\id GAL - Yipma[Baruya] [byr] -Papua New guinea 1992 (web version -2012 bd) \h Galezɨya \toc1 Galezɨya mwaalyaraavɨna Pɨkarɨyɨkwiaꞌ Polɨ yavɨkaryakesɨ \toc2 Galezɨya \toc3 Gl \mt1 Galezɨya \mt2 Galezɨya mwaalyaraavɨna Pɨkarɨyɨkwiaꞌ Polɨ yavɨkaryakesɨ. \cl Bɨrita \c 1 \p \v 1 Nyɨdasaabadeinyɨ Polɨnyɨ yɨkwia daꞌ yavɨkarivanɨge. Aꞌmwera nyɨdasaabadɨvɨtainyɨ mɨꞌ. Aꞌmwe pwarɨ Gotɨyai kudaꞌ “Polɨmɨ wɨdaasaderɨ dumwaaihya!” kudaꞌ sai nyɨdahɨlakakainyɨ mɨꞌ. Aawa. Jizaazai Kɨraazɨtɨyalyɨ Gotɨyai Nenɨmaangelyɨ “Apozelɨyaigɨnyɨ gɨthaasakadeigɨnyɨ,” nyɨdahɨla nyɨdahɨlakagɨlyainyɨ. Gotɨya sai Kɨraazɨtɨyai balakerɨ yɨdɨkaavakelyɨ. \v 2 Nɨmɨjɨ neyaꞌmwera Kɨraazɨtɨyarɨ wɨꞌnyaꞌnera dava mwaaihasarajɨ Kɨraazɨtɨyare kusɨlaanyangɨyaihɨrɨ yɨhɨthɨvanɨgo “Neyaꞌmweihi!” Kwaaka Galezɨya pɨwɨ pɨwɨ mwaaihasaihɨrɨ “Neyaꞌmweihi,” yɨhɨthɨvanɨgo. \v 3 Nabaai, Gotɨyai Nenɨmaangelyɨ Naanga Jizaazai Kɨraazɨtɨyalyɨ yanga gaimwangebwina yɨhyɨka! Sanɨdaare kwaamuꞌnanyaburɨ kuna tewaanya yɨhɨmwaaihyɨka! \v 4 Kɨraazɨtɨyai sahwai nemɨre kayaaꞌnanyanneꞌna wɨjaavɨnaka balaꞌ. Dahaasa kayaaꞌnanyaraavɨre kayaaꞌnanyabwina “Padaihasamaarɨma!” daka balaꞌ. Nemɨre Gotɨyai Nenɨmaangere sɨmunyavɨna balaꞌ. \v 5 Gotɨyai tewaanyabwi sara kyaꞌ gamɨre yayaꞌ munyaba makɨlaana! “Yuyagaaꞌ yuyagaaꞌ byaannakeigɨ!” wɨdaana! Naanga sahɨrɨsɨra! \s1 Yagaala tewaanyaꞌ gave pɨrɨꞌna warɨkeꞌnesɨ. \p \v 6 Akai. Sarɨmɨnyɨna atɨka maruꞌnaꞌmanɨge. Gotɨyai kyɨhɨthahɨlakaꞌ Kɨraazɨtɨyai yangeꞌna yɨhɨgaimwagaꞌ. Sara kyɨhɨhaimwagaꞌ maalɨkegaaꞌ “Sahwarɨ yagalyaꞌmavaadeina dɨngaka?” yawɨꞌdɨvɨꞌ yagaala tewaanya geꞌ mɨdɨnyaꞌna yawɨꞌmanɨgasaihi daa! \v 7 Sareꞌ yagaala tewaanya geꞌ mwariꞌ. Aawa. Aꞌmwe pwara sarɨmɨre sɨmunya kwalaalya yɨhɨzaavanɨgava. Kɨraazɨtɨyarɨne yagaala tewaanyaꞌna “Nayaa yavadaꞌgalaana!” yawɨreva kɨrɨꞌ maragɨnyɨwamanɨgava. \v 8 Sɨnnawɨ yagaala tewaanyaꞌ yɨhɨtho gavesɨra. Nemɨ saina “Yagaala tewaanya ayaꞌ waramaryana!” daazaꞌ yagaala tewaanya mudɨkeꞌ yɨhɨthaazaꞌ Dɨkevɨ nemarasɨꞌnana! Sɨgunyavɨdaasa ejelɨyai mamaayai yagaala tewaanya mudɨkeꞌ yɨhɨthazaꞌ Dɨkevɨ wɨmarasɨꞌnana! \v 9 Kɨgaaꞌ miꞌna yɨhɨtho kɨrɨꞌ dahaaꞌ ayahi nayaa yɨhɨthɨma! Sɨnnawɨ yagaala tewaanyaꞌ yɨhɨthoꞌ miꞌna yawɨꞌmwaaꞌ. Nabaai dahaaꞌ aꞌmwe pwai “Yagaala ayaꞌ waramaryana!” dazaꞌ yagaala geꞌ yɨhɨthɨvanɨkerɨ Dɨkevɨ wɨmarasɨꞌnana! \p \v 10 Sareꞌ yagaala yɨhɨthɨweꞌna dɨna “Aꞌmwera ‘Polɨ tewaanyalyɨ,’ yawɨpɨka!” dadɨ dɨvanɨgeinyɨ daaka! Arɨkawɨ. Gotɨyai nɨmɨnyɨna “ ‘Nebulyaꞌ dadelyɨ,’ yawɨrana!” dadɨ dɨvanɨgeinyɨ. “Aꞌmwera nɨmɨnyɨna yɨlaaya yɨpɨka!” yawɨꞌmujɨ kwajɨ Kɨraazɨtɨyare yaasɨwaꞌwawɨnyainyɨ kamwaaimudɨka. \s1 Polɨ Apozelɨyarɨ Kɨraazɨtɨyai wɨdaasakei yɨmaꞌnakeꞌnesɨ. \p \v 11 Nyaꞌmweihi, sareꞌ nayaa yɨhɨthɨma! Yagaala tewaanyaꞌ wɨdadɨnyaꞌ aꞌmweraavɨre yagaalaꞌ mɨka. \v 12 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Aꞌmwe pwarɨ mamaarye. Aꞌmwe pwai manyɨjɨwaakyaꞌ. Arɨkawɨ. Jizaazai Kɨraazɨtɨyai sahwai nyɨbwarɨdaakwakelyɨ. \p \v 13 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Kɨgaaꞌ yeinyɨrebwi miꞌna wɨꞌneꞌ. Juyaraavɨ Ne sɨnnawɨnyaraavɨrebwi dɨragɨnna mɨdɨdɨ Gotɨyare kusɨlaanyaraavɨ naanna kayaaꞌna yadɨ “Sahwaraavɨrebwi yuna kayaaka yɨgalɨma!” dadɨ dɨragɨnna sara ye. \v 14 Juyainaavɨrebwi dɨragɨnna yadɨ nɨmɨre Yɨsavaakɨyara nyɨnyakwalaangeraavɨ wavɨlaꞌna ye. Ne sɨnnawɨnyaraavɨre kɨwɨnya sahwara maalɨꞌna mɨdɨdaapɨjɨ sahwainyɨ naanna mɨdɨneinyɨ. \v 15 Kɨrɨꞌ Gotɨyai gevwi yawɨraka nyɨnaangevɨre munyɨkɨ kuna mwaalegaaꞌ “Polɨmɨ yangeꞌna wɨgaimwagɨdeinyɨ,” yawɨraka nabaai, “Nyɨdaayadei yɨmaꞌnana!” daka nyɨjɨvwaramaaryaꞌnei mena nyɨdahɨlakyaaꞌ. \v 16 Sara nyɨdahɨlakaka gamɨregaaꞌ aꞌmweinyɨ Gawaalɨvaangerɨna nyɨbwarɨdaakwaꞌ. “Nɨmɨnyɨna navɨka yawɨꞌdɨvɨsaraavɨ ajɨmya yuyangɨyaraavɨ yagaala tewaanyaꞌ Kɨraazɨtɨyarɨneꞌ wɨdana!” daka nyɨbwarɨdaakwaꞌ. Miꞌna kanyɨbwarɨdaakwaꞌ sagaaꞌ Naangere yagaalyaꞌna yɨwaarasaꞌna aꞌmwe pwaraayawɨnna mwɨye. \v 17 Sagaaꞌ pwara Wɨdaasadera miꞌna yɨmaꞌnyaasarera. Dɨvidaasɨ Nyɨdaasakeinyɨ yɨmaꞌneinyɨ. Sagaaꞌ Jeruzaalemɨna Wɨdaasade sahwaraavɨ yɨwaarasaꞌna myɨlaawie. Aawa. Kwaaka Arevɨya aꞌmwamaayabanna wawena dɨvi Anga Damaazɨkazɨna ayɨna yagalaawena bahe. \v 18 Naangerɨ kanyɨbwarɨdaakwaꞌ kwarame dawaai daꞌ kanyavɨlavaꞌ sagaaꞌ Jeruzaalemɨna Pitarɨ wɨjaꞌneinyɨ angyɨrɨꞌmaasaꞌneinyɨ yɨlaawena wikɨya gave dawaai gamɨnyawɨ mwaale. \v 19 Sareinyɨ Wɨdaasade kwalaalyara tɨnna mwanganyena Jemɨzai Naangere gahwaalaangerɨjɨ Pitarɨjɨ saraarɨ tɨnna wangane. \p \v 20 Sareinyɨ yagaala daꞌ yɨhɨthɨvanɨgeꞌ nebulyasɨ. Gotɨyai kadɨka yuya nyuꞌnadaaꞌnyɨ “Kwaasɨ yagaala myɨhɨzɨvanɨgeinyɨ. (Daaina!)” yavɨkaryɨweinyɨ. \p \v 21 Kwaaka Juthɨya Jeruzaalemɨdaasɨ Kwaaka Sɨrɨya Kwaaka Sɨlɨzɨya anga mannɨkebanna wawe. \v 22 Sagaaꞌ Kwaaka Juthɨya mwaalyara Kɨraazɨtɨyarɨ lɨmwadɨvɨsara kusɨlaanyangɨyara nɨmɨre sɨnnyɨkɨ manyanganyeꞌ. \v 23 Sarera pwaraavɨre yagaala dara wɨꞌnesaꞌ “O, aꞌmwei kayaaꞌna neyakei ‘Kɨraazɨtɨyarɨ lɨmwabɨneihɨlyɨ,’ wɨdɨvanɨkei daaka! Sai ‘Sabwi kayaaka yɨgalɨma!’ dakei yagaala tewaanyaꞌ duthɨvanɨka!” \v 24 Sara wɨꞌnesaꞌna nɨmɨnyɨna Gotɨyarɨ “Byaannakeigɨnyɨra,” wɨdɨna yeꞌ. \c 2 \s1 Polɨjɨ Wɨdaasade pwarajɨ saraavɨnesɨ. \p \v 1 Kwarame pɨjaakuna (14) kanyavɨlavaꞌ nɨmɨjɨ Baanavaazalyɨ sainaai Taaitazarɨ maarola Jeruzaalemɨna ayɨna yɨlaawo. \v 2 Gotɨyai sara kanyɨbwarɨdaakwaꞌ yɨlaawe. Yawɨꞌna “Nɨmɨre wawɨnya yagesɨ wawɨnya kuna yɨvanɨgesɨ yaasɨwaꞌna nyɨmaꞌnadɨka! Kɨraazɨtɨyare kusɨlaanyaraavɨ maremwaaidɨvɨtara daakajɨ gaveraayaba kave wɨdɨma! Sahwara ‘Polɨ wɨdadeꞌ kayaaꞌnanyasɨ,’ dɨpɨjɨ kwajɨ ajɨmya yuyangɨyara Kɨraazɨtɨyarɨ muꞌnyɨ yɨpɨꞌderera,” sara yawɨꞌna yena aꞌmwe naanga gaveraavɨ wɨde “Maaveraayawɨ sana sana wɨdadɨnyainyɨ.” \v 3 Sareinyɨjɨyai Taaitazai Gɨrikɨyai mwaalaka kɨrɨꞌ Juyara Kɨraazɨtɨyare naangera dɨragɨnna mujɨna “Nemɨre Kɨwɨnyaꞌ sara dɨnɨkeꞌna gamɨre kɨlaakejɨꞌ davaana!” mujɨ nehyeꞌ. \v 4 Mujɨ nehyeta kɨrɨꞌ pwara kwaasɨ neyaꞌmwera nemɨnyawɨnna kɨmaꞌnyɨkaanya kave baheꞌ dame maaꞌdɨvɨsarabɨsara. Kɨraazɨtɨyai Jizaazai Juyaraavɨreburɨdaaꞌnyɨ kanevadaihasamaaraꞌ tewaanya mwaaiho. Damerabɨsara yawɨꞌna “Kumɨrebwi tɨnna wanganawaajɨ Juyainaavɨrebwi ayɨna pwɨyaana!” yawɨꞌna yeva kave baheꞌ. \v 5 Kave bahesaraavɨre yagaala kadɨka dɨragɨnna muꞌnyo. Nemɨ yawɨꞌna “Juyaraavɨre kɨwɨnya Maaveraavɨ nurihɨradɨka! Naangere yagaala nebulya warana sahwaraavɨna!” yawɨꞌna yona dɨragɨnna mamɨdɨnyo. \p \v 6 Yɨ, “Aꞌmwe naangera Kɨraazɨtɨyarɨ wɨꞌnadaanyainaavɨ maremwaaidɨvɨsara,” dadɨvɨsara nɨmɨre yagaala tewaanyaꞌ aane pɨrɨꞌ kɨrɨsɨ myeꞌmwagyeꞌ. Nabaai sahwaraavɨna nɨmɨ lɨka myage. Gotɨyai aꞌmwe yuyaraavɨre sɨnnyavɨna avaaina yadeꞌna nɨmɨ yuyaraavɨna avaaina yawɨꞌdɨnyaꞌna lɨka myage. \v 7 Sahwara yagaala mudɨka manyɨjeꞌ. Aawa. Kɨrɨꞌ dara wanganesasɨ. Gotɨyai Pitarɨ “Juyaraavɨ kɨlaaka dayaꞌneraavɨ yagaala tewaanyaꞌ duthatheigɨnyɨ,” wɨdaasakabaaibɨꞌ Polɨ Maaveraavɨ kɨlaaka madayaꞌneraavɨ wɨjaꞌnerɨ dahɨlakakelyɨra. \v 8 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Gotɨyai Pitarɨ gannya dɨragɨnyaꞌ kujaavaꞌ Wɨdaasadei Apozelɨyare wawɨnya yada kɨlaaka dayaraavɨ wɨjɨwaakadevaaibɨꞌ sahwai gannya dɨragɨnyaꞌ kanyɨjaavaꞌ Apozelɨyainyɨre wawɨnya yadɨ ajɨmya yuyangɨyaraavɨ wɨjɨwaakadɨnyainyɨ. \v 9 Jeruzaalemɨ mwaalyara Kɨraazɨtɨyarera yawɨꞌna “Jemɨzai, Sipaazai (Pitai), Jonɨ nemɨre aꞌmwe naangere. Sɨmyarera.” Yawɨꞌna kyeꞌ sahwara mwaaidɨvɨꞌ dara yawɨresasɨ. Ya, Gotɨyai Polɨmɨ Apozelɨyare wawɨnyaꞌ dahɨlakyaꞌna yangeꞌna wɨgaimwagakela! Sara deva “Nemɨ avaaiwawɨnya yadaanyainera,” deva Baanavaazalyɨ sainaarɨ ata bwaꞌnyɨna nehyeꞌ. Nabaai dɨnyɨna “Yo, Polɨjɨ Baanavaazalyɨ saraai ajɨmya yuyangɨyaraayawɨnna kuna wika! Nemɨ kɨlaaka dayaraayawɨ wawɨnya yaana!” Dɨnyɨna kyo naarɨmɨ “Tewaanyasɨ,” wɨdɨna yoi. \v 10 Yagaala pɨrɨꞌ nehɨtheꞌ “Nemɨjɨyara nɨgwɨmaayaraavɨna wɨgaimwangeꞌna jawɨrila!” Nɨmɨ sara yadɨnyainyɨ wɨde “Sareꞌna yɨlaaya yɨwana.” \s1 Anga Aadɨyokɨ Polɨ Pitarɨ maanga wɨdakeꞌnesɨ. \p \v 11 Pɨgaaꞌ Anga Aadɨyokɨna Sipaazai (Pitai) bɨna yaka kayaaꞌnanyaꞌ yakeꞌna aꞌmweraayaba sahwarɨ maanga wɨde. \v 12 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Sɨnnawɨ Jemɨzaryabadaasɨ pwara mabyesagaaꞌ sai Kɨraazɨtɨyarera ajɨmya yuyangɨyaraayaba wapaaya nyɨna. Wapaaya nyɨna yaka kɨrɨꞌ sahwara bɨna kyeꞌ sai Maaveraayaba wapaaya manyɨna. Sai yawɨꞌna “Sahwara dɨragɨnna dadɨvɨsare ‘Maavera kunnya kɨlaakejɨkaavɨ madaꞌnyadɨvɨsaraayaba tɨka manaannera!’ ” yawɨꞌna yaka lɨka yɨna yaka wapaaya manyɨna. \v 13 Wapaaya manyɨ kyaꞌ Juyara Kɨraazɨtɨyarera pwara yawɨta kayaaꞌnanya yeva avaaina manyɨna. Avaaina manyɨ kyeꞌ, nabaai, Baanavaazai tɨnna wanganna yaka dɨragɨnna mi yaka manyɨ yakelyɨ. \v 14 Manyɨ kyeꞌ tɨnna dara wanganeꞌ “O, sahwara yagaala tewaanyavɨ nebulyaꞌ myadɨvɨꞌ nayaa yɨdaꞌna myɨvanɨgasara daaka!” Sara dena aꞌmweraayaba Pitarɨ wɨde “Juyaigɨnyɨra. Juyaigɨ kɨrɨꞌ Maaveraavɨrebwina tewaanna mwaimwaana. Juyaraavɨrebwina mamwalyɨwaana. Sareigɨ dahaaꞌ ayɨna Juyaraavɨrebwi yɨwaanyaꞌna ‘Ajɨmya yuyangɨyaihi, Juyaraavɨrebwina dɨmwaalyɨla!’ sara dɨvanɨgɨ. Sara beꞌna yɨvanɨgɨ!” wɨde. \s1 Jizaazai Kɨraazɨtɨyarɨ wɨꞌnyaꞌnera Juyarajɨ Maaverajɨ saraavɨ Gotɨyai avaaina padaihasamaaꞌdeꞌnesɨ. \p \v 15 Nenɨmaangera Juyara mwaaidapɨjɨ mudangegaaꞌ Juyaina yɨmaꞌno. Juyara dɨna “Ne Mozɨzare Kɨwɨnya myadɨvɨsara kayaaꞌnanyarera.” Sareꞌ Juyaina mwaidaa ajɨmya yuyangɨyaina kayaaꞌnanyaina mamwaalyɨgoina \v 16 kɨrɨꞌ dara yawɨꞌmwosɨ. O, pwai Gotɨyare Kɨwɨnyabwi yada Gotɨyai mujɨna “Yɨdaꞌmaraangeigɨnyɨ,” mujɨna. Aawa. Pwai Jizaazai Kɨraazɨtɨyarɨ lɨmwagaꞌda Gotɨyai wɨdɨna “Yɨdaꞌmaraangeigɨnyɨ,” wɨdɨvanɨkelyɨra. Sareꞌ nemɨ saina Kɨraazɨtɨyai Jizaazarɨ lɨmwamwo. “Kɨwɨnya dɨnɨkebwi mɨdɨdaa Gotɨyai ‘Yɨdaꞌmaraangeigɨ,’ manejadelyɨ. Kɨraazɨtɨyarɨ lɨmwadaa Gotɨyai ‘Yɨdaꞌmaraangeigɨ,’ nedana!” dona sara lɨmwamwo. Kɨlaaꞌnaka aane pwai kwai Gotɨyare Kɨwɨnya mɨdɨda Gotɨyai “Yɨdaꞌmaraangeigɨ,” mujɨnɨkeꞌna Kɨraazɨtɨyarɨ lɨmwamwo. \v 17 Nemɨ Kɨraazɨtɨyarɨ wɨlamwaidaanyaꞌna tewaanyaina nemwaaihɨvanɨkeinera. Sara yadaasɨ Juyara nenganeva nedɨvanɨgaꞌ “Juyaihi kɨwɨnyaꞌ navɨka yadɨvɨꞌ kayaaꞌnanyaihi Maaverabɨsaihi yɨmaꞌnɨwaaꞌ. Sareꞌ sarɨmɨre Kɨraazɨtɨyai kayaaꞌnanyabwi wakadelyɨ.” Sara nedɨvanɨgasaꞌ Gotɨyai yawɨꞌna “Arɨkewɨnyɨra. (Kɨraazɨtɨyai nɨmɨrebwi yadelyɨ.)” \v 18 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Kɨwɨnyaꞌna Gotɨyai “Yɨdaꞌmaraangeigɨnyɨ,” mujɨ neyakeꞌna Kɨwɨnyabwi waꞌdɨꞌnyɨ Kɨraazɨtɨyarɨ lɨmwadaa Gotɨyai “Yɨdaꞌmaraangesɨ,” nedadelyɨ. Nɨmɨ ayɨna Kɨwɨnyabwi yɨwɨjɨ kwajɨ kayaaꞌnanyabwi yadɨnyainyɨ kyɨmaꞌnɨwɨdɨka! \v 19 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Kɨwɨnyaꞌna baimweinyɨ. “Yɨdaꞌmaraangeinyɨ yɨmaꞌnɨma!” dena Kɨwɨnyabwi yaamɨjɨ yaamɨjɨ yena aawano. Tewaanyainyɨ myɨmaꞌnyɨweꞌna “Kɨwɨnyabwi aalo,” dena sabwina baimweinyɨ. “Gotɨyarɨna gaala mwaalɨma!” dena sabwina baimweinyɨ. \v 20 Kɨraazɨtɨyarɨ wɨlamwaaiheinyɨna Kɨraazɨtɨyai yɨsavɨ balakegaaꞌ nɨmɨ bainɨkeinyɨ. Sareꞌ nɨmɨ sainyɨ mamwaalyɨge. Kɨraazɨtɨyai sahwai wɨlanyɨmwaalɨkeinyɨ. Dahaaꞌ kɨlaaꞌnakeinyɨ mwaaiheinyɨ. Gotɨyare Gawaalɨkɨ lɨmwadɨ mwaaiheinyɨ. Sai nɨmɨnyɨna tewaanya wɨvuꞌnakelyɨ. Gamɨ sai nɨmɨnyɨneba marɨmwangɨnaka yarai balakelyɨ. \v 21 Gotɨyai aꞌmweraavɨna yangeꞌna wɨgaimwangebwi wanganakɨna myɨwɨnera! (Kɨraazɨtɨyarɨna yawɨꞌdɨnyainyɨ.) Sareꞌ dareꞌnesɨ. Aꞌmwe pwai Kɨwɨnyabwina nayaa yada Gotɨyai “Yɨdaꞌmaraangelyɨ,” wɨdazɨ kwajɨ Kɨraazɨtɨyai yaasɨwaꞌna kabaladɨka! (Kɨwɨnyabwina Gotɨyai “Yɨdaꞌmaraangeigɨnyɨ,” mujɨ yanneꞌna Kɨraazɨtɨyai nemɨnyɨna balaꞌ.) \c 3 \s1 Gotɨyai “Yɨdaꞌmaraangeihɨlyɨra,” nedathevwinesɨ. \p \v 1 Galezɨya mwaalyaihi sɨduꞌmaayaihi! Sarɨmɨre sɨmunya gɨnyɨwangeꞌ gara yɨmaꞌnɨwaka! Sareihɨrɨ Jizaazai Kɨraazɨtɨyai yɨsavɨ baimwakeꞌ nɨmɨ kave yɨhɨtheꞌ sarɨmɨ dara desaꞌ “O, sahwai baimanɨkerɨ tɨnna dangamanɨgo!” \v 2 Gave pɨrɨꞌ yɨhuꞌnɨma! Kɨwɨnya dɨnɨkeꞌ sara yesaꞌna Gotɨyare Kuryarɨ maaresaihi daa! Aawa, yagaala tewaanyaꞌ kadɨka wɨꞌneva Kɨraazɨtɨyarɨ lɨmwagaꞌdɨvɨꞌ gannya Kuryarɨ yɨhɨzaavaꞌ. \v 3 Sareꞌ sɨduꞌmaayaihi daaka! Sɨnnawɨ Gotɨyai gannya Kuryarɨ yanga kyɨhɨzaavaꞌ sarɨmɨ tewaanna mwaalesaihɨlyɨ. Dahaaꞌ “Nɨnnya kɨlaakevɨ dɨragɨnyasɨ naanga yune nebulyaꞌnanyainyɨ yɨmaꞌnɨdeinyɨ,” dathɨvanɨgaꞌ! \v 4 Taanga naanga yɨhyakeꞌ dɨragɨnna mwaalesaꞌ yaasɨwaꞌ jɨmaꞌnɨwaka! “Aawa, yaasɨwaꞌna mɨka!” yawɨꞌmanɨge. \v 5 Sarevɨdaaꞌnyɨ ayɨna yɨhɨthɨma! Kɨwɨnya dɨnɨkevɨne wawɨnyanna sara yesaꞌna Gotɨyai gannya Kuryarɨ wɨjaavaka sarɨmɨnyaba atɨka dɨragɨnya wɨꞌnaryaꞌne yakei daa! Aawa, Kɨraazɨtɨyarɨ lɨmwagasaburɨne wɨꞌnyaꞌna Gotɨyai sara yaꞌ. \p \v 6 Nabaai, Ne Evɨraamɨ avaalyabaaibɨꞌ Gotɨyarɨ lɨmwagyaakelyɨ. Daꞌ dɨnɨkeꞌ “Sai yawɨꞌna ‘Gotɨyai nebulyaꞌ nyɨdɨwaꞌ,’ yawɨꞌna yaka Gotɨyai dɨna ‘Nɨmɨnyɨ nyɨlɨmwamwakeꞌna aꞌmwe yɨdaꞌmaraangei wɨmwaaihɨweꞌna dɨwana,’ dɨna yaꞌ.” \v 7 Sarevɨdaasɨ sarɨmɨ yawɨꞌna “Ne Evɨraamɨ Gotɨyarɨ lɨmwagyaakeibɨsaina Gotɨyarɨ lɨmwagyaꞌneina Ne Evɨraamɨmɨre gawaalɨvaangeina nebwina mwaaiho,” sarɨmɨ yawɨꞌna yɨpɨneihɨlyɨ. \v 8 Nabaai Gotɨyare bukuyaꞌ sɨnnawɨ sagaaꞌ dɨnɨkeꞌ ajɨmya yuyangɨyara lɨmwabɨꞌdeꞌna “ ‘Yɨdaꞌmaraangeihɨlyɨ,’ wɨdɨdeinyɨ.” Sareꞌna sɨnnawɨ Gotɨyare bukuyaꞌ Evɨraamɨmɨ yagaala tewaanyaꞌ dɨnɨkeꞌ “Nyɨlɨmwamwaanyaꞌna ajɨmya yuyangɨya yuyaraavɨna tewaanya naanga yanga wideinyɨ. Maarɨderera,” sara dɨnɨkesɨ. \v 9 Sareꞌ Evɨraamɨ Gotɨyarɨ lɨmwagyaakerɨjɨ nemɨ aꞌmwe Gotɨyarɨ avaaina lɨmwamwoinaavɨna Gotɨyai tewaanya naanga yanga nejaawakeinera. \p \v 10 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Kɨwɨnyaburɨne wawɨnyangɨnera yɨ sahwara Dɨkevɨ marasɨꞌnyaꞌnevɨ dalaangewɨ mwaaihaꞌ. Sareꞌ dareꞌnesɨ. Dara dɨnɨꞌ “Gazaigɨzaigɨ yuyagaaꞌ Kɨwɨnyavɨya bukuyavɨ dɨnɨka yuya sa kuna myadɨnyaigɨnyɨ Gotɨyai Dɨkevɨ gɨmarasɨꞌnadelyɨ.” Sara dɨnɨkeꞌna yuyara sara myadɨvɨꞌ Dɨkevɨnerera. \v 11 Nabaai, Gotɨyare bukuyaꞌ dɨnɨkeꞌ “Pwai Gotɨyarɨ lɨmwade sarerɨna Gotɨyai ‘Yɨdaꞌmaraangelyɨ,’ dozɨyai yuyagaaꞌ gaala mwaaladelyɨ.” Sara dɨnɨkeꞌna nemɨ tɨnna dara dɨragɨnna wangamanɨgoꞌ “O, Kɨwɨnya yɨvanɨke aane pwai kwarɨna Gotɨyai ‘Yɨdaꞌmaraangelyɨ,’ majɨ yɨvanɨkei daaka!” \v 12 Kɨwɨnyabwi pɨbulyɨ. Lɨmwagasaꞌnebwi pɨbulyɨ. Avaalyaburaai mɨka. Aawa. Dɨnɨkeꞌ “Kɨwɨnya yuya yaꞌgɨzɨ gaala dɨmwaaideꞌnengɨra mubyaꞌbɨꞌ.” \v 13 Nemɨ Kɨwɨnya yuya myadaanyaꞌna yuyainaavɨ Dɨkevɨ nemarasɨꞌnyaꞌneina mwaaiho. Sareinaavɨna Kɨraazɨtɨyai ayɨna nemubaꞌ. Sareꞌ dara dɨnɨkeꞌ “Gazaizarɨ yɨsavɨ maratamarɨmwɨdaakwɨpɨꞌderɨ Gotɨyai Dɨkevɨ marasɨꞌnadelyɨ.” Kɨraazɨtɨyarɨ yɨsavɨ nemɨnyɨneba kamaratamarɨmwɨdaakweꞌ Gotɨyai Dɨkevɨ marasɨtaꞌneba sai yɨmaꞌnaabaka ayɨna nemaarakelyɨ. \v 14 Gotɨyai “Ne Evɨraamɨmɨ tewaanya naanga yanga wiaanyaꞌ Jizaazai Kɨraazɨtɨyarɨna ajɨmya yuyangɨyaraavɨneꞌ yɨmaꞌnana!” daka, nabaai nemɨnyɨna “Sahwara, Kɨraazɨtɨyarɨ kalɨmwagapɨjɨ Kuryai Tewaanyarɨne yune naanga nebulyaꞌna wɨde sarɨ maapɨka!” kadaꞌ Dɨkevɨ marasɨꞌnyaꞌnei yɨmaꞌnaka ayɨna nemubakelyɨ. \s1 Kɨwɨnyaꞌ Gotɨyare yagaalyavɨ mwavɨlayɨ yannesɨ. \p \v 15 Nyaꞌmweihi, aꞌmweinaavɨrebwinanyaꞌ yɨhɨzɨwaakɨma! Aꞌmwei yawɨraka wɨlɨmwagarɨke sareꞌ yɨkwiavɨ yavɨkaryaka gannya yaya yavɨkaryakeꞌ pwara magalazekɨvalyɨ yɨpɨnere. Yagaala pɨnɨjɨ myeꞌmwagyɨ yɨpɨnere. \v 16 Nemɨrebwi yɨgovaaibɨꞌ Gotɨyai yagaalya Evɨraamɨmɨjɨ gamɨre dɨviyaꞌnei yɨsiwiarɨjɨ yune naanga nebulyaꞌna wɨjaake kuna warɨꞌ tewaanyaꞌna. Gotɨyare bukuyaꞌ majɨnyɨꞌ “Dɨviyaꞌneraava.” Kwalaalyaraavɨna majɨnyɨkesɨ. Aawa. Dara dɨnɨꞌ “Dɨviyaꞌnela,” gave pwarɨna dɨnɨkesɨ. Nabaai, Kɨraazɨtɨyarɨna dɨnɨkesɨ. \v 17 Kuna warɨkeꞌ dara dɨvanɨge. Gotɨyai Evɨraamɨmɨ yagaalyaꞌ yune naanga nebulyaꞌna wɨdaka wɨjaaꞌ “Sara gɨthɨweꞌ sara yɨdeinyɨ.” Sɨnnawɨ sagaaꞌ wɨlɨmwagarake saꞌ wɨdaka kwarame dɨviyajɨ kwarame naanga naanga (430) wavɨlayaakegaaꞌ dɨvidaaꞌnyɨ Ne Mozɨzarɨ Kɨwɨnyaꞌ wɨjayaaꞌ. Dɨvidaaꞌnyaꞌ sɨnnawɨnyavɨ magalazekɨvalyɨnɨkesɨ. Yaasɨwaꞌnanyaꞌ mwakyɨnɨkesɨ. Aawa. Sɨnnawɨnyaꞌ Gotɨyai Evɨraamɨmɨ yune naanga nebulyaꞌna wɨjaakeꞌ kuna warɨkesɨ. \v 18 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Evɨraamɨ Kɨwɨnyaꞌ yaakevɨdaaꞌnyɨ Gotɨyai wɨjaakeꞌ wɨjaavajɨ kwajɨ Gotɨyai yune naanga nebulyaꞌna wɨjaakevɨdaaꞌnyɨ myɨmaꞌnyɨ kyadɨka! Kɨrɨꞌ Gotɨyai Evɨraamɨmɨ yune naanga nebulyaꞌna wɨjaakeꞌna wɨjaavakesɨ. \p \v 19 Gotɨyai yune naanga nebulyaꞌna wɨjaakeꞌ kuna warɨkevɨdaaꞌnyɨ dɨvidaaꞌnyɨ Gotɨyai Kɨwɨnyaꞌ beꞌna wɨjayaaꞌ? Daꞌna yɨnɨkesɨ. Aꞌmwera kunnya kayaaꞌnanya wangadɨvɨꞌ dɨna “O, sareburɨ kayaaka galazekɨvaina yɨvanɨgoine. Weꞌ.” Sareꞌna Kɨwɨnyaꞌ wɨjayaakeꞌnanyɨ. Evɨraamɨmɨre yɨsiwiai Jizaazarɨ yune naanga nebulyaꞌna wɨjaakei bakegaaꞌnanyɨ. Nabaai, Gotɨyai dɨragɨnna wɨjaakeꞌ naangesɨ. Gotɨyare Kɨwɨnyabwi maalɨkesɨ. Kɨwɨnya saꞌ Gotɨyai ejelɨyaraavɨ kujayaaꞌ aꞌmwe pwai Mozɨzai tɨnnyaba mwalyaakerɨ mamaayara kujayaaꞌ sai aꞌmweraavɨna wɨjayaakesɨ. \v 20 Tɨnnyabanyai gave pwarɨna mɨꞌ. Gotɨyai gave pwalyɨra. Yune naanga nebulyaꞌna wɨjaakeꞌ Evɨraamɨmɨ Gotɨyai gavei wɨjaakesɨ. Tɨnnyabanyai mamwalyaakesɨ. Sareꞌna yune naanga nebulyaꞌna wɨjaakeꞌ naangesɨ. \s1 Kɨwɨnyaꞌnesɨ. \p \v 21 Sarevɨdaaꞌnyɨ Gotɨyai yune naanga nebulyaꞌna wɨjaakengɨ Kɨwɨnyaꞌ kayaaka yɨgaimanɨkeꞌ daaka! Arɨkawɨ. Sareꞌ dareꞌnesɨ. Gotɨyai yune naanga nebulyaꞌna wɨjaakeꞌ gevɨnesɨ. Kɨwɨnyaꞌ gevɨnesɨ. Aꞌmwera gaala mwaaibɨꞌdeꞌna kɨwɨnya wɨjaavajɨ kwajɨ kɨwɨnya sa kyaadɨkeꞌ Gotɨyai nemɨnyɨna “Yɨdaꞌmaraangeigɨnyɨ,” kanedathɨka! Sareꞌ mɨꞌ. Kɨwɨnya sa mwarikengɨ. \v 22 Aawa. Gotɨyare bukuyaꞌ dɨnɨꞌ “Aꞌmwe yuya kwara kayaaꞌnanyaburɨ kwaakevɨ wɨla pwɨyɨnɨkerera.” Gotɨyai “Evɨraamɨmɨ yune naanga nebulyaꞌna wɨjaanyaꞌ aꞌmwe Jizaazai Kɨraazɨtɨyarɨ lɨmwabɨzaraavɨna wɨjaavɨma! ‘Yɨdaꞌmaraangeihɨlyɨ,’ wɨdɨma!” daka kayaaꞌnanyaburɨ marulawakaꞌ. \p \v 23 Kɨraazɨtɨyarɨ lɨmwangeꞌnegaaꞌ myɨmaꞌnyakegaaꞌ Kɨwɨnyaꞌ nevwɨyɨnɨkeꞌ Juyainaavɨ kalavuzavɨ nemaremwaalaꞌ. Kɨwɨnyaꞌ wothaayaibɨsaꞌ nemaremwaaidɨsɨ Gotɨyai Kɨraazɨtɨyarɨ lɨmwagaazaꞌ kaneyɨbwarɨdaakwaꞌ sagaaꞌ nemaremwaalakeꞌ miꞌnanyɨ. \v 24 Kɨraazɨtɨyai mabyahaaꞌ Gotɨyai Kɨwɨnyaꞌ kanejaavaꞌ Kɨwɨnyaꞌ neyɨgɨvaangeibɨsaꞌ dɨragɨnna nemaremwaalakesɨ. Gotɨyai yawɨꞌna “Sahwara Kɨraazɨtɨyarɨ lɨmwabɨꞌdeꞌna ‘Yɨdaꞌmaraangeigɨnyɨ,’ wɨdɨma!” daka neyɨgɨvaangeibɨsaꞌ wakakesɨ. \v 25 Kɨraazɨtɨyarɨ lɨmwagaazahaaꞌ miꞌna kyɨmaꞌnaꞌ neyɨgɨvaangeibɨsaꞌ manemaremwaalyɨkesɨ. \v 26 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Yuyaihi Kɨraazɨtɨyai Jizaazarɨ lɨmwamwaasavɨna Gotɨyare gawaalɨvaangeihi mwaaihasaihɨlyɨ. \v 27 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Sareihɨrɨ Gotɨyai tewaanna yɨhyakeꞌna Kɨraazɨtɨyarɨ bavɨtaazɨya wɨlayɨhɨmwaaihaka yuyaihi yɨ sahwaihi Kɨraazɨtɨyai kɨnɨnnakeihɨlyɨ. \v 28 Kɨraazɨtɨyai Jizaazarɨ wɨlamwaaihasaꞌna Gotɨyai yuyaihɨrɨ avaaina yɨhɨmaaraꞌ. Gotɨyai myawɨri “Sai Juyai, sai Gɨrikɨyalyɨ. Sai yaasɨwaꞌwawɨnyai, sai maremwaainadelyɨ. Sai kwalyai, saꞌ balyasɨ.” Sareꞌ dareꞌnesɨ. Dazaraavɨna myawɨri yada yawɨꞌna “Kɨraazɨtɨyai Jizaazarɨna sai nɨmɨrei yɨmaꞌnana!” yuya saihi gave pwaihɨlyɨ. \v 29 Sareꞌna Kɨraazɨtɨyareihi mwaaihasavɨdaaꞌnyɨ Evɨraamɨmɨ gawaalɨvaangeihi, yɨsiwiaihi mwaaihaꞌ. Sareꞌna Gotɨyai Evɨraamɨmɨ yune naanga nebulyaꞌna wɨjaakeꞌ yɨhɨzaavadelyɨ. \c 4 \p \v 1 Yagaalyaꞌ yɨhɨthɨwe daꞌna yɨhɨthɨvanɨge. Kaimale pwai ganɨmaangere gɨlyɨvɨta yuya maaradelyɨ. Gamɨre yuya waꞌdɨꞌnyɨ kɨrɨꞌ kaimalei kuna mwaalɨkeꞌna mamaaryɨvanɨkelyɨ. Sareꞌna kaimalegaaꞌ yaasɨwaꞌwawɨnyaibɨsai mamaremwaalyɨkelyɨ. \v 2 Kaimalei mwaaidɨꞌnyɨ ganɨmaangei sara wɨdakeꞌna pwara gamɨnyɨ maremwaaina yadapɨjɨ nabaai, pwara gɨlyɨvɨsangɨ maremwaaihaꞌ. Dɨvi ganɨmaangei wɨdakegaaꞌ yɨmaꞌnadehaaꞌna sagaaꞌ gawaalɨvaangei sahwai maremwaaladelyɨ. \v 3 Sabaaibɨꞌ mwaalosɨra. Kaimaleina mwaalogaaꞌ Kwaakevakɨyabwina mwaidaa “Saꞌ kɨmaakesɨra. Daꞌ minna! Saꞌ minna!” yawɨꞌdaa sana sana yadaa saburaavɨ yaasɨwaꞌwawɨnyainera. \v 4 Gotɨyai dahɨlakyaakegaaꞌ yuna yɨmaꞌnakegaaꞌ Kwaakevakɨna gannya gawaalɨvaangerɨ wɨdasaabɨna. Wɨdasaabɨna kyaꞌ aꞌmweꞌ maarakei yɨmaꞌnakelyɨ. Nabaai, Gotɨyare Kɨwɨnyavɨ dalaangewɨ marulavemwaaidei yɨmaꞌnakelyɨ. \v 5 Kɨwɨnyaꞌ yaamɨjɨ mɨdɨdɨvɨsara “Gotɨyai nɨmɨnyɨna yawɨrana! ‘Sai yɨdaꞌmaraangelyɨ.’ Yawɨradeꞌna Kɨwɨnyabwi yɨma!” dadɨvɨsaraavɨnesɨ. Yɨ nemɨnyɨna “Nɨmɨ maryaavɨma! Nɨmɨre nyɨbwaalɨvaangera yɨmaꞌnɨpɨka!” daka Kɨwɨnyavɨ dalaangewɨnyaraavɨna “Nyɨbwaalɨvaangei ayɨna wɨmubana!” kadaꞌ sahwai Kɨwɨnyavɨ dalaangewɨnyai yɨmaꞌnakelyɨ. \v 6 Yɨ sarɨmɨ gawaalɨvaangeihi mwaaihasaꞌna Gotɨyai Gawaalɨvaangere Kuryai Tewaanyarɨ nemɨre sɨmunyangɨ wɨdasaabaꞌ. Kurya sai wɨlanemwaalaka nejɨwɨryadaaꞌnyɨ Gotɨyarɨ dɨragɨnna wɨdɨvanɨgo “Tataai! Nɨmwai!” \v 7 Sareꞌ yaasɨwaꞌwawɨnyaigɨ kuna mamwaalyɨgɨ. Aawa. Gawaalɨvaangeigɨ mwaaihɨ. Gotɨyai sara yakeꞌna gawaalɨvaangeigɨ mwaaidɨ Gotɨyai gawaalɨvaangeraavɨ wɨjaayaꞌne dɨmaaꞌdeigɨnyɨ. \s1 Polɨ Galezɨya mwaalyaraavɨna sɨmunya kwalaalya yawɨrakeꞌnesɨ. \p \v 8 Kɨgaaꞌ Gotɨyarɨ myawɨryesaꞌna kwaasɨ dɨragɨnyara (kwaasɨgotɨyara) mamwaalyesara wɨla yɨhɨvwɨyadɨvɨꞌ yaasɨwaꞌwawɨnyaihi wɨdaayadɨvɨsaihɨrɨ yɨhɨmaremwaalesaihɨlyɨ. \v 9 Kɨrɨꞌ dahaaꞌ Gotɨyarɨ yawɨrangamanɨgasaꞌna, nabaai, dɨwɨjaꞌ pɨrɨꞌ, dahaaꞌ Gotɨyai yɨhyawɨrangamanɨkeꞌna Gotɨyarɨ beꞌna yagalyaꞌmaꞌmanɨgaꞌ! Sara yɨvanɨgasaꞌ “Yɨmakera ayɨna nemaremwaaibɨka! Kwaakevakɨyabwi yaana!” dɨmanɨgatabaaibɨsasɨ. Sahwara dɨragɨnya maayarera. Waryaanyarera. “Sahwaraavɨre yaasɨwaꞌwawɨnyaina ayɨna yɨmaꞌnaana!” beꞌna dɨmanɨgaꞌ! \v 10 Sareihi ayabaaibɨꞌ yawɨꞌna “Gotɨyai nɨmɨnyɨna yawɨꞌna ‘Yɨdaꞌmaraangelyɨ,’ yawɨradeꞌna Kɨwɨnyaꞌ yɨma!” yawɨꞌna yadɨvɨꞌ yɨrɨkengɨjɨ lawengɨjɨ kwaramengɨjɨ kɨmaaka mwaaimanɨgasaihɨlyɨ. Sɨmunya dazabwi nawɨꞌnyabwi mɨka! \v 11 Sareihɨrɨna sɨmunya kwalaalya yawɨꞌmanɨge. Miꞌna yageꞌna tewaanyaihi mwaalɨna yesaihɨlyɨ. Nɨmɨ yuya sarɨmɨnyɨna yage yaasɨwaꞌna nyɨmaꞌnadɨka! \p \v 12 Nyaꞌmweihi, dɨragɨnna yɨhɨthɨvanɨge. Kɨwɨnyaꞌna nɨmɨbɨsaihi yɨmaꞌnɨpɨneihɨlyɨ. Kɨwɨnyaꞌ majesaihibɨsainyɨ yɨmaꞌneinyɨna yɨhɨthɨvanɨge. Kɨgaaꞌ aane pɨrɨꞌ kɨrɨꞌ kayaaꞌna manyesaihɨlyɨ. \v 13 Nabalɨnakeinyɨ mwaaleꞌna sɨnnawɨ sagaaꞌ sarɨmɨnyawɨnna wawena yagaala tewaanyaꞌ yɨhɨthe yawɨꞌmwaaꞌ. \v 14 Dara wanganesaꞌ “Akai, Polɨmɨre kɨlaakejɨkɨ nalaaya naanga wivanɨkei daaka!” Sara deva kɨrɨꞌ nɨmɨnyɨna majɨ “Waryaanyalyɨ,” majɨ yadɨvɨꞌ nabaai, buleꞌna manyɨjaayeꞌ. Aawa. Sarɨmɨnyawɨnna ejelɨyai bazarɨ tewaanna wipɨnebaaibɨꞌ tewaanna nyesaihɨlyɨ. Nabaai, Kɨraazɨtɨyai Jizaazai bazarɨ tewaanna wipɨnebaaibɨꞌ tewaanna nyesaihɨlyɨ. \v 15 Sarevɨdaaꞌnyɨ nɨmɨnyɨna yɨlaaya naanga yeꞌ. Dahaaꞌ yɨlaaya saꞌ gava warɨkavaka! Sareꞌ dareꞌnesɨ. Sarɨmɨnyɨna dara jalɨkurakɨvanɨge. Ai, sahwara nɨmɨnyɨna yuya yɨpɨjara daa! “Wɨgaimwangeꞌna nennya tɨnnyangɨ jɨwaꞌmwanna yawaajɨ Polɨmɨna wɨjavaajainaava,” sabaaibɨꞌ yawɨreva. \v 16 Nebulyabwi yɨhɨthɨweꞌna jawɨꞌmanɨgaꞌ! “Polɨ nemɨre yɨkamaangei mwaalɨꞌ.” (Yawɨta sasare saꞌ “Aala!” dɨwa.) \p \v 17 Pwara yɨlaaya yɨhɨmarivanɨgasara tewaanyaꞌna myɨhɨzɨvanɨgaꞌ. Wabwiwayagaala yɨhɨthɨvanɨgaꞌ. Sahwara yawɨꞌna “Nemɨnyɨ yɨlaaya neyɨpɨka! Polɨmɨre yagaala muꞌnɨpɨnera!” deva sara yɨwaasaꞌna wabwiwayagaala yɨhɨthɨvanɨgaꞌ. \v 18 Tewaanyaꞌna aꞌmwera yɨlaaya wɨmaryadɨvɨsaꞌ yuyagaaꞌ tewaanyasɨ. Sarɨmɨ yɨlaaya nyesaꞌ tewaanyasɨ. Dahaaꞌ sarɨmɨnyawɨ mamwaalyɨgehaaꞌ yɨlaaya nyɨpɨjaꞌ tewaanyasɨ. \v 19 Nɨmɨre kaimɨraayaihi, aꞌmweꞌ bwaranyarɨ maaꞌdehaaꞌ daanga naanga wɨvɨdevaaibɨꞌ sarɨmɨnyɨna ayɨna daanga naanga nyɨvɨmanɨꞌ. Sarɨmɨre sɨmunyangɨ sarɨmɨre munyangɨ Kɨraazɨtɨyai yunebanna wɨlayɨhɨmwaaladehaaꞌna taanga saꞌ miꞌna mwi nyadesɨ. \v 20 Sarɨmɨnyaba mwaaimujainyɨ! Pɨkarya myavɨkaryaꞌna nɨmɨre maanguraayaꞌ yɨhɨthɨdeꞌna sarɨmɨnyaba mwaaimujainyɨ. “Gara wɨdɨjɨwana!” yawɨꞌdɨ taanga nyɨvanɨkeinyɨ. \s1 Ehaavɨnajɨ Seraavɨnajɨ wɨdakeꞌnesɨ. \p \v 21 Dɨnyɨjɨla! Sahwaihi dɨna “Kɨwɨnyaꞌ nemaremwaalana!” dɨna yɨvanɨgasaihi dɨnyɨjɨla! “Kɨwɨnya saꞌ dɨnɨkeꞌ muꞌnyɨwaasaihi daa!” \v 22 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Dara dɨnɨkeꞌ. Evɨraamɨ gawaalɨvaangeraai kɨnɨnnakelyɨ. Pwai Yɨzɨmelɨ, pwai Aazakɨ. Wɨdaayadeꞌ Ehaaꞌ Yɨzɨmelɨmɨ maryaaꞌ. Gamɨre balaangeꞌ Seraaꞌ Aazakɨmɨ maryaaꞌ. Seraaꞌ wɨdaayadeꞌ mɨꞌ. \v 23 Kɨrɨꞌ aꞌmweinaavɨreburɨne wɨdaayadeꞌ Yɨzɨmelɨmɨ maryaaꞌ. Gamɨre balaangeꞌ, aꞌmwe neꞌ mwaaidɨꞌnyɨ Gotɨyai Evɨraamɨmɨ yune naanga nebulyaꞌna kujaaꞌ Evɨraamɨ Gotɨyarɨ lɨmwagyaakeꞌna Aazakɨmɨ maryaaꞌ. \v 24 Yagaala saꞌ keꞌbaꞌna dɨnɨkesɨ. Sareꞌ dareꞌnesɨ. Aꞌmwe sawaai yagaala wɨlɨmwagarɨkewaalyɨ. Ehaaꞌ Mugunya Saainaayavɨ Gotɨyai Kɨwɨnyaꞌ wɨjayaakeꞌ sahɨrɨsɨ. Ehaaꞌ wɨdaayadeꞌ yaasɨwaꞌwawɨnyaꞌbɨsaꞌ mwalyaakeꞌna savɨrera yaasɨwaꞌwawɨnyara mwalyaasarera. Nabaai, Mugunya Saainaayavɨya Kɨwɨnyaꞌ aꞌmweraavɨ pwɨyɨnɨkera yaasɨwaꞌwawɨnyara mwaaihasarera. \v 25 Mugunya Saainaaya saꞌ Kwaaka Arevɨya warɨkeꞌ yɨ Ehaaꞌ. Nabaai, Ehaaꞌ Anga Jeruzaalemɨ dahaaꞌ mannɨkeꞌ sahɨrɨsɨ. Sareꞌ dareꞌnesɨ. Juyara dɨnyɨna “Jeruzaalemɨ nemɨre anga naangebera,” dɨnyɨna yɨvanɨgasara Kɨwɨnyaꞌ mɨdɨdɨvɨsaꞌna Kɨwɨnya saꞌ pwɨyɨnɨkesɨ. Davakɨ Jeruzaalemɨjɨyara yaasɨwaꞌwawɨnyarera. \v 26 Sarera dɨragɨnna mamwaalyɨgaꞌ. Aawa. Jeruzaalemɨ munyaba Gotɨyarebanyaina Kɨraazɨtɨyareina dɨragɨnna mwaaiho. Sabajɨyaina yaasɨwaꞌwawɨnyaina mɨꞌ. Aawa. Nenaangeꞌ Seraavɨreinera. Gotɨyai nemɨnyɨna yune naanga nebulyaꞌna dɨnɨkeina Aazakɨbɨsaina mwaaiho. Nemɨ Kɨraazɨtɨyarɨ lɨmwadaanyaina tewaanna mwaaiho Jeruzaalemɨ munyabajɨyaina. \v 27 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Jeruzaalemɨ sabanyaaina keꞌbaꞌna dɨnɨkesɨ. Jeruzaalemɨ munyabanyaꞌna dɨnɨkeꞌ \q1 “Kaimɨraaya maayaꞌgɨ yɨlaaya ja! \q1 Jakajɨ jɨkajɨ ‘Su!’ dɨnyɨdangana! \q1 Mamaaryadɨnyaꞌgɨ yɨlaaya naanga ja! \q1 Gɨthaasakeꞌgɨre kaimɨraaya naanga mwaaibɨꞌdera.” \m Gotɨyarɨna munyabajɨyaina tewaanya dɨragɨnna mwaaihoꞌna dɨnɨkeꞌnesɨ. Jeruzaalemɨ davakɨyaꞌna dɨnɨkeꞌ \q1 “Aꞌmwanakevɨre pwai pwai mwaaibɨꞌdemɨlɨkera.” \m Sara dɨnɨkesɨ. \p \v 28 Nyaꞌmweihi, Kɨraazɨtɨyarɨ lɨmwadɨvɨsaihi Aazakɨbɨsaihɨlyɨ. Gotɨyai Evɨraamɨmɨ yune naanga nebulyaꞌna wɨjaakei yɨmaꞌnyaakabaaibɨꞌ yune naanga nebulyaꞌna wɨjaaka saꞌ maaꞌdɨvɨꞌ Gotɨyai dɨna “Yɨdaꞌmaraangeihɨlyɨ. Nɨmɨreihɨlyɨ,” dɨna yakeihɨlyɨ. \v 29 Ehaaꞌ kɨlaaꞌnaka aꞌmweinaavɨrebwina maryaakei Yɨzɨmelɨ Aazakɨmɨ kayaaꞌna yɨna yaaꞌ. Yɨ Gotɨyare Kuryai sara yaakeꞌna maryaakerɨ kayaaꞌna yɨna yaaꞌ. Sabaaibɨꞌ Kɨwɨnyabwi yɨvanɨgasara Kɨraazɨtɨyarɨ lɨmwadaanyainaavɨ kayaaꞌna neyɨvanɨgaꞌ. \v 30 Kɨrɨꞌ Gotɨyare bukuyaꞌ berɨꞌ dɨnɨꞌ? Dara dɨnɨkeꞌ “Wɨdaayadesɨ gawaalɨvaangelyɨ sanaarɨ duthaaso! Sareꞌ dareꞌnesɨ. Ganɨmaangere yuyangɨ wɨdaayadevɨrei mamaarannera! Arɨkewɨ. Gamɨre balaangevɨrei gavei maaradeꞌna duthaaso!” sara dɨnɨkesɨ. \v 31 Sarevɨ, nyaꞌmweihi, yaasɨwaꞌwawɨnyavɨreina mɨꞌ. Aawa. Balaangevɨreinera. Gotɨyai nemɨnyɨna “Kɨraazɨtɨyarɨ lɨmwamwaasara nɨmɨrere. Nɨmɨre tewaanya yuya maapɨꞌdere,” dɨnɨkeinera. \c 5 \s1 Kɨraazɨtɨyai nevwɨyɨnɨkeinaavɨ neyaramaarakeꞌnesɨ. \p \v 1 Nemɨ tewaanya dɨragɨnna mwaalyaꞌneinaavɨna Kɨraazɨtɨyai balaꞌ. “Yuyabura pwɨyɨnɨkeraavɨ yaarɨma!” daka nevadaihasamaaraꞌ. Sarevɨdaaꞌnyɨ kuna dɨragɨnna dɨthaaka! “Yaasɨwaꞌwawɨnyabulyainyɨ ayɨna nyɨmaꞌnɨwɨdɨka!” daꞌgɨzɨ Kɨwɨnyabwi myawɨꞌdɨnna! \v 2 Duꞌnana! Polɨnyɨ kave dara gɨthɨvanɨge. Gɨmɨ yawɨꞌna “Gotɨyai nɨmɨnyɨna ‘Yɨdaꞌmaraangelyɨra,’ dana! Sareꞌna nɨmɨ Kɨwɨnyaꞌ yadɨ kɨlaakejɨkɨ nyɨdapɨka!” Sara yɨjaꞌ Kɨraazɨtɨyai yakeꞌna gɨmɨnyɨna gɨhaimwagakeꞌ yaasɨwaꞌnanyaꞌ yɨmaꞌnadeꞌnanyɨ. \v 3 Ayɨna dɨragɨnna gɨzalɨkurakɨma! Gazaizai yawɨꞌna “Yɨdaꞌmaraangeinyɨ yɨmaꞌnɨma! Pwara nɨmɨre kɨlaakejɨꞌ nyɨdapɨꞌdeꞌnanyɨ,” yawɨꞌna yojɨ sai Kɨwɨnya yuneba yannei tɨvɨkɨsaꞌnei yɨmaꞌnadeꞌnanyɨ. \v 4 Gɨmɨ yawɨꞌna “Gotɨyai nyɨdana! ‘Yɨdaꞌmaraangeigɨnyɨ.’ Nyɨdatheꞌna Kɨwɨnyabwi yɨma!” Sara yawɨꞌna, yɨna yɨwaanyaꞌna Kɨraazɨtɨyarɨ yagalyaꞌmaꞌmwaa. Gotɨyai yangeꞌna gɨhaimwagakevɨ bwalaꞌmwaawɨ. \v 5 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Nemɨ Kɨraazɨtɨyarɨ lɨmwadaa Gotɨyare Kuryai gannya dɨragɨnyaꞌ nejaavada yɨlaaya yadaa yemwaaiho. Aayagaaꞌ Gotɨyai yuyaraayaba “Yɨdaꞌmaraangeihɨlyɨ,” nedatheꞌna yemwaaiho. \v 6 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Nemɨ Kɨraazɨtɨyarɨ wɨlamwaaihoꞌna kɨlaakejɨꞌ dayaꞌnebwi yaasɨwaꞌnanyasɨ. Nabaai kɨlaakejɨꞌ madayaꞌnebwi yaasɨwaꞌnanyasɨ. Nemɨ Kɨraazɨtɨyarɨ lɨmwadaanyabwi pwaraavɨna tewaanya nevuꞌnadevɨna wawɨnya yadevwi naangaangesɨ. \p \v 7 Sɨnnawɨ Kɨraazɨtɨyarɨna kaanyaveꞌna nayaa wawagɨnyaigɨnyɨ. Gɨmɨnyɨ aai galagɨrihɨꞌmwaka! Sareꞌ nebulyaꞌ mamɨdɨnyɨ beꞌna yɨvanɨgɨna! \v 8 Mɨdɨnya saburɨna Gotɨyai givwaramaaꞌmanɨkei sara magɨzɨwaakyɨwaꞌ. \v 9 Dadaanyaꞌ “Pamidakade yɨzɨya maalɨkemɨlɨꞌ bɨretɨya naangeꞌ pamidakadesɨra.” \v 10 Sareꞌ kɨrɨꞌ nɨmɨ sainyɨ Kɨraazɨtɨyarɨ wɨlamwaaiheꞌna dɨragɨnna yawɨꞌmwa “Sara yawɨꞌmanɨge Galezɨya mwaalyara sara yawɨpɨꞌdera. Aane pɨbwi kɨbwi myawɨri, avaaina yɨpɨꞌdera.” Nabaai, aꞌmwei gɨmɨnyɨna taanga gɨzaavanɨkerɨ Gotɨyai kayaaꞌna wiadelyɨ. Aꞌmwe naangei dɨngaka? Aꞌmwe maalɨkei dɨngaka? Sarerɨ Gotɨyai wɨrɨvɨkɨradelyɨ. \p \v 11 Nyaꞌmweigɨ, pwara nɨmɨnyɨna kwaasɨ wɨdɨna “Sai wɨdɨna ‘Aꞌmwera kɨlaakejɨkaavɨ daꞌnyɨna kyapɨjɨ Gotɨyai “Yɨdaꞌmaraangeihɨlyɨ,” ’ wɨdathelyɨ.” Sara wɨdɨwɨjɨ kwajɨ kayaaꞌna kuna mi kanyɨpɨdɨka! Savɨdaaꞌnyɨ nebulyaꞌ warajɨ kwajɨ yɨsavɨ Kɨraazɨtɨyai balakevɨne wagɨla wɨvwaꞌnyabwi mena kyɨmaꞌnadɨka! \v 12 Aꞌmwera “Kɨlaaka dɨthaꞌnyɨla!” dadɨvɨꞌ gɨmɨre sɨmunya kayaaka yɨvanɨgasara kunnya kɨlaakejɨkaavɨ yuneꞌna daꞌnɨpɨka! \v 13 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Nyaꞌmweigɨ, sahwaigɨnyɨ Gotɨyai gɨthahɨlakaꞌ “Wɨla pwɨyɨnɨkerɨ yaarɨma!” Sara gɨthahɨlakaka sara kagɨzɨvwaramaaraꞌ tewaanna mwaaihɨnyaigɨnyɨ. Miꞌna gɨthɨweꞌna dara myawɨꞌdɨnna! “O, Kɨwɨnyaꞌ manevwɨyɨnyɨka. Su! Su! Kɨlaakejɨkɨne yuya tewaanyajɨ kayaaꞌnanyajɨ yɨma!” Sara myawɨꞌdɨnna! Sara myɨnna! Aawa. Gyaarakeigɨ jaꞌmweraavɨna kale gyada yaasɨwaꞌwawɨnyaigɨ wɨgaimwanna ja! \v 14 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Gotɨyare Kɨwɨnya yuyavɨ aaya kaavɨlyaꞌ dara dɨnɨkeꞌ “Gɨmɨ saigɨnyɨna kale gyadevaaibɨꞌ pwaraavɨna kale gyana! Duhaimwana!” Yɨ yagaala sahɨrɨsɨ. \v 15 Sɨwaaka, malakayaaryarabɨsaihi myɨmaꞌnɨpɨna! Maanga, sɨnna tɨka daya, mala sazabwi myɨpɨna! Sara yapɨjɨ, yɨthaanyi, gazaihizaihɨrɨ kayaaka yuna nyɨgainɨpɨdɨka! \s1 Kwaakevakɨya yawɨsabulyɨ, Gotɨyare Kuryare yawɨsabulyɨ saburaarɨnesɨ. \p \v 16 Daꞌna yɨhɨthɨvanɨge. Gotɨyare Kuryai sara kagɨthozɨ kuna sara ja! Sara yaꞌgɨzɨ gɨmɨre sɨmunya ayabwi mi jɨtheigɨnyɨ. Arɨkawɨ. \v 17 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Aꞌmweina sɨmunya yawɨꞌdaanyaꞌ Gotɨyare Kuryai yawɨꞌdeꞌ yaamɨjɨ dathɨwanna. Nabaai, Gotɨyare Kuryai yawɨꞌdeꞌ aꞌmweinaavɨre sɨmunyaꞌ dathɨwanna yannesɨ. Sareꞌ dareꞌnesɨ. Gotɨyare Kuryare sɨmunyasɨ aꞌmweinaavɨre sɨmunyasɨ yɨkamaangewaalyɨ. Sareꞌna Kuryai gɨthada gɨnnya sɨmunyaꞌ “Pɨbwi ja!” kagɨthozɨ sarebwi minneigɨnyɨ. \v 18 Sareꞌna Kuryai kuna gɨmaremwaalajaigɨ Kɨwɨnyaꞌ mamaremwaalyɨ gyatheigɨnyɨ. \p \v 19 Aꞌmweraavɨre sɨmunyabwi yuyaina yawɨꞌmanɨgovulyɨ. Aꞌmweraavɨrebulyɨyara dara yadɨvɨsangɨ. Ata lɨmwangebwi yɨna. Yaawaryaraavɨrebwi yɨna. Gɨrɨkitaꞌnanyabwi yɨna. Aꞌmweraavɨ aꞌmwengɨ yaasɨwaꞌna kayaaꞌna lɨmwangebwi yɨna. \v 20 Yɨsaraavɨ, sɨlaangeraavɨ, nyɨlyarɨ, lawerɨ, sɨlɨngaamɨnyaraavɨ aꞌmwaꞌmweraavɨ yɨlaayabwi yɨna, kulaka maaryaꞌnebwi yɨna. Gɨriꞌnya, lakya, kwalya dazabwi yɨna. Yɨkamaangebwi yɨna. Maangebwi yɨna. Pwaraavɨre tɨganaarya yadɨvɨꞌ “Maaꞌmujainyɨ,” dɨna. Sɨnna tɨka wɨdayaꞌnebwi yɨna. Kunnya yaya makinyɨna yadɨvɨꞌ, pwaraavɨna kale mwiaꞌnebwi yɨna. Jaapaina yadɨvɨꞌ pwaraavɨ wanganakɨna. Kumɨjɨyaraavɨ bɨrala yadɨvɨꞌ “Nemɨ tewaanyaine,” dɨna. \v 21 Pwaraavɨre naangengɨna “Maaꞌmujainyɨ,” dɨzabwi yɨna. Pwaraavɨ tamakɨna. Bɨyaaya saza nadɨvɨꞌ yɨmaka wɨlɨna. Nabaai bɨyaaya nyɨna kwarame kayaaꞌnanyabwi yɨna, avaanna kayaaꞌnanyabwi yɨna. Sara yadɨvɨsangɨ. Nabaai, sasarebura pɨburajɨ yadɨvɨsangɨ. Kɨgaaꞌ gɨthevaaibɨꞌ dɨragɨnna ayɨna gɨthɨvanɨge. Sasare sabwi minna! Pwara saza yadɨvɨsaraavɨ Gotɨyai nayaa mamaremwaalyɨ yadera Gotɨyare yuyanna mamaari yɨpɨꞌderera. \p \v 22 Aꞌmweraavɨre sɨmunyabwina kayaaꞌna yadɨvɨta kɨrɨꞌ Gotɨyare Kuryai nemɨre sɨmunyanna maremwaaida yɨsɨla nawɨꞌnyabɨsanna tewaanyainaavɨ nemwaaihɨvanɨkelyɨ. Sareꞌ dara yadaanyasɨra. Pwaraavɨna kale neyada, sɨmunyangɨ yɨlaaya yadaa, kwaamuꞌnanyabwi yadaa, pwara kayaaꞌna neyadaapɨjɨ sɨnna tɨka yarai madayɨ neyadeꞌna dɨragɨnyaina mwaidaa, bwiwanna yabwi yadaa, pwaraavɨ tewaanna wiadaa, sara wɨdadaanya yuyagaaꞌ sara yadaa, \v 23 kave yɨgoina nennya yaya mamakinyadaa, sɨmunya kayaaꞌnanyaꞌ “Aala,” dɨvanɨgoina dɨragɨnna maremwainadaa Kuryai nemwaaihadelyɨ. Sara yadaanyainaavɨ Kɨwɨnya yagaalyasɨ manejɨnɨkengɨ. \v 24 Kɨraazɨtɨyai Jizaazareina dara yawɨꞌmanɨgo. Aꞌmweinaavɨre sɨmunya dɨragɨnya myaannebwi Kɨraazɨtɨyare yɨsavɨri miꞌna yeramwo. Sareꞌna kayaaꞌnanyabwi manemaremwaalyɨkeinera. Yɨ sɨmunya kayaaꞌna dɨka widadejɨ wimaꞌnadejɨ yɨsavɨri mena yeramwo. Yuya dazabwi dɨvanɨgo. Aala! Sarebwi Kɨraazɨtɨyai balakeꞌnanyɨ. \v 25 Sareꞌ “Kuryarɨ mwaaiho,” daazaꞌ yɨ nabaai Kuryarɨ kaanya yamaryaana! Gamɨre yagaalyaꞌ mɨdɨnaana! \v 26 “Nɨmɨ tewaanyainyɨ. Pwara kayaaꞌnanyarera,” madaanna! Pwara sɨmunya kwalaalya yawɨpɨꞌdeꞌna myaanna! Pwara kanevɨlavapɨjɨ bɨrala myaanna! Aawa. Kuryare dɨragɨnyavɨ mwalaana! \c 6 \s1 “Pware taanga dɨmakwona!” wɨdakeꞌnesɨ. \p \v 1 Nyaꞌmweihi, sarɨmɨ dara yennɨpɨjaꞌ “O, nemɨjɨyarɨ yɨwetawakyaꞌ jɨmaꞌnɨwaka!” Gotɨyare Kuryarɨ mɨdɨdɨvɨsaihi sarɨ nayaa yavadaꞌgaina jɨla! Bɨrala, maanga nudɨpɨdɨka! Aawa. Kave bwiwanna wɨdɨna jɨla! Gɨnnya mwaalyabwi nayaa jawɨka! “Nɨmɨ kave mwaalaꞌmujɨ Saataanɨ avaalyabwi yɨdeꞌna nanyɨmwaaihadɨka!” daꞌgɨzɨ Kuryarɨ dɨragɨnyavɨ dɨmwaala! \v 2 Daꞌna yɨhɨthɨvanɨge. Gazaizarɨ taanga widaaꞌnyɨ wɨgaimwangeꞌna taanga sa dɨmakama! Duhaimwana! Sara yaꞌgɨzɨ Kɨraazɨtɨyare kɨwɨnyaꞌ miꞌna jɨthesɨ. \v 3 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Pwai myawɨranna! “Pwara kayaaꞌna yɨvanɨgasara maalɨkera, nɨmɨ naangeinyɨ. Dazabwi myɨ yɨdeinyɨ.” Sara yawɨꞌde saꞌ kwaasɨ yawɨꞌdevulyɨ. \v 4 Kɨrɨꞌ gazaizai gannya yɨvanɨkengɨ nayaa yawɨbwata yannelyɨ. “Tewaanyasɨ,” dozɨ sareꞌna yɨlaaya yannelyɨ. Sai myawɨrina “Pwai kayaaꞌna yɨvanɨkeꞌ, sainyɨ tewaanna yɨvanɨgeinyɨ,” sabwi myawɨrannelyɨ. \v 5 Aawa. Gazaizai gannya yɨvanɨkengɨna Gotɨyai yawɨbwata yadelyɨ. \p \v 6 Kɨraazɨtɨyare yagaala yɨhɨzɨwaakadɨvɨsaraavɨ pwaihi kadɨka wɨꞌnadɨvɨsaihi tewaanya yuya jaapaina yɨpɨneihɨlyɨ. \v 7 Sɨmunya kayaaꞌnanyaꞌ myawɨpɨna! Gotɨyarɨ kwaasɨyara pihadɨka yɨpɨjaraavɨna Gotɨyai yuna yawɨꞌmanɨkelyɨ. Sareꞌ dareꞌnesɨ. Aꞌmwe pwai burɨdaza yɨ sahɨnɨ maaradelyɨ. \v 8 Sai kayaaꞌnanya burɨdazai kayaaꞌnanya maaradevaaibɨꞌ pwai aꞌmweraavɨre sɨmunyabwina gamɨre kɨlaakevɨ yajai kayaaka yɨgainadelyɨ. Kɨrɨꞌ pwai tewaanya burɨdazai tewaanya maaradevaaibɨꞌ pwai gamɨre kuryarɨ tewaanya burɨdazai yɨ Kuryai Tewaanyarɨ yuyagaaꞌ yuyagaaꞌne gaalyabwi maaradelyɨ. \v 9 Nemɨ tewaanyabwi yadaa sɨmunya waryaanya myawɨraanna! Sareꞌ dareꞌnesɨ. Kuryarɨ dɨragɨnna kuna yaajaina Gotɨyai dahɨlakakegaaꞌ tewaanyanna maraadeinera. Sareꞌna nayaanna yadawaajɨ maaꞌna maneyɨnanna! \v 10 Sarevɨdaaꞌnyɨ yuyaꞌna yaajahaaꞌ yuyaraavɨ tewaanna wiaana! Yɨ, Kɨraazɨtɨyarɨ lɨmwadɨvɨsabulyɨyaraavɨ kɨnɨdakaavɨ dɨragɨnna tewaanna wiaana! \s1 Yagaala aayaꞌnesɨ. \p \v 11 Pwai nɨmɨre yagaalyaꞌ kyavɨkaryɨwaꞌ dahaaꞌ pɨkarɨyɨsarɨꞌ maarena nɨnnya atasɨ pɨkarya yɨhyavɨkarivanɨge. Nɨmɨre pɨkarya naanga danganyɨla! Pɨkarya sa tɨnna wanganapɨjɨ “O, Polɨ nebwina neyavɨkariwaka!” dɨthɨnyideꞌnanyɨ. \v 12 Aꞌmwera kɨlaaka mwasɨmagɨnna yawɨꞌna “Kɨraazɨtɨyarera yawɨꞌmanɨgaꞌ ‘Kɨraazɨtɨyai yɨsavɨ kabalaꞌ kɨlaaka dayaꞌnebwi maalɨkebwi yɨmaꞌnɨwaka!’ Sareꞌna sɨnna tɨka wɨdaꞌdaawojɨ Juyara kayaaꞌna naneyɨpɨdɨka!” Nabaai “Sahwara Kɨraazɨtɨyai Jizaazarɨne yɨta yovihɨrarannɨkevɨna maanga nanedɨpɨdɨka!” deva “Sarɨnnya kɨlaakejɨkaavɨ dɨthaꞌnyɨla!” wɨjɨwaakɨna yɨhyɨvanɨgasare. \v 13 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Kɨlaaka dayaꞌnebulyɨyara Kɨwɨnya yuyaꞌ navɨka yadɨvɨꞌ myadɨvɨsare. Aawa. Sahwara yawɨꞌna “Juyara nemɨnyɨna dɨnyɨna ‘Kɨraazɨtɨyarera sahwara kɨlaaka dayaꞌnebwi Galezɨya mwaalyaraavɨ yɨvanɨgasara tewaanyarera!’ dɨnyɨna yɨpɨka!” Sara yawɨꞌna yadɨvɨsaꞌna yɨhɨzɨwaakɨvanɨgaꞌ kunnya yaya makimanɨgasara. \v 14 Sabaaibɨꞌ nɨnnya yayaꞌ makina myɨwɨneinyɨ. Arɨkawɨ. Nemɨre Naanga Jizaazai Kɨraazɨtɨyai yɨsavɨ balakere yayaꞌ makimanɨgesɨ. Yɨ, balakeꞌna Kwaakevakɨyabura kadathɨwagaꞌ sabura manyɨmaremwaalɨkeꞌnanyɨ. Kɨraazɨtɨyai baidaaꞌnyɨ nɨmɨre sɨmunya ayaꞌ balakesɨ. “Kwaakevakɨyaburaavɨna mamwaalyɨ yɨdeinyɨ,” yawɨkeinyɨ, Naangei yɨsavɨ sara balakeꞌna. \v 15 Kɨlaakejɨꞌ dayaꞌneꞌ yaasɨwaꞌnanyaꞌ, kɨlaalejɨꞌ madayaꞌneꞌ yaasɨwaꞌnanyasɨ. Gotɨyai mudɨkeinaavɨ nemwaaihadeꞌ naangesɨ. Sareꞌna, Kɨraazɨtɨyai yɨsavɨ balakerɨ yayaꞌ makimanɨgesɨ. \v 16 Yɨhɨthɨweꞌ yɨvanɨgasaihi Kɨraazɨtɨyareihi, Gotɨyare Yɨzɨrelɨya nebulyaihɨrɨ Gotɨyai gannya kwaamuꞌnanyaburɨ tewaanya yɨhɨmwaaihana! Gotɨyai kaleꞌna yɨhɨgaimwagana! \p \v 17 Aayaꞌ yɨhɨthɨma! Aane pwai kwai taanga manyɨjaavanna! Sareꞌ dareꞌnesɨ. Jizaazarɨ wɨdaayadɨnyainyɨna pwara kayaaꞌna nyesaꞌna nɨmɨre kɨlaakevɨ yɨwihwaarya naange warɨkengɨ. Sareꞌna Apozelɨyainyɨ Kɨwɨnyabulyɨyara taanga manyɨjaavɨpɨna! \v 18 Nyaꞌmweihi, nemɨre Naanga Jizaazai Kɨraazɨtɨyai yuyaihɨre kuryaraavɨ yangeꞌna yɨhɨgaimwagana! Sahɨrɨsɨ. Nebula naangesɨ. \pmr \sig Polɨ \sig*