\id JAS Burarra exported from InDesign June 2015 \h Jeymch \toc1 Jeymch A-wukurrjinga (James) \toc2 Jeymch \toc3 Jeymch \mt1 Jeymch A-wukurrjinga \mt4 (James) \c 1 \p \v 1 Mun-guna jurra ngaypa Jeymch \pn (James)\pn* ngu-wukurrjinga ana-gorrburrwa, ng-guna ngu-mujama butula nipa Wangarr rrapa nipa Bunggawa an-gatiya Jesus Christ. \p Ana-goyburrpa Wangarr nyiburr-yika gu-gurdiya gu-werranga gu-werranga gu-rrawa nyiburr-nirra, ngaypa jal ngu-nirra ana-gorrburrwa.\x + \xo 1:1 \xt Metiyu 13:55; Mark 6:3; Jama Aburr-ji 15:13; Galéychiya 1:19\x* \s1 Minypa Wolawola Gun-nerra Gu-nirra Ana-gorrburrwa \p \v 2 Jela, worla, gun-gata wolawola gun-nerra gu-nirra ana-gorrburrwa gu-workiya, ana-goyburrpa jarra buburr-marrkapcha buburr-ni, \v 3 ngardawa gu-gurda ngacha gu-mari ana-goyburrpa minypa derta nyiburr-negiya nyiburr-workiya minyja burr-guya marr nyiburr-balcharra nula Wangarr. Ngardawa ana-goyburrpa marn․gi minypa wolawola gun-nerra gu-nirra arrburrwa gu-workiya rrapa ngayburrpa marr nguburr-balcharra nula Wangarr, nipa a-gunggajinga arrburrwa a-workiya rrapa minypa mu-nguy derta nguburr-jinyjarrapa nguburr-workiya. \v 4 Buburr-jinyjapa. Gala barra nyiburr-dawurdawuja nyiburr-ni. Wurra minypa jurdach warrpam nyiburr-molamola nyiburr-ni barra, minypa Wangarr a-gunggajinga ana-gorrburrwa burr-guya rrapa gala gun-nga Wangarr gun-nika nyiburr-ngukiyarna minypa ganyjarr rrapa gurrurta gun-guyinda. \s1 Wangarr Biy-gurdagurdarra Barra Ny-yinmiya Barra \p \v 5 Ny-yinga ny-jata minypa gun-nerra gu-nirra nggula rrapa gala marn․gi ny-yinmiya barra nggula, wenggana Wangarr barra nipa biy-gurdagurdarra. Ngardawa nipa an-molamola arrkula arr-gurdiya gorlk, minypa arr-gurdagurdarraja a-workiya rrapa gala arr-jo. \v 6 Wurra gun-gatiya nginyipa ny-yenggana, burr-guya marr ny-balcha barra nula nipa biy-gurdagurdarra barra. Gala barra mola ny-barrjeka. Wurra an-gata ana-nga a-barrjeknga a-workiya, nipa minypa gun-maywapa ranginy bartpa gu-barlmarrk ngana gu-burnda gu-workiya, yi-guwerranga ay-guwerranga gu-boya. \v 7 Ana-gata ngacha ana-gugaliya minypa a-barrjeknga a-workiya, nipa gala barra gu-borrwa jimarna Wangarr a-wu barra gun-nga. Wurra gala a-yinmiya a-gunggaja nula. \v 8 Ngardawa nipa an-gata an-gugaliya bama a-jirra abirri-jirrapa; a-barrjeknga a-workiya, a-yinmiya a-workiya nipa jama a-jirra. \s1 An-gata An-nelangga An-delipa Rrapa An-nelangga Wana \p \v 9 A-lay, ngayburrpa Wangarr nguburr-yika ana-nga an-gata an-nelangga an-delipa, nipa jarra a-nyilja barra rrapa a-marrkapcha barra a-ni, ngardawa Wangarr gipa an-nelangga wana a-negarra an-gata an-gugaliya minypa yi-gaba nipa Wangarr ana-murna. \v 10 Wurra an-nerranga ana-nga an-gata an-nelangga wana, nipa jarra delipa a-negiya barra rrapa minypa a-marrkapcha barra a-ni minypa Nyanyapa arrku waykin a-nirra nipa wana, an-gata an-gugaliya an-delipa. Ngardawa an-gugaliya an-nelangga wana a-yurra nipa an-gata barrwa a-juwiya a-workiya. Minypa gun-maywapa ranginy mun-jawanyja wolawola ngubi-nacha nguburr-workiya mun-molamola mu-rrimanga mu-nirra rrapa yibirrich mu-juwiya mu-workiya. \v 11 Ngardawa minypa marnnga jina-beya jina-workiya rrapa mu-rracha, mun-gata mun-molamola mun-jawanyja gugu mu-gorlapurda mu-workiya, lika m-bortchinga; gala mola ngubi-na nguburr-workiya. Rrapa an-gugaliya an-gata an-nelangga wana a-yurra, nipa a-yirdiya barra; minypa jama a-ji barra a-bampa, gugu borijipa a-juwa barra.\x + \xo 1:11 \xt Isaiah 40:6-7\x* \s1 Gala Barra Arr-barrjeka \p \v 12 An-gata ana-nga minypa gun-nerra gu-nirra nula, wurra jarra minypa a-jinyjarrapa a-workiya minypa marr a-balcharra nula Wangarr rrapa gala a-barrjeka, nipa an-gata an-gugaliya an-molamola a-nirra. Ngardawa nuwurra waypa barra nipa a-molamiya rrapa minypa gun-gata gun-nerra ngika, nipa Wangarr ana-nyala a-wu barra wanngu gun-guni gun-gata minypa gochila gochila an-dana arr-gata arr-nga minypa jal arr-nirra nula nipa. \p \v 13 Wurra minyja ana-nga gun-derta gu-barripa yina gaya wenga, rrapa nipa gu-borrwa a-yinmiya barra waygaji gun-molamola jama a-ji waygaji gun-nerra jama a-ji, wurra nipa gala a-yinmiya jonama a-ngurrja Wangarr rrapa minypa a-yinda, “Nipa Wangarr nguna-jurnajuchuwuja a-nirra.” Wurra Wangarr gala gun-nerra jama a-ji a-workiya rrapa gala a-yinmiya a-jurnajuchuwa rrapa minypa an-gugaliya gun-nerra jama a-ji. \v 14 Wurra jarra an-gugaliya nipa wupa nyanma gun-nerra gu-borrwuja a-workiya rrapa a-mungbiyapa niya a-garlmiya. \v 15 Rrapa minypa a-ngunyangunyjiya gun-gata gun-nerra, gun-narda minypa nipa an-gugaliya gugu werra a-negiyana. Lika gun-gata gun-nerra nipa jama a-jirra wana gu-nirra gu-bamburda, lika an-gata an-gugaliya a-juwiya a-workiya. \p \v 16 Jela, worla, japurra ngapa nyiburr-jirra, buburr-jarlapiya. Gala barra gun-guyolkiya janguny marr nyiburr-balcha barra nula. \v 17 Wurra gun-guna rrawa gun-ganaka an-nga warrpam gun-molamola, gun-narda ngardawa nipa Nyanyapa arrku waykin a-nirra arr-wuna. Rrapa an-nardiya nipa minypa burr-jarlapuna marnnga, gata, rrapa ran․gu, gala a-yinmiya a-ngukurdanyjiya rrapa minypa an-munya wupa gu-maya gu-jirra guna-jerrma. \v 18 Ngika. Wurra nipiya Wangarr gun-nika jal gun-guni nguburr-gurdiya nipa arr-menga rrapa nguburr-geka arr-negarra. Minypa nipa gun-nigipa gun-burral janguny nguburr-bama gu-gurrmurra barra nguburr-yigipa nguburr-ni nguburr-molamola. \s1 Buburr-galiya Rrapa Bubu-borrwa \p \v 19 Jela, worla, japurra ngapa nyiburr-jirra, bubu-borrwa buburr-ni minypa gun-guna: Gala barra burdak yibirrich nyiburr-wengga nyiburr-workiya. Wurra burdak mu-ngoyurra nyiburr-galiya barra. Rrapa gala barra yibirrich nyiburr-bachirramiya barra nyiburr-workiya. \v 20 Wurra gun-gata minypa an-gugaliya a-bachirramiya a-workiya, gu-gurda ngacha ngika minypa Wangarr jama a-jirra a-workiya rrapa nguburr-molamola arr-nenga. \v 21 Wurra gun-nerra gun-gata gun-jaranga ana-goyburrpa nyibi-rrimanga bubu-bawapa. Gala barra mola nyibu-borrwa nyiburr-ni gun-gata. Wurra marr buburr-balcha nula Wangarr rrapa bubu-borrwa nula buburr-ni gun-molamola janguny nipa minypa nyiburr-bama gu-gurrmurra. Gu-gurda ngacha wanngu gun-gunega. \p \v 22 Wurra gala barra borijipa nyiburr-galiya. Wurra gu-gurda ngacha ana-goyburrpa minypa nyiburr-yolkiyan nyiburr-ningin. Wurra jarra janguny bubu-borrwa buburr-ni rrapa minypa buburr-yirda jama buburr-ji. \v 23 Wurra ana-nga minypa borijipa a-galiyarra a-workiya Wangarr gun-nika janguny rrapa gala gu-borrwa nula a-bamba rrapa a-yirdiya jama a-ji, an-gata an-gugaliya nipa minypa an-maywapa an-gugaliya wolawola an-mawunga a-nayarra a-workiya \v 24 rrapa minypa galginy a-derichinga a-nayarra a-workiya a-yinmiyapa an-gata an-burral, lika a-boya, a-rrigirrgnga, yibirrich a-bamapurda a-workiya a-yinmiyapa an-gata an-burral. \v 25 Wurra joborr gun-molamola warrpam gun-gata wanngu gun-gunega ana-nga minyja galginy a-dericha gu-na a-bamba joborr rrapa gu-borrwapa a-bamba, minypa gala borijipa a-galiya rrapa yibirrich a-bamapa, wurra jarra gu-rrimapa a-ni, an-gata an-gugaliya an-molamola a-ni barra a-workiya. Minypa gun-gata gun-nga nipa jama a-jirra, nipa Wangarr ana-nyala a-gunggaja barra nula a-workiya rrapa minypa gun-molamola gu-nega barra nula. \p \v 26 An-gata ana-nga a-borrwiya jimarna Wangarr gun-nika joborr gun-guyinda gu-rrimanga a-nirra, wurra jarra minypa gala a-jarlapiya nipa a-yinmiya a-weya a-workiya, an-gata an-gugaliya nipa wupa an-murna a-yolkiya a-nirra. \v 27 Wurra Wangarr gun-nika joborr gun-guyinda warrpam gun-molamola gun-gata minypa gala gun-gujuluba gu-yu, gun-narda minypa gun-gunaga: Minypa delipa jin-ngorrma an-ngorrma nguburr-gunggaja barra burrinyjula nguburr-workiya, rrapa mola jin-miliyak jin-guyinda nguburr-gunggaja barra achila ngardawa nipa gun-derta gu-barripuna rrapa burr-guya wargugu jinyu-nirra. Rrapa barrwa minypa nguburr-jarlapiya barra; gala yapa gun-nerra gu-gurdiya gu-yika gu-rrawa ngubi-rrimarda. \c 2 \s1 Gala Barra Ngoyurra Nyiburr-yerryerrmiya Nula An-gugaliya \p \v 1 Jela, worla, japurra ngapa nyiburr-jirra. Ngardawa ana-goyburrpa marr nyiburr-balcharra nula an-ngayburrpa Bunggawa an-gata Jesus Christ nipa an-gujayanaya, lika ana-goyburrpa gala barra gu-gugaliya yerrcha nyirrbu-ngorrkornda minypa aburr-werranga nyiburr-marrngoypiya burrwa nyiburr-workiya rrapa aburr-werranga nyirrbu-dalaja. Gun-narda ngika. Gala barra nyiburr-yirda jama nyiburr-ji. \v 2 Minyja abirri-jirrapa gu-galiya yerrcha minypa abirri-bamba gurda rrapa minypa ana-goyburrpa Jesus nyiburr-yika gata nyiburr-bamagutuwiya nyiburr-nirra, wurra bitipa an-ngardapa an-gata an-nelangga wana a-yurra mun-molamola a-barrngumiya a-jirra jalwarra rrapa mun-gumirrka, rrapa an-ngardapa an-gata an-nelangga an-delipa a-yurra nipa mun-nerra mun-gungunyja rrapa mun-gugorndurndiya a-barrngumiya a-jirra — minyja bitipa abirri-bamba gurda, \v 3 wurra ana-goyburrpa nyiburr-gata gala nyiburr-yinmiya nyiburr-wengga nula an-gata mun-molamola a-barrngumiya a-jirra, nyiburr-yinda nula, “Guwa a-lay, ngunyuna. Gun-guna nggula gun-molamola n-denyjinga nyi-nirra,” rrapa nyiburr-ngukurdanyjiya, an-gata mun-nerra a-barrngumiya a-jirra ana-goyburrpa nyibu-dalaja yina gaya gu-rrenyja barra a-ni. \v 4 Wurra gun-narda gun-nerra. Gala nyiburr-yinmiya nyiburr-yirda jama nyiburr-ji; gala yapa gun-nerra nyibi-rrimarda rrapa ngardapa ngardapa nyiburr-negiyan. \p \v 5 Jela, worla, japurra ngapa nyiburr-jirra, buburr-galiya apula. Gu-galiya yerrcha aburr-gata aburr-welangga aburr-delipa aburr-yurra gu-guniya gu-rrawa, aburr-gatiya ngacha nipa Wangarr a-jerrjerrjiyana burrwa birripa barra burr-guya marr aburr-balcha nula rrapa minypa nuwurra jurdach gubu-ma barra wanngu gun-guni nipa ana-murna — wanngu gun-guni gun-gata minypa nipa Wangarr gochila gochila an-dana nguburr-gata nguburr-nga minypa jal nguburr-nirra nula nipa. \v 6 Wurra jarra ana-goyburrpa aburr-werra nyirrbi-nenga nyiburr-workiya aburr-gata aburr-welangga aburr-delipa. Wurra aburr-ngiya aburr-gata birripa wolawola nyirrbu-gaypurda aburr-workiya ana-goyburrpa, ya? Aburr-ngiya wolawola nyirrbi-rrimanga aburr-workiya ana-goyburrpa rrapa nyirrbu-ganyja aburr-workiya joborr jaga an-gugana barra burr-mari a-wengga ana-gorrburrwa? Wurra birripa gerra gun-jaranga gubi-rrimanga, aburr-gatiya aburr-bachirra ana-gorrburrwa, ngaja, ngarla. \v 7 Aburr-gatiya ngacha rrapa Jesus an-nelangga werra abi-nenga aburr-workiya wuriya jarra nipa an-nelangga an-molamola ngayburrpa minypa bama nguburr-gurragachichiya nguburr-workiya. \p \v 8 Mu-jurra gu-yurra joborr gun-gata Wangarr gun-nika barra ngayburrpa nipa ana-murna nguburr-ni, gun-narda gu-yinaga gu-yurra joborr, “Jal ni nula an-nginyipa an-borrmunga minypa nginyipa wupa ngardapa jal nyi-nirra nggula ny-yorkiya.” Rrapa ny-yinga ny-jata minyja gun-narda ny-borrwa nyi-ni joborr, gu-gurda ngacha minypa jechinuwa nyi-nirra nula Wangarr.\x + \xo 2:8 \xt Leviticus 19:18\x* \v 9 Wurra minyja ana-goyburrpa nyirrbi-na gu-galiya yerrcha aburr-werranga aburr-welangga wana aburr-yurra rrapa aburr-werranga aburr-welangga aburr-delipa aburr-yurra, lika minyja nyirrbu-marnmarnba aburr-gata aburr-welangga wana rrapa ngoyurra nyiburr-yerryerrmiya burrwa aburr-gata aburr-welangga aburr-delipa, gun-narda minypa wengga gun-gubu ngacha, ngardawa nyibu-beybana. \v 10 Minyja ana-nga gu-rruma gun-ngardapa gun-gata joborr gun-guyinda, gu-gurda ngacha minypa nipa an-murna werra a-negiyana rrapa joborr gun-guyinda warrpam gu-rrumurra. \v 11 Ngardawa nipa an-gata a-wena, a-yinagata, “Gala barra ana-werranga jin-nika gama ny-ma,” an-gatiya an-maywapa a-yinagata a-wena, “Gala barra wurra gama ny-bu, jiny-juwa a-juwa.” Rrapa gun-narda minypa nginyipa minyja gala ana-werranga jin-nika gama ny-ma ny-yorkiya, wurra minypa ny-jeka, an-gugaliya ny-bu, a-juwa, gun-narda minypa ny-yerra rrapa joborr n-dumunga Nyanyapa arrku gun-nika.\x + \xo 2:11 \xt Exodus 20:13,14; Deuteronomy 5:17,18\x* \p \v 12 Wurra buburr-jarlapiya ana-goyburrpa nyiburr-yinmiya barra nyiburr-wengga rrapa nyiburr-yinmiya barra nyiburr-bamba nyiburr-workiya. Bubu-borrwa buburr-boy joborr gun-gata wanngu gun-gunega. Ngardawa gu-gurdiya ngacha minypa jurdach guna-bamburda nipa Wangarr nyirr-na barra a-yinmiya barra a-wengga ana-gorrburrwa ngardapa ngardapa. \v 13 Wurra minyja ana-nga gala a-yinmiya a-gunggaja nula an-nerranga an-gugaliya, gun-narda minypa jurdach guna-bamburda Wangarr gala a-yinmiya a-gunggaja nula nipa. Wurra minyja ana-nga a-gunggajinga nula a-workiya an-nerranga an-gugaliya, gun-narda minypa jurdach guna-bamburda nipa an-gata an-gugunggaja an-molamola a-ni barra rrapa gala barra a-gurkuja. Ngardawa gun-gugunggaja gu-gurdiya ngacha guna-nyala minypa mari gu-gonyinyjinga gu-workiya. \s1 Minyja Marr Ny-balcharra Nula Wangarr Gun-narda Minypa Jama Ny-jirra Nula \p \v 14 Jela, worla, ana-nga minyja gala jama a-ji Wangarr gun-nika, wurpa lika a-boya, a-ngurrjiya a-rrigirrgnga, jimarna bama a-yinaga nipa marr a-balcharra nula Wangarr, wurra gu-gurdiya ngacha marr gun-gubalcha gala gu-yinmiya wanngu a-nega an-gata an-gugaliya. \v 15 Minyja bubu-borrwa an-borrmunga an-gata gala mu-rrima balaja rrapa molma mun-gunegiya mirikal: \v 16 Minyja nginyipa ny-yinda nula, “Ganapiya. Jeka boy. Gun-mola gu-ni barra nggula. Balaja ny-bay barra rrapa gala barra mu-jarracharra biy-rrima,” wurra minyja gala gun-nga ny-yu, gun-narda minypa borijipa ny-yeya. \v 17 Rrapa gun-narda gun-maywapa minypa gala arr-yinmiya borijipa marr arr-balcha nula Wangarr. Wurra minyja gala jama arr-ji nula gun-nigipa, gun-narda minypa gala gun-burral marr arr-balcha nula. \p \v 18 Wurra ana-werranga a-garlmun, borijipa a-wenggin, a-yindin, “Ngika, a-la. Wurra minypa nginyipa ny-jurda marr ny-balcharra nula Wangarr, ngaypa jarra jama ngu-jirra Wangarr gun-nika.” \p Wurra ny-jurda, a-lay, gurdagurdarriya apula minypa nginyipa marr ny-balcharra nula Wangarr, wurpa lika ngika minypa gun-gata nginyipa ny-yinmiya ny-yorkiya jama ny-jirra. Wurra gun-nyagara, a-la. Gala ny-yinmiya. Wurra jarra ngaypa ngiy-gurdagurdarra barra ngaypa marr ngu-balcharra nula Wangarr minypa ngu-yinmiya ngu-workiya jama ngu-jirra nula gun-nigipa, gu-gurdiya ngacha. \p \v 19 Wurra nginyipa jimarna bama ny-yinaga nginyipa ny-mola, ya, minypa nginyipa ny-borrwurra Wangarr an-gata an-ngardapiya, ya? Wurra gun-narda nginyipa gala ngardapa ny-borrwa nyi-ni, wurra walkwalk burr-guta marn․gi nula nipa Wangarr an-ngardapiya. Minypa gun-narda nipa walkwalk an-guyinda a-galiyarra nula Wangarr, lika nipa walkwalk a-gurkujarra rrapa a-wurrwurrjinga a-nirra. \p \v 20 Minyja, ngarla, nginyipa ny-jerna, ya? Wurra yama ny-borrwa gala ny-yinmiya marr ny-balcha nula Wangarr minypa gala gun-nga jama ny-ji nula gun-nigipa? \v 21 Wurra borrwa an-ngayburrpa mu-ngoyurra an-guyinda Aybriyam \pn (Abraham)\pn*. Nipa a-yinmiyanapa rrapa Wangarr ana-nyala a-nana minypa jechinuwa a-ni nula? Minyja ngardawa Wangarr gun-nika jama a-ji gun-gatiya nipa gala a-gopungarna an-nigipa walkur Ayjek \pn (Isaac)\pn*, wurra jimarna a-burndarna, a-yalpungarna nula Wangarr ngardawa nipa a-wena. [Minyjiya. Ngun-anya a-yinagata a-wena, wurpa lika gun-gata barra nipa a-na Aybriyam a-yinmiya marr a-balcharra nula. Rrapa nginyipa marn․gi janguny minypa barrwa Wangarr a-jobujobuna, gala yapa Aybriyam gun-burral a-burndarna an-nigipa walkur.]\x + \xo 2:21 \xt Genesis 22:1-14\x* \v 22 Wurra yama ny-borrwa, a-lay? Minypa Aybriyam marr a-balcha nula Wangarr wurra gun-narda ngardapa ngika, wurra gun-nga burr-guta nipa Wangarr a-wena nula Aybriyam, nipa gu-borrwurra nula a-ni rrapa minypa a-yinagata jama a-ji ngardawa gun-burral marr a-balcha nula. \v 23 Gu-gurda ngacha minypa gun-burral gu-bena gun-gata nipa Wangarr gipa mu-ngoyurra a-wena, mu-jurra gu-yurra gu-yinaga janguny, \q1 “Aybriyam marr a-balcha nula Wangarr, \q2 rrapa gun-narda nula nipa Wangarr ana-nyala gu-borrwurra nula Aybriyam \q3 minypa nipa Aybriyam ana-nyala jechinuwa a-ni nula.” \m Gu-yinagata gu-yurra janguny, rrapa gu-gurda ngacha minypa Wangarr ana-nyala a-ngurrjinga Aybriyam minypa nipa an-nigipa an-borrmunga.\x + \xo 2:23 \xt Genesis 15:6; 2 Chronicles 20:7; Isaiah 41:8\x* \v 24 Ganapiya, lika ngayburrpa marn․gi nguburr-ni minypa Wangarr a-nacha a-workiya an-gugaliya an-jechinuwa minypa nipa an-gugaliya a-yinmiya jama a-jirra, rrapa ngika minypa marr a-balcha gun-narda wupa ngardapa. \p \v 25 Minypa gun-maywapa ranginy jin-gata wola jin-guyinda jin-nelangga Reyep \pn (Rehab)\pn*. Mu-ngoyurra nipa gun-nerra jama jiny-ji jiny-yorkiyana marrambay gun-guji, wurra barrwa Wangarr jinyu-nana jechinuwa jinyu-ni nula ngardawa jiny-nyukurdanyjiyana, Wangarr gun-nika jama jiny-ji nula. Minypa abirri-gata Yichrayal \pn (Israel)\pn* abirri-guyinda nipa jiny-junggajinga butula, gun-nerranga jarlakarr gubirri-ganyja abirri-bena yarlanga gatiya aburr-gata aburr-bachirra aburr-wechawechinga butula, jimarna burrbu-burndarna.\x + \xo 2:25 \xt Joshua 2:1-21\x* \v 26 Ganapiya, wurra minypa an-gugaliya barlmarrk gun-nyagara nula gugu nipa gun-nyagara gu-nirra gu-workiya, gun-narda gun-maywapa minypa an-gata ana-nga gala jama a-ji nula Wangarr gun-nika, minyja ngardawa gala gun-burral marr a-balcha nula. \c 3 \s1 Ngarl Arr-jirra \p \v 1 Jela, worla, gala barra ana-goyburrpa nyiburr-jaranga nyibu-borrwa jimarna marn․gi nyiburr-gunega nyiburr-ni barra ana-gorrburrwa. Wurra ana-goyburrpa marn․gi minypa ngayburrpa nyiburr-gata marn․gi nyirrbi-nenga nyiburr-workiya ana-goyburrpa Wangarr gun-nika janguny, minyja ngayburrpa nyiburr-yolkiya, nipa Wangarr mari wana gu-rrima barra arrburrwa a-ni; aburr-werranga marr gu-yinda wana mari gu-rrima barra burrwa. \v 2 Jarra arr-gurdiya gorlk wolawola arr-yolkiya arr-workiya. Minypa an-gata ana-nga gala gun-nigipa wengga a-yolkiya a-workiya, an-narda an-gugaliya ngardawa warrpam an-molamola rrapa a-jarlapiya a-bamburda, gala yapa werra a-negiyan. Minyjiya, ngarla. \p \v 3 Minypa gun-maywapa ranginy murndurn yarraman ji-ngana ngubu-barnjinga nguburr-workiya, minypa ay-yinda jal nguburr-ni barra jiny-boy, jin-gata nipa jiny-jaliya barra arrburrwa. \p \v 4 O minyja bubu-borrwa michiyang. Wuriya mun-gata wana mun-babalapa rrapa wana gu-barlmarrk mu-jurnajuchuwuja gu-workiya, wurra an-delipa guling wolawola rreymarreyma mu-rrumunga ay-bamburda a-workiya, ay-yinda jal a-ni an-gugaliya ay-bamba mun-gata rrapa michiyang muy-bamburda. \v 5 Gun-narda gun-maywapa ranginy minypa rrapa ngarripa ngarl arr-jirra arr-delipa rrapa arr-guna arr-burral wana, wurra jarra ngarl arr-jirra arr-guyinda arr-weya arr-workiya gun-nga ay-borrwuja rrapa gun-nga barra jama arr-ji. \p Minypa mola gun-maywapa ranginy bol ngana ngubu-wucha nguburr-workiya. Minypa gu-rrongga gu-yurra gu-workiya, gu-delipa wenga gu-garlmapa, gu-durljinga gu-workiya, wana gu-rrongga gu-boya minypa mun-jangarrk. \v 6 Gu-gurda ngacha minypa ngarripa ngarl arr-jirra arr-werra. Minypa arr-weya arr-workiya ngarl arr-jirra arr-guyinda, rrapa gu-gata wenga minypa arr-gata wupa arr-murna ngarl arr-jirra werra arr-negiya arr-workiya arr-guna arr-ngurrnga rrapa arr-burral, yanma aburr-werranga rrapa arr-garlmapa arr-wurarrburda burrwa arr-workiya. Ngardawa gun-gata ngarl arr-jirra arr-weya arr-workiya minypa walkwalk nipa nyanma, ngaja, ngarla. \p \v 7 Minyja bubu-borrwa: Minyjak an-guyinda gu-jel a-rrigirrgnga a-workiya rrapa burdacha an-guyinda rrapa jichicha an-mugochilawa an-guyinda, nipa ana-gugaliya ana-nyala gipa marn․gi a-negarra rrapa an-barla a-negarra a-workiyana. \v 8 Wurra gala ana-nga ana-gugaliya nipa wupa an-murna marn․gi a-nega an-nigipa ngarl a-jirra; wurra an-nerra wupa an-nigipa ngarl a-jirra. Minypa wolawola a-garlmiya a-workiya, gun-nerra a-weya rrapa minypa gun-gujuwa a-wurarrbiya burrwa a-workiya. \p \v 9 Minypa ngarl arr-jirra arr-guyinda arr-japarndiya nula arr-workiya an-ngayburrpa Bunggawa nipa Nyanyapa arrku waykin a-nirra, rrapa barrwa arr-ngukurdanyjiya, gun-bachirra arr-weya arr-workiya nuluwa an-gugaliya, rrapa minypa ay-yopurda arr-workiya marrban an-gata an-gugaliya Wangarr a-jarlapuna nipiya an-mawunga.\x + \xo 3:9 \xt Genesis 1:26\x* \v 10 Gun-narda minypa ngarripa ngana arr-jirra gu-jirrapa arr-weya arr-workiya, gun-guburrmaymba rrapa mola gun-bachirra. Jela, worla, gun-narda gun-nerra. \v 11 Minyja bugula gun-barla rrapa bugula gun-bachirra gala abirri-yinmiya abirri-werrwerrja abirri-yu gu-ngardapa man․garba gu-guyinda. \v 12 Minypa rrapa wombajarr gala arr-yinmiya ay-ma mun-gubocha mu-guyinda, rrapa minypa mun-gubocha gala arr-yinmiya ay-ma gurnal mu-guyinda, gu-gurdiya ngacha bugula. Minypa gu-bachirra wenga gala arr-yinmiya gun-barla ay-ma. \s1 Janguny Wangarr Gun-nika Rrapa Walkwalk Gun-nika \p \v 13 Ana-goyburrpa nyiburr-gata ana-nga marn․gi a-nirra rrapa guy-borrwuja ay-bamburda, nipa barra gu-molamola a-bamba a-workiya. Minypa delipa a-negiya barra rrapa wurra gama gorlk a-gunggaja barra burrwa a-workiya. Gu-gurdiya ngacha minypa nipa nyirr-gurdagurdarra barra rrapa ana-goyburrpa marn․gi nyiburr-ni barra nula an-gata an-gugaliya ngardawa nipa marn․gi a-nirra rrapa guy-borrwuja ay-bamburda. \p \v 14 Wurra nginyipa minyja mu-werrmbarra burr-nacha ny-yorkiya aburr-werranga rrapa ny-bachirramiya burrwa, rrapa minypa ny-borrwuja ny-yorkiya nginyipa ny-yinmiya barra ny-yelangga wana nyi-negiya — minyja ny-yirdiya ny-yorkiya, wurra gala ny-yinmiya ny-nyurrjiya jimarna nginyipa gun-burral janguny marn․gi. Wurra gala yapa ny-yolkiyan ny-yenggin rrapa gun-gata gun-burral janguny ny-nyukurdanyjin. \v 15 Wurra jarra gun-gata nginyipa n-dimanga marn․gi, gun-narda waykin wenga ngika; wurra gu-gurdiya gu-yika gu-rrawa. Ngardawa Wangarr gala arr-wucharna a-workiyarna gu-gata ngacha mu-werrmbarra gun-gunachichiya; wurra jarra walkwalk nyanma gun-narda. \v 16 Ngardawa gun-gata minypa mu-werrmbarra aburr-nachichiya aburr-workiya gu-gapa gu-guta rrapa minypa wana aburr-negiya ngardapa ngardapa, gu-gurdiya ngacha minypa rrawa gun-nerra gu-nirra, minypa wurra gama gorlk gun-nerra jama aburr-jirra aburr-nirra gun-nga burr-guta gun-bulapalawa. \p \v 17 Wurra jarra marn․gi gun-gata minypa Nyanyapa arrku arr-wucha a-workiya, gun-narda warrpam gun-molamola. Minypa gala gun-nerra gu-yu. Ngika. Wurra jarra gun-jimern rrapa magaya gu-gurda ngacha minypa arr-dor arr-nenga gu-workiya, rrapa minypa bama arr-jirra arr-molamola arr-nenga ngarripa barra gun-molamola jama arr-ji arr-workiya, rrapa minypa aburr-werranga arr-gunggaja barra burrwa arr-workiya, rrapa minypa gala arr-yinmiya bama arr-jirra gu-jirrapa arr-ninya, rrapa gala arr-yinmiya ngarripa wupa arr-molamola arr-negiya arrkula gu-gapa gu-guta. \v 18 Rrapa minyja ngayburrpa nguburr-yinda nguburr-molamola nguburr-ni arrburrwa gu-gapa gu-guta, gun-narda minypa gu-jeka barra rrapa wana gu-ni barra gu-bamba gun-gata minypa gubi-rrima barra jechinuwa gun-gunega. \c 4 \s1 Delipa Buburr-negiya Nula Wangarr \p \v 1 An-nga nula ana-goyburrpa wolawola nyiburr-bachirramiya ana-gorrburrwa nyiburr-workiya rrapa nyiburr-buchichiya burr-guta? Wurra minypa ana-goyburrpa burr-guya jal nyiburr-nirra gu-gurdiya gu-yika gu-rrawa, ngaja, ngarla! \v 2 Minypa an-ngiya ana-goyburrpa jal nyiburr-nirra nyiburr-workiya, wurra gala ny-ma, lika nyiburr-garlmiyapa an-gugaliya nyibu-burndapa nyiburr-workiya, a-juwiya. Minypa mu-werrmbarra nyiburr-nachichiya nyiburr-workiya, wurra gala nyiburr-yinmiya nyibu-ma, lika gu-gata wenga nyiburr-bachirramiya nyiburr-workiya rrapa nyiburr-buchichiya. Wurra ana-goyburrpa gala nyibu-mapa ngardawa gala Wangarr nyibu-wenggana nyiburr-workiya. \v 3 Jarra nyibu-wengganacha, wurra nipa Wangarr gala a-yinmiya nyirr-wu, ngardawa ana-goyburrpa nyiburr-yolkiya nyiburr-weya. Ngardawa jal nyiburr-nirra gu-gurdiya gu-yika gu-rrawa, jimarn jarra jal nyiburr-nirrarna nula nipa Wangarr. \v 4 Minypa gun-maywapa ranginy gama a-bawuna an-nigipa wurra rrapa jiny-bona, an-nerranga wurra a-menga. Wurra ana-goyburrpa gala nyibu-borrwa, ya? Wurra minyja ana-goyburrpa jal nyiburr-nirra gu-gurdiya gu-yika gu-rrawa, gun-narda minypa ana-goyburrpa gala jal nyiburr-ni nula Wangarr. Wurra jarra ana-nga jal a-nirra gu-gurdiya gu-yika gu-rrawa, gun-narda minypa mun-bachirra butula nipa an-gata an-gugaliya rrapa Wangarr. \v 5 Wurra ana-goyburrpa bama nyiburr-yinaga jimarna gun-gata mu-jurra gu-yurra janguny borijipa, ya, minypa gu-yinaga, \q1 “Ngarripa arr-ngurrnga arr-guna minypa Wangarr arr-wuna, \q2 arr-gunaga jarra mu-werrmbarra arr-nachichiya arr-workiya burr-guya.” \m Wurra gun-narda jarra marr wana, \v 6 wurra gun-gata minypa nipa Wangarr a-gunggajinga arrkula a-workiya barra minypa arr-molamola arr-ni, gun-narda wana. Minyja gun-narda nula mu-jurra gu-yurra janguny gu-yinaga, \q1 “Ana-nga minypa wana a-negiya a-nirra, \q2 an-gata an-gugaliya nipa Wangarr ana-nyala a-bachirramiyana nula. \q1 Wurra ana-nga minypa delipa a-negiya a-nirra, \q2 an-gata an-gugaliya nipa jarra Wangarr ana-nyala a-gunggajinga nula a-workiya.”\x + \xo 4:6 \xt Proverbs 3:34\x* \p \v 7 Ganapiya, wurra ana-goyburrpa delipa buburr-negiya buburr-ni nuluwa Wangarr. Gala barra walkwalk nyibi-yagurrma barra nula. Wurra derta buburr-negiya rrapa buburr-jinyjapa barra ana-goyburrpa walkwalk nyirr-bawa rrapa a-yurtcha. \v 8 Yi-gurrepa buburr-negiya nula Wangarr barra nipa yi-gurrepa a-negiya ana-gorrburrwa. Ana-goyburrpa nyiburr-gata minypa werra nyiburr-negiya nyiburr-workiya, gun-nerra gun-gata bubu-bawa; nyiburr-gata minypa nyiburr-jirrapa bama nyiburr-jirra, gun-nerra gun-gata bubu-bawa. \v 9 Wargugu buburr-negiya rrapa buburr-rruwuja. Gun-gata gun-nga nyiburr-gurdachinga nyiburr-nirra, wurra buburr-ngukurdanyjiya rrapa buburr-rruwuja; gun-gata nyiburr-worlworlchinga nyiburr-nirra, wurra buburr-ngukurdanyjiya rrapa gona buburr-ni. \v 10 Delipa buburr-negiya nula an-ngayburrpa an-ngardapiya arrburrwa Wangarr barra ana-goyburrpa nipa ana-nyala wana nyirr-nega. \s1 Ganapa Nyiburr-mobula Buburr-yopachichiya \p \v 11 Jela, worla, ganapa nyiburr-mobula buburr-yopachichiya. Wurra ana-nga minyja a-garlma rrapa a-mobulayopa an-nerranga, minypa gun-nerra gu-borrwuja nula, gun-narda minypa nipa an-gata a-wenapa gun-nerra gu-nenga a-nirra Wangarr gun-nika joborr,\f + \fr 4:11 \ft 4:11 \fk Wangarr gun-nika joborr\ft gun-ngiya gun-gata? Minyja na 2:8, “Jal ni nula an-nginyipa an-borrmunga minypa nginyipa wupa ngardapa jal nyi-nirra nggula ny-yorkiya.”\f* jimarna bama a-yinaga joborr gun-delipa rrapa nipa an-gata an-gugaliya wana. Rrapa minyja ana-goyburrpa nyiburr-yirda gun-nerra nyibi-nega joborr, gun-narda minypa joborr gala nyibu-borrwa nyiburr-boy, wurra jarra wana nyiburr-negiya nyiburr-nirra, jimarna bama nyiburr-yinaga Wangarr gun-nika joborr gun-delipa. \v 12 Wurra jarra an-ngardapiya arr-wuna joborr rrapa minypa burr-mari a-wengga barra arrkula arr-gurdiya gorlk, an-gata nipa minypa ganyjarr gu-rrimanga ana-nga barra wanngu a-nega rrapa ana-nga barra a-bu. Ya? Ana-goyburrpa bama nyiburr-yinaga jimarna nyiburr-guyinmiya rrapa nyiburr-mobula nyiburr-yopachichiya nyiburr-workiya? Wurra gun-narda jarra gala nyiburr-yinmiya, ngaja, ngarla! \s1 Ganapa Wana Buburr-negiya \p \v 13 Buburr-galiya apula. An-nga nula ana-goyburrpa nyiburr-weya nyiburr-workiya ngardapa ngardapa rrapa minypa nyiburr-yinaga, “Geka barra wurra waygaji ngulam yanngiya barra ngu-boy gun-gapa, gata barra ngu-ni gun-ngardapa jemberr rrapa minypa jama ngu-ji rrapa rrupiya wana ngu-ma barra”? \v 14 Wurra ana-goyburrpa gala marn․gi gu-yinmiya barra gu-ni ngulam. Minyja bubu-borrwa: Ana-goyburrpa nyiburr-burral minypa nyiburr-guyinmiya? Wurra minypa gun-maywapa ranginy guna-gol, ngaja, ngarla! Minypa ngubi-nacha rrapa gun-baykarda ngika gu-werrpiyapa.\x + \xo 4:14 \xt Proverbs 27:1\x* \v 15 Wurra jarra ana-goyburrpa nyiburr-wengga barra nyiburr-workiya, nyiburr-yinda, “Minyja nipa Wangarr gipa gu-borrwurra apula, ngu-ni barra rrapa ngu-yinda rrapa ngu-yinda.” \v 16 Ana-goyburrpa buburr-yirdiyapa marr buburr-balcha nula Wangarr rrapa minypa delipa buburr-negiya nula. Wurra gun-gata minypa wana nyiburr-negiya nyiburr-workiya, gun-narda gun-nerra. \p \v 17 Ganapiya, wurra ana-nga marn․gi a-ni gun-nga gun-mola rrapa gala a-yirda jama a-ji, an-gata an-gugaliya nipa werra a-negiya a-nirra. \c 5 \s1 Gipa Mun-jaranga Ana-gorrburrwa Nyibu-jordajinga Nyibu-ganyja \p \v 1 Ana-goyburrpa nyiburr-werranga nyiburr-gata gerra gun-jaranga nyibi-rrimanga, bubu-borrwa mari wana nyibu-ma barra. Buburr-rruwuja, gun-murna bubu-ma. \v 2 Mun-goyburrpa balaja nyibu-barnjinga nyiburr-ji gipa ana-burpur m-buna; mun-goyburrpa mun-jaranga mirikal mun-guyinda gipa ana-bulanyja rrapa ana-gulonggularra m-barra a-jiwa, gugu mun-gurdiwirdiwija mu-ni. \v 3 Rrapa mun-anngiya, jilpa \pn (silver)\pn* rrapa goldan \pn (golden)\pn* mun-gata ana-goyburrpa nyibi-rrimanga gipa gugu mun-guburninyja mu-ni. Minypa ana-burpur m-burnda rrapa minypa ana-gata burpur nyirr-ngurrja barra a-ni ana-goyburrpa nyiburr-yinmiyana nyibi-yilkakaja nyiburr-workiyana, nyibu-jordajinga nyibu-ganyja. Rrapa minypa ana-goyburrpa mu-nguy nyibi-rrimanga rrapa marr nula nyibu-mangga mun-goyburrpa mun-gata minypa rrupiya, ana-gata burpur minypa nyirr-balkajin, nyirr-barda ana-goyburrpa nyiburr-garla minypa gun-maywapa ranginy bol gu-rrongga gu-jirra rrapa an-gugaliya a-gorlapurda. \p Mun-jaranga ana-gorrburrwa nyibu-jordajinga nyibu-ganyja wuriya jarra gurdiya rrawa gun-gumungba gugu guna-bamburda.\x + \xo 5:3 \xt Metiyu 6:19\x* \v 4 Minyja bubi-na, mun-guna rrupiya mun-birripa, jimarn jarra ana-goyburrpa nyirrbu-wu aburr-gata rrawa jama aburr-jirra ana-gorrburrwa; wurra nyirrbu-gaypurda. Ganapiya, wurra mu-guna rrupiya nyirr-ngurrjinga mu-nirra, rrapa minypa aburr-gata jama aburr-jirra ana-gorrburrwa birripa aburr-gonyjinga aburr-nirra, nipa an-gata Bunggawa wana an-babalapa gipa a-galiyana burrwa.\x + \xo 5:4 \xt Deuteronomy 24:14-15\x* \v 5 Gu-guniya gu-rrawa ana-goyburrpa gerra gun-jaranga nyibi-rrimarra nyiburr-workiyana, balaja rrapa an-nga an-ngoyurra jal nyiburr-ni. Nyiburr-worlworlchinga nyiburr-workiyana. Wurra jarra ana-goyburrpa nyiburr-gatiya minypa jin-maywapa bulugi wana jinyu-nirra jiny-bamburda, jin-gombula jinyu-nirra, lika jibu-burnda aburr-workiya. Minypa gun-guna yi-gurrepa yi-gurrepa gu-jirra gu-boya nipa barra Wangarr gugu nyirr-bu barra ana-goyburrpa. \v 6 Ngardawa aburr-werranga gu-galiya yerrcha aburr-gata aburr-molamola ana-goyburrpa nyiburr-nyala burr-mari nyiburr-wena burrwa, nyirrbu-buna, aburr-juwuna, wurra jarra birripa aburr-mola ana-gorrburrwa. \s1 Marr Bubu-ga Rrapa Derta Buburr-negiya \p \v 7 Wurra jela, worla, burdak marr bubu-ga buburr-ni nuwurra an-ngayburrpa Bunggawa Christ Jesus ana-jeka barra. Minyja bubu-borrwa gun-maywapa ranginy an-gugaliya balaja a-lamajinga a-workiya: Nipa jama a-jirra a-workiya, lika marr gu-ganyja a-nirra barra balaja mun-mola mu-ma. Minypa marr gu-ganyja a-nirra ngoyurra gu-jirra yorr gu-bunggiya gu-workiya, lika a-lamajinga a-workiya; rrapa marr gu-ganyja a-nirra, lika jemberr gu-nirra gu-workiya, mun-gata lika mun-mola mu-nirra mu-workiya balaja. \v 8 Ana-goyburrpa buburr-yirda marr bubu-ga rrapa derta buburr-negiya buburr-ni barra nyiburr-jinyjapa. Ngardawa yi-gurrepa yi-gurrepa gu-jirra gu-boya an-ngayburrpa Bunggawa nipa gugu ana-jeka barra. \p \v 9 Wurra, jela, worla, gala barra nyiburr-murnambukachichiya; gala yapa nipa Wangarr burr-mari a-wenggin ana-gorrburrwa. Ngardawa nipiya an-gata minypa ganyjarr gu-rrimanga burr-mari a-wengga arrkula gipa gugu yi-gurrepa; gun-baykarda ngika a-bengga barra. \p \v 10 Wurra jela, worla, minyja gu-yinmiya gun-nerra gu-ni ana-gorrburrwa, burrbu-borrwa Wangarr burr-yika aburr-mujaruk ngunyuna aburr-guyinda wola gubu-ngurrjinga aburr-workiyana gun-nigipa janguny. Birripa marr aburr-balcha nula Wangarr nipa barra a-gunggaja burrwa, rrapa bamawa aburr-ni aburr-workiyana marrban aburr-werranga aburr-nyala burrbu-buna aburr-workiyana. \v 11 Wurra jarra ngayburrpa ngubu-borrwuja burrwa aburr-gata aburr-mujaruk minypa birripa aburr-molamola aburr-ni ngardawa minypa aburr-jinyjapa aburr-workiyana Wangarr burr-yika. \p Minyja ana-goyburrpa gipa nyiburr-galiyana Jowp \pn (Job)\pn* gun-nika janguny a-yinmiyana a-workiyana a-jinyja marrban gun-gata gun-nerra gu-ni nula. Rrapa ana-goyburrpa marn․gi nipa Wangarr a-yinmiyana jama a-ji nula Jowp. Rrapa gu-gurdiya ngacha minypa ngayburrpa nguburr-guna burr-guta nipa Wangarr an-mola arrburrwa rrapa a-gunggajinga arrburrwa a-workiya.\x + \xo 5:11 \xt Job 1:21-22; 2:10; Psalms 103:8\x* \p \v 12 Wurra, jela, worla, bubu-borrwa gun-guna: Minyja barra gun-burral nyiburr-wengga barra, gala barra gun-nelangga nyibu-ma minypa gun-gaba waykin rrapa minypa gun-guna rrawa rrapa minypa an-nga an-ngoyurra, jimarna gu-gurdiya ngacha minypa gun-burral gu-nega gun-goyburrpa wengga. Wurra jarra nyiburr-wengga barra nyiburr-workiya, minypa nyiburr-yinda barra nyiburr-workiya, “Ngaw,” rrapa nyiburr-yinda barra nyiburr-workiya, “Ngika.” Gun-nardiya wupa nyiburr-wengga barra nyiburr-workiya; gala yapa Wangarr burr-mari a-ji ana-gorrburrwa [minypa an-nelangga borijipa nyibu-menga nyiburr-workiyana].\x + \xo 5:12 \xt Metiyu 5:34-37\x* \s1 Marr Buburr-balcha Nula Rrapa Bubu-wenggana Wangarr \p \v 13 Ana-goyburrpa nyiburr-gata ana-nga minyja gun-nerra gu-nirra nula, nipa barra Wangarr a-wenggana. Rrapa an-nerranga minyja gun-molamola gu-nirra nula, nipa a-japarndiya barra nula Wangarr minypa a-japurramaya nula a-nirra. \v 14 Rrapa an-nerranga minyja gu-derda a-yorrpurda, nipa barra a-jerrma burrwa Wangarr burr-yika aburr-gata an-mumurna an-guyinda barra aburr-boy gurda, abu-wenggana nula rrapa mun-girra alip \pn (olive)\pn* mu-guyinda abu-ngima minypa marr aburr-balcharra nula an-ngayburrpa Bunggawa Jesus Christ nipiya an-nelangga.\x + \xo 5:14 \xt Mark 6:13\x* \v 15 Lika gun-gata minypa marr aburr-balcharra rrapa abu-wengganacha Wangarr, gu-gata wenga nipa wanngu a-nega barra an-gata an-gugaliya, rrapa mola minypa baywarra gu-nega barra nula nipa a-yinmiyana mu-ngoyurra werra a-negiyana nula. \v 16 Ganapiya, lika buburr-ngurrjiya ana-gorrburrwa gu-gapa gu-guta gun-gata minypa ana-goyburrpa ngardapa ngardapa nyiburr-werra, rrapa Wangarr bubu-wenggana ana-gorrburrwa gu-gapa gu-guta barra ana-goyburrpa minypa wanngu nyiburr-ni. Ngardawa an-gugaliya an-gata jechinuwa a-nirra nula Wangarr minyja nipa a-wenggana, gun-narda minypa nipa Wangarr ana-nyala burr-barlmarrk jama a-ji barra nula an-gata an-gugaliya. \p \v 17 Minyja bubu-borrwa: An-gata Yiláyja \pn (Elijah)\pn* nipa a-yinagata an-gugaliya a-ni minypa ngayburrpa, rrapa nipa a-wengganana Wangarr yorr gala barra gu-bungga. Ganapiya, lika gu-yinagata gu-ni. Minypa gun-gata rrawa yorr gala gu-bunggiyarna jemberr abirri-jirrapa gun-ngardapa rrapa mola goma gu-jirra.\x + \xo 5:17 \xt 1 Kings 17:1; 18:1\x* \v 18 Lika mola a-wengganana, lika yorr gu-bungguna rrapa rrawa gun-gata gun-molamola gu-ni, balaja burr-guta mu-rrimarra.\x + \xo 5:18 \xt 1 Kings 18:42-45\x* \s1 Gunggaja Nula An-nerranga An-gata A-lijiwarriyana \p \v 19 Jela, worla, ana-goyburrpa nyiburr-gata minyja an-ngardapa nipa nyirr-gerbawa minypa gun-burral janguny gu-bawa rrapa a-lijiwarriya, wurra minyja ny-yerranga ny-jarlma, ny-junggaja nula barra nipa gu-bawa gun-gata gun-nerra, \v 20 gun-narda nula bubu-borrwa minypa gun-guna: An-gugaliya an-gata minypa werra a-negiya a-workiya minyja ana-werranga a-gunggaja nula, gun-nerra gun-gata gu-ganyja a-rrigirrgnga nipa gu-bawa, gun-narda minypa an-gata an-gugunggaja wanngu a-nenga an-gata a-lijiwarriyanapa, rrapa mola minypa Wangarr baywarra gu-nenga arrkula gun-jaranga gun-nerra gun-guyinda.\x + \xo 5:20 \xt Proverbs 10:12; 1 Birta 4:8\x*