu nalu lo yönon lo. Sën hil natu nalu lo nebë: Geḳo hil navid bër vu dob los nġaa nipaya.  
\v 24 Anutu ḳo hil yah vu yi ggovek ya, rëḳ hil nahën navo kwad in buk sën gevonġ banon jaḳ lo. Gaḳ bë berup govek na, og hil su rëḳ abo kwad in gökin nah rë, in mehöti su nevo kwa in nġaa sën netöḳ yam ggovek ya lo ggökin rë.  
\v 25 Rëḳ nġaa sën yö nahën gesu anon neraḳ rë lo, nabë hil ġevonġ geving rot nabë rëḳ anon jaḳ vu hil, og hil najom hil ahon gemedo navo kwad in.   
\p
\v 26 Log neloḳ buk sën hil su nayoh vu bë kwad bo ġaġek menajom jaḳ niröp rë lo, og Anon Vabuung neloḳ vu hil. Yönon, Anon Vabuung nejom raḳ in hil raḳ saheng mu, in hil su ayoh vu bë nanër ġaġek sagi berup hil avid rë.  
\v 27 Gehil Amad sën nelë mehönon ayoj lo neraḳ Anon Vabuung yi ġaġek sagi ni, generaḳ ni bë Anon Vabuung nesepa loḳ Anutu kwa meneloḳ vu hil sën Anutu-yi-alam hil lo.   
\p
\v 28 Log hil naraḳ ni bë nġaa pin sën netöḳ vu alam sën ahëj neving Anutu lo, og yiḳ Anutu nevonġ nġaa pin sënë nevonġ huk loḳ ti in bë gevonġ nivesa vu sir. Yiḳ nevonġ vu yi alam pin sën ggooin sir raḳ yoh vu yö kwa lo.  
\v 29 In Anutu ggooin sir raḳ vorot wirek betato sir in bë nij nabë Nalu, lob Nalu natu arij aġuu, gari lo nġahiseḳë.  
\v 30 Lob alam sën tato sir wirek lo, og supin sir yah vu yi. Lob alam sën supin sir yah vu yi agi, og nër sir ving bë sir alam yohvu. Lob alam sën nër sir bë sir alam yohvu lo, og nër bë rëḳ demedo nivesa rot geving yi.   
\s1 Anutu Kwa Pesivin Hil Om Su Rëḳ Gevuu Hil Rë  
\p
\v 31 Om hil rëḳ nanër va jaḳ nġaa pin sën Anutu nevonġ-ë? Nabë Anutu doḳ vu hil, og mehöti su yoh vu bë kepë hil rë!  
\v 32 In su ggulin Nalu rë, gaḳ vonġ yam in bë doḳ vu hil pin. Vonġ nġaa böpata saga vu hil, om maḳ rëḳ gevonġ yi nġaa vahi pin vu hil nyëmasën geving.  
\v 33 Om re yoh vu bë gevonġ ġaġek jaḳ alam sën Anutu yö ggooin sir raḳ vorot tu yi nġaa lo? Ma! Anutu nër hil bë hil alam yohvu.  
\v 34 Ma re rëḳ nanër nabë hil mehönon nid paya? Maḳ Kerisi? Ma! Kerisi og loḳ yah hil bed bediiḳ in hil ggovek ya. Log kedi raḳ yah ggökin vu bedub menedo Anutu nema vesa, beneketaġ vu Anutu ving bë doḳ vu hil.   
\p
\v 35 Log re yoh vu bë bo hil vër in Kerisi ahëvingsën sënë? Ma! Rëḳ mu nabë maggin natöḳ vu hil ma, nabë hil kwad na nġahi ma, nabë hil ġaḳo vanë, ma, nabë meyip gevonġ hil ma, nabë hil ajaḳ vu in tob ma, nġaa nipaya basap hil ma, beġö natöḳ vu hil, og rëḳ nabë va? Maḳ Kerisi su ahë neving hil rë? Gaḳ ahë neving hil!  
\v 36 Yönon, nġaa nebë sënë netöḳ vu hil yoh vu ġaġek sën neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya lo bë:  
\q1 “Denesis he mehe nadiiḳ yoh vu buk pin in he tu honġ alam.  
\q2 Denelë he nebë sipsip, om sën denesis he mehe nadiiḳ ya.”   
\m
\v 37 Rëḳ mu yiḳ nġaa pin sënë og nġaa meris. In Kerisi ahë neving hil menevonġ behil ḳesuu menare nid wëëk.  
\v 38 In sa hevonġ ving rot bë nġaa ti su yoh vu bë bo hil vër in Anutu ahëvingsën sënë rë. Nabë hil nadiiḳ ma hil medo vesad, og su yoh vu bë bo hil vër rë. Log angër los ggev-dob-yi genġaa sën nedo gwëbeng agi los nġaa sën rëḳ berup vu tamusën ma, niwëëk aggagga vahi ma,  
\v 39 nġaa sën nedo yaġek babu lo los nġaa sën nedo dob ġebinë lo, ma nġaa vahi sën nedo jeggin jeggin agi. Nġaa pin nebë sënë, og su deyoh vu bë dedoḳ Anutu ahë bepekwë ġaġek sën ahë neving hil-ë rë. Gaḳ vonġ hil Mehöböp Yesu Kerisi yam in bë tato ranġah nabë ahë neving hil.   
\c 9  
\s1 Paulus Ayo Maggin In Alam Israel  
\p
\v 1 Nġaa sën senër lo og yönon, gaḳ sa su tetuhin rë, in Kerisi-yi-alam sa. Log Anon Vabuung tateḳin vu sa loḳ sayoġ ving bë senër ġaġek sënë yönon.  
\v 2 Sa nanër vu ham nabë: Sayoġ maggin gesa kwaġ paya rot yoh vu buk pin.  
\v 3 Yönon, nabë yoh vu bë sa basap sa in mëm sa ġaḳo sa alam Israel denah vu Kerisi jaḳ sën sa hetah sa vër in Kerisi-yi-alam gesa malaġ nama na veröḳ yi lo, og sëḳ kwaġ vesa in meġevonġ nabë sënë. Rëḳ ma gesaga su yoh vu bë rëḳ doḳ vu sir rë.  
\v 4 Sir alam Israel soġek bedetu Anutu nalu lo, log denelë niḳapiik raḳ malaj ving, log Anutu joo yi ġaġek ving sir gevo yi horek vu sir. Getato aggata sën degetunġ seriveng in bë dekevoh hir nġaa nipaya los degeḳo arë jaḳ lo vu sir. Log nër yi ġaġek vahi vu sir bë rëḳ gevonġ vu sir geving.  
\v 5 Alam Israel sënë og alam böp böp wirek hen hir mewis sir, lob Kerisi sën tu nġaa pin ala lo pum raḳ sir, rëḳ mu yi Anutu soġek, sën hil ġaḳo arë jaḳ na vavunë degwata los degwata lo yönon.   
\s1 Anutu Ggooin Yi Alam Raḳ  
\p
\v 6 Rëḳ mu hil su nanër nabë: Anutu hen ġaġek anon ma. Hil su nanër nabë saga in alam sën depum raḳ Israel lo, og sir pin su Israel soġek rë. In sir vahi su denesepa loḳ Anutu rë.  
\v 7 Alam sën depum raḳ Abraham niḳöḳ lo, og su sir pin detu yi mewis yönon rë. In Anutu nër vu yi wirek bë, “Rëḳ denanër Isaak yi mewis mu nabë honġ alam.”  
\v 8 Nebë sënë in nalu lo sën depum raḳ niḳöḳ mu lo, og su detu Anutu nalu rë. Gaḳ hurmahen sën depum raḳ ġaġek sën Anutu joo lo, og mëm hil nanër sir nabë Abraham yi mewis soġek.  
\v 9 Ġaġek sën Anutu joo lo nebë, “Sëḳ nom ġeto doḳ buk sën sehooin raḳ lo, lom mëm Sara rëḳ geḳo nalu maluh ti.”   
\p
\v 10 Log yiḳ su ġaġek timu sënë rë. Gaḳ hil dobahë Isaak ḳo Rebeka, lob nalu luu loḳ pepid, lob Anutu nër ġaġek ti vu Rebeka vorot.  
\v 11 Luho nahën denare loḳ ataj ayo gesu denevonġ nġaa nivesa ma nġaa nipaya ti rë, rëḳ Anutu nër ġaġek raḳ luho vorot in bë tato ranġah nabë su nelë nġaa sën denevonġ lo menenër rë, gaḳ yö neggooin mehönon raḳ yoh vu kwa.  
\v 12 Nër vu Rebeka bë, “Aġuu rëḳ gurek amon babu!”  
\v 13 Sënë yoh vu ġaġek sën neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya lo nebë, “Sahëġ neving Yakop, rëḳ sa nehalë Esau paya.”   
\p
\v 14 Om hil rëḳ nanër nabë va? Maḳ hil nanër nabë: Anutu su nevonġ nġaa yohvu rë? Ma!  
\v 15 In nër vu Moses bë:  
\q1 “Nabë sa hevonġin bë semu mehöti, og sëḳ semu.  
\q2 Log nabë sa hevonġin bë kwaġ paya in mehöti, og sëḳ kwaġ paya in.”   
\m
\v 16 Om yiḳ nebë sënë. Anutu su kwa paya in mehöti in mehö sënë kwa nevo bë Anutu kwa paya in yi rë. Log su kwa paya in mehöti in nevonġ Anutu yi huk niwëëk rë, gaḳ yö nevonġ yoh vu kwa.  
\v 17 In Anutu nër vu Parao wirek meneggëp loḳ yi ḳapiya nebë, “Maggin sën sa hevonġ vu honġ lo, og sa hevonġ in bë tato sa niġ wëëk vu mehönon pin in denanër sa bengöġ na menoh vu dob pin. Yiḳ raḳ degwa saga sën sa hetunġ ggev Parao raḳ honġ.”  
\v 18 Om nabë Anutu kwa bo nabë kwa paya in mehöti, og rëḳ kwa paya in yi. Log nabë kwa nevo bë gevonġ bemehöti ayo dahis jaḳ, og rëḳ gevonġ bayo dahis jaḳ.   
\s1 Anutu Yi Kwa-Vonġinsën Los Ahë Sengën  
\p
\v 19 Rëḳ mu maḳ ham ti rëḳ nanër vu sa nabë, “Nebë saga, loḳ nebë va sën Anutu nenër bë nġaa nipaya degwa neggëp vu hil mehönon-ë? In hil su ayoh vu bë ḳeyëh yi rë.”  
\v 20 Rëḳ honġ re? Honġ mehönon mu rëḳ ġeyoh vu bë gwevonġ ayem jaḳ Anutu? Dëg soġek su neloḳ tepëḳ in ala sën nejegwi yi lo bë, “Ġenesemu sa nebë sënë in va?” rë.  
\v 21 Gaḳ mehö sën nejegwi dëg lo yö nejegwi yoh vu kwa, log yoh vu bë geḳo nġaġek ġobeng timu mejegwi dëg luu jaḳ. Lob nabë semu ngwë malanġeri in huk nivesa yi, log semu ngwë in bë huk meris meris yi, og yiḳ ggovek. Yö yi nġaa.   
\p
\v 22 Lob Anutu vonġin bë tato ahë sengën ranġah betateḳin niwëëk vu mehönon in sir pin denevonġ nġaa nipaya. Lob ahë sengën vu sir bë kevoh sir bemalaj nama na veröḳ yi, rëḳ ma genejom yi ahon.  
\v 23 Nejom yi ahon nebë saga in kwa nevo mehönon vahi sën kwa nevonġin sir lo. Kwa nevo sir in yö ggooin sir raḳ vorot in bë demedo nivesa doḳ yi nyëġ geving yi, gerëḳ gevonġ yi nġaa nivesa vesa pin vu sir.  
\v 24 Yiḳ hil sënë. Ggooin hil raḳ. Su ggooin loḳ he Yuda mu rë, gaḳ ggooin alam-yu-ngwë vahi ving.  
\v 25 In Hosea nër nebë saga meneggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya nebë:  
\q1 “Alam sën su sa alam sir wirek rë lo, og sëḳ nanër sir nabë salam sir.  
\q2 Galam sën sa su ahëġ neving sir wirek rë lo, og sëḳ ahëġ geving sir.”   
\m
\v 26 Loga,  
\q1 “vu nyëġ sën sa nanër sir wirek bë,  
\q2 ‘Su salam ham rë’ lo,  
\q1 og sëḳ nanër vu sir saga nabë Anutu mala-tumsën nalu sir.”   
\m
\v 27 Log Yesaya nër raḳ alam Israel getahi bë:  
\q1 “Nabë Israel nġahijseḳë rot nabë raggër loo nenga,  
\q2 og yiḳ Anutu rëḳ geḳo sir yu mahen teka mu nah vu yi.   
\q1
\v 28 In Mehöböp rëḳ govek ġaġek na gebepul pevis,  
\q2 log bo nyëvewen doḳ nah vu alam vu dob.”   
\m
\v 29 Yoh vu ġaġek ngwë sën Yesaya nër wirek lo bë:  
\q1 “Nabë Mehöböp sën neġin angër-beġö-yi pin vu yaġek lo  
\q2 su yoh nenga in hil hed vë yu mahen teka bedemedo rë,  
\q1 og hil rëḳ malad nama na veröḳ yi  
\q2 nabë sën Sodom los Gomora.”   
\s1 Alam Israel Denevonġ Huk Mu In Bë Denatu Alam Yohvu Rëḳ Ma  
\p
\v 30 Om hil rëḳ nanër nabë va? Hil nanër nabë alam-yu-ngwë sën su malaj nesepa bë denatu alam yohvu rë lo detu alam yohvu. Ayoj ya timu vu Yesu lom sën Anutu nër sir bë sir alam yohvu.  
\v 31 Gaḳ alam Israel og kwaj nevo bë nabë desepa doḳ horek, og rëḳ gevonġ medenatu alam yohvu. Rëḳ ma gesu denesepa loḳ horek los dahis rë.  
\v 32 Rëḳ su detu alam yohvu rë, in su ayoj neya timu vu Yesu rë. Gaḳ kwaj nevo bë nġaa sën denevonġ lo yoh vu bë rëḳ geḳo sir nah vu Anutu, rëḳ ma. Denelë ḳelepeḳo* nebë su yoh vu rë, in nġaa nimumsën, lob sënë nebë sën deketul vahaj raḳ ġelönġ bedevës.  
\v 33 In ġaġek sënë neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya bë:  
\q1 “Ham nġo! Sa hetunġ ġelönġ ti vu Sion* in bë mehönon deketul vahaj jaḳ.  
\q2 Sa hetunġ ġelönġ niwëëk ata in gevonġ rii jaḳ mehönon.  
\q1 Gaḳ alam sën ayoj na timu vu yi lo, og su rëḳ nij namum rë.”   
\c 10  
\s1 Alam Israel Su Detu Alam Yohvu Rë  
\p
\v 1 Arig lo, sa hevonġin rot bë Anutu geḳo alam Israel nah vu yi, om sa najom raḳ vu yi in sir rot.  
\v 2 Seraḳ nij, om sën senër bë nij wëëk rot bë desepa doḳ Anutu. Rëḳ su denevonġ los kwaj rë.  
\v 3 In deneketul loḳ in aggata sën Anutu nanër sir nabë sir alam yohvu lo, in denevonġ nġaa yoh vu yö kwaj in bë denatu alam yohvu. Su denedahun sir medenesepa loḳ aggata sën Anutu vonġ in bë hil sepa doḳ menatu alam yohvu lo rë.  
\v 4 Hil araḳ ni bë Horek yi huk verup lah loḳ Kerisi, om sën Anutu rëḳ nanër alam pin sën ayoj na timu vu Kerisi lo nabë sir alam yohvu.   
\s1 Anutu Nevonġin Bë Geḳo Alam Pin Nah Vu Yi  
\p
\v 5 Yiḳ nebë sën Moses kevu ġaġek raḳ Horek bë: Horek yoh vu bë gevonġ mehönon medenatu alam yohvu lo. Kevu nebë sënë, “Mehöti bë sepa doḳ horek sënë pin, og rëḳ medo mala-tumsën.”  
\v 6 Rëḳ mu hil ayod neya timu vu Yesu, lom sën vonġ behil arëd nebë hil alam yohvu, om ham su kwamin bo doḳ ayomin nabë, “Re rëḳ doḳ na yaġek, megeḳo Kerisi duḳ nam-a?” In hil araḳ ni bë luḳ yam ggovek ya.  
\v 7 Log su kwam bo nabë, “Re rëḳ duḳ na alam-diiḳsën hir nyëġ in geḳo Kerisi nom-a?” Gaḳ kedi raḳ yah ggovek ya.   
\p
\v 8 Log ġeraḳ ni ving bë, “Ġaġek yiḳ neggëp vu honġ. Neggëp loḳ avim geneggëp loḳ ayom.” Yiḳ ġaġek sën hil nanër ranġah bë hil ayod neya timu vu Yesu lo.  
\v 9 Om nabë ġenanër Yesu berup avim nabë yi Mehöböp, log gwevonġ geving doḳ ayom nabë Anutu nër bekedi raḳ yah vu bedub, og Anutu rëḳ geḳo honġ nah vu yi.  
\v 10 In hil atu alam yohvu raḳ sën hil ayod neya timu vu Yesu lo, log Anutu rëḳ geḳo hil nah vu yi jaḳ sën hil nanër verup avid bë yi alam hil lo.   
\p
\v 11 Lob ġaġek neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya nebë, “Alam sën ayoj na timu vu yi lo, og su rëḳ juuk sir benij namum rë.”   
\p
\v 12 Log alam Yuda los alam-yu-ngwë neggëp timu in yiḳ hil pin hil Mehöböp timu nedo, lob nevonġ semusën böpata vu alam sën ayej neloḳ yi lo.  
\v 13 Yoh vu sën neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya lo nebë, “In alam sën ayej neloḳ Mehöböp lo pin, og rëḳ geḳo sir nah vu yi.”  
\v 14 Rëḳ nabë su ayoj na timu vu yi rë, og su rëḳ ayej doḳ yi rë. Log nabë su degenġo yi ġaġek rë, og su rëḳ ayoj na timu vu yi rë. Log nabë mehöti su nanër yi ġaġek ranġah vu sir rë, og su rëḳ degenġo rë.  
\v 15 Log nabë Anutu su gevonġ alam sën denanër ġaġek lo dena vu sir rë, og re rëḳ nanër ranġah vu sir-a? Yoh vu ġaġek sën neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya lo nebë, “Alam sën denanër Bengö Nivesa ranġah lo deberup, og hil kwad vesa rot.”   
\s1 Alam Israel Su Denesepa Loḳ Bengö Nivesa Rë  
\p
\v 16 Rëḳ mu alam pin su debë nengaj vu Bengö Nivesa rë gema. Yoh vu sën Yesaya nër wirek lo nebë, “Mehöböp, re vonġ ving ġaġek sën he nanër lo?”  
\v 17 Om hil nehevonġ ving raḳ ġaġek sën hil nehanġo lo, lob ġaġek sën hil nehanġo lo, og neverup raḳ Kerisi avi.  
\v 18 Rëḳ seloḳ tepëḳ bë: Maḳ su denenġo Bengö Nivesa sënë rë? Gaḳ denġo ggovek ya. In ġaġek neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya nebë:  
\q1 “Ayej ya meyoh vu dob pin.  
\q2 Log hir ġaġek ya metöḳ ya dob nenga pin.”   
\m
\v 19 Rëḳ seloḳ tepëḳ beron ngwë ggökin bë: Maḳ Israel su deraḳ ġaġek sënë degwa ni rë? Gaḳ deraḳ ni in Moses nër wirek bë:  
\q1 “Sëḳ ġevonġ beham ayomin rëḳ ngis yi in alam-yu-ngwë sën su los bengöj rë lo,  
\q2 log sëḳ ġevonġ beham ahëmin sengën vu alam-yu-ngwë sën kwaj masën lo.”   
\m
\v 20 Rëḳ Yesaya su neggöneng rë genenër ranġah bë:  
\q1 “Alam sën su denesero sa rë lo detöḳ vu sa,  
\q2 log alam sën su deneloḳ tepëḳ in sa vu mehö la rë lo,  
\q2 og sa tato sa ranġah vu sir.”   
\m
\v 21 Lob nër raḳ Israel nebë:  
\q1 “Sa hetë nemaġ in alam sën denekeyëh los demehoo sa ġaġek lo  
\q2 yoh vu buk pin bë denom vu sa, rëḳ ma.”   
\c 11  
\s1 Anutu Semu Alam Israel Vahi  
\p
\v 1 Lob sa bë doḳ tepëḳ in ġaġek ngwë nabë maḳ Anutu ruuk yi alam-a? Ma veröḳ yi! Yiḳ sa Israel ti ving. Abraham yi mewis sa, in sa degwa vu Benyamin.   
\p
\v 2 Log Anutu su rëḳ juuk yi alam sën ggooin sir raḳ wirek lo rë. Ma ham su raḳ ġaġek sën Anutu-yi-ḳapiya nër raḳ Elia lo ni rë? Elia su vu Anutu in alam Israel bë,  
\v 3 “Mehöböp! Denesis honġ alam-denenër-ġaġek-ranġahsën medenediiḳ. Gedenekevoh honġ jepö ya. Geyiḳ senġo ti nahën nado, lob denesero sa in bë dengis sa mesa nadiiḳ.”  
\v 4 Rëḳ Anutu nër yah vu yi nebë va? Nër nebë sënë, “Sehooin alam 7,000 raḳ medenedo vu sa, su deneggurek anutu-kuungsën Baal babu rë.”   
\p
\v 5 Lob yiḳ buk sën gwëbeng agi nebë ving. Anutu kwa pesivin alam Israel beggooin sir yu mahen teka raḳ medenedo.  
\v 6 Ggooin sir raḳ in yö kwa pesiv in sir, gaḳ su ggooin sir raḳ in denevonġ huk nivesa la rë. Gaḳ nabë ggooin sir raḳ in nelë bë denevonġ nġaa nivesa, og nevonġ loḳ yah nyëvewen vu sir mu gesu kwa pesiv in sir yönon rë.  
\v 7 Om maḳ nebë va? Nebë sënë: Alam Israel malaj nesepa bë Anutu gelë sir nivesa, rëḳ ma gesu nelë sir pin nivesa rë. Yönon, ggooin sir yu mahen teka raḳ benelë sir nivesa, rëḳ sir vahi pin og nengaj nemir, om su detöḳ raḳ ġaġek anon rë.  
\v 8 Yoh vu ġaġek sën neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya lo bë:  
\q1 “Anutu vonġ benij tebö nebë sën deneggëp yiing.  
\q2 Nevonġ malaj bë degelë yi ġaġek rëḳ su dejaḳ ni,  
\q2 genevonġ nengaj bë degenġo rëḳ su denatöḳ jaḳ degwa.  
\q1 Lob denedo nebë sënë rot meverup gwëbeng.”   
\m
\v 9 Log Davit nër raḳ Israel ving bë:  
\q1 “Hir nos böp sën denegga lo rëḳ natu ġegweeng los rasoh  
\q2 in kevoh sir mebo nyëvewen vu sir.   
\q1
\v 10 Malaj ḳenu doḳ gesu degelë nġaa,  
\q2 lom hir nġaa muġeng saga yö jaḳ gëp demij meyö gëp degevek degwata.”   
\s1 Anutu Ḳo Alam-yu-ngwë Yom  
\p
\v 11 Lob sa bë doḳ tepëḳ in ġaġek ngwë nabë: Alam Israel devës saga, om rëḳ malaj nama na veröḳ yi? Ma! Rëḳ nama! Dekeyëh ġaġek lob tum Anutu ḳo alam-yu-ngwë yom raḳ sënë. Vonġ nebë sënë in bë alam Israel ayoj ngis yi, lob mëm degërin sir nom vu yi geving.  
\v 12 In dekeyëh ġaġek lom sënë loḳ vu mehönon pin. Deruu demij vu Anutu, lob sënë vonġ benġaa nivesa töḳ vu alam-yu-ngwë. Om alam Israel degërin sir nom vu Anutu, og sënë rëḳ gevonġ benġaa nivesa rot natöḳ vu mehönon pin mekesuu nġaa sën verup raḳ hir keyëhsën lo.   
\p
\v 13 Sa bë nanër ġaġek vu ham alam-yu-ngwë: Ham sinarë sa, lob sa kwaġ vesa in huk sënë menehevonġ.  
\v 14 Sa nehevonġin huk sënë rot in bë gevonġ mesa alam Yuda malaj anonin nġaa nivesa vesa sën ham neḳo lo, in sa ġaḳo sir la denom geving.  
\v 15 In Anutu semu aye in mehönon raḳ sën ruuk alam Israel lo. Om buk sën Anutu geḳo alam Israel nom gökin lo, og rëḳ nabë sën dekedi raḳ yah ggökin ggëp bedub.  
\v 16 Alam Israel deneḳo parawa-brët-yi nemaj beron ti vër nemuġin medenetunġ netu seriveng vu Anutu lob mëm brët pin los dahis netu yi nġaa ving. Log nabë ḳele ġeġa\f + \fr 11:16 \ft Ġaġek sënë raḳ parawa-brët-yi los ḳele ġeġa, og yiḳ ġaġek peggirinsën raḳ Abraham losho yi mewis. Bë Abraham tu Anutu yi alam, om yi mewis pin detu Anutu yi alam ving nebë saga. Rëḳ alam Israel nġahi deruu demij vu Anutu bedekehe sir vër in yi alam\f* tu Anutu yi nġaa, og ḳele nema pin los agga tu yi nġaa ving.  
\v 17 Yönon, maḳ Anutu keyëh ḳele oliv* nema vahi bevo vër, log ḳo honġ nebë ḳele oliv* bemën nema ti megelu honġ loḳ yah nema vahi sagu lo bej. Lob ġeneḳo jeji ggëp ḳele oliv* sënë ġeġa ving nema soġek vahi lo.  
\v 18 Om su gweḳo honġ jaḳ vu nema soġek lo. Nabë gweḳo honġ jaḳ vu, og kwam bo rë. In ġenare raḳ ġeġa, gaḳ ġeġa su nare raḳ honġ rë.  
\v 19 Rëḳ mu maḳ rëḳ ġenanër nabë, “Anutu keyëh nema pin sënë in bë gelu sa doḳ nah bej.”  
\v 20 Sënëḳ yönon, rëḳ mu ketöv sir in su ayoj neya timu vu Yesu rë. Gaḳ honġeḳ ġenare niwëëk in ayom neya timu vu yi, om su gweḳo honġ jaḳ. Gaḳ ġeġöneng megweġin honġ.  
\v 21 In Anutu su lë nema soġek mu menedo rë, om su rëḳ gelë honġ mu geving rë.  
\v 22 Kwam bo Anutu rë, nabë yi mehö kwa vonġinsën los mehö niwëëk ving, om su nelë nġaa nipaya mu rë. Alam sën nij nelëlin yi lo, og nevonġ nyëvewen vu sir loḳ yah. Log honġ, nabë ġeġurek babu, og rëḳ kwa gevonġin honġ, gaḳ nabë nama, og rëḳ ketöv honġ na geving.  
\v 23 Om nabë nema soġek sën nij nelëlin yi lo vahi degërin sir nom bayoj na timu vu Yesu, og Anutu rëḳ gelu sir doḳ nah aggaj gökin. In Anutu yoh vu bë gevonġ nabë saga.  
\v 24 Ġeraḳ ni bë wirek og ḳele oliv* bemën nema honġ, rëḳ Anutu ketöv honġ vër megelu honġ loḳ yah oliv* nivesa, gaḳ su aggam sënë niröp rë. Om yönon rot, yoh vu bë rëḳ geḳo oliv* soġek nema lo sënë megelu sir doḳ nah yö aggaj gökin.   
\s1 Anutu Kwa Nevonġin Mehönon Pin  
\p
\v 25 Arig lo, sa bë ham su kwetul doḳ in ġaġek vunsën sënë. In rëḳ ham kwamin bo menanër ham nabë ham los kwamin. Om sa nanër ġaġek vunsën sënë ranġah vu ham. Ġaġek sënë degwa nebë: Alam Israel vahi nengaj dahis, lob demedo nabë sënë rot mena berup doḳ buk sën Anutu gooin alam-yu-ngwë jaḳ govek na bedegërin sir nom lo.  
\v 26 Lob mëm Anutu rëḳ geḳo Israel vahi pin nom noh vu ġaġek sën neggëp loḳ yi ḳapiya lo bë:  
\q1 “Mehö sën doḳ vu hil megeḳo hil vër lo rëḳ berup gëp Sion*.  
\q2 Lob rëḳ kevoh Yakop yi mewis hir nġaa nipaya sën deneruu demij vu Anutu lo na.”   
\m
\v 27 Log yi ġaġek ngwë nër bë:  
\q1 “Sëḳ najoo ġaġek sënë jaḳ sir nabë  
\q2 sëḳ ḳevoh hir nġaa nipaya pin na.”   
\p
\v 28 Alam Israel nij nelëlin Bengö Nivesa, lob denesis beġö vu Anutu in nġaa sënë, rëḳ mu saga neloḳ vu ham. Rëḳ mu Anutu ggooin sir raḳ vorot in denatu yi alam, om sën nahën ahë neving sir. In kwa nevo ḳenuj los hir dobahë lo.  
\v 29 In nabë Anutu gooin alam yu ti jaḳ begevonġ semusën vu sir, og su rëḳ nom pekwë ġaġek rë.  
\v 30 Wirek ham kweyëh Anutu aye, rëḳ ma geham wërin ham yom, lom ham ḳo semusën gwëbeng raḳ sën alam Israel dekeyëh aga lo.  
\v 31 Yönon, alam Israel dekeyëh ġaġek gwëbeng in bë ham gweḳo semusën jaḳ, loḳ mëm rëḳ nom degërin sir medegeḳo semusën geving vu tamusën.  
\v 32 In Anutu vuu mehönon pin ya bedenedo los hir nġaa nipaya medeġinengin sir in bë mëm rëḳ gevonġ yi ġaġek kwa vonġinsën noh vu sir pin.   
\s1 Yiḳ Hil Ġaḳo Anutu Arë Jaḳ  
\q1
\v 33 Alam-e! Hil napisek in Anutu in kwa böpata beneraḳ nġaa pin ni los dahis kesuu mehönon pin.  
\q2 Hil su ayoh vu bë ajaḳ yi ġaġek sën kwa nevo lo ni rë,  
\q2 gehil su ayoh vu bë ajaḳ nġaa sën nevonġ lo ni rë.   
\m
\v 34 Yoh vu sën dekevu meneggëp loḳ yi ḳapiya lo bë:  
\q1 “Re raḳ Mehöböp kwa ni?  
\q2 Ma re vo kwa vu yi?”   
\q1
\v 35 “Ma re vo nġaa vu yi muġin  
\q2 om rëḳ bo doḳ nah vu yi?”   
\q1
\v 36 Ma! Yi yö tunġ nġaa pin.  
\q2 Geyö ti tu ala beneġin nġaa pin.  
\q2 Benġaa pin tu yi nġaa.  
\q2 Om hil ġaḳo arë jaḳ na vavunë degwata los degwata. Yönon.   
\c 12  
\s1 Hil Ġetunġ Navid Na Vu Anutu Nabë Seriveng  
\p
\v 1 Om arig lo, Anutu kwa vonġin hil, om sa ġejiiin ham bë ham gwevonġ navimin vu Anutu nabë sën mehönon denetunġ seriveng vu yi lo. Ham bo vabuung in ham navimin megwetunġ natu seriveng vu Anutu, rëḳ mu ham medo vesamin in ham gwevonġ yi huk, loḳ mëm rëḳ kwa vesa in. In nġaa nebë saga og nġaa yohvu meneḳo Anutu arë raḳ.  
\v 2 Log ham su sepa doḳ nġaa sën alam-dob-yi denevonġ lo, gaḳ ham gwërin ham kwamin menatu mewis in ham jaḳ nġaa sën Anutu kwa nevo bë nivesa los yohvu geniröp rot lo ni.   
\s1 Hil Dahun Hil Gadoḳ Vu Hil Arid Lo  
\p
\v 3 Anutu vonġ semusën vu sa, om sa bë nanër vu ham pin ti ti nabë ham su gweḳo ham jaḳ mesevöḳ ham huk, gaḳ ham nġo sepa doḳ ham huk megwevonġ niröp. Log ham ti ti nġo seggi ham huk saga niröp noh vu niwëëk sën Anutu vo vu ham lo.  
\v 4 In hil navid len ti ti lo neggëp, rëḳ mu hir huk su neggëp ti rë, gaḳ denevonġ huk aggagga yö yoh vu sir.  
\v 5 Lob yiḳ hil nġahiseḳë nebë saga, rëḳ hil atu Kerisi-yi-alam yu timu. Lob hil pin yiḳ anon timu gelen ti ti lo.  
\v 6 Anutu vonġ semusemu vu hil nyëmasën, gevo kwa aggagga vu hil, om nabë mehöti yoh vu bë nanër ġaġek ranġah in ḳo semusën sënë vu Anutu, og mehöti sënë nanër ġaġek ranġah noh vu niwëëk sën Anutu vo vu yi lo.  
\v 7 Genabë semusën neggëp vu mehöti in bë geġin ari lo in huk og geġin. Log nabë mehöti yoh vu bë tahu alam in ḳo semusën sënë vu Anutu, og mehö sënë natu tatovaha betahu alam.  
\v 8 Log nabë mehöti kwa neggëp in bë nanër Anutu yi ġaġek tato vu alam, og gevonġ banon jaḳ. Log nabë mehöti bë bo nġaa vu ari lo, og gevonġ vu sir los ayo timu. Log ggev sën neġin yi alam lo, og geġin sir niröp gesu ni tebö. Log mehöti bë kwa paya in ari medoḳ vu yi, og doḳ vu yi los kwa vesa.   
\s1 Ham Ahëmin Geving Ham Arimin Sën Kerisi-yi-alam Lo Yönon  
\p
\v 9 Sën ham ahëmin geving arimin lo lo, og ham su gwekuung jaḳ. Gaḳ ham ahëmin geving sir yönon. Ham gweruu demimin vu nġaa nipaya geham napiiḳ vu nġaa nivesa.  
\v 10 Ham kwamin bo Kerisi-yi-alam pin nabë ham arimin sir bemëm ham ahëmin geving sir yönon. Ham pin ti ti gweḳo arëmin jaḳ vewen vewen.  
\v 11 Ham ayomin kehe ham beham gwevonġ Mehöböp yi huk niwëëk noh vu buk geham su nimin tebö.  
\v 12 Ham bo kwamin in Mehöböp bemedo los kwamin vesa. Nabë maggin natöḳ vu ham, og ham bare niwëëk. Geham nġo medo najom jaḳ noh vu buk.  
\v 13 Nabë Anutu-yi-alam la dejaḳ vu in nġaa, og ham doḳ vu sir, log nabë alam-yu-ngwë deberup vu ham, og ham gweġin sir nivesa.  
\v 14 Bë alam degevonġ paya vu ham, og ham najom jaḳ nabë Anutu gevonġ nivesa vu sir. Kë! Ham najom jaḳ nabë gevonġ nivesa vu sir. Gaḳ ham su terot sir los najom jaḳ nabë Anutu gevonġ paya vu sir.  
\v 15 Alam sën kwaj vesa lo, og ham kwamin vesa geving sir, log ham semu ayemin in alam sën ayoj maggin medenesu lo.  
\v 16 Ham medo jevuh ti. Ham su kwamin bo nabë ham böp, gaḳ ham los alam sën su los bengöj rë lo sepa ham. Ham su nġo kwamin bo ham menanër nabë, “Senġo timu los kwaġ!”  
\v 17 Nabë mehöti gevonġ paya vu ham, og ham su gwevonġ nipaya doḳ nah nyëvewen vu yi. Gaḳ ham kwamin bo nġaa nivesa mu megwevonġ jaḳ alam pin malaj.  
\v 18 Ham gweġin ham in beġö degwa su gëp vu ham, gaḳ ham malamin sepa sën ham medo jevuh ti geving alam pin lo.  
\v 19 Om sa mehö lo, ham su nġo bo doḳ nġaa nipaya sën denevonġ vu ham lo, gaḳ ham naḳööḳ gAnutu ahë sengën vu sir megevonġ doḳ nah vu sir. In ġaġek neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya nebë: Mehöböp nër bë, “Voloḳsën nipaya nyëvewen og senġo sa huk, om ham naḳööḳ gesenġo rëḳ bo doḳ nah.”  
\v 20 Rëḳ mu nabë:  
\q1 “Mehö sën nevonġ paya vu honġ lo nadiiḳahë,  
\q2 og ġebo nos vu yi.  
\q1 Genabë ayo bev in bël og ġebo bël kul vu yi.  
\q1 Yönon, nabë gwevonġ nabë sënë,  
\q2 og rëḳ getah yi nah bekwa bo yi nġaa nipaya sën lo bemëm ni namum in.”   
\m
\v 21 Su gwevonġ benġaa nipaya kepë honġ, gaḳ ġebare niwëëk meġekwepë nġaa nipaya jaḳ nġaa nivesa.   
\c 13  
\s1 Hil Aġurek Gavman Babu  
\p
\v 1 Ham pin ġurek alam sën detu gavman medeneġin ham lo babuj. In gavman su yö deggooin sir raḳ rë, gaḳ Anutu vo niwëëk vu gavman vu nyëġ pin in huk pin. Lob Anutu yö tunġ gavman vu nyëġ pin medenedo.  
\v 2 Nebë saga om nabë mehönon dekeyëh gavman, og dekeyëh Anutu ving. Om rëḳ denatöḳ vu nyëvewen.  
\v 3 Alam nijvesa su deneggöneng in kiap rë, gaḳ mëm alam sën denevonġ nġaa nipaya lo mu mëm deneggöneng in. Nabë ahëm ving bë su ġeġöneng in gavman, og gwevonġ nġaa nivesa jaḳ buk pin, lob mëm rëḳ gavman geḳo arëm jaḳ.  
\v 4 In Anutu tunġ gavman in bë doḳ vu honġ meġemedo nivesa. Rëḳ mëm nabë ġekweyëh horek og ġeġöneng. Ġeraḳ ni bë beġö sën nejom loḳ nema lo, og su neḳo meris rë. Gaḳ Anutu tunġ gavman in bë degevonġ yi huk medebo nipaya doḳ nah vu mehöti sën gevonġ nġaa nipaya lo.  
\v 5 Nebë saga om hil aġurek gavman babu. Rëḳ mu hil su aġöneng in nġaa nipaya nyëvewen sënë mu mesepa doḳ hir ġaġek, gaḳ hil kwad bo nabë sënëḳ nġaa niröp, om hil sepa doḳ.   
\p
\v 6 Log sën hil ġetunġ takës lo, og nġaa niröp ving, om gwetunġ in Anutu vo huk loḳ alam gavman nemaj medetu yi hur.  
\v 7 Om nabë gavman degetunġ horek in nġaa ti nabë degeḳo takës jaḳ, og ġebo monë jaḳ vu sir noh vu saga. Alam sën deneḳo takës lo, og ham gwetunġ takës vu sir niröp. Galam sën deneḳo takës-ḳupeḳ-yi (kastams) lo, og ham bo takës-ḳupeḳ-yi vu sir niröp geving. Log alam sën deneġin ham lo, og ham ġurek babuj, galam sën denetu ggev lo, og ham gweḳo arëj jaḳ.   
\s1 Bë Ham Ahëmin Geving Mehönon Og Sagaḳ Ham Nesepa Loḳ Horek Yönon  
\p
\v 8 Ham ġöneng in nyëvewen pin nabë su gëp vu ham. Gaḳ yiḳ nyëvewen timu sënë yö gëp vu ham vewen vewen degwata nabë: Ham ahëmin geving ham vewen vewen jaḳ buk pin. Nabë ham gwevonġ nabë saga, og ham nevonġ yoh vu sën Horek nër lo.  
\v 9 In Horek nër nebë sënë bë, “Su ġeġodeḳ mehö ngwë venëj los reggaj. Su ġengis mehönon medenadiiḳ. Su ġeġodeḳ. Su ayom nevu nevu in mehö ngwë hir nġaa.” Horek sënë gevahi sën neggëp lo, og yiḳ pin degwaj timu sënë nebë, “Ahëm geving alam sën denedo dus vu honġ lo nabë sën nġo ahëm neving honġ.”  
\v 10 In mehö sën ahë neving mehö ngwë lo, og su rëḳ gevonġ paya vu yi rë. Om nabë hil ahëd geving mehönon, og hil nesepa loḳ horek pin menehevonġ yoh vu.   
\s1 Hil Ġevonġ Nġaa Niröp  
\p
\v 11 Ham ahëmin geving ham nabë sënë in ham raḳ ni bë buk verup ggovek ya, om ham malamin natum beham kwedi jaḳ. Buk sën Anutu geḳo hil nah vu yi lo yam dus teka, gaḳ su neggëp ading in hil nebë sën neggëp loḳ buk sën hil nehevonġ ving nyëdahis lo rë.  
\v 12 Mala vahis vonġin nama na gedus raḳ bë ranġah vonġin berup. Om maḳ hil ġevuu nġaa malaḳenu yi pin na, gehil aġërin hil navid jaḳ nġaa ranġah yi.  
\v 13 Hil ana aggata niröp nabë sën mehönon deneya ranġah. Hil su sepa doḳ alam sën denesup sir in bë denanum böp medegevonġ nġaa jeggin jeggin lo. Hil su ġevonġ baggëb geġevonġ ḳetod vu nġaa ningöhek jeggin jeggin. Hil su ayod nevu nevu in mehö ngwë hir nġaa, log hil su ahëd sengën bemehoo hil.  
\v 14 Gaḳ ham gweḳo Mehöböp Yesu Kerisi begwevëh nabë tob in gërin ham in nġaa nebë saga. Geham su kwamin bo megwevonġ nġaa nipaya sën ham malamin anon in lo.   
\c 14  
\s1 Hil Su Seggi Arid Lo  
\p
\v 1 Mehöti sën ayo neya vu Yesu mahen teka mu lo, og ham gweḳo yi nam geving ham sën Anutu-yi-alam ham lo. Rëḳ mu ham su ngis beġö vu yi in ġaġek vahi.  
\v 2 In alam vahi ayoj neya timu vu Yesu niwëëk, lob denegga reggu los nġaa aggagga pin. Rëḳ alam vahi mu su denevonġ ving niwëëk rë, lom sën denegga jojeng los nos mu.  
\v 3 Om mehöti sën negga nġaa pin lo su kwa bo ġaġek jaḳ mehö ngwë sën neggöneng in reggu lo. Gemehö sën su negga reggu rë lo su kwa bo ġaġek jaḳ mehö ngwë sën negga nġaa pin lo nabë nevonġ paya. Gaḳ Anutu ḳo mehö ngwë sën negga reggu lo yom ving.  
\v 4 Honġ mehö re om ġenenër ġaġek nipaya raḳ mehö ngwë yi hur-a? Nabë bare, ma nabë bës, og ala yö yi nġaa. Rëḳ mu rëḳ bare niwëëk. In Mehöböp yö yoh vu bë bo niwëëk vu yi mebare niwëëk.   
\p
\v 5 Log mehö la kwaj nevo buk vahi bë böpata rot kesuu buk vahi. Log mehö ngwë kwaj nevo bë buk pin neggëp ti gesu ngwë kesuu ngwë rë. Om alam pin ti ti yö deseggi ġaġek sënë bedegevonġ noh vu nġaa sën kwaj nevo bë neḳo Anutu arë raḳ lo.  
\v 6 In mehö sën kwa nevo buk ti nebë buk böpata rot lo, og nevonġ nebë sënë in geḳo Anutu arë jaḳ. Gemehö sën negga nġaa pin lo, og negga in geḳo Anutu arë jaḳ. In nejom raḳ ya vu Anutu los kwa vesa in reggu genegga. Log mehö ngwë sën su negga reggu rë lo, og su negga rë in geḳo Anutu arë jaḳ. Genejom raḳ ya vu Anutu los kwa vesa in nos meris mu genegga.  
\v 7 Hil ti ti su nġo atu ala menanër bë hil medo vesad ma, hil nadiiḳ na rë.  
\v 8 Gaḳ nabë hil medo vesad, og Mehöböp yö yi nġaa. Genabë hil nadiiḳ, og Mehöböp yö yi nġaa. Om nabë hil medo vesad ma hil nadiiḳ, og Mehöböp yö ti yi nġaa hil.  
\v 9 Om sën Kerisi diiḳ gevesa loḳ yah in bë natu alam diiḳsën los malaj-vesasën hir Mehöböp.  
\v 10 Nebë saga, om su gwelë arim paya meġenanër nabë yi mehö nipaya. Ham vahi nevonġ nebë saga rëḳ su yoh vu rë, in hil pin rëḳ bare Anutu mala begenġo hil ġaġek.  
\v 11 Sënë yiḳ yoh vu ġaġek sën neggëp loḳ yi ḳapiya lo nebë:  
\q1 “Mehöböp nër bë, ‘Sa nado malaġ-tumsën yönon rot,  
\q2 om sa ġaġek sënë rëḳ anon jaḳ yönon rot geving nabë:  
\q1 Alam pin rëḳ dengun lusej gedenadudeḳ vu sa,  
\q2 galam pin rëḳ avij geḳo sarëġ jaḳ.’”   
\m
\v 12 Om hil pin ti ti nġo rëḳ nanër hil huk degwa tato vu Anutu.   
\s1 Hil Su Ġevonġ Nġaa Nipaya Beġevonġ Paya Vu Arid Lo  
\p
\v 13 Nebë saga, om hil su kwad bo ġaġek nipaya jaḳ arid lo gökin. Gaḳ hil kwad bo hil arid lo nabë hil su tato aggata paya vu sir in rëḳ debës bemalaj nama.  
\v 14 Setu Mehöböp Yesu yi mehö meseraḳ ni bë nos los reggu ti su yö nipaya vorot rë. Gaḳ nabë mehöti yö kwa bo ti nabë nipaya besu yohvu rë, og nos ma reggu saga tu nipaya vu yi.  
\v 15 Nebë sënë om nabë nġaa sën ġenewa lo nevonġ paya vu arim sën Kerisi yi mehö lo bekwa neya nġahi, og su ahëm neving yi yönon rë. Kerisi diiḳ in arim ti sënë, om su gwevonġ paya vu yi jaḳ nos sën ġenewa lo.  
\v 16 Om su gwevonġ nġaa nabë sënë, in kwam nevo bë nivesa, rëḳ alam vahi rëḳ kwaj bo nabë su yohvu rë.  
\v 17 In nġaa sën hil aġa los nanum lo su yoh vu bë gevonġ behil natu Anutu-yi-alam rë, gaḳ nabë Anon Vabuung gevonġ behil malad sepa nġaa niröp, gehil ayod gëp revuh, gehil kwad vesa, og saga sën tato bë hil atu yi alam.  
\v 18 Bë mehöti natu Kerisi yi hur mesepa doḳ aggata sënë, og Anutu rëḳ kwa vesa in yi gemehönon rëḳ degelë yi nabë yi mehö nivesa.  
\v 19 Nebë saga om hil sepa doḳ aggata pin sën gevonġ mehil medo jevuh ti lo, gaggata sën bo niwëëk vu hil arid lo lo.  
\v 20 Ham su nanër ham in nos megwevonġ paya vu Anutu yi huk. Yönon, nġaa pin nivesa sën bë hil aġa. Rëḳ mu nabë nġaa sën ġenewa lo gevonġ bemehö ngwë bës, og sënë netu honġ nġaa nipaya.  
\v 21 Nabë arim ti gelë geġegwa reggu ma ġenanum wain ma, gwevonġ nġaa ngwë, lob sënë gevonġ bebës, og maam su gwevonġ genök gëp.  
\v 22 Rëḳ mu nabë ġejaḳ ni nabë nġaa pineḳ yohvu, og yiḳ melu Anutu nġo ham nġaa gesu gwevonġ ġaġek berup jaḳ begwevonġ paya vu arim lo. Nabë mehöti kwa bo nġaa ti nabë nġaa nivesa gesu kwa na luu luu in rë, og yö kwa vesa.  
\v 23 Gaḳ nabë mehöti nega nġaa ti gayo nena luu luu in, og nipaya neggëp vu yi. In su ayo neya timu rë geyö gga jeggin. Nġaa pin sën mehönon su ayoj ya timu vu rë geyö denevonġ lo, og netu nġaa nipaya vu sir.   
\c 15  
\s1 Hil Sepa Doḳ Kerisi Kwa  
\p
\v 1 Hil sën nare nid wëëk lo, hil najom hil ahon in doḳ vu alam sën su denare nij wëëk rë lo. Gaḳ hil su sepa doḳ hil nġo kwad meġevonġ paya vu ayoj.  
\v 2 Hil pin ti ti nġo kwad bo hil alam madoḳ vu sir in degeḳo kwa nivesa bemëm nij wëëk jaḳ.  
\v 3 Hil araḳ ni bë Kerisi og su nesepa loḳ yö kwa rë. Gaḳ nġaa sën netöḳ raḳ yi lo neyoh vu ġaġek sën neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya lo bë, “Ġaġek pelësën sën alam denenër raḳ honġ lo yam neraḳ sa.”   
\p
\v 4 Log ġaġek pin sën dekevu wirek meneggëp lo, og dekevu in bë bër hil kwad. Dekevu ġaġek sënë in bë bo niwëëk vu hil, log gevonġ behil bare nid wëëk, gehil ġevonġ geving, gabo kwad in sën Anutu geḳo hil nah lo.  
\v 5 Ham sepa doḳ Kerisi lob Anutu sën neġadu mehönon los nevonġ behil nare nid wëëk lo gevonġ beham medo jevuh ti nabë sën Kerisi Yesu luho Ama denedo revuh ti lo.  
\v 6 In ham kwamin gëp ti gayemin doḳ ti megweḳo hil Mehöhöp Yesu Kerisi Ama Anutu arë jaḳ.   
\s1 Kerisi Neloḳ Vu Alam Yuda Losho Alam-yu-ngwë  
\p
\v 7 Om ham pin gweḳo arimin sën Kerisi-yi-alam lo beham medo los ahëmin geving ham nabë sën Kerisi ahë neving ham lo, loḳ mëm saga sën rëḳ geḳo Anutu arë jaḳ.  
\v 8 Lom sa bë nanër vu ham nabë Kerisi tu hur in doḳ vu alam Yuda sën denerah* navij lo. Vonġ nebë sënë in bë tato nabë Anutu yi ġaġek anon, los gevonġ bAnutu yi ġaġek pin sën joo vu ḳenuj lo wirek lo anon jaḳ.  
\v 9 Lob nevonġ in bë alam-yu-ngwë degelë nabë Anutu kwa vonġin sir, lom degeḳo arë jaḳ noh vu ġaġek sën neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya lo nebë:  
\q1 “Om sën sëḳ nanër arëm ranġah vu alam dahis.  
\q2 Gesëḳ ġevonġ raro meġaḳo arëm jaḳ.”   
\m
\v 10 Log ġaġek ngwë neggëp loḳ yi ḳapiya ving nebë:  
\q1 “Ham alam-yu-ngwë, ham kwamin vesa geving yi alam.”   
\m
\v 11 Log dus ngwë nër ving nebë:  
\q1 “Ham alam-yu-ngwë pin, ham gweḳo Mehöböp arë jaḳ.  
\q2 Geham mehönon pin, ham gweḳo arë jaḳ jaḳ raro.”   
\m
\v 12 Log Yesaya nër ving bë:  
\q1 “Yese yi mewis ti rëḳ berup,  
\q2 lob rëḳ arë böp jaḳ megeġin alam-yu-ngwë.  
\q1 Lob rëḳ debo kwaj in yi nabë  
\q2 geġin sir megevonġ nivesa vu sir.”   
\p
\v 13 Om Anutu sën nevonġ mehil navo kwad in yi lo gevonġ beham kwamin vesa rot, geham ayomin gëp revuh jaḳ sën ham ayomin neya timu vu yi lo. Log mëm Anon Vabuung gevonġ niwëëk vu ham, beham bo kwamin in buk sën geḳo ham nah vu yi lo bemedo gweġin yi los ayomin dahis.   
\s1 Paulus Kwa Vesa In Huk Sinarë Sën Nevonġ Agi  
\p
\v 14 Arig lo, sa kwaġ vo loḳ ayoġ meseraḳ ni bë: Ham malamin nesepa nġaa nivesa geham kwamin neggëp in nġaa vahi pin, om ham nġo yoh vu bë doḳ vu ham mebo kwa vu arimin lo.  
\v 15 Rëḳ ġaġek vahi sën sa neḳevu yök vu ham lo, og niwëëk teka. Rëḳ sa su nahöneng rë, gesa ḳevu in bë bër ham kwamin. In Anutu vonġ huk sënë loḳ sa nemaġ  
\v 16 in bë sa natu Yesu Kerisi yi hur mena vu alam-yu-ngwë menanër Anutu yi Bengö Nivesa ranġah vu sir. Sa nebë alam-deneḳo-seriveng ti, lob sa bë ġaḳo alam-yu-ngwë denam vu Anutu bAnon Vabuung gevonġ medenatu vabuung gesa ġetunġ sir denatu seriveng sën Anutu gelë nivesa lo.   
\p
\v 17 Lob Kerisi Yesu neġadu sa balu nehevonġ huk loḳ ti, om sën sa kwaġ vesa in huk sën sa nehevonġ vu Anutu agi.  
\v 18 Sa su hevonġin bë nanër nġaa ngwë rë, gaḳ yiḳ sa bë nanër nġaa timu sënë nabë: Kerisi vo niwëëk loḳ sa ġaġek los nġaa sën sa nehevonġ lo, lob ggërin alam-yu-ngwë yom raḳ sënë.  
\v 19 Vo niwëëk vu sa nebë sagi, lob sa hevonġ nġaa böp aggagga. Gevo Anutu yi Anon Vabuung niwëëk vu sa ving. Om sën senër Kerisi yi Bengö Nivesa pin ranġah ggëp Yerusalem nyëdahis, beseya meyoh vu nyëġ pin beverup Ilirikum.   
\p
\v 20 Lob sa bë nanër Bengö Nivesa vu nyëġ vahi sën yö nahën denedo gesu denenġo Kerisi bengö rë lo, in sa su bë rëḳ dev begganġ jaḳ na mehö ngwë hir mudeng vavunë rë.  
\v 21 Gaḳ sa bë ġevonġ nabë sën ġaġek neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya lo bë:  
\q1 “Alam sën su denenġo bengö rë lo,  
\q2 og rëḳ degenġo.  
\q1 Galam sën su denenġo yi ġaġek rë lo,  
\q2 rëḳ dejaḳ ni.”   
\s1 Paulus Kwa Nevo Bë Na Berup Gelë Alam Rom Gena Spain  
\p
\v 22 Lob huk sënë ggërin sa rot, lob sa su yoh vu bë nök vu ham wirek rë.  
\v 23 Gaḳ sahëġ neving yoh vu nġebek nġahiseḳë rot bë senök ġalë ham rëḳ ma. Rëḳ gwëbeng og huk su ggërin sa vu sënë rë,  
\v 24 lob sa bë na dob Spain, om maḳ sëḳ nök berup ġalë ham namuġin rë loḳ mëm sena. Gesa bë medo teka geving ham bekwaġ vesa rë, loḳ mëm ham rëḳ gweḳo sa na geto aggata Spain.  
\v 25 Rëḳ mu sëḳ na Yerusalem rë, in sa bë doḳ vu Anutu-yi-alam gëp sagu rë.  
\v 26 In alam Masedonia los Akaya yö kwaj nevo medenër ġaġek venuh bë dengupin seriveng medebo na Yerusalem vu Anutu-yi-alam sën deneraḳ vu in nġaa lo.  
\v 27 Yö kwaj nevo bë degevonġ nabë sënë, og nivesa, in alam Yerusalem hir nyëvewen neggëp vu sir. Alam Yuda devo Bengö Nivesa vu alam-yu-ngwë in bë doḳ vu anoj, om sën nyëvewen neggëp vu alam-yu-ngwë in bë dedoḳ vu sir geving jaḳ nġaa navij yi.  
\v 28 Om sa bë ġevonġ seriveng sënë los dahis doḳ na nemaj niröp behuk sënë nama na rë, loḳ mëm senök berup aggata vu ham mesena Spain.  
\v 29 Lob seraḳ ni bë nabë senök berup vu ham, og sëḳ ġaḳo Kerisi yi semusën böpata benök vu ham.   
\p
\v 30 Arig lo, sa bë ḳetaġ vu ham nabë ham tu hil Mehöböp Yesu Kerisi yi alam vorot, log Anon Vabuung vonġ ahëvingsën vu ham, om ham nimin wëëk menajom jaḳ in sa panġsën geving nabë Anutu doḳ vu sa.  
\v 31 Ham najom jaḳ nabë Anutu gevonġ balam Yudea vahi sën denekeyëh ġaġek lo su denajom sa ahon. Log ham najom jaḳ nabë Anutu gevonġ beyi alam vu Yerusalem su nij dëlin seriveng sën sa nehaḳo ya in bë doḳ vu sir agi.  
\v 32 Om nabë Anutu kwa, og sëḳ nök berup vu ham los kwaġ vesa besewah memedo teka geving ham rë.   
\p
\v 33 Anutu sën nevonġ behil ayod neggëp revuh lo nök bemedo geving ham pin. Yönon.   
\c 16  
\s1 Paulus Nër Ġaġek Yoh Vu Alam Nġahiseḳë Bë Kwa Nevo Sir  
\p
\v 1 Sa hevonġin bë ham gweġin hil avëhnöd Poebe nivesa. In nevonġ huk meneloḳ vu Kerisi-yi-alam vu Kengkreai.  
\v 2 Geham kwamin bo Mehöböp begweḳo Poebe nök medo geving ham. In hil sën Anutu-yi-alam hil lo, og hil ġevonġ nġaa nivesa nabë sënë. Log nabë maggin ti neggëp vu yi, og ham doḳ vu yi. In neloḳ vu alam nġahiseḳë geneloḳ vu sa ving.   
\qm1
\v 3 Ham nanër sayeġ vu Priska luho regga Akwila nabë sa kwaġ nevo luho. Luho sën alöö nehevonġ Kerisi Yesu yi huk timu lo.  
\v 4 Luho deloḳ vu sa in ġaġek wirek. Su deneggöneng rë, gedus raḳ in bë luho denadiiḳ doḳ nah sa böġ rëḳ ma. Lom su senġo ti kwaġ vesa in luho rë. Gaḳ alam-yu-ngwë pin sën detu Kerisi-yi-alam lo denepisek in luho ving.   
\qm1
\v 5 Geham nanër vu Kerisi-yi-alam sën denesupin sir loḳ luho hir begganġ medenelë Soda loḳ lo geving nabë sa kwaġ nevo sir.   
\qm1 Log ham nanër vu Epainetus sën sahëġ neving yi rot lo nabë sa kwaġ nevo yi. Yi sën ggërin yi muġin betu Yesu yi mehö kesuu alam distrik Asia vahi pin lo.  
\qm1
\v 6 Geham nanër vu Maria sën nevonġ huk niwëëk meneloḳ vu ham sën Kerisi-yi-alam ham lo nabë sa kwaġ nevo yi ving.   
\qm1
\v 7 Geham nanër vu Adronikus luho Yunia sën alöö anër Bengö Nivesa ranġah lo geving nabë sa kwaġ nevo luho. Luho detu Kerisi-yi-alam muġin loḳ mëm sa tamu, lob luho arëj loḳ ya ving alam sinarë nyëdahis bë sir ggev.   
\qm1
\v 8 Log ham nanër vu Amplias nabë sa kwaġ nevo yi. Sa mehö saga, in alu atu Mehöböp yi hur.   
\qm1
\v 9 Geham nanër vu Urbane, sën alu nehevonġ Kerisi yi huk lo nabë sa kwaġ nevo yi,   
\qm1 geham nanër vu sa mehö Stakus geving.  
\qm1
\v 10 Geham nanër sayeġ vu Apeles sën denenër bë nesepa loḳ Kerisi yönon lo nabë sa kwaġ nevo yi.   
\qm1 Gevu Aristobulas losho alam pin sën deneggëp ving yi loḳ yi begganġ lo geving.  
\qm1
\v 11 Geham nanër vu Herodion sën alu he degwa timu lo, gevu Mehöböp-yi-alam sën denedo loḳ Narkisus yi begganġ lo geving nabë saga.   
\qm1
\v 12 Log ham nanër vu Trupena luho Truposa sën luho denevonġ Mehöböp yi huk niwëëk lo geving,   
\qm1 gevu Persis sën sahëġ neving yi lo, in nevonġ huk vu Mehöböp panġsën lo.  
\qm1
\v 13 Geham nanër vu Rupus, mehö nivesa sën Mehöböp ggooin yi raḳ in natu yi hur lo, nabë sa kwaġ nevo yi, geham nanër vu ata sën vonġ bë sataġ ving lo geving.   
\qm1
\v 14 Geham nanër vu alam pin sënë: Asunkritas, Plegon, Hermas, Patrobas, Hermes, gevu hil arid lo pin sën denedo ving sir lo nabë sa kwaġ nevo sir.   
\qm1
\v 15 Gevu Pilologus luho Yulia, gevu Nereus luho avëhnö, gevu Olumpas losho Kerisi-yi-alam pin sën denedo ving sir lo geving.   
\qm1
\v 16 Ham najom* arimin sën Kerisi-yi-alam lo nemaj in Mehöböp-yi-alam ham, log Kerisi-yi-alam pin vu sënë denevonġ ġaġek semusën yök vu ham ving.   
\s1 Alam La Bë Debasuh Kerisi-yi-alam  
\p
\v 17 Arig lo, sa bë bër ham kwamin in alam sën denevonġin bë debasuh ham bedekepë ham lo. Denekeyëh Yesu yi ġaġek sën ham ḳo ggovek ya lo, om ham gweruu demimin vu alam nebë sënë!  
\v 18 In alam nebë sënë og su denevonġ hil Mehöböp Kerisi yi huk rë. Gaḳ malaj anonin nġaa aggagga pin sën nesemu hil navid lo mu gesu denejom sir ahon rë. Yönon, nabë alam nijvesa su kwaj bo hir ġaġek medeseggi nivesa rë, og alam sagi hir ġaġek nengën los jeji rëḳ tetuhin sir.  
\v 19 Alam pin denġo ham bengömin bë ham nesepa loḳ Anutu yi ġaġek, lob mëm sa kwaġ vesa rot in ham. Rëḳ mu sa bë ham nġo jaḳ nġaa nivesa ni rot, geham su kwamin bo nġaa nipaya.  
\v 20 Loḳ mëm Anutu sën nevonġ behil ayod neggëp revuh lo baḳë Satan gevek na ham vahamin ġebinë beham gwevonġ rii jaḳ.  
\p Hil Mehöböp Yesu Kerisi gevonġ yi semusën nök vu ham.   
\s1 Alam Vahi Denër Ġaġek Los Ahëj Nivesa Ya Vu Alam Rom  
\p
\v 21 Log sa mehö Timoti sën alu nehevonġ huk loḳ ti lo nër bë kwa nevo ham ving. GeLusius lööho Yason lu Sosipater sën yiḳ he degwa ti lo, yiḳ denenër nebë sagi ving.   
\p
\v 22 Log sa Tertius,\f + \fr 16:22 \ft Hil nanër arë sënë dok hil ayed nabë Gwee\f* sa hanġo ġaġek sënë raḳ verup Paulus avi besa ḳevu ḳapiya sënë raḳ nġo nemaġ. Sa hevonġ ġaġek yök vu ham bë sa kwaġ nevo ham ving in Mehöböp-yi-alam hil.   
\p
\v 23 Log Gayus sën neġin sa loḳ yi begganġ agi losho Kerisi-yi-alam pin sën denesupin sir medenelë Soda loḳ ben lo, denenër bë kwaj nevo ham ving. Gehil arid Kwartus\f + \fr 16:23 \ft Hil nanër arë sënë dok hil ayed nabë See\f* luho Erastus, sën tu kuskus meneġin kaunsor nyëġ böp sënë hir monë lo denenër nebë sënë ving.   
\p
\v 24 [Hil Mehöböp Yesu Kerisi yi semusemu nök gëp geving ham pin. Yönon.]   
\s1 Yiḳ Hil Ġaḳo Anutu Yö Ti Arë Jaḳ  
\p
\v 25 Hil ġaḳo Anutu arë jaḳ na vavunë in yö yoh vu bë ġadu ham meham sepa doḳ Yesu Kerisi yi Bengö Nivesa sën sa nanër lo. Mehönon su deneraḳ ġaġek sagi ni rë, gaḳ yö neggëp vunsën wirek wirek, rëḳ mëm gwëbeng sënë og Anutu tato yam ranġah.  
\v 26 Anutu sën yö nedo degwata lo yö nër meneggëp ranġah, om sën he nanër ġaġek sënë ranġah vu alam-yu-ngwë pin yoh vu sën alam-denenër-ġaġek-ranġahsën dekevu wirek meneggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya vorot lo. Anutu vonġ nebë sënë in bë alam-yu-ngwë degevonġ geving medesepa doḳ yi aggata.  
\v 27 Yiḳ Anutu timu sënë sën yi mehö los kwa yönon, om hil ġaḳo arë jaḳ na vavunë degwata los degwata jaḳ Yesu Kerisi. Yönon.