\id 1PE - Central Buang NT [big] -Papua New Guinea 2003 (web version -2012 bd) \h 1 PITA \toc1 Ḳapiya Sën Pita Kevu Muġinsën Vu Kerisi-yi-alam \toc2 1 Pita \toc3 1 Pt \mt1 Ḳapiya Sën Pita Kevu Muġinsën Vu Kerisi-yi-alam \c 1 \p \v 1 Sa Pita sën Yesu Kerisi yi sinarë sa. Sa neḳevu ḳapiya sënë yök vu ham sën Anutu-yi-alam ham, sën ham vuu begganġ degwa ya geham yök nedo jeggin jeggin vu distrik Pontus los Galata geKapadosia, gAsia* los Bitunia aga. \v 2 Hil Amad Anutu raḳ ham nimin ggovek ya yö wirek beggooin ham raḳ tu yi nġaa. Lob Anon Vabuung vonġ beham tu vabuung in bë ham sepa doḳ Yesu Kerisi aye beniḳöḳ jipek ham beham nimin vesa jaḳ. Anutu gevonġ semusemu nyëmasën vu ham rot beham ayomin gëp revuh panġsën rot. \s1 Mala-tumsën Soġek Neġin Hil Vu Yaġek \p \v 3 Hil ġaḳo Anutu arë jaḳ. In yi Anutu behil Mehöböp Yesu Kerisi Ama yi. Kwa pesiv in hil böpata rot, lob vonġ beYesu Kerisi kedi raḳ yah vu bedub, lob vonġ behil atu mewis ggovek ya raḳ yi. Lob hil medo navo kwad in buk sën Anutu geḳo hil nah lo gehil su nehevuu rë. \v 4 Ggooin hil raḳ ggovek ya in bë hil ġaḳo nġaa nivesa vesa rot vu yaġek. Nġaa sënë semu yi ggovek geneġin ham vu yaġek. Lob su yoh vu bë rëḳ petar benipaya jaḳ rë, gaḳ yö nivesa anon gesu rëḳ mala nama rë. \v 5 Ham ayomin neya timu vu Anutu, lob neġin ham nivesa raḳ yö niwëëk, om ham rëḳ medo nivesa rot. Semu aggata in bë geḳo ham nah vu yi yönon, lob rëḳ gevonġ sënë banon jaḳ begëp ranġah doḳ Buk-tamusën. \v 6 Maḳ yiḳ nġaa maggin aggagga netöḳ vu ham hus dus teka mu loḳ buk sagi meneseggi ham beham ayomin maggin teka. Rëḳ ma geham kwamin nevo bë Anutu rëḳ geḳo ham nah vu yi, lob ham kwamin vesa rot. \v 7 Anutu neseggi ham raḳ nġaa nebë sënë in bë jaḳ ni nabë ham ayomin neya timu vu yi ma ma. Hil araḳ ni bë goor og denevesi raḳ nengwah in bë ḳale ḳale geto in genivesa jaḳ, rëḳ mu goor sënë rëḳ mala nama vu tamusën. Gaḳ sën hil ayod neya timu vu yi lo, og su nebë goor sënë rë, gaḳ kesuu goor genivesa rot. Om nabë nġaa vahi seggi ham gwëbeng in ham ayomin neya timu bevonġ bë nengwah gga ham, og sagaḳ nevonġ in bë ham bare nimin week. Lob vu tamusën sën Yesu Kerisi natöḳ nom ranġah lo, og ham rëḳ natu alam los arëmin böpata bemalamin nġeri gebengömin na jaḳ sën ham ayomin ya timu agi. \v 8 Ham nġo nahën geham su malamin raḳ yi rë, rëḳ ham ahëmin neving yi. Yönon, ham nġo nahën gesu lë yi rë, rëḳ ham ayomin neya timu vu yi los kwamin vesa in yi rot. Ham kwamin-vesa-sën sënë kesuu hil kwad-vesa-sën sën hil kwad vesa in nġaa vu dob agi pin. Lob hil ayed su neggëp beyoh vu bë nanër kwa-vesa-sën sënë ranġah metateḳin rë, gaḳ ma veröḳ yi. \v 9 Lob sën ham ayomin neya timu vu yi agi anon nebë: Anutu rëḳ geḳo ham anomin nah bedemedo malaj-tumsën geving yi. \v 10 Alam-denenër-ġaġek-ranġahsën denesero rot medenevonġ huk niwëëk in bë denatöḳ vu ġaġek sën Anutu geḳo hil nah lo degwa, lob denër ġaġek ranġah raḳ nġaa sën töḳ vu ham gwëbeng agi. \v 11 Kerisi yi Anon Vabuung nedo loḳ alam-denenër-ġaġek-ranġahsën sagi ayoj lob nër ġaġek ranġah verup avij muġin raḳ Kerisi bë: Vanë aggagga rëḳ natöḳ vu yi, genahub rë loḳ rëḳ natu mehö los arë böp. Lob yö medo denesero ġaġek sënë degwa medeneloḳ tepëḳ in sir bë, “Vu buk tena rëḳ nam-a?” Gemaḳ “Va ti rëḳ berup doḳ buk saga?” \v 12 Anutu tato vu sir ggovek bë su denenër ġaġek saga ranġah in bë doḳ vu sir rë, gaḳ denevonġ huk in bë dedoḳ vu ham. Denġo bengö sënë muġinsën, lob Anutu vonġ Anon Vabuung yam vu yaġek bevo niwëëk vu alam vahi beyam denenër Bengö Nivesa ranġah los degwa vu ham vu gwëbeng sagi ving. Lob yiḳ angër lo ahëj neving rot bë dekeḳooin medegelë nġaa sënë geving. \s1 Anutu Tahi Hil Yam In Bë Hil Abo Vabuung In Hil \p \v 13 Nebë saga, om ham su kwamin bo nġaa jeggin jeggin, gaḳ ham kwamin bo nġaa niröp geham medo revuh. Beham ayomin timu bemedo gweġin sën Yesu Kerisi natöḳ nom ranġah begevonġ semusemu nyëmasën jaḳ na ham lo. \v 14 Ham gwevonġ nabë sën hurmahen denebë nengaj vu ġaġek medenesepa loḳ lo. Wirek og ham kwamin ma, om sën ham medo nesepa loḳ aggata malanon-yi. Gaḳ gwëbeng sënë og ham su sepa doḳ nah gökin. \v 15 Gaḳ Anutu yi mehö vabuung betahi ham ggovek ya, om ham bo vabuung in ham in nġaa pin sën ham gwevonġ lo nabë yi. \v 16 In ġaġek neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya bë, “Sa vabuung, om ham natu vabuung geving.” \s1 Anutu Baġo Hil Yom Raḳ Nġaa Böpata Rot \p \v 17 Anutu og su kwa nevo hil arëd meneseggi bë ti tena kesuu rë, gaḳ neseggi hil ti ti raḳ nġaa sën hil nehevonġ lo. Om nabë ham ayemin doḳ ti benanër nabë Amamin, og ham gweġin ham nivesa beġöneng in yi noh vu buk pin sën ham nedo vatëveḳ mu vu dob agi. \v 18 Ham raḳ ni bë wirek og ham nedo los nġaa nipaya sën ham alam hib detahu ham loḳ lo, rëḳ Anutu vo ham vër in nġaa saga. Su baġo ham yom raḳ seriva lu goor ma nġaa-dob-yi sën rëḳ mala nama lo ti rë. \v 19 Gaḳ baġo ham yom raḳ Kerisi ni ḳöḳ. Yesu ni ḳöḳ sënë su nebë nġaa sën hil nebaġo raḳ monë böpata rot lo rë, gaḳ kesuu. GeKerisi sënë nebë sipsip nalu sën yö nivesa rot gesu navi len ti nipaya neggëp raḳ yi rë, lob desis yi tu seriveng. \v 20 Anutu su tunġ dob sënë rë geyö nahën, log yö ggooin Kerisi raḳ vorot in bë gevonġ huk sënë. Rëḳ mu yö nahën nedo bemëm Buk-tamusën dus raḳ, lob töḳ yam ranġah in bë doḳ vu ham. \v 21 Loḳ vu ham beham ayomin ya timu vu Anutu sën vonġ beKerisi kedi raḳ yah vu bedub bevonġ arë böp raḳ lo. Yönon, ham ayomin neya timu vu Anutu benevo kwamin in yi los ahëmin nivesa bë rëḳ nom begeḳo ham nah. \s1 Hil Ahëd Geving Hil Arid Sën Kerisi-yi-alam Lo \p \v 22 Ham nesepa loḳ ġaġek anon sënë, lob vonġ beham ayomin nivesa raḳ. Lob ham los hil arid lo nelë ham nivesa. Ham su nevonġ los kwamin luu rë, om ham pasanġ gwevonġ huk niwëëk rot beham ahëmin geving ham vewen vewen panġsën. \v 23 Ham tu mewis ggovek ya nebë sën nos kip loḳ huk anon. Rëḳ mu ham su pum raḳ nos ġahis sën nepetar lo rë! Gaḳ ham pum raḳ nos ġahis sën nedo degwata lo. Nos ġahis sënë og yiḳ Anutu yi ġaġek, lob mala-tumsën neggëp loḳ beyö rëḳ gëp degwata los degwata. \v 24 In ġaġek neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya bë: \q1 “Mehönon pin nebë vos. \q2 Log hir vuneḳ vuneḳ nebë vos anon kweḳsën. \q1 Vos nemeran log anon kweḳsën nerurin to. \q1 \v 25 Gaḳ Mehöböp yi ġaġek, og yö neggëp degwata los degwata.” \m Ġaġek sagi og yiḳ Bengö Nivesa sën denenër ranġah vu ham lo. \c 2 \s1 Mehöböp Tu Ġelönġ Nivesa Sën Mala-tumsën-yi \p \v 1 Om ham su gwelë ham paya, geham su tetuhin ham. Ham su gwevonġ kwamin luu, geham su ayomin ngis yi vu mehö ngwë, geham su nanër ġaġek nipaya nah nenga jaḳ mehö ngwë. \v 2 Ham nebë hurmahen niḳöḳ sën ataj nahën neḳo sir bahëj neving rur mu lo. Om yiḳ ham pasanġ ahëmin geving rur sën neloḳ vu ham anomin lo. Ham nanum rur sën su desarömin nġaa kuungsën ving rë agi panġsën, in gevonġ beham jig bemedo nivesa geving Anutu. \v 3 Yönon, maḳ ham seggi Mehöböp ggovek ya beham raḳ ni bë kwa nevonġin ham rot. \v 4 Om ham nġo nam vu yi in mehö mala-tumsën-yi, beniwëëk rot nebë ġelönġ ti. Mehönon denekuung bë maḳ ġelönġ nipaya om sën deruuk ya. Rëḳ mu Anutu ggooin yi raḳ vorot benelë bë nġaanon benivesa rot. \v 5 Lob vonġ bë yiḳ ham nebë ġelönġ mala-tumsën-yi saga ving, om Anutu kwa nevo bë gevonġ beham natu Anon Vabuung yi begganġ. Nebë saga om ham natu alam-deneḳo-seriveng niröpsën-yi lo, beham nġo gwetunġ ayomin natu seriveng vu Anutu. Nabë ham gwevonġ nabë saga, og Anutu rëḳ kwa bo ham nabë Yesu Kerisi yi alam ham, lob geḳo seriveng saga. \v 6 In ġaġek raḳ nġaa sënë meneggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya ving nebë: \q1 “Ham gwenġo rë! \q1 Sehooin ġelönġ malanġeri anon rot ti raḳ in ġadu begganġ nyë ḳetu, \q2 lob gwëbeng sa varah menare nyëġ böp Sion.\f + \fr 2:6 \ft Denenër nyëġ böp Yerusalem arë ngwë nebë Sion.\f* \q1 Om nabë mehöti ayo na timu vu yi, \q2 og su rëḳ ni namum rë, \q2 gaḳ rëḳ nama veröḳ yi.” \p \v 7 Kerisi nebë ġelönġ sënë lob ham sën ham ayomin neya timu vu yi lo, og ham nelë bë nġaanon benivesa rot. Gaḳ alam sën su ayoj neya timu vu yi rë lo, og ġaġek raḳ sir meneggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya nebë: \q1 “Alam sën denelev begganġ lo nij lëlin ġelönġ ti sënë, \q2 rëḳ mu mëm sënë netu ġelönġ niwëëk begganġ nyë ḳetu yi.” \p \v 8 Log ġaġek ngwë nër bë: \q1 “Netu hir ġelönġ sën deketul vahaj jaḳ lo. \q2 Genetu hir ġelönġ sën detaleḳ medebës lo.” \m Su devonġ ving Anutu yi ġaġek sënë rë, om detaleḳ medevës, in Anutu nër wirek bë rëḳ degevonġ nabë sënë. \s1 Hil Natu Anutu Yi Hur Maluh Los Avëh \p \v 9 Rëḳ Anutu ggooin ham raḳ ggovek ya tu yi alam. Ham tu Mehö-los-bengö Anutu yi alam-deneḳo-seriveng. Ham tu alam yu vabuung ti. Ham tu Anutu-yi-alam niröp in bë ham rëḳ tateḳin nġaa nivesa pin sën nevonġ vu ham lo. In ham nedo loḳ malaḳenu wirek, rëḳ tahi ham beḳo ham loḳ yam yi ranġah nivesa anon sënë ayo. \v 10 Wirek og ham alam meris, rëḳ gwëbeng og ham tu Anutu-yi-alam. Wirek og ham nedo nenga in Anutu lob su kwa nevonġin ham rë, rëḳ gwëbeng sënë og Anutu kwa nevonġin ham. \s1 Hil Ġevonġ Nġaa Nabë Sën Anutu Yi Hur Hil \p \v 11 Sa mehö lo, sahëġ neving ham, om sa nanër vu ham niwëëk nabë: Ham nedo dob sënë nebë ham alam-nyëġ-ngwë los alam vatëveḳ mu. Om ham dëëin nġaa malanon-yi sën hil navid nevonġin lo na. In nġaa nebë sënë nesis beġö vu ham ḳenumin. \v 12 Ham gwevonġ nġaa nivesa doḳ alam dahis vuheng. Yönon, denenër ġaġek nipaya raḳ ham gwëbeng bë ham nesepa loḳ nġaa nipaya. Rëḳ mu rëḳ degelë nġaa nivesa sën ham nevonġ lo, lob rëḳ degeḳo Anutu arë jaḳ in ham huk sënë doḳ buk sën natöḳ nam in bo nyëvewen vu sir lo. \v 13 Ham tu Mehöböp yi alam om ham sepa doḳ horek sën mehönon denejoo lo pin. Ham sepa doḳ mehö-los-bengö sën netu yuseḳë vu dob lo aye. \v 14 Geham sepa doḳ ggev gavman ayej nabë saga. In mehö-los-bengö ggooin sir raḳ in bë debo nyëvewen doḳ nah vu alam sën degevonġ nġaa nipaya lo, gedegeḳo alam sën degevonġ nġaa nivesa lo arëj jaḳ. \v 15 Anutu ahë neving bë ham sepa doḳ nġaa niröp nabë saga in alam kwaj masën sën sir duġin ġaġek lo, su denatöḳ vu ġaġek nipaya jaḳ ham medenanër. \v 16 Ham su nabë alam sën detu mehö ngwë hir nġaa meris balaj denedeġinengin nġaa maggin raḳ sir gedenevasap sir lo, gaḳ ham gwevonġ nġaa nabë alam sën yö deneġin sir lo. Rëḳ mu ham su gwebom navimin doḳ mu log ham bun ham in nġaa nipaya megwevonġ, gaḳ ham natu Anutu yi hur yönon. \v 17 Ham gweḳo alam pin arëj jaḳ, geham ahëmin geving arimin lo sën Anutu-yi-alam sir lo. Ham ġöneng in Anutu, log ham gweḳo mehö-los-bengö sën tu yuseḳë lo arë jaḳ. \s1 Hil Sepa Doḳ Kerisi Vaha Meġaḳo Vanë \p \v 18 Ham sën hur lo, ham ġöneng in alam sën denebaġo ham netu hir nġaa meris medeneġin ham lo, beham ġurek babuj in nġaa pin. Ham su ġurek alamin sën nijvesa los malaj yes lo mu babuj. Gaḳ yiḳ ham ġurek alamin sën denevonġ nij paya vu ham lo babuj geving. \p \v 19 Kë! Log nabë degwa nama geyö debo vanë vu ham meris mu rëḳ mu ham najom ham ahon geham gwenġo vanë in Anutu-yi-alam ham, og yiḳ ggovek. In Anutu ahë neving nġaa nebë saga. \v 20 Gaḳ nabë ham gwevonġ nġaa nipaya ti lob dengis ham rëḳ yiḳ ham gwelë sir mu, og ham su vonġ nġaa nivesa in bë degeḳo ham arëmin jaḳ rë, gaḳ ma. Gaḳ mëm nabë dengis ham jaḳ nġaa nivesa sën ham gwevonġ lo rëḳ ham gwelë sir mu, og mëm Anutu nenër saga bë ġevonġ nivesa. \v 21 Yönon, Anutu ggooin ham raḳ in bë ham sepa doḳ aggata saga. In Kerisi loḳ yah ham bömin beḳo vanë betato saga vu ham in bë ham sepa doḳ vaha. \q1 \v 22 “Su nevonġ nġaa nipaya rë, \q2 log su nenër ġaġek kuungsën ti verup avi rë.” \p \v 23 Denër pelë raḳ yi, rëḳ su nër pelë loḳ yah raḳ sir rë. Log devo vanë vu yi, rëḳ su nër ġaġek ahë sengën loḳ yah raḳ sir rë. Gaḳ yö vonġ yi loḳ ya Anutu sën neseggi nġaa pin niröp lo nema. \v 24 Yö ti ḳo nyëvewen loḳ yah hil nġaa nipaya raḳ yah navi bediiḳ raḳ ḳelepeḳo*. Vonġ nebë sënë in bë hil ġevuu nġaa nipaya pin na, gehil medo vesad besepa doḳ nġaa yohvu mu. Devasap navi lob saga vonġ beham nimin vesa raḳ. \v 25 Wirek ham nebë sipsip ata main nalu geyö vare deneya jeggin jeggin bedeneketul loḳ in aggata. Loḳ gwëbeng sënë og ham loḳ yom vu sipsip ala sën neġin ham anomin lo. \c 3 \s1 Ġaġek Raḳ Maluh Los Avëh Sën Deḳo Sir Ggovek Lo \p \v 1 Log ham avëh sën raḳ reggamin ggovek ya lo, og ham ġurek reggamin babuj geving nabë saga. Log nabë sir la su denesepa loḳ Anutu yi ġaġek rë, og ham avëh sën venëj ham lo gwevonġ nġaa niröp jaḳ buk in degelë bedegërin sir. Gaḳ ham su nanër ġaġek nġahiseḳë vu sir. \v 2 Kë! In mëm degelë nabë ham neġin ham nivesa geham nesepa loḳ aggata niröp, lob degërin sir. \v 3 Ham su buneḳ vu navimin, geham su bii yumin viis, geham su buneḳ vu navimin jaḳ ḳupeḳ nivesa vesa, geham su jöp tob malanġeri aggagga in nabë alam degelë ham. \v 4 Gaḳ mëm ham sejonġ ayomin peggo, in nġaa sën ham sejonġ ayomin jaḳ lo, og su yoh vu bë rëḳ nipaya jaḳ rë. In vuneḳ vuneḳ ham ayomin peggo yi sënë nebë: Ham ayomin gëp revuh, geham malamin yes. Og mëm Anutu rëḳ gelë nabë nġaanon benivesa rot. \v 5 In avëh sën ayoj ya timu vu Anutu wirek medeneġin sir nivesa lo yiḳ denevonġ nebë sagi. Denesejonġ ayoj raḳ nġaa nebë sënë gedeneggurek reggaj babuj. \v 6 Sara nevonġ nebë sënë, benebë nenga vu regga Abraham aye, genenër yi bë “Mehö böp”. Om nabë ham nevonġ nġaa nivesa, geham su newamin neraḳ benehöneng in nġaa la rë, og ham nebë sën Sara nalu lo ham. \p \v 7 Log ham maluh sën avëh regga lo, ham gwevonġ nabë saga geving. Ham kwamin bo ham venëmin begwevonġ nivesa vu sir in ham los medo nivesa. Ham nahubin avëh in su nij wëëk nebë ham rë. Ham kwamin bo sir in yiḳ deḳo Anutu yi semusemu ving beham rëḳ medo malamin-tumsën doḳ ti. Bë ham sepa doḳ aggata sënë, og nġaa ti su rëḳ gëp begërin ham beham gwevuu jomraḳsën na rë. \s1 Hil Medo Los Ahëd Geving Hil \p \v 8 Ggovek saga, om sa bë semu ġaġek hus nabë ham pin medo los ahëmin geving ham gekwamin pesivin alam pin. Ham kwamin bo arimin lo besemu sir, geham gwevuu sën ham nġo neḳo ham raḳ lo na. \v 9 Bë alam degevonġ paya vu ham, og ham su bo nipaya doḳ nah nipaya nyëvewen vu sir. Log nabë denanër ġaġek nipaya jaḳ ham, og ham su nanër ġaġek nipaya jaḳ sir doḳ nah nyëvewen. Gaḳ ham gwevonġ nġaa nabë sënë doḳ nah: Ham najom jaḳ na vu Anutu nabë gevonġ semusën vu sir. In Anutu ggooin ham raḳ bë ham gwevonġ nabë saga in mëm ham gweḳo semusën vu yi geving. \v 10 In ġaġek neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya bë: \q1 “Nabë mehöti ahë neving bë medo nivesa \q2 los kwa vesa noh vu buk pin sën nedo mala vesa agi, \q2 genġaa maggin nama in yi, \q1 og yö geġin avi besu nanër ġaġek nipaya, \q2 geyö geġin daggen in su nanër ġaġek kuungsën. \q1 \v 11 Gaḳ geruu demi vu nġaa nipaya ga, \q2 gevonġ nġaa nivesa mu, \q1 geyö medo mala sepa sën ayo gëp revuh lo, \q2 bahë geving rot nabë natöḳ jaḳ anon. \q1 \v 12 In Mehöböp mala neggëp menelë alam sën nij röp lo beneloḳ vu sir, \q2 log netunġ nenga in hir jomraḳsën yoh vu buk pin. \q1 Rëḳ alam sën denevonġ nġaa nipaya lo, og Mehöböp neraḳ nij, \q2 lob nevo nyëvewen loḳ yah hir nġaa nipaya vu sir.” \s1 Hil Ayoh Vu Bë Ġaḳo Vanë Jaḳ Huk Nivesa Sën Hil Nehevonġ Lo \p \v 13 Bë ham nimin wëëk mesepa doḳ nġaa nivesa mu, og re yoh vu bë rëḳ gevonġ paya vu ham-a? Maḳ rëḳ nama! \v 14 Rëḳ mu nabë ham sepa doḳ nġaa niröp lob ham gweḳo vanë jaḳ, og ham kwamin vesa. Log nabë alam denanër nabë debasap ham in nabë ham ġöneng, og ham su ġöneng in sir benewamin jaḳ. \v 15 Gaḳ ham gwetunġ Kerisi timu yö natu ham Mehöböp bemedo doḳ ham ayomin. Ham semu ham jaḳ buk pin in Bengö Nivesa sën ham medo neġin agi. Loḳ mëm nabë alam dedoḳ tepëḳ in ġaġek sënë degwa vu ham, og ham medo in nanër nah niröp vu sir. Rëḳ mu ham nahub nanër ġaġek ahë yes nah vu sir jaḳ ġaġek nivesa. \p \v 16 Log ham ayomin yö gëp niröp menivesa rot. In nabë alam denanër ġaġek nipaya kuungsën jaḳ ham in nġaa nivesa sën ham nevonġ menesepa loḳ Kerisi vaha lo, og degelë benij namum. \v 17 In nabë Anutu vonġin bë hil ġaḳo ḳerus jaḳ nġaa nivesa sën hil nehevonġ lo, og yiḳ ggovek. Rëḳ mu nabë hil ġaḳo vanë jaḳ nġaa nipaya sën hil nehevonġ lo, og sënëḳ su yoh vu rë. \s1 Kerisi Diiḳ In Bë Kevoh Hil Nġaa Nipaya Na \p \v 18 Hil kwad bo Kerisi geving, in yiḳ diiḳ beron timu sënë in kevoh hil nġaa nipaya na. Yi mehö yohvu rëḳ loḳ yah hil alam nid paya bed in bë geḳo hil nom vu Anutu. Tu mehönon raḳ lob mehönon desis yi mediiḳ, rëḳ mu Anon og nedo bekedi raḳ yah menedo mala-tumsën. \v 19 Log Anon sënë ya meloḳ ya vu mehönon ḳenuj sën denedo ḳarabus vu Nyëġ Nipaya lo menër ġaġek vu sir. \v 20 Loḳ sën Noa yi buk wirek lo, og alam sënë dekeyëh Anutu yi ġaġek, rëḳ mu Anutu su newa raḳ mevo loḳ yah nyëvewen vu sir pevis rë. Gaḳ yö jom yi ahon menedo rot, geNoa semu yaġ loḳ buk sënë, lob yiḳ sir yu mahen teka mu denedo vesaj loḳ yaġ ayo. Sir maluh avëh yoh vu nemadvahi-bevidek-löö denedo mu gebël su rehöö sir rë. \v 21 Bël sënë netahu bël-ripeksën sën neḳo ham yom lo. Bël sënë og su bël sën neḳo ham nimin ngöhek ya lo rë, gaḳ sënë sën nevonġ beham netahi ya vu Anutu bë gevonġ beham ayomin mewis jaḳ lo. Lob neḳo ham yom degwa raḳ sën Yesu Kerisi kedi raḳ yah lo. \v 22 Kedi raḳ yah beyah nedo Anutu nema vesa vu yaġek, lob angër los hir ggev sën arëj böp lo, genġaa los niwëëk vu yaġek pin, deneggurek babu. \c 4 \s1 Hil Ġevuu Alam Dahis Hir Nġaa Na Gehil Ġaḳo Vanë \p \v 1 Ham kwamin bo nabë Kerisi ḳo vanë rot raḳ navi, om ham kwamin na vu niwëëk megwevonġ nabë yi. In nabë ham gweḳo vanë jaḳ navimin, og ham vuu nġaa nipaya yi aggata ya ggovek ya. \v 2 Nabë saga, in lob ham su newamin jaḳ in nġaa nipaya mesepa doḳ gökin nah noh vu buk pin sën ham medo dob agi. Gaḳ ham sepa doḳ Anutu kwa. \v 3 Wirek og ham nevonġ nġaa nebë sënë rot menesepa loḳ nġaa sën alam dahis ahëj neving panġsën bë degevonġ lo. Nġaa lo nebë sënë: Ham su nejom ham ahon rë, geham nevonġ malamin anon in nġaa pin sën su yoh vu rë lo benevonġ. Ham kwamin nevo baggëb lu nġaa loḳ ayomin; ham nenum raḳ buk meyumin nevonġ paya; geham nevonġ ahëmin ta menevonġ nos böp genevonġ nġaa nipaya loḳ ayo; geham nesupin ham benenum bël niwëëk panġsën benevonġ nġaa nipaya; log ham nekweyëh Anutu yi ġaġek genejom raḳ vu ḳeriing lu nġaa beneḳo sir raḳ. Rëḳ gwëbeng og ham vuu ya. \v 4 Yönon, gwëbeng sënë og ham su nevonġ nġaa nipaya benevasap ham raḳ nġaa jeggin jeggin ving alam dahis ggökin yah rë. Om sën denelëk in ham, lob denenër ġaġek nipaya raḳ ham. \v 5 Rëḳ mu vu tamusën og alam dahis sënë yö rëḳ detateḳin hir ġaġek jaḳ nġaa sënë nah vu jaas böp sën neseggi ġaġek lo medegeḳo nyëvewen doḳ nah ġaġek sagi. In semu yi ggovek ya menedo in genġo alam-diiḳsën los alam malaj vesa hir ġaġek meseggi. \v 6 Yiḳ degwa raḳ ġaġek sënë om sën Bengö Nivesa töḳ ya vu mehönon diiḳsën ḳenuj betateḳin aggata vu anoj in bë denah medemedo malaj-tumsën geving Anutu. In navij diiḳ nebë sën Anutu nër vu muġinsën bë mehönon pin navij rëḳ denadiiḳ lo vorot. \s1 Hur Nivesa Netateḳin Anutu Yi Semusën \p \v 7 Buk sën nġaa pin vonġin govek na lo dus raḳ, om ham kwamin bo nivesa, geyumin sepëp jaḳ, beham najom jaḳ noh vu buk pin. \v 8 Ham pasanġ napiiḳ vu aggata sën ahëmin geving arimin lo lo niwëëk rot kesuu nġaa vahi pin. In nabë hil ahëd geving mehönon, og hil rëḳ dahun hir nġaa nipaya nġahiseḳë na. \v 9 Ham gweġin arimin lo sën yam denedo ving ham lo nivesa, geham su gwevonġ ayemin vu sir. \v 10 Ham pin ti ti nġo ḳo Anutu yi semusën aggagga yoh vu ham nyëmasën, om ham gwevonġ huk jaḳ in doḳ vu arimin lo. Lob mëm ham rëḳ natu hur nivesa in ham doḳ vu mehönon jaḳ Anutu yi semusën sagi. \v 11 Nabë mehöti tateḳin ġaġek, og tateḳin niröp noh vu Anutu yi ġaġek. Log nabë mehöti gevonġ huk in doḳ vu mehö ngwë, og gevonġ huk jaḳ Anutu niwëëk sën vo vu yi lo. Hil ġaḳo Yesu Kerisi arë jaḳ na vavunë. In niwëëk pin neggëp vu yi degwata los degwata benevonġ semusën saga yam vu hil in bë hil ġevonġ bAnutu arë böp jaḳ rot. Yönon. \s1 Hil Ġaḳo Maggin Geving Kerisi Nabë Sënë \p \v 12 Sa mehö lo-e! Vanë sën netöḳ vu ham lo, töḳ vu ham in bë seggi ham. Yönon, vonġ bë nengwah vev raḳ ham, rëḳ mu ham su gwelëk in nġaa sënë bekwamin bo nabë nġaa yö agga ti töḳ vu ham. \v 13 Gaḳ vanë sënë in bë ham gweḳo maggin geving Kerisi. Om ham nġo medo los kwamin vesa, log mëm arë böp los vuneḳ vuneḳ yaġek yi rëḳ natöḳ nam ranġah vu tamusën. Lob tum mëm ham rëḳ kwamin vesa böpata rot doḳ buk saga. \v 14 Ham tu Kerisi-yi-alam, om nabë denanër ġaġek nipaya jaḳ ham in saga, og ham kwamin vesa. In Anutu yi Anon Vabuung sën vuneḳ vuneḳ yaġek yi degwaseḳë yi lo yök nedo ving ham. \v 15 Gaḳ ham ti su ngis mehönon medenadiiḳ ma, godeḳ nġaa ma, gevonġ nġaa nipaya aggagga ma, jaḳ ni in mehö ngwë hir ġaġek, lob debo vanë vu yi doḳ nah sënë. \v 16 Rëḳ mu nabë ham ti kerë maggin in nesepa loḳ Kerisi yi aggata, og su ni namum in, gaḳ yi alam yi om geḳo Anutu arë jaḳ. \v 17 In buk sën Anutu bë geḳo huk jaḳ megevonġ nyëvewen doḳ nah mehönon hir huk lo yam dus raḳ ggovek ya, menevonġin bë gevonġ vu hil sën yi alam hil lo namuġin. Om nabë gevonġ nabë sënë vu hil, og maḳ rëḳ gevonġ nabë va vu alam sën nengaj dahis vu Bengö Nivesa lo? Gaḳ rëḳ gevonġ maggin nipaya veröḳ yi rot vu sir! \v 18 In dekevu meneggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya nebë: \q1 “Nabë huk böp neggëp in geḳo alam sën denesepa loḳ nġaa niröp lo nom, \q2 og alam sën deneruu demij vu Anutu gedenevonġ nġaa nipaya lo og sir maḳ rëḳ nabë va?” \m Gaḳ maḳ rëḳ malaj nama veröḳ yi. \v 19 Nebë sënë, om nabë Anutu kwa bo nabë alam la degeḳo vanë, og alam sënë yö rëḳ desepa doḳ nġaa niröp mu, gedegevonġ beḳenuj doḳ nah Anutu nema geving in geġin. In yi yö tunġ hil, log yö rëḳ medo megevonġ noh vu yi ġaġek. \c 5 \s1 Ham Ggev Gweġin Anutu Yi Sipsip Lo \p \v 1 Log gwëbeng sa bë nanër ġaġek dus ti vu ham ggev lo nabë: Yiḳ sa ggev ti ving ham, log sa halë raḳ malaġ bë Kerisi ḳo vanë. Log sa ving ham behil pin rëḳ medo nivesa los vuneḳ vuneḳ yaġek yi doḳ ti doḳ buk sën Mehöböp rëḳ natöḳ nom ranġah vu tamusën lo. Om sën sa bë ġejiiin ham ggev lo nabë: \v 2 Ham gweġin Anutu-yi-alam sën denedo nebë sipsip loḳ ham nemamin lo nivesa. Rëḳ mu alam su medo denajij ham nabë ham gwevonġ huk sënë, gaḳ ham nġo gweḳo jaḳ megwevonġ nivesa los kwamin vesa. Geham su gwevonġ huk sënë in nabë gweḳo monë mu, gaḳ ham ayomin kedi in huk sënë nabë ham gwevonġ niröp. \v 3 Ham su gwevonġ nabë ham böp beham dahun alam sën Anutu tunġ loḳ ham nemamin bë ham gweġin sir lo. Gaḳ ham gweli Anutu yi sipsip lo nivesa metato aggata vu sir medesepa doḳ ham vahamin. \v 4 Bë ham gwevonġ nabë sënë, og sipsip alaj böp rëḳ natöḳ nom ranġah, lob ham gweḳo madub nivesa los vuneḳ vuneḳ yaġek-yi sën malanġeri rot besu rëk meran na rë lo. \s1 Hil Dahun Hil Gekwad Bo Nġaa Niröp \p \v 5 Nebë saga, om sa bë nanër vu ham hur maġëm geving nabë: Ham ġurek alam ggev babuj. Rëḳ mu su sir maġëm mu rë, gaḳ ham pin sepa doḳ aggata sën ham dahun ham lo, beham los arimin pin lo ġurek babumin vewen vewen. In ġaġek sënë neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya bë: \q1 “Anutu neruuk alam sën deneḳo sir raḳ lo, \q2 gaḳ mëm nesemu alam sën denedahun sir lo.” \p \v 6 Anutu mehö niwëëk ata, om ham dahun ham beġurek babu, gedoḳ yö yi buk sën lo, og rëḳ geḳo ham jaḳ. \v 7 Om ham bo ham maggin pin doḳ nah nema, in kwa nevo ham meneġin ham. \p \v 8 Lob ham gweġin ham nivesa bemedo malamin ham. In ham mehö nipaya Satan neḳo loḳ rot nebë reggu böp layon sën negga mehönon lo, lob nenġeeḳ böpata geneggevek meneyam in bë pesönġ jaḳ hil. \v 9 Om ham nġo ayomin na timu vu Anutu niwëëk bemedo in ham dev doḳ megwedu yi na. In ham neraḳ ni bë ham arimin lo pin sën denedo yoh vu dob pin agi yiḳ deneḳo vanë nebë ham. \v 10 Semusemu pin degwa Anutu yö tahi ham yam raḳ Kerisi, in bë ham medo nivesa los gweḳo vuneḳ vuneḳ yaġek-yi geving yi degwata. Om yiḳ ham rëḳ gweḳo vanë yiḳ buk dus teka mu, log mëm Anutu rëḳ gevonġ beham nimin vesa jaḳ gökin, bebarah ham na, beġadu ham, geham medo niwëëk. \v 11 Om hil ġaḳo arë jaḳ nabë Mehö niwëëk ata degwata los degwata. Yönon. \s1 Ġaġek Hus \p \v 12 Sa ḳevu ġaġek dus ti sënë vu ham mesevo loḳ Silvanus* nema in bë geḳo nök vu ham. In sa nehalë yi nebë hil arid, in Kerisi yi mehö yi yönon. Sa bë bër ham kwamin jaḳ beham najom Anutu yi semusën soġek sën senër ranġah vu ham lo ahon beham bare nimin wëëk in. \v 13 Kerisi-yi-alam vu Babulon* sën Anutu ggooin sir raḳ ggovek ya ving ham lo kwaj nevo ham medenenër. \p Log Markus sën vonġ bë sa naluġ lo kwa nevo ham menenër ving. \v 14 Ham najom* sir sën Kerisi-yi-alam ham lo nemaj in tato nabë ham ahëmin neving sir. Ham sën ham tu Kerisi-yi-alam lo pin ayomin yö gëp revuh.