\id 1TI Burarra exported from InDesign June 2015 \h 1 Dimati \toc1 1 Dimati Janguny An-gata Paul Mu-ngoyurra A-wukurrjinga Nula (1 Timothy) \toc2 1 Dimati \toc3 1 Dimati \mt1 1 Dimati \mt3 Janguny An-gata Paul Mu-ngoyurra A-wukurrjinga Nula \mt4 (1 Timothy) \c 1 \p \v 1 Mun-guna jurra ngaypa Paul ngu-wukurrjinga nggula, ngaypa ng-guna ngu-mujama nula Christ Jesus minypa bitipa Wangarr rrapa Christ Jesus ngunabirri-gurrmurra — nipa Wangarr an-gata an-ngayburrpa Wanngu An-gunega, rrapa nipa Christ Jesus an-gata ngayburrpa marr ngubu-ganyja nula gu-yinpa barra ana-jeka. \p \v 2 Dimati \pn (Timothy)\pn*, a-lay, gun-guna janguny nggula ny-jurda ny-nyaypa walkur, ny-jurdiya minypa Christ Jesus ngu-ngurrjinga nggula rrapa nginyipa marr ny-balcha nula.\x + \xo 1:2 \xt Jama Aburr-ji 16:1\x* \p Wangarr an-gata Nyanyapa arrku, rrapa Jesus Christ an-gata an-ngayburrpa Bunggawa, bitipa abirri-gunggaja barra nggula minypa bitipa burr-guya abirri-mola nggula, rrapa bitipa wupa nyanma nginyipa ny-molamola nyi-ni barra, gala barra minypa gun-nga ny-borrwa nyi-ni. \s1 Gun-gugelamajortka Gun-guyolkiya Nula \p \v 3 A-lay, gun-garda rrawa Apachach \pn (Ephesus)\pn* nyi-ni barra minypa ngaypa ngu-weya nggula burr-guya nuwurra lika gu-gardiya wenga nguna-boya ngunyunaga Mechadóniya \pn (Macedonia)\pn*. Gardiya nyi-ni barra, rrapa aburr-werranga aburr-garda minypa an-gugaliya gun-nika gubu-ngurrjinga aburr-workiya jimarna Wangarr gun-nika, wurra nginyipa jarra burr-jobujoba rrapa marn․gi burr-nega. \v 4 Gala barra marr nula gubu-ma rrapa minypa aburr-wengganachichiya aburr-workiya janguny gu-gata ngacha minypa ana-gugaliya gu-barripurda a-workiya, rrapa mola minypa aburr-birripa mu-ngoyurra aburr-guyinda ana-nga birripa. Wurra janguny gu-gurda ngacha borijipa, minypa ngarndarrk ngarndarrk gun-gunegiya gala ana-nga gu-barripa gun-burral. Wurra jarra birripa barra jama aburr-ji Wangarr gun-nika minypa marr aburr-balcha barra nula nipa. \p \v 5 Gun-narda burrwa joborr minypa barra birripa gu-gapa gu-guta jal aburr-ni burrwa. Minyja borrwa: Gu-gaya wenga ngayburrpa jal nguburr-nirra arrburrwa nguburr-workiya gu-gapa gu-guta? Wurra minypa gala gun-nga gun-nerra ngubi-rrima, rrapa minypa wuparnana nguburr-galiyarra arrburrwa minypa ngayburrpa nguburr-molamola, rrapa minypa Wangarr gun-nika janguny gun-burral nguburr-galiyana rrapa gun-burral ngubi-rrimanga nula; gu-gurdiya ngacha nyanma ngayburrpa jal nguburr-nirra arrburrwa nguburr-workiya gu-gapa gu-guta. \v 6 Wurra gun-narda aburr-werranga gubu-bawuna minypa aburr-lijiwarriyana rrapa borijipa aburr-weya aburr-workiya gun-guyolkiya gun-guyinda. \v 7 Birripa jal aburr-ni jimarna Wangarr burr-menga joborr marn․gi aburr-gunega arrburrwa, wurra gun-gata minypa birripa aburr-weya aburr-workiya gala marn․gi gubi-rrima. Waykin aburr-weya aburr-workiya, wurra meyali gala gubu-malawujarna. \p \v 8 Ngarripa marn․gi Wangarr gun-nika joborr gun-gata nipa gun-mola minyja ana-nga gun-jechinuwa gu-ngurrja. \v 9 Wurpa lika ngarripa marn․gi minypa gun-gata joborr gun-guyinda nipa Wangarr gala gu-barnjingarna burrwa aburr-gata minypa jechinuwa aburr-nirra nula; ngika aburr-gata. Wurra jarra joborr gu-barnjinga marn․gi gun-gunega burrwa aburr-gata minypa mari aburr-bama gala aburr-galiya nula aburr-workiya; aburr-gata minypa Wangarr gun-nika gala gubu-borrwa nula, wurra gun-nerra jarra gubu-bitimanga aburr-workiya; aburr-gata minypa gala jal aburr-ni nula Wangarr rrapa minypa gala abu-borrwa aburr-workiya; aburr-gatiya gu-galiya yerrcha minypa burrbu-burnda nyanyapa burra rrapa mampa burra, rrapa aburr-boya, an-gugaliya abu-burnda aburr-workiya; \v 10 rrapa minypa marrambay abirriny-boya gala an-gumarrbipa jin-gumarrbipa, rrapa minypa mu-wurra yerrcha wupa marrambay abirri-boya; rrapa minypa an-gugaliya abi-rrimanga, abu-ganyja aburr-workiya, murna burrbu-wucha rrapa rrupiya mbi-mangga; rrapa minypa aburr-yolkiya aburr-weya aburr-workiya, rrapa minypa bima burrbu-ngurrjinga gun-burral ngika. Aburr-gurdiya ngacha gu-galiya yerrcha nipa Wangarr gu-barnjinga burrwa joborr gun-guyinda minypa marn․gi gun-gunega burrwa gun-gata nula gun-nga burr-guta gun-nerra birripa jama aburr-jirra aburr-workiya gu-gata ngacha ngika minypa gun-burral janguny ngayburrpa ngubi-rrimanga wanngu gun-guni. \v 11 Wurra janguny ngayburrpa ngubi-rrimanga gun-ngardapa Wangarr murna nguna-wuna gun-molamola wupa warrpam, Wangarr gun-nika an-gata an-molamola. \s1 Christ Jesus Nipa Bunggawa A-gunggajinga Nula Paul \p \v 12 Christ Jesus an-ngayburrpa Bunggawa an-gata nguna-wuna ganyjarr, ngaypa ngu-japurramayana nula nipa. Minypa nipiya nguna-borrwurra gala ngu-jeka nula, wurra nguna-menga, nguna-gurrmurra, jama ngu-jirra nula. \v 13 Minypa wuriya ngaypa mu-ngoyurra ngu-ngurrjinga ngu-workiyana, jimarna bama ngu-yinanga nipa an-nerra, rrapa wuriya aburr-yigipa ngaypa minypa nguburr-buna — ngu-bachirra, ngarla — wurra nipa a-gunggajinga apula. Ngardawa gu-borrwurra ngaypa gala mu-ngoyurra marn․gi, minypa gala marr ngu-balcharrarna nula.\x + \xo 1:13 \xt Jama Aburr-ji 8:3; 9:4-5\x* \v 14 Nipa Bunggawa burr-guya an-mola apula a-gunggajinga apula wana. Rrapa minypa nguna-jarlapuna, ngaypa minypa marr ngu-balcharra nula nipa, rrapa minypa wurra gama gorlk jal ngu-nirra burrwa ngardawa nipiya nyanma Christ Jesus. \p \v 15 Gun-guna ngu-wengga barra banda gu-jirra marr gun-gubalcha ngardawa gun-burral: Christ Jesus ana-bona gun-gunaga gu-rrawa ngarripa arr-werra nipa barra wanngu arr-nega — ngarripa arr-gurdiya gorlk arr-werra, wurra ngaypa jarra gun-burral ngu-bachirra. \v 16 Wurra gun-narda nula, ngardawa ngaypa ngu-bachirra ngu-ji, nipa Christ Jesus an-mola apula nguna-menga, aburr-werranga barra ngunabi-na gun-mola arrburrwa wurra gama gorlk — aburr-werranga aburr-gata minypa jurdach barra marr aburr-balcha nula rrapa minypa wanngu aburr-nipa barra aburr-workiya. Nipa Christ Jesus a-yinagata jama a-ji apula birripa barra gubu-borrwa nula minypa nipa gun-burral an-molamola arrburrwa rrapa marr gu-ganyja arrburrwa a-workiya. \v 17 Japurra ngapa a-jirra! Bunggawa wana an-babalapa an-gata ay-nirrapa ay-workiya rrapa gala a-yinmiya a-juwa, an-gatiya minypa an-gugaliya gala a-yinmiya a-na, an-gata an-ngardapiya arrburrwa Wangarr, nipa ngayburrpa barra marr nguburr-balcha barra nula rrapa an-nelangga an-molamola ngubi-negapa barra nguburr-workiya. Gun-nardiya rrapa ganapiya. \s1 Ganyjarr Dimati (Timothy) Gu-rrimarra \p \v 18 Dimati, a-lay, walkur, joborr gun-guyinda gun-guna ngu-weya nggula ngu-nirra, gun-narda gun-ngardapiya minypa janguny gun-gata nipa Wangarr mu-ngoyurra burr-wuna mu-murna yerrcha rrapa birripa bubu-ngurrjinga minypa nginyipa ganyjarr n-dimanga. Gun-narda janguny minypa birripa aburr-wena, nginyipa borrwa ni, barra minypa derta nyi-negiya rrapa n-derta ny-jinyjapa ny-yorkiya jawina ny-molamola nula Christ Jesus. \v 19 Minypa mu-nguy n-dima barra gun-burral janguny, rrapa minypa wuparnana ny-jaliya nggula nyi-ni gala gun-nga gun-nerra n-dima. Ngardawa aburr-werranga, birripa gala aburr-borrwiyarna aburr-yinmiyana aburr-galiyana burrwa birripa wupa aburr-murna wuparnana, wurra aburr-bamuna, aburr-lijiwarriyana; gala marr aburr-balcha. Birripa minypa mun-maywapa michiyang gu-jandarra mu-rrumiyana, ngarla. \v 20 Abirri-gata Aymanéyach \pn (Hymenaeus)\pn* rrapa Alikchénda \pn (Alexander)\pn* bitipa niya, abirri-gata minypa ngaypa gipa murna ngu-wuna walkwalk an-gata Jeytan \pn (Satan)\pn* an-nelangga, bitipa barra marn․gi abirri-ni gala abirri-yinmiya an-nerra abirri-nega Wangarr. \c 2 \s1 Minypa Wangarr Nguburr-bamagutuwiya Nula Nguburr-workiya \p \v 1 Ganapiya, lika gun-guna mu-ngoyurra ngu-wengga barra: Birripa warlaman wurra gama gorlk ana-goyburrpa barra nyibu-wenggana burrwa nyiburr-workiya, rrapa minypa birripa burrwa Wangarr nyiburr-japurramaya barra nula nyiburr-workiya. \v 2 Rrapa bunggawa aburr-guyinda nyibu-wenggana barra burrwa nyiburr-workiya aburr-nga aburr-gata minypa mu-ngoyurra aburr-jirra burrwa gu-galiya yerrcha. Barra minypa Wangarr a-gunggaja burrwa rrapa rrawa gun-molamola magaya gu-ni barra; rrapa minypa ngayburrpa nguburr-molamola nguburr-ni barra, minypa Wangarr gun-nika wupa ngubu-borrwa barra nguburr-ni rrapa gun-molamola jama nguburr-ji barra. \v 3 Gu-gurda ngacha gun-molamola minypa nipa Wangarr an-gata an-ngayburrpa Wanngu An-gunega jal a-nirra. \v 4 Ngardawa aburr-bulapalawa nipa jal a-nirra birripa barra wanngu aburr-ni, rrapa minypa gun-burral janguny gubi-na meyali rrapa gubu-borrwa aburr-bamba. \v 5 Ngardawa Wangarr an-gata nipa an-ngardapiya, rrapa gojilapa Wangarr rrapa gu-galiya yerrcha an-ngardapa a-jinyjarra arrburrwa a-workiya — an-borrmunga Christ Jesus — \v 6 an-gata minypa nipa wupa an-murna a-barrbiyana gu-ngayburrpa gu-mari a-juwuna, ngayburrpa warlaman nguburr-gurdiya gorlk barra wanngu nguburr-ni. Gu-gurdiya ngacha minypa gun-gata waypa gun-balmapa gu-ni, nipa arr-gurdagurdarrana minypa Wangarr jal a-ni arrburrwa. \v 7 Rrapa gun-narda nula janguny Christ nguna-menga, nguna-jerrmarra ngu-mujaruk — gun-narda gala ngu-yolkiya ngu-wengga, a-la, wurra gun-burral ngu-weya — minypa nipa nguna-jerrmarra, gun-gata gun-burral janguny marn․gi nguburr-nenga ngu-workiya minypa Jentayl \pn (Gentile)\pn* yerrcha gu-werranga gu-werranga gu-rrawa.\x + \xo 2:7 \xt 2 Dimati 1:11\x* \p \v 8 Ganapiya, lika minypa Wangarr burr-yika gu-galiya yerrcha aburr-bamagutuwiya nula aburr-workiya, ngaypa jal ngu-nirra mu-wurra yerrcha barra murna aburr-jirra aburr-jarrkarriya nula rrapa minypa abu-wenggana barra aburr-workiya, aburr-gatiya ngacha minypa aburr-molamola gala aburr-yinmiya gochila aburr-rro rrapa ngardarrk ngarndarrk aburr-negiya. \p \v 9 Rrapa mu-gama yerrcha ngaypa jal ngu-nirra birripa barra aburr-jarlapiya aburr-workiya mun-guyinmiya ngacha mirikal aburr-barrnguma aburr-workiya. Ngika minypa jin-nerranga jin-gata gala jiny-jaliya jiny-yorkiya, ji-gata ngacha jin-jurrkchurrk minypa. Mu-gurda ngacha ngika mirikal, wurra jarra mun-molamola wupa. Minypa mu-gama yerrcha aburr-molamola aburr-negiya barra aburr-workiya; wurpa lika ngika minypa jin-nerranga jin-gata mula jiny-jirra jiny-yinmiya jiny-yorkiya, rrapa minypa gu-barnjinga jiny-yorkiya goldan gu-maya rrapa minypa gu-lawu, rrapa minypa mun-nigipa mirikal rrupiya wana nula.\x + \xo 2:9 \xt 1 Birta 3:3\x* \v 10 Gun-narda ngika. Wurra jarra mu-gama yerrcha barra aburr-molamola aburr-negiya aburr-workiya minypa jama aburr-ji barra aburr-workiya gun-molamola gun-gugunggaja. Gu-gurdiya ngacha gun-molamola burrwa mu-gama yerrcha aburr-gata minypa aburr-ngurrjiya aburr-workiya marr aburr-balcharra nula Wangarr. \p \v 11 Rrapa gun-gata minypa Wangarr burr-yika gu-galiya yerrcha aburr-bamagutuwiya nula aburr-workiya, wurra nipa gama jin-guyinda barra bamawa jinyu-ni, jiny-jaliya barra jinyu-ni rrapa marn․gi jinyu-ni barra. \v 12 Ngaypa gala ngu-yagurrma achila jin-gama jin-guyinda jin-gata minypa jal jinyu-ni jimarna mu-wurra yerrcha nipa marn․gi burr-nega barra rrapa minypa mu-ngoyurra jiny-ji burrwa. Wurra bamawa jinyu-ni barra jarra. \v 13 Ngardawa Wangarr a-jarlapuna nipa Arram \pn (Adam)\pn* mu-ngoyurra; nuwurra jurdach jin-gata Yip \pn (Eve)\pn*.\x + \xo 2:13 \xt Genesis 2:7,21-22\x* \v 14 Rrapa Arram nipa ngika walkwalk ana-nyala a-yolkajarna; jarra jiny-yolkaja nipa jin-gata Yip. Minypa jiny-yolkajapa, lika nipa jiny-jarlmuna, werra jinyu-negiyana.\x + \xo 2:14 \xt Genesis 3:1-6\x* \v 15 Wurra wuriya gun-gata minypa gama mu-ngoyurra werra jinyu-negiyana, wurra nipa Wangarr jiny-jarlapurda jiny-janyja a-workiya gama jin-guyinda minypa delipa a-mangga jiny-yorkiya. Wurra wurpa lika minyja nipa jin-gata gama jin-guyinda gala barrwa jiny-jeka, wurra mu-nguy marr jiny-balcha nula Wangarr, rrapa minypa jal jinyu-ni burrwa wurra gama gorlk, rrapa minypa jin-burral jiny-yuya nula Wangarr rrapa jiny-jarlapiya jiny-bamba jiny-yorkiya jin-molamola wupa, gu-gurda ngacha. \c 3 \s1 An-gugaliya Wangarr Burr-yika Gu-galiya Yerrcha Burr-ganyja A-workiya \p \v 1 Rrapa gun-guna ngu-wengga barra banda gu-jirra marr gun-gubalcha: Ana-nga an-gata jal a-nirra Wangarr burr-yika gu-galiya yerrcha burr-ga barra a-workiya, an-gata an-gugaliya jal a-nirra jama gun-molamola, ngarla. \v 2 An-gugaliya Wangarr burr-yika gu-galiya yerrcha burr-ganyja a-workiya, nipa jarra an-molamola an-gugaliya; gala yapa ana-werranga ana-garlmun, a-ngurrjin minypa nipa gun-nerra jama a-ji. Wurra an-molamola a-ni barra. Minypa gama jin-ngardapa nula, rrapa minypa a-jarlapiya a-bamburda rrapa jechinuwa a-nirra rrapa an-dor. Rrapa minypa gu-galiya yerrcha nipa a-gonyjinga burrwa a-workiya gu-yigipa gu-rrawa, rrapa minypa nipa an-molamola marn․gi an-gunega burr-gurdagurdarraja a-workiya. \v 3 Ana-gurda ngacha an-gugaliya. Rrapa nipa minypa gala nganicha m-borrwa a-bamba, rrapa minypa an-bachirra ngika, wurra an-barla. Minypa nipa gala gun-nga ngardarrk gu-rrima, rrapa minypa rrupiya ana-mipila rrapa rrupiya ana-bama ngika. \v 4 Rrapa gu-yigipa gu-rrawa aburr-nirra nipa bama a-jirra an-molamola burr-ganyja a-workiya, minypa aburr-yigipa delipa yerrcha gubi-yagurrmunga nula aburr-workiya minypa aburr-galiyarra nula nipa. \v 5 Wurra an-nerranga an-gugaliya an-gata gala marn․gi gu-yigipa gu-rrawa jama a-ji burrwa bama a-jirra an-molamola, nipa gala a-yinmiya Wangarr burr-yika gu-galiya yerrcha burr-ga; gala yapa a-barparpun. \v 6 Rrapa an-nerranga an-gugaliya an-guna waya marr a-balcharra nula Christ Jesus, nipa rrapa gala a-yinmiya Wangarr burr-yika gu-galiya yerrcha burr-ga. Wurra jarra nipa an-gata an-geka, gala yapa a-borrwiyan jimarna nipa wana. Gala yapa Wangarr mari gu-garran nula wana gun-gujuwa gun-maywapa minypa mari gu-garrana nula walkwalk, nipa walkwalk jal a-ni a-ninya jimarn jarra wana a-nirrarna nula Wangarr. \v 7 Rrapa an-nerranga an-gugaliya, minyja aburr-werranga aburr-gata Wangarr burr-yika ngika birripa minypa gubu-borrwa nula jimarn jarrapa an-nerra, an-gata an-gugaliya nipa rrapa gala a-yinmiya Wangarr burr-yika gu-galiya yerrcha burr-ga a-workiya. Gala yapa a-galiyan ana-werranga bima a-ngurrjin, gala yapa nipa gona a-ningin rrapa minypa gu-gata wenga Wangarr gun-nika gu-morran, a-lijiwarriyan. Ngardawa gu-gurda ngacha minypa walkwalk nyanma a-yolkaja a-workiya an-gugaliya.\x + \xo 3:7 \xt Daytach 1:6-9\x* \p Ganapiya janguny nuluwa an-gata minypa jal a-nirra Wangarr burr-yika gu-galiya yerrcha burr-ga barra a-workiya. \s1 An-gugaliya Wangarr Burr-yika Gu-galiya Yerrcha A-gunggajinga Burrwa A-workiya \p \v 8 Rrapa an-nerranga an-gugaliya ana-nga an-gata jal a-nirra jama a-ji barra nula Wangarr minypa a-gunggaja burrwa a-workiya Wangarr burr-yika gu-galiya yerrcha, nipa a-yirda barra an-molamola an-gugaliya a-ni barra a-workiya gun-maywapa minypa an-gata burr-ganyja a-workiya. Minypa nipiya an-guna an-gugaliya marr an-gubalcha. Minypa gala gu-jirrapa a-wengga a-workiya janguny, rrapa gala nganicha m-borrwa a-bamba, rrapa gala mun-jaranga jal a-ni rrupiya rrapa gorlk, gun-narda ngika. \v 9 Wurra jarra minypa gu-rrimanga gun-burral janguny ngayburrpa marr nguburr-balcharra, rrapa minypa wuparnana a-galiyarra nula gala gun-nerra gu-rrima. \v 10 Ana-gurda ngacha an-gugaliya ana-goyburrpa nyibu-ma barra an-gugunggaja, wurra minypa mu-ngoyurra nyiburr-ngamngamja barra nula nyiburr-workiya minyja rraka an-molamola. Minypa an-molamola, ganapiya, lika nyibu-ma barra jama a-ji barra nula Wangarr, minypa a-gunggaja barra burrwa a-workiya Wangarr burr-yika gu-galiya yerrcha. \p \v 11 Rrapa an-gatiya an-gugunggaja jin-nigipa jin-gumarrbipa niya jiny-yirdiyapa barra jinyu-ni jin-molamola, ji-gata ngacha minypa aburr-werranga nipa gala burr-yopa jiny-yorkiya, wurra jarra minypa jiny-jarlapiya jiny-bamburda ngardawa marr jin-gubalcha. \p \v 12 An-gata an-gugunggaja an-guyinda, nipa barra an-molamola an-gugaliya a-ni. Minypa jin-gumarrbipa jin-ngardapa nula, rrapa minypa gu-yigipa gu-rrawa aburr-nirra nipa bama a-jirra an-molamola burr-ganyja a-workiya. \v 13 Ngardawa ana-nga an-gata Wangarr burr-yika gu-galiya yerrcha a-gunggajinga burrwa a-workiya, minyja nipa jama a-ji gun-molamola, birripa wurra gama gorlk marr aburr-balcha barra nula, rrapa nipa mu-nguy gun-mola gu-ni barra nula minypa Christ Jesus gun-nika janguny nipa gu-ngurrja barra burrwa a-workiya rrapa gala gun-nga gun-gugurkuja gu-rrima. \s1 Janguny Ngayburrpa Ngubi-rrimanga \p \v 14 Dimati, a-lay, ngaypa jal ngu-nirra barra yibirrich ngu-bengga nggula. Wurra gun-narda joborr gun-guyinda ngu-wukurrjinga nggula \v 15 ngardawa gala marn․gi, waygaji gun-baykarda gu-ni barra burdak. Wurra wuriya gun-baykarda gu-ni, wurra gun-nardiya gugu marn․gi nyi-ni birripa Wangarr burr-yika gu-galiya yerrcha aburr-yinmiya barra aburr-bamba aburr-workiya minypa Wangarr an-gata a-nirrapa a-workiya nipa wugupa burrwa, rrapa minypa aburr-jinyjarrapa gun-burral janguny gubi-rrimanga aburr-nirra. \v 16 Minypa gun-gata nula janguny meyali wana gun-bapala; wana an-bapala jarra — nipiya Christ Jesus. \q1 Minypa nipa ngubi-nana an-gugaliya a-ni, \q2 rrapa minypa Mern An-mawunga arr-gurdagurdarrana, \q3 marn․gi nguburr-ni nula ngardawa Wangarr an-nika An-walkurpa. \q1 Minypa waykin wenga an-mujaruk an-guyinda ana-nana ana-ni, \q2 rrapa minypa gun-guna rrawa janguny gu-barrjekarra, \q3 gu-werranga gu-werranga gu-rrawa aburr-galiyana nula. \q1 Minypa gu-rrawa marr aburr-balcha nula, \q2 rrapa minypa Wangarr a-menga, a-ganyja waykin. \c 4 \s1 Gun-guyolkiya Janguny Nula \p \v 1 Ganapiya, wurra jarra nipa Mern An-mawunga yarlanga a-weya rrapa gu-ngurrjinga minypa gun-guna: Nuwurra waypa barra yi-gurrepa gu-ji gu-bamba nipa Christ Jesus ana-jeka barra, aburr-werranga aburr-lijiwarriya barra rrapa gubu-morra barra nula janguny, wurra minypa walkwalk an-guyinda an-guyolkiya abu-jurrjurrma barra rrapa gubu-borrwa barra nula gun-nigipiya wupa janguny jarra. \v 2 Gun-gata janguny gun-guyinda walkwalk gun-nika guna-boya guna-workiya minypa ana-gugaliya ana-nyala ana-gata ngacha minypa waykin an-molamola rrapa wupa an-nerra nipa a-yolkiya a-weya a-workiya, ana-gatiya ngacha ana-gugaliya minypa gala a-borrwiya a-workiya a-yinmiya a-galiyarra nula nipa wupa an-murna wuparnana, jarra minypa an-gerna a-ni a-bamuna, ganapiya. \v 3 Gu-gurda ngacha minypa birripa aburr-weya aburr-workiya jimarna wurra an-guyinda an-gugaliya gala barra gama jiny-ma, rrapa minypa balaja mun-nerranga gala barra ngubu-bay. Wurra jarra gun-burral balaja mun-bulapalawa nipa Wangarr mu-jarlapuna arrburrwa, jin-garla an-garla burr-guta, barra ngubu-bay nguburr-workiya rrapa nipa nguburr-japurramaya nula ngayburrpa nguburr-gata minypa marn․gi nguburr-nirra rrapa marr nguburr-balcharra gun-burral janguny. \v 4 Ngardawa gun-nga burr-guta Wangarr gu-jarlapuna, gun-narda gun-molamola. Gala gun-nga gun-japurra rraka ngubu-bawa. Wurra jarra minypa ngubu-ma rrapa minypa nguburr-japurramaya nula Wangarr. \v 5 Ngardawa nipa gun-molamola gu-nenga arrburrwa a-workiya gun-nga burr-guta minypa nipa gipa mu-ngoyurra a-wena, rrapa mola minypa ngayburrpa ngubu-wengganacha nguburr-workiya, gu-gurda ngacha. \s1 Jawina An-molamola Nula Christ Jesus \p \v 6 A-lay, gun-narda janguny minyja nginyipa burr-gelamajortka Wangarr burr-yika gu-galiya yerrcha aburr-garda worlapa arrburrwa yerrcha, gun-narda minypa nginyipa jawina ny-molamola nyi-nirra nula Christ Jesus — nginyipa ny-jurdiya minypa derta nyi-negiyana ny-bamuna gu-janguny gu-burral ngayburrpa ngubi-rrimanga, rrapa minypa banda gu-jirra gun-guyinda ny-borrwuja ny-bamburda. \v 7 Wurra bawa janguny gu-gata ngacha minypa ana-gugaliya nyanma aburr-weya aburr-workiya borijipa gun-guyolkiya. Nginyipa jarra Wangarr gun-nika rum derta nyi-negiya barra ny-yorkiya. \v 8 Ngardawa gun-gata minypa an-gugaliya merdamirda derta mu-nenga nula a-workiya, gun-narda marr gu-yinaga gun-molamola nula an-gata, minypa gu-gurdiya gu-rrawa. Wurra gun-gata minypa an-gugaliya derta a-negiya a-workiya Wangarr gun-nika rum, gun-narda jarra gun-molamola. Ngardawa Wangarr gochila an-dana wanngu gun-guni, minypa gun-guna rrawa rrapa mola waykin. \p \v 9 Gun-guna ngu-wengga barra banda gu-jirra marr gun-gubalcha ngardawa gun-burral: \v 10 Ngayburrpa marr nguburr-balcharra nula Wangarr rrapa nguburr-nyiljinga nipiya nula an-gata a-nirrapa a-workiya rrapa arr-jarlapurda arr-ganyja warlaman nguburr-gurdiya gorlk, an-gatiya minypa wanngu arr-nenga nguburr-yigipa nguburr-gata minypa marr nguburr-balcharra nula. (Minyja gu-gurda ngacha janguny ngayburrpa nguburr-jinyjarrapa nguburr-workiya rrapa jama nguburr-jirra marrban nipa walkwalk mirrka derta arr-nenga.) \p \v 11 Ganapiya, wurra gun-narda gun-jaranga ngu-wukurrjinga nggula nginyipa marn․gi burr-nega Wangarr burr-yika gu-galiya yerrcha aburr-garda; wengga burrwa burr-guya. \v 12 Rrapa nginyipa wuriya gala jemberr gun-jaranga gu-ni nggula, wurra birripa gala barra bubu-borrwa jimarna gala marn․gi Wangarr gun-nika rum. Wurra jarra nginyipa barra burr-gurdagurdarra minypa Wangarr an-nika jawina a-yinmiya barra a-wengga a-workiya rrapa jama a-ji — minypa nginyipa ny-jatiya gurrurta n-dimanga burrwa wurra gama gorlk, rrapa Wangarr marr ny-balcharra nula, rrapa gala gun-nga gun-nerra n-dima nyi-ni. \v 13 Burraya ngu-bengga nggula, wurra Wangarr gun-nika janguny mu-jurra gu-yurra nginyipa nyi-na barra ny-yorkiya rrapa ny-yengga burrwa, barrwa yarlanga nyi-nega barra burrwa ny-yorkiya rrapa gelama gelama burr-bay. \v 14 Gala barra ny-bamapa ganyjarr nginyipa n-dimanga gun-gata minypa mu-murna yerrcha bama ny-jirra bubi-rrimarra rrapa Wangarr burr-wuna janguny birripa aburr-wena ganyjarr n-dimarra. \v 15 Gu-gurda ngacha jama rrapa ganyjarr gala barra ny-bamapa. Wurra ny-yirda barra ny-bamba ny-yorkiya aburr-werranga barra bubi-na ny-molamola nyi-nirra ny-bamburda. \v 16 Ny-jarlapiya barra nginyipa ny-yinmiya ny-bamburda rrapa Wangarr gun-nika ny-nyurrjinga ny-yorkiya. Geka ngu-wena nggula ny-yirdapa barra ny-bamba ny-yorkiya. Ngardawa gu-gurda ngacha minypa ana-goyburrpa wanngu nyiburr-nipa barra nyiburr-workiya — nginyipa rrapa aburr-gata minypa aburr-galiyarra nggula aburr-workiya. \c 5 \s1 Ny-yinmiya Barra Burrwa Ny-yorkiya Wangarr Burr-yika Nginyipa Burr-ganyja Ny-yorkiya \p \v 1 An-gugaliya marr bama an-gungarlcha, minyja nipa werra a-negiya, gala barra gun-bachirra ny-yengga nula; wurra jarra gelama gelama ny-bay barra nipa gu-borrwa. Ny-yirda barra ny-yengga nula ny-yorkiya minypa nipa nyanyapa nggu. Rrapa an-nerranga marr bama an-gungunyja wengga nula minypa nipa worlapa nggu. \v 2 Rrapa gama marr bama jin-gungarlcha wengga achila minypa nipa mampa nggu. Rrapa jin-nerranga marr bama jin-gungunyja wengga achila minypa nipa jelapa nggu; gala barra ny-borrwa achila gun-nerra. \s1 Minypa Jin-miliyak Jin-guyinda \p \v 3 Rrapa gama an-gumarrbipa a-juwuna, ngardapa jinyu-nirra, ji-gurda ngacha marr ny-balcha barra achila rrapa ny-junggaja barra achila, ji-gata ngacha minypa gun-burral ngardapa jinyu-nirra. \v 4 Wurra jin-nerranga jin-miliyak mu-lopa ngacha mununapa ngacha jerdapa ngacha aburr-nirra, birripa bawa burrwa barra gubu-borrwa aburr-yinmiya barra minypa Wangarr nyanma aburr-gunggaja barra achila balaja o mun-nga, minypa birripa aburr-yawyawga aburr-marmanyja aburr-barra. Ngardawa nipa Wangarr jal a-nirra ngayburrpa barra jaga nguburr-gana burrwa aburr-ngayburrpa gapula gapula yerrcha. Ngardawa gu-gurda ngacha minypa ngubu-gurdanyjinga burrwa nguburr-workiya gun-molamola mu-ngoyurra jaga aburr-ganana arrburrwa. \v 5 Wurra jin-miliyak jin-guyinda jin-gata minypa gun-burral ngardapa jinyu-nirra, nipa jarra jiny-nyiljinga minypa marrnguwa jinyu-nirra nula Wangarr rrapa a-wengganacha jiny-yorkiya ana-munya rrapa rrengarrenga minypa nipa barra a-gunggajinga achila. \v 6 Wurra jin-nerranga jin-gata ngardapa ngacha jiny-borrwiya jiny-yorkiya, minypa jiny-yinmiya barra jin-digirrga, jiny-yorlworlcha burr-guta, ji-gurda ngacha wuriya jinyu-nirra, wurra wuparnana jin-ngurrnga jiny-juwuna. \v 7 Gun-narda burr-guta jurdach janguny ngu-wena marn․gi burr-nega aburr-gata minypa Wangarr burr-yika gu-galiya yerrcha nginyipa burr-ganyja ny-yorkiya. Gala yapa gun-nga gubi-rrima gun-nerra rrapa minypa ana-werranga bima burr-ngurrjin. \v 8 Ngardawa an-nerranga an-gata jimarna bama a-yinanga marr a-balcharra nula Wangarr, wurra minypa aburr-borrmunga gala a-gunggaja burrwa a-workiya nyanyapa niya rrapa mampa niya rrapa gu-yigipa gu-rrawa aburr-yurra, an-gata an-gugaliya ngardawa gu-bawuna Wangarr gun-nika rum. Nipa an-nerra warrpam. Wurra an-nerranga an-gata minypa aburr-borrmunga a-gunggajinga burrwa a-workiya wurpiya gala marr a-balcha nula Wangarr, nipa an-gata marr a-yinanga an-nerra jarra. \p \v 9 Jin-miliyak jin-guyinda jin-gata minypa gun-burral ngardapa jinyu-nirra, nipa gun-mola achila minyja jal jinyu-ni jin-nelangga jiny-jurrmiya barra, minypa Wangarr jama jiny-ji barra nula rrapa minypa aburr-yigipa gu-galiya yerrcha Wangarr burr-yika aburr-gunggaja barra achila ngardawa minypa jin-miliyak. Wurpa lika minypa nipa jin-gata jin-miliyak bama jin-gungarlcha minypa jemberr gun-jaranga gu-ni achila, minypa 60 rrapa mola gu-yinmiyapa. Rrapa minypa an-gumarrbipa an-ngardapa abirrinyu-ni abirriny-yorkiyana mu-ngoyurra; an-jaranga ngika. \v 10 Rrapa minypa wurra gama gorlk jibi-nana gun-molamola jama jiny-ji jiny-yorkiyana. Ji-gurda ngacha. Minypa gu-ngarda yerrcha jaga jiny-janana burrwa rrapa marn․gi burr-negarra; rrapa minypa aburr-werranga gu-werranga gu-rrawa wenga balaja burr-wuna jiny-yorkiyana, gu-yigipa gu-rrawa aburr-yu; rrapa minypa delipa jinyu-negiyana jiny-yorkiyana, Wangarr burr-yika gu-galiya yerrcha rrepara aburr-jirra burr-wepana rrapa mola jiny-yinmiyana jiny-yorkiyana jama jiny-ji burrwa; rrapa minypa jiny-junggajinga burrwa jiny-yorkiyana gun-derta gubu-barripuna. Minypa nipa nawanawa jinyu-ni gun-molamola jama jiny-ji jiny-yorkiyana gun-jaranga, ji-gurda ngacha gun-mola achila jin-nelangga jiny-jurrmiya barra. \p \v 11 Wurra jin-nerranga jin-miliyak marr bama jin-gungunyja, nipa jarra gala barra jin-nelangga jiny-jurrmiya. Wurra ny-yengga barra achila, “Ngika, a-ja. Jarra burraya waygaji jal nyi-ni barra an-nerranga an-gumarrbipa ny-ma.” Ny-yirda barra ny-yengga achila, ngardawa nipa marr bama jin-gungunyja gu-morraja jiny-yorkiya gun-gata minypa gochila jin-dayana nula Christ. Jimarn jarra gun-nigipa jama jiny-ji nula gun-nardiya wupa gun-ngardapiya achila, wurra barrwa jal jinyu-nirra jiny-yorkiya an-gumarrbipa a-ma barra. Gun-narda nula nginyipa barra ny-yengga achila gala barra jin-nelangga jiny-jurrmiya; \v 12 gala yapa minypa gochila jin-daya nula Christ Jesus rrapa barrwa a-yolkajin, gun-nyagara. Gala yapa jiny-jaliyan minypa nipa jin-nerra. \v 13 Ngardawa jin-gata marr bama jin-gungunyja jin-miliyak minypa jin-nelangga jiny-jurrmiyana, nipa jarra jin-jonamawa jinyu-nirra jiny-bamburda jiny-yorkiya, rrapa minypa gu-werranga gu-werranga gu-rrawa jiny-boya jiny-yorkiya borijipa. Rrapa barrwa nipa minypa janguny gun-jaranga jiny-jaliyarra jiny-yorkiya rrapa gun-jaranga jiny-yeya jiny-yorkiya gu-gata ngacha minypa gala gun-mola achila. \v 14 Wurra jarra ngaypa jal ngu-nirra jin-gata miliyak jinyu-nirra marr bama jin-gungunyja nipa barra an-nerranga an-gumarrbipa a-ma, rrapa delipa a-ma, rrapa rrawa jama jiny-ji. Gala yapa an-gugolja jinyu-nan Wangarr jin-nika jin-mujama jiny-yolkiyan, rrapa gu-gata wenga minypa nipa an-gata a-garlmurda, arr-yopun ngayburrpa Wangarr nguburr-yika gu-galiya yerrcha. \v 15 Ngardawa jin-miliyak jin-guyinda jin-nerranga jin-jaranga gipa jiny-jekarra, walkwalk an-bachirra gun-nika gu-borrwuja jinyu-nirra, an-gata Jeytan \pn (Satan)\pn* gun-nigipiya. \v 16 Ganapiya, wurra jin-nga jin-guna marr jiny-balcharra nula Wangarr, minyja jin-nigipa jin-borrmunga miliyak, nipa jin-gata ji-gunaga jiny-junggaja barra achila yi-gata. Gala jiny-yinmiya jiny-bawa jimarna Jesus burr-yika gu-galiya yerrcha barra aburr-gunggaja achila. Gun-narda ngika. Wurra jin-nigipiya jin-borrmunga jarra. Wurra jin-miliyak jin-guyinda gun-burral ngardapa jinyu-nirra, jin-narda nipa jarra Wangarr burr-yika gu-galiya yerrcha aburr-gunggaja barra achila. \s1 Minypa An-mumurna An-guyinda \p \v 17 Rrapa mu-murna yerrcha aburr-gata minypa burrbu-ganyja aburr-workiya Wangarr burr-yika gu-galiya yerrcha, birripa aburr-gatiya aburr-molamola Wangarr burr-yika gu-galiya yerrcha barra marr aburr-balcha burrwa gun-delipa ngika, rrapa minypa burrbu-wu barra mun-nga birripa jal aburr-ni — aburr-gatiya ngacha mu-murna yerrcha minypa gelama gelama burrbu-banga Wangarr burr-yika gu-galiya yerrcha rrapa janguny yarlanga gubi-nenga burrwa, jama aburr-jirra burrwa aburr-workiya. \v 18 Minyja borrwa gun-maywapa ranginy gun-guwarr joborr gun-gata minypa gu-yinaga gu-yurra, “Nginyipa ny-jurda minypa borichel mun-guyinda ny-mangga ny-yorkiya, ny-barnjinga, rrapa jin-nginyipa bulugi mu-rrenyjinga nggula barra minypa nipa mu-rruma, rrapa barrwa minypa nginyipa n-daltalja mipila mu-jirra mun-guyinda m-bungga barra, lika mun-gata balaja ny-ma barra; wurra jin-nginyipa bulugi gala barra ngana jiny-jirra ny-bicha nipa mu-rrenyjinga nggula mun-gata. Wurra jarra gun-mola achila nipa m-bay mu-yinmiyapa nipa jal jinyu-nirra; ngardawa nipa jama jiny-jirra.” Gu-gurda ngacha joborr. Wurra meyali gu-yurra minypa Wangarr burr-yika gu-galiya yerrcha aburr-yinmiya barra burrbu-wu aburr-workiya aburr-birripa mu-murna yerrcha minypa birripa mu-murna yerrcha aburr-nyala jama aburr-jirra burrwa. Minypa gun-nerranga gu-yurra joborr, gu-yinaga, “An-mujama an-guyinda nipa barra mu-ma a-workiya mun-nigipa minypa nipa jama a-ji,” gu-gurda ngacha.\x + \xo 5:18 \xt Deuteronomy 25:4; Metiyu 10:10; Luk 10:7\x* \p \v 19 An-mumurna an-guyinda minyja ana-werranga ana-garlmun, a-ngurrjin jimarna a-yinmiyana gun-nerra jama a-ji, wurra nginyipa gala barra ny-jaliya nula an-gata, wurra minyja abirri-jirrapa gu-galiya yerrcha, wurra waygaji abirri-jirrapa an-ngardapa abu-ngurrja minypa gun-gata gun-ganawa burrwa janguny minypa abi-nana gun-nerra jama a-ji, gu-gurda ngacha.\x + \xo 5:19 \xt Deuteronomy 17:6; 19:15\x* \v 20 Wurra ana-nga an-gata minypa gun-nerra jama a-jirra, nginyipa gelama gelama ny-bay barra gatiya minypa Wangarr burr-yika gu-galiya yerrcha aburr-galiyarra aburr-nirra, barra minypa birripa burr-guta aburr-gurkuja. \p \v 21 Minypa nipa Wangarr, rrapa minypa nipa Christ Jesus, rrapa minypa birripa aburr-gata burr-guta Wangarr burr-yika waykin aburr-guyinda aburr-mujaruk arrbi-nacha gurda aburr-nirra, ngaypa burr-guya ngu-weya nggula ngu-nirra minypa gun-guna: Gun-gata ngu-wena nggula joborr gun-guyinda, nginyipa ny-yirda barra jama ny-ji ny-yorkiya; wurpa lika minypa bama ny-jirra ny-mola gala ny-yinmiya gu-galiya yerrcha burr-ngorrkornda rrapa minypa an-nerranga ny-molamola nyi-ni nula rrapa an-nerranga gun-nyagara. \v 22 An-nerranga an-gugaliya gala barra ny-ma ny-yurtcha, minypa bama a-jirra n-dima Wangarr gun-nika jama barra a-ji. Ngika. Wurra burdak marn․gi nyi-ni barra nula minyja rraka an-molamola. Gala yapa gun-gata minypa nipa gun-nerra gu-rrimarda nginyipa burr-guta nyirri-dimarda; wurra nginyipa jarra jarlapiya. \p \v 23 Wurra ganapa gun-narda bugula wupa bay workiya, a-lay, Dimati \pn (Timothy)\pn*. Wurra wayin \pn (wine)\pn* mun-delipa ny-birrirrija barra ngardawa minypa gochila ny-jirra ny-yorrpurda ny-yorkiya. \p \v 24 Wurra gama gorlk aburr-werranga aburr-gata nipa yarlanga gu-yurra arrburrwa minypa birripa gun-nerra jama aburr-jirra aburr-workiya, burraya mari gubu-ma; aburr-werranga jarra nuwurra jurdach waypa marn․gi nguburr-ni barra burrwa gun-gata minypa birripa gun-nerra jama aburr-ji aburr-workiyana. \v 25 Rrapa aburr-gata minypa gun-molamola jama aburr-jirra aburr-workiya birripa aburr-yinagatiya: Aburr-werranga aburr-gatiya nipa yarlanga gu-yurra arrburrwa gun-gata minypa birripa jama aburr-jirra aburr-workiya gun-molamola; wurra aburr-werranga wuriya gu-yilkakiya arrburrwa burdak gun-gata minypa birripa gun-molamola jama aburr-jirra aburr-workiya, wurra burraya guna-bengga, yarlanga gu-yu. Ngardawa gun-nga gun-molamola, nipa gun-gata gala gu-yinmiya mu-nguy gu-yilkakiyapa gu-yu. \c 6 \s1 Minypa An-mujama An-guyinda \p \v 1 An-mujama an-guyinda an-gata minypa ana-werranga ana-gugaliya a-menga, gala a-yinmiya a-boy, wurra jarra minypa jama a-jirra nula an-nigipa bunggawa nipa ana-gata a-mengapa, nipa an-gata an-mujama barra bama a-balcha nula an-nigipa bunggawa an-gugaliya an-gata; gala yapa aburr-werranga abi-na an-mujama nipa an-bachirra wuriya nipa marr a-balcharra nula Christ Jesus. Gala yapa Wangarr an-nelangga an-nerra abu-ngurrja rrapa gun-nigipa janguny gubu-yopa jimarna gun-nerra. \p \v 2 Rrapa ana-gata ngacha an-mujama minypa an-nigipa bunggawa an-gugaliya an-gata nipa burr-guta marr a-balcharra nula Christ Jesus, nipa jarra an-mujama barra mu-nguy gu-borrwa barra nipiya an-mujama an-delipa rrapa nipa an-nigipa bunggawa wana, wuriya gun-gata minypa gu-ngardapa abirri-negiyana Christ bijirri-yika jawina. Mola burr-guya jama a-ji barra nula ngardawa nipa an-nigipa bunggawa Christ an-nika jawina, rrapa minypa nipa an-mujama ana-nyala gurrurta gu-rrimanga nula, gu-gurda ngacha. Ganapiya, wurra gun-narda ngu-wena nggula marn․gi burr-nega rrapa minypa gelama gelama burr-bay. \s1 Aburr-gata Minypa Rrupiya Aburr-mipila \p \v 3 Ana-nga an-gata minypa gun-nerranga janguny a-weya a-workiya rrapa minypa gala gu-yagurrma nula an-ngayburrpa Bunggawa Jesus Christ gun-nigipa gun-burral janguny gun-gata ngayburrpa ngubi-rrimanga, \v 4 nipa an-gata an-gugaliya an-nerra. Minypa nipa a-borrwiya jimarna gun-jaranga marn․gi a-ni; jarra gala gun-nga nipa marn․gi a-nirrarna. Nipa minypa gun-nerra gu-bitimanga a-workiya gu-gata ngacha minypa aburr-wengganachichiya aburr-workiya borijipa, rrapa minypa ngardarrk ngarndarrk aburr-negiya, barrwa mu-werrmbarra aburr-nachichiya rrapa aburr-ngorrkorndiya rrapa aburr-yopachichiya aburr-workiya gu-gapa gu-guta, rrapa minypa aburr-borrwiya gu-gapa gu-guta jimarna gun-nga burr-guta gun-nerra gubi-rrimanga, \v 5 rrapa minypa gochila aburr-rrongga burrwa aburr-workiya gu-gapa gu-guta; gu-gurda ngacha. Minypa aburr-lijiwarriyanapa, ganapiya, gun-nerra wupa gubi-rrimanga. Minypa gubu-morrarna gun-burral janguny, wurra rrupiya wupa mbi-borrwuja aburr-workiya, jimarna Wangarr gun-nika birripa aburr-yinmiya barra jama aburr-ji rrapa minypa rrupiya wana mbi-ma. \p \v 6 Wurra nguburr-werranga nguburr-gata minypa Wangarr gun-nika ngubu-bitimanga rrapa gala barrwa gun-nga jal nguburr-ni, gun-narda jarra minypa ngayburrpa ngubu-barripuna wana gun-molamola. \v 7 Minyja borrwa gun-guna: Yokuyoka a-bambunggiya a-workiya gala gun-nga guna-ga, rrapa an-gugaliya a-juwiya a-workiya gala gun-nga gu-ga a-boy. \v 8 Ganapiya, wurra ngayburrpa minyja balaja mu-yu arrburrwa rrapa mirikal barra nguburr-barrnguma, gun-narda minypa gala barrwa gun-nga jal nguburr-ni; wurra jarra nguburr-molamola nguburr-nirra warrpam. \p \v 9 Wurra aburr-gata minypa jal aburr-nirra barra mun-jaranga rrupiya mbi-ma, birripa jarra gubu-barripurda aburr-workiya gun-guwarga rrapa gun-gubichiya. Minypa gun-nerra gun-guyinda gun-jaranga gubu-bitimanga aburr-workiya gun-gata minypa barrwa gu-ngukurdanyjiya rrapa burr-burnda, laka burr-ganyja, gala aburr-yinmiya aburr-molamiya. \v 10 Ngardawa minypa an-gugaliya jal a-nirra mun-jaranga rrupiya, gu-gatiya wenga, ngarla, gun-bulapalawa gun-nerra gun-guyinda minypa an-gugaliya jama a-jirra a-workiya. Aburr-werranga minypa birripa rrupiya jal aburr-ni Wangarr gun-nika gubu-bawuna, aburr-lijiwarriyana, rrapa minypa mari gubu-menga gun-jaranga rrapa aburr-werra aburr-ni. \s1 Gun-molamola Bitima \p \v 11 Wurra nginyipa ny-jurda Wangarr biy-yika nyi-gugaliya, bawa gu-gata ngacha gun-nerra. Wurra jarra gun-molamola bitima rrapa minypa jechinuwa ni nula Wangarr. Janguny rrimapa mungba rrapa gurrurta rrima burrwa gu-galiya yerrcha. Jinyjapa workiya rrapa minypa gala barra marr nula ny-ma an-nga rrapa ny-yorija, wurra ny-molamola nipa workiya. \v 12 Derta negiya rrapa n-derta jinyjapa workiya nginyipa minypa gun-molamola janguny n-dimanga rrapa jaga ny-janaja nula. Borrwa ni minypa nginyipa wanngu nyi-nirrapa ny-yorkiya minypa nipa Wangarr biy-menga, gu-gatiya wenga. Minypa gatiya aburr-jaranga aburr-galiyana nggula aburr-ji rrapa nginyipa ny-nyurrjiyana marr ny-balcha, gu-gurda ngacha. \v 13 Wangarr an-gata minypa burr-minyjak burr-gugaliya nguburr-nga burr-guta nguburr-mola nguburr-nirra nguburr-workiya nipiya nyanma, rrapa Christ Jesus an-gata minypa gala a-gurkujarna, wurra jechinuwa a-ngurrjiyana minypa Bontiyach Baylat \pn (Pontius Pilate)\pn* an-mari a-galiyana nula, abirri-gata wupa — Wangarr rrapa nipiya Christ Jesus — bitipa minypa arrbi-nacha gurda abirri-nirra ngaypa burr-guya ngu-wengga barra nggula minypa gun-guna:\x + \xo 6:13 \xt Jon 18:37\x* \v 14 Janguny ngubi-rrimanga nginyipa jaga ny-jana barra nula; gala yapa minypa aburr-yolkiyan aburr-wenggin, gu-garlmurdapa, gera gu-mayan. Gala yapa aburr-werranga gubu-yopun jimarna gun-nerra. Wurra jaga ny-jana barra nula janguny nuwurra ngubi-na an-ngayburrpa Bunggawa Jesus Christ ana-jeka barra. \v 15 Ngardawa nipa Wangarr gipa gu-borrwurra gun-gata gu-yinpa barra gun-balma gu-ji rrapa minypa nipiya nyanma Wangarr gun-burral gu-nega barra. Ngardawa an-gatiya an-molamola an-ngardapiya arrburrwa Bunggawa. Minypa aburr-werranga bunggawa yerrcha, wurra nipa jarra wana an-babalapa, rrapa minypa gun-nerranga janguny gun-jaranga, wurra gun-nigipa jarra gun-ngardapiya gun-burral. \v 16 Nipa an-gatiya wupa an-ngardapiya wanngu gun-guni gu-rrimanga rrapa gala a-yinmiya a-juwa, rrapa minypa gu-gujayanaya wana gu-bapala a-ninyarrapa gala ana-nga a-yinmiya yi-gurrepa a-boy nula, rrapa minypa gala ana-nga a-yinmiya a-na a-workiya. Nipa an-gatiya wana an-babalapa a-nipa barra a-workiya, rrapa ngayburrpa barra marr nguburr-balchapa barra nula nguburr-workiya. Gun-nardiya gugu, gun-nardiya gugu, ganapiya. \p \v 17 Wengga burrwa aburr-gata minypa gorlk wana burrwa gu-gunaga gu-rrawa; gala barra aburr-borrwiya, jimarna birripa wupa aburr-molamola rrapa aburr-werranga marr aburr-yinaga. Wurra gu-gata ngacha gorlk minypa gu-boya gu-workiya birripa gala barra marrnguwa aburr-ni nula, jimarna gu-gata wupa barra wanngu burr-nega. Wurra jarra Wangarr marrnguwa aburr-ni barra nula an-gata minypa arr-wucha a-workiya gun-nga burr-guta gun-molamola minypa nguburr-worlworlchinga nguburr-workiya. \v 18 Wengga burrwa aburr-gatiya gorlk wana gubi-rrimanga birripa barra gun-molamola jama aburr-ji aburr-workiya gun-gugunggaja. Minypa aburr-wuchichiya barra aburr-gata minypa aburr-nyagara, minypa birripa aburr-gunaga aburr-molamola burrwa aburr-gata rrapa nawanawa aburr-nirra burrwa. \v 19 Gu-gurda ngacha minypa rrapa nawanawa aburr-ni barra aburr-bamba waykin nula rrawa rrapa minypa gala aburr-yinmiya aburr-ngukiya, wurra jarra gubi-rrima barra wanngu gun-guni gun-gata gun-burral wanngu gun-guni. \p \v 20-21 Dimati, a-lay, jaga gana nula gun-gata Wangarr murna biy-wuna janguny. Bawa gun-gata minypa aburr-werranga borijipa aburr-wengganachichiya aburr-workiya Wangarr nyanma ngika rrapa minypa gala gubi-yagurrma nula gun-nigipa janguny. Birripa ngardawa gun-nerranga gubu-borrwuja aburr-workiya, jimarna bama aburr-yinaga marn․gi gun-guni gubi-rrimanga, wurra gun-guyolkiya jarra. Gu-gurdiya ngacha aburr-werranga aburr-lijiwarriyana, gun-gata gun-burral janguny gubu-morrarna — gun-burral janguny gun-gunaga, ngarla, minypa ngayburrpa ngubi-rrimanga. \p Ganapiya nggula janguny, a-lay. Bobo. Ngun-anya wugupa ana-gorrburrwa.