\id 1PE - Yipma[Baruya] [byr] -Papua New guinea 1992 (web version -2012 bd) \h 1 Pitai \toc1 Pitai Pɨkarya Aaya Mudɨꞌnanyaꞌ Yɨdavakesɨra \toc2 1 Pitai \toc3 1 Pt \mt1 1 Pitai \mt2 Pitai Pɨkarya Aaya Mudɨꞌnanyaꞌ Yɨdavakesɨra. \cl Bɨrita \c 1 \m Gotɨyai yɨhɨzɨvwaramaarakeihi yɨwɨnamavesaihi, \p \v 1 Pitainyɨ Jizaazai Kɨraazɨtɨyai Nyɨdaasadeinyɨ Apozelɨyainyɨ pɨkarya dazaꞌ yɨhithawasɨwaabe. Anga Naanga Podaazɨ, Galezɨya, Kapaathozɨya, Ezɨya, Bɨthinɨya, sangɨ gazabazaba angavaayaihi mwaaihasaihɨrɨna yɨhithawasɨwaabe. \v 2 Kɨgaakuna Gotɨyai Nɨmwai sarɨmɨnyɨna mena yawɨraka yune gamɨ sahwarɨna yɨhɨthahɨlakakeihɨlyɨ. Kurya Tewaanyai Gotɨyareihi nawɨꞌnyaihɨrɨ yɨhɨmwaaihakeihɨlyɨ. Jizaazai Kɨraazɨtɨyarɨ mɨdɨnyaꞌna, nabaai gamɨre taweꞌ sarɨmɨnyɨ aalya yɨhyaꞌneꞌna nawɨꞌnyaihi yɨmaꞌnyaꞌna yɨhɨthahɨlakakeihɨlyɨ. Sareihɨrɨne yangeꞌna tewaanna wɨgaimwangebulyɨ kwaamuꞌnanyabulyɨ naanna yɨhɨmwaaihana! \s1 Sɨgunyavɨ mwalaadeꞌna dɨragɨnna yemwaalyaꞌnesɨ. \p \v 3 Nemɨre Naanga Jizaazai Kɨraazɨtɨyare Gotɨyai Ganɨmaangerɨ yɨlaaya nayaa maryaana! Nemɨnyɨ kale naangeꞌna negaimwagakeꞌna Kɨraazɨtɨyarɨna Gotɨyarɨdaaꞌnyainaavɨ gaala mena nemwaaihakelyɨ. Sahwai Jizaazai Kɨraazɨtɨyarɨ bainɨkeraayawɨ ayɨna yɨdɨkaavakevɨ mudɨkeinaavɨ gaala mena nemwaaihakelyɨ. Nabaai sahwarɨnevɨ gaalyabwineina yɨmaꞌnona “Yuyagaaꞌ yuyagaaꞌ mwalaadeꞌnanyɨ,” dɨragɨnna jemwaalyaꞌneinaavɨ mena nemwaaihakelyɨ. \v 4 Gamɨre kaimɨraayainaavɨ mena nemwaaihakeꞌna Nenɨmaangere yuya maraadenna dɨragɨnna yemwaaimanɨgo. Sarenna yuna kayaaka yɨnadenna mɨꞌ. Bwia buradenna mɨꞌ. Sarenna gɨrɨkitaꞌnanya yɨmaꞌnadenna mɨꞌ. Waryaanya yɨmaꞌnadenna mɨꞌ. Sarenna gwarakuradenna mɨꞌ. Yarai yɨwodenna mɨꞌ. Sarɨmɨnyɨne yemwaalya Sɨgunyavɨ Gotɨyai dame daavɨkengɨra. \v 5 Sarenna sarɨmɨnyɨnengɨ. Gotɨyare dɨragɨnyavɨ sarɨmɨnyɨna dame daavɨkeihɨlyɨ. Sahwarɨna dɨragɨnna lɨmwabɨzaꞌna dame daavɨkelyɨ. Yɨnahu padaihasamaaryaꞌnevɨ dɨmwaalyideꞌna dame daavɨkelyɨ. Padaihasamaata saꞌ yemwaala yɨhivanɨkeꞌ Yɨrɨka aayagaaꞌ kuꞌmaayabanna yɨmaꞌnaabathesɨ. Sareburana yɨlaaya nayaa maryaana! \p \v 6 Yuya sahɨnɨngɨna yɨlaaya naanga yɨvanɨgasaihɨlyɨ. Dahaaꞌneꞌ maalɨkegaaꞌnesɨ dala pɨnɨnna pɨnɨnnanya taanginyanna yɨjɨwaalyanna taanga yɨhɨzaavanɨgata kɨrɨꞌ yɨlaaya yɨvanɨgasaihɨlyɨ. \v 7 Taanga yɨhɨzaavanɨgata sareꞌna yawɨta kwalaalya mipɨnera! Taanga sasare sabwi dara yɨbwarɨdaakuvanɨꞌ “Taanga wiada kɨrɨꞌ Naangerɨ dɨragɨnna kuna lɨmwamanɨgasare. Sareꞌna kumɨre lɨmwangebwi nebulyasɨ.” Nemɨ “Golɨya tewaanya nevuꞌnadesɨ,” yawɨꞌdaa kɨrɨꞌ dɨkevɨ yaamɨjɨyaꞌna marapɨraayadɨvɨꞌ kwaakeꞌ nade golɨya dɨragɨnyaꞌ maaꞌdɨvɨtabaaibɨꞌ sarɨmɨre lɨmwangebwina dɨragɨnyabwi yɨmaꞌnadeꞌna taanga yɨhivanɨkebulyɨ. Golɨya kayaaka yɨwode kɨrɨꞌ Naangerɨ lɨmwangebwi golɨya sahɨrɨꞌbɨta mɨꞌ. Aawa. Saꞌ golɨyavɨ wavɨlavaka yɨ tewaanya nawɨꞌnyaangesɨ. Yuyagaaꞌ warɨbainagwodesɨ. Sarɨmɨre dɨragɨnyabwi yɨvaimwagatheꞌna taanga yɨhivanɨkeꞌnanyɨ. Dɨvi Jizaazai Kɨraazɨtɨyai kuꞌmaayaba yɨmaꞌnaabathehaaꞌ Gotɨyai “Lɨmwagesaraavɨ yɨlaaya naanga wima! Byaannakeraavɨ wɨmwaaihɨma! Sahwaraavɨre yaya makɨlɨma!” kadaꞌ taanga yɨhivanɨꞌ. \v 8 Jizaazai Kɨraazɨtɨyarɨ tɨnna mwanganyeta kwaihi kɨrɨꞌ sahwarɨna yɨhɨvuꞌnɨvanɨkelyɨ. Dahaaꞌ tɨnna kuna mwanganyadɨvɨta kwaihi kɨrɨꞌ sahwarɨ lɨmwadɨvɨsalyɨ. Sarevɨdaaꞌnyɨ yɨlaaya naanga nebwina yɨvanɨgasaihɨlyɨ. Yɨlaaya dazaꞌ naangeꞌ tewaanaangeꞌ byaannakeꞌ warɨkesɨ. Sahɨrɨꞌ nemɨre maangejɨ yɨnɨga wiꞌna wɨjɨwakaadeꞌ mɨꞌ. (Aawa. Naangaangesɨ.) \v 9 Sarɨmɨ Naangerɨ lɨmwanga yunevɨna dara yawɨꞌmwaasaihɨlyɨ “Aayagaaꞌ Gotɨyai nemɨre kuryaraavɨ yɨnahu nevadaihasamaaradelyɨra.” Sareꞌna yɨlaaya naanga dazaꞌ yɨvanɨgasaihɨlyɨ. \p \v 10 Padaihasamaata saburɨneꞌ Gotɨyarɨ wɨꞌnawɨjɨwakyaasara pɨropetɨyara bɨrɨna bɨrɨna yeva yawɨyawɨta yaasasɨ. Sɨnnawɨ sahwara yaata sarɨmɨnyɨne yanga wɨgaimwanga naangevɨ yɨhɨzaayaꞌnevɨna nemɨnyɨna dɨnɨkesɨ. \v 11 Sɨnnawɨ Kɨraazɨtɨyare Kuryai pɨropetɨyaraavɨ sɨmunyangɨ wɨlaraka yɨbwarɨdaakuna, Kɨraazɨtɨyarɨ daanga wɨvɨnyaꞌnesɨ dɨvidaaꞌnyɨ byaanna dɨragɨnyajɨ maaryaꞌnesɨ sɨnnawɨ jalɨkurakyaakelyɨ. Sahwara yawɨyawɨta “Gathɨngaaꞌ yɨmaꞌnadehaakaka?” Nabaai “Benɨnna yɨmaꞌnadengaka dazagaaꞌ?” \v 12 Sahwaraavɨ Gotɨyai mena yɨbwarɨdaakuna “Bɨramaꞌmwaata daza sarɨmɨnyɨnenna mɨꞌ. Aawa. Dɨvidaaꞌnyaraavɨnengɨra.” Sara yɨbwarɨdaakuna wiada pɨropetɨyara sa wɨdeve dɨnɨkengɨ. Sa sarɨmɨnyɨnengɨra. Yagaala tewaanyaꞌ Kɨraazɨtɨyai Wɨdaasakera yɨhɨzɨwaakesara daza yɨhɨtheꞌ. Gotɨyai Sɨgunyavɨdaaꞌnya Kurya Tewaanyarɨ maryasaabɨna kyaꞌ sahware dɨragɨnyavɨ yagaala tewaanyaꞌ wɨjɨwaakɨna yɨhyeꞌ. Nabaai tewaanya daza ejelɨyara kwarajɨ yawɨramaasavɨna wɨvuꞌnajarera. \s1 Gɨrɨkitaꞌnanya maayaina nawɨꞌnya mwalaadevwinesɨ. \p \v 13 Gotɨyai yuya sa yakeburɨdaaꞌnyɨ sarɨnnya sɨmunyabwi nayaa yavadaꞌgainapi nayaa dadɨvɨꞌ nayaa jemwaalyɨla! Jizaazai Kɨraazɨtɨyai kuꞌmaayabanna yɨmaꞌnaabathevɨ sahwai yanga wɨgaimwangebwi naanga dazaꞌ yɨhɨzavaabathesɨ. Sarevɨ sarɨnnya sɨmunya yunebanna yawɨꞌdɨvɨꞌ yuna jemwaalyɨla! \v 14 “Nemɨ Gotɨyare kaimɨraayainera!” dapɨjɨ nayaa dɨmɨdɨnyɨla! Kɨgaaꞌ sarɨmɨ yagaala tewaanyavɨna sɨmunya kuneihɨrɨ yɨhɨvuꞌnakeꞌna kayaaꞌnanya yesaihɨlyɨ. Dahaaꞌ sasare sabwi ayɨna namɨdɨbɨthɨka! \v 15 Aawa. Nawɨꞌnya dɨmwaalyɨla! Gotɨyai jaka mena yɨhɨzɨvwaramaarakei sahwai nawɨꞌnyaangelyɨ. Gɨrɨkitaꞌnanyai mɨka! Sahwai nawɨꞌnyaangei mwaalɨkabaaibɨꞌ nawɨꞌnya jideꞌna nawɨꞌnyaihi jɨmaꞌnyɨla! \v 16 Sarevɨ Gotɨyare bukuyaꞌ dara dɨnɨkesɨ. Nɨmɨ gɨrɨkitaꞌnanya maayainyɨ nawɨꞌnyainyɨ. Sareburɨdaaꞌnyɨ nawɨꞌnyaihi dɨmwaalyɨla! Sara dɨnɨkeꞌnanyɨ. \p \v 17 Sarɨmɨ Gotɨyarɨ wɨdadɨvɨkɨ “Nɨmwai.” Gotɨya dazai aꞌmwe naangeraavɨna tewaanyabwina marayawɨbwaꞌdei mɨꞌ. Aꞌmwe maalɨkeraavɨna kayaaꞌnanyabwina marayawɨbwaꞌdei mɨꞌ. Gazaizai sara yade sabwina nayaa marayawɨbwaꞌdelyɨ. Sarevɨdaaꞌnyɨ sarɨmɨ “Nɨmwai,” wɨdɨpɨjaꞌ “Naangelyɨ. Dɨragɨnaangelyɨ,” yawɨꞌdɨvɨꞌ Sɨgunyavɨneihi kwaaka dathavakɨ angavaayaihi mwaaidɨvɨsagaaꞌ nayaa yɨdaꞌna jɨla! \v 18 Kɨgaakuna Ne sɨnnawɨnyaraavɨrebwi yɨhɨzaaveta waryaanyabwina yesaihɨlyɨ. Sareihi yaasɨwaꞌna mwaaidɨvɨꞌ Gotɨyai yɨhɨmubaka kayaaꞌnanyaburɨ wɨla yɨhyaarakeihɨlyɨ. Sarɨmɨ mena yawɨꞌmanɨgaꞌ “Kayaaka yɨnade nɨgwia pɨnɨjɨ golɨya kɨnɨjɨ manemubyakengɨ. \v 19 Aawa. Kɨraazɨtɨyare tawesɨ nemubamaarakesɨ. Tawe dazaꞌ mubya naangesɨ.” Aꞌmwera kumɨre kayaaꞌnanyabwina Gotɨyarɨna sipɨzipɨya dɨwɨnya yɨwihwaarya saza muwarikerɨ tadɨvɨtabaaibɨꞌ Kɨraazɨtɨyai nawɨꞌnyaangei gɨrɨka maayai nemɨnyɨneꞌna balakelyɨ. \v 20 Gotɨyai Kwaakevaꞌ mwakyagaaꞌ wawɨnya dazaꞌ yaꞌnerɨ Kɨraazɨtɨyarɨ sɨnnawɨ dahɨlakyaakelyɨ. Sareꞌ kɨrɨꞌ aayaꞌne dahasa sarɨmɨnyɨneꞌna gaimwanga yɨhyaꞌnei kuꞌmaayabanna yɨmaꞌnaabakegaakɨra. \v 21 Sahwai gamɨreihɨrɨ yɨhɨmwaihadaaꞌnyɨ sarɨmɨ Gotɨyarɨ lɨmwadɨvɨsaihɨlyɨ. Gotɨya sahwai Kɨraazɨtɨyarɨ baryarɨ yɨdɨkaavaka byaanna dɨragɨnyaꞌ wɨjaavakelyɨ. Kɨraazɨtɨyai yɨhɨmwaaihaka sarevɨdaaꞌnyɨ Gotɨyarɨ lɨmwadɨvɨꞌ Gotɨyarɨna yemwaaihasalyɨ. \p \v 22 Sarɨmɨ yagaala nebula dazaꞌ mɨdɨdɨvɨsavɨ sarɨnnya kuryaraavɨ gɨrɨkitaꞌnanya duimwagasɨꞌnɨgasaihɨlyɨ. Sareihi sɨryaꞌmweraavɨna nebulyaꞌna yɨmaꞌnyaꞌneihi sɨryaꞌmwe pwaihɨrɨ sɨmunya yuyangɨ dɨragɨnna yɨhɨvuꞌnana! \v 23 Mudɨkeihi mena yɨmaꞌnesaꞌna sara jɨla! Dɨvidaaꞌnyɨ kayaaka yɨnyaꞌneyuraavɨdaaꞌnyɨ mudɨkeihi mimaꞌnyeꞌ. Aawa. Yuyagaaꞌ yuyagaaꞌ kayaaka minyaderɨdaaꞌnyɨ mudɨkeihi yɨmaꞌnesaihɨlyɨ. Gotɨyare yagaala yawɨralɨmwanna yeva mudɨkeihi yɨmaꞌnesasɨ. Yagaala saꞌ gaalyabwi kɨnɨnnakeꞌ yuyagaaꞌ warɨbainadesɨ. \v 24 Dara dɨnɨkeꞌnanyɨ \q1 “Aꞌmwe yuyara kurɨvaarɨyarera. \q1 Kumɨre nɨgwɨlalaaka yuya kurɨvaarɨyangɨre pwasangɨra. \q1 Kurɨvaarɨya sa yawaka baidengɨ. \q1 Pwasa sa bwalaraawɨna yadengɨ. \q1 \v 25 Kɨrɨꞌ Naangere yagaalyaꞌ baideꞌ mɨꞌ. \q1 Saꞌ yuyagaaꞌ yuyagaaꞌ warɨbainadesɨ.” \m Yagaala saꞌ sara dɨnɨkeꞌna “Yuyagaaꞌ warɨbainadesɨ,” yawɨꞌmwo. Yagaala dazaꞌ yɨhɨzɨwaakesaꞌ yagaala tewaanya dazasɨ. \c 2 \p \v 1 Gotɨyarɨdaaꞌnyaihi mwaaihasavɨdaaꞌnyɨ kayaaꞌnanya yuya sabura dɨmarasɨꞌnyɨla! Kwaasɨ yagaala yuya sabulyɨ kwaasɨya sabulyɨ gɨlyɨvɨta kwalaalyajɨyaraavɨna sɨmunya kayaaꞌna yawɨta sabulyɨ bulayagaala yuya sajɨ sasare sa dɨmarasɨꞌnyɨla! \v 2 Bwaranyamɨlɨka aamunyaꞌna mɨjɨka wiadevaaibɨꞌ Naangere yagaalyavɨna mɨjɨka yɨhyana! Sarevɨ “Yuneꞌna nevadaihasamaarana!” kadapɨjɨ sarɨnnya kuryara dɨragɨnyara yɨmaꞌnɨpɨꞌdeꞌnanyɨ. \v 3 Sareꞌ dɨnɨꞌ “ ‘Naangei negaimwadelyɨ,’ yawɨꞌmanɨgasaꞌ waburya naangeꞌna yɨhyakesɨ.” Sara nebulyaꞌna yɨhyanneihi gamɨre yagaalyavɨna yɨhɨvuꞌnana! \s1 Naangei sɨla gaalaꞌne tewaanyarɨnesɨ. \p \v 4 Kɨraazɨtɨyaryawɨnna dɨvideihɨlyɨ. Sɨlaanga gaala gamɨ sahwalyɨ. Nemɨnyɨna gaalyabwi nejaavadelyɨ. Pɨrɨꞌ daresɨ. Sahwarɨna aꞌmwera “Waryaanyalyɨ,” deva marasɨꞌnesalyɨ. Pɨrɨꞌ daresɨ. Kwarɨna Gotɨyai “Nawɨꞌnya nebulyalyɨ,” daka wɨdahɨlakakelyɨ. \v 5 Nabaai sarɨmɨ saihi gamɨre gaalyabwi maareva sɨlaanga gaalyai kɨnɨnnakeihɨlyɨ. Aꞌmwera siangeꞌ majaꞌnera sɨlya wakadɨvɨtabaaibɨꞌ Gotɨyai gamɨreihɨrɨ yɨhɨmwaaihaka angevɨyaihɨrɨna gannya Kurya Tewaanyarɨ wɨlayɨhɨmwaaihɨvanɨkelyɨ. Nabaai sarɨmɨ pɨrizɨyara Gotɨyarɨna mubɨthɨka yɨraꞌdɨvɨta tewaanyaihi gamɨnyɨna wɨdaayadɨvɨsaihɨrɨ yɨhɨmwaaihɨvanɨkelyɨ. Sareihi pɨrizɨyara Gotɨyarɨna sipɨzipɨyaraavɨ yɨravetabaaibɨꞌ sarɨnnya kuryara Gotɨyarɨna duzaayideihɨlyɨ. Sara nayaa yɨpɨjaꞌ Gotɨyai Jizaazai Kɨraazɨtɨyarɨna yawɨꞌda yɨhɨmaaradelyɨ. \v 6 Kɨraazɨtɨyai sɨlaanga gaalaꞌnerɨna Gotɨyare bukuyavɨ dara dɨnɨkesɨ. \q1 Yɨthaanyi! Saayonɨ Sɨlaangerɨ wɨmwaaihɨvanɨge. \q1 Majaꞌne simɨjamaangei yɨvaimwagyaꞌnerɨna wɨdahɨlakɨwelyɨ. \q1 “Nawɨꞌnya nebulyalyɨ,” dena wɨdahɨlakɨwelyɨ. \q1 Sarevɨdaaꞌnyɨ sahwarɨ dɨragɨnna lɨmwagazai \q1 Wagɨla kɨnɨ maaradei mɨka! Arɨkewɨ. \m \v 7 Sarevɨdaaꞌnyɨ Naangerɨ lɨmwadɨvɨsaihɨrɨna Kɨraazɨtɨyai wana nawɨꞌnyalyɨ. Aꞌmwe malɨmwagi yɨpɨjaraavɨna dara dɨnɨkesɨ. \q1 Anga madɨvɨsara sɨlaangerɨ marasɨꞌnesalyɨ. \q1 Dazai Aaya Keꞌbanyai yɨmaꞌnɨwakelyɨ. \m \v 8 Nabaai aꞌmwe malɨmwagi yɨpɨjaraavɨna dara dɨnɨkesɨ. \q1 Sɨla dazarɨ mudayaꞌnelyɨ. \q1 Sɨlaangerɨ mudavamaarojɨ walaraawadelyɨ. \m Sara dɨnɨkesɨ. Gotɨyare yagaalyaꞌ galazekɨvaidaapiyaꞌna Kɨraazɨtɨyarɨ mudaꞌmanɨgasare. Kɨraazɨtɨyarɨ malɨmwagyadɨvɨꞌ kayaaka yɨgainɨvanɨgasare. Sɨnnawɨ kɨgaaꞌ Gotɨyai sara dakakesɨ. Galazekɨvalyara mudapɨꞌderera. \p \v 9 Sareꞌ kɨrɨꞌ Gotɨyai mena kihɨthahɨlakaꞌ gamɨnyɨdaaꞌnyaihi gamɨreihi yɨmaꞌnesaihi sɨmya yɨsavaakɨ dahɨlakɨnɨkeihɨlyɨ. Gotɨyarɨna mubɨthɨka yɨraꞌdɨvɨsavaakɨyaihi Gotɨyai Maremwaaiderɨ wɨdaayadɨvɨsaihɨlyɨ. Sarɨmɨ anga naanga pimagɨnya tewaanyaihi gɨrɨkitaꞌnanya maayaihɨlyɨ. Gotɨyare aꞌmweihi, Gotɨyare gɨlyɨvɨsaihɨlyɨ. Sareihɨrɨ yɨhɨthahɨlakakeꞌna Gotɨyai yake yuya nawɨꞌnya ya sabwi duzɨwaakyideꞌnanyɨ. Sahwai jaka kihɨzɨvwaraꞌ jɨhɨnyaꞌ mena yagalyaꞌmaꞌna kyeꞌ gamɨre baaka nawɨꞌnyavɨ wɨlayɨhɨmwaaihakeꞌnanyɨ. \v 10 Kɨgaaꞌ aꞌmweihi mwaaletaihi mɨꞌ. Aawa. Dahaaꞌ Gotɨyare aꞌmweihɨlyɨ. Kɨgaaꞌ kale wɨgaimwangebwi maaresaihi mɨꞌ. Aawa. Dahaaꞌ Gotɨyarɨ sarɨmɨnyɨna kale wɨgaimwanga sabwi maakasaihɨlyɨ. \s1 Kɨraazɨtɨyareina yadaanyaburaavɨnesɨ. \p \v 11 Nyaꞌmweihi, tewaanya nyɨvuꞌnadeihi yɨhɨthɨhaaꞌbwarɨma! Kwaaka davakɨ angavaayaihi yɨwɨnamavesaihi mwaaihasaꞌna sɨmunya ayabwi “Wabahɨlaakeꞌna kayaaꞌna yɨwɨneinyɨ. Maaꞌmujainyɨ,” yawɨresabwi mamɨdɨbɨna! Sasare sabura sarɨmɨre kuryarajɨ mala bwaꞌnadɨvɨsaꞌnanyɨ. Sarɨmɨre kuryara dɨragɨnna mwaaibɨka! \v 12 Ajɨmya yuyangɨyaraayaba nayaa yɨdaꞌna jɨla! Sasarebwina sarɨmɨ yadaapɨri sahwara kwaasɨ dɨnɨpɨjaꞌ “Kɨraazɨtɨyarera kayaaꞌna yadɨvɨsare.” Kɨrɨvɨ sarɨmɨre tewaanyabwi dara yawɨrangabɨꞌdeꞌ “O, sahwai nayaa yɨvanɨkeꞌ daaka!” Gotɨyai yawɨbwaryaꞌnei muꞌnyadɨvɨsaraayawɨnna bozɨyagaaꞌ sarɨmɨ “Malɨmwagyadɨvɨsara Gotɨyarɨna ‘Byaannakelyɨ,’ dɨpɨka!” dapɨjɨ nayaa yɨdaꞌna jɨla! \p \v 13 Naangerɨna sɨmunya nayaa yawɨꞌdɨ aꞌmwe naangera yuyara gɨmaremwaaidɨvɨsaraavɨ kwaakewɨ dɨmwaala! Kingɨya naanga Sizaai mwaalɨkerɨna sahwarɨ kwaakewɨ dɨmwaala! \v 14 Nabaai gaꞌmaanɨya kwaraavɨjɨ kwaakewɨ dɨmwaala! Sahwaraavɨ kingɨya naangei Sizaai maryasaabakere. Aꞌmwe kayaaꞌna yadɨvɨsaraavɨ kayaaꞌnanya tɨvɨkɨryaꞌneꞌna kɨrɨꞌ nayaa yadɨvɨsaraavɨ yaya wɨmakɨlyaꞌneꞌnajɨ maryasaabakere. \v 15 Sasare gɨmɨ yadaaꞌgɨzɨyaꞌna Gotɨyarɨ tewaanya wɨvuꞌnɨvanɨkelyɨ. Nayaa yadaaꞌgi sɨduꞌmaayara yawɨꞌdɨvɨꞌ “Kumɨrebwi kayaaꞌnanyabwi tɨnna wanganawaajɨ bɨrala wɨdaatheinera,” dara wangabɨꞌdeꞌ “O, tewaanna jɨvanɨgaꞌ!” Sara gɨmɨ yadɨ gɨmɨnyɨnebwina kayaaꞌnanya yɨnɨga wiꞌna majɨ yɨpɨnerera. \v 16 Nayaa dɨmwaala! Pwaraavɨ yaasɨwaꞌwawɨnyaigɨ wɨdaayaꞌneigɨ mamwaaidɨnneigɨnyɨ. Gotɨyai neyaarakeinera. Dɨragɨnyaigɨ gɨnnya dɨragɨnyabwina kayaaꞌnanyabwi mabwakakɨnna! Sarevɨ dara myawɨꞌdɨnna! “Dɨragɨnyaina mwaaihoꞌna kayaaꞌnanya yaajaꞌ sara yaana!” Sara myawɨꞌdɨnna! Aawa. Gotɨyare yaasɨwaꞌwawɨnyaigɨ dɨmwaala! \v 17 Aꞌmwe yuyaraavɨre yayangɨ munyaba dɨmakɨla! Kɨraazɨtɨyare jaꞌmweraavɨna gɨvuꞌnana! Gotɨyarɨna yawɨꞌdɨ “Naangelyɨ. Dɨragɨnaangelyɨ,” lɨka nayaa jɨ! Kwaaka yuyavakɨya Kingɨya Sizaarɨne yayaꞌ munyaba dɨmakɨla! \s1 Yaasɨwaꞌwawɨnyaraavɨnesɨ. \p \v 18 Angevɨ wɨdaayadɨnyaigɨ gɨnnya maremwaaiderɨna “Aꞌmwe naangelyɨ,” nayaa yawɨꞌdɨ lɨka yadɨ kwaakewɨ nayaa dɨmarulawakɨnna! Pwara tewaanna gɨmaremwaaidɨvɨsarajɨ nayaa kave gyadɨvɨsarajɨ gaveraavɨna mɨꞌ. Aawa. Kayaaꞌna gɨmaremwaaidɨvɨta kwaraavɨjɨ nayaa dɨmɨdɨna! \v 19 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Yaasɨwaꞌwawɨnya gazaizai tewaanya yaderɨna daange yaasɨwaꞌna wɨjavadaapi Gotɨyarɨna sɨmunyai tewaanyai wɨvadaihɨrakadeꞌna sahwai murɨvɨkɨryada Gotɨyarɨ kuna mɨdɨnajavwina Gotɨyarɨ tewaanya wɨvuꞌnadelyɨ. \v 20 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Gɨmɨ kayaaꞌna yɨjaꞌna asɨlyɨ mala kagɨramapi murɨvɨkɨri yɨja saburɨdaaꞌnyɨ Gotɨyai be yɨlaaya gɨmaryadelaka! Aawa. Gɨmɨ tewaanyabwi yɨjaꞌ kɨrɨꞌ asɨlyɨ mala yaasɨwaꞌna kagɨramapi daanga maaraꞌgɨzɨ murɨvɨkɨri yɨja dazahɨburɨdaaꞌnyɨ Gotɨyarɨ tewaanya wɨvuꞌnadelyɨ. \p \v 21 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Sasare sabwi mɨdɨnyaꞌneigɨnyɨ Gotɨyai jaka mena gɨzɨvwaramaarakeꞌnanyɨ. Kɨraazɨtɨyai gɨmɨnyɨna gaimwangeꞌna daanga maaraka murɨvɨkɨryaꞌ. “Nɨmɨ sara yebaaibɨꞌ nɨmɨre sɨvɨla yɨbwarɨmakupɨka!” daka givwarɨdaakwaꞌ. \v 22 Sahwai kayaaꞌnanyabwi yakai mɨꞌ. Gamɨre maangikɨ kwaasɨ yagaala wɨꞌnetai mɨꞌ. \v 23 Sahwarɨ bɨraiyagaalyajɨ wɨdɨna kyeꞌ bɨraiyagaala ayɨna mujakelyɨ. Sarɨ daanga wɨvɨnaka kɨrɨꞌ maiyagaala mujakelyɨ. Aawa. Gotɨyai yuyangɨne yɨdasavaꞌna yawɨbwaꞌdei sahwaraavɨ wɨrɨvɨkɨryaꞌneꞌna Gotɨyare asɨrɨ wɨmwangɨnakelyɨ. \v 24 Gamɨ sai gannya kɨlaakejɨkɨ nemɨre kayaaꞌnanya maaraka yɨsavɨ tɨmunadaavakelyɨ. Nemɨnyɨna “Sahwara kayaaꞌnanyanna balapɨjɨ yɨdaꞌmaraangebwina gaala mwaaibɨka!” daka balakelyɨ. Gamɨre kɨlaakejɨkɨ gaꞌbwaralyajɨ kayaaka kigaleꞌ daanga maarakelyɨ. Sasara gamɨnyɨ yɨmaꞌnakeꞌna ayɨna tewaanya yavadaꞌgala gyakelyɨ. \v 25 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Kɨgaaꞌ sipɨzipɨyara tusaꞌ yagalyaꞌmavesarabɨsaigɨ tewaanya mamwaalyagɨ. Aawa. Kɨraazɨtɨyai ayɨna mena kagɨmakabaꞌ dahaaꞌ gɨmɨre kuryarɨ maremwaalyai sipɨzipɨyaraavɨ maremwaaideryaba tewaanya mwaalagɨ. \c 3 \s1 Aꞌmweyuraavɨnesɨ. \p \v 1 Sasarebaaibɨꞌ kwala maaꞌnɨkeꞌgɨ gɨnnya aꞌmwerɨ kwaakewɨ dulaꞌnaka! Sarevɨdaaꞌnyɨ kwalaangei Kɨraazɨtɨyare yagaalyaꞌ galazekɨvaina yajai kwai gɨmɨre nawɨꞌnyaburɨ gwanganojɨ Naangerei yɨmaꞌnannelyɨ. Yagaala duthatheꞌna mɨꞌ. \v 2 Gɨmɨ “Nɨnnya aꞌmwei naangelyɨ,” daꞌgɨzɨ nayaa wɨmɨdɨdɨnyaꞌgɨreburɨ tɨnna gwanganadeꞌnanyɨ. \v 3 “Nɨnnya aꞌmwei nawɨꞌnyaꞌnyɨ nyawɨranganana!” daꞌgi gɨmɨre kɨlaakejɨkɨ mwasɨmagɨnna yɨwaala miwannɨnnera! Mɨjasangɨ yɨwaala yɨwannadɨnyajɨ nɨgwɨlalaaka paidapaide yɨꞌdejɨ baazɨꞌmaꞌnya dala nabinabinyajɨ miwannɨnnera! \v 4 Aawa. Kusɨmagɨnna gɨnnya sɨmunya lɨka yulyarɨkevɨ yɨwaala yɨwannɨnneꞌgɨnyɨ. Yɨwaala daza kayaaka yɨnadenna mɨꞌ. Yɨwaala sa darebulyɨ. Kuryara kwaamuꞌnanyara kave mwaaidɨvɨsabulyɨ. Kwaamuꞌna yadɨvɨꞌ nayaa dadɨvɨsabulyɨ. Sasare sabwi Gotɨyai tɨnna wangada “Wana nawɨꞌnyaangebulyɨ,” dadevulyɨ. \v 5 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Kɨgaakuna aꞌmwe Gotɨyarɨ yemwaaidɨvɨꞌ nawɨꞌnya mwaaleva sabwi sara yaasangɨra. Aꞌmwe daza yɨwaala sasare sabwi kave mwaalyaꞌnebwi maaꞌdɨvɨꞌ kunnya aꞌmweraavɨ kwaakewɨ nayaa wɨlaꞌnaryaasangɨra. \v 6 Seraaꞌ sasare sabwi yaakesɨ. Evɨraamɨmɨre yagaalyaꞌ mɨdɨnna yaka sahwarɨna “Aꞌmwe naangeigɨ,” wɨdakesɨ. Nabaai gɨmɨ nawɨꞌnyabwina sara yɨjaꞌ aane pɨrɨꞌ kɨrɨvɨna lɨka yarai mi jɨthevurɨdaaꞌnyɨ Seraaꞌ nawɨꞌnyabwi yaakebwi yaꞌgɨzɨ Seraavɨre kaimɨraayaꞌgɨ jɨmaꞌnadeꞌgɨnyɨ. \p \v 7 Sasarebaaibɨꞌ kwala maakɨnyaigɨ sɨmunya nawɨꞌnya yawɨꞌdɨ gɨnnya aꞌmwesɨ nayaa dɨmwaala! Dara yawɨꞌna “Aꞌmwevɨre kɨlaakejɨꞌ dɨragɨnyajɨꞌ mɨka! Sarevɨdaaꞌnyɨ nayaa yɨdeinyɨ.” Nabaai dareꞌna yawɨꞌdɨ “Gaalyaburɨne Gotɨyare yanga wɨgaimwangevɨ aꞌmwesɨ yuna maarakadeꞌnaalyɨ. Sarevɨdaaꞌnyɨ nɨnnya aꞌmwevɨre yayaꞌ makɨlɨma!” Sara jawɨka! Sara mi yɨjaꞌna Gotɨyarɨ kudaꞌgɨzɨ maguꞌnyɨ nagyathɨka! \s1 Kɨraazɨtɨyarera nayaa yɨpɨnesɨ. \p \v 8 Dahaaꞌ yagaala daꞌ dara jɨꞌmwannɨdeꞌnanyɨ “Sarɨmɨ yuyaihi avaaizɨmunya jɨla! Pwai pwarɨna pwai pwarɨna yawɨꞌdɨvɨꞌ dɨmwaalyɨla! Kɨraazɨtɨyare sɨryaꞌmweraavɨna yɨhɨvuꞌnana! Kale yɨhyana! Pwaraavɨre yaya mamakwalaawi yapɨjɨ sarɨnnya yaya mamakɨlaapɨna!” \v 9 Nabaai aꞌmwera kayaaꞌna kihyapɨjɨ kumɨre sabwina murɨvɨkɨpɨnera! Nabaai bɨraiyagaala kihɨthapɨjɨ bɨraiyagaala sanna murɨvɨkɨpɨnera! Aawa. Kumɨre yadɨvɨta sabwi darebwi dɨrɨvɨkɨryideihɨlyɨ “Gotɨyai tewaanya nejaavadeꞌna Gotɨyarɨ wɨdaana! ‘Sahwaraavɨna tewaanya duzaama!’ ” Sasare sabwi kyapɨjɨ Gotɨyai “Nɨmɨrera yɨmaꞌnapɨjɨ tewaanya naanga maapɨka!” daka jaka yɨhɨzɨvwaramaaraꞌ. \v 10 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Dara dɨnɨkesɨ. \q1 Aꞌmwei dara yawɨrajaꞌ \q1 “Mwaalyabwina tewaanya nyɨvuꞌnana! \q1 Yɨrɨka tewaanyangɨ wanganɨma!” \q1 Yagaala kayaaꞌnanya bɨpalana! \q1 Kwaasɨ yagaala madanna! \q1 \v 11 Kayaaꞌnanyaꞌ gɨnyɨraꞌna yana! \q1 Tewaanyavɨ nayaa yana! \q1 Munya yɨrɨla dɨwannana! \q1 Sasarebwi dɨragɨnna mɨdɨnana! \q1 \v 12 Naangei yɨdaꞌmaraangeraavɨ wangamanɨkeꞌnanyɨ. \q1 Tɨnna wanganaka maremwaaidelyɨ. \q1 Naangei yɨdaanganya wɨꞌnɨvanɨkeꞌnanyɨ. \q1 Kadɨka wɨꞌnaka wɨgaimwadelyɨ. \q1 Kɨrɨꞌ kayaaꞌna yadaapiyaraavɨ \q1 Jɨkurɨtɨnna dɨragɨnna yɨvanɨkeꞌnanyɨ. \m Sara dɨnɨkeꞌnanyɨ. \p \v 13 Nabaai sarɨmɨ dɨragɨnna nayaa yɨpɨjaꞌ tewaanya sabwi mɨdɨnyaꞌna kayaaꞌna yɨhyaꞌnei bewalaka! \v 14 Aawa. Kɨrɨꞌ yɨdaꞌmaraangebwina yɨpɨjaꞌ sahɨrɨvɨneꞌna Gotɨyarɨna taangesɨ daangesɨ damaaꞌmanɨgaꞌ! Sareꞌna yɨlaaya yadɨvɨꞌ tewaanaanga yɨhyɨnanneihɨlyɨ. Nabaai lɨka yaꞌne pɨnɨ kihizɨwaalapɨjɨ sahɨnɨnna sarɨmɨ lɨka mipɨnera! Yawɨta kwalaalya mipɨnera! \v 15 Sarɨnnya sɨmunyangɨ Kɨraazɨtɨyarɨna jawɨranganyɨla! “Nemɨre Naangelyɨ. Tewaanyalyɨ!” Nabaai gazagaasagaaꞌ ayɨna wɨjaꞌna dɨragɨnna dɨmwaalyɨla! Gazaizai kihithaanganojɨ “Sarɨmɨ yemwaaimanɨgata saburɨ aaya kaavɨlyaꞌ berɨvaka?” Sarevɨ ayɨna wɨjaꞌna nayaa jemwaalyɨla! Kɨrɨꞌ nayaa jaꞌnawɨdadɨvɨꞌ kwaamuꞌnanyaihi yagaala kaveyajɨ jideihɨlyɨ. \v 16 Sarɨmɨre sɨmunyai tewaanyai padaihɨrakyaꞌ nayaa yɨdaꞌna warana! Sarevɨdaaꞌnyɨ bɨraiyagaala yɨhɨthɨpɨjahaaꞌ kayaaꞌnanya dazaꞌ dɨvanɨgasara dara wangabɨꞌdeꞌ “O, Kɨraazɨtɨyarɨ mɨdɨdɨvɨsara tewaanyabwi jɨvanɨgava!” Nabaai “Sahwara kunnya yagaalyaꞌna wagɨla maapɨka!” dapi kave duzideihɨlyɨ. \v 17 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Gotɨyai sɨmunya yawɨrajaꞌ “Tewaanna yadaapi nɨmɨreraavɨ taanga wiana!” sarɨmɨ tewaanyabwi yadɨvɨsaꞌna taanga wia saꞌ tewaanyasɨ. Kɨrɨꞌ sarɨmɨ taangebwi maapɨjaꞌ kayaaꞌna yɨpɨja sabwina saꞌ wana kayaaꞌnanyasɨ. \v 18 Kɨraazɨtɨyai tewaanna yada taanga wina yesaꞌna sarɨmɨ avaaina yɨpɨneihɨlyɨ. Yɨ yune gave pɨgaaꞌna sarɨmɨre kayaaꞌnanyanna Kɨraazɨtɨyai balakeꞌnanyɨ. Sahwai aꞌmwe yɨdaꞌmaraangei sarɨmɨ aꞌmwe kayaaꞌnanyaihɨrɨneba balaꞌ. “Gotɨyaryawɨnna sahwaraavɨ makuma!” daka balakelyɨ. Pɨrɨꞌ daresɨ. Sahwai kɨlaakevɨ aꞌmwei mwaaidɨꞌnyɨ tamarɨmwesalyɨ. Pɨrɨꞌ daresɨ. Kuryarɨ ayɨna yɨdɨkaavaka gaalyai mwaalɨkelyɨ. \v 19 Nabaai kuryarɨ kuryara kalavuzangevɨ mwaaidapiyaraavɨ wɨdaawakelyɨ. \v 20 Kɨgaakuna Nowaaregaaꞌ Gotɨyare yagaalyaꞌ galazekɨvaina yaasaraavɨ wɨdaawakerera. Sahɨrɨꞌna nabaai Gotɨyai yarai murɨvɨkɨryaka sahwaraavɨ yemwaaina yaꞌ. Sagaaꞌ Nowaai sɨpɨyaꞌ yavɨkarina kyaꞌ kwala maalɨkera nayaa wɨlamwaaina yɨna yeꞌ. Sɨpɨya savɨ kusawɨ aꞌmwe ata purɨdaaꞌnyɨ daraai dalyara aalyavɨ yɨvainyaakere. \v 21 Dazaꞌ bavɨtaazɨyaꞌna keꞌbaꞌnanyaꞌ yakesɨ. Sarɨmɨnyɨ bavɨtaazɨyaꞌ yɨhyada kayaaꞌnanyabwi marasɨꞌnada yɨhɨvadaihasamaarakesɨ. Jizaazai Kɨraazɨtɨyai ayɨna mena dɨkaavakevɨdaaꞌnyɨ yɨhɨvadaihasamaarakeꞌnanyɨ. Mudɨkeihi mwaaihasaihɨlyɨ. Bavɨtaazɨyaꞌ kɨlaakejɨkɨ gɨrɨka marasɨtaꞌneꞌ mɨꞌ. Aawa. Bavɨtaazɨyagaaꞌ Gotɨyai sarɨmɨre yɨdaanganya wɨꞌnaka sarɨmɨnyɨne sɨmunyara tewaanyara padaihɨrakyaꞌneihɨrɨ tewaanyaihɨrɨ yɨhɨmwaaihakesɨ. \v 22 Kɨraazɨtɨyai dɨkaavakei Sɨgunyavɨna mena yɨlaawaka dɨragɨnyaba Gotɨyare aangasɨrɨ yɨlamwalaawɨꞌ. Ejelɨyarajɨ naanga nabinabinyarajɨ dɨragɨnnakerajɨ yuyara sahwarɨ kwaakewɨ wɨlaꞌnaryaꞌnelyɨ. \c 4 \s1 Kɨraazɨtɨyareraavɨne taangebwinajɨ wɨdaayaꞌnebwinajɨyaꞌnesɨ. \p \v 1 Kɨraazɨtɨyai gamɨre kɨlaakejɨkɨ daanga maarakelyɨ. Sarevɨdaaꞌnyɨ sahwai sɨmunyabwi lɨmwagakabaaibɨꞌ nabaai sarɨmɨ avaaizɨmunyabwi dɨragɨnna nayaa dɨlɨmwagyɨla! Yɨ dareꞌna “Tewaanyabwina pwara aꞌmwere kɨlaakejɨkɨ daanga wɨjaavadɨvɨsaꞌna sahwai kayaaꞌnanyabwi ayɨna yadei mɨꞌ.” \v 2 Sarevɨ dazagaaꞌ sahwai kɨlaakejɨkɨna kuna mwaaidehaaꞌ dɨka widade kayaaꞌnanya sangɨ ayɨna mɨdɨnadei mɨꞌ. Aawa. Sai Gotɨyare sɨmunyaburɨ mwaaladelyɨ. \v 3 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Aꞌmwe ajɨmya yuyangɨyara Naangerɨ malɨmwagyadɨvɨta saraavɨre “Kuna yaana!” dadɨvɨꞌ yadɨvɨꞌ yadɨvɨta saburɨ kɨgaaꞌ sarɨmɨ yaata sa menanyɨra. Dahaaꞌ ayawɨ mipɨna! Sahwara daꞌdare sabwi darebwina mwaaidɨvɨsare. Aꞌmweraavɨ aꞌmwengɨ ata lɨmwadɨvɨꞌ gɨrɨkitaꞌnanyabwi yadɨvɨsare. Dɨka widadere. Biyaaya nadɨvɨꞌ yɨmakaanya yamarina yadɨvɨsare. Tɨka munne naangengɨ saamɨnyagaaꞌ mwalɨbainyɨna yadɨvɨꞌ biyaaya dɨragɨnya kwalaalya nadɨvɨꞌ kayaaꞌnanyabwi yadɨvɨsare. Kwaasɨ gotɨyaraavɨna yɨlaaya yadɨvɨꞌ kayaaꞌnanyabwi yaasɨwaꞌna yadɨvɨsare. \v 4 Dahaaꞌ sarɨmɨ sasare kayaaꞌnanya sabulyɨ yaasɨwakebulyɨ sabwina sahwarajɨ myeꞌmwannayɨvanɨgaꞌ. Sarevɨdaaꞌnyɨ “Beꞌneka!” dadɨvɨꞌ lɨka yɨwaainadɨvɨꞌ bɨraiyagaala yɨhɨthɨvanɨgaꞌ. \v 5 Sahwara kumɨre yadɨvɨta aaya kaavɨla saꞌna yawɨbwaryaꞌnerɨ yagaala wɨdɨpɨꞌdelyɨ. Sai yawɨbwasaꞌna mena yemwaalɨkelyɨ. Sai aꞌmwe mwaaihata kwaraavɨjɨ barya kwaraavɨjɨ yawɨbwaradelyɨ. \v 6 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Sarevɨ sɨnnawɨ yagaala tewaanyaꞌ aꞌmwe mena bainɨka kwaraavɨjɨ mena wɨjɨwaakesasɨ. Gotɨyai maryawɨbwasaꞌ mena dɨnɨkesɨ. Kɨlaakejɨꞌ balojɨ kwaakevɨnejɨkɨ. Pɨrɨꞌ daresɨ. “Yagaala tewaanyaꞌ wɨꞌneta sahwaraavɨre kɨlaakejɨkana maryawɨbwarɨma!” kadaꞌ wɨjɨwaakɨna. Pɨrɨꞌ daresɨ. “Gotɨyainyɨ kuna mwaaihebaaibɨꞌ kumɨre kuryarana gaalyaꞌnera mwaaibɨka!” kadaꞌ wɨjɨwaakɨna yeꞌ. \p \v 7 Yuya yɨwawodehaaꞌ aya kɨgaaꞌ menanyɨra. Sarevɨdaaꞌnyɨ sɨmunya nayaa jawɨrila! Sarɨmɨ nayaa padaꞌgalayawɨꞌna yadɨvɨsaꞌna yuyagaaꞌ Naangerɨ nayaa duzideihɨlyɨ. \v 8 Yuyangɨ sɨnnawɨnyaꞌ daꞌdaresɨ. Sɨryaꞌmweraavɨna yɨhɨvuꞌnana! Sabwi dɨragɨnna dɨlɨmwagarila! Kihɨvuꞌnojɨ pwaraavɨre kayaaꞌnanya kwalaalya sarɨmɨnyɨne dɨmarasɨꞌnyideihɨlyɨ. \v 9 Sarɨmɨjɨ byeꞌmwannamwaaibɨneraavɨ sɨryaꞌmweraavɨ sarɨnnya angengɨ nayaa dɨmaremwaalyɨla! Sara yapɨjɨ maajɨmunya myawɨpɨna! \v 10 Sarɨmɨjɨya gazaigɨzaigɨ Gotɨyare yangebwi maaragɨneigɨ pwaina pwainanyarɨ dɨhaimwana! Gaimwanga sasare wawɨnya yadɨnya nawɨꞌnyaigɨjɨ Gotɨyare yanga pɨnɨnna pɨnɨnnanya wɨjaapalyaꞌna sara jɨnyɨla! \v 11 Gotɨyai yangenna dɨragɨnyanna yɨhɨzaavakeꞌna dara jɨla! Yɨ sarɨmɨjɨya pwai yagaalyaꞌ wɨjɨwaakajai nabaai yangeꞌna sai Gotɨyare yagaalya wɨjɨwaakana! Pwai aꞌmwe pwarɨ wɨdaayajai yangeꞌna Gotɨyai wɨjaavade dɨragɨnya sasɨ sara yana! Sana sana jɨla! Sarevɨdaaꞌnyɨ aꞌmwera yuya wawɨnya sa tɨnna wanganapɨjɨ “Jizaazai Kɨraazɨtɨyarɨna aꞌmwera ‘Gotɨyai byaannakelyɨ,’ dɨpɨka!” dapɨjɨ sana sana jɨla! Sahwai byaannyasɨ yɨlaaya naangesɨ kɨnɨnnakei yaka dɨragɨnaangei yuyagaaꞌ yuyagaaꞌnelyɨ. Nebulyasɨ. \p \v 12 Nyɨvuꞌnadeihi, sarɨmɨre lɨmwangebwi yaamɨjɨ yaꞌneꞌna dɨkeꞌ aꞌmweraavɨ nadevaaibɨꞌ taanga kihyojɨ lɨka nyɨwaainɨpɨka! Sanna dara nyawɨpɨdɨꞌ! “Dala nabinya neyɨmaꞌnɨvanɨka!” \v 13 Aawa. Daanga dazavɨna “Kɨraazɨtɨyarɨ daanga wɨvɨnakabaaibɨꞌ nevɨmanɨkeꞌnanyɨ,” dapɨjɨ yɨlaaya jɨla! “Dɨvi gamɨnne byaanna dɨragɨnyaꞌ kuꞌmaayaba yɨmaꞌnaabathevɨ yɨ yɨlaaya naanga kuna yadaa munyɨꞌ nayaa gaimakunna yaana!” dapi daangenna yɨlaaya jɨla! \v 14 Kɨraazɨtɨyarɨna bɨraiyagaala yɨpɨjaꞌna yɨlaaya yadɨvɨꞌ tewaanaanga yɨhyɨnanneihɨlyɨ. Gotɨyare Kuryai byaanna dɨragɨnyaꞌ kɨnɨnnakei yɨhɨmwaalɨkeꞌna yɨlaaya jɨla! \v 15 Sareꞌ dareꞌnesɨ. Sarɨmɨjɨyarɨ daanga wɨvɨnajai aꞌmwerɨ tamakyaꞌnei namwaaladɨka! Yɨ kuka maaryaꞌnei, yɨ kayaaꞌnanya yaꞌnei, yɨ pwaraavɨre yaasɨwaꞌna maremwaalyaꞌnei, yɨ dazarerɨ daanga wɨjaavɨpɨꞌdevaaibɨꞌ tɨvɨkɨsaꞌna sarɨmɨjɨyarɨ daanga nujaavɨpɨka! \v 16 Pwai tewaanyabwi yadei Kɨraazɨtɨyarei mwaalɨkeꞌna taanga wɨjaavɨpɨjaꞌ wagɨla mamaarannera! Yaya nawɨꞌnya saꞌ Kɨraazɨtɨyarerɨneꞌna Gotɨyarɨna “Byaannakelyɨ,” dana! \v 17 Gotɨyai yawɨbwaryaꞌnegaaꞌ yarai yɨmaꞌnadehaakɨ. Gotɨyai gannya angevɨyainaavɨdaaꞌnyɨ neyawɨbwaradelyɨ. Sɨnnawɨ dɨragɨnna sara kaneyojɨ Gotɨyare yagaala tewaanyaꞌ galazekɨvaidɨvɨsaraavɨ gathaꞌdara yannevaka! Maalɨkeꞌ mɨꞌ! \v 18 Dara dɨnɨkeꞌnanyɨ \q1 “Aꞌmwe yɨdaꞌmaraangerɨ taanga naanga kujaavapɨjɨ \q1 Kɨrɨꞌ Gotɨyai gamɨre kayaaꞌnanyabwi padaihasamaarajaꞌ \q1 Gotɨyarɨ gɨnyɨraꞌderɨna gathaꞌdarevaka! \q1 Kayaaꞌnanyarɨ gathaꞌdara yaꞌnelaka! \q1 Kayaaꞌnanyaraavɨ yɨnɨga wiꞌna mavadaihasamaari yaderera.” \m \v 19 Sarevɨdaaꞌnyɨ Gotɨyai sɨmunya yawɨranne daange maaꞌmanɨgatabaaibɨꞌ Kɨraazɨtɨyarera nayaa yɨdaꞌna yadɨvɨꞌ kunnya kuryaraavɨ Gotɨyarɨna wɨjaavɨnɨpɨka! Sahwai newakyaakelyɨ. Yuyagaaꞌ gannya yagaala wɨdadengɨna sara yadelyɨ. \c 5 \s1 Gotɨyare kusɨlaanyabwinesɨ. \p \v 1 Yuya sarengɨdaaꞌnyɨ sarɨmɨjɨya aꞌmwe naangeraavɨ wɨdɨhaaꞌbwarɨma! Nɨmɨ kwainyɨjɨ Naangereraavɨre naangeinyɨ mwaaiheinyɨ. Nabaai Kɨraazɨtɨyai daange kamaaraꞌ nɨmɨ sainyɨ tɨnnyaraalyɨ wanganerɨna jalɨkurakadɨnyainyɨ. Naangere byaanna dɨragɨnya dazaꞌ kuꞌmaayaba yɨmaꞌnaabatheꞌ nɨmɨ kwainyɨjɨ kwaihɨlyɨ maraadeine. Sareinyɨ naangeihɨrɨ dɨragɨnna yɨhɨthɨma! \v 2 Sipɨzipɨyaraavɨ maremwaaidɨvɨtabaaibɨꞌ Gotɨyare aꞌmweraavɨ sarɨmɨnyabanneraavɨ nayaa dɨmaremwaalyɨla! Wawɨnya yɨvanɨgasangɨna aꞌmwera dɨragɨnna yɨhyadɨvɨꞌ saihi yaasɨwaꞌna nyɨpɨdɨka! Aawa. Gotɨyai sɨmunyavɨ “Sahwara nɨmɨreraavɨ maremwaaibɨka!” yawɨꞌdevaaibɨꞌ nayaa jɨla! Yune nɨgwianna maaryaꞌnenna wawɨnya saꞌ mipɨnera! Aawa. Sarɨmɨre sɨmunyangɨ “Nayaa wɨgaimwagɨma!” dadɨvɨꞌ dɨragɨnna nebwina jɨla! \v 3 Gotɨyai aꞌmweraavɨneihɨrɨ yɨhɨthahɨlakaka saraavɨ dathɨwanga mipɨnera! Aawa. Gotɨyarera sarɨmɨre mwaalyaburɨjɨ yaꞌneburɨjɨ tɨnna yɨhwanganapɨjɨ tewaanyabwina yɨbwarɨdaakwiaꞌna sara mɨdɨbɨꞌdeꞌna tewaanyaihi dɨmwaalyɨla! Sareihi dɨmaremwaalyɨla! \v 4 Sareꞌ sipɨzipɨyaraavɨna Maremwaala Aaya Naangei kuꞌmaayaba yɨmaꞌnaabathehaaꞌ yɨhɨrɨvɨkɨryaꞌneꞌ byaanna dɨragɨnyaꞌ miwɨyɨ yadeꞌ dɨmaaryideihɨlyɨ. \p \v 5 Sabaaibɨꞌ aꞌmwe mɨgɨnya kwaihi aꞌmwe naangeraavɨ nayaa dɨmɨdɨnyɨla! Sara yadɨvɨꞌ sarɨmɨ yuyaihi nayaa kwaamuꞌ mwaalyabwi maaꞌdɨvɨꞌ sɨryaꞌmweraavɨ nayaa duthaayɨla! Dara dɨnɨkeꞌnanyɨ \q1 “Gotɨyai pihadɨka yɨpɨjaraavɨ tihɨradelyɨ. \q1 Kɨrɨꞌ kwaamusaraavɨna yangebwi wɨjaavadelyɨ.” \m Sara dɨnɨkeꞌnanyɨ. \v 6 Sarevɨdaaꞌnyɨ yune gannyagaaꞌ Gotɨyai “Kumɨre yayaꞌ munyaba makɨlɨma!” kadozɨ gamɨre ata dɨragɨnaangirɨ kwaamuꞌ dɨmwaalyɨla! \v 7 Sahwai sarɨmɨnyɨna yawɨꞌda nayaa yɨhɨmaremwaaideꞌna yuya yawɨta kwalaalya gamɨre asɨrɨ dakyɨla! \p \v 8 Nayaa dɨvadaꞌgalayawɨrila! Tɨnna nayaa jemwaalyɨla! Sarɨmɨre yɨkamaangei Kotɨya Maryadei, kavɨjɨlɨka pwai laayonɨyai pwaka dɨragɨnna dadevaaibɨsalyɨ. Sai kaanya yamaryada aꞌmwe pwaraavɨ tɨka nyaꞌneraavɨna bɨragaazɨwadelyɨ. \v 9 Naangerɨ dɨragɨnna lɨmwangevɨ dɨragɨnna mwaalapɨjɨ sahwarɨ dɨrɨvɨkɨrasɨꞌnyidelyɨ. Sarɨmɨ yawɨꞌmanɨgaꞌ “Nemɨ daanga maꞌdaanyabaaibɨꞌ neyaꞌmwe yuyara Kɨraazɨtɨyarera Kwaaka yuyavakɨ mwaaihasara daanga maaꞌdɨvɨsare.” Sareꞌna dɨragɨnna dɨthaayɨla! \v 10 Gotɨyai yuya yanga gaimwangeburɨ aaya kaavɨlyalyɨ. Kɨraazɨtɨyarɨna jaka yɨhɨzɨvwaramaaraka sahware byaanna dɨragɨnyaꞌ yuyagaaꞌ Kɨraazɨtɨyarɨ warɨbainadeꞌ yɨhɨzaavakelyɨ. Daangeꞌ maalɨkegaaꞌna dɨmaaryideꞌ, dɨvi gamɨ sai yavadaꞌgalayɨhɨmwaaihadelyɨ. Yɨhɨmarɨdaakwadelyɨ. Sarɨmɨre sɨmunyangɨ dɨragɨnya yɨhivaimwagathelyɨ. Dɨragɨnyaihɨrɨ yɨhɨmwaaihadelyɨ. \v 11 Sahwai dɨragɨnyaꞌ kɨnɨnnakei yuyagaaꞌne yuyagaaꞌ nemaremwaalana! Nebulyasɨ. \s1 Yagaala pɨnɨnnesɨ. \p \v 12 Saailaazare asɨrɨ yagaala tuta damɨlɨꞌ yɨhidawasɨwaabe. Nɨmɨ sarɨna yawɨꞌna “Neyaꞌmwei nawɨꞌnyalyɨ.” Pɨkarya dazavɨ “Sarɨmɨnyɨ dɨhaaꞌbwarɨma!” dena mena yawɨrangadɨ yɨhɨzalɨkurakɨvanɨge. Dazaꞌ Gotɨyare yanga gaimwanga naanga nebulyasɨra. Dazavɨ nayaa dɨragɨnna dɨthaayɨla! \p \v 13 Naangerera Bavɨlonɨ mwaaihasaraavɨjɨ mena yɨhɨthahɨlakakera “Neyaꞌmweihi!” yɨhɨthɨwaaꞌ. Nabaai nɨmɨrei Maakɨyai sai kwalyɨ “Nyaꞌmweihi!” yɨhɨthɨwaꞌ. \v 14 Sarɨmɨ yuyaihi sɨryaꞌmweraavɨna kale ya saburɨne maangwɨdaayɨlaaya dɨmarinyɨla! \p Kɨraazɨtɨyarɨ wɨlamwaaihasaihi tewaanyaihi dɨmwaalyɨla! Gotɨyare naryavɨ dɨmwaalyɨla! Sareꞌ nyɨvuꞌnɨvanɨkesɨ. \pmr \sig Pitai \sig*