\id REV - Yipma[Baruya] [byr] -Papua New guinea 1992 (web version -2012 bd) \h Wɨjalangasakyaꞌ \toc1 Jonɨmɨ Wɨjalangasakakeꞌnesɨ \toc2 Wɨjalangasakyaꞌ \toc3 Wj \mt1 Wɨjalangasakyaꞌ \mt2 Jonɨmɨ Wɨjalangasakakeꞌnesɨ. \cl Bɨrita \c 1 \p \v 1 Sɨnnawɨ yagaala dathaꞌ lɨka yulyarakesɨ. Yɨ Jizaazai Kɨraazɨtɨyai kuꞌmaayaba marimaꞌnaabakesɨ. Sahwai nemɨnyɨneꞌna yoimavakesɨ. Gotɨyai dazaꞌ Jizaazarɨ yɨmwangakesɨ. Jizaazai gannya yaasɨwaꞌwawɨnyaraavɨna yɨbwarɨdaakwiaꞌneꞌ yɨmeꞌnyaꞌbɨꞌ yɨmaꞌnadenna wɨjaavakesɨ. Sai nemɨnyɨna kunya, yawɨsa nejaavanɨꞌ yuya dazanna dare. Sai gamɨre mamaayarɨ ejelɨyarɨ Jonɨnnyawɨnna maryasaabaꞌ. Nɨmɨ gamɨre yaasɨwaꞌwawɨnyainyɨna yɨ sai yagaalyaꞌ nyɨjaavaꞌ. \v 2 Nɨmɨ Jonɨnnyɨ yuya dazangɨ tɨnna mena wangamwa. Yɨ nɨmɨ tɨnna wanganene yunebanna Gotɨyare yagaalyaꞌ kuꞌmaayaba jalɨkurakɨvanɨge. Yɨ yagaala Jizaazai Kɨraazɨtɨyai nyɨjalɨkurakaka dazaꞌna jalɨkurakɨvanɨge. Nɨmɨ dara dɨvanɨge. Yagaala dazaꞌ yɨ nebulyasɨ. \v 3 Aꞌmwei Gotɨyare yagaala datha dɨvidaaꞌnya yɨmaꞌnade wanganadadelyɨ nabaai yagaala Gotɨyarɨ wɨꞌnawɨjɨwaakadɨnya aꞌmwe yɨꞌbwaꞌnawɨꞌnadɨvɨsara kadɨka wɨꞌnadɨvɨꞌ sahwara Gotɨyare yagaala yɨdaꞌmwe dathaꞌ sara mɨdɨdɨvɨsarajɨ yɨlaaya yadɨvɨꞌ tewaanaanga winaderera. Sareꞌ dareꞌnanyɨ. Gotɨyai mena dake yɨdaꞌmanɨge datha yɨmaꞌnadehaaꞌ yɨ sagaaꞌ maalɨkegaakɨ. \s1 Kɨraazɨtɨyare kusɨlaanyangɨya anga ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalyangɨna Jonɨ yɨdavakeꞌnesɨ. \p \v 4 Kɨraazɨtɨyare kusɨlaanyangɨyaihi anga ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalya sabanyaihi! \p Nɨmɨ Jonɨnnyɨ yagaala dathaꞌ sarɨmɨ Ezɨya sɨmagɨ mwaaihasaihɨrɨna yɨdaꞌmwesɨ. Dahaaꞌ Gotɨyai mwaalɨkei, sahwai kɨgaakuna kuna mwaalakei, dɨvidaaꞌnyɨ kuna yɨmaꞌnaabathei yɨ sahwai sarɨmɨnyɨ yangeꞌna yɨhɨgaimwagana! Sarɨmɨnyɨ kwaamuꞌnanyabwi yɨhyana! Nabaai Kurya ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalyara (Kurya Nawɨꞌnya Naangei) Gotɨyare kingɨnamwaalyɨsavɨ daakasara sarɨmɨnyɨ yangeꞌna yɨhɨgaimwabɨka! Sarɨmɨnyɨ kwaamuꞌnanyabwi yɨhyɨpɨka! \v 5 Nabaai Jizaazai Kɨraazɨtɨyai sai Gotɨyare yawɨta yuya nebulyaꞌna yɨdaꞌna jalɨkurakadei sai aaya mudɨꞌnanyai aꞌmwe bainɨkeraayawɨ ayɨna dɨkaavakei sai kingɨya yuyara Kwaakevakɨ mwaaihasaraavɨ maremwaaidei yɨ sai sarɨmɨnyɨ yangeꞌna yɨhɨgaimwagana! Sarɨmɨnyɨ kwaamuꞌnanyabwi yɨhyana! \p Sai nemɨnyɨ kale yangeꞌna neyadei, yɨ sai gamɨre tawe savɨ nemɨre kayaaꞌnanyanna marasɨꞌnakelyɨ. Kayaaꞌnanya sa nevwɨyɨnɨkeina mamwaalyaꞌneꞌna balakelyɨ. \v 6 Sai nemɨnyɨ maremwaidaanyainaavɨ nemwaaihada yɨ Gotɨyarɨ gannya Ganɨmaangerɨ wɨdaayaꞌneina Gotɨyarɨna mubɨthɨka yɨraꞌdaanyaina “Su! Su!” wɨdadaa yɨlaaya wiadaa gamɨnyɨ makidaa yadaanyainaavɨ nemwaaihakelyɨ. Sasarerɨne yaya naangeꞌ byaanna naangesɨ dɨragɨnna yaꞌnebulyɨ yuyagaaꞌ yuyagaaꞌ kuna warana! Sahɨrɨsɨra. Nebula naangesɨ. \q1 \v 7 Yɨthaanyi! “Sai yɨraayavɨ waimanaabɨko.” \q1 Yuyaraavɨre tɨnnyaraalyɨ sahwarɨ wangabɨꞌderɨnera. \q1 Aꞌmwata wɨlɨvadaakweta kwarajɨ wangabɨꞌderɨnera. \q1 Malɨmwagyara yɨta yuyavakaavɨyara wangabɨꞌderera. \q1 Sahwara sɨduta kwalaalya yawɨpɨꞌdere. \q1 Weꞌ! Gamɨnyɨne lɨkeꞌna jakɨnna dɨpɨꞌdere. \q1 Yo! Sahɨrɨsɨra. Nebula naangesɨ. \p \v 8 Naangei Gotɨyai dara dɨvanɨꞌ “Nɨmɨ yune sahwainyɨ aaya sɨnnawɨnne nebulyaꞌnanyainyɨ (A). Nabaai wana nebulyaꞌna aaya dɨvineinyɨ (Z). Sɨnnawɨnyainyɨ. Aayaangeinyɨ.” Yɨ dazai dahaaꞌ mwaalɨkei kɨgaakuna kuna mwaalakei dɨvidaaꞌnyɨ kuna yɨmaꞌnaabathei sai Dɨragɨnya Yuyangɨ Aaya Kaavɨlyalyɨ. Yuyangɨ Mɨnyagɨnyalyɨ. \s1 Kɨraazɨtɨyarɨ Aꞌmweraavɨne Kaimɨraayarɨ Jonɨ tɨnna wanganakeꞌnesɨ. \p \v 9 Nɨmɨ Jonɨnnyɨ sarɨmɨnyɨ sɨryaꞌmweinyɨ. Nɨmɨ sarɨmɨjɨ Jizaazarɨ taanginyavɨjɨ Gotɨyai nemaremwaaidevɨjɨ taanga nejaavadɨvɨꞌ dɨragɨnna daꞌdaanyaburɨjɨ sangɨ yeꞌmwannamwaaidɨnyainyɨ. Sareinyɨ Gotɨyare yagaalyaꞌ wɨjɨwakamaryeꞌnajɨ Jizaazarɨna jalɨkurakeneꞌnajɨ Ahuꞌmanna Paatɨmozɨ woꞌnɨkeba kalavuza nyɨmaaresainyɨ. \v 10 Yɨrɨka Naangeregaaꞌ (Kɨraazɨtɨyarɨna yɨꞌbwaꞌnawɨꞌnadaanyagaaꞌ) Kuryai nɨmɨnyɨna dɨragɨnna bulamwaaina nyɨwaꞌ. Sara nyadaaꞌnyɨ nɨmɨnyɨ dusɨdaasɨ nɨmɨ maangwɨraaya pɨrɨꞌ wɨꞌnyɨna. Maangwɨraaya saꞌ jaka dɨragɨnna dɨna pihulɨyavɨre jakeꞌbɨsaꞌ. \v 11 Maangwɨraaya dazaꞌ dara dɨna “Yuyangɨ tɨnna wangamanɨgɨnya, sa gɨmɨ nayaa pɨkarya jɨthaꞌ! Pɨkarɨyɨkwiavɨ yaꞌgɨzɨ anga ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraala dangɨne Kɨraazɨtɨyare kusɨlaanyangɨyaraavɨna jaasɨ! Yɨ Anga Epazaazɨjɨ Sɨmenaajɨ Pehamaamɨjɨ Taayataairajɨ Saathɨzɨjɨ Pilathelɨpɨyajɨ Layothɨzɨyajɨ anga sangɨna dɨmarayaasɨ!” \p \v 12 Nɨmɨ “Aꞌmwe yagaala nyɨdɨvanɨka sarɨ wanganɨma!” dena gɨnyɨwannyɨna. Mena gɨnyɨwannyɨna yena yɨ laamɨvananyaꞌ yɨlakyaꞌne golɨya ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraala sa waꞌdɨꞌnyɨya tɨnna wanganna. \v 13 Yɨ aꞌmwe pwai laamɨvananyaꞌ yɨlakyaꞌne dazangɨ tɨnnyaba daaꞌdɨꞌnyɨ nɨmɨ tɨnna wanganna. Sai yɨ aꞌmweraavɨne kaimɨraayaibɨsai. Sai baazɨꞌmaꞌnya saamɨnaangeꞌ yune sɨvɨla kedɨvɨ yalawakɨnanyaꞌ baazɨꞌmaꞌnakei, yɨ sai munnaanya golɨyaꞌ gannya kɨhɨsavɨ pwɨyɨnakei. \v 14 Gannya mɨnyagɨnyavɨ mɨjasaꞌ yune nebulyaꞌna yaakeꞌnanyaꞌ, sipɨzipɨyavɨre arɨlyaꞌbɨsaꞌ yɨ wɨvɨtɨrata yaakeꞌbɨsaꞌ. Yɨ gamɨre tɨnnyai dɨtaalɨsaꞌbɨꞌ yɨdadaasɨ. \v 15 Yɨ gamɨre sɨvɨlyɨraai wana nebulyaꞌna dɨꞌbaaka mwadadaasɨ, arɨnga kwaariꞌmata bɨraazɨyaꞌ dɨka naangevɨ yɨraꞌdɨvɨtabaaibɨsɨraai. Nabaai nɨmɨ kadɨka wɨꞌnɨweꞌ gamɨre yagaaimaangwɨraayaꞌ aalɨjaka naangeꞌ yɨnnadevaaibɨꞌ kinnɨwaꞌ wɨꞌnɨwa. \v 16 Sai aangasɨrɨ sɨlɨngaamɨnya ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalya lɨmwagarɨꞌ. Yɨ kwaariꞌmasɨramɨnya pɨrɨꞌ gurɨmaanga yuyɨmagɨnyaai yɨnɨkeꞌ saꞌ gamɨre maangevɨdaasɨ waraka mwasaba walyaabɨnɨkeꞌ. Nyɨlyai sɨrɨgwajahaaꞌ nyɨla dɨragɨnna dadevaaibɨꞌ gamɨre sɨnnyɨꞌ baaka naangeꞌ wɨmwadɨwaꞌ. \p \v 17 Sahwarɨ nɨmɨ tɨnna wanganena lɨka yena gamɨre sɨvɨlyɨraaryaba walaꞌna. Yɨ nɨmɨ wana aꞌmwe mena bainɨkeibɨsainyɨ. Sara kye sai nɨmɨnyɨ aangasi yɨlanyakaka dɨna “Gɨmɨ lɨka kuna minnera! Nɨmɨ aaya sɨnnawɨnya nebulyaꞌnanyainyɨ. Yɨ nɨmɨ aaya dɨvidaaꞌnya nebulyaꞌnanyainyɨ. \v 18 Yɨ nɨmɨ gaala mwaalyaꞌnebwi aaya kaavɨlyainyɨ. Yɨthaa! Kɨgaaꞌ nɨmɨ mena baleinyɨ, kɨrɨꞌ, yɨthaa, yuyagaaꞌ yuyagaaꞌne gaala mwaaiheinyɨ. Nɨmɨ baryaꞌne kiyaꞌ lɨmwagaꞌdɨ Bainɨkeraavɨre Angebanne kiyaꞌ lɨmwagake. Yɨ sareinyɨ dɨragɨnnakeinyɨ ‘Aawa,’ kadaꞌmujɨ aꞌmwe pwai mabalyɨ yadelyɨ. Pwai bainɨkei bainɨkeraavɨreba yagalyaꞌmaꞌna yadelyɨ. Nɨmɨ ‘Yo,’ kadaꞌmujɨ pwai balɨna yadelyɨ. \v 19 Sarevɨdaaꞌnyɨ yɨ gɨmɨ pɨkarya nayaa jɨthaꞌ! Yagaala gɨmɨ tɨnna wangamwaanyangɨneꞌ yɨ dahaaꞌ warɨkengɨnesɨ sahɨnɨ dɨvidaaꞌnyɨ yɨmaꞌnaabathennajɨ jɨthaka! \v 20 Yɨ gɨmɨ tɨnna wangamwaanya sɨlɨngaamɨnya ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraala daza nɨmɨre aangasɨrɨ waꞌdɨsɨyannajɨ laamɨvananyaꞌ yɨlakyaꞌne golɨya kɨnɨnnaka ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraala dazannajɨ yɨ Gotɨyai yoimavajalɨkurakya dazanne aaya kaavɨlyaꞌ daresɨ. Sɨlɨngaamɨnya ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraala daza yɨ sa Kɨraazɨtɨyainyɨre kusɨlaanyangɨyara anga ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalyangɨ mwaalyaraavɨre mamaayara. Yɨ laamɨvananyaꞌ yɨlakyaꞌne golɨnaka ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraala daza Kɨraazɨtɨyainyɨre kusɨlaanyangɨyara anga ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraala sangɨ mwaalyare.” \c 2 \s1 Anga Epazaazɨna yagaalyaꞌ yɨdaꞌnɨkeꞌnesɨ. \p \v 1 Kɨraazɨtɨyainyɨre kusɨlaanyavɨya Anga Epazaazɨ mwaalyaraavɨne ejelɨyai mwaalɨkerɨne pɨkarya nayaa dara jɨthaꞌ! \p Sɨlɨngaamɨnya ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalya gamɨre aangasɨrɨ lɨmwagaꞌdei sahwai laamɨvananyaꞌ yɨlakyaꞌne golɨnaka ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalyangɨ tɨnnyaba kaanya yamaryade sahwai yagaala datha gɨthasɨvanaabɨꞌ. \v 2 Gɨmɨ wawɨnya yadɨnya yuya sabwina mena gyawɨrangamanɨge. Yɨ gɨmɨre yagɨyagɨwawɨnyannajɨ taangegaaꞌ gɨmɨ dɨragɨnna daayaꞌnebwinajɨ mena gyawɨꞌmanɨge. Yɨ gɨmɨ aꞌmwe kayaaꞌnanyaraavɨna “Aala!” nebulyaꞌna dɨwaa. Aꞌmwe dazara gɨmɨnyɨ dara gɨthadɨvɨsare “Nemɨ Apozelɨya Nedaasade kwainera.” Kɨrɨꞌ aawa! Sahwara Wɨdaasadera mɨꞌ. Yɨ kumɨre yagaalyaꞌ mena yawɨbwarangamwaa. Yɨ kumɨ yadɨvɨta saburɨ kaavɨlyaꞌ mena bɨramaꞌmwaa “Yɨ sahwara aꞌmwe yune kwaasɨyare.” \v 3 Aꞌmwera tɨnna gwangadaapi, gɨmɨ nɨmɨnne yayaꞌ kuna lɨmwamanɨgɨ. Yɨ sahwara wana kayaaꞌna gyadaapi kɨrɨꞌ gɨmɨ dɨragɨnna daaꞌdɨ taanga dazaꞌ maaꞌdɨnyɨ. Yagɨyagɨ wawɨnya dazaꞌna maaꞌna ginnadeigɨ mɨꞌ. \v 4 Kɨrɨꞌ gɨmɨnyɨna nɨmɨ yagaalyaꞌ kɨnɨnnaka dareinyɨ. Sɨnnawɨ gɨmɨ mudɨꞌna dɨragɨnna lɨmwagahɨnyagaaꞌ yɨ dazagaaꞌ nɨmɨnyɨnajɨ nebulyaꞌna gɨvuꞌnakeigɨnyɨ. Kɨrɨꞌ dahaaꞌ aawa. \v 5 Sɨnnawɨ nawɨꞌnya tewaanyabwi yagɨnyaigɨnyɨ. Kɨrɨꞌ gɨmɨ dazaꞌ yagalyaꞌmavagɨnegaaꞌ yɨ gɨmɨ mena walaꞌmwaawɨnyaigɨnyɨ. Sarevɨdaaꞌnyɨ ayahi sɨnnawɨ gɨmɨ yagɨnya dazabwina nayaa jawɨꞌ! Yɨ gɨmɨre sɨmunyabwi mudɨkebwi nayaa jawɨramaaꞌ! Yɨ gɨmɨ aaya mudɨꞌnanyagaaꞌ yagɨnyabaaibɨsabwi jɨ! Nabaai aawana, yɨ nabaai gɨmɨ sɨmunya mudɨkebwi ayɨna yawɨramaata mijaꞌ, yɨ nabaai nɨmɨ gɨmɨnyawɨnna biꞌmavaꞌmujɨ yɨ gɨmɨre laamɨvananyaꞌ yɨlakyaꞌneꞌ warɨkebadaaꞌnyɨ marasɨꞌnɨdesɨ. Sɨmunya mudɨkebwi myawɨramaari nyɨdɨka! \v 6 Kɨrɨꞌ dasare dathavwi kuna gwarɨꞌ. Gɨmɨ Nikolaazare mɨdɨdɨvɨsaraavɨre saburɨ yɨkamaanga wiadɨnyaigɨnyɨ. Nɨmɨ kwainyɨjɨ sahwaraavɨre saburɨ yɨkamaanga wimaꞌnadeinyɨ. \v 7 Aꞌmwei kadɨꞌnakei, sai yagaalyaꞌ kadɨka nayaa wɨꞌnana! Yɨ yagaala dazaꞌ Kurya Tewaanyai Kɨraazɨtɨyainyɨre kusɨlaanyangɨya anga geva gevanyaraavɨ wɨjɨwaakɨvanɨkesɨ. Nabaai aꞌmwei mala dazaꞌ wavɨlavajai, sahwarɨ yɨ nɨmɨ “Ya,” wɨdɨdelyɨ. Yɨ sahwai aꞌmweraavɨna gaala wɨjaayaꞌne yɨta dazarɨ tɨka munne maaradelyɨ. Yɨta dazai Gotɨyare wawɨnyavɨ Parathaazɨ waayɨꞌ. \s1 Anga Sɨmenaa mwaalyaraavɨna yagaalyaꞌ yɨdaꞌnɨkeꞌnesɨ. \p \v 8 Kɨraazɨtɨyainyɨre kusɨlaanyavɨya Anga Sɨmenaa mwaalyaraavɨne ejelɨyai mwaalɨkerɨne pɨkarya nayaa dara jɨthaꞌ! \p Sahwai aaya sɨnnawɨnya nebulyaꞌnanyai nabaai aaya dɨvidaaꞌnya nebulyaꞌnanyai aayaangei kɨgaaꞌ mena balakei kɨrɨꞌ gaalyai ayɨna yɨmaꞌnaabakei yɨ sarei yagaala datha gɨthasɨvanaabɨꞌ. \v 9 Taanginya gimaꞌnɨvanɨkennajɨ nebulyaꞌna gɨlyɨvɨta wana kuneigɨ mwaidaaꞌgiyabulyɨ gyawɨrangamanɨge. Gɨlyɨvɨta kuneigɨ kɨrɨꞌ gɨmɨ pɨnɨ kwalaalya kɨnɨnnakeigɨnyɨ. Nabaai yagaaibɨraizɨka dazaꞌna aꞌmwe pwara sahwara gɨmɨnyɨ givanɨgasaꞌna gyawɨrangamanɨge. Aꞌmwe dazara sahwara dɨna “Nemɨ sahwaina Juyaraavɨdaasaine.” Kɨrɨꞌ sahwara nebulyaꞌna Juyaraavɨdaasarana mɨꞌ. Aawa. Juya kwara kɨrɨꞌ sahwara yune Saataanɨmɨrevaasɨyaraavɨna. \v 10 Dɨvi maalɨkegaaꞌ gɨmɨ daange dɨmaaꞌdengɨna lɨka minnera! Yɨthaa! Saataanɨ sai Yuyaraavɨ Kotɨya Maryadei jɨdaꞌdaaꞌnyɨ sarɨmɨjɨya pwaraavɨ kalavuza wɨmwaaihɨpɨꞌdere. Sarɨmɨnyɨ yaamɨjɨ yɨjɨwaalaꞌneꞌ sara yɨhyɨpɨꞌdeihɨlyɨ. Yɨ yɨrɨka ata yuyɨraalya yɨnɨgehaaꞌ sarɨmɨ Kɨraazɨtɨyareihɨrɨ taanginya yɨhɨzaavɨpɨꞌdeihɨlyɨ. Kɨrɨꞌ nɨmɨnyɨna nayaa dɨlɨmwagaꞌ! Kuna kuna yɨwoꞌgɨzɨ yune gɨmɨ baidɨzagaaꞌna yɨ nabaai gaalyaꞌ yɨvarula nawɨꞌnyai gɨvwatavɨdeinyɨ. (Kingɨmwaaihɨꞌnyaꞌ gwakɨdeinyɨ.) \v 11 Aꞌmwei kadɨꞌnakei sai yagaalyaꞌ kadɨka nayaa wɨꞌnana! Yɨ yagaala dazaꞌ Kurya Tewaanyai Kɨraazɨtɨyainyɨre kusɨlaanyangɨya anga geva gevanyaraavɨ wɨjɨwaakɨvanɨkesɨ. Aꞌmwei mala dazaꞌ wavɨlavajai sahwarɨ yɨ ayahi barya saꞌ kayaaka yɨgalakadei mɨꞌ. Aawa nebulyasɨ. \s1 Anga Pehamaamɨ mwaalyaraavɨna yagaalyaꞌ yɨdaꞌnɨkeꞌnesɨ. \p \v 12 Kɨraazɨtɨyainyɨre kusɨlaanyavɨya Anga Pehamaamɨ mwaalyaraavɨne ejelɨyai mwaalɨkerɨne pɨkarya nayaa dara jɨthaꞌ! \p Kwaariꞌmasɨramɨnya pɨrɨꞌ gurɨmaanga yuyɨmagɨnyaai yɨnɨkeꞌ kɨnɨnnakei yagaala datha gɨthasɨvanaabɨꞌ. \v 13 Angeba mwaaihɨnyaba anga dazaba Saataanɨ kingɨyai maremwaalɨkebanna nɨmɨ yawɨrangamanɨge. Maremwaalɨka kɨrɨꞌ gɨmɨ nɨmɨnne yayaꞌ dɨragɨnna lɨmwagaꞌdɨnyaigɨnyɨ. Yadɨ gɨmɨ nɨmɨnyɨna dɨragɨnna lɨmwadɨ yɨ dɨragɨnna lɨmwanga dazaꞌ lɨka yulyakadɨnyaigɨ mɨꞌ. Nabaai kɨgaaꞌ aꞌmwe Adipaazai nɨmɨnyɨna nayaa nebulyaꞌna jalɨkurakadei sarɨmɨjɨ yeꞌmwannayɨhɨmwaalaka sahwarɨ sarɨmɨnyaba tamakesagaaꞌna nɨmɨnyɨ kuna dɨragɨnna lɨmwagakɨnyaigɨ. Nɨmɨnyɨna “Aala!” majahɨnyaigɨ. Anga dazaba Saataanɨ mwaaida gannya wawɨnyaꞌ yɨvanɨkeba kɨrɨꞌ sara yadɨnyaigɨ. \v 14 Kɨrɨꞌ nɨmɨ gɨmɨnyɨna yagaala pɨrɨꞌ pɨrɨꞌ kɨnɨnnakeinyɨ. Yɨ sarɨmɨjɨya pwara kwaasɨwɨꞌnawɨjɨwaakya Belaamɨmɨrebwina lɨmwagaꞌdɨvɨsara kɨnɨnnakeigɨnyɨ. Belaamɨmɨrebwi yɨ daresɨ. Sɨnnawɨ kɨgaaꞌ Ne Mozɨzaregaaꞌ sai maremwaaide Belaakɨmɨ dara yɨbwarɨdaakwaꞌ. Aꞌmwe Yɨzɨrelɨyaraavɨ kwaasɨ yɨjɨwaalyabwi daheꞌbɨsabwi kyaꞌ aꞌmwe sara wagɨlyavɨ walaraaweꞌ. Yɨ Belaakɨjɨya Yɨzɨrelɨyaraavɨ yɨdɨkaaveꞌ. Yɨ sahɨnɨ kwaasɨgotɨyaraavɨ yɨdɨka yesa tɨka nyaꞌna sahwaraavɨ yɨna yeva yaasɨwaꞌ pamarinyabwi yaꞌna yɨdɨkaavesare. \v 15 Sasarebaaibɨꞌ gɨmɨjɨya pwara Nikolaazare wɨjɨwaakyaꞌ lɨmwagaꞌdɨvɨsarajɨ kɨnɨnnakeigɨnyɨ. Baaꞌnana! \v 16 Sarevɨdaaꞌnyɨ yɨ gɨmɨjɨya pwara “Sɨmunyabwi mudɨkebwi nayaa jawɨramaaꞌ!” Nabaai aawana, sara myɨjaigɨnyawɨnna yarai biꞌmavɨdeinyɨ. Yɨ nɨmɨ aꞌmwe dazarajɨ kwaariꞌmasɨramɨnya nɨmɨre maangevɨ nyarɨka dazasɨ mala barannaadeinyɨ. Kɨrɨꞌ gɨmɨre tewaanyabwina gyawɨrangamanɨge. \v 17 Aꞌmwei kadɨꞌnakei sai yagaalyaꞌ kadɨka nayaa wɨꞌnana! Yɨ yagaala dazaꞌ Kurya Tewaanyai Kɨraazɨtɨyainyɨre kusɨlaanyangɨya anga geva gevanyaraavɨ wɨjɨwaakɨvanɨkesɨ. Aꞌmwei mala dazaꞌ wavɨlavajai, sahwarɨ tɨka wapaa manaaya Sɨgunyabanya pɨnɨ dahaaꞌ kɨmaꞌnyawɨ lɨka yulyarɨke wɨjaavɨdelyɨ. Nabaai nɨmɨ sitɨhwawɨnya yaaka pɨmɨlɨꞌ wɨjaavɨdelyɨ. Yɨ tɨhwawɨnya dazamɨlɨkɨ yaya mudɨkeꞌ yɨdaꞌnɨkemɨlɨꞌ wɨjaavɨdelyɨ. Yɨ aawa, aꞌmwe pwai yaya dazaꞌ yawɨranganadei mɨꞌ. Aꞌmwe tɨhwawɨnyamɨlɨꞌ maarajai yɨ yune sahwaina yawɨranganadelyɨ. \s1 Anga Taayataaira mwaalyaraavɨna yagaalyaꞌ yɨdaꞌnɨkeꞌnesɨ. \p \v 18 Kɨraazɨtɨyainyɨre kusɨlaanyavɨya Anga Taayataaira mwaalyaraavɨne ejelɨyai mwaalɨkerɨne pɨkarya nayaa dara jɨthaꞌ! \p Gotɨyare Gawaalɨvaangei sai tɨnna dɨtaalɨsaꞌ naanga yɨdamakida yɨdaderaai kɨnɨnnakei sɨvɨlyi wana nebulyaꞌna dɨꞌbaaka mwadadaasɨ kwaariꞌmata bɨraazɨyaꞌ dɨka naangevɨ yɨraꞌdɨvɨtabaaibɨsi kɨnɨnnakei yagaala datha gɨthasɨvanaabɨꞌ. \v 19 Gɨmɨ yɨvanɨgɨnya yuya saburana, gɨmɨ aꞌmweraavɨna tewaanya gɨvuꞌnɨvanɨkebulyɨ nɨmɨnyɨna dɨragɨnna lɨmwagaꞌmanɨgɨnyabulyɨ yɨ aꞌmweraavɨ gaimwagyaꞌne wɨdaayɨvanɨgɨnyabulyɨ yuya taanginya gimaꞌnɨvanɨkengɨ dɨragɨnna daaꞌmanɨgɨnyabulyɨ nayaa gyawɨrangamanɨge. Nabaai dala pɨbwinanya sabwi gɨmɨ aayagaaꞌ gaai nyɨlɨmwagahɨnyagaaꞌ yagɨnya sabwi saꞌ tewaanyasɨ. Yɨ dahaaꞌ dɨviya saꞌ yɨ sɨnnawɨnyavɨ wavɨlaꞌmwaka wana tewaanya nawɨꞌnyaangesɨ. Sareꞌ gyawɨrangamanɨge. \v 20 Kɨrɨꞌ gɨmɨnyɨna nɨmɨ yagaalyaꞌ kɨnɨnnaka dareinyɨ. Gɨmɨ aꞌmwe dazaꞌ Jezevelɨyaꞌ gɨmɨjɨ yeꞌmwannemwaaidevɨ yaasɨwaꞌna baihanaꞌna yadɨnyasɨ. Aꞌmwe dazaꞌ kwaasɨ dara dadesɨ “Nɨmɨ pɨropetɨyaꞌnyɨ. Gotɨyarɨ wɨꞌnadɨ aꞌmweraavɨ wɨjɨwaakadɨnyaꞌnyɨ.” Sara dada nɨmɨre yaasɨwaꞌwawɨnyaraavɨ kwaasɨ wɨjɨwaakɨna. Yɨ sahwara yaasɨwaꞌ pɨnamarya sabwi mɨdɨnyaꞌnajɨ yɨ mɨwɨta kwaasɨgotɨyaraavɨne yɨdɨka yadɨvɨsa tɨka nyaꞌnajɨ kwaasɨ wɨjɨwaakɨna. Sasare dazaburɨ saꞌ wana kwaasɨyaꞌ nɨmɨre pwara sara yadɨvɨsasɨ. \v 21 “Aꞌmwe saꞌ sɨmunya mudɨkebwi yawɨramaarana!” yawɨrena pɨgaaꞌnevɨ yaamɨjɨ yena yemwaaimanɨge. Kɨrɨꞌ aawa. Saꞌ sɨmunya mudɨkebwi yawɨramaasaꞌna “Aala!” dɨvanɨꞌ. Gannya yaasɨwaꞌ gɨrɨkitaꞌnanya yade sangɨna buleꞌ wɨjaayaꞌna “Aala!” dɨna. \v 22 Yɨthaa! Nɨmɨ nalabwaryavɨ aꞌmwe dazavɨna daangesɨ nalaaya naangesɨ wɨjaavɨdesɨ. Yɨ aꞌmwe dazara sahɨrɨsɨ gɨrɨkitaꞌnanyabwi yadɨvɨsara sahwara sɨmunya mudɨkebwi yawɨramaata myapɨjɨ gamɨ yade sabwina buleꞌna mujaayɨ yɨpɨjaꞌ yɨ nɨmɨ daanga naangejɨ taanginyajɨ wɨjaavɨdere. \v 23 Gamɨre kaimɨraaya kwaraavɨjɨ yɨ nɨmɨ yuna tamakɨdere. Sarevɨ yɨ Kɨraazɨtɨyainyɨre kusɨlaanyangɨya yuyavaka nayaa yawɨpɨꞌdeꞌnanyɨ. Yɨ nɨmɨ aꞌmwe yuyaraavɨre munyɨkaavɨjɨ sɨmunyangɨjɨ nayaa maryawɨbwaꞌdɨnyainyɨ. Yɨ nɨmɨ sarɨmɨnyɨ gazaigɨzaigɨnyɨ yɨnɨga wiꞌna yadɨvɨta sabwineꞌ yɨhɨrɨvɨkɨrɨdeinyɨ. \v 24 Kɨrɨꞌ sarɨmɨ pwaihɨrɨ yɨhɨthɨvanɨge. Sarɨmɨnyɨ kwaihi Taayataaira mwaalya pwaihi aꞌmwe savɨre yagaala dazaꞌ mɨdɨdɨvɨtaihi mɨꞌ. Yɨ sarɨmɨ sasare dazabwi dara dadɨvɨsaburɨ “Yagaala yune kusawɨ nebulyaꞌna Saataanɨmɨre sabwi,” yawɨramaaꞌdɨvɨtaihi mɨꞌ. Yɨ sareihɨrɨ dara yɨhɨthɨvanɨge. Yɨ nɨmɨ naanga pɨrɨꞌ yɨhwakɨdeinyɨ mɨꞌ. \v 25 Aawaawa. Sarɨmɨ lɨmwagaꞌdɨvɨta sabwi yɨ kɨbwi nayaa dɨragɨnna dɨlɨmwagyɨla! Kuna yɨwopɨjɨ yune nɨmɨ biꞌmavaꞌmujɨyagaaꞌna dɨragɨnna dɨlɨmwagarila! \p \v 26 Aꞌmwei mala dazaꞌ wavɨlavajai, aꞌmwe nɨmɨre wawɨnya mɨdɨnojɨ yune gamɨre aya yɨwɨya yajahaaꞌnei yɨ sahwarɨna nɨmɨ dɨragɨnaangeꞌ wɨjaavɨdelyɨ. Dɨragɨnya saꞌ daresɨ. Sai mɨnyagɨnyai ajɨmya yuyangɨyaraavɨ maremwaaladevurɨnera. \q1 \v 27 “Sai yɨta kwaariꞌmayagɨnyarɨꞌ lɨmwagozɨ \q1 Aꞌmwe saraavɨ dɨragɨnna maremwaaladelyɨ. \q1 Maaꞌgula kwadɨke mala tadaapi \q1 Pwakɨꞌda yaaye lɨlɨya waꞌdevaaibɨsasɨ.” \m Nɨmɨnyɨna Nɨmwai dɨragɨnyaꞌ maremwaalyaꞌneꞌ nyɨjaavakabaaibɨꞌ dɨragɨnya saꞌ wɨjaavɨdelyɨ. \v 28 Yɨ nabaai nɨmɨ sɨlɨngaamɨnya mwanyagaaꞌne kaabweꞌ wɨjaavɨdeinyɨ. \v 29 Aꞌmwei kadɨꞌnakei sai yagaalyaꞌ kadɨka nayaa wɨꞌnana! Yɨ yagaala dazaꞌ Kurya Tewaanyai Kɨraazɨtɨyainyɨre kusɨlaanyangɨya anga geva gevanyaraavɨ wɨjɨwaakɨvanɨkesɨ. \c 3 \s1 Anga Saathɨzɨ mwaalyaraavɨna yagaalyaꞌ yɨdaꞌnɨkeꞌnesɨ. \p \v 1 Kɨraazɨtɨyainyɨre kusɨlaanyavɨya Anga Saathɨzɨ mwaalyaraavɨne ejelɨyai mwaalɨkerɨne pɨkarya nayaa dara jɨthaꞌ! \p Sahwai ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraala Kurya Gotɨyarerajɨ sɨlɨngaamɨnya ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraala dazajɨ kɨnɨnnakei yagaala datha gɨmaryasɨvanaabɨꞌ. Gɨmɨ yɨvanɨgɨnya yuya saburana mena gyawɨꞌmanɨge. Aꞌmwera gɨmɨnyɨne yayaꞌ dara dadɨvɨsare “Kɨraazɨtɨyarera angeba mwaalya dazara gaalyaꞌ kɨnɨnnakera mwaaihaꞌ.” Kɨrɨꞌ aawa. Mena Gotɨyarɨna bainɨkeigɨnyɨ. \v 2 Naangevaaꞌgɨ se waryaꞌ yagalyaꞌmavaꞌgɨzɨ tɨnna nayaa baihanaryaꞌneigɨ dɨthɨkaaka! Gɨmɨre yuya sabwi kuna maalɨꞌna warɨke yuna nabaladɨka! Yuya sabwi baimanɨkebwi nayaa dɨragɨnya jɨvaimwa! Sareꞌ dareꞌnanyɨ. Gɨmɨ yadɨnya yuya sabwi pɨrɨvɨ saꞌ yuya yɨdaꞌnanyaꞌ nɨmɨre Gotɨyare tɨnnyarɨ nɨmɨ tɨnna mwanganabɨrivanɨge. \v 3 Sarevɨdaaꞌnyɨ yagaala tewaanya dazavɨ kadɨka mena wɨꞌnagɨnyagaaꞌ gɨmɨ lɨmwagasabwi maaragɨnyabaaibɨsaꞌ gɨnnya sɨmunyavɨ nayaa ayɨna jawɨꞌ! Dazaꞌna yaꞌgɨzɨ sabwi nayaa mɨdɨdɨ sɨmunya mudɨkebwi jawɨramaaꞌ! Savɨdaaꞌnyɨ seꞌ myagalyaꞌmayɨjaꞌ tɨnna nayaa baihanaryaꞌneigɨ madɨkaayɨ yɨjaꞌ aꞌmwe kukei biꞌmaꞌdevaaibɨꞌ nɨmɨ gɨmɨnyawɨnna biꞌmavɨdeinyɨ. Nabaai gɨmɨnyawɨnna biꞌmaꞌmujahaaꞌna gɨmɨ jawɨꞌdeigɨ mɨꞌ. Arɨkewɨnyɨ. \v 4 Kɨrɨꞌ maalɨkevaaꞌgɨ yaya pɨnɨjɨyara Saathɨzɨ mwaaihata pwai pwai kɨnɨnnakeigɨnyɨ. Sahwara kumɨre baazɨꞌmaꞌnya gɨrɨka yɨgalakadɨvɨsara mɨꞌ. Kumɨ dazara yɨ nɨmɨre baazɨꞌmaꞌnya yaakeꞌ baazɨꞌmaꞌnapi yɨ nɨmɨjɨ yeꞌmwannayamaryaadere. Sahwara sahɨrɨvɨ yɨnɨga wiꞌnannere. \v 5 Nabaai aꞌmwei mala dazaꞌ sara wavɨlavajai sahwarɨ nɨmɨ avaainanya baazɨꞌmaꞌnya yaaka dathavaaibɨsaꞌ wakɨdelyɨ. Yɨ nabaai nɨmɨ bukuya gaalaꞌne sɨrɨ gamɨnne yayaꞌ yɨwaipɨwagɨdeinyɨ mɨꞌ. Arɨkewɨ. Yɨ nabaai Nɨmaamaangeryaba gamɨre ejelɨyaraayabajɨ nɨmɨ aꞌmwe dazarɨne yayaꞌ jalɨkurakɨdeinyɨ. “Nɨmɨrelyɨ,” wɨdɨdelyɨ. \v 6 Aꞌmwei kadɨꞌnakei sai yagaalyaꞌ kadɨka nayaa wɨꞌnana! Yɨ yagaala dazaꞌ Kurya Tewaanyai Kɨraazɨtɨyainyɨre kusɨlaanyangɨya anga geva gevanyaraavɨ wɨjɨwaakɨvanɨkesɨ. \s1 Anga Pilathelɨpɨya mwaalyaraavɨna yagaalyaꞌ yɨdaꞌnɨkeꞌnesɨ. \p \v 7 Kɨraazɨtɨyainyɨre kusɨlaanyavɨya Anga Pilathelɨpɨya mwaalyaraavɨne ejelɨyai mwaalɨkerɨne pɨkarya nayaa dara jɨthaꞌ! \p Sai nawɨꞌnya nebulyaꞌnanyai, yɨ nebulyaꞌnanya sabwina aaya kaavɨlyalyɨ. Sahwai Kingɨya Devitɨmɨne kiyaꞌ kɨnɨnnakei kaadihɨta naangeꞌ baasadelyɨ. Basadaaꞌnyɨ gamɨre wawɨnyaꞌ naanna jɨtheꞌnanyɨ. Yɨ aꞌmwe aane pwai kwai kaanya saꞌ ayahi tihɨradei mɨꞌ. Yɨ kaanyaꞌ tihɨꞌdelyɨ. Yɨ aꞌmwe aane pwai kwai ayahi baasadei mɨꞌ. Sarei yagaala datha gɨmaryasɨvanaabɨꞌ. \v 8 Gɨmɨ wawɨnya yadɨnya yuya sabwina nɨmɨ mena gyawɨꞌmanɨge. Yɨthaa, gɨmɨre sɨnnyɨkɨ kaadihɨsaꞌ basɨnadaavɨkeꞌ wakɨwesɨ. Yɨ aꞌmwe kaanya tihɨradei aane pwai kwai mɨꞌ. Nɨmɨ dara yawɨꞌmanɨge. Gɨmɨ dɨragɨnya maalɨkeꞌ kɨnɨnnakeigɨ kɨrɨꞌ nɨmɨre yagaalyaꞌ mɨdɨdɨ yɨ nɨmɨnne yayaꞌ lɨka yulyakadɨnyaigɨ mɨꞌ. “Sahwareinyɨra,” wɨdadɨnyaigɨnyɨ. \v 9 Yɨthaa, nɨmɨ Saataanɨmɨre aꞌmwe yɨta dathavaaꞌ gɨmɨnyɨna gɨmwangɨdeigɨnyɨ. Sahwara dara dadɨvɨsare “Nemɨ Juyaraavɨdaasɨ yɨsavaaꞌnyɨ.” Kɨrɨꞌ sahwara Gotɨyarera mɨꞌ. Aawa. Aꞌmwe kwaasɨ dadɨvɨsare. Yɨthaa! Yɨ nɨmɨ aꞌmwe dazara gɨmɨre sɨvɨlyɨraaryawɨ kwaakewɨ bulawɨlaꞌnapɨꞌdeꞌna yɨdeigɨnyɨ. Yɨ sahwara yawɨpɨꞌdeꞌna “Gotɨyai sahwaraavɨna tewaanya nebulyaꞌna mena wɨvuꞌnɨvanɨꞌ.” \v 10 Nɨmɨ dɨragɨnna daavebaaibɨꞌ nɨmɨre yagaalyaꞌ nyɨmɨdɨdɨ yuya taanginya gimaꞌnade sangɨ gɨmɨ dɨragɨnna daaꞌdɨnyaigɨnyɨ. Yɨ sareꞌna yɨjɨwaala dazaꞌ “Kwaaka yuyawɨ yɨmaꞌnɨma!” dozɨ yajahaaꞌ aꞌmwe yuyara Kwaaka yuyawɨnyaraavɨ yɨjɨwaalyaꞌnegaaꞌ saꞌ yɨ gɨmɨnyɨ nagimaꞌnadɨꞌ! Yɨ yadevɨ nayaa gɨmaremwaalɨdeinyɨ. \v 11 Yɨ gɨmɨnyawɨnna yɨmeꞌnyaꞌbɨꞌ walaabɨdeinyɨ. Yɨ aane pwai kwai kingɨmwaaihɨꞌnyaꞌ gɨmɨre tɨvɨkɨsaꞌ nagɨmarasɨꞌnadɨꞌ! Gɨmɨ dazabwi lɨmwagaꞌmanɨgɨnya sa kuna nayaa dɨragɨnna dɨlɨmwagaꞌ! \v 12 Nabaai aꞌmwei mala dazaꞌ sara wavɨlavajai, yɨ sarɨ dɨhɨbya anga nawɨꞌnya nɨmɨre Gotɨyarevɨ dɨragɨnya yɨwagyaꞌnerɨ nɨmɨ marɨdaakudelyɨ. Yɨ nabaai sai anga nawɨꞌnya savɨ myagalyaꞌmayɨ yojɨ ayahi mwasɨlaanna walyawodei mɨꞌ. Arɨkewɨnyɨ. Yɨ sarɨ nɨmɨ nɨmɨre Gotɨyarɨne yayaꞌ yɨdavɨdelyɨ. Yɨ nɨmɨre Gotɨyare anga naangebanne yayaꞌ yɨdavɨdelyɨ. Anga naanga dazaꞌ yɨ Jeruzaalemɨ mudɨkesɨ. Saꞌ yɨ nɨmɨre Gotɨyaryabadaasɨ walaabathesɨ. Yɨ Sɨgunyavɨ yagalyaꞌmavojɨ walaabathesɨ. Yɨ nɨmɨnne yaya mudɨkeꞌ saꞌ kɨrɨsɨ yɨ sarɨ pɨkarya yɨdavɨdelyɨ. \v 13 Aꞌmwei kadɨꞌnakei yagaalyaꞌ kadɨka nayaa wɨꞌnana! Yɨ yagaala dazaꞌ Kurya Tewaanyai Kɨraazɨtɨyainyɨre kusɨlaanyangɨya anga geva gevanyaraavɨ wɨjɨwaakɨvanɨkesɨ. \s1 Anga Layothɨzɨya mwaalyaraavɨna yagaalyaꞌ yɨdaꞌnɨkeꞌnesɨ. \p \v 14 Kɨraazɨtɨyainyɨre kusɨlaanyavɨya Anga Layothɨzɨya mwaalyaraavɨne ejelɨyai mwaalɨkerɨne pɨkarya nayaa dara jɨthaꞌ! \p Sahwai Nebula Naangei, nebulyaꞌne aaya kaavɨlyai, Gotɨyare yawɨta yuya nayaa lɨmwada nebulyaꞌna yɨdaꞌna jalɨkurakadelyɨ. Yuya Gotɨyai wakyaakengɨna aaya kaavɨlyalyɨ. Sarei yagaala datha gɨmaryasɨvanaabɨꞌ. \v 15 Gɨmɨ yɨvanɨgɨnya yuya sabwina nɨmɨ mena gyawɨꞌmanɨge. Gɨmɨ yɨrɨla majɨvanɨgɨ. Yɨ nɨmɨnyɨna “Aala!” majɨvanɨgɨnyaigɨnyɨ. Nabaai gɨmɨ dɨka magimanɨꞌ. Yɨ nɨmɨnyɨna dɨragɨnna myɨvanɨgɨnyaigɨnyɨ. Weꞌ! Dara gɨthɨvanɨge. Gɨmɨ dɨꞌnakeigɨ mwaaidɨzɨ kwajɨ wikɨra. Gɨmɨ yɨrijaigɨ mwaaidɨzɨ kwajɨ wikɨra. \v 16 Kɨrɨꞌ aawa. Gɨmɨ dɨꞌnaka maalɨꞌna gimanɨkeigɨnyɨ. Gɨmɨ dɨꞌnaka nebulyaꞌna maginyɨvanɨꞌ. Yɨ gɨmɨ yɨrija nebulyaꞌna maginyɨvanɨꞌ. Sarevɨdaaꞌnyɨ aalya dɨꞌmudɨnya maalɨka kɨnɨnnakeꞌbɨꞌ sareigɨnyɨneꞌna nɨmɨre maangevɨdaaꞌnyɨ wɨrya gɨmudakɨdeigɨnyɨ. \v 17 Sareꞌ dareꞌnanyɨ. Gɨmɨ dara dadɨnyaigɨnyɨ “Nɨmɨ kwalaalya kɨnɨnnakeinyɨ. Yɨ nɨmɨre gɨlyɨvɨta kwalaalya warɨꞌ. Pɨnɨnna manyɨgainyɨvanɨꞌ.” Kɨrɨꞌ gɨmɨnyɨna aawa. Gɨmɨ wana kayaaꞌna mwaaihɨ. Yɨnɨga wiꞌna gɨmɨnyɨna kale nyadeigɨnyɨ. Gɨmɨ wana gɨlyɨvɨꞌmaaya yɨnahune nebulyaꞌnanyaigɨ mwaaihɨ. Yɨ gɨmɨ tɨnna tɨbɨnyaigɨnyɨ. Yɨ gɨmɨ kɨlaakejɨꞌnanyaigɨ mwaaihɨ. Yɨ nabaai gɨmɨ saigɨ dazavɨ myawɨranganyɨvanɨgɨ. \v 18 Sarevɨdaaꞌnyɨ nɨmɨ sɨmunya dathaꞌ gɨzaawa. Nɨmɨre golɨyaꞌ, saꞌ nawɨꞌnya tɨrɨmaaya yɨmaꞌnyavɨna dɨkeꞌ nakeꞌ dɨragɨnyasɨ. Yɨ gɨmɨ golɨya dazaꞌ dɨmubɨ! “Gotɨyarɨne kwalaalya kɨnɨnnakeinyɨ yɨmaꞌnɨma!” daꞌgɨzɨ sara dɨmubɨ! Yɨ gɨmɨre kɨlaakejɨkɨ baazɨꞌmaꞌnyaꞌneꞌ nɨmɨre baazɨꞌmaꞌnya yaakeꞌ dɨmubɨ! “Yɨ baazɨꞌmaꞌnya yaaka saꞌ yewaaꞌbwaꞌnɨma! Yɨ nabaai kɨlaakejɨꞌnanyainyɨ kuna mamwaalyɨ yadɨ wagɨla nanyɨvwaꞌnadɨka! Aꞌmwera aꞌmwemɨlɨka tɨnna nanyangabɨthɨka! Yɨdaꞌmaraanga sabwi baazɨꞌmaꞌnɨma!” daꞌgɨzɨ sara dɨmubɨ! Yɨ gɨmɨ nɨmɨre mɨnarɨwelivananyaꞌ gɨmɨre tɨnnyaraarɨ puꞌnyaꞌneꞌ dɨmubɨ! “Yɨ sareinyɨ tɨnna yɨnɨga wiꞌna wanganɨma!” daꞌgɨzɨ sara dɨmubɨ! \v 19 Nabaai nɨmɨ aꞌmwe nyɨvuꞌnadaasɨya yuya saraavɨ maanga wɨdadɨ sahwaraavɨ kumɨre yadɨvɨsabwi yavadaꞌgaidɨnyainyɨ. Sarevɨdaaꞌnyɨ yɨ gɨmɨre sabwina sɨmunya mudɨkebwi jawɨramaaꞌ! Nabaai sɨmunya nawɨꞌnyaꞌ dɨkeꞌbɨꞌ kuna jawɨrɨbaina! \v 20 Yɨthaa! Nɨmɨ kaadihɨsavɨ daake. Yɨ nɨmɨ mala tamɨdaꞌnɨvanaabɨhe. Nabaai aꞌmwe pwai nɨmɨre maangikɨ nyuꞌnojɨ yɨ kaanya saꞌ nyɨbasamaraabazai yɨ nabaai gamɨnyɨ kusawɨ wɨlaꞌmujɨ salyɨ wɨlyeꞌmwannamwaalɨdelyɨ. Salyɨ tɨka yeꞌmwannanɨdelyɨ. Yɨ sai nɨmɨjɨ tɨka yeꞌmwannanadelyɨ. \v 21 Nabaai aꞌmwei mala dazaꞌ wavɨlavajai, sahwarɨ nɨmɨ “Ya,” wɨdɨdelyɨ. Sai namwaalyɨta kingɨyavɨ nawɨꞌnyaba nɨmɨjɨ nyeꞌmwannamwaaladeꞌna wɨdɨdelyɨ. Sɨnnawɨ nɨmɨ kwainyɨ malyaꞌ wavɨlavebaaibɨꞌ, yɨ nɨmɨ Nɨmwalyɨ gamɨre namwaalyɨta kingɨyavɨ yeꞌmwannemwaalebaaibɨꞌ nyeꞌmwannamwaaladelyɨ. \v 22 Aꞌmwei kadɨꞌnakei, sai yagaalyaꞌ kadɨka nayaa wɨꞌnana! Yɨ yagaala dazaꞌ Kurya Tewaanyai Kɨraazɨtɨyainyɨre kusɨlaanyangɨya anga geva gevanyaraavɨ wɨjɨwaakɨvanɨkesɨ. \c 4 \s1 Gotɨya Sɨgunyavɨyarɨna yɨlaaya yaꞌnerɨnesɨ. \p \v 1 Saꞌ mena kyaꞌ sagaaꞌ, yɨthaanyi, Sɨgunyavɨ kaadihɨta pɨrɨꞌ basɨnadaata yadɨsɨ nɨmɨ tɨnna wangamweꞌ. Yɨ maangwɨraaya dazaꞌ sɨnnawɨ nɨmɨ kadɨka wɨꞌne saꞌ pihulɨyaꞌbɨꞌ jaka dɨwaꞌ. Dahaaꞌ saꞌ dara nyɨdɨvanɨꞌ “Munya davanna jɨlaama! Gɨmɨnyɨ yuya dɨvidaaꞌnyɨ yɨmaꞌnadenna givwarɨdaakudeinyɨ.” \v 2 Yɨ yɨmeꞌnyaꞌbɨꞌ nɨmɨnyɨ Kurya Tewaanyai dɨragɨnna bulamwaaina nyɨwaꞌ. Yɨthaanyi, Sɨgunyavɨ saba kingɨnamwaalyɨta pɨrɨꞌ daaꞌdɨꞌnyɨyaꞌ tɨnna wanganna. Nabaai pwai yuyaraavɨ maremwaalyaꞌnei namwaalyɨta dazavɨ yɨlamwaaidɨꞌnyɨ wanganna. \v 3 Sahwai sɨla nawɨꞌnyai baakeꞌ yɨdada sɨla nawɨꞌnya wayaakei baaka yɨdadaaꞌnyɨyabaaibɨsalyɨ. Kingɨnamwaalyɨsavɨ byaawɨla pɨrɨꞌ yagɨꞌmaꞌnɨkerɨ sɨla nawɨꞌnya yɨjuzai baaka yɨdadei tɨnna wanganna yɨwelyɨ. \v 4 Kingɨnamwaalyɨta dazayaba kingɨnamwaalyɨta pɨnɨ yagɨꞌmaꞌnata yadɨꞌnyɨ wanganna. Namwaalyɨta tɨwedipoya sangɨ aꞌmwe naanga tɨwedipoyara mwaalɨna. Sahwara baazɨꞌmaꞌnya yaake baazɨꞌmaꞌnevera. Yɨ kingɨmwaaihɨꞌnya golɨya kumɨre mɨnyagɨnyangɨ kɨnɨnnakera. \v 5 Yɨ kingɨnamwaalyɨsavɨdaaꞌnyɨ yɨnamɨraasavɨre dɨꞌbaake mwasabɨꞌ lɨvapɨna yaka purinya yɨnnyɨna, yɨ paꞌda yɨnnyɨna, yɨ yɨꞌmunya pilɨna. Nabaai kingɨnamwaalyɨta dazavɨ sɨnnyɨkɨ dɨꞌbaaka ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalya dɨka yɨdaꞌnyɨna. Dɨꞌbaaka daza sa Gotɨyare Kurya ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalyarera. \v 6 Yɨ kingɨnamwaalyɨsavɨre kusɨmagɨ naanga saalaalyaꞌbɨsaꞌ warɨꞌ. Dazaꞌ yɨ sɨnɨmwavanakurɨka naangebɨsaꞌ, yɨ wana gɨrɨꞌmaaya nebulyaꞌnanyaꞌ sɨgujaaka sɨrɨmyaꞌbɨsasɨ. \p Yɨ tɨnnyaba namwaalyɨsavɨ daraai daraala gaala kɨnɨnnakera daavɨna. Yɨ sahwara kingɨnamwaalyɨta dazavɨ dakwagɨꞌmaveva yɨ daavɨna. Daraai daraala dazara gaala mwaaleva kumɨre tɨnna kwalaalya kɨnɨnnakeraavɨ kusɨmagɨnyavɨjɨ dusɨmagɨnyavɨjɨ yunewɨnna bwakuke. \v 7 Gaala kɨnɨnnaka aaya mudɨꞌnanyai yɨ sai laayonɨyaibɨsai. Yɨ sahwarɨ ayawɨdaasɨ gaala kɨnɨnnakei yɨ sai bulɨmakaawoya kwalyaibɨsai. Yɨ sahwarɨ ayawɨdaasɨ gaala kɨnɨnnakei sai aꞌmwere sɨnnyaꞌbɨsaꞌ kɨnɨnnakei. Yɨ sahwarɨ ayawɨdaasɨ gaala kɨnɨnnakei yɨ sai bwaangya pwai pɨlavamaryadaaꞌnyɨyaibɨsai. \v 8 Daraai daraala gaala kɨnɨnnaka dazarajɨya gazaizai pɨya ata purɨdaaꞌnyɨ pwainanya kɨnɨnnakelyɨ. Yɨ tɨnna kwalaalya yunewɨnna mwasɨmagɨjɨ kuta kimagɨjɨ bwamwaihukera. Yɨ yɨrɨkevɨjɨ sawɨsavɨjɨ sahwara daata dara dadɨvɨsare: \q1 “Naangei, Gotɨya Dɨragɨnya Yuya Kɨnɨnnakei \q1 Gɨrɨꞌmaayalyɨ. Gɨrɨꞌmaayalyɨ. Gɨrɨꞌmaayalyɨ. \q1 Tewaanyalyɨ. Tewaanyalyɨ. Tewaanyalyɨ. \q1 Gamɨnyɨ jaanna marinawaadelyɨ. \q1 ‘Gɨmɨ gaveigɨnyɨ. Nemɨbɨtaigɨ mɨꞌ.’ \q1 Sɨnnawɨ kɨgaaꞌ sai mwalyaakelyɨ. \q1 Yɨ dahaaꞌ sai mwaalɨꞌ. \q1 Yɨ nabaai sai yɨmaꞌnaabathelyɨ.” \m Sahwara yagaala dazaꞌ jaꞌna kwadɨka mudɨvɨtara mɨꞌ. \v 9 Gaala kɨnɨnnaka dazara yɨlaaya yadɨvɨsare. Gotɨyare kingɨnamwaalyɨsavɨ mwaaida yɨ yuyagaaꞌ yuyagaaꞌ gaala mwaaiderɨ yɨlaaya yadɨvɨsare. Yɨ sahwara sahwarɨ byaanna dɨragɨnyaꞌ wiadɨvɨꞌ sahwarɨne yayaꞌ munyaba makidɨvɨꞌ yɨ “Su! Su!” wɨdɨpɨꞌdere. Yɨ yuyagaaꞌ gaala kɨnɨnnaka dazara sara kyapɨjɨ \v 10 yɨ aꞌmwe naanga (24) tɨwedipoyara dazara Gotɨyaryaba kingɨnamwaalyɨsavɨ mwaalɨkere sɨnnyɨkɨ kwaakewɨ walamwaaibɨꞌdere. Yɨ sahwai yuyagaaꞌ yuyagaaꞌ gaala mwaaiderɨna sahwara lotuya yadɨvɨsare. Sahwara yawɨꞌna “Nemɨre maremwaalyaꞌnebwi gamɨresɨra,” kumɨre kingɨmwaaihɨꞌnya golɨya lɨvaradɨvɨꞌ kingɨnamwaalyɨsavɨre gidɨkusaba walaꞌdengɨ. Sara yapɨjɨ yɨ daata dara dɨpɨꞌdere: \q1 \v 11 “Nemɨre Naangeigɨ, nemɨre Gotɨyaigɨ! \q1 Aꞌmwe yuyara gɨmɨnyɨna yɨlaaya gyaꞌneigɨ \q1 Gɨmɨ saigɨ yɨnɨga wiꞌna nebulyaꞌnanyaigɨnyɨ. \q1 Yɨ byaanna dɨragɨnyabwi gɨzaayaꞌna nawɨꞌnyasɨ. \q1 Yɨ gɨmɨnne yayaꞌ munyaba makɨlyaꞌnajɨ \q1 Yɨ gɨmɨ dɨragɨnyabwi lɨmwagaꞌdɨnneꞌnajɨ nawɨꞌnyasɨ. \q1 Saꞌ darevɨnyɨ. Gɨmɨ yuya wakyeigɨnyɨ. \q1 Yune gɨmɨre sɨmunyaburɨna kwakye yɨmaꞌnyaakeigɨ. \q1 Gɨmɨre sɨmunyavɨdaaꞌnyɨ yuya daza warɨkengɨ. Mwaaihasangɨ.” \c 5 \s1 Jonɨ bukuya pɨrɨꞌ mena pɨgɨꞌmwagakesavɨ tɨnna wanganakeꞌnesɨ. \p \v 1 Yɨ kingɨnamwaalyɨsavɨ mwaaidɨꞌnyɨyare aangasɨrɨ nɨmɨ bukuya pwi tɨnna wangamwa. Si pɨkarya kɨnɨnnakeꞌ kusawɨjɨ mwasɨmagɨjɨ. Yɨ murɨtavayɨꞌbwaꞌnɨka ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalya kɨnɨnnaki. Yɨ yaasɨwaꞌnanyai marɨlaayaꞌna sara murɨtavayɨꞌbwaꞌnɨkilyɨ. \v 2 Nɨmɨ ejelɨya dɨragɨnnaka pwarɨ tɨnna wangamwa. Sai gannya maangwɨraayavɨ jaka naangaveꞌna dara dɨwaꞌ “Aꞌmwe tewaanyai bukuya dɨrɨ yɨnɨga wiꞌna tɨlaayaꞌnebwi kɨnɨnnakei aaihwalaka? Tewaanyai dɨragɨnnakei bukuya dɨrɨ pwɨyɨnɨka dɨrɨ yesɨvalasɨsaꞌ yaꞌna aaihwalaka?” \v 3 Kɨrɨꞌ sasarei aane pwai kwai mɨꞌ. Sɨgunyavɨ mwaalɨkei aane pwai kwai mɨꞌ. Kwaakevakɨ mwaalɨkei aane pwai kwai mɨꞌ. Kwaakevɨ amwihi wɨlarɨkei aane pwai kwai mɨꞌ. Yɨnɨga wiꞌna tɨlaayojɨ bukuya sɨrɨ kusawɨ jaꞌna tɨnna wanganannei aane pwai kwai mɨꞌ. Arɨkewɨ. \v 4 Sarajɨya aꞌmwe pwarɨ mabɨramaari. Bukuya si tɨlaayojɨ kusawɨ tɨnna wanganannei tewaanyarɨ mabɨramariwaasaꞌna yɨ nɨmɨ kɨnna kwalaalya dɨwa. \v 5 Kɨnna dadaazɨ aꞌmwe naangerajɨya pwai nyɨdɨwaꞌ “Gɨmɨ kɨnna kuna madɨnnera! Yɨthaa! Laayonɨyai Juthare yɨta savaakɨyai Ne Devitɨmɨre yɨta savaakɨdaasai, yɨsare pwipulyavɨ kwaraka yɨdevaaibɨꞌ sara yɨmaꞌnakei sai malyaꞌ wavɨlavakelyɨ. Sarevɨ yɨ sai bukuya si tɨlaayaꞌnei murɨtavayɨꞌbwata ata purɨdaaꞌnyɨ saraala marapyasɨbwarakyaꞌna yɨnɨga wiꞌna yannelyɨ.” \v 6 Sara kanyɨdɨwaꞌ nɨmɨ Sipɨzipɨya Dɨwɨnyarɨ tɨnna wangamwa. Sahwai kingɨnamwaalyɨsavɨ gaala kɨnɨnnaka daraai daraala dazaraayabajɨ aꞌmwe naanga dazaraayabajɨ tɨnnyaba daavɨna. Saba sai mena tamakesai ayɨna dɨkaaꞌnɨkabaai daaꞌdɨꞌnyɨ wangamwa. Gamɨre mɨnyagɨnyavɨ aꞌba saanya dɨragɨnnaka ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalya kɨnɨnnakei. Nabaai tɨnna ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalyara kɨnɨnnakei. Yɨ tɨnna dazara yɨ Gotɨyare Kurya ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalyarera. Gotɨyai kwaaka yuyawɨ yunewɨnna maryaasakere. Sipɨzipɨya sasarerɨ tɨnna wangamwa. \p \v 7 Sipɨzipɨya Dɨwɨnya dazai wawaka kingɨnamwaalyɨsavɨ mwaalɨkere aangasɨrɨ bukuya dazaꞌ maꞌmwaawɨꞌ. \v 8 Bukuya miꞌna kamaꞌmwaawɨꞌ sagaaꞌ gaala kɨnɨnnaka daraai daraala dazarajɨ aꞌmwe naanga tɨwedipoya dazarajɨ Sipɨzipɨya Dɨwɨnyaryaba gidɨkusaba kwaakewɨ walaꞌna. Sahwarajɨya gazaizai pɨradazabɨsasɨ dɨzɨya golɨya pɨrɨsɨ kɨnɨnnakelyɨ. Yɨ dɨzɨya dazangɨ jɨtɨrɨnya yɨravayɨhwiaꞌneꞌ yunebanna wɨlarɨkengɨ. Wabatɨrɨnya dazaꞌ Gotɨyare aꞌmwe tewaanyara Gotɨyarɨ wɨdadɨvɨsangɨra. \v 9 Yɨ sahwara daata mudɨka pɨrɨꞌ dara dɨwaaꞌ: \q1 “Bukuya dazaꞌ gɨmɨ maaryaꞌneigɨ \q1 Savɨre murɨtavayɨꞌbwasa marapyasɨbwarakyaꞌneigɨ \q1 Yɨ yɨnɨga wiꞌna nebulyaꞌnanyaigɨnyɨ. \q1 Sareꞌ dareꞌnanyɨ. Aꞌmwera gɨramesaigɨnyɨ. \q1 Sasareigɨre tawevɨ aꞌmweraavɨ mubahɨ. \q1 Sahwara Gotɨyarɨna wɨjaayaꞌneraavɨ gɨmɨ. \q1 Yɨta gazavaasavaakɨyaraavɨjɨ yagaala ge gejɨyaraavɨjɨ \q1 Aꞌmwe kɨlaaka dala nabinabinyajɨyaraavɨjɨ \q1 Ajɨmya yuyangɨya gazasavɨyaraavɨjɨ mubamaaragɨ. \q1 \v 10 Nemɨre Gotɨyarɨna maremwaaidɨsaraavɨ wɨmwaaihadɨ \q1 Wɨdaayaꞌnera Gotɨyarɨna yɨraꞌdɨvɨsaraavɨ wɨmwaaihagɨ. \q1 Sahwara Kwaaka yuyavakɨyaraavɨ maremwaaibɨꞌderera.” \p \v 11 Nabaai nɨmɨ wangadɨ ejelɨya kwalaalyaraavɨre maangwɨraayaꞌ kadɨka wɨꞌnɨwa. Sahwara kingɨnamwaalyɨsavɨjɨ gaala kɨnɨnnakeraayabajɨ aꞌmwe naangeraayabajɨ gɨhɨpaledaaꞌna. Sahwara kwalaalya kwalaalyara mwaaihaꞌ. Yɨ milɨyonɨ milɨyonɨyarajɨ taawɨzanɨ taawɨzanɨyarajɨ kwalaalya naanga naangera mwaaihasare. \v 12 Sahwara jaka dɨragɨnna dara dɨwaaꞌ: \q1 “Sipɨzipɨya Dɨwɨnya dazarɨ tamakesalyɨ. \q1 Sai nawɨꞌnya maaryaꞌnei yɨnɨga wiꞌnanyalyɨ. \q1 Yɨ dazangɨ yɨlaaya maarannei yɨdaꞌnanyalyɨ. \q1 Dɨragɨnna maremwaalyaꞌnebulyɨ gɨlyɨvɨkɨravɨnakebulyɨ \q1 Sɨduꞌnakebulyɨ dɨragɨnya naangebulyɨ gamɨrengɨ. \q1 Gamɨnne yayaꞌ munyaba makɨlyaꞌnajɨ \q1 Byaanna dɨragɨnyaꞌ yɨlaayaꞌ wɨjaayaꞌnajɨ \q1 ‘Su! Su!’ wɨjaꞌnajɨ tewaanyaꞌnelyɨ. \q1 Yɨ sahwai gavei yɨnɨga nebulyaꞌnanyalyɨ.” \m \v 13 Yɨ nɨmɨ Gotɨyai yuya wakyaaka kwaraavɨ kadɨka wɨꞌnɨweꞌ. Yɨ Sɨgunyavɨ mwaaihasaraavɨjɨ yɨ Kwaakevakɨ mwaaihasaraavɨjɨ yɨ kwaakevɨ amwihi wɨlakasaraavɨjɨ yɨ saalaalyavɨ wɨlamwaaihasaraavɨjɨ, yo, yuya sabanyaavɨ wɨlamwaaihata kwaraavɨ wɨꞌnɨweꞌ. Sahwara dara dɨwaaꞌ: \q1 “Kingɨnamwaalyɨta savɨ mwaalɨkelyɨ \q1 Sipɨzipɨya Dɨwɨnya kwalyɨ \q1 Saraai nawɨꞌnya yuyabwi maarika! \q1 Yɨ su suyajɨ yaya makɨlyabulyɨ \q1 Byaanna dɨragɨnyabulyɨ dɨragɨnnakebulyɨ \q1 Saraarɨ nawɨꞌnya dazabwi kuna warana! \q1 Yuyagaaꞌ yuyagaaꞌ kuna warɨbainana!” \m \v 14 Sara kadɨwaaꞌ gaala kɨnɨnnaka daraai daraala dazara yɨ dara dɨwaaꞌ “Yɨ sahɨrɨsɨ. Nebula naangesɨ.” Yɨ aꞌmwe naangera kwaakewɨ walarutaꞌneva yɨ lotuya yɨvanɨgaꞌ. Yɨlaaya wivanɨgaꞌ. \c 6 \s1 Sipɨzipɨya Dɨwɨnyai bukuyavɨre murɨtavayɨꞌbwarake marapyasɨbwarakakeꞌnesɨ. \p \v 1 Sipɨzipɨya Dɨwɨnyai bukuyavɨre murɨtavayɨꞌbwaraka ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalyangɨ aaya mudɨꞌnanyaꞌ marapyasɨbwarakɨna yadaaꞌnyɨ yɨ nɨmɨ tɨnna wangamwa. Sipɨzipɨya Dɨwɨnyai marapyasɨbwarakɨna kyɨwaꞌ gaala kɨnɨnnaka daraai daraalyaraavɨdaaꞌnyɨ pwai yɨ sɨgunyavɨ yɨꞌmunya pidevaaibɨꞌ gamɨre maangwɨraayaꞌ jaka naanga dɨna “Kaaja!” \v 2 Yɨ nɨmɨ tɨnna ayahi wanganna. Yɨthaanyi, ozɨya yaaka pwarɨ tɨnna wangamwa. Yɨ aꞌmwei yɨlamwaaidɨꞌnyɨ mwaryagɨnyɨsɨ lɨmwamwakei. Sahwarɨna kingɨmwaaihɨꞌnya pɨrɨꞌ wɨjawaasaꞌ malyavɨ wavɨlayaꞌneꞌ. Yɨ sai mala kwalaalya wavɨlayaꞌnei wawoka “Malaꞌna wavɨlavɨma!” daka wɨna yɨwaꞌ. \p \v 3 Dɨwɨnyai wɨla ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalya ayawɨdaasɨ bukuyavɨ pwɨyɨnɨkeꞌ pyaasɨbwaꞌna kyɨwaꞌ nɨmɨ kadɨka wɨꞌnyɨna. Yɨ gaala kɨnɨnnaka ayawɨdaasai dɨna “Kaaja!” \v 4 Yɨ ozɨya pwai yɨꞌmavaabɨna. Sai wayaakei. Aꞌmwei ozɨya dazarɨ yɨlamwaaidɨꞌnyɨyarɨna dɨragɨnyabwi wɨjawaasai. Sahwai dɨragɨnya sabwi maaraka tewaanyagaaꞌ yɨ naryagaaꞌ yɨnɨga marasɨꞌnyaꞌnelyɨ. “Aꞌmwe Kwaakevakɨyara tamakɨnɨpɨka!” daka sara yɨwaꞌ. Sarevɨ yɨ sarɨna kwaariꞌmasɨramɨnya naanga pɨrɨꞌ wɨjawaasaꞌ wawɨnya dazahɨrɨꞌ yaꞌneꞌ. \p \v 5 Dɨwɨnyai wɨla ayawɨdaasaꞌ bukuyavɨ pwɨyɨnɨkeꞌ pyaasɨbwaꞌna kyɨwaꞌ yɨ nɨmɨ kadɨka wɨꞌnyɨna. Gaala kɨnɨnnaka ayawɨdaasai dɨna “Kaaja!” Yɨthaanyi, nɨmɨ ozɨya dɨkwaagɨla pwarɨ tɨnna wanganna. Yɨ aꞌmwe yɨlamwaalakei gamɨre asɨrɨ sɨkelɨya pɨrɨꞌ tɨka nyaꞌne marayaꞌneꞌ lɨmwamwaꞌ. \v 6 Yɨ gaala kɨnɨnnaka daraai daraalyara mwaaihata saraavɨ tɨnnyaba maangwɨraayaꞌbɨꞌ nɨmɨ kadɨka wɨꞌnyɨna. Yɨ maangwɨraaya dazaꞌ dara dɨna “Mɨjɨkegaakɨra. Maalɨtaaya witɨmaaꞌgula pwarɨ nɨgwia yune paaivɨ kinaayavɨneꞌna (yɨrɨka gavevɨ wawɨnya yaꞌne nɨgwiaꞌ) gɨmɨ sɨkelɨya dɨmarayɨ! Yɨ maaꞌgula maalɨka daraai dalyangɨ baaliya (witɨyabɨꞌ) nɨgwia yune paaivɨ kinaayavɨneꞌna sɨkelɨya dɨmarayɨ! Aawapaaya wɨgainajahaaꞌ kɨrɨꞌ welivananya yɨdɨkeꞌnesɨ waainɨyasɨ kayaaka migalakɨnna!” \p \v 7 Yɨ Dɨwɨnyai wɨla bukuyavɨ pwɨyɨnɨkeꞌ dawaai dawaalyaꞌ pyaasɨbwaꞌna kyɨwaꞌ yɨ nɨmɨ kadɨka wɨꞌnyɨna. Yɨ gaala kɨnɨnnaka daraai daraalyai aayai sare maangwɨraayaꞌ dɨna “Kaaja!” \v 8 Sara kyɨwaꞌ nɨmɨ ayahi tɨnna wanganna. Yɨthaanyi, ozɨya nabalɨkɨlaaꞌnaka pwarɨ wanganna. Yɨ, sarɨ yɨlamwaalɨkerɨ gamɨnne yayaꞌ “Baryabulyɨyala.” Yɨ sahwarɨ Bainɨkeraayabanyaꞌ mɨjamaridɨꞌnyɨyasɨ. Aꞌmwe yuyavakaavɨ Gotɨyai marajaapaina yaka dɨna “Dɨragɨnya dareꞌ yɨhɨzaawa. Yuyawɨ aꞌmwe daraai dalyaraavɨ tamyɨvainyɨna yakɨri aꞌmwe gave pwarɨ dɨramakyi! Gazawɨzawɨ aꞌmwe daraai dalyaraavɨ tamyɨvainyɨna, gave pwarɨ tamakɨna. Sana sana jidewaaihɨlyɨ. Yɨ sareꞌne dɨragɨnyaꞌ kihɨzaavaꞌmujɨ yɨ pwaraavɨ kwaariꞌmasɨramɨnyasɨ tamakɨna, yɨ pwaraavɨ mɨjɨka naangesɨ tamakɨna, yɨ pwaraavɨ nalaaya nabinabinyajɨ tamakɨna, yɨ pwaraavɨ laayonɨyarajɨ sɨgyaaryarajɨ dawakɨna jidewaaihɨlyɨ.” \p \v 9 Yɨ Dɨwɨnyai atɨlyaꞌ wɨla bukuyavɨ pwɨyɨnɨkeꞌ pyaasɨbwaꞌna kyɨwaꞌ yɨ nɨmɨ tɨnna wanganna. Aꞌmwe bainɨka pwaraavɨre kuryara Gotɨyare kwaraanyaba kwaakewɨ mwaaidapiyaraavɨ wanganna. Sɨnnawɨ aꞌmwe dazara Gotɨyare yagaalyaꞌ dɨragɨnna lɨmwagaresare. Yɨ sara yadɨvɨꞌ yagaala dazaꞌ jalɨkurakesare. Sareꞌna sahwaraavɨ Gotɨyare yɨkamaangera tamakɨna yesare. \v 10 Kurya dazara maangwɨraaya jaka dɨragɨnna dara dɨwaaꞌ “Kingɨya Naangeigɨ yuyangɨneigɨ gɨmɨ nawɨꞌnya mwaaihɨ. Gɨrɨka maayaigɨ. Yɨ gɨmɨre sabwi yɨ nebulyaꞌna yunewɨnnanyasɨ. Sareigɨ, mena gathaꞌdaregaaꞌ kyɨwawojɨ gɨmɨ kotɨyaꞌ aꞌmwe Kwaakevakɨ mwaaihasaraavɨ jɨtheigɨnaꞌ? Yɨ sahwaraavɨ nemɨre tawenna gathɨngaaꞌ dɨrɨvɨkɨꞌdeigɨnaꞌ?” \v 11 Sara dɨna kyɨwaaꞌ Gotɨyai gazarɨnazarɨna baazɨꞌmaꞌnya yaakeꞌ saamɨnyaꞌ wɨjaavɨna. Yɨ wɨjaavɨna yaka sahwaraavɨ wɨdɨna “Sarɨmɨ maalɨkegaaꞌ kave kwaamuꞌ dɨmwaalyi! Dɨvi yɨkamaangera sarɨmɨre avaaiyaasɨwaꞌwawɨnyaraavɨ, sɨryaꞌmweraavɨ tamakɨpɨꞌdere. Yɨ yɨhɨramaketabaaibɨꞌ tamakɨpɨꞌdehaaꞌnanyɨ. Yɨ nɨmɨ yawɨꞌna yage yunegaaꞌnera yɨnɨga sara baibɨꞌdehaaꞌ yɨ nabaai sarɨmɨre tawejɨꞌna tɨvɨkɨrɨdeinyɨ.” \p \v 12 Dɨwɨnyai wɨla ata purɨdaaꞌnyɨ dalyaꞌ bukuyavɨ pwɨyɨnɨkeꞌ pyasɨbwaꞌdaaꞌnyɨ nɨmɨ tɨnna ayahi wanganna. Kwaakevakɨ wɨnɨnya naangeꞌ kyɨmaꞌnɨwaꞌ tɨnna wanganna. Yɨ nyɨlyai tɨnga naangeꞌ yɨmaꞌnyɨna. Sai yɨrɨka mavuri. Yɨ lawei yuya wayaaka taweꞌbɨsaꞌ yɨmaꞌnyɨna. \v 13 Sɨgunyavɨya sɨlɨngaamɨnya sa kwaakebanna bwalaꞌna. Yɨsɨla yɨta pihɨyare mya milyadɨꞌnyɨ yɨhuta naangeꞌ purakɨꞌdaaꞌnyɨ bwalaꞌdaawadevaaibɨꞌ kwaakebanna bwalaꞌna. \v 14 Sɨgunya kɨrɨsɨ saꞌ mena wɨna. Yɨ lamulyɨꞌ pwalagɨꞌmwadɨvɨꞌ wakadɨvɨtabaaibɨꞌ sɨgunyaꞌ gɨꞌmwannɨwakeꞌ yɨmaanyɨna. Yɨ yuya mugunyajɨ ahuꞌmannyajɨ kumɨre waꞌdɨvɨsaba yagalyaꞌmaꞌna, yɨ sangina gɨnyɨmwaaina yɨwaaꞌ. \v 15 Yɨ kingɨya Kwaakevakɨyarajɨ yɨ maremwaaidɨvɨsarajɨ yɨ mala aawɨlasaraavɨ maremwaala naangerajɨ yɨ aꞌmwe nɨgwɨhɨravɨnakerajɨ yɨ aꞌmwe dɨragɨnaangerajɨ yɨ yaasɨwaꞌwawɨnya wɨdaayadɨvɨta gazarazarajɨ yɨ pwara kumɨre wawɨnya yadɨvɨta gazarazarajɨ yuya sahwara Kwaakevakɨya situsangɨ lɨka yulyaramaripɨꞌdere. Yɨ sɨla mugunya naangengɨ kusawɨ lɨka wɨlapɨꞌdere. \v 16 Yɨ sahwara yuya mugunyajɨ sɨlaangejɨ jaka dara dɨwaasare “Weꞌ! Sarɨmɨ nɨmɨnyɨ aꞌbadaaꞌnyɨ jɨlanyɨlabwaraama! Gotɨyare sɨnnyɨkɨ, kingɨnamwaalyɨsavɨ mwaalɨkerɨjɨ yɨ Dɨwɨnyare sɨnna tɨkevɨjɨ lɨka dɨmaraneyulakya! \v 17 Sareꞌ dareꞌnanyɨ. Yɨrɨka naanga dazaraare dazagaaꞌ yɨ sɨmɨlɨka wɨladehaakɨ. Kayaaꞌnanyaꞌ tɨvɨkɨryaꞌneꞌ dahaaꞌ saꞌ mena yɨmaꞌnɨwaꞌ. Sarevɨdaaꞌnyɨ yɨnɨga aaihwai daavojɨ yɨ dazaꞌ wavɨlavadelaka! Aawa.” \c 7 \s1 Yɨzɨrelɨya kwala naanga (144,000) sara Gotɨyare dahɨlakɨnɨkeꞌ maaresaꞌnesɨ. \p \v 1 Saꞌ mena kyɨwaꞌ Kwaakevɨya tɨvimagɨnya dawaai dawaalyaba ejelɨya daraai daraalyara daaꞌdapi nɨmɨ tɨnna wanganna. Sahwara Kwaakevakɨya yɨhuta dawaai dawaalya dɨragɨnna lɨmwagaꞌna. “Dahaaꞌ yɨhuta sa yɨhuꞌmaanarya Kwaakevakɨjɨ saalaalyavɨjɨ yɨta gazarɨzarɨjɨ nyadɨka!” deva dɨragɨnna lɨmwagaꞌna. \v 2 Yɨ ejelɨya pwai nyɨlyai bilyɨrɨꞌdimagɨ yidawadaaꞌnyɨyarɨ nɨmɨ tɨnna wanganna. Ejelɨya sai Gotɨya gaala mwaalɨkere yavɨkwajɨkeꞌ lɨmwagaka yɨ sai maangwɨraaya jaka dɨragɨnna naangaꞌna dɨna. Yɨ ejelɨya daraai daraala dazaraavɨna Gotɨyai dɨragɨnyaꞌ wɨjaavakera kwaakesɨ saalaalyasɨ kayaaka yɨgalakyaꞌneraavɨ yɨ sahwaraavɨ jaka dɨna. \v 3 Yɨ jaka dara dɨwaꞌ “Sarɨmɨ dahaaꞌ Kwaakevasɨ saalaalyasɨ yɨsarajɨ kayaaka yɨmeꞌnyaꞌbɨꞌ migalakɨpɨna! Nemɨ nemɨre Gotɨyare yaasɨwaꞌwawɨnyaraavɨre yamengɨ gamɨre yavɨkwajɨka pɨkarya yaadehaaꞌnanyɨ. Sara kyawaajɨ sarɨmɨ sahwaraavɨ migalaki yapɨjɨ gave pwaraavɨ jɨhalakyideihɨlyɨ.” \v 4 Yɨ aꞌmwe yavɨkwajɨka pɨkaryaꞌ maꞌmwaasaraavɨne ata dahɨlyaꞌ kanyɨdɨwaꞌ nɨmɨ kadɨka wɨꞌnɨweꞌ. Aꞌmwe sahwaraavɨ pɨkarya wakɨwaka kwala naanga (144,000) sara. Yɨ Yɨzɨrelɨyaraavɨ yɨta gazavaasavaakɨya pwara yavɨkwajɨka pɨkarya maꞌmwaasara. \v 5 Yɨ Juthare yɨsavaakɨyara kwalaalyara (12,000) pɨkarya maꞌmwaasara. Yɨ Ruvenɨmɨre yɨsavaakɨyara 12,000. Yɨ Gaatɨmɨre yɨsavaakɨyara 12,000. \v 6 Yɨ Aazare yɨsavaakɨyara 12,000. Yɨ Napɨtalaare yɨsavaakɨyara 12,000. Yɨ Manaazare yɨsavaakɨyara 12,000. \v 7 Yɨ Sɨmɨyonɨmɨre yɨsavaakɨyara 12,000. Yɨ Livaayare yɨsavaakɨyara 12,000. Yɨ Yɨzakaamɨre yɨsavaakɨyara 12,000. \v 8 Yɨ Sevyulanɨmɨre yɨsavaakɨyara 12,000. Yɨ Jozepɨyare yɨsavaakɨyara 12,000. Yɨ Bejaminɨmɨre yɨsavaakɨyara 12,000. Aꞌmwe dazara yɨ Gotɨyare yavɨkwajɨka pɨkaryaꞌ maꞌmwaasare. \s1 Aꞌmwe kwalaalya naangera baazɨꞌmaꞌnya yaake baazɨꞌmaꞌnɨkeraavɨnesɨ. \p \v 9 Yuya daza mena kyaꞌ, yɨthaanyi, aꞌmwe kwalaalya naanga naangera yɨꞌbwaꞌnemwaaidapi nɨmɨ tɨnna wanganna. Yɨ kumɨnyɨ aꞌmwei ata yɨnɨga wiꞌna gɨlanneraavɨna mɨꞌ. Aꞌmwe dazara ajɨmya yuyangɨya gazasavɨyaraayawɨjɨ yɨta gazavaasavaasɨyaraayawɨjɨ kɨlaaka nabinabinyajɨyaraayawɨjɨ yagaala ge gejɨyaraayawɨjɨ yɨ sahɨbadaasare. Sahwara kingɨnamwaalyɨsavɨre sɨnnyɨkɨjɨ Dɨwɨnya Sipɨzipɨyare sɨnnyɨkɨjɨ daavɨna. Baazɨꞌmaꞌnya yaaka saamɨgwazaaya wakevera yɨ kumɨre asɨraavɨ maimunyarabɨꞌne lɨmwageva \v 10 maangwɨraaya naangeꞌ jaka dɨragɨnna dara dɨwaaꞌ “Nemɨre Gotɨyai sai kingɨnamwaalyɨsavɨ mwaalɨkelyɨ yɨ Sipɨzipɨya Dɨwɨnyalyɨ saraai mena nevadaihasamaꞌmwaalyaraalyɨ. Naangebula!” \v 11 Yɨ ejelɨya yuyara kingɨnamwaalyɨsavɨjɨ aꞌmwe naangeraayawɨjɨ gaala kɨnɨnnaka daraai daraalyaraayawɨjɨ daaveva yunewɨnna bathakulaawesare. Yɨ sahwara kingɨnamwaalyɨsayaba gidɨkusaba kumɨre sɨnnyɨꞌ kwaakewɨ walarutaꞌnareva Gotɨyarɨ lotuyaꞌna yɨlaaya yɨwaaꞌ. \v 12 Sahwara dara dɨna: \q1 “Sahɨrɨsɨ. Nebula naangesɨ. \q1 Nemɨre Gotɨyarɨ yɨlaayabwi wiaana! \q1 Byaanna dɨragɨnyaꞌ kuna warana! \q1 Sɨduꞌnakeburɨ aaya kaavɨlyala! \q1 ‘Su! Su!’ wɨdaana! \q1 Gamɨnne yayaꞌ munyaba makɨlaana! \q1 Dɨragɨnna maremwaalyaꞌnebulyɨ dɨragɨnya naangebulyɨ \q1 Yɨ sahwarebwi kuna kuna warana! \q1 Yuyagaaꞌ yuyagaaꞌ dazabura waragwona! \q1 Sahɨrɨsɨ. Nebula naangesɨ!” \p \v 13 Aꞌmwe naangerajɨya pwai jaꞌnanyɨdɨwaꞌ “Aꞌmwe baazɨꞌmaꞌnya yaaka saamɨgwazaaya yɨraꞌneve dazara aaihwaravaavaka? Aꞌmwe saraavɨ jawɨꞌmwaa gawɨdaaꞌnyara?” \v 14 Sara kanyɨdɨwaꞌ “Nɨmɨre naangeigɨ, bewara dɨngaka! Nɨmɨ myawɨriwa. Saigɨ yawɨꞌmanɨgɨ.” Yɨ sai nyɨdɨwaꞌ “Aꞌmwe dazara yɨkamaangeraavɨ taanginya naangejɨ daangejɨ maareꞌ. Yɨ taanginya naanga savɨdaasare. Yɨ kumɨre baazɨꞌmaꞌnya Dɨwɨnyare tawevɨ aalya yesaꞌnanyɨ. Sarevɨ baazɨꞌmaꞌnya daza yaaka wannyɨna yaꞌ. \v 15 Sarevɨdaaꞌnyɨ sahwara Gotɨyare kingɨnamwaalyɨsavɨ kusɨmagɨ daaꞌdɨvɨsare. \q1 Nyɨlyavɨjɨ sawɨsavɨjɨ lotuya yadɨvɨsare. \q1 Gamɨre anga nawɨꞌnyavɨ sara yadɨvɨsare. \q1 Kingɨnamwaalyɨsavɨ mwaaidei yeꞌmwannamwaalojɨ \q1 Yɨ sahwaraavɨ maredaaꞌda kɨmata bwakedaavadelyɨ. \q1 \v 16 Sahwara mɨjɨka ayahi yɨpɨꞌdera mɨꞌ. \q1 Nabaai aalyaꞌna ayahi baibɨꞌdera mɨꞌ. \q1 Nyɨlyai mala tamyaꞌneꞌbɨꞌ dɨragɨnna wɨdathera mɨꞌ. \q1 Dɨka naanga gazasaꞌ daanga wiꞌdathera mɨꞌ. \q1 \v 17 Dareꞌ nanyɨ. Dɨwɨnya Sipɨzipɨyai wɨmaremwaaladelyɨ. \q1 Kingɨnamwaalyɨsayaba kumɨre maremwaalyai mwaaladei. \q1 Sahwaraavɨ aalɨyɨmɨnya nawɨꞌnya yɨrijava wibwarɨdaakwadelyɨ. \q1 Aalya gaala kɨnɨnnakeꞌ nyaꞌneraavɨ makwawodei. \q1 Nabaai Gotɨyai kumɨre tɨnnyaraavɨ yɨmwagathelyɨ. \q1 Kɨdalaalya gazasaꞌ yaalɨka kave yɨmwagathei. \q1 Yɨ sahwara kɨnna ayahi dɨpɨꞌdera mɨꞌ.” \c 8 \s1 Bukuyavɨ pwɨyɨnɨka wɨla ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalyaꞌ marapyasɨbwarakeꞌnesɨ. \p \v 1 Sipɨzipɨya Dɨwɨnyai wɨlyaꞌ bukuyavɨ pwɨyɨnɨkeꞌ ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalyaꞌ mena marapyasɨbwaꞌmwaꞌ. Yɨ Sɨgunyavɨ saba yagaala maayawɨ kuna yada nyitaka pimagɨnyaꞌbɨꞌ (aapɨ-aawaaya sagaaꞌ) wavɨlaꞌna yɨwaꞌ. \v 2 Wavɨlaꞌna kyɨwaꞌ ejelɨya ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalyara Gotɨyare sɨnnyɨkɨ daaꞌdapi nɨmɨ tɨnna wanganna. Yɨ sahwaraavɨna pihulɨya ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalya wɨjaavɨna yɨwaꞌ. \v 3 Yɨ ejelɨya pwai Gotɨyare kwaraanyaba gidɨkusaba buladaaꞌna. Yɨ sai maaꞌgula golɨyaꞌ wabatɨrɨnya yɨravayɨhwiaꞌneꞌ lɨmwagakei. Sahwarɨna paawɨraayana kwalaalya wabatɨrɨnya yɨravayɨhwiaꞌne wɨjaawakei sai aꞌmwe Gotɨyare tewaanyaraavɨre wɨja Gotɨyarɨnejɨ mariꞌbwarakya yaꞌnei. Yɨ sahwai kingɨnamwaalyɨsavɨ kusɨmagɨnya dɨꞌbɨnya golɨya warɨka dazavɨ Gotɨyarɨna wɨja Gotɨyarɨna wɨjaayaꞌbɨsajɨ wabatɨrɨnyaꞌ mariꞌbwarakya yaꞌnei. \v 4 Yɨ paawɨraaya dazangɨre jɨta wabatɨrɨnyasɨ Gotɨyare tewaanyaraavɨre gamɨnyɨ wɨja yagaalyajɨ ejelɨyare asɨrɨ lɨmwagakevɨdaaꞌnyɨ yɨlaawaka munyaba Gotɨyare sɨnnyɨkɨ yɨꞌmaꞌmwakengɨ. \v 5 Sara yaka sai yɨkunaabɨthɨꞌmaaꞌgulyaꞌ maaraka dɨkeꞌ yɨ dɨkwaraka kwaraanyaba maaraka yɨ maaꞌgulyavɨ maradɨꞌgwalaka yɨ sai dɨkeꞌ lɨvaramwakeꞌ Kwaakevakɨna waimwaawɨꞌ. Sai mena kalɨvaramwaꞌ yɨ sagaaꞌ yɨꞌmunya pilɨna, purinya yɨnnyɨna, yɨnamɨraasavɨre dɨꞌbaake mwasabɨꞌ lɨvapɨna, yɨ sagaaꞌ Kwaakevaꞌ wɨnɨnyaꞌ yɨna yakengɨ. \s1 Ejelɨyara pihulɨya makuresaꞌnesɨ. \p \v 6 Ejelɨya ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraala dazara pihulɨya ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraala daza lɨmwagarevera pihulɨya pwaꞌnyɨ makusaꞌna yavadaꞌgalayovɨravalɨmwanna yɨwaaꞌ. \v 7 Yɨ ejelɨya aaya mudɨꞌnanyai gamɨre pihulɨyaꞌ pwaꞌnyɨ makuꞌna kyɨwaꞌ sɨrɨmyasɨ dɨkesɨ tawe yeꞌmwannayɨmaꞌnaabɨna yaka Kwaakevakɨna walaraawɨna yɨwaꞌ. Kwaaka yuyangɨ dawaai dasɨmagɨ jaapaina yɨnɨkeba dawaalyaba tewaanya waꞌdɨꞌnyɨ pɨba saba dɨkeꞌ nyɨna. Nabaai yɨta yuyaraavɨ dawaai dasɨmagɨ jaapaina yɨnɨkeba dawaalyaba tewaanya waꞌdɨꞌnyɨ pɨba saba dɨkeꞌ nyɨna. Yɨ kurɨvaarɨya yuyangɨ yɨ sa kɨnɨngɨjɨ dɨkeꞌ baihinyɨna yɨwaꞌ. \v 8 Yɨ ejelɨya ayawɨdaasai (2) gamɨre pihulɨyaꞌ pwaꞌnyɨ makuꞌna kyɨwaꞌ mugunya naangeꞌ nadaasɨyaꞌbɨsaꞌ dɨka naangeꞌ saalaalyavɨna walaraawɨna. Yɨ saalaalya dawaai dasɨmagɨnya jaapaina yɨnɨka davanyaai tewaanya waꞌdɨꞌnyɨ pimagɨnyavaaꞌ taweꞌ yɨmaꞌnyɨna. \v 9 Saalaalyavɨ gaala mwaaihasaraavɨ maralɨgɨsɨvaina yɨnɨka dawaai dasɨmagɨnya yɨmaꞌnyɨna kyɨwaꞌ yɨ pimagɨnya pɨvaaꞌ mena balɨna yɨwaaꞌ. Yɨ sɨpɨyangɨna maralɨgɨsɨvainɨka dawaai dasɨmagɨnya yɨmaꞌnyɨna kyɨwaꞌ yɨ sɨpɨya pimagɨnya pɨvaaꞌ kayaaka mena yɨnyɨna yɨwaꞌ. \v 10 Yɨ ejelɨya ayawɨdaasa pwai daraai dalyai (3) gamɨre pihulɨyaꞌ pwaꞌnyɨ makuꞌna kyɨwaꞌ sɨlɨngaamɨnya naanga pɨrɨꞌ dɨꞌbaakeꞌ wana dɨka nebulyaꞌbɨꞌ yɨdɨwakeꞌ yɨ saꞌ sɨgunyavɨ yɨlamakwasaawaka yɨ bwalaꞌna. Aalya yuyangɨjɨ aalɨyɨmɨnya yuyangɨjɨ sangɨ dawaai dasɨmagɨnya maralɨgɨsɨvainɨka davanyaai waꞌdɨꞌnyɨ aalya pimagɨnya pɨnɨngɨ sɨlɨngaamɨnyaꞌ bwalaꞌna. \v 11 Sɨlɨngaamɨnya dazavɨne yayaꞌ dara woꞌnɨkeꞌ “Yɨrɨkeꞌ. Kayaakuryava.” Aalya yuyangɨ pimagɨnya savaaꞌ yɨrɨkeꞌ yɨmaꞌnyɨna yɨwaꞌ. Aꞌmwe kwalaalyara aalya dazaꞌ neva yɨ aalyaꞌ kumɨre munyɨkɨ dɨka kubaihinnɨwaꞌ yɨ sahwara mena baimwaaꞌ. \v 12 Yɨ ejelɨya ayawɨdaasa pwai daraai daraalyai (4) gamɨre pihulɨyaꞌ pwaꞌnyɨ kamakuꞌmwaꞌ yɨ nabaai nyɨlyarɨjɨ lawerɨjɨ yuya sɨlɨngaamɨnyangɨjɨ tamɨna yaka yɨ nyɨlyare dawaai dasɨmagɨdaasa pimagɨ yɨgalakɨna. Yɨ lawere dawaai dasɨmagɨdaasa pimagɨ yɨgalakɨna. Yɨ sɨlɨngaamɨnyangɨ dawaai dasɨmagɨdaasa pimagɨ yɨgalakɨna. Sarevɨdaaꞌnyɨ kumɨre baaka pade dahasaai nayaa waꞌdɨꞌnyɨ baaka pade pimagɨnyaꞌ jɨhɨnya yaꞌna yɨna. Yɨ nyɨlyai yɨrɨkevɨ dahasaalyagaaꞌ naangegaaꞌ (2) nayaa purɨna yada yɨrɨkevɨ maalɨkegaaꞌ (1) mavuri. Yɨ nabaai sawɨta pimagɨnyaꞌ sara mavuri yɨwaꞌ. \p \v 13 Yɨ bwaangya naanga pwai sɨgunyavɨ tɨnnyaba pɨlavamaryadaaꞌnyɨ nɨmɨ tɨnna wanganna. Yɨ nɨmɨ kadɨka wɨꞌnyɨna yadaazɨ sai maangwɨraaya jaka dɨragɨnna dara dɨna “Weꞌ! Weꞌ! Weꞌ! Aꞌmwe Kwaakevakɨ mwaaihata kemwaraavɨna dahasaai dahaaꞌ kale nyɨwaꞌ. Ejelɨya daraai dala pwara pihulɨya pwaꞌnyɨ kamakurapi yɨ nabaai taanginya naangeꞌ sahwaraavɨ yɨmaꞌnadesɨ.” \c 9 \p \v 1 Yɨ ejelɨya atɨlyai (5) gamɨre pihulɨyaꞌ pwaꞌnyɨ kamakuꞌmwaꞌ sɨlɨngaamɨnya pwai Sɨgunyavɨdaaꞌnyɨ Kwaakevakɨna mena bwalaꞌmwakerɨ nɨmɨ tɨnna wanganna. Yɨ tɨnna kuna wanganna yadaazɨ sahwarɨna kiyaꞌ wɨjaavɨna. Kiya dazaꞌ yɨrorɨla yune kewewɨnɨ yɨnɨgwalaawaka yɨ daanga maaya dazavɨne tɨkuryaꞌ baasaꞌnesɨ. \v 2 Sai yɨrorɨlyavɨ tɨkurya dazaꞌ kabaasɨwaꞌ yɨ yɨrorɨlyavɨdaaꞌnyɨ jɨsaꞌ yɨlɨna. Saaidɨka naangevɨre jɨta saꞌbɨꞌ yɨlɨna yaka nyɨlyarɨjɨ yɨhusavaakɨjɨ galabɨꞌjɨꞌna kyɨwaꞌ yɨ nyɨlyalyɨ yɨhusasɨ jɨhɨnya yɨmaꞌnyɨna yɨwaꞌ. \v 3 Jɨhɨnya yɨmaꞌnyɨna yadaaꞌnyɨ jɨta savɨdaaꞌnyɨ baarɨnnyara yɨmaꞌnaabɨna yeva yɨ Kwaakevakɨna walaawɨna yɨwaaꞌ. Yɨ sahwara dɨragɨnyaꞌ dɨraavalyare dɨragɨnyaꞌbɨꞌ maarɨna. Yɨ Kwaakevakɨya dɨraavalyara aꞌmweraavɨ kayaaka yɨgaidɨvɨtabaaibɨꞌ kayaaꞌna yaꞌne dɨragɨnyaꞌ maarɨna yɨwaaꞌ. \v 4 Maarɨna yeva yagaalyaꞌ dara maarɨna “Sarɨmɨ kurɨvaarɨyangɨjɨ Kwaakevakɨ dala pɨnɨnna pɨnɨnnanya yɨrɨꞌnade sangɨjɨ yɨta gazarɨzarɨjɨ kayaaka migalakɨpɨna! Aawa. Aꞌmwe Gotɨyare yavɨkwajɨka pɨkaryaꞌ kumɨre yamengɨ maayaraavɨ yɨ dazaraavɨ kayaaka nayaa jɨhalakyi! \v 5 Sarɨmɨ aꞌmwe dazahwaraavɨ daanga naanga jɨꞌmwagyidere. Kuna yɨwopɨjɨ yune lawe atinanyangɨna. Kɨrɨꞌ sahwaraavɨ tamakya mipɨna!” Yɨ baarɨnna dazara aꞌmweraavɨna daanga kayaaꞌnanyaꞌ wɨjaavadɨvɨsara. Yɨrɨvaburyara aꞌmweraavɨ tɨka daꞌdɨvɨꞌ daanga wɨjaavadɨvɨtabaaibɨꞌ wɨjaavɨna. \v 6 Yɨ daanga dazagaaꞌ aꞌmwera balya yaꞌne tusaꞌna bɨꞌdɨvɨꞌ kɨrɨꞌ sahwara tɨnna mwanganyadɨvɨsare. Arɨkawɨ. Sahwara “Balaana!” kuna yawɨꞌdɨvɨsare. Kɨrɨꞌ baryabwi sahwaraavɨ lɨkaanya wodesɨ. \p \v 7 Baarɨnna dazara ozɨyara mala yaꞌneraayawɨnnera yawɨmwavedaaꞌdɨvɨtabaaibɨsare. Kumɨre mɨnyagɨnyangɨ kingɨmwaaihɨꞌnya golɨyabɨsa yɨlarɨkera. Yɨ kumɨre sɨnnyɨꞌ aꞌmwere sɨnnyɨꞌbɨsɨꞌ. \v 8 Yɨ kumɨre mɨjasa saamɨnaange, aꞌmwe kɨnɨngɨre mɨjasabɨsa. Yɨ kumɨre maangerɨka kavɨjɨlɨkere maangebɨsa, yɨ laayonɨyare saanyabɨsa. \v 9 Kumɨre kɨhɨsangɨ baazɨꞌmaꞌnya kaapaayabɨsa saabyaꞌ maredaaꞌnɨkengɨ. Yɨ kumɨre pɨya kaarɨzɨya kwalaalyabɨꞌ ozɨyara mwagiꞌnamakwodaapi malaꞌnera paꞌda paꞌda yɨnnadevaaibɨꞌ woryaraavɨre pɨyangɨ paꞌda paꞌda yɨnɨkesɨ. \v 10 Kumɨre suyarɨka yɨrɨvaburyaraavɨrebaaibɨsarɨka. Yɨ suyarɨkɨ kumɨre langerɨꞌ kwaamɨnya daanga wɨjaayaꞌneꞌ kɨnɨnnakerɨꞌ warɨꞌ. Nabaai kumɨre langerɨkajɨ daanga naanga dazaꞌ aꞌmweraavɨ kayaaka yɨgalyaꞌnera. Sahwara daanga naanga dazaꞌ wɨjaayaꞌne dɨragɨnyaꞌ yune lawe atinanyangɨna maaꞌnɨkere. \v 11 Kumɨnyɨ munyaba kumɨre maremwaaidei yɨ sai yɨrorɨla yune kewewɨnɨ yɨnɨgwalaawɨka yɨ daanga maayavɨya ejelɨyalyɨ. Sarere yayaꞌ Yɨvɨruyagaalyavɨ Aavathonɨ, yɨ Gɨrikɨyagaalyavɨ Aapolɨyonɨ. Yayavɨ aaya kaavɨlyasɨ, “Yuyangɨ Kayaaka Yɨgalakadei.” \p \v 12 Sɨnnawɨnyaꞌ taanginya naangeꞌ saꞌ menanyɨ. Weꞌ sɨnnawɨnya dazaꞌ menanyɨ. Yɨthaanyi, taanginya pɨrɨwaai dɨvidaaꞌnyɨ yɨmaꞌnaabathewaai kuna warɨꞌ. \p \v 13 Yɨ ejelɨya ata purɨdaaꞌnyɨ pwai (6) gamɨre pihulɨyaꞌ pwaꞌnyɨ kamakuꞌmwaꞌ Gotɨyare sɨnnyɨkɨ dɨꞌbɨnya golɨyavɨ saanya dawaai dawaalyaba tɨnnyaba maangwɨraaya pɨrɨꞌ dɨna. Saꞌ dɨna yadaaꞌnyɨ nɨmɨ kadɨka wɨꞌnɨweꞌ. \v 14 Yɨ maangwɨraaya dazaꞌ ejelɨya ata purɨdaaꞌnyɨ pwai pihulɨyaꞌ lɨmwagarɨkerɨ dara wɨdɨna “Aalya naanga Yupɨretɨzɨyavɨya ejelɨya daraai daraala sara wɨla yɨꞌnakasara saraavɨ dɨmakwaasa!” \v 15 Wɨdɨna kyɨwaꞌ ejelɨya sai ejelɨya daraai daraala saraavɨ makwaasɨna kyɨwaꞌ Gotɨyai aꞌmwe yuyaraavɨ yɨta davakaai davaꞌnevɨ jaapaina yada gave pɨvaaꞌna sahwara tamakyaꞌneraavɨ dahɨlakɨnɨkera yovɨrawakɨgasare. Yɨ sarera aawaaya nyihaanya dazaꞌna, yɨ yɨrɨka dazarɨkɨ, yɨ lawe dazɨkɨ, yɨ kwarame yune dazavɨna wawɨnya dazaꞌ yaꞌnera yovɨrawakɨnɨkere. \v 16 Yɨ ata gɨlyara aawɨlasara ozɨyaraavɨ mwaaihasara yɨ tu aadɨretɨ milɨyonɨyara. Kumɨre ata gɨlyaꞌna nɨmɨ kadɨka wɨꞌnɨweꞌ. \v 17 Yɨ nɨmɨ aꞌmabaaitɨnnyaꞌ yaꞌnena tɨnna dara wanganna. Ozɨyaraavɨjɨ ozɨyaraavɨ yɨlamwaaleveraavɨjɨ kumɨre sabwi darera. Aꞌmwera kɨhɨsangɨ baazɨꞌmaꞌnya kaapaaya baazɨꞌmaꞌnevera, yɨ kumɨre kalaaya dazangɨre sa dɨkevɨya wayaaka, yɨ gwaagwaaja yɨ saalɨpaayavɨya awiꞌja kɨnɨnnakera. Ozɨyaraavɨre mɨnyagɨnya yɨ kavɨjɨlɨkeibɨta laayonɨyaraavɨre mɨnyagɨnyabɨsangɨ. Yɨ kumɨre maangengɨ dɨkesɨ jɨsasɨ sɨla saalɨpaayasɨ yɨmaꞌnaka mwasabɨꞌ lɨvapɨna. \v 18 Kayaaꞌnanaanga dawaai data daza aꞌmwe pimagɨnya savaaꞌ tamakɨna. Yɨ yuyaraavɨya davakaai mwaaidakɨlyɨyaraavɨ maramaki yadɨvɨꞌ yuyaraavɨ davaaꞌ mwaaidɨꞌnyɨyaraavɨ tamakɨna. Yɨ dɨka dazasɨ yɨ jɨsasɨ yɨ sɨla saalɨpaayasɨ sahwaraavɨ tamakɨna. Ozɨyaraavɨre maangengɨdaaꞌnyɨ lɨvapɨna yaka tamakɨna. \v 19 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Ozɨya dazaraavɨre dɨragɨnyaꞌ tamakyaꞌne dɨragɨnyaꞌ maangikɨjɨ warɨna, lɨkikɨjɨ warɨna. Sareꞌ dareꞌnesɨ. Kumɨre suya kamaalyarabɨsangɨ. Yɨ kamaaimɨnyagɨnya kɨnɨnnakengɨ. Yɨ dazajɨ aꞌmweraavɨ kayaaka yɨgalakadɨvɨsare. \p \v 20 Aꞌmwe yuya pwara, kayaaꞌnanaanga daza tamakagihɨwakera tɨnna nayaa wanganeva kɨrɨꞌ kumɨre asajɨ yavɨkaryadɨvɨta sangɨna kumɨre sɨmunyabwi mudɨkebwi kuna myawɨramariwaaꞌ. Arɨkewɨ. Yɨmakeraavɨ lotuya ya sabwi, yɨ kwaasɨgotɨyaraavɨ sahwara yavɨkaryadɨvɨta golɨyajɨ sɨlɨvaayajɨ bɨraazɨyajɨ sɨlyarajɨ yɨsarajɨ saraavɨ yɨlaayaꞌna buleꞌna wɨjaavadɨvɨtara mɨꞌ. Yɨ kwaasɨgotɨya dazara yɨ tɨnna yɨnɨga mwanganyadɨvɨꞌ kadɨka yɨnɨga muꞌnyadɨvɨꞌ kaanya yɨnɨga yamaryadɨvɨtara mɨꞌ. \v 21 Yɨ aꞌmwe dazara kumɨre aꞌmwe pwaraavɨ tamakyabulyɨ gɨriꞌnya yabulyɨ ata lɨmwangebulyɨ kukebulyɨ sasare sabwi kɨburɨna sɨmunya mudɨkebwi yawɨramaaꞌdɨvɨtara mɨꞌ. \c 10 \s1 Ejelɨyai bukuya maalɨkeꞌ Jonɨmɨna kujaavaꞌ tɨka nakeꞌnesɨ. \p \v 1 Ejelɨya pwai dɨragɨnaangei Sɨgunyabadaaꞌnyɨ waidavadaaꞌnyɨ nɨmɨ tɨnna wanganna. Sai gannya kɨlaakejɨkɨ yɨraayasɨ bwaakɨnɨkei, yɨ gamɨre mɨnyagɨnyavɨ byaawɨlyaꞌ wɨdaaꞌdɨꞌnyɨyai, yɨ gamɨre sɨnnyɨꞌ nyɨlyaibɨꞌ yɨdadaaꞌnyɨ, yɨ gamɨre sɨvɨlyaraai dɨhɨbyaꞌbɨꞌ dɨtaalɨta saamɨnyawaꞌ yɨdadaasɨyaꞌbɨsaraai. \v 2 Sarei gamɨre asɨrɨ bukuya maalɨtaaya pwi lɨmwagakei, yɨ bukuyi tɨlaayɨnaka warɨna yadɨꞌnyɨyai. Sai saalaalyavɨ gamɨre sɨvɨla aangasi yɨlakadɨꞌnyɨ yɨ kwaakevakɨ sɨvɨla kwanaami yɨlakɨna yaka daavɨna yɨwaꞌ. \v 3 Daavɨna yada kavɨjɨlɨkeibɨsai laayonɨyai pwaka dadevaaibɨꞌ sai jaka naanga dɨragɨnna dɨna. Jaka sara dɨna kyɨwaꞌ sagaaꞌ yɨꞌmunya ata purɨdaaꞌnyɨ daraala sa kumɨre maangwɨraaya pilɨna. \v 4 Sara pilɨna kyɨwaꞌ nɨmɨ yawɨꞌna “Kumɨre yagaalyaꞌ yɨdavɨma!” yawɨꞌna yena yɨweꞌ. Nɨmɨ kadɨka wɨꞌnyɨna yadaazɨ Sɨgunyavɨdaaꞌnyɨ maangwɨraaya pɨrɨꞌ dɨna “Yɨꞌmunya ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalyangɨre yagaala pimwakeꞌ saꞌ gɨmɨre sɨmunyavɨ nayaa marabɨpalemwaaina jɨ! Pɨkarya midaꞌdɨnna!” \v 5 Dɨna kyɨwaꞌ ejelɨya dazai saalaalyavɨjɨ kwaakevakɨjɨ daaꞌdɨꞌnyɨ nɨmɨ tɨnna wangamwei “Yagaala naangeꞌ dɨma!” daka Sɨgunyavɨ gamɨre aangasi munyaba makina yaka \v 6 dɨna “Gotɨyarɨne yayavɨ yagaala nebulyaꞌ waryaꞌneꞌ dɨma! Yɨ Gotɨyai sai yuyagaaꞌ yuyagaaꞌ gaala mwaaidei, sai Sɨgunyaꞌ wakyaakesɨ yuya Sɨgunyavɨ warɨkejɨ, yɨ kwaakesɨ yuya kwaakevɨ warɨkejɨ, yɨ saalaalya kɨrɨsɨ yuya saalaalyavɨ warɨkejɨ yuya sa wakyaakei gamɨre yayavɨ yagaala nebulyaꞌ dɨma! Yɨrɨkerɨꞌ mena yaja sagaaꞌ. Gotɨyai yemwaala ayahi pɨzɨꞌgwa yadei mɨꞌ. \v 7 Aawa. Dɨvi ejelɨya ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalyai pihulɨyaꞌ kamakurojɨ, yɨ gamɨre jakeꞌ kinnojɨ yɨ dazagaaꞌ sagaaꞌ Gotɨyare yoimavajalɨkurakya saꞌ menanyɨ. Yɨ saꞌ Gotɨyai wana nebulyaꞌna yadesɨ. Yɨ gamɨre yaasɨwaꞌwawɨnyara, gamɨnyɨ wɨꞌnawɨjɨwaakadɨvɨta saraavɨ nayaa sara wɨdakabaaibɨꞌ sara yɨmaꞌnaabakesɨ!” \p \v 8 Yɨ maangwɨraaya dazaꞌ sɨnnawɨ Sɨgunyavɨdaaꞌnyɨ kyɨmaꞌnɨwaꞌ nɨmɨ kadɨka wɨꞌnɨweꞌ nɨmɨnyɨ ayahi dara wɨdɨna “Ejelɨya saalaalyavɨjɨ kwaakevakɨjɨ daavakere asɨrɨ bukuya dazi tɨlaayɨnɨka si dɨmaraawa!” \v 9 Sara wɨdɨna kanyɨwaꞌ nɨmɨ ejelɨyaryawɨnna kaanna wɨna yena, yɨ sarɨ nɨmɨ wɨdɨna “Bukuya maalɨka dazi dɨnyɨjaama!” wɨdɨna kye, yɨ, sai nɨmɨnyɨ wɨdɨna “Di maaraꞌgɨzɨ tɨka dɨnɨguꞌna! Yɨ saꞌ gɨmɨre munyɨkɨ yɨrɨka gimaꞌnadesɨ. Kɨrɨꞌ nabaai gɨmɨre maangikɨ kaamyoikwarakebɨꞌ waburya gyathesɨ.” \v 10 Sai mena kanyɨdɨwaꞌ yɨ nɨmɨ ejelɨyare asɨrɨ bukuya maalɨka dazi maarɨna yena yɨ nɨmɨ tɨka nyɨna. Yɨ nɨmɨre maangevɨ yɨ saꞌ kaamyoikwarakebɨꞌ waburya yɨna. Kɨrɨꞌ nɨmɨ mena kanɨwa yɨ saꞌ nɨmɨre munyɨkɨ yɨrɨka nyɨwaꞌ. \v 11 Yɨ nɨmɨnyɨ wɨjaꞌ dara dɨnɨꞌ “Gɨmɨ Gotɨyare yagaalyaꞌ (yɨkwiaꞌ nɨwaanyaꞌ) yɨmaꞌnadenna nayaa ayahi duzɨwaakɨ! Yɨ kɨlaaka dala nabinabinya kwalaalyara, ajɨmya yuyangɨya kwalaalyara, yagaala ge gejɨya kwalaalyara, kingɨya kwalaalyarajɨ saraavɨna duzɨwaakɨ! Sara ja!” \c 11 \s1 Aꞌmwe pwaraai yagaalyaꞌ jalɨkurakagɨlyaꞌnesɨ. \p \v 1 Nɨmɨnyɨna yannyarɨꞌ wɨjaavɨna. Yanna sarɨꞌ yaamɨjɨ yunebanna yaꞌnerɨꞌ, yɨta kaanya yade mavamarya yaꞌnerɨꞌbɨsarɨꞌ. Yɨ wɨjaavɨna nyaka nɨmɨnyɨ wɨdɨna “Gɨmɨ wawaꞌgɨzɨ Gotɨyare anga nawɨꞌnyavɨ Gotɨyarɨne kwaraanya kɨrɨvɨjɨ yunebanna yaamɨjɨyɨta dakya! Nabaai sahwarɨna lotuya (yɨlaaya) yadɨvɨta aꞌmweraavɨna ata dɨhi! \v 2 Kɨrɨꞌ anga nawɨꞌnyavɨ kurɨta dazavɨ mwasɨlaa warɨkevɨ yaamɨjɨyɨta mwakɨnna! Saꞌ yɨ gɨmɨ nayaa yagalyaꞌmaꞌna jɨ! Waramaryana! Mwasɨmagɨnya dazaꞌ yɨ saꞌ ajɨmya yuyangɨyara muꞌnyadɨvɨsaraavɨreꞌ yɨmaꞌnɨwaꞌ. Yɨ sahwara anga naanga nawɨꞌnyaba (Jeruzaalemɨ) sɨvɨla paihɨpɨꞌdere. Kuna yɨwopɨjɨ lawe 42 (yɨrɨka 1260) yɨdaakupɨꞌdehaaꞌnanyɨ. \v 3 Yɨ nabaai nɨmɨ aꞌmwe pwaraala dazaraai nɨmɨnyɨ jalɨkurakyaꞌneraarɨna maryasaabɨderaalyɨ. Yɨ saraai bekɨya kaleꞌnajɨ sɨmunya mudɨkebwi yawɨramaaryaꞌnajɨ saꞌ baazɨꞌmaꞌnakɨlyɨ yɨ nɨmɨnyɨ nyuꞌnakɨlyɨ pwaraavɨ wɨjɨwaakikaderaalyɨ. Kuna yɨwokɨlyɨ yune yɨrɨka 1260 sagaaꞌnanyɨ.” \v 4 Saraai yɨta wolivɨyawaalyɨ. Yɨ laamɨvananyaꞌ yɨlakyaꞌnewaalyɨ. Yɨ sareraai kwaaka yuyavaakɨne Naangere sɨnnyɨkɨ daakɨlyaraalyɨ. Wolivɨwelivananyaꞌ laamɨvananyavɨ dɨka yewɨtaꞌdɨvɨꞌ baaka wannadevaaibɨꞌ saraai Gotɨyare Kuryare dɨragɨnyavɨ jalɨkurakikaderaalyɨ. \v 5 Nabaai aꞌmwe pwai kwai “Saraarɨ kayaaꞌna yɨgalɨma!” dozɨ yajai, yɨ nabaai saraare maangevɨdaaꞌnyɨ dɨkeꞌ yɨmaꞌnojɨ sahwaraare yɨkamaangeraavɨ dɨka nakadere. Yo, aꞌmwei “Saraarɨ kayaaꞌna yɨgalɨma!” dozɨ yajai yɨ sasare dazaburɨ sai balɨna yadelyɨ. \v 6 Saraai dɨragɨnyaꞌ kɨnɨnnakeraalyɨ. Yuya sagaaꞌ saraai Gotɨyare yagaalyaꞌ wɨꞌnyɨna yakɨlyɨ pwaraavɨ wɨjɨwakadaakɨlyɨyagaaꞌna yɨraayaꞌ galalɨmwagyaꞌneꞌ yɨ burɨkeꞌ mayaꞌne dɨragɨnyaꞌ kɨnɨnnakeraai. Yɨ saraai aalya yuya tawe yɨmawakyaꞌneraai, yɨ aꞌmwe Kwaakevakɨyaraavɨ kayaaka yɨgalakyaꞌneraavɨ kayaaka dala pɨnɨnnanyajɨ tamyaꞌne dɨragɨnyasɨyaraalyɨ. Yuya sagaaꞌ saraai “Sara yaka!” dakɨlyɨyaꞌ yɨ saraai yɨnɨga wiꞌna yɨna yɨkaderaalyɨ. \p \v 7 Saraai kɨrɨmɨre jalɨkurakɨwawɨnyaꞌ mena kyɨꞌmwannakɨri yɨ sɨgyaarya dazai yɨ yɨrorɨla daanga maayavɨ mwaaidei savɨ yagalyaꞌmavojɨ yɨlaabathelyɨ. Yɨ sai saraalyɨ mala bwaꞌnɨpɨꞌdelyɨ. Yɨ sai saraarɨ wavɨlaꞌna yojɨ yɨ saraarɨ tamakɨna yaderaalyɨ. \v 8 Yɨ nabaai anga naanga dazabanya tutaanya naangevakɨ saraare kɨlaakejɨkaai waradezɨkaalyɨ. Anga naanga dazaꞌ Kuryai dadeva keꞌbaꞌnanyaꞌna “Sothomɨma, Yɨzɨpɨma,” woꞌnɨkesɨ. Sabanyaai Gotɨyare yɨkamaangera mwalyaasabanyaarɨna sara woꞌnɨkesɨ. Da anga naanga dazahɨbanna saraare Naangei yɨta yovihɨrarannɨkevɨ balakeꞌ. \v 9 Aꞌmwe yuya kɨlaaka dala nabinyajɨꞌjɨya pwarajɨ yɨ yɨta savakaavɨyarajɨ yagaala yuyangɨne pwarajɨ ajɨmya yuyangɨya pwarajɨ jalɨkurakya dazaraarɨ tɨnna wangamanɨgasare. Yɨ yɨrɨka darɨkaai darɨꞌ yojɨ maalɨkegaasɨ yune sagaaꞌna wangamanɨgasare. Yɨ sahwara aꞌmwe pwara saraarɨ maralɨkirakyaꞌna “Ya. Gɨlekaviꞌnɨnnyavɨ wɨlakaana! Wagɨla nuvwaꞌnadɨka!” yɨnɨga dɨpɨꞌdera mɨꞌ. \v 10 Saraai mena baimwaalyaꞌna aꞌmwe Kwaakevakɨyara sahwara yɨlaaya yɨpɨꞌdere. Yɨ nabaai sahwara kwarame yadɨvɨꞌ, yɨ tɨka wapaa nadɨvɨꞌ sɨhumale kwɨyaꞌmweraavɨna wɨjaavɨpɨꞌdere. Sareꞌ dareꞌnanyɨ. Gotɨyarɨ wɨꞌnadiꞌ aꞌmwe Kwaakevakɨ mwaaihasaraavɨna wɨdɨwaalyaꞌna dazaraai taanga kayaaꞌnanyaꞌ wɨjaavagɨleraalyɨ. \p \v 11 Yɨrɨka darɨkaai darɨsɨ maalɨkegaasɨ mena kyɨwaꞌ yɨ nabaai Gotɨyai pwaꞌnyɨ makuꞌnya gaala yaꞌneꞌ kamaryaasɨwaꞌ saraarɨ kwimwaꞌ yɨ saraai dɨkaaꞌna yagɨla, yɨ kɨrɨmɨre sɨvɨlyi daavɨna yɨwaalyaraalyɨ. Aꞌmwera saraarɨ tɨnna wanganna yeva lɨka naanga yɨwaaꞌ. \v 12 Yɨ saraai maangwɨraaya pɨrɨꞌ Sɨgunyavɨdaaꞌnyaꞌ kadɨka wɨꞌnyɨna. Yɨ saraarɨ jaka dɨragɨnna dara wɨdɨna “Kɨrɨmɨ munya davanna jɨlaabila!” Yɨ saraai kadɨka wɨꞌnyɨna yagɨla munyaba Sɨgunyavɨna yɨraayavɨ yɨlaawɨna. Yɨ saraare yɨkamaangera sara tɨnna wanganna yadaapi saraai yɨlaawɨna yɨwaai. \v 13 Yɨ dazagaasagaaꞌ wɨnɨnya naangeꞌ yɨmaꞌnyɨna kyɨwaꞌ yɨ anga naangebanya pimagɨnya pɨvaaꞌ yɨ savaaꞌ kayaaka yɨmaꞌnyɨna. Yɨ anga pimagɨnya naangeba pimagɨnya ata purɨdaaꞌnyɨ daraai daraalyavaka kuna warɨna. Nabaai wɨnɨnya dazavɨ aꞌmwe kwalaalyara (7,000) sara mena balɨna. Balɨna kyɨwaaꞌ aꞌmwe pwara yɨvainɨkera lɨka naanga yadɨvɨꞌ yɨ sahwara Gotɨya Sɨgunyavɨyarɨne yayaꞌ munyabanna makina yɨwaasaraavɨnera. \p \v 14 Taanginya naanga daraalyaꞌ weꞌ pwaraalyaꞌ saꞌ menanyɨ. Yɨthaanyi! Yune maalɨkegaaꞌna yojɨ yɨ taanginya daraai dalyaꞌ yɨ yarai yɨmaꞌnadesɨ. \s1 Ejelɨya ata purɨdaaꞌnyɨ daraalyai pihulɨyaꞌ pwaꞌnyɨ makurakeꞌnesɨ. \p \v 15 Yɨ ejelɨya ata purɨdaaꞌnyɨ daraalyai gamɨre pihulɨyaꞌ pwaꞌnyɨ makuꞌna kyɨwaꞌ, yɨ nabaai, Sɨgunyavɨdaaꞌnyɨ maangwɨraaya pɨnɨ jaka naangaꞌna dɨragɨnna dara dɨna “Nemɨre Naangei Gotɨyai gannya Kɨraazɨtɨyai Kingɨya dahɨlakyaakerɨ maryasaabakelyɨ maremwaalya Kwaakevakɨya yuya gamɨre yɨmaꞌnɨwakengɨ! Yuyagaaꞌ yuyagaaꞌ sai kingɨyai maremwaaidelyɨ.” \v 16 Sara dɨna kyɨwaaꞌ aꞌmwe naanga tɨwedipoyara Gotɨyare tɨnnyarɨ kunnya kingɨnamwaalyɨsangɨ mwaaidapiyara kumɨre sɨnnyɨꞌ kwaakewɨnna walarutaꞌnareva Gotɨyarɨ yɨlaaya yɨna yeva \v 17 dara dɨna \q1 “Naangeigɨ, Gotɨyaigɨ Dɨragɨnya Yuyangɨ Aaya Kaavɨlyaigɨ \q1 Gɨmɨ dahaaꞌ mwaaihɨnyaigɨ kɨgaakuna kuna mwaalagɨneigɨ \q1 Gɨmɨre dɨragɨnya naangeꞌ maaragɨna kingɨyaigɨ mwaaihɨnyaꞌna \q1 Yɨ nemɨ gɨmɨnyɨ ‘Su! Su!’ gɨthɨvanɨgo. \q1 \v 18 Ajɨmya yuyangɨyara muꞌnyadɨvɨsara gɨmɨnyɨna sɨmɨlɨka wɨlakere. \q1 Kɨrɨꞌ gɨmɨre sɨmɨlɨka naangeꞌ mena yɨmaꞌnɨvanɨꞌ. \q1 Dahaaꞌ kotɨyavɨ yɨꞌmayaꞌnegaaꞌ bainɨkeraavɨna yɨmaꞌnɨvanɨꞌ. \q1 Dahaaꞌ gɨmɨre yaasɨwaꞌwawɨnyaraavɨna tɨvɨkɨta nawɨꞌnya wɨjaayaꞌnegaakɨ. \q1 Sara yɨ Gotɨyarɨ wɨꞌnawɨjɨwaakadɨvɨsarajɨ, yɨ gɨmɨre tewaanyarajɨ, \q1 Sahwara lɨka yadɨvɨꞌ gɨmɨnyɨ dalaangewɨ wɨlaꞌnadɨvɨsara \q1 Yɨ aꞌmwe kwaakewɨnyarajɨ yɨ aꞌmwe munyabanyarajɨ. \q1 Nabaai dahaaꞌ aꞌmwe Kwaakevakɨ mwaalyaraavɨ yɨgalakadɨvɨsaraavɨna, \q1 Yɨ sahwaraavɨ kayaaka yɨgalakyaꞌnegaaꞌ mena yɨmaꞌnɨvanɨꞌ.” \m \v 19 Aꞌmwe naangera mena devegaaꞌ yɨ Sɨgunyavɨ Gotɨyare anga nawɨꞌnyaꞌ baasɨna kyɨwaꞌ baasɨnɨka kusawɨ yɨ bukuta Gotɨyare wɨlɨmwagarakevɨreꞌ yɨ saꞌ kuꞌmaayaba warɨna. Bukuta savɨ Gotɨyare kɨwɨnya yeꞌmwannajaakeꞌ wɨlarɨkeꞌ dara yawɨryaꞌnesɨ. Gotɨyai nemɨjɨ yeꞌmwannamwaalɨkelyɨ. Saꞌ kuꞌmaayaba warɨna yadɨꞌnyɨ yɨnamɨraasavɨre dɨꞌbaake mwasabɨꞌ lɨvapɨna, purinya yɨnnyɨna, yɨꞌmunya pilɨna, kwaakevaꞌ wɨnɨnyaꞌ yɨna, sɨrɨmya naangeꞌ bwalaꞌna yakengɨ. \c 12 \s1 Aꞌmwesɨ kabaraawarya naangelyɨ sawaarɨnesɨ. \p \v 1 Yɨ sɨgunyavɨ yɨbwarɨdaakwia naanga pɨrɨꞌ yɨmaꞌnyɨna. Saꞌ daꞌdareꞌ. Aꞌmwe pɨrɨꞌ mwaalɨna. Yɨ saꞌ nyɨlyai gamɨre kɨlaakejɨkɨ baazɨꞌmaꞌnɨkesɨ. Yɨ gamɨre sɨvɨlyɨraarɨ kwaaka dalaangewɨ lawei mwaalɨna. Yɨ gamɨre mɨnyagɨnyavɨ sɨlɨngaamɨnya atɨraai sɨvɨlyɨrɨdaaꞌnyɨ pwaraalya kingɨmwaaihɨꞌnyangɨ. \v 2 Saꞌ kaimɨraavɨmunya kɨnɨnnakeꞌ yɨ kaimɨraaya maaryaꞌne daangeꞌ savɨ yɨmaꞌnyɨna yɨwaꞌ. Yɨ daanga dazaꞌ yɨ wana kayaaꞌnanyaꞌ. Yɨ sara wiadaaꞌnyɨ yɨ saꞌ kaimɨraaya maaryaꞌnegaaꞌne jaka dɨragɨnna dɨna. \v 3 Kuna jaka dɨna yadaaꞌnyɨ sɨgunyavɨ yɨbwarɨdaakwia pɨrɨꞌ yɨmaꞌnyɨna. Dazaꞌ yɨ dareꞌ. Yɨthaanyi! Kabaraawaryaibɨta naanga pwai mwaalɨna. Sai wayaaka yaka yɨ mɨnyagɨnya ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalya kɨnɨnnakei yɨ mɨnyagɨzaanya atɨraalyajɨyai. Yɨ gamɨre mɨnyagɨnyangɨ kingɨmwaaihɨꞌnya ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalya warɨna. \v 4 Yɨ gamɨre suyai sɨgunyavɨya sɨlɨngaamɨnya pɨvaaꞌ wana padaꞌgalabwakɨꞌna yasaabɨna yaka kwaakevakɨna maralɨvaramaabɨna. Yɨ sɨlɨngaamɨnya pimagɨnyaala savaaꞌna sɨgunyavɨ kuna warɨna. Yɨ kabaraawarya dazai aꞌmwe maaryaꞌne dazavɨre sɨdalikɨ daavɨna, “Kaimɨraayarɨ maarɨma!” dada yadaaꞌnyɨ. Yɨ sahwai “Aꞌmwe kaimɨraayarɨ mena kamaarojɨya,” daka “Sagaasagaaꞌ kaimɨraaya dazai tɨka maranɨdeꞌna!” daka yemwaaina. \v 5 Kuna yemwaaina yadaaꞌnyɨ yɨ aꞌmweꞌ gawaalɨvaangei kaimɨraaya kwalyai maarɨna. Kaimɨraaya dazai dɨvidaaꞌnyɨ yɨta aayɨnɨyarɨꞌ lɨmwagozɨ yɨ sasɨ ajɨmya yuyangɨya yuyaraavɨ dɨragɨnna maremwaaladelyɨ. Yɨ aꞌmweꞌ kaimɨraayai mena maarɨna kyɨwaꞌ yɨ Gotɨyai kaimɨraayarɨ munyabanna yarai yɨpalamakɨlaawɨna yɨwakelyɨ. Kabaraawaryai “Maranɨma!” daka yɨwakelyɨ. Yɨpalamakɨlaawɨna yaka gannya kingɨnamwaalyɨsavɨna makɨlaawɨna kyɨwaꞌ kabaraawaryai maranɨwakei mɨꞌ. \v 6 Mamaranyɨ kyɨwaꞌ yɨ aꞌmwe dazaꞌ aꞌmwamaaya kunyɨmagɨnna lɨkaanya wɨna. Dazɨmagɨ Gotɨyai gamɨnnebanyaꞌ mena yovɨrawakɨnɨkeba. Aꞌmwe savɨ yɨnɨga wiꞌna 1,260 yɨrɨkerɨkaavɨ maremwaaidɨvɨꞌ wapaajɨ wɨjaayaꞌnesɨ. \p \v 7 Sɨgunyavɨ mala naangeꞌ yɨmaꞌnaabɨna. Ejelɨya naangei Maaikelɨjɨ gamɨre ejelɨyarajɨ sara kabaraawaryalyɨ mala yeꞌmwannabwaꞌnyɨna. Yɨ kabaraawarya dazalyɨ gannya ejelɨyarajɨ yɨ sahwara kumɨre malyangɨ ayahi tɨvɨkɨꞌna yɨna. \v 8 Yaamɨjɨ tɨvɨkɨꞌna yɨna yeva kɨrɨꞌ sahwara malyaꞌ wavɨlayaꞌne dɨragɨnyaꞌ maayare. Sarevɨdaaꞌnyɨ yɨ Sɨgunyavɨ sahwara ayahi yɨnɨga wiꞌna mwaaibɨꞌdera mɨꞌ. Arɨkewɨ. \v 9 Yɨ Gotɨyare ejelɨyara sahwara kabaraawarya naanga dazarɨ kewɨnɨnna maralɨvaranna yɨwaaꞌ. Yɨ kabaraawarya dazai yɨ wana sɨnnawɨ kɨgaaꞌ kamaalyai kunanyalyɨ. Yɨ “Yuyaraavɨ Kotɨya Maryadela,” woꞌnɨkei, yɨ Saataanɨ Yɨkamaangei (Sɨwaakei) woꞌnɨkelyɨ. Sai Kwaakevakɨya aꞌmwe mwaaihata yuyaraavɨ kwaasɨ yagaala wɨdadelyɨ. Maaikelɨjɨ gamɨre ejelɨyarajɨ Kwaakevakɨna kewɨnɨnna maralɨvaranna. Yɨ gannya ejelɨyara kwaraavɨjɨ maralɨvaramwaasara sara salyɨ yeꞌmwannɨgwalɨna yɨwaaꞌ. \p \v 10 Yɨ Sɨgunyavɨ maangwɨraaya pɨrɨꞌ jaka dɨragɨnna kadɨwaꞌ nɨmɨ kadɨka wɨꞌnɨwa. Yɨ dara dɨna \q1 “Aawi! Dahaaꞌ nemɨre Gotɨyai yuna nevadaihasamaaꞌmwaꞌ. \q1 Yɨ kuꞌmaayabanna gannya dɨragɨnyaꞌ mena yɨmaꞌnaabɨwaꞌ. \q1 Yɨ dahaaꞌ sahwai Kingɨyai mena maremwaaimwaꞌ. \q1 Gannya Kɨraazɨtɨyai Kingɨya dahɨlakyaakerebwi yuna maaꞌmwaꞌ. \q1 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Dahaaꞌ kewewɨnɨnna mena lɨvaramwaasaꞌnanyɨ. \q1 Neyaꞌmweraavɨ kotɨya maryaꞌne dazarɨ yuna lɨvaramwaaꞌ. \q1 Nyɨlyavɨjɨ sawɨsavɨjɨ nemɨre Gotɨyare tɨnnyarɨ neyɨdaanganaka \q1 Sahwai nemɨnyɨ kotɨya kayaaꞌna dɨragɨnna maryadelyɨ. \q1 Kɨrɨꞌ sasarerɨ dahaaꞌ ejelɨyara nayaa lɨvaramwaasarɨnera. \q1 Sara kyɨwaaꞌ sai mena kewɨnɨnna waimwaawɨkerɨnera. \q1 \v 11 Neyaꞌmwera Sipɨzipɨya Dɨwɨnyare tawevɨna malyaꞌ wavɨlaꞌmwaaꞌ. \q1 Sahwara gamɨre yagaalyaꞌ wɨjalɨkurakevevɨ malyaꞌ wavɨlaꞌmwaaꞌ. \q1 Kwaakevakɨ nawɨꞌnya mwaalyaꞌna sɨmunya kwalaalya myawɨriwaaꞌ. \q1 Aawa. ‘Yɨkamaangera neramakɨpɨka!’ deva baihanaꞌna yɨwaasare. \q1 Sasare dazaburɨ malyaꞌ wavɨlaveva yɨkamaangerɨ marasɨꞌnɨwaasare. \q1 \v 12 Sarevɨdaaꞌnyɨ, Sɨgunyaꞌgɨjɨ sahɨba mwaaihasaihɨlyɨ yɨlaaya ji! \q1 Kɨrɨꞌ Kwaakevaꞌgɨjɨ saalaalyaꞌgɨjɨ kɨrɨmɨnyɨ mwaaihasaraavɨna weꞌ! \q1 Taanginya naangeꞌ sabanyaai mwaaihasaihi sarɨmɨnyɨ yɨhimaꞌnadeꞌnanyɨ. \q1 Sarɨmɨnyawɨnna Yuyaraavɨ Kotɨya Maryadei mena waimwaabɨꞌ. \q1 ‘Yune maalɨkegaaꞌnanyainyɨ daakajɨ,’ sɨnna tɨkeꞌ kɨnɨnnakei \q1 Sarɨmɨnyɨ kayaaꞌnanya dala pɨnɨnna pɨnɨnna yaꞌnelyɨ.” \p \v 13 Kabaraawarya dazai tɨnna dara wangamwakeꞌ “O, Kwaakevakɨ kewɨnɨnya dawɨnna nyɨmaralɨvaramwaasainyɨ midaaka!” Sara daka aꞌmweꞌ kaimɨraaya kwalyarɨ maaraka savɨ mɨjamakuna. \v 14 Mɨjamakuna yadaaꞌnyɨ aꞌmwe dazavɨna bwaangya kware pɨya pɨrɨwaai wɨjaavɨna kyɨwaꞌ yɨ saꞌ aꞌmwamaaya kunyɨmagɨnna yɨnɨga pɨlakwonnesɨ. Yɨ saꞌ Kamaala naangerɨ lɨkeꞌna menyabanna mwaalyaꞌneꞌ pɨlakwonnesɨ. Yɨ nabaai sahɨba kwarame dawaai daꞌ yojɨ yɨ kwarame pimagɨnyasɨ kuna yɨwawojɨ wapaaya padaꞌgalamaremwaaladelyɨ. \v 15 Aꞌmweꞌ lɨkaanya kuna wodaaꞌnyɨ yɨ Kamaala dazai gamɨre maangevɨdaaꞌnyɨ aalyaꞌ kwadaaka mudaasɨyaꞌ. Aalya dazaꞌ yɨ aalyaaka naangeꞌ yada yɨ aꞌmweꞌ mɨjamakuna. Kamaalyai dara yawɨꞌda “Aalyaakeꞌ aꞌmwe savɨ maramɨlojɨ saba yɨwɨna yana!” sara yɨna yɨwakeꞌnanyɨ. \v 16 Aalyaaka naangeꞌ aꞌmwe dazaꞌ mɨjamakuna yadaaꞌnyɨ Kwaakevaꞌ aꞌmwevɨ gaimwanna. Kwaakevaꞌ maanga taavɨna yada aalya dazaꞌ Kamaalyai gamɨre maangevɨdaaꞌnyɨ kwadaaka mudakadeꞌ nɨguꞌnyɨna. Aꞌmweꞌ mamihaasaꞌna nɨguꞌnyɨna. \v 17 Sara nɨguꞌnyɨna kyɨwaꞌ aꞌmweꞌ yuna lɨkaanya kyɨwaꞌ yɨ kabaraawarya dazai aꞌmwe dazavɨna sɨmɨlɨka wɨlɨna wiwaꞌ. Yɨ sai “Sahɨrɨvɨre kaimɨraaya pwarajɨ malyaꞌ mala yɨnaana!” daka kaanya wɨwaꞌ. Kaimɨraaya dazara Gotɨyare kɨwɨnya mɨdɨdɨvɨꞌ yɨ sahwara Jizaazarɨna jalɨkurakadɨvɨsara mwaaihasare. \v 18 Yɨ kabaraawarya dazai saalaalyavɨ maangebaarɨ daaꞌdelyɨ. \c 13 \s1 Saalaalyavɨdaaꞌnyɨ Sɨgyaaryai yɨlaabɨna yakeꞌnesɨ. \p \v 1 Yɨ nɨmɨ tɨnna wanganna yadaazɨ sɨgyaarya pwai saalaalyavɨdaaꞌnyɨ yɨmaꞌnaabɨna. Sai mɨnyagɨzaanya atɨraalya kɨnɨnnakei yaka nabaai mɨnyagɨnya ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalyajɨyai. Yɨ gamɨre mɨnyagɨzaanyangɨ kingɨmwaaihɨꞌnya atɨraalya warɨna. Yɨ gamɨre mɨnyagɨnyangɨ yaya pɨnɨ warɨna. Yɨ yaya dazangɨre aaya kaavɨlyaꞌ yɨ saꞌ dareꞌna “Gotɨyarɨne yagaaibɨraizɨka dala pɨnɨnna pɨnɨnnanya.” \v 2 Sɨgyaarya dazai nɨmɨ tɨnna wangamwei yɨ sai lepaatɨyaibɨsai yɨ gamɨre sɨvɨlyaꞌ beyare sɨvɨlyaꞌbɨsasɨyaꞌ yɨ gamɨre maangeꞌ kavɨjɨlɨkeibɨta laayonɨyare maangeꞌbɨsaꞌ. Yɨ kabaraawarya dazai sɨgyaaryarɨna gamɨre dɨragɨnyaꞌ wɨjaavɨna. Sarɨ dahɨlakɨna yaka sarɨ sarei kingɨya mwaalɨna yaꞌna gamɨ saibɨꞌna, yɨ sara yaka sarɨna dɨragɨnya naangeꞌ wɨjaavɨna yɨwaꞌ. \v 3 Sɨgyaaryare mɨnyagɨnya pɨrɨꞌ yɨ mena davaka baimwanɨkeꞌbɨsaꞌ. Kɨrɨꞌ mɨnyagɨnya dazavɨya waꞌwaayaꞌ saꞌ yaalɨka yɨnnɨkeꞌ yaka ayɨna tewaanya yɨmaꞌnyɨna yɨnɨkerɨnera. Yɨ aꞌmwe yuyara sɨgyaarya dazarɨna lɨka yɨwainɨgulɨna yadɨvɨꞌ sarɨ mɨdɨnna. \v 4 Sara mɨdɨnna yadɨvɨꞌ kabaraawarya dazai gamɨre dɨragɨnyaꞌ sɨgyaarya dazahwarɨna wɨjaawakeꞌna aꞌmwera kabaraawaryarɨ yɨlaaya yɨna yadɨvɨsare. Yɨ aꞌmwera Gotɨyai gaverɨ yɨlaaya yɨpɨnebaaibɨꞌ sahwara kabaraawarya dazarɨ yɨlaaya yɨna. Yɨ sara yadɨvɨꞌ sɨgyaarya kwarɨjɨ yɨlaaya yɨna yadɨvɨsare. Yɨ sahwara dara dadɨvɨsare “Pwai avaainanyai sɨgyaarya dazaibɨꞌ aaihwalaka! Sahwalyɨ mala yɨnɨga yeꞌmwannarannadei aaihwalaka! Sahwarɨ wavɨlavadei daaka! Arɨkewɨ.” \p \v 5 Yɨ Gotɨyai sɨgyaarya dazarɨ wanganakɨna yadaaꞌnyɨ jaka naanga yaasɨwaꞌ dɨna yada yamarivanɨꞌ. Yɨ sara yada Gotɨyarɨ yagaaibɨraizɨka yɨvanɨꞌ. Yɨ sai dɨragɨnya kɨnɨnnakei maremwaala sasare sabwi yaꞌne yɨnɨga wiꞌna lawe aꞌmwe pwaraare atɨzɨvɨlɨraai yaka pɨrɨwaalyangɨ (42). Sai dareꞌbɨꞌ dɨna “Yuyaraavɨjɨ yuyaburaavɨjɨ wavɨlaꞌdɨnyainyɨ nɨmɨ.” \v 6 Sahwai gamɨre maangeꞌ taaꞌda yɨ Gotɨyarɨna yagaaibɨraizɨka yɨvanɨkelyɨ. Sai Gotɨyarɨne yayaꞌ yagaaibɨraizɨka dadelyɨ, yɨ Gotɨyare angevɨnajɨ, yɨ Gotɨyare yɨta dazavaaꞌ Sɨgunyavɨ mwaaihata saraavɨjɨ. \v 7 Yɨ Gotɨyai dazarɨ wanganakɨna yadaaꞌnyɨ yɨ sai Gotɨyare aꞌmwe tewaanyarajɨ malyaꞌ yeꞌmwannabwaꞌmanɨꞌ. Yɨ sara yada malyaꞌ wavɨlaꞌda yɨ saraavɨ walamarakadere. Yɨ sai dɨragɨnya yɨnɨga wiꞌnanyaꞌ maaraka sai kingɨyai yɨta gazavaasavaakɨyaraavɨnajɨ yɨ kɨlaaka nabinabinyajɨyaraavɨnajɨ yɨ yagaala ge gejɨyaraavɨnajɨ yɨ ajɨmya yuyangɨya gazasavɨyaraavɨnajɨ kingɨyai mwaalɨna. \v 8 Yɨ aꞌmwe Kwaakevakɨ mwaaihata yuyara sɨgyaarya dazarɨ lotuya yɨpɨꞌdere. Yɨ gazaizai gamɨre yayaꞌ bukuya gaala mwaalyaꞌnirɨ midaꞌnikei dazarɨ lotuya yadelyɨ. Bukuya dazi yɨ bukuya Dɨwɨnya Sipɨzipɨyarɨ sɨnnawɨ Gotɨyai Kwaakevaꞌ mwakyaakegaaꞌ tamakɨnɨka sahwarilyɨ. \p \v 9 Aꞌmwei kadɨꞌnakeinyɨ daakajɨ sai yagaala dathavɨ kadɨka nayaa padaꞌgalawɨꞌnana! \q1 \v 10 Aꞌmwe kwai kalavuzavɨna wɨyaꞌnei \q1 Kalavuzavɨna nayaa wɨna yana! \q1 Aꞌmwe kwai kwaariꞌmasɨramɨnyavɨ balyaꞌnei \q1 Kwaariꞌmasɨramɨnyavɨ nayaa balɨna yadelyɨ. \m Nabaai sasare dazabwi yɨmaꞌnajaꞌ yɨ Gotɨyare aꞌmwe tewaanyara sahwara dɨragɨnna daavapɨjɨ Gotɨyarɨ gamɨre dɨragɨnyasɨ kuna dɨragɨnna lɨmwagapɨka! \s1 Kwaakevakɨdaaꞌnyɨ sɨgyaarya pwai yɨmaꞌnaabɨna yakeꞌnesɨ. \p \v 11 Yɨ sɨgyaarya pwai kwaakevɨ kusawɨ dɨkaavaka munyaba yidavadaaꞌnyɨ yɨ sarɨ nɨmɨ tɨnna wanganna. Sai mɨnyagɨzaanya pɨrɨwaai kɨnɨnnakei mɨnyagɨzaanya sipɨzipɨdɨwɨnyareꞌbɨsawaalyɨyai. Yɨ kabaraawaryai yagaala dadevaaibɨꞌ dadei. \v 12 Ayahidaasa sɨgyaarya dazai yɨ sai dɨragɨnya yuyaꞌ maremwaala sɨgyaarya aaya mudɨkereꞌ maaraka yɨ sai aaya mudɨkere sɨnnyɨkɨ dɨragɨnya dazasɨ wawɨnya yadei. Sai wawɨnya dɨragɨnna yadeꞌna sɨgyaarya aaya mudɨꞌnanya dazarɨna Kwaakevakɨjɨ sahɨba mwaaihata saraavɨ sara lotuya yadɨvɨsaꞌnanyɨ. Sɨnnawɨ kɨgaaꞌ waꞌwaaya kayaaꞌnanyaꞌ sahwarɨ yɨnahu tamakyaꞌneꞌ saꞌ mena yaalɨka yɨlakerɨ. Yɨ sahwarɨna dɨragɨnna yada Kwaakevakɨyara yɨlaaya yɨna yadɨvɨsalyɨ. \v 13 Sɨgyaarya ayahidaasai yɨbwarɨdaakwiaꞌne, atɨka maruꞌnaryaꞌne dala pɨnɨnna pɨnɨnnanya naange yadelyɨ. Atɨka maruꞌnaryaꞌne pɨrɨꞌ yɨ saꞌ yɨ dareꞌ. Aꞌmweraavɨre tɨnnyarɨ dɨkeꞌ yɨraꞌdaaꞌnyɨyaꞌ sɨgunyavɨ yagalyaꞌmaꞌda kwaakevakɨna walaabɨna. \v 14 Sai sɨgyaarya aaya mudɨkere tɨnnyarɨ atɨka maruꞌnaryaꞌne dala nabinabinya yɨvanɨkelyɨ. Yɨ sasare dazabwi sai aꞌmwe Kwaakevakɨyaraavɨ kwaasɨ yɨjɨwaaidevulyɨ. Sai Kwaakevakɨya aꞌmweraavɨ dara wɨdada “Sɨgyaaryarɨꞌ aꞌmwaꞌmweꞌ sarɨne yayaꞌ munyaba makɨlyaꞌneꞌ nayaa jɨla! Yɨ sɨgyaarya dazai sɨnnawɨ kɨgaaꞌ kwaariꞌmasɨramɨnyaꞌ dawakakei sarɨ, kɨrɨꞌ sai gaala ayɨna mwaalɨꞌ. Yɨ sarerɨ lotuya kuna nayaa jɨla!” \v 15 Yɨ Gotɨyai sarɨ wanganakɨna yadaaꞌnyɨ yɨ sai sɨgyaarya pware aꞌmwaꞌmwevɨna sɨmudɨnyaꞌ wɨjaavanɨꞌ. Yɨ aꞌmwaꞌmwe dazaꞌ yagaala jaꞌna wɨjaavɨna. Yɨ nabaai aꞌmwe pwara sɨgyaarya sare aꞌmwaꞌmwe dazavɨna lotuya mi kyapɨjɨ yɨ aꞌmwaꞌmwe saꞌ saraavɨna dɨna “Sareraavɨ yarai dɨramakyɨla!” yɨ sara yaꞌna sɨmudɨnyaꞌ wɨjaavɨna. \v 16 Yɨ sɨgyaarya ayahidaasai “Sara jɨla!” kadɨwaꞌ yɨ pwara aꞌmwe yuyaraavɨ “Aangasɨrɨ midaakajɨ. Yamevɨ midaakajɨ.” deva “Sɨgyaaryarera daaka!” jaꞌne baave pɨrɨꞌ pɨkarya yavɨkaridɨvɨsaꞌ. Yɨ aꞌmwe maalɨkeraavɨjɨ aꞌmwe yayaꞌ kɨnɨnnakeraavɨjɨ kwaraavɨ, yɨ aꞌmwe nɨgwɨnakeraavɨjɨ aꞌmwe gɨlyɨvɨꞌmaayaraavɨjɨ kwaraavɨ, yɨ aꞌmwe kumɨrenna yadɨvɨsaraavɨjɨ aꞌmwe yaasɨwaꞌwawɨnyaraavɨjɨ kwaraavɨ, yɨ yuya sareraavɨ baave pɨrɨꞌ pɨkarya yavɨkaridɨvɨsasɨ. \v 17 Sarevɨ yɨ nabaai “Kɨmaakɨya dakyɨla!” kadɨwaaꞌ aꞌmwei baave dazaꞌ kunei sɨgyaarya dazarɨne yayaꞌ pɨrɨꞌ, gamɨnne yayavɨne ata gɨlya kɨrɨꞌ yɨ sai gɨlyɨvɨsa aꞌmweraavɨ mubathei mɨꞌ. Yɨ sahwara gamɨnyɨ mubɨpɨꞌdei mɨꞌ. \p \v 18 Yɨ nemɨ dazaꞌna sɨmunya nayaa yawɨraa! Aꞌmwe sɨduꞌnakei sai sɨgyaaryare nabaayavɨ ata nayaa dɨhɨla! Dazaꞌ yɨ aꞌmwe kwarɨne ata gɨlyasɨ. Yɨ aꞌmwe dazarɨne ata gɨlyaꞌ yɨ saꞌ 666. \c 14 \s1 Sipɨzipɨya Dɨwɨnyare daata mudɨkeꞌ desaꞌnesɨ. \p \v 1 Nɨmɨ tɨnna ayɨna wanganna. Yɨthaanyi! Mugunya Saayonɨ Sipɨzipɨya Dɨwɨnyai daaꞌdɨꞌnyɨ yɨ aꞌmwe kwalaalya (144,000) sara sahwalyɨ yeꞌmwannadaaꞌdapi tɨnna wanganna. Sahwara kumɨre yamengɨ Dɨwɨnyarɨne yayasɨ yɨ gannya Ganɨmaangerɨne yayasɨ yɨdaꞌnɨkera mwaaihaꞌ. \v 2 Yɨ purinya nawɨꞌnya Sɨgunyavɨdaaꞌnyɨ kyɨnnɨgavɨwaꞌ nɨmɨ kadɨka wɨꞌnɨwa. Purinya saꞌ aalya naange aalɨjaka yɨnnadevaaibɨꞌ, yɨ yɨꞌmunya pida jaka naanga yɨnnadevaaibɨsaꞌ. Nɨmɨ purinya dazaꞌ kadɨka wɨꞌnɨweꞌ yɨ saꞌ pɨradazaꞌbɨsavɨ. Yɨ saꞌ arɨnga aꞌmwera gitaaya tadaapi pɨradazɨyagaala yɨnnadevaaibɨsaꞌ. \v 3 Sahwara Gotɨyare kingɨnamwaalyɨsavɨ kusɨmagɨjɨ yɨ daraai daraala gaala kɨnɨnnakeraavɨ tɨnnyarɨjɨ aꞌmwe naangeraavɨ tɨnnyarɨjɨ saba daata mudɨka pɨrɨꞌ dɨna yɨvanɨgaꞌ. Aꞌmwe Kwaakevakɨyaraavɨ aꞌmwe (144,000) kwalaalya dazara ayɨna mubɨnɨkera yune sahwara daata dazaꞌ yawɨramaapɨnere. Aane pwai kwai aawa. \v 4 Aꞌmwe dazara sahwara aꞌmwe sajɨ gɨrɨkitaꞌnanya sabwi yevera mɨꞌ. Sareꞌ dareꞌnanyɨ. Sahwara sɨdɨraaya nawɨꞌnya mwaaidɨvɨtabaaibɨsara Gotɨyarɨ yagalyaꞌmavetara mɨꞌ. Kwaakevakɨya kayaaꞌnanya saburaavɨ lɨmwagetara mɨꞌ. Aꞌmwe dazara sahwara Dɨwɨnyai “Saburɨ kaanya wɨma!” dada yadevanyarɨ mɨdɨnna yadɨvɨsare. Aꞌmwe dazara sahwara aꞌmwe pwaraayawɨdaaꞌnyɨ Gotɨyai ayɨna mubakere. Gotɨyai gannyaraavɨ maarakera, Dɨwɨnyai kwarɨjɨnera. Yɨ tɨka munne aaya mudɨꞌnanya Gotɨyarɨna wɨjayaatabaaibɨꞌ sahwara Gotɨyalyɨ Dɨwɨnya Sipɨzipɨyalyɨ saraarera aaya mudɨꞌnanyara mwaaihaꞌ. \v 5 Sahwara kumɨre maangevɨ kwaasɨ yagaala kunera. Kwaasɨ yagaala majadɨvɨsara. Sahwara yɨwetawakya maayara. \s1 Ejelɨya daraai dalyara desaꞌnesɨ. \p \v 6 Yɨ ejelɨya pwai sɨgunyavɨ tɨnnyaba kavɨlakuwaꞌ nɨmɨ tɨnna wanganna. Sai yagaala tewaanyaꞌ yuyagaaꞌ yuyagaaꞌneꞌ kɨnɨnnakei. Yɨ sai yagaala dazaꞌ aꞌmwera kwaakevakɨ mwaaihasaraavɨ wɨjɨwaakyaꞌnei. Sai ajɨmya yuyangɨya gazasavɨyaraavɨjɨ yɨta gazavaasavaakɨyaraavɨjɨ yagaala ge gejɨyaraavɨjɨ kɨlaaka nabinabinyajɨyaraavɨjɨ wɨjɨwaakyaꞌnelyɨ. \v 7 Sai maangwɨraaya jaka dɨragɨnna dara dɨna “Yɨrɨkegaaꞌ mena yɨmaꞌnɨwaꞌ. Gotɨyai aꞌmwe yuyaraavɨ kotɨyavɨ maryawɨbwaryaꞌneꞌna sarɨna lɨka nayaa yadɨvɨꞌ gamɨnne yayaꞌ munyaba dɨmakɨlyi! Byaanna kɨnɨnnakerɨ yɨlaaya ji! Sɨgunyaꞌ sasɨ kwaakesɨ saalaalyasɨ aalɨyɨmɨnya yuya kɨnɨjɨ yavɨkaryaakei Gotɨyarɨ lotuya nayaa ji!” \p \v 8 Ejelɨya aaya mudɨꞌnanyai mena pɨlakuna wɨna kyɨwaꞌ munyaba ejelɨya pwai mɨdɨnaabɨna yaka dɨna “Anga naanga Bavɨlonɨ saꞌ kayaaka yada mena bwalaꞌmwaꞌ. Mena bwalaꞌmwaꞌ. Anga naanga Bavɨlonɨ dazahɨba yadevwi aꞌmwe ajɨmya yuyangɨyara gamɨre gɨrɨkitaꞌnanya dɨragɨnyabwi mɨdɨnyaꞌna yɨ dareꞌbɨsasɨ. Saꞌ waainɨya dɨragɨnyaꞌ wɨjavadaasɨ sahwara nyɨna. Kɨrɨꞌ sareꞌna Gotɨyai yuyaraavɨna sɨnna tɨkeꞌ wɨdayaꞌneꞌ yɨmaꞌnɨwakesɨ.” \p \v 9 Yɨ dɨvidaaꞌnyɨ ejelɨya pwai saraarɨ mɨdɨnaabɨna yaka jaka dɨragɨnna dara dɨna “Nabaai aꞌmwe kwai sɨgyaarya aaya mudɨꞌnanya dazarɨna yɨ gamɨre aꞌmwaꞌmwerɨnajɨ lotuya yajai yɨ ‘Baaveꞌ yamevɨ maarɨdeꞌ dɨngaka? Asavɨ maarɨdeꞌ dɨngaka?’ dada maarojɨ \v 10 yɨ yajai gamɨ sahwai waainɨya pɨrɨꞌ nadelyɨ. Waainɨya dazaꞌ yɨ Gotɨyare sɨnna tɨka wɨdayaꞌna. Gotɨyai aayagaaꞌ aalyasɨ waainɨya sasɨ yeꞌmwagakya yaka mɨꞌ. Aawa. Nabaai sai waainɨya saꞌ gamɨre sɨnna tɨkeꞌ yɨ kaapɨya kayaaꞌnanyaꞌ tɨvɨkɨryaꞌnevɨ dɨmavadelyɨ. Sara dɨmavawɨjaavɨna kyojɨ aꞌmwe dazai sɨgyaaryare baavanakei yune nadelyɨ. Yɨ aꞌmwe dazai daanga kayaaꞌnanyaꞌ maaradelyɨ. Yɨ ejelɨya nawɨꞌnyaraavɨre tɨnnyarɨjɨ yɨ Sipɨzipɨya Dɨwɨnyare tɨnnyarɨjɨ dɨka awitalangeꞌna warɨkevɨ sɨla saalɨpaaya nadevɨ kayaaꞌnanya dazaꞌ maaradelyɨ. \v 11 Yɨ jɨsaꞌ yida dɨka dazavɨ yɨ sareraavɨna daangeꞌ wɨjaavɨna. Yɨ jɨta dazaꞌ nabaai yuyagaaꞌ yuyagaaꞌ yimwaainagotheꞌ. Yɨ aꞌmwe dazara sɨgyaaryarɨ gamɨre aꞌmwaꞌmwerɨjɨ lotuya yadɨvɨsarajɨ baaveꞌ gamɨnne yayavɨneꞌ maarajai gazaizalyɨ sara nyɨlyavɨjɨ sawɨsavɨjɨ kave kwaamusabwi maapɨꞌdera mɨꞌ.” \p \v 12 Sasare dazabwi yɨmaꞌnajavɨ yɨ Gotɨyare aꞌmwe tewaanyara dɨragɨnna daapɨka! Yɨ aꞌmwera Gotɨyare kɨwɨnya mɨdɨnna, yɨ Jizaazarɨ dɨragɨnna lɨmwagapɨjara dɨragɨnna daapɨka! \p \v 13 Yɨ nɨmɨ kadɨka wɨꞌnyɨna yadaazɨ Sɨgunyavɨdaaꞌnyɨ maangwɨraaya pɨrɨꞌ dara dɨna “Pɨkarya dara jɨthaꞌ! ‘Dahaaꞌdaasɨ aꞌmwera Naangerɨ dɨragɨnna wɨlamwaaidɨvɨꞌ jalɨkurakadɨvɨꞌ yɨ balapɨjɨ aꞌmwe bainɨka dazara yɨ sahwara yɨlaaya yadɨvɨꞌ tewaanaanga winadere.’ ” Kurya Tewaanyai kwalyɨ dɨvanɨꞌ “Yo, yɨ sahwara yadɨvɨta yagɨyagɨ wawɨnya daza, daanga maaꞌdɨvɨta daza yagalyaꞌmavapɨjɨ yɨ kave mwaaibɨꞌdere. Sareꞌ dareꞌnanyɨ. Sahwara yaasɨwaꞌ wɨya yadɨvɨꞌ mɨꞌ. Aawa. Sahwara tewaanya yadɨvɨta sabwi, yɨ dazaꞌ sahwarajɨ yeꞌmwannɨgwɨya yadeꞌ. Yɨ kumɨre dɨragɨnyabwi kuꞌmaayabanna yɨmaꞌnaabathesɨ.” \s1 Yɨrɨka Kwaakevakɨ tɨka munne maaryagaaꞌnesɨ. \p \v 14 Nabaai nɨmɨ tɨnna ayɨna wanganna. Yɨthaanyi! Yɨraaya yaaka pɨrɨꞌ waꞌdɨsɨ yɨ pwai yɨraayavɨ Aꞌmweraavɨne Kaimɨraayaibɨsai yɨlamwaalɨꞌ. Sai gamɨre mɨnyagɨnyavɨ kingɨmwaaihɨꞌnya golɨyaꞌ kɨnɨnnakei. Yɨ sai gamɨre asɨrɨ kwaariꞌmasɨꞌ wana lɨka gurɨmaanga dɨꞌbwarakɨnɨkiꞌ lɨmwagakei. \v 15 Yɨ Gotɨyare Anga nawɨꞌnyavɨdaaꞌnyɨ ejelɨya pwai walyaabɨna yaka yɨraayavɨ mwaalɨka dazarɨ jaka naanga dara dɨna “Gɨmɨre kwaariꞌmasɨsɨ witɨya tɨka munne dɨthaka! Yuya tɨka munne Kwaakevakɨya mya mena yɨlakeꞌna dɨthaka! Yɨ dahaaꞌ yɨrɨka tɨka munne daza maaryaꞌnegaakɨ.” \v 16 Sara kudɨwaꞌ aꞌmwe dazai yɨraayavɨ mwaalɨkei sai gannya kwaariꞌmasɨꞌ lɨmwagarakisɨ tɨka munne Kwaakevakɨya mya yɨlake davɨna yaka maryɨꞌbwarakɨna yɨwakelyɨ. \p \v 17 Yɨ ejelɨya pwai Anga nawɨꞌnya Sɨgunyavɨ mannɨkevɨdaaꞌnyɨ walyaabɨna. Nabaai sai kwalyɨ kwaariꞌmata dɨꞌbwarakɨnɨkiꞌ lɨmwagakerɨnera. \v 18 Yɨ nabaai ejelɨya pwai kwaraanyaba yagalyaꞌmavaka kaanna bɨna. Yɨ ejelɨya dazai dɨkevɨ maremwaalyaꞌne dɨragɨnyaꞌ kɨnɨnnakei. Yɨ sai ejelɨya kwaariꞌmata lɨka gurɨmaanga dɨꞌbwarakɨnɨkiꞌ lɨmwamwakerɨ jaka dɨragɨnna wɨdɨna muꞌnyadɨvɨsaraavɨna “Gɨnnya kwaariꞌmata dazɨꞌ lɨka dɨꞌbwarakɨnɨkiꞌ maaraꞌgɨzɨ yuya tɨka munne Kwaakevakɨya gɨraipɨwɨlyabaarɨya dɨthaꞌ! Yɨ mariꞌbwarakɨna yɨja warɨna ya! Gamɨre tɨka munne yuya, gɨraipɨya yuya mya mena yɨlakeꞌna sara dɨthavamariꞌbwarakya!” \v 19 Sara wɨdɨna kyɨwaꞌ ejelɨya dazai gamɨre kwaariꞌmasɨꞌ lɨmwagaka yɨ Kwaakevakɨya yuya tɨka munne wɨla gɨraipɨyavɨya yɨmeꞌnyaꞌbɨꞌ kɨhɨmavamaaꞌna yaka yɨ mariꞌbwarakɨna. Yɨ sai kɨhɨmavamaaꞌna, sɨla naanga gɨraipɨya tɨmaꞌmwanga yaꞌnevɨ kusawɨ tɨka munne daza mariꞌbwarakɨna. Sɨla naanga dazaꞌ yɨ Gotɨyare sɨnna tɨka wɨdayasɨ. \v 20 Yɨ anga naangeba mwasɨlaa warɨka sɨla dazavɨ pwai gɨraipɨya yuya tɨmaꞌmwanna. Sara yadaaꞌnyɨ sɨla savɨ mwasɨlaa taweꞌ walyaabɨna. Tawe walyaabɨna yada kaanya kuna kuna wawoka yune 1,600 sɨtaathɨyamɨya (300 kilomitaayavɨna) yaka munyaba ozɨyaraavɨre maangeyabanna (aꞌmwe tutaayai yunebanna) yɨnɨga wiꞌna yɨlaabɨna yɨwakesɨ. \c 15 \s1 Ejelɨya ata purɨdaaꞌnyɨ daraalyara kayaaꞌnanya aaya lɨmwagesaꞌnesɨ. \p \v 1 Yɨ nɨmɨ Sɨgunyavɨ yɨbwarɨdaakwia pɨrɨꞌ warɨkevɨ tɨnna wanganna. Yɨbwarɨdaakwia saꞌ naangeꞌ, yɨ atɨka maruꞌnakulyaꞌneꞌ. Yɨ dara wanganna. Ejelɨya ata purɨdaaꞌnyɨ daraalyara kayaaꞌnanya aꞌmweraavɨ kayaaka yɨgalyaꞌne lɨmwamwaasaꞌ. Nabaai kayaaꞌnanya daza mena kyɨwawojɨ kwaakevɨ ayahi pɨrɨꞌ yɨmaꞌnaabatheꞌ mɨꞌ. Kayaaꞌnanya ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraala dazangɨ Gotɨyare sɨnna tɨka wɨdayaꞌ saꞌ mena yɨwɨna yadesɨ. \p \v 2 Yɨ nɨmɨ naangeꞌ saalaalyaꞌbɨsaꞌ tɨnna wanganna. Saꞌ sɨnɨmwavananyaꞌbɨsaꞌ dɨkesɨ yeꞌmwagakɨnɨkabaaibɨsaꞌ. Aꞌmwera malyaꞌ wavɨlaꞌna yadɨvɨꞌ sɨgyaarya dazarɨ marulawakɨna yɨwaaꞌ. Yɨ sahwarɨjɨ yɨ gamɨre aꞌmwaꞌmwerɨjɨ yɨ ata gɨlya gamɨnne yayaꞌ dahɨlakakevɨjɨ marulawakɨna. Yɨ sahwara saburɨna “Aala!” yɨwaasara. Sahwara saalaalya aaizɨyaꞌbɨta dazavɨ daavɨna. Sahwaraavna Gotɨyai pɨradazabɨsa mena wɨjaavake lɨmwanna. \v 3 Sahwara Mozɨzai Gotɨyare yaasɨwaꞌwawɨnyare daasaꞌ, Sipɨzipɨya Dɨwɨnyarɨne daasaꞌ dɨna. Daata dazaꞌ yɨ dareꞌna \q1 “Naangeigɨ Gotɨya Dɨragɨnya Yuya Kɨnɨnnakeigɨ! \q1 Yuya yadɨnya naangengɨ! Atɨka maruꞌnakuidaanyangɨ! \q1 Kingɨyaigɨ aꞌmwe ajɨmya yuyangɨyaraavɨ maremwaaidɨnyaigɨ! \q1 Gɨmɨre saburaavɨ yɨdaꞌmaraangengɨ! Nebulyaꞌna yunewɨnnanyangɨ! \q1 \v 4 Naangeigɨ nawɨꞌnya gɨrɨꞌmaayaigɨ gave yune pwainanyaigɨnyɨneꞌna \q1 Gɨmɨnyɨna yɨ lɨka mi yadei aaihwalaka! \q1 Gɨmɨnyɨne yayaꞌ munyaba mamakɨlyɨ yadei aaihwalaka! \q1 Gɨmɨre yɨdaꞌnanya nawɨꞌnyabwi kuꞌmaayaba mena yɨmaꞌnɨwakeꞌna \q1 Ajɨmya yuyangɨyara gɨmɨnyawɨnna lotuya bahipɨꞌdeigɨnyɨ.” \p \v 5 Dɨvidaasɨ nɨmɨ tɨnna ayɨna wanganna yadaazɨ yɨ Sɨgunyavɨ Anga nawɨꞌnyaꞌ lotuanga selɨ angeꞌ jalɨkurakyaꞌneꞌ saꞌ baasɨnyɨna. \v 6 Yɨ baasɨnyɨna yɨkevɨdaaꞌnyɨ ejelɨya ata purɨdaaꞌnyɨ daraala dazara aꞌmweraavɨ kayaaka yɨgalyaꞌne kɨnɨnnakera walyaabɨna. Sahwara baazɨꞌmaꞌnya nawɨꞌnyaange wana gɨrɨꞌmaaya yaka lɨvamwaja yadaasɨya yɨraꞌnevera. Yɨ sahwara munnaanya golɨya pwɨyɨnevera, kumɨre kɨhɨsavɨ yunebanna pwɨyɨnevera. \v 7 Yɨ gaala kɨnɨnnaka daraai daraalyaraavɨdaasai pwai ejelɨya ata purɨdaaꞌnyɨ daraalyaraavɨna dɨzɨya golɨya ata purɨdaaꞌnyɨ daraalya wɨjaavɨna. Yɨ Gotɨyai yuyagaaꞌ yuyagaaꞌ gaala mwaaidere sɨnna tɨka wɨdayaꞌ yɨ saꞌ dɨzɨya ata purɨdaaꞌnyɨ daraala dazangɨ yunebanna maanga yekuꞌnarɨꞌ. \v 8 Sagaaꞌ Gotɨyare byaannyasɨ dɨragɨnyasɨ sawaarɨdaasɨ jɨsaꞌ anga nawɨꞌnya dazavɨ yunebanna wɨlarɨꞌ. Yɨ anga dazavɨ kusawɨ yɨnɨga wiꞌna wɨladei aane pwai kwai mɨꞌ. Aawa. Pwara nayaa yemwaaibɨꞌdere. Ejelɨya ata purɨdaaꞌnyɨ daraalyara kayaaꞌnanaanga ata purɨdaaꞌnyɨ daraalya sangɨ kumɨre wawɨnyaꞌ mena kyɨꞌmwannapi sahwara Anga nawɨꞌnya dazavɨ wibɨꞌdehaaꞌnanyɨ. \c 16 \s1 Gotɨyare sɨnna tɨka wɨdayavɨre dɨzɨya ata purɨdaaꞌnyɨ daraalyangɨnesɨ. \p \v 1 Yɨ anga nawɨꞌnyavɨ kusawɨ maangwɨraaya naanga pɨrɨꞌ kyɨmaꞌnɨwaꞌ nɨmɨ kadɨka wɨꞌnɨwa. Saꞌ ejelɨya ata purɨdaaꞌnyɨ daraala dazaraavɨ jaka dɨragɨnna dara dɨna “Sarɨmɨ kaanya wawopɨjɨ dɨzɨya ata purɨdaaꞌnyɨ daraala daza Gotɨyare sɨnna tɨka wɨdayaꞌ kɨnɨnnake dɨthɨmayɨla! Nabaai Kwaakevakɨna walaawadeꞌna!” \p \v 2 Yɨ ejelɨya aaya mudɨꞌnanyai gamɨre dɨzɨyaꞌ kwaakevɨna dɨmavaawɨna. Yɨ waꞌwaaya (sokwavaanya) dɨragɨnya wana kayaaꞌnanya, daanga pɨnyaꞌne aꞌmweraavɨ yɨmaꞌnadere. Yɨ aꞌmwera sɨgyaaryare baaveꞌ kɨnɨnnakera, yɨ sahware aꞌmwaꞌmwerɨ lotuya yadɨvɨsara sareraavɨ yɨmaꞌnadere. \p \v 3 Yɨ ejelɨya ayawɨdaasai (2) saalaalyavɨ gamɨre dɨzɨyaꞌ dɨmaꞌna. Yɨ saalaalyaꞌ aꞌmwe bainɨkerabɨta taweꞌ yɨmaꞌnyɨna. Yɨ yuya saalaalyavɨ gaala mwaaihasa, sa mena balɨna. \p \v 4 Yɨ ejelɨya daraai dalyai (3) aalyangɨjɨ aalɨyɨmɨnyangɨjɨ gamɨre dɨzɨyaꞌ dɨmaꞌna. Yɨ yuya daza taweꞌ yɨmaꞌnyɨna. \v 5 Yɨ nɨmɨ kadɨka wɨꞌnyɨna yadaazɨ ejelɨya aalyangɨ maremwaaidei dɨna \q1 “Gɨmɨre kotɨyavɨ kayaaꞌnanya dazaburaavɨ maryawɨbwaꞌdɨnyaꞌna \q1 Nawɨꞌnya nebulyaigɨ! Yɨ yɨdaꞌmaraangeigɨ mwaaihɨnyaigɨnyɨnera. \q1 Dahaaꞌ mwaaihɨnyaigɨ, sɨnnawɨ kɨgaakuna mwalyeigɨ! \q1 \v 6 Kayaaꞌnanyara gɨmɨre tewaanyaraavɨjɨ wɨꞌnawɨjɨwaakyaraavɨjɨ tamakesare. \q1 Yɨ tamakadɨvɨꞌ kumɨre tawejɨꞌ dɨmavesare. \q1 Sarevɨ sahwara nɨpɨꞌdeꞌna aalɨtaweꞌ wɨjawaanyare. \q1 Kunnya kayaaꞌnanya tɨvɨkɨsaꞌ maꞌmwaasaꞌ tewaanyasɨ.” \m \v 7 Sara dɨna kyɨwaꞌ yɨ nɨmɨ kadɨka wɨꞌnyɨna yadaazɨ kwaraanyaba gamɨ saꞌ jaka dara dɨwaꞌ \q1 “Yo, Naangeigɨ Gotɨyaigɨ Dɨragɨnya Yuya Kɨnɨnnakeigɨ \q1 Sareraavɨ maryawɨbwaꞌmwaanyanna nebulyabwi yunewɨnna yɨdaꞌmaraangesɨ.” \p \v 8 Yɨ ejelɨya daraai daraalyai (4) gamɨre dɨzɨyaꞌ nyɨlyarɨ dɨmaꞌna kyɨwaꞌ yɨ Gotɨyai nyɨlyarɨ wanganakɨna yadaaꞌnyɨ sai aꞌmweraavɨ dɨꞌdaanya wiꞌnɨwaꞌ. \v 9 Nyɨlyare dɨka naanga dazaꞌ yɨ saꞌ dɨꞌdaananga kuna yada yɨ aꞌmwe dazaraavɨ dɨꞌdaananga wiꞌnyɨna. Yɨ sahwara Gotɨyarɨne yayavɨ bɨraiyagaala dɨna. Yɨ Gotɨyai kayaaꞌnanaanga dazangɨ yɨdɨkaaꞌdevurɨne dɨragɨnya kɨnɨnnakei. Kɨrɨꞌ sahwara bɨraiyagaala dɨna, sɨmunya mudɨkebwi myawɨramaaryadɨvɨꞌ yɨ gamɨnne yayaꞌ byaannakeꞌ makidɨvɨtara mɨꞌ. \p \v 10 Yɨ ejelɨya atɨlyai (5) gamɨre dɨzɨyaꞌ sɨgyaaryare kingɨnamwaalyɨsavɨ dɨmaꞌna. Sara dɨmaꞌna kyɨwaꞌ jɨhɨnyaꞌ sɨgyaaryai maremwaaideraavɨ jɨnnyɨna. Sahwara daanga kayaaꞌnanyaꞌ kuna maarɨna yɨwaasavɨdaaꞌnyɨ kunnya taalɨsa tɨka daꞌnɨvanɨgaꞌ. \v 11 Sahwara kunnya daangennajɨ waꞌwaayannajɨ yawɨꞌdɨvɨꞌ yɨ Gotɨya Sɨgunyavɨyarɨ yagaaibɨraizɨka yɨna. Kɨrɨꞌ sahwara sɨmunya mudɨkebwi myawɨramaaryadɨvɨꞌ yɨ kumɨ yadɨvɨta saburaavɨna buleꞌna mujaayɨ yɨwaaꞌ. \p \v 12 Yɨ ejelɨya ata purɨdaasɨ pwainanyai (6) gamɨre dɨzɨyaꞌ Aalya naanga Yupɨretɨzɨyavɨ dɨmaꞌna kyɨwaꞌ yɨ aalya saꞌ yaalɨka yunewɨnna yɨlɨna yaka tusaꞌ nyɨlyai bilyɨrɨꞌdimagɨdaaꞌnya kingɨyara kaanya byaꞌnevɨ yawɨbwarakɨna. \v 13 Yɨ nɨmɨ tɨnna wanganna yadaazɨ nyaabulyabɨsa daraai dala yɨmakera bɨna. Yɨ kabaraawaryare maangevɨdaaꞌnyɨ yɨ sɨgyaarya sare maangevɨdaaꞌnyɨ yɨ wɨꞌnawɨjɨwaakade kwaasɨya sare maangevɨdaaꞌnyɨ daraai dalyara walyaabɨna. \v 14 Sareꞌ dareꞌnanyɨ. Kulaka kayaaꞌnanya dazahɨnɨza yɨmakeraavɨre kulakengɨ. Nabaai yɨjɨwaala dala nabinabinya, atɨka maruꞌnaryaꞌne yadɨvɨsare. Sahwara Kwaaka yuyavakɨ mwaaihasaraavɨ maremwaaidɨvɨta kingɨyaraayawɨnna kaanya wɨna yɨwaaꞌ. Sahwaraavɨ “Mariꞌbwarakaana!” deva mala bwaꞌnyaꞌnevɨ Gotɨya Dɨragɨnya Yuya Kɨnɨnnakere yɨrɨka naanga dazagaaꞌnevɨ makabɨna. \p \v 15 “Yɨthaanyi! Nɨmɨ aꞌmwe kukei biꞌmaꞌdevaaibɨꞌ sarɨmɨnyawɨnna biꞌmavɨdeinyɨ. Sarevɨ yɨ nabaai aꞌmwei se mwaryojɨ, yɨ gamɨre baazɨꞌmaꞌnya kannyɨla gamɨnyaba nayaa maremwaaidei mwaalojɨyai yɨ sai yɨlaaya yada tewaanaanga winɨkela! Yɨ sahwai yune kɨlaakejɨꞌnanyai yamaryadeꞌna mɨꞌ. Yɨ aꞌmwera gamɨre wagɨlyaꞌ wangabɨꞌdeꞌna mɨꞌ.” \p \v 16 Yɨ yɨmaka sahwara sɨmagɨ Yɨvɨruyagaalyavɨ “Aamaahethonɨ,” woꞌnɨkebanna kingɨya dazaraavɨ marirakurakɨna yɨwaaꞌ. \p \v 17 Yɨ ejelɨya ata purɨdaasɨ pwaraalyai (7) gamɨre dɨzɨyaꞌ sɨgunyavɨya yɨhusavɨ dɨmaꞌna. Yɨ Sɨgunyavɨ Gotɨyare Anga nawɨꞌnyavɨ gamɨre kingɨnamwaalyɨsavɨdaaꞌnyɨ maangwɨraaya naanga pɨrɨꞌ jaka dɨragɨnna dada yɨ jaka dazaꞌ mwasabanna yɨnɨgwalyaabɨna. Saꞌ dara dɨna “Mena yɨmaꞌnɨwaabɨꞌ!” \v 18 Dɨna kyɨwaꞌ yɨ yɨnamɨraata baake mwasaꞌbɨꞌ lɨvapɨna, yɨ purinya yɨnnyɨna, yɨ yɨꞌmunya pilɨna, yɨ wɨnɨnya naangeꞌ yɨmaꞌnyɨna. Wɨnɨnya dazaꞌ yɨ saꞌ naangaangeꞌ, yɨ yuyagaaꞌ aꞌmwera Kwaakevakɨ gaai mwalyaatagaaꞌdaasɨ wɨnɨnya pɨnɨ aawa. Sɨnnawɨ kɨgaakuna wɨnɨnya pɨrɨꞌ dazaꞌbɨꞌ naanga sasara yaka mɨꞌ. \v 19 Wɨnɨnya naanga dazaꞌ yɨmaꞌnyɨna kyɨwaꞌ anga naanga dazaꞌ davakaai davaꞌ yɨmaꞌnyɨna. Yɨ ajɨmya yuyangɨyaraavɨre anga naanga sa walaꞌna yada yɨ kayaaka yɨnyɨna. Yɨ Gotɨyai Anga naanga Bavɨlonɨ dazavɨna sɨmunya yawɨꞌna yaka kaapɨya waainɨyaꞌ kɨnɨnnakei wɨjaavɨna kyɨwaꞌ saꞌ yuneba nyɨna. Waainɨya dazaꞌ yɨ saꞌ Gotɨyare sɨmɨlɨka naangevɨne sɨnna tɨka wɨdayaꞌ. \v 20 Yɨ ahuꞌmanna yuyara lɨkaanya mena wɨna, yɨ ayahi mugunya pɨrɨꞌ mwaryawɨ. Mabɨramaaryawɨ. \v 21 Yɨ lɨvɨkuꞌjɨzɨrɨmya naange walaabɨna. Yɨ yuyawɨ sɨrɨmya pwaina pwainanyara taanga saaigɨlyavɨrebɨꞌ yɨna yaka. Daza sɨgunyavɨdaaꞌnyɨ walaabaka yɨ aꞌmweraavɨ aꞌba bwalaꞌna. Yɨ sahwara wana kayaaka naanga yɨnyɨna sɨrɨmyangɨ. Sarevɨdaaꞌnyɨ sɨrɨmya daza sahwaraavɨ kayaaka naanga yɨgalakɨwakenna Gotɨyarɨ bɨraizɨka wɨdɨna. \c 17 \s1 Yaasɨwaꞌna maradakunamaryade naangeꞌ tɨvɨkɨta kayaaꞌnanyaꞌ maarakeꞌnesɨ. \p \v 1 Ejelɨya pwai, ejelɨya ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalyara dɨzɨya ata purɨdaaꞌnyɨ daraalya kɨnɨnnakeraavɨya pwai yɨ sai baka nɨmɨnyɨ dara wɨdɨna “Kaaja! Aꞌmwe yaasɨwaꞌna marapɨnamaryade naangeꞌ aalya kwalaalyangɨ yɨlamwaalɨkeꞌ gannya tɨvɨkɨta kayaaꞌnanyaꞌ maaradevɨna givwarɨdaakudeꞌnanyɨ. \v 2 Aꞌmwe dazasɨ Kwaakevakɨya kingɨyara gɨrɨkitaꞌnanyabwi yadɨvɨsaꞌ. Yɨ aꞌmwe yuya Kwaakevakɨyara sara kwarajɨ aꞌmwe dazavɨre waainɨyaꞌ yeꞌmwannanadɨvɨsare. Yɨ waainɨya saꞌ gamɨre gɨrɨkitaꞌnanyabwi. Yɨ sara yeva aꞌmwei biyaaya nada yɨmaka widevaaibɨꞌ sahwara yɨraataate lawalawe yɨmaꞌnyɨna yesare.” \p \v 3 Yɨ Kurya Tewaanyai nɨmɨnyɨ dɨragɨnna bulamwaaina kanyɨwaꞌ ejelɨya sai kwaaka aꞌmwera maayabanna nɨmɨnyɨ makuna. Yɨ dazɨmagɨ aꞌmwe pɨrɨꞌ sɨgyaarya wayaaka pwarɨ munyaba yɨlamwaaidɨꞌnyɨ nɨmɨ tɨnna wangamwa. Sɨgyaarya dazai yɨ sai yaya kwalaalya kɨnɨnnakei gamɨre kɨlaakejɨkɨ. Yɨ yaya yuya daza yɨ Gotɨyarɨna bɨraiyagaala dala pɨnɨnna pɨnɨnnanya. Yɨ sɨgyaaryai mɨnyagɨnya ata purɨdaaꞌnyɨ daraalya kɨnɨnnakei yaka mɨnyagɨzaanya atɨraalyajɨyai. \v 4 Aꞌmwe dazaꞌ baazɨꞌmaꞌnya kingɨyaresɨ wayaaka nabinnanyasɨ wakɨnɨkeꞌ yɨ dala pɨnɨnna pɨnɨnnanya nɨgwɨlalaaka golɨya kɨnɨnnakeꞌ, yɨ nɨgwɨlalaake sɨla nawɨꞌnyaangejɨ turyaanga kwaalɨkeꞌbɨta paidapaide yɨraꞌnadejɨyaꞌ. Saꞌ gamɨre asɨrɨ yɨ kaapɨya golɨyai lɨmwagarɨkeꞌ. Yɨ dala pɨnɨnna pɨnɨnnanya Gotɨyare tɨnnyarɨ wana butɨrɨnya winnɨkebwi yɨ aꞌmwe dazavɨre dala pɨnɨnna pɨnɨnnanya gɨrɨke gɨrɨkitaꞌnanya yadevwi kaapɨya dazarɨ yunebanna yɨꞌnadɨꞌnyɨ. \v 5 Yɨ gamɨnne yayavɨna gamɨre yamevɨ pɨkaryaꞌ waꞌdɨꞌnyɨ. Yaya dazaꞌ yulyakɨyagaalyaꞌ kɨnɨnnakeꞌ, yɨ yaya yɨdasaꞌ saꞌ daresɨ. Anga Naanga Bavɨlonɨ. Yaasɨwaꞌna marapɨnamaryadɨvɨta yuyangɨ kuvɨnaangeꞌ. Yɨ Kwaakevakɨya wana butɨrɨnya winnɨke yuyaburaavɨ aaya kaavɨlyaꞌ. Yɨ yaya saresɨ. \v 6 Aꞌmwe dazaꞌ Gotɨyare tewaanyaraavɨ tamakadesɨ. Yɨ aꞌmwera Jizaazarɨ dɨragɨnna lɨmwagaꞌdɨvɨꞌ gamɨnyɨna yune jalɨkurakadɨvɨsaraavɨ tamakɨna. Yɨ aꞌmwe dazaꞌ kumɨre tawe nada (tamakada) yɨmaka widaasɨ tɨnna wangamwa. \p Yɨ nɨmɨ dazavɨ tɨnna wanganena yɨ lɨka yɨwaainena atɨka naanga maruꞌnaꞌna. \v 7 Atɨka naanga maruꞌnaꞌna kyɨwa yɨ ejelɨyai nɨmɨnyɨ wɨdɨna “Atɨka beꞌna maruꞌnaꞌmwaa? Yɨ sawaarɨne yoimavajalɨkurakyavɨ aaya kaavɨlyaꞌ givwarɨdaakudeinyɨ. Yɨ aꞌmwe dazavɨnajɨ yɨ sɨgyaarya mɨnyagɨnya ata purɨdaaꞌnyɨ daraalya kɨnɨnnakei yaka mɨnyagɨzaanya atɨlyajɨyai aꞌmwe dazavɨ kaanya makuvanɨkerɨnajɨ givwarɨdaakudeinyɨ. \v 8 Yɨ sɨgyaarya dazarɨ tɨnna mena wangamwaanyai yɨ kɨgaakuna sai mwalyaakei, yɨ dahaaꞌ sai mamwaalyɨꞌ. Kɨrɨꞌ dɨvi yɨ sai yɨrorɨla daanga maaya dazavɨdaaꞌnyɨ yidaavadelyɨ. Yɨ yɨlaabathei kayaaka yuya yɨwɨna yadelyɨ. Aꞌmwe Kwaakevakɨyara Gotɨyai Kwaakevaꞌ wakyaakegaaꞌ gamɨre bukuya gaala mwaalyaꞌnirɨ kumɨnne yayaꞌ myavɨkaryaakera. Aꞌmwe dazara sɨgyaarya dazarɨ wanganapɨjɨ sahwara atɨka maruꞌnaꞌna. Sɨnnawɨ sai mwalyaakei, yɨ dahaaꞌ mamwaalyɨkei, yɨ dɨvi yɨmaꞌnaabatheꞌ atɨka maruꞌnaꞌna. \p \v 9 Aꞌmwe sɨmunya kɨnɨnnakeinyɨ daakajɨ, dathaꞌ yɨnɨga wiꞌna padaꞌgalayawɨrana! Mɨnyagɨnya ata purɨdaaꞌnyɨ daraala daza mugunya ata purɨdaaꞌnyɨ daraalyangɨ. Yɨ aꞌmwe dazaꞌ mugunya dazangɨ yɨlamwaalɨkengɨ. \v 10 Nabaai mɨnyagɨnya daza kingɨya ata purɨdaaꞌnyɨ daraalyare. Maremwaaidɨvɨsaraavɨya atɨlyara kayaaka mena yɨneva (bwalareva) yɨ pwai dahaaꞌ mwaalɨkei, yɨ pwai kingɨya mimaꞌnaabyɨnanyɨ. Dɨvi sai mena yɨmaꞌnaabozɨ yɨ sai yune maalɨkegaaꞌna nayaa mwaaladelyɨ. \v 11 Yɨ sɨgyaarya dazai sɨnnawɨ mwalyaakei, yɨ dahaaꞌ mamwaalyɨkei yɨ gamɨ sai kingɨya ata purɨdaaꞌnyɨ daraai dalyalyɨ. Kɨrɨꞌ sai kingɨya ata purɨdaaꞌnyɨ daraalyaraavɨne kwai yɨ nabaai sai yɨnahu yɨwɨna yadelyɨ. \p \v 12 Yɨ mɨnyagɨzaanya atɨraalyangɨ gɨmɨ tɨnna wangamwaanya, sa yɨ kingɨya atɨraalyara yɨmaꞌnyaꞌnerera. Sahwara kingɨya mamwaalyaraavɨ. Aawa. Sahwara sɨgyaarya dazalyɨ kingɨya dɨragɨnyaꞌ maapɨꞌdere. Yɨ yune aawaaya pɨrɨvɨna (maalɨkegaaꞌna) kingɨya mwaaibɨꞌdere. \v 13 Dazara kumɨ sɨmunya avaala pɨbwinanyare. Yɨ sahwara kumɨre dɨragɨnyasɨ kumɨre maremwaalyaꞌne dɨragɨnyabulyɨ sɨgyaaryarɨna yanga wɨjaavɨpɨꞌdere. \v 14 Sahwara sɨgyaarya dazalyɨ gaidaaꞌna yɨpɨꞌdera Sipɨzipɨya Dɨwɨnyalyɨ mala bwaꞌnɨpɨꞌdere. Yɨ nabaai sahwaraavɨ Dɨwɨnyai malyaꞌ nebulyaꞌna wavɨlavadelyɨ. Sai yuya naangeraavɨna Naangelyɨ. Yɨ sai yuya kingɨyaraavɨna Kingɨyalyɨ. Sareꞌna sahwai wavɨlavadelyɨ. Yɨ nabaai Dɨwɨnyai gannyarajɨ mala dazaꞌ wavɨlapɨꞌdere. Sahwara jaka jɨvwaramaaꞌnɨkera, yune gannyara dahɨlakɨnɨkera, gamɨnyɨ dɨragɨnna lɨmwagaꞌdɨvɨsare.” \p \v 15 Yɨ ejelɨya sai nɨmɨnyɨ wɨdɨna “Gɨmɨ tɨnna mena wangamwaanya aalya kwalaalya daza aꞌmwe yaasɨwaꞌna marapɨnamaryadeꞌ munyaba yɨlamwaalɨke, yɨ aꞌmwe kɨlaaka dala nabinyajɨꞌjɨyarajɨ yɨ kwala bwaꞌnaanyangɨyarajɨ yɨ ajɨmya yuyangɨyarajɨ yagaala ge gejɨyarajɨ sarera. \v 16 Yɨ mɨnyagɨzaanya atɨraala dazangɨ tɨnna mena wangamwaanya yuya dazarajɨ sɨgyaarya dazalyɨ sara aꞌmwe yaasɨwaꞌna marapɨnamaryadevɨna sɨmɨlɨka wimwaaladera gamɨnyɨ yɨkamaanga yɨmaꞌnɨpɨꞌdere. Yɨ sahwara sahɨrɨvɨ wana kayaaka yɨgalakapi yɨ gamɨre nɨgwɨlalaaka baazɨꞌmaꞌnya marasɨpɨꞌdeꞌ kannyɨmaaya mwaaladeꞌ. Yɨ nabaai gamɨre kɨlaakejɨkɨya mɨwɨsa tɨka nɨpɨꞌdere. Yɨ dɨkevɨ yuyajɨꞌ marirapɨꞌdezɨkɨ. \v 17 Sareꞌ dareꞌnanyɨ. Muꞌnyadɨvɨsara kwara kɨrɨꞌ Gotɨyai kumɨre sɨmunyangɨ gamɨre sɨmunya wɨjaavadelyɨ. Yɨ sahwara daza yɨmaꞌnade yɨpɨꞌdengɨ, sɨnnawɨ sai mena dakeꞌ sahɨrɨꞌna. Yɨ sahwara sɨmunya gave pɨrɨꞌna wɨwaradera, yɨ dɨragɨnya dazaꞌ sahwara kingɨya maremwaalyaꞌneꞌ maaresaꞌ yɨ yuya daza sɨgyaaryarɨna wɨjaavɨpɨꞌdere. Yɨ sahwara kuna yɨwopɨjɨ Gotɨyai yuya yunebanna yajahaaꞌna gamɨ sai dakenna. \v 18 Yɨ aꞌmwe dazaꞌ gɨmɨ tɨnna wangamwaanyaꞌ, yɨ anga naanga dazaba kingɨya Kwaakevakɨyaraavɨna munyawɨ mwaaidevera.” \c 18 \s1 Anga naanga Bavɨlonɨ kayaaka yɨnakeꞌnesɨ. \p \v 1 Sangɨ dɨvidaaꞌnyɨ nɨmɨ tɨnna wanganna yadaazɨ ejelɨya pwai Sɨgunyavɨdaaꞌnyɨ walaabɨna. Sai dɨragɨnya naanga nebulyaꞌ kɨnɨnnakei yɨ gamɨre byaanna Kwaakevakɨ lɨvamwaja naanga yɨwaꞌ. \v 2 Sai maangwɨraaya naangeꞌ jaka dɨragɨnna dara dɨna \q1 “Mena bwalaꞌmwaꞌ. Anga naanga Bavɨlonɨ mena bwalaꞌmwaꞌ. \q1 Anga naanga Bavɨlonɨ saba kayaaka mena yɨmwaꞌ. \q1 Dahaaꞌ anga saba yɨmakera mwaaidɨvɨsaba yɨmaꞌnɨwaꞌ. \q1 Kulaka kayaaꞌnanya gazaizalyɨ saba kave mwaaidɨvɨsaba \q1 Yuta gɨrɨkitaꞌnanya gazaizalyɨ kayaaꞌnanya gazaizalyɨ mwaaidɨvɨsabane! \q1 \v 3 Dareꞌnanyɨ. Ajɨmya yuyangɨyara gamɨre waainɨyaꞌ nesaꞌnanyɨ. \q1 Waainɨya dɨragɨnya saꞌ gɨrɨkitaꞌnanya kwalaalya nadɨvɨsasɨ. \q1 Kingɨya Kwaakevakɨyara aꞌmwe dazasɨ gɨrɨkitaꞌnanyabwi yeꞌmwannayadɨvɨsaꞌnanyɨ. \q1 Mubɨwawɨnya Kwaakevakɨyara dazavɨ nɨgwia kwalaalya maaꞌdɨvɨsaꞌnanyɨ. \q1 Dala pɨnɨnna pɨnɨnnanya gɨrɨkitaꞌnanya sahɨrɨvɨre saburɨ \q1 Nɨgwɨhɨraya kɨnɨnnakera nɨgwia naangejɨyara yɨmaꞌnadɨvɨsaꞌnanyɨ.” \p \v 4 Yɨ nɨmɨ kadɨka wɨꞌnadaazɨ Sɨgunyavɨdaaꞌnyɨ maangwɨraaya pɨrɨꞌ yɨnyɨna. Yɨ sai dara dɨna \q1 “Mwasɨlaanna dalyaabyi! Nɨmɨre aꞌmweihi dazavɨ dalyaabyi! \q1 Gamɨre kayaaꞌnanyajɨ sahɨrɨsɨ yeꞌmwannemwaala nyɨpɨka! \q1 Kayaaꞌnanyangɨre tɨvɨkɨta sahɨrɨsɨ gɨrakuꞌnya nyɨpɨka! \q1 \v 5 Gamɨre kayaaꞌnanya daza yaaye naangeꞌbɨsangɨ. \q1 Kuna yɨmaꞌnɨgoda yune Sɨgunyavɨna yɨvanɨꞌ. \q1 Gamɨre yɨwetawakyabwina Gotɨyai mena yawɨramaaꞌmanɨꞌ.” \q1 \v 6 “Pwaihi, dazaꞌ tɨvɨkɨꞌdevaaibɨꞌ yɨnɨgevwina nayaa dɨrɨvɨkɨri! \q1 Gazabwizabwi yakenna tɨvɨkɨta pɨrɨwaalya nayaa dɨmaragɨraꞌmwagemwaalyi! \q1 Saꞌ kaapɨyarɨ aalya kayaaꞌnanya dɨragɨnyaꞌ gɨnyɨwadesɨ. \q1 Kaapɨyarɨne aalya gazasaꞌ tɨvɨkɨta pɨrɨwaalyaꞌ dɨmaragɨraꞌmwagyi! \q1 \v 7 Saꞌ yune gamɨnne yayaꞌ munyaba makida \q1 Kayaaꞌnanya dala pɨnɨnnanya kwalaalyabwi yadevaaibɨꞌ \q1 Sarɨmɨ aꞌmwe savɨna daanga kwalaalya duzaayɨla! \q1 Yɨnɨga wiꞌnanya gamɨre yade kayaaꞌnanya dazabwina \q1 Kale kwalaalya wɨjaayaꞌna sarɨmɨ nayaa dɨrɨvɨkɨrila! \q1 Gamɨre sɨmunyavɨna aꞌmwe saꞌ dara dadesɨ. \q1 Kwinɨyaꞌnyɨ mwaaihe. Nɨmɨ kingɨnamwaalyɨsavɨ yɨlamwaaihe. \q1 Aꞌmwei kabalojɨ yaanyɨwaakeꞌ mwaaidevaaibɨꞌ sasareꞌnyɨ mɨꞌ. \q1 Kɨnna javwi, taanginyabwi nyɨmaꞌnaabathevwi mɨꞌ. Arɨkewɨ. \q1 \v 8 Sarevɨdaaꞌnyɨ yune yɨrɨka gave pɨgaaꞌna wimaꞌnadevulyɨ. \q1 Kayaaꞌnanya dala pɨnɨnna pɨnɨnnanya sahɨrɨvɨ yɨmaꞌnadengɨ. \q1 Baryabulyɨ kɨnna kayaaꞌna jɨnaryabulyɨ mɨjɨkebulyɨ yɨmaꞌnadevulyɨ. \q1 Gotɨya Naangei maryawɨbwaradei wana dɨragɨnaangei mwaalɨkeꞌna \q1 Dɨkeꞌ Anga naanga Bavɨlonɨ savɨ nasɨꞌna yadesɨ.” \p \v 9 Kingɨya Kwaakevakɨyara sasɨ gɨrɨkitaꞌnanyabwi yeꞌmwannayadɨvɨsara gamɨre kwalaalya wabahɨlaakebura yeꞌmwannayadɨvɨsara kɨnna, jakɨnna dɨpɨꞌdere. Jɨsaꞌ kyɨmaꞌnojɨ dɨkevɨdaaꞌnyɨ yojɨ dɨkeꞌ savɨ wɨnadaawojɨ yɨ kingɨya dazara tɨnna wanganapɨjɨ yɨ nabaai sahwara kɨnna dadɨvɨꞌ yɨ kunnya kɨhɨsangɨ mala tannɨpɨꞌdere. \v 10 Aꞌmwe sahɨrɨꞌ daanga kayaaꞌnanyaꞌ kamaarojɨ sahwara lɨka naanga yɨpɨꞌdere. Sareꞌna yɨ sahwara sahɨrɨvɨ menyaba daavapɨjɨ yɨ dara dɨna \q1 “Weꞌ! Weꞌ! Anga Bavɨlonɨgɨnyɨna kale neyɨwaꞌ. \q1 Gɨmɨ anga naangebagɨ, anga naanga dɨragɨnyabagɨ! \q1 Yune aawaaya pɨrɨvɨna gɨmɨre jɨdasaꞌ yɨmaꞌnɨwaꞌ. \q1 Gɨmɨre wagɨlyavɨna tɨvɨkɨta kayaaꞌnanya daꞌ gimaꞌnɨwaꞌ.” \p \v 11 Yɨ aꞌmwe Kwaakevakɨyara mubya yadɨvɨsara anga naanga dazabanna sɨmunya yawɨrapɨri kɨnna dadɨvɨꞌ savɨna yɨ munyɨꞌ taanginyara mwaaibɨꞌdere. Sareꞌ dareꞌnanyɨ. Kumɨre gɨlyɨvɨsa ayahi mubathei aane pwai kwai mɨꞌ. \v 12 Gɨlyɨvɨta daza yɨ golɨyasɨ sɨlɨvaayasɨ sɨla nawɨꞌnyaangejɨ kwaalɨturyaangejɨ yɨ nawɨꞌnyaanga kwaabɨyɨvɨta yaakejɨ kwaabɨyɨvɨta kingɨyarejɨ kwaabɨyɨvɨta paidapaide yɨꞌde sɨlɨkaayajɨ kwaabɨyɨvɨta wana wayaakejɨ yɨ yuya yɨꞌnaanya dala pɨnɨnnanya wabatɨrɨnya kɨnɨnnakejɨ yɨ yuya tɨnna wangadɨvɨꞌ wabahɨlaaka yadɨvɨta elapaanɨyaraavɨre saanyaburaavɨ yavɨkaryadɨvɨsajɨ yɨta mubya naanga wakadɨvɨsa yavɨkaryadɨvɨsajɨ bɨraazɨya kwaariꞌmayagɨnyajɨ sɨla bwaihɨraꞌbwaihɨrata yɨnɨke kɨnɨnnake yavɨkaryadɨvɨsajɨ \v 13 yɨ dawaryajɨ wabatɨrɨnya aamonaꞌ mɨjata puryaꞌnesɨ kwaagɨta wabatɨrɨnya yɨravayɨhwiaꞌnejɨ marazɨnanya dala pɨnɨnna pɨnɨnnanya tɨrɨnya kɨnɨnnakejɨ saadaaya nawɨꞌnyajɨ yɨ waainɨyajɨ welivananya nyaꞌnejɨ pɨlawaaya gɨrɨkula yaꞌne nawɨꞌnyasɨ witɨyasɨ yɨ bulɨmakaawoyarajɨ sipɨzipɨyarajɨ ozɨyarajɨ ozɨyara mwagiꞌnamaryaꞌnejɨ kɨlaakejɨsɨyara aꞌmwe gaala kɨnɨnnakerajɨ. Yuya daza ayahi mubɨpɨꞌdera mɨꞌ. \v 14 Aꞌmwe mubya yadɨvɨsara dara dɨpɨꞌdere “Tɨka munne daza maaryaꞌna gɨmɨre sɨmunyaꞌ gɨthɨkaaꞌde yɨ yuya sa gɨmɨnyɨ gyahalyaꞌmavaka kaanya mena wɨwaꞌ. Yuya tɨka wapaaya nawɨꞌnyanna nawɨꞌnyannanya mubya naange kɨnɨnnakejɨ gɨmɨre yuya nɨgwɨlalaaka nawɨꞌnyanna nawɨꞌnyannanyajɨ yuya sa gɨmɨnyɨ mena gyahalyaꞌmaꞌmwakengɨ. Nabaai gɨlyɨvɨta daza gɨmɨnyɨ ayɨna magwaryadori aꞌmwera tɨnna mwanganyɨ yɨpɨꞌdengɨ. Aawa. Arɨkawɨ.” \v 15 Yɨ gɨlyɨvɨta dazangɨ mubya yadɨvɨta dazara mubadɨvɨꞌ gamɨnyɨ nɨgwia kwalaalya maaꞌdɨvɨsara gamɨre daanga kayaaꞌnanyaꞌ maaradevɨna lɨka naanga yapɨjɨ gamɨnyɨ menyaba daapɨꞌdere. Yɨ sahwara kɨnna dadɨvɨꞌ yɨ munyɨꞌ taanginya mwaaibɨꞌdere. \v 16 Yɨ sara yadɨvɨꞌ dara dɨna \q1 “Weꞌ! Weꞌ! Anga Naangebagɨnyɨna kale neyɨwaka! \q1 Kwaabɨyɨvɨta nawɨꞌnyaangejɨ kingɨyaraavɨrejɨ wana wayaakejɨ \q1 Yuya saza gɨmɨre kɨlaakevɨ paidapaideꞌna baazɨꞌmaꞌnɨkeꞌgɨ! \q1 Yɨ saꞌgɨ yune kɨlaakejɨkɨ yɨwaala yɨwannadɨ \q1 Nɨgwɨlalaaka golɨyajɨ sɨla nawɨꞌnyajɨ kwaalɨturyaangejɨ! \q1 \v 17 Yune aawaaya pɨrɨvɨna gɨlyɨvɨkɨravɨnakebwi gihaimwakeꞌna weꞌ! \q1 Nɨgwia yuya dazajɨ nɨgwɨlalaakejɨ kayaaka yɨnyɨna!” \p Yɨ sɨpɨyavɨ maremwaala gazaizalyɨ yɨ aꞌmwe gazaizai sɨpɨya mubada pɨwɨnna kaanya wɨyaꞌnelyɨ yɨ yuya sɨpɨyavɨ yadɨvɨsarajɨ yɨ saalaalyavɨ aꞌmwe yuyara mubɨwawɨnya kɨnɨnnakerajɨ aꞌmwe dazara Bavɨlonɨ menyaba daaveva \v 18 dɨkevɨre jɨsavɨ sahɨrɨvɨ dɨkeꞌ wɨnadaasɨyaꞌ tɨnna wanganna yadɨvɨꞌ jakeꞌ dara danganna “Anga naanga dazaba avaainanyaba anga naangeba gava warɨka!” \v 19 Yɨ sahwara kwaakevɨre tɨryaꞌ kunnya mɨnyagɨnyangɨ lɨvamaꞌnyɨna yeva kɨnna dɨna yeva yɨ munyɨꞌ taanginya yɨmaꞌnyɨna yeva mwaalɨna yadɨvɨꞌ jaka dɨna \q1 “Weꞌ! Weꞌ! Anga naangebanna kale neyɨwaꞌ. \q1 Nɨgwia naanga anga naanga dazabanyangɨne maꞌdaanyaina \q1 Saalaalyavɨ sɨpɨyangɨ kuvɨnɨmaangeina nɨgwɨhɨravɨnakeina yɨmaꞌnadaanyainera. \q1 Yune aawaaya pɨrɨvɨna kayaaka yɨnɨwakeꞌna weꞌ!” \p \v 20 Sɨgunyaꞌgɨjɨ Gotɨyare tewaanyaihɨlyɨ yɨ Wɨdaasadeihɨlyɨ wɨꞌnawɨjɨwaakadɨvɨtaihɨlyɨ dahaaꞌ yɨmaꞌnɨwakeꞌna sarɨmɨ yuyaihi yɨlaaya jɨla! Gotɨyai sahɨrɨvɨ maryawɨbwaraka kayaaꞌnanyaꞌ tɨvɨkɨꞌmwakeꞌnanyɨ. Sarɨmɨnyɨ yɨhyaka sasare dazabwi tɨvɨkɨsaꞌ wiwakeꞌnanyɨ. \p \v 21 Yɨ ejelɨya dɨragɨmaraanga pwai sɨla pwai maarɨna. Arɨnga sɨla naanga witɨya gɨlaꞌmwadeibɨsai. Ejelɨya sahwai sɨla dazai munyaba makina yaka yɨ saalaalyavɨ kewɨnɨnna maralɨvaranna yaka yɨ sai dara dɨna \q1 “Dɨragɨnna maralɨvaramwebaaibɨꞌ yɨkamaangera maarɨna yapi \q1 Anga naanga Bavɨlonɨ kewɨnɨnna dɨragɨnna lɨvarabɨꞌdevera. \q1 Savɨ aꞌmwera tɨnna ayahi pɨrɨsɨ bɨrawangabɨꞌdeꞌ mɨꞌ. \q1 \v 22 Gɨmɨnyaba pɨradayavɨre jakesɨ daata dadɨvɨta yagaalyasɨ \q1 Gwarengɨrejɨ pihulɨyarejɨ kadɨka ayahi guꞌnɨpɨꞌdera mɨꞌ. \q1 Aawa nebulyasɨ. Arɨkewɨ. Aane pɨrɨꞌ kɨrɨꞌ muꞌnyɨna. \q1 Wawɨnya dala pɨnɨnnanyangɨ sɨduꞌnakeraavɨ ayahi bɨrawangabɨꞌdera mɨꞌ. \q1 Gɨmɨnyɨ sasarei mwaaidoriyai aane pwai kwai mamwaalyɨna. \q1 Sɨlyare jakeꞌ witɨya gɨlaꞌmwadaawori ayahi guꞌnɨpɨꞌdera mɨꞌ. \q1 Gɨmɨre mɨjɨkeꞌna tɨka wapaaya pɨrɨꞌ kɨrɨꞌ mwarina. \q1 \v 23 Laamɨvananyavɨre dɨꞌbaakeꞌ gɨmɨnyɨ ayahi pɨrɨsɨ gɨvadeꞌ mɨꞌ. \q1 Maangwɨraaya kwala maaryaꞌnereꞌ maaꞌnyaꞌnevɨreꞌ ayahi guꞌnɨpɨꞌdeꞌ mɨꞌ. \q1 Gɨmɨnyaba sasareyore aane pɨrɨꞌ kɨrɨꞌ muꞌnyɨna. \q1 Dareꞌnanyɨ. Gɨmɨre mubɨwawɨnya kɨnɨnnakera Kwaakevakɨya naangera! \q1 Ajɨmya yuyangɨyaraavɨ gɨmɨre gɨriꞌnyanna kwaasɨkuna wɨjɨwaalagɨnyaꞌgɨ! \q1 \v 24 Gamɨnyɨ yɨwetawakyaba tawe wɨꞌnawɨjɨwaakyaraavɨresɨ Gotɨyareraavɨresɨ warɨꞌ. \q1 Anga naanga dazaba sahwaraavɨ yune tamakadɨvɨsaba! \q1 Aꞌmwe Kwaakevakɨya yuyaraavɨjɨ tamakadɨvɨsaraavɨne yɨwetawakya warɨꞌ.” \c 19 \s1 Sɨgunyavɨ “Aawi!” daata dadɨvɨꞌ Gotɨyarɨna yɨlaaya yesaꞌnesɨ. \p \v 1 Sahɨnɨngɨ dɨvidaaꞌnyɨ jaka naangebɨsaꞌ Sɨgunyavɨ kwala naangeraavɨreꞌ nɨmɨ kadɨka wɨꞌnyɨna. Yɨ sahwara dara dɨna \q1 “Nemɨ Gotɨyarɨne yayaꞌ munyaba makɨlaa! Aaleluya! \q1 Nemɨre Gotɨyai yune gave sahwaina nevadaihasamaaryaꞌnebulyɨyai! \q1 Byaanna kɨnɨnnakei dɨragɨnyabwi kɨnɨnnakei yune mwaalɨkei! \q1 \v 2 Dareꞌnanyɨ. Gotɨyai maryawɨbwaꞌdenna nebulyabwi yunewɨnna yɨdaꞌmaraangesɨ. \q1 Yaasɨwaꞌna maradakunamaryade naangeꞌ Kwaakevakɨyaraavɨ kayaaka yɨgalakadesɨ. \q1 Gamɨre gɨrɨkitaꞌnanya sabulyɨ sahwaraavɨ kayaaka yɨgaidesɨ. \q1 Sarevɨdaaꞌnyɨ Gotɨyai sahɨrɨvɨ daanga kayaaꞌnanyaꞌ tɨvɨkɨꞌmwakeꞌnanyɨ. \q1 Aꞌmwe dazaꞌ Gotɨyare yaasɨwaꞌwawɨnya saraavɨ tamakadesɨ. \q1 Kumɨre taweꞌna gannya yɨwetawakya dazaꞌ tɨvɨkɨꞌmwakesɨ.” \m \v 3 Yɨ sahwara pɨgasaai jaka ayahi dara dɨna \q1 “Nemɨ Gotɨyarɨne yayaꞌ munyaba makɨlaa! Aaleluya! \q1 Dɨkevɨre jɨsaꞌ anga naangeba dɨkeꞌ nɨvanɨꞌ. \q1 Yɨ jɨta dazaꞌ munyaba yuyagaaꞌ yuyagaaꞌ yimanaawɨꞌ!” \p \v 4 Yɨ aꞌmwe naanga atɨzɨvɨlɨraai yaka pware asɨrɨ daraai daraalyarajɨ gaala kɨnɨnnaka daraai daraalyarajɨ sara kwaakewɨnna walarutaꞌneva Gotɨyarɨna kingɨnamwaalyɨsavɨ mwaalɨkerɨna lotuya yɨna. Lotuya yɨna yadɨvɨꞌ dara dɨna \q1 “Sahɨrɨsɨ. Nebula naangesɨ. \q1 Gotɨyarɨne yayaꞌ munyaba makɨlaana!” \p \v 5 Yɨ Gotɨyare kingɨnamwaalyɨsavɨdaaꞌnyɨ maangwɨraaya pɨrɨꞌ jaka yɨnnɨgavɨna. Dara dɨna \q1 “Gotɨyare yaasɨwaꞌwawɨnya yuyaihi \q1 Gotɨyarɨna lɨka yadɨvɨsaihi \q1 Kwaakewɨnyaihɨlyɨ munyabanyaihɨlyɨ saihi \q1 Nemɨre Gotɨyarɨ munyaba dɨmakɨlyɨla!” \p \v 6 Yɨ kwala naangera yɨꞌbwaꞌnemwaaidapiya jakeꞌbɨꞌ, saawɨla naange yɨdaaꞌnyɨya jakeꞌbɨꞌ, yɨꞌmunya naange pidaaꞌnyɨya jakeꞌbɨꞌ yɨ nɨmɨ kadɨka wɨꞌnyɨna. Dazaꞌ jaka dɨna \q1 “Nemɨ Gotɨyarɨne yayaꞌ munyaba makɨlaa! Aaleluya! \q1 Naangei nemɨre Gotɨyai Dɨragɨnya Yuya Kɨnɨnnakei \q1 Dahaaꞌ sai kingɨya nebulyai yuna mwaalɨkeꞌnanyɨ. \q1 \v 7 Dahaaꞌ nemɨre munyɨꞌ nawɨꞌnya yɨna yawaajɨ \q1 Yɨ nemɨ yɨlaaya naanga kuna yawaajɨ \q1 Gamɨnne byaannyaꞌ munyabanna nayaa makɨlaa! \q1 Yɨrɨkegaaꞌ Dɨwɨnya Sipɨzipɨyai kwala maaryaꞌnegaaꞌ yɨmaꞌnɨwaꞌ. \q1 Yɨ gamɨre aꞌmweꞌ gamɨzaꞌ yavadaꞌgainya yɨwaꞌ. \q1 \v 8 Gotɨyai savɨna baazɨꞌmaꞌnya yaakeꞌ wɨjaavɨna yɨwaꞌ. \q1 Baazɨꞌmaꞌnya wana nawɨꞌnyaꞌ wana lɨvamwaja yadaasɨyaꞌ \q1 Wana tɨrɨmaaya nebulyaꞌ gannya kɨlaakejɨkɨ wakɨwaꞌ.” \m Sareꞌ dareꞌnanyɨ. Baazɨꞌmaꞌnya yaaka nawɨꞌnya dazaꞌ yɨ Gotɨyare tewaanyaraavɨre wawɨnya yɨdaꞌmaraangengɨra. \p \v 9 Yɨ ejelɨyai nɨmɨnyɨ wɨdɨna “Yagaala dathaꞌ pɨkarya jɨthaꞌ! Aꞌmwe dazara Gotɨyai jaka jɨvwaramaarakera munne naangevɨ Dɨwɨnyai kwala maaryaꞌnevɨna bɨwaasara yɨlaaya yadɨvɨꞌ tewaanaanga winadere.” Yɨ sai nɨmɨnyɨ wɨdɨna “Yagaala daza yɨ sa yagaala nebulyaꞌnanya Gotɨyarengɨ.” \v 10 Sara wɨdɨna kanyɨwaꞌ nɨmɨ kwaakewɨ gamɨre sɨvɨlyɨraaryaba gidɨkusaba walarutaꞌnyɨna. Yɨ nɨmɨ sahwarɨna “Lotuya yɨma!” dena kɨrɨꞌ sai nɨmɨnyɨ wɨdɨna “Gɨmɨ sasara minna! Gɨmɨjɨ gɨmɨre jaꞌmwera kwarajɨ yaasɨwaꞌwawɨnya yeꞌmwannawɨdaayadɨnyainyɨ. Sarɨmɨ Jizaazarɨna dɨragɨnna lɨmwadɨvɨꞌ yɨ wɨjalɨkurakadɨvɨsaihɨlyɨ. Sasareihɨre avaaiwawɨnyainyɨ. Yɨ Gotɨyai yune gave pwainanyarɨ lotuya nayaa dɨragɨnna jɨ! Sareꞌ dareꞌnesɨ. Jizaazarɨna wɨjalɨkurakyabwi yɨ Kurya Tewaanyai wɨꞌnawɨjɨwaakyaraavɨ yɨdɨkaꞌdaaꞌnyɨ wɨjɨwaakadɨvɨta sasare dazabulyɨ.” \s1 Aꞌmwei ozɨya yaakerɨ munyaba yɨlamwaalakeꞌnesɨ. \p \v 11 Yɨ nɨmɨ tɨnna wangadaazɨ Sɨgunyaꞌ kaanya basɨnadaaꞌna yɨnɨkevɨ, yɨthaanyi, ozɨya yaaka pwai mwaalɨna. Sarɨ aꞌmwei yɨlamwaaina. Gamɨnne yayaꞌ yɨ darei. Gotɨyare yawɨta yuyangɨ nayaa lɨmwagaꞌdei, yɨ nebulyaꞌne aaya kaavɨlyai. Nabaai sai yune yɨdaꞌmaraangeburɨna padaꞌgalamɨdɨdevɨ yɨ aꞌmweraavɨ kotɨyavɨ maryawɨbwaꞌda yɨ sai malyaꞌ bwaꞌdelyɨ. \v 12 Gamɨre tɨnnyai dɨtaalɨsaꞌ. Gamɨre mɨnyagɨnyavɨ kingɨmwaaihɨꞌnya kwalaalya warɨke. Gamɨnne yayavɨne pɨkaryaꞌ kɨnɨnnakei. Yaya dazavɨ aaya kaavɨlyaꞌ gamɨ gave yune sahwaina yawɨꞌdelyɨ. Yɨ aꞌmwe pwara aawa. \v 13 Gamɨre baazɨꞌmaꞌnya yunewɨnna yalawakya saamɨgwazaaya gamɨ wakɨka saꞌ tawevɨ jɨwɨnɨkesɨ. Yɨ sahwarɨne yayaꞌ dara woꞌnɨkesɨ. Gotɨyare gamɨnyɨna Yagaalyala! \v 14 Aamiya Sɨgunyavɨyara kunnya ozɨya yaakeraavɨ yɨlamwaaina yeva sahwarɨ dɨvidaaꞌnyɨ mɨdɨnna. Kumɨre kɨlaakejɨkaavɨ baazɨꞌmaꞌnya yaaka wana gɨrɨꞌmaaya nawɨꞌnyaange yɨraꞌnevera. \v 15 Yɨ ozɨya yaakerɨ yɨlamwaalɨka dazare maangevɨdaaꞌnyɨ kwaariꞌmasɨramɨnya walyaabɨnɨkeꞌ. Kwaariꞌmasɨramɨnya dazaꞌ saamɨgwazaayaꞌ wana lɨka gurɨmaanga dɨꞌbwarakɨnɨkeꞌ. Yɨ nabaai dazasɨ sai aꞌmwe ajɨmya yuyangɨyaraavɨ tamakadeꞌnanyɨ. Yɨ nabaai gamɨ sai yɨta aayɨnɨyarɨꞌ lɨmwagarojɨ sahwaraavɨ dɨragɨnna maremwaaladelyɨ. Nabaai gamɨ sai sɨla naanga gɨraipɨya tɨmaꞌmwanga yaꞌnevɨ waainɨyaꞌ gɨlaꞌmwagathelyɨ. Waainɨya dazaꞌ yɨ Gotɨyai Dɨragɨnya Yuya Kɨnɨnnakere sɨmɨlɨka naangevɨne sɨnna tɨka wɨdayaꞌ. \v 16 Sai gamɨre baazɨꞌmaꞌnyavɨ gamɨre tɨꞌmunyavɨ gamɨnne yayaꞌ pɨkarya yɨdaꞌnɨkei. Yaya dazaꞌ yɨ dareꞌ \q1 “Yuya kingɨyaraavɨna Kingɨyai yuya naangeraavɨna Naangela.” \p \v 17 Yɨ nɨmɨ tɨnna wanganna yadaazɨ nyɨlyarɨ ejelɨya pwai daavɨna yada yuta yuyara yɨraayavɨ munyaba pɨlavamaryadaapiyaraavɨ maangwɨraaya jaka naangeꞌ danganna. Yɨ sai dara dɨna “Sarɨmɨ yɨkabapi Gotɨyare munne naanga dathavɨ dɨzɨꞌbwaꞌnyi! \v 18 ‘Yɨ aꞌmwe baimwaasaraavɨ tɨka naana! Yɨ kingɨyaraavɨre kɨlaakejɨkaavɨya mɨwɨsa, yɨ mɨwɨta aawɨlasaraavɨ maremwaaidɨvɨsaraavɨrejɨ, yɨ mɨwɨta aꞌmwe dɨragɨnaangeraavɨrejɨ yɨ mɨwɨta ozɨyaraavɨrejɨ aꞌmwe ozɨyaraavɨ yɨlamwaaihasaraavɨrejɨ tɨka naana!’ dapi dɨzɨꞌbwaꞌnyi! ‘Yɨ nabaai aꞌmwe yuya pwara kwaraavɨre kɨlaakejɨkaavɨya, aꞌmwe kave mwaaihasaraavɨrejɨ aꞌmwe yaasɨwaꞌwawɨnyaraavɨrejɨ yɨ aꞌmwe maalɨkeraavɨrejɨ yɨ aꞌmwe naangeraavɨrejɨ mɨwɨta daza tɨka naana!’ dapi dɨzɨꞌbwaꞌnyi!” \p \v 19 Yɨ nɨmɨ tɨnna wanganna yadaazɨ sɨgaarya dazalyɨ yɨ kingɨya Kwaakevakɨyarajɨ kumɨre aamiya aawɨlasara kwarajɨ sahwara mena yɨꞌbwaꞌnyɨna. Sahwara “Mala bwaꞌnaadeꞌnana,” deva “Aꞌmwe ozɨyarɨ yɨlamwaalɨka dazalyɨ gamɨre aamiya aawɨlasarajɨ sahwara mala yeꞌmwannabwaꞌnaadeꞌnana,” deva mena yɨꞌbwaꞌnyɨna. \v 20 Yɨꞌbwaꞌnyɨna kyɨwaaꞌ kɨrɨꞌ ozɨyarɨ yɨlamwaalɨkei sɨgyaaryarɨjɨ wɨꞌnawɨjɨwaakade kwaasɨ dadei sɨgyaarya dazare tɨnnyarɨ yɨjɨwaala kwalaalya yaderɨjɨ wɨla galyɨꞌna yɨwaꞌ. Yɨ kwaasɨ yɨjɨwaaide sasare dazaburɨ wɨꞌnawɨjɨwaakade kwaasɨya dazai aꞌmweraavɨ sɨgyaaryare baaveꞌ maarevera yɨ gamɨre aꞌmwaꞌmwe savɨ lotuya yevera saraavɨ kwaasɨ wiakebulyɨyaraai. Sɨgyaarya dazarɨjɨ kwaasɨya wɨꞌnawɨjɨwaakade dazarɨjɨ sara galyɨꞌna yaka saraai gaala kuna mwaaihɨlyaraarɨ dɨꞌbunya naangaangevɨ dɨꞌdaanya naangeꞌ nɨvanɨkevɨ sɨla saalɨpaayaꞌ nɨvanɨkevɨ kewɨnɨnna maralɨvaranna yɨwaꞌ. \v 21 Yɨ dazai ozɨyarɨ yɨlamwaalɨka dazai aꞌmweraavɨ kwaariꞌmasɨramɨnya dazaꞌ gamɨre maangevɨdaaꞌnyɨ walyaabɨnɨka dazasɨ tamakɨna yakere. Yɨ yuta yuya dazara aꞌmwe dazaraavɨre mɨwɨsa tɨka maranyɨna yeva yɨ kumɨre munyɨꞌ yunebanna winyɨna. \c 20 \s1 Saataanɨ kalavuzaꞌ kwarame 1000 yɨꞌnamwaaladeꞌnesɨ. \p \v 1 Yɨ nɨmɨ tɨnna wanganna yadaazɨ Sɨgunyavɨdaaꞌnyɨ ejelɨya pwai walaabɨna. Gamɨre asɨrɨ yɨrorɨla daanga maayavɨre kiyaꞌ lɨmwagarɨkei. Yɨ sai kwaariꞌmaꞌmagazaawanya naangeꞌ kɨrɨsɨ lɨmwagarɨkei. \v 2 Sai kabaraawarya dazarɨ galalɨmwanna. Kabaraawarya sai kamaala wana sɨnnawɨ kɨgaakunanyai. Sai Yuyaraavɨ Kotɨya Maryadei. Yɨ sai Saataanɨ, Yɨkamaangei (Sɨwaakei). Yɨ ejelɨyai kabaraawarya dazarɨ yune kwarame 1000 waanɨ taawɨzanɨya kalavuzaꞌ yɨramwaaihyaꞌnerɨ kwaariꞌmaꞌmagazaawanyasɨ wɨla galapwɨyɨna yaka \v 3 sahwarɨ yɨrorɨla daanga maayavɨ kewɨnɨnna maralɨvaranna kyɨwaꞌ sarei kewɨnɨnna walaawɨna. Maralɨvaranna yaka aꞌbadaaꞌnyɨ kaanyaꞌ sahwarɨ yɨlarihɨꞌna yaka dɨragɨnna jɨbwekɨna, baaveꞌ wakɨna. Saataanɨ kwarame 1000 bawodehaaꞌna ajɨmya yuyangɨya aꞌmweraavɨ kwaasɨ ayɨna mujaꞌnerɨ kaanyaꞌ jɨbwekɨna. Yɨ dɨvi sagaaꞌ kwarame 1000 mena kabwawojɨ ejelɨyai yɨralavadelyɨ. Yɨ sai yaasɨwaꞌ yamarina yadelyɨ yune maalɨkegaaꞌna. \p \v 4 Yɨ nɨmɨ tɨnna wanganna yadaazɨ kingɨnamwaalyɨta pɨnɨ waꞌdɨꞌnyɨyangɨ yɨ pwara yɨlamwaaihaꞌ. Sara kotɨyavɨ maryawɨbwaryaꞌneraavɨ Gotɨyai sasare wawɨnyavɨne dɨragɨnyaꞌ wɨjaawakera. Nabaai nɨmɨ tɨnna wanganna yadaazɨ aꞌmwe kwalaalyaraavɨre kuryara. Sahwara Jizaazarɨna nayaa jalɨkurakevera, yɨ Gotɨyare yagaalyaꞌ dɨragɨnna lɨmwagarevera. Yune sahɨrɨvɨneꞌna yɨkamaangera sahwaraavɨ pwaraavɨre tɨlɨnnya woripuresara. Yɨ sahwaraavɨ pwaraavɨ tamakɨna yesare. Yɨ sahwara sɨgyaaryarɨ lotuya myadɨvɨꞌ yɨ gamɨre aꞌmwaꞌmwerɨjɨ lotuya mi. Yɨ sahwara gamɨre baaveꞌ kumɨre yamengɨjɨ kumɨre asangɨjɨ mamaaryevera. Yɨ sahwara balesara gaalyaꞌ ayɨna maareva yɨ kwarame yune 1,000 dazagaaꞌ Kɨraazɨtɨyalyɨ kingɨya mwaaihaꞌ. \v 5 Dazaꞌ yɨ aꞌmwera ayɨna dɨkaapɨꞌdehaaꞌ aaya mudɨꞌnanyagaakɨ. Dazagaaꞌ aꞌmwe bainɨka pwara gaalyaꞌ mamariwaaꞌ. Sahwara yemwaala yɨgaꞌ kwarame 1,000 sagaaꞌ mena kabawojɨneꞌna. \v 6 Aꞌmwera ayɨna dɨkaapɨꞌde aaya mudɨꞌnanya dazagaaꞌ sahwara yɨlaaya yadɨvɨꞌ tewaanaanga winadera mwaalapɨjɨ yɨ Gotɨyare tewaanyara nawɨꞌnya tewaanya mwaaibɨꞌdere. Yɨ nabaai baryabwi saꞌ pɨgasaalyaꞌ aꞌmwe dazaraavɨ marulawakyaꞌne dɨragɨnya maayasɨ. Aawa. Sahwara Gotɨyarɨna mubɨthɨka yɨraꞌdɨvɨsare. Yɨ Kɨraazɨtɨyarɨna yɨraꞌdɨvɨsare. Nabaai sahwara kwarame waanɨ taawɨzanɨya sagaaꞌ Kɨraazɨtɨyalyɨ kingɨya yeꞌmwannamwaaibɨꞌdere. \s1 Saataanɨmɨ wavɨlavadeꞌnesɨ \p \v 7 Dɨvi kwarame 1,000 waanɨ taawɨzanɨya sagaaꞌ mena kabwawojɨ gamɨre kalavuzɨangevɨya kaadihɨsaꞌ kabaasojɨ Saataanɨ gamɨre kalavuzavɨ yagalyaꞌmavadelyɨ. \v 8 Sarei mwasɨlaa walyaabozɨ aꞌmwe ajɨmya yuyangɨyaraayawɨnna kwaasɨ yagaala wɨjaꞌnei wɨna. Aꞌmwe kwaakevɨya tɨvimagɨnya dawaai dawaalyabanyara yɨ Kwaakevakɨya yunewɨnyara yɨ Gohɨyarajɨ Maahohɨyarajɨ saraayawɨnna wɨna. Saataanɨ sahwaraavɨ mala bwaꞌnyaꞌneraavɨ mariꞌbwarɨmwaaihadere. Kumɨre ata gɨlya saalaalyavɨ maangebaarɨya siweka sabɨsangɨ. \v 9 Sarera kwaaka saba yuneba yidaawadɨvɨꞌ Gotɨyare tewaanyaraavɨre waꞌmwaryaba, anga naangeba Gotɨyarɨ tewaanya wɨvuꞌnɨvanɨkeba yɨ saba yuneba kurɨta gɨhɨꞌmavamwaimwaataraavɨnera. Kɨrɨꞌ dɨkeꞌ Sɨgunyavɨdaaꞌnyɨ walaabozɨ mala bwaꞌnadaapiya saraavɨ dɨka nakɨwakeraavɨnera. \v 10 Yuyaraavɨ Kotɨya Maryadei sahwaraavɨ kwaasɨ wɨdadeꞌna sareꞌna Gotɨyai dɨꞌbunya naangeꞌ dɨꞌmunangeꞌna yadaaꞌnyɨyavɨ sɨla saalɨpaayavɨ nade savɨ kewɨnɨnna maralɨvaranna. Dɨꞌbunya saꞌ sɨgyaarya dazalyɨ kwaasɨ wɨꞌnawɨjɨwaakyabwi dade dazalyɨ saraai mena mwaaidakɨlyɨ dazahɨrɨvɨ. Sarevɨ daraai dala sara daanga naangeꞌ maapɨꞌdere nyɨlyavɨjɨ sawɨsavɨjɨ yuyagaaꞌ yuyagaaꞌneꞌ. \s1 Naangegaaꞌ maryawɨbwata naangeꞌ yɨmaꞌnadevwinesɨ. \p \v 11 Nɨmɨ tɨnna wanganna yadaazɨ kingɨnamwaalyɨta naanga yaakeꞌ waꞌdɨꞌnyɨ nabaai namwaalyɨta savɨ pwai yɨlamwaalɨꞌ. Sahwarɨ Kwaakevasɨ sɨgunyavasɨ lɨkaanya yenadaaꞌna yaka yɨmaanyɨna. Kɨrɨmɨ sawaareba kuneba. \v 12 Nabaai nɨmɨ tɨnna wangadaazɨ yɨ aꞌmwe bainɨkera, kwaakewɨnyarajɨ munyabanyarajɨ sara mwaaidapiyara kingɨnamwaalyɨta dazavɨre kusɨmagɨ daavɨna. Nabaai namwaalyɨsavɨ yɨlamwaalɨkei sai bukuya pɨnɨngɨ tɨlaayɨna. Sai bukuya pɨrɨsɨ maarɨna. Bukuya si gaala mwaalyaꞌni. Bukuya sangɨ pɨkarya yɨdaꞌnɨkengɨ tɨnna wanganaka kumɨre yeta yuya sabwina aꞌmwe bainɨkeraavɨ maryawɨbwaꞌmwakere. \v 13 Saalaalyaꞌ gamɨnyɨ aꞌmwe yuya bainɨka mwaaihasaraavɨ ayɨna wɨjaavɨna. Nabaai Baryabulyɨ Bainɨkeraavɨre Angebajɨ sawaarɨ aꞌmwe yuya bainɨka wɨlamwaaidapiya saraavɨ ayɨna wɨjaavɨna. Mena ayɨna wɨjaavɨna kyɨwaai bainɨka saraavɨ gazaizarɨ gamɨre yake yune sabwina maryawɨbwata yɨwakere. \v 14 Dɨꞌbunya naangevɨ dɨka nɨvanɨka savɨna Baryabulyɨ Bainɨkeraavɨre Angebajɨ sawaai marasɨꞌna yɨwakelyɨ. Dɨꞌbunya naanga dazaꞌ barya pɨgasaalyasɨ. Ayawɨdaaꞌnyɨ balyasɨ dazaꞌ. \v 15 Nabaai Naanga maryawɨbwaꞌdei aꞌmwe pwarɨne kwarɨne yayavɨ bukuya gaala mwaalyaꞌne sɨrɨ mabɨranganyojɨ sarevɨ, yɨthaanyi, aꞌmwe sarɨ marasɨꞌna yɨwaꞌ dɨꞌbunya naanga dɨka nɨvanɨkevɨna. \c 21 \s1 Sɨgunya mudɨkevakɨnajɨ Kwaaka mudɨkevakɨnajɨ dɨnɨkeꞌnesɨ. \p \v 1 Yɨ nɨmɨ sɨgunya mudɨkevasɨ Kwaaka mudɨkevasɨ warɨkewaai wangamwa. Sareꞌ dareꞌnanyɨ. Sɨgunya aayagaasɨyavasɨ Kwaaka aayagaasɨyavasɨ yunakaanna wɨna. Nabaai saalaalyaꞌ kɨrɨsɨ mwarina. \v 2 Nabaai nɨmɨ tɨnna wangamwa anga tewaanya dazaba Jeruzaalemɨ mudɨkeba. Anga naanga dazaba Gotɨyai yasaabɨna kyɨwaꞌ Sɨgunyavɨdaaꞌnyɨ anga dazaꞌ walaabɨna. Nɨgwɨlalaaꞌbaaka nawɨꞌnyajɨyaꞌ, aꞌmweꞌ kwala maaryaꞌneꞌ nɨgwɨlalaaka nawɨꞌnyaange tɨda kwala maaꞌnyaꞌnegaaꞌ gannya aꞌmwerɨna yemwaaidevaaibɨꞌ walaabɨna. \v 3 Sareꞌ nɨmɨ kadɨka wɨꞌnyɨna yadaazɨ kingɨnamwaalyɨsavɨdaaꞌnyɨ maangwɨraaya pɨrɨꞌ yɨnyɨna. Yɨ jaka naanga dɨragɨnna dara dɨna “Yɨthaanyi! Dahaaꞌ Gotɨyare selɨ angeꞌ aꞌmwerajɨ yeꞌmwannamwaalɨka! Sahwaraavɨ tɨnnyaba waradesɨ. Yɨ gamɨre byaannyaꞌ kumɨnyɨ yeꞌmwannarɨka! Nabaai sahwara gamɨ sahwarera mwaaibɨꞌdere. Yo, Gotɨyai gamɨ kwalyɨ yeꞌmwannamwaaladelyɨ. \v 4 Kumɨre kɨdalaaibɨrɨka tɨnnyaraavɨ wɨwarɨke gazasaꞌ yaalɨka yɨmwagathere. Baryabwi ayahi waradevwi mɨꞌ. Yɨ aꞌmwera ayahi baibɨꞌdera mɨꞌ. Sɨmunyaꞌ taanga ayahi winadera mɨꞌ. Jakɨnna ayahi dɨpɨꞌdera mɨꞌ. Daangejɨ maapɨꞌdera mɨꞌ. Sɨnnawɨnya sa mena yuya yɨwɨna yɨwakeꞌnanyɨ.” \p \v 5 Kingɨnamwaalyɨta dazavɨ yɨlamwaalɨke sai dɨna “Yɨthaanyi! Nɨmɨ yuya sa mudɨke yavɨkarivanɨgengɨra.” Sara daka pɨrɨsɨ dɨna “Yagaala daza pɨkarya jɨthaka! Yagaala daza yuyara dɨragɨnna lɨmwabɨzannajɨ naanga nebulyaꞌnanya warɨkeꞌnajɨ sara jɨthaka!” \v 6 Sara daka nɨmɨnyɨ ayahi wɨdɨna “Yuya sa mena yɨmaꞌnɨwaabɨkengɨ. Nɨmɨ sahwainyɨ, nɨmɨ aaya sɨnnawɨnyainyɨ (A). Aaya dɨvineinyɨ (Z). Nabaai yuya sangɨneꞌna aaya kaavɨlyainyɨ. Yuya dɨragɨnya sa yunebanna yɨꞌmwannadɨnyainyɨ. Nɨmɨ sahwainyɨ aꞌmwe aalyaꞌna mɨjɨka baimanɨkerɨna aalya yanga naanga wɨjaavɨdelyɨ. Aalya saꞌ nadeꞌna aalɨyɨmɨnyavɨ gaala mwaalyaꞌneꞌ. Nɨmɨre yanga naanga dazabwi sɨhumale yanga wɨjaavɨdelyɨ. \v 7 Nabaai aꞌmwei mala bwaꞌnyaburɨ yunebanna wavɨlavajai yɨ nɨmɨre yanga naanga dazaꞌ maaradelyɨ. Ganɨmaangei gannya kaimɨraayaraavɨna wɨjaavadevaaibɨꞌ dathavwi maaradelyɨ. Nɨmɨ gamɨnyɨ Gotɨyainyɨ mwaalɨdelyɨ. Nabaai sai nɨmɨnyɨ nyɨbwaalɨvaangei wɨmwaaihɨwɨjai mwaaladelyɨ. \v 8 Kɨrɨꞌ aꞌmwera lɨka yɨna Kɨraazɨtɨyarɨna ‘Aala! Nabaimudɨka!’ dɨna ayɨna gɨnyɨraꞌdɨvɨsarajɨ aꞌmwe dɨragɨnna malɨmwagaryadɨvɨsarajɨ aꞌmwe gɨrɨkitaꞌnanya dala pɨnɨnna pɨnɨnna yadɨvɨsarajɨ aꞌmwengɨ aꞌmweraavɨ tamakadɨvɨsarajɨ aꞌmwe ata lɨmwadɨvɨsarajɨ aꞌmwe gɨriꞌnya yadɨvɨsarajɨ aꞌmwe kwaasɨgotɨyaraavɨ lotuya yadɨvɨsarajɨ aꞌmwe yuya kwaasɨ yagaala dadɨvɨsarajɨ sara kumɨnne tɨvɨkɨta daresɨ. Dɨꞌbunya naangevɨ sɨla saalɨpaayavɨ dɨꞌmunangeꞌna yarɨkevɨ sahwaraavɨ marasɨꞌnadere. Saꞌ yɨ Baryabwi Ayawɨdaasasɨ.” \p \v 9 Ejelɨya pwai, ejelɨya ata purɨdaaꞌnyɨ daraalyara dɨzɨya ata purɨdaaꞌnyɨ daraalyangɨ maangengɨ aꞌmweraavɨ kayaaka yɨgalyaꞌne yekuꞌnaka aaya kɨnɨnnakerajɨya pwai, yɨ sai baka nɨmɨnyɨ dara wɨdɨna “Kaaja! Kwala maaꞌnyaꞌne sɨdɨraayaꞌ Sipɨzipɨya Dɨwɨnyarɨne aꞌmwevɨna givwarɨdaakudeꞌnanyɨ.” \v 10 Sara wɨdɨna kanyɨwaꞌ yɨ Kurya Tewaanyai nɨmɨnyɨ dɨragɨnya yɨvaimwanna kanyɨwaꞌ ejelɨya sai mugunya naanga keꞌmwewɨnya pɨrɨvɨna nɨmɨnyɨ makuna. Sara nyaka Anga Naangeꞌ Jeruzaalemɨ Nawɨꞌnya dazaba yɨbwarɨdaakuna. Anga dazaꞌ Gotɨyai yasaabɨna kyɨwaꞌ Sɨgunyavɨdaaꞌnyɨ anga dazaꞌ walaabɨna. \v 11 Gotɨyare byaanna naangeꞌ anga naanga dazaba mwadaavɨna. Savɨre baaka wanyɨwanyaꞌ yuna nabinya pɨrɨꞌbɨsaꞌ wanyɨna, sɨla nɨgwia naanga mubadɨvɨta sangɨre baaka saꞌbɨꞌ wanyɨna. Yɨ dazaꞌ sɨnɨmwavanahurɨka naangebɨsaꞌ, yɨ wana tɨrɨmaaya nebulyaꞌnanyaꞌ sɨgujaaka sɨrɨmyaꞌbɨsaꞌ wanyɨna. \v 12 Anga naanga dazaba sikurɨta naanga yɨnɨkeꞌ yune keꞌmwewɨnanyaꞌ. Kurɨta savɨ tɨkurya atɨraai sɨvɨlyɨrɨdaaꞌnyɨ pwaraalya warɨna. Sareꞌ nabaai tɨkurya pɨrɨvɨ ejelɨya pwai aya kɨba gaidaaꞌna. Pɨrɨvɨ pwai, pɨrɨvɨ pwai gaidaaꞌna. Yɨ yuyangɨ ejelɨya atɨraai sɨvɨlyɨrɨdaaꞌnyɨ pwaraalyara aya kɨba gaidaaꞌna. Nabaai tɨkuryangɨ Yɨzɨrelɨyaraavɨre yɨsavaakɨdaaꞌnya atɨraai sɨvɨlyɨrɨdaaꞌnyɨ pwaraalyavakaavɨne yaya pɨkarya yɨdaꞌnɨkengɨra. \v 13 Sikurɨta nyɨlyai bilyɨrɨꞌdimagɨ kaadihɨta dawaai dasaꞌ daavɨna. Nabaai sikurɨta pimagɨnyavɨ kaadihɨta dawaai dasaꞌ daavɨna. Nabaai sikurɨta pimagɨnyavɨ kaadihɨta dawaai dasaꞌ daavɨna. Nabaai sikurɨta nyɨlyai walakadimagɨ kaadihɨta dawaai dasaꞌ daavɨna. \v 14 Sihurɨta anga naanga dazabanne saꞌ kaavɨlyawɨ sɨla dɨragɨnya yɨvaimwagyaꞌne atɨraai sɨvɨlyɨrɨdaaꞌnyɨ pwaraalya kɨnɨnnakesɨ. Nabaai sɨla saraavɨ Sipɨzipɨya Dɨwɨnyare Wɨdaasade atɨraai sɨvɨlyɨrɨdaaꞌnyɨ pwaraala saraavɨne yaya kɨnɨnnakengɨra. \p \v 15 Ejelɨya dazai nɨmɨjɨ yagaala yeꞌmwannadɨna yɨvanɨkei yɨta golɨyagɨnyarɨꞌ lɨmwagɨkei. Anga naanga saba kaadihɨsangɨjɨ sikurɨsavɨjɨ yaamɨjɨyɨta yaꞌnerɨꞌ lɨmwagɨkei. \v 16 Anga naanga dazaba yuna gɨrɨlaꞌnya yɨvanɨka. Gamɨre saamɨnyavasɨ gamɨre naangevasɨ yuyavakaai avaainanyavakaalyɨ. Sahwai gamɨre yɨsarɨsɨ yaamɨjɨta yɨna kyɨwaꞌ anga naanga sabanya saamɨnyavaꞌ sɨtethɨya tɨwelɨvɨ taawɨzanɨya yɨmaꞌnyɨna (2,400 kilomitaaya). Saamɨnyavasɨ sikurɨsavɨya naangevasɨ anga naanga dazabanne yunebanyaꞌ munya keꞌbeva yɨlaawɨna yɨnɨkebajɨ yunebanya yuya sa avaainanya. \v 17 Nabaai sikurɨta kɨrɨvɨjɨ yaamɨjɨta yɨna yɨwakeꞌ sikurɨsaꞌ yune angajɨna 144 kyuvitɨya (72 mitaaya) yɨmaꞌnyɨna. Metaaya dazaꞌ aꞌmwera yuyangɨ metaayɨmɨya yadɨvɨsaꞌ avaalyasɨ. Ejelɨyai yaamɨjɨyɨta saꞌ sikurɨsavɨ yune metaaya sahɨrɨsɨna yɨwakesɨ. \v 18 Anga naangebanya sikurɨsaꞌ Gotɨyai sɨla nawɨꞌnya jaazɨpaayasɨ yavɨkaryakesɨ. Nabaai anga naanga saba yune golɨyasɨna yavɨkaryakebe. Sarevɨ anga naanga saba sɨnɨmwavanahurɨkeꞌbɨꞌ bwamwadɨwɨna. \v 19 Anga naanga saba sikurɨkevɨ kaavɨlyawɨ sɨla nawɨꞌnya dala nabinabinya nɨgwia naanga mubadɨvɨsajɨ Gotɨyai yɨwaala yɨwagakengɨ. Aayagaasa (1) sɨla nawɨꞌnya sikurɨsavɨ kaavɨlyawɨnyai jaazɨpaayai. Nabaai ayawɨdaaꞌnyai (2) sɨla gwaagwaaja sapaayai. Nabaai daraai dalyai (3) sɨla ahetɨyai. Nabaai daraai daraalyai (4) sɨla yɨkɨwaꞌja emeralɨyai. \v 20 Nabaai atɨlyai (5) sɨla wayaakejɨsɨ yaakejɨsɨ warɨke saathonɨkɨzɨyai. Nabaai ata purɨdaaꞌnyɨ pwainanyai (6) wayaaka tawaja konyilɨyanɨyai. Nabaai ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraalyai (7) sɨla awiꞌja kɨrɨzolaaitɨyai. Nabaai ata purɨdaaꞌnyɨ daraai dalyai (8) sɨla saalaalyavɨ yɨjuza berɨlɨyai. Nabaai ata purɨdaaꞌnyɨ daraai daraalyai (9) sɨla nabinnanya awiꞌja topaazɨyai. Nabaai atɨraalyai (10) sɨla yɨkɨwaꞌjajɨsɨ awiꞌjajɨsɨyai kɨrɨzopɨrezɨyai. Nabaai sɨvɨlyɨrɨdaaꞌnyɨ pwainanyai (11) sɨla nabinnanya gwaagwaaja aayazɨdɨyai. Nabaai sɨvɨlyɨrɨdaaꞌnyɨ pwaraalyai (12) sɨla nabinnanya wayaaka ametɨzɨyai. \v 21 Kaadihɨta atɨraai sɨvɨlyɨrɨdaaꞌnyɨ pwaraala sa nabaai kwaalɨturyaanga mubya naanga yadɨvɨta sɨvɨlyɨrɨdaaꞌnyɨ pwaraalyangɨ. Kaadihɨta gazasaꞌ yɨ saꞌ kwaalɨturyaanga naanga yune pɨrɨsɨna yavɨkarinɨkesɨ. Anga naangeba tuta yuyangɨ yune golɨyaꞌnanyasɨ. Golɨya gɨrɨꞌmaayaꞌ widɨwaayavɨre gɨlaazɨyaꞌbɨsasɨ. \p \v 22 Anga naanga dazavɨ Gotɨyarɨne Anga nawɨꞌnyaꞌ tɨnna mwanganyɨwa. Mamannyɨka sareꞌ dareꞌnesɨ. Naangei Gotɨyai Dɨragɨnya Yuya Kɨnɨnnakei, yɨ Sipɨzipɨya Dɨwɨnyalyɨ Gotɨyarɨne Anga nawɨꞌnyasɨ. Gazabazaba yɨlaaya wiadɨvɨsaꞌnanyɨ. \v 23 Nabaai anga naanga dazaba wanyɨwanya yaꞌna nyɨlyalyɨ lawelyɨ saraarɨna wɨgainadeva mɨꞌ. Sareꞌ dareꞌnesɨ. Wanyɨwanya yune naanga Gotɨyareꞌna wannadevanna anga saba. Yɨ gamɨre byaannyaꞌ wannadeva. Nabaai Dɨwɨnyai sahɨbanne wanyɨwanya dɨꞌbaakelyɨ. \v 24 Aꞌmwe ajɨmya yuyangɨyara anga naanga dazabadaaꞌnya wanyɨwanya baakevɨ kaanya yamaripɨꞌdeve. Nabaai kingɨya Kwaakevakɨyara sahɨbanne kumɨre nɨgwɨlalaakejɨ byaannyajɨ makabɨpɨꞌdeve. \v 25 Yɨrɨkegaaꞌ sikurɨta savɨya kaadihɨsangɨ kaanya tihɨpɨꞌde mɨꞌ. Arɨkewɨ. Yuyagaaꞌ basɨnadaaꞌna yade. Sareꞌ dareꞌnesɨ. Anga naanga saba sawɨsaꞌ jɨnnadeva mɨꞌ. \v 26 Sahɨbanna ajɨmya yuyangɨya byaannyajɨ yaya munyaba makɨlya yuyabulyɨ makwibɨꞌdengɨ. \v 27 Gɨlyɨvɨta gɨrɨꞌnaka aane pɨrɨꞌ kɨrɨꞌ wɨladeꞌ mɨꞌ. Gotɨyare tɨnnyarɨ wana butɨrɨnya winnɨkebwi yade aane pwai kwai aane pɨrɨꞌ kɨrɨꞌ wɨladei mɨꞌ. Kwaasɨ yagaala yade aane pɨrɨꞌ kɨrɨꞌ aane pwai kwai wɨladei mɨꞌ. Arɨkewɨ. Aꞌmwe kumɨre yaya bukuya gaalyaꞌnyɨrɨ Dɨwɨnyare bukuyɨrɨ yɨdaꞌnɨkera, yune aꞌmwe dazahwarana wibɨꞌdere anga naanga dazabanna. \c 22 \p \v 1 Nabaai ejelɨya dazai aalya naangeꞌ walyɨvanɨka pɨrɨvɨna nɨmɨnyɨ yɨbwarɨdaakuna. Aalya dazaꞌ aalya gaalaꞌne saꞌ yuna sɨnɨmwavananyaꞌbɨꞌ aaizɨyaꞌbɨꞌ kɨmihɨta yadaaꞌnyɨyaꞌ. Yɨ aalya dazaꞌ Gotɨyalyɨ Sipɨzipɨya Dɨwɨnyalyɨ sanɨdaare kingɨnamwaalyɨta savɨdaaꞌnyɨ yɨmaꞌnaka \v 2 anga naanga dazabanna tutaanya naangevɨ tɨnnyaba walyuna. Aalɨmaangebaarɨ dihɨrɨjɨ kengihɨrɨjɨ yɨta gaala yaꞌnyɨꞌ waayɨꞌ. Kwarame pɨrɨvɨ tɨka munne atɨraai sɨvɨlyɨrɨdaaꞌnyɨ pwaraai yɨꞌnadengɨ. Yuya lawe sɨkaavɨ yɨsɨla daza yɨꞌnadengɨ. Nabaai yɨta sare yɨkɨwasa ajɨmya yuyangɨyaraavɨ tewaanya nawɨꞌnya yɨmaꞌnyaꞌnengɨ. \v 3 Nabaai Dɨkevɨ wɨmarasɨꞌnyaꞌne gazasaꞌ kunebe. Yuya daza ayɨna warade mɨꞌ. Gotɨyalyɨ Dɨwɨnyalyɨ sanɨdaare kingɨnamwaalyɨsaꞌ anga naanga dazaba waradevanyɨ. Nabaai Gotɨyare yaasɨwaꞌwawɨnyara gamɨnyɨ lotuya wɨmaripɨꞌdevanyɨ. \v 4 Nabaai gamɨre sɨnnyɨꞌ wangabɨꞌdevanyɨ. Nabaai gamɨnne yayaꞌ kumɨre yamengɨnyɨra. \v 5 Sawɨsaꞌ ayahi jɨnnadeꞌ mɨꞌ. Sarevɨ nabaai sahwaraavɨ laamɨvananyavɨre baakesɨ nyɨlyare baakesɨ sawaarɨna ayahi wɨgainadeꞌ mɨꞌ. Naangei Gotɨyai sahwaraavɨ baakeꞌ wɨjaavadeꞌnanyɨ. Nabaai yuyagaaꞌ yuyagaaꞌ sahwara kingɨya mwaaibɨꞌdevanyɨ. \s1 Jizaazai walaabatherɨnesɨ. \p \v 6 Nabaai ejelɨyai nɨmɨnyɨ dara wɨdɨna “Yagaala yuya daza yuna naanga nebulyangɨra. Aꞌmwe yuyara sahɨnɨngɨna dɨragɨnna lɨmwabɨzangɨ. Naangei Gotɨyarɨ wɨꞌnawɨjɨwaakadɨvɨsaraavɨre kuryaraavɨ dɨhaaꞌbwaꞌdei gamɨre yagaalyaꞌ wɨjɨwaakyaꞌna gamɨre ejelɨyarɨ maryasaabakelyɨ. Gamɨre yaasɨwaꞌwawɨnyaraavɨ wibwarɨdaakwiaꞌna yuya daza yɨmeꞌnyaꞌbɨꞌ yɨmaꞌnyaꞌnenna maryasaabakelyɨ. \v 7 ‘Yɨthaanyi! Nɨmɨ yɨmeꞌnyaꞌbɨꞌ walaabɨdeinyɨreva.’ Aꞌmwei yagaala bukuya davɨ warɨke mɨdɨnajai yɨ yagaala Gotɨyai gɨthɨwake wɨꞌnamaꞌmwaanya wɨꞌnawɨjɨwaakɨyagaala daza mɨdɨnajai yɨ aꞌmwe dazai yɨlaaya yada tewaanaanga winadelyɨ.” \p \v 8 Jonɨnnyɨ yagaala dazahɨnɨ kadɨka wɨꞌnena yuya dazahɨnɨ tɨnna wangamweinyɨ nɨmɨ. Kadɨka mena wɨꞌnena tɨnna mena wanganena “Sahwarɨ lotuya yɨma!” dena kwadaai gɨlɨna yena ejelɨyare sɨvigɨꞌnyɨryawɨ yuya daza nyɨbwarɨdaakwakeryawɨ walamwaaina. \v 9 Mena walamwaaina kyɨwa sahwai nɨmɨnyɨ wɨdɨna “Gɨmɨ sasara minna! Gɨmɨjɨ gɨmɨre jaꞌmwera kwara wɨꞌnawɨjɨwaakadɨvɨsarajɨ yeꞌmwannawɨdaayadɨnyainyɨ. Avaaiwawɨnyainyɨ. Nabaai aꞌmwe yuyara bukuya davɨre yagaalya mɨdɨdɨvɨsarajɨ avaaiwawɨnyainyɨ. Yɨ Gotɨyai yune gave pwainanyarɨ lotuya nayaa dɨragɨnna jɨ!” \v 10 Nabaai sahwai nɨmɨnyɨ wɨdɨna “Gotɨyare yagaala daza kadɨka wɨꞌnamaꞌmwaanya wɨꞌnawɨjɨwaakɨyagaala daza bukuya dathɨrɨ warɨkengɨ mamarabɨkuꞌdɨnnera! Aꞌmwera wangabɨka! Sareꞌ dareꞌnanyɨ. Gotɨyare daza yaꞌnegaaꞌ aya kɨgaaꞌ mena yɨwaka. \v 11 ‘Aayagaaꞌ sagaaꞌ aꞌmwei yɨdaꞌmaraangebwi marasɨꞌnɨkei kayaaꞌnanyabwi yadei kayaaꞌnanyabwi kuna yana! Aꞌmwei kayaaꞌna gɨrɨkitaꞌnanyabwi yadei kayaaꞌna gɨrɨkitaꞌnanyabwi kuna yana! Nabaai aꞌmwei tewaanya yɨdaꞌmaraangebwi yadei tewaanya yɨdaꞌmaraangebwi kuna yana! Aꞌmwei nawɨꞌnyai gɨrɨꞌmaayai mwaalajai nawɨꞌnyai gɨrɨꞌmaayai kuna mwaalaneva!’ \v 12 Yɨthaanyi! Nɨmɨ yɨmeꞌnyaꞌbɨꞌ walaabɨdeinyɨra. Nɨmɨre tɨvɨkɨsabwi lɨmwagaꞌmujɨ walaabɨdeinyɨ. Aꞌmwe gazarɨzarɨ gamɨre yade yune saburɨneꞌna wɨrɨvɨkɨrɨdeinyɨra. \v 13 Nɨmɨ aaya sɨnnawɨnyainyɨ (A). Aaya dɨvineinyɨ (Z). Yɨ nɨmɨ yuya sangɨneꞌna aaya kaavɨlyainyɨ. Yuya dɨragɨnya sa yunebanna yɨꞌmwannadɨnyainyɨ. \p \v 14 Aꞌmwera kunnya baazɨꞌmaꞌnya aalya yɨpɨjara yɨlaaya yadɨvɨꞌ tewaanaanga winadere. Sarera ‘Tɨka munne yɨta gaalaꞌnyɨkɨ yɨnɨga maranaana! Anga naanga dazabanne kaadihɨsangɨ yɨnɨga wɨlawaana!’ deva yɨpɨnerera. \v 15 Gotɨyare anga naangeba mwasɨlaa jɨlɨkerajɨ aꞌmwe gɨriꞌnya yadɨvɨsarajɨ kayaaꞌnanya gɨrɨkitaꞌnanyabwi yadɨvɨsarajɨ aꞌmweraavɨ tamakadɨvɨsarajɨ aꞌmwe sɨlaangeraavɨjɨ yɨsaraavɨjɨ kwaasɨgotɨyaraavɨjɨ wɨdadɨvɨsarajɨ gazarazara kwaasɨyabwina wɨvuꞌnadera kwaasɨ yadɨvɨsarajɨ aꞌmwe dazara mwalɨbainyɨna yɨpɨꞌdere mwasɨlaa. Anga nawɨꞌnya savɨ wɨlaabɨpɨꞌdera mɨꞌ.” \p \v 16 “Nɨmɨ Jizaazainyɨ nɨmɨre ejelɨyarɨ sarɨmɨnyawɨnna yɨhɨmaryasaabɨwa. Nɨmɨnyɨne kusɨlaanyangɨya anga geva gevanyaihɨrɨna yagaala daza jalɨkurakyaꞌnerɨ yɨhɨmaryasaabɨweinyɨ. Nɨmɨ sahwainyɨ Yɨta Devitɨmɨ aaya kaavɨlyavɨ pwipulyainyɨ. Nɨmɨ gamɨre Kaimɨraayainyɨ. Nɨmɨ sɨlɨngaamɨnya yɨrɨkwinyagaaꞌ lɨvamwaja yadeꞌ kaabwe sahɨrɨꞌnyɨ.” \p \v 17 Kurya Tewaanyalyɨ Sipɨzipɨya Dɨwɨnyare sɨdɨraayasɨ sawaai dɨna “Kaaja!” Aꞌmwei yagaala dazaꞌ wɨꞌnojɨ sai dara dana! “Kaaja!” Nabaai aꞌmwei aalyaꞌna mɨjɨka balojɨ sai bana! “Aalyaꞌ nɨma!” yawɨrojɨ aalya gaalaꞌneꞌ Gotɨyare yanga naangeꞌ bamaarana! \p \v 18 Nɨmɨ yagaala dɨragɨnyaꞌ wɨdɨvanɨge. Aꞌmwe gazaizai Gotɨyare wɨꞌnawɨjɨwaakɨyagaala daza bukuya dɨrɨ warɨke kadɨka wɨꞌnɨvanɨkerɨ dɨragɨnna dara jalɨkurakɨvanɨge. Saigɨ yagaala dazangɨna yagaala pɨrɨꞌ mɨjeꞌmwamwɨya yɨjaigɨ bukuya dathɨrɨ wana kayaaꞌnanya daza kayaaka yɨgalyaꞌnenna yɨdaꞌnɨke sa Gotɨyai gɨmɨnyɨ mɨjeꞌmwamwɨya gyatheigɨnyɨ. \v 19 Nabaai bukuya dɨrɨ Gotɨyare wɨꞌnawɨjɨwaakɨyagaala dazangɨ yagaala pɨrɨꞌ marasɨꞌnɨjaigɨ Gotɨyai gɨmɨnyɨ gamɨre nawɨꞌnyaanga bukuya dathɨrɨ yɨdaꞌnɨkenna gɨmarasɨꞌnadeigɨ. Yɨ sasareigɨ gɨmɨnyɨne yɨta gaalaꞌne sɨkɨ tɨka munne dɨmaranadeigɨ mɨꞌ. Yɨ sasareigɨ anga naanga nawɨꞌnya dazaba yɨnɨga wiꞌna dɨmwaaideigɨ mɨꞌ. Aawa. Dazaburɨ gɨmarasɨꞌnadeigɨnyɨ. \p \v 20 Yuya dazanna jalɨkurakɨvanɨka dazai dahaaꞌ dara dɨna “Yayo, nɨmɨ yɨmeꞌnyaꞌbɨꞌ walaabɨdeinyɨra!” \p Sahɨrɨsɨ. Nebula naangesɨra. Naanga Jizaazai dalaama! \p \v 21 Yanga gaimwanga naanga Jizaazareꞌ sarɨmɨ yuyaihɨlyɨ yɨhyeꞌmwannamwaalana!