\id REV - Central Buang NT [big] -Papua New Guinea 2003 (web version -2012 bd) \h NEBË PESEPSËN \toc1 Ġaġek Sën Kerisi Tato Vu Jon Nebë Pesepsën \toc2 Nebë Pesepsën \toc3 NP \mt1 Ġaġek Sën Kerisi Tato Vu Jon Nebë Pesepsën \c 1 \p \v 1 Wirek ġaġek sënë yö neggëp vunsën, loḳ mëm Anutu tato yam ranġah vu Yesu in bë tato vu yi hur lo nabë: Nġaa nabë sënë vonġin anon jaḳ pevis. Lob vonġ yi angër yam vu sa Jon sën yi hur sa, benër ġaġek vu sa. \v 2 Lob sa Jon, sa halë nġaa pin sënë beḳevu, lob senër ranġah bë Anutu yi ġaġek los ġaġek sën Yesu Kerisi nër ranġah lo yönon. \v 3 Ġaġek sënë netateḳin nġaa pin sën rëḳ anon jaḳ vu tamusën lo. Om nabë mehöti natevin og rëḳ kwa vesa. Log alam sën degenġo lo, nabë degebë nengaj vu medesepa doḳ, og rëḳ kwaj vesa geving in buk dus raḳ. \s1 Jon Kevu Ġaġek Ya Vu Kerisi-yi-alam Yu Nemadvahi-bevidek-luu \p \v 4 Sa Jon ḳevu ġaġek sënë yök vu Kerisi-yi-alam ham yu nemadvahi-bevidek-luu sën ham nedo ggëp distrik Asia* aga. Anutu sën nedo gwëbeng, geyö nedo vu nyëdahis, geyö rëḳ nam vu tamusën lo, losho yi nġaahur nivesa nemadvahi-bevidek-luu sën denare dus vu sëa-los-arë lo, degevonġ semusemu los degevonġ beham ayomin gëp revuh. \v 5 Log Yesu Kerisi mehö sën nenër Anutu yi ġaġek ranġah niröp lo gevonġ semusemu los gevonġ beham ayomin gëp revuh nabë saga geving. Yiḳ yi sënë sën kedi raḳ muġin vu bedub tu hil arid aġuu lo. Lob tu mehö-los-bengö böpata beneġin alam-los-bengöj pin vu dob sënë. Yö ahë neving hil, lob ripek hil nġaa nipaya pin ya raḳ niḳöḳ. \v 6 Vonġ behil atu Ama Anutu yi alam los yi alam sën nehaḳo seriveng lo, in bë hil ġevonġ huk vu yi. Om hil ġaḳo arë jaḳ na vavunë rot, geniwëëk gëp vu yi degwata los degwata. Yönon. \q1 \v 7 Ham gwenġo rë! Rëḳ nam los beggob, \q2 lob mehönon pin mëm yö rëḳ degelë jaḳ malaj. \q1 Alam sën degelu yi raḳ ḳele los detul brëm ya yi lo, \q2 og rëḳ degelë yi geving. \q1 Lob mehönon pin vu dob rëḳ deketul newaj \q2 gedengu rot in yi. \q1 Ëë-ë, sënë rëḳ anon jaḳ yönon rot. \m \v 8 In Mehöböp Anutu nër bë, “Yiḳ senġo hevonġ benġaa pin anon raḳ vu muġinsën, log sëḳ semu nġaa pin benivesa jaḳ vu tamusën.” Yiḳ yi sënë sën yö nedo vu gwëbeng, geyö nedo vu nyëdahis, gerëḳ nam vu tamusën lo. Nër nebë sënë, in niwëëk pin neggëp vu yi. \s1 Jon Lë Yesu Raḳ Mala \p \v 9 Sa Jon sën ham arimin sa, in Yesu yi alam sa ving ham lo. Sa nehaḳo maggin ving ham, lob setu Anutu yi alam ving ham. Lob hil pin nare niwëëk loḳ ti beneḳerë maggin. Senër Anutu yi ġaġek ranġah, log senër Yesu yi Bengö Nivesa ranġah ving. Senër nebë sënë, lob deruuk sa bedevonġ beseyam nado ḳedu loo vuheng sën Patmos agi. \v 10 Lob loḳ Mehöböp yi buk sën Soda lo, lob Anon Vabuung yam ggërin sa rot. Lob sa hanġo mehöti aye yam niwëëk ggëp sa demiġ nebë sën avuuḳ ti, \v 11 benër bë, “Nġaa pin sën ġelë agi, og ġekwevu doḳ na ḳapiya begwevonġ na vu Kerisi-yi-alam yu nemadvahi-bevidek-luu. Gwevonġ na vu Epesus, gena vu Smurna ga, na vu Pergamum ga, na vu Tuatira ga, na vu Sardis ga, na vu Piladelpia ga, na vu Laodisea.” \p \v 12 Lob sehërin yah in bë ġalë mehö sën nenër ġaġek vu sa agi, loḳ tum sa halë ram sën desemu raḳ goor lo nemadvahi-bevidek-luu medo netum. \v 13 Lob sa halë mehöti nare loḳ ram saga vuheng atov. Ni nebë Mehönon Nalu, geröp tob adingseḳë beggërin vaha, log vaḳu ḳabi goor loḳ newa. \v 14 Log yu og yu viis yö ni veroo rot nebë ahöḳ niviis, genebë beggob veroo, log mala ġahis netum nebë nengwah leleḳsën. \v 15 Log vaha nepelibin nebë braas, lob malanġeri beniḳapiik rot. Log sa hanġo aye nebë lubek böpata dedun. \v 16 Nejom betuheng nemadvahi-bevidek-luu loḳ nema vesa. Gepaëp-yu-anil nevu vahi vahi ti, benevu rot bevare nesoo loḳ avi. Log mala netum nebë sën hes netum niwëëk rot lo. \p \v 17 Sa halë yi, lob sediiḳ besevës beheto nahëp loḳ vaha nebë sën heljënġ ti. Loḳ bë nema vesa raḳ sa genër bë, “Su ġeġöneng! Sa mehö muġinsën los mehö tamusën yönon rot. \v 18 Sa nado malaġ-tumsën. Wirek sediiḳ, rëḳ gwelë! Gwëbeng sa nado malaġ-tumsën degwata los degwata. Lob kii diiḳsën-yi los Nyëġ-Nipaya-yi neggëp vu sa besetu ala meneheġin. \v 19 Om kwevu nġaa pin sën ġelë ggovek lo, los nġaa sën ġenelë gwëbeng agi, genġaa sën vonġin berup agi geving. \v 20 Ġelë betuheng nemadvahi-bevidek-luu sën nedo loḳ sa nemaġ vesa lo, los ġelë ram goor nemadvahi-bevidek-luu sagi, og sënëḳ tahutahu mu bedegwa nebë sënë: Betuheng nemadvahi-bevidek-luu sënë tahu Kerisi-yi-alam yu nemadvahi-bevidek-luu hir angër. Log ram nemadvahi-bevidek-luu sënë, og yiḳ tahu Kerisi-yi-alam yu nemadvahi-bevidek-luu.” \c 2 \s1 Yesu Nër Ġaġek Raḳ Kerisi-yi-alam Vu Epesus \p \v 1 “Log kwevu ġaġek na vu Kerisi-yi-alam sën denedo Epesus agu hir angër nabë: \pi1 Mehö sën nejom betuheng nemadvahi-bevidek-luu loḳ nema vesa, gevare neyoh ram goor nemadvahi-bevidek-luu vuheng atov agi lo, vonġ ġaġek sënë yök vu honġ bë: \v 2 Seraḳ aggata pin sën ġenesepa loḳ lo ni. Geseraḳ honġ huk niwëëk sën ġenevonġ vu sa lo ni. Geseraḳ ni bë nim wëëk bekwerë vanë los kwam vesa, genim nelëlin alam nij paya. Log alam vahi denër vu honġ bë, ‘He alam sinarë ving’, rëḳ mu sir sagaḳ su sinarë yönon rë. Rëḳ nġo ġeseggi hir ġaġek beġetöḳ raḳ hir nġaa sën denevonġ lo degwa bë sir alam tetuhinsën mu. \v 3 Alam denelë bë ġenesepa loḳ sa arëġ, lob denevonġ paya vu honġ. Rëḳ mu nġo ġenare niwëëk beġenekwerë maggin gesu nim tebö neraḳ rë. Besënëḳ seraḳ ni. \v 4 Rëḳ mu sa ġaġek ti neggëp raḳ honġ nebë: Wirek sën nahën ġenevonġ ving mewis lo, og ahëm neving sa panġsën, gaḳ gwëbeng og ma! \v 5 Wirek og ġenevonġ nġaa nivesa, rëḳ ġevuu aggata saga ya geġeya ġevës. Om kwam bo nah aggata sën ġenevonġ wirek lo beġegwërin honġ, log gwevonġ nġaa nabë sën ġevonġ muġinsën lo. Gaḳ nabë su ġegwërin honġ rë genama, og sëḳ natöḳ nök vu honġ besebo honġ ram vër. \v 6 Rëḳ mu huk nivesa ti sënë nahën neggëp vu honġ: Ġenelë Nikolas yi alam hir nġaa nipaya sën denesepa loḳ lo paya. Lob yiḳ sa nehalë hir aggata saga paya ving nebë saga. \pi1 \v 7 Nebë saga, om nabë mehöti nenga neggëp, og genġo ġaġek sën Anon Vabuung nër vu Kerisi-yi-alam lo megero! Mehöti sën kesuu nġaa maggin los nġaa nipaya pin lo, og sëḳ ngoġekin yi bega ḳele sën gevonġ behil medo malad-tumsën lo anon. Ḳele sën nare loḳ Anutu yi huk anon lo.” \s1 Yesu Nër Ġaġek Raḳ Kerisi-yi-alam Vu Smurna \p \v 8 “Log kwevu ġaġek na vu Kerisi-yi-alam vu Smurna hir angër nabë: \pi1 Mehö muġinsën los mehö tamusën sën diiḳ wirek rëḳ gwëbeng nedo mala-tumsën ggökin lo vonġ ġaġek sënë yök vu honġ bë: \v 9 Seraḳ maggin los nivanë sën netöḳ vu honġ lo ni, beseraḳ ni ving bë devasap höm nġaa-dob-yi rot geġenedo paya yönon. Rëḳ mu honġ nġaa-yaġek-yi nġahiseḳë neggëp! Log seraḳ ġaġek sën alam la denenër pelë raḳ honġ lo ni. Alam sënë denenër sir bë sir degwa vu Yuda. Rëḳ mu su degwaj vu Yuda yönon rë, gaḳ Satan yö yi alam sir. \v 10 Nahub teka rë, loḳ ham rëḳ gweḳo vanë, rëḳ mu ham su newamin jaḳ in nġaa saga. Ham gwenġo rë! Satan rëḳ naduu ham la na ḳarabus in seggi ham. Lob ham rëḳ gweḳo maggin los vanë noh vu buk nemadluho. Rëḳ mu nġo gwevonġ geving rot, bena berup doḳ buk sën ġenadiiḳ lo, lob mëm sëḳ ġevonġ madub nivesa vu honġ. Madub saga og yiḳ sën ġemedo malam-tumsën degwata lo. \pi1 \v 11 Nebë saga, om nabë mehöti nenga neggëp, og genġo ġaġek sën Anon Vabuung nër vu Kerisi-yi-alam agi! Nabë mehöti kesuu nġaa maggin los nġaa nipaya pin, og diiḳsën sën netu luu lo su rëḳ natöḳ vu yi rë, gaḳ rëḳ nama veröḳ yi!” \s1 Yesu Nër Ġaġek Raḳ Kerisi-yi-alam Vu Pergamum \p \v 12 “Log kwevu ġaġek na vu Kerisi-yi-alam sën denedo Pergamum agu hir angër nabë: \pi1 Mehö sën paëp-yu-anil benevu malanġeri genevu vahi vahi bevare nesoo loḳ avi lo, vonġ ġaġek sënë yök vu honġ bë: \v 13 Seraḳ honġ nyëġ ni bë Satan tu mehö-los-bengö benevonġ yi huk loḳ. Rëḳ ġenejom sarëġ ahon niwëëk gayom neyam timu vu sa, gesu ġenelah sarëġ vun rë. Yönon, wirek og Antipas nenër sa ġaġek ranġah benedo ving ham. Yö nesepa loḳ sayeġ yönon rot. Lob desis yi mediiḳ loḳ honġ nyëġ sën Satan tu mehö-los-bengö benevonġ yi huk loḳ lo. Log loḳ buk sënë ving, og su ġelah sarëġ vun rë. \v 14 Rëḳ mu sa ġaġek la neggëp raḳ honġ bë: Honġ mehö la vu Pergamum denejom Balaam yi aggata ahon niwëëk. Balaam yi aggata lo nebë sënë: Tato aggata-tetuhinsën-yi vu Balak in bë tetuhin alam Israel begevonġ benġaa nipaya kepë sir. Lob Balak vonġ balam Israel degga reggu sën alam vahi denesis medetunġ tu seriveng vu anutu-kuungsën lo, gevonġ bedenevonġ baggëb ving. \v 15 Log yiḳ honġ alam la ving denejom Nikolas yi alam hir ġaġek nipaya ahon niwëëk rot. \v 16 Om ġegwërin honġ. Gaḳ nabë nama, og teka rëḳ sa hevonġin nök vu honġ beġevonġ beġö vu alam nijpaya saga jaḳ paëp-yu-anil sën vare nesoo loḳ saviġ agi. \pi1 \v 17 Om nabë mehöti nenga neggëp, og genġo ġaġek sën Anon Vabuung nër vu Kerisi-yi-alam agi megero! Nabë mehöti kesuu nġaa maggin los nġaa nipaya pin, og sëḳ bo nos-yaġek-yi sën nahën neggëp vunsën gwëbeng agi vu yi, log sebo ġelönġ veroo ti vu yi. Sa ḳevu ggev mewis raḳ ġelönġ sënë, lob mehö ngwë su rëḳ jaḳ ggev sënë ni rë. Gaḳ yiḳ mehöti sën rëḳ geḳo ġelönġ lo yö timu rëḳ jaḳ ni.” \s1 Yesu Nër Ġaġek Raḳ Kerisi-yi-alam Vu Tuatira \p \v 18 “Log kwevu ġaġek na vu Kerisi-yi-alam vu Tuatira hir angër nabë: \pi1 Mehö sën mala ġahis netum niwëëk ata nebë nengwah leleḳsën, gevaha nebë braas beyö medo nepelibin lo vonġ ġaġek sënë yök vu honġ bë: \v 19 Seraḳ nġaa pin sën ġenevonġ lo ni. Seraḳ ni bë ahëm neving alam, log ayom neyam timu vu sa, geġenevonġ huk pin in bë doḳ vu mehönon. Seraḳ ni bë ġenare niwëëk in maggin pin sën netöḳ vu honġ lo. Seraḳ aggata sën ġenesepa loḳ muġin lo ni bë nivesa. Log sën gwëbeng agi, og nivesa raḳ ya veröḳ yi rot. \v 20 Rëḳ mu sa ġaġek sënë neggëp raḳ honġ bë: Ġenevonġ bavëh ti nebë Yesebel nedo ving honġ. Avëh sënë nenër bë yi avëh-nenër-ġaġek-ranġahsën, rëḳ mu ma genetahu sa hur lo bë desepa doḳ baggëb, gedega reggu sën denetunġ netu seriveng vu anutu-kuungsën lo. Lob netetuhin sir raḳ nġaa nebë sënë. \v 21 Rëḳ sa hevonġin bë gërin yi, om sën sa nehalë yi mu genedo buk la, rëḳ ma genilël bë su gërin yi begeruu demi vu yi baggëb sënë rë. \v 22 Om gwenġo rë! Sëḳ ġevonġ bavëh sënë navi gesanġ rot, log ni jaḳ böpata bena megëp jaḳ yi reek hus ading rot. Log maluh lo sën denevonġ baggëb vu yi lo, nabë su degërin sir bedegeruu demij vu nġaa sën avëh nevonġ lo rë, og sëḳ bo vanë böpata los maggin vu sir. \v 23 Log sengis nalu lo medenadiiḳ geving. Sëḳ ġevonġ nabë sënë, lob mëm Kerisi-yi-alam pin rëḳ dejaḳ ni nabë sa neseggi mehönon pin kwaj los ayoj menehero. Gedejaḳ ni nabë sëḳ bo nyëvewen doḳ nah vu ham ti ti lo niröp noh vu nġaa sën ham nevonġ lo. \v 24 Rëḳ gwëbeng sa bë nanër vu ham Tuatira vahi sën ham su nesepa loḳ ġaġek nipaya agi rë lo nabë: Ham su nesepa loḳ rë geham su kwamin netöḳ raḳ nġaa sën denenër bë Satan yi ġaġek vunsën los degwa lo rë, om sa su rëḳ ġevonġ huk böp ngwë vu ham rë. \v 25 Rëḳ nġaa nivesa pin sën ham nejom lo, og ham nġo najom ahon niwëëk rot bena berup doḳ buk sën sa natöḳ nom lo. \pi1 \v 26 Nabë mehöti kesuu nġaa maggin los nġaa nipaya pin, gesepa doḳ sa aggata rot bena berup doḳ sën yi buk nama na lo, og sëḳ ġevonġ arë böp vu yi benatu alam-yu-ngwë alaj— \q1 \v 27 ‘Lob rëḳ najom aën dus ti begeġin sir jak \q2 nabë sën mehöti sis dëg soġek lob puvin teka teka.’ \mi Huk sën sevo vu yi agi, og yiḳ nebë huk sën Amaġ vo vu sa in bë sa ġeġin mehönon lo. \v 28 Lob sëḳ bo betuheng Majelëë vu yi, \v 29 om nabë mehöti nenga neggëp, og genġo ġaġek sën Anon Vabuung nër vu Kerisi-yi-alam agi megero!” \c 3 \s1 Yesu Nër Ġaġek Raḳ Kerisi-yi-alam Vu Sardis \p \v 1 “Log kwevu ġaġek na vu Kerisi-yi-alam sën denedo Sardis agu hir angër nabë: \pi1 Mehö sën ḳo Anutu yi nġaahur nivesa nemadvahi-bevidek-luu, gejom betuheng nemadvahi-bevidek-luu loḳ nema lo vonġ ġaġek sënë yök vu honġ bë: Seraḳ nġaa pin sën ġenevonġ lo ni. Denenër honġ bë: ‘Kerisi-yi-alam yu ti sënë nedo mala-tumsën’, rëḳ ma geġetu heljënġ raḳ. \v 2 Om kwedi jaḳ bemalam natum! Honġ aggata pin sën nahën neggëp bevonġin nadiiḳ na lo, og ġebo ġadu doḳ. In nġaa pin sën ġenevonġ lo, og sa su halë ti meneggëp niröp rot vu sa Anutu mala rë. \v 3 Wirek ġenġo Bengö Nivesa sënë, lob ġeḳo yök vu honġ ggovek ya los kwam vesa. Om kwam bo nah gökin meġenajom ġaġek saga ahon beġegwërin honġ. Nabë su kwedi malam natum rë, og sa hevonġin natöḳ nök vu honġ nabë alam sën deneyök hodeḳ lo, log honġ rëḳ duġin buk sën sëḳ natöḳ nök vu honġ lo. \v 4 Rëḳ mu honġ alam Sardis la, og yö denahën denedo gesu denevonġ behir tob ningöhek neraḳ rë. Om sir sënë rëḳ dejöp tob veroo mewis behe los ana doḳ ti, in sir alam yohvu. \pi1 \v 5 Nabë mehöti kesuu nġaa maggin los nġaa nipaya pin, og sëḳ jöp tob veroo nabë sënë doḳ yi, log sa su rëḳ jesöö arë na doḳ ḳapiya-mala-tumsën-yi rë. Gaḳ sëḳ nanër arë ranġah jaḳ Amaġ losho yi angër lo malaj. \v 6 Om nabë mehöti nenga neggëp, og genġo ġaġek sën Anon Vabuung nër vu Kerisi-yi-alam agi megero!” \s1 Yesu Nër Ġaġek Raḳ Kerisi-yi-alam Vu Piladelpia \p \v 7 “Log kwevu ġaġek na vu Kerisi-yi-alam vu Piladelpia hir angër nabë: \pi1 Mehö vabuung soġek, sën nevonġ yoh vu yi ġaġek besu netetuhin rë lo, neġin Davit yi kii sën Yerusalem mewis yi lo. Lob netahinin repinġ, gemehöti su yoh vu bë behii nah rë. Log nevehii repinġ, lob mehöti su yoh vu bë tahinin gökin rë. Mehö sënë vonġ ġaġek yök vu honġ bë: \v 8 Seraḳ nġaa pin sën ġenevonġ lo ni. Om gwelë rë. Sa hebë veluung avi meggëp netöḳ loḳ malam, lob mehöti su yoh vu bë rëḳ behii nah rë. Seraḳ ni bë nim wëëk teka mu, rëḳ ġenesepa loḳ sa ġaġek, gesu ġenelah sarëġ vun rë. \v 9 Log ġeraḳ alam sën Satan yi alam sir agi nij bë denenër sir bë sireḳ alam Yuda. Rëḳ mu ma! Sir su Yuda rë. Gaḳ sir alam ġaġek tetuhinsën. Om gwenġo rë! Sëḳ ġevonġ balam saga nam depetev medegëp doḳ malam, log dejaḳ ni nabë sahëġ neving honġ. \v 10 Nġo ġenesepa loḳ sa ġaġek, lob nġo ġenare niwëëk in nġaa maggin pin sën netöḳ vu honġ lo. Nebë saga, om senġo rëḳ malaġin honġ rot, lob seggisën sën rëḳ berup beseggi alam pin noh vu dob pin lo su rëḳ natöḳ vu honġ rë. \v 11 Sëḳ natöḳ nök vu honġ pevis. Om nġaa sën ġeḳo vorot lo, og nġo pasanġ ġenapiiḳ vu niwëëk. In tum rëḳ degeḳo honġ madub-kesuusën-yi vër medebo vu mehö ngwë. \pi1 \v 12 Nabë mehöti kesuu nġaa maggin los nġaa nipaya pin, og sëḳ barah yi nabë mudeng in ġadu sa Anutu yi dub vabuung ahon. Lob su rëḳ gevuu dub vabuung gegeto menah dobnë gökin rë. Gaḳ rëḳ nama veröḳ yi. Sëḳ ḳevu sa Anutu arë jaḳ yi, los sa ḳevu sa Anutu yi nyëġ arë jaḳ yi. Nyëġ böp sagi og yiḳ Yerusalem mewis sën sa Anutu rëḳ gevonġ megevuu yaġek geduḳ nam lo. Log sëḳ ḳevu senġo arëġ mewis jaḳ yi geving. \v 13 Om nabë mehöti nenga neggëp, og genġo ġaġek sën Anon Vabuung nër vu Kerisi-yi-alam agi megero!” \s1 Yesu Nër Ġaġek Raḳ Kerisi-yi-alam Vu Laodisea \p \v 14 “Log kwevu ġaġek na vu Kerisi-yi-alam vu Laodisea hir angër nabë: \pi1 Mehö ġaġek anon degwa sën nenër Anutu yi ġaġek pin niröp los nenër ġaġek yönon mu yoh vu buk pin lo vonġ ġaġek sënë yök vu honġ. Nġaa pin sën Anutu tunġ lo degwa yi, benër bë: \v 15 Seraḳ nġaa pin sën ġenevonġ lo ni. Seraḳ nim bë su ayom nikul\f + \fr 3:15 \ft Sën nër bë ayoj su nikul gesu niḳerus rë lo, og nër bë su denelëëin Kerisi ya yönon rë, gesu denepiiḳ vu yi yönon rë, gaḳ denedo vuheng atov.\f* rë, gesu ayom niḳerus rë. Gaḳ bë mëm nġo ġemedo nikul ma ġemedo niḳerus los dahis og mëm! \v 16 Rëḳ ma geġenedo vuheng atov, geyiḳ ayom niḳerus mahen teka mu. Gaḳ su ayom niḳerus rot rë, gesu ayom nikul rot rë. Om sëḳ namuteḳ honġ nom in aviġ. \v 17 Log ġenenër nebë sënë, ‘Sa monë nġahiseḳë, gesa nġaa nġaa nġahiseḳë nedo. Sa su naraḳ vu in nġaa ti rë.’ Rëḳ mu ma, geġenedo paya veröḳ yi, beyoh vu bë alam kwaj paya in honġ. Ġeraḳ vu in nġaanon rot, gemalam ḳenod, geġenedo ahëm töḳsën, genġo ġenedo duġ duġ in honġ. \v 18 Nebë saga, om sebo kwa sënë vu honġ: Maḳ mëm ġebaġo goor sën nengwah gga lob tu mewis bemalanġeri raḳ lo vu sa, lob mëm rëḳ ġeġorek nġaanon-yaġek-yi. Log ġebaġo tob veroo vu sa in kwebu navim jaḳ, in su ahëm natöḳ vu alam benim namum. Geġebaġo marasin vu sa in gwetunġ doḳ malam, in malam natum begwelë nyëġ. \v 19 Nabë sahëġ neving alam, og sa navo ġaġek raḳ sir benesesor hir aggata. Om kwam bo honġ beġegwërin honġ yönon. \v 20 Gwelë! Sa nare bayeġ neraḳ genavoseḳ, om nabë mehöti genġo sayeġ betateḳin ayo, og sëḳ doḳ na vu yi bemedo geving yi. Lob sëḳ ġa nos geving yi, gega nos geving sa. \pi1 \v 21 Nabë mehöti kesuu nġaa maggin los nġaa nipaya pin, og sëḳ ngoġekin yi bemedo geving sa jaḳ sa sëa-los-arë, nabë sën sa ḳesuu nġaa maggin los nġaa nipaya pin wirek, lob sa nado ving Amaġ raḳ yi sëa-los-arë agi. \v 22 Om nabë mehöti nenga neggëp, og genġo ġaġek sën Anon Vabuung nër vu Kerisi-yi-alam agi megero!” \c 4 \s1 Denedudeḳ Vu Anutu Vu Yaġek \p \v 1 Sënë ggovek, log sa halë veluung avi ti ggëp netöḳ vu yaġek. Lob mehöti sën sa hanġo aye wirek nebë avuuḳ nesu lo nër vu sa ggökin bë, “Ġejaḳ nam vavunë sënë rë, loḳ mëm sëḳ tato nġaa pin sën rëḳ natöḳ nam vu tamusën lo vu honġ.” \v 2 Lob Anon Vabuung verup ggërin sa niwëëk avuti, lob sa halë sëa-los-arë ti nedo yaġek, lob Mehö lo raḳ nedo sëa sënë. \v 3 Sa halë Mehö sën nedo raḳ sëa agi ni nebë ġelönġ sekwahek veroo malanġeri los ġelönġ ḳöḳ rubi, log marubggii ti varah tetup loḳ yi sëa, lob sa halë gemedo nepelibin nebë ġelönġ nimewis emeral. \v 4 Log sëa-los-arë mehödahis-bevidek-lubeluu nedo tetup loḳ sëa-los-arë böp sënë, lob alam ggev mehödahis-bevidek-lubeluu raḳ denedo sëa sagi. Ggev lo sënë deröp tob veroo, gedetunġ madub goor raḳ yuj. \v 5 Davës nevër raḳ sëa-los-arë sënë menejëh ya, log dedun neraḳ, gevaḳuvek netetap. Log detaggi dee nemadvahi-bevidek-luu mevare denetum loḳ sëa sënë mala. Nengwah sënë og yiḳ Anutu yi nġaahur nivesa nemadvahi-bevidek-luu. \v 6 Log nġaa ti nebë loo benedo loḳ sëa-los-arë sënë mala. Ni nebë garas malanġeri soġek sën denenër arë nebë kristel lo bemala ranġah rot. \p Log nġaa lubeluu denedo malaj-tumsën medenedo loḳ vuheng, lob detetup loḳ sëa-los-arë sënë medenare, gemalaj ġahis nġahiseḳë vunin malaj los yuj gemu. \v 7 Nġaa sën nedo mala-tumsën netu muġinsën ni nebë reggu böp layon. Log nġaa sën netu luu ni nebë burmakau maluh böp ti. Log nġaa sën netu löö mala nebë mehönon. Log nġaa netu lubeluu ni nebë tuġ böpata sën nevëëng vavunë lo. \v 8 Nġaa lubeluu sën denedo malaj vesa lo banisej nemadvahi bevidek ti ti yoh vu sir. Log malaj ġahis nġahiseḳë nedo ggërin anoj pin gebanisej pin ving. Lob denevonġ raro buk geranġah bë: \qc “Niwëëk pin neggëp vu Mehöböp Anutu. Yi mehö vabuung, yi mehö vabuung, yi mehö vabuung. Yö nedo wirek, benedo gwëbeng, gerëḳ nam.” \m Gesu denesewah rë. \v 9 Nġaa la sën denedo malaj-tumsën agi, denenër Mehö sën nedo raḳ sëa-los-arë benedo mala-tumsën degwata los degwata lo ranġah. Log deneḳo arë raḳ, gedenepisek in yi, gayoj netee yi vu yi. Log yoh vu buk, og yiḳ nġaa lubeluu sën denedo malaj-tumsën agi denevonġ raro nebë sënë. \v 10 Lob alam ggev mehödahis-bevidek-lubeluu sën denepetev medeneggëp loḳ Mehö sën nedo raḳ sëa lo mala medeneḳo yi raḳ. In Mehö sënë nedo degwata los degwata. \v 11 Log denetë hir madub goor ya meto nedo loḳ mala, gedenenër bë: \q1 “Oo Mehöböp, he Anutu honġ. \q1 Ġeyoh vu rot bë alam pin denanër nim wëëk ranġah, \q2 los degeḳo arëm jaḳ, \q2 gedegurek nim wëëk babu. \q1 In nġo ġetunġ nġaa pin. \q1 Nġo ġetunġ nġaa yoh vu kwam, \q2 lob anon raḳ, \q2 lob nġaa pin sagi nedo rot begwëbeng.” \c 5 \s1 Jon Lë Ḳapiya Ti Sën Dejegwi Raḳ Ḳele Niḳegwi* Bemir Rot \p \v 1 Log sa halë Mehö sën nedo raḳ sëa-los-arë lo jom ḳapiya ti loḳ nema vesa, beġaġek neggëp raḳ vahi vahi. Log devevir bedemir raḳ ḳele niḳegwi* loḳ len nemadvahi-bevidek-luu, beḳanaḳ raḳ neggëp ḳele niḳegwi*. \v 2 Log sa halë angër los niwëëk ti genetahi böpata bë, “Mehö re yö nivesa rot, beyoh vu bë napuvin ḳele niḳegwi* in ḳapiya sën agi gegepuh-a?” \v 3 Rëḳ mehö ti su nivesa menedo yaġek, ma nedo dob, ma nedo dob ġebinë, in bë gepuh ḳapiya sënë benatevin rë. \v 4 Sa halë gesu detöḳ vu mehöti beyoh vu bë gepuh ḳapiya sënë genatevin rë. Lob sayoġ maggin besesu rot. \v 5 Rëḳ ggev ti nër vu sa bë, “Su ġengu! Gaḳ gwenġo rë! Reggu böp layon sën yi degwa vu Yuda geverup loḳ Davit-yi-mewis nebë sën meġen neggol loḳ ḳele degwa lo nedo. Mehöti sënë kesuu Satan los nġaa dob yi pin. Om yi sënë yoh vu bë rëḳ napuvin ḳele niḳegwi* nemadvahi-bevidek-luu sagi na in ḳapiya sënë gegepuh.” \s1 Jon Lë Sipsip Nalu \p \v 6 Log sa halë Sipsip Nalu ti nare, rëḳ ni nebë sën desis mediiḳ tu seriveng. Nare loḳ sëa-los-arë sënë genġaa lubeluu sën denedo malaj-tumsën agi losho alam ggev lo vuheng atov. Vis nemadvahi-bevidek-luu, gemala ġahis nemadvahi-bevidek-luu. Mala ġahis sagi og yiḳ Anutu yi nġaahur nivesa nemadvahi-bevidek-luu sën Anutu vonġ sir ya meyoh vu dob pin lo. \v 7 Lob mëm Sipsip Nalu sënë ya meḳo ḳapiya sënë loḳ Mehö sën nedo raḳ sëa-los-arë lo nema vesa. \v 8 Ḳo ḳapiya sënë ggovek ya, log nġaa lubeluu sën denedo malaj-tumsën agi losho alam ggev mehödahis-bevidek-lubeluu sënë depetev medeneggëp loḳ Sipsip Nalu mala. Alam ggev pin deḳo nġaa-sengii-yi ni nebë gita, los ġabum goor yoh vu sir pin. Log kabanġ reggu nivesa pup ġabum pin ayoj. Yiḳ sënëḳ Anutu-yi-alam hir jomraḳsën. \v 9 Log devonġ raro mewis ti nebë: \q1 “Ġeyoh vu rot bë gweḳo ḳapiya \q2 beġenapuvin ḳele niḳegwi* sën neggërin lo. \q1 In desis honġ meġediiḳ tu seriveng, \q2 lob ġebaġo mehönon yom vu Anutu raḳ nim ḳöḳ. \q1 Yönon, ġebaġo alam loḳ mehönon degwaj pin, \q2 geloḳ ayej ti ti pin, \q2 geloḳ dob ti ti pin. \q1 \v 10 Geġevonġ bedetu hil Anutu-yi-alam-deneḳo-seriveng \q2 los detu yi alam-los-bengöj \q2 in denatu ala bedegeġin dob.” \s1 Deḳo Sipsip Nalu Arë Raḳ \p \v 11 Log sa malaġ yah nelë, lob sa hanġo angër nġahiseḳë rot ayej. Sir nġahiseḳë rot nebë sën andet milion (100,000,000) genġahiseḳë rot raḳ neggëp mehömehö medenare tetup sëa-los-arë sënë genġaa la sën denedo malaj-tumsën lo los alam ggev. \v 12 Log devonġ raro böpata bë: \q1 “Sipsip Nalu sën desis mediiḳ tu seriveng lo, \q2 yoh vu rot bë geḳo arë böpata rot, \q2 genġaa nivesa vesa pin, gekwa nivesa, geniwëëk böpata. \q1 Yi yö yoh vu rot bë mehönon pin degeḳo arë jaḳ, \q2 gedenanër niwëëk los arë böpata ranġah, \q2 gedenapisek in yi.” \p \v 13 Log sa hanġo nġaa aggagga pin sën Anutu tunġ lo ayej raḳ ving. Nġaa sën denevëëng ggëp yaġek babu lo, genġaa sën deneyoh dob lo, genġaa sën deneggevek dob ġebinë lo, genġaa sën deneggëp loḳ loo lo, bayej raḳ medenër bë: \q1 “Mehö sën nedo raḳ sëa-los-arë lo luho Sipsip Nalu, \q2 hil ġaḳo luho arëj jaḳ na vavunë, barëj böp rot, \q2 genij ḳapiik los nij wëëk gëp degwata los degwata!” \m \v 14 Log nġaa lubeluu sën denedo malaj-tumsën lo deyoġekin bë, “Yönon!” Lob alam ggev depetev medeneggëp loḳ luho malaj medeneḳo arëj raḳ. \c 6 \s1 Sipsip Nalu Puvin Ḳele Niḳegwi* Nemadvahi-bevidek-ti Vër In Ḳapiya \p \v 1 Log sa halë Sipsip nalu nejom ḳapiya sën ḳele niḳegwi* nemadvahi-bevidek-luu jegwi ahon lo, lob puvin ti ya. Lob sa hanġo nġaa sën denedo malaj-tumsën lo ti vengwënġ, lob aye vonġ bë vaḳuvek tetap, benër bë, “Ġenam!” \v 2 Log sa malaġ yah loḳ pevis besa halë hoos veroo ti, lob mehöti sën raḳ nedo lo ḳo vasöl. Detunġ madub ti ni nebë madub sën denevonġ vu alam sën denevonġ beġö medenekesuu lo raḳ yi. Log ya raḳ, lob vonġ beġö mekesuu, lob yö arë in bë kesuu beġö nġahiseḳë. \p \v 3 Log Sipsip Nalu puvin ḳele niḳegwi* sën netu luu lo, lob sa hanġo nġaa sën denedo malaj-tumsën lo ngwë sën netu luu lo nër bë, “Ġenam!” \v 4 Lob hoos ngwë verup beniviis ḳöḳ. Lob mehö sën raḳ nedo lo ḳo niwëëk böpata rot in bë geḳo mamer vër in alam vu dob gedengis sir vewen vewen medenadiiḳ. Nebë sënë om devo paëp-yu-anil böpata ti vu yi in bë gevonġ huk sënë. \p \v 5 Log Sipsip Nalu puvin ḳele niḳegwi* ngwë sën netu löö lo, lob sa hanġo nġaa sën denedo malaj-tumsën lo ti sën netu löö lo nër bë, “Ġenam!” Lob sa malaġ yah loḳ pevis besa halë hoos veriik ti. Lob mehö sën raḳ nedo lo ḳo nġaa veviisën sën hil ġalë maggin jaḳ lo ti loḳ nema. \v 6 Lob sa hanġo ġaġek ti yam loḳ nġaa lubeluu sën denedo malaj-tumsën agi vuheng benër bë, “Ġebaġo alam hir huk jaḳ nos yö meris mu. Gwevonġ nos wit* dëg mahen teka sën noh vu buk timu lo doḳ nah hir huk buk timu yi. Log gwevonġ nos barli\f + \fr 6:6 \ft Nos mahen ti nebë padi los wit, rëḳ mu yö agga ngwë teka\f* dëg mahen teka löö mu doḳ nah hir huk buk timu yi. Rëḳ mu su ġebasap wël* sën denevesi nos raḳ lo los wain!” \p \v 7 Log Sipsip Nalu puvin ḳele niḳegwi* sën netu lubeluu lo, lob sa hanġo nġaa sën denedo malaj-tumsën lo ti sën netu lubeluu lo nër bë, “Ġenam!” \v 8 Log sa malaġ yah, lob sa pevis behalë hoos nisanġsanġ ti. Log mehö sën raḳ nedo lo arë nebë Diiḳsën. Lob Alam-diiḳsën-hir-nyëġ ketivin yi beneyam. Lob luho deḳo nij wëëk böpata rot yoh vu bë debasuh alam vu dob na yu lubeluu bedengis yu ti. Luho rëḳ dengis sir jaḳ beġö medenadiiḳ, gejaḳ meyip, gejaḳ niraḳsën aggagga, gejaḳ reggu bemën aggagga. \p \v 9 Log Sipsip Nalu puvin ḳele niḳegwi* sën netu nemadvahi lo, loḳ sa halë alam heljënġ la anoj nedo Anutu yi jepö degwa. Alam sënë dejom Anutu yi ġaġek ahon niwëëk wirek bedenenër ranġah, lob alam sën denelë sir paya lo desis sir medediiḳ. \v 10 Lob anoj sënë denër böpata ya bë, “Oo Mehöböp sën ġetu he alamin lo, ġenedo vabuung, gehonġ aggata pin niröp rot! Nangërek rëḳ mëm gwevonġ ġaġek vu mehönon pin sën denedo vu dob agi beġebo doḳ nah he nimin ḳöḳ vu sir-a?” \v 11 Loḳ devo tob veroo ading loḳ yah sir ti ti, log denër vu sir bë, “Ham najom ham ahon bemedo dus teka geving rë. Gedengis ham vahi sën yiḳ ham nevonġ huk timu lo los ham arimin sën Kerisi-yi-alam lo vahi geving nabë sën desis ham agi. Balam sën Anutu ggooin sir raḳ lo pin degovek na rë. Loḳ mëm Anutu rëḳ bo doḳ nah ham nimin ḳöḳ.” \p \v 12 Log Sipsip Nalu puvin ḳele niḳegwi* sën netu nemadvahi-bevidek-ti lo, lob sa malaġ yah loḳ sa halë gejemapi böpata ggee raḳ dob. Log hes ggërin yi bemalaḳenu raḳ nebë sën tob veriik. Log kwev mala ḳöḳ loḳ los dahis nebë hil nid ḳöḳ. \v 13 Log betuheng vu yaġek depelubin medeyam dob nebë sën sanġ neggee raḳ ḳele banon nerurin to lo. \v 14 Log yaġek mala maya nebë sën devevir ḳanyë in denaduu na. Log ḳedu pin los ḳedu loo vuheng devuu bej gedesejun medeneya. \v 15 Log alam-los-bengöj vu dob los alam böp böp, galam-beġö-yi alaj sën deneġin sir lo, galam-los-bengöj ggoreksën, galam los nij wëëk, galam pin sën alaj debaġo sir medetu hir nġaa meris lo, galam pin sën yö deneġin sir lo, og sir pin devun sir medenedo loḳ waaḳ jeggin jeggin vu dob ġebinë, gedenedo loḳ peḳë len loḳ ḳedu babuj. \v 16 Lob denetahi vu ḳedu pin los ġelönġ bë, “Ham kwedub benam jaḳ medo he begwërin he in Mehö sën raḳ nedo sëa-los-arë agu luho Sipsip Nalu, in luho ahëj sengën. \v 17 In luho hir buk böpata sën ahëj sengën medebo doḳ nah nġaa nipaya nyëvewen lo gwëbeng töḳ yam ggovek ya, lob re yoh vu bë bare mekesuu nġaa sënë?” \c 7 \s1 Anutu Yi Alam Israel 144,000 Rëḳ Demedo \p \v 1 Nġaa pin sënë ggovek, log sa halë angër lubeluu denare loḳ dob nenga lubeluu, bevare denejom dob yi sanġ lubeluu ahon in bë su degevë dob, ma degevë loo, ma degevë ḳele rë. \v 2 Log sa halë angër ngwë vu sën hes mala neverup lo meraḳ meyam. Ḳo Anutu sën nedo mala-tumsën lo yi ḳanaḳ sepa, log tahi ya niwëëk vu angër lubeluu sën deḳo niwëëk böpata rot in debasap dob los loo lo bë, \v 3 “Ham su pevis megwevonġ paya vu dob, ma loo geḳele lu nġaa rë. Gaḳ he ġebë he Anutu yi ḳanaḳ jaḳ yi hur lo dabaj namuġin rë, loḳ mëm ham gwevonġ.” \v 4 Log sa hanġo alam sën deneḳo ḳanaḳ raḳ dabaj lo bë sir 144,000 deyam vu alam Israel degwaj pin. \li1 \v 5 Sir 12,000 vu Yuda yi mewis, \li1 log sir 12,000 vu Ruben yi mewis, \li1 log sir 12,000 vu Gat yi mewis, \li1 \v 6 log 12,000 vu Aser yi mewis, \li1 log sir 12,000 vu Naptali yi mewis, \li1 log sir 12,000 vu Manase yi mewis, \li1 \v 7 log sir 12,000 vu Simeon yi mewis, \li1 log 12,000 vu Levi* yi mewis, \li1 log sir 12,000 vu Isakar yi mewis, \li1 \v 8 log 12,000 vu Sebulun yi mewis, \li1 log sir 12,000 vu Yosep yi mewis, \li1 log sir 12,000 vu Benyamin yi mewis. \m Besir pin deḳo Anutu yi ḳanaḳ raḳ dabaj. \s1 Alam Yu Böpata Rot Dejom Raḳ Vu Anutu \p \v 9 Nġaa pin sënë ggovek, log sa malaġ yah. Lob sa halë alam nġahiseḳë rot desupin sir medenedo, rëḳ mu mehöti su yoh vu bë natevin sir rë. Alam sënë deyam vu mehönon pin, gedeyam vu dob pin, gevu mehönon degwaj ti ti lo pin, gevu ayej agga ti ti lo pin. Beyam denare sëa-los-arë mala ggëp Sipsip Nalu mala. Deröp tob veroo adingseḳë, gedeḳo ḳapah bëḳ ris loḳ nemaj, \v 10 gedereseeh rur bë: \q1 “Hil ġaḳo Anutu sën nedo raḳ sëa-los-arë lo luho Sipsip Nalu arëj jaḳ. \q2 In luho deḳo hil yom lob gwëbeng hil nado nivesa!” \m \v 11 Log angër pin denare tetup sëa-los-arë los alam ggev losho nġaa lubeluu sën denedo malaj-tumsën lo ving. Lob depetev medeneggëp loḳ luho malaj bedebë dabaj raḳ dob gedeneḳo Anutu arë rak \v 12 medenenër bë: \q1 “Yönon rot! \q1 Hil ġaḳo hil Anutu arë jaḳ, \q2 behil nanër niwëëk los arë böpata ranġah! \q1 Kwa nivesa pin neggëp vu yi, \q2 lob hil kwad vesa vu yi behaḳo arë raḳ! \q1 Arë böpata rot geyi Mehö niwëëk ata, \q2 genġaa pin sënë yö neggëp vu yi degwata los degwata! \q1 Yönon rot!” \s1 Alam Sën Hir Nivanë Maya Gwëbeng \p \v 13 Lob ggev ti loḳ tepëḳ vu sa bë, “Alam sën deröp tob veroo agi maḳ sir re lo? Deyam vu tena?” \v 14 Loḳ senër yah vu yi nebë sënë bë, “Sa Mehöböp, saḳ duġin. Gaḳ mu mëm honġ mu nġo ġeraḳ ni.” Loḳ nër yom ggökin vu sa bë, “Alam sënë deḳo maggin los vanë böpata rëḳ denare nij wëëk, om deripek hir tob loḳ Sipsip Nalu niḳöḳ beveroo raḳ. \v 15 Nebë sënë, \q1 om sën denare Anutu yi sëa-los-arë mala. \q2 Lob denevonġ tavë vu yi buk geranġah loḳ yi dub vabuung. \q1 Gemehö sën nedo raḳ sëa-los-arë agi yö ti rëḳ medo geving sir megeġin sir. \q1 \v 16 Su rëḳ denadiiḳahëj nah gökin rë, \q2 gesu rëḳ ayoj bev in bël nah gökin rë. \q1 Hes su rëḳ beek doḳ navij rë, \q2 genġaa ti su rëḳ bev jaḳ navij rë. \q1 \v 17 In Sipsip Nalu sën nedo raḳ sëa-los-arë lo rëḳ natu hir mehö sën malain sir, \q2 begeḳo sir na bël veyë bedenanum bël mala-tumsën-yi. \q1 Log Anutu rëḳ jevu malaj bël, \q2 gesu rëḳ dengu nah gökin rë.” \c 8 \s1 Sipsip Nalu Puvin Ḳele Niḳegwi* Sën Netu Nemadvahi-bevidek-luu \p \v 1 Log Sipsip Nalu puvin ḳele niḳegwi* sën netu nemadvahi bevidek luu lo, lob nġaa pin vu yaġek deduj ma gesu denevengwënġ rë yoh vu awa nyënġelë ma nġaa ti. \v 2 Ggovek loḳ sa halë angër nemadvahi-bevidek-luu denare ggëp Anutu mala, gedeneḳo avuuḳ nemadvahi-bevidek-luu loḳ nemaj yoh vu sir. \p \v 3 Log angër ti verup nare loḳ Anutu yi jepö degwa. Lob ḳo ġabum goor gedevo kabanġ nġahiseḳë vu yi in besi seriveng bereggu nivesa berup na tagwaveḳ doḳ Anutu-yi-alam pin hir jomraḳsën. Besi seriveng jaḳ Anutu yi jepö sën desemu raḳ goor yö meris menare loḳ Anutu yi sëa-los-arë mala lo, in reggu na. \v 4 Lob kabanġ aru reggu nivesa sënë los Anutu-yi-alam hir jomraḳsën pin devo sir vër in angër nema, gedeya vavunë beya deverup Anutu mala. \v 5 Loḳ angër ḳo ġabum-aru-reggu-nivesa-yi beḳo nengwah sën ggëp neleleḳ lo vu jepö bepup ġabum, log të luḳ ya dob. Log pevis bevaḳuvek tetap bededun raḳ, lob davës vër meya, log jemapi ggee. \s1 Angër Lubeluu Devë Avuuḳ \p \v 6 Lob angër nemadvahi-bevidek-luu sën deḳo avuuḳ nemadvahi-bevidek-luu lo dero sir in bë degevë. \v 7 Lob angër muġinsën vë yi avuuḳ, lob hob lulanon los nengwah sarömin yi ving ḳöḳ bekeseh luḳ ya dob. Lob devo den loḳ dob los ḳele ya yu löö, lob nengwah gga dob yu ti, geḳele yu ti. Log vos ris ni mewis pin, og nengwah gga ving. \p \v 8 Log angër netu luu vë yi avuuḳ lob nengwah böp ti nebë sën ḳedu böp ti tum loḳ, beya meto meluḳ ya loo, lob vasuh loo ya löö. Ti ḳöḳ raḳ nebë mehönon nij ḳöḳ geluu denedo nivesa. \v 9 Lob nġaa malaj vesa pin sën deneggëp loḳ loo ḳöḳ agi dediiḳ geyu luu denedo nivesa. Log yaġ pin ving nebë saga, yu ti ya devonġ paya geloo rehöö sir, geyu luu denedo nivesa. \p \v 10 Log angër sën netu löö lo vë yi avuuḳ, lob betuheng böpata ti tum loḳ meluḳ vu yaġek meya betum nebë dee sën denetaggi lo, bevës meya. Lob vasuh bël pin vu dob ya yu löö. Vës meto meluḳ ya bël ata los bël veyë yu ti lob vonġ paya vu, geyu luu nahën denedo nivesa. \v 11 Denenër betuheng sënë arë nebë Marasin Nimenġëës, lob bël yu ti sagi ni menġëës raḳ. Lob alam nġahiseḳë sën denenum bël agi, og sis sir medediiḳ ya. \p \v 12 Log angër sën netu lubeluu lo vë yi avuuḳ, lob hes los kwev, gebetuheng pin devasuh sir ya len löö löö. Lob lej ti ti malaj ḳenu loḳ yoh vu sir gelej luu luu netum. Log devo den loḳ ranġah ya löö ving. Lob len ti mala vahis loḳ ya veröḳ yi gelen luu og ranġah. Log buk len ti yiḳ mala vahis loḳ nebë saga ving, gelen luu og betuheng los kwev denetum. \p \v 13 Log sa halë tuġ böpata ti nevëëng meneyoh yaġek babu. Lob sa hanġo nġeeḳ bë, “Wöp-o! Wöp-o! Wöp-o! Gëpin alam sën denedo dob agi! In angër löö denahën bedenevonġin bë degevë avuuḳ gemëm maggin natöḳ nam vu mehönon!” \c 9 \s1 Angër Netu Nemadvahi Vë Avuuḳ \p \v 1 Angër netu nemadvahi vë yi avuuḳ, lob sa halë gebetuheng ti kehulek vu yaġek metöḳ meyam dob. Lob devo kii asoreng böpata sën adingseḳë rot lo yi vu yi. \v 2 Tahinin asoreng sënë, lob aru raḳ verup nebë sën nengwah böpata ti aru. Lob aru sën raḳ verup asoreng agi bom hes los nyëġ bemala vahis loḳ. \v 3 Lob ġab nġahiseḳë nebë sepaaḳ devo sir vër in aru sënë gedeluḳ ya dob. Lob nij wëëk nebë veveeyaġek böp nij wëëk medenevonġ rii raḳ mehönon. \v 4 Rëḳ deḳo ġaġek bë su debasap vos ris ma nġaa nimewis aggagga sën nekip vu dob agi, ma ḳele ti rë. Gaḳ mëm dekevoh alam sën Anutu yi ḳanaḳ su neggëp raḳ dabaj rë lo na, \v 5 gedebo vanë vu sir nabë sën veveeyaġek böp. Denegga mehönon medenevo vanë vu sir lo noh vu kwev nemadvahi, rëḳ mu su dengis mehönon medenadiiḳ. \v 6 Doḳ buk sënë og mehönon rëḳ desero aggata diiḳsën yi, rëḳ nama gesu rëḳ denatöḳ jaḳ rë. Rëḳ ahëj geving nabë denadiiḳ, rëḳ mu diiḳsën rëḳ beya in sir. \p \v 7 Sa halë sepaaḳ lo nij nebë hoos sën denero in bë na degevonġ beġö jaḳ lo. Log detunġ nġaa ti nebë madub goor raḳ yuj, log malaj nebë mehönon malaj. \v 8 Log yuj belek ading nebë avëh yuj, genevuj nebë reggu böp layon nevuj. \v 9 Log devanuh aën ahë petes ggërin newaj nebë ḳelenavi, gebanisej nekelö böpata nebë sën hoos denedadii karis nġahiseḳë medeneseröġ medeneya beġö lo. \v 10 Log husej nebë veveeyaġek hus. Lob hir beġö sën degelu mehönon jaḳ lo neggëp husej, om rëḳ degelu mehönon jaḳ noh vu kwev nemadvahi benavij gesanġ böpata. \v 11 Hir mehö-los-bengö og yiḳ angër sën neġin asoreng sën luḳ meya rot gahë degwa ma lo. Denenër angër sënë arë loḳ Hibru ayej bë Abadon, geGrik ayej nebë Apolyon. Log hil pekwë doḳ ayed nabë Mehö-kevohsën-nġaa-pin. \p \v 12 Maggin böp muġinsën yi ggovek ya, geham gwenġo rë! Maggin luu nahën neggëp bevonġin natöḳ nam. \s1 Angër Netu Videk-ti Vë Avuuḳ \p \v 13 Log angër netu videk-ti vë yi avuuḳ, lob sa hanġo mehöti aye yam loḳ vis lubeluu sën denedo jepö goor nyëḳetu lubeluu benedo loḳ Anutu mala lo. \v 14 Benër yam vu angër sën nejom avuuḳ netu videk-ti lo bë, “Kwevelekin angër lubeluu sën deduu sir raḳ sëng medenedo bël ata Yupretis lo vër medena.” \v 15 Lob kevelekin angër lubeluu sënë vër in bë na debasuh mehönon na yu löö, lob dengis yu ti medenadiiḳ. Detunġ angër lo sënë wirek, bemedo deneġin hes mala sënë los buk sënë, gekwev sënë, geyiḳ ta sënë, in bë degevonġ hir huk sënë. \v 16 Lob sa hanġo bë hir alam-beġö-yi sën deneraḳ hoos lo sir yoh vu 200 milion. \v 17 Lob sa niġ nebë sën sa pesep behalë hoos lo sënë los alam sën deneraḳ lo. Deröp nġaa nebë ḳelenavi ggërin newaj, beniḳöḳ nebë nengwah leleḳsën, geniraru nebë yaġek, genisanġsanġ nebë ahoḳ kedë. Geyuj nebë reggu böp layon. Lob nengwah daggen los aru, geġelönġ salpa* sën netum lo, raḳ verup avij begelu yi meya. \v 18 Lob desis mehönon sën devasuh raḳ yu löö lo yu ti raḳ nġaa nipaya löö sënë medediiḳ. Yiḳ nengwah daggen los aru ga, ġelönġ salpa* sën tum beraḳ deverup hoos avij lo. \v 19 Hoos sënë nij wëëk neggëp ggëp avij los husej. Husej nebë nyël geyuj neggëp medenegga mehönon raḳ. \v 20 Rëḳ mu mehönon vahi pin sën su dediiḳ raḳ nġaa nipaya löö agi rë lo, og su deggërin sir bederuu demij vu nġaa sën denesemu raḳ nemaj lo rë. Yönon, su denevuu sën denedudeḳ vu memö los anutu-kuungsën sën yö denesemu raḳ goor los seriva, gebraas los ġelönġ, geḳele lo rë. Nġaa sënë su deyoh vu bë degelë nyëġ los degenġo ġaġek, gedena rë. \v 21 Log mehönon vahi sënë denesis mehö la medenediiḳ, gedenevonġ parahek, gedenevonġ baggëb, gedeneggodeḳ nġaa jeggin jeggin, rëḳ su deggërin sir mederuu demij vu nġaa sënë ving rë. \c 10 \s1 Angër Vo Ḳapiya MeJon Gga \p \v 1 Sënë ggovek, log sa halë angër niwëëk ata ti luḳ vu yaġek meyam. Bom yi loḳ beggob, gemarubggii buu loḳ yu. Log mala netum nebë hes, gevaha netum nebë mudeng sën nengwah gga bemedo netum raḳ lo. \v 2 Jom ḳapiya mahen teka loḳ nema, lob puh yi beneggëp. Log varah vaha vesa raḳ loo gevaha ḳëj nare raḳ dob. \v 3 Log vonġ aye böpata nebë sën reggu böp layon nenġeeḳ lo, log vaḳuvek nemadvahi-bevidek-luu detetap bedevengwënġ loḳ yö ayej. \v 4 Vaḳuvek nemadvahi-bevidek-luu sënë devengwënġ ggovek, lob sa hevonġin bë ḳevu ayej sënë. Rëḳ sa hanġo mehöti nër aye yam vu yaġek bë, “Vaḳuvek nemadvahi-bevidek-luu sën detetap lo hir ġaġek, og ġenajom ahon meyö gëp doḳ yum mu, gaḳ su ġekwevu!” \p \v 5 Log angër sën sa halë genare raḳ loo los dob lo, varah nema vesa raḳ ya yaġek, \v 6 genër yönon vavunë raḳ Anutu sën nedo mala-tumsën degwata los degwata lo arë. Yiḳ Anutu sënë sën tunġ yaġek los nġaa pin sën denedo loḳ lo, getunġ dob los nġaa pin sën denedo loḳ lo, getunġ loo los nġaa pin sën deneggëp loḳ lo. Log angër nër bë, “Buk vonġin govek na pehi sënë. Anutu su rëḳ geġin nah gökin rë. \v 7 Gaḳ nabë angër netu nemadvahi-bevidek-luu gevë avuuḳ jaḳ gëp hus baye jaḳ, og Anutu rëḳ gevonġ beyi nġaa sën neggëp vunsën wirek lo anon jaḳ. Nabë sën nër loḳ Bengö Nivesa sën vo vu yi hur-denenër-ġaġek-ranġahsën lo wirek lo.” \p \v 8 Log mehö sën aye yam vu yaġek mesa hanġo lo, nër vu sa ggökin bë, “Ġena gweḳo ḳapiya sën yö puh yi meneggëp loḳ angër sën nare raḳ loo los dob lo nema.” \v 9 Lob seya vu angër mesenër vu bë, “Ġebo ḳapiya mahen teka saga vu sa.” Loḳ nër vu sa bë, “Gweḳo nök beġegwa. Saga rëḳ nengën rot vu avim nabë beggoh. Rëḳ mu ahëm ḳevus og rëḳ menġëës vu.” \v 10 Angër nër ggovek, log sa haḳo ḳapiya mahen teka sënë vër loḳ nema beha. Lob nengën rot loḳ saviġ nebë beggoh. Loḳ tum sa henġon ya, lob nimenġëës rot vu sahëġ ḳevus. \p \v 11 Lob denër vu sa bë, “Ġenanër Anutu yi ġaġek ranġah nah gökin jaḳ nġaa sën rëḳ natöḳ vu alam nġahiseḳë vu dob nġahiseḳë, gayej nġahiseḳë, gevu alam-los-bengöj nġahiseḳë geving lo.” \c 11 \s1 Mehö Luu Denër Ġaġek \p \v 1 Devo nġesinġ ti ni nebë atohenġ vu sa in bë sa tahöö nġaa jaḳ, gedenër vu sa bë, “Kwedi ġetahöö Anutu yi dub-vabuung-böp ayo vabuung los jepö, geġenatevin alam sën denesupin sir loḳ lo geving. \v 2 Rëḳ mu dub-vabuung-böp yi telig sën neyom dobnë lo, og su ġetahöö, gaḳ gwevuu menök gëp. In telig sagaḳ alam dahis hir nġaa, om rëḳ debarah vahaj doḳ nyëġ vabuung böp Yerusalem na menoh vu kwev mehödahis-luu-bevidek-luu. \v 3 Lob sëḳ bo niwëëk böpata rot vu mehö luu, geġevonġ luho na denanër sa ġaġek ranġah. Luho rëḳ degevëh bëëk nabë tob, in detato vu alam nabë degërin sir nah vu Anutu log denanër sa ġaġek ranġah noh vu buk sën 1,260 agi.” \p \v 4 Luho nebë ḳele oliv* vaha luu. Log luho nebë ram luu bedenare loḳ alam pin vu dob hir Mehöböp mala. \v 5 Nabë mehö la degevonġin nabë degevonġ paya vu luho, og nengwah rëḳ jaḳ berup luho avij bega sir sën denelë luho paya lo. Yönon rot, mehöti bë gevonġin nabë kevoh luho na, og rëḳ nadiiḳ jaḳ nġaa sënë. \v 6 Luho nij wëëk böpata rot neggëp beyoh vu bë degërin yaġek gehob nama noh vu buk sën luho denanër Anutu yi ġaġek ranġah lo. Log luho nij wëëk böpata rot neggëp beyoh vu bë depekwë bël pin natu ḳöḳ nabë mehönon nij ḳöḳ, gedebasap alam vu dob jaḳ nġaa nipaya aggagga. Noh vu buk pin sën nabë luho kwaj bo nabë degevonġ lo, og luho deyoh vu bë degevonġ. \p \v 7 Luho degovek huk sën denanër Anutu yi ġaġek ranġah agi na, log mëm reggu bemën böpata ti rëḳ vu asoreng sën luḳ ya rot gahë degwa ma lo, mejaḳ nam vavunë belööho dengis sir. Lob rëḳ kesuu luho bengis luho beluho denadiiḳ. \v 8 Lob luho navij rëḳ doḳ gëp nyëġ böp sën hil nepeggirin ġaġek raḳ bë Sodom los Ejep lo yi aggata böp. Yiḳ nyëġ böp saga sën desis luho hir Mehöböp raḳ ḳelepeḳo* loḳ wirek mediiḳ lo. \v 9 Alam la rëḳ vu navij agga ti ti pin, gevu mehönon degwaj pin, gevu ayej agga ti ti pin, gevu dob pin, berëḳ degelë luho nij hel gëp noh vu buk löö benyënġelë. Log su rëḳ dengoġekin mehö la bededev luho nij hel rë. \v 10 Lob alam vu dob sënë rëḳ kwaj vesa in luho dediiḳ, lob rëḳ dedöö gedega nos böp, gedebo ḳupeḳ nyëmasën vu sir vewen vewen. In alam-denenër-ġaġek-ranġahsën luu sënë denevo vanë panġsën rot vu alam pin vu dob wirek. \p \v 11 Lob buk löö benyënġelë ggovek ya, loḳ Anutu vonġ saheng mala-tumsën-yi loḳ ya luho ayoj. Lob luho dekedi raḳ bedenare. Lob mehönon sën delë luho lo ḳenuj verup bedeggöneng böpata rot. \v 12 Lob ḳööḳ niwëëk ti yam vu yaġek vu luho bedenġo bë, “Melu jaḳ nam vavunë sënë.” Lob beggob ḳo luho meraḳ ya yaġek galam sën denesis beġö vu luho lo, delë bë luho deraḳ medeya. \v 13 Log pevis bejemapi ggee böpata, lob nyëġ böp saga len ti mala ma, geyiḳ len nemadvahi-bevidek-lubeluu nahën denedo. Lob jemapi sënë sis alam 7,000 medediiḳ. Galam vahi sën nahën denedo vesaj lo deggöneng böpata rot bedeḳo Anutu sën yaġek ala lo arë raḳ. \p \v 14 Maggin böp netu luu sënë ggovek ya. Geham gwenġo rë! Buk su rëḳ hus ading rë, gaḳ maggin netu löö yiḳ vonġin berup pevis. \s1 Angër Netu Nemadvahi-bevidek-luu Vë Avuuḳ \p \v 15 Log angër netu nemadvahi-bevidek-luu vë yi avuuḳ, lob mehö la ayej raḳ vu yaġek medetahi niwëëk bë: \q1 “Hil Mehöböp tu dob pin hir Mehö-los-bengö ggovek ya, \q2 geyi mehö sën ggooin raḳ in bë geḳo hil nah lo tu Mehö-los-bengö ving nebë saga, \q2 berëḳ medo geġin mehönon pin degwata los degwata!” \m \v 16 Lob alam ggev mehödahis-bevidek-lubeluu sën denedo raḳ hir sëa loḳ Anutu mala lo depetev medeneggëp loḳ Anutu mala bedepeḳa dabaj raḳ dob gedeḳo yi raḳ niwëëk, \v 17 medenër bë: \q1 “Oo Mehöböp Anutu, niwëëk pin neggëp vu honġ. \q2 Ġenedo gwëbeng, genġo ġenedo yö vu muġinsën. \q1 Ġeḳo nim wëëk böpata ggovek ya, \q2 beġetu mehönon pin alaj vorot bemedo ġeneġin sir. \q1 \v 18 Alam dahis pin ahëj sengën, rëḳ gwëbeng, \q2 og ahëm sengën töḳ yam ranġah ggovek ya. \q1 Log buk sën alam-diiḳsën denatöḳ nam ranġah megwenġo hir ġaġek lo yiḳ sënë. \q2 Gebuk gwëbeng sënë, sën ġebo nivesa nyëvewen vu honġ hur alam-denenër-ġaġek-ranġahsën lo, \q2 gevu honġ alam lo, \q2 gevu alam pin sën deneggöneng gedeneggurek babum lo. \q1 Kë! Sir sën yuj ading lo, gesir sën alam meris lo ving. \q2 Buk yam ggovek ya in bë ġekwevoh alam sën denevasap nġaa vu dob lo na!” \p \v 19 Denër ggovek, log Anutu yi dub vabuung sën nedo yaġek lo tateḳin yi, log keröng-horek-yi nedo ranġah loḳ ayo vabuung soġek. Yiḳ keröng sagi sën Anutu joo ġaġek vu alam Israel wirek meneggëp loḳ lo. Lob davës vër behang meya, log dedun raḳ, lob vaḳuvek tetap gedob lönġin, log hob lulanon lev ata. \c 12 \s1 Avëh Luho Nġaa Böpata Ti Nebë Ḳarob \p \v 1 Lob nġaa tahutahu-yi böp ti töḳ yam ranġah ggëp yaġek, nebë sënë: Avëh ti nedo, beröp hes mala loḳ navi nebë tob geraḳ nare kwev. Log tunġ betuheng nemadluho-bevidek-luu raḳ yu nebë madub. \v 2 Log nalu loḳ, lob medo nevimeng in bë geko, rëḳ vanë nevev raḳ yi panġsën rot. \v 3 Log nġaa tahutahu-yi ngwë töḳ yam ranġah ggëp yaġek. Nġaa sagi nebë sënë: Ḳarob böpata ti neggëp. Navi ḳöḳ geyu nemadvahi-bevidek-luu, gevis nemadluho. Lob tunġ mehö-los-bengö yi madub nemadvahi-bevidek-luu raḳ yu pin. \v 4 Log hus sekee betuheng yu ti vu yaġek betë yam dob. Geyiḳ betuheng yu luu mu nedo yaġek. Log ḳarob böpata sënë ya nare loḳ avëh sën nevimeng lo mala, in bë geḳo nalu geto lob ga. \v 5 Lob avëh ḳo nalu maluh. Hur mahen sagi sën rëḳ najom aën dus ti megeġin mehönon pin jaḳ lo. Lob avëh ḳo nalu ggovek, lob deḳo raḳ ya vavunë pevis, bedeḳo ya vu Anutu los yi sëa-los-arë, \v 6 log avëh sënë veya meya nyëġ-yumeris. Anutu ro yi nyëġ vu sagu in bë degeġin yi bedebo nos vu yi noh vu buk 1,260 sagi. \p \v 7 Loḳ beġö böpata verup vu yaġek. Angër hir ggev Mikael losho yi angër vahi devonġ beġö vu ḳarob böp, om ḳarob böp losho yi angër lo denevonġ beġö loḳ yah vu sir. \v 8 Rëḳ mu Mikael losho yi angër dekesuu sir medetii sir ya in yaġek. \v 9 Ḳarob böpata sënë luḳ yam dob, yiḳ marub sën yö neggëp vu nyëdahis lo lob denenër arë nebë Memö Nipaya, geSatan. Sën netetuhin mehönon pin vu dob lo. Detë yi ya dob lob detë yi angër lo ya ving yi. \p \v 10 Lob sa hanġo mehöti tahi niwëëk yam vu yaġek bë: \q1 “Gwëbeng hil Anutu ḳo hil yom ggovek ya, \q2 geniwëëk töḳ yam ranġah ggovek betu mehö-los-bengö in geġin mehönon! \q1 Log yi mehö sën ggooin raḳ in bë geḳo hil nah lo arë böp raḳ! \q1 In mehö sën nenër ġaġek raḳ hil arid lo sën Kerisi-yi-alam sir lo, \q2 nenër ġaġek raḳ sir vu hil Anutu buk geranġah. \q2 Rëḳ gwëbeng angër lo detë yi ya dob ggovek ya. \q1 \v 11 Nġaa sën vonġ bedekesuu yi lo yiḳ raḳ sën Sipsip Nalu niḳöḳ keseh lo, \q2 log raḳ sën denenër Yesu yi ġaġek ranġah lo, \q2 log raḳ sën su kwaj nevo navij panġsën bë demedo nivesa vu dob sënë rë lo. \q1 Su kwaj nevo sir rë, \q2 gaḳ bë alam dengis sir medenadiiḳ og yiḳ ggovek. \q1 \v 12 Nebë sënë om ham pin sën nedo yaġek lo, ham kwamin vesa! \q2 Rëḳ mu ham sën nedo dob los loo lo, ham gweġin ham! \q2 In maggin böpata vonġin natöḳ vu ham. \q1 Satan luḳ yök vu ham ggovek ya, \q2 lob ahë sengën böpata rot, \q2 in raḳ ni bë yiḳ hen buk hus dus teka mu.” \p \v 13 Ḳarob böpata sënë lë bë detë yi ya dob, lob tii avëh sën ḳol nalu maluh lo besepa rot. \v 14 Rëḳ mu devo tuġ banis böpata luu vu avëh sënë in bë gevëëng mena ben nyëġ-yumeris, bena medo ading in marub böp saga. Gerëḳ degeġin yi nivesa in nos vu sagu noh vu nġebek löö benyënġelë saga, (yiḳ buk 1,260 sën lo). \v 15 Lob marub sënë muteḳ bël verup avi bevaar meya nebë bël ata betamuin avëh meya. Marub vonġin bë bël geḳo avëh sënë na bemala nama. \v 16 Rëḳ dob loḳ vu avëh bavi töḳ genġon bël sën ḳarob muteḳ verup avi lo. \v 17-18 Lob ḳarob böpata sënë ahë sengën rot vu avëh, lob ya in bë gevonġ beġö vu avëh nalu lo vahi. Sir sënë denesepa loḳ Anutu yi horek medenetateḳin Yesu yi Bengö Nivesa ranġah. \c 13 \pc \v 1 Log yö nare raḳ raggër vu loo nenga. \s1 Reggu Bemën Böp Luu Deverup \p Lob sa halë reggu bemën böp ti raḳ verup loo. Yu nemadvahi-bevidek-luu gevis nemadluho. (Vis nebë burmakau). Lob alam-los-bengöj hir madub nemadluho nedo raḳ yoh vu vis pin. Log nġaa la arëj raḳ neggëp yu. Arëj sënë og ġaġek pelësën aggagga sën neraḳ Anutu lo. \v 2 Reggu bemën sën sa halë agi ni nebë reggu böp lepat, gevaha nebë reggu böp bëa vaha, gavi nebë reggu böp layon avi. Lob ḳarob sën lo vo yi niwëëk vu reggu bemën sënë. Lob tunġ yi tu mehö-los-bengö nebë yi, lob vo niwëëk böpata rot vu yi. \v 3 Lob sa halë bë reggu bemën yu lo ti vonġ bë degelu bebeġö niben neggëp raḳ. Niben böpata beyoh vu bë nadiiḳ, rëḳ ma gebeġö nyë sënë ggov ya geniben mu neggëp. Lob alam pin ḳenuj ya in nġaa sënë, lob desepa loḳ yi. \v 4 Denepetev medeneggëp loḳ ḳarob böp sënë lo mala medeneḳo yi raḳ, in vo yi niwëëk vu reggu bemën sënë. Gedenepetev medeneggëp vu reggu bemën sënë ving, gedenenër bë, “Maḳ re luho reggu bemën sënë deneggëp ti? Maḳ re yoh vu bë gevonġ beġö mekesuu yi?” \p \v 5 Rëḳ Anutu lë reggu bemëm böp sënë mu, geyö medo nevonġ paanġ menenër pelë raḳ yi. Geniwëëk böpata rot neggëp in gevonġ nġaa pin sën kwa nevo lo noh vu kwev mehödahis-luu-bevidek-luu (yiḳ buk 1,260 sën lo). \v 6 Yö avi raḳ benër pelë raḳ Anutu. Genër pelë raḳ Anutu arë, genër pelë raḳ yi dub-vabuung-böp, geraḳ yi alam sën denedo yaġek lo. \v 7 Lob Anutu lë yi mu, geyö vonġ beġö vu Anutu-yi-alam beniwëëk mekesuu sir bedahun sir ya. Log ḳo niwëëk böpata rot yoh vu bë natu alam pin, gedob pin, gayej pin, genavij aggagga pin, hir mehö-los-bengö. \v 8 Mehönon pin vu dob sën su arëj neggëp loḳ ḳapiya vu buk sën Anutu tunġ dob rë lo, og rëḳ degeḳo reggu bemën sënë jaḳ. Ḳapiya sënëḳ Sipsip Nalu sën desis yi mediiḳ wirek lo yi ḳapiya mala-tumsën-yi. \v 9 Mehöti bë nenga neggëp, og genġo ġaġek sënë nivesa megero! \q1 \v 10 Nabë mehöti arë neggëp bë na ḳarabus, og rëḳ na. \q1 Log nabë mehöti arë neggëp bë dengis yi jaḳ paëp-yu-anil menadiiḳ, \q2 og rëḳ dengis yi menadiiḳ. \m Om Anutu-yi-alam denajom sir ahon rot medekerë, gayoj na timu vu Kerisi. \p \v 11 Log sa halë reggu bemën böp ngwë kedi loḳ dob ġebinë meraḳ verup. Vis luu nedo raḳ yu nebë sën sipsip tuveḳ ti, rëḳ nenġeeḳ aye böp nebë ḳarob böpata ti. \v 12 Reggu böp netu luu sënë tu reggu nipaya muġinsën yi hur beḳo yi niwëëk böpata pin, benevonġ bemehönon los nġaa-dob-yi pin deneḳo reggu muġinsën sënë raḳ. Yi sën wirek beġö nyë böpata neggëp raḳ yu beyoh vu bë gevonġ menadiiḳ, rëḳ ma geggov ya in yi lo. \v 13 Reggu bemën ngwë sën netu luu nevonġ nġaa böp aggagga, lob vonġ nġaa böp ti nebë sënë: Vonġ benengwah luḳ vu yaġek meyam dob raḳ alam malaj medelë. \v 14 Rëḳ Anutu lë yi mu, genevonġ nġaa böp aggagga ggëp reggu bemën ngwë muġinsën mala, lob netetuhin mehönon vu dob sënë raḳ nġaa böp böp nebë sënë. Log loḳ ahëj menër bë desemu reggu bemën muġinsën ḳenu ti in degeḳo arë jaḳ. Reggu bemën böp sagi sën paëp-yu-anil sis yi wirek, rëḳ ma genahën nedo vesa lo. \v 15 Lob Anutu lë yi mu, gereggu bemën sën netu luu lo rov saheng loḳ ya reggu bemën ngwë muġinsën ḳenu bevesa loḳ, benevengwënġ. Gaḳ nabë mehö la su degeḳo reggu bemën ngwë muġinsën sënë jaḳ rë, og rëḳ ngis sir medenadiiḳ. \p \v 16 Log reggu bemën sën netu luu lo nër, lob debë ḳanaḳ ti raḳ alam pin nemaj vesa ma dabaj. Debë raḳ alam-meris los alam-yuj-ading, galam-ggoreksën los alam-ḳupeḳ-masën, galam sën alaj debaġo sir tu hir nġaa meris lo los alam sën yö deneġin sir lo. \v 17 Om nabë mehöti su geḳo reggu bemën sënë arë, ma yi ḳanaḳ, jaḳ gëp yi rë, og su yoh vu bë rëḳ baġo alam hir nġaa ti rë. Gesu yoh vu bë alam debaġo hen nġaa ti rë. \v 18 Ġaġek sënë degwa neggëp, om ham sën los kwamin lo, og ham kwamin bo reggu bemën yi ḳanaḳ sënë nivesa mejaḳ ni. In yiḳ ḳanaḳ sënë og mehönon ti arë neggëp vunsën loḳ, lob yiḳ nebë sënë: 666. \c 14 \s1 Sir 144,000 Devonġ Raro Mewis \p \v 1 Log sa malaġ yah, lob sa halë Sipsip Nalu nare raḳ ḳedu Sion*, balam 144,000 denare ving yi. Lob Sipsip Nalu luho Ama arëj neggëp raḳ sir pin dabaj. \v 2 Log sa hanġo dedun nivesa yam vu yaġek. Dedun nebë sën lubek böp nevo dedun, genebë sën vaḳuvek netetap bededun böpata. Sa hanġo dedun sënë vonġ bë sën sengii aye nivesa, bevonġ bë sën alam denesis gita baye nivesa verup. \v 3 Devonġ raro mewis ti raḳ, raḳ Anutu yi sëa-los-arë mala, geraḳ nġaa lubeluu sën denedo malaj-tumsën lo malaj, geraḳ alam ggev malaj. Anutu baġo alam 144,000 sënë vu dob yom, lob sir sënë mu deyoh vu bë dejaḳ raro sënë ni. Gaḳ alam vahi og su deyoh vu rë. \v 4 Alam sënë og yö deleḳin sir nivesa medenedo maluh bu gavëh ma. Alam sënë medo denesepa Sipsip Nalu medeneya ving yi yoh vu nyëġ sën neya lo. Anutu ggooin sir raḳ loḳ alam vu dob ayo vuheng gebaġo sir yom in bë denatu alam muġinsën medenatu seriveng vu Anutu, om sën ḳo sir yah tu luho Sipsip Nalu yö hir nġaa. \v 5 Vu buk sën denedo dob lo, og su denenër ġaġek tetuhinsën rë, gesu denevonġ nġaa ti paya meneggëp vu sir rë. \s1 Angër Löö Denër Ġaġek \p \v 6 Log sa halë angër ti genevëëng meneya yaġek babu vavunë rot. Ḳo Bengö Nivesa sën neggëp degwata los degwata lo. Lob yi huk bë tateḳin Bengö Nivesa sënë vu alam pin sën denedo dob agi, genanër vu mehönon pin sën denedo vu dob pin, genavij agga ti ti pin, gayej ti ti pin, gemehönon degwaj pin lo. \v 7 Tahi niwëëk bë, “Buk töḳ yam ggovek ya in Anutu seggi mehönon hir ġaġek. Om ham ġönengin yi gegweḳo arë jaḳ. Ham gweḳo Mehö sën tunġ yaġek los dob, geloo los bël veyë pin lo arë jaḳ.” \p \v 8 Angër ngwë tamuin ngwë muġinsën beyam. Lob angër ngwë sën netu luu agi tahi bë, “Babulon* böp bumeng ya! Bumeng ya! Vonġ bë nyëġ böp Babulon* vo wain niwëëk vu alam vu dob pin medenenum. Vonġ besir nġahiseḳë desepa loḳ yi baggëb lu nġaa bedenevonġ niwëëk ata beggërin ayoj.” \p \v 9 Loḳ tum angër ti tamuin luho beverup. Lob angër netu löö sënë tahi ya niwëëk bë, “Nabë mehöti nadudeḳ vu reggu bemën sënë ma ḳenu, ma gebë yi ḳanaḳ jaḳ daba ma nema, \v 10 og rëḳ nanum wain ti. Wain sënë yiḳ Anutu ahë sengën, rëḳ mu Anutu su rëḳ sarömin bël geving wain sënë rë. Gaḳ yö rëḳ keseh ahë sengën doḳ kap in bo doḳ nah nipaya nyëvewen, bemehöti sën lo nanum. Lob rëḳ geḳo vanë nipaya rot jaḳ nengwah niḳerus sën medo netum raḳ ġelönġ nisanġsanġ salpa* lo, jaḳ angër vabuung lo malaj, gejaḳ Sipsip Nalu mala. \v 11 Lob aru rëḳ jaḳ berup nengwah sën nevo vanë vu sir agi, berëḳ berup medo mena vavunë degwata los degwata. Alam sën deneḳo reggu bemën los ḳenu raḳ, gedeneḳo yi ḳanaḳ raḳ neggëp sir lo, og su deyoh vu bë rëḳ desewah ranġah los buk rë.” \v 12 Om Anutu-yi-alam denajom sir ahon medebare niwëëk, medesepa doḳ Anutu yi horek, gayoj na timu vu Yesu medemedo. \v 13 Log sa hanġo mehöti aye yam vu yaġek menër bë, “Kwevu ġaġek nabë sënë: ‘Alam sën degevonġ geving Mehöböp loḳ denadiiḳ lo, og kwaj vesa!’” Log Anon Vabuung nër ving bë, “Yönon, kwaj vesa in rëḳ degevuu huk ḳerus ḳerus sën denevonġ agi na gedesewah. In su rëḳ dena meris rë, gaḳ nġaa nivesa sën devonġ lo rëḳ na geving sir.” \s1 Buk Sën Dengupin Mehönon In Bë Degeḳo Nyëvewen Doḳ Nah Hir Huk Lo \p \v 14 Log sa malaġ yah, lob sa halë beggob veroo ti nedo, lob mehöti raḳ nedo beggob sënë vavunë. Ni nebë Mehönon Nalu, getunġ madub goor raḳ yu, log kii loḳ nema. \v 15 Log angër ngwë vu dub-vabuung-böp sën nedo yaġek lo meluḳ yam. Lob tahi ya niwëëk vu mehö sën raḳ nedo beggob vavunë lo bë, “Ġebo nos jaḳ honġ paëp babasën! Nos pin vu dob anon loḳ ggovek ya! Om vosën anon yi buk gwëbeng sënë!” \v 16 Lob mehö sën nedo raḳ beggob lo jom yi paëp babasën raḳ bekesik ya dob, bekesik nos sën anon loḳ vu dob lo. \p \v 17 Log tum angër ngwë luḳ vu dub-vabuung-böp sën nedo yaġek lo, beḳo paëp babasën nevu malanġeri ti ving. \v 18 Log angër ti sën neġin nengwah raḳ jepö lo tah yi vër in jepö beyam. Lob tahi ya niwëëk vu angër sën ḳo paëp babasën nevu malanġeri ngwë lo bë, “Gweḳo honġ paëp babasën sën nevu malanġeri rot aga, beġena gwelov wain anon ḳod vu dob, beġengupin bemedo! In anon pin moneḳ ggovek ya!” \v 19 Lob angër sënë ḳo yi paëp babasën raḳ bekesik ya dob, lob lov wain anon ḳod pin besupin menedo. Lob të wain anon sënë luḳ ya ġabum ġelönġ böpata in napip. Sënëḳ mu Anutu ahë sengën. \v 20 Lob devaḳë wain sënë loḳ ġabum böpata medepip ggëp nyëġ böp Yerusalem nenga. Lob mehönon nij ḳöḳ vu ġabum meto meya bevaar meneya ading rot yoh vu 320 kilomita, log vuuḳ meraḳ verup vavunë bading yoh vu bë genġon hil mehönon. \c 15 \s1 Angër Nemadvahi-bevidek-luu Deḳo Nġaa Maggin Rot Nemadvahi-bevidek-luu \p \v 1 Log sa halë nġaa böp ngwë tato yi vu yaġek, lob sa ḳenug ya in. Sa halë angër nemadvahi-bevidek-luu denedo bedeḳo nġaa maggin rot sën raḳ neggëp hus lo in bë debasap mehönon beron nemadvahi-bevidek-luu. Nabë nġaa maggin sënë govek na, og la su rëḳ nom berup vu tamusën gökin rë. Gaḳ Anutu ahë sengën maya veröḳ yi raḳ nġaa maggin rot nemadvahi-bevidek-luu sënë. \v 2 Log sa halë nġaa ti nebë loo, gevonġ bë desarömin garas los nengwah. Log alam sën devonġ beġö medekesuu bededahun reggu bemën nipaya agi los ḳenu, garë yi ḳanaḳ lo, denare loḳ loo sën nebë garas agi nenga, lob Anutu vo nġaa ni nebë gita ggelek sir bevare deneḳo. \v 3 Denevonġ Anutu yi hur Moses yi raro gedenevonġ Sipsip Nalu yi raro sën nebë: \q1 “Oo Mehöböp niwëëk pin ala honġ. \q2 Huk pin sën ġenevonġ lo böpata rot behe halë, \q2 lob he kwamin ya nġahi in. \q1 Oo mehönon pin hir Mehö-los-bengö honġ! \q2 Honġ nġaa pin og niröp, \q2 beyönon veröḳ yi! \q1 Mehöböp honġ nġo perurek timu vabuung. \q1 \v 4 Om alam pin rëḳ degöneng in honġ \q2 gedegeḳo arëm jaḳ na vavunë! \q1 Mehönon pin rëḳ denam \q2 medenadudeḳ vu honġ. \q1 In ġenesepa loḳ aggata niröpsën mu \q2 betöḳ yam ranġah ggovek ya.” \p \v 5 Sënë ggovek, gesa malaġ yah loḳ bë ayo vabuung soġek sën nedo yaġek loḳ dub vabuung sël ayo lo tahinin. Yiḳ Anutu yi dub vabuung sël sën netato bë Anutu nedo ving yi alam lo sënë. \v 6 Lob angër nemadvahi-bevidek-luu sën deḳo nġaa maggin rot nemadvahi-bevidek-luu lo, vu dub-vabuung-böp sënë ayo medeluḳ yam dob. Deröp tob veroo malanġeri beyö niveseek, log devaḳu ḳabi goor loḳ newaj. \v 7 Log nġaa lubeluu sën denedo malaj-tumsën lo ti vo ġabum goor nemadvahi-bevidek-luu vu angër nemadvahi-bevidek-luu sënë. Lob Anutu sën nedo mala-tumsën degwata los degwata lo ahë sengën pup ġabum goor nemadvahi-bevidek-luu sënë. \v 8 Log Anutu niwëëk los yi vuneḳ vuneḳ yaġek-yi pup dub-vabuung-böp ayo, lob vonġ baru verup ggërin rot, lob mehöti su yoh vu bë doḳ na rë. Gaḳ rëḳ degeġin angër nemadvahi-bevidek-luu sën lo gedegevonġ huk jaḳ nġaa maggin nemadvahi-bevidek-luu sën lo begovek na rë, loḳ mëm. \c 16 \s1 Anutu Ahë Sengën Nedo Loḳ Ġabum Goor Nemadvahi-bevidek-luu \p \v 1 Log sa hanġo mehöti aye raḳ loḳ dub-vabuung-böp soġek, betahi niwëëk ya vu angër nemadvahi-bevidek-luu sënë bë, “Ham na kweseh Anutu ahë sengën ġabum nemadvahi-bevidek-luu sënë duḳ na mejaḳ dob!” \v 2 Lob angër muġinsën ya keseh yi yi ya dob. Lob pegges nipaya veröḳ yi genivë rot raḳ alam sën deneḳo reggu bemën böp yi ḳanaḳ raḳ neggëp navij lo, geraḳ alam sën deneḳo ḳenu raḳ lo. \p \v 3 Log angër netu luu ḳo yi yi, beya keseh luḳ ya loo. Lob loo pöö alam-diiḳsën nij bu raḳ, log nġaa mala vesa pin sën denedo luḳ loo lo dediiḳ ya. \p \v 4 Log angër netu löö keseh yi yi luḳ ya bël ata pin los bël veyë pin. Lob sir pin ḳöḳ raḳ nebë mehönon nij ḳöḳ. \v 5 Lob sa hanġo angër sën tu ala beneġin bël lo nër bë: \q1 “Ġenedo gwëbeng, genġo ġenedo yö vu wirek. \q2 Honġ mehö yohvu rot in ġevonġ nyëvewen nebë sënë loḳ yah vu mehönon. \q1 \v 6 Alam sënë dekeseh honġ alam losho honġ alam-denenër-ġaġek-ranġahsën nij ḳöḳ medediiḳ, \q2 om sën ġevo ḳöḳ vu alam nij paya sagi in bë denanum. \q2 Deḳo hir nipaya nyëvewen saga ya meyoh vu.” \m \v 7 Log sa hanġo Anutu yi jepö yö tahi bë: \q1 “Eë-ë, yönon, Mehöböp Anutu, niwëëk pin yö neggëp vu honġ, \q2 om nyëvewen sën ġenevonġ lo, og niröp beyoh vu.” \p \v 8 Log angër netu lubeluu keseh yi ġabum raḳ hes, lob vonġ behes tum böpata megga mehönon. \v 9 Hes tum beniḳerus böpata rot, lob vev raḳ mehönon panġsën rot. Rëḳ ma, gedenër pelë raḳ Anutu sën niwëëk böpata rot bevonġ nġaa maggin agi arë. Gesu deggërin sir medeḳo Anutu arë raḳ rë. \p \v 10 Log angër netu nemadvahi keseh yi ġabum raḳ reggu bemën böp yi sëa-los-arë. Lob malaḳenu loḳ beggërin alam sën reggu bemën neġin sir lo. Deḳo vanë panġsën rot lob deranġa daggej. \v 11 Kwaj nevo vanë los pegges böp sën raḳ sir lo, rëḳ ma gedenër pelë raḳ Anutu sën tu yaġek ala lo gesu deggërin ayoj bederuu demij vu nġaa sën denevonġ lo rë. \p \v 12 Log angër netu videk ti keseh yi ġabum luḳ ya bël böp Eprates, lob tuus ya, gaggata neggëp vu alam-los-bengöj sën denam vu nyëġ mala neverup lo. \v 13 Lob sa halë memö ningöhek löö nij nebë deḳ, beraḳ deverup ḳarob böp lööho reggu bemën lu mehö-nenër-ġaġek-kuungsën avij. \v 14 Memö löö sënë og memö nij paya ḳenuj, bedeyoh vu bë degevonġ nġaa böp aggagga. Lob deneya vu alam-los-bengöj pin vu dob, in bë dengupin sir bedegevonġ beġö doḳ Niwëëk Pin Ala Anutu yi buk böpata sënë. \p \v 15 “Ham gwenġo rë! Sëḳ nök vu ham nabë sën mehö hodeḳ neyam lo. Nebë sënë, om nabë mehöti su gëp yiing rë, geyi tob jaḳ gëp yi bemedo, og su rëḳ ahë natöḳ balam degelë beninamum rë. Gaḳ mehö saga rëḳ kwa vesa!” \p \v 16 Lob memö lo desupin alam-los-bengöj losho hir alam lo ggëp nyëġ sën Hibru denenër loḳ ayej bë Armagedon lo. \p \v 17 Log angër netu videk luu keseh yi ġabum ya meraḳ nyëġ meris loḳ yaġek los dob vuheng atov. Lob mehöti aye raḳ böpata vu Anutu yi sëa-los-arë loḳ dub ayo vabuung soġek metahi yam bë, “Ggovek ya saga!” \v 18 Log davës vër behang meya, gededun raḳ, lob vaḳuvek tetap, gejemapi ggee böpata rot. Vu buk pin sën mehönon denedo vu dob agi, og jemapi ti su neggee böpata rot nebë ti sënë wirek rë. \v 19 Nyëġ böp Yerusalem vasuh yi ya yu löö, lob mehönon pin hir nyëġ böp böp pin detamanġ beto denedo. Log Anutu kwa vo nyëġ böp Babulon* ving, lob vonġ ba, Babulon* num loḳ kap sën wain nedo loḳ lo. Wain sënë og yiḳ Anutu ahë sengën. \v 20 Log ḳedu loo vuheng pin malaj maya, log ḳedu pin derurin to, besu denare ggökin rë. \v 21 Log hob lulanon lev raḳ. Lob hob lulanon sënë, og ḳemu böp böp beti ti hir maggin yoh vu padi bëëk ti. Luḳ yam vu yaġek beto nesis mehönon, lob deḳo maggin nipaya veröḳ yi raḳ hob lulanon sënë, rëḳ ma gedenenër ġaġek nipaya raḳ Anutu in hob lulanon sën to mesis sir agi. \c 17 \s1 Avëh Baggëb Böp Ḳol Nipaya Nyëvewen \p \v 1 Angër nemadvahi-bevidek-luu sën deḳo ġabum nemadvahi-bevidek-luu lo ti yam vu sa benër bë, “Dus raḳ bë avëh baggëb los bengö sën tu ala meneġin yi alam ggëp bël nġahi nengaj lo geḳo yi nipaya nyëvewen. Om ġenam besa tato vu honġ. \v 2 Alam-los-bengöj pin vu dob devonġ baggëb nġahiseḳë vu avëh sënë. Gemehönon pin vu dob devonġ baggëb vu yi ving, lob yuj vonġ paya nebë sën mehönon denenum meyuj nevonġ paya lo.” \p \v 3 Log angër sënë ḳo sa ḳenug meya nyëġ-yumeris ti. Lob sa halë avëh ti raḳ nedo reggu bemën ḳöḳ ti demi vu sagu. Lob ġaġek nġahiseḳë neggëp raḳ reggu bemën sënë navi beggërin pin. Ġaġek sënë og yiḳ arë sën ġaġek pelësën nipaya aggagga. Log reggu bemën böp ti sënë yu nemadvahi-bevidek-luu, gevis nemadluho. \v 4 Avëh sënë röp tob ḳöḳ los mala saġap beyi vuneḳ vuneḳ aggagga raḳ goor ga, vuneḳ vuneḳ sën denesemu raḳ ġelönġ malanġeri los ḳumḳum sën yi monë böpata lo. Log jom kap goor loḳ nema. Lob nġaa nivë aggagga sën Anutu nelë bë su yoh vu rë lo, los avëh baggëb sënë yi nġaa ningöhek aggagga, bepin pup kap sënë. \v 5 Log dekevu arë raḳ neggëp daba. Arë sënë og yiḳ ġaġek peggirinsën mu nebë: \qc \sc NYËĠ BÖP BABULON* AVËH BAGGËB PIN LOS NĠAA NIPAYA VERÖ Ḳ YI PIN VU DOB LO ATAJ.\sc* \m \v 6 Avëh sënë sis Anutu-yi-alam losho alam sën denevonġ ving Yesu medenenër arë ranġah lo medediiḳ. Avëh sënë num nijḳöḳ lob sa halë bë yu vonġ paya nebë sën alam denenum bël menġëës lo. Sa halë sënë, lob sa helëk bekwaġ ya nġahi. \p \v 7 Loḳ angër loḳ tepëḳ vu sa bë, “Kwam neya nġahi in va? Senġo rëḳ tateḳin avëh sënë luho reggu bemën hir ġaġek vunsën degwa ranġah vu honġ. Yiḳ reggu bemën sën yu nemadvahi-bevidek-luu, gevis nemadluho, beḳo avëh meneya agi. \v 8 Ġelë reggu bemën böp sënë ggovek ya. Yö nedo vu wirek, rëḳ gwëbeng og su nedo rë. Rëḳ mu vu tamusën, og rëḳ yi vu asoreng sën luḳ meya rot gahë degwa ma lo bejaḳ nom vavunë, loḳ mëm mala nama na veröḳ yi. Alam dob yi sën Anutu su kevu arëj loḳ ya ḳapiya-mala-tumsën-yi loḳ buk sën tunġ dob los yaġek lo rë, og rëḳ degelë reggu bemën nipaya sënë, lob ḳenuj na in yi. In nedo wirek, log gwëbeng og su nedo rë, loḳ rëḳ nom berup gökin vu tamusën. \v 9 Mehöti sën kwa nivesa lo, og yoh vu bë rëḳ jaḳ nġaa sënë ni megero. Yuseḳë nemadvahi-bevidek-luu sënë og yiḳ nepeggirin raḳ ḳedu nemadvahi-bevidek-luu, lob avëh sënë nedo raḳ ḳedu nemadvahi-bevidek-luu sënë. \v 10 Log yuseḳë nemadvahi-bevidek-luu sënë og yiḳ nepeggirin raḳ alam-los-bengöj nemadvahi-bevidek-luu. Nemadvahi malaj ma vorot, log ti nahën nedo gwëbeng, log ti nahën gesu tu mehö-los-bengö rë. Om rëḳ natu mehö-los-bengö vu tamusën. Govek, loḳ yiḳ medo hus dus teka mu. \v 11 Log reggu bemën sën nedo vesa wirek rëḳ su nedo gwëbeng rë agi, loḳ ya ving betu nemadvahi bevidek löö raḳ. Rëḳ mu yiḳ alam-los-bengöj nemadvahi-bevidek-luu sënë ti yi, rëḳ mu rëḳ mala nama na veröḳ yi. \p \v 12 Log vis nemadluho sën ġelë lo, og yiḳ nepeggirin raḳ alam-los-bengöj nemadluho. Rëḳ mu yö denahën gesu detu alam-los-bengöj raḳ rë. Rëḳ mu rëḳ degeḳo nij wëëk böpata rot geving reggu bemën böpata sënë, medenatu alam-los-bengöj noh vu yiḳ hes mala timu. \v 13 Alam-los-bengöj sënë yiḳ kwaj nevo nġaa neggëp ti. Niwëëk los niwëëk böpata rot sën neggëp vu sir lo, og rëḳ deġadu reggu bemën nipaya jaḳ mededoḳ vu. \v 14 Lob rëḳ losho Sipsip Nalu dengis sir, lob Sipsip Nalu ngis sir mekesuu sir na veröḳ yi. In yi tu alam böp böp pin hir Mehöböp, galam-los-bengöj pin hir Mehö-los-bengö. Lob yi alam sën denesepa loḳ yi lo, og rëḳ degevonġ beġö sënë medekesuu. Sir sën tato sir vorot beggooin sir raḳ bedetu yö yi nġaa bedenevonġ ving aye lo.” \p \v 15 Log angër nër vu sa bë, “Bël nġahi sën ġelë avëh baggëb nedo nengaj lo, og sagaḳ yiḳ alam pin, gesir yu böp böp sën desupin sir medenedo lo, galam pin sën navij aggagga lo, gayej agga ti ti pin. \v 16 Log vis nemadluho sën gelë ggovek ya bë peggirin raḳ alam-los-bengöj nemadluho lo, og sir pin losho reggu bemën böp rëḳ degërin sir medegelë avëh baggëb sën lo paya. Rëḳ debasap yi bedenakah hen tob pin vër gegëp ahë töḳsën. Log rëḳ dega reggos gedebesi seḳë lu nġaa jaḳ na nengwah. \v 17 Yönon, Anutu vo kwa sënë loḳ ya ayoj in bë degevonġ nġaa sën kwa nevo lo. Lob kwaj bo nġaa gëp ti. Log niwëëk böp sën deḳo in denatu alam-los-bengöj lo, og rëḳ deġadu reggu bemën nipaya jaḳ mededoḳ vu rot, bena berup doḳ buk sën Anutu yi ġaġek pin anon jaḳ lo. \v 18 Log avëh sën ġelë lo, og yiḳ peggirin raḳ nyëġ böp Babulon* sën tu alam-los-bengöj pin vu dob hir yuseḳë lo.” \c 18 \s1 Nyëġ Böp Babulon* Mala Maya \p \v 1 Sënë ggovek, log sa halë angër ti vu yaġek beluḳ yam. Yi niwëëk böpata rot, geniḳapiik jëh raḳ dob bemedo nepelibin mu. \v 2 Lob tahi yam niwëëk bë: \q1 “Nyëġ böp Babulon* bumeng ya! Bumeng ya! \q2 Gwëbeng tu memö nij paya hir nyëġ raḳ. \q1 Memö nij ngöhek pin, \q2 gesoḳ nij paya pin sën hil nahönengin lo bej. \q1 \v 3 In alam pin denevonġ nġaa baggëb yi nġahiseḳë vu yi. \q2 Lob sënë vonġ bë sën denum yi wain niwëëk beyuj vonġ paya. \q1 Galam-los-bengöj lo vu dob sënë devonġ baggëb vu yi ving. \q2 Galam-dob-yi sën denevonġ huk baġosën lo denevonġ huk baġosën raḳ nġaa sën ayo nevu nevu in lo, \q2 bedeneḳo monë nġahiseḳë raḳ.” \m \v 4 Log sa hanġo ġaġek ngwë yam vu yaġek menër bë: \q1 “Sa alam, ham gwetah ham in nyëġ böp saga. Ġemedo na nenga. \q2 In ham los sir rëḳ gwebë doḳ ti in yi nġaa nipaya saga. \q2 Geham los sir rëḳ gwebë doḳ ti begweḳo yi nġaa nipaya nyëvewen. \q1 \v 5 Yi nġaa nipaya vonġ bë sën yu böpata megelu loḳ ya yaġek. \q2 Lob Anutu medo mekwa nevo nyëġ böp sënë yi nġaa nipaya pin. \q1 \v 6 Ham kwamin bo nġaa agga ti ti sën avëh baggëb agi nevonġ lo, \q2 beham bo doḳ nah vu yi nabë sënë niröp rot. \q1 Ham bo nyëvewen doḳ nah nġaa sën nevonġ lo niröp, \q2 gegwevonġ la mesevöḳ geving. \q1 Avëh sënë tee marasin nimenġëës loḳ kap in bë mehö ngwë denanum, \q2 om yiḳ ham jaa nġaa nġaa nimenġëës nabë saga doḳ nah, \q2 geyu ngwë sevöḳ geving begwetee doḳ kap in nanum. \q1 \v 7 Yö nekerë arë raḳ benevonġ nġaa nipaya \q2 sën ayo nevu nevu in lo agga nġahiseḳë. \q1 Om ham gwevonġ meyö pasanġ ngu rot doḳ nah. \q2 In kwa nevo loḳ ayo nebë sënë bë, \q1 ‘Setu avëh-los-bengöġ benado raḳ avëh-los-bengö yi sëa. \q2 Sa su nebë avëh sën regga diiḳ genedo alov lo rë. \q1 Om maggin su rëḳ natöḳ jaḳ sa mesengu rë, \q2 gaḳ rëḳ nama veröḳ yi.’ \q1 \v 8 Om nġaa maggin rot aggagga rëḳ natöḳ vu yi avuti doḳ buk timu. \q2 Niraḳsën nġahiseḳë rëḳ berup, \q2 lob yi alam nġahiseḳë rëḳ pasanġ dengu in hir heljënġ rot, \q2 gemeyip böpata rëḳ berup. \q1 Log nengwah rëḳ ga nyëġ böp Babulon* los dahis. \q2 Yönon, Mehöböp Anutu yi mehö niwëëk los ġayeheng, \q2 om seggi yi benër vorot bë geḳo nipaya nyëvewen doḳ nah. \p \v 9 Alam-los-bengöj vu dob losho avëh sënë denevonġ baggëb los denevonġ nġaa agga nġahiseḳë sën ayoj nevu nevu in lo. Om alam-los-bengöj sënë rëḳ degelë genengwah natum bega yi baru jaḳ, lob rëḳ dengu medengis sir. \v 10 Rëḳ degöneng rot in vanë sën töḳ vu yi agi, lob rëḳ debare ading gedenanër nabë: \q1 ‘Wöp-o, gëpin nyëġ böp Babulon*! \q2 Nyëġ böp los niwëëk ata honġ! \q1 Nyëvewen nipaya töḳ vu honġ ggovek ya yiḳ pevis avuti!’ \p \v 11 Lob alam vu dob sën denevonġ huk baġosën lo rëḳ kwaj bo nyëġ böp sënë, lob rëḳ dengu in, bedemedo los ayoj maggin. In mehönon la su denebaġo hir ḳupeḳ yah ggökin rë. \v 12 Hir ḳupeḳ lo yiḳ nebë sënë: Goor los seriva, geġelönġ malanġeri los ḳumḳum sën yi monë böpata lo, getob veroo malanġeri, getob mala saġap aggagga, getob niyes yes sën niḳapiik lo, gejerujeng navi, geḳele sën reggu nivesa lo, genġaa pin sën denesemu raḳ reggu böp elepant vis lo, genġaa pin sën denesemu raḳ ḳele sën yi monë böpata lo, gedenesemu raḳ braas, geraḳ aën geraḳ ġelönġ ni ketunġsën lo. \v 13 Log ḳupeḳ la nebë sënë: Ḳele sinamon navi los yeseḳ lu nġaa sën nos yi lo, gekabang aru reggu nivesa ga, mur los praginsëj*, gewain los wël*-oliv-yi sën denevesi nos raḳ lo ga, parawa brët yi los wit*, geburmakau los sipsip, gehoos los karis sën hoos denedadii lo, gemehönon sën denebaġo sir in denatu hir nġaa meris lo, log mehönon sën denebaġo sir in debasap sir noh vu yö kwaj lo. \v 14 Log denër bë, ‘Yönon, nos sën kwam nedu in bë ġegwa lo, og pin devuu honġ gedeya. Geḳupeḳ nivesa vesa pin lu nġaa sën yi monë böp lo, los honġ vuneḳsën nivesa vesa pin sën lo, og devuu honġ ya. Mehönon su rëḳ degelë nġaa nabë sënë gökin gemedo vu honġ rë!’ \p \v 15 Yönon, alam sën denevonġ huk baġosën raḳ nġaa agi, bedeneḳo monë nġahi vu nyëġ böp agi rëḳ degöneng rot in vanë sën natöḳ vu nyëġ böp agi, lob rëḳ debare ading in yi gedengu medengis sir, gemedo los ayoj maggin. \v 16 Log denanër nabë: \q1 ‘Wöp-o, gëpin nyëġ böp sënë! \q2 Wirek og yö neröp tob veroo malanġeri nġeri, \q2 getob saġap los ḳöḳ, \q2 genevuneḳ vu navi raḳ goor, \q2 geraḳ ġelönġ malanġeri los ḳumḳum sën yi monë böp rot lo. \q1 \v 17 Rëḳ ma gemonë sënë los ḳupeḳ gevuneḳ vuneḳ bemalaj maya yiḳ pevis avuti.’ \p Log kapten los alam sën deneḳo yaġ lo pin, galam pin sën denevonġ huk raḳ yaġ lo, galam pin sën denevonġ huk baġosën raḳ yaġ medeneggök loo lo, yö rëḳ debare gëp ading in nyëġ böp Babulon*. \v 18 Log degelë nengwah sën negga yi lo aru jaḳ, lob degenġeeḳ nabë, ‘Nyëġ böp ti tena los arë böp maḳ nebë nyëġ böp sënë menedo? Ma! Yiḳ yö timu!’ \v 19 Log yö rëḳ dejaa kebus doḳ yuj, gedengu bedengis sir bedemedo los ayoj maggin. Log rëḳ detahi nabë: \q1 ‘Wöp-o, gëpin nyëġ böp sënë! \q2 Yaġ alaj lo sën denedo raḳ loo lo detu alam-los-bengöj-monë-ggoreksën raḳ nyëġ böp sënë yi monë. \q2 Gëpin-o! Yiḳ mala maya veröḳ yi pevis avuti! \q1 \v 20 Om ham vu yaġek los Anutu-yi-alam, geham sinarë los alam-denenër-ġaġek-ranġahsën lo! \q2 Ham pin kwamin vesa in nġaa sën töḳ vu nyëġ böp agi. \q1 Anutu seggi yi, lob vo nipaya nyëvewen vu yi \q2 loḳ yah nġaa nipaya sën nevonġ vu ham lo.’” \p \v 21 Ġaġek sënë ggovek, log angër niwëëk ata ti ḳo ġelönġ ti ni nebë ġelönġ böp sën denerii wit* raḳ lo, lob vaḳu raḳ betë luḳ ya loo, log nër bë: \q1 “Rëḳ degeḳo nyëġ böp Babulon* medegetë na niwëëk nabë sagi, \q2 gemehönon su rëḳ degelë yi nah gökin rë. \q1 \v 22 Nebë sënë om gita aye, geġevëëġ aggagga ayej, \q2 geġevëëġ apel los avuuḳ ayej, \q2 og su rëḳ degenġo nġaa pin sënë ayej doḳ honġ nah gökin rë. \q1 Gemehöti sën tahu yi loḳ huk agga pin lo, \q2 og su rëḳ degelë alam nabë sënë demedo vu honġ nah gökin rë. \q1 Geġelönġ böpata sën nerii wit* genesu maye neya lo, \q2 og su rëḳ degenġo aye sënë gengu doḳ honġ nah gökin rë. \q1 \v 23 Ram su rëḳ natum doḳ honġ \q2 bahëġgi nah gökin rë. \q1 Log su rëḳ degenġo avëh los maluh sën deneḳo sir lo \q2 gedebengwënġ los kwaj vesa gökin rë. \q1 Wirek honġ alam lo sënë devonġ huk baġosën, lob detu böp vu dob. \q2 Log ġekuung in alam pin raḳ honġ nġaa aggagga sën ġenetunġ bu raḳ lo. \q1 \v 24 Log detöḳ raḳ alam-denenër-ġaġek-ranġahsën losho Anutu-yi-alam gesir pin \q2 sën denesis sir medenediiḳ vu dob lo pin nij ḳöḳ loḳ honġ Babulon, \q2 bedegwa neggëp vu honġ.” \c 19 \s1 Alam Kwaj Vesa In Babulon* Mala Maya \p \v 1 Sënë ggovek, log sa hanġo nġaa ti nebë sën alam nġahiseḳë denevonġ raro vu yaġek, bedenenër bë: \q1 “Aleluya! \q1 Hil Anutu, yi yö timu sën ḳo hil yom vu yi. \q2 Yi mehö niwëëk los vuneḳ vuneḳ yaġek-yi malanġeri rot. \q1 \v 2 Nenġo ġaġek, og nesepa loḳ nġaa niröp mu meneseggi alam raḳ, \q2 benevonġ nyëvewen loḳ yah vu sir niröp rot. \q1 Lob avëh-baggëb-los-bengö sënë nevasap alam-dob-yi pin raḳ yi baggëb, \q2 om sën Anutu vo nipaya nyëvewen loḳ yah vu yi, \q2 bevo nyëvewen loḳ yah yi alam sën nesis lo nij ḳöḳ.” \m \v 3 Loḳ detahi yah ggökin bë: \q1 “Aleluya! Hil ġaḳo Anutu arë jaḳ! \q2 Nengwah sën gga nyëġ böp agi aru medo neraḳ degwata los degwata!” \p \v 4 Log alam ggev mehödahis-bevidek-lubeluu sën lo, losho nġaa lubeluu sën denedo malaj-tumsën lo, depetev medeneggëp loḳ Anutu sën nedo raḳ sëa-los-arë lo mala, gedeḳo arë raḳ bë: \q1 “Yönon rot! Aleluya!” \m \v 5 Lob mehöti aye raḳ ggëp Anutu yi sëa-los-arë, benër bë: \q1 “Ham sën Anutu yi hur ham, \q2 beham nehönengin yi lo, \q2 geham alam yumin ading los ham alam meris, \q1 ham pin gweḳo Anutu arë jaḳ!” \s1 Sipsip Nalu Ḳo Avëh Medenevonġ Nos Böpata \p \v 6 Log sa hanġo nġaa ti nebë sën alam nġahiseḳë rot desupin sir bedenenër ġaġek, lob dedun nebë sën lubek böpata. Genebë sën vaḳuvek netetap bededun böpata lo, bedenenër böpata bë: \q1 “Aleluya! Hil ġaḳo Anutu arë jaḳ! \q2 Hil Mehöböp Anutu, yi mehö los niwëëk! \q1 Gwëbeng tu ala soġek meneġin nġaa pin! \q1 \v 7 Hil ahëd nivesa menapisek in yi rot geġaḳo arë jaḳ! \q2 In buk dus raḳ ggovek ya in Sipsip Nalu vonġin geḳo avëh. \q2 In venë ro yi ggovek ya meneġin. \q1 \v 8 Lob Anutu vo röpröp veroo malanġeri vu yi beröp loḳ yi. \q2 Röpröp sënë yö mewis anon benepelibin.” \m (Röpröp veroo sënë yiḳ tahu nġaa niröp sën Anutu yi alam denevonġ lo.) \p \v 9 Log angër nër vu sa bë, “Ġekwevu ġaġek sënë nabë: Alam sën Anutu vonġ dik ya in sir bë denam in nos böp sën Sipsip Nalu geḳo avëh lo, og kwaj vesa!” Log nër vu sa ving bë, “Ġaġek sënë og Anutu yi ġaġek anon.” \v 10 Lob sa petev loḳ angër vaha gesa bë ġaḳo arë jaḳ, loḳ nër vu sa bë, “Su gwevonġ nabë sënë! Yiḳ sa hur mu nebë ham los arim lo pin sën ham ayomin neya timu vu Yesu menenër yi ġaġek ranġah lo. Yiḳ ham gweḳo Anutu yö timu arë jaḳ. Hil araḳ ni bë Anon Vabuung vonġ huk loḳ alam-denenër-ġaġek-ranġahsën ayoj bë denanër Anutu yi ġaġek ranġah, genevonġ huk loḳ alam sën denenër Yesu arë ranġah lo ving nebë saga.” \s1 Mehö Sën Raḳ Hoos Veroo \p \v 11 Log sa halë yaġek tateḳin gehoos veroo ti nare. Bemehöti raḳ nedo, barë nebë “Mehö Sën Nevonġ Yoh Vu Yi Ġaġek” ga, “Mehö Ġaġek Anon Yi”. Nabë mehöti sënë genġo ġaġek, genabë gevonġ beġö, og nesepa loḳ aggata niröp mu menevonġ. \v 12 Mala ġahis netum nebë nengwah daggen, gemehö-los-bengö yi madub nġahiseḳë raḳ nedo yu. Gedekevu arë raḳ neggëp navi, rëḳ yö timu raḳ arë sënë ni, gaḳ alam vahiḳ su deraḳ ni rë. \v 13 Generöp röpröp ading sën dedaġoo loḳ ḳöḳ lo. Log denenër arë bë, “Anutu yi Ġaġek”. \v 14 Log alam-beġö-yi vu yaġek deraḳ hoos veroo, bedetamuin yi medeya. Gederöp tob veroo malanġeri beniḳapiik menepelibin. \v 15 Paëp-yu-anil nevu malanġeri rot ti vare nesoo loḳ alaj avi, beneggëp in bë ngis mehönon jaḳ. Log nejom aën dus ti loḳ nema in geġin mehönon jaḳ. Anutu mehö niwëëk ata, bahë sengën böpata vu alam sën su ayoj neya timu vu yi rë lo, om rëḳ baḳë sir na nabë sën denevaḳë wain anon loḳ ġabum böp ayo lo. \v 16 Gedekevu mehö sënë arë raḳ neggëp yi tob los vaġi nebë: \qc \sc “ALAM-LOS-BENGÖJ PIN HIR MEHÖ-LOS-BENGÖ, GALAM BÖP PIN HIR MEHÖBÖP.”\sc* \p \v 17 Log sa halë angër ti nare loḳ hes mala. Genetahi ya vu soḳ pin sën denevëëng medeneyoh vavunë lo bë, “Ham pin ngupin ham nam in Anutu yi nos böp. \v 18 Ham rëḳ gwa alam-los-bengöj nij reggos geham rëḳ gwa alam yuj rëmeḳ los alam anil degwa nij reggos gehoos los alam sën deneraḳ lo nij reggos. Ham rëḳ gwa alam pin nij reggos, alam sën yö deneġin sir lo, losho alam sën alam denebaġo sir medenetu hir nġaa meris lo, galam sën yuj ading los alam meris lo.” \p \v 19 Lob sa halë reggu bemën böp galam-los-bengöj pin vu dob losho hir alam-beġö-yi desupin sir yam ggovek ya in bë dengis beġö vu mehö sën raḳ nedo hoos veroo lo losho yi alam-beġö-yi. \v 20 Rëḳ ma gedekesuu sir bedejom reggu bemën böp ving yi mehö sën nenër-ġaġek-kuungsën-ranġah lo ahon mededuu luho. In wirek og reggu bemën nipaya sënë lë gemehö-nenër-ġaġek-kuungsën sënë nevonġ nġaa böp nġahiseḳë benetetuhin alam sën deneḳo reggu bemën yi ḳanaḳ raḳ navij gedeneḳo ḳenu raḳ lo. Om reggu bemën luho mehö-nenër-ġaġek-kuungsën sënë yö nahën denedo los malaj vesa. Log detë luho luḳ ya nengwah sën böpata rot nebë nġaggee, geniḳerus ata geġelönġ salpa* medo netum loḳ lo. \v 21 Log mehö sën neraḳ hoos lo sis luho hir alam vahi sën nahën denedo vesaj lo pin raḳ paëp-yu-anil sën vare nesoo loḳ avi lo medediiḳ. Log soḳ pin yam degga alam sënë nij reggos bahëj pup ya. \c 20 \s1 Satan Nedo Ḳarabus Ta 1,000 \p \v 1 Lob sa halë angër ti vu yaġek meluḳ yam. Lob jom kii asoreng sën luḳ meya rot gahë degwa main lo loḳ nema, bejom sëng böpata rot loḳ nema ving. \v 2 Jom ḳarob böp sënë ahon. Yiḳ marub sën yö neggëp vu nyëdahis lo. Yi Memö Nipaya, geyi Satan. Lob angër duu yi raḳ sëng niwëëk in bë medo noh vu ta 1,000. \v 3 Log të yi luḳ ya asoreng sën luḳ meya rot gahë degwa main lo, gepeḳa avi yah, besis loḳ in, gejegwi ḳele niḳegwi* raḳ. Om Satan su yoh vu bë tetuhin alam gökin rë, gaḳ yö rëḳ geġin ta 1,000 sënë begovek na rë, loḳ mëm degeḳo yi vër beyiḳ medo hus dus teka mu. \p \v 4 Log sa halë sëa-los-arë la denedo bemehö la raḳ denedo. Anutu vo huk vu sir in bë deseggi mehönon hir ġaġek. Gesa halë alam nġahiseḳë sën denevonġ ving Yesu lo anoj. Sir sën denenër Yesu yi ġaġek tato, gedenenër Anutu yi ġaġek ranġah, lob alam nij paya deketöv kwaj bedenediiḳ lo. Su denedudeḳ vu reggu bemën nipaya, ma denedudeḳ vu ḳenu rë. Gesu denebë yi ḳanaḳ raḳ dabaj ma raḳ nemaj rë. Lob vesaj loḳ yah bedetu alam-los-bengöj, belosho Kerisi deneġin nġaa pin yoh vu ta 1,000. \v 5 Yiḳ buk muġinsën sën alam dekedi jaḳ vu bedub lo sënë. Rëḳ alam diiḳsën vahi pin su rëḳ dekedi jaḳ nah doḳ buk sënë rë, gaḳ yö rëḳ degëp rot, beta 1,000 saga govek na rë. \v 6 Alam sën dekedi jaḳ nah doḳ buk muġinsën agi, og kwaj vesa bedemedo vabuung. In diiḳsën sën natu luu lo niwëëk su yoh vu bë dahun sir rë. Gaḳ rëḳ denatu Anutu luho Kerisi hir alam-deneḳo-seriveng lo. Lob rëḳ denatu alam-los-bengöj belosho Kerisi degeġin nġaa pin noh vu ta 1,000 sënë. \s1 Satan Kepë Ya \p \v 7 Ta 1,000 sënë govek na, loḳ mëm degeḳo Satan bër in ḳarabus, \v 8 gegeto mena in tetuhin alam pin, benoh vu alam sën denedo dob nenga ḳetu lubeluu lo, vu Gok losho yi alam Magok. Satan rëḳ ngupin sir in na degevonġ beġö, lob sir nġahiseḳë rot nebë sën raggër loo nenga. \v 9 Bededoḳ na nyëġ pin medeketumin Anutu-yi-alam doḳ nyëġ sën denedo loḳ lo. Yiḳ nyëġ böp sën Anutu ahë neving panġsën lo. Rëḳ mu nengwah rëḳ duḳ nam vu yaġek mega sir. \v 10 Satan tetuhin sir, om Anutu rëḳ getë yi duḳ na nġaggee böpata sën nengwah niḳerus ggëp netum raḳ ġelönġ salpa* lo. Reggu bemën nipaya luho mehö-nenër-ġaġek-kuungsën-ranġah denedo loḳ sënë vorot, om lööho rëḳ degeḳo vanë buk geranġah degwata los degwata gesu rëḳ desewah rë. \s1 Buk-ġaġek-yi Töḳ Yam \p \v 11 Log sa halë sëa-los-arë veroo böp ti nedo, bemehöti nedo raḳ. Gedob los yaġek veya meya in yi, genyëġ meris. \v 12 Gesa halë alam-diiḳsën denare, alam yuj ading los alam meris, medenare loḳ sëa-los-arë sagi mala. Gemehö sën raḳ nedo sëa lo vonġ medetëḳin ḳapiya la. Detëḳin ḳapiya mala-tumsën-yi, gedetëḳin ḳapiya sën neseggi alam-diiḳsën raḳ lo la ving. Nelë nġaa pin sën mehönon denevonġ lob denekevu loḳ ya ḳapiya agi beneseggi sir raḳ yoh vu. \v 13 Log alam sën denediiḳ medeneggëp luḳ loo lo, galam sën denediiḳ medeneggëp loḳ dob ġebinë lo, losho alam-diiḳsën pin deyom, bemehö sën nenġo ġaġek lo seggi sir ti ti loḳ yah nġaa sën denevonġ wirek lo. \v 14 Lob të alam malaj-masën-yi los alam sën denedo loḳ Nyëġ Nipaya lo luḳ ya nġaggee böpata sën nengwah medo netum loḳ lo. Nġaggee böpata sën nengwah medo netum loḳ agi, og yiḳ diiḳsën sën netu luu lo. \v 15 Lob alam sën su arëj neggëp loḳ ḳapiya mala-tumsën-yi agi rë lo, og të sir pin luḳ ya nġaggee böpata sën nengwah medo netum loḳ lo ving. \c 21 \s1 Yaġek Los Dob Mewis \p \v 1 Log sa halë yaġek los dob mewis neggëp. Yaġek muġinsën los dob muġinsën mala maya veröḳ yi. Geloo su neggëp ggökin rë. \v 2 Gesa halë nyëġ böp vabuung sënë, og yiḳ Yerusalem mewis. Sa halë nedo ving Anutu, lob vuu yaġek beluḳ yam los vuneḳ vuneḳ nivesa nebë sën avëh nevuneḳ vu yi raḳ vuneḳ vuneḳ nivesa in jaḳ regga. \v 3 Log sa hanġo aye böpata ti tahi yam ggëp sëa-los-arë bë, “Ham gwenġo rë! Gwëbeng Anutu yi dub-vabuung-böp nedo ving mehönon! Log Anutu rëḳ medo geving sir bedenatu yi alam. Yönon, Anutu yö rëḳ medo geving sir benatu hir Anutu. \v 4 Rëḳ jevu sir pin malaj bël na. Galam su rëḳ denadiiḳ gökin rë, gesu rëḳ ayoj maggin gökin rë, gesu rëḳ dengu medengis sir gökin rë, genavij su rëḳ gesanġ nah rë. Gaḳ nġaa wirek hen pin maya veröḳ yi.” \p \v 5 Lob mehö sën raḳ nedo sëa-los-arë lo nër bë, “Ham gwenġo rë! Sëḳ ġevonġ nġaa pin natu mewis jaḳ yiḳ pehiko sënë!” Log nër vu sa bë, “Kwevu ġaġek sënë, in ġaġek sënë og yönon rot, beyoh vu bë alam degevonġ geving rot.” \v 6 Log nër vu sa ggökin bë, “Nġaa pin sënë töḳ yam ggovek ya! Senġo ti hevonġ benġaa pin anon raḳ vu muġinsën, log saḳ semu nġaa pin vu tamusën sagi beggovek ya. Setu nġaa pin degwaseḳë los yuseḳë. Nabë mehöti ayo bev in bël, og sëḳ ġevonġ bël veyë mala-tumsën-yi benanum nyëmasën. \v 7 Mehöti sën kesuu nġaa maggin los nġaa nipaya pin lo, og rëḳ geḳo nġaa sën senër wirek bë rëḳ geḳo lo natu yi nġaa, gesa natu yi Anutu genatu sa naluġ. \v 8 Gaḳ alam sën deneggöneng medeneggërin sir yah lo, galam sën deneruu demij vu Anutu lo, galam sën denesepa loḳ nġaa nipaya veröḳ yi medeneḳo raḳ lo, galam sën denesis mehönon medenediiḳ lo, galam sën denevonġ baggëb lo, galam sën denevonġ parahek lo, galam sën denedudeḳ vu ḳeriing lo, galam pin sën denenër ġaġek kuungsën los denelah ġaġek vun lo, og sir pin rëḳ dedoḳ na nġaggee böpata sën nengwah nivanë medo netum raḳ ġelönġ salpa* lo. Yiḳ diiḳsën netu luu lo sënë. \s1 Yerusalem Mewis \p \v 9 Lob angër nemadvahi-bevidek-luu sën deḳo nġaa maggin nemadvahi-bevidek-luu loḳ ġabum nemadvahi-bevidek-luu in bë dekevoh mehönon jaḳ lo ti yam vengwënġ vu sa benër bë, “Ġenam rëḳ sëḳ tato avëh sën Sipsip Nalu rëḳ geḳo natu venë lo vu honġ.” \v 10 Log angër ḳo sa ḳenug meya ḳedu böp adingseḳë ti, betato nyëġ böp vabuung Yerusalem sënë vu sa. Nedo ving Anutu, lob vuu yaġek geluḳ yam. \v 11 Anutu niḳapiik jëh niwëëk raḳ nyëġ böp sënë. Niḳapiik yö agga ti nebë ġelönġ sën denebaġo raḳ monë böp lo. Kë! Nebë ġelönġ malanġeri jaspa, gemala ranġah rot nebë garas. \v 12 Log ḳatum og vaha adingseḳë rot, geyi veluung avi nemadluho-bevidek-luu neggëp loḳ, bangër nemadluho-bevidek-luu denare yoh vu pin. Log alam Israel degwaj nemadluho-bevidek-luu arëj ti ti neggëp raḳ veluung avi ti ti pin. \v 13 Veluung avi löö neggëp loḳ ḳatum nenga sën neya los hes mala neverup lo, gelöö neggëp ya los sën ayööng neyam lo. Gelöö neggëp ya los sën sanġ neverup lo, gelöö neggëp ya los sën hes mala nemasuseḳ ya. \v 14 Nyëġ böp sënë yi ḳatum ahë degwa, og ġelönġ sën bo niwëëk vu lo nemadluho-bevidek-luu neggëp loḳ, lob Sipsip Nalu yi sinarë nyëdahis nemadluho-bevidek-luu sën lo arëj raḳ neggëp ġelönġ sënë. \p \v 15 Log angër sën vengwënġ vu sa lo, jom atohenġ goor ti in bë tahöö nyëġ böp sënë los yi veluung avi geyi ḳatum jaḳ. \v 16 Nyëġ böp sënë yi ḳatum nenga vahi vahi pin neggëp ti, nyë los kweben neggëp ti. Angër tahöö nyëġ böp sënë nenga telësen raḳ yi atohenġ, lob ading yoh vu 2,400 kilomita. Nyëġ böp nenga vahi vahi pin ading nebë sënë, geraḳ raḳ yi bepin neggëp ti. \v 17 Log tahöö ḳatum ving, rëḳ adingseḳë beraḳ ya vavunë rot yoh vu 66 mita. Yiḳ angër tahöö ḳatum nebë sën yiḳ hil netahöö lo. \v 18 Anutu semu ḳatum sënë raḳ ġelönġ malanġeri jaspa. Log semu nyëġ böp sënë raḳ goor yö meris bemedo netum nebë garas. \v 19 Anutu vuneḳ vu nyëġ böp yi ḳatum ahë degwa raḳ ġelönġ malanġeri aggagga sën yi monë böpata lo. \p Ġelönġ jaspa nedo ya ahë degwa muġin. \p Log ġelönġ lapis lasuli sën niraru lo netu luu. \p Log ġelönġ aget sën niraru nebë lo netu löö. \p Log ġelönġ nimewis emeral netu lubeluu. \p \v 20 Log ġelönġ sardoniks sën ḳöḳ los veroo nesala yi lo netu nemadvahi. \p Geġelönġ ḳöḳ konelian netu videk ti. \p Geġelönġ krisolit sën nisanġsanġ lo netu videk luu. \p Log ġelönġ nimewis ngwë sën beril lo netu videk löö. \p Log ġelönġ nisanġsanġ ngwë sën topas netu videk lubeluu. \p Log ġelönġ nimewis ngwë sën krisopres netu nemadluho. \p Log ġelönġ niraru ngwë sën hiasint netu nemadluho-bevidek-ti. \p Log ġelönġ sekwahek agga ngwë sën mala saġap medenenër arë nebë ametist lo netu nemadluho-bevidek-luu. \p \v 21 Log vonġ repinġ nemadluho-bevidek-luu sën lo raḳ ḳumḳum veroo (perl) sën yi monë böp lo nemadluho-bevidek-luu. Deḳo ḳumḳum böp böp medesemu repinġ pin raḳ, gedesemu aggata pin vu nyëġ saga raḳ goor yö meris bemala ranġah rot nebë garas. \v 22 Log sa su halë dub-vabuung nedo loḳ nyëġ böp sënë rë. Gaḳ Mehöböp Anutu, mehö los niwëëk, luho Sipsip Nalu, yiḳ detu nyëġ böp sënë yi dub-vabuung. \v 23 Lob alam nyëġ saga su rëḳ dejaḳ vu in hes los kwev nabë natum vu sir rë. Gaḳ Anutu niḳapiik netum raḳ nyëġ saga, geSipsip Nalu tu nyëġ sënë yi ram. \v 24 Om alam pin rëḳ dena jaḳ nyëġ böp sënë yi ranġah. Galam-los-bengöj vu dob rëḳ dengupin hir ḳupeḳ nivesa vesa medegeḳo mededoḳ na. \v 25 Su rëḳ debehii ḳatum yi veluung avi ranġah rë, gesu rëḳ nabuk doḳ doḳ nyëġ sënë rë. \v 26 Alam pin rëḳ dengupin hir nġaa nivesa vesa los hir ḳupeḳ malanġeri mededoḳ na nyëġ sënë. \v 27 Gaḳ nġaa ningöhek, gemehönon sën denevonġ nġaa nipaya aggagga lo, gemehönon sën denenër ġaġek kuungsën lo, og su rëḳ dedoḳ na nyëġ sënë rë. Gaḳ alam sën arëj neggëp loḳ Sipsip Nalu yi ḳapiya-mala-tumsën-yi bë demedo malaj-tumsën degwata lo mu mëm sën rëḳ dedoḳ na. \c 22 \s1 Bël Los Ḳele Mala-tumsën-yi \p \v 1 Log angër sënë tato bël böp mala-tumsën-yi vu sa, lob sa halë gemala ranġah nebë garas. Bël sënë nebegi verup Anutu luho Sipsip Nalu hir sëa-los-arë benevaar meneya, \v 2 beneyoh nyëġ böp yi aggata vuheng atov. Log ḳele mala-tumsën-yi denare loḳ bël sënë nenga vahi vahi. Lob denesis anoj beron nemadluho-bevidek-luu neyoh vu ta pin. Denesis anoj raḳ kwev. Lob ḳele sënë ris, og deyoh vu bë degevonġ bemehönon nijraḳsën nijvesa jaḳ. \p \v 3 Log ġaġek maggin-yi sën Anutu nër raḳ mehönon vu muġinsën lo, og ggovek ya. Gaḳ su rëḳ medo nah gökin rë. Anutu luho Sipsip Nalu hir sëa-los-arë rëḳ medo doḳ nyëġ böp sënë. Log Anutu yi hur lo rëḳ degeḳo yi jaḳ. \v 4 Log mëm rëḳ degelë mala. Log arë rëḳ jaḳ gëp dabaj. \v 5 Su rëḳ buk doḳ nah gökin rë. Log ram hen huk sën netum lo, los hes hen huk sën netum lo maya. Gaḳ Mehöböp Anutu rëḳ gevonġ ranġah vu sir. Lob rëḳ denatu alam-los-bengöj medegeġin nġaa pin degwata los degwata. \s1 Yesu Rëḳ Duk Nom Pevis \p \v 6 Log angër nër vu sa bë, “Ġaġek pin sënë og yönon rot, beyoh vu bë alam pin degevonġ geving yi rot. Mehöböp Anutu sën nevonġ yi Anon Vabuung vu alam-denenër-ġaġek-ranġahsën in bë denanër yi ġaġek ranġah lo, vonġ yi angër yam in bë nanër nġaa pin sën rëḳ anon jaḳ pevis lo vu yi hur lo pin. \p \v 7 Log Yesu nër bë, ‘Ham gwenġo rë! Sëḳ natöḳ nök vu ham pevis.’ Mehöti sën nesepa loḳ Anutu yi ġaġek sën neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya agi-yiḳ nġaa sën rëḳ anon jaḳ vu tamusën lo-og mehö sënë kwa vesa!” \p \v 8 Log sa Jon, sa hanġo ġaġek sënë, gesa halë nġaa pin sënë. Sa hanġo los halë ggovek, log sa petev menahëp loḳ angër sën tato nġaa pin vu sa agi mala, gesa bë ġaḳo yi jaḳ. \v 9 Loḳ pevis menër vu sa bë, “Su gwevonġ nabë sënë! In sa hur ti yiḳ nebë honġ ving arim lo sën sir alam-denenër-ġaġek-ranġahsën lo. Geyiḳ hur mu sa nebë alam sën denesepa loḳ ḳapiya agi yi ġaġek lo. Gaḳ yiḳ gweḳo Anutu yö timu jaḳ.” \p \v 10 Lob nër vu sa ving bë, “Anutu yi ġaġek sën neggëp loḳ ḳapiya agi, og su ġeġulin, in buk sën Anutu bë gevonġ nġaa pin agi dus raḳ ggovek ya. \v 11 Om mehö sën nesepa loḳ nġaa nipaya lo, og yö medo gevonġ yi nġaa nipaya nabë saga rot. Gemehö sën nesepa loḳ nġaa ningöhek lo, og yö medo gevonġ yi nġaa ningöhek nabë saga rot. Log mehö sën nesepa loḳ nġaa nivesa lo, og yö medo gevonġ yi nġaa nivesa nabë saga rot. Gemehö sën nesepa loḳ nġaa niröp lo, og yö medo gevonġ yi nġaa niröp nabë saga rot.” \v 12 Yesu nër bë, “Ham gwenġo rë! Sëḳ natöḳ nök vu ham pevis. Lob sëḳ ġaḳo nyëvewen menök vu mehönon pin, lob sebo doḳ nah vu sir ti ti noh vu nġaa pin sën denevonġ lo. \v 13 Senġo ti hevonġ benġaa pin anon raḳ vu muġinsën, log sëḳ semu nġaa pin menivesa jaḳ vu tamusën. Sa mehö muġinsën los tamusën. Setu nġaa pin degwaseḳë los yuseḳë. \v 14 Alam sën deneripek hir tob bemewis neraḳ lo, og kwaj vesa, in deyoh vu bë rëḳ dega ḳele mala-tumsën-yi anon. Gedeyoh vu bë rëḳ dedoḳ na ḳatum nyëġ böp saga avi mena dedoḳ na. \v 15 Gaḳ alam sën nij paya veröḳ yi nebë anöö lo, los mehönon sën denevonġ parahek lo, galam sën denevonġ baggëb lo, galam sën denesis mehönon medenediiḳ lo, galam sën denejom raḳ vu ḳeriing lo, galam pin sën ahëj neving ġaġek kuungsën medenenër lo, og rëḳ nah demedo nenga in Anutu yi nyëġ böp sënë. \p \v 16 Sa Yesu, sa hevonġ sa angër yök vu ham in bë nanër ġaġek sënë vu ham sën sa alam ham lo. Yiḳ sa sënë sën Davit* yi mewis, besa degwa vu yi. Lob yiḳ sa sënë sën Betuheng Majelëë.” \p \v 17 Log Anon Vabuung luho Sipsip Nalu venë denër bë, “Ġenam!” Lob mehöti bë genġo ġaġek sënë, og nanër nabë, “Ġenam!” Log nabë mehöti ayo bev in bël, og nam, in mehöti bë nanum, og yoh vu bë nam nanum bël-mala-tumsën-yi nyëmasën. \p \v 18 Log sa bë nanër ġaġek niwëëk ata vu alam pin sën denenġo ġaġek loḳ ḳapiya agi, raḳ nġaa sën rëḳ berup vu tamusën lo nabë: Bë mehöti gelu ġaġek ngwë doḳ na ġaġek sënë, og Anutu rëḳ ngupin nġaa maggin pin sën nër meneggëp loḳ ḳapiya agi nah vu yi. \v 19 Lob nabë mehöti gelov ġaġek la bër in ġaġek sën raḳ nġaa tamusën-yi meneggëp loḳ ḳapiya agi, og Anutu rëḳ gelov yi bër gesu rëḳ ga ḳele mala-tumsën-yi sënë anon rë. Gesu rëḳ doḳ na nyëġ vabuung böp sën sa netateḳin meneggëp loḳ ḳapiya agi rë. \p \v 20 Mehö sën nër nġaa pin bë rëḳ anon jaḳ agi nër bë, “Sëḳ nom pevis yönon rot!” Ëë, oga! Mehöböp Yesu, ġenam! \p \v 21 Mehöböp Yesu yi semusemu nök gëp geving ham pin. Yönon.