\id PHP - Qaqet (Baining) NT [byx] -Papua New Guinea 1996 (web version -2013 bd) 
\h Pilipai 
\toc1 Ma Paulus Ka Iil Sagel Ama Kristenkena Vet Ma Pilipai 
\toc2 Pilipai 
\toc3 Pil 
\mt1 MA PAULUS KA IIL SAGEL AMA KRISTENKENA VET MA PILIPAI  
\c 1  
\p
\v 1 Ngua ma Paulus i ngu ne ma Timoti, i uunet matna barek ma Iesus Kristus. I uun iil luqa iara ama langinka sagel ngen mai i ngen nevet ma Pilipai, i ngen nemen ma Iesus Kristus. I uun deraqen ne ama atlu sagel ngen i ai de ngene uas de ngenerl uirl se ama lautuqi ver a ngen a luqup.  
\v 2 De ai de uure nen sagel a uut Mam ama Ngemumaqa, de ngen auur a Slurlka ma Iesus Kristus, iv iane tekmet ne a ngen a rut iv ama uupka de ngen a rlan de mager ip ngene iames ne aa ngimsevetki.   
\s1 Ma Paulus Ka Taqen Ne Ama Atlu Sagel Ama Ngemumaqa  
\p
\v 3 Liirang aa mai i nguat drlem se ngen be ngua tu gua qevep sever iirang, dai liirang ngere tekmet be maikka ama arlias per a ngua malai be ngua taqen ne ama atlu sagel gua Ngemumaqa.  
\v 4 De qatikka ai de ver ama giqi mai de ngu raring sagel ama Ngemumaqa ip ka tat never a ngen. I maikka ai de ama arlias per a ngua malai de ngu raring.  
\v 5 Ii, maikka ai de ama arlias per a ngua malai. I raquarli, ngene na ngua uuret matna iv uurel sil ne ma Kristus aa lengi ama atlu nget. I murl nge rarlma i ngenet matna luqia ama a rletki, dai murl ngen arles nevet luqa ama nirlaqa i ngene narli ama lengi ama atlunget. Dai be qatikka deng iara.  
\v 6 De qerlka, ngua taqen ne ama atlu sagel ama Ngemumaqa de ama arlias per a ngua nevet liini iara: I sa nguat drlem, ai ama Ngemumaqa qa arlma aa rletki de a ngen a rlan. Be qatikka diip ket matna, be qet matna ip ke verleset ne luqia aa rletki vet luqa ama Nirlaqa i diip ma Iesus Kristus ke guirl.   
\p
\v 7 Maikka ngu rarlik ngen malai. Taqurla be qatikka maget taqurla iv ama arlias per a ngua never ama Ngemumaqa never a ngen. I raquarli, ngen mai dai sa ngene na ngua uuret matna remna vet luqi iara ama rletki. I mekai ama Ngemumaqa qa qurl a uut de qa tat never a uut iv uuret matna. Ii, mekai ngen derat never a ngua i lua i qurli ngua ver ama karabus. De lua i qurli ngua darliik de ngua tat never ama qaqet ip tat drlem lunger iara ma Kristus aa Lengi ama Atlu nget i maikka ama revan nget de ama dlek pem nget be ngul sil ba ra na nget.   
\m
\v 8 Ii, be maikka ama Ngemumaqa qat drlem. Ai maikka ngu rarlik ngen mai ip taquarl ma Kristus i maikka qe rarlik ngen.   
\p
\v 9 De ngu raring sagel ama Ngemumaqa bareq a ngen taqurliani: Liina ip te rarliq iari ama qaqet mai dai mager iv iini ngere riirl iv ama barl iini malai gelem ngen. Be liina dai maikka diiv iini nge tat never a ngen ip maikka ngen drlem se ama tekmeriirang i liirang aa i mager ip ngene tekmet niirang.  
\v 10 Taqurla ip maikka mager ip ngene taqat matmet se ama gamansena ip ngen diit kut lungera i maikka ama revan nget. Ariq aip ngene tekmet taqurla, dai be ariq aip laip per ama nirlaqa i saqiaskerlka ma Kristus kerl guirl sever ama aivetki, be diiv a ngen a mugunes dai maikka ama atlu. Be quasik mager iv ariq a qek ke tuqun ai ngen dekmet ne ama vu. Kuasik.   
\m
\v 11 Ii, be ama gamansena ama seserl nget mai i ma Iesus Kristus ke baing se nget, dai ngu raring, ip ke buup ngen na nget. De mager iv ama qaqet mai never ama aivetki dai ret lu ama tekmeriirang i diip ngene tekmet niirang. De mager ip ta taarl ne ama Ngemumaqa aa rlenki de re barl na qa.   
\s1 Kurli ma Paulus Pe Ama Karabus Dap Katiaskerl Ama Lengi Ama Atlu Nget Nge Tit  
\p
\v 12 Gua rluaviq ama Kristenkena, ngu narliip ngen drlem, ai maikka marevan i iara dai qurli ngua ve ama karabus. Dap liina i sa iini nge men per a ngua dai quasiq ai iini nge vesdet mene ma Kristus aa Lengi ama Atlunget angera aiska. Kuasik. I qatiaskerl buup buup ne ama qaqet i re narli ama Lengi ama Atlu nget.  
\v 13 Ama soldiaqena mai i qurli ra iara dai re uas te ama Gaman ama slurlka ma Sisa aa rleriirang, de ngene iari ama qaqet i qurli ra aa, dai rat drlem taqurliani: Ngua sil ne ma Kristus aa Lengi ama Atlu nget. Taqurla be lura ra kot se ngua, be qurli ngua ve ama karabus.  
\v 14 De buup ne guari ama Kristenkena i ra tu araa qevep sever ama Slurlka, dai ra tu araa qevep sever a ngua i qurli ngua ve ama karabus. De rat drlem ai ama Ngemumaqa dai qa tat never a ngua. Taqurla be araa rut ngere dlek de ra ngim temanau ne ama angningka. Be as maikka re dlek i rel sil ne ama Ngemumaqa aa lengi.  
\v 15 Ama revan, i iari ama Kristenkena dai ama vu araa rut na ngua. I raquarli i ngu tal ama rletki ama barlki i ngul sil ne ma Kristus aa lengi. Taqurla be re siquat ip te tu ama merlenka ver a ngua de rel sil ne ma Kristus aa lengi ama atlu nget ip ta manep na ngua. Dav iari dai ama arlias per a ra be rel sil ne lungera ama Lengi ama Atlu nget.  
\v 16 I lura ama Kristenkena dai ai de rel sil ne ma Kristus aa Lengi, i raquarli maikka re rarlik ngua. De rat drlem ai sa ama Ngemumaqa qa mu ngua ip ngu uas te ma Kristus aa lengi. Ii, maikka re rarlik ngua malai.   
\m
\v 17 Dap katiaskerl iari dai re tekmet ne araa rlen iv ama barl nget. Taqurla be rel sil ne ma Kristus aa lengi. I araa tuaqevep dai quasiq ai ama seserl nget, lua i ret matna. Kuasik. I qatikka ret matna iv askerlka re rluses ne iang ama merlen sagel ngua i lua i qurli ngua ve ama karabus.   
\p
\v 18 Dap ngua dai quasiq a qeni i diip te tekmet ne liirang aa sagel ngua. Dap ngua tu gua qevep taqurliani: I ariq araa tuaqevep ama atlu nget, de rel sil ne ama lengi ama atlu nget, dap kua araa tuaqevep nge tit puuqas ip te lenges ne gua rlenki; dai qatikka ra, rel sil ne ma Kristus aa lengi ama atlu nget bareq ama qaqet. Dai be qatikka liini iara dai be ama arlias per a ngua. De laip nasat dai maikka diiv ama arlias per a ngua malai.   
\s1 Ariq Aip Ngu Iames Dai Diip Ngua Taarl Ne Ma Kristus Aa Rlenki  
\p
\v 19 Ii, maikka diip kurli ngua i gua arlias malai. I raquarli, sa nguat drlem taqurliani: I ngene raring sagel ama Ngemumaqa ip mager ip ka tat never a ngua. De ama Qevepka ama Glasingaqa i sa ma Iesus Kristus ka nem ka iinavuk, dai qa sem madlek ne gua tuaqevep. Taqurla be sa nguat drlem, ai liini iara i iini nge men per a ngua, dai diiv iini ngere iames na ngua ip kurli ngua maget.   
\m
\v 20 Taqurla be maikka ama arlias per a ngua de nguat drlem taqurliani; ai quasiq mager iv a qek ke rekmet na ngua iv ama qelep ngua ver ama kot. Dai qatikka mager ip ngua tit kur ama gamansena i ai de ngu tekmet na nget. I diip ngu taqal sil de ngua taarl ne ma Kristus aa rlenki. De qerlka, ariq aip ngua uirl se ama kot de ngu iames, dai diip ngu taarl ne ma Kristus aa rlenki. Dav arik te veleng ngua dai saqikka diip ngua taarl ne ma Kristus aa rlenki se liina.  
\m I ngu narliiv ama tekmeriirang mai i ngu tekmet niirang ne ama qetdingki dai mager iv iirang nge taarl ne ma Kristus aa rlenki.  
\v 21 Ii, ai de ngua tu gua qevep taqurliani: Aip lua i ngu iames, dai ama tekmeriirang mai i ngu tekmet niirang ne ama qetdingki dai ngu tekmet niirang ip ngua taarl ne ma Kristus aa rlenki. Dav ariq aip ngua ngip, dai diip ngu at liina i maikka iini veviit i iini nge uirl se lunger iara ama iames i qurli ngua ver a nget.  
\v 22 De qatiaskerl ariq aip ngu iames, dai nguat drlem ai mager ip diip ngua raat never ama qaqet i buup na ra ip tet dadem ma Kristus aa lengi. Taqurla dai be diip ngu ran de a qek nanaa ama aiska? Kua diip ngu iames dap kua diip ngu ngip? Kuasik nguat drlem aiv a qeni nanaa i iini veviit ba ngua.  
\v 23 Ii, maikka ngut matna maden se liina. I raquarli, qurli gua tuaqevep iam aa ama udiam. I iaq ama tuaqevepka dai raqurliani: Ngu narliip ngu ngip de ngua iit ip kurli ngu ne ma Kristus. I liini iara dai iini veviit i iini nge uirl se liina i ngu iames iara ver ama aivetki.  
\v 24 Dap mager ip kurli ngua iara ver ama aivetki. I raquarli, i as a ngen a tuaqevep dai quasiq ai ama dlek per a nget. Taqurla be qatiaskerl gua rletki aa ip ngua tat never a ngen.   
\p
\v 25 Ii, maikka ngua tu gua qevep madleq ai ama Ngemumaqa qe narliip katiaskerl ngu iames ip ngua tat never a ngen. Taqurla be qatiaskerl nguat drlem ai diip kurli ngua iara ver ama aivetki. De ngut matna ngu na ngen ip ngua tat never a ngen ip ngen dru a ngen a qevep madlek de a ngen a arlias pet lungera ama tuaqevep.  
\v 26 Taqurla be saqiaskerlka aip laiv i ngua men gel ngen, de diiv ama arlias per a ngen never a ngua. De ngen deraarl ne ma Iesus Kristus aa rlenki.   
\s1 Ama Ngemumaqa Aa Ding Se Ra Ip Te Tal Ama Merlen  
\p
\v 27 Dai quasiq a qeni i ariq aiv a qeni nanaa nge men. Dap katikka ngen dai maikka mager ip ngenet dadem ama gamansena ama seserl nget. De ngen diit kut ma Kristus aa Lengi ama Atlu nget. I raquarli, arik ngua ren ip ngut lu ngen dap kua qurli ngua sangis de qatikka ngu narli ama lengi naik, dai diip nguat drlem taqurliani: Ngen dai qurli ngen madlek i ama rutka ama quanaska, dai ngen diit kut ma Kristus aa lengi ama atlu nget. De qatikka ngenet matna remna i ngene pileng ama qaqet ip ta tu araa qevep sevet lunger iara ama lengi ama atlu nget.   
\m
\v 28 De qerlka, ngu narliip ngu narli ama lengi raqurliani: Ama qumes-ta dai quasik mager ip te tekmet na ngen ip ngeneng ning. Kuasik. I ariq aip kuasik ngeneng ning ama qumes-ta, dai liina ngere teqerl a ra raqurliani: Ai diip lenges na ra. De liina ngere teqerl a ngen taqurliani: Ai diiv ama Ngemumaqa qa tat never a ngen ip diip ngene iames ngene na qa. Ii, diiv ama Ngemumaqa qe rekmet ne liini iara.   
\m
\v 29 I raquarli, sa qa qurl a ngen te ama gamansena ama atlu nget ip ngenet matna ma Kristus aa rletki. Ii, sa qa qurl a ngen te liina i ngen dru a ngen a qevep. De qerlka, aa ding se ngen ip ngene tal ngen ama merlen sever aa rlenki reves.  
\v 30 Be iara dai mager ip ngene na ngua i slepslep per a uut iv uut tit kut ma Kristus aa lengi ama atlu nget. Ii, liini iara i murl ngenet lu ngua i slepslep per a ngua se iini. De ngene narli ama lengi sever a ngua i qatiaskerl slepslep per a ngua se iini.   
\c 2  
\s1 Maikka Mager Iv Uure Manep Nas De Maikka Uure Rarliq Auur Ari Ama Kristenkena  
\p
\v 1 “Kua qurli ngen maget de ngen deraarl malkuil i raquarli rlas tem ngen mene ma Kristus?” Ii!  
\p “De ngu lu nanaa, ama Slurlka aa ngimsevetki dai auur a dlek, daa?”  
\p “De ngu lu nanaa, kuarl ama Qevepka ama Glasingaqa dai qe ngingdemna na uut iv ama quanases mer auut?” Ii!  
\b  
\p ‘De ngu lu, kua quasiq ngen drlem sever ama Slurlka aa arlem ngen aa ngimsevetki?’ Ii! Maikka ngen drlem sevet liirang aa mai.   
\p
\v 2 Dai, ariq aip taqurla, dai maikka mager ip ngene tekmet na ngua iv ama uilas de gua rlan never a ngen. I maikka mager ip peleqes na ngen dai ama rutka ama quanaska. De ngene taneng ama tuaqevep i nget taquarlna. De maikka mager ip ngene rarliq ama Ngemumaqa de ngen ama qaqet i ra never a ngen.  
\v 3 De quasik mager ip katikka ngen dru a ngen a qevep maberl sever a nas de ngene tekmet ne ama tekmeriirang ip ngen deraarl nanas. Kurli. Dap mager ip kurli ngen per iari ama qaqet araa arlim de ngen deraarl na ra.  
\v 4 I quasik mager ip ngene tekses i ngene uas te a ngen a tekmeriirang, dap ngenem ngim temanau ne iari ama qaqet araa rang ama tekmeriirang. Kurli. Dap mager ip kerlka ngene uas te ngene iari ama qaqet araa rang ama tekmeriirang.   
\s1 Ma Kristus Ka Manep Nas Be Ama Ngemumaqa Qa Mer A Qa Viit  
\pi1
\v 5 Ii, maikka mager ip ngene taneng ama tuaqevep i murl ma Iesus Kristus ke taneng a nget. I nget taqurliani:  
\v 6 Ma Iesus dai qat drlem ai qa dai ama Ngemumaqa na qa. Dap kuasiq ai qa tu aa qevep ip ke taneng ama dlek ip taquarl aa Mam. Kuasik.  
\v 7 Be liina i qa ip taquarl ama Ngemumaqa, dai qa qikdem iini. Dap ka tit kut liina i qa ip taquarl ai a nge ama buaiska aa naik, de qa men be ama qaqeraqa na qa. Be qa raneng ama qetdingki ip taquarl ama qaqeraqa.  
\v 8 Ii, be ama qaqet ta lu qa i maikka ama qaqeraqa. Baiv aa, de as maikka qa manep nas taqurliani:  
\pi1 Ka mit kur ama Ngemumaqa aa lengi be qa ngip. Ii, qatikka qa mit kur aa lengi be qa ral ama qeleves i lua i qa ngip men ama lalemka, i maikka liina dai maikka ama vu aa.  
\v 9 Ii, ma Iesus dai qa rekmet taqurla. Be liini iara dai be as maikka ama Ngemumaqa qa met ma Iesus ip maikka qa veviit. Ii, ama Ngemumaqa qa mer a qa be qurli qa, qe na qa. De ama Ngemumaqa qa qurl a qa re iaiq ama a rlenki i qi veviit, daleng ama a rlen mai. De aa ding se ma Iesus ip ke uas te ama qaqet mai.  
\v 10 Ii, ama Ngemumaqa qa rekmet ne liini iara iv ama tekmeriirang mai dai kurl iirang pet ma Iesus aa arlim, i maikka aa rlenki dai qi veviit. I diip lura mai ve uusep dai diip te nan araa buum, de saqikka ngen ama qaqet mai, de ngen ne liirang aa mai de ama aivetki ara rlan. I lura mai dai diip te taarl ne ma Iesus aa rlenki.  
\v 11 Be diip ta mai ra taarl ne aa rlenki de ra taqen taqurliani: ‘Ma Iesus Kristus dai auur a Slurlka.’  
\m De diip ta taarl ne auut Mam ama Ngemumaqa aa rlenki.   
\s1 Maikka Mager Ip Kurl Uut Ip Taquarl Ama Nirlaqi Iv Uure Teqerl Ama Qaqet Ne Ama Ngemumaqa Aa Aiska  
\p
\v 12 Ngen i maikka gua rluavik marevan. Mekai qurli ngu na ngen be ngen narli gua lengi de ngen mit kut nget. Dav iara dai quasiq ai qurli ngu na ngen. Kuasik. Dap kurli ngua sangis. Dap ngul sil ba ngen taqurliani: Maikka mager ip ngen diit kut lunger iara ama lengi i iara ngua iil me nget sagel ngen. I ma Kristus dai ama qasiquatka ne liirang aa i sa qa mit kur iirang, be ama Ngemumaqa qa guirl a ngen. Taqurla be maikka mager ip ngeneng ning de ngenet matna madlek ip te liina i sa ama Ngemumaqa qa mak niini ip diip ke qurl a ngen.   
\m
\v 13 I uut drlem, ai i ai de ama Ngemumaqa qet matna de a ngen a rlan. I qatikka qa taarl ne a ngen a narliip ip ngene tekmet ne ama tekmeriirang i qe narliip se iirang. De qen ban a ngen te ama dlek ip ngene tekmet ne liirang iara.   
\p
\v 14 Be ne ama tekmeriirang mai i ai de ngene tekmet ne iirang, dai quasik mager ip ngen deraqen i ngene serlin. Kuasik. Dap maikka mager ip ngene tekmet ne iirang katikka.  
\v 15 I raquarli, quasik ngu narliip ngene tekmet mavik de ama qaqet mai araa saqang. I ngu narliiv a ngen a mugunes dai maikka ama atlu. Be quasik mager iv ariq a qek ke tuqun, ai ngen dekmet ne ama vu. Taqurla ip ngen dai ama Ngemumaqa aa uis. I aip lua i qurli ngen peleqes ne ama qaqet never ama aivetki i ai de re tekmet ne ama vu. De ngen dai ip taquarl ama altingki ama atluqi i qin sin men ama arlen.  
\v 16 Ii, ai de ngenel sil ne ama Ngemumaqa aa Lengi ama Atlunget ip nge tat never ama qaqet ip maikka re iames marevan. Dai ariq aip ngene tekmet taqurla, dai aip laip nasat i diip ma Iesus kerl guirl saqiaskerlka sevet luqi iara ama aivetki, dai diip ma arlias per a ngua. I raquarli, diip nguat drlem taqurliani: Ama rleriirang mai i ngua rekmet ne iirang gel ngen, dai quasiq ai iirang nge mit naik, dap maikka ama barl iirang.  
\v 17 I quasik nguat drlem aip kuarik laip, de lura iara ama qaqet te veleng ngua, dap kua quasik. I raquarli sa ngua sil ne ma Kristus a lengi ama atlunget. Be ngen, de ngene iari ama qaqet i buup dai ngen diit naser a nget. Dai ariq aiv i diip liina nge ren ip taquarl ngua sil, dai ngua tu gua qevep taqurliani: Gua qerekka i qa arltik dai mager ip ka ip taquarl ama wain i ai de ama Priskena re rletik na nget i ama ranbandemiis de re kuarl tem nget bareq ama Ngemumaqa. I ai de re rletik na nget per ama ranban-demiis. Be lungera ama ranbandemiis dai a ngen a tuaqevep aa. Taqurla be ama arlias per a ngua nevet liina i qurli iini gel ngua. De ama arlias per a ngua nevet liina i iini nge men per a ngen.  
\v 18 Dai saqikka raqurla, i ngu narliip kurli ngen i ama arlias per a ngen.   
\s1 Ngul Sil Sevet Ma Timoti  
\p
\v 19 Ariq aiv ama Barlka ma Iesus aa narliip, dai diip kuasiq ai diiv ama ainkules de diip ngu nem ma Timoti sagel ngen. De saqiaskerlka aip lua i qa guirl, dai diip ke sil ba ngua aip kurli ngen nanaa. Be diip lungera ama lengi dai diip ngere rekmet be ama arlias pet gua rutka.  
\v 20 Dai saqias kuasiq a qek gel ngua i qa ip taquarl ma Timoti. I qa dai aa tuaqevep ip taquarl ngua. De qa tu aa qevep petpet ip ka tat never a ngen. Taqurla be ngua mu ma Timoti ip mager ip ka iit sagel ngen.  
\v 21 I iari mai ama qaqet dai qatikka ai de ra tu araa qevep sever araa tekmeriirang. I ai de quasiq ai maikka ra tu araa qevep ip te uas te ma Iesus Kristus aa rletki.  
\v 22 Dap ngen drlem se ma Timoti. I qa dai maikka ama atluqa na qa. I quasiq ai qatikka qa tu aa qevep sever a nas, kuasik. I qa tu aa qevep sever a ngen naik. I qa tat never a ngua be uunel sil ne ama Ngemumaqa aa lengi ama atlunget. Ii, i maikka qa tat never a ngua ip taquarl ai de ama a rluimka i qe taqat mat never aa mam.  
\v 23 I sa ngua mu gua qevep ip diip masna ngu nem ma Timoti sagel ngen. I diip ngu nem ka i sa aip nguat drlem aip diiv a qerang nanaa nget den per a ngua.  
\v 24 De ngua tu gua qevep ai diiv ama Barlka qa raat never a ngua be diip ngua iit nev ama karabus. Dai ariq aip liina nge men taqurla, dai diip ngen a ngua, ngua iit ip ngu lu ngen.   
\s1 Ngul Sil Sevet Ma Epaprodaitas  
\p
\v 25 Dap ngua tu gua qevep ai mager ip ngu nem ma Epaprodaitas iara sagel ngen. I qa dai auur a negeniqa de qa dai gua rluaqa vet lunger iara ama arasmesna. I uunel sil ne ma Kristus aa lengi ama atlunget. I mekai ngen nem ka be qa men sagel ngua. Be maikka qa tat never a ngua.  
\v 26 Be iara dai ngu narliip ngum nem ka ip ke guirl sagel ngen. I qe narliip ke guirl sagel ngen, i raquarli, qat drlem ai sa ngen narli ai sa qa ral ama arlemki ama slurlki.  
\v 27 Dai maikka ama a revan, i medu qa remarl maden, be ama qares ip kep ngip. Dav ama Ngemumaqa aa arlem never a qa be qa mat never a qa be verleset ne aa arlemki. Be lua i ama Ngemumaqa qa rekmet de maget ne ma Epaprodaitas, dai saqikka aa arlem never a ngua. I raquarli, sa arik ma Epaprodaitas ke ngip dai vadarli ngua ral ama merlenka veviit iara ve ama karabus. Dap kuasik. I ama Ngemumaqa qa rekmet de maget na qa be qe iames.   
\p
\v 28 Taqurla be maikka ngu narliip ngu nem ka sagel ngen. I raquarli, mager ip saqiaskerlka ngene lu qa ip mager ip kurli ngen i ama arlias per a ngen. De qerlka, gua rutka dai mager ip kurli qa maget. I raquarli, ma Epaprodaitas dai diip kurli qa qe na ngen be gua merlenka dai mager ip perleset na qa.   
\m
\v 29 Taqurla be aip laiv i ma Epaprodaitas ka mit ka baingses gel ngen, de maikka mager ip ngen darl se qa de ama marl na ngen never a qa ip taquarl a ngen a rluavik be iak i maikka qa tu aa qevep sever ama Slurlka. Ii, maikka mager iv aip luqa raqurla de ngene barl aa rlenki.  
\v 30 I raquarli, quasiq ai qa tu aa qevep sever a nas ai maikka mager ip ke iames. Kuasik. I qa tu aa qevep sever ama a rletki i quasik mager ip ngenet matna ip ngen derat never a ngua, de qe narliip ke perleset ne luqia. Taqurla be ama qares ip kep ngip sevet ma Kristus aa rletki i qet matna.   
\c 3  
\s1 Luqa I Qa Tu Aa Qevep Sevet Ma Kristus Dai Maikka Ama Seserlka  
\p
\v 1 Dai gua rluaviq ama Kristenkena, katiaskerl iang aa ama lengi gel ngua. I nget taqurliani: Katikka mager ip kurli ngen, i ama arlias per a ngen never ama Slurlka. I quasiq ai ama merlenka ver a ngua i saqiaskerlka ngu lil lunger ama lengi sagel ngen. Dap ngu lil me nget ip nge tat never a ngen.   
\p
\v 2 Dap mager iv aitaap ngen se ama qaqet i ra tit se a ngen a tuaqevep puuqas, dai re dlek se liina ip te sesik men per ama quatta. I maikka ama vu araa gamansena.  
\v 3 Dap katikka uut dai uur raneng ama merlengaqa nagel ama Ngemumaqa. I maikka uure lautu sagel ama Ngemumaqa ne ama Qevepka ama Glasingaqa aa dlek. De maikka uure dlek iv uut taarl ne ma Iesus Kristus. Dap quasiq ai uure dlek iv uut taarl ne lungera ama gamansena peleqes ne ama Lautu i nger ip nge taarl ne ama qetdingki.  
\v 4 Dap lua i murl ngua, dai ngua mugelnas ne ama Judaqena araa gamansena. Taqurla be aip te tuqun ai ra mugelnas ne luqa ama aiska, dap maikka ngua, dai ai de murl ngu ruirl se ra.   
\s1 Ma Paulus Ka Sil Sever Aa Gamansena I Murl I Ama Barlka Ver Ama Judaqena Araa Lautu  
\p
\v 5 I raquarli, liina dai raqurliani: Per ama nirlaqa ama ngeriqit ngen a depguas naset luqa ama nirlaqa i gunan kia sel a ngua, dai ama Priskena ra sik mene gua qetdeng igl. De qerlka, ngua dai nevet ma Isrel, be gua liinka dai ma Benjamin. Ii, de qerlka ngua dai ngua never ama Slurlka aa liinka i ama Hibruqena. Be ngu ne ama Hibruqena dai ama qerekka ama quanaska. Be ngua dai ai de ngua tit kut ma Moses aa Lo. I raquarli, ngua dai never ama Parasiqena, i lura i ai de re uirl se ama Lautuqi.  
\v 6 De ai de ngu dlek i ngut matna ama Lautuqi ara rletki. Taqurla be maikka ngu lenges ne lura ama qaqet i ra tu araa qevep sevet ma Kristus. De qerlka, aip lua i ama qaqet ta tatmet se gua mugunes i ngua tit kut ma Moses aa Lo, dai diip tet lu ai quasik ngua mit mavik.   
\p
\v 7 Dap ngua mu gua qevep sevet ma Kristus, be liirang aa dai i gua rlenki veviit se iirang, be ai de murl ngua tu gua qevep ai diiv iirang nge tat never a ngua, be diiv ama Ngemumaqa qa tis ngua ai ama seserlka na ngua. Dai iara dai ngua tu gua qevep ai liirang aa dai naqatikka iirang maden.   
\m
\v 8 Ii, ngua tu gua qevep ai liirang aa i ngu narliip ngu tekmet ne iirang dap kua ngua tit kur iirang ip mager iv ama Ngemumaqa qa tis ngua ai ama seserlka. Dai liini iara dai maikka quasiq ai iini veviit.  
\m I raquarli nguat drlem se ma Iesus Kristus ai gua Slurlka. Be vet gua tuaqevep dai ngut lu ai lunger iara ama adrlem dai maikka nget peviit. Be vet gua tuaqevep dai liirang aa i ai de murl ngu tekmet ne iirang, dai maikka raquarl ai ama semaningki be ngua rlu ne iirang.  
\m I qatikka ngua ngu taneng ma Kristus naik.  
\v 9 De ngu narliip kurli ngua men ma Kristus de ngua bareq a qa. Taqurla be quasik ngu narliip ngu siquat ip ngua tit kut ma Moses aa Lo ip mager iv ama Ngemumaqa qa tis ngua ai ama seserlka na ngua. Kuasik. Dap ngu narliip ngua tet luqi iara ama aa rlenki nagel ama Ngemumaqa ai ama seserlka na ngua i qatikka qut lungera iara ama gamansena: Ngua tu gua qevep sevet ma Kristus naik. Be ne lungera iara ama tuaqevep dai diiv ama Ngemumaqa qa tis ngua ai ama seserlka na ngua.  
\v 10 I raquarli, maikka ngu narliip nguat drlem se ma Kristus, i luqa i qa ngip de saqiaskerlka qa maarlviit never ama aapngipki. Be ne liina aa be ngua lu ma Kristus aa dlek. Taqurla be ngu narliip ngu narli sevet lungera ama dlek pet gua mugunes. De qerlka, ngu narliip ngua nemen a qa se liina i qa ral ama getget. Be ariq aip ngua ngip ip taquarl ka, dai saqikka liina dai maget.  
\v 11 I ngu narliip ngu tekmet taqurla. I raquarli, ngua tu gua qevep ai saqikka nasat de ama Ngemumaqa qa raarl na ngua never ama aapngipki.   
\s1 Ai De Ma Paulus Ket Matna Madlek Ip Kat Ama Ranbandem  
\p
\v 12 Kuasiq ai ngua tu gua qevep taqurliani: “Sa ngua raneng ma Kristus aa gamansena, be sa maget na ngua. Be quasiq ama Ngemumaqa qet lu a nge ama viini men a ngua.” Kuasik. Dap katiaskerl ngut dadem liina ip ngu taqat drlem se ma Kristus. I raquarli, qa mu ngua ip ngu tekmet ne liina raqurla i lua i qa mu ngua ip ngua bareq a qa.   
\p
\v 13 Gua rluavik, ngua tu gua qevep ai as maikka quasiq ai ngua met lungera ama gamansena i lungera i ip maikka rat drlem se ma Iesus Kristus. Dap ngua tu gua qevep taqurliani: Taquarl ai qurli ngua vet liina i re qiuaik ip te ruirlna. I quasiq ai ngua tu gua qevep sevet liirang aa i ai de murl ngu tekmet ne iirang. Dap ngua tu gua qevep madlek sevet liirang aa mai i diiv iirang nge ren nasat.  
\v 14 I qatikka ngu qiuaik ne gua dlek mai ip nguat den pe luqa ama luqupka de ngua tet lungera ama ranbandem. Lungera ama ranbandem dai ama gi? Nget taqurliani: Maikka ngu narliip nguat drlem se ma Kristus, de aa rletki i qa matna ip ke guirl a uut. Ne liina i sa ama Ngemumaqa qa qiar a uut de qa mu uut iv uut na qa sev uusep, ip maikka qurl uut na qa masmas.   
\p
\v 15 I mager iv uut mai, uure taqat drlem se ama Ngemumaqa aa gamansena, de uut tit kut lungera ama quanas nget. De ariq aiv iari veleqes na ngen i araa tuaqevep muqas, dai diiv ama Ngemumaqa qe seserlvet araa tuaqevep. Be mager ip ta tit kur aa narliip.  
\v 16 Dap lua iara, dai a qerang nanaa i ai de uut tit kur iirang, dai liirang aa ama tekmeriirang ama atlu iirang dai maikka mager iv uure raneng iirang merep, de uuret dadem iirang.   
\p
\v 17 Gua rluavik, maikka mager ip ngenet dadem liirang aa i ai de ngu tekmet ne iirang. De mager ip maikka ngene taqam ngim ip ngen druaqen lura i ai de ra tit kur auur a tuaqevep.  
\v 18 Ii, dai maikka mager ip ngene taqam ngim sagel lura ama qaqet. I raquarli liina dai raqurliani: Katikka ai de vet ngu sil ba ngen sevet lura i rem ngim temanau ne ma Iesus Kristus. I ra tu araa qevep ai ma Iesus aa aapngipki men ama lalemka, sever auur a viirang dai quasiq ai iini veviit. I maikka ai de vet te lenges ne ma Iesus aa gamansena ver araa mugunes. I qatikka murl ngul sil sever a ra, be iara dai nguk nak i raquarli ra raneng ama luqupka ip ma Iesus aa qumespik na ra.  
\v 19 I qatikka araa qetdingki ara narliip dai raquarl ai ara Ngemumaqa aa, be liina ngere uas te araa tuaqevep. Be ra tu araa qevep sever ama tekmeriirang never ama aivetki. De qerlka re tekmet ne ama tekmeriirang i mager iv ama qelep ta riqim iirang. Dap kuasik. I ra taarl nanas nevet liirang aa i ama vu iirang. De qatikka ai de ra tu araa qevep sever ama aivetki ara tekmeriirang naik. Be ama Ngemumaqa dai diip ke lenges na ra de diip lenges na ra mer ama altingki.   
\p
\v 20 Taqurla dai be maikka mager ip ngen diit kut lungera ama gamansena i ngen drlem ai ngu tekmet na nget. I raquarli, quasiq ai uut ip taquarl lura i diip lenges na ra. Kuasik. Uut dai uut nev uusep de qurl uut naa ne auur a Iameska i ama Slurlka ma Iesus Kristus, luqa i saqias kerlka diip ke guirl a uut i qa vandem per a uut. I diip ka ren nev uusep sever ama aivetki, ip ka taarl se uut.  
\v 21 De diip ke guirltik per auur a qetdingki i luqia never ama aivetki, i quasiq ai ara nge ama dlek. De diip ke tekmet ne auut iv uur ran se ama qetdingki i qi muqas. I diiv uurem ngim ip taquarl aa uaik ama qetdingki i maikka ama qin sin. I qatikka diip ke rekmet taqurla ne aa dleq i ama slurlnget. I maikka ne lungera ama dlek dai ai de qe uas te ama tekmeriirang mai vuusep de ver ama aivetki mai.   
\c 4  
\s1 Mager Ip Kurl Auut Temna Ne Ama Slurlka Aa Arlias  
\p
\v 1 Dai gua rluaviq ama Kristenkena, maikka ngu rarlik ngen de maikka gua merlenka ai vadiip ngu lu ngen. I ngen dru a ngen a qevep sevet ma Kristus be maikka ama arlias per a ngua malai. I raquarli, liina ngere teqerl ama qaqet ai maikka ngut matna bareq ama Slurlka be diip nasat de qe qurl a ngua re ama ranbandem ama atlunget. Taqurla be maikka mager ip ngen deraarl malkuil mene ama Slurlka ip sa raquarl iara ngua sil.   
\p
\v 2 I maikka gua dlek ip ma Ivudia ki ne ma Sintikki, iv ama uupka veleqes na iim. De mager ip kurl iim pembes per auur a Slurlka aa arlim.  
\v 3 De ngi ma Tikikas, dai maikka ngi dai qurl uun temna i uunet matna raquarlna. Taqurla be ngu nen ngi ip ngia tat nevet liim aa ama naniim iv ian a rutka ama quanaska. I raquarli, iane na ngua uuret matna madlek i uurel sil ne ma Kristus aa Lengi ama Atlunget. De qerlka, ianet matna iane ne ma Klemen de iari i ai de re na ngua uuret matna. Ii, lura araa rlen dai nget pe ama Ngemumaqa aa Langinka i qel sil ai diip te iames masmas.   
\p
\v 4 Maikka mager iv ama arlias per a ngen masmas, i ngen bareq ama Slurlka. I saqiaskerlka ngua raqen: Maikka mager iv ama arlias per a ngen.  
\v 5 De maikka mager ip ngene tekmet ne ama tekmeriirang i ngene palu ver ama qaqet. Taqurla ip mager ip tat drlem ai ngen ama qaqet dai lu ngen taqurla qatikka. I maikka mager ip ngene tekmet taqurla. I raquarli, ama Slurlka dai ama qares ip diip kat den sever ama aivetki saqiaskerlka.  
\v 6 De qerlka, quasik mager ip ngen dru a ngen a qevep maberl. I ariq aip lenges na ngen dap kua iang ama merlen i ngere narliip nget sev a ngen pes, dai a den. Dap maikka mager ip ngene nen ama Ngemumaqa sevet liirang aa i ngene narliip se iirang. Dai aip lua i ngene tekmet taqurla, de qerlka mager ip maikka ngen deraqen ne ngene ama atlu sagel ama Ngemumaqa.  
\v 7 Ariq aip ngene tekmet taqurla, dai diiv ama Ngemumaqa qe rekmet ne a ngen a rut ip kurli nget maget. I raquarli ngen dai ngen barek ma Kristus. Be luqa ama uupka i qa qurl a ngen dai quasik mager ip ngene taqat drlem pe aa rleng. Be luqa ama uupka dai diip kurli qa gel ngen. Be quasik mager ip ngen dru a ngen a qevep maberl sever a qeni. Kuasik. I ne ma Iesus Kristus aa rlenki dai luqa ama uupka dai diip ke taqa uas te a ngen a rut de ngen a ngen a tuaqevep.   
\p
\v 8 Gua rluavik, saqiaskerlka ngu narliip ngu sil ne iani ama lengi iini. Maikka mager ip katikka masmas de ngen dru a ngen a qevep sever ama gamansena i maikka ama revan nget. De ngen ama tekmeriirang ama atliirang i mager iv ama qaqet te tekmet ne iirang. De ngen ama gamansena ama seserl nget de ama gamansena ama glasing a nget. De ama tekmeriirang i maikka ama atliirang de ngene liirang aa mai i ai de ama arlias per a uut iv uuret lu ama qaqet te tekmet ne iirang.  
\v 9 Ii, dai maikka mager ip ngen diit kur ama gamansena i sa ngua su ngen tem nget, be sa ngen mer a nget. De ama gamansena mai i sa ngen narli nget de ngen lu ngua rekmet na nget, dai saqikka mager ip ngen diit kut nget. I ariq aip ngene tekmet taqurla, dai diiv ama Ngemumaqa qe tekmet ne auur a rut ip kurli nget maget, de diip kurli qa, qe na ngen.   
\s1 Ama Arlias Pet Ma Paulus Never Ama Pilipai-qena I Ra Quarl Te Ama Ranbandemiis Bareq A Qa  
\p
\v 10 Sa iara dai ngen nem ama qelaing bareq a ngua be liini iara dai saqiaskerlka iini nge maarl ne gua tuaqevep sevet liina i ngen derat never a ngua. Taqurla be ama arlias per a ngua never ama Slurlka nevet liini iara i ngen dekmet ne iini sagel ngua. Ama revan, i mekai ngen dru a ngen a qevep sever a ngua dap kuasiq a ngen a nge ama aiska ip ngen derat never a ngua.  
\v 11 Kuasiq ai ngu tekmet ne lunger ama lengi ip ngu kiat ne a ngen a tuaqevep, i raquarli, ama ruus per a ngua re ama tekmeriirang. Kuasik. Liina dai quasiq a qeni. I sa ngua mer ama ngilka raqurliani: Ariq aip buup ne gua tekmeriirang dap maikka quarl ama ruus per a ngua, dai quasik mager ip ngua tu gua qevep maberl. I qatikka gua tuaqevep dai ai de qurli nget maget se liirang aa mai.   
\m
\v 12 Dai ariq aip ngua i maikka quasik gua qerang dap kua ngua raneng ama tekmeriirang i buup, dai liina dai quasiq a qeni. De ariq aip buup ne gua asmes be ama rlan ngua dap kua qurli ngua i ama getki vem ngua. Dai saqikka liina dai quasiq a qeni. Ii, nguat drlem se liina ip te taneng ama tekmeriirang i buup de qerlka ngen ama ruus te ama tekmeriirang. Be ver ama niirl mai de ver ama qerlengiirang mai, dai qatikka ai de qurli ngua maget pet liirang aa mai i ama uupka de gua rlan.  
\v 13 I raquarli, ma Kristus dai ai de qe sem madlek na ngua, be ne lungera aa dlek, dai ai de qurli gua rutka maget pe liirang aa mai i ai de iirang nget den per a ngua.  
\v 14 Ngua taqen ai ama arlias per a ngua never ama tekmeriirang i ngene tekmet ne iirang ip ngen derat never a ngua. I raquarli sa ngen mu a ngen a qevep ip kurli ngen men a ngua i ngu tal ama merlen.   
\p
\v 15 Dap katikka ngen ama Pilipaiqena i ngen drlem ma: Mekai lua i ngua arles i ngul sil ne ma Kristus aa lengi ama atlu nget, dai ngua sil na nget nauirl vet ma Masidonia Provins. Baip lua i ngua verleset, de ngua mit nevet ma Masidonia, dai ai de quasiq ai aret never a qik ama Lautuqi dai ai de araa rluaqa na ngua ip terl kuarl te ama qelaing ip nge tat never a ngua. Kuasik. Dap katikka ngen dai mekai ngene tekmet taqurla.  
\v 16 Be as mekai lua i qurli ngua vet ma Masidonia Provins per ama qerlingki ama barlki ma Tisalanikka, de ngen nem ama qelaing sagel ngua ver iang ip ngen derat never a ngua.  
\v 17 Arik ma ngua taqen taqurla dai ngen dru a ngen a qevep ai saqiaskerlka ngus nes te ama rarlkuarl naik nev a ngen a ngerik. Kuasik. Dap ngu narliiv a ngen a gamansena ama atlu nget dai as maikka ngere riirl. Taqurla de diiv ama Ngemumaqa qe rekmet ne ama gamansena ama atlunget sagel ngen nevet liirang aa.   
\p
\v 18 De ngu narliip ngen drlem taqurliani: Sa iara ngua mer ama tekmeriirang mai nagel ma Epaproditas i medu ngen nem iirang. Be iara dai buup ne gua tekmeriirang. Be lungera ama rarlkuarl dai raquarl ai ama ranbandemiis i a nger a mas ne ama atlu i ngen kurl ama Ngemumaqa. De ama Ngemumaqa dai ai de vem ka se lunget taqurla ama ranbandemiis be qa dai ama arlias per a qa never a ngen.  
\v 19 De diip gua Ngemumaqa qe tekmet de maget na ngen i qerl kurl a ngen te liirang aa, i ama ruus per a ngen tem iirang. De diip ke tekmet ip ma Iesus Kristus ke qurl a ngen te liirang aa. I raquarli, ama Ngemumaqa aa tekmeriirang mai ama atlu iirang, dai iirang gel ma Iesus Kristus.   
\p
\v 20 I ama Ngemumaqa dai auut Mam. Taqurla be ngu narliiv uut mai ama qaqet dai maikka mager iv uut taarl ne aa rlenki masmas. A revan.   
\s1 Ma Paulus Ka Taqen Ne Aa Arlem Sagel Ama Pilipai-Qena  
\p
\v 21 Maikka mager ip ngia taqen ne ama atlu sagel lura i ra nemen ma Iesus Kristus i lura i re kuarl temiis. De ama Kristenkena i qurli re na ngua iara, dai qerlka ra quarl te araa lengi ne ama atlu sagel ngen.  
\v 22 De qerlka, ama Ngemumaqa aa qaqet mai i qurli ra iara dai ra nem araa lengi ne ama arlem sagel ngen. De qerlka iari, i ret matna ve ama King ma Sisa aa vetki, dai maikka re dlek i ra nem araa arlem sagel ngen.   
\p
\v 23 I auur a Slurlka ma Iesus Kristus dai aa ngimsevetki sagel uut. Dai ngu narliip ke taneng a ngen a qevep iak de iak.   
\s1 Atlumas!